MAINSKI FAKULTET SARAJEVO

Katedra za energetiku

GRIJANJE, VENTILACIJA I KLIMATIZACIJA

Projektni zadatak
kolska godina 20012/2013

Student: Belma Bosovi

Sarajevo 12.01.2013
Br.index. 14859

S AD R AJ

1.
1.1.
2.
2.1
2.2
3.
4.
5.
6.

Tehniki opis
Instalacija grijanja
Proraun gubitaka toplote
Transmisioni gubici toplote
Ventilacioni gubici toplote
Prilog 1
Prilog 2
Proraun grijaih tijela
Prilog 3
Proraun cijevne mree
Proraun pumpe
Specifikacije opreme i materijala
Prilog 4

Sadraj Priloga 4:
1.
2.
4.
5.

Tlocrt stana sa presjekom

Tlocrt stana sa radijatorima i cijevnom mreom
Aksonometrijska ema instalacije grijanja
ema cijevne mree

1. TEHNIKI OPIS
1.1.

Instalacija grijanja

Projekat instalacije grijanja stana, ulica Keina br:62, Sarajevo izraen je na osnovu projektnog
zadatka, arhitektonsko-graevinskih podloga, te standarda i propisa za projektovanje ovih instalacija.
-

Podaci o objektu:
objekat se nalazi u podruju kotline; nije vjetrovito
objekat je zaklonjen
objekat nije ni sa jedne stran izloen grijanom prostorom
u sastavu objekta je i tavan
povrina objekta P=84,1m2
zapremina objekta V=208,46m3
ukupni toplotni gubici iznose 4408W
za gradnju vanjskih zidova objekta koriten ciglarski blok debljine 0,25m
debljina izolacije vanjske obvojnice objekta iznosi dizolacije=0,1m
objekat je malterisan
standardni elementi obvjonice zadovoljvaju prema standardu JUS U.J5.510
- Uslovi za projektovanje

Osnovni uslovi za izradu projekta instalacije grijanja postavljeni su projektnim zadatkom investitora,
te uslovima koji proistiu iz standarda i propisa koji se odnose na ove vrste instalacija. Pored toga, za
izradu projekta instalacija grijanja posluile su arhitektonske podloge u kojima su definirani prostori i
njihova namjena, vrste konstrukcija, veliina i vrsta vanjskih otvora i dr. Prema toma, za izradu
projekta koriteni su slijedei polazni podaci:
-

vanjska projektna temperatura 18C,

unutranje temperature u grijanim prostorima 20-24 C, zavisno od namjene,
primarni energent je plin, a koristit e se za zagrijavanje prostora i potrone vode

- Opis tehnikog rjeenje

Prije dimenzioniranja elemenata instalacije grijanja izvren je proraun gubitaka toplote u skladu sa
DIN 4701, a za ranije navedene vanjske i unutranje temperaturne uslove.
Pri proraunu su koriteni koeficijenti prolaza toplote pojedinih konstrukcija izraunati na osnovu
elemenata iz arhitektonskog projekta, te koeficijenti za standardne graevinske elemente prozori,
vrata i sl. Navedeni prorauni su priloeni projektu, a ukupni gubici toplote iznose 4408 W.
Potujui zahtjeve projektnog zadatka, te nastojei primjeniti uobiajena tehnika rjeenja za
zagrijavanje stambenih prostora na bazi koritenja plina, ovim projektom je predvieno individualno
zagrijavanje stana kombi bojlerom koji istovremeno slui za zagrijavanje prostorija i potrone
sanitarne vode.
Na osnovu gubitaka toplote, te minimalne potrebne snage kombi bojlera za grijanje sanitarne vode,
predvien je kombi bojler Ravenheat CSI 85 maksimalne snage 24 kW sa sa ugraenom
cirkulacionom pumpom koja za projektovani protok ostvaruje pritisak od 3 kPa, i ugranom
ekspanzionom posudom zapremine 7L.
Sistem grijanja je toplovodni sa dvocjevnim razvodom od bakarnih cijevi.
Ogrjevna tijela su ploasti radijatori. Izbor radijatora izvren je na osnovu prorauna dvocjevnog
grijanja za temperaturu vode 80/60 C, a prema karakteristikama radijatora iz kataloga
"Vogel&Noot".
Tehnikim opisom su predstavljeni osnovni podaci i opisana tehnika rjeenja projekta, dok je ostalo
definirano nacrtima i specifikacijom opreme i materijala.

2. Proraun gubitaka toplote

Ukupni gubici toplote jedne prostorije sastoje se od transmisionih i ventilacionih gubitaka.

2.1. Transmisioni gubici toplote

Transmisioni gubici toplote prostorije nastaju prolazom (transmisijom) toplote kroz omota (pregrade)
prostorije. Oni postoje samo kroz one pregrade na ijim stranama postoji razlika temperatura. Pregrade
obino odvajaju prostoriju od okoline (spoljni zidovi, krovovi), zatim susjednih grijanih ili negrijanih
prostorija, tla i sl.
Gubici toplote se odreuju po izrazu:
n

Q&0 ki Fi (tu ti ), W
i 1

pri emu je:

ki
Fi
tu, ti

koeficijent prolaza toplote za Fi povrinu,

povrina kroz koju se vri izmjena toplote
unutranja i spoljna projektna temperatura ili temperatura susjedne prostorije kada je ti tu.

Koeficijent prolaza toplote vieslojne pregrade se odreuje po izrazu:

k

1
W
, 2

1
1 mK
i
u
i s
.

Toplotni tok kroz spoljni zid se odreuje po izrazu:

q&

tu ts
tu t s
(t t ) W

k (tu t s ) u s , 2
1
1 Ru Re Rs
R
m

u
s
,

termiki otpor pregrade

koeficijenti prelaza toplote: u = 8 W/m2K, s = 23 W/m2K

NAPOMENA: proraun koeficijenata prolaza toplote dat je u PRILOGU 1

2.2. Ventilacioni gubici toplote

Iznos infiltracionih gubitaka toplote moe se raunati na dva naina i to:
- preko duine procijepa ili
- preko zapremine prostorije.
Ako se ovi gubici raunaju preko duine procijepa onda se koristi izraz:
Qv a l s R H
tu t sp Z E, W

gdje je:
a
l
R
H
ZE

propustljivost procijepa,
duina procijepa,
karakteristika prostorije, kree se od 0,7 do 0,9,
karakteristika zgrade, uzima u obzir poloaj zgrade u odnosu na ostale objekte i brzine vjetra na
lokaciji zgrade,
dodatak za poloaj prozora.
Ove gubitke je mogue odrediti i preko broja izmjena vazduha na sat u zagrijavanoj prostoriji.
Ako se usvoji broj izmjena vazduha u prostoriji n = 0,5h-1, slijedi da je:

Qv 0,17 V
t, W

gdje je:
V

zapremina prostorije.
Ukupni gubici toplote prostorije sastoje se od transmisionih i ventilacionih gubitaka toplote i iznose
Qg = Qt + Qv.
NAPOMENA: proraun gubitaka toplote prikazan je tabelarno u excelu u PRILOGU 2

PRILOG 1
- KOEFICIJENTI PROLAZA TOPLOTE:
Koeficijenti prelaza toplote za vrata i prozore :
- spoljna drvena vrata (VS)
k= 2,04 (W/m2K)
- unutranja vrata (drvena) (VU) k= 1,87 (W/m2K)
- francuska vrata (VS)
k= 2,9 (W/m2K)
- prozori (PV)
k= 2,9 (W/m2K)
Struktura zidova i koeficijenti prolaza toplote za sve zidove dati su tabelarno:

Spoljanji zid:
Sastav zida:
Materijal

Debljina di [m]
0,01
5
0,25
0,1

1. Kreni malter
2. Saasta opeka
3. Termoizolacija (stiropor)
Koeficijent prelaza toplote na unutranjoj strani zida [W/m2 K]
Koeficijent prelaza toplote na spoljnoj strani zida
2

Koeficijent prolaza toplote [W/m K]

k=

i [W/mK]
0,81
0,61
0,04

u=8

[W/m K]

s=23

k=1/[(1/u)+(di/i)+(1/s)]

0,32

Spoljanji zid, keramike ploice sa jedne strane:

Sastav zida:
Materijal
1. Keramike ploice
2. Saasta opeka
3. Termoizolacija (stiropor)

Debljina di [m]
0,005
0,25
0,1

Koeficijent prelaza toplote na unutranjoj strani zida [W/m2 K]

Koeficijent prelaza toplote na spoljnoj strani zida
2

Koeficijent prolaza toplote [W/m K]

[W/m K]
k=1/[(1/u)+(di/i)+(1/s)]

u= 8
s= 23

i [W/mK]
0,87
0,61
0,04

k=

0,32

Unutranji zid 25cm:

Sastav zida:
Materijal

Debljina di [m]
0,01
5
0,25
0,01
5

1. Kreni malter
2. Saasta opeka
3. Kreni malter
Koeficijent prelaza toplote na unutranjoj strani zida [W/m2 K]
Koeficijent prelaza toplote na spoljnoj strani zida
2

Koeficijent prolaza toplote [W/m K]

k=

i [W/mK]
0,81
0,61
0,81

u=8

[W/m K]

s=8

k=1/[(1/u)+(di/i)+(1/s)]
1,4
2

Unutranji zid 25cm, keramike ploice sa jedne strane:

Sastav zida:
Materijal

Debljina di [m]
0,01
5
0,25
0,00
5

1. Kreni malter
2. Saasta opeka
3. Keramike ploice
Koeficijent prelaza toplote na unutranjoj strani zida [W/m2 K]
Koeficijent prelaza toplote na spoljnoj strani zida
2

Koeficijent prolaza toplote [W/m K]

k=

i [W/mK]
0,81
0,61
0,87

u=8

[W/m K]

s=8

k=1/[(1/u)+(di/i)+(1/s)]
1,4
2

Unutranji zid 12cm, keramike ploice sa jedne strane:

Sastav zida:
Materijal
1. Kreni malter
2. Saasta opeka
3. Keramike ploice

Debljina di [m]
0,01
5
0,12
0,00
5

i [W/mK]
0,81
0,61
0,87

Koeficijent prelaza toplote na unutranjoj strani zida [W/m2 K]

Koeficijent prelaza toplote na spoljnoj strani zida
2

Koeficijent prolaza toplote [W/m K]

u=8

[W/m K]

s=8

k=1/[(1/u)+(di/i)+(1/s)]
2,0
4

k=

Pod:
Sastav zida:
Materijal

Debljina di [m]

1. AB ploa
2. Termoizolacija (stiropor)
3. Cementni estrih
4. Parket

0,15
0,05
0,05
0,02

Koeficijent prelaza toplote na unutranjoj strani zida [W/m2 K]

Koeficijent prelaza toplote na spoljnoj strani zida
[W/m2 K]
Koeficijent prolaza toplote [W/m2 K]
k=

i [W/mK]
0,39
0,04
1,4
0,21

u=8
s=8

k=1/[(1/u)+(di/i)+(1/s)]

0,49

Pod, keramike ploice:

Sastav zida:
Materijal

Debljina di [m]

1. AB ploa
2. Termoizolacija (stiropor)
3. Cementni estrih

0,15
0,05
0,05
0,00
5

4. Keramike ploice
Koeficijent prelaza toplote na unutranjoj strani zida [W/m2 K]
Koeficijent prelaza toplote na spoljnoj strani zida
[W/m2 K]
Koeficijent prolaza toplote [W/m2 K]
k=

i [W/mK]
0,39
0,04
1,4
0,87

u=8
s=8

k=1/[(1/u)+(di/i)+(1/s)]

0,49

Tavan:
Sastav zida:
Materijal
1. Drvena ploa
2. Termoizolacija (staklena vuna)

Debljina di [m]
0,00
2
0,2

i [W/mK]
0,14
0,04

3. Grede
4. Gips ploa

0,2
0,18

Koeficijent prelaza toplote na unutranjoj strani zida [W/m2 K]

Koeficijent prelaza toplote na spoljnoj strani zida
[W/m2 K]
Koeficijent prolaza toplote [W/m2 K]
k=

k=1/[(1/u)+(di/i)+(1/s)]

0,22

PRILOG 2

0,14
0,7
u=8
s=8

3. PRORAUN GRIJAIH TIJELA

Usvojena grijaa tijela za prostorije su iz kataloga proizvoaa Vogel & Noot.
Toplotni uincima u katalogu vae za toplu vodu temperature 90/70 oC i temperaturu prostorije 20oC.
Ukoliko su projektni uslovi za koje se dimenzionie radijator drugaiji, treba izvriti korekciju prema
obrascu:
q qn t / tn

,W

gdje je:
tn - nominalna razlika srednje temperature vode ogrijevnog tijela i temperature vazduha u prostoru,
tn=8020=60C,
t - stvarna razlika temperatura vode grejnog tijela i temperature prostorije,
tr, tp temperature razvodne i povratne vode sistema grijanja
n
- eksponent snage, zavisi od vrste grejnog tijela, n = 1,3 za ploasta grejna tijela
qn - toplotni kapacitet grijnih tijela
Stvarni temperaturni reim je 80/60; znai da je potrebno izvriti korekciju oitanih vrijednosi iz kataloga.
Dobijaju se sljedee vrijednosti toplotnog uinka

Br. Prostorije
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

Toplotni gubici [W]

707
1094
750
536
480
334
507

Tip grijnog tijela [W]

21-KS
21-KS
21-KS
21-KS
11K
11K

Nominalni toplotni

Redukovani toplotni

uinak qn [W]
948
1458
1093
729
663
498
648

uinak q [W]
748
1150
862
575
523
393
511

q =4762

Napomena: tabele za odabir grijaih tijela iz kataloga Vogel & Noot su date u PRILOGU 3

PRILOG 3

4. PRORAUN CIJEVNE MREE

U fazi projektovanja neophodno je definisati raspored i kapacitet grejnih tijela, konfiguraciju cijevne
mree, protoke u svim dionicama cjevovoda, brzine strujanja fluida i pad pritiska. Pad pritiska u
cjevovodu uzrokovan je viskoznou fluida. Sastoji se od pada pritiska zbog trenja i lokalnih otpora.
Pad pritiska usled trenja na pravom dijelu dionice duine l odreujemo po izrazu:

pt

l w2
, Pa
du
2

koeficijent trenja

= (Re)
= (Re,)
= ()

du

za laminarno strujanje
za turbulentno strujanje
za izrazito turbulentno strujanje
relativna hrapavost,
prenik cijevi.

Za osiguranje pouzdane eksploatacije na cijevnoj mrei sistema centralnog grijanja potrebno je

predvidjeti ventile, zasune, kompenzatore, mjerae protoka i sl. Svi oni kao i koljena, lukovi i rave
stvaraju otpor strujanju nosioca toplote, pa se pad pritiska usled lokalnih otpora rauna po izrazu:

w2
Z v , Pa
2

koeficijent lokalnog otpora.

Ukupni pad pritiska u jednoj dionici iznosi:
1
w2
w2
p pt Z l v , Pa
d
2
14 2 432
1 44u 2 4 43
R

p pt Z R l Z , Pa
Za proraun koritimo sljedee polazne podatke:
-kapacitet kotla: 24 kW
-temperaturni reim: 80/60 C

Za proraun je koriten i sljedei izraz:

Izraunavanje masenog protoka vode:
Q

m = cp t
Q,W

[ ]
kg
s

=> pomnoeno sa 3600 =>

toplotni kapacitet;

[ ]
kg
h

cp , J/kgK specifini toplotni kapacitet;

t

razlika temperatura na ulazu i izlazu

Pad pritiska, R

Brzina, w

Debljina stijenke, s

Prenik cijevi, d

Duina cijevi, l

Protok vode, m

Toplotni kapacitet, Q

Dionica

Proraun po dionicama:

p=Z+Rxl

Br.

kg/h

mm

mm

m/s

Pa/m

1 i 15
2
3 i 14
4 i 13
5
6 i 12

4762
523
4239
3335
575
2760

0,68
1,85
1,39
0,52
1,75
7,45

16
8
16
13,4
8
13

1
1
1
0,8
1
1

4,5
10
3
0
10
1

224
190,5
156
46,8
185,5
624,8

862
1898
1150
748

1,95
5
2,16
6,52

8
12,4
10
10

1
0,8
1
1

0,28
0,14
0,24
0,28
0,14
0,24
0,18
0,19
0,18
0,18

70
50
50
90
50
80

7
8 i 11
9
10

204,1
22,41
181,67
143
24,64
118,29
36,94
81,34
49,3
32,1

Pa

80
50
60
80

10
0
10
10

318
250
291,6
683,6
p=2970,8

pukupno= 2970,8*2 = 5941,6 Pa

Napomena:
Zbog izvedbe cijevne mree u sistemu grijanja, pad pritiska je uvean za dva (2) kako bi se u obzir uzeo i
povratni vod.
U projektu su koritene bakarne cijevi(dijagram za pad pritisaka Njemaki institut za bakar: Bakarne
cijevi
u tehnici grijanja. Koeficijenti otpora pronaeni u literaturi: Kuli Emin Principi projektovanja
sistema grijanja strane 856.-858.).

5. PRORAUN PUMPE

Voda koja toplotu odaje putem grejnih tijela dolazi do izvora toplote da je ponovo preuzme. Njeno
strujanje do svih grejnih tijela obezbjeuje pumpa. Nju biramo prema naporu p (potrebnom da se
savladaju svi otpori strujanja u cirkulacinom krugu najnepovoljnijeg grejnog tijela) i snazi izvora toplote
(Qk), odnosno potrebnom protoku vode (mv) kroz njeg pri projektnoj temperaturnoj razlici (tr tp).
Snagu pumpe odreujemo prema sljedeem izrazu:

P=

Q p
[W ]

P, W
,

- snaga pumpe
3

m /s

- zapreminski protok
- koeficijent korisnosti pumpe

Prema proraunu slijedi da nam je potrebna pumpa snage 3,8 W.

U odabranom kombi bojleru se nalazi ve ugraena pumpa odgovarajue snage.

6. SPECIFIKACIJA OPREME I MATERIJALA

1.

Ploasti radijatori (prospekt Vogel&Noot):

Radijatori su slijedeih veliina:
TIP 21-KS 400x600
TIP 21-KS 520x600
TIP 21-KS 600x600
TIP 21-KS 800x600
TIP 11K
400x600
TIP 11K
520x600
kupaoniki 500x1000

kom
kom
kom
kom
kom
kom
kom

Uz radijatore ugraditi:
* radijatorske nosae za zidnu ugradnju,
* termostatske ventile kutni izvedbe za dvocjevni sistem,
* ravne radijatorske prigunice,
* spojne elemente za prikljuak bakarnih cijevi,
* termostatske glave
* slijepe, i odzrane epove
* ispusne slavine
2.

3.

Bakarne cijevi:
18x1mm

15x1mm
15x0,8mm
14x0,8mm
12x1mm
10x1mm

m
m
m
m
m

15
1,5
10
4

Spojni i prelazni elementi za bakarne cijevi:

koljeno
T-komad prolaz
T-komad susret

kom
kom
kom
kom

4.

Kombi bojler, snage od 24 KW, komplet sa ureajem za

upravljanje, prikljukom na dimnjak , ugraenom pompom i

ekspanzionom posudom.

PRILOG 4