Ang Pilipinas sa loob ng Sandaang Taon(The Philippines a Century Hence)

Ang unang bahagi ng sanaysay na ito ay tungkol sa pagsulyap sanakaraan ng Pilipinas. Dito,
ipinakita ni Rizal ang mga pagbabago na naidulotng pagkasakop ng Pilipinas sa
Espanya. Kung saan, ang dating pinuno saPilipinas ay napasailalim sa mga dayuhan dahil na
rin sa pag-asang pag-unladmula sa mga mananakop. Unti-unting naisantabi at nalimutan
ng mga Pilipinoang kanilang mga katutubong tradisyon, mga awitin, tula at mga
paniniwalanang sa gayon ay mayakap ang mga bago at dayuhang doktrina, na sa
totoo'yhindi naman nila naiintindihan. Ikinahiya at tinanggihan ng mga Pilipino angsarili
nilang kultura. Hinangaan at pinuri ng mga Pilipino ang anumang bagayna banyaga
hanggang sa nagapi ng dayuhan ang kanilang puso at diwa.Lumipas ang mga taon, ang
relihiyon ay nagpakitang gilas din kung saanginamit ang pagsamba sa Diyos upang akitin at
sa huli'y pasunurin atmapasailalim ang mga Pilipino sa kagustuhan ng mga dayuhan. Nang
makuhaang loob ng mga Pilipino ay itinuring na parang hayop, inalisan ng kaisipan
atdamdamin at ginawang mga alipin upang pagsilbihan ang mga dayuhan saikauunlad ng
Espanya. Muling nabuhay ang natutulog na damdamin ng mgaPilipino dahil sa mga pasakit
at panghihiya na kanilang naranasan. May ilangdamdaming nagising sa katotohanan sa mga
kahayupan at paniniil ng mgadayuhan dahil na rin sa patuloy na pag-alipusta at
pagsasamantala na unti-unti ay gigising sa lahat.Sa bahaging ito makikita ang obserbasyon
ni Rizal sa pananakop ngmga Kastila sa Pilipinas. Ipinakita niya ang naging epekto nito sa
mamamayanat sa mga pinunong Pilipino. Ipinakita ang hindi pantay na pagtrato sa
mgaPilipino simula ng mamuno ang mga Kastila. At umaasa si Rizal na magigisingat
mamumulat ang mga Pilipino sa katotohanan at kasamaan ng mgadayuhan.Ang ikalawang
bahagi ay tungkol sa kabiguan ng mga kolonyal napatakaran ng Espanya sa
pagpapaunlad sa Pilipinas. Sinabi dito angkalagayan ng Pilipinas sa tatlong-daang taon na
nakalipas simula ng panahongiyon (1889). Para sa mga nagnanais ng kalayaan ng kanyang
bansa, angbayan ay may tiyak na kalayaan noon. Para sa mga nakasaksi
naman ngkaguluhan at di pagkakaunawaan, nararapat lamang na tanggapin ng
buongpagsang-ayon ang anumang magaganap sa hinaharap. Ayon sa mga liberalna Kastila,
ang kalagayan ng Pilipinas sa kasalukuyan (1889) ay katulad pa rinng dati, walang
pinagbago subalit para sa mga prayle ay nagkaroon ng pag..
ng sanaysay na "Ang Pilipinas sa Loob ng Isang Daang Taon" ay bahabahaging lumitaw sa La
Solidaridadmula noong Setyembre 30, 1889 hanggang Pebrero 1, 1890. Ihinayag ni Rizal ang
mga maaaringmaganap sa Pilipinas sa loob ng isang daang taon. Binigyan niyang pansin
ang nakaraan upang alaminang mga maaaring kaganapan sa hinaharap.
Ang sanaysay na "Ang Pilipinas sa Loob ng Isang Daang Taon" ay bahabahaging lumitaw sa
La Solidaridadmula noong Setyembre 30, 1889 hanggang Pebrero 1, 1890. Ihinayag ni Rizal
ang mga maaaringmaganap sa Pilipinas sa loob ng isang daang taon. Binigyan niyang
pansin ang nakaraan upang alaminang mga maaaring kaganapan sa hinaharap.

Unang Bahagi: Upang malaman ang Hinaharap, kailangang buksan ang Pinto
ng Kahapon
Kakakabit pa lamang ng Pilipinas sa Espanya ay dumanas na ito ng malawakang pagbabago
sa batas,relihiyon, at mga paniniwala. Naging maunti, mahirap, at mabagal ang mga Pilipino
bunga ng malabis atmabilis na pagbabagong ito. Nawalan sila ng matibay na paniniwala sa
kanilang nakaraan,pananampalataya sa kanilang kasalukuyan, at pagkahaling sa
kinabukasan.Unti-unting nawala ang kanilang kultura at napalitan ng ibang kasuotang hindi
naman nila nauunawaan.Bumaba ang tingin nila sa sarili. Silay nawasak. Pinatulog ng mga
relihiyosong ritwal na sinabingnakagagaling ang kinagisnang mga pamahiin subalit hindi nito
nasira ang kamalayang Pilipino. Ang hulingplano nila ay gawing isang hayop panggawa ang
mga Pilipino, sa paraan ng di pagbigay sa kanila ngkarapatan di lamang upang magkaroon
ng natatanging katangian pati rin ang tendensiyang mag bisyo.Pumalya ang kanilang plano.
Ang naghihingalong tao ay maaari pang mabuhay sa pamamagitan ngkabayanihan.
Nasagad na ang kanyang tibay at ang lakas ay muling nabuhay.Yaon ang nakaraan, at ang
ngayon ang kinabukasan? Maraming mga bagay ang dapat isaalang-alang, atang tanong na
maaring sagutin batay sa panahong nais saklawin. Dahil dito, ipapalagay nating
maramitayong oras.
Pangalawang Bahagi: Ano ang magiging Kalagayan ng Bayan sa Loob sa Loob
ng isang Daang Siglo.
Ano ang mangyayari sa Pilipinas sa loob ng isang siglo, lalo na kapag nahulog na ang
maskara.Magiging madali sana ang kasagutan kung naitanong na ito sa nakaraang mga
dantaon. Walangmagbabago lalo na sa mga taong isinilang na nakagapos sa tanikala.Noo y
pinamahalaan tayo ng mga Espanyol gamit ang kakaunting pulutong ng mga sundalo at di
regularna pangungusap, subalit tumagal ng 3 dantaon ang nasabing pamamahala.
Samakatuwid, sa unangtingin, ay nakatakda na ang lahat para sa 300 taon ng mapayapang
pagdomina.Hindi umayon ang lahat sa inaasahan dahil ang Pilipino na handang
magsakripisyo ng lahat para sa isanghangarin ay nakalilimot sa lahat ng kanyang sakripisyo
minsang masugatan ang kanyang pagmamahal sasarili at hindi naman niya malimutan na
ang minsang naisip niya pero hindi natanggap. Ang dominasyongEspanyol ay lumakas
pagkat hindi nakita ng mga tao na masugatan ang kanilang pansarilingpagmamahal, subalit
ngayoy wala na silang kompiyansa sa mga protektor nila noon na ngayoy pawangmga
mananamantala at mamimitay sa kanila (ang mga pari at ang pamahalaan). Nalaglag na
angkanilang maskara, pekeng mukha. Nahayag na hindi lamang nila nais na pakanin ang tao
para lumaki,subalit nilason nila sila upang palakasin ang sarili tungo sa paglaki. Gayundin,
galit na galit sila ultimo samaliliit na mga pakikibaka. Sa panahong ito ay tumaas ang mga
obligasyon at buwis, subalit hindi angmga karapatan, pribilehiyo at kalayaan

Pilipinas sa Loob ng Isang Daang Taon

Ang isa sa mga nakaraan na maaalala mo na nangyari sa Pilipinas makalipas ang isangdaang taon ay ang
pagpupumilit ng mga mamamayan sa reporma na pinagbigyan ng Espanya ngunit ang ibang humiling lamang para
rito. Nagkaroon, bagaman sa maikling pagkakataon, ng representasyon ang Pilipinas sa Cortes. Sa kakulangan ng
pagbabago ay 200 Pilipinong sundalo ang nag-alsa sa Cavite nang sumunod na taon. Dahil dito, maraming liberal at
repormista ang dinampot at ipinatapon.
Ang panahon naman sa kasalukuyan ay may mabilisang paglaganap ng mga balita at kaisipan sa buong kapuluan.

Narito ang radyo, dyaryo, telebisyon, at maging ang internet. Ang kasaysayan ng Pilipinas ay pinag-aaralan sa mga
klase at hanggang ngayon.
Ngunit ang karapatan ng mga mamamayan sa edukasyon ay hindi pa sapat na naibibigay ng estado. Maging ito ay
ginagamit upang pigilin ang mga Pilipino na maging kritikal sa mga pangyayari. Laganap pa rin ang paniniwala ng
karamihan na ang pagiging matanong ng mga kabataan ay hindi nakakabuti. Ngunit isa itong negatibong pag-iisip na
hindi naman dapat paniwalaan.
Sa larangan naman ng paggawa ay halos wala pa ring pagbabago. Karamihan sa mga manggagawa ay inaapi at hindi
nabibigyan ng sapat na suweldo. Malaki rin ang impluwensiya ng mga mayayaman sa mga patakaran sa
pamahalaan. Isa sa mga patunay rito ay ang North Expressway sa may lugar ng Pampanga at sa mga daanan sa
Negros. Ang mga ito ay humahati sa kalagitnaan ng taniman ng asukal at kaakibat nito ay isang malawak na
network ng mga daan sa buong lupain. Mahirap bigyan ang mga mayayamang uri ng bahagi sa rebolusyon dahil nais
nilang maprotektahan ang kanilang mga pag-aari. Sa mga kaguluhan, sila ang mawawalan ng pinakamaraming pagaari. Sa panahon ng Rebolusyon, sinuportahan nila ang ibang mga Pilipino. Ngunit nang makita nila ang
pagkakataon na magkaroon ng mga katungkulan sa ilalim ng pamamahala ng mga Amerikano, nakipagkasundo sila
na tumigil sa pakikisali sa Rebolusyon. Hanggang ngayon ay mapapansin natin ang pagkiling ng mga mayayamang uri
sa status quo, na kung saan ay mananatili sa kanilang pag-aari ang kanilang mga yaman. Ani ni Guerrero, hindi pa
tapos ang rebolusyon na nagsimula pa noong 1896. Ang mga kabataang Pilipino ang tagapagmana ng Rebolusyong
Pilipino sa panahon ngayon.
Ayon kay Rizal sa kaniyang sanaysay na Ang Pilipinas sa Loob ng Sandaang Taon, dalawa lang ang patutunguhan ng
Pilipinas: ang magpatuloy bilang sakop ng Espanya, ngunit may higit na mga karapatan at kaluwagan, o kayay
magpahayag ng kanilang kasarinlan, pagkatapos magbubo ng dugo at maduguan naman ang Espanya. Aniya,
nangangailangan ang Pilipinas ng isang malayang pahayagan dahil ang isang bansay iginagalang sa hindi pagsangayon ni pagtatakip sa mga pagmamalabis, kundi sa pagpaparusat hindi pagsang-ayon sa mga iyon.
Nangangailangan din ang mga Pilipino ng mga kinatawan, na makakatulong sa pamamahala. Kinakailangan din aniya
na paunlarin ang pagtuturo at ang mahigpit at madaling paggawad ng katarungan.
Ang pagkakaloob ng mga katungkulan at mga gawain ay dapat idaan sa pagsusulit; ang mga gawang isinali at ang
mga pasiya ay nararapat ilathala. Naghahangad din siya ng pagbabago sa pangangalakal, pagsasaka, at iba pa.
Marahil, lahat naman ng mamamayan ng Pilipinas ay naghahangad ng totoong pagbabago ngunit ang pagbabago ay
dapat munang umpisahan sa ating mga sarili. Ito ay upang laganap na mawakasan ang pagkatamad at kaisipang
kolonyal.