Kitap Zamani

14
Dario Fo
ile sylei
Can Bahadr Yce
18
Nobelin sahibi
Svetlana Aleksiyevi
Rya Karlova
16
Celil Okerle yeni

roman zerine
Yavuz Ulutrk
18
Buhranl Gnler ve
mit Atlasmz
20
Hilmi Yavuzdan
Edebiyat
Okumalar
21
Nazan
Bekirolunun yeni
roman: Mcell
22
Doris Lessingi
evirmeni
anlatyor
24
Kt gazetecilik
zerine bir roman
25
George Orwellden
iki kitap
30
Ak ve direni
airi Lorca
46
rfan Klyutmaz
ve
Recai Gllapdan
Z A M A N G A Z E T E S N N C R E T S Z AY L I K K TA P E K D R . Y I L : 1 0 S AY I : 1 1 8
2 K A S I M 2 0 1 5 PA Z A R T E S
Allaha kullukta istikrar,

istikameti salar.
nsanlkta srar kt
niyetlilerin oyununu bozar.
mann kaderinde darlmak
yok, dayanma var.
Yalnz yanl yolda yryenler,
akbetlerinden korkar.
294 syf. / 14
NilYaynlar
B U S AY I D A
KENAN KALECK Kitap mevsimi balyor
stanbul Kitap Fuar programndan semeler
A. YAVUZ ALTUN Onur izeri Tan Oral ile sylei
CAN BAHADIR YCE Dario Fo ile syle
YAVUZ ULUTRK Celil Oker ile sylei
AHMET KURUCAN Buhranl gnlerde midi yaatmak
ZEKERYA BAKAL Berrak bir zihnin aynasnda
A. ESRA YALAZAN Yarm kalm aklar
SHA SERTABBOLU evirmen Gzyle
RYA KARLIOVA Duygularn tarihini yazan gazeteci
YASEMN ONGAR Umberto Ecodan hafif bir roman
DLEK BLC Boulmamak iin kitaplar
MER AYHAN Bu dnyann iinde baka dnyalar var
AL EMN TUN Bir seyahatname, bir oyun
AZRA NC Soluk solua bir novella
SABT KEMAL BAYILDIRAN Sennur Sezerin ardndan
V. B. BAYRIL air yaar, diktatr lr
BAAK BNGL simsiz kahramann roman
AL EMROLU Boluu arzulayan ykler
HARUN ODABAI Ruhun da diyete ihtiyac var
MEHMET ZDEMR Krgn bir yrein syledikleri
NAN ETN Ku dili, insan onuru
A. YAVUZ ALTUN Osmanlnn Rnesansa etkisi
SELM SALH Gecikmilik devam ediyor
SERDAR GVEN Eletirmenin roman
MUSA REK Yeni Dnyadan dedikodular
ERCAN YILMAZ D evi
SEZA COKUN Konak ve yalnn romanlardaki serveni
SREYYA SU Doru hayatn temeli: Etik
ERTURUL COKUN Belki derdimize are bir iek
AYE BAAK Biz ii armtk ama insanlar geldi
MURAT TOKAY En uzun iir soruturmas
ASLIHAN KEKOLU Bir hakperestin gznden sre
CEM MERT slamofobinin uzun tarihi
GNSEL IIK Hukuk beyazperdede kalmasn
AHMET AKIR En byk taraftar bizimki mi?
RFAN KLYUTMAZ Katliamlara, ihmallere ve edebsizlie dair
RECA GLLAPDAN Meydan kazatas aleyhindeki bdbd
..........................................................................
..........................................
...........................
............................................................................
.....................................................................................
.......
........................................
....................................................................................
..........................................................................
.............................
..................................
.............................................................................
................
............................................................
...............................................................................................
.............
.......................................................................................
.........................................................
..............................................................
............................................
..........................
...........................................................................................................
.......................................
............................................................................
.........................................................................................
................................................................
...............................................................................................................................................................
...........
.........................................................................
.......................
........................
....................................................................
.......
........................................................................................
...............................................
.................................................
........
......
4
6
12
14
16
18
20
21
22
23
24
25
26
28
29
29
30
31
31
32
33
34
35
35
36
37
37
38
39
39
40
41
42
43
44
45
46
46
yi ki kitaplar var
stanbuldaki kitapseverlerin en mutlu
haftas balyor. Uluslararas stanbul
Kitap Fuar 34. kez kaplarn aarken her kitap mevsiminde olduu
gibi kapamz fuara ayrdk. Kitap
fuaryla ilgili ayrntl bilgileri sayfalarmzda bulacaksnz. Fuar saymzda
etkinliin onur izeri Tan Oral da
arlyoruz. Usta karikatrist mizahtan
edebiyata birok konuda A. Yavuz Altunun sorularn yantlad. Bir baka mizah ustas, kimilerine
gre yaayan en byk tiyatro yazar, Nobel dll
talyan yazar Dario Fo da sylei konuumuz. 90.
yan kutlamaya hazrlanan Fo ilk kez bir roman
kaleme ald ve yeni kitabyla ilgili sorularmz
yantlad. nc sylei konuumuz polisiye
edebiyatmzn usta ismi Celil Okerle yeni roman
zerine Yavuz Ulutrk konutu.
evirmen Gzyle sayfamzda Sha Sertabibolu, romanlarn dilimize kazandrd Doris
Lessingi anlatyor. Bu yln Nobel Edebiyat dl
sahibi Svetlana Aleksiyeviin bir portresini Rya
Karlova kaleme ald. Bugnlerin dikkati eken
kitaplarndan Umberto Econun yeni roman Sfr
Sayy ise Yasemin ongar deerlendirdi.
Krk Testi serisi getiimiz gnlerde 14. kitabna ulat. Serinin Buhranl Gnler ve mit Atlasmz
adl yeni kitabn Ahmet Kurucan tantyor. Hilmi
Yavuzdan Nazan Bekiroluna, Lorcadan Tarjei
Vesaasa, Necatigilden George Orwella birok
airin ve yazarn yeni yaymlanan kitaplaryla yer
ald dolu dolu bir fuar says hazrladk.
Zor gnlerde boulmamak iin kitaplar var.
yi okumalar.
MTYAZ SAHB: FEZA GAZETECLK A. .

GENEL YAYIN MDR: ABDLHAMT BLC YayIn Mdr YardImcIsI: MEHMET KAMI Genel
YayIn Edtr: AL OLAK Edtr: CAN BAHADIR YCE Grsel Ynetmen: FEVZ YAZICI Sayfa TasarIm: YUNUS EMRE
YILDIRIM, SELAHATTN ZDOAN Sorumlu Mdr ve YayIn Sahbnn Temslcs: MEHMET ZDEMR Reklam Grup
BakanI: MER KARAKA Reklam Grup Bakan YARDIMCISI: ONUR KUTLU REKLAM SATI YnetcS: murat kula REKLAM
SATI UZMANI: SERHAT DUTKUN YayIn Tr: YAYGIN SREL adres: Zaman Gazetes 34194 Yenbosna-stanbul Tel: 0212
454 1 454 (pbx) Faks: 0212 454 14 96 Reklam Tel: 0212 454 82 47 BaskI: Feza Gazeteclk A. . Tessler
http://ktapzaman.zaman.com.tr E-POSTA: ktapzaman@ZAMAN.COM.TR
Her ayIn lk pazartes gn yayImlanIr
twitter.com/kitap_zamani
facebook.com/kitapzamanicom
STANBUL KTAP FUARI
KTAP ZAMANI
2 KASIM 2015 PAZARTES
Kitap mevsimi balyor

stanbul Kitap Fuar bu yl kaplarn 34. kez ayor. Fuarn temas Mizah: Hayata
Glmseyerek Bakmak, onur izeri ise Tan Oral. 7-15 Kasm 2015 tarihleri arasnda
ak kalacak kitap fuarnn onur konuu lke Romanya. Yerli isimlerin yan sra
nde gelen Romen yazarlar da fuar boyunca okurlarla buluacak.
KENAN KALECK
stanbul Kitap Fuar 7-15 Kasm

2015 tarihleri arasnda 34. kez
kaplarn ayor. Bykekmece
TYAP Fuar ve Kongre Merkezinde
gerekleecek fuarn bu ylki temas Mizah: Hayata Glmseyerek Bakmak,
onur konuu ise karikatrist Tan Oral.
Bu yl 750 yaynevi ve sivil toplum kuruluunun katlaca 34. Uluslararas stanbul Kitap Fuarnda paneller, syleiler,
ocuk programlar gibi 300 etkinlik gerekleecek. Ayrca fuar sresince onur
izeri Tan Oraln katlmyla pek ok
panel ve etkinlik dzenlenecek. TYAP
tarafndan Oraln hayat, almalar ve
eserlerinden sekilerin yer ald bir kitap hazrlanacak. Kratrln Sadk
Karamustafann stlendii Tan Oral
Sergisi de fuar sresince ziyarete ak.
Konuk lke Romanya
Uluslararas stanbul Kitap Fuarnn

onur konuu lke bu yl Romanya olarak belirlendi. Etkinliin ilk drt gn
(7-10 Kasm) ak olacak Uluslararas
Salonda gerekleecek programda
sylei, panel, iir ve mzik dinletileri,
yaynclarla profesyonel bulumalar ve
ocuk etkinlikleri yer alyor.
Drt gn boyunca onur konuu
lke Romanyann nde gelen yazarlar fuar ziyaretileriyle buluacak.
Aralarnda Matei Visniec, Dumitru
Tepeneag, Mircea Dinescu, Dan Lungu, Octavian Soviany, Carmen Muat,
Daniel Cristea-Enache, Florin Bican
gibi isimlerin bulunduu 14 ada
Romen yazara mzisyen Marius Mihalache de elik edecek.
Romanya fuara We owe you some
words (Size szckler borluyuz) sloganyla katlyor. Bu slogann sebebi,
Romen diline Trkeden gemi pek
ok szck bulunmas ve iki dil arasndaki etkileim. Romanya hazrlad etkinlik programyla iki lkenin dili, edebiyat, kltr, yazarlar ve yaynclar
arasnda kpr kurmay amalyor.
stanbul Kitap Fuar ayrca Mart
Menekeleri isimli romanyla tannan
ve birok eseri New York Times oksatanlar listesinde yer alan Sarah Jio gibi,
yurtdndan pek ok yazar ve airi de
konuk edecek. lk kitab ile fuara katlacak olan Uruguayl siyaseti ve devlet
eski bakan Jos Mujica da bunlardan
biri. Mujica, 8 Kasm gn saat 17.00de

Andrs Tanza ve Ernesto Tulbovitz ile
birlikte Srden ktidara Bir Kara Koyun: Mujicadan Samimi tiraflar isimli
syleide kitapseverlerle buluacak.
Yunan air ve yazar Yannis Kalpouzos, ada spanyol edebiyatnn
nemli isimlerinden Manuel Vilas ve
Almanyann ocuk ve genlik edebiyat yazarlarndan Kirsten Reinhardt 8
Kasmda, Yunanistann ocuk edebiyat yazarlarndan Vassilis Papatheodorou 12 Kasmda fuarda okurlarla buluuyor. Romen karikatrist Ion Barbu ise
7 Kasmda Romanyadan Trkiyeye
Mizah isimli syleide Tan Oral ile
birlikte konumac olacak. Barbunun
eserlerinden bir sekinin yer alaca
sergi fuar boyunca ziyaret edilebilir.
Pff Mizah, Zaman Kitap standnda
Aziz Nesin 100 yanda
Zaman Kitap fuar

boyunca okurlarla
buluacak. Yeni
kitaplarla fuarda yerini alacak yaynevinin
standnda her yl
olduu gibi yazarlar hem ziyarete gelen okurlarla
syleecek hem de kitaplarn imzalayacak. Zaman Kitap standnn bu
ylki srprizi ise Pff Mizah dergisi.
Fuarda Zaman Kitapla birlikte ye-
stanbul Kitap Fuar bu yl 100. ya kutlanan Aziz Nesini (1915-1995) unutmad. Trk edebiyatnda mizaha byk
katklar yapan usta yazar anmak zere
Nesin Vakf ve Nesin Yaynlar bir program hazrlad. Bu kapsamda fuarda Aziz
Nesinin edebi kiilii, yaam ve eserleri zerine syleiler gerekletirilecek.
Aziz Nesin 100 Yanda etkinlikleri 7 Kasm Cumartesi gn Karadeniz Salonunda saat 14.00teki
Aziz Nesin, Karikatr ve Mizah
balkl panel ile balayacak. Ayn gn
Heybeliada Salonunda saat 16.30da
Zeynep Oral ada Bir Aydn Olarak Aziz Nesini anlatacak. 8 Kasm
Pazar gn ise Knalada Salonunda
yazarn olu Ali Nesin saat 15.30da
Aziz Nesinli Yllar balkl bir sylei yapacak. Aziz Nesini edebiyat,
mizah, hayat gr, politik duruu ve gelecee braktklaryla daha
yakndan tantmak amacyla Nesin
Vakf tarafndan In nol kratrlnde hazrlanan mrne Smayan Adam: Aziz Nesin 1915-2015
sergisi de fuar boyunca ziyaretileri
arlayacak.
tarafndan yaplacak. Trkiye Yazarlar

Sendikasnn dzenledii Yirminci
Yzyl Yaadm adl panel ise 11 Kasm aramba gn saat 16.30-17.30
arasnda Karadeniz Salonunda.
Mehmet Kaplan ve Haldun Taner iin etkinlik
100. ya kutlanan bir baka isim Prof.

Dr. Mehmet Kaplan (1915-1986). almalaryla Trk edebiyatna byk katklar yapan ve pek ok renci yetitiren
Kaplan Hoca iin fuarda tek etkinlik yer
alyor. Dergh Yaynlar tarafndan dzenlenen Mehmet Kaplan 100 Yanda adl syleide nci Enginn, Zeynep
Kerman, Doan Hzlan ve Yakup elik
konuacak. Yap Kredi Yaynlarnn
Haldun Tanerin 100. ya ansna dzenledii Bir Gl Yazar, Bir Gzel
nsan Haldun Taner 100 Yanda adl
panelde ise Demet Taner, Handan nci
ve Ayegl Yksel usta yazar anlatacak.
Melih Cevdet unutulmad
Bu yl 100. ya kutlanan Melih Cevdet

Anday (1915-2002) iin TYAP nclnde herhangi bir program yaplmasa da Everest Yaynlar ve Trkiye
Yazarlar Sendikas usta airi unutmad.
lk etkinlik 8 Kasm Pazar saat 14.15te
Bykada Salonunda Everest Yaynlar
rini alacak dergi, OcakEkim aylar aras

yaymlanan btn
saylarn fuara zel
tek ciltte okurun
beenisine sunacak.
Ayrca okurlar Pff tirtleri, kupalar, takvim,
anta gibi rnler de satn alabilecek. Standa gelenleri Pff Adam ve
Komplocu evket karlayacak. Kitap fuar sresince Pff izerleri de
stantta izimler yapacak.
Mutfak: Yemek ve Kitap Bulumalar
Getiimiz yl ilk kez dzenlenen

Mutfak: Yemek ve Kitap Bulumalar fuarn ilk drt gn (7-10 Kasm)
ak. nteraktif yemek sunumlarnn
yaplaca Mutfak blmnde, aralarnda Ebru Omurcal, Sleyman
Dilsiz, mr Akkor, Eyp Kemal
Sevin, Selin Kutucular, Jale Balc,
Sibel Gngr ve Nilgn Tatlnn da
bulunduu pek ok yemek yazar
okurlarla syleecek.
Hafta ii 10.00-19.00 saatleri arasnda, hafta sonu ise 10.00-20.00 saatleri
arasnda ziyaret edilebilecek kitap fuar,
16 Kasm Pazar akam 19.00da sona
erecek. 25. Uluslararas stanbul Sanat
Fuar - Artist 2015 ile e zamanl gerekleecek stanbul Kitap Fuarnn
imza ve sylei programlar hakknda
detayl bilgi iin www.istanbulkitapfuari.com adresi ziyaret edilebilir.
STANBUL KTAP FUARI
KTAP ZAMANI
34. STANBUL KTAP FUARI ETKNLK PROGRAMINDAN SEMELER
Konumaclar: Radu Vancu, O. Soviany, Matei Viniec

Moderatr: Daniel Cristea-Enache
evirmen: Sunia Acmambet
Dzenleyen: Onur Konuu Romanya
7 KASIM CUMARTES
KARADENZ SALONU
12.00-13.00
AILI TREN: 34. Uluslararas
stanbul Kitap ve 25. Uluslararas
stanbul Sanat Fuarlar Al Treni
INTEREXPO SALONU
16.30-17.30
Aziz Nesin 100 Yanda Etkinlikleri
Panel: ada Bir Aydn: Aziz Nesin
Konumac: Zeynep Oral
Dzenleyen: Nesin Vakf ve Nesin
Yaynlar-TYAP
Sarah Jio
Aziz Nesin
14.00-15.15
Panel: Aziz Nesin, Karikatr ve Mizah
Yneten: Turgut eviker
Konumaclar: Semih Poroy, Tan
Oral, Erkal Yavi
Yaynlar-TYAP
15.30-16.30
DL TREN: 2015 TUDEM Roman
Yarmas dl Treni
Dzenleyen: TUDEM
16.45-17.45
Sylei: Vedat Trkalinin Edebiyat
ve Yeni Romanlarmz
Konumaclar: Vedat Trkali, mer
Trke, Nihan Kaya, Dou Sarpkaya
Dzenleyen: Ayrnt Yaynlar
ULUSLARARASI SALON
(I. Hol, Romanya lke Stand)
13.30-14.00
AILI TREN: Onur Konuu Romanya Al Treni
14.00-15.00
Sylei: Sarah Jionun Gznden
Trkiye
Konumac: Sarah Jio
Dzenleyen: Pena Yaynlar
16.30-17.30
Sylei: Yavuz Sultan Selim
Konumac: Mustafa Armaan
Dzenleyen: Tima Yaynlar
MARMARA SALONU
14.00-15.30
DL TREN: ocuk ve Genlik
Yaynlar Dernei dl Treni
Dzenleyen: GYD
15.45-16.45
DL TREN: Everest Yaynlar lk
Roman Yarmas dl Treni
Dzenleyen: Everest Yaynlar
17. 00-18.15
DL TREN: 2015 Metin Altok
dlleri Treni
Dzenleyen: Krmz Kedi Yaynlar
14.00-15.00
Sylei: Mircea Dinescu ile iirsel ve
Gastronomik Saatler
Mzik Dinletisi: Marius Mihalache
15.00-16.00
Kitap Tantm: Dan Lungu ile
Komnist Bir Kocakarym
evirmen: Alina Gerez
16.00-17.00
Sylei: Edebiyat ve Gereklik
Konumaclar: Vasile Ernu, Dan Lungu, Gabriela Adameteanu, Oya Baydar
17.00-18.00
Sylei: Modern Romanya iiri
15.15-16.15
Sylei: Dramaturjiden Sahnelemeye: Lena, Leyla ve tekiler
Konumaclar: Zehra pirolu, Ayla
Algan, Cihan Bkmaz
Dzenleyen: Habitus Kitap
Oktay Akbal
18.30-19.30
Panel: Oktay Akbal
Yneten: Hikmet Altnkaynak
Konumaclar: M. Sadk Aslankara,
Birsen Ferahl, Yksel Pazarkaya,
Aye Sarsayn
Dzenleyen: TYAP
17.45-19.00
Panel: Edebiyatmzn Bir kon Kiilii: Aziz Nesin
Yneten: Turgay Fieki
Konumaclar: Feridun Anda, Doan
Hzlan, Yksel Pazarkaya
Yaynlar-TYAP
BYKADA SALONU
14.00-15.00
Sylei: Zaman Kuran Kadnlar
Konumac: Sibel Eraslan
15.15-16.15
Sylei: Akll nsanlar Neden Yanl
Kararlar Verir?
Konumac: Acar Balta
Dzenleyen: Remzi Kitabevi
KINALIADA SALONU
ULUSLARARASI SALON
13.00-14.00
Kitap Tantm: Florin Irimia ve Hakan Akdoan ile Karanlk Bir Pencere
INTEREXPO SALONU
12.00-12.45
Sylei: Mutlu nsan, Mutlu Toplum
Konumac: Mehtap Kayaolu
Dzenleyen: Nesil Yaynlar
13.30-14.10
Sylei: Trklerin Tarihi
Konumac: lber Ortayl
14.15-15.15
Sylei: Damdan Den Psikolog
Konumaclar: Canan Dila, Doan
Ccelolu
14.00-15.00
Sylei: Metin Altokun Yeni Kitab zerine
Konumac: Zeynep Altok Akatl
Dzenleyen: Krmz Kedi Kitap
15.15-16.15
Sylei: Moda
Konumac: Deniz Kavukuolu
Dzenleyen: Can Yaynlar
18.00-19.15
Sylei: Ehl-i Beyt Dualar
Konumac: Mustafa Ylmaz
Dzenleyen: Kaynak Kltr Yaynlar
16.30-17.30
Sylei: Kller ve Kemikler: Ahmet
Uluay Sinemas
Konumaclar: dris Uluay, Murat
Pay, Sinan Sertel
Dzenleyen: Kre Yaynlar
Ion Barbu
17.45-18.45
Sylei: Romanyadan Trkiyeye MZAH
Konumaclar: Ion Barbu, Tan Oral
Dzenleyen: TYAP
15.30-16.30
Sylei: Gitme Zaman
Konumac: Aret Vartanyan
Dzenleyen: Destek Yaynlar
18.00-18.45
Sylei: Trk iiri, Modernizm ve iir
Konumac: Hasan Blent Kahraman
Dzenleyen: Kap Yaynlar
KARADENZ SALONU
14.00-15.00
Sylei: Pariste ki Romanyal: Matei
Viniec ve Dimitru Tepeneag
16.45-17.45
Panel: 19. Yzyl Orta Avrupasnda
Toplum, Siyaset ve Sanat
Konumaclar: evket Pamuk, Taner
Timur, Oktar Trel
Dzenleyen: Yordam Kitap
HEYBELADA SALONU
14.00-15.00
Sylei: Tabiat Drtlemesi Roman
Toprak Okuyor
Konumac: Buket Uzuner
8 KASIM PAZAR
MARMARA SALONU
12.00-12.45
Sylei: Kerbeladan Kardelii
Okumak
Konumac: Ahmet Turgut
13.00-14.00
Sylei: Edebiyat ve Dil ile Savaa
Direnmek
Konumaclar: Karin Karakal,
Ahmet Tulgar, Seray ahiner
14.15-15.15
Sylei: Milli rade
Konumac: Banu Avar
Yaar Kemal
12.00-13.00
Sylei: Yaar Kemalin Ardndan
Konumaclar: Gven Turan
Dzenleyen: Yap Kredi Yaynlar
13.15-14.15
Panel: Her Yaa Edebiyat
Konumaclar: Mge pliki, Tolga
Gmay, Mine Soysal
Dzenleyen: Gn Kitapl
14.30-15.30
Sylei: Elveda Gzel Vatanm
Konumac: Ahmet mit
15.45-16.45
Sylei: Trk Yunan Halklarnn
Tarihsel Kardelii
Konumac: Yannis Kalpouzos
Dzenleyen: Pena Yaynlar
17.00-18.00
Sylei: Saraysz Bakan Jos Mujica:
Hayat ve Anlar
Konumaclar: Jos Mujica, Andrs
Tanza, Ernesto Tulbovitz
Dzenleyen: Tekin Yaynevi
HEYBELADA SALONU
12.00-12.45
Sylei: Teknoloji ve ocuk
Konumac: Yalva Ural
13.00-14.00
Sylei: Trkiyenin Tarihi
Konumac: Hamit Bozarslan
Dzenleyen: letiim Yaynlar
14.15-15.15
Panel: Terry Pratchett ve Disk Dnyas
Yneten: Can Sungur
Konumaclar: Niran Eli, Kutlukhan
Kutlu, Burhanettin Dzay, Mehmet
Sinan am
Dzenleyen: Delidolu Yaynlar
STANBUL KTAP FUARI
KTAP ZAMANI
16.45-17.45
Sylei: Manuel Vilas ile Sylei
Konumac: Manuel Vilas
18.00-19.00
Panel: 100. Ylnda Ermeni Soykrm
ve Paramazlar
Yneten: Nevzat Onaran
Konumaclar: Patrak Estukyan,
Aydn ubuku, Aris Nalc, Kadir Akn
Dzenleyen: Evrensel Basm Yayn
BYKADA SALONU
12.00-12.45
Sylei: ki Nota Bir izgi
Konumaclar: Kamil Masarac, Vedat
Sakman, Glcan Altan
Dzenleyen: Caretta Yaynclk
13.00-14.00
Sylei: Kendi Everestinize Trmann
Konumac: Nasuh Mahruki
Dzenleyen: Alfa Yaynlar
Konumaclar: Tan Oral, Faruk yn

Dzenleyen: TYAP
Konumac: Betl Avun

Dzenleyen: TUDEM
Konumac: Hafize Gner

Dzenleyen: Kelime Yaynlar
14.15-15.15
Sylei: Kpek Av, Canavar Kl ve
Sihirli Tarifler - Kirsten Reinhardtn
Dnyas
Yneten ve eviren: Fgen Uur,
Konumaclar: Kirsten Reinhardt,
Murat Batmankaya
Dzenleyen: Frankfurt Kitap FuarGoethe Enstits
15.00-16.00
Sylei: Yz Yze Mizah
Konumac: Mjdat Gezen
Yaynlar-TYAP
14.00-15.00
Sylei: Genlik Yaynclnda
Yeni Trendler
Konumac: Sema mleki
Dzenleyen: Carpe Diem
15.30-16.30
Sylei: Aziz Nesinli Yllar
Konumaclar: Ali Nesin
Yaynlar-TYAP
18.00-19.15
Panel: Yaar Kemal: Szn Bycs
Yneten: Ahmet Bozkurt
Konumaclar: Adnan Binyazar,
Feridun Anda
Dzenleyen: nklp Kitabevi
9 KASIM PAZARTES
ULUSLARARASI SALON
Melih Cevdet Anday
14.15-15.15
Melih Cevdet Anday 100 Yanda
Sylei: Melih Cevdet Anday 100
Yanda
Konumaclar: Mehmet Said Aydn,
Yaln Armaan, Berkun Oya
16.45-18.00
DL TREN: NDS Liseliler Edebiyat dl Treni
Dzenleyen: Notre Dame de Sion
Fransz Lisesi
18.15-19.15
Sylei: Kaktsler Susuz da Yaar
(Kadnlar Mamak Cezaevini Anlatyor)
Konumaclar: Meral Bekar, Gnl
Sevindir, Aygn Zerger, Fatma Pala,
Zehra Krk
Dzenleyen: Dipnot Yaynevi
KINALIADA SALONU
13.00-14.00
Sylei: ocuk Edebiyat Ciddi Bir tir
Konumaclar: Florin Bican, Vasile
Ernu, Oana Ispir
Moderatr: Carmen Muat
14.00-15.00
Sylei: Modern Romanya Roman
Konumaclar: Corina Sabau, Doina
Ruti, Octavian Soviany
Moderatr: Carmen Muat
MARMARA SALONU
11.00-12.30
Panel: ocuun Yararna Aile ve
retmen birlii
Konumaclar: Muammer Yldz,
Bengi Semerci
Dzenleyen: Yeil Dinozor
15.15-16.15
Sylei: stanbulun Fethinin
Kahramanlar
Konumac: Ahmet imirgil
Dzenleyen: BB Kltr A..
Tan Oral
12.00-12.45
Sylei: 34. Uluslararas stanbul
Kitap Fuar Onur izeri Tan Oral
KARADENZ SALONU
13.00-13.45
Sylei: kiz Gezginler stanbulda
16.15-17.15
Sylei: Pukin, Soanl Dalar ve
1829 Osmanl-Rus Sava
Konumac: Tekin Snmez
Dzenleyen: Nis Medya
17.30-18.30
Sylei: Gnmz Edebiyatnda Yeni
Araylar/Yeni Aranlar
Konumaclar: Aydn imek, zge
Kocatrk, lknur Kubak
Dzenleyen: Kanguru Yaynlar
HEYBELADA SALONU
Uluslararas Yaynclk Sektrnde
Profesyonel Bulumalar
11.30-13.00
Profesyonel Buluma: Trkiye ve
Romanya Yaynclar Bulumas
13.30-14.00
Profesyonel Buluma: Azerbaycan
Yaynclk Piyasas
Dzenleyen: Azerbaycan Kltr Bakanl
14.15-15.30
Panel: Trkiyede Dijital Yaynclk
Serveni
Konumaclar: Figen Ger (Simplicissimus Book Farm), Mehmet Ali alkan
(Libronet-Babil.com), Cavit Nacitarhan
(Evrensel Basm Yayn)
16.30-17.30
iir Dinletisi: iire Yolculuk
Yneten: Tekin Gnen
Mzik: Nebih Nafile
Katlmclar: Gkhan Cengizhan,
Mtehir Karakaya, Fgen Kvlcmer,
Melahat Babalk, Kevser Atay, Ahmet
elik, Dilruba Nuray Erenler, smail
Tepirolu, Ali Karagz, Cihat Solmaz,
Bilge ngre
Dzenleyen: Edebiyatlar Dernei
KARADENZ SALONU
11.00-11.45
Sylei: Ayasofya Mzesinde Bir
Tuhaf Yolculuk: Ayasofya Konutu
Konumac: Fsun etinel
13.00-13.45
Sylei: Bana Sesini Brak: Neslihan
nderolu Genlerle Buluuyor
Konumac: Neslihan nderolu
14.00-14.45
Sylei: Suyu Sevmeyen Balk
Konumac: Habib Bekta
Dzenleyen: TUDEM Yaynlar
17.30-18.30
Sylei: Psikodinamik Adan Enver
Ercan ve iiri
Konumaclar: Yusuf Alper, Enver Ercan
Dzenleyen: Varlk Yaynlar
16.00-17.30
Profesyonel Buluma: Trkiyede
Kitap Pazar ve ok Satanlar
Dzenleyen: Trkiye Yaynclar Birlii
11 KASIM ARAMBA
10 KASIM SALI
16.00-17.00
Panel: M. Fethullah Glen - Buhranl
Gnler ve mit Atlasmz
Dzenleyen: Nil Yaynlar
MARMARA SALONU
10.00-10.45
Sylei: Yaam Tanyorum
Konumac: Glsm Cengiz
11.00-11.45
Atlye: Levent ile Kendi Hikyeni Yaz
Dzenleyen: Tima ocuk
13.00-13.45
Sylei: Tilki Toni ile Tanmaya
Hazr Msn?
INTEREXPO SALONU
MARMARA SALONU
10.00-10.45
Atlye: irin ile Kendi Hikyeni Yaz
11.00-11.45
Sylei: Bu Kitabn Kuyruu Var
Konumaclar: Tan Oral, Kamil Masarac, Glsm Cengiz
12.00-12.45
Sylei: in Komii
Konumac: Asuman Portakal
Dzenleyen: Altn Kitaplar
13.00-13.45
Sylei: Mizahn ocuk Dnyasna Kattklar
Konumac: Hsnan eker
14.00-15.00
Sylei: Resimli ocuk Kitaplarnda
Grseli Okumak, Okuduunu Grmek
Konumaclar: Ebru Akka Kuseyri,
Tlin Sadkolu, Ayla narolu
Dzenleyen: Sargaga Yaynlar
16.30-17.30
Sylei: Sinemada Edebiyat Uyarlamalar
Konumac: Rza Oylum
Dzenleyen: Net Yayn
17.45-18.45
Sylei: stanbulda Ulam
Hikyeleri ve Mizah
Konumac: Akn Kutolu
Dzenleyen: stanbul Bykehir
Belediyesi Kltr A. .
KARADENZ SALONU
10.00-10.45
yk Atlyesi: Koza Yazarlaryla
yk Atlyesi
Ynetenler: Melek Ko, Nizamettin Uur
Dzenleyen: Koza Yayn
11.00-11.45
Sylei: Rzgrl Bir Bisiklet Hayali
ve Benim Babam mr Adam
Konumac: mer Ak
12.00-12.45
Sylei: Fantastik Kurguda Mizah
Konumac: Esra Avgren
Dzenleyen: Damla Yaynevi
13.00-13.45
Sylei: lk Genlikte Keiflerle Dolu
Bir Yolculuk: Da Sustu, Da Konutu
Konumac: Hacer Klcolu
14.00-15.00
Sylei: ki Yazar Bir Kitap: Kayp
Kitaplktaki skeletin zinde
Konumaclar: Mavisel Yener, Aytl Akal
15.15-16.15
Sylei: Kim Demi Kadnlar Futboldan Anlamaz Diye
Konumaclar: Sema Tue Dikici,
Behram Kl, Okay Karacan
16.30-17.30
Melih Cevdet Anday 100 Yanda
STANBUL KTAP FUARI
KTAP ZAMANI
Panel: Yirminci Yzyl Yaadm

Konumaclar: Hfz Topuz, Ali Sirmen, Enver Aysever
Dzenleyen: Trkiye Yazarlar Sendikas
Yneten: idem Odaba

15.30-16.30
Sylei: ocuklarla Resmin Bayaptlarna Yolculuk
Konumaclar: Tevfik Ta, Firuze Engin
Dzenleyen: Evrensel ocuk Kitapl
den Gnmz iirine Baklar

Konumaclar: Mustafa Frat, Baki
Ayhan T., smail Cem Doru
Dzenleyen: Mhr Kitapl
BYKADA SALONU
11.00-12.00
Sylei: lkretimde 100 Temel
Eser: Temelimiz Ne Kadar Salam?
Konumac: Banu Bozdemir
Tark Dursun K.
17.45-18.45
Panel: Tut Elimden zmir: Tark
Dursun K.
Yneten: Enver Ercan
Konumaclar: Hikmet Altnkaynak,
Cihan Demirci, Nurduran Duman,
Semih Poroy, Yalva Ural
Dzenleyen: TYAP
BYKADA SALONU
13.00-14.00
Sylei: Gemii ve Bugn Bir
Romanda Buluturmak
Konumac: Bahadr Yeniehirliolu
15.30-16.30
Sylei: Drt stanbul
Konumac: Radi Dikici
16.45-18.15
Panel: Aziz Nesin Tiyatrosuna Bir Bak
Konumaclar: stn Akmen, Timur
Seluk, Dilek Trker, Ali Srmeli, Erdal
Cindoruk
Dzenleyen: Tiyatro Eletirmenleri Birlii
12 KASIM PEREMBE
MARMARA SALONU
11.00-11.45
Sylei: Yollar ve Umutlar Kesien
Umut Soka ocuklar
Konumac: Glsevin Kral
12.00-12.45
Yaratc Okuma Atlyesi: Okumay
Sevmeyen ocuk
Yneten: idem Odaba
13.00-13.45
Sylei: Acaba Ne Olsam? Gelecein
Meslekleri
Konumac: Toprak Ik
14.00-14.45
Yaratc Okuma Atlyesi: Yaar
Kemalden Neredesin Arkadam
Buket Gney
18.00-19.00
Sylei: Polis Eleri ve Anneleri
Konumac: Buket Gney
Dzenleyen: Kaynak Kltr Yaynlar
KARADENZ SALONU
12.30-13.30
Sylei: Ho geldin Snav
Konumac: Faruk nda
13.45-14.45
Sylei: Kkrdayan Dnceler
Konumac: Nur Dombayc
13.15-14.00
Sylei: Asl Der ile Yeni Genlik
Roman Darmadan zerine
Konumac: Asl Der
14.15-15.15
Sylei: Nur znn Glmece
Dnyas
Konumac: Nur z
Sennur Sezer
15.00-16.00
Anma ve Sylei: iirin ve Umudun
Yorulmaz nesi: Sennur Sezer
Konumaclar: Doan Hzlan, Eray
Canberk, Glce Baer
17.30-18.45
Sylei: Siyaset Hukuku Alt Etti mi?
Konumac: Seluk Kozaal
Dzenleyen: Boran Yaynclk
13 KASIM CUMA
INTEREXPO SALONU
16.45-17.45
Sylei: Umutlar ve Hayaller
Konumac: Frat akr
Dzenleyen: Yediveren Yaynlar
Ekrem Dumanl
15.45-16.45
Sylei: Gncel Tartmalar zerin-
15.30-16.30
Panel: Yasak Kitaplar
Konumaclar: Tuna Kiremiti, Emin
Karaca, Ragp Zarakolu
Dzenleyen: Trkiye Yaynclar Birlii
13.00-13.45
Sylei: Zeno ve Mondo ile Glelim
Konumac: Nilay Ylmaz
16.45-17.45
Panel: Sava, G ve G Edebiyat
Yneten: Tevfik Ta
Konumaclar: Fatih Polat, Tahir
ilkan, Ercment Akdeniz
Dzenleyen: Trkiye Yazarlar Sendikas
15.15-16.15
Sylei: Yarabak
Konumaclar: Cengiz Aktar, Hakan Atalay
Dzenleyen: thaki Yaynlar
16.30-17.30
Panel: Dnden Bugne Haricilik ve
Neo-Hariciler
Yneten: Kerim Balc
Konumaclar: Ali Bula, Ali nal,
Ali nsal
Dzenleyen: Ik Yaynlar
11.00-12.00
Sylei: Mizah Ustas Behi Ak Okurlaryla Buluuyor
Konumac: Behi Ak
12.15-13.00
Sylei: Kitaplar ve Hayaller
Konumac: Miyase Sertbarut
13.15-14.00
Sylei: Her Kitap Bir Gl, Her
Kitap Bir D
Konumac: Koray Avc akman
14.15-15.15
Sylei: Glerek Andklarm
Konumac: Glten Dayolu
16.00-16.30
Al: 100 Yanda Aziz Nesine Merhaba
Oynayan: Genco Erkal
HEYBELADA SALONU
12.00-13.00
Sylei: Salkl Aile Salkl ocuk
Demektir
Konumac: Bnyamin etinkaya
Dzenleyen: Pegem Akademi
14.30-15.30
Sylei: Bir ocuk Kitab Yazar
Gzyle Mizah: rnek Olarak t Pt
Bir Kedi Olmak stemiyorum
Konumaclar: R. zdemir, Gnl nal
12.00-12.45
Atlye: ocuklarla Masal Atlyesi
Yneten: Figen Yaman Coar
Dzenleyen: stanbul Bykehir
Belediyesi Kltr A..
KARADENZ SALONU
10.00-10.45
Sylei: Hammit Anadoludan
Fantastiye
11.00-12.00
Sylei: Okumak Yazmak Hayal
Kurmak ve Glmek
Konumaclar: Vassilis Papatheodorou, Fulya Koak
15.30-16.30
Sylei: Bir Dizi Film
Konumaclar: Abdullah Abdlkadirolu, Mehmet Altan, Ekrem Dumanl
Dzenleyen: Ufuk Kitap
MARMARA SALONU
11.00-11.45
Sylei: Bir Kahramann Hayal
Dnyasna Yolculuk
Konumac: Can Avar
16.45-18.15
Panel: Oyun Yazar Aziz Nesin
Konumaclar: Zehra pirolu,
Ayegl Yksel
Yaynlar-TYAP
BYKADA SALONU
14.15-15.15
Panel: ran ve Trkiyede iirin Diil Dili
Yneten: Nurduran Duman
Konumaclar: Arife Kalender, Haim
Hsrevahi
Dzenleyen: TYAP
14 KASIM CUMARTES
INTEREXPO SALONU
12.00-13.00
Sylei: Hz. nsana Dair
Konumac: Dcane Cndiolu
13.15-14.15
Sylei: Kay Konferanslar: Bir
mparatorluk Tarihi
Konumac: Ahmet imirgil
14.30-15.30
Sylei: Yollar ve Yolculuklar
Konumac: stn Dkmen
MARMARA SALONU
12.00-12.45
Sylei: Ahmet erif zgrenle Sylei
Konumac: Ahmet erif zgren
Dzenleyen: Elma Yaynevi
13.00-14.00
Sylei: Yeni Osmanlclk ve Bar
Konumac: Erdoan Aydn
Dzenleyen: Literatr Yaynlar
14.15-15.15
Sylei: Dn, Bugn, Yarn, Trkiye
Konumac: Ece Temelkuran
15.30-16.30
Sylei: Harita Metod Defterinden
Paralar-zyaam yks Yazmak
Konumac: Murathan Mungan
Dzenleyen: Metis Kitap
16.45-17.45
Sylei: Rfat Ilgaz ve iir
Konumaclar: Celal Balang, Aydn Ilgaz
Dzenleyen: nar Yaynlar
KARADENZ SALONU
11.00-11.45
Sylei: ocuk ve Mizah
Konumac: Sara Grbz zeren
STANBUL KTAP FUARI
KTAP ZAMANI
12.00-13.00
Panel: ocuk Edebiyatnda Mizah
Yneten: Mavisel Yener
Konumaclar: Hanzade Servi, Pelin
Gne, Koray Avc akman
Dzenleyen: TUDEM
13.15-14.15
Sylei: stanbulda Kltr Sanat
Takipisi Olmak
Konumac: Yekta Kopan
14.30-15.15
Paneli: Trk iirinde Kadn
Yneten: Mrsel Gndodu
Konumac: Meryem Aybike Sinan
15.30-16.30
Sylei: Cumhuriyet Tarihi Yalanlar
ve Gerekler
Konumac: Sinan Meydan
Dzenleyen: nklp Kitabevi
16.45-18.00
DL TREN: Cevdet Kudret Edebiyat dlleri Treni
Panel: yk Dergiciliinin Dn,
Bugn, Gelecei
Yneten: Handan nci
Konumaclar: brahim Yldrm,
Faruk Duman, Ercan Ylmaz
Dzenleyen: Cevdet Kudret AilesiMimar Sinan niversitesi-TYAP
18.30-19.15
Sylei: Yreimde Rabbim
Konumac: Muhammed Bozda
Dzenleyen: Yediveren Yaynlar
Panel: Bir Gl Yazar, Bir Gzel

nsan Haldun Taner 100 Yanda
Konumaclar: Demet Taner, Handan
nci, Ayegl Yksel
18.00-19.00
Sylei: Ermeni Devrimci Paramaz
Konumaclar: Kadir Akn, Garo Paylan
BYKADA SALONU
14.15-15.15
Panel: Tan Oral; izgilerin ve Szcklerin Onuru
Yneten: Mustafa Kara
Konumaclar: Ohannes akal,
Turgut eviker, Semih Poroy, Deniz
Kavukuolu
Dzenleyen: Evrensel Basm YaynTrkiye Yazarlar Sendikas-TYAP
KINLIADA SALONU
14.15-15.15
Sylei: Ptrck Etrafnda Mizah, Sz
ve izgi
Konumaclar: Vivet Kanetti, Ramize Erer
Dzenleyen: Can ocuk
15.30-16.30
Sylei: Terr ve Demokrasi
Konumac: Onur ymen
Haldun Taner
16.45-17.45
Haldun Taner 100 Yanda
Turgut Uyar
12.00-12.45
DL TREN: Turgut Uyar iir
dlleri Treni
Dzenleyen: Bence Kitap
13.00-13.45
Sylei: Nasipse Adayz Politika
Yolculuunun Trajikomik Novellas
Konumac: Ercan Kesal
Dzenleyen: letiim Yaynlar
14.00-15.15
Sylei: slamofobi
Konumaclar: Ergun Gknel, Hilmi
Yavuz
Dzenleyen: Kanes Yaynlar
16.45-17.45
Sylei: Gemiten Bugne Krt
Diplomasisi
Konumaclar: Faik Bulut, Frat
Aydnkaya, Fehim Ik
16.45-17.45
Sylei: Trkiyede Haberciliin Hal-i
Pr Melali
Konumaclar: Faruk Bildirici, Kemal
Gkta, mit Alan, iler Dursun
Dzenleyen: mge Kitabevi
INTEREXPO SALONU
12.00-12.45
Sylei: Huyu, Suyu Gzel ocuk
Konumac: Mehtap Kayaolu
14.15-15.15
Sylei: Zor Yllarda Edebiyat
Konumac: Semih Gm, Nilfer
Kuya, Faruk Duman
15.30-16.30
Sylei: Gvenli Balanmak ve
ocuk Eitiminde 100 Temel Kural
Konumac: Adem Gne
Nurettin Topu
13.00-14.00
Anma ve Sylei: lmnn 40.
Ylnda Nurettin Topu
Konumaclar: smail Kara, Uur
Kkden, M. Fatih Birgl, Asm z
Dzenleyen: Dergh Yaynlar
14.15-15.15
Panel: Aziz Nesinin Yazarlar Sendikas Yllar ve Aydnlar Dilekesi
Konumaclar: Adnan zyalner,
Murat Belge, Gndz Vassaf
YaynlarTYAP
16.45-17.45
Sylei: Syleyeceklerim Var
Konumac: Kemal Glen
Dzenleyen: Yitik Hazine Yaynlar
MARMARA SALONU
14.15-15.15
Sylei: Hayatn Farknda Msn?
Konumac: Azra Kohen
15.30-16.30
Sylei: krle Gelen Huzur
Konumac: Uur Koar
16.45-17.45
Panel: Yakn Douda Sava, Bar ve
Krtler
Yneten: smail Grbz
Konumac: smail Beiki
Dzenleyen: smail Beiki Vakf
Yaynlar
KARADENZ SALONU
12.00-12.45
Panel: Trkiye Nereye? Gelimeler,
Olaslklar
Konumaclar: Haluk Gerger, Haluk
Yurtsever
Dzenleyen: Yordam Kitap
10
BYKADA SALONU
13.00-14.00
Atlye: Origami Atlyesi
Yneten: Nazan Tacer
Dzenleyen: TUDEM
14.15-15.15
Panel: ktidar, Otorite ve zgrlk
Konumaclar: Mutlu Aslan, Diner
Demirkent
Enis Batur
Kemal Glen
13.00-14.00
Sylei: Osmanlnn Kalbini Bekleyenler
Konumac: Talha Uurluel
HEYBELADA SALONU
13.00-14.00
Sylei: Bir Blog Maceras: nsan
Kendine de yi Gelir
Konumaclar: Semih Gm, Ahmet Bke
Dzenleyen: ON8 Blog
15 KASIM PAZAR
15.30-16.30
Sylei: Sylesem-Neylersin: Belki
Bir iir
Katlmc air: Ahmet Telli
16.45-17.45
Mehmet Kaplan 100 Yanda
Sylei: Mehmet Kaplan 100 Yanda
Konumaclar: nci Enginn, Zeynep
Kerman, Doan Hzlan, Yakup elik
Dzenleyen: Dergh Yaynlar
Agatha Christie
15.30-16.30
Agatha Christie 125 Yanda
Sylei: Agatha Christie 125 Yanda
Konumaclar: Celil Oker, idem ztekin
16.45-17.45
Panel: Sinemada Bilimkurgu Uyarlamalar
Yneten: Yank Enki
Konumaclar: Dou Ycel,
Kutlukhan Kutlu
Dzenleyen: thaki Yaynlar
HEYBELADA SALONU
13.00-14.00
Sylei: Edebiyat ve Felaket
Konumaclar: Nur Yazgan, Yavuz
Ekinci
14.15-15.15
Panel: izgi Romanda Sava Temas
ve II. Dnya Savann 70. Yldnmnde Yalnayak GEN
Yneten: mit Kirei
Konumaclar: Arzu Taolu, Alian
Cengiz, Berk Uralcan
Dzenleyen: Desen Yaynlar
15.30-16.30
Panel: Dnmeyi renmek ve
retmek
Konumaclar: Zehra pirolu, Nihal
Kuyumcu, Selahattin Dilidzgn
Dzenleyen: Say Yaynlar
15.30-16.30
Sylei: Bu Kadar Kitapla Neyi, Nasl
Yapacaz?
Konumac: Enis Batur
16.45-18.15
Panel: yk Hamurunda Kadn Eli
Yneten: Ayegl Tzeren
Konumaclar: Sibel z, Asl Erdoan,
Ayegl Kocabak, Belma Frat,
Melike Belks Aydn, zlem Kiper,
Fulya Bayraktar, Tekgl Ar
Dzenleyen: Notabene Yaynlar
KINALIADA SALONU
12.00-12.45
Sylei: Ezidiler ve Melek Tavus
Konumac: Esat Korkmaz
Dzenleyen: E Yaynlar
13.00-14.00
Sylei: Kahkaha Yogas ile Kahkaha
Mucizesi
Konumac: Kemal slamolu
14.15-15.15
Sylei: Kokular Kitabndan Kokular
Sohbetine
Konumac: Vedat Ozan
16.45-17.45
Sylei: Trkm, Krdm, erkezim,
Sosyalistim
Konumaclar: Blent Uluer, Sezai
Sarolu
UFUK AAN
KTAPLAR
MZA GNLER
mit Karda
08 Kasm Pazar
Saat: 13.00
emsinur zdemir
08 Kasm Pazar
Saat: 15.00
Hidayet Karaca
13 Kasm Cuma
Saat: 15.30
Prof. Dr.
Sedat Lainer
14 Kasm Cumartesi
Saat: 16.30
Cenk Enes zer

15 Kasm Pazar
Saat: 13.00
ufukkitap.com
iSTANBUL
Salon: 3 No: 3212B
ONUR ZER-SYLE
KTAP ZAMANI
Karikatr, hayatm dolduran bir sorun olmad hi

34. stanbul Kitap Fuarnn onur izeri, karikatrist Tan Oral. Usta izerle kitap fuarndan balayp sinemaya,
mizaha, mimariye uzanan neeli bir sohbet gerekletirdik. Tan Oral fuar vesilesiyle yeni kitaplarnn yaymlanaca mjdesini verdi. 300 karikatrden oluan ve Trkiyede aydnlarla ilgili Aydn Okumalar ile Kafa Kd isimli sylei kitab fuarda raflarda olacak. Bylece Trkiyede izginin nclerinden Tan Oral daha iyi tanma frsat
bulacaz. Sylei bittiinde Tan Bey yle dedi: imdi bir sr ey konutuk ama onu kesip biip bir biime
koyup yle yaymlayacaksnz. Btn iler byle. Tarih kitaplarndaki tarih gibi. Bunu bilerek okuyunuz.
FOTORAF: ZAMAN, krat bayhan
A. YAVUZ ALTUN
itap fuar onur konukluu nasl

gerekleti? Nasl karladnz?
Kitap fuarlar teden beri
ilgiyle izlediim bir kltrel olay. zellikle
Trkiye gibi kitabn sorun olduu bir lkede, btn yaynevlerinin enlik iinde, bir
arada kitaplarn sunmas ok ho. Ama
btn bunlarn benim kafamda brakt
iz, bunun yazarlarla ilgili bir ey olduu
eklindeydi. Kendim iin aklmn ucundan
gememiti. Sonra kulama geldi byle bir
ey. Bir gn Doan Hzlan dostumuz telefon etti ve dedi ki: Bana bir grev verilmiti
ben onu unuttum, seni bu sene kitap fuar
onur konuu olarak setik. Biraz ardm
ama ok da ilgilenmedim, gene unuttum.
Neden sonra gazetelerde haberi okumaya
baladm, sonra beni aradlar.
Neler okursunuz, ne tr kitaplar ilginizi eker?
Masamda, baucumda, oturduum yerlerde birikmi kitaplar oluyor st ste. Hepsi
belli bir sayfaya kadar okunmu, yeri geldike okunmaya devam ediyor. Sonunda
yle bir ey olduunu fark ettim: Bu kitaplar kendi aralarnda yaryorlar adeta. Baz
kitaplar kendini sonuna kadar okutuyor,
baz kitaplar ise unutuluyor. Genellikle
tarih kitaplar, biyografiler, lkenin yakn
gemiiyle ilgili, biraz mimarlkla ilgili, biraz sanat tartmalaryla ilgili kitaplar ilgimi ekiyor. ok iyi bir roman okuru olduumu sanmyorum. Ancak merak ettiim,
tartlan romanlar okuyorum, okuduuma da piman olmuyorum.
Romanla uyuamamanzn sebebi nedir?
Uyuamamak deil, iyi romanlarla karlamak zor. Bir de romann ortaya k
nedenleri bugn eskisi kadar kuvvetli deil
bence. Bugnn haberleme imknlar, internet gibi bilgi saana altnda yaarken,
romann eski ilevi ya renk ya ekil ya da
ama deitirmeli. Eski Fransz yazarlarn
dnyorum. Hayatlar kahvelerde bilgi
toplamakla geiyor, yle roman yazyorlar.
Bugn bilgi toplamak iin bir gayrete gerek
yok. Hatta bilgiden kurtulmak iin gayret
gsteriyor insanlar. Byle olunca belki de
bugnn roman henz yazlmamtr.
Sevdiiniz bir romann zellikleri neler?
Beni ciddiye alarak ve benim arlm
kabul ederek, dosta bir sohbete girien bir
Tan Oral
olduu gibi sinema salonlarndaysanz,

sinemaya girerken ruh halinizle sinemadan karken ruh haliniz arasnda bir
fark varsa, o iyi bir film demektir. Ama
klar yanp da daha binadan kmadan
grdnz filmle ilgili kafanzda hibir
ey kalmyorsa, o da kt film demektir.
Bugn dnyayla ilikimiz eskisine gre
kstland gibi sinemada da o kstlama
ne yazk ki var. Ama mesela bir skandinav filmiyle karlatnz zaman, bir
Orta Asya lkesinden bir filmle, bir Uzak
Dou, mmknse Afrika, Gney Amerika, hatta ok eskiden olduu gibi talyan
ya da Yunan filmiyle karlatnz zaman, birdenbire hayatnza nemli, ciddi,
yeni bir ey girebiliyor.
edayla yazld zaman syleyecek hibir

eyim yok. Ama beni tavlamaya kalkan,
bana ukallk eden bir edayla yazldysa o
houma gitmiyor. Roman aslnda keyifli
bir meknda bir dostla kendiniz hakknda,
karnzdaki hakknda, hayat hakknda,
yaanlan dnem ve evre hakknda ho bir
sohbet gibi olmal. Yeni bir eyler sylemeli.
Yoksa karnzdaki sizi hie sayarak, zerinizde bask kurarak, sizinle oynayarak bir
eyler anlatmaya kalkarsa, bir sre tahamml edersiniz, sonra izin isteyip gidersiniz.
Sinemada neler ekiyor sizi?
yi filmler insann zerinde ok olumlu
etkiler brakyor. Hayata bak deitiriyor. Bir de sradan filmler var. Eskiden
12
Bugn dnyayla ilikimizin kstlandn sylediniz.

Dnyaya daha ak olduumuz dnem ne kadar eski?
ok eskiye gidersek, Trkiye ok daha kapalyd. Ama unu syleyeyim: zal zamannda, TRTde CNNin bir haberinin haftada bir defa ekrana getirilmesi bizi nasl bir
zgrlk duygusuna, sevince gark etmiti.
ok ac bunlar sylemek, gerekten. Ama
ondan sonra yakn zamana kadar daha
keyifli bir Trkiyeydi. imdi durmadan
ekranlar karartlyor. nternet arlatrlyor. Bunlar ok irkin eyler. Yani anti demokratik filan gibi szler kullanmyorum,
ok ayp eyler. Sz karikatre getirerek
balarsam... Bu konuyla ilgilendiim ilk
yllarda, ne bir orijinal karikatr grmlmz ne de dnyada olup bitenlerden haberimiz vard. te onu krmak iin Nasreddin Hoca Karikatr Festivalini uluslararas
katlma amaya altk. Birdenbire dnyann her tarafndan orijinal karikatrler
geldi, ardmz konuklar geldi, dostluklar kurduk. Dnyada yle yaanmal. yle
olmad zaman fkesi artyor insann.
Sansr isimli izgi filmi yapmaya benzer bir dnce

mi itti sizi?
phesiz. 12 Martn karanlk gnlerindeydik. Tabii o gnlerdeki tatszl
rtmek iin de bir eyler yapmak zorundaydlar. Onlardan bir tanesi de TRTde
Kltr, Sanat ve Bilim dlleri diye bir
yarma amakt. Byle bir yarma alnca evremizdeki e dost, boykot edelim diye bakaldrdlar. Ben tam tersini
savundum. Madem byle bir yarma
atlar, hepimiz katlalm ve kendi bildiimizi okuyalm, dedim. Yeterli bilgim
olmad halde bir izgi film hazrladm
evde. yle bir film yapaym ki, bunlar rahatsz edeyim, dedim. Gerekten
beklemediim ekilde byk dl verdiler. Benimle rportaj yaptlar. Filmi
programa koydular. Heyecanla bekledik, bekleyiimiz o bekleyi. Ne film ne
rportaj TRTde yer ald. sene sonra
bir ocuk kitab olarak tekrar kaleme aldm onu. O kitap da bir sre sonra savcla ihbar sonucu soruturma geirdi.
Aradan alt ay getii iin yasaklayamadlar ama zerine bir damga basld,
tahdide tabidir diye. 18 yandan kklere yasakland. [Not: Sansr isimli ksa izgi film, 2012de Antalya Film
Festivalinde elden geirilerek gsterildi.
Filme internette ulamak mmkn.]
KTAP ZAMANI
izginin de, roman ve sinema gibi, en nemli yan

hikye anlatmas m?
Bir olay, yeri, biimi, duyguyu, dnceyi
kelimelerle ifade ettiiniz gibi izerek de
ifade etmek mmkn. Her ikisi de benim
amdan mektup yazmak gibi, telefon etmek gibi bir ey. Ancak resimli roman tr
bana uygun deil. Hem yeteneime, hem
sabrszlma, hem de tembelliime uygun deil. nk resimli roman ok iyi bir
yetenek gerektiriyor, daha bol zaman gerektiriyor, daha sabrl olmay gerektiriyor.
Benim setiim alan belki kiiliime veya
yaadm artlara uygun olarak daha hzl
olmalyd. Hzl almalydm, bakan da
szm hzl kavramalyd. yle anlatabiliyordum kendimi.
Karikatre, zellikle siyasi karikatre ilginiz nasl balad?
Bu, hayat, kendimi, evremi, lkemi, dnyay anlamakla ilgiliydi. nsann 18-20 ya dneminde kafasn kurcalayan felsefi sorunlara cevap arad, bulduuyla tatmin olmad
bir dnem. O yllarda bo vaktim oldu. Bir
yl kadar, lise sonla niversite arasnda isiz
gsz, okulsuz bo bir ylm oldu.
Bilinli bir tercih miydi?
Hayr, zorunlu bir tercihti. niversiteye
girememitim. Herkes ok zlmt o
zaman bir sene kaybettim diye. Ben ok
syledim bunu, hayatmda kazandm
en deerli seneydi. nk btn bir ylm
kendime ayrdm. Kitapla tanmam mesela, bu yllardadr. O yllarda bo zamanda kt doldururken izdiklerim benim
de ilgimi ekmeye balad. izdiklerimi
hem beenir hem beenmezdim. Ama bir
soru hep kafam kurcalard: Kendim de
beenebileceim bir izgi izebilir miyim
bir gn? Bu soru bugn de hi deimedi.
Bunlar siyasi deildi. Kendimden balayp
evrene kadar uzanan bir felsefe dnyasnn sorunlaryla ilgiliydi. Sonraki yllarda
izdiklerim eten dosttan da ilgi grdke
onlar sergilemeye baladm. 70lere doru
ilerim o zamanki sendika gazetelerinde,
ii dergilerinde, meslek dergilerinde, o-
ONUR ZER-SYLE
cuk dergilerinde talep zerine yaymlanmaya balad. O zaman izdiklerimin bir

siyasi ierik de tadn fark ettim.
hayatlarn olduunu biliyorum. Benimki

sradan, normal, kk insani sorunlarla
dolu, becerisizliklerle dolu, umutlarla dolu,
doal bir hayat. izgi bunun iine ara sra
girip kan bir fantezi.
Gazete okuruyla nasl bir iliki kurduunuzu dnyorsunuz?

Aka syleyeyim, umursamyorum.
nk yle bir eye girdiim anda iim zarar grr. Bandan bu yana izlediim yol,
beni rahatsz eden, kafam kurcalayan veya
rahatsz etmeyecek kadar duru hale gelmi
duygu ve dnceleri iyi ifade edecek bir ey
retebilmek. Btn telam bu. Bakan anlar
m, anlamaz m, yanl m anlar... O benim
sorunum deil. Yalnz benim iime sinmeli
yaptm ey. Kda yapp kalmamal.
Zihinlerde dolaabilmeli. unu syleyebilirim: izerken fazla vakit harcamyorum
ve bakann da harcamasn, bana mahkm
olmasn istemiyorum. Bu iliki ksa srede olmal, yani merhabalamak gibi bir ey
olmal. Ama bunu salamak iin izmeden
nce ok zaman geiriyorum. izdikten
sonra Allahm ben ne yaptm byle? diye
zerinde ok dnyorum.
Her gn izen biri olarak bunu sylemeniz ilgin deil mi?

Ama dorusu bu. Mesela ok ilgin, gazetede alrken belli bir saat limiti oluyor, o saate kadar mutlaka iinizi vermek
zorundasnz. O beni mthi geriyordu.
lk yllarmda sabahlara kadar oturup
izmeye altm hatrlarm. Sonra da
acele bir ekilde, o zaman ne faks var ne
bir ey var, elden gtrmek zorundasnz.
Ama zamanla rahatlad. Onun dnda bu,
hibir zaman benim hayatm dolduran bir
sorun olmad, olmamal da. nk benim
sorunum karikatr izmek deil. Sorunum,
gnlk skntlar. Gnlk neeler, gnlk
keyifler. Bazen gazeteden atyorlar ve baka bir yerden arlncaya kadar normal bir
hayat balyor! zetle, sanat hayat glgelememeli, oluan boluklar doldurmas, eksikleri tamamlamas yeterli saylmal. imdi
T24teki artlar ok daha baka. Gece 12ye
kadar ii vermem lazm. 12ye 1 kala da versem, 12yi 1 gee yerini buluyor karikatr.
izdikten sonra zerinde vakit harcarken baka bir ruh

haline geip iziminizi sildiiniz oluyordur herhalde?
Zaman iinde baz iddialara sahip oluyor
insan. Onlardan biri de u: Nasl ki hayatta yaptnz iyi ya da kt eyi geriye
sarp dzeltmek mmkn deil, izgide
de byle bir tavr doru buldum hep. izdiim bir eyi silip, dzeltip mkemmel
hale getirerek, zerinde uraarak vermek
yerine, Olduysa ne l, olmadysa pe
diye dndm. Sonunda unu fark ettim,
bir deste kdm oluyor her zaman, onun
herhalde drtte biri saklanabilir izgi olarak dnyor, dier ksm pe gidiyor.
Onu dzeltme ansnz yok. Bu, insan ilikilerinde de byle. Bir de bana sorarlard,
Hi brakmay dndn m? diye. Cevabm burada da tekrarlayaym: Srekli,
yani nmdeki ktta i bitince, ben bu
ii brakrm her zaman. Ta ki yeniden izmek zorunda kalana kadar. Yani hayatm,
izgi izen bir insann hayat deil. yle
lerin hzl olmas sizde nasl bir hissiyat uyandryor?

Houma gidiyor. Yanl anlalmak da istemem: Ciddiye aldm eylerden biridir
hayatmda karikatr. Dolaysyla onun girdisi ktsyla, gemiiyle, bugnk haliyle,
tartmalaryla ilgiliyim. Bunlar hayatmn
bir paras ama btn zamanm dolduran
bir ey deil. Mesela, eer bu rportaj olmasayd ben u anda evde, ya ayaklarm uzatm dalga geiyordum ya bir trl bitiremediim ariv almalar iin fkeli bir ekilde
dosyalarla urayordum ya da kedimle
oynuyordum. imdi bu sohbeti 24 saate
karrsanz, ne siz memnun kalrsnz ne
ben memnun kalrm. Ama byle yaamay
savunanlar da var. Ben yle deilim.
Mimarlk fakltesi mezunusunuz. Mimarlkla banz
bu srete nasl devam etti?
13
Akademideki ilk yllarmda mimarlk okuduuma ok piman olmutum. Bir eyler

de izmeye balamm, byle yaa git, diyordum. Mimarlk eitim olarak insann
ok iine yarayacak bir alan. Fakat bu inaat yapmak gibi bir zorunluluu da iinde
tad zaman Trkiyedeki felaket ortaya
kyor. O i ayr, bu i ayr aslnda, bunu
hissettim. Mimarlkla ilgili tek istisnam u:
Aziz Nesinle komuyduk bir zamanlar.
Ve ok sevdiim bir insand. Vakf kurduunu renince, parasal bir yardmm dokunmaz ama bir emek yardmm olabilir,
dedim. O da bana, vakf iinin belgeselini
yap, dedi. Arsann baklmasndan her eyin bitip ocuklarn vakfta yaamasna
kadar, birka yllk bir almayla bir belgesel kt ortaya. O arada bu i yrrken,
vakfn projesini de teklif etti. Ve yaptm
tek mimari i, Nesin Vakfnn projesini
yapmak ve inaatna gz kulak olmakt.
50 yldr stanbulda yayorsunuz, ehirle ilikiniz nasl?
stanbul demek, benim iin srekli yerlerin kazld, inaatn hi bitmedii, asfaltlarn tekrar tekrar yaplp dzeltildii,
bir yan byle bir kent. Bir yan da, bunlar
grmezseniz, btn olumsuz mdahalelere ramen yine de genliini ve tazeliini
koruyabilen bir yer. Buraya akn eden, nce
kyden gelenler, sonra Almanyadan gelenler, sonra Suriyeden gelenler Btn bu
insanlar ksa sre sonra kendine benzeten,
stanbullu hale getiren, ok etkili bir ehir.
Gelenler stanbullu oluyorlar yani?
Sonunda oluyorlar, stanbullu haline getiriyor kent. nk ok kuvvetli bir corafyas
var. Sadece binalar deil, tarihle birlikte
corafyann insanlarn zerinde doal olarak brakt bir etki var. O, insanlar bural
olmaya zorluyor. Yani stanbulun tlsm
biraz burada bence. Ama deiiklik derseniz, ok ey deiiyor tabii. yileri de var,
ktleri de var maalesef. u anda ehrin
kimlii zedeleniyor gibi grnyor. Ama
ben sonunda yeni bir kimlikle ortaya kacana inanyorum. yle bir ey stanbul.
SYLE
KTAP ZAMANI
Yazmadan geirdiim tek bir gn yok

Dnyann en nemli oyun yazarlarndan, Nobel Edebiyat dl (1997) sahibi Dario Fo
ilk kez bir roman kaleme ald. 90. yan kutlamaya hazrlanan talyan yazar, Papann
Kz adl tarih romann srpriz diye tanmlyor. lkemizde tiyatro oyunlarnn yan
sra siyasi kimliiyle de tannan Fo, Nobel konumasnda Madmak olaylarna deinmiti. Dario Fo Trkiyede son dnemde olup bitenleri yakndan izlediini sylyor.
CAN BAHADIR YCE
zun yllar drama ile uratktan sonra ilk kez bir roman yazdnz: Papann Kz.
Roman trn semenizin sebebi, edebiyatta
farkl bir deneyim yaama arzusu mu?
Balangtaki tasarm gerek bir ey
yazmakt, belgelenmi bir ey. Aratrmalar yaptm ve tam da Lucrezia Borgia hakknda grdm, okuduum
her eyin uydurma olduunu fark ettim, nk btn yazlanlarda verilmek istenen agzl, doyumsuz bir kadn dncesiydi. O
zaman daha ilk satrlardan
itibaren bir roman yazmakta olduumun farkna
vardm ve bu benim iin
de srpriz oldu.
Daro Fo
Metnin yapsn kurmak balamnda roman

yazma deneyimini farkl klan nedir?
Benim amdan bir romann yazmnda srdrdm yaklam
komedyada sergilediim ile ayn:
Soruturma her zaman yola k
noktas. Papann Kznda resm kaynaklar okuyarak baladm ve bunlarn hepsinin Lucreziaya dair sahte
bir imge biimlendirdiinin farkna
vardm. Dpedz kendi kardeleri
tarafndan ayartlm, erkek dkn, kahpe gibi... Oysa resm
olmayan haber ve sylentilere ynelir ynelmez hakiki Lucrezia aa kt:
kinci kocasna suikastn dorudan azmettiricisi olan asker kardei Cesare ve Papa
olan babas arasndaki iktidar oyunlarnn
kurban, kltrl bir
kadn. Yaamnn son yllarnda fakirlere yardm amacyla bir hayr kurumu am ve masum olduklar halde cezalandrlm insanlara yardm
etmekle megul, stn bir medeni
bilince sahip bir kiilik.
Son yllarda tarih roman tm dnyada popler
oldu. Bir kurmaca metinde tarih kiilikleri betimlerken karnza kan zorluklar nedir? Tarihteki
gereklere ne lde sadk kalmak gerekiyor?
Bugn tarihteki nemli kiilikleri betimlerken onlara iddetli davran belirsizlikleri, uygunsuz eilimler, arpk
cinsel ynelimler yklemenin moda
haline geldiinin farkndaym. Eilim,
tarihteki hakikate dair her trl aratrmay karartarak kamusal imge ve
zel yaamdaki davran arasnda bir
atma sergilemek ynnde. Lucrezia
Borgiann durumunun nemli bir gsterge oluunun nedeni, kendi olumsuz
imgesinin doruuna zaten drt yz yl
nce, Elizabeth dneminin en byk
yazarlarndan John Ford eserine u
bal koyduunda erimi olmasdr:
Ne yazk ki bir fahie.
14
talyada devletin iledii toplu cinayetlere geri gtrd.

Nobel komitesi sizi ortaa soytarlarnn geleneinin takipisi, iktidar tarafndan ezilmilere saygnlk kazandrarak iktidarn kendisini
alaya alan bir yazar olarak niteledi. ktidar
eletirme eilimi bugn edebiyatta gittike
kayboluyor. Siz bu tavrn talyan edebiyatnda
gelecekte sreceine inanyor musunuz?
Kesinlikle, lkemizde edebiyat ve
belki de teki yollar araclyla iktidarn iddetli bir eklide eletirilmeye devam edecei dncesindeyim.
ok daha hzl ve bamsz, iktidarlarn maskesini kolaylkla drme olana tayan enformasyonu,
internet dnyasn byk merakla
izliyorum. Tabii ki bu enformasyon
yetmiyor, bununla birlikte okuyucularn siyasi konularda eitimli olmas,
kendi lkelerinde ve dnyada olup bitenlerden haberdar olmas gerekiyor.
Sizin edebiyatnzn kkleri szl gelenein

iinde aranabilir. Ayn zamanda bir ressamsnz. Edebiyatn hangi boyutu sizde daha ar
basyor: Szl m, grsel mi?
Sanat duraan blgelere ayrlm bir
alan olarak grmyorum. Benim eserim hem ressamn sanatnn hem de
yazl szn izlerini tar. Ne zaman
bir komedya yazsam, yaratclmn
iine dt kmazlarda kendime
izim taslaklaryla yardmc oluyorum.
Nobel dl hayatnz deitirdi mi?

Bunu yadsyamam, dl kazandm
haberini hayretle karladm. Geri dl aldmda komedyalarm
zaten Avrupa, Asya ve Amerikada
grcye km ve byk yank
uyandrm durumdayd. Paradoksal olan, bu tekrar tannmann bana
ve Francaya [yazarn 2013te hayata
veda eden ei Franca Rame] olan ilgiyi burada, talyada artrm olmas.
Bugn hl ska bama gelen, Nobel dl sahibi olduumu benimle
yaplan syleilerde bu soru bana yneltildiinde hatrlyor olmam.
1997deki Nobel konumanzda Trkiyeye ve

lkenin 37 sanat ve aydnn lmyle sonulanan Sivas Katliamna deinmitiniz. Bu
trajediden sonra Trkiyede
siyaset ve edebiyat alanndaki gelimeleri takip ettiniz mi?
Trkiyeyi ve her eyden
nce son gnlerde beni
derinden sarsan olup bitenleri byk ilgiyle
takip ediyorum. Bar iinde yrrken
katledilen genlerin
grntleri
beni
ok fkelendirdi ve
68 ylna, burada,
Faizm, yolsuzluk, fakirlik, adaletsizlik... Bunlar okurlarn aina olduu konular. Edebiyat bu toplumsal ve
siyasal sorunlara kar direnmekte bize nasl yardm
edebilir? Edebiyat bir eyleri deitirebilir mi?
Btn sanatlar tarihe iz brakm anlara, olgulara ve olaylara dair kavray
uyandrmada nemlidir. Edebiyatnn
ii, oktan yaplanm bulunan iktidarn
karsnda eletirel dncenin byyp
gelimesine yardmc olarak insanlar bilinlenmeye itmektir. Eer trajik olan ele
alnn yannda grotesk ve satirik konular ileyebiliyorsa bu daha da iyidir, tpk
eski alardan bir szn iaret ettii gibi:
Glmek, insann sahip olduu en etkili
ifade biimidir.
SYLE
FOTORAFlar: reuters, alessandro garofalo
KTAP ZAMANI
hkimiyet kurduu dnemSon yllarda hkmetteTHE POPES DAUGHTER, DARIO FO, ler oldu ve bu durumlarda
ki yolsuzluklar nedeniyle
herkes tekiyle birlikte diEV.: ANTHONY SHUGAAR,
EUROPA EDITIONS, 241 SAYFA, $ 17 renmeye mecburdu.
Trkiyede rzgr farkl ynde
esmeye balad. Bu dnemde
Trk medyasnda mizah dergileri daha gr90nza yaklatnz ve gz alc bir edebi kanr oldu. Glmek siyasetin olumsuzluklaryla
riyeriniz var. Hayal krklklarnz oldu mu?
mcadele etmekte en etkili yol mu?
Sizce en byk baarnz nedir?
Glmek en iyi yol mu? Bilemem,
Baarlar sz konusu olduunda
ancak size kamusal alan yneepey fazlasn yaama ansna satenleri ok daha fazla korkuttuhip oldum, her eyden nce tiyatrounun kesinlikle gvencesini veda ve ayn zamanda televizyonda,
rebilirim. ktidar komedyenlere
henz ben ve Franca televizyonu
her zaman korkuyla bakmtr ve
brakmaya karar vermeden nce.
bu nedenle, dnemine gre, kimi
Bu karardan sonra tabii pek keyifle
zaman onlar srgn etmitir.
hatrlamadm zor zamanlar oldu.
Faizm dnemlerinde moralinizi nasl yksek tuttunuz? Trkiyede birok sanat ve
aydn yaama sevincini yitirdiini sylyor.
Bize tavsiyeniz nedir?
Faizm yllarnda bir delikanlydm.
Bu iklimi 17 yana kadar soludum.
Yam nedeniyle ok az anladm bir
durumdu. Tabii sonrasnda talyada da
ar san siyasette giderek daha fazla
Farkl edebi trlerde baka almalarnz var

m? zerinde altnz yeni tasarlar neler?
Bugnlerde Franca ile birlikte yazm
olduumuz, Maria Callasa adanm
bir gsterinin sahneleme hazrln
yeni bitirdim. Resim yapmadan ve yazmadan geirdiim tek bir gn yok.
talyancadan eviren: Cem Taylan
15
SYLE
KTAP ZAMANI
nce okurun polisiyeden beklentisini karlamalym

Polisiye edebiyatmzn usta kalemi Celil Oker, nl dedektifi Remzi naln maceralarna bir yenisini
ekledi: Sen lrsn Ben Yaarm. Romanda Remzi nal, oullar byk bir inaat firmasnn antiyesinde i kazas geiren yal bir ifte yardm ediyor. Olay aratran dedektif bu kez bir deil iki cinayetin ve bir kentsel dnm hikyesinin ortasnda buluyor kendini. Celil Okerle yeni romann,
stanbulun her geen gn biraz daha betonlaan grntsn ve elbette Remzi nal konutuk.
SEN LRSN BEN YAARIM, CELL OKER, ALTIN KTAPLAR, 238 SAYFA, 15 TL
YAVUZ ULUTRK
eredeyse her romannzda

polisiye kurguya dhil bir
meseleniz var. niversitede
uyuturucu madde kullanmndan politikann kirli oyunlarna kadar Sen lrsn Ben
Yaarmda bir kentsel dnm hikyesinin
iinde buluyor okur kendini. Her romannzda
byle bir tercihin sebebi nedir?
Polisiyelerde tercihen insanlar lmek
zorunda. Durduk yere lemezler. Bir
balam iinde lmeleri gerekir. Kitaplarmn her birinde o balam sizin mesele dediiniz ereve oluturuyor. Bu
arada, aktrmadan, o balamla ilgili bir
eyler resmetme ansnz douyor. Yoksa kitaplarmda meseleleri zmlemek,
tespitler yapmak, nerilerde bulunmak
gibi hedefler yok. Bir popler kltr
rnnde ne kadar deinebilirseniz,
o kadar deiniyorum. Sen lrsn Ben
Yaarmda bu belki biraz fazla kam
olabilir. Yapacak bir ey yok, bir beton
lgnl iinde yayoruz.
Roman her geen gn bir yenisinin temeli atlan gk trmalayanlardan birinin on altnc
katnda balyor. Remzi naln deyiiyle ehir
ldren bu plazalara edebiyat zerinden bir
eletiri diyebilir miyiz kitabnz iin?
imdi biri kalkp o gk trmalayanlarn panoramik fotoraflarn ekse
stanbulun siluetinde, ekiyorlar zaten,
manzaraya hibir editryal katk koymasa bile, bence sapna kadar eletirel olur.
Caddelerde yrrken zaten stnze stnze geliyor o binalar. Egemen dnya
gr betona, demire, camlara tutkun
zaten. Yllardr iinde yaayarak boulduumuz ortam bir polisiye romanda
arka plan olarak kullanp ilave bir eletiri getirdim demeye utanrm dorusu.
Manzara bu. Hak ettiimiz bir manzara
deil ama. Konu inaatta kaza geiren
bir gen adamla balaynca, o manzaray
sergilemek kanlmazd, sadece kanlmaz yaptm. Umarm becermiimdir.
Romanda Remzi nal sevdii kadnn hatr iin
yal bir ifte yardm ediyor. Bu sefer ortada iki
ceset var. Remzi nal, yoksa anlatc m demeliyim, yaad sokaklar kurtarmaya alarak
kendine mi yardm ediyor aslnda?
Remzi nal her naslsa, her macerada
olay zmek yannda, kendi paasn da
Celil Oker
dnda da grebilecek miyiz?

Bu sorunun cevab net, hayr. Polisiye
yazmaya balamadan nce yaptm
zihinsel hazrlkta bunun kararn ok
nceden vermitim. Hatrlarsanz, ilk
kitaptaki ksa bir Tarsus yolculuunun
dnda hi stanbul dna kmad
Remzi nal. nceki hayat ticari pilot
olarak gemi ve dolaysyla dnyann
birok kentine gitmi gelmi birinin,
yeni mesleinde stanbula katlp kalmas ho bir kartlk gibi geliyor bana.
Bunu, belki kk kaamaklar dnda, srdrmeye niyetliyim.
kurtarmak derdine der. Bu kez de ok

farkl deil. Fark biraz kendi yaad evreyle yardm etmeye alt insanlarn
yaad evre arasnda. Kitabn sonunda
bununla ilgili bir tr hesaplamaya da tank oluyoruz. ok derin ve tepeden bir bakla, sylediinizin doru olduunu kabul
edebiliriz. Yoksa tek bir insann, hele hele
Remzi nal gibi kendini ne savc ne hkim
addeden birinin sokaklar ve yaam tarzn
kurtarmasna asla inanmam. Gnlk hayatmzda ne yaparsak yapalm, biraz da
kendimizi savunuruz aslnda. Herhalde
Remzi naln yapt da bundan ok ileri
bir ey deil.
lk romannz plak Ceseti 1999da krkl yalarda yaymladnz. Sen lrsn Ben Yaarm ile
Remzi nal maceras dokuzuncu romana ulat.
Fakat bu romanda ncekilere gre politik eletiri daha fazla. Gezi de var, Cizrede sokaa kma
Her seferinde stanbulun baka bir yz ile

kyorsunuz okur karsna. Bir nceki romanda Tarlabandayd Remzi nal, bu sefer
Hisarstnde grevde. Kahramannz stanbul
16
yasa da, paralel de Polisiye edebiyat gncel

sorulara nasl cevap verebilir?
Bilmem. Benim yaptm, son birka yldr yaadmz ve asabmz bozan olgulara, lkede neler olup bittiini alglayan
herkesin doal olarak yapaca kk
hatrlatmalarla deinmek. Bunlar yok
sayamayz hibirimiz. lk romanlarda da
arka planda deprem vard. Hepimizin hayatn, psikolojisini, nasl yayoruz duygusunu etkileyen bir eydi deprem de.
ok fark yok. Polisiye edebiyatn gncel
sorunlara bundan fazla cevap vermeye
almasnn gereksiz olacan, belki de
mmkn olmayacan dnyorum.
nce okurun polisiyeden beklediini
karlamalym diye urayorum. Dier
katmanlar elbette kanlmaz ama ncelikli deil. Yine de bu bir denge meselesi.
Umarm ly karmammdr.
KTAP ZAMANI
SYLE
Nimetleriyle sizi rzklandrd iin Allah sevin.

Beni de Allah iin sevin.
Ehl-i Beytimi ise benim sevgimden dolay sevin.
Hadis-i erif
Muharrem aynz tebrik ederiz
Yllarca reklam yazarl yaptnz, kelimelerle tanklnz romanclnzdan eski

Polisiye yazmaya daha nce balasaydm dediiniz oluyor mu? Ya da daha sk yazsaydm
diyor musunuz?
Tarihte her eyin olmas gerektii gibi olduuna inanrm. Polisiye
yazmaya ge kaldm gibi bir hissim yok. Daha sk yazma ise, alma azmi ve tembellik arasndaki
amansz mcadelede hangisinin
ne zaman kazandna bal. Daha
alkan olmay isterdim. Toplama
baknca pek de fena bir performans
gstermediimi sanyorum. Belki de
ok daha fazla Remzi nal hikyesi,
okurlara, yaynevime, evde nazm
eken eime de fazla gelebilirdi. Bilmiyorum. imdiden bir sonraki macerann zihinsel hazrlklarna baladm, onu syleyebilirim. Bakalm.
kararndaydm, hl uyguluyorum.
Cinayetlerde kan, gvde paralar,
mstehcenlie varan iddet durumlarna asla girmiyorum. Dier konularda fark ettiim, etmediim deiiklikler vardr mutlaka. O kadar da
olacak artk.
Kitaplarnz ba evinde de olsa iPad ile
yazyorsunuz. yi bir Twitter kullancssnz. Hatta tefrika ykler bile yaymladnz
@twittefrika adl hesabnzda. Fakat cep
telefonu kullanmyorsunuz. Remzi nal
neden direnemedi ve bir akll telefon almak zorunda kald?
Remzi naln da eskiden bir ara
telefonu vard, biliyorsunuz. Ancak
servis salayc irket bu hizmeti
durdurdu. Aynen devam edemezdi. imdi de Remzi nal, bildiiniz
cep telefonuna ara telefonu muamelesi ekiyor. Yannda tamyor.
Bu kararmn, ahsen benim cep
telefonu kullanmamamla ok ilgisi
yok. Dramatik ilkeler yznden cep
telefonu yok Remzi naln elinde.
Olsa, doaldr ki, kullanmak zorunda kalrd. Dramatik anlatlarda cep
telefonunun varlnn anlatma,
gster ilkesini mecburen zedeleyeceini dnyorum. Cep telefonu
bir eylem arac deil, bir rapor etme
arac. Rapor edilen eylerle ilerleyen
bir roman pek skc olurdu.
Son romannz Kayseride babadan kalma

ba evinde yazdnz biliyoruz. Yazmak yalnzla kamay m gerektiriyor?
Yaz almak iin zel durumlar
yaratma gereine inanmam. alrken mzik dinlerim yalnzca, genliimin mziklerini. Evde de bir alma odam var. Becerebilirsem evde
de almamn nnde hibir engel
yok. Ba evi ise derslerin, snavlarn, renci projelerinin olmad
yaz aylarna denk geliyor. Hoca olmann, niversitemin hogrsne
snarak uzunca bir sre okuldan
uzaklaabilmenin verdii imknn
bu yaz aylar almasnda nemi
byk. stelik ba yaamnda ehir yaamnn sosyal zorunluluklar
minimumda. Kafama gre alyorum, kafama gre uyuyorum.
Remzi naldan baka bir dedektif grecek

miyiz romanlarnzda?
Beyaz Eldiven Sar Zarf kitabmda,
bir kadn amatr dedektif kahramann, Muhtar Hanmn uzunca bir
hikyesi vard. nc ahs anlatmyla neler yapabilirim deneyeyim
diye almtm onu. Belli olmaz,
belki bir baka hikyede grebiliriz
Muhtar Hanm.
Polisiye yazmaya karar vermeden nce kendinize baz kurallar koydunuz. Yllar iinde
deiiklie urayan kuralnz oldu mu?
ok deimedi dorusu. En nemli
kural olan kendi okumak istediim
kitaplar yazmak ilkesi ise hi deimedi, deimeyecek. Edebiyatta
hedef kitle hesaplarnn yanltc
olabileceini dnyorum. Beni,
zamanlar gese de, yanltmayacak
tek l kendi deer yarglarm. ocuklar bu meselelere bulatrmama
Remzi nal hayranlar yeni bir macera iin ne

kadar bekleyecek?
Sylediim gibi, yeni bir macerann
notlarn almaya baladm. Ne zaman,
ne olur imdilik bilmiyorum. Bildiim
u, yazmaya gcm ve zihnim yettike alacam. Okurlar okumak istedike alacam. alrken elenmeye devam ettike de yazacam.
17
14,90
148 Syf.
Ciltli
Lks Kat
a
Trke
al metin
l orijin
klama
Onlar Allahn Sevgilisinin (s.a.s.) sevdikleri. Resulullahn mmetine

emaneti. Onlarn dualarna ortak olmaksa inanan her gnln gayesi...
Kutlu neslin esiz bideleri;
Hazreti Ali, Hazreti Hasan ve Hseyin, mam Zeynlabidin,

Cafer-i Sdk, Muhammed ibn Hanefiyye ve Musa Kazm
Hazretlerinin gn ve haftann belli vakitlerinde okuduu
srl dualar bu kitapta.
DefineYayinlari
Btn Kitaplarda
PIRLANTA SERS
KTAP ZAMANI
Buhranl gnlerde midi yaatmak

Fethullah Glen Hocaefendinin son dnem sohbetlerinden derlenen yeni kitab
Buhranl Gnler ve mit Atlasmz bugne ok nemli mesajlar vermekle beraber tarihe de bir miras brakyor. Kitabn en dikkat ekici zellii, 17-25 Aralk sonras Hizmet
Hareketinin maruz kald zor srete dile getirilen dnceleri ieriyor olmas.
BUHRANLI GNLER VE MT ATLASIMIZ, M. FETHULLAH GLEN, NL YAYINLARI, 294 SAYFA, 14 TL
AHMET KURUCAN
ethullah Glen Hocaefendinin

dnce dnyasna vkf olanlar, onun buhran kelimesini ok
kullandn bilirler. Buhran, szlk manas
itibariyle bunalm demek. Istlah itibaryla,
insann kendine gveninin azald, nn gremedii, geleceini planlayamad,
karanlkta mehule giden bir gemi misali
sadece an yaayp yarnlar adna tasavvur
ve tahayylde dahi bulunamad bir hal ve
bunun tabii neticesi olarak gncel dille ruhi
sknt iine girmek demek. Bylesi bir buhrann iine den kii ne olur? Eer bu fasit
daireden bir an nce kurtulmazsa ruhi bunalm katmerlenir, gnden gne daha beter
hale gelir ve bu halet-i ruhiye onun fiziki yapsna da tesir edip insan hastalklarn penesine atar, lme kadar gtrr.
Pekl, ya buhrana den insan deil de,
bir toplum, bir millet veya devlet ise? Netice
deimez, nk insana bytele baktnzda karnza toplum, topluma mikroskopla baktnzda karnza insan kar.
Tam bu noktada Hocaefendinin son dnem
sohbetlerinden derlenen kitabna Buhranl
Gnler ve mit Atlasmz adn vermesi, kitabn muhtevas ile birlikte dnldnde
bugne dair ok nemli mesajlar iermekte,
tarihe de bir miras brakmaktadr.
fritten sre
Bana gre kitabn en nemli zellii, 2010

anayasa referandumu sonras iine girdiimiz sert, keskin, krc, banaz, kutuplatrc siyasi atmosferin en kt zamanlarnda,
yani 17-25 Aralk sonras cemaatin terr
rgt iddiasyla adaletsiz kovuturmalara
maruz kald ifritten srete dile getirilen
dnceleri ieriyor olmas. Mezkur iddiay
dile getiren insanlarn dahi inanmad deli
samas ithamlar, devletin yaptrm gcn
de arkasna alnca ortaya kan tablo zulm
tablosudur ve bu zulmden en ok nasibini
alan da maalesef Hocaefendi olmutur. Lavaboya den bir sinein kurtulmas iin
yarm saatini harcayan, sonbaharda yere
den yaprak iin oturup alayan, 77 yllk
hayatn Mslmanla ve insanla adayan
bir insann haa! terrist diye nitelendirilmesinin onu ne kadar zdn tahmin
etmek zor olmasa gerek. Sadece o mu? Hayr, onunla birlikte dnyann drt bir yanna
dalm ve insanla hizmet etmek iin ellerindeki maddi-manevi imknlar kullanan,
nice fedakrlkta bulunan insanlarn da ayn

erevede muamele grmesi onu daha ok
dilhn etmitir ve hl etmektedir.
Tekrar edeyim, bu kitap sz konusu
haksz ithamlara, yalanlara, iftiralara, hakaretlere maruz kalan bir insann buhrana
dmeyip nasl akl, mantk, muhakeme
unsuru realist dnceler ortaya koyduunu, bununla dnya genelinde fikr ncln yapt binlerce insana nasl rehberlik
ettiini gstermesi asndan nemlidir.
Zaten bu sese kulak veren kiiler, siyasi
iktidarn yapageldiklerinin tel tel dklmesine bal olarak srekli artan bir hzla
Hocaefendiye hak vermektedir ve vermeye
devam edecektir. Bundan daha nemlisi,
bugnleri yakn siyasi tarihimiz diyerek
gazete sayfalarndan, TV programlarndan,
popler kitaplardan, akademik almalardan okuyacak kiiler iin bir malzeme
olmasdr. Bunca ithama, hakszlklara, kanunsuzluklara maruz kalan bir sivil toplum
hareketinin fikr liderinin yapt deerlendirmeler, taknd tavrlar doru kararlar
vermelerinde yol tayin edici rol oynayacaktr. Daha ak ifade edeyim, bu kitapta yer
alan dncelerle ayn dnemde siyasilerin
yaptklar konumalar ve gerekletirdikleri eylemleri mukayese edip hkm yle
vereceklerdir.
Buhranl Gnler ve mit Atlasmz iin genel manada dikkatimi eken ikinci nemli
husus, hayatn sadece siyasetten ibaret olmad gereini gstermesi. Bu ifritten srete Trkiyede ve Trkiye dnda yaayan
hemen herkesin birinci gndem maddesini
siyaset oluturdu. Avucumuzun iine aldmz dnya ile bilgiye ulamann kolayl,
bizi bu iinden klmaz batakla saplad. Bu
sre bizi hayata sadece siyaset penceresinden bakan bir zihniyete srkledi. Siyasetle
oturan, siyasetle kalkan bir tavra brndk
hepimiz. Halbuki hayat siyasetten ibaret deil, hibir zaman olmad ve olmayacak.
Anahtar kavram: mit
imdi, kitab bu gzle okuyun veya okumaya gemeden nce kitabn ara balklar
da dahil yedi sayfa tutan fihristini inceleyin; benim grdm siz de grecek ve
hayat siyasetten ibaret deil sonucuna ulaacaksnz. Verili durum Hocaefendinin
yukarda ifade ettiim rehberlik zelliinin
isterseniz liderlik diyebilirsiniz- bir baka
gstergesidir. Zaten slam toplumlar iinde limlerin temel hususiyetidir bu. Kitle
halet-i ruhiyesi ile hareket edip takndklar
tavrn, gittikleri yolun kendilerini ne trl
bir kmaza srkleyeceini ngremeyen
kalabalklarn nne kp kollarn makas
18
gibi aarak Bu cadde kmaz sokak demeleridir. Ne gzel der Necip Fazl: Durun
kalabalklar, bu cadde kmaz sokak!/ Haykrsam, kollarm makas gibi aarak:/ Durun,
durun, bir dnya iniyor tepemizden,/ atrdlar
geliyor karanlk kubbemizden.
ncs, mit. Bata ifade ettiim gibi,
buhran Hocaefendinin dnce dnyasnda
nemli yer tutan kelime ve kavramlardan
biridir. nk o, buhranlar dnemi insandr. Nitekim kitabn yaynevi tarafndan
yazlan nsznde makale balklarndan
da rnekler verilerek bu husus ok gzel resmedilmi. mit de en az buhran kadar, hatta
ondan daha fazla Hocaefendinin inan ve
dnce dnyasnda yer eden bir kavramdr.
Kald ki Kuran ayetleri, peygamberlerin hayat hikyeleri, slam tarihinde hak ile btln
mcadelesinden alnan kssalar, bir Mslmann inan ve amel dnyasnda midin
yerini zaten anlatmaktadr. Hocaefendi getirdii yorumlarla bunlara alm kazandrmakta, hayata yansyan amelleriyle de bizlere rnek olmaktadr.
Bu balamda kitabn isminde atlas
kelimesinin yalnz braklmayp mit Atlasmz denilmesi derin anlamlar ihtiva
ediyor. Malum, corafi bir terim olan atlas,
Dnyann, bir lkenin, bir blgenin fiziksel
ve siyasal corafyas ile ekonomi, tarih vb.
konularda toplu bilgi vermek iin bir araya
getirilmi corafya haritalar derlemesidir.
Yaadmz buhranlar ekseninde mit atlasnn muhtevas ise bata evrensel insani,
din ve ahlki deerler olmak zere insanln yaam olduu tarihsel tecrbedir. Kitapta bunlarn hepsini bulmak mmkn. Bir
baka ifadeyle, ayet veya hadis, peygamber
kssas, iir, ilmi aratrmalar, aktel bilgiler
ve benzeri istikametteki malzemeler midin yerini gsteren mcessem formlardr.
Dolaysyla sz konusu edilen mit, ii bo
ve kuru mniyyeler ya da hayaller deildir,
alt mezkur malzemelerle doludur. Bu adan
mit Atlasmz ok isabetli bir tercihtir.
Krk Testi serisinin 14. kitab Buhranl
Gnler ve mit Atlasmz. Hocaefendiye ait
baucu kitaplarndan bir dieri. Dile getirilen
dncelerin, sohbet ortamlarnda sorulan
sorularla ortaya kmasndan kitap eklinde
elimize ulancaya kadar tm safhalarnda
emei geen herkese teekkr ediyorum. Allah Hocaefendiye shhat-i daime iinde
uzun mrler ihsan buyursun. Bizleri de
onun dncelerinden ve feyzinden istifadeye mazhar klsn.
Hizmet Hareketine ynelik

iftira ve lin kampanyasna
kar sessiz kalmayarak
hakperest bir tavr
sergileyen ilahiyat-yazar
Cemil Tokpnarn srecin
bandan bu yana kaleme
ald yazlar, medya
rportajlar ve Pensilvanya
ziyareti ile ilgili izlenimleri
ilk kez bu kitapta bir
araya getirildi.
9.00
140 Syf.
Anlamak biraz iyi niyet, biraz da hakperestlik iidir.

ISIKYAYINLARI
Btn Kitaplarda
edebyat
KTAP ZAMANI
Berrak bir zihnin aynasnda edebiyat okumalar

Hilmi Yavuzun, edebiyat eserlerini eksen ald incelemelerinden oluan Edebiyat Okumalar gncelin
peinde komadan dndren, sorular soran ve bu
sorulara yetkin cevaplar teklif eden bir kitap.
EDEBYAT OKUMALARI, HLM YAVUZ, TMA YAYINLARI, 206 SAYFA, 23 TL
Kitapta okur, dnen, sorular soran, bu sorulara cevaplar teklif eden ve bu

tekliflerin altn dolduran bir zihinle kar
karya. Tanpnarn Huzurunun Trk edebiyatnda bir dnm noktas olduu, bu
romandan nce Trk romannn verili sylemler zerine kurulduu, bu sylemlerin
Doulu ya da Batl olmay sorgulamadan kabul eden ideolojik sylemler olduu gr bunlardan biri. Baka bir iddia
ya da tespit de Ahmet Mithat Efendinin
materyalizme ya da daha spesifik olarak
Lamarkn, insann maymundan geldii
eklindeki dncesine yaklamyla, bu
dnceyi kabulyle ilgili. Hilmi Yavuz,
Ahmet Mithatn bu kabulnn dier Tanzimat yazarlarnda grlen iki snr arasnda kalma durumuyla aklanabilecei gibi,
bir snrdan bir snra savrulmakla da aklanabileceini ne sryor.
ZEKERYA BAKAL
ok ynl kiiliiyle dnyamz zenginletiren Hilmi

Yavuzun, edebiyat eserlerini
eksen ald incelemelerinden
oluan Edebiyat Okumalar okurla bulutu.
Yavuz, Yunus Emreden Tanzimat modernlemesine, Namk Kemalden Necip Fazla,
Kemal Tahirden Baha Tevfike kadar pek
ok yazar ve konuyu ele alyor, iddialar ne
sryor, okura kolaylkla fark edemeyecei
detaylar gsteriyor, keyifli ve ayn derecede
retici bir okuma serveni yaatyor.
Kitapta ilk dikkatimizi eken, yazarn
okuru mulakln okyanusunda babo
brakmyor olmas. Edebiyat incelemelerinin en azndan bir ksmnda alk olduumuz, dilde ve ierikte sanatla bilim
arasndaki gidi geli bu eserde yok. Yazar
neyi syleyeceini, neyi sylemeyeceini, ne yapmaya altn, vaatlerini ak
seik belirtiyor ve bunlar yerine getiriyor.
Yazarn iddialarn kabul edersiniz ya da
etmezsiniz, bu ayr bir mesele, ancak dedikleri konusunda tartlmaz bir netlik var.
Bu netlik hibir ekilde slk olarak anlalmamal. Kitab okumaya balayan okur
yetkin bir zihnin nderliinde Dounun
ve Batnn entelektel corafyasnda dolaabiliyor. Yahya Kemalin, Eer tasavvuf
ve Melamilik bir araya girmese idi, tpk
ngilizler gibi, iinde ve ibadetinde alkan insanlarn cemaati olurduk. sznden Freudun, Melankolik insan bir eyler
yitirdiini bilir, bunun acsn eker, ama
neyi ve nasl yitirdiini ayrntsyla kestiremez; sadece bir eylerin artk eksik, yarm
olduunu sezinler. dncesine, Edebiyat
kesinlikle zararldr. diyen Baha Tevfikten
Tanr yoksa bile onu uydurmak gerekir.
sznn sahibine pek ok isim, bir anekdot
danklnda deil, pekl kendi balamlar iinde okurun karsna kyor.
Namk Kemal, Necip Fazl, Tanpnar...
Kitaptaki blm balklar bile okurun merakn uyandrabilir. te bunlardan bazlar: Ahmet Hamdi Tanpnar ve Marksizm,
Kemal Tahir ve Marksizm, Necip Fazl,
Namk Kemal Hakknda Ne Dnyordu?, Ahmet Mithat Efendi ve Materyalizm, Yahya Kemal Itriyi Nasl Okudu?.
Bu balklarn altnda yepyeni iddialar da
var. Ahmet Hamdi Tanpnarn dncelerinin ele alnd birka yazda Yavuz emek,
Pozitivist aydn ahlk bu mu?
Hilmi Yavuz
snf, tketim gibi kavramlarn Tanpnar iin

ne anlama geldiini, Tanpnarn; emei, el
emeini ruh medeniyetinin ina arac olarak
grdn belirtiyor. Yazar bu tespiti Max
Weberin The Protestant Ethic and the Spirit
of Capitalism adl eserine giri yazan R. H.
Tawneynin, Bir zamanlar tehlikeli grlen
i yaam, yeni bir kutsallk kazanmaktadr.
Emek sadece ekonomik bir ara deil tinsel
bir amatr. dncesiyle karlatryor.
Edebiyat Okumalarnda sadece entelektel bir merakn tatmini yok. Necip Fazl,
Namk Kemal Hakknda Ne Dnyordu? balkl yazda 1940l yllarda yneticilerdeki ve baz aydnlardaki modernleme iyi, Osmanl kt dncesini Hasan
li Ycel, Trk Dili Kurumu Genel Sekreteri brahim Necmi Dilmen, doumunun
100. ylnda Namk Kemal hakknda bir
kitap yazmas istenen ve yazan Necip Fazl

ve yllar sonra bu kitab deerlendiren Mehmet Kaplann yazdklar zerinden okuyabiliyorsunuz. Bu incelemede yazar, olayn
taraflarnn neler dndn byk bir
titizlikle ortaya koymakla kalmyor, ayn
zamanda o nesnel dilden taviz vermeden
okurda adeta bir aksiyon filmi izliyormu
hissini de uyandryor.
Kitaptaki bir baka iddia da Tanzimat
romanyla ilgili: Yazar, Tanzimat romanlarn, Tanzimat modernlemesi balamnda sosyolojik bir okumaya tabi tutmann
mmkn olmadn ne sryor. Yavuz,
Namk Kemalin, Recaizade Ekremin ya da
yaants itibaryla kumar oynayan, yar
atlar yetitiren, resim koleksiyonu yapan
Halil erif Paann Tanzimat romannda
olmadn dile getiriyor.
20
Bu iddia ve sorulardan biri de Beir Fuad ve

Voltaire balkl yazdan. Hilmi Yavuz, Beir Fuadn Voltaire zerine yazd kitapta,
Voltairein slam kart tutumunu grmezden geldiini, hatta Voltairein slamiyeti
savunduunu iddia ettiini belirtir. Hilmi
Yavuz, Voltairein Hazreti Muhammedle
ilgili yazd eseri Papaya sunduunu ve
Papann iltifatna mazhar olduunu ifade
ettikten sonra, Beir Fuadn Voltairee sahip
kmak adna, onun Hazreti Peygambere
kar olumsuz ve aalayc tavrn grmezlikten gel[diini] sylyor ve u soruyu
soruyor: Materyalist ve/veya pozitivist aydn ahlk bu mudur?
Kitapta, Hilmi Yavuzun baka eserlerinde de grebildiimiz, dilin etkin bir ekilde kullanlmas sz konusu. Yazar yeni
ya da eski kelimeleri ideolojik bir ayrma
tabi tutmakszn meramn ifade etmek iin
kullanyor. stanbulu lirik bir tahayylle
temellk eden air ya da hem Avrupann
hem de slamn entelektel mktesebatn temellk etmi bir aydn gibi cmleler
zenti veya arlk hissi uyandrmadan yazarn dncesini bize aktaryor.
Bu yazlarn nemli bir ksm daha nce
yazarn Zamandaki kesinde daha ksa halleriyle yaymlanm. Kitapta bu yazlarn tam
hallerini dipnotlaryla bulacaksnz. Gncelin peinde komadan sizi dndren, sorular soran ve bu sorulara yetkin cevaplar teklif
eden bir kitap okumak istiyorsanz Edebiyat
Okumalar sizin iin demektir.
ROMAN
yarm kalm
MCELL
NAZAN BEKROLU
TMA YAYINLARI
344 SAYFA, 25 TL
A. ESRA YALAZAN
ir hayat bir hikye okur

gibi yaarken, baklarmz
gelecein ufkuna diker, yaadklarmz kavrayabilmek iin hatralarmzn arzuladmz gibi olgunlamasn
bekleriz. Tamamlanmam bir roman okur
gibi eksik kalan bir yaam srdrdnn
bilicinde olanlar, kendilerini btnlkl klmak iin hikyelerle beslenir.
Aslna bakarsanz her hayat eksik yaanm hayattr, bana gre. Bazlar nasl
yaayacaklarn, nasl leceklerini hayal
ederek, ihtimalleri dnerek yalanr.
Fazla kprdayamazlar. Etraflarna rdkleri dikenli emberin iinde yanmadan,
bsbtn donmadan, bir biimde hayatta kalmaya alrlar. Kaderin ve iradenin
att rktc bir sava alanndan
kap teslimiyeti kabullenen bir kadn da
olabilir bu kii, bakalarnn dnceleriyle yaayan, kendini unutan, duygularn
trpleyen bir erkek de Ya da herhangi
bir nedenle ocukluundan beri maarasnda yabani bir hayvan misali saklanan
yaral bir ruh. Sebebi ne olursa olsun hayat seyircisi olan bir karakteri yaratmak,
ruh katmanlarndaki derinliini gsterebilmek pek yle kolay bir i deildir.
Nazan Bekirolunun son roman
Mcelly okurken, ncelikle yazarn byle
sade ama kendi zerine kapanan bir karakteri anlatmay seme nedenini ve bunun
zorluklarn dndm. oktandr duymay zlediim bir anlatm sesine elik eden
muhteem grntlerle birlikte eski bir Karadeniz ehrinde dolarken neden bu zorluu tercih ettiini anladm sanki.
Mcell, 1920lerden 1970lere kadar Trkiyenin deiken, dinamik,
hastalkl ikliminde byyen bir kz.
Cumhuriyetle yat olan bu kz, annesi Neyyire Hanmn babasz byyen
kk ocuu. Hep uzaklarda olduu
iin mektuplarna dzenli olarak cevap
yazlan erkek karde Fahir, akrabalar
aile yadigr Mmine Hemire, kz Filiz, Yusuf Ziya, Suna, Mzeyyen Yenge,
Paazade roman talandran kahramanlardan bazlar. Bir de yaadklar
evi, ehri, deien Trkiyeyi tabiatyla
ve hikyeleriyle anlatan, rengi, kokusu
ve dokusuyla canlanan grntler var.
Romann ba kahramanlar Mcell ve
Trkiye aslnda.
aklar
FOTORAF: ZAMAN, mehmet yaman
KTAP ZAMANI
yarm kalm
hikyeler
Nazan Bekirolunun
son roman Mcell
yalnzlk, mahremiyet, umutla beklemek, unutmak,
hayat bakalar iin
yaamak, yalanmak ve lm gibi
meseleleri incelikli
bir dille anlatyor.
nazan bekirolu
Romann giriinde ve final sahnesinde
Mcellnn hikyesini yllar sonra yazan
kzn edebiyatla ilikisi, yazarn arpc bir
ak mektubu, Anna Kareninaya selam veren alntlaryla hatrlatt Tolstoy sevgisi
ve dier edebiyat gndermeleri de bu yaln
hikyeyi zenginletiren unsurlar.
Romanda sevdiine ve istedii hayata
kavuamayan, annesinin izdii dar erevenin dna kamad iin mutluluundan
vazgeen Yusuf Ziya, Sunaya yazd mektupta tlsml bir ann tarif ediyor: Nefes
alsam iitilir bir sessizlik iinde kaldm birdenbire. Dnya, yrngesinde ilk defa dnmeye balad. Irmaklar ilk kez o sessizliin
iinde akmaya balad; yapraklar, dallar ilk
kez kprdad. Nehrin dalgalar klar iinde
kalrken usulca birbiri zerinde krld. Bir
sincap aatan aaca atlad kzlkuyruunu parlatarak. Hepsini ilk kez gryordum.
Anna Kareninadaki Levinin cmlesiyle
syleyeyim: O gn orada grdklerimi bir
daha gremedim.
Mcell yarm kalan ya da bilerek
eksik braklan hikyeleriyle okuru biraz
kederlendiren bir roman ama sesinin ve
hayatla, gemile, nesnelerle, gelecek tasavvuruyla kurduu ilikinin mthi bir
enerjisi var. Yol boyu romana elik eden
semboller, hadiseler, nesneler, tarihin akyla birlikte yeniden canlanyor ve okur,
Kendisini bildi bileli annesinin dnyayla

arasna koyduu snr yznden evde eyiz
ileyen Mcell, zamann bugn bildiimiz
biimde akmad bir yavalkla yayor.
inde yaayanlarn tabiatna uyum gsteren
ama ayn zamanda zenle baklan baheler,
komu evlerinde, mahalle bulumalarnda
oalan masallar, anlar, gaz lambalar eliinde yaplan sohbetler, nohut kahvesinin
savalar ve kirli siyaset gibi buruk tat brakt
sancl dnemler. Ve btn bunlarn merkezinde hayattan ekiliini, tkeniini, hayallerinin lmn fark etmeyen bir kadn. Hayatn bakalarnn hikyeleriyle birlikte dev bir
sinema perdesinde izleyen bir seyirci.
Hayata ramen umut ve bekleyi
Kitabn tantm metninde, Kimi tamamlanmam aklarn, hayat seyretmekle yaamak arasnda gelip giden kahramanlarn
roman yazyor. Evet, onlar da var tabii
ama esas itibaryla Mcell ve ruh iklimi
mutedil dalgal lkesi, bana byk harflerle
hayata ramen umudun ve bekleyiin roman cmlesini fsldad. Yazarn erevesini gz alc bir zanaatkrlkla izdii, tpk
Mcellnn zenle iledii oyalar gibi gzelletirdii, anlatmyla ihtiamn talandran
sinematografik atmosfer, sadece bir kadnn
dramatik hikyesi ve onunla ekillenen kurgusu deil nk.
21
yazarla birlikte ulat noktadan geriye

dnp baktnda lkenin ve kahramanlarn deiimini daha iyi kavryor.
Yllardr hayatmz terk edip gitmi eyayla, onlarn artrd eski duygularla,
rmeye braklm kadim geleneklerle ve
tabiatn nnde saygyla eilen merhametli
bakla romanda karlamak bir okur olarak beni bu zor gnlerde ksmen iyiletirdi
dorusu. Bir sreliine odun sobas kokan
ocukluk hatralarmda dolarken, altn
telden hasr bilezik ren kadnlara, lehimci,
sobac gibi sokak esnafna, eyizlik eyalarn satld Binbir eit maazalarnn vitrinlerine, dantelli bohalara, oyal ilemelere, telkari ii sedef nalnlara, fildii taraklara,
antalarn sklm astar altna gizlenen
mektuplara, kandillere, titrek kl gaz lambalarna, krlemi emelere, kaznm
kitabelere, mor salkm, hanmeli, limon iei kokan bahelere bakakaldm. Tezghlar
zerinde duran ekirdek kahvenin, Arap
sabunlarnn, eskiyi aran kehribar rengi
esanslarn, misklerin, losyonlarn, mevltlerde yaklan mangallarn kokusunu iime
ektim. Savalara, sokak atmalarna, siyasi alkantlara, iktidarn zehirli ykmna,
toplumu blne, cinayetlere, ihtilallere,
idamlara tank oldum. Czrtl bir radyodan
memleket haberlerini dinledim. lk televizyon bulumalarnda buz pateni msabakalarn seyrettim. Byk ehirlerde satlan
k mecmualardan dnemin artistlerinin
haberlerini okudum. Velhasl Trkiyenin
elli yln bir kadnn sr olan i dnyasyla ve etrafndakilerin hikyeleriyle izlerken,
Mcellnn genliiyle, gzelliiyle birlikte
avularmzdan akp giden hayatn kymetini hatrladm.
Mcell yalnzlk, iki kii arasndaki
mahremiyet, vazgeerken bile umutla beklemek, kendini ve bakalarn affederek anlamak, unutmak, snrlarn tesine gemek,
hayat bakalar iin yaamak, yalanmak
ve lm hakknda syleyeceklerini edebi
lezzeti yksek ve incelikli bir dille sylyor.
Anlatc romann sonlarna doru, Kalacak
zannettikleri gitmi, gidecek zannettikleri
kalmt onunla. Kiminin hayat, izleyenleri tatmin eden bir sonuca balanmt mkemmel bir roman gibi. Kimininki sebepsiz
sonusuz kalmt, hayat gibi. diyor.
Bu tarif romann meselesini, Nazan
Bekirolunun edebi bakn iyi anlatyor.
Mcell has edebiyat severleri memnun edecek bir roman.
KTAP ZAMANI
amzn bilge ve militan kadn

Bugne dek, ou edebiyat olmak zere 51 kitap evirdim ve bylesine btnletiimi hissettiim metinler enderdir. Doris Lessingin romann evirirken, anlatnn
anlam ykn tmyle tayan, hedefi tam on ikiden vuran, en isabetli szckleri,
deyimleri, cmleleri bulmaya aba harcadm. amzn bu byk romancsn, bu
bilge ve militan kadn Trk okuruna laykyla yanstabilmi olmay diliyorum.
007 Nobel Edebiyat dlnn sahibi ngiliz yazar

Doris Lessing 1919da, babasnn bir bankann yneticiliini yapt
randa dodu. Be yanda ailesiyle birlikte
Rodezyada (bugnk adyla Zimbabwe)
bir iftlie tand. lkenin bakenti, o zamanki adyla Salisburyde bir Katolik okulunda eitim grd. 14 yandayken ailesine
isyan ederek okulu brakt ve hemirelik,
telefon operatrl, sekreterlik yapt. 18
yanda Rodezya parlamentosunda almaya balad ve lkede rklk kart bir
sol partinin kurulmasnda rol ald. 1943te
sona eren ilk evliliinin ardndan Komnist Partiye katld ve Alman siyasi eylemci
Gottfried Lessingle evlendi. 1949da einden ve Rodezyadan ayrlp oluyla birlikte
Londraya gitti. O tarihten sonra yaamn
profesyonel bir yazar olarak burada srdrd. Kurmaca ve kurmaca d, iir ve opera
gibi ok farkl dallarda 55 yapt verdi, 88 yanda en yal edebiyat Nobelisti oldu ve 17
Kasm 2013 tarihinde Londrada ld.
Feminist edebiyatn nclerinden
Feminist edebiyatn nemli isimlerinden

ve bu dnce akmnn edebiyatta ciddi
bir kiilik kazanmasna nemli katklarda
bulunmu bir yazar olan Doris Lessing,
teki feminist yazarlardan nesnellii ve
edebi tavryla farkllk gsterir. On dokuzuncu yzyl romanlarnda hayranlk
duyduu nitelii, onlarn etik inanlar
iklimini yirminci yzyln vicdani ideolojileriyle badatrmaya alt. Altn Defter
adl yaptyla feminist bir ikon haline gelen
Lessing byle bir rol kabul etmeye pek
gnll deildi ve 1970teki bir syleisinde, Bence cinsiyetler aras sava, srmekte olan en nemli sava da, yaammzn
en byk sorunu da deildir. demiti.
Kadn fkesini ve saldrganln betimlerken kadnslktan uzak olmakla, kadn kahramanlarnn erkekler gibi
yaamaya kalkmasyla eletirilen Lessing buna yant olarak, Anlalan, ou
kadnn dnd, hissettii, yaad
eyler byk bir hayret uyandryor, diyordu: Ayn yaklamlar erkek yazarlarda
salam bir felsefi altyap diye kabul edilip
gayet normal grlrken, hi de kadns
bir nefret, saldrganlk yahut nrotik tavr
falan diye nitelenmiyor.
Ben Doris Lessingin be kitaptan oluan zyaamyksel nehir-roman iddetin
Doris Lessing (1919-2013)
, nc kitaptaysa (Frtnadan Bir Dalga)

buna drdnc, uluslararas bir boyutun,
dnya boyutunun katld gayet iyi hissediliyor.
zyaamyksel romanlar genellikle
tek kahramanl olmasna karn bu nehirroman ok kahramanl ve bu niteliiyle
de grkemli bir mozaik-roman havas var.
ok farkl snftan, ulustan ve cinsiyetten
insanlarn i dnyalar pek allmadk bir
gerekilik ve nesnellikle, zaman zaman
acmaszca sergileniyor. Toplumsal ya da
kiisel alkantlar yaayan insanlarn halleri kimi zaman ackl, kimi zaman gln, ama son derece gereki. nsanlarn
kiiliindeki zt elerin ve insan vicdanyla kolektif akln atmas ve deien
bir toplumun iinde boy atan elikiler ok
arpc bir ekilde betimlenmi.
ocuklarnn birinci (Martha Quest), ikinci

(yi Bir Evlilik) ve nc (Frtnadan Bir Dalga) kitaplarn evirdim. Martha Quest yaymland, dier ikisi yaymlanmay bekliyor.
Doris Lessing bu nehir-romanda
Rodezyann cra bir krsal blgesinde, Birinci Dnya Savandan ruhen sakat km
bir baba ve otoriter, elitist, baskc bir anneyle geen bunalml yeniyetmelik yllarn,
evden kap ocuk yata giritii hayatn
kazanma mcadelesini, havaice yaad
yllar, evliliklerini, konformist ev kadnlarn, kinci Dnya Savann ykmn, cephelerden gelen feci haberleri, acmaszca bir rk
ayrmnn ve utan verici adaletsizliklerin
gndelik olaylar halinde srd gerici bir
smrge lkesinde giritii siyasi mcadeleyi, hibir insani ve siyasi hakk bulunmayan
sessiz siyah ounluun gelecekte Nelson
Mandelalarn kacan sezdiren kprdanlarn, cinsiyetler arasndaki eitsiz ve
umutsuz sava zgrlk iin her eyinden
vazgemeye hazr, onurlu bir kadnn gznden anlatyor. Her eyden nce, gerekten yaanm eylere dayanan ve genellikle
klasik bir ykleme tarzyla sren anlat,
kurmacann kanatlaryla havalanmadan, bir
aya geree sapl bir pergelin dier ucunun
izdii emerkezli daireler halinde geliiyor.
lk kitapta (Martha Quest), yeniyetme bir kzn hayata bakna benzeyen s dairelerin
ikinci kitapta (yi Bir Evlilik) ocuk sahibi,
olgun bir gen kadnn bakyla derinleip
katmanland, nc bir boyut kazand-
Edebiyat delirmekten kurtard
Doris Lessing bir syleisinde, mutsuz ocukluunun yazar olmasna katkda bulunduunu, edebiyatn onu delirmekten kurtardn sylyor. Evet, sanrm bu doru,
diyor. Geri o zamanlar bunun farknda
deildim. Elbette, yazar olacam falan dnmyordum, o zamanlar dndm
tek ey evden nasl kaacamd, kafamda
hep bu vard. Londradan smarlad kitaplar onun d gcn beslerken, kalacak baka dnyalar sunuyordu. lk okuduu yazarlar Dickens, Scott, Stevensondu
ve daha sonra D. H. Lawrence, Stendhal,
22
Tolstoyu, Dostoyevskiyi kefetti. Ve bir de

babasnn anlatt ac Birinci Dnya Sava
anlar kk yatan beri iine szan bir zehirdi sanki. Hepimizi sava yaratt, diye
yazyor Lessing, sava bizi burdu, arptt.
Lessing, rk ayrmna kar cesurca mcadelesi ve rk beyazlarn irkin yzlerini
szn hi saknmadan sylemesi sonucunda, hem lkesi Rodezyada, hem de Gney Afrikada istenmeyen kii ilan edilmi.
Bu kitaplar evirirken 1940l yllarn Rodezyasnda gerekten yaadm. lkenin
vahi tropikal doasn, bunaltc scan ve
sonra, tanmadmz Afrikaya has, ho kokulu aalarn altna snnca serinlediimi
hissettim; deli gibi yaan saanaklarda ben
de iliklerime kadar slandm sanki. Irk ayrmnn acmasz iddetiyle karlaan siyahlarn aresiz ama bilgece yz ifadesi gzmn
nndeydi ve byle bir sahneye tank olmann utancn derin bir sz halinde yaadm.
Marthann doum sanclarnn betimlendii mthi metni evirirken kvrandm hatrlyorum. Evet, gl bir yazar Doris Lessing. Ben bugne dek, ou edebiyat olmak
zere 51 kitap evirdim ve bylesine btnletiimi hissettiim metinler enderdir. Bu
youn alglarla dolu roman evirirken, anlatnn anlam ykn tmyle tayan, hedefi
tam on ikiden vuran, en isabetli szckleri,
deyimleri, cmleleri bulmaya aba harcadm. amzn bu byk romancsn, bu
bilge ve militan kadn Trk okuruna laykyla yanstabilmi olmay diliyorum.
NOBEL EDEBYAT DL
KTAP ZAMANI
Duygularn tarihini yazan gazeteci

2015 Nobel Edebiyat dlne gazeteci yazar Svetlana Aleksiyevi deer
grld. Nobel Akademisi yazara oksesli yazlar dolaysyla dln
verilmesini uygun buldu. Aleksiyevi her ne kadar kurmaca d kitaplar
yazsa da metinleri okunduunda edebiyatla i ie olduu grlyor.
Son dnemde Nobel alan dier yazarlar

iin yer yer yaplan bir eletiri, siyasi aktivistliinin yazarl kadar etkin olmamas. Dier
yandan, Rusyada kitaplar her ne kadar milyonlar satsa da, Rusya kart ilan edilmekten kurtulamam Aleksiyevi.
RYA KARLIOVA
ibir ey gerekten daha

olaanst deildir, diyor
Svetlana Aleksiyevi, inko
ocuklar adl, Afganistan Savandan dnen
Rus askerleri anlatt kitabnda. Nobel edebiyat dl her ne kadar siyasi olmakla eletiriliyorsa da, ounlukla edebiyata ilikin
bir eilime iaret ettii ya da yer yer onun
akn belirledii yadsnamaz. Belaruslu
gazeteci ve yazar Svetlana Aleksiyevie
oksesli yazlar dolaysyla verilen 2015
Nobel Edebiyat dl de byle bir ileve
sahip. Bu dl kurmaca d yazan bir yazara ilk kez verilmiyor, gemite Winston
Churchill, Bertrand Russell ve tarihi Theodor Mommsen de bu dle kurmaca d
yazlaryla layk grlmt. Beklendii gibi
Aleksiyeviin dl, bir kez daha, edebiyatn ne olduu, kurmaca dnn Nobel dlnn ltlerinden olan estetik retime ne
derece dahil edilebilecei gibi tartmalar
dourdu.
1987den bu yana belgesel ya da aratrmac gazetecilik trnde eserler yaymlayan Aleksiyevi kitaplarn Rusa yazyor.
Yazlarnn kayna olan corafya da Belarus, Ukrayna, Rusya geninde konumlandrlabilir. Eserlerinin tematik yelpazesi
olduka geni Aleksiyeviin. Para para
metinlerinden tandm yazarn eserlerini
tarayabilmek iin niversite ktphanesinin kadn almalar, bilim ktphanesi,
Sovyet tarihi ve gazetecilik blmlerini ayr
ayr gezmem gerekti rnein.
Edebiyat ve gazetecilik i ie
Peki, neden bir edebiyat dl ald, nasl

alabildi Aleksiyevi? Yzeysel bir okuma
bile yazarn metinlerinin edebiyatla i ieliini gstermeye yetiyor. zellikle Rus
edebiyatn ok iyi bildii, nanslara hkim
olduu ak Aleksiyeviin; Tolstoyun,
Pukinin, Dostoyevskinin cmleleri savatan, evre felaketlerinden etkilenen
insanlarn deneyimlerine ve hikyelerine
elik ediyor. nce para para bir resim beliriyor okurun zihninde bu metinleri okurken, kitaplarn sonundaysa yazarn tankl, syletii kiilerin tankl ile birleiyor
ve edebiyatn gazetecilikle, bazen tarihle
kesitii yerde okuru zorlamayan metinlere dnyor.
Edebiyat tarihi gazetecilie hi de yabanc deil. Aleksiyeviin kitaplar bir
Duygularn tarihini yazyorum
Svetlana Aleksiyevi
Trkede iki kitab var
Svetlana Aleksiyevi bugne kadar be kitap yaymlad. kinci Dnya Savanda kadnlarn
ok grev aldn ama erkeklerin zaferi kadnlardan aldn anlatt kitab Nazi galinde
Sovyet Kadnlar, 1987de basld. Ardndan, 7-12 yalar arasndaki ocuklarn sava anlarn anlattklar Son Tanklar yaymland. Afgan-Sovyet Savann askerlerin, dul elerin ve
annelerin gznden anlatld inko ocuklar, Aleksiyeviin ernobil zamanla ilikimizi
deitirdi diyerek felaketin tanklarna sz verdii ernobilden Sesler izledi. Yazar son kitab Sonsuz Avn Muhteem Geyiindeyse mutluluk peindeki insanlarn zafer ve yenilgilerini ilk azdan dinledi. Aleksiyeviin Nazi galinde Sovyet Kadnlar ve Bir Nkleer Felaketin
Szl Tarihi: ernobilden Sesler adl kitaplar Trkede de okurla bulutu.
yandan Tom Wolfe ve Truman Capote
gibi Amerikal yazarlarn gelitirdii yeni
gazetecilikle tr olarak benzeiyor, te
yandan onun kendi trn ortaya kardn dnenler de var. Aleksiyeviin
kendini ve yazdklarn nasl tanmlad
da bu noktada belki nemli bir lt. Biz
edebiyatlar, diye sze balad ok oluyor
Aleksiyeviin, yazdklarn gerein edebiyat diye tanmlad da.
Kendini grnmez klyor mu peki
Aleksiyevi? Aslnda klmyor. Gnlklerinden paralar da ekliyor tanklklara, te
yandan bu metinler de kendi deyiiyle en
nemli derdini tayor: gerei yanstmak.
Aleksiyeviin peinde olduu bu gerekler
(belli bir corafyadaki savan, nkleer felaketin, yklan bir lkenin altnda kalanlarn gerei) ne kadar ilgisini eker dnya
okurunun diye sorulabilir. Bu noktada inko
ocuklardaki sava sonras travma rnekleri
geliyor akla hemen, bu travma elbette sadece Sovyet deneyimiyle snrl deil, maalesef hl pek ok lkede benzer deneyimler
yaam insanlar var. Aleksiyeviin yaptlarnn dnya okuruna ne derece hitap ettii
sorusunun cevab hem Nobel komitesinin
Aleksiyeviin eserlerini zamanmzn cesaret ve aclarnn heykeli diye tanmlamasnda, hem de travmann, felaketin, savan
sonularnn tm insanl ilgilendiren yanklar olmasnda yatyor.
23
Gerei bulmann mmkn olduunu

dnen bir yazar Aleksiyevi, bu belki
de gazeteciler iin mesleki bir deformasyon. Bir ekilde geree ulalabilecei umudu, geree merak. Gazetecilik
mezunu Aleksiyevi de bu umudu hep
beslemi ve alarak, evet bu kelimenin
altn izmek gerekiyor, alarak, aratrarak, giderek, grerek, dinleyerek, kaydederek,
kada geirerek, sorarak, fotoraf ekerek,
belgeleyerek ulamaya koyulmu savan,
felaketin, travmann insan zerindeki
etkilerine. yle yazyor inko ocuklara
ekledii gnlnde: Amacm sava
anlatmak deil, onun hakkndaki duygular gstermek. Manifesto niteliindeki metni Sonsuz nsann Peindede
yirmi yllk belgesel malzeme ile ura
sonucu vard noktann sanatn insann her duygusunu anlatmay baaramamas olduunu anlatyor. te yandan
yazdklarnn basit bir kayt tutma ilemi
olmadnn altn iziyor Nobelli yazar:
nsanlar hakknda kuru bir gerekler
kayd tutmuyorum, duygularn tarihini
yazyorum. Bir olay srasnda insanlar ne
dnd, ne anlad, ne anmsad? Ne gibi
dleri, korkular, umutlar vard? Bunlar
hayal etmek ya da uydurmak mmkn
deil. Aleksiyeviin yaz uran, belki
de misyonunu demek daha doru, kendi diliyle anlatt bu satrlar kitaplarn
okumadan, insanlarn kendi dillerinden
hikyelerini dinlemeden tam olarak anlamlandrmak zor. te yandan ac sanattr diyen Aleksiyeviin dinledii bir
ernobil babasnn u szleri kitabn da
sesini iletiyor bir bakma: Tanklk yapmak istiyorum. Kzm ernobil yznden
ld. Ve imdi bunu unutmamz istiyorlar. inko ocuklarda bir dul ein szleri
de yle: ocuklarmz en mutsuz nesil,
bunun hesabn vermeleri gerekiyor. Duyuyor musunuz beni? Feryadm kime?
Svetlana Aleksiyevi tam da bunun
iin, insanlarn aclarn unutturmamak
ve feryatlarn duyurmak konusundaki
inat kalemi sayesinde ald Nobeli.
roman
KTAP ZAMANI
Umberto Ecodan hafif bir roman, gl bir mesaj

Umberto Eco yeni roman Sfr Sayda parodi
yapyor, John Grossun o gzel tarifiyle pasti ile
burlesk arasnda bir yerde durarak talyay tiye
alyor. Peki, niye gl bir mesaj var bu kitabn?
FOTORAF: ZAMAN, selahattin sevi
SIFIR SAYI, UMBERTO ECO, EV.: EREN YCESAN CENDEY, DOAN KTAP, 176 SAYFA, 16 TL
YASEMN ONGAR
zlenmesi en zor sahnelerden biridir; tarihin yzn nihayet doru

yne dnd, gemile olduu kadar gelecekle de ykl olduunu hissettiren
bir sevin anna tanklnz glgeler zira.
Saniyeye 24 kare sdramad iin hayat
kesik, hzl hareketlerle aktan o eski filmde,
faizmi kuran gaddar diktatrn, sevgilisinin, yaknlarnn kurunlanm bedenlerini
tekmeleyip tkrerek taciz eden cokulu bir
kalabalk grrsnz. Cesetlerin meydandaki bir benzin istasyonunun atsna et
kancalaryla ba aa aslm hallerine bakarsnz. Faizme kar zaferi kutlayanlarn
gzel tebessmne lin karas karr.
Umberto Econun yeni roman Sfr
Saynn ortasnda bu grntler var. Daha
dorusu, romann bakarakterlerinden biri,
bu sahneyi de hatrlatarak Ya Mussolini
lmediyse, bacandan aslan o deil de
dublryd ise? diye dnmemizi istiyor
bizden. yle ya, her diktatrn bir dublr
olur ve eer bir dublr aslnn canl haline
benziyorsa l haline daha ok benzer.
Dayana bu iki nermenin tesine
pek de gemeyen komplo teorisinin sahibi, romann bakarakterlerinden Braggadocio. sminin anlamna uygun biimde
kendinden emin bir geveze; romann anlatcs, ellisini am baarsz bir yazar olan
Colonnaya gre ise tam bir deli. Komplo
teorisini dallanp budaklandrrken cinayete kurban gidiyor, ardndan Colonnayla
Braggadocionun altklar gazete tehditler
alyor, patron kararyla kapatlyor. Ve Colonna yeniden tartyor her eyi: Daha dne
kadar onun bir mitoman olduunu dnsem bile lm imdi ona bir tr inandrclk kazandrmt.
Belki de Mussolini 1945te Partizanlarca ldrlmemiti, Vatikana snm,
kap yllarca Arjantinde yaamt, 1970de
Golpe Borghese adyla bilinen neo-faist
darbeyle yeniden ibana gelmek zere
talyaya dnm ama mr vefa etmemiti.
Bu komplo teorisi, 176 sayfaya san romann ikinci yarsn hemen tmyle kaplyor.
Braggadocionun biteviye konumas, bir
Vikipedi maddesindeki kronolojik anlatm
size ne kadar edebi haz veriyorsa, ancak o
kadar lezzetli. Kaba, kuru, ansiklopedik.
Yine de sebatla okursanz, talya siyasi tarihinin iyi bir zetini bulacaksnz bu sayfalarda. Braggadocionun anlattklar komplo
teorisinden ibaret deil nk. (Golpe Borghese, mesela, hayal deildi; Paese Sera adl
solcu gazete bir yl sonra belgelerine ulap
Complotto Neofascista manetiyle haberletirmese, belki sonsuza dek Romann
Umberto Eco
mesini rica edecek, o da Yarn tasarsn bir

kenara kaldrp gzel salona giris yapma iznini koparms olacak.
1992 baharndayz. ay iinde geen
olaylarn geri plannda Temiz Eller Savcs
Di Pietronun yolsuzluk soruturmalarn
balatmas var. Eco bir yandan bu gelimenin Commendatore gibileri nasl tedirgin
ettiini yanstrken, bir yandan da patronun
karlarn gzetmekten baka derdi olmayan kt gazeteciliin rneklerini sralyor.
Ekipteki gazetecilerden (fontlardan
mlhem isimleriyle, Palatino, Constanza, Lucidi, Fresia, Cambria) biri devlete bilgi tayan bir casus; Colonna ile
ekipteki tek kadn olan Fresia dndaki
herkes zamanla Simeinin asparagas,
karalama, sansasyon nitelikli haber taleplerini benimsiyor. Yayncmz onu
sevmeyen ya da onun sevmedii kiileri
istim zerinde tutmak iin baz bilgilere sahip olmaktan holanacaktr diyor
Simei; gaz borularn, petrol, metalrji
sanayiini tartmaya m amak istiyorsunuz? Biz Yeillerin gazetesi deiliz ki.
diye kyor bir baka gn; yeni bir kitab hakkyla eletirmektense yazaryla
sylei yapmalarn istiyor, Ayrca sorulacak sorular ok nemlidir, kitaptan
fazla sz etmemek gerekir. nemli olan
yazar tikleriyle, zaaflaryla anlatmaktr.;
ve olmam bir patlamann haberini nasl
yazacan dnen bir redaktr, ya da
canmz isterse bombay kendimiz atarz dediinde, Samalamayn. Ve bunu
gerekten yapmak isterseniz gelip bana
sylemeyin. oluyor cevab.
dehlizlerine gmlecek olan darbe plan duyulunca, sorumlular yargland, CIA ve mafyann darbecilere destei ortaya kt, talyan
istihbarat rgtleri yeniden yaplandrld.)
Eco, Sfr Sayy kurgularken ihtimallere alabildiine ak mkemmel bir fikirden
yola km. Simei adl bir yayn mdr
yeni bir gazetenin sfr saylarn, yani piyasaya kmayacak olan prova saylarn
hazrlamak zere bir ekip oluturuyor, hepsi
kenarda kede kalm gazeteciler, saylar iki elin parmaklarndan az: Buyrun size,
romann btn karakterleri! Gazetenin ad
Yarn, amac da dnn haberlerini yazmak deil. Simei nasl alacaklarn yle
anlatyor ekibine: Yarn olabilecek eylerden sz edeceiz Senaryo yazacaz.
Asla kmayacak bir gazete
Asl srr ise sadece Colonna biliyor, nk

Simei, onu asla kmayacak olan bir gnlk gazetenin hazrlanyla geen bir yln
yksn kitaplatrsn diye ie alm.
Gazetenin patronu, birka televizyon kanalnn, yirmi kadar derginin sahibi olan,
ayrca Milanoda eitli sektrlerde i yapan
Commendator Vimercate. Siyaset yllar ncesindeki Berlusconiye ok benziyor;
bir dnem Il Cavaliere (valye) takma
adyla anlan Berlusconi gibi, Vimercate de
ksaca Commendatore (Komutan) diye
biliniyor. Commendatorenin amac Yarn
gazetesini karmak deil, sfr saylar antaj arac olarak kullanmak: Finansman ve
politika dnyasnn gzel salonunu rahatsz
edebilecegini kantladktan sonra, olaslkla
bu gzel salon ona bu dsnceden vazge-
24
Romann ilk blmnde, adna gazetecilik denmemesi gereken marazi bir megalenin karikatrn iziyor Eco. rnekleri
bazen yzeysel. Simeinin romandaki bir
szne benzer ekilde, Beyler, parodi yapyoruz, edebiyat deil der gibi bir hali var
83 yandaki yazarn. Sfr Say edebi adan
hafif bir metin. Eco parodi yapyor, John
Grossun vaktiyle parodiyi tanmlarken dedii gibi, pasti ile burlesk arasnda bir yerde durup talyay tiye alyor.
Peki, niye gl bir mesaj var kitabn?
nk komplo teorilerinin gizledii
gerei de biliyor Eco. Romann sonlarnda
Gladioyu anlatrken, kontrgerilla rgtlerinin muktedir olduu vaheti hatrlatyor
bize. Colonna ve Fresia, Braggadocionun
ldrlmesinden sonra, BBCnin bir belgeselinde, Trkiye dahil birok NATO lkesinde var olan stay behind rgtnn
talyadaki marifetlerini izliyorlar: Sanki
senaryosu Braggadocio tarafndan yazlm
bir film seyrediyorduk Demek ki, o da
btn bu haberlerin ok uzun zamandr ortalkta dolatn, sadece ortak bellekten silindiklerini, mozayiin paralarn bir araya
getirmek iin arivlere ve ktphanelerdeki
eski gazetelere bakmann yeterli olacan
sylyordu.
Hakikatin kurguyu at bir durum
bu. BBCnin anlattg her seyi nce kabullenmeyi ve sonra unutmay basardysak,
bu demektir ki utan duygumuzu yitirmeye alsyoruz. diyor Fresia. Her gn bir
yerinden kanarken Beyaz Toroslardan seim antaj olarak bahsedilebilen bir lkenin okurlarna da sesleniyor bence.
EDEBYAT
KTAP ZAMANI
Boulmamak iin kitaplar...

Daha ok Hayvan iftlii ve 1984 eserleri ile tannan George Orwellin Boulmamak
in adl roman ve Balinann Karnnda adyla kitaplaan denemeleri e zamanl olarak okura sunuldu. Can Yaynlar ve Sel Yaynclk tarafndan yaymlanan kitaplar
Orwellin zgn dnyasyla tanmak isteyenler iin iyi bir frsat.
BALNANIN KARNINDA, GEORGE ORWELL, EV.: ZAFER AVAR, SEL YAYINCILIK, 150 SAYFA. 14 TL
BOULMAMAK N, GEORGE ORWELL, EV.: SUAT ERTZN, CAN YAYINLARI, 256 SAYFA, 20 TL
DLEK BLC
inde bulunduumuz dnyaya

kar gnmzde ancak bir bakaldry, itiraz gze alarak kendimiz olabiliyoruz. Bunu da ou kez o yolu
yrdkten, o deneyimi yaadktan sonra
fark ediyoruz. George Orwell Boulmamak
in adl romannda buna benzer bir durumu, bir rutin iinde her geen gn daha ok
yabancs olduu hayattan kap ait olduunu hissettii topraklara dnen George
Bowlingin hikyesini anlatyor.
Bowling ile tantmzda kendisi artk
45 yanda iko bir sigortacdr. Ellesmere Sokandaki mtevaz evinde ei Hilda,
yedi ve on yalarndaki iki ocuuyla ayn
dngnn iinde boucu bir yaam srmektedir. Sabah i, akam ev arasnda hayat gitgide anlamn kaybetmekte, Bowling
kendisini evreleyen duvarlara arpp durmaktadr. ten izinli olduu ve diiye gitmek zere yola kt bir gn, sokakta karlat Kral Zogo ilanyla birlikte zaman
birdenbire geriye sarar ve Bowling 38 yl ncesine yani henz yedi yanda olduu gnlere gider. Romann kahraman belleinde
gemie doru bir yolculua kmtr ama
II. Dnya Savann anlar almak zeredir. Bowling I. Dnya Savana katlm bir
asker olarak savan ne berbat bir deneyim
olduunu ok iyi bilmektedir. Onu asl rahatsz eden, savan eiindeki insanlarn
kaytszldr. Hepimizin alev alm bir
gemide olduunu bir tek ben biliyordum.
derken iindeki byk isyan dillendirir.
Bir tara manzaras
Oxfordshire vilayetine bal Aa Binfield kasabas, Bowlingin ocukluunu

geirdii, annesi ile babasnn gml
olduu yerdir. Orwell bu kasabay anlatrken olduka baarl bir tara manzaras iziyor. O dnyann masumiyetini
insan esini gz ard etmeden, taray
bir ocuun kirlenmemi dnyas zerinden anlatyor. Bu resmi de tarann el
verdii ereve iinde iziyor. Kapitalizm
ve kentleme tara yaamn da yozlatrmakta, oradaki dzeni de sarsmaktadr.
yle ki kahramanmzn tohum tccar
babas, kasabaya alan bir tohum zinciri maazas karsnda ekonomik olarak
gerilemeye balamtr. Bowling, Sarazinler adl bu maaza zincirinin, babasn
diri diri yiyen kurtlar gibi gitgide t-
George Orwell
deil, Orwelldir. Romann bakahraman Orwellin yaamndan da izler tarken

bylesi bir zaaf da ykleniyor.
Boulmamak in teki Orwell romanlar gibi gerei tam cepheden gren,
szn saknmayan bir kitap. Hayatn
kk ayrntlarn yakalayan keskin gzlemler, hep ayarndaki mizah, anlatmn
ritmini diri tutarken okura keyifli bir deneyim sunuyor. Hayvan iftlii ve 1984te
totaliter Stalinizmi eletiren Orwell, bu
romanlardan nce yazd Boulmamak
inde ise yergi oklarn, insan kendisine
yabanclatran kapitalist tahakkm aygtlarna yneltiyor.
kettiini syler. kr ki lm, babaya

iflastan nce ulaacaktr.
Romanda Bowlingin balk tutkusu
uzun uzadya anlatlsa da kahramanmz
16 yandan sonra bir daha balk tutmaya gidememitir. Ellesmeredeki evinden
sava dncesinden kamak iin birka
gnlne Aa Binfielde gittiinde,
Bowlingin aklnda yine balk tuttuu glet vardr. Oysa karsna bambaka bir
manzara kar. Zamann arklar, yaananlara kymet vermeden nne katt
her eyi tmtr.
Romann bakahraman, en ok ocuklua ilikin blmlerde sahicilik ve
canllk kazanyor. George Bowling kanl
canl bir kahraman olarak nefes alp veriyor. Ama romann en byk kusuru da
Orwell insana, hayata, dine, siyasete ilikin grlerini Bowlinge syletmeye alrken ortaya kyor. nk kendisinden
byk laflar ettiinde biliriz ki konuan o
Entelektel drstlk
Balinann Karnnda, Orwellin farkl tarihlerde, farkl vesilelerle kaleme ald on

denemeden oluuyor. eitli konulardaki
denemeler, yazarn dnce dnyasn anlamak isteyen okurlar iin birebir.
25
Orwell ok farkl konulara uzanrken

mesela sanat ve propaganda arasndaki
ilikiyi tartyor, spanya i sava gzlemlerini aktaryor, Henry Millern ada edebiyatla ilikisini deerlendiriyor,
ngilteredeki antisemitizmi sorguluyor ve
Tolstoyun Shakespeare zerine yazd
bir risaleyi ele alyor. Kitab bitirdiinizde
Orwellin ortaya koyduu entelektel drstln, onun szn bugne tayan,
gl ve kalc klan balca deer olduuna
tanklk ediyorsunuz. Szgelimi, entelektellere antisemitizmle yzleme arsnda
bulunurken sorunun, Akld olduu ak
olan bu inan neden dier insanlara ekici
geliyor? eklinde deil de yle sorulmas
gerektiini sylyor: Neden antisemitizm
bana ekici geliyor? Orwell insanlarn
ancak bu ekilde, yani sorguya kendilerinden balayarak entelektel statlerini koruyabileceklerini belirtiyor. Bunun hemen
ncesinde ise etkileyici bir biimde, byk
antisemitistlerin antisemitist hisler tadn kabul etmektense lmeyi gze alanlar
arasndan ktn hatrlatyor.
Henry Miller ve ada edebiyat anlaynn ele alnd Balinann Karnnda adl uzun deneme kitaba adn verse
de Tolstoy, Kral Lear ve Soytar da olduka gl bir metin. Orwell bu denemede, Tolstoyun bir sava gemisinden
atelenmi, ayn anda grleyen toplar gibi
btn gcyle Shakespearee saldrd
yazsndaki sert ve keyf sulamalar onun
ahlklna vererek tek kalemde rtmek yerine, anlama abas iine giriyor
ve eletirinin ilkelerini anmsatyor. Yazar,
Tolstoyun risalesindeki tek ynl yaklamn, Sava ve Bar ile Anna Kareninann
hatrna unutulmadnn, buna karn
Shakespearein kendisini yok etmeye dnk bu abadan hi etkilenmeden olduu
yerde durduunun altn iziyor.
Balinann Karnnda balkl denemede ise baz speklatif yaklamlar var. Mesela faizm karsndaki tutumu bilinen Ezra
Pounddan sonra sz T. S. Eliota getiren
yazar, faizm ile demokratik sosyalizm
arasnda bir tercihe zorlanmas halinde
Eliotn muhtemelen faizmi seeceini ne
sryor. Bir romanc olarak da romann aydnlanm akln bir meyvesi ve sanatn Protestan bir biimi olduunu kayda geiyor.
Boulmamak in ve Balinann Karnnda
George Orwellin dnyasn tanmak isteyenler iin iyi bir frsat.
ROMAN
KTAP ZAMANI
Bu dnyann iinde baka dnyalar var

sko yazar J. M. Ledgard, Batr Gitsin Derin Sulara adl romannda, gnmz insannn
oktandr bir distopyann iinde yaadn arpc bir ekilde anlatyor. The Economist
dergisinin d haberler servisinde alan ve bugne kadar iki roman yaymlanan
Ledgard, bir gazetecinin kaleminden usta ii bir roman kabileceinin rneklerinden.
BATIR GTSN DERN SULARA, J. M. LEDGARD, EV.: GKHAN SARI, JAGUAR KTAP, 250 SAYFA, 20 TL
farkl bir eser yazma drtsyle snrl gibi

grnmyor. Okurdan nce/okurla birlikte
kendi kendini bylemeye kararl bir yazar
karmzdaki: Cehennem diplerde ne var?
Gezegenin yaam alannn yzde 91i, mevcut canllarn yzde 90.
Yazarn bu fazla allmadk mdahalesi, romann hikyesiyle ve zenle seili
szcklerle kurulmu atmosferle el ele gidiyor, bir filmde insan yadrgatmayan d
ses esprisine benzetebiliriz bunu. Romann
bana gre aksayan tek yn, Daniellein
yapt ii bilimsel terimlerle Jamese uzun
uzun anlatt blm. James ile Daniellein
tanp birlikte geirdii zaman romanda az
yer tutuyor, stelik cihatlarn eline den
James lm kalm mcadelesinde filmi srekli geriye sararken ksa sre nce tant
Daniellein rol fazla deil. Bununla birlikte
Ledgard yeni tanan iki insan arasndaki
duygusal yaknlamay anlatmakta o kadar
iyi ki, birlikte geirilen zamann ksal sizi
kesmeyebilir. James Daniellee bir kez daha
bakt. zmsedi onu. Kadnda bir eyler
deimiti. Meknlar aras boluk yklm,
insanlar basnl kabinler iinde ge frlatlmlard ama Danielle dnya ire baka
bir dnyaya almaktayd.
MER AYHAN
lkemizde gazetecilerin roman yazma servenlerine

baktmzda genel olarak
hayal krkl yaattklar sylenebilir. Hatta fazla bir ey beklememek gerektiini idrak ettiimizden, beklenti tamz oktan
drdk. Batda gazeteciler roman kaleme
aldnda, (ok-satar familyasndan kitaplar
konu d) sonu genellikle olumlu. sko
yazar J. M. Ledgard, hlen The Economist
dergisinin d haberler servisinde alyor
ve bugne kadar iki roman yazm. Sebald, Calvino, Coetzee gibi yazarlara benzetildiini hesaba katnca, gazeteci-yazar
tanmlamas kendi kendini tekzip ediyor.
Karmzdaki sahih bir yazar. Calvino ve
Coetzeeyle bir akrabal varsa bile bunu
yakalayamadm ama Sebalda benzeyen
ynlerini bulgulamak zor deil. zellikle
dilimizde yeni yaymlanan Batr Gitsin Derin Sulara adl romannn iine yerletirilmi
deneme tadndaki blmler ve bu blmlerdeki kent-doa diyalektii Sebaldn hemen her eserinde var.
Hem klasik hem modern
Ledgard, btn yazarlarn yaptnca bize

dnyay ve hayat anlatyor anlatmasna
ama, sradan bir benzetme yapmama izin
verilirse, ayn grnmeyen yzn anlatmay setiini syleyeceim. Bu dnyann
iinde baka dnyalar var cmlesi, romann ana fikri olarak kabul edilebilir. Batr
Gitsin Derin Sulara genelde iki karakterin
etrafnda dnyor ve yazarn karakterlerine
uygun grd meslek seimleri, dier bir
deyile fledii ruh, seimlerinin yerli yerindeliini aka gsteriyor. topyann yazar Thomas Morela ayn soyad tamann
tesinde onunla kan ba olan James, ngiliz
Gizli Servisi iin alan bir ajan. Yaad ve
grevli olduu yerler Kenya ve Somali. Dolaysyla bir James Bond parodisi veya John
le Carr entrikas yerine, Graham Greenein
gerekilik zemininden fazla ayrlmayan
romanlarnn havasn estiriyor Ledgard.
Jamesin lks bir otelde tant Danielle
de gndelik yaantmza uzak den bir
alanda; dnyann srlarn okyanusun en
alt katmanlarnda zmlemeye alan bir
matematiki ve oinograf.
yi bir ilk cmle nasl kurulur sorusuna salam bir yant veriyor romann girii:
2012 ylnda, Somalide, inaat bitmemi
Din ile bilim arasnda
J. M. Ledgard
bir evin banyosunda rehin tutuluyordu.

Olanca gsterisizliiyle bizi batan
hikyenin iine sokuyor Ledgard. Ayrca tarih vererek masals bir romansn iine ekilmeyeceimize dair bizi temin ediyor. Karakterin inaat bitmemi bir evin banyosunda
tutulabilmesiyse, Teksas Kanunlarnn
iledii bir corafyay ima ediyor. Ledgard
ilgin bir anlatc, nc tekil anlatmda
en klasik yntemi kullanmaktan imtina
etmiyor, yle mesela: ...gezegenin karanlk yerlerindeki oalan hayat anlamaya
altn sylesek kfidir. Karakterinin
ne dndn, ne hissettiini dolayszca
iletmenin yannda, szgelimi Ahmet Mithat
Efendi gibi oul bir kimlikle konuuyor.
Ama yine de modern bir yazar. Tam da James Woodun gzelim kitab Kurmaca Nasl ler?de kendine yer bulacak bak as
deikeleriyle roman parlatyor: Belirgin
zigomatik kaslara sahip kare enesi vard,

sinekkayd tralyd, elmack kemikleri zerindeki gzel kan damarlaryla, bir kraliyet
yesini andryordu; glmseyince yz
ldyordu sanki. Bu fiziksel tasvirin her
eyi bilen ve bizimle paylaan bilgi yazarla
ilgisi yoktur, zigomatik kaslara sahip kare
enenin ayrntlar, yazarn kaleminden
ama matematiki ve oinograf Daniellein
zihninden ular bize.
Kt dnemlerden geiyoruz, oysa yazarlar iin tersi de geerli. Romanda James
ve Daniellein hikyelerine, sk sk deneme
trne giren blmler dhil ediliyor. ok
deil, bundan 20 sene nce birok eletirmenin yamal boha diye ayar verecei
bylesi blmler, kendi snrlarn geniletmekte srar eden roman trn zenginletiren unsurlar arasnda grlebiliyor artk.
Ledgardn roman blen hamleleri salt
26
Romanda cihatlarn dnyas nemli yer tutuyor. Esaret altndaki Jamesin

araclyla tandmz cihatlar srekli
kan dkme ve canl bomba olma hedefleriyle elbette dehetengizler ama neyse
ki yazarn zenli kalemi sayesinde, bize
haber kaynaklarnda sunulduu gibi tek
boyutlu deiller. Ledgardn romanda
kulland referanslar daima tarihsel ve
sk sk Tevrat, ncil ve (buras enteresan)
daha ok Kurana atflarla zenginletirilmi. Din ile bilim arasnda varsaylan
uuruma tersinden bakmay neriyor
Ledgard: Korkutucu, dedi Peter. Diplerden bahsediyorlard. Yani, cehennemin aada olmasnn bir sebebi var. Ve
cennetin yukarda olmasnn da. Evrimle uyumlu bir durum.
Casus James More yaama tutunmak
iin akrabas Thomas Moreun topyasndan ziyade Baconn Yeni Atlantisine
sarlyor. Ama bir ey deimiyor. Uydularn bile ulaamad tl alanlar ve denizin karanlk diplerinden dem vuran Ledgard, oktandr bir distopyann iinde
olduumuzu vuruyor yzmze.
EDEBYAT
KTAP ZAMANI
Bir seyahatname, bir oyun

Behet Necatigilin Evliya elebinin Seyahatnamesinden uyarlad radyo oyunu 1966-67 yllarnda 22 blm olarak radyoda
seslendirilmi ve bugne kadar baslmadan bir kenarda kalmt.
Evliy elebi adn tayan oyunun metni ilk kez okura ulayor.
EVLY ELEB, BEHET NECATGL, EVEREST YAYINLARI, 430 SAYFA, 22 TL
masala balayacak. Masallar ve halk

edebiyatnn kalntlar arasnda dolaan
Necatigilin yolunun Seyahatnameye ve
Nam tarihine de urad anlalyor.
Alman radyo oyunlarn dilimize
evirerek radyo oyunu yazarlna balayan air, bu sanat dalnn edebiyatmzdaki ilk temsilcilerinden biri ayn
zamanda. Necatigilin ilk kez gn na Nam ve Evliy elebi dndaki 19
radyo oyunu Radyo Oyunlar adl kitapta toplanmt.
AL EMN TUN
ir seyahatnameden
bir oyun, hem de bir radyo oyunu nasl kar? Gezilip grlen yerleri anlatan, dolaysyla
iinde ok fazla olay, dramatik durum ve
atma barndrmayan bir yaz trnde eser vermi bir seyyahn syledikleri
bir oyuna nasl dnr? Olsa olsa bir
kiinin kendi kendine konumas gibi,
tek kiilik bir oyun eklinde yanstlma
olana bulunan bir metni, birden fazla
karakterin yer ald ve birtakm olaylarn aktarld bir radyo oyununa dntrmek nasl mmkn olabilir?
te Behet Necatigilin baars
burada yatyor. Evliya elebinin, seyahatnamesine datt kimi hikyeleri,
yaad ve ounlukla abartarak anlatt olaylar radyo oyununda canlandrmasn bilmitir Necatigil. Bir
yandan gerek ya da hayal karakterlerle Evliya elebinin hikyelerini
bize aktarrken, bir yandan da
Seyahatnamenin ruhuna uygun olarak
seyyahn gezip grd yerler hakkndaki bilgi ve gzlemlerini oyundaki
karakterlerin birbirlerine sorduklar
sorulardan da destek alarak akc diyaloglar biiminde yanstmtr. Szgelimi, Evliya elebinin Seyahatnamede,
Karadenizin ortasnda yakalandklar
ve Bazen gkyzne kp geminin
direi bulutlara dokunuyor, bazen
denizin dibine inip sanki gemi Gayya deresi denilen cehennemin dibine
batyordu. diye anlatt frtnay Necatigil ok canl bir tiyatro sahnesine
eviriyor, hatta elebinin mizahi ynn heyecann dorukta olduu bu
sahneye katarak Seyahatnamenin yer
yer abartl ve muzip dilini bize hatrlatyor: Frtnada gemi ikiye blnm,
herkes denize dklmtr. Evliya elebi ve birka arkada bir kaykla canlarn kurtarmlardr. Ne var ki kayk
su almaktadr. O srada Dede Day adl
karakter, Aman aalar, durman, kayn suyunu boaltn, batarz yoksa
der. elebi ise o hengmede bile iin
dalgasndadr: Gzel dersin, amma
Dede Day, kavuum marapa mdr?
Seyahatnamenin zgn metninde olay
bu ekilde cereyan etmez, Evliya elebi kavuuyla sular boaltmaya al-
Dle gerek arasnda radyo oyunu
Behet Necatigil
tn syler ama Necatigil oyununda

seyyah tam da ona yakan biimde
yanstr.
olarak grdn syler ve radyo oyunu ile iir arasnda bir ba kurar. iirde
syleyemediklerini, iirde yokmu gibi
grnenleri radyo oyunlarnda ne kardn belirtir. iirlerinde ele ald
tema ve motifleri daha anlalr hale getirmek amacyla radyo oyununu bir savunma arac olarak kullanmtr. iirde
anlatmak istediklerini radyo oyunlaryla
daha geni boyutlara ulatrmay hedeflemitir. erii, kurgusu, diyaloglar ile
bir radyo oyununun iirine de hizmet
ettiinin bilincindedir Necatigil. Yazd
oyunlarn ksa olmasn iirsel izgiden
uzaklama endiesine balar bu yzden. Radyo oyunlar beni bazlarnn
sand gibi iirden soutmuyor, der
bir konumasnda ve yle devam eder:
Radyo oyunlarnda iir dilini kullanmann geni imknlar var. Bu oyunlar ararken hep yolum masallara ve halk
edebiyatnn eski kalntlarna uruyor.
Bu almalar beni iirlerimde yeniden
seyahatnamenin sesini duyuruyor
Evliya elebi yaad dnemde birok

paa ve beyin yannda grevli olarak
deiik diyarlara gider. Bu yolculuklar
elbette pek ok tehlikeyi de barndrmaktadr. Yolculuu srasnda bandan
bir dolu macera geer elebinin. Behet
Necatigil 22 hafta sren bu radyo oyunu dizisinde Seyahatnamenin iki, ve
drdnc ciltlerinden semeler yapm,
beinci cildin balarnda da diziyi bitirmi. Edebiyatmzn bu nemli eserini
bir radyo oyunu olarak sunarken, Evliya elebinin dil zelliklerini de aslna
yakn biimde yanstm, metnin sesini
bize duyurmutur.
Selim lerinin krk inceliklerin
airi diye niteledii Behet Necatigil,
radyo oyununu iirin tamamlaycs
28
Behet Necatigil radyo oyununu bamsz bir tr olarak niteler ve tiyatrodan

ayrr. Radyo oyunu mikrofona yakn
sesler toplamdr; sahne, dekor, kostm,
k vb. eylere ihtiyac yoktur. Evliy elebi dizisinde de konumalar dndaki
seslere ok nem vermitir Necatigil.
Hatta sesler kadar sessizliin de oyun
iindeki yapy oluturan unsurlardan
biri olarak kullanldn sylemek sanrm yanl olmayacaktr. Radyo oyununu modern edebiyatn bir dal kabul
eden Necatigil, bu sanatn gerekst
eler ve sembollerle beslendiine inanr. Dle gerek aras bir yerde durduunu, dsel dnyalarn canlandrlmasna elverili olduunu savunur.
Behet Necatigil radyo oyununu Evliya elebinin Bursa gezisiyle balatp
Karadeniz, Erzurum, am, Halep, Rumeli, Bitlis, Van, Badatla 22 blm boyunca srdrr ve stanbulda noktalar.
Bu arada elebinin stanbula dnlerine, oradaki paalarla ilikilerine, ilenen
cinayetlere, vezirlerin ayak oyunlarna,
rvetilie, gmlen hazinelere, ekyala ve benzeri pek ok duruma tank
oluruz. Dnemin toplumsal olaylar satr
aralarnda yanstlrken Seyahatnamenin
bir baka yn de gsterilmi olur.
Evliy elebi ilk kez 1966-67 yllarnda 22 blm olarak radyoda seslendirilmi ve bugne kadar baslmadan
bir kenarda kalm bir eser. Necatigilin
2015 ylna kadar yaymlanmadan kalm Nam adl radyo oyunu gibi sonradan kefedilen bir hazine. Nam Selim lerinin sunuuyla yaymlanmt,
Evliy elebi de Semih Tezcann sunuuyla okura ulayor. Her iki sunu yazsnn da kitaplara deer kattn belirtmeden geemeyeceim.
ROMAN-ARDINDAN
KTAP ZAMANI
Soluk solua bir novella
iirin vakanvisi: Sennur Sezer
Seluk Altun bir nceki kitab Sol Omzuna Gnei Asmadan

Gelmenin devam ile okur karsnda: Buralar Rzgr Buralar
Yamur. Yazar kendine zg muzip dili ve mizah anlay ile
zaman zaman tebessm edilecek anlarn yaanmasn salyor.
Trk iirinin nemli isimlerinden Sennur Sezer, 7 Ekim gn aramzdan

ayrld. lk kitabn yarm asr nce, 1964te yaymlayan air, iirlerinin yan
sra denemeleri ve ocuk kitaplaryla da edebiyatmza yllarca emek vermiti. Sennur Sezer yaln ve duru iirleriyle hafzalarda yer etmiti.
BURALARI RZGR BURALARI YAMUR, SELUK ALTUN, BANKASI KLTR YAYINLARI, 112 SAYFA, 10 TL
AZRA NC
eluk Altunun bir nceki

kitab Sol Omzuna Gnei
Asmadan Gelme okura devam gelecek izlenimi vererek bitiyordu. Ve zerinden bir buuk
yl getikten sonra devam niteliindeki
Buralar Rzgr Buralar Yamur roman
geldi. Bu kitapta da sk bir kurgu, giz
zerine kurulu gl bir anlat ve soluk
solua okunan bir hikye var. Deinmeden geilmemesi kansndaym, Buralar
Rzgr Buralar Yamur romandan ok
novella trne dhil edilebilecek zl
bir ksa anlat. Seluk Altun da son kitab
zerine konuurken bu deerlendirmeyi
kabul ediyor ve novellann az/z ve doyurucu olmas nitelikleriyle iirden sonra
en zor edebiyat tr olduunun altn iziyor. Bu cmlede az, z ve doyurucu
szckleri gelii gzel seilmi deil, Buralar Rzgr Buralar Yamurun en temel
zelliklerini ifade ediyor.
Bir bibliyofilin yaadklar
Kitabn bakahraman Suner Aykan, 86

yanda bir bibliyofil, ayn zamanda alt
roman olan bir yazardr. Daha ncesinde air olmak istemi, baaramamsa
da okuduu, airlik bir meslek deil,
kaderdir. aforizmas iindeki bu ar ukdeyi hafifletmitir. Genliinde kumar
oynam ama yazmaya balad gn
kumar brakmtr. Kitaplara daha rahat
ulaabilmek iin bu yolu tercih etmi ve
yeteri kadar paray biriktirmitir. Bibliyofil ve roman yazar Suner Aykann,
Seluk Altunun yaamndan izler tadn tahmin etmek zor deil. Bu ynyle
gerek hayatn da bir ekilde romandaki
hikye ile i ie getiini syleyebiliriz.
Ama daha nce de tanklk ettiimiz
zere, Altun gerek hayat kurguya dhil
ederken anlatm sarsmadan, olduka
baarl bir hikye kotarmay baaryor.
Her ne kadar Suner Aykan romann
bakahraman ve anlatcs olsa da dier
kahramanlarn daha nemsiz olduu
sylenemez. nk hepsi hikyeyi tamamlayan unsurlar olarak karmza
kyor. Seluk Altun usta ii hamlelerle
btn kahramanlarn romann iinde
bir ekilde canl tutuyor. Kitapta yer alan
Oscar Wilden, Gerek yaammz belki
de asla yaamadmzdr. Aforizmas,
kahramanlarn hayatlarn da aydnlatan
bir nemde. nk kahramanla gerek
yaamlar arasnda hep gizemli duvarlar
vardr. Buralar Rzgr Buralar Yamurun
olduka gl, ince ince ilenmi plan,

anlat sresince hibir bolua, tesadfe
izin vermiyor. Bu da romann hikyesi
kadar kahramanlarna da bir gereklik kazandryor. Emel, Suner Aykann
karsdr ve romann hemen banda
sahneden ekilmise de glgesi sayfalarn stnde hep gezinir. Aklda kalan
ve kahramanmzn eletiri karsndaki
tahammlszln ortaya koyan, Suner, gazoz gibidir, hemen kprr. szlerini Emelin azndan okurken, Suner
Aykan portresinin de netlik kazandn
gzlemliyoruz. kizler burcu olan Suner
Aykann bu zellii birok olayda vurgulanrken, kahramanmzn psikolojik
niteliklerin, verdii tepkiler de bu erevede belirleniyor.
SABT KEMAL BAYILDIRAN
ennur Sezer iin vakanvis demem garipsenebilir ama bunu ei,

ykc Adnan zyalner sylyor:
Sennur Sezerin iirini okurken yaanan tarihi de anmsamak gerekir.
Bu iirlerde yaadmz gnlerin
olaylar, tarihleri dlerek ana balklarla yer alr.
Sennur Sezer, ilk iirini Sanat Dnyas dergisinde (1958) yaymlam, ilk
kitab Gecekondu 1964 tarihini tar.
Dokuz dlnden ilkini ise 22 yl sonra alr. Cavit Nacitarhann hazrlad
iirin ve Umudun Yorulmaz nesi kitabnda, aire hakknda yaymlanm,
onu ven yazlar derlenmi, bu yazlarn ortak taraf, Eylem Yldzerin u
satrlarnda dile getiriliyor: ilerin,
genlerin, kadnlarn Sennur ablasdr
o. Her mitingde duymaya altmz
gr ses, sohbetlerin umutlu, cokulu
yz, panellerin, dinletileri, toplantlarn yorulmaz katlmcsdr. Kendi
mahallesi bilir, yoksul, amurlu gecekondu mahallelerini, kendi evi bilir
kadnlarn ocuklarn etrafn evirdii scack emeki evlerini, Trk, Krt
her milletten kadnlarn, ocuklarn
sevgisi vardr yreinde, beyninde
sosyalizme olan inanc.
Edebiyat dnyamzda eletirinin
tam bir yansmasdr bu satrlar. yi bir
insansa, yoksulu seviyorsa iir var m,
yok mu nemli deil. 12 Eyll ncesi
de yle ikence grd, u kadar hapis yatt diye baladnz m, o kiiye
airlik payesi vermi oluyordunuz.
Her zme bir dm
Kitap boyunca hayatlar baka hayatlara, srlar baka srlara, skandallar baka
skandallara, srprizler baka srprizlere alarak ilerlerken anlatm niteliini,
Oyun sonunu bilmediiniz srece oynanmaya deer. sznden alyor. Altun,
anlat oyununda her dm yeni bir
zme, her zm yeni bir dme
balayarak romann sonunu bir trl
kestirilemeyecek noktada tutuyor. Bu
trden romanlarn okurun zihnini yoran, can skan taraf, hikyeyi izlemekte
yaanan zorluktur. Ama Altun verdii
ipular ve gl arm eleriyle okurun hikyeden kopmasna izin vermiyor.
Seluk Altunun kendine zg
muzip dili ve mizah anlay, zaman
zaman tebessm edilecek anlarn yaanmasn salyor. Dram unsuru tayan onca olaya ramen romann en
gl duygusu hi kukusuz mizah.
Romann aklda kalan, gl sahnelerinin birinde Suner Aykan, kresel bir
bibliyoman olan Di Pasqualeye, Kitaplnzda bir yangn ksayd ve tek
kitap kurtarma ansnz olsayd, hangisini seerdiniz? diye sorduunda Di
Pasquale dayanmayp baylyor.
Bu romann ve bir ncekinin ad, Oktay Rifatn Buralar rzgr, buralar yamur/ Sol omzuna gnei asmadan gelme!
dizelerinden alnt. Bu kitapta da
Altunun Oktay Rifat sevgisi, ilgisi derdinden derine hissediliyor. Roman,
Doksannc ya gnmde karm bana
ac bir srpriz yapt; ld! cmleyle balyor ve ayn cmle ile bitiyor. Yalnz ilk
cmlenin sonunda nlem, son cmlenin
sonunda ise nokta var. Niin mi? Romann iinde sakl.
Yaln, duru, kendini

ele veren iirler
Sennur Sezer, iirde yoksul halka yol gstermek
derdindedir. Bu nedenle
yaln, duru, kendini abuk
ele veren bir dil kullanmtr. plerimiz souk keskin/ nce bir sz gibi dn
benzeri armlar zayf
benzetmeler ok youndur yazdklarnda. lk iirlerinde kirpik kirpik,

tomur tomur, dzen dzen, yudum
yudum gibi ikilemelere, uyaktan
farkl olan solda/ayaklarda, kadnlarn/ocuklarn gibi rediflere
bavurmutur. Gnlk dilden iir
dili yaratma peine dmemitir, bu
da onu bildiriim dili snrlar iinde
tutmutur.
Sosyalizmi setii iin el szcn bir mrsel mecaz olarak ok
sk kullanr, bu da elin emekileri
temsil etmesinden kaynaklanr; biz
adna konuarak korkuyu yle aktarr: Ellerimizi yitirirsek/ Ellerimizi,
emeklerimizi/ nk dilenciler vard:
Elsiz, iren, bildik/ Biz elimizden gayr
kimseden/ Ekmek istemezdik.
Ziya Gkalpin folklor + modernizm forml iirimizin biimlenmesinde nemli rol oynamtr. Cahit
Klebinin iirsellie ykselttii bu
bileim, halka doru ilkesi dorultusunda Trkiye soluna da yol gstermitir. Nzm bunu daha yksee
frlamak iin tramplen olarak kullanr, ama ou kii telinde sska
blbl ten folkloru bir pranga olarak orada tutar.
Sennur Sezer, Erzincan trksnn Zalim yastk diken oldu yzme dizesini Yastm yzme diken biimine dntrr. zellikle
Yaar Miran balatt Yeni Trk
hareketinden sonra Sezerin iirinde
Gmrk Sorularnda olduu gibi
Karadeniz trklerinin sesi ve formu
belirginleir.
Sennur Sezere gre air, yaad dnemin insanlarnn aclarn, sevinlerini kendinde tanyarak, deneyerek yanstr. Burada yanstma
szc anahtar durumundadr. Sosyalist gerekiliin bu
yanstma ile anlatmak istediinin yorumlar ok zengindir. Tartlmas gereken,
Sezerin yanstmadan fotoraflk m baka bir ey mi
anladdr.
Sennur Sezer
(1943-2015)
29
KTAP ZAMANI
air yaar, diktatr lr
V. B. BAYRIL
alarca bir konumasnda

yle ilgin bir ey syler:
Ben iir yazarken yanmda kk bir iir adam durur, bana bakar; onun soluunu hep hissederim. airin iindeki iir hayvan mdr, yoksa cini
midir bu, neyse adn siz koyun
Federico Garca Lorca ise oyunlarnn
ve iirlerinin teorik bir aklamasn yapmak iin duende kavramn kullanr
Duendenin kelime ve kullanm anlam
olduka geni: lham, cin, vecd, kendinden gei, esriklik, sihir, tuhaf bir tekinsiz cazibeye kaplma, belirsiz, karanlk
bir enerjiyle kendinden gemek gibi anlamlara geliyor Lorcann iirini duende
ile tarif etmesi daha geni bir alana karr bizi Duende tmyle kiiye bal
deildir, daha ok her sanatda baka bir
biimde yzeye vuran, kendinden byk
bir varlk ile karlamadan doan, bu
karlamaya dair bir tavr, tutum, vecd
halidir. Byk lde de flamenko sanat ve sanatlarndan tevars edilmitir
Lorca tarafndan.
Lorca, Trkede talihli bir air. iirleri, oyunlar, kimi konferans ve konumalar geni bir biimde dilimize kazandrld. stelik iirleri Trkenin ok iyi
airleri tarafndan evrildi: Melih Cevdet,
Cemal Sreya, lk Tamer, Hilmi Yavuz
Nerudann ans
Fahri zdemir tarafndan yaplan yeni

seme iirler derlemesi Ah Rzgrda Giden Ak adn tayor. Bir baka byk
spanyol airi Nerudann nszyle
alyor kitap. Lorca adna yazlm bir
at gibi bu yaz ok ama ok tuhaf bir
ansn aktaryor Neruda: Bir kyde
bir gece, bir trl uyku tutmamt ve
neredeyse afak skmek zereydi. Federico gndoumunu seyretmek iin,
devrilmi heykellerden birinin zerine
oturdu Minicik bir kuzu yaknlarda
otlamaya balayan srsnden ayrld srada Birden yarm dzine kara
domuz yolu geip kuzuya saldrd ve
Federiconun aknl ve dehetiyle geen dakikalar iinde onu paralayp hrsla yedi. Anlatlamaz bir korkuyla kmldayamaz hale gelen Federico, kuzucuk
o yapayalnz afan aydnlnda ve y-
Federico Garca Lorca (1898-1936)
AH RZGRDA GDEN AK, FEDERICO

GARCA LORCA, HAZ.: FAHR ZDEMR,
ISLIK YAYINLARI, 160 SAYFA, 15 TL
klm heykeller arasnda kara bir domuz

tarafndan ldrlp yutulurken seyirci
kald. Madride dndnde bunu bana
anlatt zaman sesi hl titriyordu; ocuksu duyarl nedeniyle bu lmcl
facia onu lgnlk derecesinde huzursuz
etmiti Belki de bu byk, nazik peygamber benzeri aire kendi lmnn
grnts nceden korkun bir sembolle
sunuldu yaam tarafndan.
Ah Rzgrda
Giden Ak, byk
spanyol airi
Federico Garca
Lorcadan seme
iirleri bir araya
getiriyor. Lorca,
iirlerinde modern
ada, metropolde
bunalmaya balayan insan krlara
aryor.
Lorca yaar, Franco lr
Lorca modern zamanda, metropolde bunalmaya balayan insan krlara arr.

iiri ve oyunlar arlkla lirik karakterdedir. ark ile hemhal olmu iirlerdir
ounlukla bunlar. Grnatann Arap ve
ingene kltrel kkenlerini kucaklar.
iirinin, ilhamnn kaynaklarn yerel geleneklere dayandrmaktan hi ekinmez.
Kendi geleneklerinden szd, orada
kefedilmeden unutulup kalm, bastrlm birok eyi modernletirip yahut
dorudan alp kullanverir. Unutulmamas gereken bir baka ey de Katolik kilisesinin yzyllara varan boucu, baskc
tutumuna kar kmasdr.
30
spanya i sava baladnda tarafsz kalr Lorca. Siyaseti sevmemektedir.

Fakat Francocular onu takibe almtr.
Kendisiyle kimsenin uraacana inanmamaktadr. Granadaya dner. Hatta
Francocu olduklar bilinen Rosales ailesinin evinde kalmaktadr. 1936 ylnn
16 Austos gecesi bir grup silahl adam,
gelip Lorcay arr. Telalanan evdekileri, Bir ey yok biraz yryp konuacaz diye yattrrlar. Dostlar gn
boyunca Lorcay arar. air, 19 Austos
gecesi bir grup insanla birlikte kuruna
dizilir oysa. Bu corafyada yaayanlarn ok iyi bildii bir yntemle, yargsz
infazla... Son grldnde zerinde
pijamalar vardr, boynuna bir al sarmtr. Tfekli adamlar arasnda gecenin
karanlna doru yrmektedir. 36 yandadr. Ne mezar, ne naa bulunabilmitir bir daha.
Bir baka byk spanyol airi Antonio Machadonun Lorca ad yle balar: caminando entre fusiles... (tfekler
arasnda yrrken).
Elbette, iir zalimleri sevmez, onlara asla
boyun emez. Lorca yaar, Franco lr.
ROMAN-YK
KTAP ZAMANI
simsiz kahramann roman
Boluu arzulayan ykler
Brezilya edebiyatnn gen yazarlarndan Daniel Galerann 2012 ylnda yaymlanan Kana Bulanm Sakal adl roman Emrah mrenin
Portekizceden evirisiyle dilimizde. Kitap, dedesinin gizemli lmn
aratran isimsiz bir kahramann yolculuunu anlatyor.
enay Erolu Aksoy ilk kitab Evlerin Yreinden sonra, yeni

yk toplam Gece rtkanlar ile okur karsnda. Kitap, dilin
incelikle rld, anlamn kapal kaplar ardnda tutmak
isteyen, btnden ok boluu arzulayan yklerden oluuyor.
KANA BULANMI SAKAL, DANIEL GALERA, EV.: EMRAH MRE, CAN YAYINLARI, 448 SAYFA, 32 TL
GECE IIRTKANLARI, ENAY EROLU AKSOY, YKY, 85 SAYFA, 8 TL
BAAK BNGL
ir kitap zerine yazarken insann en ok kulland ve elinin altnda

olduunu bilmekten gven duyduu,
galiba bakahramann kimlii. Yine
de edebiyat tarihi isimsiz kahramanlar sunmu bugne kadar okurlara,
Jos Saramagoun romanlarndan H.
G. Wellsin Zaman Makinesine kadar. Brezilyal gen romanc Daniel
Galerann dilimizde yaymlanan roman Kana Bulanm Sakaln da isimsiz bir kahraman var. Kahramann
isimsizliine yine romandan bir yant bulmak mmkn: Bir eye isim
vermek onu ldrmektir nk. te
yandan, romann dier kahramanlar
isimsiz deil. Kimliksizliin gbeinde sadece gerein peindeki bakahraman bulunuyor.
Beden eitimi retmeni ve yzc olan kahramann Brezilyann
kk sahil kasabas Garopabaya
giderek dedesinin nasl ldn renmeye almas etrafnda
kurulu roman. ntihar eden babasndan kalan bir kpek de gerein
peindeki bu yolculukta ona elik
ediyor. Garopabada dedesine ilikin
mutlak bir sessizlikle karlayor
ve bu sessizlii amak iin almad kap kalmyor. Yerlilerden kimse
kahramann dedesine ne olduunu
hatrlamyor nce, romanda da belirtildii gibi hatrlamak iin istemek
gerekli nk. Bu perde, kahraman
hikyenin peine dtke almaya
balyor ancak.
Hatrlayamama hastal
Kana Bulanm Sakal inat bir imdiki

zamanda anlatlyor, bu da okuru yer
yer yorabiliyor. te yandan imdiki
zaman bu romann anlatlabilecei tek
a, nk hatrlama edimi ya da abas imdiki zamanda gerekleiyor ve
hatrla(ya)mamak roman kahramanlarnn ounun en nemli zellii.
simsiz bakahraman yzleri hatrlayamyor, kendi vesikalk fotoraflarnn ardnda bile ben yazl. Oliver
Sacksn yz krl dedii gerek bir
hastalk bu. Kasabann dier sakinleri
de isimsiz kahraman sorduunda dedesine ne olduunu hatrlamakta glk ekiyorlar. Kasaba polisinin bu soruna basit bir zm var: Hatrlayan
yoksa yle bir ey olmamtr.
Kitabn atmosferi, her ne kadar gneli bir Brezilya kasabasnda gese de

karanlk; anlatnn arka plannda neredeyse tekdze bir mekn, uzun sessizlikler var. Roman boyunca ne kmayan erkek kardele ilgili bir sr, glgede
braklan bir gerek ama aslnda her
yere yaylan bir sessizlik ya da neden
olarak duruyor. Mitik pek ok eyle
de edebiyat tarihine, gerei renmek iin memlekete dnmenin, karde rekabetinin arketiplerine eklemleniyor Galerann roman. Sofoklesin
Kral Odipusdan Juan Rulfonun Pedro
Pramosuna kimlik aray temasn
ieren edebiyat geleneine Kana Bulanm Sakal da katmak mmkn.
Romann denize dair bir derdi de
var. Denizden geldik, denize gideceiz
duygusu hkim batan sona. Yazarn
da kendi yaamnda denizin ve yzmenin byk bir yeri olduu son nottan anlalyor.
Kimsenin zemeyecei bir gizem
olarak romann sonuna kadar okuru
meraklandran, dedesinin lm sebebine gelince. Tanklardan biri Cecina
Hanm bunu yle anlatyor: Nasl
olduunu biliyorum ama anlatamam.
Korkumdan. Olanlar gren ve hl
hayatta olan kimse sana anlatmayacaktr. Cecina grdklerini unutabilmek iin her gn dua ettiini sylyor.
Dedesinin sevgilisiyse kahraman iin
artk son are, ona olanlar anlatabilecek tek kii. Nihayet isimsiz kahraman gerekte ne olduuna ilikin bir
hikyeyi duymay baaryor.
Roman boyunca sorgulanan insann davranlarndan ne kadar sorumlu olduu, sonuna kadar gtrlse de
cevap bulunabilen bir soru deil. Yine
de sorgulama sryor. Kahramann
imdi abisiyle birlikte olan eski sevgilisi
Benim yaptklarm, senin yaptklarn,
abinin yaptklar hep kaderin bir paras. Affedecek bir ey yok, nk kimse
sulu deil. dese de o, Kimsenin seenei olmasa da sorumluluk bize ait.
yle ite. Nasl aklayabilirim, bilmiyorum. Szcklere dkmeyi beceremiyorum. diye cevaplyor.
Bu diyalog iinde okurla ezamanl
olarak kahramanlarn zihninde de
Wittgensteinn dncesi beliriyor.
Okur da roman kahramanlaryla birlikte bu sessizlie katlmadan ve hatrlamadan edemiyor: zerinde konuulamayan hakknda susmal. Roman da
aynen bu kararla bitiyor: Bitti bile.
AL EMROLU
enay Erolu Aksoyun ilk

kitab Evlerin Yrei kendini kolay ele vermeyen, iirsel cmlelerle rlm, anlatmaktan ok sezdirmek isteyen, slubu
her eyin nne koyan, yklerini
bir btnlk iinde kurgulamaktansa boluklar brakmay tercih
eden bir yazarla tantrmt bizi.
Bir ilk kitap iin hayli ilgiyle karlanan Evlerin Yreinden sonra, yeni
yk kitab Gece rtkanlaryla
bu tercihlerini daha da u noktalara tayor yazar. Dilin incelikle
rld, anlamn kapal tutmak
isteyen, btnden ok boluu arzulayan yklerden oluuyor Gece
rtkanlar.
nce zaman, sonra da mekn
siliniyor Aksoyun yklerinde.
Ardndan varoluun ar ykyle
sarmalanm kahramanlarla tanyoruz. Ama hibir kahramann
yeterince ne kmasna msaade
etmiyor yazar.
Etkileyici bir yk tasarm
yklerin hangi zaman diliminde getiini, hangi mekna ait olduunu kestirebilmek g. Sadece
zaman zaman beliren bir ocukluk
imgesi karlyor bizi. Ama o da,
tpk ocukluun kendisi gibi, ok
paral ve bir btnle sahip deil. Yazar, yklerinde olayn kendisinden ziyade, daha ok geip
gitmi bu an paralarnn geride
kalan imgesine yaslanyor. Farkl imgelerle desteklenmi, bylece
ok paral bir hal alm, hafzada
kalan krntlara, kimi eksik sz ve
kopuk kopuk grntlere bel balyor. Bylece hayli etkileyici bir
yk tasarmna ulayor.
rnein kitabn dikkat eken
ve derdini ender olarak ak eden
Unut adl yksnde, bir ocukluk hikyesi okuyoruz. Ac bir
hikyeye yaslanan bu metin daha
ok ykden geriye kalan duyguya
odaklanyor. Biliyoruz, bu ocukluk yksnde ac bir olay var, bir
tarihte kimi toplumsal meselelerle
yorulmu bir olay yaanm ama
yazar bu olayn kendisini bile isteye geride tutup okurun ondan geriye kalan duyguya odaklanmasn
istiyor. Bir aabeyden sz ediyor
31
yk. Ama satrlarnda aabeyden ok babann iniltisi duyuluyor.

Baba, ok kavga ediyoruz seninle;
her karlamada, bakmada. Biz
barrken bahedeki kays fidan krlyor orta yerinden, zsuyu
topraa akyor, diyor yk kahraman ve aradaki esas gerilimin
ne olduunu sylemeden baka
bir sahneye geiyor. Anlatc belki
uzun uzadya yazlabilecek, baba
ve ocuk arasndaki gerilimi aklama imknna sahipken ou zaman olduu gibi bir iki cmleyle
derdine yaklamay ve bunu yapar
yapmaz sahneyi deitirmeyi tercih ediyor. Bu tercihin artc olduu kadar etkileyici de olduunu
sylemek gerek. Nitekim bu durumu kitapta yer alan ve hepsi aa
yukar iki sayfadan oluan yirmi
iki ksa yknn tamamnda grmek mmkn.
Gnmz yksne bir itiraz
Ancak btn etkileyici unsurlarna

ve farkllama abalarna karn,
Gece rtkanlarndaki yklerin
dourduu bir handikaptan da sz
edilmeli. Yazarn ilk kitabnda bizi
tantrd, yeni kitabnda da srdrd bu tasarmn dikkat ekici,
hatta kimi yerlerde heyecan verici
olduuna kuku yok. Fakat daha en
bandan farklln ortaya koymak
isteyen, gnmz yksne kar
hakl bir itiraz barndran bu slup
ve yk tasarmnn hemen hemen
her ykde yeniden karmza kmasnn bir sknt dourduu kansndaym. Ayn tekniklerin soluk
almakszn yenilenmesi, birbirine
benzer cmle kalplarnn tekrar
edilmesi, yk kahramanlarnn
hemen her ykde benzer bir varolu kaygsyla zde klnmas, zaman ve meknn benzer ekillerde
silinmesi bir zaman sonra hep ayn
hat zerinde yol alnd hissi
uyandryor. lk anda okuru artan bu unsurlar zamanla yerini bir
tr bkknla brakyor. Bir balarna hayli etkili olabilecek bu ykler, bir kitap btn iinde birbirinin tekrarna dnyor ne yazk
ki. Ayrca, kitapta sklkla tekrar
edilen ikinci oul anlatmnn,
yazarn anlatt dnyann iine
girmemizin nnde bir engel tekil
ettiini de sylemek gerek.
DENEME
KTAP ZAMANI
Ruhun da diyete ihtiyac var
HARUN ODABAI
rkiye birka senedir karanlk bir sre yayor. Milliyeti

muhafazakr izgide olduunu iddia eden iktidar partisi yolsuzluk
girdabna kapldndan beri kendini
kurtarmak iin daha byk hukuk cinayetleri iliyor: Bugne kadar hibir suu
olmayan bir camiaya en ar iftiralar
atyor, yalan sylyor, uydurma delillerle
masum insanlar zindanlara gnderiyor.
yle bir hale geldik ki, ateistler hrszln Kuran- Kerime gre yasak ve
gnah olduunu syler oldu. Hem de
cami cemaatine kar. Kara mizah gibi
ama fotoraf maalesef bu. Gerekten
btn din deerlerin ayaklar altna
alnd, ahlk ve erdem kavramlarnn erozyona urad bir kbusun
ortasndayz. Diyanet leri Bakanl bile bir makam arabas tartmas
yznden itibarszlat. Nazl Ilcak
geenlerde yle diyordu: Ben kendimi hibir zaman dindar grmedim.
Ama eskiden beri dindar insanlara ve
bartl kadnlara toplumda bir sayg vard. AKPnin zulmleri sayesinde
artk toplumda bu sayg bitti. Elhak
doru. Televizyon ekranlarnda sakall efendilerin ve bartl hanmlarn
yalan ve iftira dolu cmlelerle kendi
itibarlarn iki paralk ettiklerine bu
dnemde ahit olduk, oluyoruz.
Muhasebe ars,
Sleyman Sargnn
Zamanda yaymlanan
ke yazlarndan oluuyor. Kitapta gncelin
snrlarn aan makalelerin yan sra scak
gelimelere deinen,
iinden getiimiz srece zgn bir bakla yaklaan ve zm reeteleri sunan yazlar da var.
ta bartllerin grnr olmasna

bakarak, cumhurbakan ve babakan
elerinin bartl olmasndan dem
vurarak dinin toplumda eskisinden
daha muhkem hale geldiine hkmedecektik. alyorlar ama alyorlar
gibi, brakn slam, hibir dinde ve
ahlk sisteminde yeri olmayan bir yaklamn toplumun cierlerine sirayet
MUHASEBE ARISI,
SLEYMAN SARGIN, ZAMAN KTAP,
192 SAYFA, 10 TL
Zararn neresinden dnlse krdr
Sleyman Sargnn Muhasebe ars

kitabn elime alp sayfalarn evirmeye baladmda aklmdan geenler
aa be yukar bunlar oldu. Evet,
acilen Mslmanlarn ciddi bir muhasebeye ihtiyac var. Hatta meselenin
temeline inerek, man nedir? slam nedir, Mslman kime nedir? Hrszlk niin haramdr? gibi
konulardan
balamak
zaruri. Din ve slam anlaymzdaki yozlamay, ablonculuu ve harici
uzantlar grebilmemiz
iin toplumun byle bir
sarsnt geirmesi artt
belki de. Aksi takdirde
hac ve umreye gidenlerin
saysndaki arta ve sokak-
32
Sleyman Sargn
ettiini anlamayacaktk. Olsun, zararn neresinden dnersek krdr.

Sleyman Sargnn Zamanda yaymlanan ke yazlarndan oluan
Muhasebe ars, ruha hitap eden ve
gncelin snrlarn aan yazlarn yan
sra scak gelimelere de temas ediyor,
iinden getiimiz srece dair zm
reeteleri sunuyor. nsann cismani bir
arza iin doktora gittiini, ancak manevi arzalarndan habersiz olduunu
ifade eden Sargn yle diyor: nsan
fazla kilolardan kurtulmak iin bin
eit diyet denerken kalbini sarm,
manevi bnyesini istila etmi gnah
virslerinden kurtulmann hesabn yapmyor. Byle bir manevi krlk
ve cismani doyumsuzluk onu eya ve
hadiselere kar duyarsz ve hissiz hale
getiriyor. Ne zulmlerden rahatsz oluyor ne de ilenen onca cinayetten.
Sargnn, Diyanet leri Bakanlnn iler acs durumunu ele ald yazs
nemli tespitler ieriyor. Diyanet leri
Bakan Mehmet Grmezi kastederek,
Makam aracnn, jakuzisinin, lksnn, atafatnn personeline zulmnn,
iktidar borazanclnn oluturduu
hacaleti Muhterem Hocaefendiye ve
arkadalarna adeta bir havuz
medyas yazar azyla iftiralar
atarak rtmeye almasn iin
dorusu kendisine hi yaktramadm. diyen Sargn, srf
Hizmet Hareketine sempati
duyuyor diye mftsnden
cami imamna yzlerce insann srldne de dikkati
ekiyor.
Sleyman Sargnn din
meseleleri anlatrken sk sk
rneklere bavurmas, soyut
hakikatleri somut olaylar zerinden anlatmas kitaptan istifadeyi artryor. Ey Sen
adl makalesinde Peygamber
Efendimize sdk iinde destek
veren ilkleri, sahabe efendilerimizi anlattktan sonra yle bitiriyor yazsn Sargn: Ey sen!
ster Hac Kemal ol, istersen Pekmezci ster Tatl bir dem ol, isterse aldayan bir Erkan... ster Hidayet olsun adn isterse Ekrem Her
kimsen bil ki, Rabbim seni ilklerin
hemen arkasnda haredecek
GNCEL
MEHMET ZDEMR
Krgn
bir yrein
syledikleri
amanyolu Televizyonunun ekran

yzlerinden Kemal Gleni herhalde tanmayan yoktur. 16 yldr
televizyonun ana haberlerini hazrlayp sunuyor.
stanbul niversitesi Hukuk Fakltesini bitirse de
meslek hayatna 1993 ylnda kurulan Samanyolu TVde balad. Haber merkezinde muhabirlik,
koordinatrlk, yapmclk ve ynetmenlik yapt.
de bozmutu. Hsm ve akrabalardan bin 300 kii,
Radyo programlar hazrlayp sundu. Ayn kanalda
Hocaefendinin yannda olduunu ilan etmek iin
en uzun sre ana haber blteni sunan isim oldu.
nce Erzurum, sonra stanbulda Glen Aile Bu20 yldr kamera karsnda, mikrofon nnde lke
lumas ad altnda bir araya geldi. Kemal Glen
gndemini, dnyada olup bitenleri, sra d olaylar
milyonlarn hislerine tercman olan bu tarih topanlatyor. Bunlarn hepsini mesleinin gerei olarak
lantlarn perde arkasn anlatrken Hocaefendinin
bir haber disiplini iinde gerekletiriyor.
Erzurumdan Edirneye gidiiyle balayan Hizmet
Bunca tecrbe ve birikimi, format belli progyolculuunda hibir zaman rahat braklmadramlar iine hapsetmek elbette doru ve akllca
n hatrlatyor. Ardndan o toplantlarda okududeil. Kemal Glen de bu kalplarn dna karak
u aklamay paylayor. Burada ailenin nasl bir
ekranda syleyemediklerini, hayata dair izlenimlegemie dayand, lkeye yaptklar maddi-marini, gncel olaylarla ilgili yorumlarn, bir anlamda
nevi hizmetler, Hocaefendinin neet ettii ortam,
haberlere yanstamadklarn zaman zaman kaleme
kimlerin tedrisinden getii, hayat ve hizmet felalyor. Yitik Hazine Yaynlar bu yazlar kitaplasefesiyle ilgili detaylar aktarlyor.
trarak okuyucuya sunuyor. Kemal
Devamnda Hocaefendi ve Hizmet
Glenin ilk kitab 2012 ylnda Camn
Hareketine atlan iftiralara, sulaArka Yz adyla yaymlanmt. Symalara, hakaretlere ayr ayr cevap
leyeceklerim Var adl ikinci kitab da
veriliyor. Kemal Glenin son derece
getiimiz gnlerde okurla bulutu.
ar ithamlar karsnda kulland
lk kitabnda Erzurumun kar bulutslup dikkat ekici. Yrei yanarda
larndan Sultanbeylide kt toplayan
misali kaynamasna ramen aznihtiyar kadna kadar hayata dair, farkdan kem sz kmyor, nezaket ve
l konulardaki gzlemlerini aktaran
nezaheti elden brakmyor. Sadece
Glenin yeni kitab ncekinden hayli
o mu? Bylesine geni bir ailenin
farkl. nk bu kez yazlarn kaleme
hibir ferdinden yakksz tek kealnd dnem, 17-25 Aralk yolsuzluk
SYLEYECEKLERM VAR,
lime duyulmuyor. Sadece bu bile
ve rvet soruturmalarndan sonra
KEMAL GLEN, KAYNAK, YTK
iki yldr Hizmete iftira atanlar
Hizmet Hareketi ile Fethullah Glen
HAZNE YAYINLARI, 224 SAYFA,
utandrmaya yeter.
Hocaefendiye ynelik balatlan kara
propaganda srecine tekabl ediyor. Kemal Glen
ki fotoraf arasndaki fark
Bilmeyenler iin Kemal Glen ile HoKemal Glen, ailesine olduu
caefendi arasnda ok yakn kan ba Syleyeceklerim
kadar Hizmet gnllleriolduunu hatrlatalm: Hocaefendi, Var adl yeni kitanin at okullara, Trke
Kemal Glenin z amcas DolayOlimpiyatlarna, Kimse Yok
syla iki yl doldurmak zere olan bu bnda 17-25 Aralk
Derneine de sahip karanlk dnemde Kemal Glenin
yolsuzluk ve r- mu
kyor, yaplan hakszlklara
Hocaefendi ve Hizmete atlan iftibeyefendi tavrn bozmaralardan nasl etkilenebileceini gz vet soruturmaladan itiraz ve isyan ediyor.
nnde bulundurmak gerekiyor.
rnn ardndan
Sunuculuunu stlendii
Ah! Mehmet Krknc Hocam
lkede yaananla- yurtdndaki Trke Olimpiyatlar programyla ilgili
Satr aralarnda bunu grmek mmizlenimlerini paylarken
kn: Kemal Glen daha kitabn ba- r, iki yllk skntl
meseleye hikmet pencerenda krgn olduunu ifade ediyor, sreci hem bir
sinden bakyor, Size salon
bilhassa Erzurumlulara, yani hemehyok szyle konulan tarilerine gnl koyduunu u szlerle haberci bakyla
lihsiz yasan ne byk
dile getiriyor: Dadalar neden Fethulhem de Glen
bir nimete dntlah Glen Hocaefendi meydanlarda
n ifade ediyor. Kitapta
yuhalatlnca ses karmad. ok kr- ailesinin bir ferdi
ksmen zel hayatndan
gnm ok Hocasn sevdiini iddia
kesitler de sunuyor Glen.
edip de onun emanetine sahip ka- olarak anlatyor.
Evlilik kavramna bakn,
mayanlara nasl krgnm, nasl gnl
einin ve ocuklarnn kendisi iin ne anlama
koydum anlatamam. Anlatamam krk kalbimden
geldiini izah ediyor. Eiyle birka gn dargn kalykselen feryadn makamlarn. Erzurumun madktan sonra nasl zr dilediini, krgnlklar bnevi ahsiyetlerinden Mehmet Krknc Hocaya da
ytmeden zmenin pahal hediyeler almadan da
hisli bir sitemde bulunuyor: Ah! Mehmet Krknc
mmkn olduunu anlatyor.
Hocam Kimse anlamasayd, hatta kardeleri bile
Kitabn sonundaki fotoraf albmnde, tarikar dursayd siz 50 yllk dava arkadanz terk ethe Edirne Mdafii olarak geen ailenin byk
memeliydiniz. Sizin gibi bir kmete gnl koymak
dedelerinden kr Paa ile Kurt smail Paay
haddim deil ama gnl ferman dinlemiyor.
gsteren kareler de var. Kemal Glen 2012de veByk deerlerin kendi topraklarnda anlafat eden amcas Hasbi Nidai Glen ile 2014te
lamamas kadimden beri yaansa da, 170 lkede
kaybettii babas Hac Seyfullah Glenin cenaze
kabul gren, sayg duyulan, niversitelerde adna
namazndan fotoraflara da yer vermi. ki fotokrsler kurulan, bar ve sevgi dlleri datlan
raf arasndaki byk fark u: 2012deki cenazede
bir gnl insanna memleketinde reva grlen tavr,
eski ve yeni alt bakan ve belediye bakanlar buaileyi derinden yaralam. Hocaefendinin arzusu
lunurken iki yl sonra yani nefret sreci baladkgerei o gne kadar ne kmamaya zen gsteren
tan sonraki cenazeye hibiri gelmemi.
aile, ilk kez bu prensibi kara propaganda srecin-
33
Kemal Glen
FOTORAF: ZAMAN, Turgut Engin
KTAP ZAMANI
ROMAN
KTAP ZAMANI
Ku dili, insan onuru

Norveli yazar Tarjei Vesaasn en nemli eserlerinden kabul edilen Kular duyarl bir sanatnn
kaleminden km, zrl bir kiilik zerinden
insan onurunu iirsel dille anlatan bir roman.
KULAR, TARJEI VESAAS , EV.: DENZ CANEFE, TMA, 240 SAYFA, 18 TL
minin gereklik ile d arasndaki snrlarda gidip gelmesinin temel nedenlerinden biri de bu sembolik anlatm.
NAN ETN
edefe ynelik almay

iyi bilen yazarlar familyasndandr Tarjei Vesaas. Eserleri lkemizde yeterince bilinmemekle birlikte,
Buz Saray adl roman zellikle bir kua derinden etkilemitir. O kuan
bir yesi de benim. Buz Saraynn sarsc
diline, anlatmna ve grlenden grlemeyene, daha dorusu grlmesi iin
aba gerektiren incelie nasl varldna
o romanda tank olmu ve hayran kalmtm. Kitaptan aldm tat, iyi bir iirden aldm tatla aynyd.
Tarjei Vesaasn filme de uyarlanm Kular romann okurken ayn tad
ve hazz aldm. Bir dostum, Hayat
ve dnya srekli yenilenir dncelerimizde, demi ve eklemiti: Ayn
zamanda srekli lmek demektir bu.
Kular okurken dostumun bu szn
anmsadm, doada olup biteni doru
okumann hayatmza kataca gzelliin ve ngrnn nemini de bir kez
daha kavram oldum.
Doann dilini anlamak
Kularn ana karakteri Mattis yetikin
bir adamdr ama evresi tarafndan ocuk muamelesi grr. Norve ormanlarnn derinliklerinde bir gln kysndaki
kulbelerinde ablas Hege ile birlikte
yaamaktadr. Hege rd kazaklarla
evi geindirirken Mattisi de iftliklerde
almaya tevik eder ama Mattis doadan ald kk sinyalleri anlamlandrma yeteneiyle neredeyse bir amandr.
Bir gn ulluk kuunu evlerinin stnde grdnde hayatlarnn artk eskisi
gibi olmayacan dnr ve olaylar art
arda, srp giden bir sinyal alma verme
durumuyla koca bir hayat anlamlandrr.
Mattisin hayatn doann acmasz ve
grnte keyf olan zaman ynlendirmeye balar.
Mattis zihinsel engelli, tuhaf dnen, dnyay alglamada farkl yollar
olan biridir. Tarjei Vesaas duygularn
tam olarak anlatamayan, sanki iirsel bir
dil kullanan ki ku diliyle de konuur
bu karakteri bir mit gibi grnen doann diliyle donatmtr. Kitabn mesajlar gl: nsan onuruna sayg, duygusal
hayat, i dnyay alglamak iin farkl
Tarjei Vesaas (1897-1970)
yollar... Kular grsel bir performans

olarak tanmlamak da abart olmaz sanrm. Tarjei Vesaasn filme uyarlanm,
tiyatrolatrlm pek ok eseri de bulunuyor. Bu bakmdan Vesaasn dilinin
hem iirsel hem de sinematografik elerle zenginletirilmi olduunu sylemekte yarar var.
Tarjei Vesaasn yaamn bilmeden,
yazar iyi tanmadan romanlarndaki
kimi ynleri aklamak zor grnyor.
Sanki byle bir yazarn yazdklaryla yaadklarnn rtmesi gerektiini dnyorum. Ama Kular romanndaki
sembolleri anlamlandrmak ve romann
bakarakteri Mattisi bu sembollerin anlamlarna gre deerlendirmek de gerekir kukusuz. nk Tarjei Vesaasn
baz eyleri semboller yoluyla anlatmay

sevdiini syleyebilirim. Elbette bu ksack yazda bunu amann olana yok,
ancak Vesaas ku motifini bir eik olarak kullanp baka bir gerekliin yolunu
ayor. Gerekte kanl canl, gerekliin
snrlarn amayan bir kutur bu. Ama
yazar, ku sembol araclyla Mattisi
roman boyunca ina ediyor, ete kemie
brndryor. Bir de yldrm ve frtna var ki, ku ve yldrm iki kart
g diye dnebiliriz. Bu da romanda
yer alan u kavramlar dnmemiz iin
zorluyor bizi: Bir yanda gzellik, sevgi,
irade ve iirsellik; br yanda yalnzlk, dmek ve lm sreci. ki gten
biri yaama, dieri lme iaret ediyor.
Vesaasn olaylar dramatize etme bii-
34
nsan onurunun nemi

Kular, Tarjei Vesaasn en nemli eserlerinden biri kabul ediliyor. Yorumlamaya
ak zenginlikte, duyarl bir sanatnn
zihninde canlandrd bir roman, belki bir otoportre olarak, zrl bir kiilik
zerinden insan onurunun nemini iirsel bir dille anlatyor. Kukusuz Kular
yalnzca Norvein kltrel kodlaryla
biimlenen ama evrensel insan ilikilerini anlatmas deerli klmyor; onu deerli klan ayn zamanda yaamn ana
damarlarndan filizlenen gerek hayat
ve acmasz doann tasviri. Varoluun
nedenleri stnde dnmemizi, srad, olaanst, mucizevi, rastlant diye
tanmladmz olaylarn kaynann
doada yattn bilmemizden geiyor
her ey. Yazarn oduncu Jrgeni sonlara doru deitirici, dntrc bir
g olarak romana koymasnn nedeni
bu olabilir mi bilmiyorum ama Kularn
ilk iki blmndeki iirsel atmosferin
ne yne evrileceini tahmin etmenin
zor olduunu sylemeliyim. Elbette bu,
balangta da belirttiim gibi, yazarn
hedefe ynelik almasnn da baarl
bir rnei. Sonsuzmu gibi duran bir son
gibi romann bitii.
Yalnzlk, korku ve korunma gibi insani durumlar, romanda Mattisin gemiine de iaret ediyor. Ablas Hegenin
kendisini hi brakmamas ve bunun
yan sra doann iaretlerine de duyarsz olmamas iin Mattis byk aba
harcyor. Ama yaamn durdurulamaz
ilerleyii iinde kendi elleriyle rd
duvar ykyor. Hissetme kapasitesi veya
eilimdeki azalmadan olmuyor bu, tersine, Mattis bandan beri ulluk kuunun
lmnden, kavak aalarndan birinin
yldrm arpmas sonucu dmesinden
biliyor kt eyler olacan. Anne ve babasn erken yata yitiren ve korunmaya
ihtiya duyan kahramann gelecei doann diliyle biimleniyor sonunda.
Mattisin totemle rd yaamnn
bu sarsc, yaln yksn her okurun seveceini dnyorum, nk Vesaasn
Kular monologlarla ve sanki orada olmayan kimselerle kurulan gerek diyaloglarla iirsel bir leni andryor.
TARH-DNCE
KTAP ZAMANI
Osmanlnn Rnesansa etkisi
Gecikmilik devam ediyor
Anna Contadini ve Claire Nortonun hazrlad

Rnesans ve Osmanl Dnyas adl kitap, 15. ve 16.
yzylda Osmanlyla Avrupa arasndaki kltrel etkileimin ana hatlarn izen almalar aktaryor.
Gregory Jusdanisin 1991 tarihli almas

Gecikmi Modernlikin Tuncay Birkan tarafndan yaplan Trke evirisi, uzun bir
aradan sonra yeniden raflarda.
RNESANS VE OSMANLI DNYASI, KOLEKTF, DER.: CLAIRE NORTON, ANNA CONTADINI,

EV.: EBRU KILI, KO NVERSTES YAYINLARI, 340 SAYFA, 36 TL
GECKM MODERNLK, GREGORY JUSDANIS,

EV.: TUNCAY BRKAN, METS YAYINCILIK, 248 SAYFA, 24 TL
A. YAVUZ ALTUN
esin olarak biliyoruz ki,

ulus-devletler kendilerine meruiyet salamak adna tarihe
ihanet ettiler. Uluslamak iin ulusun tarihini uydurdular. Halklarn
sterilize edilmi, krplm, balamndan koparlm bir gemie inanmaya
zorladlar. Trkiyedeki resm tarih,
alternatif tarih tartmalar yalnzca
ieriden kaynaklanan bir temize kma hikyesi deildi elbette, dnyada
ulus-devlet anlatlarnn sorgulanmaya
balanmas Trkiyedeki tarihileri de
ister istemez zorlad. Disiplinler aras
almalar, birden ok dil bilen aratrmaclar, yeniden okunan kaynaklar
Nihayet geldiimiz noktada birbirinden ayrks grnen medeniyetler,
halklar, birbirine dman lkeler arasndaki etkileimi yeni yeni grmeye/
okumaya baladk. Anna Contadini
ve Claire Nortonun hazrlad Rnesans ve Osmanl Dnyas isimli kitap,
15. ve 16. yzylda Osmanlyla Avrupa arasndaki kltrel etkileimin ana
hatlarn izen almalar aktaryor.
Bir konferansn meyvesi olan derleme,
yalnzca belgeleri konuturmakla kalmayp ulus-devletlerin tarihe ynelik
tahribatn tedavi edebilecek nermeler
de gelitiriyor.
Byk teki: Osmanl
Aslnda artc olan, Avrupa

Rnesans esnasnda Doudaki byk teki Osmanlnn bu gelimelere
tamamen bigne kalmas ihtimalidir.
Zira bu srete hasmlk kadar ticaret
de devam etmi, eliler gidip-gelmi ve
hem matbaa ncesi hem de sonras kltrel alveri srm. En bilinen rneiyle Fatih Sultan Mehmetin Venedikli
ressam Gentile Belliniye bir portresini
yaptrmas bile karlkl etkileimin
rneidir. nk Bellininin bugnk
gibi bir uakla gelip sarayda az vakit
geirerek portreyi tamamlayp gittiini
dnmektense, buraya Avrupadaki
birikimi tadn ve Osmanl sanatn da bu srede kefetmeye altn
dnmek daha makul. Buna, Akdenizdeki ticari faaliyetlerin, Avrupadaki
ve Osmanldaki Yahudi, Hristiyan ve
Mslman tccarlar birbiriyle iletiim
halinde tuttuunu da eklemek gerekir.
Ki Claire Norton, bu insanlarn aidiyetlerini deil tccarlklarn nceleyen
bir pragmatizm iinde yaadklar no-
tunu dyor.
Mesele sadece bunlarla kstl deil.
Szgelimi Anna Contadininin makalesinde, 11. yzyldan 16. yzyla
kadarki eyalar, hallar ve resimlerde
kullanlan baz imgelerin Akdeniz lkelerinde benzetii yargsna ulalyor. Owen Wright, Osmanl ile Avrupa
arasndaki geileri mzikte de izleyebileceimizi savunuyor. Suraiya Faroqhi, Osmanl tekstil rnlerinin Avrupa
pazarna almasnn, Dounun sadece
ham ipek ve kuma salaycs olmadnn, ilenmi rnleri de Avrupal
tketiciye (bugnk manasyla deil
belki ama) ulatrdnn kantlarn
sunuyor. Anna Akasoy, Fatih Sultan
Mehmedin Yunan felsefesinin hamiliini yaptn, saraydaki sohbetlerde ve
devrin eserlerinde Yunan felsefesinin
de bahsedilen konulardan olduunu
gsteriyor.
SELM SALH
urgut zaln 1993 ylndaki lmnn ardndan younlaan atma

sreci, sivillere ynelik terr eylemleri ve faili malum cinayetler ile Krt sorunu, kitlesel bir histeri,
kanserojen bir ur halinde toplumun
geneline yaylmt. Bir yandan irrasyonel ve lmpen bir milliyetilik
devletin ve medyann resm az haline gelirken, dier yandan snrl ve
ziyadesiyle sol bir entelektel evrede
sorunun tarihsel, aklc ve vicdani zmlerine ynelik araylar da devam
ediyordu. Devletin doal ve ahlki bir
refleks olarak arptt milliyetiliin
bir modern zamanlar icad olduunu
sylemenin hayli zor olduu o meum
yllarda, tam da bu yndeki yaynlarn
evrilip ilk basklarnn yapldn da
biliyoruz: Edward H. Carr, Milliyetilik
ve Sonras (1945); Anthony D. Smith,
Mill Kimlik (1991); Benedict Anderson, Hayali Cemaatler (1983) gibi
Temel alan modern Yunan edebiyat
olan Gregory Jusdanisin 1991 tarihli
almas Gecikmi Modernlik ve Estetik
Kltr: Mill Edebiyatn cad Ediliinin
1998deki evirisi de ayn politik balama seslenmi ve ksa zamanda nemli
bir referans kitap haline gelmiti. stelik bir ynyle yukarda baz nemli
rneklerini saydm teorik kanona
eklemlenen bu alma, dier bir ynyle de Avrupa merkezli teorinin
Bat d bir kltr Fransa, Almanya
ya da Britanya ile ayn kavramsal erevede aklamasna kar kyor, tartmann merkezine modern ve ulusal
bir kurum olan edebiyat alyordu.
Andersonun Hayali Cemaatleriini izleyen Jusdanis, Milliyetiliin Kkenleri ve Yaylmasnn farkl tarihsel ve
toplumsal balamlardaki farkl krizlere dayandn, stelik Osmanl tarihi
iinden gelien Yunanistan rnei ile
aklyordu. Ancak Hayali Cemaatlerin
bu yl sekizinci basksnn yaplmasna
karn, Tuncay Birkann evirdii Gecikmi Modernlikin ikinci basks geen
ay datma kt ki bu yaz, on yedi
yl aradan sonra gelen bu gzel haber
zerinedir.
Geen srede tarih deiti, balam
deiti, Trkiye deiti ve milliyetilik
doal aurasndan ksmen karak tartlabilir tarihsel bir ideolojiye dnt.
Srecin sonunda Trkiye sve oldu
Akdeniz havzas
Akdeniz corafyas, Rnesans boyunca

ticaretin ve ulam alarnn havzas
olmasyla, kltrlerin ciddi bir taycln yapt. Napolyonun Hristiyan
Araplar hatrlatarak Msra sefer dzenlemesine kadar Avrupa ile Arap
dnyas (Ortadou) arasnda ticar balar kurulmutu. Hatta Ermeniler, Sryaniler ve Yahudiler Avrupaya eitim
iin gidebiliyorlard. Hal seferlerinin
kltrel tayclk boyutunu es gemek
yaygn bir gelenek ama bu seferler kltrel tarihte belki siyasi olandan daha
byk etki yapt. Palmira Brummett
kitaptaki makalesinde, nebaht Deniz Sava zerinden benzeri bir etkiyi
aratryor mesela.
Son yllarda Rnesans dnemi Avrupasna dair almalar, Avrupa ile geri
kalan (the rest) arasndaki unutulmu,
es geilmi balar yeniden grmemizi
salyor. Bunda post-kolonyal bakn
nemi byk. Ama daha da nemlisi,
Avrupa-d toplumlarn kendi tarihlerinin kaynaklarna dnmeleri. Bildiimiz, Avrupann yalnzca Antik Yunan
ve Roma kltrnn bir yeniden okumas olmad, Arap-slam medeniyetinden (Halifelikler) ve Osmanldan,
dahas Afrikadan, Latin Amerikadan
ve Uzakdoudan edinilen birikimin de
etkilerini youn ekilde tad fikri kr ki yaygnlayor. Belki de kresellemenin diyalektik bir etkisi olarak,
kanlmaz bir ekilde gemiimizi bylece kucaklamamz gereklidir.
35
diyen yok tabii, ancak devlet aygtlarndaki dnmn ksr dnglere

dayanan direncine karlk, Trkiyede
sivil toplum geliti ve kendi imdiliine ironi ile bakabilen entelektel bir
okur yazar kitlesi olutu. Jusdanisin
almasnn da ilham verdii Trk
modernlemesine ynelik almalar
yapld, Trk edebiyat tarihilii kronolojik filoloji parantezinden edebiyatn tarihsel olumsallklarn da gzeten
karlatrmal bir alana yneldi. Onca
olumlu etkiye ramen bu dnmn
genelletiini, Trkiyede beeri ve
sosyal bilimlerin 19. yzyldan kalma
atmac alkanlklardan syrldn sylemek zor. Bu balamda Trk
modernlemesini (ya da her trl modernlemeyi), dnemsel anomali dizileri retip gecikmeyi srdren bir
krizler silsilesi olarak deerlendirmek
de mmkn. Muasr medeniyet ya da
Trk-slam birlii; Gecikmi Modernlik,
yakalanmaya allan topyann tam
da restorasyon adna meydana getirdii tahribat ile tesis edilmi ya da edilmeye allan her trl konsensusa
nasl musallat olduunu gayet iyi anlatan ufuk ac bir kitap ve bu ynyle
Trk modernlemesini benzeri bir sre zerinden daha iyi anlamak iin
deerli bir kaynak.
Bat d arkl bir kltr
Benzer diyorum nk Yunanistan ve

Trkiye rnekleri, karlkl olarak atma reten tarih sylemleriyle birbirlerini tekiletirirken belki de modernleme srelerinin en rten
yanlarn ortaya koyuyordu. Milliyeti
paradigmann yaratt ortakln yannda, Jusdanisin Yunan kltrn
Avrupa merkezci edebiyat eletirisinin nesnesi olmaya direnen, Bat d
arkl bir kltr olarak deerlendirmesinin zellikle altn izmek gerekiyor. Benzer gerilimlerin yaand
Trk edebiyatnn kurumsallama srecinde neden tekil bir kanonun olumasnn imknsz olduu zerine
daha iyi dnebilmek ve yz
Avrupaya dnk iktidar sekinlerinin, halka doru ynelip kabaca devam edebilmek iin icat ettikleri ulusal biriciklie dair hikyelerin
benzerlerinin Yunanistanda da anlatldn bilmek, daha gereki bir gelecek tasavvuru iin de elzem olmal.
Zira yeni Trkiyenin krizleri birilerinin zannettii kadar yeni deil
ROMAN
KTAP ZAMANI
Eletirmenin roman
Eletirmen Semih Gm yaklak otuz be yl boyunca eletiri yazlar yazp eitli
dergi ve yaynevlerini ynettikten sonra bir roman kaleme ald. Belki Sonra Baka
eyler de Konuuruz, Trkiyenin yakn gemiinde izleri grlen derin yarklara
odaklanrken, o meselelere hapsolmu bir bireyin aclarn da gzler nne seriyor.
BELK SONRA BAKA EYLER DE KONUURUZ, SEMH GM, CAN YAYINLARI, 300 SAYFA, 23 TL
usan Sontag rneinde olduu gibi, kurmaca

yaptlardan ziyade eletiri
ve denemeleriyle tannsalar da, kimi
eletirmenlerin kurmacann ekimine
en azndan hayatlarnn bir dneminde
kaytsz kalamadklar grlr. Yllarca inceledikleri yaptlara gnn birinde kendi yaptlar da eklenir. Bazen de
tam tersine, sanki bir kuralm gibi, ksa
bir zaman kurmaca rnler verdikten
sonra kurmaca yazmay brakp sadece
eletiriye ynelmi ya da iki ura ayn
anda srdrm yazarlar da mevcut.
Yine de bir eletirmenin, inceledii metinler zerine dnrken bir yandan
da kendi metnini ina etmesi, roman
sanatnn iyi veya kt rneklerine, romanlarn sorunlarna deinirken kendi
kafasndaki roman kurmas, baka bir
yapt didik didik ederken gnn birinde inceleme nesnesinin ekimine kaplmas hayli g olmal.
Eletirmen Semih Gm yaklak
otuz be yl boyunca eletiri yazlar
yazp eitli dergi ve yaynevlerini ynettikten sonra epey riskli bir deneyime soyunarak bir roman kaleme ald.
Bugne kadar, roman sanatyla ilgili
onlarca kitap yazm bir eletirmenin
nasl bir roman yazd merak konusu
oldu haliyle. Yllarca roman sanat zerine yazlar yazm, roman sorunlarna eilmi bir eletirmenin aniden bir
romanla belirmesi nereden bakarsanz
bakn artcyd nk.
DNYANIN KARMAIKLII
Eletirmen byle yaparak bir romann
nasl yazlmas gerektiini mi gstermeye alyordu yoksa? Bir syleisinde Belki Sonra Baka eyler de
Konuuruzu, bir roman nasl yazlr
sorusuna cevap vermek iin yazmadn sylyor Gm. phesiz kitab
okurken byle bir hisse kaplmyorsunuz. Bu romann bir ders verme nitelii
yok. Ama Semih Gmn, anlatm
olanaklarndan zaman kullanmna
varana dein etkileyici bir roman kaleme aldn sylemek mmkn. Hem
doaya, hem aka derinlikle bakabildii, ikisini ayn potada eritebildii iin
vgy hak ediyor kitap.
FOTORAF: dha
SERDAR GVEN
Semih Gm
Romann konusunun artc olduunu sylemek g. Zaten yazar da

sanki bile isteye ok da ilgin olmayan
bir olay zerine kurmu romann.
Hikyenin ekiciliindense i dnyann karmak yapsna, bu dnyann dile getirilme biimlerine dikkat
ekmek istemi bir bakma. Romann
kahraman Sinan, kitapta sk sk dnlen ikence sahneleri yznden derin aclar ekmektedir. Sadece gvdesi
deil, ruhu da yara almtr bu ikencelerde. ay boyunca kanunsuz bir
ekilde gzaltnda tutulduktan sonra
serbest braklm ama bu kez devletin
basks yerine yalnzlk ve acnn zihninde at yaralarla ba etmesi gerekmitir. Artk kendine yeni bir hayat
kurmak, kars dahil geride brakt
herkesi unutmak, tank olduu tm
olaylar zihninden atmak istemektedir.
Bu yzden, byk aclar ektii kiisel
tarihi ve kars Leylay geride brakarak, kendine yeni bir hayat kurmak
amacyla uzak bir deniz kysndaki
kyden uzakta bulunan bir kr evine
yerleir. Bu evde hem gemiiyle he-
saplap aclarn dindirmeye, hem de

zerinde alt roman vastasyla
yaralarn onarmaya alacaktr.
Roman kahramannn evinden ayrlp kye yerlemesiyle alan Belki Sonra
Baka eyler de Konuuruz, Trkiyenin
yakn gemiinde izleri grlen derin
yarklara odaklanrken, bunlara hapsolmu bir bireyin aclarn da gzler
nne seriyor. Kahramann, unutmaya altka zerine daha fazla ken
yakn tarihindeki aclar dindirebildii iki ana unsur var roman boyunca: Doa ve ak. nce doa kucaklar
Sinan. Benzersiz doa tasvirleriyle
rlen roman boyunca, ne zaman ba
sksa doaya kaar. Dilini renmeye
yeni balad doa her seferinde kucak aar ona. Yaralarn onarmasna
yardm eder. ok gemeden bu unsura
ak da eklenir. Bu kyde tant Mina
adl kadn sayesinde yeniden hayata tutunmaya balar Sinan. Minayla
birlikte yrylere karlar. Roman,
hayat ve doa zerine konuurken
birbirlerini iyiletirmeye alrlar bir
bakma. Sinandan daha etkileyici bir
36
kahraman olarak ne kan Mina, sarp sarmalar Sinan, yaralarn saaltmasna yardm etmeye alr. Tpk
Sinana sahip kan doa gibi kucaklar
onu. Hatta bazen bir anne figrne dnr. Ama Sinann acyla yorulmu
zihni her seferinde yeniden yanla
doru srklenmesine sebep olur. Ne
yaparsa yapsn, zihninin ona oynad
oyunlara kar koyamaz. Sonunda da,
akn yitirip kendisini yeniden doann kucanda bulur. Bir trl stesinden gelemedii yalnzlk duygusunu
doaya kararak yenmeye alr.
Yer deitiren anlatc
Belki Sonra Baka eyler de Konuuruz ustaca kurulmu yapsyla dikkati
ekiyor. zellikle kitabn ilk blmlerinde birbirinden artc anlatm
olanaklarnn okuru rahatsz etmeden
denendiini grmek mmkn. Anlatcnn yer deitiren konumu hi phesiz bunun en iyi rnei. Hem birinci
tekil ahs hem de nc tekil ahs
anlatmnn bylesine ustaca i ie getii romanlarn says az. Dil ve zaman
sklkla deiiyor. Hi phesiz bu durum romann daha da etkileyici olmasna yol ayor. Dahas, zellikle doa
tasvirlerinde prl prl bir anlatm var
yazarn. Romann sadece hikyeden
deil, ayn zamanda ve byk lde
dilden olutuunu da gsteriyor. artc olduu kadar dikkat ekici cmle
kurulular var Semih Gmn. Yer
yer kesintili cmlelere yer veren bu dil
sayesinde, mutsuzluu yaam biimi
olarak semi/semek zorunda kalm
kahramann ac dolu hikyesi daha da
paral bir hal alyor.
Roman kahraman Sinann yazd
roman da bu kitapta okuyamyoruz.
Ama zamanla, phe pay brakmakla
birlikte bu romann kitapta sz edilen
roman olduunu anlyoruz. Kurgu
iinde kurgunun ne kt bu blmlerde, baka romanlara yaplan atflara
da rastlanyor. Baka yazarlar ve romanlarla geniliyor Semih Gmn
roman. Sanki yazar sezdirmeden bir
okuma listesi de karyor okurlarna.
Kitap bitince, Belki Sonra Baka eyler de
Konuuruzun da bu listede olmas gerektiini anlyoruz. Hatta Sinann hi
okuyamadmz romannn da
DENEME
KTAP ZAMANI
Yeni Dnyadan dedikodular
D evi
Atascaderonun Sincaplar, bir Amerikan kasabasnda ksa sre

yaayan Feyza Hepilingirlerin oradaki gnlk hayata dair
izlenimlerini ieriyor. Hepilingirler, kendi gzlemlerinin yan
sra Amerika hakknda rendikleriyle kitab zenginletirmi.
Michael Pollann Bana Ait Bir Yer adl kitab bir mimari
yapnn biyografisi niteliinde. Yazarn yaad evin
arkasndaki ormanda okumak, yazmak ve hayal kurmak
iin kendi tasarlayp ina ettii alma evinin maceras.
ATASCADERONUN SNCAPLARI, FEYZA HEPLNGRLER, EVEREST YAYINLARI, 265 SAYFA, 15 TL
BANA AT BR YER, MICHAEL POLLAN, EV.: LKNUR URKUN KELSO, SNEK SEKZ YAYINEV, 344 SAYFA, 20 TL
MUSA REK
eyza Hepilingirler, kaleme

ald dil yazlarnn yannda
romanlar, ykleri ve ocuk
kitaplaryla da edebiyatmzda
kendine zg yer edinmi bir isim. Yazarn, gezi ve an arasnda konumlandrlabilecek yeni kitab Atascaderonun
Sincaplar, Kaliforniyann Atascadero
kasabasna dair izlenimlerini ve gzlemlerini ieriyor. Kitap, Amerikadaki gnlk hayat, elence hayat, eitim, trafik,
din ve ulusal gnler zerine yorumlarla
ve kimi zaman eletirel bir bak asyla
ilerliyor. Byle bir kitab aklnn ucundan
geirmediini syleyen yazar, yakn bir
dostu ve Kafkann Amerikaya hi gitmeden Amerika kitabn kaleme aldn
hatrlatan kz yazmaya ikna etmi.
Hepilingiler, kendi gzlemlerinin
yan sra Amerika zerine eten dosttan
dinledii bilgilerle kitab zenginletirirken, Yeni Dnyadan kendi deyiiyle bir
dedikodu kitab karm. nsanlarn ie
dnk bir yaam srd Amerikada
yazar mutfan iine giriyor, yemek kltrnden sz ediyor, marketlere uzanp
yalnz yiyecek deil tabut bile satan bu
byk meknlara dair gzlemlerini paylayor. Hepilingirlerin yolunu eitli zamanlarda Amerikaya dren, yazarn
mimarlk eitimi alan kznn bir Amerikal ile evlenmesi olmu. Son ziyaretinde
torun bakarak lkede ay geiren yazar,
kk bir kasabay merkeze alp okuru
Amerikada bir gezintiye karyor.
Hibir zaman bat hayran olmadm
ABDyi tek szckle zetlemek gerekse

en uygunu byk olur, diyen Feyza
Hepilingirler haksz deil. Yolu bu koca
lkeye den pek ok kimsenin ilk dikkatini eken, her eyin byk olmasdr.
Atascadero ise 27 bin 400 nfuslu grece
kk bir kasaba.
Amerikan yaamndan sahnelerin
bir tan olarak deneyimlerini anlatan
Hepilingirler, iinden geldii kltr bir
kenara brakmyor: Hibir zaman Bat
hayran olmadm. Balangta bilinli
bir seim deildi. ocukluumdan beri
kendi kendimizi aalamamza o kadar
ok tank olmutum ki alkanl,
zeks, gzellii ile srekli karlatrldnz zengin komu ocuuna duyduunuz kskanln giderek ondan nefrete
dnmesi gibi bir eydi.
Niye
kaptrdk
ocuklarmz
Amerikaya? sorusuyla yzleen ya-
zarn cevab yle: Trkiyedeki kadar

byk gelecek endiesi duymadan yaayabiliyorlar burada. Zengin olmuyorlar,
ke dnmyorlar ama drste altklar zaman, alacak i bulabiliyorlar;
geimlerini salayacak kadar paray kazanabiliyorlar.
Hepilingirler, Amerikallarn kendilerinden baka kimseyle ilgilenmemesini lkenin dnyadan kopukluuna
ve hangi kydan baksalar grdklerinin
deniz deil okyanus olmasna balyor.
Trkiyedeki Amerika ryasna ok da
anlam veremediini syleyen yazarn
yle bir tespiti var: Trkiye ABDnin
bu kadar umurunda bile deilken bizim
var gcmzle onun yediini, itiini,
giydiini, en ok da dilini taklit etmeye
almamz her zaman iime dokunmutur. Laf bu konulara geldiinde her
seferinde dertleniyorsam bundandr.
Trkeyi savunmak iin yllar yl verdiim sava bu taklitilie, bu zenmelere
kar verilen savat.
ERCAN YILMAZ
ittgenstein, Vermischte
Bemerkungende yle diyor: Felsefe zerinde alma ki mimarideki almaya oka benzer- aslnda
daha ok kiinin kendi zerinde almasdr. Kendi anlay zerinde. Nesneleri
nasl grd zerinde. (Ve onlardan ne
bekledii zerinde.)
Felsefe ile mimari arasndaki ilikiye benzer bir ilikiyi edebiyat (yaz)
ile mimari arasnda da kurmak mmkn. Birinde daha ziyade kavramlardan
yola klr, dierinde metaforlardan.
Her ikisinde de kiinin kendi zerinde
almasdr sz konusu olan. Michael
Pollann Bana Ait Bir Yer adl kkrtc
kitabnda olduu gibi.
Ayn eserin bir baka yerinde de unlar sylyor Viyanal filozof: unu sylemek istiyorum: Bir soruyu, bulmann
bir yntemi dorudan doruya karlar.
yle de denebilirdi: Bir soru, aramann
bir yntemini belirtir. Arama yalnzca bir
odada yaplabilir. nk insann, yalnzca o odada hibir ey olmad bir orayla
ilikisi vardr. te Pollan da aramay
yapabilecei bir oda tasarlayarak balyor ie ve tasarmn hayata geiriyor.
Metafordan gereklie yaplan bir yolculuk phesiz bu, sonra da gereklikten
kavramlara Ama ora neresi? nsann
orayla ilikisi nedir? Oradan m dmtr insan yeryzne ya da insann
airane konaklad yer midir ora? Pollan bana kalrsa bu sorularn cevabn
aryor. Hayal evini ina ederken kendini
de ina ediyor bir bakma. Kendi zerine
dnyor, kendi zerine alyor.
STEINBECKN EVNDE
TRKYENN OLMADII HARTA
rendii bilgilerle Amerikan eitim

sistemi bizdekinden de betermi meer. yorumunda bulunan Hepilingirler
Trkiyedeki durumu da yle zetliyor:
iirle, ykyle, romanla kendileri arasnda hibir balant kurmayan, bunlarn
hep bakalar iin yazldn dnen,
kendilerini edebiyatn verecei zevkten
mahrum ettiklerinin farkna bile varmayan genleri eittiimizi varsaydk. Bir
vapur seyahatinde yanna Yaar Kemal
otursa onu bile tanmayacak kadar hayatn cahili yaptk ocuklarmz ve bunu
eitim sandk.
Hepilingirler edebiyatmzdan en
ok Orhan Kemale benzediini dnd John Steinbeckin Atascadero
ile San Francisco arasnda bulunan Salinas kasabasndaki mze evini de ziyaret etmi. Steinbeckin adn tayan
gsterili yapy bir fast food restoran
diye niteleyen yazar, mzedeki haritada
Trkiyenin yer almadn fark etmi
fakat kimselerden bunun sebebine dair
tatmin edici bir cevap alamam.
Feyza Hepilingirlerin daldan dala
gesin, biraz uuk, biraz savruk olsun
ama keyifli bir okuma sreci sunsun dedii kitab bunu baaryor. Yalandma
karar verdiim andan itibaren, bata bilgi
olmak zere, deer ve nem verdiim her
eyi paylamaya alyorum. diyen yazara okurun bir teekkr borcu var.
Ormanda okumak, yazmak
Bernhard Leitner, Wittgenteinn mimarlna ilikin unu kaydeder: na ile bizzat

yzletiinde phesiz hibir mimari renimi yoktu. Pollan kkrtan ey de buydu
sanrm. Dilin snrlarna kadar zorlamak
kendini.
Sinek Sekiz Yaynlarndan kan
Bana Ait Bir Yer, bir mimari yapnn biyografisi niteliinde. Pollann yaad evin arkasndaki ormanda okumak,
yazmak ve hayal kurmak iin bizzat tasarlayp ina ettii alma evinin maceras. Pollan mimarlk tarihinden insann
doayla ilikisine ve bu ilikide kopan
yaamsal balara, benliin meknlarda
neredeyse vcuda gelerek karlk bulmasndan modernizm eletirisine kadar
birok mhim, bir o kadar da okumas
37
keyifli konuya deiniyor.

Kitabn Kendine Ait Bir Oda balkl ilk blmnde soruyor Pollan: Bir
dnem byle bir yeri olsun istememi, bu
yumuak kelimeleri iinde yaanabilir bir
biim alana dek kafasnda evirip evirmemi biri var mdr? Allm kayglarnn kylarndan uzaklara doru yolculuk
edebilecei bir yer hayal ediyor yazar; bir
ka hayali... Bu hayalci ruha, krk yandan birka yl nce, kendine ait bir oda ya
da kulbe fikri gelir. Sadeleme fantezisi
olarak tanmlyor bunu Pollan. Bu fikrin
asl kkrtc yanysa, oday bizzat kendi
ina etmek istemesidir. Edebi ve psiik
bir mekna ihtiyatan douyorsa eer
bu istek, yazmak ile ina etmek arasnda
pekl dorudan bir iliki kurulabilir.
nce evin dnda, zellikle yazlar okuyup yazabilecei tek odal basit bir
mekn arzusunun doduunu belirtiyor
Pollan. Bir sre sonra neredeyse hi-biryere dnen eve alternatif bir aray hi
phesiz bu; burada-olmak ve elbette
yeryznde airane konaklamak iin...
Hlderlin, Heidegger ve Bachelard karm
bir felsefe elik ediyor kitap boyunca okura.
Evin poetikas
Bachelardn Meknn Poetikasndaki u

cmlelerinin kendisini harekete geirdiini kaydediyor Pollan: Evin balca
faydalarn saymam gerekirse: Ev hayalleri barndrr, ev hayalciyi korur, ev
huzur iinde hayal kurmaya izin verir.
te bu cmle kaybettii ve geri almay
hayal ettii eyin bu olduunu fark ettirir
Pollana. Bu hayal evinin poetikas olan
kitap, hem bir hayalin hem de hayal kurulabilecek somut bir meknn inasnn
nerdeyse btn kkrtc ayrntlarn
iermesi bakmndan gerekten srad
bir okuma vaat ediyor.
Bachelardn gerek hayallerin fiziksel
bir mekna ihtiya duyduuna ilikin grleriyle Virginia Woolfun kendine ait bir
odas bir bakma modernizmin icatlar
olarak ortaya kmt. Mekn ile benlikin
birbirini
ekillendirmi
olduu
Rnesanstan sonra kiinin kendine ait
odas ile modern birey kavramnn ayn
anda ortaya kmas tesadf olmasa gerektir.
Buradan
hareket
ederek
Emersonun, O zaman kendi dnyanz
ina edin. tavsiyesine uyuyor ve doayla
kltrn elerini birletirerek gzel ve
faydal eyler retmenin, bir aatan bir
anlam karmann yolunu anlatyor bize
Michael Pollan; modern bireyin kendi
dnyasn ina ediini
EDEBYAT
KTAP ZAMANI
Konak ve yalnn romanlardaki serveni

Mustafa Dere htiamdan Sefalete: Yeni Trk
Edebiyatnda Konak ve Yal adl kitabnda Tanzimat
yllarndan balayarak gnmze kadar krka yakn
yazarn yz elli civarnda eserini inceliyor.
FOTORAF: ZAMAN
HTAMDAN SEFALETE: YEN TRK EDEBYATINDA KONAK VE YALI, MUSTAFA DERE, PALET YAYINLARI, 554 SAYFA, 30 TL
SEZA COKUN
ekn,
Tanzimat sonras Trk
edebiyatnn
modernleme meselesini izleyebileceimiz birka ana unsurdan biridir.
Yazarlar sadece mekndaki deiimi
deil, mekn insan ilikisini de bir mesele olarak eserlerinde kurgular. Yahya
Kemalin Tepe makalesinde dikkat ektii gibi, bu dnem edebiyatmz
baz merkez meknlar etrafnda ekillenir. Tanzimattaki amlca, Servet-i
Fnndaki Taksim Tepeba gibi...
Meknn insanla ilikisini dndmzde bu durumun tabiilii ortaya
kar. Heidegger, insann var olma srecini, mekn ina etme ve oturma pratii ile ilikilendirir. Meknn Poetikasn
yazan Bachelard ise meknn, peteinde zaman sktrdn syler.
Meknn insanla ontolojik ilikisi ve
zamanla btnleen yan, edeb metinlerde kurgulanan mekn zerinde daha
derinlikli durmamz gerektiriyor. Mustafa Derenin byk emekle hazrlad
anlalan htiamdan Sefalete: Yeni Trk
Edebiyatnda Konak ve Yal isimli kitab,
bu mhim meseleye eilmesi bakmndan nemli bir boluu dolduruyor.
Dere, Trk roman ve hikyesinde
konak ve yalnn ele alnn inceledii kitabn iki ayr yksek lisans tezine
dayandryor. Elbette bir edebiyat aratrmas olarak, kurgudaki fonksiyonu
ele alnyor sz konusu meknlar. Ancak bu erevede yaplan bir inceleme
bile bize konak ve yal zerinden son iki
asrlk deiim maceramzn okunabileceini gsteriyor. Batyla nce yksek
zmrenin temas etmesi, bu kesimde
Batl hayatn daha hzl ekilde gzlenmesine imkn verir. Gndelik hayattan
meknn terifatna dein geni bir dairede bu zmre, Batl yaayn izlerini
sergiler. Roman ve hikyeler vastasyla
ele alnan meknlardaki terifatn, ssleme biimlerinin, protokol kurallarnn
deiimini takip edebilmek, sz konusu
meknlar birer vitrin haline getirir.
Mustafa Dere, Tanzimat yllarndan
balayarak gnmze kadarki srete krka yakn yazarn yz elli civarnda eserini
inceledii kitabn yazarlara gre tasnif
etmi. Bu tasnif biimi, kronolojik olarak
ettii kona da mimarisinden eyasna

kadar byk bir ayrntyla iler. Dere, bu
durumu ncelikle anlatm tekniinin bu
yllarda henz gelimemi olmasyla ilikilendiriyor. Tanzimat yazar, bakt manzaray dondurarak anlatmay tercih ediyordu. Duraan tablolar bu dnem romannn
hkim mekn anlatmdr. Psikolojik derinlik ve insan mekn ilikisine dnk hususi
dikkat henz yerlemediinden mekn,
insann dnda, tasvir bir boyut olarak
kalr. Bununla birlikte kitapta vurguland
gibi konak yaants, Tanzimat romanlar
ve hikyeleri sayesinde geirdii deiimler
ve slup-zevk noktasnda takip edilebilir.
Bu dnem romanclarnn ounlukla konak ve kklerde yaayan insanlar olmalar, metne otobiyografik tecrbenin dhil
edilmesi bakmndan nem arz ediyor.
Bata erif Mardin olmak zere Tanzimat
romanlar zerinden Tanzimat dnemi
modernleme maceramz irdeleme gayretleri grlse de bu macerann ok nemli
bir cephesini tekil eden mekn zerinden
tahliline dnk alma az. Oysa mekn,
onu meydana getiren insann dnya tasavvurunun vitrinidir.
Servet-i Fnn edebiyatnn getirdii
en nemli yeniliklerden biri, tabiatn bir
ruhu olduu tezi etrafnda d leme ba-
konak ve yalnn nasl ele alndn takip

etmeye frsat tanyor.
Kltr ve sanat mahfiliydi
Konak, yal, kk gibi meknlarda Osmanl yksek zmresi oturmaktayd. Ancak
bugnk gibi ekonomik statye gre bir
ayrm olmadndan kk bir memurun
mtevaz evinin karsnda bir paann byk bir kona yer alabilmekteydi. Derenin
de kitabnda dikkat ektii bu durum, toplumsal yapnn ok nemli bir yann ortaya koyar. Konak ve yal gibi meknlar, birer
kltr ve sanat mahfili vazifesini de grr.
Fransada zellikle on sekiz ve on dokuzuncu yzylda burjuvazinin romana sahip
kmas srecinde Fransz burjuvazisinin
salon toplantlarnn edebiyatn ekillenmesinde ne denli etkili olduu bilinmektedir. Bizde de Tanzimat yllarnda baz
yksek devlet adamlarnn konaklar bu
vazifeyi grr. Btn bu zellikleriyle konak, yal, kk gibi meknlar elence kltrnden toplumsal dayanmaya, kltr
ve sanat hayatnn icrasna dein ok ynl
bir fonksiyon icra edebilmektedir.
Yazar, Tanzimat romannn konak anlatmnda ayrntya yer vermesini ne karyor: Tanzimat yazar, hemen her mekn
anlatmnda olduu gibi kurguya dhil
38
klmasyd. Fransz sembolist iirinin etkisiyle ekillenen bu baktan, yaam alanlar da nasibini alr. Bu dnemde artk konak
ve yal insana daha yakn, onunla btnleen kurgu unsurlar olarak sz konusu
edilir. Kurguda yer alan dier meknlar
gibi dinamik hale gelerek, gerek ruh ve
toplumsal durumlar yanstmas gerekse
tahlile ak bir hale gelmesiyle konu arka
plann zenginletirir. Boaziinin de
edebiyatmza dhil olduu bu dnemde,
yalnn ve kkn, konan nne getii
grlr. Toplumsal alanda, konak hayatnn temsil ettii kalabalk aile hayatnn
yerini daha kk aile biimlerinin almasyla konak geri planda kalr.
Konan k
Cumhuriyet dnemine geldiimizde ise
artk konan k ile karlarz. Yakup Kadrinin Kiralk Konaknda en tipik
halini grdmz bu durum, konan
temsil ettii hayat biiminin artk gndelik hayatn ierisinden ekilmesi anlamna gelmektedir. Mustafa Dere kitabnda
konan kn iki sebebe balyor:
Bunlardan ilki, konak sahiplerinin mal
vaziyetlerinin ktlemesi ve dolaysyla,
ancak belli bir madd refah ve zenginlikle
devam ettirilebilecek olan konak yaantsnn srdrlmesidir. Dieri ise bata
bu madd buhrann bir sonucu olarak aile
fertlerinin farkl yerlere dalmas ve kona terk etmesidir. Derenin de tespit ettii
gibi, konan dalmas aslnda bir hayat
biiminin sonuna gelindiinin iaretidir.
Kitapta, stanbul dnn tara olarak
edebiyatta pek yer almad da tespit ediliyor. stanbul dnda birok ehrimizde
konak ve kk hayatnn yaygn olduu,
yerel mimari motiflerle ssl bu konaklarn ve kklerin mimari zenginlik barndrd bilinmektedir. Ne var ki edebiyatmzn stanbul merkezli oluu, kltrel
hafzamzn bu ynnn edebiyatta var
olmasna imkn vermiyor.
Derenin kitab, byk emek gerektiren bir alma. Dikkatli bir okuma urann sonucu olduu anlalyor. Bu youn
malzeme zerinde zellikle meknn hafza ve ehir tarihi ekseninde okumasnn
yaplmas, konu etrafnda daha kapsaml
bir kltrel mirasn ortaya konulmasna
imkn verecektir. Kitap, bu tr almalar
iin hayli zengin malzeme barndryor.
FELSEFE-DENEME
KTAP ZAMANI
Doru hayatn temeli: Etik
Belki derdimize are bir iek
Peter Singer Pratik Etik adl kitabnda etie dair birtakm yanl anlaylar
eletiriyor. Dnre gre etik dine dayal olarak, sadece din balamnda
anlalabilecek bir ey deildir. Singer kitabnda ahlkl olmak iin nce dindar deil, dindar olmak iin nce ahlkl olmak gereini vurguluyor.
iekleri ok sevdii her kelimesinden anlalan Meryem zdemirin

imzasn tayor. Kltrmzde nemli bir yer tutan iekler hakknda
bal bana bir iek edebiyatndan bahsedebiliriz. Meryem
zdemirin kitab bu literatre bir katk.
PRATK ETK, PETER SINGER, EV.: NEDME ATLI, THAK YAYINLARI, 472 SAYFA, 35 TL
EKL DNYAM, MERYEM ZDEMR, MUM YAYINLARI, 79 TL, 6 TL
SREYYA SU
n yldan fazla bir sre iktidarda olan muhafazakr

bir partinin uygulad politikalarn etkisiyle yaanan
toplumsal dnm elikili bir sonu
ortaya kard. Trkiye toplumu bir baka gre dindarlayor, baka bir bakla
etik bir yozlama iinde gibi grnyor.
Bir taraftan kamusal alanda bartl
kadnlar oalm, namaz klan, hayatna din kurallara gre ekil vermeye
alan insanlar ve din bilgiye ilgi artm gibi grnyor. Ama bu duruma
gre ters orantl olarak, yolsuzluk,
iddet, adam kayrma, ayrmclk, hukuksuzluk, tketimcilik, smrnn
her trls gibi ktlkler de artt. ncelikle burada bir yanlsama olduunu
belirtmeliyiz. Aslnda yaplan bilimsel
aratrmalar, bartl kadnlarn saysnn artmadn, bilakis azaldn
gsteriyor. Namaz klanlar ve hayatna
dinin kurallarna gre yn belirlemeye
alanlar da artmyor, azalyor. Peki
niye bir art var gibi grnyor? nk
din olan her eyin, tesettrn, ibadetin,
sylemlerin tehiri var. Din olann bir
gsteriye, gsterie, temsile dnt
yerde de hakikat, anlam ve kutsallk
kayboluyor. Bu durum, aslnda toplumsal hayata egemen olan kapitalist modernlemenin ve iktisadi arasal akln
maddi-manevi, kltrel olan her eyi
metalatran ve tketime sunan yok
edici gcnn bir sonucudur. Bu srete
din, kapitalist modernlemeyi merulatran ve iktisadi akl destekleyen bir
ideolojiye indirgenirken birok ynden
ahlki ya da etik olanla elien bir hal
almtr.
Ahlk-din ilikisi
Bugn yle meseleler gndeme gelmektedir ki, insanlarda din olanla ahlki
olann elitii gibi bir anlayn gelimesine yol amaktadr. Bu srecin din
kurallar ve sylemleri itibarszlatrmas ve anlamszlatrmas gibi olumsuz bir
yan var, ama ahlk ve din arasnda zorunlu bir iliki olduuna dair anlayn
geersizliini gstermesi bakmndan
da olumlu bir yanndan sz edilebilir.
Toplumda genellikle dindar insanlarn ayn zamanda ahlkl olduu ya da
dindarln ahlkl olmann temel art
saylmas gerektii anlay vardr. Laik
kesimden insanlar bu anlay eletirir
ve katlmazlard. Bugnk toplumsal
gereklik bu anlayn ok indiregemeci ve yanl olduunu muhafazakr ve

dindar birok insann grmesini salad.
Peter Singern da Pratik Etik adl
kitabnda etie dair birtakm yanl anlaylar eletirirken ele ald sorunlardan biri budur. Singera gre, etik dine
dayal olarak, sadece din balamnda
anlalabilecek bir ey deildir. Singer,
bilakis etii btnyle dinden bamsz
olarak ele almaktadr. Bir dine inananlar,
iyinin anlam Tanrnn onayladklarndan baka bir ey olmad iin, etiin
dinden neet ettiini sylerler. Halbuki
Platon byle bir iddiann geersiz olduunu daha iki bin yl akn bir sre nce
gstermiti. Ona gre Tanrnn baz eylemleri onaylamas, o eylemlerin zaten
iyi olmasndan dolaydr.
Felsefi gr, ilahi onay tamamen
keyfi klar: Eer Tanr ldrmeyi onaylayp komuya yardm etmeyi onaylamam olsayd, ldrmek doru davran olurdu. Nitekim gncel bir rnekten
hareketle karmda bulunursak, bir
din gr veya yoruma bal olanlar
iin Tanr kendi inancna uymayanlar
ldrmeyi emretmekte ve hatta baka
inantan olan komulara deil yardm
tevik etmek, tecavz onaylamaktadr.
Bu durumda da bir dini tebli etmek,
iyilii tlemek ve ktlkten sakndrmak olarak deil, Tanrnn iyi dediklerini emretmek ve kt dediklerini
yasaklamak olarak tezahr etmektedir.
Sonu olarak da iddet, terr ve ktlk
ortaya kmaktadr. Dier taraftan dinsel olarak iyi olanla etik olarak iyi olan
atmakta, din olan vicdann kabul
etmedii gibi vahim bir olay meydana
gelmektedir.
Baz inananlar, Tanrnn iyi olduunu ve bu yzden de ldrmeyi onaylamasnn mmkn olmadn ileri srerek bu ikilemi amaya alrlar. Din
olanla etik olann att durumlara,
Tanrnn vahyini doru anlamamaktan
ve dini yanl yorumlamaktan dolay
rastland sylenir. Singern belirttii gibi, bu inananlar iyinin, Tanrnn
onaylad ey olduunu savunmaya
devam ederlerse, modern dnyada zor
durumlarda kalabilirler.
Oysa Singera gre, din ile etik arasnda bir balant varsa, o da dinin doru olan yapmak iin bir sebep ya da
imkn sunmasdr. Singer kitabnda
ahlkl olmak iin nce dindar deil,
dindar olmak iin nce ahlkl olmak
gereini vurguluyor.
ERTURUL COKUN
ezai Karako, Tahann

Kitabnda
yaadmz
dnyann iee ne kadar
yabanc olduunu anlatmak
istercesine yle der: Sakslarda kmr soluya soluya can vermi iek.
Karakoun iei, anlam katmanlaryla derinleen bir dnyay iaret etse
de kmrn soldurduu iekler artk
dnyamzdan ok uzak. Tabiat bir btn halinde iinde yaanan kuatc
mekn deil, seyredilen donuk bir nesneye dnm durumda. Oysa insanla
tabiat ayrdmzda ne kalr geriye?
Hele tabiattan iei kardmzda
Bugn artk mersiyesini dillendireceimiz medeniyetimiz bir iek
medeniyetiydi. iek sadece estetik
obje olarak sanat eserlerinde yer almyor, hayat kuatan tasavvurun da
yapc unsurlarndan biri olarak varlk
gsteriyordu. iek kltrmz zerine yaplan aratrmalar bunu ortaya
koyuyor. yle ki bal bana bir iek
edebiyatmzdan bahsedebiliriz. Bunun son rneini Meryem zdemir
literatre kazandrd: iekli Dnyam.
ncelikle unu belirtmek gerek,
eserin dili, konusuna uygun ekilde: Yumuak, okuyucuyla konuan bir slup
iekleri ok sevdii her kelimesinden
anlalan yazar, kitabn ieklerle konuuyormuasna kaleme alm.
Bitkilerin glen yz
zdemir, kitabnn nsznde iei bitkilerin glen yz, kendisini

ise iek kls olarak tanmlyor.
Ardndan tohum, toprak, insan ve iek drtls etrafnda nasl bir dnya
kurulduunu/kurulabileceini rneklerle gsteriyor. Yazar, ieklerin insana benzediini, insanlar gibi tasnif
edilebileceini sylyor: Narin, gl,
efkatli, kzgn, saf Bu tasnifle iein insan hayatna ne kadar derinden
girebildiini, nasl karlkl derin bir
iliki kurulduunu gstermeye alyor. Ardndan da halkmzn ieklere verdii isimleri bu ilikinin bir
gstergesi olarak takdim ediyor. rnein kaynana topuzu iei. Kakts
ailesinin topuz eklinde olan bu yesi,
adyla toplumsal gereklerin bir ksmna ayna tutuyor.
zdemir, kitabnn byk ksmn gle ve laleye ayrm. Kitap, iek
etrafnda oluturulan dnyann tahli-
39
linin ardndan bir gl ve lale gzellemesi olarak ilerliyor.
Temenni deil zaruret
Kitabn yazl amac ise sona saklanm. zdemir, iekli dnya hayalini
yle anlatyor: iekli bir dnya hayalim var. ocuklarn iekleri koparmad Bahar gelince iek yrylerinin dzenlendii bir dnya
Bu yrylerde herkese sessiz olma
derslerinin verildii bir dnya. nsanlar bakmay deil, grmeyi rensinler
birka saatliine de olsa. Kular tse,
iekler asa, insanlar seyretse iekleri dinlese herkes Sonra iek
adlar verilsin ocuklara, evlere, sokaklara, sitelere, ehirlere Okullarda
rencilere iek yetitirme art getirilsin. Okul baheleri iki trl iekle
dolsun: ocuklar ve iekler Trkiye
iekleri adl bir mze kurulsun
zdemir, arsn iekleri anlattktan sonraya brakyor. Bu tercih, ary daha anlaml hale getiriyor. nk
unuttuumuz ieklerin ne kadar da
insana ait, ne kadar da insanla btn
olduunu grdkten sonra, bu ary
daha derinden anlyoruz.
Meryem zdemirin iekli dnya
hayalinin, gnmz insan iin bir temenni deil bir zaruret olduu sylenebilir. Birka yl nce edebiyat nc
snf rencilerine kt datarak bir
tarafna duyduklar iek adlarn dier
tarafna ise grdkleri, bildikleri iekleri yazmalarn istemi, snfn tamamna yaknnn 10-15 civarnda iekten haberdar olduunu grmtm.
Elbette renciler sulu deildi; nk
onlarn bykleri iei oktan evlerinden, sokaklarndan, ehirlerinden
kovmutu. Oysa sadece birka kuak
nce, btn sevgilerini ieklerin diliyle syleyen bir toplumun torunlarydlar. Bu adan iekli Dnyam ncelikle
lise rencilerine okutulmal. iein
evvela anlamn, sonra dnyasn ve
sonunda bizim iin vazgeilmezliini
kavramak iin.
Meryem zdemirin kitab, aslnda
kaybettiimiz bir dnyann ok da
uzakta olmadn hatrlatarak yeniden
o dnyaya atf- nazar etmemizi salyor. Bu kitap bir balang olmal; zdemir, ieklerle rl dnyasn daha
geni bir erevede ve daha ok iei
konuturarak okuyucuyla buluturmaya devam etmeli. Ne demiti k Reyhani: Belki derdimize are bir iek.
ARATIRMA
KTAP ZAMANI
Biz ii armtk ama insanlar geldi

Zor simli ocuklar: Bir Gurbet Hikyesi adl aratrma, Almanyaya ii
gnn en arpc rneklerinden biri olan Kreuzbergin toplumsal tarihini
anlatyor. Kitap, Trkiyeden Kreuzberge ii gn ve ilk diaspora kuann hayat akn incelemenin yan sra deien yaamlar da ele alyor.
ZOR SML OCUKLAR: BR GURBET HKYES, SERHAT GNEY, STANBUL BLG NVERSTES YAYINLARI, 178 SAYFA, 22 TL
AYE BAAK
lman dilinin nemli yazarlarndan svireli Max

Frisch, 20. yzyln ortalarnda Avrupaya ynelen ii gnn
gebe olduu toplumsal sonular Biz ii
armtk ama insanlar geldi diyerek nitelendirdiinde yl 1966yd. Onun bu ksa
ve z yorumunun derinliini ve sosyolojik
neticelerini anlamak iin uzun yllar gemesi gerekti.
Frischin bahsettii o insanlarn
nemli bir blmn Trkiyeden giden gmen iiler oluturuyordu. Onlar
Almanyaya gelenekleriyle, kltrleriyle,
alk olduklar yaama biimleriyle gittiler. Kimi iinde yaayaca yeni dnyaya
uymaya alt, kimi iin bu ok zor oldu;
kimi arada kald, kimi hi abalamadan
deimeyi, uyum salamay reddetti.
Almanyaya ilk resm Trk igc
g, Trkiye ile Almanya arasnda 31
Ekim 1961de, Trk gc Anlamasnn
imzalanmasyla balad. Trkiyede Alamanc, Almanyada gurbeti olan iiler gmenliin ar ykn, arada
kalmln hl tayorlar. Doduklar,
bydkleri topraklardan uzakta yaama tutunmak iin bir nevi sava verdiler,
veriyorlar. Onlarn mcadelesi srdke,
onlara dair anlatlacaklar da bitmeyecek.
Do. Dr. Serhat Gneyin hazrlad Zor
simli ocuklar: Bir Gurbet Hikyesi gn
yksn, odana Berlinin Kreuzberg
semtini alarak anlatan bir alma.
Gizemli ve tekinsiz bir mahalle
Kreuzberg, duvarn hemen dibine istif

edilmi gibi duran bakmsz bir kenar
mahalle olarak olduka tekinsiz bir yerdi. Geceleri sessizlie gmlen sokaklar,
metruk binalar, bombardmandan arta
kalan bo arsalar ve biimsiz parklaryla
koca bir mahalle, ehrin uygar Batsnn
dna itilmi ve deta orada kapal kalmt. zellikle de bir gmen mahallesi olarak aykr bir gettoya dntkten sonra Kreuzbergin ehirle mesafesi
iyice ald ve ou Berlinli iin duvarn
ardnda kalan gizemli bir yere dnt. Almanyaya ii gnn 50 yllk
gemiinin en talihsiz kuan Berlin
Kreuzbergde doup byyenler oluturur. En ar koullarda, genellikle fiziksel
g isteyen monoton ilerde almay
lumsal tarihini anlatyor. Kitap, Trkiyeden

Kreuzberge ii gn ve ilk diaspora kuann hayat akn incelemenin yansra,
Kreuzbergte ad su ve isyanla beraber anlan ikinci ve nc kuaklar, bu semtte
ocuk olmann anlamn, arpc baar yklerini, deien ve dnen hayatlar ele
alyor. Bu ufuk ac alma, Alman Akademik Deiim Program DAADn desteiyle
hazrlanm. Yapt aratrma iin defalarca Almanyaya gidip gelen Serhat Gney,
uzun bir sre Berlinde kalarak Kreuzbergi
yakndan tanma frsat bulmu. Kendi deyiiyle sokaklara dalm, dkknlarnda,
meydanlarnda insanlarna temas etmi,
mahallenin kendine has devinimini kavramak iin bolca mesai harcam. Kitabn
her satrnda titiz, sevilerek yaplm bir
iin, iten bir emein izlerini ve neticelerini
grmek mmkn.
gze alan bu insanlar Almanyaya vardklarnda bekleyen vaziyet iler acsdr.

Arlkl olarak gmenlerin yaad,
youn Trk nfusu nedeniyle Kk stanbul olarak adlandrlan gizemli ve tekinsiz Kreuzberg semti, aslnda Trkiyeli iilerden nce de gmenlerin ilk adreslerinden
biridir. lkelerindeki olumsuzluklardan,
baskdan kaan ya da ekonomik nedenlerle
Berline gelen gmenlerin balang noktas
yzyllar boyunca hep Kreuzberg olmutur.
Trkiyeli iiler de kinci Dnya Sava sonras yklan, neredeyse yaanmaz
hale gelip terk edilen Kreuzberg semtindeki khne binalara yerleir. Bata sebepleri aktr: ok para harcamak istemezler,
vatanlarna geri dneceklerini dnrler.
Akllca olan, para biriktirmek iin ucuz
yerlerde yaamaktr. Bylece daha nce yklmas planlanan Kreuzberge yerleirler.
Fakat ilk aamada geici olarak geldiklerini dnen iiler, yllar iinde ailelerini de
yanlarna alr, Kreuzberg artk geici bir durak deil gurbetteki vatandr.
Geen zamanla, iinde barndrd
zgn sosyolojik olgularla Kreuzberg, toplumun huzurunu ve steril grnmn giderek daha ok bozan bir yara gibi alglanacaktr. Zor simli ocuklar: Bir Gurbet Hikyesi
Almanyaya ii g tarihinin en arpc
unsurlarndan biri olan Kreuzbergin top-
bilmediimiz g olgusu
Serhat Gney, Kreuzbergin gettolarn,

buradaki kltre, mzie, spora, ekonomiye ve ticarete dair olgular akademik bir
almann snrlar iinde ele alrken, incelikli diliyle okuyucuyu anlatt hikyenin
iine sokuyor. Akademik bir almann
bir roman akclnda ilerlemesi, ele ald
portrelerin duygusal derinliklerini bu derece iyi yanstabilmesi nadir rastlanan bir
40
durum. Yazarn aktard detaylar ise onun

Kreuzbergi ve bu semtin sakinlerini tanmak iin ok aba harcadn ve bunun neticesinde insanlarla salam bir gven ilikisi
kurabildiini gsteriyor.
Mahalle sakinleri hayatlarna, tecrbelerine ve hislerine dair zel detaylar
paylarken g olgusunun bilmediimiz
taraflarn, kuaklar boyunca meydana getirebilecei ykm, keskin dnm ve deiimleri okuyucular iin grnr klyor. Bu
hengmeden arklaryla, resimleriyle, kavgalaryla syrlp kurtulan kymetli insanlar
tanyoruz. 13nde ete kurup 15inde grafitici, 17sinde eitmen, sonrasnda ressam
olan ve imdi Spike Lee ile zdeletirilen
baarl bir ynetmenin artan hikyesi
mesela. Kreuzbergdeki inili kl yaamlar gsteriyor ki bu semtte mthi varolu
mcadeleleri veriliyor, yaralar alnyor, ar
bedeller deniyor. te yandan unutmamak
da lazm, Kreuzbergin ocuklar bu zorlu
deneyimlerinin gcyle hem kiisel tarihlerini hem de bir semtin kolektif tarihini
yazmay baardlar.
Frtnal bir yakn gemii barndran, elikilerle dolu tarihiyle Kreuzberg
bugn kendini her trl okumaya serbeste sunmu ak bir kitap gibi. Bin bir
rengiyle var olmay srdrrken yeni
insanlara, yeni hikyelere daima gebe.
KTAP ZAMANI
En uzun iir soruturmas
Yaralarmz kendimizdir
Hasan Sutay ve Sleyman Doann 16 ubat 1989 tarihinde

Zamanda tefrika edilmeye balayan ve 43 gn sren iir soruturmas yllar sonra kitaplat. Kaybolan iir: airlerle iir
Soruturmas adl almada 39 airin grlerine yer veriliyor.
KAYBOLAN R, HASAN SUTAY, SLEYMAN DOAN, CMLE YAYINEV, 179 SAYFA, 16 TL
MURAT TOKAY
rk iiri lyor mu? iir

hayatmzdan ekildi mi?
Geriye mi gidiyor? Yllardr -1900l yllarn bandan beri- benzer
sorularla soruturmalar yaplyor, dergi ve
gazetelerde makaleler kaleme alnyor. Bu
yazlarn, grlerin iirin canllnda pay
ne kadardr bilinmez ama iir lmedi, hl
kalbi atyor. zerine bu kadar dlen, ihtimam gsterilen baka yazn tr de yok.
Bu anlamda iir talihli bile saylr. Bu gibi
tartmalarn iiri gncelletirerek onun yaam alann genilettii bile ileri srlebilir.
Bugn iir kitaplar basan -ok satmasa da- hatrl yaynevleri var, yeni
iir dergileri kmaya devam ediyor. iir
insanlarn hznne, yalnzlna, akna, acsna dil olmay srdryor. Belki
bardan dolu tarafndan baktmz iin
bunlar sylyor olabiliriz. Ama u kesin:
nsan robotlamadka iire duyulan ihtiya srecek. iir hep olacak hayatmzda. nk insan, ufku iirle gzlyor, bilinmezlii iirle kurcalyor. Sz yaadka
iir de yaayacak, deyip sadede gelelim.
Byle deerli bir abann kitaplatrlarak gazete sayfalarnda unutulup gitmesinin nne geilmesi ok iyi olmu.
Kimler yok ki kitapta... Cemal Sreyadan
Necati Cumalya, Can Ycelden
Attil lhana, Erdem Bayazttan Sedat Umrana, lhan Geerden Alaeddin
zdenrene ou bugn hayatta olmayan airler kendilerine yneltilen sorulara
itenlikle cevap vermiler. Soruturmada
airlere soru sorulmu -kimilerinde bu
sorular eitleniyor-: Daha ok ekonominin, aktalitenin konuulduu ve giderek iirin unutulduu bir toplum haline
geliyoruz. iirsiz bir toplum dnlebilir
mi? iirsiz bir toplum olmada airlerin
rol olmu mudur? iire ilginin azald
bir toplumda devlete, basn ve yayn kurulularna den grev nedir?
Gzel iir okuyucusunu bulur
Can Ycel, nsanlk var olduka iir var

olacaktr. derken u ilgin yorumda bulunuyor: Bir ate olarak konumak bana
43 gn sren iir syleileri
Getiimiz gnlerde Hasan Sutay ve Sleyman Doan imzal bir kitap yaymland. Kaybolan iir: airlerle iir Soruturmas adn tayan almada 39 airin
grlerine yer veriliyor. Kitabn ilgin bir
hikyesi var. Sunu ksmndan aktaralm:
Yaayan airlerle iir Soruturmas: Kaybolan iir balkl dosyamz 16 ubat 1989
tarihinde Zaman gazetesinde tefrika edilmeye baladnda bunun 43 gn sreceini tahmin etmemitik. Trk matbuatnda 43 gn boyunca airlerle iir zerine bir
sylei neredilmi midir? Bilmiyoruz.
necip fazl ksakrek
dmez ama Allah anlatmak, evrenin

birliini anlatmak iin iir gereklidir.
Cemal Sreya, Batda kapitalizmle birlikte iirin biraz devre d kaldn
anlattktan sonra yle diyor: Trkiyede
iir geri gitmi, gerilemi, kullanrlln
yitirmi deil. Eskiden iir her eydi. Yetenekli herkes, neye yetenekli olduunu
sezme imkn bulmadan iir yazma servenine giriyordu. Bugn yle deil.
Hilmi Yavuz ise, 21. yzyl edebiyat
dzyaz edebiyat olacaktr. tespitini
yapyor. Hocaya gre Batda da romann nem kazanmas iire olan ilgiyi
azaltmtr. lkemizde iire olan talebin
azalmas, iirin dolamdan ekilmesi
anlamna gelmez. Attil lhan, Gzel
iir okuyucusunu bulur. dedikten sonra
Nzm Hikmet, Necip Fazl, Ahmed Arif,
Hasan Hseyin ve kendi ismini de anarak bu airlerin ok okunduunu sylyor. Yaknda Attil lhan iirlerini kliple
40 milyon kii seyredecek! iddiasnda
bulunuyor. Ebubekir Erolu iirin revatan dmesini anma ve deer deiimiyle aklyor. u szler ona ait: airin
ortadan kaybolmasna gelince; endieniz
bu olmasn. airin sessizlie de ihtiyac
vardr. smet zele gre ise, Toplumun
iire kar sarlamasnda airlerin pay
yoktur. nk onlar kulak deil, azdr.
Hele marifetin iltifata tabi olduu kabul
edilecek olursa, airlerin ortamn kadirbilmezlii karsnda yapacaklarndan
fazlasn yaptklar bile sylenebilir.
Soruturmada neredeyse btn airler szbirlii etmiesine, Devlet glge
etmesin, yeter grn paylayor. Hasan Sutay ile Sleyman Doann almas Kaybolan iir, 1980lerin sonunda iirin grntsne ilikin panoramik bir
fotoraf sunuyor.
KPEK YARASI, HASAN UYGUN,

LBER KTAP, 171 SAYFA, 12.50 TL
Kpekler yaralarn
yalayarak iyiletirirler.
Hasan Uygun, ksack
anlarn yakalad,
srekli yaamna mdahale edilen, kendine yabanclaan
edilgen karakterlerini kpee dntrerek anlatyor. Kk dnyalarnn byk gelgitlerini gstermek
iin rpnan, sorumluluktan kaan,
adam olmay, sahip olmay reddeden bireyi gsteriyor yazar...
47 yl sonra model kavram

MODEL KAVRAMI, ALAIN BADIOU, EV.: ALP
TMERTEKN, THAK YAYINLARI, 128 TL, 10 TL
Tm dnyay etkileyen
1968 Mays olaylar
arefesinde kaleme alnan Model Kavram, Louis Althusser bakanlnda gelitirilen Bilimadamlar
in Felsefe Dersleri tasarsnn bir
paras. Bu disiplinleraras almada modelleme ve ideoloji ilikisinin
doasn aratran Alain Badiou,
sradan okur tarafndan da nesnel
bilginin taycs saylan matematiksel modellerin taraflln vurguluyor. Aradan geen zamandaki
gelimelere ramen Model Kavram
tartlacak yanlaryla birlikte, gncelliini korumaya devam ediyor.
CEOdan hayat dersleri

KEND N KENDN BUL, UUR EKOLU,
NKILAP KTABEV, 472 SAYFA, 19.90 TL
Amerikan okurunun
ok sevdii baar
yklerinin yerli bir
rnei Kendi ini Kendin
Bul. Getiimiz yln
aralk aynda hayatn kaybeden i
dnyasnn duayen isimlerinden
Uur Ekiolunun hayatn konu
alan kitap, bu yolda yrmek isteyenler ve halihazrda i dnyasnda yer
alanlar iin klavuz niteliinde. Her
ne kadar Ekiolunun zirve yllar 70
ve 80lerden bu yana i dnyas hayli
deise de baz eylerin yerli yerinde
olduunu grmek artc deil.
Gneimizi aldlar
TUTSAK GNE, AYE KULN, EVEREST
YAYINLARI, 440 SAYFA, 24 TL
attil ilhan
cemal sreya
can ycel
41
Getiimiz yl Hayal ve
Handan adl iki roman
ile okur karsna kan
Aye Kulin, bu kez
Tutsak Gne ile tandk bir distopya kaleme alyor. Yakn
gelecekte bir lkede tiran lm ve
olu baa gemitir. lke, din ulemas ve polisler ordusundan oluan
bir demir yumrukla ynetilmektedir.
Kat yasalarla snflara ayrlan halksa,
youn denetim ve gzetim altnda
yaamaktadr. stelik gne de uzun
bir sredir Gkcisim denilen dev bir
ktlenin ardna saklanmtr
GNCEL
KTAP ZAMANI
Bir hakperestin gznden sre

2013 Kasmnda dershanelerin kapatlmak istenmesiyle balayan ve 17-25
Aralk yolsuzluk ve rvet operasyonlar ile devam eden srete Hizmet
Hareketine destek veren isimlerden olan Cemil Tokpnar, Hakperestlik mtihan
adl kitabnda bu zor srete niin Hizmetin yannda yer aldn anlatyor.
HAKPERESTLK MTHANI, CEML TOKPINAR, IIK YAYINLARI, 140 SAYFA, 9 TL
ASLIHAN
KEKOLU
adis
limlerinin,
izah zerine en ok
kafa yorduu hadis-i
eriflerden biridir: mmetimin ihtilafnda rahmet vardr. Ulema ilk
anda anlalamayan ya da farkl yorumlanan bu Nebev beyan, hadis
ilminin kendi esaslar erevesinde,
baz ayet ve hadislerin mana btnl iinde anlamaya alm, ona
gre aklamalar getirmilerdir. Ortaya kan ortak ortak izah udur:
mmetin her konuda ihtilaf rahmet
deildir. slamiyet insanl bir araya
getirmek iin inmitir, ayrlklar destekledii asla dnlemez. Burada
kast, fikirlerin arpmasndan ortaya hakikatin kacadr: Hangi dnya grne sahipsen slam dairesi
iinde kendi grubunun muhabbetiyle
yan tutu, dierinin dmanlyla
deil. Baka mezheplerin aleyhinde
olma! te mmetin ihtilafnda bu
artla rahmet vardr. mam Harameyn yle aklar: Buradaki ihtilaftan murad, dinin asl meselelerindeki
ihtilaf olmayp, fer meselelerdeki
ihtilaftr. nk dinin asllarndaki
ihtilaf dallettir. Bu meseledeki ihtilaftan maksat, mmetin sanat makam, mevki ve mertebelerindeki ihtilaftr. Bu da mmet iin rahmettir.
nk farkl sanatlarn bulunmas
herkese faydaldr. Nebiler Serveri
(sallallahu aleyhi ve sellem) mmetin
din etrafnda birlemesini bylesi
ince mesajlarla bize buyururken, gnmzde karlalan tablo maalesef
aksini ifade ediyor. Ayn ahlk ve din
deerleri dorultusunda yaayan,
hayata benzer pencerelerden bakan,
hepsinden nemlisi vatandalk gibi
ortak bir paydada buluan insanlar
arasnda ciddi bir ayrma sz konusu. Toplumun her kesimine yansyan
bir ihtilaf var ama bu kimseye fayda
salamad gibi, Mslmanla da
ciddi zararlar veriyor. Evet, lkemizde 2013 Kasmnda dershanelerin
kapatlmak istenmesiyle balayan ve
alevleri her geen gn byyen sreten bahsediyoruz.
Bu srecin belki de en can actan
yan, Fethullah Glen Hocaefendinin
tevikleriyle lkemizde ve dnyann
pek ok yerinde yllardr yrtlen
hizmet faaliyetlerine ynelik kara pro-
Gzel sanatlarn sonuncusu

ZAMAN NDE 1, NEVN HALICI, GLER MATBAACILIK, 250 SAYFA
Trk mutfak kltr ve

yemekleri zerine yapt almalarla tannan
Nevin Halc, gazete yazlarn bir araya getirdi.
Kitaptaki yazlar, Halcnn 2007
ylndan bu yana Zamann pazar
ekinde yer alan yemek kltr zerine yazlarnn ilk iki yln kapsyor.
Halc, gzel sanatlarn sonuncu
dal olan yemek konusunu yerinde
rnekler ve mukayeselerle, ok farkl
ynleriyle ele alyor.
Geen yzyln gldestesi

GLDESTE, N. ZYA BAKIRCIOLU,
TKEN NERYAT, 621 SAYFA, 32 TL
20. yzyl Trk iiri Ahmet Haimle balayan

yenilikler ve yenilik abalar iinde gnmze
kadar devam eder. Yeni
Trk iirinin gzellik bakmndan da
mkemmele ulatn dnen N.
Ziya Bakrcolu hangi akma, toplulua, anlaya dhil olursa olsun, son
yzyln byk airlerinin gzel iirlerini bir araya getirmi. Kitap, okurun
iir grgsne katkda bulunmak
amacyla antoloji geleneine uygun
hazrlam bir gldeste niteliinde.
Cemil Tokpnar
paganda. Kamuoyunda oluturulan bu

alg operasyonu neticesinde Hizmet
Hareketi ve kurumlar insafszca iftiralara maruz kald. Yaananlar sonucu
saf deitirmeyi tercih edenler olduu
gibi, tm bu hadiselere, oluturulan
korku atmosferine ramen hakperest
tavrndan dn vermeyenler de vard.
Cemil Tokpnar da o isimlerden biri.
Ik Yaynlarndan kan Hakperestlik
mtihan bu zor srete yazarn niin
Hocaefendi ve Hizmetin yannda yer
aldn anlatt yaz, konuma ve rportajlar bir araya getiriyor.
Risale-i Nur okuduum

halde niin byle davrandm?
Tokpnar, kitabn birinci blmnde

rportaj ve yazlarnda anlatmak istediklerinin bir zetini sunuyor okura:
Neden bu srete Hizmet Hareketinin
yannda olduu, kimlerin neden uzaklat, ald tepkiler, gemite yaanan olaylarla imdi yaanan hadiselerin gsterdii benzerlikler... lerleyen
blmlerde yazarn neredeyse tm
mlakatlarnda zellikle vurguladklarndan biri de camiaya ynelik eletiride bulunanlarn Fethullah Glen
Hocaefendiyi tanmamas. Eserlerini
okumadan, hizmet dsturlarn, hayat
felsefesini bilmeden ona haksz eletiriler yneltenlere gsterdii tepki, aslnda
srecin en nemli meselelerinden birini
de gzler nne seriyor.
Merak edilen bir soruya da cevap veriyor Tokpnar. Kurgulanan bu alg operas-
yonuna birok Risale-i Nur talebesi destek

verdi. En azndan kar durmad. Tokpnar, Ben de Risale-i Nur okuduum halde
niin byle davrandm? diyor ve cevabn
yle veriyor: nk okuduum Risale-i
Nur eserleri, siyasal slamn sloganlar ve
alg operasyonlaryla deil, uhuvvet, ihlas
ve tesand dsturlaryla hareket etmem
gerektiini gsteriyordu.
Ayn deerlere sahip insanlarn
birbirine yabanclat bu ortamda
en ok merak edilen eylerden biri
de bu krizin sonulanmas iin ferd
olarak neler yaplabilecei. Tokpnar
Zamana verdii rportajda yle bir
reete sunuyor: Kuran ve snnetteki
bar ve kardelik esaslarn tekrar hatrlamalyz. Bata Hucurt Sresinin
hkmleri olmak zere sevgi ve kardelik ayetlerini ve hadislerini gndeme getirmeliyiz. hlas Risalesi ve
Uhuvvet Risalesini tekrar tekrar okuyup uygulamalyz. Davranlarmz
ve slbumuz, hikmet, itidal, sulh ve
kardelik zere olmal
almada dikkat eken blmlerden biri de Tokpnarn Fethullah Glen
Hocaefendiyi ziyareti sonras kaleme
ald yaz. Yazar, Hocaefendinin yaad yer ve gnlk program hakknda
aktardklaryla bu hususta yaplan haksz eletirilere de cevap veriyor.
Hakperestlik mtihan 17 Aralk srecinde, Hizmet Hareketinin yaadn
hangi cemaat yaasayd tavrm ayn
olurdu. diyen bir yazarn duruunu
gsteren belge niteliinde bir kitap.
42
Ayn mahallenin insanlar

MECNUN KELEBEKLER, SBEL K. TRKER, CAN YAYINLARI, 328 SAYFA, 25 TL
Sibel K. Trkerin yeni

roman Mecnun Kelebekler, dil ve anlatm bakmndan yazarn nceki
romanlarndan farkl bir
yerde duruyor. Ev ilerine giden Filiz,
bir markette kasiyerlik yapan kz
Nilay, Filizin ayrld kocas bfeci
smet ve Filizin arada bir oturmaya
gittii falc Vedia Ayn snftan
insanlarn hayatn konu alan romanda, derinden ilerleyen bir mizahn,
deeri bilinmemi airlerin, gr
sorulmam filozoflarn, medyum bile
saylmam simyaclarn da yer ald
bir gnmz Trkiyesi resmediliyor.
Glmse, hadi glmse

GZLERNDEK U HZN GDERMEK N NE
YAPMALI?, GLAYE KOAK, YKY, 212 SAYFA, 16 TL
Son olarak Siyah Koku

adl roman okurla
buluan Glaye Koak,
yeni kitabnda mzisyen
Yasemin ile akademisyen Mehmetin depresif hikyesini
anlatyor. nceki evliliklerinde aldklar yaralarn izlerini hl tayan iki
karakterin bir mrlk hikyesi birka
gne syor. Kadnlk, erkeklik hallerini ve kadn-erkek ilikilerini eitli
boyutlaryla ileyen yazar, mzikal
bir atmosfer izerken karakterlerin i
monologlar da romanda nemli bir
yer tutuyor.
DNCE
KTAP ZAMANI
slamofobinin uzun tarihi
Avrupada Mslman olmak

GNDELK YAAMDA AVRUPALI MSLMANLAR, N. GLE, EV.: Z. CUNILLERA, METS
slamofobi lemesinin tekiden Dmana adl ilk kitabnda 11

Eyll 2001e kadar olan sreci deerlendiren Ergun Gknel,
Dmandan Terriste adl ikinci kitapta ise 11 Eyll saldrlarndan
balayarak Nisan 2014e kadar olan srete slamofobiyi ele alyor.
Ocak 2015te Pariste gerekletirilen Charlie Hebdo

katliam hakl olarak byk
tepkilere neden olmutu.
Bu vahet, ayn zamanda
Mslmanlarn Avrupadaki varlna dair
kamuoyundaki nyarglar ve kafa karkln artrd. Fransada yaayan sosyolog
Nilfer Glenin 2009-2013 yllarnda
Avrupann 21 kentinde gmen sradan
Mslmanlar ile onlarn Mslman
olmayan komular ve hemerileri kkten
Avrupallar yz yze tartma toplantlarnda bir araya getirdii saha aratrmasnn
sonular ve Glenin yorumlar ufuk ac.
DMANDAN TERRSTE: SLAMOFOB II, ERGUN GKNEL, KANES YAYINLARI, 400 SAYFA, 27 TL
CEM MERT
merikal siyaset bilimci Samuel Huntington medeniyetler

atmas tezini ortaya attnda 11 Eyll
saldrlarnn gereklemesine daha sekiz yl vard. Huntington, Souk Sava
sonras uluslararas ittifak ya da ihtilaflarda siyasi/iktisadi ideolojilerin deil
medeniyetlerin belirleyici olacan dnyor, kreselleme srecinde Bat ve
dierleri arasndaki atmalarn kltrel
arlk kazanp giderek artaca ngrsnde bulunuyordu. 11 Eyll 2001de
New Yorktaki kiz Kulelere yaplan saldrlar ABD tarihinin dnm noktalarndan biri oldu. Noam Chomsky saldrlar
deerlendirirken tarihsel bir olayla kar
karya olduumuzu ifade etmi, olayn
tarihsel bir neme sahip olmasn yaratt tahribatn byklne deil, yneldii hedefe balamt. Chomskyye gre
saldrlarn hedefinin Souk Sava sonras Yeni Dnya Dzeninin ekonomik ve
askeri simgeleri olan Dnya Ticaret Merkezi ve Pentagon olmas ok nemliydi.
Birleik Devletler, kinci Dnya Sava
sonras elde ettii hegemonik gc ve
dnya sistemindeki rakipsiz pozisyonunu bu saldrlarla pekitirmeyi baard.
3000den fazla insann hayatn kaybettii saldrlardan hemen sonra ABD nclnde alnan tedbirler, Ortadouya
demokrasi getirme projesi, Afganistan
ve Irak igalleri dnya siyasetini deitirdi, uluslararas siyasette devlet merkezli
yapy glendirdi. Terrizm, slami
kktendincilik, slamofobi gibi kavramlar uluslararas ajandada n sraya
yerleti. zellikle terr ve slam kavramlar edeer bir zeminde aklanr oldu.
ABD ve Avrupada Mslmanlara kar
zaman zaman rkla varan ayrmclk faaliyetleri gzlendi. Bununla birlikte
saldrnn failinin El-Kaide olduu akland ve bundan sonra ortaya kan, eitli radikal gruplar tarafndan stlenilen
terr eylemleri de Mslman dnyay
itham eder ekilde yorumland.
Batnn yzlerce yllk travmas
Aslnda Batnn uzun bir sredir gndeminde olan slamofobi tartmasnn

temellerini 11 Eyllden ok daha ncelerde aramak gerekir. slamn sahneye
k Avrupal Hristiyanlara gre paganlarn akn ve istilalarndan baka
bir ey deildi, hzla yaylmas ise tam
bir felaket olarak algland. 12. yz-
Yitik zamann izinde

FINZI-CONTINILERN BAHES, GIORGIO BASSANI,
EV.: NEYYRE GL IIK, YKY, 236 SAYFA, 20 TL
2000 ylnda hayatn kaybeden talyan yazar Giorgio

Bassaninin Proustvari bir
detayclk ile yazd 1962
tarihli roman Finzi-Continilerin Bahesi yitik zamann izini sryor.
1938de, II. Dnya Savann hemen
ncesinde yaanan snflar aras bir ak
konu alan roman, tarih Rnesans kenti
Ferrarada geiyor. Orta snftan, iyi aile
ocuu olduu her halinden belli anlatc,
sekin bir ailenin gzbebei kzlar Micle
tutulur. Ve bunlar, uursuz 1938 ylnda
olur: Kent halk arasndaki uurum giderek
derinlemektedir
Gzya medeniyeti
ALLAH N ALAYANLAR, YUSUF MEROLU, IIK, 222 SAYFA, 12 TL
Ergun Gknel
yldan sonra Batllarn slam doru

ekilde anlamak iin gsterdikleri ilk
abalar byk lde bir dmann
tan anlayyd. Beyazt Akmann aktardna gre stanbul fethedildiinde
Dou Romadan kaarken bir seyyah
yle diyordu: Bugn stanbul Trklerin eline geti ve medeniyet bitti. yilik, gzellik, sanat namna bildiimiz
ne varsa bitti ve gne batt, dnyann
sonu geldi! Bu cmleler Batnn yzyllarca atlatamayaca travmay ok
iyi zetler. Oryantalizm 15. yzylda
Dounun aratrlmasna odaklanm
mstakil bir beeri bilimler dal olarak
ortaya kt. Ne yazk ki oryantalistlerin ou Douya ynelik aalayc
tutumlarn uzun sre devam ettirdiler, nk uygar beyaz Avrupallarn
daha az gelimi Doulular medeniyete ynlendirmenin grevleri olduu
dncesini itenlikle benimsemilerdi. Avrupamerkezci bak as ve Oryantalizm kavram Bat hafzasndaki
Dou imgesini ortaya koyan kavramsal ereveler oldu. Edward Saide gre
Dou, Bat uygarlnn Douyla ilgili
kendi alg ve dncelerini merkez alarak tasvir ettii imgesel bir corafyadr
ve Batnn yzyllardr sregelen teki
imgelerinden biridir.
Politik balamda slamofobi
Kanes Yaynlarnca yeni yaymlanan

Ergun Gknelin slamofobi lemesinin ikinci kitab Dmandan Terriste,
bu tekiletirme srecine odaklanyor.
Gknel onlarca kitap, anket, kamuoyu
yoklamas incelemi, binlerce sayfa
dergi ve gazete kuprnden faydalanm ve bu almalarn sonunda ciltlik bir slamofobi serisi km ortaya.
tekiden Dmana balkl birinci kitapta 11 Eyll 2001e kadar olan sre
deerlendirilmi. kinci kitap Dmandan Terristede 11 Eyll saldrlarndan balayarak Nisan 2014 tarihine
kadar oluan slamofobi ele alnm.
Hilmi Yavuz kitab takdiminde slamofobinin kuatc bir tarihyazmnn
olmamasna deinip Gknelin meseleyi zellikle politik balamda irdeliyor
olmasn ok deerli buluyor. Gknel
hem ABDde hem Avrupa lkelerinde
slamofobinin nasl gelitiini, nereye
doru evrildiini ve ne eit tehlikeler
barndrdn ayrntlaryla ortaya
koymu. Politik, kltrel ve sosyolojik
ynleri olan srecin saysz belge ve
yorumla okunarak ele alnmasyla
meydana gelen kapsaml alma hem
okuyucularn hem de aratrmaclarn
ilgisini ekecek nitelikte.
43
Allah herkesin yzn gldrsn elbette. Fakat Yusuf

merolu alamann da
insan olmann bir paras,
hem de nemli bir paras
olduunu sylyor. Yazar, kalp ve ruh hayat
iin vazgeilmezi bir inci olan gzyalarnn ayet ve hadislerdeki yerini ele alyor.
Kitapta alama ve gzyalar, gzyann
biyolojik yaps, insan sal ve psikolojisi
zerindeki etkileri, Peygamberimizin (sas)
neler iin gzya dkt, Ashab- Kiram,
tbiin, tebe-i tbiin, sevad- azam ve selef-i
salihin ile ekillenen gzya medeniyeti
rnekleriyle anlatlyor.
Kim hasta, kim doktor?

WAKOLDA, LUCA PUENZO, EV.: GL GRTUNCA, DOAN KTAP, 200 SAYFA, 13.30 TL
Arjantinli yazar ve
ynetmen Luca
Puenzonun roman
Wakolda, Alman doktor
Josnin yaadklarn
konu alyor. 2013te sinemaya da uyarlanan kitap, 1960 ylnda Arjantinin
Patagonya blgesinde bir aile iinde yaananlara odaklanyor. Doktor Josnin
yolunun kesitii ailede gzle grlr
bir tuhaflk vardr. Ailenin kz Lilith
anomaliye maruzdur ve doktorun ilgi
alanlarndan biri olan ccelik aratrmalar iin iyi bir denektir. Ancak doktorun da gemiinde baz srlar vardr.
SNEMA
KTAP ZAMANI
Hukuk beyazperdede kalmasn

Hukuku Sinemada Grmek kitab, iyi niyetli bir denemenin de tesinde
baarl bir alma. stanbul niversitesi kamu hukuku yksek lisans programndaki Hukuk ve Sinema dersinin sonucunda ortaya kan kitapta, yerli-yabanc on bir sinema filmi zerinden sinema-hukuk okumas yaplyor.
HUKUKU SNEMADA GRMEK, KOLEKTF, DER.: SEVTAP TEKN, TEKN YAYINEV, 234 SAYFA, 16 TL
GNSEL IIK
irlik ve beraberlii bilemeyeceim ama hak ve

hukuka her zamankinden daha ok ihtiya duyduumuz u
gnlerde Hukuku Sinemada Grmek kitab, iyi niyetli bir denemenin de tesinde
ila gibi geldi! yi niyetli bir deneme
ifadesi, kitabn hukuku yazarlarnn
ortak tevazuundan szlen bir tabir aslnda. stanbul niversitesi kamu hukuku yksek lisans programndaki Hukuk
ve Sinema dersinden neet eden bir alma. (stanbul niversitesi demiken,
niversitenin Hukuk Fakltesinin ayn
zamanda 5.si getiimiz gnlerde biten
Su ve Ceza Filmleri Festivaline ev sahiplii yaptn da hatrlatalm.) Kitap
iin seilen filmlerse yle: V for Vendetta,
Batman: Kara valye (The Dark Knight),
Sank (Accused), 400 Darbe (The 400
Blows), imdeki Deniz (The Sea Inside), Kz
Kardeimin Hikyesi (My Sisters Keeper),
Cenneti Beklerken, Her Devrin Adam (A
Man for All Seasons), Danton, Sacco & Vanzetti ve Nrnberg Durumas (Judgment at
Nuremberg). Hazr filmlerin isimlerini
saymken soralm; byle bir almada
Reis Bey niye olmaz ki? Hem ana karakteri bir hukuku hem hikyesi bir duruma zerine kurulu hem de gerisindeki
tema tam da hak ve hukuk zeminindeki
bir sorgulamadan ibaret olan bir film,
byle bir almada bulunmay ziyadesiyle hak ediyor. Dileyelim ki bu almann devam gelir ve bir Reis Beyi bir de
hukuku gzyle ele alma imknndan
faydalanrz.
V for Vendetta
Ehl-i Beytten yakarlar

EHL- BEYT DUALARI, KOLEKTF, DEFNE YAYINLARI, 148 SAYFA, 14,90 TL
Peygamber Efendimiz (sas)

bir hadisinde, Size iki ey
brakyorum: Biri Allahn
kitab Kuran, dieri Ehl-i
Beytim. der. Define
Yaynlarndan kan Ehl-i Beyt Dualar adl
kitap Efendimizin, Allahm, bunlar benim
Ehl-i Beytimdir. dedii Hz. Ali, Hz. Fatma, Hz. Hasan ve Hz. Hseyinin yapt
dualar bir araya getiriyor. Kulbud-Dria
adl dua mecmuasndan derlenen kitapta
Muhammed bin Hanefiye, Zeynelbidin,
Cafer-i Sadk ve Musa Kazm gibi ulu
zatlarn niyazlar da yer alyor.
YKYden 4500. kitap

AKIN YIPRANMA PAYI, TOMRS UYAR, HAZ.: HANDAN NC, YAPI KRED YAYINLARI, 356 SAYFA, 29 TL
Tomris Uyarn Elele

dergisindeki yazlarndan
Handan ncinin derleyip
hazrlad Akn Ypranma Pay, Yap Kredi
Yaynlarnn 4500. kitab oldu. Bu kitapla
Uyarn klliyat da tamamland. Kitapta yer alan yazlar 1976-1985 yllarnn
Trkiyesinden kesitler vermekle kalmyor,
kimi sorunlarn klk deitirerek srdn de gsteriyor. Krtajdan ikfteye,
cinsellikten annelie, kadn haklarndan
kadn tutuklulara uzanan pek ok konudaki yazlarnda Tomris Uyar kadn ve
Trkiyenin ruhunu ustalkla yanstyor.
Mnzevi yazardan kalanlar

KM BULDUYSA ONUNDUR, STEPHEN KING, EV.:
MEHMET GRSEL, ALTIN KTAPLAR, 432 SAYFA, 27 TL
Batman: Kara valye
Yarm doktor misali
Hukuk-sinema yolculuu, O. Vahdet sevenlerin kaleme ald hayli

vaatkr bir V for Vendetta analizi ile
balyor. Muhtemelen imdiye kadar
telaffuz edilmemi, edildi ise yeterince
duyulmam nefis bir tespit var bu yazda. Filmin iki kart figr Adam Sutler
ile Vnin benzerliinden giren yazar, ilk
bata zorbann zgrln yitirdiine dikkat ekiyor. Zorba, insanlara,
kendi istediini yaptrmak arzusundadr. Yani baka bir eyi deil de onun
dediini tercih etmelerini. Oysa zorbalkla iradelerini fel ettii insanlarn,
onun dediini yapmaktan baka ans
kalmadnda aslnda onu tercih etmi olmuyorlardr. Ve zorba da aslnda amacna deil, olsa olsa amacnn
imajna ulamtr.
Cenneti Beklerken
Elbette her yazda ayn yetkinlie
rastlamak mmkn deil; mesela 400
Darbe incelemesi, ansiklopedik bilgileri
es gemeyeyim derken sla saplanm.
Daha vahimi ise yanl bilgilerle okuru
yanltma tehlikesine sahip. Byle bir almada kimse auteur teori hakknda bilgi
verilmesini beklemez. Ama yazar buraya
girmi ve asl fenas, yarm doktor candan eder misali, yarm bilgiyle bir teoriyi
canndan etmi adeta!
Cenneti Beklerken filminin yazs da
ayn lde hayal krklna yol ayor.
Hukukun bu filmde nerede ve nasl grldne dair bir yoruma rastlayamyoruz

ama yazar srarla minyatr/Bat resmi ve
perspektif meselesinin derinliine inmeye alyor. Fakat kar karya kaldmz
ey, yaznn sonunda kendisinin de belirttii gibi, bir izlenimler ak, biim olaraksa dava dilekesi gibi bir metin olmu.
Asl vurucu yaz ise kitabn sonlarna
doru. Adeta srpriz yapmak iin zellikle
saklanm. Zelal Pelin Doan her eyden
nce setii filmdeki isabetten dolay kutlamak gerek! Dantonun, 1791 Fransasnda
deil de 2015 Trkiyesinde getiini sylemek iin sadece birka isim ve kostm deiiklii yetecektir! lkeler iin yola kp da
ilkeleri ilk bulduklar yerde egolarnn hemen yan banda- ayaklar altna alan,
bununla da kalmayp beraber yola ktklar ve imdi kendilerine yine ilkeleri hatrlatan insanlar hukuksuzca yok eden zalimler Engellenen basn Komplo
kurulan temiz insanlar alamaz hale
getirilen meclis Kanunlar delik deik
edilerek kurulan mahkeme Ama yine de
karamsar olmayalm ve yazsna Dn,
Fikrin ve iirin Byl Hikyesi baln
koyan yazarn son cmlesindeki, Asl
imdi d kurma zamandr. temennisine
ortak olarak bitirelim. Hukuksuzluu sadece eski hikyelerde izlemek dileiyle
44
Gerilim romanlarnn usta

kalemi Stephen King, Bay
Mercedesin devam roman
ile okur karsnda: Kim Bulduysa Onundur. John Rothstein inzivaya ekilmi nl, fakat artk
yal bir yazardr. Bir gece yzleri maskeli
adamlar tarafndan uykusundan uyandrlr. Hrszlara paras olmadn sylese de
ksa srede adamlar kasay bulur. Kasadaki
seksen bin dolar hi umurunda deildir
nl yazarn. Vaktiyle Time dergisine kapak
olmu, kitaplar ok satan mnzevi yazarn
tek dnd, kasadaki onlarca msvedde
kitaptr. Ve karsndaki, intikam duygusuyla dolu, saplantl ve fkeli okur elindeki
silah ona dorultmaktadr.
Ermeni meselesine bir bak

YZNC YILINDA ERMEN MESELES, KOLEKTF, ED.:
HAKAN BOZ, AYGAN YAYINCILIK, 677 SAYFA, 20 TL
Ermeni meselesi, aradan

geen bir asra ramen
gncelliini koruyor.
Bu alanda yaplan
almalar, meselenin
bilinmeyen ynlerinin gn yzne karlmasnda nemli katklar
salyor. Editrln Hakan Bozun
stlendii Yznc Ylnda Ermeni
Meselesi: ddialar, Yalanlar, Gerekler
isimli kitap, Ermeni meselesini tarih,
siyasi ve sosyolojik boyutlaryla ele
alan on be makaleden oluuyor.
SPOR
KTAP ZAMANI
2 kasm 2015 PAZARTES
En byk taraftar bizimki mi?

Futbol toplum hayatmzda geni bir yer tutuyor. Son dnemde tribnlerin
boalmas bu gerei deitirmiyor. Taraftar sorunlar ve iddet, futbolun nemli meselelerinden. Konuyu etraflca renmek isteyenler iin Ahmet Talimciler
ve Mge Demir imzal Futbol ve Taraftarlk kitab faydal bilgiler ieriyor.
FOTORAF: ZAMAN, Turgut Engin
DDET, KE VE MEDYA KISKACINDA FUTBOL VE TARAFTARLIK, AHMET TALMCLER-MGE DEMR, LTERATRK ACADEMIA, 244 SAYFA, 25 TL
AHMET AKIR
o. Dr. Ahmet Talimciler yllardr spor

alannda emek ve rn
veren bir akademisyen. Trkiyede Futbol
Fanatizmi ve Medya likisi (1998) balkl
teziyle yksek lisansn, Trkiyede Futbol
ve deoloji likisi (2005) almasyla da
doktorasn tamamlad. Sporun Sosyolojisi
Sosyolojinin Sporu (2010) adl bir kitab da
var. Ege niversitesi Edebiyat Fakltesi
Sosyoloji Blmndeki retim yeliinin
yannda radyo program yapyor, gazete
yazlar kaleme alyor. Ksacas, tam anlamyla sporun iinde olan bir bilim insan.
Ahmet Talimciler ile Yrd. Do. Dr.
Mge Demir nemli bir boluu dolduracana inandm bir kitap yazdlar.
ncelikle, memlekette lgnlk derecesinde ilgilenilen futbolun ok eksik kalm bir yann belirterek balayalm Futbol ve Taraftarlk adl bu kitab tantmaya:
Trkiyede futbol geni kitlelerin ilgisini
eken bir alan olmasna karn, uzun yllar
boyunca gerek entelektel ilgiden, gerekse
de akademik ilgiden mahrum kalmtr.
Trkiyede futbolun yzyl akn serveni
ierisinde yazlan kitap saysnn azlnn
yan sra, tutulan arivlerin ve belgelerin
yetersizlii sonucunda, bilimsel almalara veri tekil edebilecek dzeyde materyalin oluumu da sekteye uramtr.
Konuya tam buradan girebiliriz:
Trkiyede futbol ve taraftarlk, zerinde
ok konuulan ancak bu konumalarn ne
kadarnn bilgiye dayal olduunun anlalmas zor bir alan. Akas herkesin
bir eyler biliyormu gibi grnmesine ve
konumasna ok uygun, ortak ilgi alanlarmzdan biri. Futbol udur ya da budur
gibi genel deerlendirmelerden tutun da
bizim takm yledir, taraftarmz byledir
trnden konumalara hi ummadmz
yerlerde bile tanklk edebiliriz. Ancak
bunlarn bilgiye dayal olanna rastlama
olasl sfra epeyce yakndr.
Spordaki iddetin temeli toplumda
Elbette byle deerlendirmeler konunun

doru anlalmas iin yeterli deil. Hatta kendini bu konularn uzman gibi gren kiiler bile bu kitab okuduklarnda
ne kadar az ey bildiklerini grp irkilebilirler. (Ama okumamak gibi muhteem bir koruma silahna sahip olduklarn grmezden gelemeyiz!)
Aslnda futbol ve taraftarlk olgusu,
konuyla ilgilenmeyenlerin bile hayatlarn etkileyebilecek boyutlar kazanabiliyor
zaman zaman. Statlarda ya da evresinde

kan bir olay, en ilgisiz kiilere zarar verebiliyor. Ayn aile iinde farkl kulp taraftar olan bireylerin tartmas sknt verici
boyutlara trmanabiliyor. Bunlar hep yaanan durumlar. Peki, o zaman ne yapmal?
zellikle konuyla ilgili kiiler, futbol ve taraftarlk denildiinde neden sz edildiini
bilmeli. Talimciler-Demir ortak almas
bu konuda yardma hazr. Taraftarn kim
olduunu, ne yapmaya altn, aidiyet
duygusunun nasl gelitiini, iddete yatknln hangi nedenlerle olutuunu ve
daha birok bilgiyi kitapta bulabiliyoruz.
Kitab okumadan nce savunduum
birtakm dncelerin bilimsel dayanann bulunduunu grmek kiisel bir mutluluk oldu benim iin: Binlerce seyirci stadyuma geldiinde davranlarnn altnda
yatan faktrler, nemli lde stadyum ve
spor msabakalarnn tesindedir. Toplumdaki gerilim ve atma alan geni bir
yelpazeye yaylmsa, spor da o kadar atma alan haline gelmektedir. Kendimle
ilgili blm hemen noktalamak iin bir
yere daha dikkati ekmem gerekiyor. Futboldaki iddet nasl nlenebilir anket sorusuna Galatasaray taraftarlarnn nemli
bir blmnn Hibir ekilde nlenemez
karl vermi olmasnda belli bir paymn
bulunduunu syleyebilirim. nk ben-
den baka byle bir gr savunan yok.

Hemen herkes yle nlenir, byle engellenir trnden masallar anlatmay seviyor.
Taraftarlk denildiinde neredeyse ilk
akla gelen holiganlk, zaman iinde anlam
kaymasna urayp iddetle btnletirilmi bir kavram. Oysa bunun asln taciz
ederek elenen kitleler olarak biliyordum.
Kitapta da byle bir bilgiye rastlamak sevindirdi beni. Evet, holiganlar melek deil,
ilerinde tepeden trnaa sua bulaanlar
bile var ama yine de kavrama zen gstermek gerektii kansndaym.
Vur-kr-parala, bu ma kazan
Bizdeki taraftarlkla ilgili en ok zerinde

durulmas gereken noktalar, yneticilerin
Bizimki gibi taraftar dnyada yok! palavrasnn yannda iin gereinin vurkr-parala, bu ma kazan barbarlna
kadar kolaylkla varabiliyor olmas. Yani o
palavra sylemle gerek arasnda ok arpc bir fark var.
Taraftarln bizdeki eklinin her bakmdan fazlasyla erkek oluu bilinmeyen
bir durum deil ama kitapta bununla ilgili
ayrnt ve deerlendirmeler ilgin. Taraftarlarn tribnde ya da darda yaptklarnn yannda ike olayna baklar ve sosyal medya araclyla saladklar etkinlik,
kitabn nemli blmlerini oluturuyor.
45
Talimciler-Demir ikilisinin yaptklar

taraftar anketi ve ulatklar sonular da bu
alandaki almalara kaynak oluturacak
zenginlikte. Futbolumuzun fotoraf ekilirken u sylenenler de kaytlarda bulundurulmas gereken deerde: lkemizde
futbol ilk oynand andan itibaren politik
bir spor dal olarak ilev grmeye balam
olup gnmzde de ayn izgi zerinde
durmaya devam etmektedir. Futbolun ve
sporun yerlemesinde nc roln stlenen nmdier Bizans olarak adlandrlan
stanbul kulbnn etkileri hlen srmektedir. Bu kulpler taraftar dalmlarndan taraftar rgtlenmesine, hakem
atamasndan verilmeyen cezalara ve medyadaki arlklarna kadar lke futbolunu
biimlendirmektedir.
Btn bunlarn futboldaki iddete zemin hazrlayan durumlar olduunu sylemek bile gereksiz. Statlarn fiziki durumunun ktl, olaylarla ilgili nlemlerin ve
sonrasndaki cezalarn etkisizlii gibi daha
bir yn etkeni de bunlarn zerine koymak zorundayz. yleyse biz futbol ve taraftarlk boyutundaki ileyi daha uzun yllar ekecek gibi grnyoruz. are ise
Talimciler-Demir ortak almas benzeri
abalarn artmasyla nce neyin ne olduunu renmek. Ondan sonra zm iin
salam admlar atmak mmkn olabilir.
USTA GZYLE
KTAP ZAMANI
Katliamlara, ihmallere ve edebsizlie dair
RFAN
KLYUTMAZ
Efendim, memleketi
idre edenlerin
slbuna bir atf-
nazar ediniz.
Buffonun dedii
gibi, le style est
lhomme meme
yani slb-u beyn
ayniyle insan!
Buffon, sen ne isen
slbun da odur,
demeye getireyor.
anmdan muazzez kaarilerim,

elhamdlillah bu ay da mlaky
olduk. Rabbime hamd edeyorum, zira bugnlerde canmz
Ona emanet! Sokaa, hani pek
ndir de olsa, kmakdan hazer edeyorum. Baksanz a, her tarafda bombalar patlayor,
yzlerce insan hayatn kaybedeyor. Dahiliyye
vekili, Ankaradaki katliam in hmale dair
bir zafiyed yok demi! Yah, cumhuriyyetin
payitahtnda canl bombalar cirid atmakda!
Efendim, bendeniz Ankara katliamndan
fevkalhd mteesssir ve mteellimim. Bu erirlerin errinden Rabbime snyorum. Bu tedhi
ve terreur hevas iinde intihbadn kibeti ne
olacak? C-y sualdir!
Efendim, farknda olmadmz mhim bir
meseleyi nazar- ttlanza arz etmek isdeyorum. O da memleketde, edeb ve terbiyeye
riyet hayli zemandan beri itibar grmemekdedir. Bendeniz hid olmadm ve fekad komum
ve muhibbem ehper Hanmefendi bir TeVe
pororamnda grdklerini dehetle nakletdi:
Bir porofesr, bir teatro komedyeni, mruf bir

kazatacnn pororamnda, alenen sinkafl
muhabbet etmiler! ehper Hanmefendi,
filvki sinnen benden kk olmakla beraber,
tam bir Osmanl hanmefendisidir. ittiklerine
inanamam: rfan Beyefendi, almeleinnas
nasl da yakas almadk kfrler edeyorlar!
Pororamn sahibi mehur kazatac da skt
etdi! nanamyorum, inanamyorum! deye
handiyse alayacak!
Yah, ahlak redaet bu dereke seviyesizlik
ile mi melf oldu? Koca koca adamlar, biri
porofesor olmu; insan utanr, r eder, havf
eder yh!
slb-u beyn ayniyle insan

Mamafih, niha tahlilde buna armamak iktiz
edeyor. Sebebini iyzh edeyim: Efendim, memleketi idre edenlerin slbuna bir atf- nazar
ediniz. Buffonun dedii gibi, le style est
lhomme meme yani slb-u beyn ayniyle
insan! Buffon, sen ne isen slbun da odur,
demeye getireyor
Edeb harici konumak, neredeyse edebi

ikme etdi. Her seviyyede (buna seviyye
deyorsam, lfn gelii!) bir pespyelikdir,
gideyor. Hani merhum Can Ycel stdn, bir
iirinde, ironique olaraktan ne kadar rezil
olursak o kadar iyi! msra, nerede ise bu
seviyyesizliin mottosu olacak! Ve fekad,
bunlar rezillii fazilet addedeyorlar.
Knalzde merhmun o lakrdsn hi unutmadm gibi, sk sk tekrarlar oldum: Baz
rezil vardr ki, fezilden mddtur!
Biri ulan! der, biri eyin eyini ey etdiim der, dieri karsndakinin merhume bilmemnesini sinkaf eder. Ne denilmidir: Balk
badan kokar! Edeb ve haya perdesi okdan yrtld. Cehalet edebsizlikle tevem gideyor. imdi
yrtklar zemandr, deyorum da kimsenin
umuru deil!
Bu ay da bu kadar. Gelecek aya kadar
Rabbime emanet olunuz, kalabalk meknlarda
bulunmakdan itinb ediniz. Ztnza hoa
baknz ve kendinize mukayyed olunuz muazzez kaarilerim, au revoir, canlarm benim
Meydan kazatas aleyhindeki bdbdlara cevabmdr
RECA
GLLAPDAN
Meydan kazatas,
hani nasl derler,
Zeman kazatas
yannda, okulda
herkesin kolal gmlek ve gravatla pek
ciddi durduu muallimler odasna ispor
kiyafeti ile dalveren
haar bir talebeyi
andryor.
ondurac Faruk Bey biraderim u gnlerde torun

bytmekle megul olduundan pek mlki olamayor
idik. Elinde bir kazata ile yeldire
yeldire kahveye doru geldiini
gricek bildim ki, mhim bir mesele
vardr...
Netekim selam mteakib kazatay
masaya brakp hmla,
-Bu Meydan kazatas artk ileri gitmeye
balad. Baknz Recai Bey serlevhaya ne
yazmlar?, diye grledi, Cinsellik felan
flan...
Mesele anlald. Zeman kazatasna bir
nevi rakib fekat ayn zamanda refik, yani yol
arkada olarak nerolunan Meydan kazatasnn biraz farkl neriyatlk anlayndan
Faruk da memnun deil besbelli. Esasen bu
minvalde baz sitemler, homurdanmalar
duymayor deilim, zira Meydan kazatas,
hani nasl derler, Zeman kazatas yannda,
okulda herkesin kolal gmlek ve gravatla
pek ciddi durduu muallimler odasna ispor
kiyafeti ile dalveren haar bir talebeyi
andryor ve haliyle bir mikdar aknlk ve
yadrganmaya muhatab olmasn tabii bulayorum velkin bir dakiyka; bir yere kadar
efendiler! Bu delikanl, vaka muallimler
odasnn cidd iklimine biraz temiz hava,
biraz genlik rzigr, biraz nee ve hareket
getirdi deyu bir miktar aknla sebeb ola-
bilir; bunun in hemen tenkidi lzm gelmez. Netekim kazata rdn isbat etmitir
maaallah. Tiraj mkdarn iki mislinin zerine karmaya muvaffak oldu. ahsan ben
kendim olarak bizzat paraya kyub abone
dahi oldum idi ve hlen aboneyim.
Dolayisile Kondurac Faruk Beyin hangi
maddeden ve hangi cins haberlerden mteki olabileceini tahmin edeyorum.
-E, noolmu cinsiyyet feln flen mevzuunda serlevha koydu iseler? Ben bundan
vahim bir hata, mhim bir fenalk grmeyorum azizim, deyince Faruk itiraza balad,
-Evet, pek vahim bir ey deil fakat bu
iler byle ufak tefek, masum eylerle balar
fekat nerede nihayetleneceini bilinmez;
vaktiyle mdahale etmek lzm. Bu genler
sizi severler, sznze ittib ederler.
Kulaklarn biraz ekseniz de yle afedersiniz, h minhuzur, cinsellik felan deyu
mahrem eylerden uzak dursunlar...
-Yahu ne mahremi birader, diyerek
aldm saz elime: Bu kazatay nereden
genler en az senin benim kadar ailevi kymetlere hassas insanlardr ve elbette herhangi bir meseleyi hangi slp ile nasl
anlatacaklarn gayet eyi bilrler. Bu kazatay
onlar da her sabah evlerine gtreyor,
oluk-ocuklarna okutayorlar. Senin ikyet
ettiin cinsiyyet meseleleri imdiye dein
bizim kazatalarmzda hi bahsi gemez,
sz edilmez ve grmezden gelinir
46
mevzlar idi. mdi devir deiti zira eski

zamanda deiliz. imdi bhusus genler ve
ocuklar her trl mlumata internet ile
rahata ulaabilir imkna sahipler fekat
internet, btn beeriyetin tahteuurunu
ifraz eden tehlikeli bir mecrdr. Hl byle
iken cins terbiye denilen eyi, mtehasss
tarafndan en slplu ve terbiyeli hliyle
iyzah etmekte ben bir mazarrat grmem,
bilakis faide greyorum. Kald ki Meydan
kazatas ailedeki btn ferdlerin kendilerini
alkadar edecek keler ve mevzlar bulabildii cvl cvl, hayat dolu bir neirdir.
Fena m oldu? 100 binden fazla insan iin
Meydan kazatas, salk nasiyhatlerinden
siyasete, bulmacasndan sipora, musiki ve
sinema haberlerinden kulis mlumatlarna
kadar gaayet itina ile hazrlanm bir mecr
olmutur. Hele hele bulmaca ilvesinden
pek honudum bizzat, her gn tedkik edeyor ve zmeyi ihml etmeyorum. Hepisine
aferindir. Takdir edeyorum.
Bu uzun ve drt ba mamur iyzahattan
sonra Faruk Usta saolsun mutmain oldu.
Kendisine derakab Meydana abone olmasn da reca ettim, heman kabul etti; ah ne
tatl bir refikdir bu Faruk Usta!
Meydanc genler; hepinize hezar aferin. Yeni nesiller, sizlerin dikkatli ve mtenasib neriyat ile glmseyerek dnyaya
bakacaklardr mmidindeyim.
Muvaffakiyetiniz daim olsun!
"Tom Sawyern Kitap Okuduu Kulbe,

gnlk yaamn iinden seilmi anekdotlarla birlikte,
keyifli bir okuma yolculuu vaat ediyor."

Kitap Zamani

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kitap Zamani

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

14

Celil Okerle yeni

Allaha kullukta istikrar,

MTYAZ SAHB: FEZA GAZETECLK A. .

STANBUL KTAP FUARI

2 KASIM 2015 PAZARTES

Kitap mevsimi balyor

stanbul Kitap Fuar 7-15 Kasm

Konuk lke Romanya

Uluslararas stanbul Kitap Fuarnn

biri. Mujica, 8 Kasm gn saat 17.00de

Pff Mizah, Zaman Kitap standnda

Aziz Nesin 100 yanda

Zaman Kitap fuar

tarafndan yaplacak. Trkiye Yazarlar

Mehmet Kaplan ve Haldun Taner iin etkinlik

100. ya kutlanan bir baka isim Prof.

Melih Cevdet unutulmad

Bu yl 100. ya kutlanan Melih Cevdet

rini alacak dergi, OcakEkim aylar aras

Mutfak: Yemek ve Kitap Bulumalar

Getiimiz yl ilk kez dzenlenen

STANBUL KTAP FUARI

2 KASIM 2015 PAZARTES

34. STANBUL KTAP FUARI ETKNLK PROGRAMINDAN SEMELER

Konumaclar: Radu Vancu, O. Soviany, Matei Viniec

STANBUL KTAP FUARI

Konumaclar: Tan Oral, Faruk yn

Konumac: Betl Avun

Konumac: Hafize Gner

Melih Cevdet Anday

2 KASIM 2015 PAZARTES

STANBUL KTAP FUARI

Panel: Yirminci Yzyl Yaadm

Yneten: idem Odaba

den Gnmz iirine Baklar

2 KASIM 2015 PAZARTES

STANBUL KTAP FUARI

Panel: Bir Gl Yazar, Bir Gzel

2 KASIM 2015 PAZARTES

Cenk Enes zer

Salon: 3 No: 3212B

2 KASIM 2015 PAZARTES

Karikatr, hayatm dolduran bir sorun olmad hi

FOTORAF: ZAMAN, krat bayhan

itap fuar onur konukluu nasl

olduu gibi sinema salonlarndaysanz,

edayla yazld zaman syleyecek hibir

Bugn dnyayla ilikimizin kstlandn sylediniz.

Sansr isimli izgi filmi yapmaya benzer bir dnce

izginin de, roman ve sinema gibi, en nemli yan

cuk dergilerinde talep zerine yaymlanmaya balad. O zaman izdiklerimin bir

hayatlarn olduunu biliyorum. Benimki

Gazete okuruyla nasl bir iliki kurduunuzu dnyorsunuz?

Her gn izen biri olarak bunu sylemeniz ilgin deil mi?

izdikten sonra zerinde vakit harcarken baka bir ruh

lerin hzl olmas sizde nasl bir hissiyat uyandryor?

2 KASIM 2015 PAZARTES

Akademideki ilk yllarmda mimarlk okuduuma ok piman olmutum. Bir eyler

2 KASIM 2015 PAZARTES

Yazmadan geirdiim tek bir gn yok

CAN BAHADIR YCE

Metnin yapsn kurmak balamnda roman