HDROMETRE

DENEY

TEORK KISIM
nce daneli zeminlerin dane ap dalmn belirlemek iin
hidrometre deneyi veya pipet deneyi yaplr.
Bu almada hidrometre deneyi yaplmtr.
Hidrometre analizi sspansiyon iindeki kresel kat
maddelerin kelme hzlarn, onlarn dane aplarna bal
olarak deitiini gsteren Stokes Kanununa dayanr.
Arl belli zemin numunesi mekanik bir kartrc ile
kartrlarak suda bir sspansiyon haline getirilir ve
kelmeye braklr. Deiik zaman srelerinde 15, 30, 1`,
2`, 4`, 8`, 15`, 30`, 1 saat, 2 saat, 4 saat ve 8 saat`lik sreler
iin hidrometre okumas yaplr.

TEORK KISIM
FORML

DANE API

D = ken dane ap (cm)

V = kme hz (cm/sn)

s = ken danenin birim hacim arl

w = suyun birim hacim arl
n = svnn vizkozitesidir

TEORK KISIM
Zemin daneleri su iinde sspansiyon hale getirilirken
danelerin birbirine yapmasn engelleyen veya daneleri
birbirinden ayran ayrtrclar gibi kimyasal maddeler
kullanmak gerekir.
Stokes Kanununun kresel daneler iin geerli
olduunu, buna karlk zeminler iindeki ince danelerin
plaka eklinde olmalar nedeniyle hidrometre analizinin
ancak yaklak sonular verdii unutulmamaldr.

TEORK KISIM
Deneyden elde edilen hidrometre okumalar iin bir
takm dzeltmeler yapmak gerekir. Bu dzeltmeleri;
menisks dzeltmesi (Cm), scaklk dzeltmesi (Ct) ve
ayrtrc madde dzeltmeleri (Ca) olarak sralayabiliriz.
Menisks dzeltmesi (Cm), sspansiyonun youn olmas
nedeni ile okumalar menisksn tepesinden yaplr.
Suyun yzey gerilim kuvvetleri nedeniyle hidrometre
zerinde eri bir su yzeyi (menisks) oluturur.
Yaplacak dzeltme, sv seviyesi ile menisksn tepe
okumas arasndaki farktr. Dzeltme doal olarak
okumaya eklenerek yaplr.

TEORK KISIM
Ayrtrc dzeltmesi (Ca), eklenen kimyasal maddenin
svnn zgl arln arttrmas nedeni ile kartlarak
yaplr.
Scaklk dzeltmesi (Ct), deneyin yapld sspansiyon
scakl ile ilgilidir. Hidrometreler genellikle 20 C ye
gre ayarlanr. Eer sspansiyon bu scaklkta deilse,
svnn younluunda bir deiiklik yapmak gerekir. Bu
dzeltme scaklk 20 C nin stnde ise eklenerek,
altnda ise kartlarak yaplr.
Tm bunlardan sonra nihai hidrometre okumas;

UYGULAMA

UYGULAMA
Daha nceden belirtildii gibi kullanlan numune, elek analizinden elde
edilen numune olmad iin, nceden hazrlanan 50 gr numune
hidrometre deneyinde kullanld.
Etvde kurutularak hazrlanan malzeme, 100 150 ml kadar
sodyumhegzametafosfat (NaPO3)6, iinde 8 12 saat bekletilerek
danelerin birbirlerinden ayrlmas saland.
Ayrtrc iinde bekletilen numune iyice kartrldktan sonra
hidrometre kabna koyuldu ve kabn 2/3 doluncaya kadar damtk su
eklendi. Bu ilemlerden sonra sspansiyon kartrc ile yaklak 2
dakika boyunca kartrld. Kartrldktan sonra zemin-su
sspansiyonunun bulunduu hidrometre kabna 1000 cl yi
tamamlayacak ekilde damtk su eklendi ve az bir tka ile
kapatlarak iyice alkaland.

UYGULAMA
Daneciklerin tamamnn birbirlerinden ayrlmas iin numunenin ok
iyi alkalanmas gerekir.
Bu alkalamadan sonra hidrometre kabna, hidrometre aletini
daldrarak 15, 30, 1`, 2` deerleri okundu ve hidrometre aleti
sspansiyon aleti ierisinden kartlarak su dolu kaba daldrlr.
Bunun nedeni ise zemin danelerinin hidrometre aletine yapmasn
engellemektir. Daha sonra ayn ilemler 4`, 8`, 15`, 30`, 1 sa, 2 sa,
4 sa ve 8 saat`lik srelerde yaplr ve deney fyne ilenir.
Hidrometre her okumada yaklak 30 sn nceden daldrlmtr. Bu
ilem okuma annda hidrometre aletinin dz ve durgun olmas
salanmtr. Sspansiyonun scakln lemediimiz iin 19 ile
22,5 arasnda deerler alnd.

HESAPLAMALAR
Deneyin tamamlanmasyla elde edilen veriler zerinde
gerekli dzeltmeler yaplmtr.
Tm bunlarla birlikte gerek hidrometre okuma deeri;
Efektif derinlik, numunenin dane apnn bulunmasnda
kullanlmtr. Bu da aadaki bantyla bulunur:
He = 16,3 (0,1625 * Rh)
ken danelerin ap ise;

HESAPLAMALAR

HESAPLAMALAR