Matematik Dnyas, 2004 K

Fermat-Toricelliye Ksa Bir Ziyaret

Mustafa Yac / yagcimustafa@yahoo.com

undan say nce [MD-2004-I, sayfa 58]

Fermat-Toricelli Noktas balkl bir yaz yazmtk. O yazda u teoremi kantlamtk:

Birinci Kant. Pden geen AC dorusuna kout bir doru AByi Dde, BCyi Ede kessin. BDE
BAC olduundan, BDE geninin en uzun kenar BEdir, dolaysyla BE BD DE eitsizlikleri
geerlidir. imdi hesaplayalm:
PA + PB + PC < (PD + DA) + PB + (PE + EC)
= DE + DA + PB + EC
DB + DA + PB + EC
= BA + PB + EC
BA + BE + EC = BA + BC.
(Beinci satrda kullandmz PB BE eitsizliini
okura altrma olarak brakyoruz.) Bylece teorem kantlanmtr.

Teorem [Toricelli]. Kenar uzunluklar a, b, c

ve alan olan bir ABC geninin iinde alnan bir
P noktasnn genin kelerine olan uzaklklar x,
y, z ise

eitsizlikleri geerlidir.
A

kinci Kant. Pden geen AC, BA ve BC dorularna kout dorular bu dorular ekildeki gibi
kessin.

P
z

y
B

A
C

Eitsizliin sol yann kantlam ve sa yannn

aikr olduunu sylemitik. Bize hi de yle gelmedi! diye aldmz onlarca postadan sonra sa
yannn kantn verelim dedik ve kantn hi de
sandmz kadar aikr olmadn grdk. Aada bunun iki ayr kantn bulacaksnz. nce kantlamak istediimizi yazalm:

K
L

M
P
B
F

MAL BAC olduundan,

PA max(MA, AL) = MA;
KFC ABC olduundan,
PC max(KC, FC) = FC;
BMPde gen eitsizliinden,
PB < BM + MP = BM + BF.
Bu eitsizlii toplarsak sonu kar:
PA + PB + PC < (BM + MA) + (BF + FC)
= BA + BC.
Bylece teorem ikinci kez kantlanmtr.

Teorem. Bir genin i blgesinde rastgele alnan bir noktann genin kelerine olan uzaklklarnn toplam daima genin en uzun iki kenarnn toplamndan kktr.
A
D
P

Bu, aklmza u soruyu getirdi:

B

Problem. Uzunluklar bilinen ortak P ulu

|PA|, |PB|, |PC| iin ABC geninin evresi en ok
ve en az ka olabilir?

Kant: ABC geninde genellii bozmadan BC

BA AC kabul edelim. blgesinde rastgele alnan nokta da P olsun. Kantlamamz gereken eitsizlik PA + PB + PC < BA + BC.

79