FIZIOTERAPIJA U

AKUERSTVU

Trudnoa predstavlja posebno fizioloko

stanje ene sa mnogobrojnim promjenama na
tijelu i u psihi trudnice
Ove promjene su izazvane stvaranjem i
razvijanjem novog bia u maternici i
pojaanim djelovanjem hormona
Normalna trudnoa traje 280 dana,
raunajui od 1. dana posljednje
menstruacije
odnosno 40 nedjelja ili 10 lunarnih mjeseci.
Organizam ene je izloen veem naporu
zbog ega svi organi koriste svoje rezerve
Bazalni metabolizam se poveava za 15 % u
drugoj polovini trudnoe

FIZIOLOGIJA TRUDNOE

Oploenje ( koncepcija ) = spajanje spermatozoida sa zrelom

jajnom elijom ene
Kada se spoje muka i enska polna elija nastaje oploena
jajna elija ili zigot u kome su nasljedni inioci oba roditelja
Iz jajnika ovulacijom se oslobaa jajna elija koja jo uvijek ima
svoj zatitni omota sve do susreta sa spermatozoidom
Dospijeva u trbunu duplju gdje je jajnike rojte uvlae u lumen
jajovoda
Iz vagine spermatozoidi svojim aktivnim kretanjem prodiru kroz
cerviks u materninu duplju, a iz nje u lumen jajovoda
U ampuli jajovoda koncepcija => stvara se loptasta formacija
koja se zove morula sastavljena iz zbijenih elija koje se dalje
umnoavaju po geometrijskoj progresiji koja putuje kroz
jajovod
Putovanje oploene jajne elije je pasivno traje oko 3 dana
Potom kroz maternino ue dospijeva u materninu duplju

IMPLANTACIJA ( nidacija )

Aktivna funkcija oploene jajne elije

Ubrzan proces diobe => za 2-3 dana od morule
postaje blastocista => prijanja za endometrijum
> razara povrni sloj i zaroni u njegovu dubinu
Proces usaivanja jajne elije traje nekoliko dana
Imlantacija se najee vri u deciduu prednjeg ili
zadnjeg zida tijela uterusa, gdje se kasnije stvara
posteljica
Decidua = promjenjena sluzokoa maternice
( pod dejstvom progesterona) u koju se usadila
oploena jajna elija
Od momenta usaivanja oploene jajne elije u
deciduu maternice nastaje trudnoa
U usaenoj formaciji nastaloj od jajne elije
formira se zaetak ( embrion ) u najranijem
stadijumu razvoja naziva se ovulum

POSTELJICA ( Placenta )
Stvara se krajem treeg mjeseca
Pri kraju trudnoe ima oblik pogae, teka je oko
450- 500 gr, prenika 16- 20 cm, debljine 2-3 cm
Njena strana okrenuta plodu pokrivena je amnionom
sa nje polazi pupana vrpca
Funkcija posteljice uestvuje u razmjeni materija
izmeu majke i ploda, titi plod od infekcije, stvara
hormone neophodne za odravanje trudnoe
Na taj nain vri ulogu plua, bubrega,
gastrointestinalnog trakta i endokrinih lijezda ploda
Tri osnovne funkcije : nutritivna, respiratorna i
ekskretorna + endokrina
Lokalizacija prednji i zadnji zid = normalno
usaivanje
Nisko usaena blie unutranjem uu ( od 7 cm )
Placenta praevia blizu ua ili ak i da ga zatvara

PUPANA VRPCA PLODA ( funiculus umbilici )

Spaja posteljicu sa plodom krvotok - 2 arterije i 1
vena
Usauje se na stranu posteljice koja je okrenuta plodu
Najee centralna insercija
PLODOVI OVOJCI ( velamenta fetus )
Opne koje nalijeu na unutranju povrinu maternice i
zatvaraju jajoliki prostor ispunjen plodovom vodom u
kojoj plovi plod
PLODOVA VODA ( liquor amnii )
Protivtea tonusu miia uterusa, titi plod od udara,
omoguava mu pokretljivost, toplotna izolacija,
rezervora za fetalne ekskretorne produkte stalno se
obnavlja
Ispitivanje plodove vode dijagnostiki znaaj

VODENJAK
Dio plodove vode i ovojaka koji se na poetku
poroda, u doba irenja nalazi iznad unutranjeg
ua maternice
ispred prednjaeeg dijela
ploda klinasto se uvlai i potpomae dilataciju
cervikalnog kanala
PLOD ( fetus )
Zaetak poslije treeg mjeseca trudnoe kada je
organogeneza potpuno zavrena
Razvija se relativno brzo pri kraju treeg mj eseca
dug je 9 cm, teak 20 gr organi su diferencirani
i po spoljanjem izgledu lii na ovjeka
Pri kraju 4. mj. trudnica obino osjeti pokrete ploda
Pri kraju 9. lunarnog mj. plod je zreo svi vitalni
organi su sposobni za normalnu funkciju, dug je 46
cm, teak 2500 gr

FIZIOLOKE PROMJENE U TRUDNOI

Promjene u respiratornom sistemu

Promjene na nervnom sistemu
Promjene na miino-skeletnom sistemu
Promjene u kardiovaskularnom sistemu
Promjene na urinarnom sistemu

Promjene na kardiovaskularnom sistemu

poveanje minutnog volumena srca za 30-40 %

poveanje volumena krvi za 30- 40 % ( plazme )
broj krvnih elementa povea se za 20%=> fizioloka
anemija, pad hematokrita
poveava se protok krvi kroz uterus, bubrege i kou
to ova krv bre tee to e koncentracija
kiseonika biti vea u krvi fetusa
Izdizanje dijafragme => poremeaj sranog ritma
pritisak na pluna krila => dis anje se ubrzava
Optereenje KV sistema, prvenstveno srca
Krajem trudnoe ( III tromjeseje ) - pad MV i krvnog
pritiska
Varikoziteti

Promjene na respiratornom sistemu

Poveanje bazalnog metabolizma za 15 % - ima

osjeaj vruine
Troi vie energije nosi vei teret
Poveana potronja kiseonika za 20 % => stvara se
vie CO2
=> poveanje minutnog volumena disanja
i
Progesteron poveava osjetljivost centra za disanje
na CO2
=>Poveanje MV disanja 50 % ( vitalni kapacitet
se ne mijenja )
Pritisak uterusa na dijafragmu => smanjena
ekskurzija dijafragme
Frekvencija disanja se poveava radi odranja
primjerene ventilacije
Dijafragma odignuta 4 cm pri kraju trudnoe dispnea

Promjene na nervnom sistemu

Najblai oblici psihikih promjena zabrinutost,
bojaljivost, promjene raspoloenja, nesanica, strah
Kompresija nerava ( edem, retencija vode )
Digestivni poremeaji
Ptializmus u trudnoi psihogeni faktori ( hormoni,
dr. )
Vomitus matutinus ( munina ) do kraja treeg mj.
Emesis gravidarum (povraanje ) ozbiljniji poremeaj
Hyperemesis gravidarum hronino gladovanje
Opstipacija, hemoroidi
Promjene na urinarnom sistemu
Promjena poloaja beike mogua stres
inkontinencija
Mlitavost uretre- infekcije

Promjene na miino- skeletnom sistemu

Distenzija abdomena dijastaza m. rectus
abdominisa
Relaksacija ligamenata laksitet zglobova
Promjena posture poveanje lumbalne
lordoze
Pratee pojave pojaana pigmentacija koe
- akromegaline
pojave usne, nos ( dejstvo hipofize)
umnoava se ljezdano tkivo dojki, uveanje
spolnih organa ( estrogen ), strije

Znaci trudnoe: Nesigurni, Vjerovatni i

Sigurni

Nesigurni promjene u organizmu psihosomatske

munina, povean umor, promjene okusa, elja
za hranom, promjene raspoloenja
Vjerovatni promjene na polnim organima
amenoreja, promjene na dojkama, pojaan
iscjedak
Sigurni znaci kasni poslije 4. mj- opipavanje
ploda, pokreti

TESTOVI ZA DOKAZIVANJE TRUDNOE

Kuni test trudnoe test urina = prisutnost hormona HCG
( humani horion gonadotropin) prvi jutarnji urin
Laboratorijski pregled urina isti princip ( odreivanje HCG u
jutarnjem urinu u laboratoriji
Test krvi otkriva i najmanju koliinu hormona u krvi

Odreivanje starosti trudnoe i termin poroaja

Anamneza na osnovu anamneze i objektivnog

pregleda.
Koristi se datum posljednje redovne menstruacije,
datum oploavajueg polnog odnosa i datum kada je
trudnica osjetila prve pokrete.
Negelova formula = prvi dan zadnje menstruacije
+ 7 dana 3 mjeseca
Pregled- uterus van trudnoe je veliine kokojeg
jajeta - na kraju 1. lunarnog mj. je kao guije jaje,
- na kraju 2. mj. kao enska, a
- na kraju 3. mj kao muka pesnica
Do 6. mj. dno uterusa je u visini pupka. Na kraju 9.
mj u visini rebarnih lukova, na kraju 10. lunarnog mj,
se sputa na sredinu izmeu pupka i rebarnih lukova.

Precizne podatke danas prua ultrazvuk (UZ)

dijagnostikuje se trudnoa rano ve u 5. nedjelji
+ dalje praenje

Trajanje trudnoe 10 lunarnih mjeseci ili 40

nedjelja; 280 dana; 9 kalendarskih mj. i 10
dana
Bioloka zrelost ne znai duinu noenja , ve
stepen razvoja. Pojam donesenosti nije
jednak pojmu bioloke zrelosti ploda.
Znaci bioloke zrelosti: duina preko 48 cm, teko
preko 2500 gr, svjetloruiasta koa, dobar turgor,
malje ( lanugo) su iezle, kosa 2do 3 cm, avovi
na lobanji uski, hrskavice uha i nosa dobro
razvijene, nokti prelaze jagodicu prsta, testisi
sputeni u skrotim, stidne usne pokrivaju male,
ivahno, krepko plae

Pregled trudnice = opti i ginekoloki

Poloaj ploda ( situs ) = odnos uzdune osovine
ploda prema uzdunoj osovini majke.
uzduni ( 99 % trudnoa) , kosi i popreni poloaj
ploda Glavica prednjai u 96 %, a karlica u 3 %.
Smjetaj ploda ( positio) = odnos lea ploda
prema trbunom zidu - ako su lea okrenuta
lijevoj strani trbunog zida mame = prva pozicija
(positio sinistra),a desno drugi smjetaj
Dranje ploda (habitus) = meusobni odnos
pojedinih dijelova ploda-odreeno uterusom
fleksiono ili defleksiono
Stav ploda ( presentatio) = odnos prednjaeeg
dijela ploda prema karlinom ulazu
kad prednjai glavica najee je to potiljak
( presentatio occipitalis), pri emu je
plod u fleksionom dranju

ako nije u fleksionom dranju prednjai drugi

dio glave tjemeni (p. parietalis), eoni (p.
frontalis), lini
(p. facialis) za svaki od ovih
stavova postoji razliit mehanizam poroaja

najbolja je potiljana prezentacija sa

fleksionim stavom = tada glavica i to
najvrim dijelom prolazi poroajni kanal
najmanjim prenikom i najmanjim obimom
glavice
Ako umjesto glavice prednjai karlica onda ovisi
koji se dio nalazi nad karlinim ulazom postoji =
noni, koljeni, trtini i potpun karlini stav ploda
U sluaju poprenog i kosog poloaja najee
prednjai rame = rameni stav

Pregled porodilje - spoljanji i unutranji

Spoljanji opti + akuerski

Spoljanji akuerski pregled = uzimanje karlinih
mjera, inspekcija, palpacija, perkusija, auskultacija
trbuha trudnice
od karlinih mjera uzimaju se samo spoljanje mjere i
eventualno conjugata diagonalis - koristi se
pelvimetar
Spoljanje mjere: Distantio bispinalis rastojanje
izmeu SIAS (spina iliaca anterior sup.)= 26 cm
Distantio bicristalis rastojanje izmeu dvije
najudaljenije take na spolanjim ivicama karlinog
grebena = 28 cm
Distantio bitrochanterica rastojanje izmeu
trohantera =30 do32cm
Conjugata externa rastojanje izmeu trnastog
nastavka S5 i gornje ivice simfize = 19 do 20 cm
= najvanija spoljanja mjera, jer iz njega
oduzimanjem 9 cm dobijamo vrijedsnost pravog
prenika karlinog ulaza conjugata vera

Danas ove mjere imaju manji znaaj s obzirom na UZ

dijagnostiku
Osim ovih mjera centimetrom se mjeri visina uterusa,
obim trbuha, i obim karlice

Visina uterusa mjeri se od gornje ivice simfize do najvie

take dna uterusa = obino iznosi 35 do 40 cm- samo gruba
orijentacija
Obim trbuha preko verteksa, tj. najvie take trbuha = 100
cm
Obim karlice - oko struka od lea preko karlinih grebena,
prednjih gornjih bodlji bedrene kosti, do gornje ivice simfize=
90 do 100 cm
Palpacija trbuha = naroitim obuhvatima odreuje se
poloaj, smjetaj, stav, dranje ploda i odnos prednjaeeg
dijela prema karlici majke
Pri spoljanjem pregledu esto je vano konstatovati da li
glavica ima tendenciju da se spusti u karlini ulaz majke.
Auskultacija sluanje sranih tonova ploda (moe se
sluati ve od polovine trudnoe )

U toku poroda srani tonovi sluaju se izmeu

kontrakcija uterusa - neposredno poslije puknua
vodenjaka obavezno sluanje = plod moe biti ugroen
nalijeganjem pupanika.
Danas postoje naroiti aparati = kardiografi ili
elektrokardiografi koji prezentiraju srani rad ploda
ujnim efektima i zapisuju ih na traci, na kojoj se
registruju i kontrakcije uterusa.
Srani tonovi ploda su : ritmini, jasni, odreene
uestalosti, frekvencije 120-160 u min.
Bradikardija ili tahikardija = plod pati, najbolje se uju
tamo gdje su lea ploda ( ispod pupka porodilje lijevo
ili desno )
Unutrnji pregled - vaginalnim putem principi asepse
- iformacije o poroajnom kanalu, napredovanju ploda
- rektalnim putem uglavnom naputen

Ako nije obavljen

prekoncepcijski pregled
to je najee
podrobno ispitivanje
trudnice treba uiniti na
prvom pregledu
Tokom trudnoe
potrebno je obaviti 9
pregleda 2 u prvom
tromjeseju, 3 u
drugom i 4 u treem
tromjeseju
Ultrazvuni pregled je
obavezan u prvih 16
18 nedjelja, a potom sa
34 nedjelje
ei su pregledi UZ

Trudnice - sklone emocionalnim ekscesima lako

se uzbude, menjaju raspoloenje, plaljive,
razdraljive= to zahtijeva na tolerantan stav,
razumijevanje
Higijena u trudnoi redovna higijena, naroito
istoa usne duplje i zuba popravak i vaenje
zuba u lokalnoj anesteziji nije kontraindikovano.
njega dojki, laka masaa ljezdastog tkiva- kako bi
se ovrsla koa bradavica (ragade)
zabranjena su vaginalna ispiranja zbog opasnosti
od pobaaja ak ni kod lijeenja kolpitisa ili
cervicitisa
mogu sekret zbog poveane vlanosti vagine
ispiranje spoljanjih organa
poslije 5. mj. trudnoe trudnica se kupa samo pod
tuem, ne u kadi niti u otvorenim vodama.

Odijevanje - poslije 4. mj da titi od

rashlaivanja, da je komotna, da ne stee,
grudnjak obavezno da podupire dojke, dozvoljen
je trudniki pojas koji ravnomjerno podupire
trbuni zid, prua oslonac plodu, spreava
nastanak viseeg trbuha (vierotke), komotna
obua, ne visoke pete ( pojaavaju lordozu)
Rad - uobiajene djelatnosti u prvim mjesecima,
ne radi teke poslove, ne radi nou
Mjesec dana pred porod - obustaviti profesionalnu
djelatnost - mogunost povrede
Gimnastika laka aktivnost koja je ne optereti
jaanje odreenih grupa miia koji uestvuju u
porodu - ne preporuuje se bicikl, jahanje, motor i
automobil

Polni odnosi - 1,5 mjesec pred porod apstinencija

zbog mogunosti prskanja vodenjaka, infekcije. Polni
odnosi nisu dozvoljeni enama koje su skolne
pobaajima.
Ishrana pravilna ishrana i unos proteina, vitamina,
minerala - kako bi se unijela dovoljna koliina
gradivnih materija za stvaranje novih tkivai organa
ploda. Ne treba biti preobilna
Treba biti raznolika, vie bjelanevine ivotinjskog
porijekla ( aminokiseline), ivotinjske masti blie
mastima ovjeka, mineralne soli ( calcij, fosfor,
gvoe, natrijum, kalijum), vitamini. Dnevno 250 do
500 grama mlijeka. Svjee voe i povre - peristaltika
Dobijanje na teini- prvih mjeseci samo 500 grama
mjeseno treba da dobije.U drugom trimestru ne vie
od 4,5 kg. Posljednja 3 mj. ne vie od 2,5 kg. Mjeseno
ne treba da dobije vie od 1,5 kg = tako da uveanje
TT tokom trudnoe treba biti oko 8 do 10 kg.

Puenje duvanom unose ugljen monoksid i nikotin pate

od anoksije i intoksikacije.
tetno dejstvo se prenosi preko posteljice na plod, ometa ga
u razvoju = spontani pobaaji, slabije napreduje u razvoju
Alkohol njegov metabolit acet-aldehid utie na CNS, jetru,
teratogeno, mutageno dejstvo = zastoj u razvoju,
anomalije, prevremeni porod,
Jonizirajue zraenje- poremeaj razvoja - somatske i
genetske posljedice
Lijekovi teratogeno djelovanje
Kontrola trudnice ambulantni pregledi i savjetovalita.

Savjetovalita za trudnice za organizovanu

kontrolu trudnica i trudnoe
vodi ga ginekolog knjiica (svi vani podaci) nalazi, TT, RR, i drugo pp, stomatologu, pregled
dojki, akuerski preged
fizika i psihika priprema trudnice za porod
saradnja sa babicom, psihologom, fizioterapeutom
pismena uputstva

UZ dijagnostika ustanovi trudnou, prati

rast i razvoj ploda, morfologiju, osobine
posteljice i plodove vode, zrelost ploda za
porod ( posebno kad ena ima miom ili cistu)
pod kontrolom UZ - intervencije za
dijagnostiku (genska ispitivanja) ili
hirurke intervencije
amniocenteza punkcija plodove vode od
16 do 18 nedjleje trudnoe
hordocenteza uzorak iz pupane vrpce
krajem drugog trimestra
kasna amniocenteza - krajem treeg
trimestra
Oko 6. nedjelje vidljiv EHO ploda, duina 5
mm

POROAJ

NORMALAN poroaj ( eutocija )= fizioloko

zbivanje koje se zavrava raanjem djeteta
i izbacivanjem posteljice i plodovih ovojaka

Prekid trudnoe

poslije 28. nedjelja

intrauterinog ivota ploda, tj. kada je

novoroene sposobno za vanmaterini ivot

Poinje ritminim kontrakcijama miia maternice

Osobine kontrakcija ritminost, frekvencija, jaina i
duina

Kontrakcije uterusa su praene dilatacijom cervikalnog

kanala, formiranjem, a kasnije i prskanjem vodenjaka
Po zavrenoj potpunoj dilataciji spoljanejg ua
grlia maternice, dijela mekanog poroajnog kanala
nastavlja se istiskivanjem ploda, a zavrava se
izbacivanjem posteljice i ovojaka.

Predznaci poroaja
Pripremne kontrakcije uterusa, koje potpomau
dilataciju, sputanje prednjaeeg dijela u malu
karlicu sputa se plod, a i dno uterusa manji
pritisak na dijafragmu = trudnica lake die, bolje
se osjea
Ako prednjai glavica uglavljivanjem u malu
karlicu zapoinje i prva rotacija
prednjaei dio pritie beiku = dizurine smetnje
kod 10% ena javlja se prevremeno prskanje
vodenjaka, prije kontrakcija
ako je to u terminu najdalje 24 do 48 sati uslijede
kontrakcije = svaku trudnicu sa prsnutim
vodenjakom treba smatrati porodiljom, indukovati
porod ako ne nastupe kontrakcije spontano

Na tok i ishod poroaja utiu tri glavna faktora:

1. plod kao poroajni objekt glavica, koja se na
svom putu prilagoava poroajnom kanalu, tako
olakava prolazak
2. poroajni putevi kotani i mekani mala
karlica i grli uterusa, vagina i meica
3. prirodne poroajne snage prirodni faktori
Trudovi ili poroajni bolovi= bezvoljne
kontrakcije uterusa, koji traju do kraja poroda
Kontrakcija uterusa se nadovezuje na bazalni
tonus koji postoji stalno u trudnoi i porodu
izmeu trudova
u poetku su kontrakcije slabe, na 20 do 30 min
se jave, traju 10 do 15 sek postaju sve ee
kako napreduje porod, i jae pred kraj doba
irenja traju 50 do 60 sek.
U to vrijeme pred pojavu napona = osjea najjae
bolove poslije poputa sve do momenta istiskanja
ploda

Pojava, trajanje i ritminost kontrakcija koriste se

tokometri, odnosno tokografi registruju se kontrakcije
Danas je zamijenjena = Elektrotokodinamometar tj
elektrokardiotokografija uz istovremenu kontrolu
sranih tonova ploda.
Vrh kontrakcije uterusa odgovara najniem padu broja
sranih otkucaja ploda = nije znak patnje ploda

Ako se bradikardija ne popravi po prestanku kontrakcija

= insuf.posteljice = znak patnje ploda

Naponi bezvoljne kontrakcije prvenstveno dijafragme i

trbune musk. izazvane refleksnim putem, pritiskom
prednjaeeg dijela na cervikalne ganglije i predio
rektuma javljaju se sinhrono sa trudovima, odnosno
nadovezuju se na njih = pred kraj drugog doba poroda
Drugo poroajno doba do izlaska ploda, posteljice, ovoja
Porodilja ne moe ni izazvati ni sprijeitoi napone, ali
moe da utie na njihov intenzitet tj. moe ih pojaati ili
oslabiti

TOK POROAJA
Poroajna

doba

Dilatacija

doba 4 poroajna

ili doba irenja

Ekspulzija ili doba istiskivanja
ploda
Placentarno doba raanje
posteljice
Hemostaza

1.poroajno doba faza dilatacije doba irenja

Izravnavanje grlia i dilatacija cervikalnog kanala
uterusa poinje sa prvim kontrakcijama, a zavrava
potpunom dilatacijom = 10 cm spoljanjeg ua
u toku irenja grli se postepeno skrauje od unutra ka
spolja, na raun unutranjeg ua i gornjeg dijela
cervikalnog kanala kanal se proiri u vidu lijevka

doba irenja traje 12 do 16 sati, a kod vierotki

8 do 12 asova (danas krae dirigovani poroaji )
irenje ene osjeaju kao bolove = bolje ih podnose
pripremljene trudnice
poinje od krsta, preko slabina se sputa do simfize
kad dilatacija dostigne 2,5 do 3 cm. ili prsne vodenjak
ide u raaonu

Vodenjak je dio plodovih ovojaka i plodove

vode, koji se u toku poroda uvlai u ljevkasto
proireni kanal grlia - ako doe do prskanja
vodenjaka prije kontrakcija = to je prijevremeno
prskanje plodovih ovojnica ( N- otvaranje
vodenjaka na dilataciji 3 cm)
smatralo se da on vodi a kad prerano prsne
glavica preuzima ulogu dilatatora pa se porod
produi i komplikuje = suvi poroaj
danas se smatra da vodenjak u jednom trenutku
usporava dalju dilataciju i usporava porod i zato
se prokine kad je dilatacija ua 3 cm
efikasne kontrakcije javljaju se na 3 min i
traju 1 minut = kontrola porodilje stalno
opasnost od krvarenja, rupture uterusa, asfiksije
ploda

2. poroajno doba faza ekspulzije doba

istiskivanja ploda
poinje od momenta potpune dilatacije spoljanjeg
ua uterusa i zavrava se istiskivanjem ploda,
odnosno raanjem.
pred kraj ovog doba osim trudova ( kontrakcija)
uestvuju i naponi = plod se sputa kroz proirene
poroajne puteve prema izlazu poroajnog kanala
ovo doba ne smije da traje due od 2 sata = to je
znak da su nastupile komplikacije koje ugroavaju i
majku i plod
u ovo doba je posebno znaajno voljno
pojaavanje napona, kao i relaksacija miia
karlinog dna kada plod prelazi preko meice
plod treba proi kroz malu karlicu i meke dijelove por.
kanala za to vrijeme glavica i ostali dijelovi ploda,
prvenstveno ramena i karlica prilagoavaju svoje
najdue prenike najduim prenicima karlinih ravni
= na tom mjestu vre unutranju rotaciju

kad proe karlinu sredinu i dospije do blizine

rektuma pritie nervne zavretke = nastaju
naponi = refleksno grenje dijafragme i trbunih
miia spoljanji pritisak na uterus pomae
istiskanje

porodilja moe uticati na napone sinhronizuje

svoje svjesno napinjanje sa refleksnim =
iskoritava snagu svojih napona
lei na leima, sa bradom na prsnoj kosti, savijenih
nogu
kad osjeti napon punim pluima udahne vazduh,
zatvori nos i usta i pokua snano zgriti grudne i
trbune miie, uz povlaenje podupiraa rukama ka
sebi
ne treba se napinajti bez napona, niti prije dilatacije
opasnosti kao i u 1. por. doba pratiti kvalitet
kontrakcija i napona i napredovanje poroda
Mogue su povrede poroajnog kanala i ploda

Zatita meice u porodu epiziotomija babica

spreava naglu defleksiju glavice, uva meicu
uva glavicu, da se najprije rodi potiljak poslije
toga digitalno irenje introitusa = slijedi defleksija i
prelazi preko meice
poslije glavice najprije se rodi prednje, a zatim zadnje
rame, pa trup sa ruicama i najzad donji udovi
Pretea intrauterina asfiksija bradikardija ( ispod
100)
ivahni i uestali pokreti ploda koprca se, nema
kiseonika, kontrakcija njegove musk. zbog nadrtaaja
centara ki. modine zbog nagomilavanja ugljen
dioksida u krvi

Prva njega novoroeneta aspiracija, Apgar

test

3. poroajno doba poslije izlaska ploda i plodove

vode iz poroajnog kanala podrazumijeva
proces odlubljivanja placente i plodovih ovojaka
traje oko pola sata ( ne due od 2 sata )
poslije poroaja uterus se skuplja, posteljica je
bez miinih elemenata ne moe se retrahovati
= zato se odlubljuje bez ljekraske pomoi
eventualno preko abdomena i uz napon rodilje
pomoi kad se odlubi ali ne izlazi pregledati je
obavezno vrlo paljivo
krvarenje izazvano nepravilni odlubljivanjem
posteljice= posljedica atonija uterusa
Prva njega novoroeneta, procjena stanja ploda
srana radnja, boja koe, refleksi, miini tonus i
disanje = Apgar score
Pregled novoroeneta, mjere

4.poroajno doba postplacentno doba poroaja jo 2

sata traje pod stalnim nadzorom retrahovanje uterusa ,

ponovno formiranje grlia, hemostaza

Mehanizam poroaja = sve radnje i kretanje ploda

glavicom i tijelom kroz poroajni kanal razliiti
Prednji potiljani stav , najee = lea lijevo = prvi
potiljani

plod vri glavicom 4 radnje

prva = prednja fleksija pojaa fleksiju istie potiljak kao
vodilju prolazi kroz poroajni kanal najmanjim obimom

u drugo doba prolazei kroz kanal vri unutranju rotaciju

kad glavica proe interspinalnu liniju kad doe do izlaza MK
dovrena je rotacija

Na izlazu prvo se pojavi mala fontanela (nekoliko puta)

-potom potiljana kvrga njome se osloni o simfizu ne
vraa se vie u pauzama izmeu napona ve nastavlja put
= opruanje tj . defleksiju = glavica licem okrenuta prema
maru kad se rodi -tada u karlicu ulaze ramena

kad ramena dou do sredine

karlice postavlaju se kosoizvre rotaciju = a glavica
pasivno prati obrtanje
ramena i vri etvrtu radnju
= spolanju rotaciju- licem
ka onoj strani kao u uterusu

potom se ispod simfize raaprednje ( gornje ) rame sve

do svoje gornje treine, do
pripoja deltoidnog miia =
nasloni se na simfizu te se
raa donje rame, a potom
trup sa karlicom i nogama.

BABINJE ( puerperijum )
* vrijeme od 6 do 8 nedjelja poslije poroda i sve
promjene koje se deavaju u organizmu ene
Osim dojki svi organi se postepeno vraaju u
ranije stanje, mada ostaju odreene promjene
Dojenje prolaktin najvaniji hormon, ako ne doji
nivo miljeka se za 48 sati opada
Amenoreja - menstrualni ciklus ako ne doji,
obino poslije 6- 8 nedjelja
klinike manifestacije drhtavica, znojenje,
sporiji puls, zadovoljstvo
kratkotrajna opstipacija ( dekompresija crijeva )
esto i prolazno oteano mokrenje
Patoloki puerperijum obilno krvarenje,
tromboza, embolija, infekcija, oboljenje dojki

BOLESTI U TRUDNOI brojne KV sistem, DM,

anemije, bolesti mokranih organa, bolesti jetre, titne
lijezde, TBC, infekcije ( bakterijske i virusne ), bolesti
digestivnog trakta, proirene vene, psihiki poremeaji
..
HIPERTENZIVNI SINDROM U TRUDNOI = preeklampsija
dolazi do smanjenja volumena cirkuliue krvi
hipovolemija i hemokoncentracija zbog generalizovane
vazokonstrikcije i hipoproteinemije koja je praena
prelaskom tenosti iz cirkulacije u intersticijum
suenje arterija placente => degenerativne promjene
na posteljici ( infarkti ) => remeti njenu funkciju
promjene na svim organima => krvarenje i tromboze
hipertenzija iznad 140/90 , proteinurija, edemi, plod
pati od hronine hipoksije
Tei oblik ( 160 / 110), razdraljivost, konvulzije, edemi

EKLAMPSIJA ( Eclampsio ) najtei oblik

hipertenzivnog sindroma
najee pri kraju trudnoe ili tokom poroda
edem mozga, oteenje jetre, bubrega, smanjen
uteroplacentarni protok
Glavobolja, zujanje u uima, opta slabost
RR 200, oligurija do anurije, proteinurija, otok lica,
nogu gubi svijest, dobije eklamptiki napad javljaju
se toniki i kloniki grevi miia
trudnica je u opistotonusu, zadrava disanje,
pomodri, stisne zube i usne traje do 1 minute im
popuste tonike kontrakcije nastavljau se kloniki
grevi
miminih i onih miia, ekstremiteta, pjena na
ustima
kad napad proe ne sjea se niega, mogu se
ponavljati smjenjivati = smrt ene
HITAN tretman izolacija, antikonvulzivi, obaranje RR,
nadoknada tenosti ...

NAJEI POREMEAJI I TEGOBE U TRUDNOI

Bolni sindromi bol u lumbalnoj i sakralnoj kimi

disfunkcija SI zglobova i pubine simfize

kokcigodinija , osteoporoza vezana za trudnou

Bol u leima u dugoj polovini trudnoe, promjena posture i TT

Prevencija edukacija u ranoj trudnoi o poloaju i aktivnostima
izbjegavati dugo leanje na leima
Preporuuje se sjedenje sa abduciranim nogama sa licem
okrenutim prema naslonu, stajanje sa jednom nogom na
uzdignutom osloncu
Ovi poloaji su kontraindikovani kod sindrioma pubine simfize
Terapija relaksacija, toplota, masaa, vjebe kombinacija

TENS nema dokaza da je tetan ili ne za fetus

Disfunkcija SI zglobova
Terapija mobilizacija S.I. zgl, analgetske procedure
Disfunkcija pubine simfize bol, oteane SA ( hod, okretanje)
Terapija izbjegavati abdukciju nogu i stajanje na jednoj nozi,
bol
izometrike kontrakcije adduktora

* Kompresivni sindromi
sindrom karpalnog tunela ( n. medianus )
sindrom pl. brahijalisa
meralgia parestetica (n. femoralis cutaneus lat. )
bol, parestezije
Terapija: krio - terapija, elevacija, aktivne vjebe,
UZ
* Poremeaji cirkulacije varikoziteti
TH: podsticanje venske cirkulacije
* Urinarni problemi uestalo mokrenje
(polakizurija), hitna i stres inkontinencija
Terapija: vjebe za miie karlinog dna

ULOGA FIOZIOTERAPIJE U
TRUDNOI I POROAJU
Prije poroaja * Vjebe u tudnoi
* Priprema za poroaj
Tokom poroaja pomo
Nakon poroaja postnatalna
gimnastika
Tokom lijeenja komplikacija
TIM : ginekolog akuer, babica,
medicinska sestra, specijalizovani
fizioterapeut, uz konsultaciju drugih
strunjaka ( komplikacije )

ZATO VJEBE U TRUDNOI ?

smanjuje tegobe vezane za trudnou, prevencija
hipertenzije
vea elastinost tijela, spreavanje poveanja TT
poboljanje posture, prevencija bolova u leima

poboljanja cirkulacija, ouvanje KV i miine

kondicije
jaanje muskulature, prevencija descensusa i
prolapsa genitalnih organa, prevencija tromboza
olakanje samog ina poroda, prilagoavanje na
promjene svoga tijela

NOVIJE SMJERNICE:
Svaka trudna ena ( bez kontraindikacija)
treba da uestvuje u aerobik vjebama i
vjebama snage tokom itave trudnoe
ene koje su vjebale tokom trudnoe =>
da nastave svoj program
ene koje nisu vjebale => da ponu sa
programom vjebi
Ne vjebati takmiarski izabrati vjebe sa
manjim rizikom
Vjebe ne treba da budu bolne vjebati
redovno
Sluati svoje tijelo ( individualan nivo
kondicije i tolerancije )

PREPORUUJE SE :
Vjebati redovno najmanje 3 x sedmino
Poeti sa 5 minuta dnevno i dodavati 5 minuta
sedmino dok se ne dostigne 30 min na dan
Vjebati ugodnim intenzitetom bez pregrijavanja i
zamaranja, na tvrdoj podlozi koja ublaava pritiske
Piti dosta tenosti ( vode ) i prije i poslije vjebi
Ne raditi vjebe koje dovode do kompresije uterusa
Ne vjebati na leima due od 20 min
Ne raditi vjebe koje poveavaju lumbalnu lordozu
Ne raditi brze promjene smjera i poloaja, ne
skakati
Ne vjebati kad je vrijeme toplo i vlano, za vrijeme
bolesti
Prekinuti vjebe pri pojavi neobinih simptoma

PRAVILA ZA VJEBE U TRUDNOI :

Svaka trudnica = treba da dobije informacije o
educiranosti terapeuta
Vjebe odobrava ginekolog => saradnja ginekolog
terapeut
Razlikovati vjebe u trudnoi od pripreme za poroaj
TOKOM VJEBI
Otkucaji srca u minuti ne smiju biti vei od 140
Tee vjebe ne smiju trajati due od 15 minuta
Poslije 4. mjeseca izbjegavati vjebe u supiniranom
poloaju
Odjea rastezljiva i pamuna
Prije svakog vjebanja isprazniti mokrani mjehur
Piti tenost koja nije slatka ako je edna prije vjebi
Prilagoditi vjebe individualno

Ne preporuuje se u trudnoi :
sauna i topli bazeni
kontaktni sportovi, dizanje tegova,
ronjenje
boks, fudbal, jahanje, skijanje
Preporuuje se :
plivanje, hodanje, aerobik
stacionarni bicikl, joga

PSIHOFIZIKA PRIPREMA TRUDNICE

ZA POROAJ
preventivno zdravstveno djelovanje
poboljanje zdravlja trudnica i raanje
zdravog potomstva
priprema i informisanost roditelja o
fiziologiji trudnoe i poroaja
olakanje poroaja
vraanje psihosomatskog integriteta
ene nakon poroaja

ISTORIJAT
Psihika priprema za poroaj provodila se u SSSR
u 1936. godine
predrasude, strah od bola
Pavlovljev lanac straha => strah izaziva
vazokonstrikciju => manjak kiseonika=> fizioloki
tetanus ( napetost ) => subjektivni osjeaj BOLA
Fizike pripreme za poroaj uvedena je i u SAD-u
etrdesetih godina
Reed ova metoda pripreme bez straha ( Dick
Reed )
kasnije razliite modifikacije
* Priprema za poroaj u paru
* Priprema za poroaj u vodi

PSIHOFIZIKA PRIPREMA TRUDNICE ZA

POROAJ
postie se preko organizovanih teorijskih i
praktinih asova u Savjetovalitima
odravaju se 2-3 x nedjelno , od 7. mj.
trudnoe
rodilje nakon poroaja do 6 mj. iza poroaja
edukacija trudnice o higijeni i ishrani,
oblaenju i svakodnevnim aktivnostima
savremeni kursevi fiziologija trudnoe i
poroda, vjetine pripreme za porod, olakanje
poroaja, uloga roditelja

KLASINA PRIPREMA TRUDNICE

* PSIHIKA PRIPREMA predavanja, informacije,
razgovor
* FIZIKA PRIPREMA teoretski i praktini program
FIZIKA PRIPREMA I
Antepartalni tretman
Obavezno najprije konsultovati ginekologaakuera da bi se iskljuile kontraindikacije
Napraviti individualni program vodei rauna o :
starosti trudnoe
optem zdravlju trudnice
nivou kondicije
eljenim aktivnostima

Poznavati relativne i apsolutne

kontraindikacije
Apsolutne kontraindikacije
hipertenzija / preeklampsija
pretei prevremeni poroaj, inkompletni cerviks
trajno krvarenje u II i III trimestru
placenta previa
Relativne kontraindikacije
hronina hipertenzija
poremeaji funkcije titne lijezde
srana i pluna bolest; loe kontrolisan dijabetes
vaskularne bolesti ; teka anemija
viestruka trudnoa

CILJ FIZIKE PRIPREME

mobilizacija zglobova poroajnog
kotanog kanala i kime - ligamenti
hipertrofija abdominalne muskulature
uenje opte i parcijalne relaksacije
sfinkteri i m. Levatora anii
poboljanje cirkulacije - vene
briga o karlinom dnu, disanje

FIZIKA PRIPREMA
Antepartalni tretman
Vjebe :

statike vjebe za glutealnu muskulaturu i miie

meice
vjebe za poveanje mobilnosti kimenog stuba i
kukova
jaanje erektora kimenog stuba
vjebe za poboljanje cirkulacije
jaanje pektoralne i abdominalne muskulature
perinealna svjesnost voljne i refleksne kontrakcije
vjebe relaksacije
vjebe disanja najvaniji elemenat u obuci trudnice
vjebe za svodove stopala

TEHNIKE DISANJA
U I fazi poroaja ( dilatacija ) po Dik Ridovoj metodi:
duboko, lagano, ravnomjerno abdominalno disnaje
izmeu kontrakcija ekspirij traje duplo due od
inspirija
ubrzano i povrno torakalno disanje ( dahtanje ) na
vrhuncu kontrakcija ekspirij i inspirij traju isto

U II fazi poroaja ( istiskanje ploda )

forsirano disanje udisanje sa izdisanjem uz
napinajnje i istiskivanje trbuno disanje sa apneom
ubrzano i povrno torakalno disanje ( dahtanje ) tokom
kontrakcija
Prema novim stavovima ne insistira se na tim
tehnikama
Hiperventilacija zamor, napetost rodilje

RELAKSACIJA
antepartalno uenje ui da tedi kiseonik
i energiju
Obuka ide u 2 pravca:
Opta cijeli lokomotorni aparat relaksira
Parcijalna da pojedine dijelove relaksira ,
a druge kontrahuje ( vri pokret)
izmeu kontrakcija samomasaa kime
posebno vano uvjebati karlino dno
sfinkteri moraju ostati relaksirani za
vrijeme poroda

CIRKULACIJA
zastoj venske cirkulacije u DE, otoci
poboljati perifernu cirkulaciju forsirane
vjebe za stopala
rjeavanje blokade u predjelu abdomena
pranjenje periferije
MASAA
tokom poroaja oputanje, smanjenje bolova
abdominalna, lumbalna regija, vrat i ramena,
natkoljenice
perinealna masaa posljednjih nedjelja
trudnoe 5 min 1 seansa
kombinovano sa vjebama relaksacije
perineuma

TENS
Akuerski ureaj za TENS ( Obstetric TENS unit )
Tens u salvama ( burst stimulation ) tokom
poroaja
Fr. salvi 1 do 2 ( 1-5 ) Hz
Fr. impulsa 50 do 100 Hz ( 100)
nizak intenzitet ( kratko trajanje / niska amplituda
imp. )
trajanje seanse 30 45 min
Kratki intenzivni TENS ( brief intense )
Fr. impulsa 200 Hz, trajanje impulsa 200 mikrosek
intenzitet subjektivno podeavanje ( ugodnost ),
trajanje 15 min
Kombinacija tokom poroaja

FIZIKA PRIPREMA II
partalni tretman
uenje ponaanja u poroaju, poloaju
aktivno upravljanje poroajem prema
subjektivnom osjeaju
uenje o aktu poroaja koritenje sopstvenih
sila
pravilno disanje, aktivnost dijafragme,
abdominalne musk.
FIZIOTERAPIJSKI POSTUPCI TOKOM POROAJA

* Cilj
da olakaju poroaj
da ublae bol i strah porodilje
* Trebaju biti
nekodljivi za majku i plod
da ne remete tok poroaja

FIZIOTERAPIJSKI POSTUPCI U I FAZI POROAJA

Kod slabih poroajnih bolova ( slabe kontrakcije )
=> postupci koji ih stimuliu:
tople kupke, tu
blaga masaa vezivnog tkiva donjeg dijela trbuha
( refl. poboljanje kontrakcija)
promjena poloaja porodilje ( s boka na bok )
kretanje porodilje ( dok je vodenjak itav )
FIZIOTERAPIJSKI POSTUPCI ZA UBLAAVANJE
BOLA TOKOM POROAJA
Toplota ( kupke, komprese, elektrino jastue )
Hladnoa ( kesa sa ledom )
Masaa LS regije
Blaga masaa donjeg dijela trbuha
Pravilno disanje

FIZIOTERAPIJA POSLIJE POROAJA

Postpartalni tretman ( 6 8 nedjelja)
Pomo u vraanju genitalnih organa u
prvobitno stanje
Prevencija descensusa uterusa i mjehura
Prevencija cirkulatornih komplikacija
Prevencija postpartalne pneumonije
Uspostavljanje pune fizike kondicije
ene

POSTNATALNA GIMNASTIKA
U BOLNICI
* Poinje prvog dana nakon poroaja vjebama disanja
( ekspiratorni tip ), aktivne vjebe za prste i
stopala
* Drugog dana se uvodi intenzivnije abdominalno disanje
- kontraindikovane su vj. abdukcije DE u prvih 7
dana(epiz. )
* Treeg dana dodaje se toniziranje abdominalne musk. uz
mali obim pokreta abdominalni miii kao fiksatori 3 X
* etvrtog dana na raniji program se dodaju
statike kontrakcije miia karlinog dna i
gluteusa, sa to kraim periodima relaksacije
aktivna addukcija i vanjska rotacija
uz otpor
jaanje
abdominalne musk. uz progresivan otpor

POSTNATALNA GIMNASTIKA
zdravstveni, funkcionalni i estetski
razlozi

Po izlasku iz bolnice 1 do 2 puta sedmino najmanje 3 do 6

mjeseci ili due
Individualna ili grupna
Jaanje karlinog dna dnevno u vie navrata
bolji efekat i potpunije kontrakcije uz vjebe gluteusa ili
vjebe addukcije natkoljenica uz otpor (manuelni, lopta )

Jaanje abdominalne musk. poeti najkasnije

unutar 7 dana antigravitacijske vjebe
odizanje trupa do 45 st vie statike kontrakcije
=> zadravanje flektiranog poloaja sve due
Uspostaviti normalnu posturu mobilizacija
kime, istezanje musk.
Aktivirati pektoralise poboljanje cirkulacije
( dojenje, mastitis )

UPUTE
Ne vjebati 2 sata poslije jela
Vjebati 2 x dnevno po 30 minuta
Ne forsirati vjebe ako se ne osjea dobro
Ukoliko doji uvijek poslije dojenja
Na poetku ponavljati vjebu 8 10 puta
Svake dvije nedjelje poveavati broj
ponavljanja
U poetku 2 serije ponavljanja, nakon 1
mjesec 3 serije ponavljanja
Prije vjebi isprazniti mjehur
Mogue provoditi i vjebe po programu za
trudnice, obrnutim redom po zavretku
babinja vjebe iz III tromjeseja, potom iz
drugog i prvog tromjeseja

RANI POSTPOROAJNI PROBLEMI

Perinealna disfunkcija perinealna bol
* Terapija tople kupke ili krioterapija, vjebe za karlino dno
Urinarna / fekalna inkontinencija
* Terapija jaanje miia karlinog dna ( Kegelove vjebe)
Dijastaza m. rectusa abdominisa
* Terapija jaanje trbunih miia
Bol u leima
Kokcigodinija
Bol u predjelu pubine simfize
* Terapija fizikalna: UZ, tople kupke, krioterapija
Kontraindikovane su vjebe abdukcije i jednostrane fleksije
natkoljenice u prvih sedam dana nakon poroda
( epiziotomija )
Varikozne vene, venska tromboza, tromboflebitisi
(prevencija )
Psiholoki problemi ( postnatalna depresija )
Problemi nakon carskog reza zarastanje rane, kasne
uobiajeni postupci

NAJEI DUGORONI
POSTANATALNI PROBLEMI
Perinealni

bolovi
Stres inkontinencija
Urogenitalni prolapsi
Bol u leima
Dijastaza m. rectusa abdominisa
Dijastaza pubine simfize

CARSKI REZ ( sectio cesarea SC )

Operativno- abdominalni put dovravanja poroaja

kroz trbunu stijenku i prednji zid uterusa
Incidencija 5 do 25 %
Danas se radi ekstraperitonealno ( peritonitis )
Najee popreni istmini ekstraperitonealni carski
rez
Glavne indikacije :1. Placenta previja
2. Suena karlica
3. Defleksija ploda sa leima s prijeda
Gestacijska dob kada se radi SC se sve vie smanjuje
( donja granica je 26 nedjelja )
Nus pojave : visoka smrtnost, zbog patolokih
trudnoa i morbiditeta, nezrela djeca
Fizioterapija = principi postoperativnog tretmana,
individualno