Matematik Dnyas, 2005 Bahar

Kapak Konusu: Sayma

Tmevarmla Sayma
Sayar Bayar

ehrinde bulunan ve dnyann merkezi olan (inanmayan lsn!) bir tapnan kubbesinin altna, var
olan her eyi yaratan Brahma, evreni yaratrken,
elmas ineden birine bykten ke A B C
sralanm biimde saf altndan yaplm 64 teker geirmi. Rahipler gece
gndz dur durak bilmeden bu 64 te- A B C
keri teker teker gene ayn srayla bir
baka ineye geirmeye alrlarm.
Ama bir tekeri daha kk bir tekerin A B C
stne koymaya haklar yokmu. Rahipler baarya ulatklarnda tapnak
A B C
dahil her ey yerle bir ve un ufak olacak, yani kyamet kopacakm.
Eer n = 1 ise, o zaman tek bir
A B C
hamle yeterli: Tekeri A ivisinden alp
B ivisine geirelim.
Eer n = 2 ise, kolayca snanaca A B C
zere hamle yeterli ve daha az
hamlede de problem zlemez.
Eer n = 3 ise, bir zm yan ta- A B C
rafa dikine izdik. Toplam yedi hamle
yetiyor. Problemin daha az hamlede
zlemeyecei sanrm hissedilir, A B C
ama bu kez ikna olmak ya da etmek o
kadar kolay olmayabilir.
n tekerli problemi zen en az hamle saysna
n diyelim. Yukarda grdmz gibi, 1 = 1, 2 =
3, 3 7. Amacmz nyi bulmak.
imdi dnelim. n +1 tekerli oyunda, en alttaki tekeri unutursak, geri kalan n tekeri n hamlede
C ivisine boy srasna gre dizebiliriz. Ardndan en
byk tekeri Adan Bye geirebiliriz. Son olarak da
C ivisinde boy srasna gre dizilmi olan n tekeri B
ivisine (en byk tekerin stne) gene boy srasna
gre n hamlede aktarabiliriz. Bylece n + 1 + n,

sayma problemi ele alacaz bu yazda. Herbirinin sayma problemi olmasnn yansra, bir baka ortak yanlar,
genel zmn ayn problemin daha basit hallerinin zmnnden kaynaklanmas, yani problemleri belli bir zorluk seviyesinde zmek iin problemlerin daha kolay durumlardaki zmnden yararlanlmasdr.
I. Birinci Oyun: Hanoi Kulesi Problemi
Aadaki resimdeki tek kiilik oyuna bakn.
Ama soldaki iviye boy srasyla dizilmi dokuz
tekeri gene boy srasyla
bir baka iviye dizmektir.
Yasal bir tr hamle var:
Bir teker bulunduu ividen karlp bir baka iviye geirilebilir, ama alttaki tekerler stteki tekerlerden hep daha byk olmal; yani bir tekeri daha
kk bir tekerin stne koyamazsnz.
Bunu baarabilir misiniz ve baarabilirseniz en
az ka hamlede baarabilirsiniz?
Dokuz yerine n tane teker alalm ve ayn soruyu 9 yerine n iin soralm.
Bu problem Fransz matematiki Edouard Lucas tarafndan 1883te bir Hint sylencesinden
esinlenerek bulunmutur. Sylenceye gre, Benares

Brahma
Hint inanna gre byk tanr vardr: var eden
Brahma, koruyan Vishnu
ve yok eden Shiva. Bu
tanr, biimli anlamna gelen ve ou zaman
bal bir vcutla resmedilen Trimurti ortak adyla anlrlar.

n hamle
A

* Bu yaz Graham, Knuth ve Patashnikin Concrete Mathematics, adl muhteem eserinden araklanmtr demiyelim de esinlenilmitir.

1 hamle
A

n hamle
A

n+1 2n + 1

18

Matematik Dnyas, 2005 Bahar

4 + 1 = 15 + 1 = 16
5 + 1 = 31 + 1 = 32
elde ederiz. Bunlarn 2nin katlar olduu dikkatinizi celbetmitir herhalde:
1 + 1 = 2 = 21
2 + 1 = 4 = 22
3 + 1 = 8 = 23
4 + 1 = 16 = 24
5 + 1 = 32 = 25.
Bu kadar da rastlant olamaz! Burada bir teorem
olmal! Galiba,
n + 1 = 2n
denklemi doru... Bu son eitlii kantlayalm.
Bildiimiz
n+1 = 2n + 1
denkleminin her iki tarafna da 1 ekleyelim:
n+1 + 1 = 2n + 2 = 2(n + 1)
elde ederiz; yani eer, n + 1 yerine gn dersek,
gn+1 = 2gn
denklemini elde etmi oluruz. g1 = 1 + 1 = 1 + 1 =
2 olduundan, gn+1 = 2gn formlnde srayla n =
1, 2, 3, 4 alarak,
g1 = 2 = 21
g2 = 2 g1 = 2 21 = 22
g3 = 2 g2 = 2 22 = 23
g4 = 2 g3 = 2 23 = 24
g5 = 2 g4 = 2 24 = 25
buluruz. Bunlar zaten bildiimiz sonulard, ama
olsun, bir defa daha bulduk ve bir defa daha bularak gerekten ikna olduk: Her gn bir ncekinin iki
kat olduundan ve g1 = 21 olduundan, gn gerekten 2n olmal.
Olmal ama matematikte iinde olmal sz
geen kantlar geerli deildir. Doruluu apak
belli olan bu eitliin daha matematiksel bir kantn verelim.
Amacmz, gn = 2n eitliini kantlamak. Bu
eitlie n diyelim:
n : gn = 2n.
nce birok rencinin kard bir noktaya aklk getirelim: Eer, n, gn = 2n ise, o zaman
1 : g1 = 21,
2 : g2 = 22,
45 : g45 = 245,
dir. Bu kolay. Bunun gibi,
m : gm = 2m,
k : gk = 2k,
l : gl = 2l,
n+1 : gn+1 = 2n+1,

yani 2n + 1 hamlede n + 1 tekeri boy srasna gre

dizmi oluruz. Demek ki
n+1 2n + 1.
Peki daha az hamlede bu ii becerebilir miyiz, yani
n+1 < 2n + 1 olabilir mi? Hayr! Nalan! Bunu kantlayalm. En byk teker ancak en altta olabilir,
dolaysyla bu en byk tekeri yerinden oynatabilmemiz iin ivilerden biri bo olmal, yani geri kalan n teker boy srasyla tek bir iviye geirilmi olmal. Byk tekerin yerini iki kez deitirmek demek, ayn pozisyona iki kez gelmek demektir ki
byle bir hareket gereksiz olup bize zaman kaybettireceinden byk tekeri sadece bir kez yerinden
oynatmalyz. Demek ki byk tekeri bir kez yerinden oynattktan sonra sadece geri kalan n tekere
dokunmalyz ve bunlar boy srasna gre byk
tekerin stne dizmeliyiz, ki bu da en az n hamlede yaplabilir. Dolaysyla n+1 2n + 1. Bylece
n+1 = 2n + 1
eitliini elde ederiz.
Demek ki n teker iin yant olan nyi biliyorsak, n+1 = 2n + 1 eitliinden bir fazla teker iin
yant olan n+1i de bulabiliriz. Bu forml n = 1,
2, 3, 4e uygularsak, 1i bildiimizden,
1 = 1
2 = 21 + 1 = 21 + 1 = 3
3 = 22 + 1 = 23 + 1 = 7
4 = 23 + 1 = 27 + 1 = 15
5 = 24 + 1 = 215 + 1 = 31
elde ederiz. Burada durmak zorunda deiliz elbet, istediimiz kadar gidebiliriz. On admda 10u, yz
admda 100, bin admda 1000i hesaplayabiliriz.
En nemlisi, 64 admda 64 hesaplayp kyametin
aa yukar ne zaman kopacan tahmin edebiliriz!
Brahma rahiplerinin saniyede bir hamle yaptklarn
ve hi armadklarn varsayarsak, evrenin bilinen
yann be kat bulunur! Demek ki Brahma 64 yerine 62 teker koysayd, bugn tahmin edilen kyamet
tarihi bulunacakt aa yukar, tuhaf bir tesadf!
Her ey iyi gzel de, 1000i bin admda deil,
bir admda hesaplamak istiyorum! im gcm var,
acelem var, bin tane hesap yapmak istemiyorum.
Bir baka deyile n iin sadece nye baml bir
forml bulmak istiyorum.
Yukarda bulduumuz 1, 2, 3, 4, 5 saylarna 1 ekleyelim, bakalm nolacak:
1 + 1 = 1 + 1 = 2
2 + 1 = 3 + 1 = 4
3 + 1 = 7 + 1 = 8

19

Matematik Dnyas, 2005 Bahar

n+2 : gn+2 = 2n+2,

n1 : gn1 = 2n1,
2n : g2n = 22n,
ey : gey = 2ey
dir; gn = 2n eitliinde her n yerine ne gerekiyorsa
o simge konur.
n eitliini nce n = 1 iin kantlamalyz, yani 1, yani g1 = 21 eitliini kantlamalyz, ki bunu biliyoruz:
g1 = 1 + 1 = 1 + 1 = 2 = 21.
Ardndan, eitliin n iin doru olduunu varsayp
(tmevarm varsaym) ayn eitlii n + 1 iin kantlamalyz, yani n eitliini varsayp n+1 eitliini
kantlamalyz, nk o zaman 1 eitliini bildiimizden 2 eitliinin de doru olduunu anlarz,
ama o zaman 3 eitlii de doru olur, ve 4 eitlii
de... Her n pozitif tamsays iin n eitliinin doruluu anlalm olur.
Bu tr kanta tmevarmla kant denir. Tmevarmla kantn geerli bir kant yntemi olduunu MD-2003-IV saymzda kantlamtk (sayfa
48-49).

ilikiyi kullanacaz: gn+1 = 2gn. Bu ilikiden ve gn

= 2n eitliinden gn+1 = 2n+1 eitlii hemen kar:
gn+1 = 2gn = 2 2n = 2n+1.
Bu kadar basit!
Amacmz gnyi deil, nyi bulmakt. Tanm
gerei gn = n + 1 olduundan,
n = gn 1 = 2n 1
bulunur.

2n

Sonu: n tekerli Hanoi Kuleleri problemi en az

1 admda zlebilir. Tepe tepe kullann!

II. kinci Oyun: Paralayan Dorular. Bir doru dzlemi iki blgeye paralar. te!
dier taraf

bir taraf

Paralel olmayan iki doru aadaki ekilde

grld gibi dzlemi drt paraya bler.
dier taraf

Merdiven Nasl klr?

(Tmevarmla!)

bir taraf

Graham, Knuth ve Patashnikin kitabnda yle

bir benzetme yaplyor: Tmevarmla kant
merdivenden kmay renmek gibidir. Merdivene admn atmay renmek gerekir her eyden nce. Ardndan, her basamaktan bir sonraki basamaa nasl klaca renilmeli. te
merdiven kmak bu kadar basittir!

br taraf

dier br taraf

nc bir doru daha izersek, eer nc

doru ilk iki dorunun kesiiminden gemezse ve
daha nceki iki dorudan birine paralel deilse,
dzlem yediye paralanr:
2
3

Daha genel olarak, tmevarmla kant tamsaylarla ilgili bir nermeyi nce n0 gibi bir tamsay
iin kantlar (yukarda n0 = 1 idi), ardndan nermenin n iin doru olduunu varsayp n + 1 iin
kantlar. Bylece nermenin,
n0
n0 + 1
n0 + 1 + 1
n0 + 1 + 1 + 1
gibi saylar iin, yani n0 ve n0dan byk her tamsay iin doru olduu anlalr.
imdi n, yani gn = 2n eitliini varsayp, n+1,
yani gn+1 = 2n+1 eitliini kantlayalm. Bunun iin,
daha nce bulduumuz gn ile gn+1 arasndaki u

Drdnc bir doru, eer ilk dorunun belirledii kesiimlerden gemezse ve ilk dorudan
birine paralel deilse dzlemi 11 paraya bler.
Ya 7 doru bir dzlemi en fazla ka paraya
ayrr? Yapacamz ve matematii doru deerlendirmek iin bu soruyla be on dakika ilgilenin.
Pek kolay olmadn greceksiniz.
Ya 50 doru bir dzlemi ka paraya ayrr?
Kaleme kda sarlp doru izmenizi nermem!

20

Matematik Dnyas, 2005 Bahar

ve eitliin her iki tarafn da toplayalm. Sol tarafta B0dan Bnye kadar olan saylarn toplamlarn
buluruz. Sa tarafta B0dan Bn1ye kadar olan saylarn toplamlar beliriyor, bunun dnda bir de 1
ve 1den nye kadar olan saylarn toplamlar var.
B0dan Bn1e kadar olan saylar her iki tarafta da
belirdiinden, bunlar sadeleirler, yani yok olurlar
ve geriye,
Bn = 1 + (1 + 2 + ... + n)
kalr. Ne gzel! imdi, sadaki
1 + 2 + ... + n
toplamn bulmalyz. Gaussun anasnn karnndayken bulduu rivayet edilen bu toplamn ne olduunu herhalde herkes biliyordur ve bize de bu
toplamn
n(n+1)/2
olduunu kantlamaktan gna geldi! Zaten MD2004-I, sayfa 68-69da kantlanmt
1 + 2 + ... + n = n(n+1)/2
eitlii... Bu eitliin tmevarmla kantn okura
altrma olarak brakyoruz. Demek ki
Bn = 1 + n(n+1)/2 = (n2 + n +2)/2.
imdi artk ikinci sorumuza yant verebiliriz, 50
doruyla bir dzlemi,
(502 + 50 + 2)/2 = 2552/2 = 1276
paraya ayrabiliriz.

Baklay azmzdan karalm: n tane doru

dzlemi en fazla ka paraya bler? Bu sayya Bn
diyelim. B0 = 1 (hi doru yoksa dzlem eskisi gibi tek para kalr!) B1 = 2, B2 = 4, B3 = 7 eitliklerini biliyoruz. Sra dierlerini bulmaya geldi!
Oyun moyun yok ama olsun... Bu da bir eit
tek kiilik oyun saylr.
Her doru eski dzlemlerin her birini en fazla
iki paraya blebilir. Demek ki Bn+1 2Bn. Ama n
= 2 olduunda grld gibi eitlik her zaman geerli deil, bu kez iimiz biraz daha zor.
Gene biraz dneceiz... izilen her yeni doru, kestii doru saysndan bir fazla kadar alan
ikiye bler, rnein eer yeni izilen doru 4 doruyu kesmise, bu yeni doru
1
be alan ikiye blp bu
2
be alan on alan yapm
3
demektir; bu sylediimi4
zin doruluu yandaki ekilden anlalmal. Dolaysyla n + 1inci doruyu
dier tm n doruyu kesecek biimde izersek, ki
izebiliriz elbet, alan saysn n + 1 artrm oluruz.
Bundan da,
Bn+1 = Bn + n + 1
eitlii kar. imdi B0 = 1 eitliinden hareketle,
yeterince zaman verilmise her Bnyi bulabiliriz:
B0 = 1
B1 = B0 + 1 = 2
B2 = B1 + 2 = 4
B3 = B2 + 3 = 7
B4 = B3 + 4 = 11
B5 = B4 + 5 = 16
B6 = B5 + 6 = 22
B7 = B6 + 7 = 29
Bylece ilk sorumuzu yantlam olduk: Yedi doruyla dzlem en fazla 29 alana blnebilir. Ama
daha ikinci sorumuza yant verecek durumda deiliz daha, 50 doruyla dzlemi ka paraya ayracamz bulmak iin bu ilemlerden tam 50 tane
yapmalyz. Oysa bizim iimiz gcmz var!
Yukardaki listeyi 0dan 7ye kadar yazacamza 0dan nye kadar (kasa o n!) yazalm:
B0 = 1
B1 = B0 + 1
B2 = B1 + 2
B3 = B2 + 3
...
Bn1 = Bn2 + n 1
Bn = Bn1 + n

Altrmalar.
1. n tane doru bir daireyi en fazla ka paraya ayrr?
2. n tane bir yerinden
krk doruyla dzlem en
fazla ka paraya ayrlr?
3. n tane doru iki (e ya
da deil) teet daireyi en fazla ka paraya ayrr?

III. nc Oyun: Josephus Problemi

Flavius Josephusun ilgin yaamyksn
bir sonraki sayfada okuyabilirsiniz. Belli ki, zeki,
iini bilen, havay iyi koklayan, rzgrn hangi
ynden eseceini doru kestirebilen biriymi. Josephus sayesinde matematik dnyas u problemle tanmtr:

21

Matematik Dnyas, 2005 Bahar

41 kii bir daire

eklinde diziliyorlar.
11
3 Herhangi birinden
balanarak
kiiler
10
4 1den 41e kadar numaralandrlyorlar.
5
9
Sonra birinciden itibaren saymaya bala6
8
nyor ve her kii7
den biri oyundan ve
daireden kyor... Son kalan kazanyor. Oyunu
kazanmak iin kanc kii olmak gerekir?
Bu soruyu elbette sadece 41 oyuncu iin deil,
herhangi bir n sayda oyuncu iin sorabiliriz, rnein eer 12 kiiyle balarsak, yukardaki ekilden de
grlecei zere 10uncu kii oyunu kazanr. (Saymaya 1den balanyor: 1-2-3 ve nc kii oyundan kyor; 4-5-6 ve 6nc kii oyundan kyor, vs.)
Saymaya bakasndan balarsak sonu deiebilir. Yan stunda buna rnek verdik.
Her kiiden biri oyundan kacana her p
kiiden biri oyundan karsa (p, nden byk de
olabilir), oyun daha da genellemi olur.
1

12

12

11

12

2
3

11

2
3

4 10

10
5

4
5

6
6
8
7
7
12 oyuncuyla ve her oyuncudan birinin kt
oyunda, ilk olarak 4nc oyuncu karsa oyunu
11nci oyuncu kazanr. lk olarak 1inci oyuncu
karsa oyunu 8inci oyuncu kazanr.
8

Biz burada nyi herhangi bir say olarak alacaz ama pyi 2 seeceiz: Her iki kiiden biri oyundan kacak. nce 2 numara, sonra varsa 4, 6, 8
numaralar kacak vs.
Birka denemeyle balayalm (J(n), oyunu kazanann numaras olsun):
n = 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
J(n) = 1 3 1 3 5 7 1 3 5 7 9
Kazanann hep tek numara olmas o kadar artc olmamal, ne de olsa birinci turda ift saylar eleniyorlar ve geriye sadece tek saylar kalyor. Bu
oyunu genel olarak kimin kazandn bulacaz.

Flavius Josephus (MS 37 - ~100)

lavius Josephus hayata filozof olarak balam, daha sonra Romaya kar savaan bir
generale dnm, hayatta kalabilmesi iin
bir ara peygamber olmak zorunda kalm ve daha
sonra tarihilikle itigal etmi ilgin bir
kiiliktir. ann tek Yahudi tarihisi
olarak bilinir.
Yahudilerin acmaszca vergilendirilmesi ve yoksullamas sonucu halkn ayaklanmasyla balayan Romayla Roma igali altndaki Yahudi
Krallnn savanda (MS 66-70) Galilee blgesini Romal general Vespasiana kar korumaya almtr. (Burada ilgin bir parantez aalm: Vespasian, yal ama gemite birok zafere imza atan bir Roma generaliydi.
Roma imparatoru Neronun bir konserinde uyuyakald iin maa kesilmi ve gzden dmt! Ancak savan ktye gitmesi, Neroyu konserinde uyuyakalan generali tekrar greve armaya mecbur brakmtr.) Josephus direnmede baarl olamaynca, gzn budaktan saknmayan

40 savayla birlikte bir maaraya snmtr.

Josephusun kar koymasna karn, dierleri Romallara teslim olmaktansa intihar etmeyi yelemilerdir. Bunun zerine Josephus u intihar biimini nermi: 41 kii bir daire eklinde dizilecek ve kimse kalmayncaya
kadar her kiiden biri kendini ldrecek... Josephus kendisini hayatta
kalan en son kii kalacak biiminde
yerletirmi(mi...) sonra da gidip Roma generali Vespasiana teslim
olmutur. Josephus, generalin imparator olaca kehanetinde bulunmas
sayesinde armha gerilmekten kurtulmutur. Generalin kendi yandaki
oluyla sk fk olmas sayesinde hapisten de kurtulmu ve hele kehaneti
gerekletiinde (MS 69) daha da gze girip
yaamn Yahudi kltrn Romallara ve Roma
kltrn Yahudilere aktarmaya adamtr. MS
98de Vespasiann slalesi imparatorluktan atlnca gzden dmtr. Nasl ve ne zaman ld bilinmemektedir.

22

Matematik Dnyas, 2005 Bahar

Eer ift Sayda Oyuncu Varsa. Oyuncu saysna 2n diyelim. lk n seferde 2, 4, ..., 2n numaralar elenecek ve geriye sadece n tane tek numara kalacak ve o andan itibaren ayn oyun 2n yerine n
oyuncuyla yeniden oynanacak. Bu yeni oyunda eski 1 numaral oyuncu gene 1 numara olacak, ama
dierlerinin numaras deiecek: eski 3 numara 2
numara, eski 5 numara 3 numara, eski 7 numara 3
numara olacak... Genel olarak eski 2k 1 numaral oyuncu yeni oyunda k numara olacak. Demek
ki bu yeni n kiilik oyunu k numaral oyuncu kazanyorsa, 2n kiilik oyunu 2k 1 numaral oyuncu kazanr. Dolaysyla,
J(2n) = 2J(n) 1
eitlii geerlidir. rnein,
J(2) = 2J(1) 1 = 2 1 = 1
J(4) = 2J(2) 1 = 2 1 = 1
J(6) = 2J(3) 1 = 6 1 = 5
J(8) = 2J(4) 1 = 2 1 = 1
J(20) = 2J(10) 1 = 10 1= 9
J(40) = 2J(20) 1 = 18 1= 17.

ye deiiyor.
Forml tahmin etmek iin Jnin 8den 15e
kadar olan saylarda ald deerleri bir liste
halinde yazalm:
J(8) = J(23 + 0) = 1 = 2 0 + 1,
J(9) = J(23 + 1) = 3 = 2 1 + 1,
J(10) = J(23 + 2) = 5 = 2 2 + 1,
J(11) = J(23 + 3) = 7 = 2 3 + 1,
J(12) = J(23 + 4) = 9 = 2 4 + 1,
J(13) = J(23 + 5) = 11 = 2 5 + 1,
J(14) = J(23 + 6) = 13 = 2 6 + 1,
J(15) = J(23 + 7) = 15 = 2 7 + 1.
Demek ki tahminimiz, eer m 0 ve 0 l < 2m ise
J(2m + l) = 2l + 1
olmal.
Bu eitlii de tmevarmla kantlayacaz, ama
bu kez bir deil, l ve m diye adlandrdmz iki
tamsayyla ilgili bir eitliimiz var. Biz m zerine
tmevarm yapacaz.
nce m = 0 durumunu kantlayalm. (Merdivenin birinci adm.) Bu durumda l ancak 0 olabilir, nk 0 l < 20 = 1 eitsizlikleri salanmal.
Demek ki, J(20 + 0) = 2 0 + 1 eitliini kantlamalyz, yani J(1) = 1 eitliini, ki bunu biliyoruz.
imdi merdivenin m-inci basamanda olduumuzu varsayp bir sonraki m + 1inci basamaa nasl kacamz grelim. Her 0 l < 2m1 eitsizliini salayan l iin
J(2m + l) = 2l + 1
eitliini varsayp (buna tmevarm varsaym denir), eer 0 l < 2m ise
J(2m+1 + l) = 2l + 1
eitliini kantlayalm. Eer l iftse, l = 2k yazp
hesaplayalm:
J(2m+1 + l) = J(2m+1 + 2k) = J(2(2m + k))
= 2J(2m + k) 1 = 2(2k + 1) 1
= 2(l + 1) 1 = 2l + 1.
(Birinci eitlik l = 2kden, nc eitlik yukarda
bulduumuz J(2n) = 2J(n) 1 eitliinden kar.
Drdnc eitlik tmevarm varsaymdr. Gerisi
hesap.) imdi de lnin tek olduunu varsayp l =
2k + 1 yazalm ve hesaplayalm:
J(2m+1 + l) = J(2m+1 + 2k + 1) = J(2(2m + k)+1)
= 2J(2m + k) + 1 = 2(2k + 1) + 1
= 2l + 1.
(Birinci eitlik l = 2k + 1den, nc eitlik yukarda bulduumuz J(2n + 1) = 2J(n) + 1 eitliinden
kar. Drdnc eitlik tmevarm varsaymdr.
Gerisi hesap.

Eer Tek Sayda Oyuncu Varsa. Oyuncu saysna bu kez 2n+1 diyelim. O zaman 2, 4, 6, ..., 2n
ve 1 numaral oyuncular bu srayla elenirler ve geriye n tane oyuncu kalr. Bu n oyuncu gene ayn
oyunu oynayacaklar ama bu yeni oyunda da oyuncularn numaralar deiir. lk oyunda 3 numara
bu yeni oyunda 1 numara olur, eski 5 numara 2
numara olur, eski 7 numara 3 numara olur... Genel olarak eski oyunda 2k + 1 numaral olan oyuncu yeni oyunda k numaral oyuncu olur. Demek ki,
J(2n+1) = 2J(n) + 1.
Bylece oyunun analizi nerdeyse tamamland:
J(1)
= 1,
J(2n)
= 2J(n) 1,
J(2n+1) = 2J(n) + 1.
Artk istediimiz n saysndan balayarak J(1)e
kadar geri gidebilir ve J(n)yi bulabiliriz. rnein,
J(19) = 2J(9) + 1 = 2(2J(4) + 1) + 1 = 7.
Yalnz bulduunuz yntem pek pratik deil.
J(10.000)i bu yntemle hesaplamak epey meakkatli. Genel ve kapal bir forml bulalm. lk
olarak bulduumuz ilk birka J deeri yazp bu
deerlere alc gzle bakalm:
n 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
J(n)1 1 3 1 3 5 7 1 3 5 7 9 11 13 15 1
Belli bir dzen olduu belli. 2kdan 2k+1 1e kadar olan saylar iin J deeri 1, 3, 5, ..., 2k+1 1 di-

23