Poligon Hesapları

T.C.
MLL ETM BAKANLII
ORTA RETM PROJES
HARTA TAPU - KADASTRO
POLGON HESAPLARI
581MSP087
Ankara, 2011
Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve

retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.
Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.
PARA LE SATILMAZ.
NDEKLER
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 2
1. AIK POLGON HESABI .................................................................................................. 2
1.1. llen Deerlerin Tabloya Yazlmas ......................................................................... 2
1.2. Semt Alarnn Hesab ................................................................................................. 3
1.3. Koordinat Farklarnn Hesab........................................................................................ 4
1.4. Koordinatlarn Hesab ................................................................................................... 5
1.5. Ak Poligon Hesab rnekleri ..................................................................................... 5
UYGULAMA FAALYET ................................................................................................ 9
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 11
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 14
2. DAYALI (BALI) POLGON HESABI ........................................................................... 14
2.1. llen Deerlerin Tabloya Yazlmas ....................................................................... 15
2.2. Semt Alarnn Hesab ............................................................................................... 16
2.3. Semt Alarnn Hesap Kontrol ................................................................................. 18
2.4. Koordinat Farklarnn Hesab...................................................................................... 19
2.5. Hata Hesab ve Datm ............................................................................................. 20
2.6. Koordinatlarnn Hesab .............................................................................................. 21
2.7. Bal (Dayal) Poligon Hesab rnekleri .................................................................... 22
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 28
RENME FAALYET3 .................................................................................................. 34
3. KAPALI POLGON HESABI ........................................................................................... 34
3.1. llen Deerlerin Tabloya Yazlmas ....................................................................... 35
3.2. Semt Alarnn Hesab ............................................................................................... 36
3.3. Semt Alarnn Hesap Kontrol ................................................................................. 38
3.4. Koordinat Farklarnn Hesab...................................................................................... 39
3.5. Hesap Kontrol ........................................................................................................... 40
3.6. Koordinatlarn Hesab ................................................................................................. 41
3.7. Kapal Poligon Hesab rnekleri ................................................................................ 42
RENME FAALYET4 .................................................................................................. 53
4. KABA AI HATASI ......................................................................................................... 53
4.1. Balangtan Biti Ynne Doru Poligon Hesab ..................................................... 53
4.2. Bititen Balang Ynne Doru Poligon Hesab ..................................................... 54
4.3. A lm Hatas Olan Noktann Bulunmas ............................................................. 55
RENME FAALYET5 .................................................................................................. 59
5. KABA KENAR HATASI .................................................................................................. 59
5.1. Kaba Hatal Kenar Gekisi ve ekli............................................................................ 59
5.2. Kaba Hatal Kenar Hesab ve rnekleri...................................................................... 59
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 67

CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 70
KAYNAKA ......................................................................................................................... 73
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 2
1. AIK POLGON HESABI .................................................................................................. 2
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 14
2. DAYALI (BALI) POLGON HESABI ........................................................................... 14
RENME FAALYET3 .................................................................................................. 34
3. KAPALI POLGON HESABI ........................................................................................... 34
RENME FAALYET4 .................................................................................................. 53
4. KABA AI HATASI ......................................................................................................... 53
RENME FAALYET5 .................................................................................................. 59
5. KABA KENAR HATASI .................................................................................................. 59
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 67
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 70
KAYNAKA ......................................................................................................................... 73
ii
AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
IKLAMALAR
KOD
ALAN
DAL/MESLEK
MODLN ADI
MODLN
TANIMI
SRE
N KOUL
YETERLK
MODLN AMACI
ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI
LME VE
DEERLENDRME
581MSP087
Harita-Tapu- Kadastro
Haritaclk ve Kadastroculuk Dal Ortak
Poligon Hesaplar
Poligon hesaplar ile ilgili temel bilgi
kazandrld renme materyalidir.
40/32
n koul yoktur.
ve
becerilerin
Poligon hesaplarn yapmak

Genel Ama
Tekniine uygun olarak poligon hesaplar ile ilgili ilemleri
yapabileceksiniz.
Amalar
1. Tekniine uygun olarak ak poligon hesab yapabileceksiniz.
2. Tekniine uygun olarak dayal (bal) poligon hesab
yapabileceksiniz.
3. Tekniine
uygun
olarak
kapal
poligon
hesab
yapabileceksiniz.
4. Tekniine uygun olarak kaba a hatasnn hesabn
yapabileceksiniz.
5. Tekniine uygun olarak kaba kenar hatasnn hesabn
yapabileceksiniz.
Ortam: Bro
Donanm: Kt, krmz kalem, kurun kalem, gnye,
fonksiyonlu hesap makinesi, silgi
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen
lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test,
doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.) kullanarak
modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek
sizi deerlendirecektir.
iii
GR
GR
Sevgili renci,
Gelien teknoloji ile birlikte harita yapm artk bilgisayar ortamnda yaplmaktadr.
Bu modldeki bilgiler size bilgisayarla harita yapmnda da byk kolaylklar salayacaktr.
Yaammzda arazi kullanm ve blm nedeniyle anlamazlklar yaanmaktadr.
reneceiniz bilgi ve beceriler ile yapacanz arazi dzenlemesi sayesinde bu
anlamazlklar en aza indirebileceksiniz. Ayrca arazideki noktalarn birbirleri ile olan
ilikilerini incelemek, bunlara yenilerini eklemek, bu noktalarn arazi lmlerini yaparak
konumlarn belirlemek sizlere altnz arazi hakknda nemli bilgiler kazandracaktr.
nsanlarn yaamlarn kolaylatracak yol, su, elektrik, kanal, kanalizasyon ve benzeri
projelerin gelitirilmesinde sizlere ne ok ihtiya olduunu, edineceiniz bu beceriler
sonunda grecek ve mutlu olacaksnz.
Bu sayede lke snrlarnn belirlenmesinde, kentlerin alt yaplarnn oluturulmasnda
byk
katklarnz
olacaktr.
RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Tekniine uygun olarak ak poligon hesaplarn yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Ak poligonun ne olduu ve nerelerde kullanld, hesaplarnn nasl yapld
hakknda bilgi edininiz. Edindiiniz bilgileri snf ortamnda arkadalarnzla
paylanz.
1. AIK POLGON HESABI

Ak poligon gekisi (gzergh), bir nirengi veya poligon noktasndan balayarak
koordinatlar belli olmayan baka bir noktada sona erer. Bu poligonlarn hesabn kontroll
yapmak mmkn deildir. Onun iin bir zorunluluk olmadka kullanlmazlar. Eer
kullanlacaksa a ve kenarlar kontroll olarak llmelidir.
Ak poligon hesab iin birinci temel devin her poligon noktasnda bir defa tekrar
edilmesidir diyebiliriz.
ekil 1.1: Ak poligon gekisi
1.1. llen Deerlerin Tabloya Yazlmas

2
Koordinatlar bilinen bir B noktasndan itibaren noktal bir ak poligon gekisi

(gzergh) dnelim (ekil 1.1). 1,2 ve 3 nu.l poligon noktalarnn koordinatlarnn
hesaplanabilmesi iin 1 semt as ile S1 kenarnn uzunluunun bilinmesi gerekir.
Arazide poligonun 0 , 1 , 2 krlma alar ile S1 , S 2 , S 3 uzunluklar llr. llen
bu deerler Tablo 1.1de grld gibi yazlr.
rnek 1: ekil 1.1e gre gerekli lleri verilen ak poligon hesabnn verilerinin
tabloya nasl yerletirildiini grelim.
Verilenler:
(AB)= 0 =147g,7848
0 = 135 ,4556
1 = 185g,2550
2 = 233g,8985
g
G.
No
Nokta
No
Krlma
Alar
(g)
3
A
B
Semt
Alar
(g)
4
S1 = 162,45 m
S 2 = 154,50 m
S 3 = 135,23 m
X b 4356,64 m
Yb 7503,53 m
Kenar
S
Y=Sxsin X=Sxcos
(m)
5
6
7
Y(m)
X(m)
147,7848
135,4556
7503,53 4356,64
162,45
1
185,2550
154,50
2
233,8985
135,23
Tablo 1.1: Ak poligon hesab tablosu
1.2. Semt Alarnn Hesab

Poligon semt asnn hesab iin bir evvelki semt as ile poligon as toplanr. Elde
edilen a 200 graddan kk ise buna 200 grad eklenir. 200 graddan byk ise 200 grad
karlr. Bu ilemden sonra geri kalan a 400 graddan byk ise bundan tekrar 400 grad
karlr. Bu kurala gre semt as elde edilir.
Verilenler ilgili yerlerine yerletirilerek 4. stundaki semt alar nc temel deve
gre bulunur.
135g,4556 + 147g,7848 = 283g,2404
200 graddan byk olduu iin 200 grad karlr ve 83g,2404 olarak bulunur. Dier
semt alar da tabloda olduu gibi hesaplanr.
G.
No
Nokta
No
Krlma
Alar
(g)
Semt
Alar
(g)
A
B
1
Kenar
S
Y=Sxsin X=Sxcos
(m)
5
Y(m)
X(m)
147,7848
135,4556
7503,53 4356,64
83,2404
162,45
68,4954
154,50
102,3939
135,23
185,255
1
2
233,8985
Tablo 1.2: rnek 1in semt alarnn hesab
1.3. Koordinat Farklarnn Hesab

6nc stuna 4nc stundaki semt alarnn sins deerleri yazlr ve 5inci
stundaki kenarlar ile arplarak Y deeri bulunur. 7nci stuna ise 4nc stundaki semt
alarnn kosins deerleri yazlr ve 5inci stundaki kenarlar ile arplarak X deeri
bulunur. X ve Y deerlerinin iaretleri semtlerin bulunduklar trigonometrik daire
blgelerine gre tayin edilir (Tablo 1.3).
Dier X ve Y deerleri de yukarda anlatld gibi hesaplanr.
Tablo 1.3: rnek 1in X ve Y deerlerinin hesab
1.4. Koordinatlarn Hesab

Bulunan X ve Y deerleri 8 ve 9uncu stunlardaki Y ve X deerlerine,
iaretlerine gre eklenip veya karlarak yeni noktalarn koordinatlar bulunur.
Tablo 1.4: rnek 1in Y ve X deerlerinin hesab
1.5. Ak Poligon Hesab rnekleri

rnek: Aadaki gekisi ve gerekli lleri verilen ak poligon hesabn yapnz.
ekil 1.2: Ak poligon hesab
Verilenler:
B poligon noktasnn koordinatlar Yb 3814,76m ve Xb 4746,55m dir.
0 ( AB) 287 g ,1316 olarak verilmi, ayrca poligon alar ve S poligon

kenarlar:
0 55 g ,2046
S1 94,33m
1 189 ,2970
S 2 76,03m
2 219 g ,0654
S 3 101,19m
stenenler:
1, 2 ve 3 numaral poligon noktalarnn Y ve X deerlerinin (koordinatlarnn)
bulunmas isteniyor.
zm:
1.
1numaral noktann koordinatlar: Y1 Yb S1 sin 1
X 1 Xb S1 cos 1
Yukardaki formllerde sadece 1 yani (B1) B noktas ile 1 numaral nokta arasndaki
semt as bilinmiyor. Dierleri
hesaplayalm.
(Yb, Xb, S1 ) biliniyor. Bilinmeyen semt alarn
1 0 0 200 g
2 1 1 200 g
1 287 g ,1316 55 g ,2046 200 g
2 142 g ,3362 189 g ,2970 200 g
1 142 g ,3362
2 131g ,6332
3 2 2 200 g
3 131g ,6332 219 g ,0654 200 g
3 150 g ,6986
1 numaral poligon noktasnn koordinatlarn bulalm.
X 1 Xb S1 cos 1
Y1 Yb S1 sin 1
Y1 3814,76m 94,33m sin 142 g ,3362 X 1 4746,55m 94,33m cos 142 g ,3362
Y1 3888,99m
2.
X 1 4688,34m
2 numaral noktann koordinatlar: Y2 Y1 S 2 sin 2
X 2 X 1 S 2 cos 2
Yukardaki formllerde tm deerler biliniyor. Buna gre,

Y2 Y1 S 2 sin 2
X 2 X 1 S 2 cos 2
Y2 3888,99m 76,03m sin 131g ,6332 X 2 4688,34m 76,03m cos 131g ,6332
Y2 3955,83m
3.
X 2 4652,10m
3 numaral noktann koordinatlar: Y3 Y2 S 3 sin 3
X 3 X 2 S 3 cos 3
Yukardaki formllerde tm deerler biliniyor. Buna gre,

Y3 Y2 S 3 sin 3
X 3 X 2 S 3 cos 3
Y3 3955,83m 101,19m sin 150 g ,6986 X 3 4652,10m 101,19m cos 150 g ,6986
Y3 4026,59m
X 3 4579,77m
Tablo zerinde zm u ekilde yaplr:

Ak poligon hesab iin nce belli olan deerler tabloya yazlr (Tablo 1.5). Bunun
iin bir numaral stuna geki numaras, iki numaral stunun en bana poligon balang
noktasndan ilk semtin alnaca noktann numaras ile bundan sonra gekiyi oluturan
noktalarn numaralar yazlr. nc stuna her noktada llen poligon (krlma) alarnn
deerleri, ikinci stundaki numaralarn hizasna yazlr. Verilmi olan (AB) semt as, ikinci
stundaki A ve B numaralarn ortalayacak ekilde drdnc stuna yazlr. Dier semtler,

her semte bir sonraki poligon krlma as eklenip 200 grad kartlmak veya ilave edilmek
suretiyle semt alar bulunur. Beinci stuna llm olan kenarlar, drdnc stundaki o
kenara ait olan semtlerin hizalarna gelmek zere yazlr. Altnc stuna drdnc stundaki
semt alarnn sins deerleri beinci stundaki kenarlar ile arplarak Y deeri bulunur.
Yedinci stuna ise drdnc stundaki semt alarnn kosins deerleri beinci stundaki
kenarlar ile arplarak X deeri bulunur. X ve Y deerlerinin iaretleri semtlerin
bulunduklar trigonometrik daire blgelerine gre tayin edilir.
Tablo 1.5: Ak poligon hesab
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Aadaki ekilde gekisi ve gerekli lleri verilen ak poligon hesabn yapnz.
Verilenler:
, 0 134 g ,8502 , 1 198 g ,5295
0 112 g ,1507
S1 217,43m S 2 173,00m
stenenler:1 ve 2 nu.l poligon noktalarnn koordinatlarn hesaplaynz.
lem Basamaklar
neriler
Hesap balang noktasnn koordinat
llen deerlerin tabloya yazlmas
deerini ve llm poligon kenar
konusundaki bilgilerden faydalannz.
deerlerini hesap tablosuna yaznz.
Krlma alar yardmyla semt alarn
hesaplaynz.
Semt alarnn hesab anlatmndan

yararlannz.
Koordinat farklarn hesaplaynz.
Koordinat
farklarnn
anlatmndan yararlannz.
Koordinatlar balang koordinatndan

Koordinat
balamak zere ekleyerek veya kararak
yararlannz.
koordinatlar hesaplaynz.
hesab
hesab
anlatmndan
KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri
1.
Hayr
Hesap balang noktasnn koordinat deerini ve llm

poligon kenar deerlerini hesap tablosuna yazdnz m?
2.
Krlma alar yardmyla semt alarn hesapladnz m?
3.
Koordinat farklarn hesapladnz m?
4.
Evet
Koordinatlar balang koordinatndan balamak zere ekleyerek

veya kararak hesapladnz m?
DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet
ise
lme
ve
Deerlendirmeye
geiniz.
10
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular ekilde grlen ak poligon gekisini ve verilen l deerlerini
kullanarak cevaplaynz.
Verilenler:
B poligon noktasnn koordinatlar Yb 9718,42m ve Xb 6583,15m dir.
0 ( AB) 185 g ,1720
0 146 g ,2850
S1 145,98m
1 151g ,7940
S 2 124,83m
2 179 ,9360
S 3 130,42m
1.
(B1) semt as aadakilerden hangisidir?

A) 111g,4570
B) 121g,4576
C) 131g,4570
D) 141g,2632
2.
(12) semt as aadakilerden hangisidir?

A) 73g,4530
B) 83g,2510
C) 93g,9520
D) 103g,2831
3.
(23) semt as aadakilerden hangisidir?

A) 33g,0650
B) 43g,2940
C) 53g,9830
11
D) 63g,1870
4.
B noktas ile 1 noktas arasndaki Y fark aadakilerden hangisidir?

A) 128,52 m
B) 136,63 m
C) 121,73 m
D) 100,78 m
5.
2 noktas ile 3 noktas arasndaki X fark aadakilerden hangisidir?

A) 83,62 m
B) 62,,63 m
C) 71,27 m
D) 62,77 m
6.
1 noktas ile 2 noktas arasndaki Y fark aadakilerden hangisidir?

A) 121,61m
B) 110,53m
C) 163,73m
D) 120,53m
7.
2 nu.l noktann Y koordinat aadakilerden hangisidir?

A) 9967,47 m
B) 9845,24 m
C) 9273,75 m
D) 9573,53 m
8.
3 nu.l noktann X koordinat aadakilerden hangisidir?

A) 6728,64m
B) 6547,73m
C) 6617,65m
D) 6643,85m
9.
1 nu.l noktann Y koordinat aadakilerden hangisidir?

A) 9846,94 m
B) 9765,73 m
C) 9845,73 m
D) 9856,73 m
10.
2 nu.l noktann X koordinat aadakilerden hangisidir?

A) 6537,84 m
B) 6546,38 m
C) 6573,87 m
D) 6600,93 m
DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
12
Cevaplarnzn
tm
doru
ise
bir
sonraki
13
renme
faaliyetine
geiniz.
RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
RENME FAALYET1
AMA
Tekniine uygun olarak dayal (bal) poligon hesaplarn yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Bal (dayal) poligonun ne olduunu, nerelerde kullanldn ve hesaplarnn

nasl yapldn aratrnz. Edindiiniz bilgileri snf ortamnda arkadalarnzla
paylanz.
2. DAYALI (BALI) POLGON HESABI

Dayal (bal) poligon gekisi, koordinatlar bilinen bir nirengi veya poligon
noktasndan balayp yine koordinatlar bilinen bir nirengi veya poligon noktasnda sona
erer. Bal poligon hesabnda hesabn kontrol yaplabilir. Bu ekildeki gekide a ve kenar
lmndeki kaba hatalar ortaya kacandan hata snr iinde kalan hatalarn llere
datlmalar mmkndr.
Bal poligon hesab aynen yukarda grdmz ak poligon hesabnda olduu gibi
yaplr. Ancak hesaplanan son noktann baka noktaya olan semti ile koordinatlar belli
olduundan hesaplarn kontrol yaplabilir.
ekil 2.1: Dayal (bal) poligon gekisi
14

Koordinatlar bilinen A, B, C ve D noktalar, 0 =(AB) bataki semt as ile n semt
alar verilen iki noktal bir bal (dayal) poligon gzergh dnelim (ekil 2.1). 1 ve 2
numaral poligon noktalarnn koordinatlarnn hesaplanabilmesi iin (AB)= 0 semt as,
n semt alar ile S1 , S 2 , S 3 ve poligon krlma alarnn bilinmesi gerekir. Arazide

poligonun 0 , 1 , 2 krlma alar ile S1 , S 2 , S 3 uzunluklar llr. Verilen ve
llen bu deerler Tablo 2.1de olduu gibi yazlr.
rnek 1: ekil 2.1deki dayal (bal) poligon gekisine gre verilen llerin hesap
tablosuna yazln gsteriniz.
Verilenler:
(AB)= 0 =123g,4513
(CD)= n =56g,1970
0 = 194g,0850
1 = 196g,6450
2 = 244g,3595
S1 = 82,00m
S 2 = 47,50m
S 3 = 62,20m
Yb 58236,78m
X b 40083,43m
Yc 58399,68m
X c 40001,03m
3 =
97g,6506
Tablo 2.1: Bal (dayal) poligon hesap tablosu
15

ekil 2.1de n , poligonun baland C noktasndan D noktasna olan (CD) semti
olup bu deer ya verilmitir veya C ve D noktalarnn koordinatlar yardmyla ikinci temel
deve gre hesaplanr. Bal poligon hesabndaki semtler;
1 0 0 200 g
2 1 1 200 g
3 2 2 200 g
4 3 3 200 g
5 4 4 200 g
...................................
...................................
n n1 n1 200 g formllerinde olduu gibi hesaplanr.

Yukardaki eitlikleri taraf tarafa toplarsak eitliin her iki tarafnda bulunan 1 ,
2 , 3 ve 4 semt alar birbirlerini gtrr. krlma alarnn toplamn da

eklinde gsterecek olursak;
f 0 n 200 g
bu formlde 0 semt asn eitliin sol tarafna alarak,
f 0 n 200 g
formln bulmu oluruz.
n = krlma alarnn says
krlma alarnda yaplan hata miktar
0 = bataki semt as
n sondaki semt as
Kural
Bal poligon hesabnda balang semti ile btn poligon alar toplanr ve bulunan
toplamdan gerei kadar 200 grad karlrsa son semt as bulunur veya son semt as ile
balang semt asnn fark, btn poligon alarnn toplamndan gerei kadar 200 grad ve
katlar karldktan sonra kalan miktara eit olur.
16
Aada verilen Tablo 2.2de, rnek 1de verilenlere gre semt alarnn bulunuu
yaplmtr.
lk nce bulunur. =856g,1914 olur.
f 0 n 200 g f 123 g ,4513 732 g ,7401 4 200 g

n 0 56 g ,1914 olur.
A lmnde hata miktar
f 56 g ,1970 56 g ,1914 0 g ,0056 yani 56
saniyedir.
56
14 saniye olarak her bir krlma asna hata datlr. Datldktan sonra
4
dzeltilmi poligon krlma alar ile ilk semt as toplanr ve gerekli kartma yaplarak
gereken semt as bulunur. Bu ilem sonuna kadar tekrarlanr. Elde edilen son semt deeri,
n semti ile ayn deerde olmaldr.
Poligon Krlma Alar
0 = 194g,0850
Dzeltilmi Poligon Krlma Alar

0 = 194g,0864
1 = 196g,6450
2 = 244g,3595
3 = 97g,6506
1 = 196g,6464
2 = 244g,3609
3 = 97g,6520
lmlerde yaplan hata miktar ynetmeliin verdii hata miktarndan kk

olmadr. Yani f F olmaldr.
F 1c
150
(n 1) n (ynetmelikteki forml)
S
S =Kenarlarn toplam
S =191,70 m
F 1c
150
(n 1) n
S
F 1c
150
(4 1) 4
191.70m
F 1c 4 c ,69
F 5c 69 569 cc
f F olur. O zaman llen deerler hata snr iindedir. Kabul edilebilir.
17
Tablo 2. 2: rnek 1in semt alarnn hesab
2.3. Semt Alarnn Hesap Kontrol

Hatalar datldktan sonra ilk semt as ile (123g,4513) ilk dzeltilmi poligon
krlma as (194g,0864) toplanarak 3. temel deve gre ikinci semt as ( 1 ) hesaplanr.
Dier semt alar da ayn yntemle hesaplanr. Hesaplanan semt alar son semt asna eit
olmaldr.
2 1 1 200 g
1 0 0 200 g
2 117 g 5377 196 g ,6464 200 g
1 123 g 4513 194 g ,0864 200 g
1 117 g ,5377
2 114 g ,1410
3 2 2 200 g
n 3 3 200 g
n 158 g 5450 97 g ,6520 200 g
3 114 g1410 244 g ,3609 200 g
n 56 g ,1970 olmaldr.
3 158 g ,5450
18

6 numaral stuna 4 numaral stundaki semt alarnn sins deerleri yazlr ve 5
numaral stundaki kenar deerleri ile arplarak Y deeri bulunur. 7 numaral stuna ise 4
numaral stundaki semt alarnn kosins deerleri yazlr ve 5 numaral stundaki kenarlar
ile arplarak X deeri bulunur. X ve Y deerlerinin iaretleri semt alarnn
bulunduklar trigonometrik daire blgelerine gre tayin edilir (Tablo 2.3).
Dier X ve Y deerleri de yukardaki gibi hesaplanr ve tabloda yerlerine yazlr.
Tablo 2.3: rnek 1in koordinat farklarnn hesab
Kural
Bal poligon hesabnda hesap edilen koordinat farklarnn toplam son noktann
koordinatlarndan ilk noktann koordinatlarnn karlmas ile elde edilen farka eittir.
X ve Y deerleri alt alta, ayr ayr toplanr.
Y 162.94m
X 82,43m
19
Sonra koordinatlar bilinen X ve Y deerlerinin farklar alnr.
FY YC YB 58399,68m 58236,78m FY 162,90m

FX X C X B 40001,03m 40083,43m FX 82,40m
2.5. Hata Hesab ve Datm

Gerek a llerinde gerekse kenar llerindeki dzensiz hatalar nedeniyle
uygulamada bu teorik durum gereklemez. Bunun sonunda;
f Y Y FY 162,94m 162,90m f Y 0,04m 4cm

f X X FX 82,43m (82,40m) f X 0,03m 3cm
f Y ve f X deerlerine kenar kapatma hatas denir. Bu hatalardan yararlanlarak
dorusal
kapanma
fs
hatas
f Y2 f X2
bants
ile
hesaplanr.
f s 4 2 (3) 2 +5 cm
f Y , f X , Y , X deerleri yardm ile enine kapanma hatas f Q ve boyuna

kapanma hatas f L bants ile hesaplanr. Buna gre,
S
fQ
Y 2 X 2
162,942 82,432
182,60 m
1
1
f Y X f X Y
0,04m 82,43m 0,03m 162,94m
S
182,60m
f Q 0,0087m 0,87cm 1cm
fL
1
1
f Y Y f X X
0,04m 162,94m 0,03m 82,43m
S
182,60m
f L 0,0492 4,92cm
FL max 0,06 0,00015 S 0,004 S 0,06 0,00015 182,60 0,004 182,60
FL max 0,1414m 14,14cm
FQ max 0,06 0,00007 S 0,007 S 0,06 0,00007 182,60 0,007 182,60

FQ max 0,1674m 16,74cm
20
f Q FQ max 1cm16,74cm ve
f L FL max 4,92cm14,14cm olduundan hata
kabul edilebilir hata snrlar iinde olduu grlmtr. yle ise hatalar ters iaretli olarak
ait olduklar kenarlara eit olarak datlr (Tablo 2.4).
Tablo 2.4: rnek 1in koordinat farklar hatalarnn hesaba gre datlmas
2.6. Koordinatlarnn Hesab

Kenarlara hatalar datldktan sonra sra kesin koordinatlar hesaplamaya gelmitir.
Y1 YB Y1 Y1 58236,78m 78,90m Y1 58315,68m

Y2 Y1 Y2 Y2 58315,68m 46,32m Y2 58362,00m
YC Y2 Y3 YC 58362,00m 37,68m YC 58399,68m
X 1 X B X 1 X 1 40083,43m 22,29m X 1 40061,14m

X 2 X 1 X 2 X 2 40061,14m 10,65m X 2 40050,49m
X C X 2 X X C 40050,49m 49,46m X C 40001,03m
21
Tablo 2.5: rnek 1in istenen koordinatlarnn hesab
2.7. Bal (Dayal) Poligon Hesab rnekleri

rnek: Aadaki ekil 2.2de izilmi olan poligon gzerghnda verilmi olan
deerlere gre istenenleri bulunuz.
Verilenler:
YB 7488,86m
YC 7141,60m
X B 7145,45m
X C 6875,40m
( AB ) 244 g ,3050
(CD ) 277 ,7885
g
0 142 g ,3280
1 211g ,8362
2 296 g ,9422
3 213 g ,8734
C 168 g ,5062
S1 119,25m
S 2 165,85m
S 3 196,50m
S 4 182,00m
stenenler: 10, 11 ve 12 numaral poligonlarn koordinat deerlerini hesaplaynz.
22
ekil 2.2: Bal poligon gekisi
lk nce verilen deerlere gre hesaplamalar yapp tabloya geirelim.

zm:
142 g ,3280 211g ,8362 296 g ,9422 213g ,8734 168 g ,5062
1033 g ,4860
f 0 n 200 g 244 g ,3050 1033 g ,4860 5 200 g f 277 g ,7910
F 277 g ,7910 277 g ,7885 0 g ,0025 25 saniyedir.
Bu hata miktar hata snr iinde ise eit olacak ekilde krlma alarna datlmas
gerekir. Hatann hata snr iinde olup olmadn aadaki formlle anlayabiliriz.
F 1c
150
S
S =Kenarlarn toplam
S =663,60 m
F 1c
150
(n 1) n
S
F 1c
150
(5 1) 5
663.60m
23
F 1c 2 c ,02
F 3c ,02 302 cc
f F olur. O zaman llen deerler hata snr iindedir.
25
5 saniye her krlma asna datlr. n iaretinin tersi olacak ekilde (-5)
5
saniye olarak datma ilemi yaplr.
Poligon Krlma Alar
0 142 ,3280
0 142 g ,3275
1 211g ,8362
1 211g ,8357
2 296 g ,9422
2 296 g ,9417
3 213 g ,8734
3 213 g ,8729
C 168 g ,5062
C 168 g ,5057
2 1 1 200 g
1 0 0 200 g
2 186 g ,6325 211g ,8357 200 g
1 244 g 3050 142 g ,3275 200 g
1 186 g ,6325
2 198 g ,4682
3 2 2 200 g
4 3 3 200 g
3 198 g 4682 296 g ,9417 200 g
4 295 g ,4099 213 g ,8729 200 g

4 309 g ,2828
3 295 g ,4099
n 4 C 200 g
n 309 g ,2828 168 g ,5057 200 g

n 277 g ,7885 olmaldr.
Y1 119,25m sin 186 g ,6325
Y2 165,85m sin 198 g ,4682
Y1 24,86m
Y2 3,99m
24
Y3 196,50m sin 295 g ,4099
Y4 182,00m sin 309 g ,2828
Y3 195,99m
Y4 180,07m
X 1 119,25m cos 186 g ,6325
X 2 165,85m cos 198 g ,4682
X 1 116,63m
X 2 165,80m
X 3 196,50m cos 295 g ,4099
X 4 182,00m cos 309 g ,2828
X 3 14,16m
X 4 26,44m
X ve Y deerleri alt alta, ayr ayr toplanr.
Y 347,21m
X 270,15m
Sonra koordinatlar bilinen X ve Y deerlerinin farklar alnr.
FY YC YB 7141,60m 7488,86m FY 347,26m

FX X C X B 6875,40m 7145,45m FX 270,05m
Gerek a llerinde gerekse kenar llerindeki dzensiz hatalar nedeniyle
uygulamada bu teorik durum gereklemez.
f Y Y FY 347,21m (347,26m) f Y 0,05m 5cm

f X X FX 270,15m (270,05m) f X 0,10m 10cm
f Y ve f X deerlerine kenar kapatma hatas denir. Bu hatalardan yararlanlarak
dorusal
kapanma
fs
hatas
f Y2 f X2
bants
ile
hesaplanr.
f s 5 2 (10) 2 +11,18 cm
f Y , f X , Y , X deerleri yardm ile enine kapanma hatas f Q ve boyuna

kapanma hatas f L bants ile hesaplanr. Buna gre,
S
fQ
Y 2 X 2
347,212 270,152
439,93m
1
1
f Y X f X Y
0,05m 270,15m 0,10m 347,21m
S
439,93m
25
f Q 0,1096m 10,96cm
fL
1
1
f Y Y f X X
0,05m 347,21m 0,10m 270,15m
S
439,93m
f L 0,0219 2,19cm
FL max 0,06 0,00015 S 0,004 S 0,06 0,00015 439,93 0,004 439,93
FL max 0,2099m 20,99cm
FQ max 0,06 0,00007 S 0,007 S 0,06 0,00007 439,93 0,007 439,93

FQ max 0,2376m 23,76cm
f Q FQ max 10,96cm 23,76cm
ve
f L FL max 2,19cm 20,99cm
olduundan hata kabul edilebilir hata snrlar iinde olduu grlmtr. yle ise hatalar
ters iaretli olarak ait olduklar kenarlara eit olarak datlr (Tablo 2. 6).
Y10 YB Y1 Y10 7488,86m 24,84m Y10 7513,70m

Y11 Y10 Y2 Y11 7513,70m 3,98m Y11 7517,68m
Y12 Y11 Y3 Y12 7517,68m 196,00m Y12 7321,68m
YC Y12 Y4 YC 7321,68m 180,08m YC 7141,60m
olur.
X 10 X B X 1 X 10 7145,45m 116,61m X 10 7028,84m

X 11 X 10 X 2 X 11 7028,84m 165,78m X 11 6863,06m
X 12 X 11 X 3 X 12 6863,06m 14,13m X 12 6848,93m
X C X 12 X 4 X C 6848,93m 26,47m X C 6875,40m olur.
26
Tablo 2.6: rnekte istenen koordinatlarnn hesab
27
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Aadaki ekilde gekisi ve gerekli lleri verilen bal (dayal) poligon hesabn
yapnz.
Verilenler:
( AB ) 294 g ,5380
0 78 g ,2520
(CD ) 197 g ,8780

Yb 2922,74m
1 219 g ,2960
Yc 2863,57 m
3 194 g ,5620
X b 13846,28m
4 294 ,2340
X c 13450,57 m
2 211g ,9580
g
c 105 ,0310
g
28
S1 73,44m
S 2 102,03m
S 3 124,19m
S 4 92,79m
S 5 97,04m
stenenler: Yukardaki verilenlere gre bal (dayal) poligon gekisinde bulunan 1,

2, 3 ve 4 numaral poligonlarn koordinatlarn hesaplaynz.
lem Basamaklar
Kanava
zerinde
hesaplanacak
gekileri oluturunuz.
Hesap balang ve biti noktalarn
kanava zerinde tespit ediniz.
Hesap balang ve biti noktalarnn
koordinat deerlerini ve llm
poligon kenar deerlerini hesap
tablosuna yaznz.
Krlma alar yardmyla semt
alarn hesaplaynz.
Hata kontrol yaparak semt alarna
gerekli dzeltmeleri getiriniz.
neriler
Kanavalarla ilgili bilgilerinizi hatrlaynz.
Poligon gekisine ait ekli iyi inceleyiniz.
llen Deerlerin Tabloya Yazlmas
konusundaki bilgileri kullannz.
Semt Alarnn Hesab konusundaki
bilgilerden faydalannz.
Semt Alarnn Hesap Kontrol
Koordinat
Farklarnn
Hesab
Koordinat
farklarn
balang
Koordinatlarn Hesab konusundaki
koordinatndan
balamak
zere
ekleyerek koordinatlar hesaplaynz.
Hesap sonularnn hata snrlar iinde Hesap sonular hata snrlar iinde ise
kalp kalmadn kontrol ediniz.
fark datnz.
stenen
koordinat
deerlerini
Matematik bilgilerinizi kullannz.
hesaplaynz.
29
KONTROL LSTES
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri
Evet
Hayr
1. Kanava zerinde hesaplanacak gekileri oluturdunuz mu?

2. Hesap balang ve biti noktalarn kanava zerinde tespit ettiniz
mi?
3. Hesap balang ve biti noktalarnn koordinat deerlerini ve
llm poligon kenar deerlerini hesap tablosuna yazdnz m?
4. Krlma alar yardmyla semt alarn hesapladnz m?
5. Hata kontrol yaparak semt alarna gerekli dzeltmeleri getirdiniz
mi?
6. Koordinat farklarn hesapladnz m?
7. Koordinat farklarn balang koordinatndan balamak zere
ekleyerek koordinatlar hesapladnz m?
8. Hesap sonularnn hata snrlar iinde kalp kalmadn kontrol
ettiniz mi?
9. stenen koordinat deerlerini hesapladnz m?
DEERLENDRME
Evet
ise
lme
ve
Deerlendirmeye
geiniz.
30
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular ekilde grlen poligon gekisini ve verilen l deerlerini
ekil 2.4: Bal (dayal) poligon gekisi
Verilenler:
( AB ) 185 g ,1720
(CD ) 170 ,6270
Yb 9717,42m
g
Yc 10177,71m
X b 6583,15m
X c 6716,49m
0 146 g ,2850
1 141g ,7940
2 179 g ,9360
3 215 g ,5670
c 301g ,8660
S1 145,98m
S 2 124,83m
S 3 130,42m
S 4 136,16m
1.
1 numaral poligon noktasnn X koordinat deeri aadakilerden hangisidir?

A) 5514,95 m
B) 6014,65 m
C) 6514,00 m
D) 6614,65 m
2.

A) 6564,67 m
B) 6614,67 m
C) 6664,67 m
D) 6714,67 m
3.

A) 6652,23 m
B) 6702,23 m
C) 6752,23 m
31
4.
D) 6552,23 m
3 numaral poligon noktasnn Y koordinat deeri aadakilerden hangisidir?
A) 10037,44 m
B) 10047,44 m
C) 10057,44 m
D) 10067,44 m
5.

A) 9950,52 m
B) 9960,52 m
C) 9970,52 m
D) 9980,52 m
6.

A) 9847,12 m
B) 9851,12 m
C) 9856,12
D) 9861,12 m
7.
Y4 koordinat fark aadakilerden hangisidir?

A) 100,09 m
B) 110,09 m
C) 120,09 m
D) 130,09 m
8.
3 semt as aadakilerden hangisidir?

A) 23g,1912
B) 33g,1912
C) 43g,1912
D) 53g,1912
9.
10.

A) 121g,4584
B) 131g,4584
C) 141g,4584
D) 151g,4584
A) 68g,7596
B) 78g,7596
C) 88g,7596
D) 98g,7596
DEERLENDRME
32
Cevaplarnzn
tm
doru
ise
bir
sonraki
33
renme
faaliyetine
geiniz.
RENME FAALYET3
RENME FAALYET3
RENME FAALYET1
AMA
Tekniine uygun olarak kapal poligon hesaplarn yapabileceksiniz.
ARATIRMA
Kapal poligonun ne olduunu ve nerelerde kullanldn hesaplarnn nasl

yapldn aratrnz. Edindiiniz bilgileri snf ortamnda arkadalarnzla
paylanz.
3. KAPALI POLGON HESABI

Kapal poligon gekilerindeki poligon hesab, bal poligon gekilerinde yaplan
poligon hesaplar gibi yaplr. Ancak kapal poligon gekisi balad noktada son bulduu
iin kontrol formlleri kk bir deiiklik gsterir. n 0 n 200 g semt kontrol
formllerinde kapal poligonun balang ve son semti ayn olacandan n 0 dr. Buna
gre; 0 n 200 g olur.
ekil 3.1: Kapal poligon gekisi
34

Koordinatlar bilinen A veya 1, 0 bataki semt veya 1 semtleri verilen bir kapal
poligon gekisi dnelim (ekil 3.1). 2, 3, 4, 5 ve 6 nu.l poligon noktalarnn
koordinatlarnn hesaplanabilmesi iin (12)= 1 semt as ile S1 , S 2 , S 3 , S 4 , S 5 , S 6
ve poligon krlma alarnn bilinmesi gerekir. Arazide poligonun 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6
krlma alar ile S1 , S 2 , S 3 , S 4 , S 5 , S 6
deerler Tablo 3.1de olduu gibi yazlr.
uzunluklar llr. Verilen ve llen bu
rnek 1: ekil 3.1deki kapal poligon gekisine gre verilen gerekli llerin
tabloda yazln grelim.
Verileneler:
(12)= 1 =339g,7910
S1 = 38,08 m
S 2 = 59,49 m
S 3 = 57,43 m
S 4 = 47,10 m
S 5 = 37,91 m
S 6 = 75,73 m
1 = 315 ,6550
2 = 205g,3590
3 = 289g,9210
4 = 305g,0560
5 180g,1850
6 303g,8040
g
Y1 935,19 m
X 1 158,34 m
stenenler: 3, 4, 5, 6 ve 1 numaral noktalarn koordinatlarn (Y ve X deerlerini)

hesaplayalm.
lk nce verilenler dikkatli olarak hesap tablosuna yerletirilir. Daha sonra a kontrol
yaplr. A kontrol poligon alar toplanarak yaplr. Bu toplamn i alar toplanyor ise
i (n 2) 200 g , d alar toplanyor ise d (n 2) 200 g formllerin verdii
miktarda olmas gerekir.
35
Tablo 3.1: Kapal poligon hesap tablosuna verilenlerin yazlmas

Kapal poligon bir okgen olduu iin a kontrol, i veya d alarn toplam
eklinde de yaplabilir. Bir kapal poligon, o poligonu tekil eden noktalarn iki eksii kadar
gene ayrlaca iin i alarn toplam poligonu tekil eden nokta adedinin iki eksiinin
200g ile arpmna eittir.
(n 2) 200
veya d alar iin
(n 2) 200
d
bulunur. Bu formllerde n poligon gekisini tekil eden
nokta saysdr.
Poligon krlma alarnda yaplan dzensiz hatalar ynetmeliin verdii izin kadar
olmaldr. Buna gre ynetmelikte yapabileceimiz maksimum hata miktar aada verilen
formlle hesaplanr.
F max 1c
150
(n 1) n
S
Yaplan hata, bu formlde bulunan deerden kk olmaldr. Yani

olmaldr.
36
F F max
Teorik olarak verilen 1 veya (12) semt asna, dzeltilmi poligon krlma alar
eklenerek yeteri kadar 200g karlrsa bulunan deerin yine 1 veya (12) semt asna eit
olmaldr.
rnek 1in semt alarn hesaplayabilmek iin ilk nce a lmlerinde yaplan hata
var ise bu hatalar eit olarak (Ynetmelikteki verilen hata miktar iinde) datlr ve sonra
semt alar hesaplanr.
2 3 4 5 6 1599 g ,9900
F (n 2) 200 g
F 1599 ,9900 8 200 g F 0,0100 g 100 cc

g
F max 1c
150
S
S =Kenarlarn toplam
S =315,74 m
F max 1c
150
(n 1) n
S
F max 1c
150
(6 1) 6
315.74m
F max 1c 5c ,82
F max 6 c ,82 682 cc
100
17 saniye her krlma asna datlr. n iaretinin tersi olacak ekilde
6
+17 ve +16 saniye olarak datma ilemi yaplr.
37
Poligon Krlma Alar
1 315 ,6650
1 315 g ,6666
2 205 g ,3590
2 205 g ,3607
3 289 g ,9210
3 289 g ,9227
4 305 g ,0560
4 305 g ,0577
5 180 g ,1850
5 180 g ,1867
6 303 g ,8040
6 303 g ,8056
Tablo 3.2: rnek 1in semt alarnn hesab
3.3. Semt Alarnn Hesap Kontrol

Hatalar datldktan sonra ilk semt as ile (339g,7910) ilk dzeltilmi poligon
krlma as (315g,6666) toplanarak 3. temel deve gre ikinci semt as ( 1 ) hesaplanr.
Dier semt alar da ayn yntemle hesaplanr. Kapal poligon hesabnda hesaplanan semt
alar ilk semte eit olmaldr.
2 1 2 200 g
1 0 1 200 g
2 55 g ,4576 205 g ,3607 200 g
1 339 g ,7910 315 g ,6666 200 g

38
1 55 g ,4576
2 60 g ,8183
3 2 3 200 g
4 3 4 200 g
4 150 g ,7410 305 g ,0577 200 g
3 60 g ,8183 289 g ,9227 200 g

3 150 g ,7410
4 255 g ,7987
5 4 5 200 g
1 5 6 200 g
5 255 g ,7987 180 g ,1867 200 g 1 235 g ,9854 303 g ,8056 200 g
1 339 g ,7910 olmaldr.
5 235 g ,9854

6 numaral stuna 4 numaral stundaki semt alarnn sins deerleri yazlr ve 5
numaral stundaki kenarlar ile arplarak Y deeri bulunur. 7 numaral stuna ise 4
numaral stundaki semt alarnn kosins deerleri yazlr ve 5 numaral stundaki kenarlar
ile arplarak X deeri bulunur. X ve Y deerlerinin iaretleri semtlerin bulunduklar
trigonometrik daire blgelerine gre tayin edilir (Tablo 3.3).
Dier X ve Y deerleri de yukardaki gibi hesaplanr ve tabloda yerlerine yazlr.
39
Tablo 3.3: rnek 1in koordinat farklarnn hesab
3.5. Hesap Kontrol

Poligon gekisinin balang ve bitim noktalarnn koordinatlar ayn olduu iin Y
ve X lerin toplamlarnn sfra eit olmas gerekir. Y 0 , X 0
rneimizde,
Y 0,09m
X 0,06m
olduuna gre kapanma hatas,
fs
Y 2 X 2
f s 9 2 6 2 f s 10,82cm
Dorusal kapanma hata snr;
f s max 0,01
S 0,01
315,73m f s max 0,18m 18cm olduuna gre

bulunan fark hata snr iindedir. Bu fark Y ve X lere, kenarlarn uzunluklar ile orantl
olarak datlr (Tablo 3.4).
Y ler
Dzeltilmi Y ler
+29,13m
+48,57m
+29,14m
+48,59m
X ler
+24,52m
+34,34m
40
Dzeltilmi X ler
+24,53m
+34,35m
+40,13m
-36,20m
-20,31m
-61,41m
+40,15m
-36,19m
-20,30m
-61,39m
-41,08m
-30,14m
-32,01m
+44,31m
-41,07m
-30,13m
-32,00m
+44,32m
Tablo 3.4: rnek 1in koordinat farklar hatalarnn hesaba gre datlmas
3.6. Koordinatlarn Hesab

Bulunan Y ve X ler, hesaba balanan noktadan balamak zere, hesap ynnde
sras ile bir nceki noktann Y deerine Y deeri ve X deerine X deeri iaretlerine
gre eklenerek tm noktalarn Y ve X deerleri hesaplanr (aada olduu gibi).
Y3 Y2 Y1 Y3 935,19m 29,14m Y3 964,33m

Y4 Y3 Y2 Y4 964,33m 48,59m Y4 1012,92m
Y5 Y4 Y3 Y5 1012,92m 40,15m Y5 1053,07m
Y6 Y5 Y4 Y6 1053,07m 36,19m Y6 1016,88m
Y1 Y6 Y5 Y1 1016,88m 20,30m Y1 996,58m
Y2 Y1 Y6 Y1 996,58m 61,39m Y1 935,19m olmaldr.
41
X 3 X 2 X 1 X 3 158,34m 24,53m X 3 182,87m

X 4 X 3 X 2 X 4 182,87m 34,35m X 4 217,22m
X 5 X 4 X 3 X 5 217,22m 41,07m X 5 176,15m
X 6 X 5 X 4 X 6 176,15m 30,13m X 6 146,02m
X 1 X 6 X 5 X 1 146,02m 32,00m X 1 114,02m
X 2 X 1 X 6 X 2 114,02m 44,32m X 2 158,34m olmaldr.
Tablo 3.5: rnek 1in istenen koordinatlarnn hesab
3.7. Kapal Poligon Hesab rnekleri

rnek: Aadaki ekil 3.2ye gre gerekli lleri verilen kapal poligon hesabnda 2,
3, 4, 5 ve 6 numaral noktalarn koordinatlarn bulunuz.
Verilenler:
42
1 114 g ,2480
2 115 ,9400
g
Y1 2975,65m
X 1 1456,30m
1 60 g ,8280
S1 24,97 m
S 2 53,54m
3 169 g ,2300
S 3 43,01m
4 188 g ,5810
S 4 23,64m
5 42 g ,3390
6 169 g ,6660
S 5 95,77 m
S 6 23,02m
stenenler: 2, 3, 4, 5 ve 6 numaral poligonlarn koordinat deerlerini hesaplaynz.
zm:
2 3 4 5 6 800 g ,0040
F (n 2) 200 g F 800 g ,0040 4 200 g F 0 g ,0040 40 cc

Maksimum yapmamz gereken hata miktar: F max 1c
S =Kenarlarn toplam
F max 1c
S =263,95 m
150
(n 1) n
S
43
150
(n 1) n
S
F max 1c
150
(6 1) 6
263,95m
F max 1c 6 c ,96
F max 7 c ,96 796 cc
40
7 saniye her krlma asna datlr. n iaretinin ztt olacak ekilde -6
6
ve -7 saniye olarak datma ilemi yaplr.
Poligon Krlma Alar
1 114 ,2480
1 114 g ,2474
2 115 g ,9400
2 115 g ,9393
3 169 g ,2300
3 169 g ,2293
4 188 g ,5810
4 188 g ,5803
5 42 g ,3390
5 42 g ,3384
6 169 g ,6660
6 169 g ,6653
Hatalar datldktan sonra ilk semt as ile (60g,8280) ilk dzeltilmi poligon krlma
as (115g,9393) toplanarak 3. temel deve gre ikinci semt as ( 2 ) hesaplanr. Dier
semt alar da ayn yntemle hesaplanr. Kapal poligon hesabnda hesaplanan semt alar
ilk semte eit olmaldr.
2 1 2 200 g
3 2 3 200 g
2 60 g ,8280 115 g ,9393 200 g
3 376 g ,7673 169 g ,2293 200 g
2 376 g ,7673
3 345 g ,9966
5 4 5 200 g
4 3 4 200 g
4 345 g ,9966 188 g ,5803 200 g

4 334 g ,5769
5 334 g ,5769 42 g ,3384 200 g
5 176 g ,9153
6 5 6 200 g
1 6 1 200 g
44
6 176 g ,9153 169 g ,6653 200 g
1 146 g ,5806 114 g ,2474 200 g

1 60 g ,8280 olmaldr.
6 146 g ,5806
X 1 24,97m cos 60 g ,8280
Y1 24,97m sin 60 g ,8280
X 1 14,41m
Y1 20,39m
X 2 53,54m cos 376 g ,7673
Y2 53,54m sin 376 g ,7673
X 2 50,01m
Y2 19,11m
X 3 43,01m cos 345 g ,9966
Y3 43,01m sin 345 g ,9966
X 3 28,44m
Y3 32,26m
X 4 23,64m cos 334 g ,5769
Y4 23,64m sin 334 g ,5769
X 4 12,22m
Y4 20,24m
X 5 95,77m cos 176 g ,9153
Y5 95,77m sin 176 g ,9153
X 5 89,54m
Y5 33,97m
X 6 23,02m cos 146 g ,5806
Y6 23,02m sin 146 g ,5806
X 5 15,38m
Y5 17,13m
Poligon gekisinin balang ve bitim noktalarnn koordinatlar ayn olduu iin Y

ve X lerin toplamlarnn sfra eit olmas gerekir. Y 0 , X 0
rneimizde,
Y 0,12m
X 0,16m
olduuna gre kapanma hatas,
fs
Y 2 X 2
f s 12 2 16 2 f s 20cm
Dorusal kapanma hata snr;
f s max 0,01
S 0,01
263,95m f s max 0,16m 16cm olduuna gre

bulunan fark hata snr iindedir. Bu fark Y ve X lere, kenarlarn uzunluklar ile orantl
olarak datlr (Tablo 3.4).
45
Y ler
Dzeltilmi Y ler
+20,39m
-19,11m
-32,26m
-20,24m
+33,97m
+17,13m
+20,41m
-19,09m
-32,24m
-20,22m
+33,99m
+17,15m
X ler
+14,41m
+50,01m
+28,44m
+12,22m
-89,54m
-15,38m
Dzeltilmi X ler
+14,39m
+49,99m
+28,41m
+12,19m
- 89,57m
- 15,41m
Bulunan Y ve X ler, hesaba balanan noktadan balamak zere hesap ynnde

sras ile bir nceki noktann Y deerine Y deeri ve X deerine X deeri iaretlerine
gre eklenerek tm noktalarn Y ve X deerleri hesaplanr (aada olduu gibi).
Y2 Y1 Y1 Y2 2975,65m 20,41m Y2 2996,06m

Y3 Y2 Y2 Y3 2996,06m 19,09m Y3 2976,97m
Y4 Y3 Y3 Y4 2976,97m 32,24m Y4 2944,76m
Y5 Y4 Y4 Y5 2944,76m 20,22m Y5 2924,51m
Y6 Y5 Y5 Y6 2924,51m 33,99m Y6 2958,50m
Y1 Y6 Y6 Y1 2958,50m 17,15m Y1 2975,65m olmaldr.
X 2 X 1 X 1 X 2 1456,30m 14,39m X 2 1470,69m

X 3 X 2 X 2 X 3 1470,69m 49,99m X 3 1520,68m
X 4 X 3 X 3 X 4 1520,68m 28,41m X 4 1549,09m
X 5 X 4 X 4 X 5 1549,09m 12,19m X 5 1561,28m
X 6 X 5 X 5 X 6 1561,28m 89,57m X 6 1471,71m
X 1 X 6 X 6 X 6 1471,71m 15,41m X 6 1456,30m olmaldr.
46
Tablo 3.6: rnekte istenen koordinatlarn hesab
47
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Aadaki ekilde gekisi ve gerekli lleri verilen kapal poligon hesabn yapnz.
Verilenler:
1 248 g ,4116
(12) 50 ,0000 2 283 ,2184
Y1 5000,00m 3 308 g ,4336
g
S1 100,47 m
S 2 150,20m
S 3 122,85m
X 1 5000,00m 4 251g ,0266
S 4 130,19m
5 308 g ,8628
S 5 116,14m
stenenler: Yukardaki verilenlere gre kapal poligon gekisinde bulunan 2, 3, 4 ve

5 numaral poligonlarn koordinatlarn hesaplaynz.
lem Basamaklar
koordinat deerlerini hesap tablosuna
yaznz.
llm poligon kenar deerlerini
hesap tablosuna yaznz.
Krlma alar yardmyla semt alarn
hesaplaynz.
Hata kontrol yaparak semt alarndaki
gerekli dzeltmeleri yapnz.
neriler
Verilenleri iyi inceleyiniz.
llen Deerlerin Tabloya Yazlmas
konusundaki bilgileri kullannz.
Semt Alarnn Hesab konusundaki
Semt Alarnn Hesap Kontrol
48
Koordinat
Farklarnn
Hesab
Koordinat
farklarn
balang
Matematik bilgilerinizi ve fonksiyonlu
koordinatndan
balamak
zere
hesap makinesini kullannz.
ekleyerek koordinatlar hesaplaynz.
Hesap sonularnn hata snrlar iinde Hesap sonular hata snrlar iinde ise
kalp kalmadn kontrol ediniz.
fark datnz.
KONTROL LSTES
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri
Evet
Hayr
1. Hesap balang ve biti noktalarnn koordinat deerlerini hesap

tablosuna yazdnz m?
2. llm poligon kenar deerlerini hesap tablosuna yazdnz m?
3. Krlma alar yardmyla semt alarn hesapladnz m?
4. Hata kontrol yaparak semt alarna gerekli dzeltmeleri yaptnz
m?
5. Koordinat farklarn hesapladnz m?
7. Hesap sonularnn hata snrlar iinde kalp kalmadn kontrol
ettiniz mi?
DEERLENDRME
Evet
ise
lme
ve
Deerlendirmeye
geiniz.
49
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular ekilde grlen kapal poligon gekisini ve verilen l deerlerini
Verilenler:
1 256 g ,1980
2 268 ,0269
g
(12) 50 g ,0000
Y1 500,00m
X 1 500,00m
S1 294,13m
S 2 255,25m
3 261g ,9111
S 3 271,84m
4 278 g ,1518
S 4 308,14m
5 260 g ,1032
6 275,6066
S 6 232,03
S 5 282,51m
1.

A) 707,93 m
B) 707,00 m
C) 717,00 m
D) 717,93 m
2.

A) 656,36 m
B) 636,56 m
C) 616,36 m
D) 606,56 m
50
3.

A) 169,23 m
B) 179,23m
C) 189,50 m
D) 199,50 m
4.

A) 1007,34 m
B) 1017,34 m
C) 1027,34 m
D) 1037,34 m
5.

A) 715,89 m
B) 735,52 m
C) 707,99 m
D) 706,52 m
6.

A) 522,56 m
B) 512,12 m
C) 523,36 m
D) 524,12 m
7.
Y4 koordinat fark aadakilerden hangisidir?

A) -212,00m
B) -223,25m
C) -233,50m
D) -243,75m
8.
X 3 koordinat fark aadakilerden hangisidir?

A) -258,45 m
B) -268,55 m
C) -278,65 m
D) -288,75 m
9.
ekil 3. 4e ve verilenlere gre 3 semt as aadakilerden hangisidir?

A) 153g,9388
B) 163g,9388
C) 173g,9388
D) 183g,9388
10.

A) 308g,1946
B) 318g,1946
C) 328g,1946
51
11.
D) 338g,1946
Dzeltilmi 4 krlma as aadakilerden hangisidir?
A) 268g,7596
B) 278g,1522
C) 288g,1522
D) 298g,7596
DEERLENDRME
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
52
RENME FAALYET4
RENME FAALYET4
AMA
NME FAALYET1
Tekniine uygun olarak kaba a hatalarn bulabileceksiniz.
ARATIRMA
Kaba a hatasnn nasl olutuunu aratrnz. A lm hatas olan noktann

nasl bulunduu hakknda bilgi edininiz. Edindiiniz bilgileri snf ortamnda
arkadalarnzla paylanz.
4. KABA AI HATASI
Bir poligon gekisinde kaba a hatasnn olup olmad aklk as (semt as)
kontrol ile anlalr. Balang aklk asna krlma alar eklenir ve ( n 200 g )
karldnda son aklk as bulunmazsa yani byk bir fark varsa kaba a hatas var
demektir.
4.1. Balangtan Biti Ynne Doru Poligon Hesab
ekil 4.1: Poligon gekisinde kaba a hatasnn bulunmas
ekil 4.1de grld gibi 3 numaral poligon noktasnda 3 asnn lmnde
kadar kaba hata yaplm ise ve hesaba B poligon noktasndan balanrsa B , 1 , 2

alar ile S1 , S 2 , S 3 kenarlar hatasz olacandan 1, 2, 3 poligon noktalarnn koordinatlar
53
hatasz elde edilecektir. Dier taraftan 3 hatal olduundan (34), (45) ve (5C) aklk
alar hatal olacak, dolaysyla 4 numaral poligon noktas 4 , 5 numaral poligon noktas
5 , ve C nirengi noktas da C olarak kayacaktr.
Hatal ann bulunduu noktay hesap yoluyla bulmak iin hatal deerlerle a hata
datm yapmadan poligon gekisi bir kere B poligon noktasndan balayarak zlr.
Aadaki zm ise sadece tablo zerinde yaplmtr (Tablo 4.1).
Tablo 4.1: Balangtan biti ynne doru poligon hesab
4.2. Bititen Balang Ynne Doru Poligon Hesab

Hesaba C poligon noktasndan balanrsa C , 5 , 4 alar ile S 6 , S 5 , S 4
kenarlar hatasz olduklarndan 5, 4 ve 3 poligon noktalarnn koordinatlar hatasz elde
edilecektir. Dier taraftan 3 krlma as hatal olduundan 2 numaral poligon noktas 2 ,
1 numaral poligon noktas 1 ve B nirengi noktas da B olarak kayacaktr.
Hatal ann bulunduu noktay hesap yoluyla bulmak iin hatal deerlerle a hata
datm yapmadan poligon gekisi bir kere C poligon noktasndan balayarak zlr.
Aadaki zm ise sadece tablo zerinde yaplmtr (Tablo 4.2).
54
Tablo 4.2: Bititen balang ynne doru poligon hesab
4.3. A lm Hatas Olan Noktann Bulunmas

Hem B poligon noktasndan balanarak hem de C poligon noktasndan balanarak
yaplan hesap sonucu koordinatlarn her ikisinde de yaklak olarak eit olan noktadaki ada
kaba a hatas var diyoruz.
Bu nedenle Tablo 4.1de ve Tablo 4.2de yaplan hesap sonucu 2. poligon noktasnn
koordinatlar yaklak olarak ayn ktna gre 2 as yanl llmtr. Yani;
394 g ,4620 294 g ,4220 100 g ,0400 dr.
Hata:
55
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Aada lleri verilen kapal poligon hesabn yapnz. Yaplan lmde kaba a
hatasn tespit ediniz.
Verilenler:
1 248 g ,4116
S1 100,47 m
(12) 50 g ,0000
2 283 ,2184
Y1 5000,00m
3 368 ,4556
S 3 122,85m
X 1 5000,00m
4 251g ,0266
S 4 130,19m
5 308 g ,8628
S 5 116,14m
S 2 150,20m
stenenler: Yukardaki verilenlere gre 2, 3, 4 ve 5 nu.l kapal poligonun

koordinatlarn hesaplaynz.
lem Basamaklar
koordinat deerlerini ve llm
poligon kenar deerlerini hesap
tablosuna yaznz.
Krlma alarn hesap tablosuna
yaznz.
Poligon hesabn balang ynnden
biti ynne ve biti ynnden
balang ynne doru yapnz.
A hatal noktay belirleyiniz.
neriler
Verilenleri dikkatlice inceleyiniz.
Dier renim faaliyetlerindeki bilgileri
hatrlaynz.
nceki zlen rneklerden yararlannz.
Her iki hesab karlatrnz.
A lm Hatas Olan Noktann
Bulunmas konusundaki bilgilerden
faydalannz.
56
KONTROL LSTES
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri
1.
2.
3.
4.
Evet
Hayr
Hesap balang ve biti noktalarnn koordinat deerlerini ve

llm poligon kenar deerlerini hesap tablosuna yazdnz m?
Krlma alarn hesap tablosuna yazdnz m?
Poligon hesabn balang ynnden biti ynne ve biti
ynnden balang ynne doru yaptnz m?
A hatal noktay belirlediniz mi?
DEERLENDRME
Evet
ise
lme
ve
Deerlendirmeye
geiniz.
57
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
1.
Bir poligon gekisinde kaba a hatasnn olup olmad aadakilerden hangisi ile
anlalr?
A) Gidi dn poligon hesab yaplarak anlalr.
B) Aklk kontrol ile anlalr.
C) lmlerin yanl yapldndan dolay anlalr.
D) Hibiri
2. Kapal bir poligon hesabnda, poligon krlma alarndan biri yanl olarak llm ise
aadakilerden hangisi yaplmaldr?
A) Hibir ilem yaplmaz. Poligon hesabna devam edilir.
B) Yanl lm yaplan poligon noktas kaba a hesap yntemi ile tespit edilir.
lm ilemi tekrarlanr.
C) Yanl yaplan poligon krlma noktalarna hata datlr.
D) Hibiri
3.
A lm hatas olan noktay aadakilerden hangisi ile bulabiliriz?

A) A lm hatas olan noktay bulamayz.
B) A lm yaparken ok dikkat etmeliyiz.
C) Balang ve biti ynnden olmak zere iki defa hesap yaparz ve hangi poligon
noktasnn koordinat deerleri birbirine daha yakn veya ayns ise o noktada a
lm hatas yaplm demektir.
D) Hibiri
4.
A hata miktarn aadakilerden hangisi ile belirleriz?

A) lk poligon krlma asndan son poligon krlma asn kararak
B) lk semt asndan son semt asn kararak
C) lk Y koordinat fark deerinden son Y koordinat fark deerini kararak
D) Hibiri
5.
Daha nce llm deerlerin tabloya yazl aadakilerden hangisinde doru

olarak verilmitir?
A) Hangi noktann koordinat deeri ise o noktann stununa ve satrna denk gelecek
ekilde yazlr.
B) Poligon kenar lmleri rasgele yazlr.
C) Poligon krlma alar rastgele yazlr.
D) Hibiri
DEERLENDRME
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
58
RENME FAALYET5
RENME FAALYET5
AMA
RENME FAALYET1
Tekniine uygun olarak kaba kenar hatalarn bulabileceksiniz.
ARATIRMA
Kaba kenar hatasnn nasl olutuunu aratrnz. Kaba kenar hesab hakknda
bilgi edininiz. Edindiiniz bilgileri snf ortamnda arkadalarnzla paylanz.
5. KABA KENAR HATASI

Bir poligon gekisinde bir kenarn kaba hatal kenar olduu son noktann hesaplanan
koordinat deerleri ile verilen noktann koordinat deerlerinin farkl olmas sonucu anlalr.
ekil 5.1de grld gibi 23 kenarnda kaba l hatas yaplmtr.
5.1. Kaba Hatal Kenar Gekisi ve ekli
ekil 5.1: Kaba kenar hatasnn poligon gekisine etkisi
5.2. Kaba Hatal Kenar Hesab ve rnekleri

ekil 5.1de grld gibi 3 numaral poligon noktas 3 noktasnda, C poligon
noktas da C noktasnda olacaktr.
Kaba hatal kenar bulmak iin poligon hesab yaplr. C noktasnn koordinatlar
bulunur. (CC ) aklk as hesaplanr. Bu aklk as gekide hangi kenarn aklna
eitse o kenarda kaba a hatas var demektir. Poligonda kk l hatalarndan dolay
gekideki aklk alar tam (CC ) aklna eit olmayabilir. (CC ) aklk asna en
yakn akln bulunduu kenar, kaba kenar hatas yaplan kenar olur.
59
Kaba kenar hatas hangi kenarda ise o kenar arazide yeniden llr. Sonra poligon
hesab yeniden yaplr. Eer (CC ) aklna yakn iki aklk varsa, bu iki akln
bulunduu iki kenarn yeniden llmeleri gerekir.
Bu hatann bulunabilmesi iin tm krlma alarnn ve bir kenar dndaki kenarlarn
da doru llmesi gerekir. Kenar hatas pratik olarak yle bulunur.
Aklk alar (semt alar) hesaplanr. Krlma alarnda hata olmad iin son
aklk hatasnn iinde elde edilir. Hata snr iindeki hata miktar alara eit olarak
datlr.
Y ve X ler hesaplanr. Sonra Y ve X ler bulunur.
YC/ YB Y ve
X C/ X B X hesaplanr.
(CC ) akl hesaplanr. (CC ) akl hangi kenarn aklna uyuyorsa

kaba kenar hatas o kenardadr. Kenar uzun llm demektir. Dzeltme
miktar kenara (-) olarak getirilir. (CC ) akl hatal kenarn aklnn 200g
farkna eitse kaba kenar hatas bu kez hatal kenara eklenir.
YC/ YC
X / XC
C
Sin (CC ) Cos(CC )
CC
Kenar dzeltilir ve poligon hesab yeniden yaplr.
hesaplanr.
rnek: Aada ekli ve lleri verilen poligon hesabn yapnz.
60
ekil 5.2: Kaba kenar hatas bulunan poligon gekisi
Verilenler:
( B1) 167 g ,3210

(3C ) 62 g ,3971
YB 584,14m
1 208 g ,4750
X B 744,68m
3 196 g ,5332
YC 717,09m
4 188 g ,4820
2 101g ,5793
X C 761,00m
S1 34,49m
S 2 44,66m
S 3 64,92m
stenenler: Yukardaki verilenlere gre 1 ve 2 numaral poligon noktasnn

zm:
695 g ,0695
f 0 n 200 g 167 g ,3210 695 g ,0695 4 200 g
f 62 g ,3905
F 62 g ,3905 62 g ,3971 0 g ,0066 66 saniyedir.
Bu hata miktar hata snr iinde ise eit olacak ekilde krlma alarna datlmas
gerekir. Hatann, hata snr iinde olup olmadn aadaki formlle anlayabiliriz.
F 1c
150
S
S =Kenarlarn toplam
S =144,07 m
F 1c
150
(n 1) n
S
F 1c
150
(4 1) 4
144.07m
F 1c 6 c ,25
F 7 c ,25 725cc
61
66
17 saniye her krlma asna datlr. n iaretinin tersi olacak ekilde +17
4
ve +16 saniye olarak datma ilemi yaplr.
Poligon Krlma Alar
1 208 ,4750
1 208 g ,4766
2 101g ,5793
2 101g ,5809
3 196 g ,5332
3 196 g ,5349
4 188 g ,4820
4 188 g ,4837
Aadaki gibi tablo zerinde Y ve X ler hesaplanr.

G.
Nokt
NU
a NU.
.
1
Krlma
Alar
Semt
Alar
Kena
rS
(m)
Y=Sxsin
X=Sxcos
Y(m)
X(m)
Nokt
a NU.
10
584,14
744,68
596,94
712,65
638,81
728,19
698,36
(717,09
)
754,05
(761,00
)
A
B
+16 167,3210
208,4750
+16 175,7976
101,5793
34,49
+17
196,5332
77,3785
44,66
73,9134
+17
188,4820
12,80
-32,03
38
41,87
64,92
59,55
15,54
25,86
62,3971
D
Tablo 5.1: rnein zm
Hatal:
Doru:
Y 132,95m
Y 114,22m
X 16,32m
X 9,37m
62
tg (CC )
YC YC/
18,73m
tg (CC )
(CC ) 77 g ,3800
/
6,95m
XC XC
Hata 12 kenarndadr.
12 64,64m 19,98m 44,66m olmaldr.
63
UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Aadaki lleri verilen bal (dayal) poligon hesabn yapnz. Yaplan lmde
kaba kenar hatasn (varsa) tespit ediniz.
Verilenler:
( AB ) 166 g ,4213
(CD ) 96 g ,2069
YB 5044,86m
X B 4246,04m
YC 5187,45m
X C 4222,14m
1 306 g ,6142
2 75 g ,4235
3 128 g ,8154
4 104 g ,5862
5 314 g ,3573
S1 152,63m
S 2 198,16m
S 3 182,44m
S 4 116,58m
stenenler:
Yukardaki verilenlere gre 1, 2 ve 3 nu.l poligon noktasnn
lem Basamaklar
neriler
llm poligon deerlerini hesap

Verilenleri dikkatlice inceleyiniz.
tablosuna yaznz.
Poligon hesabn yapnz.
Poligon hesab bilgilerinizi hatrlaynz.
Biti noktasnn semt as hesabn Dier renim faaliyetlerindeki bilgileri

tekrar yapnz.
hatrlaynz.
Hesaplanan semt asnn hangi kenarn Kaba Kenar Hatas ve rnekleri
aklk asna ait olduunu tespit ediniz.
konusundaki bilgilerden yararlannz.
X koordinat farklarn Kaba Hatal Kenar Hesab ve
Y ve
rnekleri
konusundaki
rnekleri
bulunuz.
inceleyiniz.
Kaba Hatal Kenar Hesab ve
stenen noktalarn koordinat deerlerini
rnekleri
konusundaki
rnekleri
bulunuz.
inceleyiniz.
64
KONTROL LSTES
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri
Evet
Hayr
1. llm poligon deerlerini hesap tablosuna yazdnz m?

2. Poligon hesabn yaptnz m?
3. Biti noktasnn semt a hesabn tekrar yaptnz m?
4. Hesaplanan semt asnn hangi kenarn aklk asna ait olduunu
tespit ettiniz mi?
5. Y ve X koordinat farklarn buldunuz mu?
6. stenen noktalarn koordinat deerlerini buldunuz mu?
DEERLENDRME
Evet
ise
lme
ve
Deerlendirmeye
geiniz.
65
LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatli okuyarak doru olan seenei iaretleyiniz.
1.
Bir poligon gekisinde kaba kenar hatasnn olup olmad aadakilerden hangisi ile
anlalr?
A) Gidi dn poligon hesab yaplarak anlalr.
B) Aklk as (semt as) kontrol ile anlalr
C) Son noktann hesaplanan koordinat deerleri ile verilen noktann koordinat
deerlerinin farkl olmas ile anlalr.
D) Hibiri
2.
Kaba kenar hatasn bulmak iin aadakilerden hangisini yapmalyz?

A) Poligon hesab yapmalyz.
B) Gidi dn poligon hesab yapmalyz.
C) Yaplan lmleri tekrarlamalyz.
D) Hibiri
3.
Kaba kenar hatas (rnein) 12 kenarnda ise aadakilerden hangisi yaplr?

A) B1 kenar tekrar llr.
B) 12 kenar tekrar llr.
C) 23 kenar tekrar llr.
D) Hibiri yaplmaz.
4.
Kapal poligon hesabnda 12 dorusunun semt as (12)=39g,1881 ve bu doru ile

dier bir 23 dorusu arasndaki krlma as =54g,5338 olarak verildiine gre 23
dorusunun semt as (23) aadakilerden hangisidir?
A) (BP)=292g,7219
B) (BP)=292g,7230
C) (BP)=293g,7230
D) (BP)=293g,7219
5.
Bal (dayal) poligon hesabnda semt as 2 133 g ,1603 ve poligon kenar
S 2 163,84m olarak verildiine gre Y koordinat fark aadakilerden hangisidir?

A) Y 142,11m
B) Y 152,11m
C) Y 162,11m
D) Y 172,11m
DEERLENDRME
Cevaplarnzn
tm
doru
ise
Modl
Deerlendirmeye
geiniz.
66
MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
1.
Aadaki ekilde grlen bal (dayal) poligon gekisindeki verilen deerleri dikkate
alarak istenen 111, 112 ve 105 numaral poligon noktalarnn koordinat deerlerini
bulunuz.
Dayal (bal) poligon gekisi
Verilenler:
2.
Aadaki ekilde grlen kapal poligon gzerghndaki verilen deerleri dikkate

alarak istenen P2, P3, P4, P5 ve P6 numaral poligon noktalarnn koordinat
deerlerini bulunuz.
67
Kapal poligon gzergh
1 303 g ,4300
2 251 ,3100
g
Y1 500,00m
X 1 500,00m
( P1 P2 ) 4 g ,5200
S1 111,63m
S 2 95,85m
3 281g ,6900
S 3 79,44m
4 256 g ,5400
S 4 115,19m
5 291g ,7500
6 215 g ,3900
S 5 68,44m
S 6 91,94m
DEERLENDRME
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.
68
KONTROL LSTES
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri
1.
2.
3.
Evet
Hayr
lm yaplacak noktalar arazide belirlediniz mi?

Poligon krlma alarn ve poligon kenar uzunluklarn ltnz
m?
Poligon krlma alarnda yaplan hatalar dattnz m?
Semt alar ve poligon kenarlar yardm ile koordinat farklarn

hesapladnz m?
5. Hesaplanan sonucun hata snrlar iinde olup olmadn kontrol
ettiniz mi?
4.
DEERLENDRME
Evet ise bir sonraki modle geiniz.
69
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET -1N CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
C
B
D
A
C
D
A
C
A
B
RENME FAALYET -2NN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
C
A
D
C
B
A
C
D
B
A

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
A
B
C
D
C
A
D
A
C
B
B
70

1
2
3
4
5
B
B
C
D
A

1
2
3
4
5
C
A
B
D
A
MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI

1.
71
968 g ,7699
S 585,27m
0 130 g ,0505
F 0,0066 cc 66 cc
n 98 g ,8138
F max 329 cc
Y 530,62m
X 65,70m
Fy 530,70m
f y 8cm
Fx 65,67m
f x 3cm
2.
S 562,49m
Y 2,75m
X 31.28m
1599,9100
d
F 0,0900
72
KAYNAKA
KAYNAKA
SONGU Celal, lme Bilgisi, Cilt 2, Birsen Yayn Evi, Ankara, 1981.
SARIBIYIK Tahsin, lme Bilgisi ve Uygulamas, MEB, stanbul, 2005.
KABASAKALOLU Sebahattin, lme Bilgisi, MEB, stanbul, 2002.
YERC Mehmet, Meslek Matematii, MEB, stanbul, 1988.
AYDIN mer, lme Bilgisi 1, Kurit Matbaas, stanbul, 1984.
SONGU Celal, lme Bilgisi, Cilt 1, Birsen Yayn Evi, Ankara, 1970.
73

Poligon Hesapları

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Poligon Hesapları

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

MLL ETM BAKANLII

ORTA RETM PROJES

HARTA TAPU - KADASTRO

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 67

Poligon hesaplarn yapmak

Tekniine uygun olarak ak poligon hesaplarn yapabileceksiniz.

1. AIK POLGON HESABI

ekil 1.1: Ak poligon gekisi

1.1. llen Deerlerin Tabloya Yazlmas

Koordinatlar bilinen bir B noktasndan itibaren noktal bir ak poligon gekisi

Tablo 1.1: Ak poligon hesab tablosu

1.2. Semt Alarnn Hesab

Tablo 1.2: rnek 1in semt alarnn hesab

1.3. Koordinat Farklarnn Hesab

Dier X ve Y deerleri de yukarda anlatld gibi hesaplanr.

Tablo 1.3: rnek 1in X ve Y deerlerinin hesab

1.4. Koordinatlarn Hesab

Tablo 1.4: rnek 1in Y ve X deerlerinin hesab

1.5. Ak Poligon Hesab rnekleri

ekil 1.2: Ak poligon hesab

0 ( AB) 287 g ,1316 olarak verilmi, ayrca poligon alar ve S poligon

1numaral noktann koordinatlar: Y1 Yb S1 sin 1

(Yb, Xb, S1 ) biliniyor. Bilinmeyen semt alarn

1 287 g ,1316 55 g ,2046 200 g

2 142 g ,3362 189 g ,2970 200 g

2 numaral noktann koordinatlar: Y2 Y1 S 2 sin 2

Yukardaki formllerde tm deerler biliniyor. Buna gre,

3 numaral noktann koordinatlar: Y3 Y2 S 3 sin 3

Yukardaki formllerde tm deerler biliniyor. Buna gre,

Tablo zerinde zm u ekilde yaplr:

stundaki A ve B numaralarn ortalayacak ekilde drdnc stuna yazlr. Dier semtler,

Tablo 1.5: Ak poligon hesab

Semt alarnn hesab anlatmndan

Koordinat farklarn hesaplaynz.

Koordinatlar balang koordinatndan

Hesap balang noktasnn koordinat deerini ve llm

Krlma alar yardmyla semt alarn hesapladnz m?

Koordinat farklarn hesapladnz m?

Koordinatlar balang koordinatndan balamak zere ekleyerek

0 ( AB) 185 g ,1720

(B1) semt as aadakilerden hangisidir?

(12) semt as aadakilerden hangisidir?

(23) semt as aadakilerden hangisidir?

B noktas ile 1 noktas arasndaki Y fark aadakilerden hangisidir?

2 noktas ile 3 noktas arasndaki X fark aadakilerden hangisidir?

1 noktas ile 2 noktas arasndaki Y fark aadakilerden hangisidir?

2 nu.l noktann Y koordinat aadakilerden hangisidir?

3 nu.l noktann X koordinat aadakilerden hangisidir?

1 nu.l noktann Y koordinat aadakilerden hangisidir?

2 nu.l noktann X koordinat aadakilerden hangisidir?

Bal (dayal) poligonun ne olduunu, nerelerde kullanldn ve hesaplarnn

2. DAYALI (BALI) POLGON HESABI

ekil 2.1: Dayal (bal) poligon gekisi

2.1. llen Deerlerin Tabloya Yazlmas

n semt alar ile S1 , S 2 , S 3 ve poligon krlma alarnn bilinmesi gerekir. Arazide

Tablo 2.1: Bal (dayal) poligon hesap tablosu

2.2. Semt Alarnn Hesab

n n1 n1 200 g formllerinde olduu gibi hesaplanr.

2 , 3 ve 4 semt alar birbirlerini gtrr. krlma alarnn toplamn da

krlma alarnda yaplan hata miktar

f 0 n 200 g f 123 g ,4513 732 g ,7401 4 200 g