Caesar

LIBER I

1GALLA est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam
Aquitani, tertiam qui ipsorum lingua Celtae, nostra Galli appellantur. Hi omnes
lingua, institutis, legibus inter se differunt. Gallos ab Aquitanis Garumna flumen,
a Belgis Matrona et Sequana dividit. Horum omnium fortissimi sunt Belgae,
propterea quod a cultu atque humanitate provinciae longissime absunt,
minimeque ad eos mercatores saepe commeant atque ea quae ad effeminandos
animos pertinent important, proximique sunt Germanis, qui trans Rhenum
incolunt, quibuscum continenter bellum gerunt. Qua de causa Helvetii quoque
reliquos Gallos virtute praecedunt, quod fere cotidianis proeliis cum Germanis
contendunt, cum aut suis finibus eos prohibent, aut ipsi in eorum finibus bellum
gerunt. Eorum una pars, quam Gallos obtinere dictum est, initium capit a flumine
Rhodano; continetur Garumna flumine, Oceano, finibus Belgarum; attingit etiam

ab Sequanis et Helvetiis flumen Rhenum; vergit ad septentriones. Belgae ab

extremis Galliae finibus oriuntur; pertinent ad inferiorem partem fluminis Rheni;
spectant in septentrionem et orientem solem. Aquitania a Garumna flumine ad
Pyrenaeos montes et eam partem Oceani quae est ad Hispaniam pertinet; spectat
inter occasum solis et septentriones.
2Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus Orgetorix. Is M.
Messalla et M. Pisone consulibus regni cupiditate inductus coniurationem
nobilitatis fecit et civitati persuasit, ut de finibus suis cum omnibus copiis exirent:
perfacile esse, cum virtute omnibus praestarent, totius Galliae imperio potiri. Id
hoc facilius eis persuasit, quod undique loci natura Helvetii continentur: una ex
parte flumine Rheno latissimo atque altissimo, qui agrum Helvetium a Germanis
dividit; altera ex parte monte Iura altissimo, qui est inter Sequanos et Helvetios;
tertia lacu Lemanno et flumine Rhodano, qui provinciam nostram ab Helvetiis
dividit. His rebus fiebat ut et minus late vagarentur et minus facile finitimis
bellum inferre possent; qua ex parte homines bellandi cupidi magno dolore
2

adficiebantur. Pro multitudine autem hominum et pro gloria belli atque

fortitudinis angustos se fines habere arbitrabantur, qui in longitudinem milia
passuum CCXL, in latitudinem CLXXX patebant.
3His rebus adducti et auctoritate Orgetorigis permoti constituerunt ea quae ad
proficiscendum pertinerent comparare, iumentorum et carrorum quam maximum
numerum coemere, sementes quam maximas facere, ut in itinere copia frumenti
suppeteret, cum proximis civitatibus pacem et amicitiam confirmare. Ad eas res
conficiendas biennium sibi satis esse duxerunt: in tertium annum profectionem
lege confirmant. Ad eas res conficiendas Orgetorix deligitur. Is sibi legationem ad
civitates suscepit. In eo itinere persuadet Castico, Catamantaloedis filio, Sequano,
cuius pater regnum in Sequanis multos annos obtinuerat et a senatu populi
Romani amicus appellatus erat, ut regnum in civitate sua occuparet, quod pater
ante habuerat; itemque Dumnorigi Aeduo, fratri Diviciaci, qui eo tempore
principatum in civitate obtinebat ac maxime plebi acceptus erat, ut idem conaretur
persuadet eique filiam suam in matrimonium dat. Perfacile factu esse illis probat
3

conata perficere, propterea quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset:
non esse dubium, quin totius Galliae plurimum Helvetii possent; se suis copiis
suoque exercitu illis regna conciliaturum confirmat. Hac oratione adducti inter se
fidem et iusiurandum dant, et regno occupato per tres potentissimos ac
firmissimos populos totius Galliae sese potiri posse sperant.

Galya paraya blnm bir btndr, bunlardan birinde Belgae kavmi,

dierinde Aquitani, ncsnde kendi dillerinde Keltler bizim dilimizde
Galyallar? diye isimlendirilen kavimler ikamet eder. Bunlarn tamam dil, gelenek
ve kanunlar bakmndan birbirinden farkldrlar. Galyallar Aquitaniallardan
Garumna nehri, Belgallardan Sequana nehri ayrr. Bunlarn hepsinin en glleri
Belgae kavmidir, nk eyaletin kltr ve medeniyetinden ok uzaktadrlar,
tacirler ok az sklkta onlara urarlar ve hem de onlara ruhlar yumuatmaya
meyilli eyleri pek az tarlar ve Ren nehri tesinde ikamet eden srekli
savatklar Germanlara komudurlar. Bu yzden cesaret bakmndan geri kalan
Galya halkna Helveti kavmi stndr, zira hergn Germenlerle savaa
tututuklarnda ya kendi lkelerinden onlar uzak tutarlar, ya da kendileri onlarn
topraklarnda savarlar. Galyallarn sahip olduklar sylenen o topraklardan bir
ksm, Rhodanus nehrinden balar, Garumna nehrinden, okyanustan Belgallarn
topraklaryla evrilidir, hem de Sequani ve Helveti kavminden Rhen nehrine
ular, kuzeye bakar. Belga halk Galya'nn en u topraklarndan balar, Rhen
nehrinin aa ksmna doru yaylr, kuzeydouya bakar. Aquitania Garumna
nehrinden Pyrene dalarna ve okyanusun spanya'ya uzanan ksmna yaylr,
kuzeydouya bakar.
Helvetilerin nezdinde fazlasyla asil ve zengin Orgetorix adnda biri vard.
MarcusMesella ve M. Piso'nun konsllklerinde egemenlik arzusuyla harekete
geip asillerin iinde olduu bir komplo hazrlad ve halk btn birlikleriyle
birlikte kmaya ikna etti. Madem ki herkese cesaretle gstermilerdir ki tm
Galya'nn ynetimini ele geirmenin ok kolay olduunu (dedi) onun bununla
daha kolay olduuna onlar ikna etti, zira Helvetii kavmi corafi olarak her
taraftan evrilmitir. Bir taraftan Helveti topraklarn Germenlerden ayran ok
geni ve derin Rhenus nehri, dier taraftan Sequania ve Helvetilerin arasndaki
ok yksek Iura da, nc olarak eyaletimizi Helvetilerden ayran Lemannos
gl ve Rhodanus rma. Bu koullarda hem daha az genilikte dolayorlard
hem de komularyla daha zor savaa girebiliyorlard. Bundan dolay sava
arzusunda olanlar byk znt duyuyorlard. Hatta 240 mil uzunluk ve 180 mil
genilie sahip olduklar blgenin sava ve cesaret hreti iin dar olduunu
dnyorlard.
Bu olaylardan ikna olanlar ve Orgetorix'in nfuzundan etkilenenler bu eylere
karar verdiler ki onlar yola kmak iin toplamay uygun buldular, mmkn
mertebe fazla sayda yk hayvanlar ve arabalar satn almak, yolculukta yeterli
mhimmatlar olsun diye mmkn mertebe fazla msr ekmek ve en yakn
kavimlerle bar ve dostluu glendirmeye karar verdiler. Bu ileri tamamlamak
iin iki yln kendilerine yeterli olduunu hesapladlar. nc yl harekete
gemeyi bir yasayla kesinletirdiler. Bu eyleri tamamlamak iin Orgetorix seilir.
O da kavimlere elilik grevlerini kendisi stlendi. O seferde babas uzun yllar
Sequaniallara hkmetmi ve Roma halk senatosu tarafndan dost olarak
arlm bir Sequanial olan Catamantaloedis'in olu Casticus'un, babasnn
nceden sahip olduu krall kendi kavminde ele geirmeye ikna eder. Ayn
zamanda Aeduuslu olan ve o srada kavmin iinde prenslii elinde bulunduran ve
halktan oka kabul grm Diviciacus'un kardei Dumnorix'i ayn eylere
kalkmaya ikna eder ve onu kzyla evlendirir. Giriimleri tamamlamann yapmas
5

kolay bir ey olduunu onlara gsterir. nk kendisi kendi kavminin ynetimini

ele geirmek zereydi. Tm Galya'nn pek ounu Helvetilerin elinde
tutabildiklerinden phe yoktu; kendisinin kendi askeri birlikleriyle onlara kar
krall birletireceine teminat verir. Bu konumalardan etkilenenler aralarnda
gven ve yemin ederler ve krall ele geirip/ele geirince tm Galya'nn en
gl halk boyunca kendilerine hakim olduklarn mit edebiliyorlard.