Gultekin Avcı - Istihbarat Teknikleri PDF

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri
STHBARAT TEKNKLER
Aktrleri, rgutleri ve Amazlar
Gltekin AVCI
Katalog Bilgisi:
ISBN: 9753629931
BALIK: stihbarat Teknikleri
ALTBALIK: Aktrleri, rgutleri ve Amazlar
YAZAR: AVCI,Gltekin
YIL: 2004
AY: Mays
BASIM: 1. Bask
DL: Trke
SAYFA: 238
FZK: 2. Hm., 13,5x19,5 cm, Karton Kapak
FYAT: 8.000.000 TL
YAYINEV: Tima Yaynlar
KONU: Trkiye, Siyaset/Dier, Dnya Siyasi Tarihi
STHBARAT TEKNKLER
Aktrleri, rgutleri ve Amazlar
BU KTABI okuduunuzda sizlerde de "Neler olmu da
bizim haberimiz olmam" dncesinden ziyade bundan
sonra neler olabileceine ilikin bir dnsel faaliyetin
arlk kazanacan tahmin ediyorum. Ufkumuzu aan,
bizlere Austos bcei olmaktan te karnca olmay
hatrlatan, adeta bir bilgi hazinesi olan bu kitapta deyim
yerinde ise maziyi, hal'i ve atiyi ksaca gemii, gnmz
ve gelecekte neler olabileceini gzlemleyeceksiniz.
Gnmzde teknolojinin de getirii ile bir eser meydana
getirmenin daha da kolaylat grlmekte ise de bu
kitabn ilgililerin bir rpda okuyup rafa kaldramayacaklar,
adeta baucu kayna bir eser olduu grlecektir.
Muhtevas itibariyle gnmz deyimi ile lokal olmaktan
ziyade global bir mahiyet tayan bu eseri bizlere sunan
kardeimizin bir savchukuku oluunu da bir avantaj
olarak gryor, statkocu olmayan ve gerek anlamda
aa uyan bu eserin ilgili kamuoyunca daha da iyi
deerlendirileceini mit ediyorum.
Youn bir emein yan sra tecrbelerini de bu kitaba
tayan eser sahibini yaknen tandm iin maddi bir kar
beklemediini "Sizin en faydalnz insanlara faydal
olannzdr" felsefesini tadn dnyor, inallah bu ve
benzeri almalarnn devam etmesini samimi bir ekilde
arzu ediyorum.
Her kesimin okuduka kendisinden bir para grecei bu
eserin altna lke genelindeki tm akl selim sahibi
insanlarmzn benim gibi imza koyabilecei kanaatini
3

tayor, Avc'nn bir cesur yrek olarak nmzdeki zaman
dilimi ierisinde daha da faydal eserler vereceini mit
ediyorum.
Bata lkesine ve lksne ve sonra dnya
sralamasndaki yerini beenmeyen her Trk insanna
faydal olacan grdm esere nsz yazarak sadece
dnyada deil telerde de ahitlik iin liyakatim olmad
halde kardeimin bu talebini zorunlu olarak yerine
getirirken beni onurlandran bu nazik dncesinden dolay
kendilerine muhabbet ve hrmetlerimi sunuyorum. Sz
sultanlarnn bir gzel ydet olarak dillerinden drmeyip
bizlere miras brakt, bizlerin de hi terk etmeyecei
"Tevfik bizden, hidayet yce Mevla'dan" szleriyle
nszm bitirirken eser sahibinin yan sra tm okuyucu
kitleye de sevgi ve muhabbetlerimi iletiyorum.
smail Kerimolu
Eski stihbarat Yneticisi zmir, Nisan 2004
* Birinci Blm *
Kendine zg Bir Dnya: stihbarat Dnyas
TerimKonunun nemi ve Tarihi Geliimi
STHBARAT, kelime manas itibariyle Arapa istihbar

kelimesinin oulu olarak; haberler veya yeni renilen
bilgiler, haber alma demektir. Teknik olarak istihbarat,
muhtelif imkn ve vastalar kullanarak herhangi bir konuda
enformatik materyal temini ve temin edilen bilgilerin ham
halden kurtarlarak ilenmesi, kymetlendirilmesi ve
yorumlanarak bunlardan bir netice karlmasyla ilgili
faaliyettir. Ve insanlarn ftr bir melekesi olan tecesss
(merak, renme arzusu) ile domutur.
Bat dillerinin bilhassa ngilizce'nin hakim olduu lkelerde
kelime "intelligence" kelimesiyle karlanmaktadr. Bu
kelime zeka anlamn tamaktadr. Bu da Bat'da bu
megalenin hangi seviyede yapldn gstermektedir.
CIACentral intelligence Agency (Merkez Haberalma
Tekilt), MIMilitary intelligence (Asker Haberalma),
DIADefense intelligence Agency (Savunma stihbarat
Servisi) gibi
Casusluk ise Arapa bir kelime olan "tecesss" yani merak
etme, kendi dndaki ilere duyulan renme arzusu, gizli
eylere merak meneinden gelmektedir. Casusluk faaliyeti
ve espiyonaj kelimeleri ayn istikamete matuf olmak zere
yabanc lisanlardan ithal edilerek casusluk manasnda
kullanlmaktadr. Kelime Franszca kkenlidir. Bizde halk
arasnda ok kullanlan ispiyon kelimesi de Franszca
5

aslndaki "espionnage" kelimesinden gelmektedir. Hepsi
istihbarat faaliyetini gstermektedir. Kontrespiyonaj
kavram ise istihbarata kar koyma ve kar istihbarat
manasn tamaktadr.
Casusluk, dnyann en eski mesleklerinden biridir. Anlan
faaliyet, topluluklarn hayatlarn idame ettirdikleri her
mecrada daima icra edilmitir. stihbarat faaliyeti, gerek
gvenlik ve gerekse ticar, ekonomik, siyas vb. alanlarda
poplaritesini yitirmeden, hatta cazibesini an teknolojik
imknlaryla artrarak vazgeilmez bir alan olma zelliini
srdrmektedir. stihbarat faaliyeti kurumsal olarak insanlk
tarihinde devletleme olgusunun geliimi ile birlikte
mevcudiyetini gsteren, hassas ve devlet gvenlii iin
elzem bir faaliyettir.
M. 500 yllarnda mehur inli komutan ve filozof Sun Tzu
Sava Sanat adl kitabnda casusluk faaliyetinin fevkalade
nemli olduunu bariz bir ekilde vurgulamtr. Sun Tzu'ya
gre; bilge hkmdarlarla iyi bir komutann kolaylkla sava
kazanp zafere ulamas istihbarata baldr. Bu istihbarat
ruh armakla , gelmez, tecrbe veya hesaplamayla da
retilmez. Dmann durumu ancak baka insanlardan
renilebilir.
Dnya tarihinde bir devre mhrn basan asker liderlerden
Napolyon Bonapart'n "iyi bir mevkide konulandrlm bir
casusun temin edebildii bilgi ve haberlerin, bazen birka
tmen askerden daha fazla nem arz ettii" eklindeki
szleri istihbaratn ne derece nemli bir faaliyet ve hayat
sahas olduunu gstermektedir.
Byk Seluklu Sultan Melikah'n tarihe nam salan
mehur veziri ve bilge devlet adam Nizamlmlk'n nemli
eseri Siyasetname'de de istihbaratn nemi u szlerle
zikredilmektedir:
6

"Dnyann drt bir kesine tccar, seyyah, sufi, eczac ve
dervi klnda casuslar gndermeli, (casuslar) duyduklar
her eyi haber olarak getirmeli ve lkelerin durumlar hibir
ekilde mehul kalmamaldr. ou zaman valiler, arazi
sahipleri, memurlar ve emirler muhalefete ve isyana
kalkmlar ve padiaha kar balarn koparmlardr.
Fakat casuslar ulap haber getirdiklerinde, padiah
zamannda hazrlk yaparak hareket eder ve aniden
isyankrn zerine ullanr. Bylece isyankrlar tutuklanr,
niyetleri akim kalr."
Sultan II. Abdlhamit de istihbaratn gerekliliini ncelikle
anlayan yneticilerden biri olarak Yldz stihbarat
Tekilt'm kurmu ve yle demitir:
"Yabanc devletler, kendi emellerine hizmet edecek
kimseleri Vezir ve Sadrazam mertebesine kadar
karabilmilerse, devlet gven iinde olamazd. Dorudan
doruya ahsma bal bir istihbarat tekilt kurmaya bu
dnce ile karar verdim, te, dmanlarmn Jurnalcilik
dedii tekilt budur. Bu jurnallerin hakik olanlarnn
yannda iftira mahiyetinde olanlarnn da bulunduunu
elbette biliyorum. Ama ben hibir jurnale, titiz bir tahkikten
geirmeden inanmadm ve onun icabna el srmedim."
stihbarat faaliyetinin tr, zenginlik ve profesyonellik
bakmndan tekaml ettiini grmek iin Ortaa dnemi ve
Rnesans beklemek gerekmektedir. Bu dnem
Avrupas'nda diplomasi ve istihbarat mefhumlar birbirine
yakn manalara karlk gelmekteydi. O derece ki genel
kanaate gre eliler ile casuslar arasnda bariz bir fark
yoktu.
Amerikan htilli, Napolyon Savalar, Amerikan Sivil
Sava ve FransaPrusya Sava gibi savalar espiyonaj
faaliyetlerinin ekil verdii savalar oldu. Amerikan Sivil
7

Sava dneminin bilinen ajanlarndan Rose O'Neal
Greenhow (18171864), sava sresince Gney glerine
haber szdrmakla suland. 1862 ylnda tutukland ve
Gney'e gnderildi. Ayn dnemin bir baka casusu ise
Tmothy Webster'd (182162). Ancak Webster,
Greenhow'dan farkl olarak Kuzey Konfederasyonu'na
ajanlk yapt. ngiltere'de doan Webster, Allan Pinkerton
Dedektiflik Ajans'nda alarak tecrbe kazanmt. Fakat
tecrbeleri, 1862'te Konfederasyon tarafndan yakalanp
idam edilmesini engelleyemedi. Fransz htilli dneminin
en bilinen casuslarndan biri ise Joseph Fouche'di.
(17591820). htill boyunca halkn arasna adam
szdrarak ynetime bilgi veren Fouche ilkin Napolyon
tarafndan polis yneticisi yaplmt. Ve Napolyon'un
1815'te iktidardan dmesine kadar casus ann ve double
(ift tarafl) casuslarn iyi bir yneticisiydi. XVIII. Louis
ynetimi altnda tekrar polis bakan olan Fouche 1820
ylnda ld.
20. asrda I. Dnya Sava ve II. Dnya Sava ncesi ve
sonrasnda istihbarat dnyasnda hzl gelimeler
yaanmtr. Fakat, gerek anlamda devlet ynetimini zaafa
uratmaya ynelik ykc faaliyetleri zamannda haber alp,
tedbir gelitirmeye ynelik gvenlik istihbarat, 1789 Fransz
Ihtilli'nden sonra fikir akmlarnn kitleler iinde ses
bulmasna paralel olarak kendisini gstermeye balamtr.
Yasad sosyalist gruplar 19. yzylda Fransz gizli polisini
bu gruplarn iine szmaya mecbur brakmtr. Ayn
duruma I. Dnya Sava ncesi Almanya'da da
rastlanlmtr. 1917 Rus ihtillinden nce arlk Gizli Polis
rgt'nn Boleviklerin faaliyetlerini izlemeye ynelik
birok i gvenlik istihbarat faaliyetinin olduu da bir baka
gerektir.
II. Cihan Harbi sonras Souk Sava dnemi istihbaratta
nemli bir aamadr. zellikle Varova Pakt yesi
8

Demirperde lkeleriyle NATO yesi devletler arasnda
youn istihbarat trafii ve operasyonlar yaanmtr. Son
asrda asker istihbaratn yannda sivil istihbarat birimlerinin
de organize edilmek suretiyle devreye girdiini grmekteyiz.
Bu itibarla modern istihbarat ann baladn sylemek
doru olacaktr. Artk yeni istihbarat anlaynda verileri
teknoloji nda kymetlendirmek ve istihbarat servisleri
arasnda ibirlii ile egdm sz konusu olmaktadr.
Yeni teknoloji ve imknlar da bu modernlemeyi
hzlandrmtr. amzda devletlerin istihbaratta
plralist(oulcu) bir yaklam tarzyla pek ok istihbarat
organna sahip olduu grlmektedir. Bilhassa geride
braktmz 20. asrn sonlarna doru dnyann muhtelif
blgelerinde kendini gsteren uluslararas terrizm
hareketleri, dnyadaki istihbarat servislerinin ounun artan
bir ibirlii, koordinasyon ve bilgi paylamna gitmelerini
gerektirmitir.
stihbarat, Trkiye'de pek holanlmayan ve olumsuz ynde
mimlenmi bir konudur. Resm dedikodular ve toplum ii
erdemsiz bir ispiyonculuk eklinde alglanr. Bu tr bir
alglama kendiliinden olumamtr ve bir lde
Trkiye'ye kar gerekletirilen bir istihbarat faaliyeti olan
psikolojik operasyonlarn neticesidir. Trk politikacs
istihbarattan uzak durmay yelemektedir ve Eski
Babakanlardan Blent Ecevit'in bu istikamette beyanlar
mevcuttur.
stihbarat faaliyeti muhtelif yn ve ekillerde tekaml edip
kendini aa uydurarak ve hatta an nnde gidip
zaman ynlendirerek gnmze ulamtr. stihbarat
dnyasndaki unutulmaz isimler ve almalar ilerideki
blmlerde zikredilecektir.
stihbarat Teknii ve Tabiat
9

Profesyonel istihbaratlkta ilk elde edilen haber ve duyum
ham bir bilgi olarak addedilir ve belirli aamalardan geerek
ilenmi ve istihbarat deeri olan son bilgi haline getirilir.
nk amzda halen psikolojik operasyonlar ve zellikle
arptlm, uydurma bilgiler vastasyla kamuoyunun
dezenforme edilmesi gibi olgulara sk sk rastlanmaktadr.
Bu sebeple temin edilen ham bilgiler titiz bir tasnif ve
szgeten geirilerek hakik bir kymetlendirme ilemine
tabi tutulmaldr. almalarn neticeleri amaca uygun
formlarda raporlar olarak kda dklerek bu bilgileri
kaynak alarak operasyon ve icra faaliyet yrtebilecek
devlet birimlerine iletilir. Yaplan icra operasyonla
istihbaratn sonucu alnr ve gerei yaplabilirse baarl bir
istihbarat operasyonu icra edilmi olmaktadr. Bu bir
istihbarat arkdr ve hemen her istihbarat tekilt bu
evrelerle almaktadr.
Esas istihbarat sanatkrlnn balad istihbaratn retimi
safhas ok nem tar. Bu aamada temin edilen
materyaller kymetlendirme, sentezleme, tahlil ve
yorumlama gibi ilemlere tabi tutulmak durumundadr.
rnein bilgi kayna hangi seviyede gvenilirlik ve isabet
telkin eder? htimaller dengesinde yeri neresidir? Bilgi
piyasaya hangi amala srlmtr? Hangi zamanlarda?
Evvelce bu konuda temin edilen verilerle uyumluluu ne
derecededir? Evet, bu hususlar ve bu hususlarn takdiri
geni vizyonlu ve feraset sahibi istihbaratlar
gerektirmektedir. Son aamada istihbarat deeri tayan
bilgiler, istihbar raporlar halinde bu bilgileri aktif olarak
kullanacak makamlara iletilir.
stihbaratn alan her yer olabilmektedir. Klasik istihbarat
dnemindeki yakn tehditler ve komu lkelerde istihbarat
anlay yerine imdi dnyann her kesi; kara, deniz,
hava, tama vastalar istihbarat faaliyetine mekan
olmaktadr. Mahhas olarak bu mekanlar bir devlet
10

bakan veya cumhurbakannn kk, babakanlk
konutu, mzakere salonlar, bazen de Romanya Devlet
Bakan Todor avuesku'da olduu gibi insan dilerinin
aras bile olabilmektedir.
stihbarat faaliyetinin ba aktr insan olmakla birlikte
amzda teknik ve mekanik aktrler de insan unsuru
yannda sahneye kmlardr. Bu cmleden olarak
istihbarat uydular, otomatik grnt alan ve kaydeden
sensorlar, elektronik ses kayt cihazlar, sper kameralar,
pilotsuz uaklar vb. saylabilir.
Bununla birlikte istihbaratta insan unsuruyla yaplan takip
ve tarassut (dikkatle gzlemlemek) faaliyetinin de ayr bir
nemi vardr. Bu faaliyet fevkalade bir dikkat, feraset,
basiret ve geni bir vizyon gerektirir. Tarassut faaliyetinde,
hedef kat' surette bu faaliyeti hissetmemelidir. Ajan,
ferasetli baklaryla insan jest ve mimiklerini, haletini ve
davranlarn yorumlayp netice karabilecek vizyon ve
kapasiteye sahip bulunmaldr.
Bu istikamette deerlendirilmesi gereken nemli bir husus
olarak; insanlarn ehresi ve ehrede belli noktalar da
fevkalade nemli ruh hallerine ve birtakm hakikatlere
iaret etmektedir. Buna yz okuma sanat da denilebilir.
Genel Yaklamlar
stihbarat bnyesel olarak taktik ve stratejik istihbarat diye
ikiye ayrlr. Taktik istihbarat; gncel konularla ilgili ve
gncel olaylar zerine yaplan almalardr. Stratejik
istihbarat ise; byk ve nemli olaylarda, uzun vadeli
planlamalarla ortaya konan almalardr. Kullanlan aralar
ve kaynaklar, takip edilen usuller, istihbaratn gaye edindii
alanlar bakmndan istihbarat faaliyeti tr asndan
fevkalade zengin bir yelpazeye dalm durumdadr. Bu
11

konuda yle Necip Hablemitolu'ndan yle bir alnt
yapmak istiyoruz:
"Kreselleen dnyaya uyum salamak isteyen ulusal ve
uluslararas seviyedeki kurumlarn pek ou kabuk
deitirmektedir. Hi phesiz deien bu kurumlarn
banda da istihbarat rgtleri geliyor. Deien tanmlar ve
kavramlara paralel olarak, istihbarat ve kar istihbarat
faaliyetleri artk klasik 007 James Bond kalplarndan
olduka uzaklardadr. rnein, dnya zerindeki her trl
kitle iletiimini kontrol eden 'Echelon A', uzaydan her trl
grnty temin eden uydu sistemleri, klasik ajanlarn tm
fonksiyonlarn fazlasyla stlenmi durumdadr. Sanayi
casusluu hl nemini korurken, istihbarat terminolojisinde
yeni mefhumlar, konseptler n plana kmakta:
'SosyalEkonomikSiyasalDinselKltrel stihbarat'
kavramlar gibi. stihbarat ve Kar stihbarat Servisleri, artk
gelimi lkelerde eskiden olduu gibi tam bir gizlilik iinde
ilerini yrten kurumlar deildir. imdilerde Dileri,
iileri, EkonomiMaliye, Adalet Bakanlklar, Kzlha, zel
servis veren pilot niversiteler, enstitler, vakflar, zel
misyonu olan kardinaller, piskoposlar, hahamlar ve tm
misyoner rgtleri, yurtdnda yatrm yapan irketler,
yurtdnda temsilcilii olan medya kurulular ve haber
ajanslar ile de gerektike i ie allyor. Operasyon
konusu lkelerde istihbarat servislerinin rol; koordinasyon,
finansman, lojistik destek ve ynlendirme ile snrldr. Artk
hedef lkelerde zellikle istihbaratajitasyon faaliyetlerinde
deifre olma riskine girilmemekte; bu i genellikle dorudan
ya da dolayl olarak servisle ilikili yerli ibirlikilere,
taeronlara sipari edilmektedir... te literatrde bu yerli
ibirlikileretaeronlara 'etki ajanlar', 'ynlendirici ajanlar'
ya da kapsaml bir deyile 'nfuz ajanlar' denilmektedir."
stihbarata bir bilgi mcadelesi olarak baklmas sz konusu
olduu iin gelien enformatik bilgi savandaki
12

eitlilii aadaki ekilde de kategorize edebiliriz;
Komuta ve Kontrol Sava: Dmann stratejik
noktala
rn vurmak
stihbarat Sava: Gzlem alann mmkn
olduunca ge
ni tutmak ve her trl bilgiyi ilemek
Elektronik Sava: Elektronik sistemlere etki etmek
Psikolojik Sava: Taraflarn, tarafszlarn ve
dmann d
nce tarzn kontrol etmek
Hacker Sava: Bilgisayar sistemlerine szmak
Ekonomik Bilgi Sava: Ekonomik stnlk iin
bilgiyi
kontrol etmek, engellemek
Siber Sava: stikbale dair senaryolar, bilimkurgu.
Haber kaynaklarna gre istihbarat tasnifinde gizli ve ak
istihbarat faaliyeti sz konusudur. Gizli istihbarat faaliyeti
hedef kii ve kurumlarn bilgileri haricinde yaplmakta ve
burada gizli bir eylem ve ynlendirme olgusu muteber
olmaktadr. rnein bir insann istihbarat servisine angaje
edilmesi yoluyla bilgi temin edilmesi fevkalade nemlidir.
ngiliz i istihbarat ve kontrespiyonaj servisi MI5'in eski efi
ABD'de 11 Eyll ve 11 Eyll olaylarndaki istihbarat eksiklii
konusunda yapt yorumda; "En gvenilir istihbarat
kayna insan; rgte uzun sre nce szdrlm, rgtte
uzun sre kalacak ve de operasyonel bilgiye ulaacak
konuma gelecek ajanlardr. Fakat bu kaynaklar angajesi en
zor olanlardr" demektedir.
Ak kaynak istihbarat; kamuoyuna ak, yazl, grsel ve
iitsel aralar ile yaynlanan bilginin belirli bir hedefe gre
kymetlendirmeye tabi tutulmasdr. stihbarat bilgisinin
13

%90' ak kaynaklardan toplanr ifadesi, istihbarat alannda
tasvip gren bir yaklamdr.
Ak kaynak istihbarat zellikle geen 10 yllk zaman
sresince fevkalade younlam, fakat bu durum haber ve
bilgi karmaasna sebep olmutur. stihbarat servisleri ok
kanaldan akan bilgi trafiine ulaamaz, bunlar
kymetlendirme ve analize tabi tutamaz hale gelmilerdir.
zellikle ABD istihbarat servisleri ok kanaldan farkl
yapda ve dilde gelen istihbarat deerlendiremez duruma
dm, hangi bilginin gvenilir, hangi bilgininse aslsz
olduu istikametinde bir snflandrma fonksiyonundan
mahrum kalmlardr.
Ak kaynaklar nmzdeki dnemlerde de istihbaratn en
nemli kaynaklarndan birini oluturmaya devam edecektir.
Fakat nemli olan; ham bilgiyi etkili bir ekilde
kymetlendirerek, farkl metotlarla bilgiyi teyit etmektir.
Siyas stihbarat
Tarih geliimleri ve meneleri itibariyle asker istihbarat ve
siyas istihbarat ok eskilere dayanmaktadr. Siyas blm,
istihbaratn en geni kapsaml sahasdr. Asker istihbarata
nazaran daha nemli addedilmesi de doru bir tehis
olacaktr. nk devletler panoramasnda her devlet yakn
komular olan lkelerde ve kendilerine uzak olsa bile
dnyada nemli bir g mevkiinde bulunan ve kendisini
etkileme gcne sahip olan devletlerdeki gelimeleri,
hareketlilikleri ve dnce tarzlarn daha da nemlisi
dnya siyasetlerini takip etmek ve bu konularda fevkalade
duyarl bulunmak durumundadr. Siyas istihbaratta baar
salandnda ou asker operasyona gerek
duyulmayacaktr. Asker istihbarat ise siyas istihbarat
doneleriyle arzu edilen neticelere ulalamad
zamanlarda, asker operasyonun mukadder
14

olduu zamanlarda nem ve poplaritesinin zirvesine
ular.
lke ii ve d siyas istihbarat hususunda, istihbarat
servisleri arasnda bir iblm ve greve ynelik bir
rgtlenme ve konulandrma sz konusudur. Mesela
ABD'de i istihbarata FBI bakmaktadr ve Adalet Bakanl
bnyesinde konulandrlmtr. ngiltere'de de i istihbarat
M15 servisi tarafndan ifa edilmektedir. M16 d istihbaratla
grevlidir.
Siyas istihbarat sahasnda icra edilen faaliyet zellikle
diplomatik misyonlar uhdesinde yaplabildii gibi zel
kurulular olan birtakm dernek, vakf ve sivil toplum
rgtleri tarafndan da yrtlebilmektedir. Diplomatik
misyonlardaki eliler, konsoloslar, ataeler, katipler ak ve
tabii birer ajan olarak dnlmeli ve bu mlahazalarla
hareket edilmelidir. Bu konuda bir rnek sunalm.
Trk stiklal Mcadelesi'ni takiben 1923 ylnda konferans
grmeleri ve anlama teatileri amacyla Lozan'da
masaya oturmutuk. O zamann snrl iletiim imknlar
sebebiyle Ankara'dan Lozan'daki heyetimize gnderilen
talimatlar ve bilgiler, ifrelenmi telgraflar halinde tanzim
edilerek nce Kstence'deki (Romanya) telgraf merkezine
ulatrlmakta, sonra buradan da Lozan'a ekilmekteydi. Bu
srada ngiliz istihbarat servisi bize ait ifreleri zmeyi
baarmt. Bu sayede ngiliz gizli servisi Kstence'ye intikal
eden telgraflarmz derhal aarak gr ve dncelerimizi
reniyor, Trk delegesinin o gn mzakerelerde neler
syleyeceini, ne tr bir politika takip edileceini bildii iin
kendi siyaset ve hamlelerini buna gre ayarlyordu.
Asker stihbarat
15

Devletlerin asl grev ve mesuliyet alanlarndan biri ve belki
en nemlisi, halknn ve sahip olduu kara parasnn i ve
d gvenliini temin etmektir. Tabii ki bu alanda d
gvenliin fiili ifas Silahl Kuvvetler tarafndan icra edilir. Bu
noktada asker istihbarat fevkalade nem arz etmektedir.
Zamanmzda asker ve sivil istihbarat alanlar ve faaliyeti
birbirine karm durumdadr ve bu nemli bir problemdir.
Asker istihbarat faaliyetinin sivil alana ircas, devlet
siyasetini olumsuz ynde etkiledii gibi onulmaz demokratik
ypranma, esas sivil istihbarat faaliyetinin durmas ve
gerilemesi gibi neticeler dourabilmektedir.
Bir devlet, asker istihbarat ynyle komu lkelerin
durumunu harfiyen bilmek ve taktiklerini bu minval zerine
gelitirmek zorundadr. Bu tr istihbaratta; izlenen devletin
asker yaps, halihazrda bulundurduu kuvvet durumu,
komuta kademesinin takdir ve grleri, silah ve aralarn
miktar, tr ve kaliteleri, genel olarak asker kabiliyetleri,
elektronik ve teknolojik harp kabiliyet ve seviyeleri, asker
eitim teknikleri, yaptklar asker anlamalarn artlan,
asker yapnn lke iindeki konumu, ordu zerinde geni
nfuz sahibi komutanlarn taktik ve dnceleri, nkleer
seviye, biyolojik ve kimyasal harp seviye ve kabiliyeti,
belirsiz asker ifreler ve bilgisayar kaytlar gibi hususlar
ncelikle ve nemle istihbar edilmesi gereken noktalar
olarak grnmektedir.
Asker istihbarat birimlerinin, sivil istihbarat birimlerine gre
avantajl bir taraf; gerektiinde direkt olarak fiili
operasyonda bulunma imknlarnn geni olmasdr.
Hemen her lkede de durum bu ekildedir. Trkiye'de bu
alanda Genelkurmay Bakanl bnyesindeki zel
Kuvvetler Komutanl, temin ettii istihbar bilgileri fiilen
deerlendirme ve operasyon yapabilme iktidarna sahip bir
birimdir. Ve asker imknlarn hepsini gerektiinde
kullanabilmektedir. Yine Genelkurmay stihbarat Bakanl
16

ve Kuvvet Komutanlklar, uhdesindeki istihbarat birimleri ile
geni bir yelpaze izerek devletimizin nemli bir uzvunu
tekil eder.
Yaadmz modern zamanda asker alandaki harekt
planlar; enformatik ve teknolojik gelimeler neticesinde C4I
(veya 4C+I) forml ile yrtlmektedir. Bu formln alm
yledir:
Command (komuta) + Control (kontrol) +
Communication (haberleme) + Computation
(bilgisayarlama) + Intelligence (istihbarat) ve
(informationbilgi)
nceleri bu formlde bir unsur olarak istihbarat mevcut
deildi ancak gelien teknoloji ve artlarn zorunlu sonucu
olarak istihbarat unsuru da formle ilave edilmitir.
Bilgisayar operasyonlar ve teknolojileri ise kanlmaz
olarak formln iindedir.
Ekonomik istihbarat
2000'li yllarda casusluun en popler sahalarndan birisi
de ekonomi olacaktr. CIA, 2000'li yllarn istihbaratnn
daha ok ekonomik sahada olacan bildirmi ve
kendilerinin bu sahaya younlatn ve hedeflerinin de
kendilerini bu alanda zorlayan Pasifik kuan kontrol
etmek olduunu beyan etmitir. Bu duruma bakldnda
iinde bulunduumuz yzyln casuslar arasnda daha ok
bilim adam ve ekonomistler mevcut olacaktr.
Bu sahadaki istihbarat almalar 19.yy dan beri
sahnededir. zel istihbarat asndan bu yzylda en iyi
faaliyet yrten kurumlarndan birisi, Nathan Rotschild zel
bankaclk kuruluudur. Bu firma kredi aarken mterileri
hakknda etrafl bilgi sahibi olmaya fevkalade nem vermi
17

ve bu iyi istihbarat almalaryla baarl olmutur. 1815
ylnda mehur Waterloo savann neticesi Avrupa'da
henz renilmem iken Rotschild; Prusyallar ve
ngilizlerin Napolyon Bonapart' yendiklerini haber alm ve
bu haberi iyi bir ekilde deerlendirerek elindeki resm hisse
senetlerini piyasaya srmtr. Rotschild'n salam bir
haber aldn bilen dier banka ve firmalar, ngilizlerin
sava kaybettiine ve hisse senetlerinin daha da
deceine inanarak ellerindeki resm senetleri derhal
dk fiyatla elden karmlardr. Ksa bir mddet zarfnda
N.Rotschild tm senetleri ok dk fiyatla toplam ve
devasa bir servetin sahibi olmutur.
Asrmzda bilhassa enerji kaynaklan byk nem arz
etmektedir. Japonya, Almanya ve Avrupa Birlii yesi dier
lkeler enerji ve zellikle petrol ihtiyalarn baka
lkelerden temin ettiklerinden, bu sahadaki her trl
gelimeyi ve yenilenmeyi dikkatle izleyerek daimi biimde
ekonomik istihbarat yapmaktadrlar. ABD ekonomik
istihbarata fevkalade nem vererek Enerji Bakanl
bnyesinde zel bir ekonomik istihbarat nitesi
oluturmutur ve d ekonomik politikasn bu nitenin
edindii verilere gre ynlendirmektedir. lkemizin de
sratle bir ekonomik istihbarat birimi tesis etmesi
gerekmektedir.
Sosyal stihbarat
Bir devlette olan sosyal gelime, deime ve hareketlilikler
ou zaman dier devletler asndan da nem arz eder.
Kreselleen dnyada akl almaz teknolojik ve
telekomnikatif gelimeler gz nne alndnda lkelerin
toplumsal hayatlar da i ie girmi durumdadr ve her
devlet sosyal ynden mesafesi ne olursa olsun baka
devletlerin toplumlarn etkilemeye ve onlardan etkilenmeye
aday durumdadr.
18

Bir toplumun yaay standart ve ekilleri, dinsel ve etnik
gruplar varsa bunlarla ilgili hareketlilik ve deimeler,
kamuoyunun kayda deer dnce ve yaklamlar,
toplumda nemli mevki igal eden insanlarn istihbarat
deeri tayan hal ve dnceleri, magazinel hrete sahip
kiilerin devletle meru ve gayri meru ilikileri gibi hususlar
bu istihbarat sahasnn faaliyet alan ierisine girmektedir.
Teknolojik stihbarat
amz modern istihbarat dnyasnda casus uydular,
internet ve teknolojinin btn dier imknlar youn bir
ekilde kullanlmaktadr. Casuslukta insan faktr nemini
yitirmemekle birlikte, bilgiye daha az riskli yollardan ve net
bir ekilde ulamak mmkn hale gelmitir. amzdaki
ilerleme zellikle teknolojik sahada grlmekte, elektronik
ara, cihaz ve mucizeler yuma ile nkleer dneme girilmi
olmaktadr. Bilgisayar ve internet enformasyon sistemleri ile
yksek teknolojik dnem balam bulunmaktadr. Bu
noktada teknolojik gelimelerin temini ve tekniklerinin
kefedilmesi hususu da teknolojik istihbarat sistemini aktif
olarak devreye sokmutur.
Bilgiler bazen devletler ve kurumlar aras crete tabi
anlamalar yoluyla taraflarn rzasyla temin edilebilecei
gibi, bazen de illegal yollardan istihbarat oyunlaryla ele
geirilebilmektedir. 1950'li yllarda ABD'nin sahip olduu
atom bombas ve nkleer teknoloji bilgileri dier byk
devletlerin fevkalade ilgisini ekmi ve neticede Ruslar
baarl istihbarat oyunlaryla hem nkleer teknoloji hem de
fze ve uak yapm bilgilerini temin etmeyi baarmlardr.
Buna mukabil srail'in ele geirdii Rus yaps tanklar ile
Demirperde'den Bat'ya iltica eden asker pilotlarn kard
sava uaklar da ABD'de tetkik edilerek asker incelikleri
tespit edilmitir.
19

Gnmzde teknolojiyi en iyi kullanabilen istihbarat
rgtlerinin banda CIA (Central Intelligence AgencyABD
Merkez Haberalma Tekilt) gelir. 1947'de Mill Gvenlik
Kanunu ile kumlan CIA muhtemel personelini yalan
makinesi ve gvenirlik testinden geirir. Kstebeklerin bu
testten gemek iin insanst bir tepkisizlie sahip olmas
gerekir. Yalan makinesi testinin ok daha etkili biimde
kullanld dier bir istihbarat rgt ise srail'in
Mossad'dr. Mossad'n kendi ajanlarna iki haftada bir yalan
makinesi testi uygulad bilinmektedir. Bu durumda,
Mossad iinde baka lke hesabna alabilmek iin baka
lke hesabna altn dahi bilmemek, yani "kstebek
olduunun farknda olmayan bir kstebek olmak" gerekir.
Bir ksaltma sanlan ve bu yzden byk harflerle yazlan
Mossad, aslnda ksaltma deildir ve branice'de enstit
anlamna gelir.
CIA ve Mossad, dnyann btn gelimi istihbarat
servisleri gibi son dnemlerde bilgisayar teknolojisini btn
unsurlaryla kullanyor. Ayrca casus uydular ve yksekten
uan casus uaklar baz datalar elektronik sinyaller ve
gelimi antenlerle yeryzne geri gnderebiliyor.
Sismograflar gizli ya da yeraltndaki nkleer testleri
kaydedebiliyor. Gizli dinleme aygtlar zel telefon
konumalarn dinliyor, minyatr kameralar birok datann
fotorafn ekebiliyor ve sonra bu datalar bilgisayarlarla
snflandrlp saklanabiliyor.
Gizli servislerin bilgisayar alarn son derece gvenli bir
sistem zerine ina etmeleri gerektii biliniyor. nk artk
dnyada pek ok istihbarat tekilt, network zerinde ok
gizli bilgilere ulaabilecek bilgisayar uzmanlarn kullanyor.
Yine Souk Sava dnemlerinden bu yana espiyonaj
faaliyetleri yrtlrken televizyon antenleri, uydu anak
antenleri ve dier becerikli elektronik aletlerden
faydalanld da biliniyor.
20

Elektronik istihbarat
Modern istihbaratn en arpc ve etkileyici sahasnn, geni
anlamda "teknik istihbarat" diyebileceimiz bu istihbarat dal
olduunu sylemek yerinde bir tespittir. Bu istihbarat
sahas, muhabere istihbarat, sinyaltelsiz haberleme
seslerini dinleme istihbarat, fotoraflama ve film
grntleme istihbarat, radarlarla istihbarat ve telemetrik
lm (uzaktan mesafe lm) gibi istihbarat dallarnn
hepsini kapsamaktadr. nk saylan istihbarat
branlarnn hepsi elektronik aygt ve sistemlere istinaden
faaliyet gstermektedir.
Teknoloji harikas saylan akll ve tehlikeli fzelerin
atelenmesi ve hedefe ynlendirilmeleri elektronik
sistemlerle icra edildii gibi, balandklar hedeflerden
saptrlmalar da yine elektronik cihaz ve bilgisayarlarla
mmkn olabilmektedir. Bu noktada modern asker silahlar
ve almalar da elektronik geliimin etki sahasna girmi
bulunmaktadr. Bilgi teknolojisi ve bilgisayarlar artk
dnyamza tamamen hakim bulunmaktadr.
Bilhassa bu istihbarat alannda ABD ba ekmektedir.
Souk Sava dneminde ABD'nin Trkiye'de bulunan
muhabere ve dinleme istasyonlar Sovyetler Birlii ve
komnist yaylm etkisini kaybedince lkemizdeki faaliyetini
farkl amalarla srdrmektedir.
NSA Amerikan Ulusal Gvenlik Ajans
Dnyada sinyaliaret istihbarat, elektronik dinleme ya da
elektronik casusluk denince aklmza ilk gelen kurum
Amerika'nn ksa ad NSA olan Mill Gvenlik Ajans'dr.
NSA, dnyann en yaygn, en gelimi elektronik dinleme
ve izleme altyapsna sahip 'byk kulak' ya da 'global
kulak' diye de anlan sper gizli bir Amerikan devlet
21

kurumudur. Hakknda bilinenlerin ok snrl olduu
kurumun bakanlar generallerdir ve bunlar ortalkta
grnmezler, istisnai durumlar dnda pek konumazlar.
Amerika'da dnya apnda dinleme faaliyetlerini yrten
ayr kurulu bulunuyor; NSA (Ulusal Gvenlik Ajans), FBI
(Federal Aratrma Brosu) ve CIA. ABD'nin 'en byk
kula' olan NSA, Bakan Harry S. Truman'n 24 Ekim
1952'de imzalad 'ok gizli' genelgeyle kuruldu. Truman
bu yeni kurulua, dnya apnda iletiim istihbarat grevi
verdi. nceleri diplomatlarn ve askerlerin ifreli telsiz
grmelerini dinleyen NSA, daha sonralar uluslararas
sivil telefon grmelerini de hedefleri arasna ald.
1960'l ve 70'li yllarda ortaya kan ynl telsiz haberleme
ve uydu teknolojisi NSA'nn iini daha da kolaylatrd. Artk
havaya kan hibir radyo sinyali, hibir telefon grmesi
NSA'nn dnya yzeyine dalm binlerce uzmannn eline
dmekten kurtulamyordu. NSA'da halen 21 bin personel
grev yapyor. Bu rakam baz iddialara gre 50 bin
civarnda. ABD, elektronik istihbarat iin ylda 20 milyar
dolar harcyor. NSA'nn yllk btesi ise 3,6 milyar dolar.
NSA'nn Boeing 707 uak gvdeleri zerinde gelitirilen
RG135 tipi uaklar ABD Hava Kuvvetleri iinde bamsz
olarak grev yapyor. ABD donanma gemileri
grnmndeki gemilerse okyanus ve denizleri denetliyor.
NSA'nn yer istasyonlarnn ABD bykeliliklerinde ya da
ABD'ye dost lkelerin topraklarnda, ev sahibi lkelerin
denetimine tabi olmakszn faaliyette bulunduu
dnlyor.
NSA'nn en yakndan takip ettii lkelerden biri de
Trkiye'dir. Hatrlanaca zere, 1972 ylnn Austos
aynda ok nemli bir olay meydana gelmiti...
stanbulKaramrsel dinleme istasyonunda "analizci"
olarak alan NSA grevlisi Perry Fellwock, gizli bilgileri
22

Ramparts isimli bir Amerikan dergisiyle paylam, NSA'nn
btn Sovyet kodlarn krabileceini iddia etmi ve bunu
ispatlamaya almt. Felhvock, Trkiye'deki dev anak
antenleri kullanarak Sovyet ordusunun yapt telsiz
grmelerini ve hatta Sovyet Babakan Kosigin ile
lmnden ksa bir sre nce kozmonot Vladimir Kamorov
arasnda geen dramatik konumay da dinlemiti.
Gnmzde, artk yzlerce casus uydusu dnya
evresindeki bir yrngede bulunmaktadr. Bunlar, hem
asker hedefleri gzetlemekte hem de dnyann neresinde
olursa olsun insanlarn yatak odalarnn ilerini bile
grntleyebilecek uluslararas telefon, teleks veya veri
balantlarn sistematik olarak inceleyip ilgin bilgilerin
bulunup bulunmadn aratrabilecek niteliktedir.
ABD Ulusal Gvenlik Ajans (NSA)'nn rtl
Operasyonlar
ABD Ulusal Gvenlik Ajans'na kar alan bir dava
dosyas, bireyleri kontrol altnda tutmak iin tasarlanan
rktc teknolojileri ve programlan aklamaktadr.
John St. Clair Akvei, Ulusal Gvenlik Ajans (NSA)'na
Kar
Aada verilen belge, John St. Clair Akwei tarafndan
Ulusal Gvenlik Ajans (NSA)'na kar Washington'da
alan bir dava dosyasn kapsamakta ve Ulusal Gvenlik
Ajans ile ilgili bilgileri, ulusal gvenlik faaliyetleri
teknolojilerini ve yurttalar izlemek iin yaplan rtl
operasyonlarvermektedir:
"Ulusal Gvenlik Ajansnn Misyonu ve Yurt i stihbarat
Operasyonu
23

Haberleme istihbarat
ABD'de ve dnyada tm elektronik haberlemenin yurdu
kaplamas, ulusal gvenlii temin eder. Ft. Meade,
Maryland'deki Ulusal Gvenlik Ajans 1960'l yllardan beri
dnyadaki en gelimi bilgisayarlara sahiptir. Ulusal
Gvenlik Ajans teknolojisi zel irketlerden, akademiden
ve halktan gizli olarak gelitirilmi ve yrtlmtr.
aretSinyal stihbarat
Ulusal Gvenlik Ajans, iaret istihbarat grevi iin,
evredeki ifresi zlm EMF dalgalarn bilgisayara
telsiz olarak kaydetmek ve kiileri vcutlarndaki elektrik
akmlar ile izlemek iin bir bilgisayar program gelitirdi.
aret istihbarat, iinde elektrik akm bulunan her eyin
evresine EMF dalga yayan bir manyetik alana sahip
olmas esasna dayand iin Ulusal Gvenlik
Ajans/Savunma Departman, elektriksel aktivitesi olan
insan yaps veya organik her cismi uzaktan analiz edebilen
hususi bir dijital ara gelitirmitir.
Yurt i stihbarat
Ulusal Gvenlik Ajans tm ABD vatandalarnn kaytlarna
sahiptir. Ulusal Gvenlik Ajans, 50.000'den fazla ajanndan
herhangi birinin dikkatini eken ABD vatandalar iin bilgi
toplamaktadr. Bu ajanlar, herhangi bir kiiyi kendiliinden
izleme yetkisine sahiptir. Ulusal Gvenlik Ajans her
mevkide, 'daimi ulusal gvenlik anti terrist gzetim
ebekesia'na sahiptir. Bu gzetim a tamamen klk
deitirmitir ve halktan gizlenmektedir. Birleik
Devletler'de ahslar takip etme ii Ulusal Gvenlik
Ajans'nn elektronik gzetim a ile ucuz ve kolayca
yrtlmektedir. Ulusal Gvenlik Ajans personeli, kendi
toplumlarnda gya halktan biriymi gibi hizmet verirler ve
24

izlemek istedikleri kiiler hakknda istihbarat toplayabilmek
iin rtl ve yasal ilerde alrlar. Toplumdaki Ulusal
Gvenlik Ajans personeli, genellikle sosyal sahada alan
avukat ve iadam gibi gizli kimliklere sahiptir.
Ulusal Gvenlik Ajans personeli, Ulusal Gvenlik
Ajans'nn yurt ii istihbarat an ve gizli ileri kullanarak,
Birleik Devletler'deki binlerce ferdin yaamn kontrol
edebilir. Bunlar tarafndan bamsz olarak yrtlen
operasyonlar bazen kanun snrlarnn tesine taabilir.
Ulusal Gvenlik Ajans'nn operasyonlar ile yzlerce sayda
habersiz vatandaa uzun sreli kontrol ve sabotaj yaplm
olmas muhtemeldir. Ulusal Gvenlik Ajans a, Birleik
Devletler vatandalarna rtl olarak suikast veya akl ve
ruh bozukluklar olarak tehis edilebilecek konulara sebep
olacak rtl psikolojik kontrol operasyonlar yapma
yeteneine sahiptir."
Elektronik Gzetim A
1960'lann ilk yllarnda dnyadaki en gelimi bilgisayarlar
Ulusal Gvenlik Ajans'nn elinde idi. Bu bilgisayarlarla
aratrlan yeni bulular Ulusal Gvenlik Ajans iin
sakland. u anda Ulusal Gvenlik Ajans, mevcut
bilgisayar teknolojisinin 15 sene ilerisinde olan
nanoteknolojik bilgisayarlara sahiptir. Ulusal Gvenlik
Ajans, Birleik Devletler'de her ortamda btn
haberlemeleri kontrol eden yapay zekal gelimi
bilgisayarlar kullanarak, rahatszlk verici addettii bilgileri
elde eder. Bu bilgisayarlar btn haberlemeleri verici ve
alc ularda denetler. ABD'nin bu rahatszlk verici haber
alma hadisesi Ulusal Gvenlik Ajans'nn "aret stihbarat"
misyonunun bir sonucudur. Ulusal Gvenlik Ajans'nn
elektronik gzetim a, tm elektromanyetik saha tayfn
denetleyebilecek aralarn hcreli dzenlenmesine dayanr.
Bu cihaz, dier elektronik sava programlar gibi byk bir
25

gizlilik iinde gelitirilmi, yrtlm ve muhafaza
edilmitir.
aret istihbaratyla Uzaktan Bilgisayar Kartrma Ulusal
Gvenlik Ajans, Birleik Devletler'de satlan tm kiisel
bilgisayarlarn ve dier tm bilgisayarlarn izlerini muhafaza
eder. Ulusal Gvenlik Ajans'nn "elektromanyetik
alansaha cihaz", monitrden ve g kaynandan kan
dalgalar szerek kiisel bilgisayarlarn devre tablosundan
kan radyo frekanslarna ayarlanabilir. Bilgisayar devre
tablosundan kan radyo frekansl yayn, bilgisayardaki
dijital bilgiyi ierir. Ulusal Gvenlik Ajans'nn cihazndan
kan kodlanm radyo frekansndaki dalgalar, bilgisayar
devreleriyle, bilgisayara girebilir ve bilgisayardaki verileri
deitirebilir.
Ulusal Gvenlik Ajans'nn Elektro Manyetik Beyin
Uyarlmasn
Kullanmas
Ulusal Gvenlik Ajans "aret stihbarat", "Uzaktan Nral
Denetim ve Elektronik Beyin Balants" iin "Elektro
Manyetik Beyin Uyarlmas"n kullanmaktadr. NSA
bilgisayarnda retilen beyin planlamas, beyindeki
elektriksel faaliyetleri srekli olarak denetlemektedir. NSA
ulusal gvenlik gayesiyle, binlerce insann ferd beyin
haritalarn kaydetmekte ve ifrelemektedir.
Elektronik gzetim amacyla, beynin konuma merkezindeki
elektrik faaliyetleri, kurbann szl dncelerine
evrilebilir. Uzaktan Nral Denetim, kula devre d
brakarak ve ses haberlemesinin dorudan beyne
gitmesini salayarak ifrelenmi iaretleri, beynin iitme
korteksine gnderebilir. Uzaktan Nral Denetim, kurbanla
herhangi bir temas olmakszn, kurbann beynindeki grsel
26

korteksteki elektrik faaliyetlerini planlayabilir ve beyindeki
tasvirleri (grntleri) bir videonun monitrnde gsterebilir.
NSA ajanlar kurbann gzlerinin grd her eyi grrler.
Grsel hafza da grlebilir. Uzaktan Nral Denetim gzleri
ve optik sinirleri atlayarak (devre d brakarak), dorudan
grsel kortekse grnt gnderebilir. NSA ajanlar, beynin
programlama gayesi iin, gzetim altndaki kii REM
uykusunda iken, onun beynine gizlice grnt yerletirmek
iin bunu kullanabilir.
NSA Teknikleri ve Kaynaklar
Uzaktan RNM Cihazlar
NSA'nn RNM donats izlenen kiilerin beynindeki
potansiyelleri uzaktan okuyabilir ve onlarn verimlerini
(performanslarn) etkilemek iin sinir sistemi araclyla
mesaj gnderebilir. RNM elektronik olarak bireyleri tehis
edebilir ve onlar Birleik Devletler'deki herhangi bir yerde
izleyebilir. Bu donat, bir ebeke (a) zerindedir ve yurt ii
istihbarat operasyonlar, ynetim gvenlii ve biyoelektrik
mcadele durumunda kullanlr.
Metropol Alanlarnda Nokta Grevlileri
Her blgede on binlerce kii, NSA personeli tarafndan
rtl kontrol iin tehis edilen kiileri (bazen bilmeyerek)
takip ve kontrol etmek iin, mahalleiyeri casusu ve nokta
grevlisi (muhbir) olarak almaktadr. Bro dnda
alan ajanlar, binlerce kiiyi izleyen nokta grevlileriyle
(muhbirlerle) srekli haberleme iindedirler. Uzak
blgelerdeki ofislerde alan NSA ajanlar, gzlemlenen
kiiyle temas halinde bulunan ve halk iinde tespit edilen
herhangi bir kiiyi annda tehis edebilirler.
27

Kimyasal Madde ve ilalar Verilmesi iin NSA Tarafndan
Evlere Yerletirilen Plastik Boru ebekesi
NSA, uyutma gaz ve beyin ykamaya yardmc olan
ilalarn verilmesi iin kiilerin hava kanallarna ve su
musluklarna hat demek iin gerekli aletlere sahiptir. Bu
CIA'in farmapsikolojisinin (psikofarmoloji) bir neticesidir.
nsan Beynindeki EEG'leri Okuyabilen zel EMF Donats
NSA dijital bilgisayarlar kullanlarak kiileri tehis ve takip
edebilir. NSA aret istihbaratndan gelen EMF
(Elektromanyetik Alan) sinyaliyle yaplan ESB (Beynin
Elektriksel Uyarlmas) kiileri kontrol etmek iin
kullanlmaktadr.
Yukardaki verilerden aka grlebilecei gibi ABD Ulusal
Gvenlik Ajans, insan beynine kadar szan bir rgt
grnmndedir. Bunlar; milyonlarca masum insann
zihnini, gnlk olarak kullanlan gelimi teknolojileri
denetlemektedir ve demokratik toplum diye adlandrdmz
eyin grnen yznn arkasndaki otoriter ve mtehakkim
anlaylarn kaba bir ifadesidir. Bu dava Amerikan
mahkemelerinde grlmektedir. George Orwell'n mehur
roman "1984"te tahayyl ettii "Byk Birader", maalesef
bugnn dnyasnn bir gerei olmutur. Byk birader
daimi surette yaptklarmz ve dndklerimizi takip ve
tarassut altnda bulundurmaktadr.
Telefon Dinleme Teknikleri
Telefonlarn dinlenmesi ve takibi, Souk Sava yllarndan
bu yana poplaritesini korumaktadr. Hele zamanmzda
teknik dinleme boyutlar elektronik geliime paralel olarak
fevkalade nemli mesafeler kat etmi, istihbarat servislerine
nemli bir katk ve kolaylk arz eder hale gelmitir. Dinleme
28

istihbaratnda en arpc konu olarak Echelon sistemine
ileride temas edeceiz.
Kablolu telefonlarda ve mikrofon yolu ile dinleme
istihbaratnda u teknikler kullanlmaktadr;
1 Telefon cihaznn ahizesi iine mini mikrofon
yerletirilmesi: Mikrofonlar ya da ok kk olmalar
sebebiyle "bcek" olarak tarif edilen cihazlar dinleme
amal olarak hemen her yere gizlice ve kolaylkla
konulabilmektedir. Hatta hareket halinde insann
elbiselerinin herhangi bir ksmna raptedildiinde yine
gerekli dinleme ve alglama grevini ifa eder. Bu tr
elektronik istihbarat takibine maruz kalma durumundaki
resm ortamlarda gvenli konuma hatt veya kozmik oda
dediimiz sistemler devreye sokulur ve haberleme bu
suretle yaplr.
2. Telefon hatlarna mdahale edilerek zel teller
kullanlmas:
Bu teknikte en shhatli usul, telefon hatlarn tayan
direklerden
birisinin tepesinden veya sokak evresinde bulunan
hat kutusun
dan balant salanmasdr. Tabii ki bu eylemlerde
dikkat ekme
mek iin istihbarat grevlilerinin telekomnikasyon
grevlileri
ile uyum ve iletiim ierisinde bulunmalar
gerekmektedir.
3. Dinleme ilemi yaplacak hedef yerin tabi olduu
santral
den faydalanlmas: rnein ehir veya bina
santrallerinde ele
man bulundurmak veya bulunan elemandan istifade
etmek yay
29

gn bir uygulamadr.
Ayrca herhangi bir hat kullanmadan, hedef binantn yan
duvarlarna, tavan veya zeminine raptedilen zel gelimi
elektronik cihazlarla da ierideki ses ve telefon
grmelerini kaydetmek ve takip etmek mmkndr.
Denizar lkelerle yaplan uzak mesafe konumalar, su
alt telefon kablolar tarafndan nakledilmekte olduundan
denizalt gemileriyle istihbarat faaliyeti de ayr bir nem
kazanmtr. Bu denizalt kablolar sisteminin en nemlisi
Avrupa'y Amerika ktasna balayan birka bin km'lik
Transatlantik Telefon Hattdr.
Bilhassa nem arz eden asker ve diplomatik karargahlar;
konsolosluklar, istihbarat birimlerinin faaliyet gsterdii
hizmet binalarnda ve buna benzer devletin gizli, stratejik ve
nemli ilerinin mtalaa edildii yaplarda istihbar
dinlemelere kar gvenli konuma hatlar ve odalar tesis
edilmitir. Buna istihbarat dilinde temiz konuma hatt
denmektedir. Krmz hatl telefonlar, lkemizde
Cumhurbakanl, Babakanlk ve Ulatrma
Bakanl'nda bulunur. Asker kanadn ise siviller iin
ayrlan bu hatlarn dnda zel ifreli hatlar vardr. Ancak
ne yazk ki bu tr istihbar dinleme olaylar, sadece devletin
grevli ve yetkili birimlerinin belirli mevzuat prosedr ile
icra ettikleri bir faaliyet olmayp, zaman zaman sradan
fertlerin, irketlerin, partilerin, rekabet eden evrelerin ve
tabii ki terristlerin mracaat edip kullandklar illegal bir
bilgi edinme yolu da olabilmektedir.
1972 ylnda ABD'de yaanm bir dinleme skandali olan
Watergate hadisesi arpcdr. Dnemin Cumhuriyeti
Bakan Richard Nixon yaklaan seimler sebebiyle tekrar
seilebilmek iin rakibi Demokrat Parti'nin seim stratejisini
temin etmek amacyla bu partinin seim merkezi olan
30

Watergate binasndaki brolara gizlice mikrofon yerletirme
talimat vermi, bu mikrofonlar yerletirip dinleme yapan
adamlarnn hrsz zannedilerek yakalanmas zerine de
fevkalade zor duruma dm ve nihayet ses bantlarn
teslim ederek 1974'te istifa etmek zorunda kalmtr.
Bu konuda u alnty vermemiz gerekir. zel ajan olarak
takdir belgesi de bulunan, NSA'nn eski alanlarndan
Wayne Madsen unlar sylemitir: "Trkiye'de iki yerde
telekulamz var; tm telefon, faks, cep telefonu ve
emailleri zebiliyoruz."1
Bilimsel stihbarat
Bilimsel istihbaratn faaliyet sahas; zellikle ilmi aratrma
kurumlar, niversitelerdeki laboratuar almalar ve bilim
adamlarnn rettikleri muhtelif forml, icat ve zmleme
gibi olgulardr.
Bu konuda ABD'nin Alaska'da tenha bir blgede yrtt
HAARP ad verilen projesi olduka arpcdr. Proje
amalar arasnda iklimlerin deitirilmesi, fzelerin
istikametlerinin saptrlmas gibi hususlar vardr. ABD
Savunma Bakanl, dnya liderliini koruyabilmek
amacyla iklimi de kontrol altnda tutmaya almaktadr.
Hava Kuvvetleri'nin hazrlatt "Bir g artrc olarak iklim"
adl raporda, iklimin nasl kontrol altna alnaca
.anlatlmaktadr. Raporda, ABD'nin, Krfez ve Bosna
savalarnda meteorolojiyi kullanarak stnlk salamaya
alt, ancak birok hava operasyonunun da meteorolojik
artlar yznden yaplamadna dikkat ekilmektedir.
1 Kasm CindemirWayne Madsen rportaj, Hrriyet, 4
Haziran 2001
31

Buna gre meteorolojik oluumlara mdahale ederek,
2025'te unlar yapmak mmkn olacak: Radarlara
yakalanmayan pilotsuz casus uaklarn atmosfere
tayaca maddelerle, kurak blgelerde bile "yamur"
yadrlabilecek. Tohumlamastma yntemiyle, havadan
ve karadan mdahaleyle belirli bir blge zerindeki "sis"
yok edilebilecek. Gelecekte bu ilem mikroviyole dalgalar
ve lazer kullanmyla ok daha kolaylaacak; tank ve kara
kuvvetleri, asker s, ekipman ve operasyonlarn kamufle
edilmesi iin de ani ve youn sis oluturulacak.
Tropikal bir frtnann aa kard enerjinin 10 bin
megatonluk bir hidrojen bombasna eit olduu
dnlrse, "frtna yaratma" olana, asker glerin
elinde mthi bir silaha dnecektir. Bu silah, gelecekte,
imek oluturmak ve imei seilen hedeflere
ynlendirmek boyutuna ulaacak ve "uzayn iklimi"nin
kontrol altna alnmasyla dman glerin haberleme,
radarla ve uzaydan izleme sistemlerini ilemez hale
getirecektir.
Siber stihbarat
Elektronikotomatik ve dijital sistemler ile ileri teknoloji
harikas makinelerin kullanm ve kontrol eylemleri,
"sibernetik" olarak bilinmektedir. Siber istihbarat tabiri ise,
son 2025 yln gelitirdii bir kavramdr ve sibernetik
bilimine konu olan ara ve cihazlarla yaplan istihbarat
ifade eder. leri teknoloji rn denilince akla yzyln
harikas bilgisayarlar gelmektedir. Ve tabii ki bu donanmn
getirdii ve yrtt internet ortam. Yine bu teknolojik
rnlerle paralel yryen ve a ifade eden bilgi
(enformasyon) savalar. Belki de bunlarn tesinde a
savalar.
32

Bilgisayar teknolojisinde "donanm" bilgisayarn mekanik
ksmn ifade eder. Bunlar monitr, hard disk, ram, faks
modem gibi dokunabildiimiz paralardr (hardvvare).
Yazlm ise bilgisayarn fonksiyonlarn ifa edebilmesi iin
ona verilen tm bilgi ve komutlarn listesidir (software).
Bilgisayarn donanm ksmna evvelce gizli bir ekilde
raptedilmi zel bir ip yoluyla veya teknik bir gizli sistem ile
ya da klavye tularna saklanm bir minik para ile
bilgisayar aknn izlenmesi gerekletirilmektedir. Bu tr
sistemlerde, uyuyan kk ipler uzaktan komut yoluyla
arzu edilen zamanda aktif hale getirilebilmektedir.
Ve bu an harikas saylan makine artk her ortama
girmi, resm ve gayri resm, askersivil tm sahalarda
kullanma gemitir. Bilhassa istihbaratta, ak kaynaklarn
geni ve seri bir ekilde taranmas ve birtakm bilgisayar
operasyonlar ile gizli bilgilere eriim nem kazanmtr.
Siber istihbarat sahasnn en arpc eylem tarz, "hack"
denilen ve bilgisayar sistemini tahrip etmeye ynelik
virsleme ve felce uratma operasyonlardr. Bu saldrlar
siber saldr (syber attack) kavram iinde mtalaa
edilmektedir.
1994 ylnn Ekim aynda Pentagon'a bal olarak alan
Savunma Bilimi Kurulu raporu, ABD'nin stratejik amal ve
birbiriyle balantsz "hacker" saldrlar grnts altnda
ifa edilen bilinli bir d siber saldrya maruz kalabilecei ve
bu saldrdan ABD'nin haberi bile olmayabilecei konusunu
gndeme getirmiti. Bilgi Sava mefhumu zerine
almalarn resm olarak ilk kez 1992 Aralk aynda
balatan ABD Genelkurmay, 1996 ylnda bilgi savalarn
u ekilde resm tanma dkt: "Ulusal asker stratejiler
dorultusunda; kendi bilgi ve bilgi sistemlerimizi koruyup
etkin bir ekilde kullanrken, dier bilgi ve bilgi sistemlerini
33

etkilemek."ABD Hava Kuvvetleri'nin bilgi savalar tanm
ise yledir: "Dost kuvvetleri benzer eylemlere kar
korurken, dmann bilgi ve bilgi sistemlerini iptal etmeye,
kullanmaya, arptmaya veya yok etmeye ynelik olarak
bilgi ortamnda uygulanan her trl eylem."
Bata ABD olmak zere birok lke devlet srlarnn terr
rgtlerinin veya dier devletlerin ellerine gemesinden
derin kayglar duymaktadr. Nitekim son saldrlardan sonra
ABD hkmeti kendine ait zel bir internet sitesi kurma
planlar zerinde almaktadr. Fiziki olarak internetten ayr
olarak kurulacak olan yeni network veya intranet, devlete
ait bilgileri hacker ve virslerin tehdidinden uzak tutmay
hedeflemektedir. Bir Beyaz Saray szcs,
"Siberuzaymz hacker'lar, terrist gruplar ve siber
silahlarn bize kar kullanmak isteyen yabanc
devletlerden korumak zorundayz" diyerek ynetimin
internet gvenlii konusundaki endielerini dile
getirmektedir.
Fransa'da ise bambaka bir kayg gndeme getirilmektedir.
Fransz stihbarat Servisi ve Savunma Bakanl'nn
hazrlad 100 sayfalk "Bilgi Sistemleri Gvenlii:
Bamllk ve Maruz Kalma" balkl rapor Microsoft
hakknda farkl bir bak as getirmektedir. Rapordaki
ifadeler aynen yledir: "Franszlar tm dnyada ve kendi
lkelerinde kullanlan bu sisteme gvenmiyorlar. Nedeni
sistemin iinde bir casusluk programnn varlna ilikin
pheleridir. Sistemin effaf olmadn sylemelerinin
altnda yatan gerek de budur. Microsoft'ta birtakm 'arka
kaplar' olduuna dair yaygn sylentileri duymulardr ve
balantl olarak iini bir trl tam olarak gremedikleri bu
arka kaplar yoluyla gizli bilgilerin Amerikan istihbarat
servislerine aktna inanmaktadrlar."
34

Fransa'nn endielerini Rusya'da da grmek olasdr. Rusya
lideri Putin'in orduda ve savunma sanayiinde Microsoft
iletim sistemlerinin ve yazlmlarnn kullanlmasn bilgi
gvenlii asndan yasaklad belirtilmektedir. Lenta
Ajans'nn haberine gre Putin, 27 Mart'ta yaplan bakanlk
seimlerinin sonularnn aklanmasndan bir gn sonra
ald yasaklama kararn Savunma Bakanl eliyle btn
ilgili kurumlara bildirmitir.
Kimilerine gre 'dhi', kimilerine gre 'merakl' olarak
adlandrlan hacker'larn yapt saldrlar, yazd virsler
tm dnyada bilgisayar sistemlerinin korkulu ryas
durumundadr. ABD'li aratrma kuruluu CERT'den alnan
verilere gre, virs saldr says 2003'n ilk alt aynda 76
bin 500'e ulat. Bir nceki yln toplam ise 81 bindi.
Mehur Bill Gates de bir hacker'd. lk bilgisayar
hacker'lar, niversitelerde ortaya kt. zellikle
Massachusetts Institute of Technology'deki (MIT) yapay
zeka laboratuar hacker'larn bulutuu bir platform oldu.
Tm bu zikredilen ve bilinen noktalara ramen Trkiye,
siber dnyaya ve bilgi gvenliine gerekli ilgiyi
gstermemektedir. Bu durum elbette ki kayg vericidir.
nternette bilgi gvenliine byk nem veren birinci lke
srail'dir. Trkiye'de internet bilgi gvenlii zerine program
gelitiren bir firma sahibi gerekli destei bulamad iin
almasn tamamlayamam, nihayetinde ABD'ye
gittiinde hemen ABD'li Yahudiler kendisine ortaklk teklif
etmilerdir. Uluslararas hacker toplantlar da genelde
srail'de yaplmaktadr. Mehur hacker'lar srail tarafndan
davet edilmekte, kendilerine baz imknlar sunulmaktadr.
in, Almanya, Fransa gibi lkeler Amerikan Microsoft
rnlerini kamu kurumlarnda kullanmamaktadr. Bunun
yerine kaynak kodlar ak ve millletirmeye yatkn Linux
iletim sistemleri kullanmaktadrlar. in'de bu sistemden
35

baka sistem kullanmak yasaktr. Bylece bilgi altyaplarn
d etki ve tehditlere kar koruyan bu lkeler ayrca
milyonlarca dolar tutan lisans creti demekten de
kurtulmaktadrlar. Trkiye'de ise maalesef byle bir
hassasiyet mevcut deildir.
lkemizde de grld gibi terr rgtleri interneti daha
ok propaganda ve iletiim arac olarak kullanmaktadr.
Bazen elemanlar arasndaki ifreli emailler araclyla
terr eylemlerini planlayan terr rgtlerinin, interneti daha
ok politik ve ideolojik anlamda bir propaganda arac olarak
kulland da grlmektedir. rnein; 1996 ylnda Peru'nun
Lima ehrinde Japon Bykelilii'ne saldrarak diplomatik,
asker ve siyas personeli rehin alan Tubac Amaru adl terr
rgtnn
ABD'de ve Kanada'da bulunan sempatizanlar rgtn
almalarn destekleyen birok web sitesi kurmulardr.
Bu sitelerde, propaganda ve eyleme destek ars ile
birlikte rgtn Japon Bykelilik binasna saldr
planlarn da yaynlamlardr.
lkemizde de terr rgtlerinin biliim teknolojisinden
faydalanmak suretiyle devletin kulland link hatlarna, bilgi
ilem ve veri merkezlerine, bakanlklara, PTTTelekom,
EGM ve TSK gibi nem arz eden birimlerin sistemlerine
sanal saldrlarda ve eylemlerde bulunabilecekleri veya
tahrip edici virsler araclyla bu sistemleri kertmek iin
altklarna dair istihbar! bilgiler mevcuttur.
Biyografik istihbarat
Biyografi, bilindii zere bireylerin hayatlarnn akndaki
gelime, kronoloji ve deimelerin bir sisteme bal ekilde
zikredilmesidir. Bu husus istihbaratta da fevkalade nem
tamaktadr. Hassas vazifeler ifa eden kiiler, devletin
36

gizlilik dereceli ilerini yrten grevliler ve kamuoyunca
maruf saylan bireylerin mazilerine, siyas temayllerine,
zel zevk ve ilgi alanlarna ynelik olarak zaman zaman
mracaat edilmesi gereken istihbar durumlar olabilecektir.
Bu istihbarat bran, espiyonaj ve kontrespiyonaj
(istihbarata Kar KoymaKK) asndan nemlidir. nk
yaplan istihbarat almalarnda bilhassa uluslararas
alanda grevlendirilen ajanlara suni bir ahsiyet ve hayat
hikyeleri tanzim edilmektedir. Bu tr casuslarn baarl
ekilde takip edilmeleri, ancak bu hedef kiiler hakkndaki
teferruatl biyografik done ve materyaller sayesinde
mmkndr.
Kanaatimizce, biyografik istihbarat ynyle, ak kaynak
taramasnda gzden geirilmesi gereken biyografik eserler
fevkalade yardmcdr. rnein, Adam Ironhouse'n yazd
ve Kim yaynlarnn nerettii "Bush'larn Gizli Tarihi" isimli
kitap, baba ve oul Bush hakknda biyografik istihbarat
kayna olmaya adaydr.
stihbarata Kar Koyma (Kontrespiyonaj)
stihbarata kar koyma mefhumu; sava ve bar
zamanlarnda espiyonaj, sabotaj ve ykc faaliyetler yoluyla
kar ve yabanc istihbarat servislerinin zararl faaliyetlerinin
tespiti ve etkisiz hale getirilmesi konularn ifade etmektedir.
Espiyonaj ise bir lkenin sr olarak saklad yksek
gvenlikli bilgilerin, o lkenin kanunlarn ihlal ederek
tamamen gizli metotlarla alma eylemidir. Kontrespiyonaj
da, buna kar yrtlen faaliyetleri ve lkeyi espiyonajdan
koruma eylemlerini kapsamaktadr.
ok sayda vatandamzn hayatn kaybetmesine
sebebiyet veren PKK (KADEK) terr rgt, kendi
37

militanlarna verdii talimatlarda; "rgtsel, siyas, asker
faaliyetlerde gizlilik esas alnmal, srlar ilgisi olmayanlara
aklanmamal, kar istihbarat faaliyetlerine ynelik
yanltc bilgiler yaymak amacyla kitle iinde grevliler
rgtlendirilmeli, IKK konusunda kitleler eitilmeli,
dmann ajan szdrma faaliyetlerini engellemek iin
caydrc yntemler gelitirilmelidir" demektedir. Buradan da
anlalaca zere, illegal terr rgtlerinin dahi zerinde
hassasiyetle durduklar bu sahada devlet istihbarat
tekiltlarnn gereken tedbirleri almas hayati nem
tamaktadr.
stihbarat Metotlar
Takip ve Tarassut
Takip ve tarassut en eski ve klasik uygulamalardan birisidir
ve nemini tamamen kaybettii asla sylenemez. Tarassut
sabit ve statik bir hizmet ekli iken, takip hareketli ve
dinamik bir olguyu gsterir. Takip, istihbar alma veya
soruturma asndan nem ifade eden ahslarn
faaliyetlerinin muhtelif ekil ve vastalarla izlenmesi,
faaliyetlerinin deifre edilmesi ve bilgi temin edilmesi
amacyla ahslarn, aralarn ve mahallerin gizli ve srekli
biimde kontrol altnda tutulmasdr.
Tarassutun en byk zelliiyse sabit bir yerin srekli
olarak mahede ve kontrol altnda bulundurulmasdr. Bu
hedef mekanlar bazen bir iyeri, bro, otel odas, ev gibi
yerler olabilmektedir. Takip ve tarassut faaliyeti ile ilgili
olarak eski MT mensubu Mehmet Eymr'n tecrbelerine
kulak verelim; "Takip ve gzetleme (tarassut) grevi
tekilt'n en zor, yorucu ve mesuliyetti ilerinden biriydi.
Bazen gnlerce ayn noktada bekleyerek belli bir adrese
gelmesi ihtimali bulunan bir ahs on yl nceki resminden
veya tarifinden tespit etmeye alr, bazen hedef ahslarn
38

arkasndan yorgunluktan haliniz kalmayncaya kadar
koutururdunuz. Aranan bir ahsn tespit edilmesi veya
takip edilen bir hedefin gizli temas ve faaliyetlerinin ortaya
karlmas durumunda btn yorgunluklar unutulur, ekilen
meakkatler bir zafer mutluluuna dnerdi. Takip ve
gzetleme faaliyeti ekip halinde yaplr. Ekip mensuplar bir
futbol takmnn oyuncular gibi hedefi paslaarak
gtrrler. Takip, takip edilen kiiye hissettirilmez ve takip
neticesi gerekli hasla alnrsa gol atlm demektir.
....Trkiye'de bir btn olarak istihbar faaliyetlerde en
disiplinli lke Sovyetlerdir. istihbaratn kurallarna harfiyen
uyarlar ve dakiktirler. Hibir ii ansa brakmazlar. Btn
istihbar faaliyetleri planl ve programldr. Demirperde
lkeleri iinde Sovyetler kadar baarl olan bir dier lke de
Romenlerdir. Bulgarlar ve Yunanllar bazen
soukkanllklarn kaybederler. Takibi sezdikleri zaman dil
karan, el iaretleri yapan Bulgar ve Yunanllar
hatrlyorum... Suriye, Irak ve dier Arap lkelerinin
istihbarat elemanlarndan bazlar stn vasfl kiilerdir.
Ancak bir btn olarak alaturka davranlardan
vazgeemezler. En byk aklan kadnlara ve paraya kar
olan zaaflardr. Birou grevinden ok ticaretle urarlar.
Yurtd grevlerini en kazanl bir ekilde tamamlayarak
memleketlerine dnmek en byk amalardr. Batl lke
istihbaratlar Trkiye'nin mttefiki olmak avantajndan
faydalanarak gizlilik kurallarna ok dikkat etmezler. Her
yerde kulaklar olduundan, istihbarat ve gvenlik
tekiltlarnn kendilerine kar etkili bir alma
yapmadklarn bilir, genellikle dikkatsiz ve ak alrlar,
istihbarat bir akl oyunudur. Bu oyunu akllca ve kurallarna
uygun oynayan daima kazanr. Bunun istisnas tesadf
rastlamalardr. Sovyet ve Demirperde lkelerine kar
yrtlen planl faaliyetlerde genellikle baarl neticeler
alnamamtr."
39

Teknik takiptarassut metotlar; dinleme, fotoraflama,
kamera ile ekim yapmak eklinde sralanabilir. Bir kiinin
kolaylkla zerinde tayabilecei cihazlar bile vardr. Bu
cihazlar arasnda arl 5 gram kadar olan ve ceket
yakas altna raptedilip saklanabilen manyetik mikrofonlar
mevcuttur. Bu mikrofonlar, yakaya takldnda grlen
ksmnn ap dokuz milimetre kadardr.
Teknik takip ve tarassut faaliyetini icra ederken
fotoraflama da yaplmaktadr. Fotoraflama faaliyeti de
nemli ve hassas bir takip faaliyeti olarak karmza kar.
Artk gelien teknoloji imknlaryla enfraruj nlarndan
istifade ile karanlkta da fotoraf ekilebilmektedir.
Zamanmzda takiptarassut faaliyeti ile ilgili olarak ileri
teknoloji rn kamera ve fotoraf makineleri
kullanlmaktadr. Ayrca takipi elemanlarn bileklerinde
saat gibi taktklar GPS (Global Positioning SystemKresel
Mevki Belirleme) cihaz bulunabilmekte ve bu cihazla
hedefle buluulacak mevkinin konumu annda merkeze
iletilebilmekte, belirli bir mesafede konuulanlar da merkeze
nakledilebilmektedir.
Adam Kullanma (ManiplasyonAngaje)
Burada, profesyonel istihbarat grevlilerinin dardan temin
ettii ya da angaje ettii insanlarn kullanlmas (devirme)
ve hedef alnm kurum ve kiilerin ortamna eleman
yerletirme (szma/hulrl) sz konusudur.
Szma ya da hulul durumlarnda szan veya hulul eden
ajandan derhal bilgi ve rapor temin edilmesi mmkn
olmayabilir. Belirli bir zamann gemesi gerekmektedir. Bu
gibi szdrlm ajanlarn bir ksm bazen girdii hedef
servisin ortamnda onlara yani kar tarafa da bilgi ve
materyal sunabilirler. Bu durumda ifte ajanlk sz konusu
40

olmaktadr. Bu durumdaki ajan, faaliyetinin durumunu iki
taraftan da saklayarak kendi ahs emellerine hizmet eder.
Ya da bu faaliyeti taraflardan birinin bilgisi dahilinde
yrtebilir. Bu ekilde bir durum cereyan ettiinde
servislerden birisi ifte ajana, kar servise iletilmek zere
yanltc ve aldatc birtakm bilgi ve materyaller verebilir.
Buna maniplasyon denir.
Adam kullanma faaliyetinde bazen size kendi arzusuyla
belge ve materyal temin etmek isteyen insanlar da
kabilmektedir. Bunlara gnll ajanlar da diyebiliriz.
Bunlarn ifte ajan olma riskleri yksektir.
Souk Sava dneminde Demirperde lkelerinden
zikredilen baz zellikleri tayan elemanlar zaman zaman
Bat'ya iltica ederek ahs hayat standartlarn ykseltmek
amacyla bu yola mracaat etmilerdir.
Devirilecek ya da angaje edilecek kiinin kar cinse ya da
paraya ynelik illegal zaaf, cinsel sapklklar, ideolojileri
kullanlarak ahsa antaj yaplmas sz konusu olmaktadr.
Bilhassa cinsel sahada istihbarat faaliyeti oka kullanlan
bir yntemdir. Bu sahay KGB ok etkin biimde
kullanmtr. stihbarat servislerinin kendi elemanlarna
psikolojik ve parapsikolojik eitim vermeleri bir vakadr.
Bilhassa eski KGB ve CIA servisleri anlan metotlara
bavurmulardr.
Devirilen ya da szdrlan ajanlarn rantabl bir ekilde
altrlabilmesi iin perde arkasnda daimi surette bunlar
sevk ve idare eden profesyonel istihbaratlar mevcuttur.
Bunlara ba ajan ya da ajan yneticisi denilebilir. Bunlar
zellikle konsolosluk ve eliliklerde bulunabilirler. Genellikle
hibir phe ekmezler. Ancak kullanlan ajanlar kar
devlet tarafndan yakalandnda bu perde arkas ynetici
ajanlar derhal lkeyi terk ederler nk kullanlan
41

elemanlarn itiraflarda bulunmas tehlikesi sz konusudur.
Ya da kar devlet tarafndan bu ynetici ajanlarn kimlii ve
faaliyeti tespit edildiinde bu kii, "persona non grata" yani
istenmeyen kii ilan edilip snr d edilir.
Mlakatla (Sohbet) Bilgilere ntikal
stihbarat ajanlarnn bilgi toplama yntemlerinden birisi
olan sohbet ya da mlakat, hedef kii ile vasatn stnde
ciddiyetle konuma metodudur. zel bir ama tamaktadr.
Bilgi almak kastyla yaplan bir konuma faaliyetidir ve en
klasik istihbarat yntemidir.
Ajan ncelikle hangi konuda ve hangi amaca ilikin olarak
mlakat yapmak istediini tayin eder. Mlakatta hangi
hususlarn ortaya konaca evvelce planlanm olmak
durumundadr. Sohbet esnasnda kiinin fikri yap ve
davranlarna uygulanacak etki veya verilecek istikamet
nceden bilinmelidir ve mlakat yaplacak kiiyi iyi tanmak
gerekmektedir. Ajan, sohbet edecei kiinin kendi hakknda
ne dnebileceini kestirmeye almak durumundadr ve
tabii ki nyarglarndan kurtulmak..
Bilgi toplanmas gereken bir konuda, bilgisi olan herhangi
bir kiiden, kendisinden bilgi alndn hissettirmeden bilgi
alma yntemi de yine bu blmde deerlendirilmelidir ve
buna bilgi szdrma denilebilir.
Bu tr istihbar faaliyetlerde hedef kiinin zaaflarnn
istismar cihetine de gidilmektedir. Bu suretle heyecan ve
infiale kaplan hedef kii, bir rpda amalanan bilgi ve
materyallere ilikin aklamalar yapabilmektedir.
Konuulan hususlarn ak bir ekilde veya gizli bir tertibatla
bant kaydna alnmas sohbetin istihbar deerini artran bir
noktadr.
42

Sorgulama
Sorgulama da diyalog eklinde bir istihbarat almasdr.
Muhtelif bilgi ve belgenin teminini salayabilmektedir.
apraz sorgulama da bu konunun tekniklerinden birisi olup
birka kii tarafndan icra edilen ve arka arkaya farkl
noktalardan sorular ynelterek, hedef kiinin yanltlmasn
ve bu suretle birtakm bilgilerin ortaya karlmas amacn
gder.
Ancak unu nemle sylemek gerekir ki; istihbarat
ajanlarnn aktif sorgulama yetkileri mevzuatmz gerei
yoktur. Anlan husus adl bir ilemdir. Adl grevli birimlerce
ifa edilebilmektedir ve onlar da insan haklarn rencide
etmeyecek ekilde sorgulama ilemini ifa etmek
durumundadrlar.
ahsen Cumhuriyet Savcl yaptmz muhtelif yerlerde
nem arz eden veya bazen adl nemi az olan birtakm
hadiselerde istihbarat birimlerinin haberimiz olmadan
sorgulama ilemine fiilen katldklarn mahede ettik.
Ancak bu durumlarda derhal konuyu nfuzumuz altna alp
istihbarat birimlerinin sorgulama faaliyeti ierisinde 'izleyici'
olarak bulunup bulunmayacaklar hususunda gerekli
talimatlar verdik ve bazen soruturmann yaps gerei,
istihbarat birimlerini sorgulama ve ifade alma ilemini
izlemekten men ettik.
Teknik ve Elektronik Faaliyetler
Bu kapsamdaki etkinlikler, istihbarat faaliyetinin stn
yetenekli teknolojik ve elektronik cihazlarla yrtlmesini
ifade eder.
Bu meyanda teknik dinleme istihbarat, Echelon sistemi,
grnt ve fotoraf istihbarat, uydular ve uzay aralar ile
43

yaplan istihbar almalar, radarlarla yaplan istihbarat,
telemetrik lm (mesafe lm) ve siber istihbarat
almalar zikredilebilir.
Provokasyon ve Propaganda
Provokasyon kkrtma, aldatma, yanltma ya da
fkelendirme yolu ile, hedef tekil eden gizli servisin,
grubun veya ahslarn planlanan bir amaca sevk
edilmesini, sz veya davranlarla bir aklamada
bulunmalarn salamak amacyla tertiplenen bir gizli
istihbarat faaliyetidir.
Burada da hedefin insani zaaflarn istismar etmek suretiyle
infiale kaplan hedefin birtakm bilgi ve materyalleri
aklamaya yneltilmesi sz konusudur.
Provokatrl yrtecek olan istihbarat grevlisi, bir
psikolog kadar insan bilimlerini bilmeli, toplum psikolojisini
ok iyi deerlendirmeli, nerede hangi hareketi yapacan
veya hangi sz syleyeceini, hangi tavr taknacan
zaman ve zeminin elverili olup olmadn, ok iyi bir
ekilde dengeleme yeteneinde olmaldr.
Bu sahada propaganda faaliyeti de nem arz etmektedir.
stihbarat servisleri bazen arzu ettikleri ortam
oluturabilmek iin yazl ve grsel yayn organlar
vastasyla bu faaliyeti icra ederler. Philip Agee, CIA'in
propaganda konusunda kulland yntemleri u ekilde
aklamaktadr:
"Bu propagandalarda CIA'in rol, resm propaganda
blmnce 'Beyaz, Gri ve Siyah' olarak genel gruba
ayrlr. Beyaz propaganda, aka Amerikan hkmeti, yani
Amerikan Danma Brosu'nca (USIA) yaplan propaganda
olarak kabul edilir. Gri propaganda, malzemesinin
44

kaynan Amerikan hkmeti olarak gstermeyen ve kendi
malzemeleri gibi yayan kii ya da rgtler araclyla
yaplr. Siyah propaganda ise, hibir kaynaa dayanmayan,
var olmayan bir kaynaa dayanyor gibi gsterilen ya da
gerek bir kaynakla ilgili sahte bir propagandadr. CIA,
siyah propaganda almalar yapmaya yetkili tek Amerikan
hkmet kuruluudur. Gndelik basn, kitaplar, dergiler,
radyotelevizyon,
duvarlara yazlan yazlar, el ilanlar, din ve politik
konumalarla siyah ve gri propagandann uyguland
lkeler de vardr."2
Beyaz propaganda da hedef ve kaynak ak ve nettir. Gri
propaganda da kaynak ve hedef kesin olarak
belirtilmemitir. stihbarat faaliyeti olarak propagandada
belirli ilkeler geerlidir.
Cazibe ilkesi: stihbarat faaliyetine konu olan dnceler,
ilgi ekici ve cezbedici bir biim ve kalpla topluma enjekte
edilir.
Netlik ve sadelik ilkesi: Propaganda konusu dnce ve
fikirlerin hedef kitle ve topluma anlalabilir, ak ve net bir
ekilde, sade ve basit kalplarla hedef kitlenin
anlayabilecei standartta aktarlmas gerekmektedir.
Sempatiktik ilkesi: Hedef kitleye enjekte edilecek
dnceler iin sempatik bir ortam yaratmak gerekir. Bu
ekilde kullanlan fikirler etrafnda bir duygu birliktelii tekil
edilir.
Srpriz ilkesi: Ksa sreli olarak hedef kitlede aknlk ve
infial yaratlarak, dncelerin enjekte ve kabul ettirilmesini
ifade eder.
45

Sentez ilkesi: Burada empoze edilmek istenen dnceler,
hedef topluma para para verilir. Belirli bir aamadan
sonra bu blmlenmi fikirlerin birletirilmesi yani sentezi ile
ana temaya ulalr.
Tekrar etme ilkesi: Alanmas gereken fikirler, hedef
topluma matuf olarak daimi surette tekrar edilerek her
frsatta gndeme getirilir. Bu ilke gerekten lkemizde de
geni bir hayat sahas bulmaktadr. lkemizde oluturulan
gndemlere bu adan bakldnda, birtakm olay ve suni
krizlerin manas fevkalade ak bir ekilde
zmlenebilecektir.
ba (doymadoyurma) ilkesi: Hedef kitleyi doyum
noktasna getirdikten sonra lzumsuz tekrarlardan
kanmay ifade eder. Tekrar ilkesinin zdd durumundadr.
2 Philip Agee, CIA Gnl
Armoni ilkesi: Bu prensip orkestrasyon veya ahenk verme
olarak da adlandrlmaktadr. Hedef kitle zerinde istihbar
propaganda faaliyetini yrtrken, itinayla takip edilmesi
gereken sralama, uyum ve metotlar ifade eder.
Tek HasmTek Dman ilkesi: zerinde istihbar
propaganda faaliyeti yrtlecek hedef kitle geni
tutulmamal, daha dar ve kk ahs ve topluluklar hedef
alnmaldr.
Birlik ve sirayet ilkesi : Empoze edilen ve ileri srlen
fikirlerin gruplar aras dolamn temin etmek irh toplum ve
kitle psikolojisinden faydalanmak sz konusudur.
Dezenformasyon
46

Gizli servislerce kamuoyu ve hedefin bulunduu iletiim
ortamna belirli bir amaca ynelik yanltc, yanl veya eksik
bilgilerin pompalanmas dezenformasyon kavram ile ifade
edilmektedir. Rusa'daki "disinformatsia" kelimesinden
kaynaklanan dezenformasyonun temelinde "dmann
kafasn kartrmak ya da zor durumda brakmak iin kastl
ya da yalan bilgilerin yaylmas ve basn araclyla
kamuoyuna aktarlmas" bulunmaktadr. Bu tr haber ve
bilgilere fabrikasyon haber ve bunu retenlere de fabrikatr
denilmektedir.
stihbarat dnyasna bu silah kazandran, efsane Rus gizli
servisi KGB'dir. Dnya gndemini alkalayan birok nemli
olayn altnda bu nemli istihbarat silah yatar. rnein
1973 ylnda ili'de Allende'in devrilmesi ve yerine
Pinhochet'nin geirilmesi ile sahneye kan devrim;
zgrlk dnceleri ve sosyalist tavryla Amerika'y
karsna alan Allende'e kar CIA tarafndan yaplm bir
dezenformasyon operasyonudur. Yine CIA'in baarl bir
dezenformasyon operasyonu SDI (Strategic Defense
Initiative) yani Yldz Savalar projesidir. Daha henz
ARGE aamasnda olduu halde ok gl bir savunma
silah olarak (anlatld zere uydular vastasyla kurulan
ve Rusya'da atelenecek ktalararas fzeleri daha
atmosfere girmeden vuracak sper lazer silahlar olarak)
lanse edilen bu proje nedeniyle Rusya bu konuda ok
geride kaldn dnerek tm silahlanma harcamalarn
arttrm ve bunun sonucunda kendisini ve ekonomisini
kertmitir. Bu dezenformasyon oyununun sonunda
Souk Sava'n bitimi hzlanm hatta tamamlanmtr.
Madem dezenformasyonun mucidi Ruslar dedik, biraz da
onlarn oyunlarndan bahsedelim. (Bu noktada zikretmek
gerekir ki, ABD'nin teknolojik gcne karn Ruslar her
zaman insanlar ok daha iyi ve etkili kullanmlardr.)
1980'lerin ortasnda Hindistan'da yaymlanan ve Rusya
47

yanda olan Patriot gazetesinin getii habere gre CIA'in
laboratuarlarnda gelitirilen ADS hastal, dnyaya yine
CIA tarafndan bulatrlmtr. Bu haber Dou Bloku ve
Rus haber ajanslar tarafndan desteklenir ve bir sre sonra
nc Dnya lkelerine de kayar. Ve son noktay, 1987
ylnn Mart aynda CBS televizyonun akam haberlerinde
Ruslarn konuyla ilgili olarak CIA ve Pentagon'u sulad
bir aklamay yaynlamas koyar. Bu ve buna benzer
dezenformasyon oyunlar casusluk dnyasnda son
dnemde olduka hzl kullanlmtr. Hatta istihbarat
kurumlarnn srf bu iler iin masalar vardr. Nereden
nereye... Zamannda KGB'nin bu oyunlar Trkiye zerinde
oynad da kaynaklarda geer. Trkiye ve Dou ile Bat'nn
akma noktasnda gizli servislerin cirit att lkeler bu tip
operasyonlar iin en gzel yerlerden biridir.
Gelien Teknoloji ve stihbarat
Echelon Sistemi
Dnyadaki btn telefon, faks, telsiz, SMS ve elektronik
posta iletiimini dinleyen dev bir kulak: ECHELON.
Dnyann gizli bir kulak tarafndan dinlendii aslnda 1960
ylnda ortaya kmt. Rusya'ya iltica eden iki NSA
grevlisi Bernon Mitchell ve William Martin, 6 Eyll
1960'da Moskova'da dzenlenen bir basn toplantsnda
NSA'nn 2000 dinleme istasyonuyla, bunlarn kurulu olduu
lkeler de dahil olmak zere en az 40 lkenin gizli
haberlemesini dinlediini akladlar. Dnyann her yanna
dalm olan istasyonlardaki binlerce analistin, mesajlarn
izledii "mimli" kiiler arasnda, Afrikal gerilla liderlerinin
yan sra, Vietnam Sava'na kar kan aktris Jane Fonda
ile bebek bakm uzman Dr. Benjamin Spock da
bulunuyordu.
48

ABD'nin srekli inkr ettii Echelon sisteminin varl resm
olarak ilk kez 23 Mays 1999'da Avustralya Canberra'daki
Savunma Sinyalleri Mdrl (DSD) Bakan Martin
Brady'nin yapt aklamayla kabul edildi. Brady, lkesinin
50 yldr var olan ve gizlenen kresel bir elektronik izleme
sisteminin paras olduunu kabul eden ilk kiiydi. Bu
gelime, ye lkeleri, en ok da ABD ve ingiltere'yi rahatsz
etti. Sisteme 5 lke ye idi ve dier yeler, Yeni Zelanda ve
Kanada idi. Ayrca, eitli mttefik lkelerde de Echelon'un
sleri bulunuyordu.
Echelon sistemi, 5 devletin (ABD, ingiltere, Kanada,
Avustralya, Yeni Zelanda) istihbarat rgtlerinin dnya
zerindeki iletiim sistemlerini denetlemek iin kurduklar
ortak projenin kod addr. Echelon projesinin temelleri
1947'deki UKUSA anlamasyla atlm ve 1971'de hayata
gemesinden gnmze dek kapsamn ve kulland
teknolojileri srekli geniletmitir. Liderliini ABD Mill
Gvenlik Dairesi NSA'nn yapt Echelon'un bugn telefon
grmeleri, emailler, internet balantlar, uydu
haberlemeleri gibi akla gelebilecek tm modern iletiim
sistemlerini byk oranda denetlediine inanlmaktadr.
Echelon sisteminin bilgi ve veri toplamak iin kulland
muhtelif yollar vardr. Gelimi anten sistemleriyle uydu
haberlemelerini dinlemek (ki eitli raporlara gre bu
antenler ABD, talya, ngiltere, Trkiye, Yeni Zelanda,
Kanada, Avustralya, Pakistan, Kenya topraklarnda ve
muhtemelen dier baz lkelerde de faaliyettedir),
yeryzndeki telefon hatlarn dinlemek, internet
balantlarn dinlemek (internet ann anahtar
balantrouter noktalarnda Echelon'un veri iletiimini
filtreden geiren sniffer sistemlerinin bulunduuna
inanlmaktadr), ktalararas iletiim hatlarn dinlemek
(ABD'nin okyanus tabanndaki telefon hatlarn kontrol
altnda tutabilmek iin bu kablolara dinleme cihazlar
49

yerletirdii bilinmektedir, bu cihazlardan biri 1982'de
kablolarn bakmn yapan bir Fransz sualt ekibi tarafndan
bulunmutur) gibi eitli yntemlerle, dnya zerindeki
iletiim sistemlerinden geen veri paketleri Echelon
tarafndan dzenli olarak toplanmaktadr. Elde edilen bu
veriler, Dictionary (szlk) ad verilen bir filtreleme
sisteminden geirilir. Dictionary; dinlenen veriler iinde
Echelon projesinin 5 ortak devletince belirlenen anahtar
kelimeler, isimler, adresler gibi bilgileri tarayan bir
bilgisayarlar adr. Ayklanan bu "tehlikeli" iletiim unsurlar
uzmanlarca incelenmek zere takibe alnr.
Avrupa Parlamentosu'nda Echelon'la ilgili olarak ilk defa
1988'de bir rapor yaynland. 1997'de Steve Wright
tarafndan hazrlanan Avrupa Parlamentosu raporu,
Echelon hakknda daha detayl bilgiler ieriyordu. Bu rapora
gre ABD Avrupa'daki telefon, faks ve email
haberlemelerinin %90'n Echelon sistemiyle denetliyordu.
Avrupa Parlamentosu'nu rahatsz eden nokta, bu sistemin
potansiyel terr eylemleriyle ilgili bilgilerin ele geirilmesinin
yannda, eitli lkelerle ilgili ekonomik istihbaratn da ele
geirilmesine olanak vermesiydi. Gerekten de Souk
Sava dnemi srasnda gelitirilen ve asker bilgileri
filtreleyen eitli elektronik istihbarat sistemlerinin aksine
Echelon, resm daireler, irketler, organizasyonlar ve
bireyler gibi kaynaklar dinlemektedir.
Avrupa Parlamentosu bu kayglarn sonucu olarak kiisel
mahremiyetin korunmasna ynelik bir aratrma komitesi
grevlendirdi, italyan hkmeti, Echelon'un bilgi toplama
yntemlerinin talyan kanunlarna aykrlnn incelenmesi
iin bir komisyon kurdu. Danimarka Parlamentosu da
benzer bir aratrma balatt. Ve 1999'da ABD'deki
elektronik mahremiyet rgt EPIC, Echelon'un
faaliyetleriyle ilgili olarak ABD hkmetini mahkemeye
verdi.
50

Echelon'un 1947 UKUSA anlamasnda karara balanan
temel grevi ulusal gvenliin korunmasyd. Projenin
bugn de bu amaca hizmet ettii biliniyor. Ama bunun
yannda endstriyel casusluk, (Amnesty International,
Greenpeace gibi) sivil oluumlarn denetlenmesi ve kiisel
iletiimin kontrol altnda tutulmas gibi otoriter amalarla da
kullanld konusunda deliller vardr. Echelon trnn tek
rnei deildir; Rusya, Fransa, srail gibi devletlerin de
benzer sistemler kulland biliniyor ama Echelon
benzerlerinin en gelimiidir.
Echelon'a tepki gsteren Avrupa Birlii el altndan "kendi
Echelon"u olan ENFOPOL adl sistemi gelitirmektedir.
Enfopol ortak para birimi ve AGSK (Avrupa Gvenlik ve
Savunma Kimlii) ile hz kazanan Avrupa'nn entegrasyonu
srecinde, casusluk rgtlerinin de "entegre" olmas
anlamna geliyor. Hazrlklar kamuoyundan gizli bir ekilde
yrtlen Enfopol hakknda kimi bilgiler basna ilk kez 1999
Ocak'nda yansd. Avrupa Birlii Adalet ve likiler
Komisyonu desteiyle hazrlanan Enfopol telefon, internet,
faks ve teleks gibi Avrupa apndaki tm grsel ve iitsel
iletiimin izlenmesini salyor. Ama; "ulusal snrlar aan,
kesintisiz bir telekomnikasyon takip sistemi" oluturmak.
NSA'nn en yakndan takip ettii lkelerden biri de
Trkiye'dir. Hatrlanaca zere, 1972 ylnn Austos
aynda cereyan eden ok nemli bir olayda,
stanbulKaramrsel dinleme istasyonunda "analizci"
olarak alan NSA grevlisi Perry Fellwock, gizli bilgileri
Ramparts isimli bir Amerikan dergisiyle paylam, NSA'nn
btn Sovyet kodlarn krabileceini iddia etmi ve bunu
ispatlamaya almt. Fellwock, Trkiye'deki dev anak
antenleri kullanarak Sovyet ordusunun yapt telsiz
grmelerini ve hatta Sovyet Babakan Kosigin ile
lmnden ksa bir sre nce kozmonot Vladimir Kamorov
arasnda geen dramatik konumay da dinlemiti.
51

Zaten btn dnyadan gelen gizli bilgiler NSA'nn Fort
Meade'deki merkez bilgisayar "Texta"da toplanmaktadr.
Bu adan Trkiye'de Genelkurmay'n veya bakaca hassas
kurum ve kiilerin telefonlarnn dinlenip dinlenmediini
tartmak bile yersizdir. Yine Sovyetler Birlii'nin
dalmasndan sonra ABD'nin, Trkiye'deki birok ssn
feshetmesine ramen dinleme slerine dokunmad,
aksine daha da glendirdii de unutulmamas gereken bir
noktadr.
ABD'nin, PKK rgtnn ba Abdullah calan' rtl bir
operasyonla ele geirip Trkiye'ye teslim etmesinde
Echelon'un rol oynad iddia edilmitir. Trk hkmetine
yaplan bu 'iyilik' karlnda ne alnd ise halen net
olarak bilinmemektedir.
ABD ve 11 Eyll
11 Eyll'deki saldrlar sonrasnda Echelon gibi yksek
teknolojiye sahip bir sistemin kurucusu olan ABD'nin, bu
saldrlar neden nceden tespit edemedii tartld. 11
Eyll saldrlarnn, ABD'nin dnyadaki hakimiyetini temin
etme operasyonunun bir paras olduu eklindeki komplo
teorilerini gz ard ettiimizde, NSA'nn 11 Eyll saldrlarn
haber alamamasnda en nemli sebep olarak kriptoloji ne
kmaktadr.
Eskiden bu tr bir kriptoloji sistemini laykyla kullananlar
sadece casuslar ve askerlerdi, bu husus sivil kesimce
bilinmemekte ve takip edilmemekteydi. Ancak gnmzde
gelien siber dnyada, kk yalarda bile birok bilgisayar
dahisiyle karlamaktayz. Nitekim 1991'de birden her ey
deiti; gen bir Amerikal bilgisayarc Phil Zimmerman,
kendi bulduu, zm son derece zor, ok basit bir ifre
programn cretsiz olarak internet araclyla btn
dnyaya yayd. Bu ifre PGP (Pretty Good Privacy/
52

Mkemmel Sr Saklama) olarak biliniyor. Bundan sonra
NSA'y ve dnyann btn gizli servislerini bir korkudur ald;
onlar ki yllardr gvenli bir iletiim iin en iyi ifreyi arayp
duruyorlard.
PGP'den sonra ona benzer daha mkemmel ifreler
bulundu. NSA bilgisayarlar bunlarn hibirini ya da hemen
hemen hibirini zememektedir. Bunun iin 250 haneli
saylarla oluturulan ve zm sper bilgisayarlarn bin
yllarn alabilecek bu ifrelerin zm iin NSA, kuramsal
olarak bunlar birka saniye iinde zebilecek kuantum
bilgisayarlarn gelimesini sabrszlkla beklemekte ve bu
arattrmalar cmerte desteklemektedir. Kanaatlere gre,
11 Eyll saldrsn dzenleyenler, yksek gvenlikli
ifreleme sistemlerini kullandlar ve bu sebeple Echelon
bu saldry haber alamad.
11 Eyll saldrlar sonrasnda;
CIA'nin resmen destekledii teknoloji firmalar ve
teknolojiler
giderek oalmaktadr, kapsam da genilemektedir.
ABD'deki teknoloji firmalar, ynetimin byyen
'gvenlik'
btesinden pay kapmak iin dikkat ekici bir
yarmaya
girmitir.
11 Eyll saldrlarn nleyememekle sulanan ve
ABD'yi
'sibersaldrlara ve yksekteknoloji sularna'
kar korumay
ncelikli hedefleri arasna alan FBI, ciddi bir yeniden
yaplanmaya girimitir ve web zerinde her trl
iletiimi
istedii gibi kontrol edebilecek yetkiler istemektedir.
53

Elektromanyetik ve Psikotronik Operasyonlar
Bilgisayarmzn klavyesinden, ekranndan, modem
kablosundan ve muhtelif paralarndan yaylan
elektromanyetik salnmlar klavyede bastmz tulara,
ekranmzdaki grntye ve modemimizle bilgisayarmz
arasnda geen bilgilere balantldr. Yeterli donanma
sahip herhangi biri bu nlar bir veya iki kilometreye
varabilen bir mesafeden kaydedebilir ve ekrannzda ne
grndn, klavyenize ne girdiinizi veya modeminizden
ne getiini bu nlar ileyerek tekrar oluturabilir. Bunlar
elektromanyetik izleme operasyonlardr.
Bu nlarn varlndan phe duyuyorsanz herhangi bir
ucuz radyoyla bilgisayarnzn yayd "parazitleri" eitli
bantlardan (FM, ksa dalgalar vs) rahata duyabilirsiniz.
zellikle ekrannzdaki deiik grntlerin nasl deiik
parazitlere yol atna dikkat ediniz. Bu "parazit yaynlar"
anlalabilir iaretlere evirmek sanldndan ok daha
kolaydr.
Elektromanyetik izleme ve dinlemeden korunma yntemleri
unlardr:
1. Kullanlan aletlerin sz konusu ak verici dalgalar
yay
masn zrhlama, filtreleme gibi yntemlerle
engellemek
2. Yaylan dalgalara grlt ekleyerek anlalmaz
klmak ve
ya aletlerin alma temelini deitirerek yaylan
iaretle
ri ilenen bilgiden arndrmak.
Genelkurmay Bakanl'na elektromanyetik radyasyon,
elektromanyetik izleme sistemi gibi konularda danmanlk
54

yapan, Boazii niversitesi retim yesi Prof. Dr. Selim
eker, son zamanlarda st ste den uaklarla ilgili ilgin
bir ihtimali daha gndeme getirmitir. Elektromanyetik
silahlarla sadece uaklarn deil, uydularn bile
drlebileceini syleyen Prof. Dr. eker, zellikle
ABD'nin son yllarda elektromanyetik silahlarla ilgili
almalarna hz verdiini belirtiyor: "Sadece uaklar deil,
uzaydaki uydular bile drebilirsiniz. Size ilgin bir olay
anlataym. Bundan yl nce Bursa'daki bir yerel
radyonun anteni, Fransa'nn uzaydaki uydusunu son
derece kt etkiliyordu. Ve bu durum iki lke arasnda
diplomatik bir krize neden oldu. zellikle ABD son yllarda
elektromanyetik silahlarla ilgili almalarna hz verdi. ABD
bu silah sistemi vastasyla dnyann herhangi bir yerinden,
dnyann herhangi bir yerindeki bir ua hi iz
brakmadan, uan elektronik aksamn bozarak
drebilir. Elektronik sistemler faaliyetlerini yaparken
kanlmaz olarak radyasyon yayarlar. Uaklar drmek
iin elektromanyetik pals (elektromanyetik sinyal) gnderilir.
Uyduyu drmek iin yerin altna postjeneratrler
yerletirmek gerekir. Elektromanyetik pals gndericilerle, bu
palslarn iddetini artrarak etkinizi artrabilirsiniz. Bu bir
elektromanyetik bombardmandr. rnein u grdnz
kablodan bir amper geerse bir ey olmaz, ama yz amper
geerse, bu kablo yanar. Bunun iddetinin arttn ve bir
uaa ynlendirildiini dnn. ABD ordusu bu konuda
ok ileride."
Prof. Dr. Selim eker, Amerika'da bu tr d etkilerden
tr birok uan dtn sylyor. rnein; 1996'da
New York'un JFK Havalimanndan kalkan TWA 800 sayl
uan, Long Island aklarnda aniden havada infilak
etmesi ve denize aklmasn bu konuyla ilikilendiriyor.
Bu teori, Elaine Scarry tarafndan The New York Review of
Books dergisinin internet sitesinde ok kapsaml bir yazda
55

dile getirildi. Yazda zetle yle deniliyor: O gece hava
kuvvetlerinin uaklar kendi alanlarnda 'elektronik sava
oyunu' oynamaktaydlar. Bunlardan gelen sinyal TWA
800'n uu sistemlerini bir anda kertti ve hi
beklenmeyen facia oldu.
Prof. Selim eker, lkemizde yaanan son uak kazalarna
da bir d etkinin sebep olabileceini ifade ediyor.
Akada'da den Casa tipi uan NATO ssne olan
yaknlna dikkat eken eker, ssn btn iletiimini uydu
ile yaptn hatrlatyor.
Bir Uzaktan Kumanda Mucizesi: JPALS
Amerika'nn kalbine ynelik 11 Eyll saldrlarndan sonra
herkes bu saldrnn nasl 'baarld'n tartt.
Havalimanlarndaki gvenlik arttrld, tipinden phelenilen
herkes, Bakann korumas bile olsa karga tulumba
uaklardan indirilmeye baland. Ancak havaclk
dnyasndaki yaygn kan uaklarn karlma sonras
kulelere arptrlmad ynnde.
Bu yndeki bilgiler tartlrken FBI tarafndan yaplan ve
son derece gizli tutulan bir gzaltna alma eylemi bu
pheleri destekler nitelikteydi. FBI, Amerikan silah sanayi
devlerinden olan Raytheon firmasnn 10 proje elemann
sorguya alp 'JPALS'n bakalarnn eline geip gemediini
aratrd. Peki neydi JPALS ve Raytheon Bakan Daniel
Burnham ile JPALS proje sorumlusu Bruce Solomon'a
skntl gnler yaatan olaylar dizisi?
Giderek younlaan hava trafiini kontrol etmek ve
'istenmeyen durumlarda' uaklarn tehlike kayna olmasn
nlemek amac ile balatlan bir projeydi JPALS. Projeyi
yklenen ise Amerikan silah sanayinin en byk firmas
olan Raytheon'd. Yaklak 20 firmas ile hava ve deniz
56

elektronik iletiim alannda faaliyet gsteren, hava savunma
ve sava sistemlerinden hava trafik kontrol sistemlerine
kadar her alana yaylan Raytheon 1984 ylndan bu yana
GPS teknolojisini kullanarak sivil uaklarn yerden kontrol
projesini yrtyordu. Derken Raytheon konuyla ilgili ilk
basn aklamasn yapt ve kontrol dna kan uaklara
JPALS ile yerden mdahale edilebileceini aklad.
te ne olduysa bundan sonra oldu. 11 Eyll saldrlarndan
sonra harekete geen Amerikan Savunma Bakanl
Pentagon, JPALS projesinin bakalarnn eline gemi
olabileceini soruturuyor. nk proje henz deneme
aamasnda olsa bile yerden yaplan mdahalelerle ister
sivil ister asker olsun kontrol alanna giren tm uaklarn
uu sistem kodlar pilot vermese bilezlyor ve
uaklar ele geirilebiliyor. Bylece ister hava korsanlar
tarafndan karlsn ister hava muhalefeti ile olsun tehlike
arz eden uaklar gvenli bir yere indirilebiliyor. Gerek FBI
gerekse de Pentagon imdi bu projenin bilgilerinin kimin
eline getiini bulmaya alyor. nk kamuoyuna
tamamen barl amalarla gelitirildii aklanan bu proje
istenildii zaman uaklar bir silaha dntrebiliyor.
ABD'nin deneme almalarn yrtt "ebomba", yani
elektro mekanik bomba, akln snrlarn bile zorlayacak
kadar byk felaketlere yol aabilecek. Her ey bir gz
krpmas kadar ksa bir zaman iinde olup bitecek. Evinin
iinde kendi halinde oturan biri nce uzaktan keskin bir
atrt duyacak. Muhtemelen bu sesi bir imek veya
yldrm sanacak. Ama o bunlar dnene kadar, uygar
dnya en az 200 yl nceye, elektriin henz
kefedilmedii yar karanlk dnemlere geri dnecek.
Floresan klaryla televizyon ekranlar, dmeleri
kapatld halde korkun bir ekilde parlamaya balayacak.
Elektrik ve telefon kablolar o kadar snacak ki, plastik
kaplar eriyecek, ozon tabakasn yanm plastik kokusu
57

dolduracak. El bilgisayarlaryla MP3 player'larn pilleri ar
yklenecek ve bu aletler elle tutulmayacak kadar snacak.
Bilgisayarlar kl olacak, ilerinde salam en kk bir bilgi
krnts bile kalmayacak. Radyolar, telefonlar, telsizler ve
hatta dizel motorlu birka dnda akla gelebilecek btn
makineler bir daha almamak zere susacak. Bu srada
insanlarn trnana bile bir ey olmayacak ama insanlk
kendini gz ap kapayncaya kadar 200 yl geride bulacak.
Avustralyal yksek teknolojili sava uzman Carlo Kopp'a
gre, bu korkun silah 1940'larn teknolojisiyle bile yapmak
ve stelik sadece 400 dolara mal etmek mmkn. O
yzden, siber terrizmin konuulduu bir dnyada
terristlerin bu silaha ne kadar yakn olduklarn grmek de
ok kolay. Yani sadece 400 dolara mal olan bir
elektromanyetik bomba, bir gz krpmas sresinde,
uygarl tam 200 yl geriye gtrebilecek.
ABD'nin bu sahada HAARP ksaltmasyla bir sistem daha
gelitirdii, bu sistem sayesinde ok gl elektromanyetik
dalgalar dnyann herhangi bir yerine odaklayarak
gnderebilecei ve bu sayede depremleri dahi
tetikleyebilecei sylenmektedir. Dikkat edilirse Afganistan
Sava'nn balad gnlerde bu lkede art arda depremler
yaanmt. Hatta baz kiilerce Glck depreminin byle
bir deneme sebebiyle meydana geldii iddia edilmiti.
Zihin Kontrol Operasyonlar (Mind Control)
Zihin kontrol, bir g merkezinin, bir kiinin veya insan
grubunun davrann kontrol etmek, deitirmek veya
ynlendirmek iin rtl ve inkr mmkn bir ekilde
madur veya madurlara arzular ve bilgileri dnda tatbik
edilen tm yntemlere verilen addr. Son zamanlarda,
zellikle popler medyada, g odaklarnn ve istihbarat
rgtlerinin uyguladklar "zihin denetimi" aleyhinde birok
yayn grlmekte, yava da olsa "zihin denetimi"ne kar bir
58

muhalefet ve bilinli toplum kitleleri olumaktadr. Fakat
zihin denetiminin temel mekanizmas olduu iddia edilen
"bakalarnn her eyi denetledii" ve "zihinlerin
okunabildii" fikri, ayn zamanda ciddi ruhsal rahatszlklarn
sinyalleridir.
stihbarat rgtlerinin ve gc elinde bulunduran
mihraklarn, iktidar sava iin neler yaptklar ve neler
yapabilecekleri hep kafalar megul etmi; hayal ve
gerekliin ou kez i ie olmas nedeniyle yaratcl
alabildiine kkrtan bu meguliyet, birok roman ve filme
ilham kayna olmutur. zellikle enformasyon ve tp
teknolojilerindeki gelimelerle birlikte, nceleri daha ok
istihbarat rgtlerinin birbirlerine kar mcadeleleri ana
tema olarak kullanlrken, bugn ynetilen bireylerin,
gruplarn ve hatta byk kitlelerin nasl denetim altnda
tutulduklar konusu, yani "zihin denetimi" (mind control)
sorunsal seviyesinde tetkik edilmeye balanmtr.
"Zihin kontrol"nn pek ok metodundan sz edilmektedir.
"Spermen yetitirme projesi" rneinde olduu gibi
olduka ekstrem, "mmkn ama gayrivarit" olan ve
paranoid dnme tarznn tm niteliklerini gsteren baz
iddialar bir tarafa brakrsak bu metotlar u ekilde
kategorize edebiliriz:
a. Sokak tiyatrosu (Street Theatre): lkemizdeki bir TV
kanalnda "akac" adl programda izlenen metoda benze
mektedir. Sosyal psikolojideki "itaat deneyleri"nin sonu
larndan da yararlanarak, sokaktaki insann davranlar
n, kiinin haberi olmadan bir senaryo dorultusunda de
itirmeyi amalamaktadr.
b. Gzleme bal donelerle ynlendirme (Surveillance
In
formation): Bu metodu da yine lkemizdeki ve dnyada
59

ki televizyon kanallarnda gsterilen "Biri Bizi Gzetliyor"
mahiyetindeki programlara benzetebiliriz. Bu metotta ga
ye, kiinin bedenine ondan habersiz yerletirilmi olanlar
da dahil olmak zere, her trl gzetim cihaz araclyla,
davranlarn kaydeden bir geribildirim seti yerletirmek
ve buna telefon dinleme, elektronik postalan okuma, telefon
ve elektronik posta tacizleri, dedikodu karma ve medyada
yalan haber yayma tekniklerini de ilave ederek kiinin
davrann belli bir dorultuda ynlendirmektir. Gerekten
de g odaklarnn bunlara ne kadar bavurduklar
bilinmemekle birlikte bu iki yntem, "zihin denetimi" ad
verilen olguya uymaktadr. Zaten televizyon programlarna
konu olmas bile, uygulanmasnn mmkn olduunu
gstermektedir. Ama dier yntemler iin ayn szler ayn
kolaylkla sylenemez.
c. Hipnoz ve ilalar: Bu metotlarn menei, Nazi Almanya
s'ndaki doktor Mengele'nin uygulad tekniklere ve bir
ajannn deneme srasnda lmesiyle gn yzne kan
CIA'in LSD almalarna balanmakla birlikte aslnda
ok daha eskilere dayanmaktadr. nsanlar karlarndaki
kiinin ne dndn bilmeyi, bakalarnn davranla
rn btnyle denetleyebilecek bir gce sahip olmay her
zaman istemilerdir. Ancak byle bir frsat sadece masal
larda yakalanabilmitir. Hipnoz konusunda kamuoyunun
ok yanl bilgilere sahip olmas, bu kr inanc krkle
mitir. Oysa hipnoz uyankla benzeyen, kiinin imajinas
yonuna odaklanlan, bilincin konsantrasyon halinden ba
ka bir ey deildir. Hipnoz altnda kiinin istei dnda,
benlik btnln paralayc bir giriimde bulunulamaz.
Bugnk bilgilerimiz nda kiiyi boyun edirici ve her
trl telkine ak hale getirici herhangi bir madde yoktur.
d. Beyin ykama: zellikle Gneydou Asya lkelerinde ve
Souk Sava srasnda SSCB tarafndan uygulanan, belli i
60

kence ve zor ilemlerinden sonra kiiyi ideolojik bir robot
haline getirdii sylenen bu teknikle ilgili elimizde hibir
veri yoktur. Deiik travmatik yntemlerle kiiliin ar
tahribata uratlabilecei mevcut tbb bilgi tarafndan da
desteklenebilir ancak "robotlatrma" bugnk tbb ve psi
kolojik bilgilerimiz nda imknsz grnmektedir.
e. Mikrodalga kalabalk kontrol silah: Ne olduunu
kimsenin bilmemesine ramen, "zihin denetimi" bahsinde
en ok ad geen ve medyada sansasyonel biimde "atom
bombasndan sonraki en byk keif diye sunulan bu
silahn, kitle gsterilerini kansz biimde bastrmak amacyla
gelitirildii ne srlmektedir. "Zihin kontrol" konusunda
byle bir silahn yer almasnn nedeni, bu silahla saldrya
maruz kalmalarna ramen madurlarn bunu bilmemesidir.
Bu silahla ilgili bilgilerimiz imdilik ok net ve kesin deildir.
Bununla beraber zihin kontrol operasyonlar fevkalade
dikkate alnmas gereken ve d istihbarat servisleri
tarafndan kullanlan etkili ve insanlk d metotlar haline
gelmitir.
Beyne ve zihne ynelik bu tr saldrlar, byle bir saldrdan
hi phelenmeyen kurbanlarda:
> Hafif veya iddetli ba ars, sinirlilik ve huzursuzluk,
atalet ve bitkinlik, stres
> Mide bulants, uykusuzluk
> Gz hasar, fel, saldrganlk ve fke
> Paranoya ve panik atak, isteri, izofreni, halsinasyonlar
> Hafza kayb, dzensiz dnceler, karakteristik
olamayan duygulanmalar
61

> Tedirgin davranlar, akl karkl, mitsizlik
> Beyin ve sinir sistemi hasar, kalp arpnts, hzla
ilerleyen kanser
> ntihara varan iddetli depresyon gibi saysz deiik
emareye sebep olabilecei uzmanlarca ngrlmektedir.
1980'li yllarda nkleer silahlara kar protesto eylemlerinde
bulunan Greenham Kadnlar'na kar yaplan gaddarlk ok
iyi bilinmektedir. Bunlarn, bar protestolar esnasnda,
mikrodalga mayla yank, iddetli ba ars, gz
hasarlar, geici feller ve kanseri de ieren eitli
saldrlara maruz kaldk
lan belgelenmitir. Hatta madurlarn birou saldrlar
sebebiyle lmtr.
Emekli bir CIA ajan Julianne Mc Kinney bu hususta u
aklamalar yapmaktadr;
Ulusal Gvenlik Mezunlar Dernei Elektronik Gzetim
Projesi'nden Rapor:
"Ben ulusal dzeyde eitim grm eski bir Birleik
Devletler Haberalma memuruyum. Halen ynlendirilen
enerji silahlarnn kullanmn, gzetim ve nrosibernetik
sistemleri ieren ve bu lkede habersiz insan denekleri
zerinde odaklaan bir projenin yneticisiyim. Savunma
Bakanl bu sonunculardan psikoteknolojiler olarak sz
etmektedir. Bu olaanst acmasz operasyonlar 'beyin
kontrol' giriimleri olarak nitelendirilir.
Klasik bir 'beyin kontrol' operasyonu, aadakileri ierir:
62

1 Gelecekteki istismarlarda kullanlmak zere hedef
kiiden kiisel ve biyolojik rnekler toplamak gayesiyle uzun
sreli, gn boyu sren fiziksel ve elektronik gzetim.
2. Denein ar basklara dayanma kapasitesini
incelemek
iin art arda yaplan ak ve rtl tacizler.
3. ABD Adalet Bakanl tarafndan halen 'ldrcden
da
ha hafif silahlar ve gzetim sistemleri olarak
tanmlanan tekno
lojileri ieren, ar intibakszla ve yeteneklerin
ortadan kalk
masna neden olacak arlar yaratmay amalayan
ynlendiril
mi enerji tacizi.
4. Denein kafasnda ve denek uykuda iken ryalarn
evren
sel geliimini etkileyebilen uuralt seslere sebep
olma kapasite
sindeki nrosibernetik/psikoteknolojik deneyler.
5. Uzun dnemde denei kendi itibarn yok etmeye
ynelik
davranlara ve ifadelere zorlamak iin denein
uzun dnemli
maniplasyonu.
6. Denein tecrit edilmesi ve mali ynden

yoksullatrlmas.
7. Denei intihar veya cinayet eklinde bir iddet
hareketine
zorlamay amalayan srekli taciz ve tahrik.
63

lkemiz boyutuna baktmzda, 3 Ocak 2002 tarihinde
Zaman gazetesine "Beyin Kontrolnn Trk Maduru"
balyla konu olan bir haberde u arpc hususlar
zikredilmektedir:
"zmir Foa Onarm Destek Komutanl'nda ii olarak
grev yapan Mahmut Gazi Kazan, kendisine telkin ile beyin
tahribat salanp, elektromanyetik dalgalar yoluyla yeme,
ime, glme, alama, rya grme gibi hareketlerin istei
dnda yaattrld iddiasyla nsan Haklar Dernei'nin
(IHD) izmir ubesi'ne bavurdu. Kazan, 28 Austos 2001
tarihli bavurusunda, beyninde daha nce bulunan bilgilerin
tersi empoze edilerek bilincinde kargaa yaratldn,
dncelerin bilinmesinden tr bir sonraki ilerin ters
ynlendirildiini ne srd.
Kazan'n iddialarna gre, her ey 20 yl nce yaad
anormal olaylarla balad. Kazan, beyninin sol yarsndan
baz svlarn aktldn hissediyor; ancak o sralar bilgi
dzeyi yeterli olmad iin olan bitene anlam veremiyordu.
Olanlar istem dyd. Anlayamad sebeplerden tr
kendisini Dean R. Koontz'un 'Yabanclar' isimli kitabn
okumak zorunda hissetmiti. Dncelerinin srekli
bilindiini, kulaklar nladnda esrarl maniplatrlerin
ibanda olduklarn dnyordu. Mahmut Gazi Kazan'n
syledikleri inanlmas zor gibi gzkse de abartl deil.
Yaadn syledii bu olaylara ramen ruh sal
yerinde. Tm bunlarn nasl yapld sorusuna ise yle
cevap veriyor: 'insan sinir ve dnceden ibarettir, insan
bedeninin inceliklerini bilenler onun zaaflarndan g
buluyorlar.'
Trkiye'de kendi durumunda ok sayda insan olduuna
inandn syleyen Kazan'a gre dnce okuma ve
ynlendirme ile kiileri ve toplumu gruplara ayrp birbirine
drerek bundan
64

kar salayan gler, terr rgtlerini de kullanyorlar.
Hizbullah gibi terr rgtlerinde grev alan insanlarn
aslnda bu yolla elde edilen insanlar olduunu iddia eden
Kazan'a gre bu konunun anlalabilmesi iin insan
beyninin biyoelektrik yapsnn mutlaka bilinmesi
gerekiyor... Mahmut Gazi Kazan'n anlattklar, Charles
Bronson'un baroln oynad 'Telefon' adl filmi
hatrlatyor. Filmde kk yalarda Rusya'da beyinleri
ykanan ve belleklerine bir 'bomba' yerletirilen; sonra da
her biri mkemmel birer Amerikan vatanda olarak
Amerika'nn eitli blgelerine monte edilen Ruslarn
hikyesi anlatlyor. Belleklerine tetikleyici bir szck
yerletirilen Ruslar, ilerlemi yalarnda kendilerine
telefonda sylenen bir 'szck' zerine bir robot gibi nemli
merkezleri bombalama eylemlerine giriiyorlar."3
Anlatld zere lkemizde de tm istihbarat birimleri ve
sivil halk kesimleri bu tr zihin saldrlarna kar hazrlkl ve
bilinli olmak durumundadrlar.
Bilgisayar Sistemleri ve Promis
1982 ylnda, Inslaw'la ABD Adalet Bakanl arasnda,
firmann hazrlad bir yazlm programnn lkedeki
savclk bilgisayarlarna yerletirilmesine ynelik
milyonlarca dolarlk bir anlama imzalanr. Alm
"Prosecutor's Management Information System" (Savclk
Ynetim Bilgi Sistemi) olan Promis (kelime anlam: vaat)
adl yazlmn temel zellii, farkl veri tabanlarndan bilgiler
toplayp bunlar birbirleriyle balantl hale getirebilmesidir.
Yani sulular hakknda eitli bilgisayarlara dalm blk
prk bilgileri tek bir dosyada birletirebilmesi. Anlamann
imzalanmasn izleyen yl iinde yazlm, lkedeki en
byk 20 savcln sistemlerine yerletirilmitir.
3 Zaman, 3 Ocak 2002
65

1985 ylnda, Inslaw'la Adalet Bakanl arasndaki
przsz iliki garip bir biimde bozulmaya balar. Bakanlk
yetkililerinin adeta dmanca tavrlar, Inslaw'n nne
olmadk brokratik engeller karmas, ileri durmadan
yokua srmesi zamanla ipleri kopma noktasna getirir.
Sonunda Promis'in geri kalan savclklara yerletirilmesi ii
iptal edilir ve anlama bozulur.
1990 ylnda, 80'lerin ortalarndan itibaren Inslaw'n
Bakanlk aleyhine at davalar srerken, Promis'i
gelitiren kii olan firma sahibi William Hamilton
Kanada'dan gelen bir mektupla sarslr: Kanada Hkmeti,
birok bakanlkta ve Da Polisi de dahil pek ok devlet
dairesinde zorunlu olarak ngilizce srmn kullanldn
belirtip Promis'in Franszca versiyonunun olup olmadn
sorar. Hamilton arr, nk o gne kadar Inslaw,
Kanada'ya tek bir kopya bile Promis satmamtr!
Sonra haberler birbirini izler. Promis'in birok lkede pek
ok kurulu tarafndan kullanld, yazlmn el altndan
dnyann drt bir yanna pazarland ve birilerinin bu iten
milyonlarca dolar kazand ortaya kar. Sonunda CIA de
bu isimde bir yazlm kullandn kabul eder. Bu arada,
yazlmn baz versiyonlarnda gizli servis raporlarnn
ilenmesi ve hafzaya alnmasnda yararlanlan zel bir
blmn bulunduu da anlalr.
Derken, ABD'nin teknoloji istihbarat servisi olan ve bir
zamanlar Hamilton'n da programc olarak alt National
Security Agency (NSA), Promis ve yeni bir yazlmdan
yararlanlm "melez" bir yazlm retildiini aklar. 10 Mart
1997 gn ABD'deki en yksek yarg makam olan US
Court of Federal Claims'te nemli bir davaya balanr. Bu
dava, devlet aleyhine alan bir tazminat davasdr. Davac,
kk bir bilgisayar yazlm irketi olan Inslaw, tazminat
istenen devlet kurumu ise ABD Adalet Bakanl. Inslaw,
66

Bakanl bilgisayar yazlm korsanl yapmakla sular.
Davay fazlasyla nemli klan, "Promis" adl bu yazlmn
zelliidir. 80'lerin ortalarndan itibaren eitli lkelerin gizli
servisleri tarafndan sulularn, phelilerin, giderek de
politik muhaliflerin filenmesi, takibi ve hatta "infaz" iin
kullanlan Promis, Onvell'n "1984'ndeki "Byk Birader"e
benzer. Elektronik ortamlarda braklan her izi bir avc gibi
adm adm srp hafzasnda saklar. Nfus mdrlkleri,
askerlik ubeleri, vergi daireleri, kredi kart merkezleri, su,
elektrik, telefon idareleri bu yazlmn kiilerle ilgili bilgi
derledii yerlerdir...
Promis'in 1982'den itibaren eitli gizli servislere, devlet
dairelerine ve irketlere pazarlanmasnda Earl Brian adl
kiinin kilit rol oynad artk biliniyor. O zamanlar ABD
Bakan Ronald Reagan'n ekibinde mill salk politikasyla
ilgili bir grev stlenen Brian, sahtekrlk suundan 90 yl
hkm giydi ve halen cezaevinde.
Tam bir muhalif avlama program olarak kullanlabilen
Promis'in bir lkede nasl sonulara yol aabildiinin en
arpc rnei Guatemala'dr. "Bilgisayar"n "b"sinden bile
habersiz, okuryazar orannn son derece dk olduu bu
lkede 80'lerin ortalarna doru birden "bilgisayarlama"
kampanyas balatld. Bakan General Oscar Mejia
Victores basna verdii demelerde bilgisayar sayesinde
yoksulluun stesinden gelineceini vaat etti. Askerlere de
bilgisayar eitimi verilmeye baland. Ksa sre iinde
sokaklarda, tren istasyonlarnda grev yapan devriye
birimleri bile bilgisayarla donatld. Muhalif olduundan
phelenilen herkes elektronik olarak filendi.
Kampanyann balamasn izleyen bir yl iinde nl lm
mangalarnn infazlarnda patlama yaand: 20 bin muhalif
ya ldrld ya da ortadan kayboldu!
67

Earl Brian, Promis'in dnyaya pazarlanmas iini tek bana
organize etmemiti. Bunu, Reagan'n Bakan seilmesiyle
birlikte devlet iinde yuvalanan ve "Kaliforniya ekibi" olarak
da bilinen bir grup hkmet ve devlet grevlisinin desteiyle
yapt ortaya kt. Ama Yarbay Oliver North ve CIA
Bakan William Casev gibi kiilerin ban ektii bu ekip
asl nn iran'a gizlice silah satlmas ve bu sattan elde
edilen paralarla Nikara
gua'daki muhalif kontragerillalarnn finanse edilmesi
operasyonuyla kazand iin Promis Skandali o dnemde
glgede kald. Oysa imdi anlalyor ki, bu skandaln
ranContra skandalndan geri kalr yan yoktur. nk
yazlm korsanlnda da, para kazanmann ok tesinde,
"devletin yksek menfaatlerine ynelik" bir hedefi vard
ekibin. Amerikal operatrler Kbrs, Msr, Suriye, Pakistan,
Kuveyt, srail, rdn, Iran ve Irak'taki sistemlere istedikleri
zaman szabiliyor ve bu sistemlerdeki yerel bilgilere rahata
eriebiliyorlard. Sovyetler Birlii'ne bile pazarlanmt
Promis. stelik Promis ift tarafl alyordu artk. Bu
yazlm alp kullanan lkeler bilgisayar sistemlerindeki gizli
bilgileri otomatik olarak ABD ve srail istihbaratna am
oluyordu.
in karanlk yn, kan dklnce iyice ortaya kt... Dnya
Bankas alan, Daniel Casolaro adl Amerikal bir
gazeteci, 1991'de Promis olayn aratrmaya balad. Ama
olay yalnzca bir yazlm korsanlyla snrlamad.
"Ahtapot" diye adlandrd devlet etesinin dier kirli ilerini
de ortaya karmaya alyordu... Daniel Casolaro, 10
Austos 1991'de Bat Virginia'da kald otel odasnda l
bulundu. Her iki bileinde de derin kesikler vard.
Casolaro "ii bitirmek zere olduu"nu, lmnden ksa
sre nce en az yakn dostuna sylemiti. Tehdit
telefonlar ald da biliniyordu. te yandan insann kendi
68

kollarnda, bazlar kemie kadar dayanan byle derin
yaralar aamayacan syleyen bilirkiiler de vard.
Ksacas Casolaro'nun "normal bir intihar"a kurban
gitmemi olmas ihtimali ok yksekti...
Skandalin baka kurbanlar da vard. Casolaro'nun
lmnden birka ay nce, 31 Ocak 1991'de, Casolaro'ya
aratrmalar iin bilgi temin eden NSA grevlisi Alan
Standorf, Washington'da kafasna sopayla vurularak
ldrld. 5 Nisan 1991'de Inslaw davasyla ilgili avukat
Dennis Eisman l bulundu. Vurulmutu. Casolaro'nun
lmnden yaklak 15 ay sonra, 1 Kasm 1992'de ise,
Byk Jri'ye Inslaw davasyla ilgili belge temin eden Ian
Spiro'nun evinde, kars ve ocuunun cesetleri bu
lundu. Balarna pompal tfekle ate edilmiti. Spiro'nun
cesedi ise birka gn sonra Borego l'nde bir arabann
iindeydi. FBI raporunda Spiro'nun ailesini katlettikten
sonra intihar ettii belirtiliyordu.
Son kurban Paul Wilcher adl bir avukatt. 23 Temmuz
1993'te Washington'daki evinde l bulundu. Wilcher,
etenin, Promis korsanl yannda silah ve uyuturucu
kaakln ieren baka ilerini de aratryordu. stelik
bu konuda Casolaro'dan bile ileri bir noktaya geldii iddia
ediliyordu. Ve o da "intihar etmiti."
Peki, pek ok lkeye satlan bu program acaba Trkiye'ye
de geldi mi?
"Brooks Senato Aratrma Komisyonu"nun davaya temel
tekil eden raporunda, eski Amerikan gizli servis ajan, DIA
(Defense Intelligence Agency) ve DEA Kbrs Rum Kesimi
grevlisi Lester Coleman'n 1991'de verdii bir ifade var.
Donald Goddard adl Amerikal yazarn 1993'te
yaymlad "Trail of the Octopus Ahtapotun zi" adl
69

kitapta bu ifadenin hangi nedenle verildii yle anlatlyor:
"Yaz aylar boyunca (1986) Coleman Kbrs'taki (Rum
Kesimi) Narkotik Masas'nn danman olarak almt.
Bu masaya bal memurlar iletiim ve izleme konularnda
eitmiti. Onlara Birlemi Milletler Uyuturucu Kontrol
Fonu (UNFDAC) tarafndan finanse edilen eitli elektronik
cihazlar kullanmay retmiti, ilkbaharda Kbrs'a
dndnde, teknolojinin kendisi yokken ne kadar
ilerlediini fark etti. Tm narkotik bilgisayarlarnn, ABD
hkmeti balantl Link System Ltd. adl bir irket
tarafndan kurulan merkez veri tabanna balandn
grd. Narkotik merkezinde ise, birlikte alt birok
memurun, zerinde 'Promis Ltd. Toronto, Canada' ibaresi
bulunan kutular amakta olduuna tank oldu... Biraz
aratrma yapt ve sz konusu yazlmn, ilerinde Msr,
Suriye, Pakistan, Trkiye, Kuveyt,
israil, rdn, ran ve Irak'n da bulunduu bir dizi lkenin
emniyet ve asker kurumlarna da temin edildiini
saptad..."4
zlerek sylemek gerekir ki, PROMS program Trkiye'ye
de satlmtr! Trkiye, tarihinde grmedii krizleri
yaamtr ve yine tarihinde gremeyecei krizlere doru
gittii dedikodular tm kulislerde geerliliini korumaktadr.
Yaanan krizlerin 'suni' olduunda ise, pek ok evrenin
fikir birlii ierisinde olduunu gryoruz. ABD'nin bu
program sayesinde, hedef lkelerin banka sistemini istedii
an kilitleyebildii ve kontroll mali krizlere yol aabildii ileri
srlmektedir.
HAARP Teknolojisi
HAARP: High Frequency Active Auroral Research Program
(Yksek Frekansl Aktif Auroral Aratrma Program)
70

HAARP ok ilgin bir yerde konulandrlmtr; Alaska
Gakona'da. Tesis Gakona'da, asker ssn yaknlarnda
ve kimsenin girmedii zel bir alanda kurulmutur. Niin
buras seilmitir? Birincisi Alaska dnyadaki
elektromanyetik kuaklarn zel bir kesiim blgesinde
bulunmaktadr. Dnyann elektromanyetik alanlarna
mdahale edebilmek iin en uygun yerdir. kincisi ise
gzlerden mmkn olduunca uzak, korunmas ok kolay
bir yer olmasdr.
Auroral; bir gezegenin manyetik kutupsal blgelerinde
atmosferin yksek katmanlarnda gezegenin manyetik alan
izgileri boyunca hzlandrlan elektronlarn uyard
atomlardan oluan k huzmeleridir, zellikle kutup
blgelerinde gece beliren gk klar eklinde grlr.
Alaska ve kuzey kutup blgesinde Mart, Eyll ve Ekim
aylarnda bu gk klar gzlemlenebilir.
HAARP, Alaska'da, Anchorage'n 200 mil dousundaki
Gakona kasabasnda, Arktik kompleksinde Pentagon
tarafndan
4 Donald Goddard, Trail of the Octopus (Ahtapotun tzj)
ina edildi. HAARP projesi bnyesindeki dev anten a 1
milyar kilowattan daha fazla enerjiyi atmosferin st
katmanlarna yaymak iin kullanlyor. HAARP projesi
zerine aratrma yapanlar, projeyi, UFO olaylarndan
Birleik Amerika'daki dev g merkezlerine ve en son
olarak TWA 800 uann dne kadar her eyle
suladlar.
Gakona dnyann elektromanyetik alan izgilerinin kesitii
bir yerdedir. Bu alan ayn zamanda auroral dediimiz
malarn en youn yaand blgedir. Dnya manyetik
alan izgileri zerinde yaplacak en kk deiimlerin bile
71

byk etkilere yol aabilecei sylenmektedir.
HAARP'n Amalar
HAARP'n amalarn ikiye ayrmak durumundayz; birincisi
ABD hkmeti tarafndan yaplan resm aklamalar, dieri
ise bamsz kaynaklarn, radyo amatrlerinin ve
aratrmaclarn yaptklar.
HAARP'n resm kaynaklardaki amalan yle sralanyor:
Atmosferdeki termonkleer aralar kontrol edecek
elektromanyetik vurular gerekletirmek. Denizaltlar ile
haberlemeyi kolaylatrmak. Radar sistemlerini
gelitirmek. ok geni bir alanda ABD ordusunun
haberlemesini salamak. Cray ve E Mass sper
bilgisayarlarnn yardm ile yeraltnn tomografik haritasn
karabilmek. Petrol, doal gaz ve mineral yataklarn tespit
etmek. Cruise fzesine benzer alak irtifadan uan fze ve
hava aralarn havada imha etmek.
Fakat bunlar iin grnen yan, buz dann altnda ok
daha vahim bir tablo ile karlayoruz. Sz konusu tablo,
projenin karsnda olanlar tarafndan dile getirilmektedir.
zellikle de 230 sayfalk "Angels Don't Play This
HAARP/Melekler HAARP ile Oynamaz" adl kitap bu
grleri dile getiren en nemli kaynaktr. Fakat ABD
hkmeti bu muhalif grleri tam anlamyla yalanlayacak
bir dokman veya bilgiyi basna vermemitir. Bu da
muhaliflerin phelerinde hakl olma ihtimallerini
arttrmaktadr.
imdi HAARP kart aklamalara bakalm ve teorileri
destekleyen olaylar inceleyelim:
1. klimleri deitirebilir.
2. Kutuplan eritebilir veya yerinden oynatabilir.
72

3. Ozon tabakas ile oynayabilir.
4. Deprem yaratabilir.
5. Okyanus dalgalarn kontrol edebilir.
6. Dnyann enerji kuaklar ile oynayarak insan
biyolojisini
ve beynini etkileyebilir.
7. Radyasyon yaymadan termonkleer patlama
oluturabilir.
Bunun yannda u noktalar da zikretmek gerekir:
1 Dnyann enerji alanlaryla oynayarak, insan beynini
kontrol altna alabilir. rnein ruh saln bozarak
dzensiz
davranlara, kan kimyasnn olumsuz etkilenmesine,
metabolik
deiimlere, sinir sisteminin bozulmasna yol aabilir ve
zihinsel
fonksiyonlar etkileyerek insanlar akn hale getirebilir.
2. Eko sisteme zarar verebilir, hayvanlar g ettirebilir.
3. ABD ordu komnikasyon sistemi almaya devam
eder
ken dier tm komnikasyon sistemlerini tmyle
ilemez hale
getirebilir.
4. ABD denizaltlarnn (ELF Extremely Low
Frequency)
olaanst alak frekans kullanabilmesini salar.
Baz fizikiler bu projeye iddetle kar kp, internette
insanl uyaran yazlar yaynlamaya altlar. Ama
HAARP projesi kart tm siteler PENTAGON tarafndan
bir anda siliniyordu. Bu projeye kar kan pek ok insan
CIA'in rtl ve yargsz infaz operasyonlarnda ortadan
kaldrlverdi. Herkes susturuldu.
73

1999 ylnda, PENTAGON, ABD Kongresi'ne verdii
raporda aletin yalnzca 3.5 kilowatt gce sahip olduunu
bildirmekte.
Ancak bu proje zerinde alan bilim adamlar aletin 3.500
kilowattlk bir enerji yaratabildiini aklyorlar. Gnmz
iin bu rakam inanlmaz boyutlardadr.
Aksiyon dergisi, 17 Austos depremi ncesinde ve felaket
srasnda yaanan baz garip olaylara Amerikan Future
Times'ta yaynlanan bir aratrmadan yola karak 'bir
ipucu' yakalandn yazd. Aratrmaya gre, Amerikallar
ve Ruslar asl amac dmana zarar vermek olan birtakm
suni deprem oluturma teknikleri zerinde alyorlard. Bu
konuda zellikle Amerikallar epeyce yol almlard. HAARP
ad verilen bu proje erevesinde Kafkaslar dahil dnyann
eitli blgelerinde 'pratikler' yapmt Amerika. Bu
senaryoya gre, San Andreas Fay Hatt'nda meydana
gelebilecek byk bir depremin Amerikan ekonomisine ok
byk zarar vereceini bilen ABD, yer kabuundaki
deimeleri izleyerek, daha deprem olumadan tektonik
katmanlar arasnda artan basnc deiik noktalardan
patlatp boaltarak, byk depremi kk depremler haline
dntrmenin yolunu bulmutu. Hem Ruslar hem de
Amerikallar yllar nce gelitirilen bu teknii uzun zamandr
bir silah olarak kullanmann yolunu aryorlard. Proje nce
Avustralya'nn plak ve seyrek nfuslu blgelerinde
denendi. Daha sonra bunun deprem blgelerinde de
denenmesine geldi sra. Deiik zamanlarda Kafkaslarda,
Okyanus tabannda ve Gney Amerika'da Antlar'da tektonik
uyarlar verilmek suretiyle endktif deprem 'yaratma'
konusunda byk admlar atld. te bu aratrmalar da
Amerika'da HAARP tarafndan yrtlyordu.
15 Haziran 1977 tarihli New York Times'ta, 28 Temmuz
1976'da in/Tangshan'da yaanan ve 650 binin zerinde
74

kiinin lmyle sonulanan depremle ilgili yaz yaynland.
Saat 03.42'deki ilk sarsntdan hemen nce gkyz,
gndz gibi aydnlanmt. Tpk Glck'te olduu gibi.
Temelde beyaz ve krmz olan ok renkli klar 200 mil
uzaklktan grmek mmknd. Birok aacn yapraklar
yand ve gelimekte olan sebze
ler bir ate topu tarafndan adeta kavruldu. Baz
aratrmaclar bu elektriksel etkilerin elektromanyetik
plazma ve top eklinde aydnlatmayla balantl olduuna
ve garip parltlarn da HAARP vericilerinden
kaynaklandna inanyordu. Herkes depremin doal bir
deprem gibi grnmediini sylyordu. Dr. Andrija
Puharich, Ocak 1978'de 'Global Manyetik Sava', Layman
ise 1977'de 'Dnya Gezegenine Ynelik Allmadk Yapay
Etkiler' adl birer aratrma raporu yaynlad. Dr. Puharich
'1976 ylndaki byk depremlerin yannda bir tanesi vardr
ki zel bir dikkat gsterilmelidir. 28 Temmuz 1976'daki in
depremi' diyordu.
Acaba depremlerle birlikte aa kan ve ate topu olarak
ifade edilen dev enerji younluu da HAARP tarafndan
depolanyor olabilir mi? Peki ya kimler iin?
HAARP', ABD tarafndan ayr olarak planlanan uzay
laboratuar projesinden bamsz dnmek yine basiretsiz
bir varsaym olurdu. HAARP, uzun tarihsel gemie sahip
ve kastl olarak asker karakterli olan bir aratrma ve
gelitirme almasnn nemli bir parasdr.
Meteorolojik bilgi, bir savan gidiatn tamamen
deitirebilecek derecede nemlidir. Bizim Allahuekber
dalarndaki 90.000 ehidimiz ya da II. Dnya Sava
srasnda Almanlarn Rusya hezimeti mehur
rneklerdendir.
75

Meteoroloji hakkndaki esas korkun gelime ise
meteorolojik olaylar ynetmeye ve iklimleri deitirmeye
yarayan teknolojilerdir. Vladimir Jirinovski Avrupa'y vuran
sellerden sonraki gnlerde, ABD ziyareti srasnda verdii
demecinde Avrupa'daki sellerin, meteorolojik sava
nedeniyle meydana geldiini, Rusya ve ABD'de meteoroloji
sava senaryolarnn yllardr hazrlandn ve
uygulandn ne srmtr.
Dnyada cereyan eden depremlerin son zamanlarda
gittike sklat ve belirli blgelere yneldii
grlmektedir. Bilhassa lkemizde cereyan eden Glck
depremi hadisesi de ciddi olarak
Haarp projesi kapsamnda deerlendirilmeli ve iin esas
aratrlmaldr. Anlatlanlar abartma veya komplo teorisi
saylamaz. Artk Byk Birader, kendi uydularn kontrol
etmenin ve gerektiinde cezalandrmann etkili bir yolunu
daha hizmete sunmutur!
Sz Konusu stihbarat Sistemleriyle lgili rnek Olaylar
Kendi Mttefikini Dinleyen ABD
ABD, Sovyetler Birlii ve Varova Pakt'nn henz ayakta
olduu yllarda ECHELON'dan gelen verileri mttefikleriyle
paylayordu... daha dorusu, mttefikleri yle
zannediyordu. 6 Eyll 1960 tarihinde Moskova'da bir basn
toplants yapan NSA'nn eski analistleri Bernon Mitchell ve
William Martin ortal kartrd.
SSCB'ye iltica eden iki analist zetle unlar sylyordu:
"ABD, tam 40 lkede her trl iletiimi dinler. Dnyay
dinlerken ikiye bleriz; Sovyetler ve mttefikleri bir gruptur.
kinci grup ise geri kalan lkelerdir." NSA, nceleri
aralarnda mttefiki Trkiye'nin de yer ald bu ikinci "hedef
76

grubu" ksaca "ALLO", daha sonra da ROW (Rest of the
WorldDnyann Geri Kalan) diye adlandrd.
Sinatra, Lady Diana.. Kimler dinlenmemi ki!
Bugne kadar kimler dinlenmemi ki?! arkc Frank
Sinatra, uzun yllar "mafya ile yakn ilikiler iinde olduu
kukusu" ile srekli dinlenmi. ngiltere Kraliyet ailesinin
mahzun prensesi Diana da. Gereke; Diana'nn kara
maynlarna kar yrtlen almalara katlmas. Vietnam
Sava'na kar kan Dr. Benjamin Spock, Jane Fonda.
"Black Power" hareketinin lideri Elridge Cleaver.
Binlerce kiilik listelerde politikaclar, diplomatlar, i
adamlar, sendikaclar, Amnesty International gibi sivil
toplum kurulularnn yneticileri ve Katolik Kilisesi'nin
yneticileri de vardr.
NSA'nn ABD'li senatrleri dahi takip edip dinledii
kantlanmtr. 1988'de ABD Kongresi'nde kurulan "gizli
servisleri aratrmaya dnk bir komisyonda" uzun yllar
boyunca NSA'nn yneticileri arasnda yer alan Margaret
"Peg" Newsham da vardr. Newsham, ABD'li senatr Strom
Thurmond'un bir telefon grmesinin dinlenmesine tank
olduunu ifade etmitir.
Dudayev'in ldrl
Hrriyet'in iddiasna gre ABD'nin gizli servisi National
Security Agency, Cahar Dudayev'in yerini tespit ederek
Ruslarla cinayet ortakl yapt. ddia Wayne Madsen'a aitti.
Madsen, Dudavey suikastnda ABD'nin rolne ilikin
ayrntl deerlendirmeyi 1997'de Covert Action
Quarterly'de5 yapmt. Bylece imdiye kadar deiik
platformlarda bu szleri dile getiren Madsen'n iddialar
Trk kamuoyuna tanm oldu.
77

Wayne Madsen, Dudayev'in lmyle ilgili iddialar Covert
Action Quarterly'de enine boyuna inceliyor. Wayne
Madsen, Arlington Virginia'da istihbarat, iletiim, bilgisayar
gvenlii ve gizlilik konularnda yazan bir gazeteci.
Hrriyet'in bildirdiine gre de NSA'da alm bir
personel.
Wayne Madsen'a gre NSA'nn Dudayev olaynda Ruslara
yardm etmesi bir ilk deildi. NSA 1991'de de Gorbaov'a
asker darbe hazrlklar yaplrken, elde ettii bilgileri
Bush'a vermi, Bush da Boris Yeltsin'i durumdan haberdar
etmiti. Ancak Gorbaov, Yeltsin'in ABD kaynakl
uyarlarn dikkate almamt.
Nitekim Zelimhan Yandarbi de Ajans Kafkas'a Madsen'n
iddialarn dorular ekilde konumutu. Hatta benzer bir
suikastn kendisine ynelik olarak da dzenlendiini, bunda
da ABD'nin parma olduunu belirtmitir. Szn z o
zaman eenistan'daki tablo bu iddialar destekler bir
durum arz ediyordu. Birinci een savann sonlarna
doru bata ABD olmak zere Avrupal
5 Wayne Madsen, Covert Action Quarterly, 1997 no. 61, s
4749
devletler, Yeltsin'in itibar kaybetmesi nedeniyle, yaklaan
seimlerde Rusya'da yeni bir sosyalist iktidarn ayak
seslerini duyar gibiydiler. Komnist lider Gennady
Zyuganov 16 Haziran 1996'da yaplacak seimlerde,
Batllar tarafndan da artk "Kk bir Afganistan" olarak
alglanan een savan oya dntrme hesaplar
iindeydi. Her eyden nce Dudayev'in kulland telefon bir
ABD uydusuna balyd. Bu nedenle de "uydu telefonlarnn
yerini tespit edecek teknik donanm olmayan Rusya'nn
ABD'nin yardm olmadan Dudayev'in yerini bulmas ok
zor" diyenler vard. Olayda ad geen National Security
78

Agency'nin deiik lkelere bilgi servisi yapt zaten bilinen
bir gerek.
Wayne Madsen'a gre Ruslar 1996'nn ilk aynda
Dudayev'in sinyalini almay 4 defa denediler ama baarl
olamadlar. Madsen; "Rus Ordusunun SIGINT isimli
sinyalizasyon uaklar ve seyyar sinyal kolektrlerinin btn
abalarna ramen, General Dudayev onlara tam yerini
bildirecek olan 'Dfing' radyo sinyallerini kullanma frsat
vermedi." diyor Covert Action Quarterly'deki yazsnda.6
Wayne Madsen, ABD'ye yapt sulamalardan dolay NSA
tarafndan da azar iitmi bir kii ayn zamanda. NSA
tarafndan srlar ifa etmekle sulanyor.
100'e yakn Rus askerin ld ve 50 askerin yaraland
Hattap saldrs Yeltsin'i bar yapmaya iyice zorlamt.
Ancak Dudayev, gvenlik nedeniyle grmeleri uydu
telefonuyla yapacan bildirmiti. Bu hikye Madsen'in
kalemiyle yle geliti:
"Konstantin Borovoi, liberal bir Duma milletvekili,
Dudayev'in Moskova'daki aracsyd. Dudayev 21 Nisan
akam saat 8'de Borovoi'e telefon etti, Yeltsin'in en son
bar teklifini konuacakt. Dudayev 'Moskova yaknda
scak bir yer olacak' dedi ve 'ehir merkezinde mi
yayorsun?' diye sordu. Borovoi 'Merkezde, hem de ileri
Bakanl'nn bitiiinde' diye cevap verdi. 'im
6 Wayne Madsen, Covert Action Quarterly
dilik oradan gitsen iyi olur' dedi Dudayev. Dudayev
Borovoi'e belki de unu sylyordu, 'ileri Bakanl'na bir
een saldrs olabilir.' Borovoi 'Olmaz byle ey' dedi.
Sonra Dudayev 'Rusya yaptna zlecek' dedi ve
Borovoi'nin telefonu aniden kesildi. Dudayev bu sefer
79

telefonda yeterinden fazla zaman konumutu."7
Dudayev bu son szlerini sylerken, havadan karaya
fzelerle donatlm bir Su25 Rus Jeti Dudayev'in
koordinatlarn almt. Jet, Dudayev'in telefon sinyaline
kilitlendi ve iki tane lazer gdml fze yollad. Bir tanesi
Dudayev'in hemen yanna dt, arapnel paralar
Dudayev'in bana isabet etti. Dudayev, korumalarnn
birinin kollarnda annda ehit oldu.
Jane's Radar ve Elektronik Sava Sistemleri dergisinin
editr Martin Streetly'e gre Rus Silahl Kuvvetleri'nin
durumu, Dudayev'in yerini tespit edebilecek dzeyde
deildi. Ruslar, Dudayev'i ldrmek iin daha nce, daha
az gelimi usulleri denemi ancak baaramamlard.
pheler Amerika ve NSA'nn Vortex, Orion ve trumpet
isimli dnyann en gelimi casus uydular (SIGINT) zerine
younlayordu. Bu uydular, Sovyet ve Varova Pakt'nn
st dzey komutanlarnn kullandklar seyyar telefonlarn
dinlenmesi iin gelitirilmiti. Dolaysyla, Dudayev'e Trk
dostlarnn verdii telefonu tespitte NSA SIGINT uydular
tam grev yapmt. Ayrca, SIGINT uydularnn Bat
lkelerinden yalnz Amerika ve ngiltere'de olduunu da
hesaba katmak gerekir. Hatta, ingiliz hkmeti
Amerikallarn uydularnda yalnz kirac statsndedir.
Dolaysyla ngilizlerin kendilerine ait uydusu olduu
mnakaa gtrr bir konudur.
Dudayev'in Ruslar tarafndan ldrld haberi zerine
konuan Amerikan Dileri Bakanl Szcs, eenistan
Devlet Bakan'nn hl sa olduu ayialarna kar alayc
bir yaklam
7 age
80

la ve kesin bir tavr sergileyerek Dudayev'in lmnden
'emin' olduunu beyan etmiti.
Dudayev'in ldrld gn, Clinton'n Moskova'da
bulunuu, hibir pheye mahal vermeyecek kadar ak bir
tablo sergiliyordu.
CIA, Kremlin'i Yeraltndan Dinledi
Amerikan Merkez Haber Alma rgt'nn (CIA) "Souk
Sava"n son yllarnda dzenledii bir operasyonla
Kremlin'in telefonlarn dinlemeyi baard ortaya kt.
CIA ajanlar, Moskova'da yeraltndaki eitli tnelleri
kullanarak Kremlin Saray'na kadar gelmi ve sarayn altna
1989 ylnda bir dinleme cihaz yerletirmilerdir..
CIA'in gelmi gemi en iyi 50 istihbaratsndan biri olarak
tantlan ve 27 yl bu serviste altktan sonra emekli olan
Tony Mendes'in, Rusya'nn Komsomokkaya Pravda
gazetesinde yer alan aklamalarna gre, KGB bir sre
sonra, CIA'deki ajanlarnn yardmyla cihaz bularak etkisiz
hale getirmitir. Mendes yle diyor:
"nce, zel cihazlar kullanan ajanmz Kremlin
yaknlarndaki bir tnele girdi. Ayn anda, operasyonda bize
yardm edecek KGB grevlisi, eiyle birlikte Kremlin'de bir
baledeydi. KGB'nin bu kiiden kukulandn biliyorduk.
Baleye verilen arada Rus ajanmz ve ei tuvalete girdi.
Tuvalette ise, zel makyajla Rus ajan ve eine benzettiim
iki CIA grevlisi saklanyordu. Gidip onlarn yerine
oturdular. Gerek KGB grevlisi ise zel bir asansr
yardmyla binadan kt ve tnelde bekleyen ajanmzla
buluup cihazlar yerletirdi."8
81

Mendes'in aklamalarna gre, dinleme cihaznn
yerletirilmesi operasyonu 1989 yl ilkbaharn'da
dzenlendi. zerindeki giysilerin ve cihazlarn her kilosu
milyonlarca dolar olan bir ajan,
8 Komsomolskaya Pravda
hava analiz sistemi, gece gr sistemi, bilgisayar,
kendisini tnellerde ynlendiren bir uydu izleme sistemi ve
dier cihazlar tayordu. Yerletirilen cihaz uzun sre
kullanlamad. CIA'de grevli bir KGB kstebeinin,
Mendes'in anlatmyla "ihaneti" sonucunda Ruslar, cihaz
buldular. Operasyona yardm eden KGB grevlisi ve ei
lkeden kaarak ABD'ye sndlar. Mendes, KGB'nin de
Moskova'daki ABD Bykelilii'nin altndaki tnellere zel
cihazlar yerletirerek konumalar dinlediini bildirdi.
Dev Telekulan yks
ABD istihbarat servislerinin 'sper gizlisi' olarak bilinen
NSA'da alm bir ajan, tm dnyay dinleyen "dev"
telekulan yksn anlatt.
insanlarn zel yaamnn dinlenmesine kar olduu iin
imdi muhalif olan Wayne Madsen, halen Trkiye'de
NSA'ya ait dinleme istasyonlar bulunduunu syledi.
Madsen, bu iki sten ran, Irak, Kafkaslar ve Rusya'nn i
blgelerinin izlendiini, radar imajlar, radyo sinyalleri ve
telemetri gibi faaliyetlerin yrtldn kaydetti. Ajan
Madsen, Trkiye'de daha ok NSA ssnn bulunduunu,
ancak saynn ikiye indirildiini ve dierlerinin Trklere
devredildiini belirtti.
Wayne Madsen, 'Yunanistan'daki tm NSA tesisleri
kapatld ve onlara gvenmediimiz iin de hibirini
devretmedik, hepsine kilit vuruldu' dedi. Madsen, NSA'nn
82

KKTC'de bile halen bir tesisi bulunduunu syledi ve
'1974'ten sonra bir anlama yapld. Buradan Ortadou
izleniyor, Trkler ile birlikte alyoruz' diye konutu ve baz
aklamalarda bulundu.
Apo ok gevezeydi
Wayne Madsen, Abdullah calan'n 'ok geveze ve aptal'
olduu iin kendisini ele verdiini, kendisinin Suriye'den
ktktan sonra Kenya'da yakalanncaya kadar NSA
tarafndan izlendiini syledi.
Madsen, 'calan, ok geveze biri, cep telefonundan
konumadan edemezdi ve biz de nerede olduunu hemen
belirlerdik. Rusya'dan balayarak, Korfu Adas dahil her
noktada dinledik. calan'n izlenmesinde israil'in de katks
oldu. calan, ok aptalca davrand. Dinleneceini bilmesi
gerekirdi' dedi.
Dudayev'in yerini biz bildirdik
Madsen, een lider Cahar Dudayev'in nerede olduunu
da NSA'nn tespit ettiini syledi ve hatta bulunduu yerin
koordinatlarnn ABD tarafndan Moskova'ya verildiini ifade
etti. Madsen, Dudayev'in ldrlmesinde NSA'nn stlendii
rol yle anlatt: 'Dudayev Refah Partisi'nin verdii uydu
telefonu kullanyordu. NSA Dudayev'in yerini ve
koordinatlarn belirledi ve Bakan Clinton'a bildirdi. Bili
Clinton, Moskova'da idi. Boris Yeltsin'in yeniden seilmesini
istiyordu. een lider Cahar Dudayev'in yerini ve
koordinatlarn Yeltsin'e bildirdi. Ruslar, Dudayev'i hemen
ldrd. Boris Yeltsin de Clinton da yeniden seildi.
Aslnda, Bakan Clinton'n yapt yasalara aykrdr.'
Prenses ve Rahibe
83

Wayne Madsen, ABD ulusal karlar iin gerekli grlmesi
halinde NSA'nn 'her eyi ve herkesi' dinleyebileceini ifade
etti. Bu erevede, NSA'nn telekulaklarnn, Prenses Diana
ve Rahibe Teresa'y bile dinlediini syleyen Madsen, 'yle
gerekiyordu' dedi. Wayne Madsen, Prenses Diana'nn
maynlara kar sava amasnn ABD politikasna ters
dtn ifade etti. Benzer ekilde Rahibe Teresa'nn
krtaj ile ilgili grleri de ABD'nin houna gitmiyordu.
Wayne Madsen, Greenpeace ve Uluslararas Af rgt gibi
kurulularn NSA tarafndan srekli dinlendiini de kaydetti.
66 ayr dilde dinleme faaliyeti ve takip edilen
kelimeler
Madsen yaknda yaynlanan 'Body of Secrets' kitabyla
gndeme gelen NSA'nn tm dnyadaki, telefon, faks, cep
telefonu,
email, uydu telefonu konumalarn ve yazmalar
zebilen SIGNET adnda ileri teknoloji rn bir a
kurduunu belirtti. Madsen'a gre SIGNET, Avrupa'nn
tartt Echelon'dan ok daha byk ve ok kapsaml.
Madsen, NSA'ntn Trke dahil 66 yabanc dili ve hatta ayn
dilin farkl ivelerini bile rahatlkla dinlediini syledi.
NSA'nn Ft. Meade'deki merkezine 'kripto ehri' denildiini
belirten Madsen, kurumun bana hep ' yldzl bir
general' atandn belirtti.9
Dinleme ve takibe alnan konumalarda u kelimeler ile ilgili
konumalar otomatik kayda geiyor; ETA, IRA, PKK,
enformasyon terrizmi, gerilla, patlama, bilgisayar, nkleer
silahlar, patlayclar, silahlar, suikastlar, uzi, teflon mermiler,
maynlar, uranyum, napalm, nkleer, el bombas, gizli
servis, terr, zgrlk, internet gvenlii, gvenli internet
balantlar, OO3, audiotel, kimlik, endstriyel casusluk,
Siemens, Shell, ELF, 2600 dergisi, Time, hilal, cihad,
84

mezzin, KLM, elektronik banka hesaplar, market, visa,
kle altn, internet, underground, password, NATO,
NASA, FBI, Beyaz Saray, IMF, MT, JTEM, seks, Monica,
feti, klon, Armani, Yasemin, msr iei, Ninja, top Secret,
GSM, AT&.T (Amerikan telefon irketi), yasa, Zen, Marx,
Fukuyama, George Soros, pikrik asit, gm, kmr, slfr,
nitroselloz, kokain.10
istihbarat ve Hipnoz
Hipnoz ok eskilere dayanan bir sanattr, ilk defa
Hristiyanlktan nceki zamanlarda byclk, din ve tp bir
arada uygulanyorken kullanlmtr. Hipnoz batl inan,
mistisizm ve ihmal tarafndan sklkla glgelenen ve tahrip
edilen gerekten ilgin ve byleyici bir olaydr. Hipnozun
insanla ilgili her sahada kul
9. Hrriyet, 4 Haziran 2001
10. Sabah, 18 Nisan 2000
lanma ak olduunu sylemek doru bir tespittir ama
lkemizde tamamen bilim dna itilmi bir konudur.
Psikolojik olarak hipnoz szle, bakla telkin yaplarak
insanda meydana getirilen bir eit uyku halidir. Bu halde
uyuyan kimse, uyutann tesir ve telkinlerine ak, fakat d
dnyann baka etkilerine kapaldr.
Hipnoz asker sahada beyin ykama ve gdleme
asndan kullanlrken, ticarette reklam sektrne girmitir.
Hipnoz ile insanlarn beyinlerini ykamak mmkndr. Bu
nedenle ideolojik Souk Sava dneminde kesin inanl
bireyler yetitirmek iin kullanlmtr. zellikle Rusya'da
birok terrist ve sabotajc bu yntemle eitilmitir. Dier
tm istihbarat tekiltlan da bu yntemi kullanarak insanlar
eitmekte, onlarn bilinaltlarna dorudan
85

eilebilmektedirler.
1996 ylnda yaynlanan "Beyin Kontrol ve
Tanmlanamayan Gizli Hkmetler" adl kitabnda Daniel
Brandt, bir insana hipnozla cinayet iletilebileceini iddia
etmektedir. Hipnoz altnda kiiye iinde bulunduu ortam
yle bir biimde alglatlabilir, telkin ylesine usta bir
biimde verilebilir ki, kii belirli bir iaretle istenen zamanda
kaytsz artsz syleneni yapar.
Anlalaca zere hipnoz ile istihbarat yllardr
kullanlmaktadr. Devlet gvenliinin fevkalade nem
tamas cihetiyle istihbarat birimlerimizin de bu konulara
duyarsz kalmamas ve ehliyet sahibi uzmanlar bu
sahalarda deerlendirmesi gerekmektedir.
stihbarat ve Parapsikoloji
Parapsikoloji, paranormal (normal tesi) gleri, olgular ve
yetenekleri inceleyen bir bilim daldr. Her insanda ortaya
kmayan telepati, telekinezi, durugr gibi yetenekler,
astral seyahat, kehanetler, esrarengiz ortamlarda meydana
gelenler, tekrar doanlar vs bu bilimin kapsam iindedir.
ABD Savunma Bakanl, parapsikologlardan oluan
Stargate isimli bir metafizik istihbarat nitesi kurmutur ve
parapsikolojik istihbarat alannda 20 yldr faaliyettedir.11
Parapsikoloji Kurumu 1969'dan bu yana Amerikan Bilimini
Gelitirme Kurumu'nun bir yesidir. Bu alanda arpc bir
rnek, mehur Philadelphia deneyidir. Burada bir geminin
su zerinden demateryalize edilerek enlem ve boylam
nceden belirlenen baka bir alana nakledilmesi sz
konusudur. Yine 1939 ylnda, Sovyet mhendis Semyon
Davidovi Kirlian'n gelitirdii yksek frekans alanl bir
fotoraf teknii grlmektedir. Bu yntemle canl ve cansz
86

nesnelerin fotoraflar ekilmi ve cisimlerin etrafnda gzle
grlmeyen renkli bir alann var olduu ortaya konmutur.
Parapsikolojik Silahlanma
CIA eski bakanlarndan Richard Helms, Watergate
soruturmalarnda Warren Komisyonu'na verdii bilgilerde
yle demitir:
"Yaplan aratrma gstermitir ki SSCB kendi sisteminin
isteklerine uygun politik gre bal olacak ekilde,
halknn davranlarn dzenleyebilecei bir kontrol
teknolojisi gelitirmeye almaktadr. Bundan byle ayn
teknolojiyi daha kark bir yaklamla, bilgiler kodlanarak
insan hedeflerine yneltilebilecektir. Bu insan zihinleri harbi
olacaktr."12
1980 yllar banda ise, ABD'yi uyaran daha enteresan ve
rktc haberler duyuluyordu. Bakan Reagan ABD'de
iktidara gelince Pentagon, CIA, FBI, DIA'nn kesin bilgilerini
kapsayan dosyalarla karlat. Bu bilgilerin bir ksmna ak
basnda da rastlyoruz. Konu, Sovyetlerin zihin harbi ve
parapsikolojisi almalardr.
11. Sabah, 4 Haziran 2000
12. Em. Kur. Alb. Baha Kadolu, Silahl Kuvvetler
Dergisi, Hipnoz.com/kaskeril.html
Raporlarda, ABD'de yerleen yeni tip bir casusluk
ebekesinin mevcudiyetinden sz edilmektedir. Hipnoz,
telepati, dnce okuma ve nakli gibi zel yeteneklere
sahip ajanlar, Amerikan halknn uuraltn etkileyerek
dncelerini KGB(Sovyet istihbarat rgt)'nin program
erevesinde deitirmeye almaktadrlar. Bu ajanlar
eitli din ve mistik topluluklara nfuz ederek, bu
organizasyonlar konsantrasyon ve imajinasyon almalar
87

ile etkilemek yolundadrlar. Washington evresi, ABD
yneticileri ve politikaclarn etkilemek iin balca hedef
blgesi olarak seilmitir.
Basna Albay Alexander Raporu olarak intikal eden
bilgilerde; "Bakan Reagan'n zihnini ve ahs kararlarn
kontrol altna almak" eklinde belirlenen almalardan
bahsedilmektedir. Yine ayn raporda insan ve eitli tip
hayvanlar etkileyebilmek iin deneyler yapld
anlatlmaktadr. Sovyet vatanda bayan Kulagina'nn PK
gcyle bir kurbaann kalp atlarn durdurabildii
aklanmtr.
Albay Hodgson'un da, parapsikolojik harp konusunda
basna yapt aklamalar ok nemlidir. Rapora gre,
nkleer silah etkileri ESP gc ile bir araya getirilmi ve
buna "Hyperspace Nuclear Howitzer / Uzay st Nkleer
Obs" ad verilmitir. Sibirya'nn ssz bir blgesinde beton
snak iinde meydana getirilen nkleer infilak etkisi, bir
grup yetenekli psiko sje tarafndan, tahribi istenen hedef
zerine, zihinsel olarak nakledilmektedir. Mesafe
snrlamas yoktur.
Albay Hodgson, raporunda psiik g ykselticiden de
bahsetmektedir. Dncelerin konsantrasyonu ve
ykseltilmesi yoluyla hedefler tahrip edilebilecektir. Bu ilem
iin asker hedefin fotorafn kullanmak yeterli olmaktadr.
ABD'de de parapsikolojik savunma iin psiik sje
yetitirme almalar balatlm durumdadr. Bunun iin
profesyonel medyumlardan da yararlanlmaktadr.
SSCB'de Parapsikoloji almalar
SSCB'de Prof. Dr. Vassilyev'in 1930'lu yllarda yapt
aratrmalar ilgi ekicidir. Vassilyev bulularn "Zihni Telkin
88

Tecrbeleri" ad altnda ancak 1962 ylnda, Stalin devrinin
kapanmasndan sonra yaynlayabilmitir.
Vassilyev aratrmalarn, dncelerin telepati yoluyla
beyinler arasnda nakli sahasna yneltmitir. Fizyolog I. F.
Tomasevski ve psikiyatrist A. V. Dubroski de Vassilyev'e
almalarnda yardmc oluyorlard. Bu maksat iin
yetenekli iki sje buldular. Ruhen hasta olan vanovna ve
Fedorova, Dr. Dubroski'nin tedavisi altnda idiler. ki kadn
nceleri ayr ayr odalarda daha sonra da uzak mesafelerde
transa sokuldular. Beyin yoluyla birbirlerine gnderdikleri
mesajlar kaydediliyordu. Beyin dalgalarnda iddetli
deiiklikler meydana geldii grld.
Vassilyev, telepatik yaynn radyasyon olup olmadn da
aratrmtr. Tomasevski kurundan bir tabutun iine
yerletirilerek deneylere devam edildi. Fedorova bu
durumda da Tomasevski'nin verdii ksa bir zihni telkinle
uyku haline girdi. Demek ki telepatik zihni dalgalar kurun
levhalardan da geiyordu. Vassilyev ruhi olaylar mekanistik
gre balayamaynca endieye kapld. nk bulular
rejimin materyalist yapsna karyd. Balangta sjelerin
karlkl transa girmeleri artl refleks olarak dnld.
Deneyler deiik sjeler zerinde de yapld. Netice kesindi.
Deneklerde uur kayb oluyor, transa giriyorlard.
Prof. Vassilyev mesafeyi uzatarak da deneyi tekrarlad.
Tomasevski'yi Sivastopol'a gnderdi. Arada 1.500
kilometre mesafe vard. Tomasevski kararlatrlan saatte
konsantrasyona geti. O anda Dubroski ile konumakta
olan Ivanova da uyuyarak trans haline geti. Sjeler
arasnda mkemmel bir haberleme kanal mevcuttu.
Kendilerine sorulunca bu hali telefona benzetiyorlard.
Bazen de iplere bal birer kukla gibi hareket ettiklerini
sylyorlard.
89

Dr. Vassilyev 1960 ylnda yaplan bir bilimsel toplantda
yle demitir: "ABD Deniz Kuvvetleri nkleer denizaltlarda
haberleme iin ESP deneyleri yaptlar. Bizim ortaya
attmz bilim zerinde 25 yldr inandrc deneyler yapld.
Pein hkmlerden kurtulup ok nemli olan bu sahada
almalara girmeliyiz. ESP yoluyla elde edilecek enerji ve
glerin kefi nkleer enerji kadar nemli olacaktr."
Bir yl sonra da Leningrad niversitesi'nde Vassilyev
ynetiminde parapsikoloji laboratuarlar kuruldu. SSCB'de
1970 yl balarnda ESP sahasnda alan 20'den fazla
laboratuar mevcuttu. SSCB'de geni apta parapsikolojik
aratrmalar yrtld. Bilhassa Karl NikolayevYuri
Kaminski ifti zerinde baarl deneyler yapld.
1967 ylnda Leningrad niversitesi ile Moskova arasnda
deiik bir deney gerekletirildi. Karl Nikolayev EEG ve
dier cihazlara balanm olarak Leningrad niversitesi'nde
bir odaya konuldu. Yarm saatlik bir gevemeden sonra
tecrbeye baland. Kaminski ise Moskova'dan telepatik
mesajlar gndermeye koyuldu. Kaminski mesajlar
gndermeye balar balamaz Nikolayev'in bal olduu
EEG'de yaylmakta olan beyin dalgalarnn aniden deitii
grld. Bu suretle kt erit zerine izilen grafik,
Nikolayev'in beynine ulaan mesajlard. Telepati olay bu
deneyle bilimsel olarak kantlanm oluyordu.
SSCB parapsikolou Naumov, ESP konusunda grlerini
yle aklamaktadr:
"Biz insan dzeyinde uur d gerekleen bir haberleme
sistemini bulmak zereyiz, insan normal uuru dnda
baka bir insan etkileyebilir mi? Bu telesomatik akmlarn
yaylmasna neden olan artlar nelerdir? Bu telesomatik
akmlar belirsiz bir boyutun bilinmezlii iindedir. te bu
bilinmeyen enerji zerinde yaplacak almalar sonucu
90

elde edilecek bulular beer mnasebetleri mkemmel bir
ahenk iine sokabilecektir."
Sonu Olarak
New York Times gazetesinin 16 Temmuz 1977 saysnda
yle bir haber yaynlanyordu:
"ABD insanln esir edilebilecei grnmez silahlar
gelitiriyor."13
Arizonal gazeteci yazar Walter Boward, 1978 ylnda
Operation Mind Control (Zihin Kontrol Harekt) adyla
yaynlad kitabnda yle demektedir:
"CIA tarafndan uyuturucu ilalarla yaplan deneyler ABD
hkmetinin uygulad ok gizli zihin kontrol projesinin
yalnzca bir ksmdr. Bu deneyler binlerce kii zerinde 35
yl devam etmitir. Bu aratrmalar; hipnoz teknii,
narkotikhipnoz, elektronik olarak beyinin uyarlmas,
ultrasonik mikrodalgalar, alak ses frekanslaryla
davranlarn etkilenmesi ve davran deiiklikleri
terapisidir.
CIA psikolojik silah stoklarn, psiik silahlarn deiik
tiplerini gelitirmeyi baararak arttrmtr. imdi bu
kabiliyetleriyle yeni tip bir harbe girimesi mmkndr. Bu
harf grnmezdir, muharebe sahas insan zihinleridir."14
Parapsikolojik silahlar devletler vatandalarn kendi
ideolojik ve politik sistemleri iinde tutmak iin veya dier
lke insanlarnn zihinlerini etkileyerek deitirmek ve kendi
gayelerine uygun ynlendirmek maksadyla
kullanacaklardr.
91

Yazar Walter Boward zihin kontrol iin uygulanan
MKULTRA projesi hakknda da yle demektedir:
"Senato istihbarat komitesine Amiral Turner, 'CIA
uyuturucu ila deneylerini durdurdu' demitir. Sorulmad
ve kendisi de gnll olarak yeni zihin kontrol projelerinden
bahsetmedi.
13. Ne w York Times, 16 Temmuz 1977
14. Walter Boward, Operation Mind Control
Turner zihin kontrol harektnn durdurulduunu sylemedi,
yalnzca 'deneyler durduruldu' dedi."
Gnmzde birok lkede insan zihninin kontrol iin ciddi
aratrmalara girildii anlalmaktadr. stelik insan
zihinlerine eitli tip aralarla (gazete, kitap, radyo ve
televizyon) ulama imknlar da artmtr. nsan denilen
biyolojik varlk ok kolay bir ekilde programlanabilmektedir.
Beyin ykama metotlaryla artlandrlm robot katiller
kolayca adam ldrebilmektedirler.
Oklt (batn, gizli) bir bilgi olan teknomajinin (teknik
bynn) srlar son 300 yl iinde insanlar tarafndan
zlmtr. Teknomaji teknoloji ad altnda uygulanarak
doaya hakimiyet salanmtr. Bu bilgiler korkun silahlar
da beraberinde getirmitir. Teknokrat bilim adam ve
askerlerden oluan bir grup, bu glerin kontroln elinde
bulundurmaktadr. Hedef, insan zihinlerini kontrol etmektir.
Gelecein insannn kaderini psikologlar, psikiyatristler,
nrologlar, nrobiyologlar, biyokimyaclar ve kuantum
fizikileri izecektir.
Trkiye 1977'li yllar iinde parapsikolojinin harp eklinde
uygulad ve bunun korkun kabusunun yaand bir lke
olmutur. Bu grnmez harp gelecek yllarda da devam
92

edecektir ve bunun yalnzca fizik tedbirlerle nlenmesi
mmkn grlmemektedir. Alnacak tedbirleri renmek
iin en ksa zamanda parapsikolojik almalara girmek
mecburiyetindeyiz. Ancak geni ve srekli bir aratrma
iinde bu harbin silahlarn tanyarak gerekli savunma
nlemlerini alabiliriz.15
stihbarat ve Hukuk
Elbetteki demokratik toplumlarn vazgeilmezi olan hukuk
mekanizmas, istihbarat rgtlerini ve faaliyetlerini de
etkilemekte ve baz snrlamalara tabi klmaktadr. Ancak
gelien ba
15 Baha Kadolu, Silahl Kuvvetler Dergisi
dndrc elektronik ve teknolojik geliimleri takip etmekte
hukuk kurallar gerekten zorlanmaktadr.
Bununla birlikte insann bulunduu her alanda olduu gibi
bu alanda da yeni su tipleri meydana km ve sulular da
teknolojinin getirdii yenilik ve imknlar kullanmaya
balamtr. Gnmzde bilgisayar mefhumu, sadece
hayatmz kolaylatran bir devrim olmaktan kp su
olgusu ile birlikte anlan bir cihaz haline de gelmitir. Bu
noktada biliim suu mefhumu domutur. Biliim sulan,
teknolojiyi kullanan ve kullanacak btn devletlerin ortak
sorunu haline gelmitir. Biliim teknolojilerindeki gelimeler
bilgisayar alar sayesinde milli snrlar amtr. Bu
nedenle ulusal dzenlemeler ve ulusal hukuk mevzuatlar
biliim sular ile mcadelede yetersiz kalmaktadr. Biliim
sulan ile ciddi bir mcadele, kreselleen dnyada bu tip
sulara kar dnya apnda bir ibirlii ile mmkndr.
Dijital ortamn getirmi olduu btn imknlar dnya
devletleri sula mcadelede kullanmadka bu sahadaki
su tipleri ile mcadelede baarl olmak mmkn
93

grnmemektedir.
zellikle Trkiye'de yrrlkte olan hukuk mekanizma ve
mevzuat, bu gelimelerin gerisinde kalmaktadr. Oysaki
istihbarat, srekli deikenlik ve gelime arz ederek kendini
hzla yenilemekte ve hukuk takip ve tedbir gerektiren
olaylarn yaplar gnden gne deimektedir.
stihbaratta klasik takip ve tarassut metodundan te artk
elektronik takip sz konusu olduu iin bu konudaki hukuk
yaplanmaya bakalm:
ii Partisi Genel Bakan Dou Perinek'in, 9 ubat 2002
tarihinde AB Trkiye Temsilcisi Bykeli Karen Fogg'un
Brksel'deki st dzey AB yetkilileriyle ve Trkiye'deki
tannm isimlerle yapt yazmalar ele geirdiklerini
aklamas, elektronik takip konusunun tetkik edilmesi
gereini ortaya koymutur. Bu olay, telefon dinlenmesi
eklinde zaman zaman gndeme
gelen elektronik takibin ok farkl ekillerde de karmza
kabileceini somut olarak gstermitir.
Elektronik takip muhtelif ekillerde karmza kabilir.
Bunlar; dinleme takibi grntl takip, alglayclarla takip
ve veri takibi olmak zere drt kalemde toplanabilir. Bu
metotlarla kiilerin en zel ve gizli yaam blmlerinde
neler olup bittiinin takibi mmkn olabilmektedir. Bu
metotlar, kiilerin yalnzca hareketlerini deil ayn zamanda
iletiimlerini hatta duygularn da takip etmeye imkn
salamaktadr.
Dinleme takibi; portatif minyatr vericiler, telefon dinleme
cihazlar, gizli mikrofonlar ve bant kaydediciler gibi aralarla
yaplmaktadr. Grntl takipte ise fotoraf makineleri,
kapal devre ve kablolu televizyon, gece gr aralar
94

veya uydular kullanlmaktadr. Alglayclarla takipte de;
manyetik alglayclar, sismik alglayclar, gerilim
alglayclar, kzltesi alglayclar ve elektromanyetik
alglayclardan faydalanlmaktadr. Veri takibi ilemi ise
bilgisayarlar, casus yazlmlar veya ekil tanma sistemleri,
aranan telefon numarasn kaydedici sistemler araclyla
yaplmaktadr. Veri takibi yoluyla, bir kiinin faaliyetleri
hakknda dinleme veya grsel takip yapmadan da bilgi
sahibi olabilmek mmkndr. Kiinin yapt ilemlere
(banka, visa kartyla alveri ilemleri gibi), dedii
faturalara, telefon grmesi yapt kiilere ve
grmelerin sresine ilikin veri tabanlarnn takip edilmesi
de kiinin faaliyetleri ve iliki ierisinde olduu kiiler
hakknda bilgi edinmeyi temin edebilir.
Elektronik posta yoluyla yaplan haberlemeler be farkl
seviyede elektronik takibe konu olabilir. Bu aamalar;
iletinin gndericinin terminalinde ya da bilgisayar sisteminin
hafzasnda olduu an, iletilme an, elektronik postann
alcnn bilgisayarnda veya bilgisayarnn bal bulunduu
terminalde bulunduu an, iletinin kt kts alnmak zere
yazcya gnderildii an ve iletinin alc tarafndan kendi
bilgisayarn hafzasnda korunduu sretir.
Kanun Dzenleme
1982 Anayasas'nn 22. maddesi, haberleme zgrln
ve zel haberlemelerin gizliliini teminat altna almaktadr.
Anayasann bu hkmnn ihlal edilmesinin meyyidesi ise
Trk Ceza Kanunu'nun "srrn masuniyeti aleyhine
crmler" balkl beinci faslnda yer alan maddelerde
ortaya konulmutur (md. 195, 196, 197). Kamu grevlisi
olmayan kiilerce elektronik takip yaplmas durumunda bu
faslda yer alan hkmlerin ihlali sz konusu olabilmektedir.
95

Ancak kamu grevlileri tarafndan elektronik takip
yaplabilmektedir. Bunun kanun erevesi, 1999 ylnda
kanunlaan 4422 sayl kar Amal Su rgtleriyle
Mcadele Kanunu'yla tanzim edilmitir. Bu kanunun 2., 3.
ve 4. maddeleri elektronik takibin yukarda belirtilen tm
eitlerine imkn salamtr. Ancak elektronik takip
tedbirine bavurulabilmesi iin belli artlar ve belli
kstlamalar getirilmitir. Bu kstlamalardan en mhimi,
kanunda saylm olan snrl sayda suun ilendiinden
phelenilmesi durumunda bu tedbire bavurulabilir
ifadesidir.
Ancak muayyen sularda elektronik takip yaplabilmektedir
Kanunun ifadeleri tahlil edildiinde, her su iin elektronik
takip metoduna ruhsat verilmedii grlmektedir. Kanunun
16. maddesi sadece be tr suun takibinde elektronik
takibe bavurulabileceini dzenlemitir. Bu sulardan ilki,
kar amal su rgt oluturma suudur, ikincisi, Terrle
Mcadele Kanunu kapsamnda dzenlenen sulardr.
ncs Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu'nda
tanzim edilen sulardr. Drdncs, Ateli Silahlar ve
Baklar Hakknda Kanun kapsamnda kodlatrlan
sulardr. Beincisi ise, uyuturucu ticaretiyle ilgili sulardr.
Bu sularn dnda kalan dier sularda suun
aratrlmas ve soruturulmas esnasnda elektronik takibe
bavurma imkn, kanun olarak, yoktur.
Be blm altnda toplanan sular ilediinden
phelenilen kiiler iin elektronik takip yoluna
bavurulabilmesi iin birtakm artlarn olumas gerekir.
Bunlardan ilki, kuvvetli phenin
bulunmasdr. ASMK gizli soruturma tedbirlerine
bavurulabilmesi iin "kuvvetli belirti'lerin varln aramtr
(md. 2/2). Buradaki "kuvvetli belirti" terimi ile anlatlmak
96

istenen "kuvvetli phe"dir. Bu dzenleme karsnda "basit
phe" zerine elektronik takip yntemine mracaat
edilmesi mmkn deildir.
kinci art, elektronik takibin ancak belirli kiilere tatbik
edilebilir olmasdr. Hakknda elektronik takip uygulanacak
kiiler kanun tarafndan tespit edilmitir. Yukarda belirtilen
be kategori altndaki sular ileyen veya bu sularn
ilenmesine itirak eden veya su ilendikten sonra faile
yardm eden veya yataklk eden hakknda elektronik takip
yaplabilecektir. Tanklktan ekinme hakk bulunan kiiler
ve mdafiler hakknda ise elektronik takip
yaplamamaktadr.
nc olarak, bu tedbirler tali seviyededir. Baka
tedbirlere bavurulmas halinde delil temin edilemeyecekse
veya en azndan ciddi lde zorlaacaksa, ancak bu
takdirde elektronik takibe gidilebilir.
Drdnc olarak, hakim karar gerekmektedir. Elektronik
takibe, kural olarak, hakim tarafndan karar
verilebilmektedir. Ancak gecikmesinde saknca bulunan
hallerde Cumhuriyet Savcs da karar vermeye yetkilidir.
Savcnn karar verdii hallerde yirmi drt saat ierisinde
hakim onaynn alnmas gerekmektedir. Hakim onay
vermezse elektronik takip devam edemeyecektir. Yirmi drt
saatlik srenin ne zaman balayaca net olarak belli
deildir. Sre, elektronik takip karar verildii andan itibaren
mi yoksa tedbir uygulamaya baland andan itibaren mi
ileyecektir?
Beinci olarak, belli bir zamanla snrldr. Elektronik takibe
ay iin izin verilebilir. Bu sre er aydan fazla olmamak
zere iki kez uzatlabilir. Elektronik takibin uygulama sresi
dokuz ay geememektedir.
97

Altnc olarak, hakknda elektronik takip yaplan kiiye
elektronik takip hakknda sonradan bildirimde bulunmak
gerekmektedir. Bu art, Trk mevzuatnda mevcut deildir.
Avrupa nsan Haklan Mahkemesi itihatlar, AHS'ye uygun
bir elektronik takibin olabilmesi iin hakknda elektronik
takip yaplan kiiye sonradan bu konuda bilgi verilmesi
artn ngrmektedir (Klass Karar). 1999 ylnda
kanunlaan ASMK bu art asndan Avrupa nsan
Haklan Mahkemesi'nin itihatlaryla uyumludur. Bildirim
mecburiyetinin olmamas halinde, elektronik takibe
kanunlarda ngrlen artlara uygun olarak bavurulup
bavurulmadnn denetimi imknsz hale gelmektedir.
Siber Alandaki Hukuk Dzenlemeler
Biliim sularn, ksaca bilgisayar ve iletiim teknolojilerini
kullanmak suretiyle ilenen sulardr diye tarif edebiliriz. Bu
durumda iki farkl su tipi karmza kmaktadr. Birincisi
mevcut hukukumuzda ifade edilmi dijital ortamlarda ve
bilgisayar teknolojileri kullanlarak ilenen sulardr.
Hakaret, dolandrclk, devlet aleyhine yrtlen faaliyetler
vs'yi bu sulara rnek verebiliriz, ikincisi ise, mevcut hukuk
mevzuatta tanzim edilmemi dijital ortamlarn varl ile
ortaya kan su tipleridir. Bu su tiplerine rnek olarak
bilgisayar sistemlerine izinsiz giri ve izinsiz bilgisayar
operasyonlarn verebiliriz.
Yetersiz de olsa lkemizde bu alanda birtakm
dzenlemeler mevcuttur. Her ne kadar ideal anlamda bir
dzenleme yaplmamsa da hukukumuzun bu alandaki
sularla mcadele etmek iin belirli bir seviyeye kadar
yeterli olduu sylenebilir. TCK'nn 525. maddesi biliim
alannda ilenen sulan dzenlemektedir.
98

Dnyadaki gelimelere paralel olarak Trkiye'de de
bilgisayar kullanm, iyi ve kt ynleriyle
yaygnlamaktadr. Bu teknolojik gelime karsnda kanun
koyucu, bir yandan mevzuatta kendini hissettiren ihtiyalar
giderebilmek, dier yandan tavsiye kararlarna uyum
salayabilmek amacyla hukuk alanda baz dzenlemeler
yapma ihtiyacn duymutur. Hakikaten, kanun koyucu
bilgisayar sularna ilikin ilk nce 1991 ylnda, 3756 sayl
kanunla TCK'nn ikinci kitabna baz bilgisayar sularn d
zenleyen "Biliim Alannda Sular" balkl 11. bab ilave
etmitir. Bunu takiben 1995 ylnda, bilgisayar
programlarnn "eser" saylacan belirleyen bir deiiklik
yaplm ve bilgisayar programlarna kar gerekletirilen
birtakm eylemler de meyyide altna alnmtr.
3756 sayl kanunla TCK'ya ilave olunan "Biliim Alannda
Sular", 525a, 525b, 525c ve 525d maddeleri olmak zere
drt maddeden olumaktadr. 525d maddesi hari, 525a, b
ve c maddelerinde fer' cezalar yer almaktadr. 525a, b ve c
maddesinde "bilgileri otomatik olarak ileme tabi tutmu bir
sistem"den bahsetmek suretiyle bilgisayarlar
kastedilmektedir. 525a/l ve 2, 525b/l maddelerinde
bilgisayar, suun konusunu oluturmakta, 525b/2 ve 525c
maddelerinde ise suta ara vazifesini grmektedir.
Yine bilgileri otomatik ileme tabi tutmu bir sistemden
"programlan, verileri veya dier herhangi bir unsuru hukuka
aykr olarak ele geirmek" yaptrm altna alnm ve bu
suretle "bilgisayar sistemlerinde bulunan programlar ve
bilgiler" hukuk olarak korumaya kavuturulmutur.
TCK m. 535 a/2'de, "Bir program, verileri veya dier
herhangi bir unsuru bakasna zarar vermek zere
kullanmak, nakletmek veya oaltmak" eylemleri yaptrm
altna alnmaktadr.
99

TCK m. 525 b/l'de ise bakasna zarar vermek veya
kendisine ya da bakasna yarar salamak maksadyla,
bilgileri otomatik ileme tabi tutmu bir sistemi ya da verileri
yahut dier herhangi bir unsuru ksmen veya tamamen
tahrip eden, deitiren, silen, sistemin ilemesine engel
olan veya yanl biimde ilemesini salayan kimselerin
fiillerini yaptrm altna almtr. Bylece bilgisayar
sistemlerine veya bunlardaki veri, program ve dier
unsurlara kar gerekletirilen zarar verme eylemleri
meyyideye balanmaktadr.
TCK m. 525 b/2'de de "bilgisayar kullanmak suretiyle
kendisinin veya bakasnn lehine hukuka aykr yarar
salamak" su olarak dzenlenmektedir.
TCK m. 525 c'de ise, hukuk alannda delil olarak
kullanlmak maksadyla sahte bir belgeyi oluturmak iin
bilgileri otomatik olarak ileme tabi tutan bir sisteme, verileri
veya dier unsurlar yerletiren veya var olan verileri ya da
dier unsurlar tahrif eden kimsenin fiili yaptrm altna
alnmaktadr. Maddede ayrca, "tahrif edilmi olanlar
bilerek kullananlara ... hapis cezas verilir" denmek suretiyle
de yukardaki sua ilaveten sahtecilik mahsul bir belgenin
bu nitelii bilinerek kullanlmas da ayrca kullanma suu
olarak dzenlenmektedir.
nternet zerinden ilenen sular ceza meyyideye
balayan temel bir kanun; internetin bilgi ve iletiim arac
olmas, ok hzl geliim gstermesi, teknolojik ynnn
ar basmas ve tm lkeler aras balantya sahip olmas
sebebiyle gerek hukukumuzda gerekse mukayeseli hukukta
henz mevcut deildir. Bu konuda genel eilim demokratik
bir toplumda serbest toplumsal fikir alveriinin
salayaca toplumsal faydann, internette sansrn temin
edecei toplumsal faydadan ok daha nemli olduu
ynndedir. Bu nedenle mstehcen yaynlar ile iddete
100

dayal yaynlarn nlenmesinde klasik basn hukuku
dzenlemelerinin geerli olmas genel kabul grmektedir.
nternet hizmeti veren kuruluun sorumluluklarnn ne
ekilde olaca ise mutlaka kanun dzenleme ile tespit
edilmelidir. Bu dorultuda:
Yeni hazrlanan Trk Ceza Kanunu n Tasarsna internet
zerinden ilenen sularla ilgili ilave dzenlemeler
yaplmaldr. nternet zerinden yaplan yaynlarn Basn
Kanunu'nda yaplacak deiiklikle ak bir ekilde bu
kanuna dahil edilmesi ve gerekli dzenlemelerin yaplmas
gerekmektedir.
nternette veya dijital ortamda yer alan verilerin ve kiilere
ilikin zel ve gizli bilgilerin deifre edilmesi riskine kar
ceza nlem alnmas ve zel hayatn korunmas
erevesinde tekrar kanun dzenlemeler getirilmesi
gerekmektedir.
nternette mevcut olan faaliyetlerin takibi, tespiti ve
yakalanmas ancak uzmanlam personel ve srekli bir
alma ile mmkn olacaktr. Her gn deien ve gelien
bilgisayar teknolojisinin gerisinde kalmamak iin gerek
kolluk kuvvetlerinde gerekse Adalet Bakanl iinde bilinen
klasik polisliin tesinde teknik donanma sahip, konu
hakknda uzman personelin istihdam edilmesi artk bugn
iin bir zarurettir. Bu sebeple en ksa zamanda bu alandaki
eitim ve yaplanma almalar balatlmaldr.
Adl kolluk mekanizmasnda (ki lkemizde maalesef bu
kurum bile henz tekil edilmi deildir) uzman Siber
Polislerin tekil edilmesi ve en nemlisi Siber Savclarn
yetitirilmesi arttr. ABD'de FBI'n iinde elektronik ve
teknolojik donanma sahip savclar ve polisler grev
yaparken, lkemizde savclarn ou bilgisayar
operasyonlarna ve bu tr cihazlara yabancdrlar. Oysa
101

amzda yaygn lde a savalar yaanmakta, klasik
su trleri, tekniin kendilerine hazrlad kostmleri
kullanmaktadr. zlerek sylemek gerekir ki, Adalet
Bakanlmz bnyesinde adl mekanizmann bilgisayar
cihazlarna bile henz kavuamad bir vakadr. Gvenlik
ve istihbarat birimlerinin, adl mekanizmadan fersah fersah
ileride olduu bir ortamda insan haklarn koruyabilmek ve
ihlalleri tespit edebilmek ancak bir ryadr. Her ne kadar
Ulusal Yarg A Projesi ge de olsa gndeme gelmise de
lke geneline hangi seviyede yaylabilecei, sresi ve
kullanlabilecek teknolojinin verimlilii mehuldr.
nternet vastasyla su ileyen faillerin tespiti ve su ile fail
arasnda illiyet ban net bir ekilde ortaya koyabilecek
teknolojik donanm salanmaldr. Bu zikredilen konularla
birlikte en nemli husus bu sahadaki uluslararas
dzenleme ve ibirliinin yeterli derecede olmaydr.
Uluslararas alanda internet yolu ile ilenen sularn
nlenmesini ve hatta faillerin iadesini dzenleyen bir
uluslararas anlamann yaplmas gerekmektedir.
Bu alandaki sulara gz atacak olursak;
Bilgisayar Sistemlerine ve Servislerine Yetkisiz Eriim,
Yetkisiz Dinleme,
Bilgisayar Sabotaj ve Saldrlar,
Bilgisayar Yoluyla Dolandrclk,
Bilgisayar Yoluyla Sahtecilik,
Bir Bilgisayar Yazlmnn zinsiz Kullanm,
Kiisel Verilerin Suiistimali Hususlar ile karlarz. Bunlar
illegal siber istihbaratn hukuk karlklar ve
102

dzenlemeleridir.
Kanaatimizce, insanlarn temel haklarnn snrlanmasna
ve hak kayplarna sebep olabilen istihbarat kaytlarnn
denetime almas gerekmektedir; aleyhinde rapor tutulan
kiilere de 'dzeltme hakk' kullandrlmaldr.
stihbarat birimlerince hedef insanlarn kiilikleri, ekonomik
durumlar, yaam ekilleri, gemileri, sosyal statleri,
irtibat iinde olduklar kiiler, bulunduklar ve gittikleri yerler
gibi konularla ilgili olarak her trl bilgi toplanlabilmekte ve
bu bilgiler gizli kaytlar eklinde muhafaza edilmektedir.
Anayasann 20. maddesinde ifade edilen, hi kimsenin zel
hayatnn ve aile hayatnn gizliliine dokunulamayaca
teminat ynyle bu uygulamann kapsam, keyflie kar
gvenceler arz etme durumu ve gvenilirlii tartlabilecek
hususlardandr.
Gizli olan istihbarat kaytlar her zaman gerekleri ifade
etmemektedir. rnein, 2 Aralk 2000 tarihinde CNN Trk
televizyon kanalnda 'Hakkyla Sohbet' programna konuk
olan, tannm Trk sanat mzii sanats Emel Sayn,
mehur MT istihbarat raporunda yer alan, kendisinin
Orgeneral Necdet Uru ile ilikisi olduu iddiasn
yalanlayarak, "istihbarat raporlarnn yanl, yalan ve
gvenilmez" olduunu ifade etmitir. Grld zere
istihbarat raporlar, zaman zaman kiilerin temel haklarnn
snrlanmasna ve kaybna sebep olabilmektedir.
Kamu grevlisi olabilmek ve kamu hizmetlerinde grev
alabilmek, bir anayasal hak olarak Anayasa'da ifade edilmi
olmasna ramen tm kanun artlar tamamlayp bu
hakkn kullanmak isteyen kiiler, yaplan gvenlik
soruturmas neticesi sakncal olarak deerlendirilerek bu
haklarndan mahrum edilebilmektedir. Hak kayb sebebi
103

olarak da, ou zaman 'mlakat snavnda baarszlk' gibi,
gerek sebebi rtc nedenler bildirilmekte ve gvenlik
soruturmasnda yer alan bilgilerin ne derece gvenilir ve
doru olduu yarg denetimi dnda tutulabilmektedir.
Hukuk sistemi, gerek durumu yanstan yarg kararlar ve
adl sicil kaytlar retilebilmesi iin birok teminat ihtiva
eden bir yarglama prosedr tayin etmitir. Su
ilediinden phelenilen kiinin soruturmas genellikle ve
ncelikle kolluk birimleri (polis veya jandarma) tarafndan
yaplmaktadr. Su ilendii phesi kuvvetlenir ve birtakm
deliller temin edilirse savclk kamu davas amaktadr.
Olay tm ynleriyle deerlendiren mahkemenin kiinin,
isnat edilen suu iledii ynndeki karar dahi ahs
cezalandrmak iin yeterli saylmamakta, dava konusu olay
bir de Yargtay'n denetiminden gemektedir. Bu uzun ve
masrafl sistemle, kiilerin hataen cezalandrlmas
ihtimalinin ortadan kaldrlmas amalanmtr. Ayn dikkat
ve itinann istihbarat kaytlar iin de gsterilmesi
gerekmektedir.
Kanaatimizce, bilhassa istihbarat elemanlar tarafndan
yrtlen takip ve tarassut faaliyetinin raportif geliim ve
sonularnn, o konu hakkndaki davalarda mahkeme
hakimine intikal ettirilebilmesi hususunun dzenlenmesi
gerekmektedir. Bu suretle, karar verecek hakime, o konu ve
kii hakknda fevkalade nem arz eden ve bilhassa hakimin
vicdan ve takdir konularnda belirleyici olacak bir yardm ve
bilgi sz konusu olacaktr.
stihbarat kayt ve belgelerinin zerinden belli bir zaman
getikten sonra silinebilmesi sz konusu deildir. Oysa
hukuk sistemi, mahkeme kararyla su iledikleri sabit olan
kiilerin bile adl sicil kaytlarnn silinmesine imkn
tanmtr (Adl Sicil Ka
104

nunu, Kanun no: 3682, Resm Gazete, 29.11.1990, md. 8).
Mahkumiyet kararlan zerinden kural olarak be yl
gemesi zerine adl sicilde yer alan kayt silinebilmektedir.
Mahkeme karar ile su iledii sabit olan kiilerin
cezalarnn ertelenmesi veya affa uramas sz konusu
olduu halde istihbarat kaytlarnn silinmesi, dzeltilmesi
veya affa uramas gibi bir uygulama sz konusu deildir.
stihbarat kayt ve belgelerinin sadece hakknda kayt ve fi
tutulan kiiyi deil, bu kiinin yaknlarn da etkileyebildii
dnlrse, temel haklarn kullanm asndan, skntnn
boyutunun tahmin edildiinden ok daha byk olduu
grlecektir. stihbarat kaytlarnda olabilecek hatalarn
giderilmesine, bu raporlarn gvenilirliklerinin salanmasna
ynelik mekanizmalar Trk hukuk sisteminde mevcut
deildir.
Kanaatimizce bu raporlarn asgari seviyede bildirilebilmesi
yoluna gidilmelidir. Nitekim, Avrupa Polisi Oluturulmas
Szlemesi'nin 19 ve 20. maddeleri, bireylere kendileriyle
ilgili olarak Europol tarafndan tutulan kaytlara ulaabilme,
yanl bilgileri dzelttirebilme veya iptal ettirebilmeleri
hakkn vermektedir. ok istisna baz durumlarda bilgi alma
hakk kstlanabilmektedir. Ancak, bilgi alma hakk
engellenen kiiler, engelleme kararna kar yarg yoluna
gidebilmektedir. 20 Aralk 1991'de Almanya'da yrrle
giren STASI Kaytlar Kanunu da kiilere kendileriyle ilgili
tutulan istihbarat kaytlarna ulaabilme hakk vermitir.
Anlan sebeplerle kanaatimizce bir ksm Bat lkelerinde
olduu gibi, kiiler hakknda tutulan gizli istihbarat kaytlar,
keyflik ve doru olmayan bilgiler ihtiva etme risklerine kar
teminata kavuturulmaldr. Kaytlar saydamlatrlarak,
ilgililere kendileri hakknda tutulan kaytlar renme hakk
tannmal; kaytlar yarg denetimine alarak gvenilirlikleri
bamsz yarg tarafndan test edilebilmelidir. Anayasal bir
105

ilke olan sularn ve cezalarn ahslii ilkesi dorultusunda
bu raporlar sadece ilgili olduklar kiiler hakknda hkm
dourmal, etki alan hakkn
da olumsuz kayt bulunan kiinin ailesinin masum dier
fertlerini veya dier yaknlarn kapsamamaldr.
Ayrca cereyan eden hadiselerde istihbarat birimleri ve
elemanlarnn, kiileri bizzat sorgulama yetkileri kural olarak
yoktur. 2937 sayl DEVLET STHBARAT HZMETLER VE
MLL STHBARAT TEKLTI KANUNU'nda bu konuda
yetki veren bir hkm bulunmamaktadr, istihbarat
elemanlar ancak Cumhuriyet Savclarnn uygun grdkleri
llerde, adl mekanizma bnyesindeki soruturmalarda
izleme amacyla hazr bulunabileceklerdir. Bu durum, MT,
Emniyet ve asker istihbarat birimlerinin hepsi iin geerlidir.
Aksi durumlar, insan haklan, hukuk devleti ve mevzuat
prensiplerini inemek demektir.
istihbaratn Efsane Kimlikleri
Bu blmde, istihbarat dnyasnda nam salm baz
istihbarat ef ve ajanlarnn yaamlarna ve faaliyetlerine
k tutacaz.
Asrn CasusuKim Philby
Harold Adrian Russell Philby (19121988), smrge
Hindistan'da ngiliz ynetici snflarndan bir ailenin ferdi
olarak domu ve ngiliz d istihbarat servisi MI6'da kar
istihbarat (counterespinage) servisinin operasyon
dairesinin efliine dek ykselmitir. Ayrca Philby,
Washington'da ingiliz ve Amerikan istihbarat servisleri
arasndaki ba yrten en yksek ngiliz istihbarat subay
olarak grev yapmtr. Philby, Rudyard Kipling'in
romanndaki ngiliz casusu ocuk Kim'in adn alm ve tm
106

dnyada Kim Philby olarak tannmtr. Buna karn, asl
olarak MI6'ya, ingiliz veya Amerikan istihbarat servislerine
deil, kendini gizleyebilmi inanl bir komnist olarak
Sovyet istihbarat servislerine ok deerli bilgiler vermitir.
rnein, Kim Philby'nin yardm sonucu Balkanlarda,
Arnavutluk'ta rgtlenen Kontras gc, kardevrimci darbe
aa kartlmtr.
ngiliz Gizli Haberalma Tekilat (SIS), 1938 ylnn sonuna
doru bir alt servis kurdu. Bu tekilt, yabanclarn eline
geen topraklar sabote edecekti. Bu blmn ismi SOE
(Special Operations Executive) idi. Philby, SOE'de
almaya balad. lk nce bir sabotaj okulunda eitim
gren Philby, 1941 yl yaznda kar casusluk blmnde
almaya balad. Bylece, 1933'ten beri izdii rotay
aynen takip ederek istihbarat tekiltnn kalbine doru
inmeye balamt. Philby'yi nce berik Blm'nn
bakan yaptlar. Bir sre sonra Gizli Haberalma
Tekilat'nda ef oldu. 1949 ylnda Souk Sava'n zirvede
olduu bir dnemde Washington'daki ngiliz Bykelilii'ne
tayin edildi. Burada CIA ile birlikte komnistlere kar
alacakt. Bu esnada birok teknolojik srr Ruslara
gnderdi. Amerikan Atom Enerji Komisyonu'nda istedii
gibi dolayordu. Ancak btn bilgilerinin Ruslar tarafndan
ele geirildiini fark eden ingilizler, Cambridge an
zamanla ortaya kararak kertmeyi baardlar. Philby,
adna hatra pulu bastracak kadar deerliydi Ruslar iin.
Dalan SSCB'nin gizli servisi KGB'nin, 1930'Iu yllarda
hedef lkelerin birinci srasna oturttuu ngiltere'de
"Cambridge Belisi" ad verilen ve hepsi de iyi ailelerden
gelen be gizli ajan kulland sonradan ortaya kt.
Bunlardan biri de Philby idi.
Philby Sovyetler iin alan ngiliz ajanlarnn en mehuru
olmas bir yana tm zamanlarn en mehur kstebek
107

casusu olarak anlageldi. Hindistan'da domu ve
Cambridge'de eitim grmt. Arkadalar Guy Burgess,
Donald Maclean ve Anthony Blunt'la birlikte komnist oldu
ve Burgess tarafndan 1940 ylnda Ml6'ya alnd. 1963
ylna kadar da Sovyetler iin alt.
in ilgin taraf Philby, CIA'in kuruluu dneminde ingiltere
temsilcisi olarak grev almt. Bir Sovyet casusu olduu
ancak 1963 ylnda Moskova'ya kat zaman anlalabildi.
Kim, Trkiye'de de almt. stanbul'daki Sovyet
Bakonsolosluu'nda grevli Konstantin Volkov adl
diplomatn ingiltere'ye iltica iin hazrlk yaptn renince
uaa atlayp, ii bizzat
stlenmiti. Ustaca manevralarla Volkov'un aklayaca ve
kendisinin de aralarnda olduu 'Casus Listesi'nin el
deitirmesini nledi. Sonuta, Volkov'u Moskova'ya aldrp
iini bitirtti.
Ayn zamanda gazeteciydi. Kim Philby'nin grnrdeki
grevi gazetecilik idi. Hatta rdn Kral Hseyin'le
yaknlamasn ve onu kullanmasn Times'n muhabiri
olmasna borludur. Bu nl casusun en renkli yanlarndan
biri bandan geen be evliliktir. Deniz ar ilk grev
yerinin Trkiye olmas ise tesadf deildir. ngiltere adna
alyor grnp Moskova'ya hizmet ediyordu. Meramn
anlatacak kadar Trke ve iyi derecede Arapa biliyordu.
lm TASS ajans tarafndan kk bir haber olarak
duyuruldu. ngilizler hibir zaman Philby'nin ihanetini
unutmadlar. stihbarat servislerinin yneticisi konumundaki
bir ismin onlar nasl sattn devaml olarak hatrladlar.
Hl MI5 ve dier birimlerde grev alacaklara, onunla ilgili
bilgiler verilmekte, uyarlar yaplmaktadr. nk Philby,
neredeyse ingiliz istihbarat servisi SIS'in bana geiyordu.
Ve serviste Sovyet masas eflii yapyordu.
108

Kim Philby, yaamnn son dnemlerinde "ihanet etmek
iin" demiti, "insann bir yere ait olmas gerekir. Oysa ben
hibir yere ait deilim."
afan GzMata Hari
1876'da Hollanda'da orta snf bir ailenin ocuu olarak
dnyaya gelen Mata Hari'nin gerek ismi Margareta
Zelle'dir. Ailesi tarafndan rahibe okuluna gnderilen Mata
Hari belli bir sre burada okuduktan sonra bir sko kaptana
k oldu ve onunla evlendi. Bir sre Endonezya'da
yaayan gen kadnn bu evlilikten Norman adnda bir olu,
Non isimli bir kz oldu.
Kocasyla birlikte Dou Hint adalarna giden Zelle, daha
sonra alkol dknl ve pavyon merak yznden
kocasndan boand. Bu srada kk Norman da
zehirlenerek ld. Margareta Zelle daha sonra gizemli
Dou Hint danslarn kullanarak Mata
Hari (Java dilinde 'afan Gz' anlamna geliyordu)
olarak anlmasna yol aan n elde etti. Margareta'nn
seks, entrika ve ihanetle rl hayat ise boanmadan
sonra balad. Gen kadnn hayat tamamen farkl bir
ynde seyretti. Hayatta kalabilmek iin fahielik yapt. Bir
sre sonra kendini gece kulplerine striptiz yapp, ylanlarla
dans ederken buldu. Sahne almalar ve klarnn
yardmlaryla azmsanamayacak paralar kazand.
Ancak Almanya'dan hesabna gnderilen 20 bin franklk
para, Mata Hari'nin casus olabilecei phesini destekledi.
Fransz ve ingilizler, Mata Hari'yi ift tarafl ajan olarak
kullanmak istiyorlard. MI5, 1915 ylnn Aralk aynda
ingiltere'nin gneyindeki Folkestone kentine gelen Mata
Hari'yi takibe ald.
109

Pek ok hkmet yetkilisi onun danslarn izliyor ve o da bu
sayede nemli isimlerle iliki kuruyordu. I. Dnya Sava
srasnda Almanlar Mata Hari'yi kadrolarna aldlar. Fransa
kar casusluk tekilt ise bir sre sonra onun Almanlar
hesabna altn anlad. Franszlar Zelle'ye iki tarafl
almas teklifinde bulundular. Zelle de bunu kabul etmi
grnd, ancak Franszlar ona gvenmiyordu. Bu yzden
deneme amal olarak onu Belika'ya alt Fransz ajanla
iliki kurmas iin gnderdiler. On be gn iinde bu alt
ajann tamam da Almanlar tarafndan yakaland ve
kuruna dizildi. Bu olay, alt ajann hayatna mal olsa da
hibir zaman Mata Hari'ye gvenilmeyeceini gstermesi
bakmndan nemliydi. Hari, Almanlar tarafndan da artk
benimsenmedii iin Fransa'ya dnmek zorunda kald.
Franszlar cephelerdeki yenilgilerini bu kadnn zerine
attlar.
Mata Hari'nin Clara Benedix isimli Alman casusu
olduundan phelenen gizli servis, nl dansz 1916
ylnn Kasm
aynda sorgulamaya ald. Belgelere gre Benedix
olmadn savunan Mata Hari, 'Ama bir milyona beni satn
alabilirsiniz' diyerek kar tarafla dalga geti. Amsterdam
polis mdrne Flemenke bir not gnderen Mata Hari,
'mitsizlik iinde u anda Scotland Yard'daym. Bana
yardm edin' dedi. Zelle'nin casus olduu yolunda kant
bulamayan MI5, kadn spanya'ya geri yollad. Alman
casusu olduu gerekesiyle Fransa'da tutuklanan Mata
Hari, Ekim 1917 tarihinde kuruna dizilerek ldrld.
Ancak MI5'in pheleri belgelememesi imdi akllarda soru
iareti yaratyor. Nitekim belgeleri inceleyen Cambridge
Universitesi'nden Profesr Christopher Andrew, 'Birinci
Dnya Sava patlak verdiinde Mata Hari, casusluk
fantezisini benimsedi' diyor. MI5'in 84 yl sonra aklanan
110

gizli belgeleri, 1917'de Alman casusu olduu gerekesiyle
Franszlar tarafndan kuruna dizilerek ldrlen Mata
Hari'nin bou bouna ldrlm olabilecei phesini
dourmutur.
1876 1917 yllar arasnda yaayan Mata Hari geride bir
efsane brakarak karanlklar iinde kaybolan bir kuyruklu
yldz gibi yitip gitti...
Alman Haberalma Tekilat'nn bir yetkilisinden ald 30 bin
Mark nasl aklayacan merak eden mahkeme
savcsnn gzlerinin iine soukkanlln yitirmeden bakp
"O benim sevgilimdi. Bu para ona yaptm iyiliklerin bedeli"
demiti. Savc: "Buradaki mebla basit bir armaan iin
olduka fazla" dediyse de o "Benim iin deil ama" diye
yant vermiti. Fransz mahkemesinin st dzey
yetkililerinin karsndaki kadn gerek adyla Margareta
Zelle idi, sahne unvan ile Mata Hari... Bir gece iin 30 bin
mark aldn renen mahkeme yetkilileri, onun para
karlnda casusluk yaptnda karar kldlar.
15 Ekim 1917'de afak vakti Vincennes'deki bir at
poligonuna gtrld. Kuruna dizilirken gzlerinin
kapatlmasna kar kt. Hafzalarda bir afak vakti
bembeyaz karlarn zerine ylp kalan gen bir kadn
grnts olarak kald.
Operasyonel stihbaratn valyesiMOSSAD
Mossad; dnya apnda faaliyet gsteren en gizli, en
bilinmeyen istihbarat servisidir. ou kii srail gibi "kk"
bir devletin niin ve nasl byle bir organizasyona sahip
olduunu anlamayabilir. Sper g ABD'nin CIA'i dnda
dnyada bu kadar etkin tek istihbarat rgtnn srail'e ait
olmas aslnda fevkalade arpcdr. Ama bu konuda
ABD'nin gl Yahudi lobisini ve israil'e verdii destekleri
111

gzard etmemek gerekir. rnein dnyann en byk
irketlerinden birisi, ABD'li Philip Morris'tir. Yani her gn
iilen Marlboro, Parliament, LM gibi saysz sigara eidinin
reticisi. CIA verilerine gre, Philip Morris, kazancnn
yzde 12'sini srail'e gndermektedir.
2 Mart 1951'de srail'de bulunan be istihbarat topluluunun
bakanlar srail'in ilk Babakan BenGurion liderliinde bir
araya gelir. BenGurion btn istihbarat birimlerini bir at
altnda toplayp koordinasyon salamak amacyla
koordinasyon kurumu anlamna gelen Mossad' kurar.
Mossad srail'de bulunan btn istihbarat rgtlerinin
koordinasyonunu salayan, btn bu istihbarat servislerinin
zerinde bir kurum olarak tesis edilmitir. Ksaca Mossad,
u an iinde btn srail istihbarat servislerinin zerinde
bulunan ve genel stratejileri ve politik eilimleri rgtleyen
bir kurumdur.
David BenGurion, "Alveri listenizi Mossad'a
vereceksiniz. Mossad gidip istediklerinizi alacak. Nereden
aldn ya da ne kadar dediini bilmek sizin iiniz deil"
szlerini israil'deki btn kurumlarn bakanlarna hitaben
sarf etmitir. Mossad'n yetki alan da bu szlerle ak bir
ekilde ortaya kmaktadr.16
Mossad terminolojisinde Katsa, belirli bir grev ve yerdeki
vaka subayn, yani keysofiseri; Kidon, operasyonla suikast
yapan grevlileri; Honey tramp(Bal tuza), istihbarat
amac ile cinsel tuzaa drmeyi; Bat Leveyha ise
yardmc kadn ajan olgularn ifade etmektedir.
16 Akademyaya Doru Kltr ve Sanat Platformu Web
Sitesi
Trkiye ile Mossad arasnda muhtelif zamanlarda ilikiler
olmutur. Bu ilikiler Adnan Menderes dneminde derin bir
112

ekilde balamtr.
Mossad'n ilk bakan bir hahamn olu olan Reuven
Shiloah'dr. Shiloah, bakanl ok ksa srmesine
ramen tekiltn temel kurallarn belirleyen kii olmutur.
Shiloah, II. Dnya Sava'ndan sonra Siyonist liderlere
yazd gizli raporda yabanc istihbarat kurumlaryla ilikiye
geeceklerini zellikle CIA'ye bildirmiti. Shiloah tm
dnyadaki Yahudilerle, Yahudi Devleti arasnda kurulacak
salam ilikinin neminin farkna varmt.
Mossad'n propaganda amacyla dzenledii arpc
eylemlerden bazlar unlardr:
1969 ylnda Fransa Devlet Bakan De Gaulle'n israil'e
gndermedii 5 roketatar hcum botunu, Mossad, srail'e
kard.
1972 ylnda FK'llerin Mnih Olimpiyat Ky'nde srailli
sporculara yapt baskn nedeniyle 12 Filistinli, Mossad'n
Golda Meir tarafndan kurulmu X Komitesi tarafndan tek
tek katledildi. Bu cinayetler bazen bir telefon ahizesine
yerletirilen bombayla, bazen de tabanca ile yapld.
Mossad'n lm listesindeki 12 kii ldrlrken Filistinli
olmayan birok kii de bu 12 kiinin yannda Mossad
tarafndan ldrld. Bu 12 kii arasnda eylemle en ufak
ilgisi olmayan Filistinli aydnlar da bulunuyordu.
2 Austos 1976 Entebbe Baskn, Mossad ajanlarnn
giritii nemli eylemlerden biriydi. Uganda snrlar iinde
FK tarafndan esir alnan uaktaki israilli yolcular Entebbe
Havaalan'ndan kurtarld. Bu baskn Mossad'n tm
dnyaya bir gvde gsterisi oldu. Entebbe Baskn hemen
filme alnm ve "Entebbe" adyla gsterilerek dnya
apnda Mossad propagandas yaplmtr.
113

Nazi Generali Adolf Eichmann'n Arjantin'den srail'e
karlmas hadisesi.
Mordechai Vanunu Operasyonu. Bu operasyonlara daha
sonra tekrar deineceiz.
MOSSAD'n Birimleri
Mossad, faaliyetlerini muhtelif alanlarda ihtisas sahibi
ayr birimle yrtmektedir: Asker stihbarat, Ulusal Gizli
Servis, Yabanc stihbarat Servisi.
Asker istihbarat AMAN
Mossad'n asker istihbarat blm 'AMAN' olarak
tannmaktadr. Manas, "istihbarat kanad"dr. Grevi
Mslman lkeler hakknda bilgi toplamaktr. Aman "devleti
olan ordu" olarak da nitelendirilmektedir.
srail'de Genel Kurmay Bakanlarn deitirmek
Cumhurbakann deitirmekten ok daha nemlidir.
Sadece, Babakan Genel Kurmay Bakanndan daha
nemli kabul edilir. Ordu, hayatn btn alanlarnda
inanlmaz bir nfuza sahiptir. Genel Kurmay Bakannn
"ordunun grlerini" aklamasna izin verdii tek kii
AMAN efidir. O, "ulusal durum deerlendirmesi"ni formle
etmekle grevli tek mercidir. Hibir kabine yesi Bakan ve
Knesset yesi parlamenter, yanll kantlanm bile olsa
AMAN deerlendirmelerine kar kma cesareti
gsteremez.
Generaller, hibir politikacnn gzard etmeye cesaret
edemeyecei bir g olan medyann kontrolne tam olarak
hakim durumdadr.
114

ounlukla, tm "ordu muhabirleri" ve "asker yorumcular"
ordu komutanlarnn emrine amade durumdadr. Genel
Kurmay Bakan ve generallerin brifinglerini kendi fikirleri
gibi yaynlarlar.
Ekseriyetle, btn "Arap ilikileri muhabirleri" gemite ya
da halen AMAN personelidir. Onlar da AMAN brifinglerini
kendi fikirleri gibi yazarlar.
Uri Avnery'e gre, eer bir Bakan, Genel Kurmay
Bakannn taleplerine ya da AMAN'n deerlendirmelerine
kar kma cesareti gsterirse, medya, "megatonluk bir
bombayla" zerine yrr.
AMAN ok iyi tekiltlanm bir asker birimdir. Alt birimden
oluur ve zellikle iki blm tarafndan ynetilir: Toplama ve
Prodksiyon.
Toplama nitesi, snr tesine ajanlar gndermek, radyo
kanallarn ele geirmek, genellikle lkelerdeki telefon
konumalarn dinlemek ve izlemekten sorumludur.
Prodksiyon nitesinde, AMAN'l 7.000 kiinin 3.000'i
alr. Konulan, d lkelerden alnan belgelerin ve
bilgilerin analizidir. Bu analizler politikaclarn karar
vermesinde yardmc olur. AMAN basna verilen bilgileri de
kontrol altnda tutar.
"AMAN'a bal GADNA da deiik bir eylem grubudur:
GADNA yar asker bir genlik grubudur."17
Ulusal Gizli Servis Shin Beth
ShinBeth, Genel Gvenlik Servisi anlamndadr.18
115

Shin Beth, Destek ve Operasyon olmak zere iki niteye
ayrlr. Destek nitesinde sorgulama teknolojileri,
koordinasyon ve operasyonlar iin lojistik destek vardr.
Operasyon nitesi ise e ayrlr:
1. Koruma ve gvenlik: srail eliliklerinin, Bakann ve
srail
savunma sanayinin korunmas,
2. Mslman lkelerle ilikiler,
3. Mslman olmayan lkelerle ilikiler.
Yabanc istihbarat ServisiVarash
Yabanc istihbarat servisi Varash'n toplant saati, yeri hibir
zaman bilinmemektedir. zenle saklanr. Varash,
kamuoyuna hi aklanmamtr. Varash'n grevi, eitli
istihbarat servisleri arasnda balant kurmaktr.
17. Noam Chomsky, Kader geni, sf. 229
18. Dan Raviv, Yossi Melmon, Every Spy a Prince
MOSSAD'n Eylem Usulleri
Mossad'n propagandaya ynelik, fakat fazla stratejik deer
tamayan eylemlerini alen bir gvde gsterisi eklinde
yapt bilinen bir vakadr. Bu propaganda genellikle
Mossad kontrolndeki medya vastasyla dnya
kamuoyuna iletilir.
Entebbe Baskn gibi operasyonlar bu mahiyettedir. Ancak
srail'in ve Siyonist ideolojinin menfaatlerini dorudan
ilgilendiren ciddi durumlarda fevkalade gizli ve rtl bir
siyaset takip edilmektedir. Bu durumda Mossad kendi
eylemlerini baka servis ve tekiltlara tahmil ederek,
tamamen ilgisiz bir tavr gstermektedir. Tm bunlar dnya
genelinde tekilata bal basn kurumlar, gazeteci ve
116

yazarlar, film ynetmenleri, siyas yorumcular kanalyla
kamuoyuna kabul ettirilmeye allmaktadr.
Bu manada Mossad'n propagandasnn yapld filmler ve
yapmlar dnya televizyonlarnda ve sinemalarda youn bir
ekilde vizyona srlmektedir. Filistinlileri srekli olarak
terrist olarak tasvir eden ancak srail'in sularndan hi sz
etmeyen "Delta Force", Mnih Olimpiyat Ky'ndeki
hadiselerin srail lehinde arptlarak lanse edildii "Mnih'te
21 Saat", 1976 Entebbe Baskn'nn anlatld almalar
gibi ok sayda film yaplm, eser baslm ve Mossad,
dnya kamuoyuna yalnzca srail Devleti'ni dnen, dier
devletlerin i ilerine karmayan, kahraman bir servis gibi
tantlmtr.
Dier yandan bakldnda, Nazi generali ve sava sulusu
Adolf Eichmann ve srail'in nkleer santral Dimona ile
bilgileri aklayan Vanunu'nun karlmalar gibi
operasyonlar, adeta tm dnya kamuoyuna "israil'e ihanet
edenler, nerede olurlarsa olsunlar bulunur ve cezalandrlr"
mesaj vermek amacyla yaplan Mossad eylemleridir.
Madalyonun br yz deerlendirildiinde, bir baka usul
olarak kendi ajanlarn bilgi szdrm gibi gsterip "Hile
Yolu Mossad" tr kitaplarla Mossad' olduundan da
mkemmel bir
istihbarat servisi gibi lanse ederek, Mossad'a kar
insanlarda korkuyla kark bir hayranlk oluturmak olduu
dncesi de akla uzak deildir.
Ayrca sadece istemekle elde edebilecei bilgileri, bir g
gsterisi yapmak amacyla ajan Pollard vastasyla CIA'den
almas da bu tr Mossad usullerinden biri olarak
deerlendirilmektedir.
117

Lakin birok belge, kitap ve kaynakta yer alan fevkalade
nemdeki bilgi ve notlar, Mossad olgusunu hakik bir
ekilde gzler nne sermektedir. Mossad'n dnyadaki
uyuturucu ve silah ticareti zerindeki kontrol, Olof
Palme'nin ldrlmesi, Kennedy suikast, Maxwell'in
esrarengiz lm, muhtelif devletlerdeki faili mehul
cinayetler, mafyann tekiltlanmas, kontrgerilla ve terr
rgtlerinin organize edilmesi, tm dnyadaki kontralara
verilen destekler, pheden uzak bir mahiyet tamaktadr.
25 Ocak 2002'deki bir medya haberinde u hususlar
zikredilmektedir:
"Sabra ve atila kamplarndaki katliamlardan sorumlu
tutulan aron'un aleyhinde tanklk yapmaya hazrlanan
Hristiyan milislerin eski lideri Elias Hubeyka suikastna
Mossad'n kart iddia edildi.
Lbnan'daki Hristiyan milislerin eski lideri ve ayn zamanda
eski ileri Bakan Elias Hubeyka, evinin nnde
dzenlenen suikast sonucu ldrld. Aracna bomba
yerletirilen Hubeyka ile birlikte 3 korumas da havaya utu.
israil Babakan Ariel aron ile birlikte, 20 yl nceki
Lbnan i savann nefret uyandrc eylemi olarak
nitelenen Sabra ve atila katliamlarndan sorumlu tutulan
isimlerden biri olan 45 yandaki Hubeyka katliamlara ilikin
olarak 'emirleri yerine getiriyordum' ifadesini kullanmt."19
Anlan eylem, Mossad'n klasik infazlarna fevkalade
benzemektedir. Bu konuda phe bulunmamaldr.
19 Akam, 25 Ocak 2002
Ayrca 1995 ylnda srail Babakan zhak Rabin'in
ldrlmesi de Mossad gibi istihbaratn ustas saylan bir
rgt asndan nem tamaktadr. Sineklerin cinsiyetlerini
118

tespit etmekle vnen istihbarat elemanlarnn gz
nnde Babakan zak Rabin'in bir suikasta kurban gittii
hafzalardan silinmemitir...
Rabin suikast konusunda Fehmi Koru da Yeni afak
gazetesindeki kesinde yle yazmtr:
"Rabin, 1933'te yine bir suikasta kurban giden i Partisi
lideri Chaim Arlosoroff ile benzer bir kaderi paylamtr.
Arlosoroff, ldrlmesinden hemen nce Araplarla toprak
pazarl yrtyordu, lmne pek az kii zld. Oslo
srecini balatan, Filistin Devleti kurulmas iin mzakereler
yrten Rabin de poplerliini bu yzden yitirmiti.
lmn fanatikler sevinle karlad; suikast dorudrst
soruturulmad. Bugn, Rabin'in hapisteki gen Yigal Amir
tarafndan ldrldne inanmayanlar inananlardan daha
fazladr. srailli gazeteci Barry Chamish, 'Ya dnyann en
itibarl istihbarat rgt kof bir rgttr, ya da ajanlarn gz
yummasyla olabilmitir suikast' diyerek konunun hassas
noktasn ifade etmitir."20
2000'e Doru dergisinin 8 Nisan 1990 tarihli saysnda
Mossad'dan u ekilde bahsediliyordu:
"Mossad, Kbrs'tan Sibirya'ya uzanan Irak, Suudi
Arabistan, Pakistan ve Birleik Arap Emirlikleri'ne Seylan
zerinden ajan sokan tek rgt, Afrika ve Latin Amerika'ya
ajan ihra eden belal irket. Trkiye'de Gneydou
sorununa ilikin sk nlemler alnrken okun sivri ucunu Irak
ve Suriye'ye yneltmeye alan, bu arada Trkiye'yle
ilikileri gelitirmeye alan bir rgt emas Mossad."21
srail'de yaymlanan Haaretz gazetesi, 4 Eyll 2003 tarihli
saysnda Mossad'n iran'n olas nkleer silah yapma
almalar
119

20. Fehmi Koru, Yeni afak, 18 Kasm 2003
21. 20Q0'e Doru, 8 Nisan 1990
hakknda istihbarat toplayacan, alnan bilgi nda
gelecekte Mossad ajanlarnn operasyon
dzenleyebileceim yazmtr. Anlald gibi Mossad yine
dnyann gz nnde birtakm operasyonel istihbarat
eylemlerine giriecektir. Bu noktada Mossad hibir engel
tanmamaktadr.
israil gizli servisi Mossad, yeni bakanyla birlikte artk
'dorudan eyleme' ncelik vermektedir. srail Yediot
Ahranot gazetesindeki habere gre, Ekim 2002 sonunda
bakanlna Meir Dagan'n getii Mossad, yurtdnda
komando operasyonlaryla 'slam terrizmle dorudan
mcadele' etmeye balamtr. Dagan'n, 1970'te Gazze
eridi'ne saldr dzenlemekle sulanan Filistinlileri fazlaca
aratrma yapmadan ldren gizli komandolar birlii
'Rimon'u ynettii sylenmektedir. srail'in sac
Babakan Ariel aron'a ok yakn olduu belirtilen 55
yandaki Dagan, seim kampanyasnda aron'un siyas
danmanln yapmt. Dagan, 19961999 yllarnda
Babakanlk yapan Benyamin Netanyahu'nun terrizmle
mcadele danman olarak da grev yapmt. Bir sivil,
diplomat ve iyi bir entelektel olan Efraim Halevi'den grevi
devralan Meir Dagan eski bir asker, emekli bir tmgeneral.
Mossad, Orta Asya'daki Trk Devletleri'nde yapt youn
propaganda almalar ve bu lkelerin pek ok yeralt
kaynann kullanmn kendi tekeline almasyla, Kuzey
Irak'taki Barzani balantsyla, Ortadou'da yedeine
ald angaje devlet bakanlaryla, BosnaHersek
katliamndaki rolyle, srgn ettii mazlum Filistinlilerle,
Latin Amerika'daki uyuturucu iini organize eden
kontralaryla, insan yardm adyla Somali'den Kzldeniz'in
hakimiyetini ele geirmesiyle gndeme oturan operasyonel
istihbaratln zirvesindeki bir servistir.
120

MOSSAD'n Unutulmayacak smiRafi Eitan
Hi kimse, Rafi Eitan'n tam olarak ka kii ldrdn
bilmemektedir. Bunu kendisine soranlara Rafi Eitan'n tek
sy
ledii u olmutur: "ldrrken gzlerini, gzlerinin akn
grmek ihtiyac duyardm. te o zaman ok sakin, ok
dikkatli olur, sadece yapmam gereken eyi dnrdm.
Sonra da yapardm, hepsi bu."22
Rafi Eitan, neredeyse eyrek asr MOSSAD'n
operasyonlardan sorumlu mdr yardmcln yapmt.
Masasnn banda oturup raporlar okumak ve bakalarn
greve yollamak ona gre deildi. Her frsatta sahaya
km, dnyay dolamt. Hayatna yn veren ilkeyi tek
bir cmleyle zetlemiti: "Cevabn bir paras deilsen,
sorunun bir parassn demektir."
Soukkanl bir acmaszlkta, kurnazlkta, yldrm gibi bir
hzla hemen bir eyler yapmakta, bir av yorulmadan
izlemekte ondan daha iyisi yoktu. En akllca hazrlanm
plan bile ondan daha kurnazca davranarak bozabilmekte
doutan bir maharete sahipti. Btn bu zellikler ona
kalc bir n salayan tek bir operasyonda bir araya geldi:
Adolf Eichmann'n yakalanmas operasyonu.
Eichmann, ahsiyetinde Hitler'in nihai zmnn tm
dehetini toplam bir Nazi brokratt. Tm dnyaya,
yaayan hibir Nazinin gvenlikte olmadn hatrlama
frsatn veren eski bir gerilla saylrd Eitan. Onun evine
davet edilmekten ve cretkrlyla hl esiz olan
operasyon hikyelerini dinlemekten kimse bkmazd.
Mossad 1957 ylnda, Eichmann'n Arjantin'de grld
haberini ald. Araplara kar dzenledii kurnazca saldrlar
121

sayesinde Rafi Eitan'n yldz Mossad iinde oktandr
parlamaya balamt. Eichmann' yakalayp srail'e
getirmek ve hakim karsna karmak grevi iin onu
setiler. Eitan, bu operasyonu baarrsa, Mossad tm
dnya istihbarat servisleri arasnda birinci sraya
ykselecekti.
Rafi Eitan ve adamlar, 1960 ylnn Mays Bayram'nda
Bounes Aires'e vardlar. Mossad tarafndan nceden
kiralanan g
22 Gordon Thomas, Gideon'un Casuslar
venli eve yerletiler. Eitan, karma ekibini ayarlad ve ertesi
gn Eichmann' takibe aldlar. Takip srasnda Eichmann ve
Eitan ayn hizaya gelince Eitan silahn ekerek Eichmann'
yakalad ve kafasna bir pilot kasketi geirerek gvenli eve
gtrd. Gn boyunca bu gvenli evde kaldlar.
Adolf Eichmann, Mossad tarafndan ayarlanan uakla
israil'e getirildi. Uzun bir yarglamadan sonra insanla kar
su ilemekten lme mahkum edildi. Hkm 31 Mays
1967'de Ramla hapishanesindeki idam odasnda infaz
edildi. Rafi Eitan da idam izleyenler arasndayd.
Rafi Eitan Mossad'n operasyonlardan sorumlu mdr
yardmcs olarak, Arap terristleri izlemek ve ldrmek iin
defalarca Avrupa'ya gitti. Kurbanlarn uzaktan kumandal
bombalarla ya da kurumun klasik silah Beretta tabancayla
ldryordu. Sessiz almas gerektiinde boma teli ya
da enseye indirilen keskin bir karate darbesi, hedefin iini
bitiriyordu. Asla vicdan azab duymadan ldrd.
Ksa zamanda Avrupa'nn her yannda, yzden fazla kadn
ve erkek, Eitan'n emirlerini yerine getirmeye hazr hale
gelmiti. Avukatlar, diiler, retmenler, doktorlar, terziler,
122

dkkn sahipleri, ev kadnlar, sekreterler... Her meslekten
insan vard aralarnda. Bunlarn iinde bir grubu zellikle
hepsinden stn tutuyordu: Soykrma uradklar lkeye
geri dnen Alman Yahudilerini. Rafi Eitan, onlara 'Benim
hayatta kalan casuslarm' diyordu.23
Baka bir operasyon kapsamnda Rafi Eitan, Arap
dnyasnda "Kzl Prens" diye bilinen lider Ali Hassan
Salameh'i bulmak iin kollar svamt. Salameh, Mnih'ten
beri bir Arap bakentinden brne dolap duruyor, terrist
gruplara strateji konusunda tavsiyelerde bulunuyordu. Eitan
tam darbeyi indirmek zere iken Kzl Prens baka bir yere
gidiyordu. Bu durum defalarca tekrarland. Ama sonunda
Eitan Beyrut'taki bomba yapm
23 Gordon Thomas, Gideon'un Casuslar
clarnn arasna kart ve orada kald. Kenti iyi biliyordu
ama gene de hafzasn tazelemeye karar verdi ve Yunanl
bir iadam kimliinde Beyrut'a gitti. Sonraki birka gn,
Salameh'in tam olarak nerede olduunu ve neler yapp
nerelere gittiini saptamakla geirdi.
Telaviv'e dndkten sonra bir plan yapt. Grn
Araplara ok benzeyen Mossad ajann Lbnan'a yollad.
Beyrut'a gelen ajanlardan biri bir otomobil kiralad. kinci
ajan arabann asesine, tavanna ve kap panellerine bir
dizi bomba yerletirdi. nc ajan da arabay Kzl
Prensin, ofisine gitmek iin her sabah getii yolun stnde
bir yere park etti. Eitan'n salad kesin zamanlama
bilgileri sayesinde otomobil tam Salameh yanndan
geerken havaya uacak ekilde hazrlanmt. Utu da.
Kzl Prens para para oldu.
Rafi Eitan, srail istihbarat topluluunun nemli bir
oyuncusu olduunu bir kez daha gstermiti. Babakan
123

Begin, Eitan'n bu tr baka maceralarla riske atlamayacak
kadar deerli olduunu dnmekteydi. Oysa Eitan,
hareket neredeyse orada olmak istiyordu. Bir masann
arkasna taklp kalmaktan ya da bitmek bilmez planlama
toplantlarna katlmaktan nefret ederdi.
Eitan, mkemmel bir kar terrizm uzmanyd. Bu yzden
Begin bir mddet tereddt ettikten sonra onu srail
istihbarat rgtlerindeki en hassas grevlerden biri olan
Bilimsel likiler Brosunun (LAKAM) bana getirdi.
LAKAM personeli, efsanevi bir ismin ynetiminde olmaktan
dolay olduka heyecanlyd. Eitan ksa srede bilimsel
alanda da kendisini yetitirerek bu sahada nemli bilgi
operasyonlarna imza att.
Son zamanlarda medyadaki haberler sayesinde Eitan'n
srail gizli servisi Mossad'n, Arap komularyla potansiyel
arabulucu olarak grd Fas Kral Hasan' yakn
korumaya ald ve hatta ayaklanmalar bastrmas iin 100
tank gnderdii ortaya kt.
srail'de yaynlanan Maarif gazetesinin haberine gre,
Mossad, Kral Hasan ile 1962 ylnda temasa geti.
Dnemin Mossad efi Rafi Eitan, gizlice Fas'a gitti ve Kral
Hasan'dan yakn koruma karlnda ajanlar iin s izni
ald.
1965 ylnda Mossad ajanlar, Kral Hasan'n en byk
politik rakibi Mehdi Ben Barka'y dzenledikleri bir suikastla
ldrd. Kral Hasan da 1978 ylnda Msr ile srail arasnda
imzalanan bar anlamasnn gizli mimarln yapt.
Mossad ile Kral Hasan arasndaki iliki lmne kadar
devam etti.
Mehur istihbarat Operasyonlar ve arpc Fiyaskolar
124

Vanunu Olay
srailli teknisyen Mordechai Vanunu kendi lkesi srail'in
nkleer tehdidini dnya kamuoyuna gsterdii iin 17 yldr
"dnyann ilk nkleer mahkumu" olarak srail'de hapis
yatmaktadr. imdi Hollywood filmlerini aratmayan
Vanunu'nun yksne bir gz atalm.
Vanunu, 1954 ylnda Cezayir'de radikal bir Yahudi ailenin
olu olarak dnyaya geldi. 9 yanda ailesiyle birlikte srail'e
gt. 197685 yllar arasnda srail'in Necef lndeki
Dimona Nkleer Aratrma Merkezi'nde teknisyen olarak
alt. rencilik yllarnda komnist ve Arap arkadalar
edindi. Filistinlilerin eit haklara sahip olduunu savundu.
Filmlere ve tiyatro oyunlarna konu olan Mordechai
Vanunu'nun sradan yaam 1986 Eyll aynda Londra
yolculuu ile deiti. Vanunu, Londra'da The Sunday Times
gazetesiyle yapt syleide srail'in nkleer srlarn
anlatt. srail'deki 200 nkleer ve termo nkleer balkl
fzeye ilikin belge ve fotoraflar gazeteye verdi.
Gazetenin telif cretini kabul etmeyen Vanunu, insanlar to
za evirecek bir savata kazanan taraf olmayacan
sylemekle yetinir, ingiliz gazeteleri gen idealistin
cesaretini ver ve israil gizli servisi Mossad'dan
saknmasn tlemeyi de unutmazlar.
Vanunu, Londra'daki gnlerinde ABD'li gzel Cindy ile
tanr. ki sevgili hafta sonu tatili iin Roma'ya uar. Ancak
Mordechai Vanunu'dan bir daha haber alnamaz.
Mossad devreye girerek nefes kesen bir istihbarat
operasyonu ile Vanunu'y karmtr. Bal tuza ad verilen
bir kadn ajan kullanmak yoluyla.
125

Kadn ajan Cheryl Ben Tov, katsa subaylarndan bir alt
seviyede bulunan bir batleveyha ajandr. Mossad bu
kadn ajan operasyonda kullanmak zere Telaviv'de
deiik gvenli evlerde haftalarca eitip bir sr testlerden
geirmitir. Cheryl'n zeka seviyesi testlerde hep 140
kyordur. Bu eitimlerde hzl bir ekrandan nasl
geilebileceini, ok sayda ismi nasl ezberleyeceini,
otururken nasl silah ekileceini, silahn nasl
saklayacan ve silahna kolayca ulaabilmek iin eteine
nasl gizli bir yrtma yapabileceini renir. Yaadklarn
kocasna bile anlatmamas gerektii sylenir kendisine.
Araba almay, sarho rol yapmay ve erkeklerle nasl
sohbet edeceini de talim ederler.
Mossad eitmenleri Cheryl'a mahrem sorular da sorarlar.
Gerekirse bir yabancyla yatar m acaba? "Grev gerei"
diyerek buna olumlu cevap verir Cheryl. Tm bunlardan
sonra Cheryl'a yapaca grev tm ayrntlaryla anlatlr.
Bir maske hikyesi hazrlanr. Grevi, Vanunu'yu Roma'ya
gtrmektir. Maske hikyesine gre Cheryl'n Roma'da kz
kardei vardr. Vanunu'yu ingiltere'nin dna karmak
Cheryl'n yeteneine kalmtr artk. Ve Cheryl 23 Ekim
1986 gn daha nce Londra'ya gitmi olan Mossad
ekibine katlr. Cindy Johnson adn kullanarak Londra
Strand Palace'ta bir odaya yerleir.
Mossad psikologlar, Vanunu'nun kck Beersheba
kasabasnda yalnzln ve bir kadnla birliktelie hasret
olduunu tahmin edip byle bir tuzak kurmulardr.
Cheryl, Vanunu ile tanr ve bir mddet sonra onu
Roma'ya gitmeye raz eder. Roma'ya gittiklerinde evde
onlar Mossad katsas bekliyordun Operasyon baar ile
sonulanr ve Vanunu uakla israil'e gtrlr.
126

22 Aralk 1986'da "ok gizli" kaydyla battaniyeye sarl
olarak mahkemeye gtrlen bir sandk iinde bulunduu
otomobilden elini gstermeyi baarr. srail basnnn
objektifine tesadfen taklan avu iine tersten yazlm
mesaj nemlidir: "Roma'dan karldm. 30. 9. 86 Vanunu"
Gazeteceiler, Cindy takma adl Mossad ajan Cheryl Ben
Toy'u yllar sonra, 1997 Nisan'nda karaparaclarn, devrik
krallarn ve emekli casuslarn ehri Florida'da bulurlar.
Mordechai Vanunu ise karld srail'de gizlice yarglanr.
"Suu: Gizli devlet srlarn aklamak ve casusluktur...
Cezas: 18 yl..."
Vanunu, yapt eylemin su olmadn, srail
vatandalarnn kendi adlarna yaplan her eyi
engellenmeksizin renme hakkna sahip olduklarn
savunur. Vanunu, dnya kamuoyuna da u mesaj verir:
"Btn blgeyi tehdit eden nkleer tehlikeyi aa karmak
iin zgrlm adyorum. Yaamm riske sokuyorum.
Btn bunlar vatandalarm ve insanlk adna
yapyorum."24
Mordechai Vanunu hayatna cezaevinde devam eder fakat
belleklerde cevaplanmam baz sorular kalmtr:
Vanunu neden vatanna ihanet etti?
israil'in en deerli ve en iyi korunan tesisine bir
kameray
nasl sokabildi?
24
http://fl6.parsimony.net/forum28507/messages/50905.htm
Kimseye yakalanmadan 60 poz film nasl ekebildi?
127

Bu filmleri tesisten nasl kard?
Aceleyle ektiini syledii filmlerde tm ayrntlar
ok
net ve berrakt, bunu nasl baard?
Bu filmleri lke dna nasl karabildi?
Mossad'n bilgisi haricinde bunlarn gereklemesi mmkn
grnmemektedir. Dimona'nn onlarca kilometre apndaki
evre blgesinde "uan kutan" haberdar olan Mossad,
elindeki tm teknolojiye ramen bu teknisyenin ihanetini
grememi miydi?
Aslnda Dimona'nn varl, ilk olarak Mordechai Vanunu
tarafndan deifre edilmi deildi. Belirli evrelerin
durumdan, reaktr kurulduu zamanlardan beri haberi
vard. Kennedy'nin olaanst bir suikasta kurban gitmesi,
Dimona'ya kar kmasyla badatrlmam myd? 1980
yl Aralk'nda Dimona'nn resmini basarak tesisi tantan
dergi, Trkiye'de yaymlanan Hayat dergisi deil miydi? 19
Aralk 1960'ta Times dergisinin birinci sayfasn muhabir
Finney'in "Dimona" balkl haberi kaplamam myd?
Aslnda israil'in gzbebei tesis zaten biliniyordu ama son
zamanlarda cesareti artan baz dmanlara ak mesaj
vermek ve caydrclk gsterisi yapmak gerekiyordu.
Vanunu ite bu plann kk bir parasyd.
Eichmann'n Yakalanmas
srail'in mill propaganda konusu olan "Soykrm" anlatmn
tm dnya apnda canl tutmak Mossad'n
fonksiyonlarndan birisidir. Bu amala dzenlenmi olan
operasyonlardan biri de nl "Eichmann Olay"dr. Nazi
Almanyas'nda Yahudi konusuyla ilgilenen en st dzey iki
128

SS subayndan birisidir Adolf Eichmann. Sava sonrasnda,
Mossad'n verdii bilgilere gre, Mossad tarafndan
gizlendii Arjantin'de yakalanp israil'e gt
rlr ve yarglandktan sonra idam edilir. imdi bu
operasyonun detaylarn inceleyelim.
Eichmann, ikinci Dnya Sava'nn ardndan sava sulusu
olarak hapse atlmtr. 1950'de hapisten kaar ve Arjantin'e
snr. Ricardo Klement adyla on yl boyunca burada
yaar. Fakat Mossad onun peindedir. Sonunda srail gizli
servisinin ajanlar Eichmann'n izini bulurlar ve operasyon
plan yaplr. Hedef sahada operasyonu bizzat Rafi Eitan
yrtecektir.
11 Mays 1960 gn akam saat 18:30'da, Eichmann her
zamanki gibi otobsten indiinde, etraf kii tarafndan
sarlr. Bu kiiden birisi Eitan'dr. Bir dakikadan ksa bir
sre iinde, bekleyen bir arabaya bindirilip Buenos Aires'te
kiralanan bir eve gtrlr. Yakalan esnasnda hibir
direnile karlaamadndan, sodyum pentatol gibi bir
uyuturucu ya da kamasn engelleyecek ip veya kelepe
kullanlmaz. Eichmann kendisini karanlara kar koymaz
ve dudaklarnn arasndan u szler kar: "sraillilerin
elinde olduumu biliyorum" (Daha sonra, bir gazetede Ben
Gurion'un kendisinin bulunup yakalanmasn istediini
okuduunu aklayacaktr.)
Bylece Mossad elemanlar Eichmann' srail'e gtrrler.
Hem ABD hem de SSCB bu operasyona destek verir. Gya
soykrm sulularnn yarglanmalar konusundaki
hassasiyetlerini gstermektedirler. Eichmann 1961 yl
NisanAralk aylar arasnda mahkemeye karlr,
yarglanr ve sulu bulunur. 1962 ylna gelindiinde bir
sava sulusu olarak Ramla Hapishanesi'ne atlmtr. Ayn
yl burada aslarak cezas infaz edilir. Cesedi yaklr ve
129

klleri de Akdeniz'in sularna savrulur. Eichmann'n bilinen
hikyesi byledir. Fakat o arkasnda hibir iz brakmadan
tarihe gmlmtr, yakalanp srail'e getirilen ve
yarglanarak idam edilen kiinin gerekten Eichmann olup
olmad bile sadece Mossad tarafndan bilinen bir srdr.
Entebbe Operasyonu
Mossad'in propaganda amacyla gerekletirdii
eylemlerden biri de Entebbe operasyonudur. 2 Austos
1976 Entebbe Baskn, Mossad ajanlarnn giritii nemli
eylemlerden biriydi. Uganda snrlar iinde FK tarafndan
esir alnan uaktaki srailli yolcular Entebbe Havaalan'ndan
kurtarld. Bu baskn Mossad'n tm dnyaya ynelik bir
gvde gsterisi oldu. Baskn hemen filme alnp "Entebbe"
adyla gsterilerek dnya apnda Mossad propagandas
yaplmtr.
israil gizli servisinin eylemlerinden hibiri 1976 ylnda
gerekletirilen ve kamuoyunda Entebbe Baskn olarak
bilinen eylem kadar dnyann ilgisini ekmemitir. Bu eylem
ok iyi planlanm baarl bir istihbarat operasyonuydu
ancak artc boyutlarda destans elere sahip asker bir
macera olarak gsterilmitir ve Ortaa korsanlarnn
ruhuna sahip, asker ve istihbarat konularnda uzman bir
ekip tarafndan gerekletirilmitir.
Olayla ilgili hibir bilgi szdrlmamasna ramen ok sayda
gazeteci tm operasyonu dramatik boyutlarda ele alarak
yazya dkm, en az yarm dzineye yakn yazar da olay
kitap haline getirmitir. Birka hafta iinde tm dnya
basnnda basknla ilgili yazlar birbiri ardndan
yaynlanmaya balamtr. Ksa bir sre sonra da
Hollywood, piyasaya barollerinde Charles Peter Finch,
Burt Lanchester, Kirk Douglas hatta Yahudi bir anne rol ile
Elizabeth Taylor'n yer ald bir film sunmutur."25
130

nl Entebbe Baskn, Uganda'da di Amin'in bata
bulunduu bir dnemde, Mossad timlerinin "Filistinli
terristleri" safd ederek gerekletirdikleri nemli,
nemli olduu kadar da ilgin bir eylemdir. Entebbe
Havaalan'nda yeterli Ugandal askerin bulunmamasndan,
Mossad timlerinin Ugandal askerlerin havaalanna
gelecekleri saati bilmelerine kadar her eyin en ince
ayrntsna kadar dnld bir ovdur bu baskn.
25 Richard Deacon, The lsraeli Secret Service, sf 301
Aratrmac gazeteci David Yallop'un aklad gibi
Mossad'n bilgisi dahilinde faaliyetlerini srdren 'akal
Carlos' yeri btn gizli servisler tarafndan bilinmesine
ramen her nedense yakalanamyordu. Entebbe
Baskn'nda da akal yine kilit isimdi. Aslnda bu olayn da
grnenden farkl bir yz vardr.
"Entebbe Baskn'na katlan terristler bir Alman kadn ve
Carlos Ramirez'in yardmcs olarak bilinen ve adnn
Wilfried Bse olduu sanlan bir baka Alman anarist idi.
akal'n yakn dostu Cabir, Filistin Halk Kurtulu
Cephesi'nin siyas blmn ynetiyordu."26
"Entebbe Baskn'na katlan kadn terrist Gabriele daha
nce dnyann en mehur ve en ok aranan terristi
Carlos'la (akal) beraber yaamt ve imdi de kendisine
refakat eden Alman arkada, BaaderMeinhof ehir
gerillalar grubunun bir yesiydi."27
"Carlos olarak da bilinen akal'n asl ad li Ramirez
Sanchez'di. Onu Entebbe'de yakalamak ihtimali pek
yoktu. Ama 2 Temmuz'da, Avrupa ve Gney Amerika'dan
onunla ilgili olarak verilen bilgiler aceleyle bir dosya haline
getirildi. akal; Parisli iki polisin ldrlmesi, Petrol hra
Eden lkeler Orgt'nn (OPEC) Viyana'da dzenledii
131

konferansa katlan delegelerin karlmas ve bunlar gibi
baka iddet olaylarna karmt. imdi Entebbe'de
rehinelerin banda bekleyen Alman, akal'n arkada ve
teknik danmanyd."28
Mossad'la ibirlii yapan akal Carlos'un ekibinden birisinin
de aralarnda olduu Alman terristler, neden Filistinli gibi
davranp eylemi onlara mal etmek istemilerdi? Bu husus
gerekten iyice tetkik edilmesi gereken bir konudur.
26. Uri Dan, Entebbe Havaalannda 90 Dakika, sf. 20
27. Uri Dan, Entebbe Havaalannda 90 Dakika, sf. 6
28. Uri Dan, Entebbe Havaalannda 90 Dakika, sf.
6869
ABD'nin Bilinmeyen Asker stihbarat
Gnmzde dnyann phesiz en modern istihbarat ana
sahip lkesi ABD'dir. ABD'de, bilinen tam 13 istihbarat
servisi bulunmaktadr.
> Ulusal Gvenlik Ajans/Merkez Gvenlik Servisi (National
Security Agency/Central Security Service NSA/CSS)
> Merkez Haberalma Tekilat (Central Intelligence Agency
CIA)
> Ulusal Harita ve Grnt rgt (National Imagery and
Mapping Agency NIMA)
> Federal Soruturma Brosu (Federal Bureau of
Investigation FBI)
> Savunma istihbarat Ajans (Defense Intelligence Agency
DIA)
132

> Ulusal Keif Ofisi (National Reconnaissance Office
NRO)
> Enerji Bakanl (Department of Energy DOE)
> Asker stihbarat (Army Intelligence)
> Hava Kuvvetleri stihbarat (Air Force Intelligence)
> Deniz Kuvvetleri stihbarat (Navy Intelligence)
> Deniz Piyadeleri istihbarat (Marine Corps Intelligence)
> Hazine Bakanl (Department of Treasury)
> Devlet Mstearl (Department of State)
Bunlardan, DIA (Defence Intelligence Agency), yani
Savunma stihbarat Ajans ABD'nin asker istihbarat
faaliyetini en st seviyede yrten istihbarat servisidir.
DIA, savunma sava yapan bir asker istihbarat servisi
olarak bilinmektedir. Tm dnya apnda 7 binin stnde
asker ve si
vil grevlisi mevcuttur. Toplam personelinin 19 bin kii
olduu belirtiliyor. Kendisine ait bir ARGE sistemi
mevcuttur. DIA'in grevi kara, deniz, hava kuvvetlerinin
istihbarat servislerinin almasn koordine etmek, dier
istihbarat tekiltlarndan farkl olarak, yabanc lkelerin
asker birimlerine istihbarat destei salamak ve bylece
onlar ynlendirmektir. Aslnda DIA, bu usulle, dier
lkelerin asker kuvvetlerinin, Amerikan politik
menfaatlerine uygun biimde hareket etmesini
salamaktadr.
133

DIA, 1961 ylnda yani Souk Sava dneminde kuruldu.
Aslnda 1940'l yllarda CIA kurulduunda Amerika'daki tm
istihbaratn tek elde toplanmas dnlyordu. Ama
sonralar Pentagon kendi istihbarat rgtn kurmaya karar
verdi ve bylece geleneksel CIAPentagon ekimesi de
balam oldu. DIA, kurulur kurulmaz kendini Kba fze
krizinin iinde buldu. Dnyann drt bir yanna dalan
tekilt alanlar, Kba'daki slerde Sovyet fzelerinin
bulunduunun istihbaratn verdiler. Bunun zerine ABD,
Birlemi Milletler Gvenlik Konseyi'ne giderek, Kba'daki
Sovyet fzelerini fotoraflaryla belgeleyince, Sovyetler
Birlii fzelerini ekmek zorunda kald. Bylece DIA, ilk
operasyonunu baaryla tamamlad.
DIA'in resm sitesinde kurumun 1960'larda stlendii
grevler; in'in yeniden yaplanma srecinde yer almak,
Kbrs ve Kemir blgelerinde dengeyi korumak gibi
faaliyetler olarak gsterilmektedir. Vietnam saldrs,
Sovyetler Birlii'nin ekoslovakya'y igali de DIA'in
zellikle ilgilendii konularn banda gelmektedir.
Vietnam Sava'nda DIA'in stlendii grev, gneydou
Asya'da kaybolan ya da karlan Amerikan servis
elemanlarn bulmak ve rapor etmekti.
1970'li yllarda DIA ve CIA arasndaki ekime,
Washington'u fevkalade rahatsz etmeye balad. ABD
Savunma Bakanl, 3 Kasm 1970'te istihbarattan sorumlu
bir bakan yardmcl grevi oluturdu. Bakan
yardmcsnn grevi, CIA ile dier
istihbarat servisleri arasndaki koordinasyonu temin etmek
ve btn servisleri denetlemekti. Sz konusu
koordinasyonu salayan kii ayn zamanda DIA'in bakan
olacakt. Asl ama Nixon dneminde patlayan Watergate
skandalnda sz dinlemeyen CIA'ye kar alternatif bir
134

zm oluturmakt. Tabii ki bu durum CIA'yi rahatsz etti.
Hakikatte Nixon dneminde yaplan bu deiiklik, DIA'i
istihbarat deerlendiren bir karar mercii durumuna getirmi
olmaktayd.
CIA'in eli kolu balanmt. DIA ise 1970'li yllarda, bata
Lbnan olmak zere Srilanka, ili, Angola gibi birok
lkeye ajanlarn yerletirmeye balamt. ili'de Salvador
Allende'in ynetimi ele geirmesinde dahli olan DIA
Etiyopya'da bilinen darbeleri gerekletirdii gibi daha pek
ok lkede de darbeler tezgahlamtr.
1980'li senelere gelindiinde DIA, artk ABD'nin asker
operasyonlarna istikamet tayin eden bir istihbarat servisi
konumuna gelmiti.
1980'li yllardaki en nemli grevi IranIrak Sava
srasnda, Irak kuvvetlerine destek olmakt. DIA, sava
esnasnda dinledii telsiz konumalar ve ektii uydu
fotoraflar ile roket saldrlarnn nerelere yaplacan
haber vererek Irak ordusunu bilgilendirdi ve Irak'n hava
operasyonlarn bizzat ynlendirdi.
Irak'ta o dnemde tam 60 DIA ajan bulunmutur. DIA
mensuplarnn Irakl askerlerle birlikte bizzat operasyonlara
katldklar da olmutur. DIA yetkilisi Rick Francona, emekli
olduktan sonra, 1988 ylnda bizzat Irakl askerlerle beraber
kimyasal silahlarn ve atropin gaznn retildii tesislere
gittiklerini ve bu silahlan da rapor ettiini aklamtr. Dier
bir st dzey DIA yetkilisi Albay Lang ise "Biz hibir zaman
sivillere kar kimyasal silah kullanlmasn onaylamadk
ama asker birliklere kar kullanmak bazen kanlmaz
olabilir" diyordu.29
29 www.dia.mil
135

Bu suretle Irak'ta Amerikallar kimyasal silahlarn mevcut
olduunu, iran'a ve Krtlere kar kullanldn DIA
sayesinde biliyorlard.
1980'li yllarda DIA'in bir dier operasyonu ise Panama
diktatr Noriega'ya kar olmutu. Aslnda Noriega'y nce
bnyesine alan ve eiten DIA idi ama daha sonra Noriega
CIA saflarna katld. 1976 ylnda CIA'in Bakan olan Baba
Bush'un Noriega'ya 110 bin dolar dedii bilinen bir
hakikattir. Noriega buna ramen Gney Amerika'daki
uyuturucu trafiini kendi arzusu istikametinde sevketmeye
uzun mddet devam etti. Noriega, ABD'nin hakimiyetinden
tamamen knca DIA ve CIA ortak operasyonu ile
karlmtr.
1990'l yllarda DIA, istihbaratta daha aktif bir konuma geldi.
Artk sadece istihbarat faaliyetinde bulunmamakta, ayn
zamanda operasyonlarda da aktif rol almaktayd. DIA, I.
Krfez Krizi srasnda en aktif grevi stlendi, bilhassa
Kuzey Irak'ta konulanan DIA ajanlar Irak kuvvetlerini
Kuveyt'ten karmak iin koalisyon glerine destek verdi.
l Frtnas operasyonu baladnda 200 DIA ajan o
blgedeydi. DIA ajanlarnn buradaki grevi ile ilgili olarak
ABD'nin, dnemin Dileri Bakanl'na sunduu bilgi
notunda, ifa edilen grevlerle ilgili olarak yle yazyordu:
"gal edilen topraklarda kendilerine yakn grdkleri
insanlarla iliki kurup mahalli idare ve hkmete kar
koyma, eitli sabotaj ve kontrgerilla taktiklerini retme."30
DIA Krfez Sava sresince, Kuzey Irak'taki Amerikan
kuvvetlerini ve Irak'a muhalif gleri ynlendirdi.
DIA, 1990'l yllarda bir kez de Yugoslavya i sava
srasnda sahneye kt. DIA'in iddias, Yugoslavya'ya hava
saldrs dzenlenmesi durumunda Milosevi'in Kosoval
136

Arnavutlar 1 hafta iinde snrd edecei ya da etnik
temizlie giriecei idi. Bu konuda ABD'yi uyard. Ama
ABD, DIA'in bu istihbaratn ciddiye almad.
30 www.dia.mil
Son zamanlarda, getiimiz Aralk aynn ortalarnda ABD
Savunma Dairesi'nden Amerikan vatandalarna bir ikaz
geldi. Trkiye'deki Amerikan vatandalar bir terrist saldr
olaslna kar ikaz edildi. ddia El Kaide rgtnn ncirlik
ssne kimyasal saldrda bulunabileceiyle ilgiliydi.
Washington Times gazetesinin haberine gre bu istihbarat
da DIA kaynaklyd.
Yakn zamanda DIA konusunda basna yansyan nemli
haberlerden biri de DIA ile Rusya'nn en gizli istihbarat
servisi GRU arasnda yaplan bir grmeyle ilgilidir.
Haberlere gre GRU Bakan Korgeneral Valentin
Korabelnikov, Washington'a gitmi ve DIA'in st dzey
yetkilisi Thomas Wilson ile grmtr. Grme
konusunun, uluslararas terrizme kar birlikte savamak
olduu bildirilmitir. Ama daha nemli olan nokta GRU'nun;
Amerika'nn Afganistan'da ele geirdii ve Guantanoma'ya
gtrd baz Rus vatandalarnn iadesini talep etmi
olmasdr.
Bugn Kuzey Irak'ta birok Amerikal vardr. Bunlardan bir
ksm CIA ajan olduu gibi bir ksm da DIA ajandr. nk
DIA, grevi gerei, savata kendi tarafnda olan glere
istihbarat kaynaklar ile destek vermek durumundadr. Yani
Amerika, IranIrak Sava'nda Irak' nasl desteklediyse
bugn de Kuzey Irak'ta ayn eyi yapmaya almaktadr.
Bu sebeple, KADEK ile baz Amerikallarn grtne
dair haberler duyulduunda ilk akla gelen aktr DIA
olmaktadr. CIA, Kuzey Irak'ta bizzat phelendii kiileri
sorguya alrken, DIA ise yaplacak operasyonlar iin yani
137

sava hazrl iin devreye girmektedir. Neticede DIA'in ve
CIA'in gsterdikleri performans, sava sona erdirerek
ABD'nin beklenen hakimiyetini getirmitir.
Domuzlar Krfezi karmas ve CIA
Kba, yzlerce yl boyunca spanya'nn dev Amerika
mparatorluu'na gei kaps oldu. spanyol smrgecilii
kanla sona erdirildikten sonra da geride ok iz brakt. En
ok da Kba'nn
kltrnde. Daha sonra Amerika'nn kefettii Kba, 19.
yzyl boyunca onun en krl ticar orta haline geldi.
Zamanla Amerika, Kba ekonomisini ele geirdi. Kba bir
hammadde cenneti ve Amerikan rnleri iin de iyi bir
pazard. 1920'lere gelindiinde Amerikan irketleri Kba'nn
tarm arazilerinin te ikisine ve madenlerinin de byk
ksmna sahip olmutu.
Kba'daysa i karklklar bitmiyordu. Diktatr Batista'nn
hakimiyeti, lkedeki devrimci ruhlar harekete geirmiti.
Sonunda zafer kazanan, direniiler oldu. 16 ubat 1959'da
Fidel Castro devlet bakanlna getirildi. Amerika'yla
ilikiler bozulmutu.
Bylece Kba, Sovyetler Birlii'ne yaknlat. Amerika'yla
gerilen ilikiler sonunda, nl Domuzlar Krfezi karmas
gerekleti. Tarih 16 Nisan 1961'di. Castro, konumasnda
ilk defa Kba'daki devrimin sosyalist olduunu ifade etti.
Ertesi gn, CIA'in yetitirdii Kbal rejim muhalifleri
Domuzlar Krfezi'ne karma yaptlar. Ancak gafil
avlanmlard. Kba uaklar, gemilerini bombalam ve
karma baarszlkla sonulanmt. Amerika, zamannda
bu lkeyi ispanyollar'dan satn almak iin yzlerce milyon
dolar teklif etmiti. Ne bu teklifleri kabul edildi, ne Kba
kapitalizme yenik dt, ne de igal edilebildi.
138

Kba'daki Castro rejimini devirmek amacyla ABD'nin
destekledii Kbal mltecilerin lkenin gneybatsndaki
Domuzlar Krfezi'nde giritikleri baarsz asker hareket
CIA iin tam bir fiyaskoydu... Kba'daki Amerikan yanls
diktatr Batista'y 1959'da devirerek iktidara geen Fidel
Castro, Sovyet yanls politikalarna devam etti. lkedeki
tm kumarhaneleri ve genelevleri kapatt, ekonomiyi
milliletirdi.
Bu durum ise mafyay ve okuluslu Amerikan irketlerini
krl bir samal inekten mahrum brakt. ABD Castro'yu
devirebilmek iin eitli yollar arad. CIA kanalyla Castro'ya
kar muhtelif defalar suikast giriiminde bulunuldu ancak
baarl olunamad. CIA, Castro'yu ldrebilmek iin mafya
tetikileriy
le anlamt. Bu ie mafya da gnllyd. Ancak mafya
tetikisi, komiktir ki, az daha kendini ldryordu ve saldr
sonusuz kald. CIA, 1987 ylna kadar Castro'yu
ldrebilmek iin iki dzineden fazla giriimde bulundu.
Ama sonu alamad.31
Amerikan Devletleri rgt dier Latin Amerika devletlerini
Kba aleyhinde giriime zorlad ve bu lkeye kar bir
boykot uygulamaya balad. Castro bu harekete, Kba'daki
Amerikallarn mlklerini milliletirerek cevap verdi ve
Havana'daki Amerikal diplomatlarn lkeyi terk etmesini
istedi. Bunun zerine Bakan Eisenhower Kba ile
diplomatik ilikileri kesti. Bundan sonraki Bakan Kennedy
de CIA'in hazrlam olduu plan uygulamaya koyarak
Domuzlar Krfezi karmas'n gerekletirdi, ama plan
baarszlkla sonuland. Kbal yetkililerin harekta
katlm mltecileri yarglamalar sonucu harekttaki ABD
rol ortaya kt. Bu olaydan sonra iki lke arasndaki
gerginlik, Sovyetler Birlii'nin Kba'ya nkleer balkl Ekim
Fzelerini yerletirmeye balamas ile daha da artt.
139

Amerikan istihbarat servisi CIA'in 1961 ylnda hazrlayp
uygulamaya koyduu Domuzlar Krfezi karmasnn,
dnemin ABD Bakan John Kennedy'nin hatas yznden
deil, rgtn cahillii, yetersizlii ve ukalal nedeniyle
fiyaskoyla sonuland aklanmaktadr. Kanaatimizce de
bu tespit dorudur, nk burada operasyonun tm sevk ve
idaresini CIA yrtmtr. Sorumlu odur. Kennedy'yi bu
operasyona srarc davranarak raz eden de CIA'dir.
Kennedy bu ekilde bir operasyona balangta raz deildi.
CIA tarafndan, harekttan hemen sonra hazrlanan
zeletiri niteliindeki 'ok gizli' rapor, kamuoyunun
tepkisinden ekinilerek tam 37 yl CIA Bakanlarnn
kasasnda kilitli kald. Fiyasko operasyondan sonra,
dnemin CIA yetkilileri, Kennedy'yi 'hava saldrs emri
vermemekle' sulam ve karmann bu yzden baarsz
kaldn aklamlard. Kbal rejim kart sn
31 Mark Zepezauer, C/A'in Byk Operasyonlar
maclardan oluturulan milis gcnn, Kba birliklerince
pskrtld haberi geldiinde, bu ar d politika
yenilgisi nedeniyle gzyalar iinde kalan Kennedy, CIA'ye
gvenmekle hata ettiini anlamt. Byk bir kzgnlkla,
CIA'yi bin paraya bleceini ve paralarn rzgra
savuracan32 syledi.
Bu szleriyle CIA ile arasnda husumet rzgrlar esmeye
balad. Ama Kennedy, bu olayda tarihe geecek u szleri
de sylemiti: "Galibiyetlerin bin tane babas vardr ama
hezimetler yetimdir, bu hezimet yetim olmayacak bunun
babas benim."33
Son zamanlarda medyada bu konuyla ilgili baz ilgi ekici
haberler takip ettik. Haberde Kba'daki Castro rejimini
devirmek zere gerekletirilen ve fiyaskoyla sonulanan
140

Domuzlar Krfezi karmas'n Ruslarn nceden bildii dile
getiriliyordu.
Haber yle devam ediyordu:
"Amerika Birleik Devletleri tarihinin en byk
fiyaskolarndan biri olarak kabul edilen Domuzlar Krfezi
karmas'nda ikinci bir fiyasko daha yaand ortaya kt.
Washington Post gazetesinin haberine gre, o zamanki en
byk rakibi Sovyetler Birlii, Kba'ya yaplan Domuzlar
Krfezi karmas'n ok nceden haber ald. Gazetenin bir
sre nce aklanan Rus arivlerine dayandrd haberine
gre, Amerikan Merkez Haberalma rgt CIA adna
alan baz Kbal casuslar, iki tarafl oynayarak, o
zamanki Sovyetler Birlii'ni haberdar etti. O dnemde
Kba'da gizlice asker bulunduran Sovyetler Birlii de CIA'in
Kba'ya karma yapaca bilgisini Castro'ya iletti. Son
derece gizli tutulduu iddia edilen CIA operasyonu,
Castro'nun ald kar tedbirler sonucu fiyaskoyla
sonuland. Arivlerde bilgiyi Sovyetlere szdran ajanlarn
kimlii aklanmyor, ancak CIA ile ibirlii yapan Kballar
olduu belirtiliyor."34
32. Mark Zepezauer, C/A'in Byk Operasyonlar
33. Fahir Armaolu, 20. Yzyl Siyasi Tarihi
34. Milliyet, 30 Nisan 2000
Bu konuda evvelce MiT'te alm bir istihbarat eleman
unlar sylemitir:
"Bir gn Arnavut asll bir CIA eleman geldi, 'Yandk'
diyordu. Domuzlar Krfezi karmas'n azmza
burnumuza bulatrdk. Kba'da CIA'in hibir haber kayna
kalmad, hepsi temizlendi. stihbaratn krntsna bile
ihtiyacmz var, imdi sizden isteimiz; Kba'ya birka ajan
gnderin. Bunlar yapabildikleri kadar istihbarat yapsnlar.
141

Castro bizimkileri temizledi. Para bizden. Biz de gnderdik,
bunlar servisler arasnda yaplagelen ilikiler."35
CIA'in MKULTRA Operasyonlar
Bu operasyonlar, CIA'in en tyler rpertici
almalarndandr. CIA, insan beynini etkileme ve kontrol
altna alma deneylerinin inlilerin Kore Sava srasnda
esir den Amerikallara uygulad "beyin ykama
faaliyetlerine" kar bir savunma cevab olduunu ne
srmektedir.
nk Kore Sava srasnda esir den Amerikal askerler,
komnistlerden hi beklemedikleri ekilde iyi muamele
grmlerdi. Kt muamele bir yana insani haklarnn hepsi
karland. in Halk Cumhuriyeti gnlllerinin eline esir
den Amerikallarn bir ksm, zgr brakldklar halde
lkelerine dnmeyi reddedip Kore Demokratik Halk
Cumhuriyeti veya in'de kaldlar. ABD'nin emperyalist
uygulamalarn tehir eden ve lanetleyen aklamalar ve
almalar yaptlar. Yakalanan ABD'li pilotlar, ABD'yi
sivillere ynelik biyolojik silah kullanmakla sulayan
aklamalarda bulundular.
Aslnda ABD'deki beyin ykama deneyleri CIA'den nce
balamt. CIA'in davran kontrol de denilen beyne
hkmetme almalar normal denetim mekanizmalarndan
karlan bir program erevesinde 1953'te hz kazand.
MKUltra kod adl programa ait ok sayda dosya,
bandan beri programda bulunan
35 Cneyt Arcayrek, Darbeler ve Gizli Servisler
CIA Bakan Richard Helms tarafndan 1973 ylnda grevi
brakt srada yok edildi.
142

MKUltra hayaletleri, ilerinde California'daki kt nl
Vacaville devlet hapishanesi hkmllerinin yzlercesi
bulunan habersiz deneklerin zerinde radyasyon, elektrik
oku, elektrot yerletirme, mikrodalga, ultrason ve geni
kapsaml ila testleri uyguladlar.
CIA, beyin kontrolnn ikenceye dayankl kurye ve
programlanm suikast yaratmann bir yolu olduunu
grd. Sirhan Sirhan'n senatr Robert Kennedy'i
ldrmeden nce CIA balantl bir beyin ykayc
tarafndan eitildii yolunda deliller vardr.
CIA ayrca LSD gibi zihin bozucu maddelerle de
muhaliflerini safd brakabileceini fark etti. CIA LSD'den
ylesine bylendi ki 1953'te dnyada ne kadar LSD varsa
hepsini satn almaya kalkt. CIA yllar boyu, ABD'deki legal
ya da illegal LSD'nin en nemli kayna olmutu.
Neticede gvenilmez olarak grlen LSD, deneylerden
karld. CIA ise LSD'yi o zamana kadar kendi ajanlar da
dahil saysz insan zerinde rzalarn almadan denedi. ok
sayda intihara sebep oldu. Bunlarn arasnda kendi ajanlar
da vard. Ve bazlar intihar etti. Biyolojik sava uzman bir
CIA mensubu, fazla dozdan sonra kendisini 10. kattan
aaya att. Ailesinin lmnn gerek sebebini
renebilmesi iin tam 22 sene gemesi gerekti.
insan davranlarnn kontrol ve maniplasyonu
hususundaki deneyler konusunda ise ABD Deniz
Kuvvetleri'nin 1947 tarihli Chatter (Gevezelik) Operasyonu
gndeme gelmitir. Bu meyanda, "Dman ya da ykc
faaliyetlerde bulunan personeli, sorgulamalarda
konuturabilmek amacyla konumay tevik edici ilalar"
aratrlmtr.
143

CIA, tm davran kontrol operasyonlarnn 1973'te
Helms'in tekilttan ayrlmasyla birlikte sona erdiini
aklamaktadr.36
36 Mark Zepezauer, C/A'm Byk Operasyonlar
Bu programlar istihbarat tekiltlar yneticileri tarafndan
ok gizli olarak deerlendirildi. Servis iinde bile ok az
sayda kii programlardan haberdard, ne idar birimin ne
de ABD Kongresi'nin bu konularda bilgilendirildii
hususunda bir delil vardr. CIA Tefti Bakan, yapt
gzlemler sonucunda bu programlarn ok gizli tutulmasnn
sebebini ksmen yle aklamtr:
"stihbarat tekiltnn ahlakd ve yasak faaliyetlerde
bulunduu bilgisi siyas ve diplomatik evrelerde geni
yank uyandrabilir ve grevin tamamlanmasna zarar
olabilir."37
Yine CIA Tefti Mdr, 1957'de unlar sylemiti:
"Operasyonlarda kullanma hazr olan alt zel rn
gelitirilmitir. Bunlardan , kii farknda olmadan
verilebilen ve madurun hareketlerini kontrol etmeyi
salayan ve etkisiz hale getirme zelliklerine sahip
maddelerdir."38
Toksik mahiyette kimyasal maddeler, davranlar
saptrarak zihinsel deiiklik yaratan ilalar, elektrook
"tedavileri" ile dier asker ve CIA kaynakl deneylerden
tr yaamlar mahvolan bireylerin hikyeleri, takriben 20
yldr malumdur. Ancak, bu madurlardan yalnz birka
tazminat alabilmi, kendilerine neler olduu konusunda
bilgilendirilmitir. CIA'in "kurbanlar bulup, olanlar saptama"
konusunda verdii sze ramen herhangi bir kanun ilem
yaplmamtr.
144

Clara niversitesi Hukuk Fakltesi Profesr ve Souk
Sava Zihin Kontrol Aratrmalar uzman Alan Scheflin,
bir CIA szcs kuruluun radyasyon deneyleri
konusundaki dosyalar aratracan sylemitir. Ancak
dier insan deneylerini gzden geirmek gibi bir planlarnn
olmadn belirtmitir. 1977 ylndaki bir Senato
oturumunda, o zamanki CIA Bakan Stansfield Turner da,
deneyleri "dehet verici" bulduunu sylemi ve
37. CIA Tefti Bakan'nn Teknik Servis Dairesi
ncelemesi, 1957, s. 17
38. CIA Tefti Bakan'nn Teknik Servis Dairesi
lncelemesi,1957
CIA'in deneye tabi tutulan insanlar bulacana ve
aklayacana dair sz vermiti. Turner, "bulabilecekleri
herkesi bulduklar" konusunda kararl grnmekteydi.39
ABD Ordu stihbarat Bakan Vekili olan General Willems
1959'da proje ile ilgili u szleri sylemitir; "Eer bu proje
bir eye deecekse, daha ok ABD'li olmayan denekler
zerinde denenmelidir.'"40
Bununla birlikte, 1980'li yllarda bir dava iin CIA
mensuplarndan alnan hizmet ii beyanlar ve yeminli
ifadeler, kod ad MKUltra olan CIA Zihin Kontrol
Program'nda kullanlan yzlerce denekten sadece 14'nn
bildirildiini ve bunlardan yalnzca birine 15,000 dolar
tazminat dendiini aleniyete sermektedir.
Zaire'de htilal
Zaire'nin nceki ismi Kongo'dur. lke 1960 senesinde
Belika'dan bamszln kazand zaman Partice
Lumumba, ilk Babakan olarak greve gelmiti. Karizmatik
bir lider olarak parlamentoda byk bir destei vard. Buna
145

ramen iktidarn ancak iki ay srdrebildi.
Lumumba sol gr sahibiydi ve ABD ile Sovyetler
arasnda tarafsz politika izleme siyasetini gdyordu, yani
ok zor bir yolu deniyordu. Gelimi bir Avrupa lkesi
olmad iin bu politika elbetteki ABD'nin dmanln
ekecekti. Nitekim CIA usta bir hatip olan ve iktidardan
dse bile ABD'nin ayana dolanabilecek olan
Lumumba'nn varlndan hi de honut deildi. Zamann
CIA Bakan Ailen Dulles, Lumumba'nn ldrlmesi emrini
verdi.
39. www.biltek.ieee.metu.edu.tr/sayi/eski/nisan/alternatif.htm15k
40. mer zkaya, C/A Belgeleriyle Zihin Kontrol
Operasyonlar
Bu amalarla CIA, Afrika'ya ldrc bir virs gnderdi.
Lakin virsn hedefine ulamasna frsat kalmadan CIA
gdml devlet bakan tarafndan Lumumba grevden
alnd ve akabinde hayatn kurtarabilmek iin lkesini terk
etti.
Ancak Lumumba, CIA'in yardmlaryla hkmetin
kontroln ele geiren ibirliki General Mobutu'nun
askerleri tarafndan 1960 ylnda yakalanmaktan
kurtulamad. Bir aydan fazla bir sre tutuklu kalarak
sorguland ve ikenceye maruz kald. Daha sonra kafasna
kurun sklarak ldrld ve cesedi hidroklorik asit iine
atlarak eritildi. O tarihten sonra ibirliki Mobutu Zaire'yi
ynetti. Bu sebeple CIA'in Afrika'daki en byk istasyonu
Zaire'dekidir.
Lumumba'nn CIA tarafndan ldrldn geni halk
kitleleri karsnda sylemekten ekinmeyen byk hatip
Malcolm X de CIA'in hedefleri arasna girerek dier
antiemperyalist faaliyetleri de dikkate alnarak ubat
146

1965'te bir konuma srasnda Harlem'de ldrld.
CIA'in dzenledii suikastlarn en bilinenleri unlardr:
1955'te in Babakan Tschou EnLai'in iinde bulunduu
bir uan dmesi.
1959'da Kamboyal Prens Sihanouk'a kar dzenlenen
fakat son dakikada engellenen suikast.
1960'ta Kongolu Babakan Patrice Lumumba'nn
katledilmeye allmas. CIA bunu gerekletiremeyince
Lumumba kartlarn destekledi ve 1961'de sonuca ulat.
1961'de Dominik Cumhuriyeti Cumhurbakan Rafael
Trujillo'nun katledilmesi.
1963'te Gney Vietnaml Cumhurbakan Ngo Dinh
Diem'in ldrlmesi.
1973'te ili Cumhurbakan Salvador Allende'nin devrilmesi
ve ldrlmesindeki nemli rol.
1976'da Jamayik adas Babakan Michael Manley'e kar
baarszlkla sonulanan suikast.
CIA'in Kba Devlet Bakan Fidel Castro'yu ldrme
abalar ise efsanevidir. 1960'tan beri mafyann da iin iine
sokulmasyla birok suikast giriimi olmutur. 1972'de
Castro'ya kar suikast planlan ortaya ktnda dnemin
CIA efi William Colby bu tip aksiyonlar yasaklamt.
1978'de dnemin Cumhurbakan Jimmy Carter bu yasan
kapsamn geniletti.
Buna ramen, gazete haberlerine gre, Lbnan'da
Amerikan askerlerine kar dzenlenen ve 241 askerin
147

ld saldrdan sonra 1985'te Hizbullah lideri eyh
Fadlallah'n katledilmesini planlayan CIA'dir. Bununla
beraber bomba Fadlallah'n Beyrut'taki evinin birka metre
tesinde patlam ve Fadlallah yaralanmamt. Libyal
Devlet Bakan Muammer elKaddafi ve Irak
Cumhurbakan Saddam Hseyin'e kar da suikastlar
planlanmtr. Ve bilindii gibi 11 Eyll'n ardndan CIA'in
yetkileri yeniden geniletilmitir.
CIA ocuk Karmaya da Balam
2003 Mart'nda Washington Times gazetesinde yer alan bir
habere gre CIA, 11 Eyll olaylar hakknda bilgisi
olduunu dnd Halit eyh Muhammed'i konuturmak
iin oullar 9 yandaki Yusuf ve 7 yandaki Abed el Halit'i
kard. nce Pakistan'da bir ste tutulduklar, daha sonra
da ABD'ye getirildikleri ne srlen ocuklarn ABD'de gizli
bir ste bulunduu CIA'ce de doruland.
CIA yetkililerinin, Muhammed'in Karai'deki evine yaptklar
basknda onun kam olduunu grdklerini ancak iki
ocuunun gardropta saklandn fark ettiklerini syleyen
Washington Post, ocuklarn nce Pakistanl yetkililerce
alkonduunu, daha sonra Amerika'ya aktarldn ve
"babalan ile ilgili olarak sorgulanacaklarn" ifade etti.
Habere gre CIA, ocuklarn gvende olduklarn ve bir
psikolog tarafndan kontrol edildiklerini sylerken "ocuklar
onun iin ok nemli. Onlarn gvenlii ve Pakistan'a
dnleri konusunda sz veriyoruz ama babalarnn
gemiteki aktiviteleriyle ilgili mmkn olduunca ok
bilgiye ihtiyacmz var" aklamasn yapmtr.41
ocuklarn 37 yandaki babalar Muhammed,
Afganistan'daki Bargam ssnde sorgulanmtr.
148

* kinci Blm *
Trkiye'de stihbarat
Trk istihbarat Topluluu
AAIDA daha iyi anlalmas amacyla ematize
ettiimiz Trk istihbarat birimlerini u ekilde kategorize
etmek mmkndr:
1 ASKER STHBARAT BRMLER > Genelkurmay
stihbarat Bakanl J2
Genelkurmay Bakanl baz ana birimlerden
mteekkildir. Bu ana birimlere "J" bakanlklar denir.
Geleneksellemi olarak istihbarat birimi daima ikinci srada
konulandndan J2 olarak bilinir. Hasmlarnn asker
gcn, taktiklerini, donanmn ve amalarn aratrr.
zel Kuvvetler Komutanl (Eski adyla zel Harp Dairesi):
stihbarat kurulularyla ok yakn ilikiler iindedir,
operasyonlarn istihbarat birimleriyle yapt istihbar
planlamaya gre dzenler. (Operasyonel stihbarat Birimi)
> Kara Kuvvetleri Komutanl stihbarat Birimleri (stihbarat
Bakanl ve ube Mdrlkleri)
> Hava Kuvvetleri Komutanl stihbarat Birimleri
(stihbarat Bakanl ve ube Mdrlkleri)
> Deniz Kuvvetleri Komutanl stihbarat Birimleri
(stihbarat Bakanl ve ube Mdrlkleri)
> Jandarma Genel Komutanl stihbarat Birimleri (Her ne
kadar mevzuat bakmndan bu kurumun ileri Bakanl
ile mlki balantlar bulunsa da netice itibariyle asker bir
birim olmas ve asker ynnn ar basmas sebebiyle
149

asker istihbarat birimleri iinde mtalaa edilmesi
gerekmektedir.)
l Jandarma Komutanlklar bnyesindeki stihbarat ube
Mdrlkleri (Her ilimizde mevcuttur.)
> Sahil Gvenlik Komutanl stihbarat Birimleri (Bu
komutanln bulunduu 4 blge olan Karadeniz,
MarmaraBoazlar, Ege ve Akdeniz blgelerinde blge
komutanlklar iindeki ehirlerde faaliyet gsterir, her ilde
mevcut deildir.)
2 MLL STHBARAT TEKLATI
Ayrca, yukardaki emada belirtilen blge bakanlklarna
bal olarak muhtelif il ve baz ilelerde (rnein Cizre,
Seydiehir..) ube mdrlkleri de vardr. rnein grev
yaptm Siirt ilindeki birim ube mdrl seviyesindeydi.
3 EMNYET GENEL MDRL STHBARAT
BRMLER
> stihbarat Daire Bakanl
Emniyet Genel Mdrl ehirlemi alanlarda gvenlik
hizmeti ve faaliyeti sunan bir kurulutur. Gvenlik hizmetinin
bir gerei olarak da istihbarat yapacak, bilgi toplayacak ve
bu bilgileri deerlendirecek bir daire bakanl kurulmutur.
stihbarat Daire Bakanl olarak adlandrlan bu birim,
EGM'nin grev alanna giren her konuda istihbarat
yapmaktadr. Daire
Bakanl'nn 10 ayr ubesi mevcuttur ve her ube bir
konuyla ilgili istihbarat toplamaktadr. ubeler harflerle
tespit edilmi olup A ubesi'nden M ubesi'ne kadar
uzanmaktadr.
150

Emniyet Genel Mdrne dorudan bal olarak faaliyet
gsteren stihbarat Daire Bakanl merkez ve tara
birimleriyle birlikte 3201 sayl Tekilat Kanunu ve zellikle
2559 sayl Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu'na 1985
ylnda ilave edilen "Polis devletin lkesi ve milletiyle
blnmez btnlne, anayasa dzenine ve genel
gvenlie dair nleyici ve koruyucu tedbirler almak, emniyet
ve asayii salamak zere lke seviyesinde istihbarat
faaliyetlerinde bulunmakta, bu amala bilgi toplayp
deerlendirmekte, yetkili mercilere ve kullanma alanna
ulatrmaktadr." eklindeki Ek7'nci maddesi hkmlerine
gre grev yapmaktadr.
> Kaaklk ve Organize Sularla Mcadele Daire
Bakanl
> Terrle Mcadele Daire Bakanl
Terrle Mcadele Daire Bakanl faaliyet alan
ierisindeki legal ve illegal oluum ve rgtlenmeler
hakknda operasyon ncesinde az da olsa istihbarat
toplad iin burada zikredilmelidir.
> l Emniyet Mdrlkleri bnyesindeki istihbarat ube
Mdrlkleri
4 LER BAKANLII
> Kaaklk, stihbarat, Harekt ve Bilgi Toplama Daire
Bakanl
> Kaaklk stihbarat Koordinasyon Kurulu Bakanl
5 DILER BAKANLII
> stihbarat ve Aratrma Genel Mdrl (AGM)
151

Grld gibi lkemizdeki istihbarat birimleri de geni bir
yelpaze arz etmektedir.
lkemizde istihbarat Alannda Yaanan Olaylar ve
Grlerimiz
Tekilat Mahsusa'nn Yldzlar
Harbiye Nazr Enver Paa'ya bal olarak 1913 ylnda
kurulan Tekilat Mahsusa'nn Daire Bakan, Sleyman
Askeri Bey idi. Dr. Philip H. Stoddard'a gre 1916 ylnda
personel says 30 bin kiiye ulaan tekilt ajanlarnn
azami bir blm uzmanlardan oluuyordu. Tekilatta
doktorlar, mhendisler, gazeteciler, politikaclar ve
subaylarn yan sra gemii olduka karanlk ama azim ve
ballklarndan phe duyulmayan gerilla sava uzmanlar
da yer alyordu.
Bylesine zengin bir "ajan kadrosu"na sahip olmasna
ramen, Trke ve yabanc dillerde yaynlanan kitaplarda
Tekilat Mahsusa'dan etrafl bir ekilde bahsedilmemitir.
Stoddard'a gre bu durum, tekiltn faaliyet alan ve
personel saysn gizli tutmakla mkellef olan Osmanl
devlet adamlarnn taktik baarsyd. 20. yzyln ilk
eyreinde faaliyet gsteren Tekilat Mahsusa, o yllarda
dnyann en gl ve en aktif servislerinden biriydi.
Ortadou ve Kuzey Afrika bata olmak zere ktada
rgtlenen ve faaliyet gsteren Tekilat Mahsusa
ajanlarnn pek az servis mensubu olarak tannyordu.
Resm yelik listeleri bulunmamakla birlikte Kuuba
Erefe gre byle bir listenin yaynlanmas, Ortadou'daki
birok devlet adamn rahatsz edecekti. Byle bir liste
onlarn I. Dnya Sava ncesinde ve esnasnda Trkler
iin neler yaptklarn ve karlnda ne kadar para
aldklarn gsterecektir.
152

Tekilat Mahsusa, tm islam dnyasnn destekledii bir
servisti, bu sebeple dnyada ok aktif bir istihbarat servisi
olmas gerekiyordu ve yleydi. Bu adan MiT'le
kyaslanmas yanl olur, nk MT sadece Trkiye'nin
istihbarat servisidir, halbuki Tekilat Mahsusa, tm slam
dnyasnn istihbarat servisi olma zelliini tayordu ve
elbette ki ok etkiliydi. MiT'in to
humlar tabii ki bu rgtten yeermitir. Ancak gizlilie
riayet hususunda kanaatimizce MiT'ten ilerideydi. unu
sylemek gerekir ki; ttihatlarn liderinden birisi olan
Cemal Paa hatratnda dahi Tekilat Mahsusa hakknda
fevkalade ketum davranmtr. Netice itibariyle bugn Trk
istihbarat servislerinde olan ketumiyet zafiyetini, Tekilat
Mahsusa halletmiti.
te Tekilat Mahsusa'nn yldzlar:
Enver Paa, Binba Sleyman Askeri, Eref Kuuba,
Rauf Orbay, erkes Ethem, Abdlaziz ElSinusi, Dr. Esat
Ik Paa, Hsamettin Ertrk, Mehmet Akif Ersoy, Cezayirli
Emir Ali, Afyonlu Ali etinkaya, Ali Fethi Okyar (Serbest
Cumhuriyet Frkas'nn kurucusu, Paris ve Londra
Bykelisi), Binba Msrl Aziz Ali Bey (sonradan Msr
ordusunda general), Nuri Killigil, Binba Fuat Bulca
(sonradan THK Bakan), Temen slam Bey (Fuat
Paa'nn olu), Binba Mustafa Kemal Bey (Atatrk,
Hareket Ordusu Kurmay Bakan), Yzba Manastrl Nuri
Conker (Osmanl Meclisi Mebusan azas), Dr. Refik
Saydam (sonradan Bakan ve Babakan), Piyade Yzba
erkes Reit (erkes Ethem'in aabeyi), Temen Yakup
Cemil (1913'te Harbiye Nazr Nazm Paa'y vurarak
ldrd, 1916'da vatana ihanetten asld), Dr. Bahattin
akir, Mithat kr Bleda, Ohrili Eyb Sabri, Fuat Balkan,
Temen Hilmi Musallimi (1915 Svey Kanal
Harekt'nda Krt mcahitlerin komutan, Said Halim
153

Paa'nn katibi), smail Canbulat (ttihat Dahiliye Nazr,
1926 stiklal Mahkemesi'nde asld), Piyade Subay Rasuhi
Bey, (sonradan Mustafa Kemal'in yaveri), Filibeli Hilmi Bey
(ttihat Terakki Mfettii, 1926'da asld), erif Burgiba
(Habib Burgiba'nn babas), Arabistan'da bnr Reit.
Osmanl Devleti'nin son zamanlarnda, siyas btnln
korunmasn temin etmek, ayrlk hareketleri engellemek
ve yabanc devletlerin Ortadou'daki istihbarat ve gerilla
faaliyetlerine kar koymak amacyla kurulan Tekilat
Mahsusa, rao
dern manadaki ilk Trk istihbarat servisiydi. Tekilatn nde
gelen idarecisi Kuuba Eref Bey, Sultan Abdlhamit'in
Kuubas'nn oluydu. Trkiye'den ayrlmak zorunda
kalan 150'likler listesinde yer ald. Bu zelliiyle
istihbaratlarn vazgeilmez kaderi olan "kahraman" ya da
"hain" olmak tercihleri arasnda o dnemde mecburi olarak
ikinci gruba girdi. Ancak daha sonra 1938'de affedildi ve
Trkiye'ye geri dnd. Kuuba Eref Bey (Eref Sencer),
Sleyman Askeri, mer Naci Bey, Hac Sami Bey gibi
tekiltn st dzey isimleri dndaki 30 bin kiilik
istihbaratlar ordusu, yaptklar grevlerle ve srlaryla tarih
oldu.
stihbarata Deer Vermeyen Babakanlar
Asker cuntann, 1960 lhtilali'nde Emniyet Genel Mdrl
stihbarat Daire Bakanl'nn o zamanki adyla nemli
ler Dairesi'nin bana getirdii Ergun Gkdeniz yle
diyor: "1960, 1962, 1963 isyan giriimleri, 12 Mart 1971 ve
nihayet 12 Eyll 1980 geldi ve geti... Bu dnemlerde grev
alan sorumlu Babakanlar istihbaratn ve istihbarat
kurulularnn nem ve deerini asla ama asla anlamadlar,
istihbarata ve rgtlere ekingen gzle baktlar, uzak
durdular."
154

Bu szlerle Gkdeniz gerekten lkemizde deimesi
gereken baz tavrlara iaret ediyordu. Hassasiyet ve
gereken ilgi gsterilseydi, belki de geen yllarn seyri
demokrasimiz asndan daha farkl ve parlak olabilirdi.
Devletin ba hibir zaman istihbarata ilgisiz kalmamaldr.
ou lkede devlet bakanlar istihbarat servislerinin
iinden kmtr. Ehud Barak, Yuri Andropov, Yevgeniy
Primakov, Vladimir Putin, George Bush gibi. stihbarata
deer vermemek Demokrat Parti ynetiminin de sonunu
hazrlamt. DP'liler ihtill olabileceini akllarndan bile
geirmemilerdi. Ve ilgintir ki ihtillle ilgili duyumlara da
ilgi gstermemilerdi.
Halbuki 1957 ylnda, zamann ileri Bakan Namk
Gedik'in de haberdar olduu ve Babakan uyard bir olay
cereyan etmiti. stanbul Emniyet Mdr Hayrettin
Nakipolu'na ABD stanbul Bakonsolosluundan telefon
gelmiti. Nakipolu'nu arayan konsolosluk grevlisi, CIA'in
stanbul stasyon efiydi. "Burada bize snmak istediini
syleyen bir Trk yzbas var. Trkiye'de ihtill
yaplacan sylyor, bilgiler veriyor. Gelin aln yzbay"
diyordu CIA stasyon efi. Bu subay Yzba Samet Kuu
idi. Yzba alnd ve sorgulandktan sonra MiT'in o
zamanki ad olan MAH'a [Mill mle(Emellere) Hizmet]
teslim edildi.42
Cumhurbakan Fahri Korutrk de istihbarat ve MT'e souk
bakan yneticilerimizden biriydi. 1988 ylnda Blent Ecevit
unlar sylyordu: "Benim genel bir prensibim var.
stihbarat servisleriyle fazla i ie olmamak gerek. Servisle
fazla dayanma ve servise tam olarak inanmak siyaset
adamn yanltr."43
stihbarata yakn olmak kaytsz artsz her eye inanmak
ve gvenmek olarak alglanmamaldr. Zaten yakn bir iliki
iinde olunursa sivil idareci, nelere gvenmesi gerektiini,
155

nelerin phe arz ettiini tahmin edebilecektir. stihbarata
yakn olan ve kymetini iyi bilen yneticilerin yanlma
anslar olduka azdr, bunun akldan karlmamas
gerekmektedir.
12 Mart Muhtras, 12 Eyll, CIA ve MT
21 Ocak 1972 gnl Daily Telegraph gazetesinden bir
alnt: "1971 Trkiye. Ordunun giriimlerinden hemen sonra,
hkmetin zorunlu istifasnda CIA ajanlarnn eylemli
katklar."44
"3 Temmuz 1974'te yabanc ajanslarn verdii baz
haberlerde 'Watergate skandahna ismi karan eski Beyaz
Saray dan
42. Tuncay zkan, Bir Gizli Servisin Tarihi
43. Cneyt Arcayrek, Darbeler ve Gizli Servisler
44. Daily Telegraph, 21 Ocak 1972
manlarndan Howard Hunt, CIA'de alt 20 yllk sre
zarfnda grevinin, daima yabanc hkmetleri devirmek
olduunu sylemitir.' Bu konuda ABD'de bir dava da
almt."45
12 Mart'tan nce Trkiye'deki haha retiminin
yasaklanmas ile ilgili olarak ABD'nin muhtelif basklar
olmutu ancak Trkiye ABD'nin arzular istikametinde
davranmamt. 12 Mart geldi geti. Asker cuntann
ynetime getirdii Nihat Erim hkmetinin ilk ii haha
retimini yasaklamak oldu. Muhtra geliiminde Babakan,
Cumhurbakan ve MT mstear arasndaki iletiim u
ekilde cereyan etti:
"Babakan Sleyman Demirel, 10 Mart 1971 gn, MT
Mstear Fuat Dou'yu Babakanla ard. 1968 genlik
156

hareketinin dalga dalga yayld, Trkiye'de de zellikle
stanbul'da eylemlerin zirveye kt bir dnemden
geiliyordu. Ankara'da her gn asker mdahale sylentileri
konuuluyordu.
Babakan Demirel, MT Mstear'na unlar syledi:
'Birtakm sylentiler dolayor, orta yerde darbeyi gerektiren
bir vaziyet yoktur. Biz nihayet seilmi bir iktidarz. Orada
da zorla oturuyor deiliz. Dokuz on gn evvel de gvenoyu
saylabilecek bte uygulamasndan gemiiz.
Cumhurbakan'na gidiniz ve benim kayglar iinde
olduumu syleyiniz. cap ederse ben de kendisiyle
grrm.'
MT Mstear, Babakan'dan ald bu mesajla hemen
ankaya Kk'ne kt. Cumhurbakan Cevdet Sunay,
komutanlara ok tesir edebilecek durumda deildi.
'Ben msterihim, Sleyman Bey de msterih olsun' dedi.
Mstear Fuat Dou, bu cevapla Babakanlk binasna
dnd. Ancak gerekte ne Cumhurbakan ne de
Babakan msterihti. Demirel, MiT'ten haber alamaynca
ahs bir istihbarat metodu olarak ordudaki eilimi
anlayabilmek iin, ei Nazmiye Hanm, Genelkurmay
Bakan ve Kuvvet Komutanlarnn elerinin katl
45 Cneyt Arcayrek, Darbeler ve Gizli Servisler
d bir ay partisine gnderirdi. Nazmiye Hanm
dndnde 'Hibir ey grnmyor, herkes sakin ve
normal konumalar yapld1 diye izlenimlerini sylerdi. 12
Mart'tan bir gn nce de Nazmiye Hanm normal
izlenimlerle dnmt. Halbuki sivil otoritenin kesin
hakimiyeti altnda olmas gereken istihbarat servislerinin bir
157

Babakan bu duruma drmemesi gerekmektedir."46
stihbaratlara gre Fuat Dou, 12 Mart'n olacan gn
gnne biliyordu ama Babakana sylemedi. Bu durumun
sebebi olan MiT'in asker yapsn ve Fuat Dou'yu ileride
ele alacaz, devam edelim.
Nitekim iki gn sonra Genelkurmay Bakan Memduh
Tama ve drt kuvvet komutannn imzasn tayan 12
Mart Muhtras geldi. Muhtrann ncs Hava Kuvvetleri
Komutan Muhsin Batur idi.
Bu kez Cumhurbakan Cevdet Sunay, MT Mstear Fuat
Dou'yu ard.
"Bir Muhtra vaziyeti var. Sayn Demirel'e syle, istifa etsin"
dedi.47
Fuat Dou bu mesajla Demirel'e geldi. Demirel, telefonun
tularn evirip Kk' arad.
Sunay:
"Vaziyet beni de at"48 diye cevap verdi. MT ve Sunay
bildiklerini Muhtra ncesinde Demirel'e sylememilerdi.
Neticede Demirel Hkmeti istifa etmek zorunda kald.
Ancak, o muhtral gnlerde Cumhurbakan ile Babakan
arasnda mekik dokuyan MT Mstear Fuat Dou da
makamn kaybetti. 12 Mart asker cuntas, onu MiT'in
banda grmek istemiyordu. Be yl MT' yneten Dou,
Trkiye'nin Lizbon Bykelilii'ne atand. 12 Mart'n
kudretli isimlerinden Faruk Grler ve arkadalar,
46. Tuncay zkan, Bir Gizli Servisin Tarihi
48. age
158

MiT'in bana kendi gvendikleri isimleri getirmek
istemilerdi. Mstearla Korgeneral Nurettin Ersin,
yardmclklara ise Recep Ergun ve Rt Kazanda
Paalar getirildi. de askerdi.
Mill stihbarat Tekilat devletin zirvesindeki "iktidar
mcadelesi"nde o zamana kadar ilk defa bylesine ciddi
bir ekilde dikkate alnyor ve elde edilmeye allyordu.
Ancak bu giriimlere dnk tepkilerin ilk kvlcmlar yine
MiT'in kendi iinden geldi. Ankara ve stanbul'daki MT
grevlileri, istihbarat dnyasna mahsus metotlarla (imzasz
mektuplarn uumas vs) MiT'in gnlk politikann iine
ekilmesine matuf giriimlere isyan ettiler. stanbul'da bu
hareketin ncln yapan MT mensuplar, daha sonra
Trkiye'nin isimlerini oka duyaca Hiram Abas ve
Mehmet Eymr ikilisiydi. stanbul ekibi daha ok Tekilat'ta
yaplmas gereken reformlar zerinde dururken, Ankara'da
Nurettin Ersin ve ekibinin istifas isteniyordu.
Burada unu sylemek gerekmektedir; CIA nceki konuda
bahsettiimiz gibi 27 Mays 1960 ihtilali ile artk Trkiye'yi
bir faaliyet alan olarak programlarnn arasna sokmutur
ve bu tarihten itibaren aktif olarak Trkiye'dedir. 1960
ihtilalinin mehur generali Cemal Madanolu unlar
sylyor:
"CIA 27 Mays'tan sonra gzlerini at. Sonradan bize el
atmaya balad ve ordunun iine girdi. MT'i iyice rgtledi.
Bize 'sicil verir1 hale geldi. Amerikan mavir heyetleri gelir
hakkmzda rapor tutard. Sonra bu raporlara gre geri
hizmete gidersiniz... 12 Mart, CIA'in gzel manevrasyla
yn deitirdi. Yn deitirmese de beter olacakt ya..."49
12 Mart olay ile ilgili olarak CIA kkenli Robert Kommer'in
syledikleri de CIA1 in Trkiye'deki fiili mdahaleleri
asndan fevkalade nem arz etmektedir:
159

"Biz, o yllarda mfredatn teknik alanlara oturtmak
suretiyle ODT rencilerini politika d tutabileceimizi
sanmtk.
49 age
Halbuki niversiteyi, giderek politize olan Trkiye'nin
dnda tutmak imkn yoktu."50
hsan Sabri alayangil de 12 Mart'ta CIA'in byk lde
mdahil olduunu sylemitir:
"12 Mart'ta CIA vardr. Byk lde vardr. 12 Mart'ta
haha vardr. Papadopulos vardr. CIA'in nasl hareket
edecei tahmin edilemez. Trkiye kendi istihbarat gcn
kuvvetlendirmek iin srail istihbaratyla, Amerikan
istihbaratyla, Iran istihbaratyla daima ve organik
mnasebetler iindedir. Bunlar her sene kendi efleriyle
toplanrlar. Washington'da, Tahran'da, Telaviv'de
'istihbarat' mbadelesi yaparlar... imdi istihbaratlar
Amerikallarla organik mnasebetler iinde olduuna gre,
Amerikal 'u adam benim adamm, unu yerletirelim
solcularn arasna' diye rahata ibirlii yapabilir. stihbarat
alannda bu i rahat yaplabilir... stihbarat bnyesindeki
profesyonel dejenerasyon her hareketin tesiri altndadr...
Benim istihbarat efim kendisi farknda bile olmadan CIA
benim altm oyar. Elinde imkn var. Adam girmi, enfiltre
benim iin. Onun iin hi amam, aramam da, bulamam ki,
nasl yapt bulamam."51
2000''e Doru dergisinin 11 Aralk 1987 tarihli yazsnda u
hususlar ifade edilmitir:
"12 Eyll'den ksa sre nce ABD Mill Gvenlik uzman
Paul Henze, Hava Kuvvetleri Komutan Tahsin
ahinkaya'ya yanat: 'Umarm Trkiye'de durumun
160

kontrolden kmasna izin vermezsiniz' dedi.
ahinkaya glmseyerek Trke cevaplad: 'Merak
etmeyin... Paul, seninkiler nihayet yaptlar. (Your boys have
done it.)' 'Kim bizimkiler?'
'Senin generaller Trkiye'de darbe yaptlar.' 'yle mi, ok
memnun oldum.'
50. age
51. age
Derin bir i ekti. 8 aydr bu an bekliyordu."52 Bu notlardan
sonra, durumun fevkalade netletii sizce de grlmyor
mu?
CIA, MiT'e Hakimdi.. Halen Hakim mi?
1956 ylnda zamann Babakanlk Mstear Ahmet Salih
Korur'un tekiltta yapt denetim ve incelemeler
neticesinde Menderes'e verdii bilgilerde unlar
bildiriliyordu:
"Amerikallar, Mill Emniyete hakimdi. Para vererek tekilata
nfuz ediyorlard. Tekilatn btn dosyalar CIA'in kontrol
ve bilgisindeydi.
stanbul'da Mill Emniyete ait bir okul, tekiltn stanbul
yaplanmas ve Yeilky'deki soruturma birimi tmyle
Amerikallarn emrinde. Okullara ve soruturma
tekiltlarna Amerikallar dorudan para veriyorlar. stanbul
blge bakanlna direkt para dyorlar. Karlnda i
istiyorlar. Serviste grev alanlarn ou Amerikallardan
para alarak i yapmann onurlarn rencide ettiini
syledi."53
161

Grld zere servisimiz o zamanlarda CIA'in aylklaryla
alyordu, bunun ne derece mill bir servis olduu elbete
ki phelidir. Bu ekilde para mukabili i grdren CIA,
dolarlaryla 1953'ten itibaren Mill Emniyet'e girmiti.
Menderes durumun vahametini izale etmek iin Mill
Emniyet'in deneine CIA'den aldklar para kadar bir
blm eklemitir. Ve yabanc servislerden para alma iini
yasaklam, CIA de bu hususta bilgilendirilmi ve
uyarlmtr.
Ancak bir sre sonra her ey eski haline dnd. CIA yine
bildii usulleri uygulamaya devam etti. Bu konuda Victor
Marchetti'nin "CIA" adl kitabnda u not gemektedir:
52. 2000te Doru, 11 Aralk 1987
53. Soner YalnDoan Yurdakul, Bay Pipo
"Baz mttefik lkelerde CIA, ev sahibi farknda olmadan
istedii bilgiyi temin edebilmektedir. Buna mukabil CIA de
teknik yardmlarda bulunmaktadr."54
stihbarat servisleriyle ilgili nemli konulardan biri de
rgtlerin birbirleri arasndaki ilikilerin sadece
"espiyonajkontrespiyonaj" faaliyetlerinden mi ibaret
olduu hususudur. Yani bu ilikileri her zaman gizli savalar
m ekillendiriyor? Birinci ve kinci Dnya Savalar ile
Souk Sava dnemlerinde gizli servisler arasndaki
faaliyetlerde genelde "sava" eksenli bir durumun hakim
olduu dorudur. Ancak zellikle baz istihbarat servisleri
arasnda youn bir ibirlii olduu da bir vakadr. CIA ve
MT arasnda olduu gibi. Politik stratejileri birbiriyle rten
ngiltere ve ABD'nin de uzun yllar istihbarat faaliyetlerinde
ibirliine gittii malumdur, ingilizlerin British Security
Service (MI5) ve Secret Intelligence Service (SISMI6) gibi
tekiltlarnn CIA ile koordinasyon iinde deerlendirdii
162

bilgileri snflandrmada ve analiz yapmada baarl olduu
grlmektedir.
Krfez Sava esnasnda modern teknolojiyle donatlm
asker cihaz ve materyallerin kullanld gerei bir tarafa,
Kuveyt iinde ve hatta Irak'ta ingilizlerin ve Amerikallarn
Arap kkenli casuslar kullanmalar istihbaratta insan
unsurunun hl nem tadna nemli bir gstergesidir.
Yine Sovyetler Birlii'nin ve Dou Bloku'nun dalmasnda
perde gerisindeki espiyonaj faaliyetlerinin aktif olduu da
bilinen bir husustur.
Ancak kreselleen gnmz dnyasnda istihbarat
faaliyeti, sava eksenli olmaktan km, tm ynleriyle her
sahada bir bilgi ve a sava olarak karmza kmtr. Ve
efsane istihbarat servisi KGB'nin tarihe gmlmesiyle, ABD
istihbarat bu globallemeye hakim olan birinci servis
konumuna ykselmitir. Teknik ve ekonomik imknlar da
devasa boyutlarda olan bu tr bir gizli servisin dier gizli
servisler zerinde hakimiyet kurmamas mmkn m?
54 Victor Marchetti, CIA
MiT'in kulland tm cihazlar, 196O'l yllardan itibaren
byk oranda CIA tarafndan temin edilmitir. Birok MT
eleman, CIA dzenlemeleriyle kurs grmtr. MiT'te
kstebek olarak addedilen ve bu ekilde yarglanp hapse
giren MT mensubu Sabahattin Savaman, yllarca MT
personelinin bir CIA personeli gibi yurtiinde ve yurtdnda
CIA hesabna altn ve CIA'ye hizmet ettiini
sylemitir.
Bu konuda kaydedilmesi gereken bir beyann sahibi de
Ergun Gkdeniz'dir. Gkdeniz yle demektedir: "ABD ve
CIA sistemi u ekildedir, ileride bir adamn Trkiye'de nasl
ibana gelebileceini evvelden planlarlar. Transfer edilen
163

oyuncunun sol ak m, sa ak m oynayacan bilirler."55
1953 ylndan beri Trk istihbarat servisini takip ve tarassut
altna alan CIA'in MlT ve istihbarat servislerimiz zerinde
halen sren bir hakimiyeti olduunu sylemek abartl
olmayacaktr. Ancak bunu, biraz nce zikrettiimiz,
Menderes dnemi ve hemen akabindeki zaman diliminde
olduu gibi tam bir ekonomik hakimiyet olarak alglamamak
lazmdr. Bu operasyonel bir hakimiyettir. Mahhas olarak
unu syleyebiliriz: MT ve istihbarat birimlerimiz maalesef
ki uluslararas arenada CIA'in istemedii ve bilmedii hibir
operasyona imza atamazlar. Trkiye'yi derin bir ekilde
heyecanlandran Apo operasyonu bile fazlaca abartlmtr.
Bu operasyon CIA'in MiT'e bir hediyesidir. Echelonla
Apo'nun yerini tespit etmiler ve MiT'e "Gelin aln"
demilerdir. lkemizin bunun mukabilinde hangi bedeli
dedii ise mehuldr. Arzu ederdik ki dnya istihbarat
literatrnde efsane isim ve operasyonlar arasnda CIA,
KGB, Mossad deil MT operasyonlar yer alsn. CIA,
istihbaratn valyesi olarak brakn normal istihbarat
operasyonlarn, dier lkelerin istikballerini belirleme ve
ihtillleri dzenleme, insan beynini ynlendirme ve
elektromanyetik harekt ilerini uzun yllardan beri
yapmaktadr.
55 Tuncay zkan, Bir Gizli Servisin Tarihi
Asker, stihbarat ve MT
1965 ylna kadar MiT'in almalarn dzenleyen herhangi
bir kanun yoktu. Ak sylemek gerekirse bu zaman dilimi
ierisinde MAH ve MEH kanun dayanaktan yoksun olarak
faaliyet gstermiti. 1965'te 644 sayl kanun ile Mill
Emniyet Hizmetleri Tekilat, MiT'e dntrld ve
faaliyetleri kanuna baland. Bu kanunla birlikte MT
devaml bir ekilde i istihbarat ve yabanc lkeler
164

istihbarat grevlerini birlikte yrtmtr.
1983 ylnda karlan 2937 sayl yeni kanunla MlT,
Bakanlar Kurulu dndaki bir organ olan Mill Gvenlik
Kurulu iin bilgi toplama merkezi zelliini almtr. nceki
kanunda MT zaten toplad istihbarat konusunda MGK'y
bilgilendiriyordu. Bu itibarla MT konusunda kan kanunlar
muhtelif tenkitlere maruz kalmtr. MiT'e personel yetitiren
kaynak Silahl Kuvvetler'di. Tekilatta alan siviller de
olmakla birlikte tenkit edilen noktalardan birisi Mill
Savunma Bakan'nn oluru ile MiT'e alnan subay ve dier
asker personelin ordu ile ilikisiydi. 1965 ylnda emekli
General Kenan Esengin Meclis'te u szlerle MTOrdu
ilikilerine muhalefet etmiti: "Uzunca bir mddet istihbarat
tekiltnda alan bir subay ktaya dnd zaman birok
mevzulara bulat iin artk asker vasflarn kaybeder."56
Eski Mill Birlik Komitesi yelerinden Senatr Haydar
Tunkanat, Mill Savunma'dan ve dier Bakanlklardan
MT kadrosuna alnacak ihtisas sahibi elemanlar iin
mecburiyet varsa bunlar daimi olarak tercih etmek suretiyle
ya MiT'te ya da orduda kalmak iin ikisinden birini tercih
etmeleri gerektiini syleyerek radikal bir tavr koymutur.
Hakikaten hi olmazsa bu ekilde bir uygulamaya gidilseydi
muhtelif olumsuzluklar daha 1965 ylnda engellenebilirdi.
Belki asker darbeler nceden haber alnabilecekti. Ordu
darbe yapmay planlyorsa, asker ekseriyeti bulunan bir
istihbarat servisi
nin bu tehlikeyi sivil iktidara bildirmesi beklenemezdi. Kald
ki MiT'te grev yapan asker personelin tayin ve terfileri,
mevzuat gerei tamamen Genelkurmay'n yetki
alanndayd.
165

nemli ler Dairesinin nemli adam Ergun Gkdeniz bu
hususta unlar sylyor: "Darbeyi kim yapacak? Askerler!
Darbeyi kim haber verecek? Gelecei ile, terfi imkn,
atanmas ile, alaca sicil ile yani her eyiyle
Genelkurmay'a bal gizli servis MiT'te grevli subaylar!
Silahl Kuvvetler'in yapaca darbeyi, MiT'te grevli bu
konumdaki asker kiiler neden ama neden nceden
Babakan'a bildirsinler?"57
ok arpc ve isabetli tespitler. MiT'in
sivilleememesindeki ya da bu konudaki almalarn
fevkalade gecikmesindeki etkenlerden birisi ve belki en
nemlisi bu.
1965'ten 1983 ylna kadar MiT'in asker yaps daimi bir
surette takviye edilerek glendirilmitir. 1983'te Mill
Gvenlik Konseyi, MiT'in asker yapsn muhafaza etmitir.
1995 yl itibariyle dahi, MT kendi elemanlarn
yetitirememekte ve eleman kayna olarak halen asker
birimleri kullanmaktadr. MiT'in etkili operasyon timlerinin
ekseri bir ksm zel Kuvvetler Komutanl bnyesinden
ithal edilmektedir.
1983 ylnda asker cunta srasnda yrrle giren ve
halen tekiltn kanunu olan 2937 sayl kanunla, MlT
Mstear olarak atanan asker kiiler, tmyle Silahl
Kuvvetler Personel Kanunu'na tabi tutulmutur. Dikkati
eken dier nokta, MT ilerinde grev alacak subaylarn
saptanmasnda Mill Savunma Bakanl'nn devreden
karlmas, yetkinin dorudan Genelkurmay Bakanl'na
balanmas olmutur. Bir baka deyile bu durum MiT'in
aka Genelkurmaya balanmasdr. politika istihbarat
da yapan MiT'te, subaylarn grev yapmasna ve servisin
bana asker mstear atanmasna verilen nem,
askerlerin "MT'i denetim altnda tutma" abalarnn bir
gstergesi olmaktadr.
166

Yine 1983'te asker cunta, MtT'i dorudan Babakana
balamt. MT sadece Babakana kar sorumluydu.
Halbuki nceki kanunda MT, Babakanla balyd ve
kanaatimizce bu ok daha isabetli bir uygulamayd. Bu
durumda MiT'in hiyerarik ballk zincirindeki siviller daha
fazla oluyordu. Babakan, MT hususunda bir Bakana
grev verebiliyordu. Ayrca nceki kanundan farkl olarak
MT Mstear deil, MT Mstearl Babakana
balanyordu. (2937 sayl kanun m. 3) Bu durumda
Genelkurmayn MT Mstear zerindeki etkisi daha n
plana km oluyordu. Halbuki demokratik bir hukuk
devletinde, bir istihbarat servisinin bann tayininde
Babakann takdir ve telkinlerinin ncelikle kymet tamas
gerekmektedir.
MT Mstearn nerme hakk Babakandan ok askerlere
ait olunca Anayasa gerei gvenlik ve savunma ilerinden
birinci derecede Bakanlar Kurulu'nun mesul tutulmas
prensibi havada kalmaktadr. MT' siyas sistemin
merkezinde, fakat sivil otoritenin (hkmet) g alan
dnda tutan bu yaklam, kurumun yetkilerini
kullanmasndaki keyfilii arttrmtr.
MT'in ordu yapsndaki deime ve gelimeleri izlemesi
yasaktr. Bu bir su tekil etmektedir ve bunu su olmaktan
kartmaya, herhangi bir siyas iktidar henz teebbs
etmemitir. Bu durumda lkemizin en nemli istihbarat
servisi konumunda olan MT'e ordu bnyesindeki tehlikeli
geliimler, darbe planlamalar ve illegal faaliyetler hakknda
Genelkurmay stihbarat Bakanl tarafndan bilgi verilmesi
gerekmektedir. Ama bu hibir zaman olmamtr ve
olmayacaktr. Ancak dier yandan bakldnda
Genelkurmay istedii bilgi ve istihbarat arzu ettii zaman
MiT'ten alabilmektedir.
167

smi zikredilmeyen bir istihbarat u ilgin aklamalar
yapmaktadr: "MT, bilgileri toplar, analiz eder, rapor verir.
rnein renci ve ii kesimindeki hareketleri toparlar,
raporlatrr, Genelkurmaya da verir. Bu suretle
Genelkurmay olaylardaki boyutlanmalar grr, lkenin
geleceinden duyduu endielerle
ayaa kalkar ve darbe srecine girer. Yani MiT'in verdii
raporlar abartlr. Genelkurmaysa, bnyesindeki
kuvvetten toplad istihbarat hususunda MT'
bilgilendirmez."
Gerekten Genelkurmay istihbarat, bnyesindeki kuvvet
komutanlklarnca yaplmaktadr ve Genelkurmayn temin
ettii bilgi ve materyal hususunda MT' bilgilendirmesi fiilen
sz konusu deildir. Koordinasyon toplantlar ve giriimleri,
bu hususta yeterli bir gelime kaydedememitir.
MT, Babakanlar Dikkate Almyor mu?
MiT'in ordu iinde istihbarat faaliyeti yapamayacan ve
yapamadn, bu tr bir almann su tekil edeceini
sylemitik. Aslnda bunu yapabilmesi gerekmektedir.
nk ordu iinde de MT' ilgilendiren istihbar olaylar
cereyan edebilir ve etmitir. En bariz rnekleri gemite
yaanan darbeler, darbe oluumlar ve muhtralard. Bu tr
tehlikelerin demokratik hukuk devletlerinde hibir zaman
gzard edilmemesi gerekmektedir. Netice itibariyle, asker
darbeler de anayasal sulardr ve devlet rejimine ve
sistemine ynelik eylemlerdir.
Bu noktada MiT'in zerindeki fiili ve kanun Genelkurmay
hakimiyetini ve Babakann MiT'in ballk hiyerarisindeki
sembolik statsn iyi deerlendirmek gerekmektedir.
168

Bu konuda entelektel bir birikime sahip eski MT mensubu
Mahir Kaynak evvelce u deerlendirmeyi yapmtr: "MT,
ordu iini gzleyemez, yasaktr, ancak Genelkurmay
Bakannn izni ile byle bir takibat yaplabilir. Genelkurmay
MiT'ten istedii gibi faydalanabilmektedir. Ama MT hayr.
Ayrca MT, Cumhurbakanna, Babakana ve
Genelkurmay Bakanna birbirinden farkl muhtevada
raporlar verebilmektedir. Ve unu syleyeyim, MT,
Babakana katlanmaktadr. MT, kendini Genelkurmaya
bal saymaktadr. MT'in Kkle ilikileri ise kkte otu
ran adama gre deiir. Kkte oturan adamn ordu
zerindeki etkinlii nemlidir. Ordu zerinde etkisi veya
irtibat fazla yoksa ona da fazla bir ey vermezler."58
Blent Ecevit'in 1988 yl aklamalar da u yndeydi:
"Szde MT, Babakanla bal. Hayr, aslnda
Genelkurmaya baldr. .. Kbrs harekt boyunca zel
Harp dairesinin adamlarndan tek bir bilgi gelmedi."59
Beyanlarla zikredildii gibi demokratik bir hukuk devletinde
asl sorumluluu tayan seilmi sivil otoritenin emirleri ve
hakimiyeti altnda olmas gereken istihbarat tekiltlarnn
bu grnm fevkalade sakncal durumlar meydana
getirebilecektir. Sivillerin stnln ifade eden
demokratik toplumlarda istihbarat servisleri de kat' surette
sivil otoritenin egemenlii altnda almaldr.
Emniyet stihbarat ile MT Dman Kardeler mi?
1980 ncesinde EGM'nin istihbarat arenasnda ok fazla bir
arl yoktu. Kurum, istihbar adan genelde MiT'in
denetimindeydi ve bu dnemde MT tarafndan
operasyonel amal olarak kullanlmaktayd. EGM bu
dnemde ayrca PolDer ve PolBir biiminde iki zt
kutuplanmaya maruz kalm ve grev yapamaz duruma
169

gelmiti.
Ancak zamanla Emniyet stihbarat Daire Bakanl
organize olarak, aktif istihbaratta yerini almtr. zellikle
PKK ile mcadelede ve genellikle MT, Emniyet ve asker
istihbarat birimleri arasndaki egdm yetersizlii
sebebiyle muhtelif sorunlar ortaya kmtr. Hatta bu
istihbarat servislerinden her birinin kendisini daha iyi
gsterebilmek iin dierlerinden bilgi ve materyal kard
hadiseler de grlmtr. Bu etin rekabet zaman zaman
istihbarat rgtlerinin birbirlerini ypratmaya almasna
kadar ulamtr.
Bilhassa, Kasm 1996'da cereyan eden Susurluk
kazasndan sonra, MTAsker ve Emniyet arasndaki g
sava iyice kzmtr. Buna bir de emniyet istihbarat ile
asker istihbarat arasndaki casusluk sava eklenince, iler
iyice sarpa sarmtr.. Neticede, birbirleriyle koordineli
olarak devlet menfaatleri iin almas gereken
istihbarat kurumu birbirine dm bir vaziyete
gelmilerdir.. Bu hal ise bir devlet iin fevkalade talihsiz bir
durumdur.
MT, hem stratejik istihbarat hem gvenlik istihbarat
yapmaktadr. EGM genel olarak gvenlik istihbarat
yapmakla birlikte, bazen stratejik istihbarat almas da
yapmaktadr. Genelkurmay ise, asker istihbaratn yannda
hem gvenlik hem de stratejik istihbarat almas
yapmaktadr. Bu ynyle de askerlerin devlet istihbarat
almalarndaki arlklar olduka artmtr.
Grld zere, her istihbarat rgtnn grev alanlar
gvenlik istihbaratnda akmaktadr. istihbarat olarak
170

da adlandrlan gvenlik istihbaratnn en nemli sakncas,
ksr siyas ekimelere taraf olma ihtimalinin yksek
olmasdr. Bu istihbaratla uraan kiiler, devlet karlarn
siyasete alet etme gibi bir hataya debilirler. Bugne
kadar MT' ypratan konular hep i istihbarat faaliyetinden
kaynaklanmtr. Ayrca kat' surette siyaset d kalmas
gereken askerlerin, i istihbarat yapmalar ve i gvenlikte
kullanlmalar olduka sakncal bir durumdur. EGM de
yapt i istihbarat almalarnda, siyas g odaklarnn
menfaatlerine alet olmayacak bir yapda organize
edilmelidir.
Gnmzdeki MTEmniyet ekimesi ve son olarak
1997'de Emniyet ile Genelkurmay arasnda yaanan
casusluk skandali (Sarmusak Hadisesi), hep siyas meneli
problemlerdir. Burada en nemli tespit, istihbarat
faaliyetinin, lkenin uzun vadeli yksek menfaatleri
amalanarak yaplmas gerektiidir. Bu itibarla, hem
siyasetiler hem de askersivil istihbarat servisleri bu
konuda byk bir hassasiyet ierisinde olmaldrlar.
Emniyet istihbarat faaliyeti zellikle mevzuatmzca su
saylan eylemlerde ve oluumlarda bulunan hedeflere
yneliktir. Oysaki
MT, su tekil etmeyen faaliyet ve oluumlar da grevi
gerei takip altna alabilmekte ve su d konularla
ilgilenebilmektedir. Bu itibarla sua ynelik icra yetkileri de
kullanabilen Emniyet Tekilat ile MT arasnda bir rekabet
olmamaldr. Ancak grev alanlar i gvenlik sahasnda
benzer faaliyetleri iermektedir. Bu hususta net
dzenlemelerin yaplmas gerekmektedir.
Eymr'n isabetli olarak beyan ettii gibi, ayn sahada
alan istihbarat servislerinin saysnn artmas, tabii
olarak, bu servislerin arasnda rekabet, gvensizlik ve
171

birbirlerinin ilerine karma gibi sakncalar dourmaktadr.
Bu gibi servislerin saylarnn okluu, dman istihbarat
unsurlarnn bunlarn iine szmasn da kolaylatrmaktadr.
Ayrca istihbarattaki baboluk ve egdmszlk kaynak
israfn da artrmaktadr. rnein Diyarbakr'da PKK
konusunda bilgi getiren A kayna, bu bilgiyi hem MT hem
Emniyet hem de Jandarma istihbaratna bildirip ayn bilgi
iin ayr istihbarat biriminden rahatlkla para koparabilir.
unu sylemek gerekir ki, EGM istihbaratnn i gvenlikte
baarl olduu hususu izaha gerek duymayacak kadar
aktr. Bu konuda kfi donanm ve tecrbeye ulalmtr.
Amerikan FBI sisteminde olduu gibi i gvenlik istihbarat,
Emniyet'in yetkisine brakldnda, Emniyet istihbarat bu
iin altndan en iyi biimde kalkabilecektir.
Mesela 3 Kasm seimleri ncesinde, Emniyet Genel
Mdrl stihbarat Daire Bakanl'nn yapt tahmin
doru kmtr. Seime birka hafta kala stihbarat Daire
Bakanl 81 ilde anket yaparak devletin ilgili birimlerine
iletmiti. Yaplan anketin sonular seim gn, ilgili birim
amirlerinin masasndayd. Anket sonulan AKP'nin % 34
olarak gerekleen oy orann iki puan yukarda gsterirken
CHP'yi tam tutturmutu. Dier partilerin baraj altnda
kalaca sinyalini veren stihbarat Dairesi, buna hi ihtimal
vermeyen ynetim kademesine, seim sonularnn
aklanmasyla "almalarnn ciddiyetini ve glerini"
gstermi oldu.
MiT'te Kstebek
Sabahattin Savaman, MT stihbarat Dairesi eski Bakan
Yardmcsyd. 1977 ylnda MiT'in nc adam iken CIA
ve ngiliz gizli servisine bilgi satarken yakaland.
Operasyonda grev alan Hiram Abas ve Mehmet Eymr'
sulad ve yaptnn MT tarafndan rutin olarak yaplan
172

dost servislere bilgi aktarm olduunu syledi. 17 yl hapse
mahkum olan Savaman 1984 ylnda hapisten kt ve
1994'te ld.
10 Aralk 1977'de, telsizlerden ifreli mesajlar geer, Mill
stihbarat Tekilat stihbarat Daire Bakan Necip
Yusufolu ile Kontrespiyonaj Daire Bakan Hiram Abas,
operasyonu merkezden telsizlerle takip etmektedirler.
MT ise kendi eleman, hem de st dzey bir grevlisi olan
Savaman' adm adm izlemektedir. MT Savaman'n
kstebek olduundan pheleniyordun Bu nedenle
operasyon planlanm ve harekete geilmitir. Savaman
ile CIA ajan William Philips'in grmeleri ses kaydna
alnacak, video ve fotoraflar ekilecektir. Grme
sonras da Savaman, kapdan kar kmaz, nceden
hazrlanm kapal bir minibse bindirilip MT merkezine
getirilecektir.
Operasyon sabah saatlerinde balar. MT Mstear
Yardmcs Sabahattin Savaman CIA'in Trkiye stasyon
efi William Philips ile grmek iin evinden kar. MT
grevlileri Savaman' izlemeye balarlar.
Mstear Yardmcs Savaman'n phelenmemesi iin
MT grevlileri neredeyse her sokak ve cadde banda ekip
deitirirler. Sonunda Savaman buluaca yere gelir.
Arabasn park ettikten sonra eve doru yrmeye balar.
Takip edildiinden haberi yoktur. Eve girerken rahattr.
Hibir eyden phelenmemitir. Savaman'n girdii evin
biraz tesinde beyaz bir minibs, sesleri kaydeden cihazn
dmesine basar: "Hedef elindeki antayla bilinen sokaa
girdi Paam, ok tedirgin sk sk arkasna bakyor."
Telsizlerden geen bu mesaj merkezde bulunan Daire
Bakan Yusufolu'nu tedirgin etse de dier Daire Bakan
173

Hiram Abas' rahatlatr. nk artk hedefin gittii adres
belli olmutur.
Minibs, konumalar tam kaydedemez. MlT grevlileri
telalanmaya balarlar. Savaman'n bulunduu eve baskn
yapmaya karar verirler. Bu karar hi de kolay alnmamtr.
yle ya, baskn yaplan kii MT Mstear Yardmcsdr.
Dieri ise MiT'in mttefiki CIA stasyon efi.
Operasyon ekibi apartmana girer. Kulaklarn evin kapsna
dayayp ieriyi dinlemeye koyulurlar. eride ne olduu net
olarak duyulmaz, sadece ayak sesleri gelir.
Ve kap alnr.
Her ey bir anda olur. Kap alr. Operasyon ekibi, evin
hanm Lyle Onsager ile kar karya gelir. MT grevlisi
Albay Sleyman Yenilmez, ayan kapya koyarak kapnn
kapanmasn engeller. Ve kapy iterek ses ve film ekibiyle
birlikte eve girerler.
Telsizden son mesaj geer. Artk mesajlar ifresizdir.
"Hedef entegre tamam, grev bitti tamam"...
MT istihbarat Daire Bakan Yardmcs, servisin
numaral ismi Sabahattin Savaman Amerikallara devlet
srlarn verdii iddiasyla apar topar MiT'in
Yenimahalle'deki merkezine getirilir. Operasyonu
dzenleyen ekibin iinde bugnn nl ismi Mehmet Eymr
de vardr. Savaman kstebek iddiasyla hakim karsna
geer. MiT'ten atlr ve hapis cezas alr. CIA istasyon efi
William Philips ise derhal Trkiye'den gitmek zorunda kalr.
Bu operasyonun ardndan Hiram Abas ve Mehmet Eymr
taltif edilmilerdir. Savaman'n kstebek olup olmad
174

bugn hl netlie kavumamtr. Bizzat Savaman bu
konuda arpc ve isabetli aklamalar da yapmtr. Ancak
bu, kstebeklik damgasndan kurtulmasna yetmemitir.
Zamann MT Mstear Hazma Grg, ABD ve ngiliz
servislerinin bakanlarna olay
knayan sert bir mektup yazdrmtr. Her iki yabanc servis
de MiT'ten zr dilemitir. Olaya bu adan bakldnda
yaplan bu zrler Savaman'n bu yolda bir faaliyeti
olduuna iaret eder gibi grnmektedir.
Yabanc Servislere Gre
Trk stihbarat Servislerinin Durumu
stihbarat operasyonlar ve almalar, fevkalade pahal ve
ekonomik g gerektiren faaliyetlerdir. stihbarat sahasna
ne kadar madd yatrm ve harcama kanalize edilirse ve
elemanlarda kalite ve vasflara kymet verilirse o derecede
baarl olunmas mmkndr. Kabul etmek gerekir ki
teknoloji ve elektroniin had safhada gelime kaydederek,
siber aa ulamas karsnda lkemiz istihbarat
birimlerinin bu a laykyla yakaladn ve izlediini
syleyemeyiz. nk az nce ifade ettiimiz gibi teknoloji
takibi zellikle bir ekonomik yatrm ve g sorunudur.
lkemizin iinde bulunduu ekonomik sknt ve
buhranlardan elbette ki istihbarat servisleri de nasibini
almaktadrlar.
Bu noktada, Trk istihbarat topluluunun, baarl addedilen
dier gizli servisleri yakaladn veya onlarla at ba gittiini
sylemek doru bir ifade olmayacaktr. ABD'nin 1977'den
beri kulland uan bilgisayar AWACS istihbarat uaklarn,
maalesef lkemiz daha yeni alma ve kullanma sunma
durumundadr. Srf burada bile 2627 yllk bir fark
grlmektedir. Buradan hareketle, kendi imalimiz olan
175

casus uak ve casus uydu teknolojilerimizin olmad
ortadadr. Kk bir lke olan srail bile maalesef
istihbaratta bizden fevkalade ileri bir seviyededir. Geri
ABD'nin bu lkeye olan zaaf derecesindeki ilgisini gzard
etmemek gerekmektedir.
Ayrca MiT'in ekonomik istihbarat sahasnda, dier gizli
servislerden geride kaldn, bu sahada kayda deer bir
almasnn bulunmadn mahade etmekteyiz. Halbuki
bu sahadaki istihbarat faaliyeti yeni gelien bir olgu deildir.
Aktif olarak 19.
yzyldan beri sahnededir. Bu konu ile ilgili olarak ekonomik
istihbarat ksmnda yeterli aklamay yapmtk.
Teknik dinleme ve izleme asndan da istihbarat
servislerimiz darya bamldr. Faruk Bildirici'nin Gizli
Kulaklar lkesi isimli eserinde konu hakknda arpc bilgiler
verilmektedir:
"80 dneminde tm istihbarat birimleri ierisinde en
gelimi teknolojiye sahip olan MT, '90'lardan sonra
dinleme gcn yitirmedi. MiT'e elektronik cihaz alm iin
ayrlan bte, her yl giderek byd. '96 ylnda 4.7 trilyon
lira olan MT btesinin 3 trilyon 620 milyar liras yeni
elektronik sistemlerin almna ayrld. CIA ve MOSSAD'n
kulland cihazlarn MiT'e kazandrlmas iin harcanan bu
miktarn nemli bir blm de dinleme aletlerine dendi.
CIA de MiT'e telefon dinlemek iin 500 bin dolar deerinde
cihaz verip eitti."60
Sz konusu kitaptan anlald zere Emniyet, MT ve
Ordu arasnda bu konuda sren rekabetten galip kan
askerler olmutur. Ordu yaklak 8 milyar dolarlk bir iletiim
sistemi kurarak tm haberleme hatlarn, sivil
haberlemeyi salayan Trk Telekom sisteminden
176

tamamen ayrmtr. Bu sistemle telefonlarnn
dinlenemeyecei iddia edilmektedir. Sistemin 6 milyar
dolarn karlayan NATO bu engellemenin dnda
grlmektedir. Silahl Kuvvetler sisteminin sadece NATO
hatlaryla balantl olduu belirtilmektedir.
MiT'te Asker Kuatmas ve Szlanmalar
1970'li yllarda MT, siyas kliklerde muhtelif tartmalara
konu olmaya balamtr. 1969 ylndan sonra MiT'in asl
grevinden uzaklat, adeta bir polis rgtne dnt,
sonu olarak da Trkiye'de bir istihbarat boluu yaand
beyan edilmektedir.
Bu zamanlardaki skntlar kavrayabilmek ynyle, Ekim
1972'de Hiram Abas'n ban ektii ve aralarnda Mehmet
60 Faruk Bildirici, Gizli Kulaklar lkesi
Eymr'n de bulunduu stanbul ekibinden 30 kiinin MiT'e
ilikin yazdklar tahlil yazsna bakmak gerekmektedir. Bu
yaz MT Mstearl tarafndan 'muhtra' olarak addedilmi
ve Abas ekibinin dikkati ekilmitir. Yazda MiT'e ilikin
olarak ele alnan temel bozukluklar unlardr:
Tekilatta zellikle alt kademedeki memurlara
ihtiya var
ken, istihbarata ilikin tecrbesi ve uzmanl
bulunmayan asker
kiilerin atanmas kurum iindeki huzursuzluu
arttrmaktadr
(Hiram Abas bu tr nerileri yznden TSK
tarafndan 'asker
dman' olarak alglanmtr). Bu erevede
ekirdekten ele
man yetitirmeye nem verilmelidir. Ordudan
177

servise ithal edi
lecek subaylarn da en ok yzba rtbesinde
olmas ve servise
alndktan sonra bir daha orduya dnmemeleri
gerekir.
Aktif politika iinde bulunan kiilerin yaknlar ile bir
aile
nin btn fertlerinin ve ok sayda kadn memurun
tekiltta a
lmas sakncaldr.
ve d tayinlerde, uzmanla ve memurun
baarsna gre
seim yaplmaldr.
Asker ve siyas istihbaratn yannda, btn dnya

servisle
rinin yapt gibi iktisadi, teknik, toplumsal, biyografik
ve cora
fi istihbarata da nem verilmelidir. (Bu konuya daha
1970'lerin
banda deinilmesi olduka nemlidir. Gnmzde
bile Trki
ye'deki istihbarat servislerinin ekonomik istihbarat
konusunda
sz sahibi olduklar sylenemez.)
stihbaratn %80'inden fazlasn oluturan ak
istihbarata
(ak bilgi toplayp arivlemek) gereken nem
verilmelidir.
Eleman politikas dzeltilmeli ve nitelikli eleman
almaya
ve bunlar kurum iinde tutmaya zen
gsterilmelidir.
178

Kurum iinde yabanc servisler lehine alan kiiler
tespit
edilip gereken ilemler yaplmaldr.
Kurumda acilen gerekli olan yeniden yaplanma iin,
en st
kademeden en alta kadar srekli bir iletiim halinde
olunmal ve
sorunlar annda saptanmaldr.
Bu yazda beyan edilen tenkitlerin ou gnmze kadar
poplaritesini muhafaza etmitir. Bu yzden MiT'in
askerlerin ve siyasetilerin etkisi altnda uzmanlamas
zorlamtr.
1973'ten itibaren, Genelkurmay inisiyatifinde alnan kararla
MiT'te deiikliklere gidilmi, mstearlk makam birka
kez el deitirmitir. MlT, tenkitlerden korunmak iin ok
daha titiz davranmaya balaynca da hibir ey yapamaz
duruma gelmitir. Eymr'e gre, MT, 12 Eyll 1980 darbesi
ncesinde fevkalade pasif bir kurum haline dnmtr.
Bunun zerine Hiram Abas 12 Eyll'den ksa bir sre nce
istifa ettiyse de, istifas hemen kabul edilmeyip Kasm
1980'e kadar grevde kalmas salanr. Abas'n istifa
sebebi, tekiltn terre kar daha etkili bir grev almasnn
engellenmesidir.
Hakikaten hemen hemen btn sa ve sol rgtler iinde
elemanlar bulunan MT, darbe sonras byk operasyonlar
dzenleyerek bu oluumlar kertecektir. llegal
rgtlenmelerin iinde bu derece gl olan MT, nedense
bu performansn darbe ncesi kullanamamtr.
12 Eyll 1980 ncesinde, yabanc istihbarat rgtlerinin ve
zellikle de CIA'in etki ve nfuzu olduka artmtr. Bu
servislerin kaak yollardan silah sokarak i atmay
hzlandrd ve olas bir darbeyi sonuna kadar destekledii
179

konusunda kamuoyunda yaygn bir kan hakim olmutur.
MiT'te Sivillemeye Doru
19801990 dneminde, MiT'te snrl bir sivilleme abas
sz konusu olmutur. zellikle bu konu ile ilgili olarak,
1980'li yllarda MiT'in CIA gibi, gazetelere ilan vererek
eleman aramas arpcdr.
Bununla birlikte, 1983'te karlan 2937 sayl yeni MT
Kanunu, asker nfuzunu daha da arttrmtr. Dnemin
Babakan Turgut zal, mevcut durum ve dzenlemelerden
memnun olma
d iin, 12 Ocak 1986'da iin uzman olarak Hiram Abas'
yeniden greve ararak kendisine MT Mstear
Yardmcl grevini teklif etmitir. Bunun amac, hem
MiT'e ekidzen vermek hem de servisi asker yapsndan
kurtararak sivil bir tekiltlanmay hzlandrmaktr. Ancak
zal, bu ilerin gler ve dengeler meselesi olduunu
bilerek bu konudaki icraat zamana brakmtr.
Fonksiyonel ve organize bir istihbarat tekiltna duyulan
ihtiya, 1990'l yllarda sivilleme abalarn hzlandrmtr.
Bunun neticesi olarak MT, basna ksmen alma politikas
gtm ve kamuoyunu aydnlatma abalarn
hzlandrmtr. Zamann MT Mstear Korgeneral
Teoman Koman, ilk defa 1990'da bir basn toplantsyla
servisin kaplarn amtr.
Devam eden sivilleme ve istihbarat kalitesi polemikleri
zerine, MT Mstearl'ndaki asker yetkililer 23 Ekim
1992'de Mstear Teoman Koman ile birlikte grevden
ekilmilerdir. Bunun zerine MiT'in bana 20. Mstear
olarak Bykeli Snmez Kksal getirilmitir. Bu nemli bir
atamadr. nk MT tarihinde servis dndan da olsa ilk
180

kez bir sivil mstear atanmtr.
Bu noktaya ulamak bile fevkalade zor olmutur. nk
daha nce zikredildii gibi, mevzuat, MT' askerlerin etkin
olduu bir kurum olan Mill Gvenlik Kurulu'na bal
klmaktadr. Bu yzden askerler kurum zerinde kfi
derecede etkilidir.
MT iindeki askersivil polemiini kavramak asndan,
demokrasinin beii addedilen lkelere bakmak yeterlidir.
Batl lkelerde de benzer sorunlar yaanmtr. Ancak
orada bu tr skntlar daha ok idar mlahazalardan
kaynaklanmaktadr. lkemizde olduu gibi, rejimin esas
sorunlar arasnda deildir. Deien dnya art ve
dengeleri dikkate alnarak istihbarat anlay revizyona tabi
tutulurken, servis bakanlar sivillerden seilmekte ve
atanmaktadr. Mesela ABD istihbaratnda asker arln
mevcudiyetine ramen, istihbarat topluluunun en
bandaki kii sivillerden seilmektedir.
Bu erevede MT, 16 ubat 1998 tarihinde nihayet
arzulad gibi servis iinden yetimi sivil mstearna
kavumu grnmektedir. enkal Atasagun'nun MT
Mstearlna atanmas, kurumun sivillemesi ve
uzmanlamas asndan fevkalade nemli bir gelime ve
deimedir. Bundan sonra da sivil ve tekiltn iinden ya
da bu konuda ehliyet sahibi kiilerin mstear olarak
grevlendirilmesi ve bu konuda sivillemenin glenmesi
temennimizdir.
Asker Artk MiT'ten ekildi mi?
ASKER disiplin sistemlerinin 2000'li yllarn profesyonel
istihbarat almalarnda muvaffakiyet salamad aktr.
lkemizde de MT, asker yaplanma sebebiyle muhtelif
zafiyetler yaayarak zaman zaman tecrbeli ve yetimi
181

mensuplarn elde tutamamtr.
Bu durumda bir istihbarat eitmeni; asker akademide
eitim verdii bir subay, ksa bir sre iinde kendisinin
stnde bir amir statsnde grebilmektedir. Bu eit
skntlar MiT'te ou zaman olagelmitir.
Grnen odur ki; gelien sivilleme rzgrlar ve
almalaryla askerler MiT'ten tamamen olmasa da, byk
lde ekilmiti. Halihazrda asker yapnn kendine ait bir
istihbarat servisi bulunmaktadr ve asker istihbaratn, Trk
istihbarat topluluundaki arl fevkalade st seviyelerde
seyretmektedir.
Genelkurmay stihbarat Bakanl ve uhdesindeki Kuvvet
Komutanlklar istihbarat servislerinin teknik imkn ve
donanmlar, muhtemelen MiT'ten ileri seviyededir ve MT'
glgede brakmaktadr. Ayrca bu asker istihbarat birimleri
i gvenlikte ve d istihbaratta faaliyet gstermektedir.
Bugn asker istihbarat birimleri de teknik dinleme
faaliyetini fevkalade surette icra edebilmektedirler. 1980'li
yllardan yakn zamanlara kadar teknik dinleme asndan
MT, dier istihbarat birimlerine gre daha modernize
durumdayd. Ancak gnmz iin aynsn syleyemeyiz
nk asker istihbarat birimleri, bu alanda MiT'ten
kesinlikle geri kalmamaktadrlar. Yani unu sylemek doru
olacaktr; asker istihbarat, tm personel ve teknik
donanmyla lkemizde u anda en aktif istihbarat servisi
durumundadr.
Ancak 30. 8. 2003 tarihinde medyaya yansyan haberlere
gre AB uyum sreci kapsamndaki 7. Uyum Paketi, MGK
bnyesinde istihbarat toplamakla grevli 'Bilgi Toplama ve
Deerlendirme Grup Bakanl'nn yetkilerini byk lde
trplyor.
182

"7. Uyum Paketi ile MGK'nn trpanlanan en nemli
yetkilerinden biri de istihbarat tekeli oluturan bu birimin
faaliyetleri oldu. Yasayla MGK'nn btn kamu kurum ve
kurulularndan bilgi belge isteme yetkisi kurumlarn da
bunun gereini yapmas zorunluluu kaldrld. Bylece bu
birimin bugne kadar rettii kulland belki de binlerce
bilgi ve belge de tartmal hale geldi."
Bu gelime de kanaatimizce mit verici bir yn
tamaktadr. Bylece istihbarat almalar ve analizlerinde
daha sivil deerlendirmeler yaplabilecektir.
MT'in iz Brakanlar
Bu ksmda MiT'te grev yapm, faaliyetleri medyaya
yansyan ve belleklere yerleen isimlerden ksaca
bahsedeceiz.
Orduyu MT Mstear Olarak zleyen Adam: Fuat Dou
1914 ylnda stanbul'da doan Mehmet Fuat Dou, Harp
Okulu mezunudur. Trk Silahl Kuvvetleri'nin muhtelif
kademelerinde grev yaptktan sonra, 14 Eyll 1954
tarihinde Kurmay Yarbay olarak MAH Bakanl emrine
tayin edilmitir. Burada eitli grevlerde bulunmasnn
ardndan birinci defa 27 Austos 1962 tarihinde Kurmay
Albay rtbesi ile MAH Bakan olarak atanm, bu grevde
25 Austos 1964 tarihine kadar kalm ve ayn tarihte Sivas
59. Tmen Komutanl'na verilmitir.
Mehmet Fuat Dou, 1 Mart 1966 tarihinde ikinci defa MT
Mstearl grevine tayin edilmi ve bu grevi de 23
Temmuz 1971'e kadar srdrmtr. Bilahare atand
Genelkurmay Tefti Heyeti yelii'ne devam etmi, ayn yl
Korgeneral rtbesi ile Trk Silahl Kuvvetleri'nden emekli
olmu ve 1978 ylna kadar 7 yl sreyle Lizbon
Bykelilii grevinde bulunmutur.
183

12 Mart Muhtras dneminin mehur MlT Mstear Fuat
Dou, Cumhurbakan Cevdet Sunay'a ok balyd,
Sunay'n talimatyla asker cunta oluumlarn takip etmekle
grevlendirilmiti. O dnemle ilgili olarak Babakan
Sleyman Demirel, Fuat Dou'nun muhtra hakknda
kendisini bilgilendirmediinden bir hayli yaknmtr.
Fuat Dou, 12 Mart'tan evvel Balon Harekt denilen
hadisenin nemli isimlerinden birisiydi. Ordudaki ihtill
oluumu hususunda Cevdet Sunay'n talimatyla izleme
faaliyeti yrtlmesi iin yaptrd Balon Operasyonu
neticesinde u gelimeler yaanmt:
"Ankara'daki Atatrk Orman iftlii'nin iindeki MiT'e ait
Marmara Kk, o gn ok nemli konuklan arlyordu.
Kkn genellikle ssz olan bahesi o gn epey
hareketliydi. Birbiri ardna siyah makam otomobilleri binann
yanna yanayor, baheyi evreleyen tel rglerin
nndeki kurt kpekleri havlayp duruyordu. Birka dakika
sonra trafik sona erdi ve toplant balad. MiT'in st dzey
toplantlarnn yapld salonda Babakan Sleyman
Demirel, st dzey komutanlar ve istihbarat yetkilileri vard.
MT Mstear Fuat Dou, nndeki dosyann kapan
aralayarak gergin sessizlii bozdu: 'Balon Harekt ad
verdiimiz alma sonucunda tekiltmz, parlamentodaki
baz kiilerle ordu iindeki baz kesimlerin ortaklaa cunta
almalar iinde olduunu tespit etmitir. Cuntann ordu
st kademeleri ile ilikileri, ordu iinde kontak kurduu
komutanlar vardr.'
Hava Kuvvetleri Komutan Muhsin Batur, bu cmleden
sonra dayanamad:
'Ordu iinde kontak kurulan adam kim?'
184

Ksa bir sessizlik oldu. Ve sessizlii, yine Fuat Dou bozdu:
'Sizsiniz...'
Salonu buz gibi bir hava kaplad. Babakan Sleyman
Demirel'in gerginlii yznden okunuyordu.
'Cuntaclkla' sulanan Hava Kuvvetleri Komutan, 'Ben
demokrasiye bal bir askerim' dedi. 'Nitekim 22 ubat'ta
yaplan darbe giriimi srasnda uaklardan attrdm,
demokrasiyi savunan bildirimi size okuyaym msaade
ederseniz.'"61
Yl 1971'di ve Trk Silahl Kuvvetleri Sleyman Demirel'in
Babakanlktan istifasna yol aacak olan 12 Mart
Muhtras'n henz vermemiti. Ancak, ordudaki "sa" ve
"sol" kanatlarn srekli gerginlii trmandran mcadelesi
ok daha nceleri, 1967'de balamt. Balon Harekt ad
verilen hadisenin arpc ksm bu ekildeydi.
Fuat Dou, MiT'te Nazi Generali Reinhardt Gehlen'in
hayranlarndan biri olarak, Gehlen'in istihbarat tarz ve
metoduyla Alman modelini temsil ediyordu. Sonralar Hiram
Abas ve Mehmet Eymr, Dou'nun takipisi olarak bu
modelin nemli isimleri arasna girdiler.
Bir MOSSAD Esintisi: Hiram Abas
Hiram Abas'n ilk anda gze arpan bir istihbarat ahsiyeti
vard. Sanki doutan istihbarat olma eilimini
tamaktayd. Heyecan peinde koan, bizzat
operasyonlarn banda bulunan, bundan haz duyan, bir
operasyonda boynundan yaraland iin ikinci
operasyonda bilfiil bulunamam olmaktan byk znt
duyan birisiydi. Halbuki istihbarat olarak fiilen
operasyonda bulunmak gibi bir grevi ve fonksiyonu yoktu.
185

Silahlara fevkalade meraklyd. Keskin niancyd. Silahsz
gezmezdi, profesyonel boksrd de ayn zamanda.
Arkadalar ona "Boksr Hiram" derlerdi, sonra da "Bay
Pipo" dediler. Sinirlendii zaman gz dnyay grmezdi.
Mason bir aileden geldii iin hem devlet iinde hem de
siyaslerle nemli balantlar bulunmaktayd. Ve MiT'te o
zamanlar dikkate ayan bir Mason arl bulunmaktayd.
Hiram Abas'n, en nemli zelliklerinden biri de solcularn
muhalifi olmasdr. 27 Mays 1988'de Turgut Ozal'n
isteiyle istifaya zorlanmtr. Daha nce de ayrlmak
zorunda kalm ama 1985'te tekrar dnmt. Dndkten
sonra bir. ara onun iin MiT'in "grnmez patronu"
yaktrmas bile yapld. Dnnde etkin rol oynayan isim,
Kenan Evren'in damad Erkan Grvit'ti. Oysa daha sonra
srarla Hiram Abas'n ayrlmasn istedi. Hiram Abas
konusunda yetkin bir kitap yazan Soner Yaln ve Doan
Yurdakul'un bilhassa altn izdikleri gibi o, srad
hayatnda ok nemli anlara ahitlik etmi birisiydi. Ei
Glsen Hanm, 1940'l ve 50'li yllarn nl gazetecisi
Hrriyet Ankara Temsilcisi Emin Karaku'un kzdr. Soner
Yaln ve Doan Yurdakul'a gre Hiram Abas, o yllarda
gazeteci kaynpederini bile izletmitir. Emin Karaku,
kendisini izlettirdiini renince damadna ksm ve
lnceye kadar onunla konumamtr.
1980'li yllarn ortasnda Hiram Abas ve ekibi stanbul MT
Blge Bakan Nuri Gnde aleyhinde ifade temin
edebilmek iin ok kiiyi sorguya ekmitir. Bu ameliyeler
srasnda ilgin eyler de ortaya kmtr, bilhassa Dndar
Kl'n sorgulamalarnda.
1957 senesinde, MAH'ta Behet Trkmen'den boalan
bakanla yedi ay sonra ilk kez bir sivil asaleten atanr. Bu
186

sivil, Hseyin Avni Gktrk'tr. Mlkiye'de ksa bir mddet
Hiram Abas'n retmenliini yapmtr. Ama Menderes'ten
ziyade Celal Bayar'a yaknlyla tannr. Menderes'in en
yakn adam, Babakanlk Mstear Ahmet Salih Korur, bir
kda birka cmle
yazp sar bir zarfa koyduktan sonra Hiram Abas' Hseyin
Avni Bey'e gnderir. Tekilatta gvendikleri bir gen
adamn bulunmasnda fayda vardr. Gen adam odadan
karken yle der:
"Sakn unutma, sz azmzda iken biz ona, azmzdan
ktktan sonra o bize hakim olur."
MT Mstear Fuat Dou, Hiram Abas'a "Evladm" diye
hitap ediyor, yldzn parlatmak iin elinden geleni yapyor,
devletin st kademeleriyle irtibat halinde olmasn
salyordu. O yllarda Abas, yakn arkadalarn da MiT'e
ekmeyi baarmt. MiT'te 67'liler grubu olutu. Boks
arkada Metin Olga, Mlkiye'den arkada Kompas
Gngr (Salman), Mikdat Alpay, Erturul Gven, enkal
Atasagun hep o dnemde MiT'e girdiler. Mehur isimlerden
biri de Mahir Kaynak't.
Hiram Abas'n ilk yurtd grevi, konsolos muavini sfatyla
Batum'da olmu ve ok ksa srmtr, ikincisi de ikinci
katip olarak Atina'da grevlendirilmesidir. Yine deifre
olmu ve apar topar kamak zorunda kalmtr. nk
Yunan Dileri Bakanl'nda alan K. angarakis adl
bir kadnla samimi olmutur. Kadn Yunan gizli servisinin
elemandr. stelik kocas da Yunan Genelkurmay
stihbaratnda almaktadr. Tam sust yaplacakken,
Abas kamay ve Trkiye'ye dnmeyi baarr.
Hiram Abas'n nc yurtd grevi Beyrut'tadr. Orada da
deifre olur ve yerine Nuri Gnde gnderilir. Bylece Nuri
187

Gnde ile Hiram Abas arasnda yllarca srecek bir i
kavga da balar. Nuri Gnde'e gre, Hiram Abas deifre
olduu iin kendisi Beyrut'a gnderilmitir. Oysa Hiram
Abas'a gre ise Nuri Gnde'in Beyrut'a, kendisinin
zerine gnderilmesi bir baka lkenin (yabanc glerin)
ona kar yapt bir operasyondu. Nuri Gnde, Beyrut'a,
Hiram Abas' kontrol etmek iin gnderilmiti.
Bu kavga, tekilt iinde Abas'n nn kesti. Mektup
savalar yapmak zorunda kald. stifa etti, ettirildi, tekrar
dnd ve sonunda da tekilttan ayrlmak zorunda kald.
Hiram Abas iki sene sonra evinden karken bir suikast
sonucu ldrld. Cinayetin failleri hl mehul. Hiram
Abas' DevSol'un, silah kaaklarnn, Susurluk etesinin
ldrdne dair sylentiler kt ama hibiri ispatlanamad.
Abas, Nazi Generali Reinhardt Gehlen'e hayrand. Gehlen,
kinci Dnya Sava sonunda ABD'ye snmt.
Komnizme kar, CIA ile anlaarak Gladio'yu kurdu.
Gehlen'in kitabn baucundan ayrmayan Hiram Abas MT
iinde hzla ykselmiti. Ancak kanaatimizce, Abas'n ok
baarl bir istihbarat olduu sylenemez. zel Harpi bir
izgiyi ve gelenei takip etmitir. Operasyonlarda silahla ve
elik yelekle ya da yeleksiz nde gitmesi ve kendine gre
fiili polisiye eylemlerin iinde olmas bunu gstermektedir.
Mossad gibi operasyonel istihbaratln radikal bir
savunucusu olmutur. Ancak profesyonel istihbaratlkla,
fiili operasyonlarn iinde aktif olarak bulunmak badamaz.
Netice itibariyle ama olarak lkesi iin faydal hizmetler
peinde kotuu hususunda tereddt bulunmamaldr.
33 Yllk stihbarat Tecrbesinin Hazin Sonu: Mehmet
Eymr
188

MT Kontrterr Dairesi eski Bakan olan Eymr, 1943'te
stanbul'da dodu. Hiram Abas'la birlikte MiT'te Faik
Trn'n emrinde alt. Ula Bardak'nn ve Kzldere'de
11 THKPC militannn ldrld operasyonlara katld.
1975'te Ankara MT Blge Daire Bakanl Takip ube
Mdrl de yapan Eymr, 1980'de Bulgaristan'a gitti ve
Trk mafyasna szd. Ancak deifre oldu ve Trkiye'ye
dnmek durumunda kald. 1982'de Kenan Evren'in damad
Erkan Grvit tarafndan Kk'e arld. ASALA'ya kar
operasyonlar dzenlemekle grevlendirildi.
Trkiye'ye dndkten sonra Mardin MT Blge
Mdrl'ne getirildi. Daha sonra Ankara'da
Kontrespiyonaj Dairesi
iinde kurulan Kaaklk ve stihbarat ube Mdrl'ne
tayin edildi.
Bakan yardmcl grevine getirildikten sonra 1984'te
Genelkurmay Bakanlndan alnan izinle Babalar
Operasyonu'nu balatt. Bu operasyonlarda kamuoyunda
tannan muhtelif kiiler sorguya alnd. Dndar Kl,
teferruatl bir ekilde sorguland. Gzaltna alnanlara
ikence yapld iddia edildi. Bu srada edindii bilgiler ve
balantlar ile MT Raporu'nu kaleme almaya balad.
1988'de MT Raporu'nun ortaya kmas ile birlikte
grevinden alnnca MiT'ten istifa etti. 1993 ylnda
DevSol'un infaz timlerinin Eymr'e ynelik bir operasyon
iinde olduunun renilmesi zerine enkal Atasagun'un
teklifi ile MiT'e geri dnd.
1970'li yllarn banda girdii MiT'te, Alaattin akcfnn
yakalanmasnn ardndan Washington'dan merkeze
arld. Emeklilik kararna direnince MT Yasas'nn 19.
maddesi iletildi ve Mesut Ylmaz'n onayyla eker
189

Fabrikalarna mavir olarak atand.
Daha sonra emekli ayrlarak Washington'a yerleen Eymr,
en son internet'te at web sitesinde yapt aklamalarla
gndeme geldi. Halen de "www.atin.org" adl sitede bu
faaliyetini srdrmekted ir.
Eymr, 12 Mays 2000'de bir gazeteye verdii demete,
Yeil kod adl Mahmut Yldrm konusunun MiT'le deil
kendisiyle zdeletirilmesinden rahatsz olduunu
belirterek, "Tekilatn elemanlar arasnda yzlerce Yeil
var. Yeil nce de vard, yetkililer ne derse desinler,
bundan sonra da olacaktr" dedi.
Eymr hakknda gerek email yoluyla gerekse at web
sitesindeki aklamalar araclyla "devletin srlarn ifa
etmek" suundan soruturma balatld. Sitede yer alan
bilgiler zerine MT, Eymr hakknda Ankara Devlet
Gvenlik Mahkemesi'ne su duyurusunda bulundu. DGM
Savcl yetkisizlik karar vererek dosyay Ankara
Cumhuriyet Basavclna gnderdi.
Cumhuriyet Savcs tarafndan yrtlen soruturma
erevesinde, Eymr'n adres tespiti ve kimlik bilgileri iin
Babakanla yaz gnderilmitir.
1987'de yazd MT Raporu'yla Trkiye'de frtnalar
koparp gndeme oturan Eymr 1988'de emekli edilmi
fakat 1994'te yeniden grevine dnmt. Ancak Susurluk
kazasndan iki ay nce, 4 Eyll 1996 gn yeni bir rapor
daha yazd ve tekrar grevini kaybetti.
Eymr, bilhassa Hiram Abas'la birlikte nal Erkan, Mehmet
Aar, Nuri Gnde gibi isimlere oranla farkl bir klik tekil
etmiti. Bu itibarla EmniyetMlT mcadelesi o zamanlarda
medyaya tanmt.
190

Eymr, mcadeleci bir istihbaratyd, istihbaratta Gehlen
ve mteakiben Fuat Dou ekolnn takipilerindendi.
Ancak istihbaratn yzeyinde kalmak gibi bir zafiyeti vard.
Polisiye operasyonlara o da Hiram Abas gibi olduka
meraklyd. zellikle ifa mahiyeti tayan aklama ve
giriimleri ise istihbaratn doasna aykrdr. Daha nce de
zikrettiimiz gibi bir istihbaratnn grevde iken mehur
olmas, lm demektir. stihbaratlar grnmeyen
kahramanlar olmaldrlar. Brokratik klik mcadeleleri,
Eymr gibi 33 yllk bir istihbaratnn sonunu hazrlamtr.
Trk Operasyonel istihbaratnn Simgesi: Korkut Eken
1945 ylnda Ankara'da doan Korkut Eken, 1963 ylnda
Kara Harp Okulu'na girdi ve 1965'te mezun oldu.
Komando Tugay, Hava ndirme Tugay, Kbrs Trk
Kuvvet
leri Alay gibi birliklerde Takm ve Blk Komutanlklar
yapt.
Kbrs Bar Harekt ncesinde Ada'daki mcahitleri
rgtleye'
rek harekt ncesi altyapnn oluturulmasnda aktif grev
ald.
Hava ndirme Tugay'nda grevliyken, 20 Temmuz 1974
sabah
parat birliklerle Kbrs Bar Harektt'na katld ve erit
Rozet Berat ile dllendirildi.
1978 ylnda stn eitimli subay ve astsubaylardan oluan
zel Harp Dairesi zel Birlik Komutanl'na atand ve zel
191

Birlik Komutan Yardmcl'na kadar ykseldi. Bu
grevdeyken yurtdnda eitli kurslara katld.
1980 ylnda Diyarbakr'a karlan THY uann
kurtarlmas operasyonuna Tim Komutan olarak katld.
Trkiye'de ilk defa gerekletirilen uaktan rehine kurtarma
operasyonunda terristleri etkisiz hale getirip yolcular
kurtard, baars zamann Genelkurmay Bakan
Orgeneral Kenan Evren tarafndan dllendirildi. 1982
ylnda Polis zel Timlerinin kurulmasnda grev ald ve
rehineli harekta ynelik 40 kiilik zel bir tim yetitirdi.
PKK'nn 1984 ylnda Eruh baskn ile balayan eylemlerine
kar, birlii ile birlikte Siirt ve Sason blgelerinde
grevlendirildi. 1986 ylna kadar devam eden bu grevi
srasnda saysz scak atmaya girdi. Sz konusu
operasyonlarla birok st dzey PKK'l terristin l veya
diri yakalanmasnda nemli rol oynarken, kendi timinden de
ok sayda ehit verdi. Bu mcadele srasnda Trk Silahl
Kuvvetlerinin en nemli madalyas olan stn Cesaret ve
Feragat Madalyas ile Baar Madalyas, ayrca ok sayda
takdirname ald.
zel Harp Dairesi'nde 19811986 yllar arasndaki grevi
srasnda Emniyet Genel Mdrl polis timlerinin
oluturulmas ve eitiminde grev ald. Bu almalardan
dolay, zamann Babakan Turgut zal tarafndan
dllendirildi.
1987 ylnda Yarbay rtbesindeyken Trk Silahl
Kuvvetleri'nden kendi isteiyle emekliye ayrld ve MT
Gvenlik Dairesi Bakan Yardmcs olarak greve balad.
Bu grevi sresince ok gizli operasyonlara katld. Basna
szan nl MT Raporu'nu hazrlayan dairede grevli olduu
iin soruturma geirdi ve 1988 ylnda kendi isteiyle
MiT'ten ayrld.
192

MiT'ten birlikte ayrld Gvenlik Daire Bakan Mehmet
Eymr ile beraber 19881990 yllar arasnda serbest
ticaret yapt, ardndan 1990 ylnda mfetti olarak
BOTA'a girdi.
1993 ylnda Emniyet Genel Mdr Mehmet Aar'n daveti
zerine Emniyet Genel Mdrl bnyesinde zel
Harekt Timleri'nin yeniden tehizatlandrlmas ve eitimi
almalarnn organizasyonunu gerekletirdi. 19931996
yllar arasnda mterek operasyonlarn organizasyonunu
yapt. Ayn dnemde, Gneydou'daki etkin airetleri
PKK'ya kar mcadele iin silahlandrd ve eitti.
1996 ylndaki Susurluk kazasnn ardndan "crm ilemek
amacyla teekkl oluturmak ve bu teekkl ynetmek"
suundan 6 yl hapse mahkum edildi ve 1 Mart 2002
tarihinde cezaevine girdi. Halen de cezaevindedir.
Bu noktada Korkut Eken'in, 19 Ocak 2002 tarihinde Star
gazetesi yazar Sayg ztrk'le yapt rportajdan kesitler
sunmak istiyoruz:
"Gneydou'da operasyonlarda askerpolis sorunu
yaanyor muydu?
Benzer sorunlar yaanyordu. Asker olmam nedeniyle
komutanlarmzla da grp, sorunu daha kolay
zyorduk. Eruhemdinli basknlarndan sonra
19841986 yllarnda, o zaman en yksek rtbeli
komutanlar, bizler dalara ktk. Olaylar younlanca,
paalar dahil, ellerinde silahlar en nde gidiyorlard. En
yksek rtbeli subaylardan bir tanesi bendim, dolaysyla
Apo'nun ldrlmesi konusunu kendime bir grev
addetmitim. nann ryalarma giriyordu. Bir kstrsam,
yakalasam diye ama, Trkiye hudutlar iine girmedi.
193

Apo'yu ldrmeyi niin bu kadar istiyordunuz?
Ben, terr rgtnn ba ldrlrse rgtn keceine
inanyordum. O dnemde bile yabanclar PKK'ya destek
oluyor, he
likopterle gda atyor, yarallarn tayorlard. Apo yakalanp
Trkiye'ye getirildiinde ii anlamtm. Bir zamanlar PKK
terr rgtn destekleyen lkeler, nasl olur da imdi
Apo'yu paketleyip bize teslim ediyorlar? Bu iin
siyasallama sreci balyor ki bu, silahl mcadeleden ok
daha tehlikeli ve kar mcadelesi zor.
Apo idam edilmeli mi?
Artk bize verildikten sonra idam edilmemeli. Dorusu, u
anda yaplan. Apo idam edilirse daha kt eyler olabilirdi.
Kendimiz yakalasak, dada bayrda bir atmada lse
tamam. Ama teslim olmu, elleri kollar bal olarak
verildiine gre idam etmemiz doru olmaz.
Gneydou'da olaylarn yaand dnemde durum
nasld?
Balangta tabii askerin zel timlerin komutan olarak
Mardin, Hakkari, Siirt blgeleri bana balyd. O dnemde
gece operasyon yapan bizim gibi birlik yoktu. Ondan sonra
polisin zel timlerinin kurulmas grevi verildi. Onu da
hakkyla yerine getirdiime inanyorum.
Timlerin yetitirilmesi iin kimlerden emir alyordunuz?
Eitimin bir sresi var. Biz eitime ilk baladmz 1982
ylnda Amerikan sistemine gre eitim vermeye baladk.
Sonra fabrikasyon adam istemeye baladlar. Babakan
Turgut zal, 500 kiinin hemen eitilmesini istedi. Mmkn
194

olmadn syledim. nk o kadar kiiyi eitecek
kadromuz yoktu. stelik bunlar bir ayda eitmemizi
istiyordu. Bunlar o ekilde gndermemiz mmkn deildi.
Ekyann karsna o ekilde gnderemezdik. Tansu
iller'in Babakanl dneminde de ortalk yanyordu. Bu
kez 1000 zel harekt daha yetitirmemiz istendi. aresiz
kalnmt. rgtle nasl mcadele edilmesi gerektii
konusunda bilgi veriyordum. Birliin says deil, nitelii
nemlidir.
Bir de devletin kulland "Yeil" var. Bu konuda ne
dersiniz?
Yeil'le ilgili en ufak bir bilgim yok, tanmyorum,
almadm. Bir defa Ankara Emniyet Mdrl'nde
gzaltna alnmt. O zaman grdm.
Devletin kulland bu tr kiiler ok mu?
ok vardr. rnein bir dnem ok sayda itiraf grubu
vard. imdi itiraflarn devlete faydal olacak ne taraf var?
Ama 1984 Eruhemdinli basknnn yaand dnemi ele
alalm. Araziyi bilmiyorsunuz, yolu bilmiyorsunuz, gei
yollarn bilmiyorsunuz, gizli depolar bilmiyorsunuz, bunlar
yer gsteriyorlard. Ondan sonra operasyonlara sokmaya
baladlar.
tiraflarn operasyonda kullanlmasna kar mydnz?
tiraf kim ki operasyonu ynlendirecek? Byle bir ey var
m? Bizim eitimimiz ok yksek seviyede. Bir zel time
katlan subay drt sene zel kurs gryor. tiraflar yer
gsterme dnda operasyonun iine katmazdm. Gerek
yok.
195

Girdiiniz atmalarda unutamadnz ve sizi en ok
etkileyen olay ne oldu?
Operasyondayz, atma kmt. Hemen yaknmda
duran asker, gzmzn nnde bize silah skan terriste
doru yrmeye balad. Bas bas baryorum, gitmemesini
sylyorum. Ama o devam ediyor. nne kurun
skyorum, ilerliyor. Konsantre mi oldu, oka m girdi
bilemiyorum, gidiyor. Terrist tam kafasndan vurdu. Orada
ld. Meer o aslan avu, kaldm lojmann kapcsnn
ocuu deil miymi?
Gneydou'da byk hatalar yapld m?
Balangta yanllar var. Koordine salanamad. Byle
olaylara balangta hazrlk yoktu. Ama sonradan zellikle
asker
birlikler, gvenlik kuvvetleri ok tecrbeli oldu. Yrede alan
kontrol art. Alan kontroln yapamaynca vazgetiler.
Karakollar kapattlar. Karakol baslyordu. Btn
karakollara tek tek timleri gnderdim. Gneydou'nun btn
blgelerine. Hakkari, Mardin, Siirt aklnza neresi geliyorsa,
tek tek btn jandarma karakollar eitildi. Baskna kar
planlar hazrladk, adamlarn eline verdik. Karakol
komutanlarnn takviye talepleri de yerine getirildi.
Abdullah calan'n durumu ne olacak?
Parti bakan olabilir. Bu duruma getirildikten sonra baka
ne olabilir? Zamannda ldrlmesi gerekirdi. Devlet kendi
birimleri arasndaki atma yznden baarl olamad.
Adamn gittii yeri adm adm biliyorsun, yerini biliyorsun,
yaplamaz myd eylem? Eh ite, o onu ekemedi, derken
olay basna szdrld. Bunun kastl olduuna inanyorum.
Operasyonun o haliyle baarl olamayacan tahmin
196

ediyordum. Drt birimle bu i olmazd zaten.
Bu eylemi siz baaryla yapabilir miydiniz?
Babakan veya kim sorumluysa, 'Buraya gel kardeim
Korkut Eken, istediin adam almakta serbestsin. Trkiye
genelinde kimi istersen se, silah zaten var, onda bir eksik
yok. Madd finans icap ediyorsa karlyorum. u kadar da
sre veriyorum, u imknlarla sylyorum' dese bu ie
balar ve sonu alrdm."62
Eken ve atl
"Korkut Eken, Emniyet'te olduu dnemde, Abdullah
atl'ya ihtiya duymutu... Haber gnderdi, 'Ankara'ya
gelsin grelim' diye. Aslnda atl'nn bir aya
Ankara'dayd. Sk sk geliyor, grmelerde bulunup
gidiyordu. Grme yeri iin gizli sakl bir yer de
seilmemiti. Ankara Tandoan'da bulunan ve bugn ad
Ador olan Merit Altnel Oteli'nin lobisinde buluma
gerekleti.
62 Star, 19 Ocak 2002
Kahve ierken Eken, 'Sana bir d grev vereceim.
Fransa'ya gideceksin, Dursun Karata'a bakacaksn.
Almanya'da PKK'nn lider kadrosunun yerini tespit
edeceksin. Bu bilgileri on be gn iinde temin etmeni
istiyorum' dedi.
Abdullah atl hi itiraz etmedi. Bilet ve masraflar iin
gerekli para verildi. Ayrlrken el sktlar. Korkut Eken, 'Gel
seni bir peyim' dedi ve atl'y kendine doru ekip pt.
Srtn okarken, 'Bu zor grevde sana gveniyorum' dedi.
197

Abdullah atl, 'Yarbaym, ben de size gveniyorum. Siz
olmasanz ben byle bir grevi kabul etmezdim. nk,
bana yaplan baz eylere ok zldm. Kelle koltukta
grev yapyorum ama neredeyse beni vurdurtacaklard'
diye yantlad.
Eken, 'Merak etme, komutanna gven' deyince, atli'dan
u szc duydu: 'Gveniyorum Emmi'...
Birbirlerine gvenmilerdi. Eken, atl'nn getirdii raporlar
okurken, rapora girmeyen zel bilgileri de dinliyordu. Bu
raporlar Emniyet Genel Mdr Mehmet Aar'a veriliyor,
raporun bir rnei de Babakan Tansu iller'e sunuluyordu.
atl, Avrupa lkelerinde nemli bir istihbarat a
oluturmutu. 'Net' bilgiler getiriyor, bilgileri fotoraf ve
filmle destekliyordu..."
Gazeteci Sayg ztrk soruyor, Korkut Eken atl'yla
balantsn aklyor:
"Abdullah atl'y tanyor musunuz?
Abdullah atl'y MiT'ten emekliye ayrldktan sonra, yani
devlet hizmetinde olmadm bir dnemde stanbul'da bir
yemekte tandm. O yemekte MiT'ten ayrlanlar da vard,
sekizon kiiydik.
Emniyet'te greve baladktan sonra m atl'yla iliki
kurdunuz?
Emekliye ayrldktan sonra uzun yllar MT ve Emniyet'le
bam olmad. 1993'te ben Emniyet'te greve gelince
kendisiyle ir
tibat kurdum. Mahkemede atl'y tanyp tanmadm
sorulunca, tandm ifade ettim. Sebebi, tandm iin
198

ekineceim bir ey yoktu. Bu kiiyi hem Abdullah atl
olarak, hem de kod ismi Mehmet zbay olarak, imdi
hatrlamayacam birka kod ismi daha vard, hepsiyle
tanyorum.
tnterpol tarafndan aranan bir kiiye neden grev teklif
ettiniz?
nk Avrupa'da ok gc ve potansiyeli vard. ath'nn
Avrupa'daki ok byk haber alma imknndan
faydalanmak iin grev teklif ettim ve kabul etti. ki defa
Avrupa'ya gitti, ok gzel net bilgiler verdi.
atl'dan aldnz bilgileri ne yapyordunuz?
zellikle Avrupa'daki PKK'l liderlerin yerleri konusunda,
faaliyetleri konusunda bilgiler getirdi, raporlar getirdi. Biz de
bu raporlar ilgili makamlara aktardk.
Abdullah ath'nn arandn bile bile ona grev
vermeniz doru bir yaklam m?
Abdullah ath'nn kanun kaa olduunu Bakan biliyor.
Bakann yemeklerine bu kii katlyor, onunla konuuyor,
milletvekillerinin yanlarna gidiyor. Parti kongresine gidiyor.
ANAP Kongresi'ne onlarca arabayla geldi.
atl verdiiniz grevleri istediiniz gibi yerine
getirebiliyor muydu?
atl nemli grevler yapt. Ona 'PKK'nn asker kanat
sorumlusu u anda Hollanda'ya kat diye bir duyumumuz
var. Adamn yerini tespit et, bildir' diyorsunuz. Gidiyor, on
be gn sonra bilgileri getiriyor. O, Avrupa'daki Trklerin
ounu rgtlemi. Bu kadar mehur. Her gittii lkede
krallar gibi karlanyor.
199

Kanun kaan yakalamanz gerekirken, siz grev
veriyorsunuz. Ceza almanz da bu yzden deil mi?
Bizim yaptmz hemen her lkede olan bir ilem. Her
lkede bu byledir. Gemite de byle olmutur. lkemizde
olann ayns in'de de, Amerika'da da, ngiltere'de de
inann aynen byledir. Normal bir vatanda bu tip bir grevi
kabul edebilir mi? Resm grev daha tehlikeli olur. Neden?
Devletin ad kar. Siz adam grevlendirirken diyorsunuz
ki, 'Kardeim yakalanrsan tanmayz, sahip kmayz. Bu
artlar kabul ediyor musun?'
atl'ya siz de yle mi dediniz?
Tabii ki benzer eyler syledim. atl, TBMM'ye gidiyor,
milletvekilleriyle gryordu. Brokratlarn yanna gidip
geliyordu. Onlarn ou da onu Mehmet zbay adnn yan
sra Abdullah atl olarak da tanyordu. Bu nasl aranmak?
atl'ya bu grevi verirken, hizmetinin karlnda o
sizden ne istedi?
Bunlar da bu tip grevlere talip olurken, gerek u ki,
gvence, yani devletten aranmamasn isterler. Ailesinin
yannda rahat yatmak ve oturmak istiyorlar. Budur yani.
Baka bir ey yok.
Silahl bir eylem yaptrdnz m?
atl'y istihbarat faaliyetlerinde kullandm. atl'yla iliiinizi
kestiiniz zaman yerine hazr bulunan bakasn
gnderirsiniz. Bunlar olan iler.
Yurtdna nasl gnderiyordunuz?
200

Niye? Normal pasaportu vard. Mehmet zbay adna
dzenlenmiti. Yeil pasaport konusunda bilgim yok. Zaten
yurtdndaki bu tip grevlerde yeil pasaport ok dikkat
eker.
atl lene kadar size bal m alt?
atl benimle ok uzun almad. Benden alnp kime
verildiini bilmiyorum. Beni ap grmeler yaptn
renince bundan honut olmadm biliyordu. Halbuki, bu
tip insanlarla, idare edenin arasnda ok gzel sevgiye,
saygya dayanan bir ballk gereklidir. Mutlaka mesafe
konulmal."63
Yukardaki syleide dikkat edilmesi gereken ok arpc
anlatmlar bulunmaktadr. Bugn Korkut Eken,
yarglanmas neticesinde verilen karara gre cezaevinde
bulunmaktadr. Netice itibariyle, yapt faaliyet belki
devletin bekas adna fevkalade nem tasa da faaliyet
iindeki hukuk d unsurlar, mahkemece su saylp Eken'e
ceza tertip edilmitir. Faaliyetin nemi hangi seviyede
olursa olsun tm dnyada olduu gibi lkemizde de hukuk
kurallar iletilmitir. Yadrganacak bir durum yoktur. Bu
konuda muhtelif kiilerce yaplan speklasyonlar yersizdir.
6 Aralk 1990 ila 30 Austos 1994 tarihleri arasnda
Genelkurmay Bakanl yapan Doan Gre ile bu yllar
arasnda Jandarma Blge Asayi Komutanl yapan
emekli Orgeneral Necati zgen ve emekli Korgeneral
Hasan Kundak 2002 ylnda Hrriyet gazetesine verdikleri
demelerde Eken'le ilgili kanaatlerini sylemiler ve "Korkut
Eken her eyi bizim bilgimiz dahilinde yapt" demilerdir.
Eken'le yaplan mlakattan fevkalade nemli neticeler su
yzne kmaktadr. Bu aamada fazla yorum yapmaya
gerek olmad kanaatindeyim.
201

Zikredildii gibi Eken, zel harpidir ve istihbaratla birlikte
tespit ve eylem faaliyetlerini de birlikte yrten operasyonel
istihbaratlardandr. lkesine bal ve vatanperver bir
kamu eleman olduunda tereddt olmamaldr. Eken'in
istihbarat faaliyetinden ok asker operasyonlar, zel
harekt almalar n plana kmaktadr. Ancak daimi
olarak istihbarat servisleri ile
63 Star, 19 Ocak 2002
kol kola almtr, israil istihbarat servisi Mossad da bu
ekilde operasyonel olarak faaliyet gstermektedir. Bu
itibarla profesyonel istihbaratlk asndan farkl ve uzak
bir konum arz etmektedir. MT bnyesindeki almalar ile
deil evvelki dneme ait operasyonel faaliyeti ile maruftur.
Bir savc ve aratrmac olarak unu sylemek isterim ki; bu
tetkik edilen isimler arasnda bizce profesyonel seviyeyi
yakalam ve entelektel birikimi uhdesinde toplam bir
isim olarak Mahir Kaynak gze arpmaktadr. Geni
vizyonu ile hl olaylar istihbar adan ihata edebilecek bir
performans gstermektedir. stihbaratnn gzidelii artk
baarl fiili operasyonlardan ziyade entelektel
deerlendirme, geni vizyon ve ihata kabiliyeti, tecesss
ve kvrak istihbar zm ve yorumlar ile llmelidir.
JTEM ve Ahmet Cem Ersever
Jandarma istihbarat nceleri silik, gsz hatta
vilayetlerdeki asayi istihbarat seviyesindeydi. JTEM
Hulusi Sayn'n Kurmay Bakanl zamannda
gelitirilmitir. Yerel lisanlar konuan insanlarla takviye
edilmi ve zamanla glenmitir. Ama hibir zaman MT
veya Asker stihbarat seviyesine eriememitir. Emniyet
istihbaratnn da gerisindedir. Zaten fazlaca gelimesine
lzum da duyulmamtr. PKK terr rgtnn 1980'li
202

yllarda balatt silahl terr hareketleri, Jandarma
istihbaratndaki gelimenin ve organizasyonun tetikleyicisi
olmutur. Bu itibarla JlTEM, genel olarak varlk sebebi
Gneydou sorunuyla paralel bir gelime izgisi izlemitir.
Fakat JTEM'e alnan itiraflar ve yerel unsurlar zaman
iinde babo ve serbest kalnca byk bir sorun ortaya
kmtr, itirafnn eski bir sulu olduu, kontrol dna
ktnda menfaatleri istikametinde inisiyatif kullanabilecei
ve zaman zaman bunun yaand unutulmamaldr. Bu
sebeple itiraflarn speklasyonlara yol aabilecek
almalara dahil edilmemesi gerekmektedir.
Yalnz yerel unsurlar deil istihbaratta alan grevliler de
asker hiyerarinin dnda kalmlardr. Binba Cem
Ersever, daha yksek rtbelilerin bulunduu ortamlarda
bamsz bir ekilde hareket edebilmitir. Yerel unsurlarn
ve itiraflarn oluturduu gruplar ise, Jandarma tarafndan
daima kullanlmtr.
Jandarma istihbaratnda alan personel, subay ve
astsubaylar Gneydou'dan dnmelerinden sonra tayin
edildikleri bat blgelerinde de eski elemanlarla klik tekil
etmek, emekli olduktan sonra da balantlarn devam
ettirme eilimi iinde olmulardr.
Dikkati eken husus, Gneydou'da savaan deil zellikle
istihbarat yapan unsurlarn, rendiklerini daha sonraki
yllarda ve yaantlarnda kullanyor olmalardr.
lkemizde terrle mcadelede, Dou ve Gneydou
operasyonlar Asayi Kolordusunun kontrolnde
yrtlmtr. Blgede cereyan eden olaylar da
jandarmadan ayr ve mcerret bir ekilde ele almann
mmkn olmad ortadadr. Jandarma Genel Komutanl
reddetse de JlTEM'in varl unutulabilir bir olgu deildir.
203

JlTEM kaldrlm, tasfiye edilmi, personeli baka
birimlerde grevlendirilmi, evraklar arive gnderilmi
olabilir. Ama JTEM'de grev yapan pek ok grevli
hayattadr ve bu kanalla birtakm beyanlar konuyu daha
mahhas hale getirmitir. Ayrca JlTEM'in mevcudiyeti bir
kusur da saylmamaldr. nk JlTEM bir ihtiyaca binaen
tekil edilen bir kurumdur.
Korucular ve itiraflar, PKK ile mcadelede ilk zamanlarda
gvenlik kuvvetlerine byk yardmlar salayarak isabetli
ve etkili grev yapmlardr. zel timlerin krsal alanda
fevkalade etkili olan konumlan, ayrca serbeste hareket
edebilmeleri, giderek grevi aan davranlara
ynelmelerini ve ilerinde su olgusunu hogr ile
karlama eilimlerini arttrmtr. zel timlerin sevk ve
idaresini koordine etmek iin jandarma iinde JlTEM
(Jandarma stihbarat ve Terrle Mcadele) olarak
adlandrlan grubun faaliyete getii grlmtr. JTEM
blgede etkili ve
arpc almalar yapmtr. Bu almalarn belki
oundan yerel jandarma birimlerinin dahi haberi
olmamtr. Zaman iinde, JTEM bnyesinde grev alan
sivil ve asker ahslarn faaliyetleri blgede gze arpan bir
hal almtr. Bnyesinde ok miktarda korucu ve itiraf
bulunmas sebebiyle ferd su oran ykselmitir. Blgeden
zaman iinde ayrlan bu unsurlar, almalarna uygun
ortamlarda devam etmilerdir. Bu gruptan iki kii
kamuoyunda fevkalade tannmtr. Birisi Binba A. Cem
Ersever, dieri Yeil kod adl Mahmut Yldrm'dr.
Zaman ierisinde, kamuoyunda JTEM olarak bilinen
Jandarma stihbarat ve Terrle Mcadele Tekilat'yla ilgili
olarak Jandarma Genel Komutan Orgeneral Teoman
Koman'n emriyle soruturma balatld.
204

Koman, JlTEM'in yasal bir tekilt olmadn, ancak baz
kiilerin giriimiyle byle bir rgtlenmeye gidildiini
belirterek bu tekiltla ilgili olaylara ad karan general,
subay ve astsubaylar hakknda "idar ve adl soruturma"
emri verdiini beyan etmitir.
Susurluk kazasnn akabinde su yzne kan
devletmafyaairetler arasndaki esrarengiz balantlar
yumana JTEM elemanlarnn adnn karmas Trk
Silahl Kuvvetleri'nde byk rahatszlk yaratmt. JlTEM
elemanlarnn baz faili mehul cinayetler bata olmak
zere uyuturucu iine bulatklarn bildirmesi sonrasnda
Koman'n "idar ve adl soruturma emri" verdii
grlmtr.
Konuyla ilgili olarak, Yksekova etesi'ni ortaya karan
Jandarma stihbarat Astsubay Hseyin Ouz'un, Susurluk
Komisyonu'na verdii ifadede:
"YElL'in aslen Bingl Solhan Asmakaya Ky nfusuna
kaytl, 1953 doumlu Salih olu Mahmut YILDIRIM
olduunu, Sakall diye anlan kiinin de ayn ahs
olduunu, ocukluunun Elaz'da getiini, 1982 ylnda
lk Ocaklar davasndan tr Elaz polisince gzaltna
alndn, nce polisle birlikte
altn, daha sonra da Cem ERSEVER'le tanarak
JTEM'de almaya baladn" dile getirmitir.
Hakikaten de JTEM olgusu, lkemizi ve istihbarat
servislerini derinden yaralamtr. Bu ekilde bir istihbarat
rgt hibir zaman kabul edilebilecek bir ey deildir. Arka
plannda hibir mevzuat bulunmamtr, insan haklar
arenasnda da lkemizi zor durumda brakmtr. Bu
oluumun menfi etkilerini hzla silmek gerekmektedir. lke
ii istihbarat faaliyeti ve operasyonlarnda gayri hukuklik ve
205

insan hakk ihlalleri, hibir istihbarat oluumunun gsterge
ve unsurlar olamaz. Ama grnen o ki yanklar hl
srmektedir.
24 Haziran 2002 tarihli Milliyet gazetesinde dndrc
bir haber gemitir:
"ubat aynda Kkesat semtinde bir barda meydana
gelen olayn ifade tutanaklar istihbarat subaylarn
kart meydan kavgasnn rtbas edildiini ortaya koydu.
Tutanaklara gre, Jandarma Binba V.M. ve arkadalar
olay gn C. Bar'da elenirken masalar aras satama ve
32 milyon liralk hesap yznden Binba V.M. 'Biz ok
adam faili mehule gtrdk. Sra sizde' deyip elini beline
att ve kyamet koptu. C. Bar'n sahibi M.M. ile garsonlar
ellerinde beyzbol sopalar ile Binba ve arkadalarnn
zerine saldrd. Dierleri de karlk verince C.Bar'n sahibi
ile garsonlar hastanelik oldu."64
Bu haberde de grld zere, JlTEM'in ismi bile
maalesef bu ekildeki sfli olaylarda bir gsterge olarak
kullanlmaktadr.
Gelelim Ahmet Cem Ersever'e,
Son zamanlar itibariyle emekli Jandarma Binbas olan
Ahmet Cem Ersever, 1950 ylnda Erzurum'da dodu.
Ankara'da Basn Yayn Yksek Okulu'nda bir yl okuduktan
sonra 1969 ylnda
64 Milliyet, 24 Haziran 2002
girdii Harp Okulu'ndan 1972 ylnda mezun oldu. Basn
Yayn Yksek Okulu'nda tand lkcler ile ilikilerini
daha sonra da srdrd. 1976 ylnda Silopi le Jandarma
Blk Komutan iken ilede lkBir rgtnn almasna
206

tepki gsteren kalabaln zerine ate atrd gerekesi
ile mahkemeye verildi.
Gneydou Anadolu'da jandarma subay olarak grev
yapmakta olan Ersever, kaaklarla olan ilikileri yznden
pek ok defa soruturmaya urad ancak hibirinden dolay
ceza almad. 11 Aralk 1979'da Jandarma Genel
Komutanl tarafndan el, Hatay, Gaziantep, Mardin,
Urfa, Edirne, Krklareli ve izmir illerinde kaaklk olaylarn
soruturmakla grevlendirildi.
20 ubat 1980'de Trabzon'daki kaaklk olaylarnn takibi
ile grevlendirildi. Henz yzba rtbesindeydi. Burada
kaaklar ile ortak alan baz MT grevlileri ile ters
dt.
12 Eyll sonrasnda Gneydou'da yaanan terr
olaylarna kar mcadele etmek amac ile istihbarat
faaliyeti yapmak ve toplanan istihbarat ile operasyonlar
dzenlemek amacyla Jandarma stihbarat ve Terrle
Mcadele Tekilat (JTEM) ad altnda faaliyet gsteren
merkez bir rgtlenmenin fikri planda nderliini yapt ve
dorudan Jandarma Genel Komutan'na bal olarak
alacak olan JTEM'in bana geti. Ersever ismi bu
tarihten itibaren Gneydou'da ok sayda faili mehul
cinayete kart. PKK itiraflarnn da yer ald JTEM
timlerinin blgede kontr terr faaliyetleri yrtrken birok
yasad ie bulatklar iddia edildi.
Ersever, bir sre sonra Aydnlk gazetesinden Soner
Yaln'a yapt aklamalar ile Yeil kod adyla tannan
Mahmut Yldrm ve baz faili mehuller ile ilgili bilgiler verdi.
Bu arada PKK ile psikolojik mcadele yntemi olarak
Ahmet Aydn takma adyla "gendeki Tezgah" ve
"APOPKKKrtler" isimli kitaplar yazm, ancak madd
207

skntlar iine dmt. Ersever Aydnlk gazetesine
anlattklar ile ilgili olarak mah
kemeye ifade vermek iin 24 Ekim 1993'te Ankara'ya gitti
ve bir daha kendisinden haber alnamad. 1 Kasm'da
Ankara amldere'de sevgilisi Neval Boz'un, 2 Kasm'da
Ankara Polatl'da itiraf Mustafa Deniz'in ve 4 Kasm
1993'te Ankara Elmada'da Ahmet Cem Ersever'in
cesetleri jandarma tarafndan bulundu. Kimlii belirsiz
kiiler tarafndan ldrld sylendi.
Ersever, Gneydou Anadolu'daki uzun vadeli grevi
srasnda PKK ile yaplan gerilla ve istihbarat faaliyetlerinin
hepsinde bulunmutur. Silahl atmalara bizzat girmi,
faaliyetleri ynetmi, PKK'ya kar ve taraf olan kii ve
gruplarla ilikiler kurmu, btn bunlar tam yetkiyle ve
komutanla dorudan bal olarak yrtmtr.
stihbarat ve subay olarak, blgedeki tm faaliyetlerin ya
iinde bulunmu ya da muhtevas hakknda bilgi sahibi
olmutur. Balangta normal bir jandarma subay olarak
grev yapm, sonralar ok nemli yetkilerle donatld iin
tm kurulular ve blgedeki illegal gruplarla ilikiler
kurmutur. likileri snr tesine de taarak, IKPP lideri
Barzani ve KYB lideri Talabani arasnda srekli olarak
Barzani'ye yakn olmu, ancak her ikisinin Ankara'yla iliki
kurmasnda nemli rol oynamtr.
Kerkkl olmas dolaysyla Irakl Trkmenlerle de yakn
ilikileri vard. stihbaratn yaps gerei, Irak istihbarat
servisi ile de irtibat iinde olmutur. Bu ilikinin blgede
grev yapt 1976 yllarndan itibaren baladn kendisi
de reddetmemi, irtibatn sebebini PKK ile mcadeleye
balamtr. Emeklilik dneminde tepkili bir haleti ruhiye
iinde, PKK ile mcadelede aksaklk, eksiklik ve zafiyet
olarak belirledii konularda kamuoyu oluturma
208

almalarna balamtr. Bu dnemde Tempo dergisi ile
Aydnlk, Tercman ve Daily News gazetelerinde
rportajlar ve aklamalar yaymlanmtr. Sonun
balangc da byle gelimitir.
Tempo dergisindeki beyanlar sebebiyle asker mahkemede
aleyhinde dava almtr. Ersever blgeye ve Krt
problemine
ilikin muhtelif grleri yannda Jandarma Genel
Komutanl'nn ve Asayi Kolordu Komutanlnn atama,
alma tarz ve icraatlarn ayrntl ekilde tenkit eden
beyanlarda bulunmutur.
Ancak gelimeler bekledii ynde olmam, destek
grmemi ve Ersever mal ynden ve gvenlik asndan
skntya girmitir.
Aydnlk dergisi Ersever'in ldrln farkl bir ekilde
yorumlayarak, Kasm 1994'te, uyuturucu trafiinin eleman
ve tan olmas sebebiyle, Abdullah atl ve ekibi
tarafndan Babakanlk Poligonu'nda sorguland ve
arkadalar Mustafa Deniz ve Neval Boz ile birlikte
ldrld eklinde aklamalar yapmtr.
MiT'ten isabetli bir yaklamsa u ekildedir: "Ersever ve
arkadalarnn terristlerin harekt tarz konusunda ok
tecrbeli, kendi gvenlikleri ynnden de ok dikkatli
olduklar bilinmektedir. Buna ramen herhangi bir mcadele
emaresi olmadan cinayeti ileyenlerce ele geirilmi
olmalar dikkati ekmektedir. Bu durum Ersever ve
arkadalarnn kendileri asndan 'gvenilir' saydklar
kiilerce veya bunlarn aracl ile yakalanm olduklar
ihtimaline kuvvet kazandrmaktadr."
209

Suun ileni ekli, her maktuln fiziki bir iddete maruz
kalmamalar, eylemde PKK olmas dncesini bertaraf
etmektedir. PKK'nn istihbar bir bilgi younluu bulunan bu
kiileri "konuturmadan" ldrmesi beklenmemelidir.
Gerek olan u ki; Ersever, en yakn ve gvenilir bir
arkada veya kii grubunca alnp gtrlmtr. Failler bu
mecralarda aranmaldr.
Cem Ersever'in zararl olmaya balad, artan etkinliiyle
giderek devleti ve kurumlarn hedef tuttuu, balantlarnn
sakncal ve hatal ynlerinin byd ve yarg nnde bir
cezay hakettii izahtan varestedir. Bununla birlikte
vatanperver birisi olduunu da gzard etmemek gerekir.
Ancak bu sevgiyi yceltmek iin yanl vastalar semitir.
Trk istihbarat Tekilatlarnn Sorunlar, Yaplmas
Gerekenler ve Kanaatlerimiz
Nigel West'in "Games of Intelligence" isimli eserine gre;
istihbarat servislerini teste tabi tutmak mmkndr:
Bir lkenin istihbarat Servisini Teste Tabi Tutma
Kriterleri:
1. Servisin Btnl:
a. Serviste alanlarn fikri.
b. Dier profesyonellerin grleri.
c. Servis lehine taraf deitirenlerin says.
d. Baarl olayoperasyon idare etme kabiliyeti.
e. stihbarata kar koyma kabiliyeti:
210

Sahte taraf deitirmeleri belirleme kabiliyeti.
Casus yakalama kabiliyeti.
Hainlie (ihanete) mani olma baars.
Dost merkez istihbarat tekiltlar ile irtibatlarn
stats.
2. Operasyonel G:
a. Politik evre:
Cinayetleri tasvip.
Gizli (rtl) faaliyete muvafakat.
Siyah propagandaya izin verme.
b. Kendi gelen ajanlar idare ekli.
c. Taraf deitiren ve iltica edenlere davran ekli.
d. Hulul (Kstebek yerletirme).
e. ift tarafl ajan idaresi.
f. Verimli szma faaliyetleri.
g. Taktik kabiliyet:
Eitim.
Muhabere teknii.
Taktik ajanlarn montesi.
itibarl muhabirlerle ibirlii.
3. retimden Faydalanma:
a. Bilginin zamannda neredilmesi.
211

b. Gvenli kaynak olarak tannma.
c. Muhabere istihbarat yapan teekkllerle iliki.
d. stihbar bilgilerin kymetlendirilmesinde btn ile
rol almak.
Bu kriterler nda hem ideal bir istihbarat servisinin
oluumunu hem de Trk istihbarat topluluunun yaplanma
sorunlarn rahatlkla grebiliriz.
Gehlen'e gre, bir istihbarat servisi son derece hassas bir
enstrmandr. En st noktada herhangi bir aksaklk
olduunda, bunun yanklar, asl ayrntlar bilinmese dahi,
zincir boyunca en alt halkalara kadar ular.
Bu bizce de isabetli bir yaklamdr. Bir kere servisin
banda ve piramidin stndeki kiide istihbarat zaaf,
vizyon eksiklii bulunmamaldr. stteki performans ve
vasflar, tekiltn tabanna kadar yaylr ve tesirlerini
gsterir. Ehil olmayan bir servis bakannn idaresinde
baarl istihbarat operasyonlar beklenemez. lkemizde bu
hususa kfi derecede nem verildii sylenemeyecektir.
Servis bakanlarnn seiminde ve atanmalarnda, ehliyet
ve uzmanla kymet verilmeli, politik ve kayrmac
yaklamlardan uzak durulmaldr.
Ayrca istihbarat servislerinin dier devlet kurumlan iin
ihdas edilen mevzuatla idare edilmesini beklemek
hakikatinde servis baars iin olumlu sonular
vermeyecektir. Bilhassa d istihbaratta, neticeye ulamak
iin zaman zaman olaand operasyonlar sz konusu
olabilecektir. Bu sahada istihbarat servisleri, lke d
istihbarat operasyonlarnda brokrasi ile mcadele etmek
zorunda kalmamaldr.
212

Netice itibariyle bu sahadaki gr ve dncelerimizi
kalemler halinde ifade edelim:
> Bir devlet adam ne kadar stn vasflara sahip olursa
olsun, evvelce istihbarat sahasnda tecrbe
kazanmamsa, istihbarat servisinde st seviyedeki bir
greve getirilmemelidir. Son MT mstear enkal
Atasagun servisin iinden gelen bir istihbaratdr. Bu
zamana kadar sz konusu husus lkemizde gzard
edilmitir.
> lkemizde istihbaratla uraan birimler MT,
Genelkurmay (Ordu), iileri Bakanl (Emniyet Genel
Mdrl), Dileri Bakanl, Jandarma ve Mill Gvenlik
Kurulu'dur. Ancak bu birimler arasndaki koordinasyon ve
ibirlii fevkalade dk seviyededir. MT, Emniyet ve
asker istihbarat birimleri arasndaki egdm eksikliinden
tr birtakm sorunlar ortaya kmtr. Hatta bu istihbarat
kurumlarndan her birinin kendisini baarl gsterebilmek
iin dierlerinden bilgi kard iddialar ortaya atlmtr. Bu
olumsuz rekabet zaman zaman istihbarat kurumlarnn
birbirlerini ypratmaya almasna kadar varmtr. Ciddi
boyutlarda gereksiz ve ypratc rekabetler, istihbarat
servislerimize zarar vermektedir, istihbarat servislerinin
saylarnn oalmas halinde gereksiz rekabet, gvensizlik
ve birbirinin iine karma gibi tehlikeler domaktadr. Bu
gibi servislerin saysnn okluu, dman istihbarat
unsurlarnn bunlarn ilerine szmalarn da kolaylatracak
ideal mecralar oluturmaktadr. stihbarat arkndaki her
dili, bir dieriyle fevkalade uyumlu bir grnm arz etmek
durumundadr. Hibir dili dierinden bamsz hareket
etmemelidir. lkemizde bu alanda Mill stihbarat
Koordinasyon Kurulu tesis edilmi ise de bu oluumdan kfi
derecede olumlu netice alnamamtr.
213

> istihbarat servisleri, devletin dier kurumlarna benzemez.
Servisin banda ve piramidin stndeki kiide istihbarat
zaaf, vizyon eksiklii bulunmamaldr. Bu kii, znde
tad engin istihbarat tecrbesi, emei ve stn insan
performans gibi unsurlardan baka birtakm politik ve
antidemokratik glerin kendisine olan desteini st
makamlara trmanmann bir arac olarak grmemelidir.
stteki kalite ve vasflar, tekiltn tabanna kadar yaylr ve
etkilerini gsterir. Yeteneksiz bir servis bakannn
idaresinde baarl istihbarat operasyonlar beklenemez.
lkemizde bu hususa yeterli derecede nem verildii
sylenemeyecektir. Servis bakanlarnn seimlerinde ve
atanmalarnda, ehliyet ve uzmanla kymet verilmeli, politik
ya da kayrmac yaklamlardan uzak durulmaldr.
> Profesyonel istihbarat servislerinde asker disiplin ve
metotlarn kullanlmas kat' surette uygun deildir. Bir
istihbarat servisinin ba, personelini etkileyici ahsiyeti,
kvrak zekas, tecrbesi ve ahs performans ile hakimiyet
altna alabilir. Bu suretle istihbarat servisinin ba,
kurumunu gven ve ketumiyet ilkeleri erevesinde sevk ve
idare edebilecektir. lkemizde bu konuda yaanan
fiyaskolar ve MT raporlar unutulmamaldr.
> lkemizde MiT'in hangi makama tam ve fiil olarak bal
bulunduu 2937 sayl kanuna ramen bir akla
kavumamtr.
MT Kanunu'nda Tekilat, Babakana bal olarak
gsterilmekte ise de evvelce MT Mstear'nn seimi iin
MGK'nn tespit ettii adaylarn devaml muvazzaf
generallerden olmas ve dolaysyla Genelkurmay ile
aralarndaki astst ilikileri, 1980 yl ncesi ve sonrasnda
Cumhurbakanlarnn asker kkenli olmalar ve MT
bandaki general vastasyla ileyie dorudan
karmalar, servisi ok bal hale getirmitir.
214

Anlan sknt, nceki yllarda, Trkiye'de asker darbe
olacann adeta herkes tarafndan malum olduu
zamanlarda bile MiT'in Babakan durumdan haberdar
etmemesi veya seri tedbirlerle darbeye kar nlemleri
alamamas gibi neticeler vermitir.
> Asker istihbarat birimleri, i gvenlik istihbaratnda
kullanlmamaldr. Bu durum fevkalade nemli sakncalar
dourmaya zemin hazrlar ve dourmutur da. Demokratik
hukuk devleti yaplanmalarnda, asker istihbarat
birimlerinin faaliyet sahas belirlenmitir. Asker istihbarat
birimleri, kendi sahalaryla ilgili olarak lke ii ve dnda
stratejik istihbarat, harp istihbarat, taktik istihbarat ve
operasyonel istihbarat faaliyetini yrtmelidirler. Dolaysyla
asker istihbarat faaliyeti kendi sahasna ekilmelidir.
> MT, asker yapsndan tamamen arndrlmaldr. Srekli
polemik konusu olan asker hiyerari tesirlerinden
kurtulmal, MT gibi profesyonel istihbaratlk yapmaya
aday bir rgtn mstearlar, bundan byle daimi olarak
servis iinden ve sivillerden seilmelidir. lkemizde zaten
asker istihbarat birimleri geni bir yelpazede istihbarat
faaliyeti yrtmektedirler. Bu itibarla MiT'te asker
yaplanmann oran imdilerde az bile olsa, asker
personelin asker istihbarat birimlerinde istihdam faydal
neticeler verecektir.
> istihbarat servisleri arenasnda net bir grev dalm
tespit edilmeli, kanaatimizce i istihbarat ve d istihbarat
ayrm ile rgtler aras istihbarat almalar vuzuha
kavuturulmaldr. Bu meyanda i istihbaratta Emniyet ve
sivil otoritenin kesin hakimiyeti altnda konulanmas
gereken Jandarma istihbarat grev yapabilecei gibi, d
istihbaratta da MT faaliyet gsterebilecektir. Ancak bu
noktada MiT'in merkez bir istihbarat servisi mahiyeti tama
durumu da dnlmeli ve deerlendirilmelidir.
215

> 2937 sayl MT Kanunu'ndaki ibarede yer alan
"Babakanla bal bir MT Mstearl" kavramnda, MT
Mstearnn da Babakana tam bir ball hususu
kavramsal olarak dzenlenmelidir.
> Hem mevzuaten hem de fiilen, asker istihbarat
birimlerinin anayasal sorumluluunu zerinde tayan
Babakan sistemine geilmelidir.
> stihbarat rgtlerimizdeki personel politikalar gzden
geirilmeli ve bu konuda evvelce zikrettiimiz rantabl
sistemler tatbik edilmelidir.
> stihbaratn fevkalade entelektel bir faaliyet olmas
sebebiyle, bu rgtlerde istihdam edilecek ve istihdam
edilmi personelin nitelikleri zerinde ciddiyetle durulmal,
personelin enformasyon ve siber aa adaptasyonunu
hzlandracak nlemler alnmaldr. Bu noktada kendini
yetitirmi (otodidakt) mensuplar, laykyla
deerlendirilmelidir.
> Sadakat ve verimliliin tam olarak temini asndan
istihbarat rgtleri madd sknt iinde olmamaldrlar.
Ancak bu durum devletin ekonomik imknlaryla dorudan
balantldr. Mevcut bte imknlaryla bu husus gzard
edilmemelidir. Bu husus, istihbarat ajanlar iin de
geerlidir.
> Psikolojik istihbarat faaliyeti gzard edilmemeli, gereken
nem verilmelidir.
> stihbarat servislerince lke ii operasyonel istihbaratlk
eilim ve faaliyetinden uzak durulmaldr. Bir birimin hem
istihbarat yapp hem de istihbar operasyona ynelmesi
fevkalade sakncal bir durum olup yargsz infazlara ve
illegal eylemlere sebebiyet verebilir. Bu noktada Mossad
216

arpc bir rnektir. lkemizde de polemik konusu olan
Jitem oluumunun bu tr operasyonlar iinde bulunduu
fazlaca iddia edilmiti.
> Elektronik, elektromanyetik, siber ve teknolojik istihbarat
sahasndaki gelime ve yenilikler yakndan takip edilmeli,
istihbarat elemanlar bu konularda bilgilendirme
almalarna tabi tutulmaldr.
> lkedeki sivil otorite, istihbarat servislerine kar souk
durmamal ve bu rgtlerle yakn irtibat halinde olmaldr.
Bu suretle ou gelimeyi nceden grebilme ve
deerlendirme frsatna sahip olacaktr. stihbarat
tekiltlarnn bandaki yneticiler de (askersivil),
demokratik yapya sahip hukuk devletlerinde sorumluluk ve
icra faaliyetinin hangi makam tarafndan ifa edildiinin
bilinci ile hareket etmek durumundadrlar. Aksi hal, lkeyi
militarist bir kaosa srkleyecektir.
> Takip ve tarassut faaliyeti raporlar, ilgili bir davada
hakimin takdir kullanmasn gerektiren durumlarda olay
aydnlatmas asndan, ilgili davann hakimine
gsterilebilmelidir. Kanaatimizce bu uygulama faydal
sonular douracaktr. Neticede takiptarassut faaliyeti de
bir kamu grevi faaliyetidir.
> Cumhuriyet Savcl grevini ifa ettiimiz muhtelif
yerlerde, icra ettiimiz baz soruturmalar ve insan haklan
hususundaki hassasiyetimiz sebebiyle zaman zaman bir
General, Albay ve Emniyet Mdr'nn, hakkmzda,
istihbarat raporlar ynndeki szleriyle kar karya kaldk.
Kanaatimize gre, insan hakk ve onuru, fevkalade
hassasiyetle korunmas gereken cevherlerdir. Bir Emniyet
Mdr veya bir Albay'n, "Senin hakknda yaplacak
istihbarat raporlar hep bizim kanalmzdan geer, senin
hakknda Garnizon Komutan iyi eyler sylemiyor, gel bu
217

soruturmadan vazge. Gensin, bir raporumuzla meslek
istikbalin yok olur" eklindeki szleri, lkemizde bir ksm
kii ve evrelerce istihbarat faaliyetinin nasl anlald
hususunda aklayc bir mahiyet tamaktadr. Nitekim
sylenenler doru km ve meslek istikbalimiz
kaybolmutur. Demokratik hukuk devleti modellerinde,
istihbarat raporlar tehdit amacyla kullanlamaz. Ve hibir
hukuk delil deeri de tamaz. Kamu gvenlii ve
demokratik hukuk devletinin geliimi asndan istihbarat
raporlarnn tehdit unsuru olarak kullanlmas zihniyetinin
terk edilmesi gerekmektedir.
> stihbarat servislerimizin isabetli ve hukuk ii
almalarnn bir mekanizma tarafndan denetlenmesi
gerekmektedir. Kanunla bir denetim organ tayin edilmelidir.
> Ordu iindeki antidemokratik ve illegal faaliyet ve
oluumlarn izlenmesi cihetiyle, MT ve Emniyet istihbarat
nndeki engellerin koordineli bir ekilde kaldrlmas,
demokratik geliim ve profesyonel istihbaratlk asndan
faydal neticeler verecektir. Bu anlamda sivil istihbarat
birimleri, ordu iindeki gelimeleri izleyebilmelidir. Aksi
takdirde ihtillleri nceden haber almak mmkn deildir.
> Genelkurmay Bakan, mevcut mevzuata gre kendi
inisiyatifi ile MiT'ten bilgi alabilmektedir. Bu durum
deitirilerek, zaten elinde nemli bir istihbarat yelpazesinin
kontrol bulunan Genelkurmay Bakannn MiT'ten bilgi
alabilmesi ve fakat bu konudaki taleplerin sivil ynetimin
ba ve sorumlusu bulunan Babakann onayna
balanmas gerekmektedir. Keza, MGK Genel Sekreterlii
iin de ayn uygulama yaplmaldr.
Tecrbeli Bir stihbarat efi ile Syleimiz
218

Bu blmde, yllarn istihbarat faaliyetine vermi
entelektel bir istihbarat yneticisi ile yaptmz bir
konumaya yer vermek gerei gryoruz:
stihbarat ve istihbarat mesleki hakkndaki
dnceleriniz' le balayalm isterseniz.
Her canl varln en byk ideali, hayatn idame
ettirmektir. En tabii haklarndan bir tanesi ise, bir canl
organizmaya zarar verecek her trl tehdit ve tehlikeye
kar kendisini korumaktr. nsan da byle. Devlette de
ayndr. Bu riskleri nceden tespit etmek lazm. Bu
kayglarla istihbarat faaliyeti balar.
Bizler orta ya grubuna ulam istihbaratlar olarak, alm
olduumuz eitim ile tehlikelere kar uyarlm bireyleriz ve
istihbaratlk bizim iin onurlu bir yaam tarzdr. Onurlu bir
meslekten de te.
Mcadele iinde geen hayatmzda kendi birimimizi hep bir
aile olarak grdk. Duyduklarmz, bildiklerimizi ve
grdklerimizi sevdiklerimize, ailemize ve yaknlarmza
anlatamamann ve grleri, duygular paylaamamann
acsn duyarak yaadk ve yayoruz.
Bugn gelinen noktada ise, neyin ne kadar nemli
olduunun, hangi deerlerin ncelikli olduunun ayrm
yaplmadan ve birtakm kayglar tanmadan, birtakm bilgi
ve materyallerin alen bir ekilde ifa edilip, polemik konusu
yapldn grdkten sonra bir eylerin deimi olduunu
fark ettik.
nsan daima canl tutan istihbarat almalar, sreklilik arz
ettiinden, artk hayatmzn 'olmazsa olmaz' oldu.
stihbaratta insan unsuruna nasl bakyorsunuz?
219

stihbaratta insan unsuru ok nemli ve yadsnamaz bir
gerek..
amzda teknolojinin sratle gelimesi ve deikenlik arz
etmesi inkr edilemez olmakla birlikte, gvenilir insan
unsuru, dn olduu gibi, bugn ve gelecekte de nemini
asla yitirmeyecektir. Dier yandan teknolojik adan
istihbarat ara ve gerelerini kullananlar da yine insanlardr.
1968 ylna kadar Hr Dnya'nn en byk organizasyonu
olan NATO'nun merkezi Paris'te bulunuyor ve Ruslar NATO
planlarn akln almayaca ok az bir harcamayla ele
geirmeye muvaffak oluyorlar ve buna NATO planlarnn
bulunduu yerden sorumlu olan ABD'li avuun insan bir
zaaf neden oluyor. Bu olaydan sonra NATO merkezi
Brksel'e tanmak zorunda kald. Grld gibi bireyin
nemi ortadadr.
Ksaca deinmek gerekirse, 11 Eyll'n hemen akabinde,
ABD'li uzmanlarn, kendi ve dnya kamuoylarna
duyurduklar "Olayla ilgili 32.000 ipucu var" szleri, bir
yandan teknolojinin nemini vurgularken dier yandan en
nemli unsurun gvenilirlik olduunu gstermi oldu.
Ayrca ABD, istihbaratta risk gze almaz. Mesela, 11
Eyll'den sonra Usame bin Ladin'in gerek ABD
vatandalarna gerekse ibirliki lkelerdeki kurum, kurulu
ve bireylere kar saldrda bulunacan aka beyan
etmesi karsnda ABD, zerre kadar riski gze almayarak
bu lkelerdeki eitim messeselerini kapatarak bu
lkelerdeki mensuplarnn e ve ocuklarn lkelerine
gndermitir. ABD, her ihbar ciddi olarak deerlendirir. Bu
arada unu sylemek lazm ki; istihbarata kar koymann
en gzel ve baarl rnei Ladin. ABD tm imkn ve
teknolojisine ramen Ladin'i hl bulamad. ABD'nin tahlilini
iyi yapm birisidir Ladin.
220

Biz bu meslei icra ederken, dertleme veya sohbet
balamnda hibir bilgiyi, en yaknlarmz dahil hi kimseyle
paylaamayz. Bilgi verilecek yerler bellidir. Bakas olmaz.
Meslein tabiat bu.
Bu adan M.Eymr, A.Cem Ersever, Hanefi Avc ve
bunlar gibi medyada boy gsteren isimler bu kural
inediler mi?
istihbarat etii asndan ketumiyet ve gizlilik ilkesinin
doruluuna inandm iin, bu tr ifaat veya szleri
doru bulmuyorum. Ancak aklanan konular ve bu
aklamalar istikametin
de tartlan gelime ve olaylarn, gnmz Trkiyesi
asndan, yerinde ve irdelenmesi gereken bir yn
tadn gryorum.
Ancak bu tr tartmalarda bilgilerin kimlerle paylalaca
hususunda, hiyerarik bir emredicilik statsnden kp,
bilimseldemokratik sz syleme arenalarn tercih etmek
ve bu suretle ortak bir uura erimek gereklidir. nk
istihbaratlar grnmeyen kahramanlardr. Mehur
olduklarnda misyonlar biter.
Tannmak ve istihbaratlk... Zt mefhumlar.
Bu saydnz isimler de, bu kategoride deerlendirilmelidir.
Ya Mahir Kaynak?
Onun durumu farkl. Kaynak iin emredici unsurlar plak bir
ekilde gz nne kmtr. Zamannda ilgili kurumca
mahkemede tank olarak gsterilip deifre edildi ve
harcand. O da niversiteye dnd.
221

Bu pozisyonda kalan bir ajann grev ifa etmesi mmkn
deil.
Kaynak, u anda kendi istihbar tecrbe ve bilgileri nda
Trkiye'deki ve dnyadaki gelimeleri kendince analize tabi
tutup deerlendirmeler yapyor. Bu konuda ketumiyet ve
gizlilik kuraln inedii sylenemez. htimaller zerinde
duruyor.
Farkl ama Cem ERSEVER'i nasl
deerlendiriyorsunuz?
Okuduum ve bildiim kadaryla, vatansever bir kii olduu
hususunda zerre tadar phem yok.
Kendince gelitirdii metotlar vard. stleri tarafndan kabul
grmeyen bu metotlar da, kendi zerinde olumsuz etkiler
brakt. Bu sebeple mesleinden ayrlmak zorunda kald.
Yapm olduu baz ahs hata ve giriimlerinin
neticesinde, en pahal bedel olan hayatn verdi.
ahs zaaflar vard.
Mesela?
Bunlar iinde kadn var, itiraflara fazla gvenmek var.
Kesin olmamakla birlikte muhtemelen madd kazan elde
etmek arzusu var.
Kendine bal bir ekip ya da bir oluum var. Bunu harekete
geirebilmek iin, madd finans salama
zorunluluundayd. Neticede devlet onu dlad. Kendine
bal az sayda adam vard.
222

Bu ekilde ortada kalnca, bahsettiim sorunlar amak iin
legal ya da illegal olup olmadna bakmakszn, birtakm
ilikilere girdi.
Amaca ulamak iin her yol mubahtr eklinde dnmeye
balad.
Sonunda en sevdikleri tarafndan arlp gtrld...
Evet... en sevdikleri.
Tecrbeli bir istihbarat olduu iin, gvenmedii bir
ortama gitmesini dnmek abes olur. O da biliyordu..
Balangta arkasnda devlet olan bir istihbarat olarak
yola kt. Sonuta istihbarat kurallarn at ve kuralna
gre oynamad iin sistem dna itildi.
Operasyonel istihbaratyd. Ve bu sistemden yanayd.
Ersever infazn, kanaatimce bir dier "grevli"ye yklediler.
Yani o kii bu infaz gerekletirdi. Bu hususta bizdeki tabir
udur: "Likidasyon ajanlar"... (Yok etme ajanlar)... Bunlar
bu ii yaptlar.
stihbaratlarda genel dnce udur; Ba giderse, gvde
dalr.
Ersever'i bu sona gtren en byk sebep, ifaatyd. Hatta
anlatacak olduklarnn ounu anlatamad. Sadece
akladklar bile hayatna son verilmesine kfi geldi.
Buna gre cesur bir insan ve istihbarat teknii asndan
kurald bir grevli olarak nitelendirilebilir.
Peki bu doru mu? Yani doru istihbaratlk m?
223

Istihbaratlk bu ekilde olmaz.
istihbarat faaliyeti paralardan oluur. Her bir evre ve para
muhtelif birimler tarafndan yerine getirilir. Bilgiyi temin
etmek, analiz ve deerlendirme, neticeleri karma ve
kullanma sunma.
Ersever bu faaliyetin her ksmn kendi ifa etmeye alt.
stihbaratta duygusalln yeri yoktur.
Trkiye'de istihbarat tekiltlar olmas gerektii yerde
mi?
Kanaatimce, sistemli istihbaratlk 20. yy'da Sanayi
Devrimi ile birlikte ivme kazanmtr ve gnmze kadar da
gelierek, deierek ve modernleerek gelmitir.
an teknolojik gelimelerini kim yakaladysa o, ne
kmtr.
Tekilat Mahsusa ile balayan sistemli istihbarat faaliyeti,
Cumhuriyetle birlikte hayatiyetini devam ettirmi, o gnk
dnya konjonktrne gre, bizim amzdan daha ziyade
takliti bir kalpta gelimitir.
Yani imparatorluk dneminde, Alman ve Fransz istihbarat,
Cumhuriyet dneminde ise ABD istihbarat taklit edildi ve
halen bu istikamet geerlidir.
SSCB'nin dalmasyla birlikte Souk Sava dneminin
ncesi ve sonrasnda etkileyici unsur olarak, teknoloji
(istihbarat ara ve gerelerinin gelimesi) karmza kt.
Bu gerekten hareketle lkemiz iin sylyorum, bu
teknolojiye sahip deilseniz, geriden takip etmek
zorundasnz. Maalesef Trkiye dnyann nemli istihbarat
224

servislerini geriden takip etmektedir.
Bunlarn yannda istihbarat eleman yetitirmekte de
olduka duygusal olduumuzu sylemek lazm... Bugne
kadar hayat ve hatratn yazan ilgililerin notlarnda da bu
hususlar var.
Ltfen biraz aar msnz? Bu, nemli bir konu.
Kastm u. Snmez Kksal'dan nceki MT yaplanmasna
baktmzda mstearlk dzeyinde ve hemen altndaki
rgtlenmenin byk bir blmnn asker kiilerden
olutuu grlyor.
Siviller belirleyici bir konuma sahip olamyorlar. Sivil adam,
ya takipi ya da idar grevli bro eleman yapyorlar. Ama
tutup bir operasyon efi yapmyorlar. Buralarda hep
askerleri gryoruz.
Gnmzde ise kanlmaz olarak, istihbarat sivillemeli...
Asker istihbarat da kendi alanna ekilmeli. En dorusu bu.
Aksi halde birbirlerini etkileyecek konumda olanlarn a
yakalamas mmkn deildir. nk istihbarat faaliyeti
esnasnda, kat bir hiyerarik ast st ilikisi varsa
gelimenin ve baarnn yolu kapanm demektir.
Dier yandan, Kenan Evren'le Erkan Grvit arasndaki
damatkaynpeder ilikisi... Bu, istihbaratn doasna
aykr.
Istihbaratlkta rtbe ve hiyerari idar adan yerinde
muhafaza edilmekle birlikte, operasyonel istihbarat n
plana ktnda, ajann nndeki tm hiyerarik yaplanma
kaldrlmaldr.
225

Asker istihbarat yadsmyorum... Ama kat' surette i
gvenlikte kullanlmamal. u an maalesef Trkiye'de bu
yanllk ve karmaa var.
Herkes kendi grev alanna ekilmeli. Asker istihbarat
lkemizde Genelkurmay stihbarat Bakanl'na bal
asker istihbarat niteleri tarafndan yrtlyor.
Susurluk hadisesinde, komisyona maalesef hibir asker
ifade vermedi. stisnalar saymayalm. Ama sivil istihbarat
hakimiyeti sz konusu olsayd, arlp ifadeleri alnr,
bilgileri tespit edilebilirdi.
Gnmzde lkemizin i ve d tehdit unsurlarna kar
kanunla kurulmu olan MT n planda grnmekte ise de
sonuta etkili konumda deildir.
9. Cumhurbakan Demirel, "Bunlar bana Angola'dan haber
getiriyor ama Ankara'dan haber yok" eklindeki szleri
baka nasl yorumlanabilir?
Her trl asker mdahalenin meruluu bir hak gibi
grlrse, sonular imdi olduu gibi lkenizin dnya
sralamasndaki yerini tespit eder.
Oysaki istihbarat ok ynl olarak, asker istihbaratn
yannda daha nemli olarak siyas, ekonomik, teknolojik bir
faaliyettir. Bu faaliyet sadece asker kstaslara mahkum
edilmemeli.
Yani gemiteki asker darbelerin gnmzde de ayn
ekilde devamn dilemek, dnya kamuoyu tarafndan takip
edilen bir strateji deildir. Trkiye de bu sendromdan
kurtulmaldr.
226

unu syleyeyim; Genelkurmay istihbarat birimleri
operasyon yapacaklar zaman sivillerden (Cumhurbakan,
Babakan veya Bakan) onay almaz. MT ve Emniyet
istihbarat tekiltlan ise bu ileri, aldklar resm onay ile
gerekletirirler.
TakipTarassut faaliyetinin nasl bir alma olduunu
bir de sizden dinleyelim.
Bu, eski bir istihbarat faaliyeti olmasna ramen halen
vazgeilmezliini koruyor. Bu almada ncelikle hedef
belirlenir. Bu hedef hakknda ariv taramas dahil, tm
biyografik ve sosyal bilgiler bir dosyada toplanr.
Takip ekiplerine sadece hedef verilir. Hedef hakkndaki
bilgilerin ou verilmez. Yani takip ekibi bu konuda her
eyi bilmez. Bundan kastm u; ekip her eyi bilirse kendi
de bu faaliyete ahs yorumlar katabilir. Bu husus
operasyon efi asndan nem arz eder. nk hedef
ahsn gnlk yaay hakknda takip ekibi rapor veriyor.
Ajanla, bu hedef arasnda grmeler yaplyor.
Ak kaynaklar taranp operasyon efinin nne gelir. ef,
bunlarn hepsini, takip raporlar ile birlikte deerlendirir.
Bak
yorsun grme salayan ajan, "Bugn 15.30'da u
mevkide bulutuk" diyor. Takip ekibi raporunda ise adam o
saatte baka bir yerde gzkyor. Bu durumda operasyon
efi mukayese suretiyle doruyu rahatlkla ortaya
karabiliyor.
Bu faaliyette hedefin takibi teknik aletler kullanlmak
suretiyle de yaplr. Bu teknik izlemedir. Fotoraflar da
ekilir.
227

stihbarat faaliyeti, illegal bir rgtn legale yansyan
alma tarzdr. Nasl ki, illegal bir faaliyet gsteren ahs
veya oluumlar, faaliyetlerinin ortaya kmamas iin aba
gsteriyorsa, istihbarat birimleri de onlar deifre etmek iin
her trl ara ve gereten yararlanrlar.
Bu faaliyette takipilerin yaratclk yetenekleri, teknolojik
imknlardan daha ok n plana kmaktadr. Takip sresi
hedefin durumuna gre deiir.
llegal rgtler takip ve tarassut faaliyetine kar
duyarldrlar ve militan ve sempatizanlarn daima bu
konuda bilgilendirirler. Bildiim kadaryla TKP bata olmak
zere TKKO, DEVSOL gibi rgtler dokmanter olarak
bunlar kendi gruplarna retmektedirler.
Ama bu faaliyetin de teknoloji ile desteklenmesi lazm. Bu
suretle hedefe ulamadaki mesafe ve zaman en aza
indirilebilir.
Trkiye'de istihbarat sahasnda farkl servisler grev
yapyor ve birtakm ypratc rekabetler yaanyor,
istihbaratn tek elde toplanmas faydal olur mu?
Doru olmakla birlikte, istihbarat birimlerinin arasndaki
gr ayrlklar n plana karlmadan hizmette yar
prensibi terk edilmemelidir.
Yani kanaatimce, devletin istihbarat efleri bir araya gelip
bir konunun kritiini yaptklarnda, bu ite en son yn tayin
edici olan asker kesimin arl sz konusudur. Bu yanl.
Mesela
ABD'de bu konuda istihbarat rgtleri arasnda ortak bir
uur var. Ayn ey lkemiz iin maalesef geerli deildir.
ABD'de Bakan olanlarn iinde istihbarat rgtlerinden
228

gelenler var. lkemizde bu konuda bir rnek gsteremeyiz.
Blent Orakolu ve Deifre isimli kitab hakknda neler
sylemek istersiniz?
Yazd kitapta kendisinden yeteri kadar sz ediyor. Genel
manada ise akla u gelmektedir; o dnemde kendisinin
muhatap olduu st dzey yneticilerin bir ksm tarafndan
korunmakla birlikte asker kesim tarafndan hedef haline
getirilmitir. Kitabn ieriinde olduu gibi G.E'nin
lmnden sonra ancak bu kitab yazabildi.
Daha nce yazamaz myd?
stihbarat birimleri 12 Eyll'de kadar bu tr konularda gr
bildirmezler ve lkemizde gndemi oluturacak medya
bata olmak zere dier aralardan faydalanrlard.
Emniyet ve asker istihbarat birimlerinin asparagas haber
retme yetkisi bilgimce bulunmamakta, ancak bu faaliyet
MiT'te bulunmaktadr.
12 Eyll'den sonra dnyadaki baz dengelerin deimesi ve
lkemize yansmas sonucu (Yeni Dnya Dzeni), bu tr
bilgi ve dokmantasyonlarn deifre edilmesi rnekleri
dnyada da bizde de oald.
Tabii ki bu arada skandal boyutlarna ulaan olaylarn da
etkisi byk oldu.
Bu konuda duyarl olan insanlar, artk istihbaratlarn da
konumas gerektii kavramndan hareketle, kendi
lkelerinde eitli komisyonlarda istihbaratlarn ifadelerine
ve bilgilerine bavurmaya baladlar. fade alma adl bir
olay olmasna ramen.
229

Komisyonlar mahkeme gibi fonksiyon icra etmeye
baladlar. Bu atma gibi grlen mcadelede giderek
sivil inisiyatiflerin kamuoyunu oluturmada, kamu kesimine
galip gelmilerdir. Gemite sadece duyarl kitleleri
ilgilendiren bu hususlar, medya ve dier iletiim organlar
vastasyla tm kamuoyuna aklanmaya balad.
Kanaatimce Blent Orakolu da, karlam olduu bask
ve tehditleri bu sebeple kamuoyuyla paylama ihtiyac
duydu.
ahs kanaatim bundan byle taraf olduu iin, kendisine
hibir aktif grev verilmeyecektir.
stihbarat Daire Bakan Vekilliine gelmeden nce
poplaritesi fazla deildi. Ancak tecrbeli bir istihbarat
olarak konulara vakft. Etkileyici faktrlerin banda o anki
hkmetin, iktidarn oluumuna bakmak lazm. Daha da
akas, Erbakan'n Babakanl ve onu da asker kesimin
sevmeyii, Orakolu'nun sonunu hazrlayan sebeplerden
birisi oldu.
Siz bir savcsnz. Hanefi Avc hangi sebeplerle cezaevinde
yatt? O zaman mahkemece devlet srr saylan bilgiler,
imdi ilgili kurumun ve muhtelif kurumlarn web sitelerinde
alen olarak ortada.
lkemizde hakim, kaymakam gibi brokratlarn
gvenlik soruturmalar ve haklarnda tanzim edilen
veya edildii sylenen raporlar hakknda neler
syleyeceksiniz' Bu konuda Emniyet istihbarat
rgtlerinin fonksiyonu var m?
Sizin de bildiiniz gibi gvenlik soruturmalar belirttiiniz
kesimleri hukuken kapsamamakta; sadece ii, memur gibi
alt tabaka grevlileri kapsamaktadr. Dierlerini siz
230

deerlendirin.
Bu kesim hakknda ve st dzey yneticiler hakknda
tanzim edilen raporlar, Emniyet istihbarat dndaki
istihbarat kurumlarnca tanzim edilmektedir.
Gvenlik soruturmalar dnda, st dzey kamu
yneticilerinin istikbale matuf baz terfi ve ykselmelerinde
veya nemli bir yere tayinlerinde Emniyet istihbarat
dndaki istihbarat birimleri etkindir. Emniyet istihbaratnn
bu konularda bir fonksiyonu olduunu zannetmiyorum.
Emniyet istihbarat ve bu kurumun istihbarat
brokratlarn nasl deerlendiriyorsunuz? Ypratc bir
rekabet ve gruplama var m?
Kamuoyunda bu husus Osman Ak ve Sabri Uzun
davalarnda uzun sre tartld. Konu adl mercilere
yansd iin fazla konumak istemiyorum. Yargya da
intikal eden Ankara Emniyeti ile Emniyet stihbarat Daire
Bakanl arasndaki hususlarla birlikte bir ekimeden sz
edilebilir.
Bu konu ilk kez kamuoyunda paylald iin ok dikkat
ekici olmutur. zetle hiyerarik yapnn sarsldn da
gzler nne sermitir.
MTAsker ve Emniyet istihbarat servisleri ilikileri
nasl? MT, i istihbaratta Emniyet'e gre baarl m?
Emniyet istihbarat birimleri literatrde, kurum istihbarat
olarak gemektedir. Dierleri ise bu kapsamda deildir. Bu
dierleri, sadece lke ii deil lke dnda da istihbarat
faaliyeti yaparlar.
231

Bu konuda 1. zal hkmeti dneminde Polis Vazife ve
Selahiyetleri Kanunu'na ek 7. madde ilave edildi ve
bununla Emniyet istihbarat faaliyeti yasal bir dayanaa
kavumu oldu.
gvenlik istihbaratnda uzun sre MiT'in nde olduu
ifade edilse de, son dnemde sivil iktidarlarn vermi olduu
destek sonucu Emniyet istihbarat birimlerinin de ok
baarl olduunu btn kamuoyu bilmektedir. Bundan
hareketle unu belirtelim: Grnen o ki, daha ok imkn
tannd zaman Emniyet istihbarat bu baar grafiini daha
da ykseltecektir.
Kanaatimce, uzun sredir tartlan konularn banda
grev alanlar ve yetki konulan, halen gndemi oluturmaya
devam etmektedir. Tabii ki bu durum dnyadaki gelimelere
paralel olarak gndeme gelmi ve ge de olsa mutlaka
yaplmas gereken dzenlemeler olarak grlmektedir.
Bunu yeni yaplanma olarak kabul edecek olursak ideal
olann tek merkezde toplu istihbarat tekilt olduunu
kabul etmekle birlikte halihazrda lkemizde belirttiim
istihbarat kurulularnn yetki alanlarnn aka belirlenmesi
gerektiini dnyorum.
Aksi takdirde bugne kadar olduu gibi asker kesimin ve
yedeine ald MiT'in fonksiyonlar srecek ve yeni bir
yaplanmadan sz etmek mmkn olmayacaktr.
Ksaca, gven duygusu kavram, istihbarat birimleri
arasnda hizmette yar kavramyla birlikte ele alnrsa
faydal olur. Aksi takdirde her kesim kendi dorularna
inand zaman ok ballk ortaya kar. Bugn olduu
gibi... Ve dnyadaki gelimelere kapal bir istihbarat olarak
kalrz.
232

Yani dndnz yeni yaplanmaya matuf deiimler
daha ok MT ve asker istihbarat m ilgilendiriyor?
Evet.
tyi bir istihbarat sizce nasl olmal, hangi zellikleri
tamal?
Uygulamada resm bir prosedr olarak kiilerin bavurusu
ile istihbarat eleman almak hususunda ilem balam olur.
htiya bulunan kadrolar ve bu kadrolarda istihdam edilecek
unsurlar, ilgili birimce tespit edilir. Eleman adaylar
hakknda gvenlik tahkikat yaplr. Genel olarak alm bu
ekillerde gerekleir.
Bence iyi bir istihbarat, gnmz koullarnda hem lke
iinde hem de lke dnda faaliyet gstereceinden
yabanc dil bata olmak zere iyi bir eitime sahip olmal.
Ksaca Siyasal Bilgiler Fakltesi'ni bitirenleri ie almak
zm deildir. stihbarat ayr ve entelektel bir sanattr.
Genel kural olarak drstlk bata olmak zere, sadakat,
ketumiyet, inisiyatif kullanabilme ve risk alma gibi becerilere
sahip bulunmaldr bir istihbarat. Bu durumda her
niversite mezunu istihbaratlk zelliklerini
tamamaktadr.
Ayrca kiinin, gelimelere ak bir insan olarak gnn
koullarna gre bu birimde grev yapmaya arzulu olmas,
buray sadece bir geim kaps gibi grmeyip, girmi olduu
bu tekiltn gnahlarna, sevaplarna ortak olmay bilen bir
yapya sahip bulunmaldr.
Bu ite baarya ulamada sadece ahs kabiliyetler yeterli
deil. Arkandaki insanlar da ok nemli.
233

stihbarat, bir futbol takm gibi ele alacak olursak, teknik
direktrden kulp bakanna, futbolcusundan
malzemecisine kadar uyum iinde alan bir mekanizmaya
inanmal ve kendisini de bu mekanizmann bir paras
olarak grmelidir.
Dnyann dier istihbarat rgtlerine nazaran bizim
istihbarat seviyemizi nereye koyuyorsunuz?
istihbaratlk, bir noktada kestaneleri piirirken elini
yakmamaktr. Ne kullanrsnz o zaman? Birtakm piirme
aletleri. Bu aletler sende yoksa elinin yanmas kanlmaz.
Bu durumda lkemiz istihbarat iin ok byk bir baardan
sz edilemez.
Son yllarda kamuoyunda da oka yer alan, blc rgt
ba Apo ve emdin Sakk gibi ahslarn lkeye getirilii,
istihbarat birimlerimizin dnda olan unsurlarn katklaryla
gereklemitir. Apo'nun takibini bile biz yapamadk. Dost
lkelerin yardm sz konusu.
Bu konuda Entebbe Operasyonu, Troki'nin ldrlmesi ve
muhtelif srail operasyonlar baarl operasyonel istihbarat
almalardr. Demirperde lkeleri, bu konularda ok
baarlyd.
Sizce lkemizde i gvenlik istihbaratm kim
yapmaldr?
ahs kanaatim olarak, i gvenlikte istihbarat birimleri
arasnda bilgi alverii yapmann doruluuna inanrken,
bu alma alannn sadece Emniyet istihbarat birimlerinin
yetki alan iinde kalmasndan yanaym.
234

Hiram Abas, Mehmet Eymr ve Korkut Eken gibi tannp
misyonunu tamamlam kiiler hakknda ne sylemek
istersiniz? Bu kiilerin izgisi neydi?
Hiram Abas hakknda yazlanlara bakldnda, bir ksm
tarafndan merdivenleri er beer atlad sylenmektedir.
Eymr ise sivil inisiyatiften yana tavrlaryla bence daha
dikkat ekicidir.
Tabii ki Hiram Abas'n illegal bir rgt tarafndan
ldrlmesi, iin bir baka boyutudur. Bu hususta, tekilt
ii ekime sonunda hedef haline getirildii dncesi
yaygn olarak mevcuttur. Daha ok lke d faaliyeti sz
konusu.
Eymr, bence merdivenleri srasyla trmanm, ancak o da
i ekimeler nedeniyle, lke dna kmak zorunda
kalmtr. Bilhassa kendi web sayfasnda deindii konulara
bakldnda, istihbarat faaliyetinin sivil inisiyatifin elinde
olmas gerektii aka grlmektedir.
Eymr, ksaca statkodan yana olmayp yeniliki bir izgi
takip etmitir.
stihbaratlar arasnda iki Mehmet'in dellosu olarak
nitelendirilen gelimelere bakldnda Eymr'n daha az
ansl olduu ve gl mihraklara dayanmad
grlmektedir.
Korkut Eken hakknda, kesinlikle vatansever, lkesine bal
bir insan diyebilirim. Ayn zamanda eitimci olarak da
tannmaktadr.
Herkesin hemfikir olduu bu kabiliyetleri sonucu,
kamuoyunda byk kitleler tarafndan kabul grm
235

saylabilir. An
cak tm bu iyi dncelerin kfi gelmedii grlyor. Dier
yandan hakknda yazlanlara ve sylenenlere bakldnda,
kar ilikisi konusunda endieler olduu iin, arkasndaki
gcn desteini ekmesi sonucu cezaevine girdii
grlmektedir. Bir zincirin halkalar gibi bakldnda,
trmanma eridinin stnde bulunanlar, "Bu i buraya
kadar" deyip desteklerini ektiler ve bylelikle zincirin ana
gvdesinden halkay kopardlar.
Szn ettiiniz kiilerin icraatlarna bakldnda, hepsinin
birer hizmet ifa etmi olduklar grlyor. Ancak insanlarn
zaaflar artan bir ekilde n plana ktnda, her insanda
olduu gibi madd ve manev ihtiraslar balar.
Bence ayakta kalmann yolu drstlkten geer. Yani
ksaca bu kiiler, umduunu bulamayan insanlar.. Bu aray
psikolojik bir geerlilik tayor. Bu durumdaki her insanda
olabilen eyler. Bu bazen insan yanltr, bazen de elde
etmeyi umduun hedefe yaklatrr. Mesela Eymr, bu
yerlere gelecekti ya da getirilecekti ama tam tersi oldu.
Bu kitapta yer alan ve Mill G venlik Kurulu tarafndan
her gelen hkmete dikte edildii sylenen Gvenlik
Siyaset Belgesi hakknda ne dnyorsunuz? Byle
gizli istihbar deer tayan belgeler nasl ortalkta
dolayor?
stihbarat bilgileri ncelikle gizlidir. Bu bilgi ve belgeler,
gizlilikleri ve tadklar neme istinaden tasnif edilir. Ksaca
istihbarat bilgi ve belgeleri, kozmik evrak kabul edilir. Bu
bilgilerin deifrasyonu ise ahslarn, lkelerin, kurumlarn
tadklar zelliklere gre deikenlik arz eder.
236

rnein SSCB'nin dalmasndan sonra KGB'nin belgeleri
tm dnya kamuoyunda deifre edildi. Bu belgeler arasnda
siyas, ekonomik ve sosyal birok ey bulunmaktayd.
ayet SSCB dalmam olsayd bu bilgilerin deifrasyonu
mmkn deildi. Bu da baz bilgilerin deifrasyonunda
zamann ne kadar nemli olduunu gstermektedir.
lkemiz asndan bakldnda da kozmik olarak
nitelendirebileceimiz birok belgenin deer kaybna
uramas gayet tabiidir. nk bildiiniz gibi Trk Ceza
Kanunu'nda 141, 142 ve 163. maddeler kaldrlm ve
terrn ve terr eylemlerinin tarifi yeniden yaplmtr.
Bir rgt asndan bakldnda durumu bir rnekle u
ekilde izah edeyim; 10 Eyll 1920'de Bak'de kurulan
TKP, 1960 hkmet darbesine kadar tm unsur ve
faaliyetleriyle gizlilie tam riayet etmi, bu tarihten sonra 61
Anayasas'nn getirilmesinden faydalanarak bir ksm
elemanyla 13 ubat 1962'de Trkiye i Partisi olarak
legal faaliyet gstermeye balamtr. lerleyen srete, 3
Kasm seimlerine katldklarn gryoruz.
Syleimizin banda bir istihbarat biriminin en nemli
kuralnn gizlilik olduunu belirtmitik. Dolaysyla tm
faaliyetleri gizli olan bir birimin ksm de olsa bilgilerinin
deifre edilmesinin, etik adan doru olmamakla beraber
tadklar deer bakmndan yani ierikleri itibariyle
tartlacak konular arasnda olduu bilim adamlar
tarafndan da aklanmaktadr. Yani bir hkmet darbesinin
ve mdahalesinin bir lke zerinde yaratt etkilerin
olumsuz ynleri, darbeyi ve mdahaleyi yapanlar tarafndan
bile aka belirtilmektedir. rnein 60 lhtilali'nde yer alan
merhum Alparslan Trke'in gazetecilerle yapt
sohbetlerde, darbelerin bir lkeyi daima geriye gtrdn
beyan ettiini gryoruz.
237

imdi burada, bahsettiiniz belgenin gizliliinden ok ierii
nem arz etmektedir. Gstermi olduunuz bu belgenin de
bir benzeri hatrladm kadaryla gazetelerde ke
yazarlar hakknda dzenlenen and belgelerine
benzemektedir. Ama mahiyeti itibariyle ok kapsaml
olduundan tamamnn yaynlanmas doru deildir. Bu da
bilgi ve dokmanterlerin elde edili ekliyle ilgilidir.
Bir istihbarat hizmetinde dokman gizlilii esas olup, bu
belgelerin ilgililer dndakilerin eline gemesi doru
deildir. Zaten bunun iin de birok nlem alnmaktadr.
Asl soruna gelince iin etik boyutunu bir tarafa brakacak
olursak, belgenin istismar mmkn olduundan bu tr
belgelerin doru mu ya da sahte mi dzenlendiine bizim
karar vermemiz doru deildir.
Ancak yasalarla kendilerine haber retme yetkisi tannan
unsurlarn belirli bir amala bunu yapm olabilecekleri
sylenebilir. Belki bu belgenin bir ekilde ele gemesi ve
sonucunda kamuoyunun bu hususlardaki tepkileri grlmek
istenmi olabilir.
Operasyonel istihbaratlktan yana msnz?
Bu tr bir ayrmn doruluuna inanmyorum.
Bir rnek vereyim. Siz helva yapmak istiyorsanz gerekli
tm malzemeleri temin etmek zorundasnz. te istihbarat
bunlar yapmakla mkelleftir.
Helvay piiren ise apayr birimlerdir. Yani yasada tarif
edilmi adl organlar karsnda hesap verecek birimlerdir.
238

Ksaca, uygulamada bu birimlerin Emniyet ve Jandarma
olduunu belirtmek isterim.
Sonu itibariyle istihbarat daha ziyade hazrlayc
konumundadr. Piirici ise az nce sylediim birimlerdir.
Ancak sorunuzun cevab olarak bir gzetmenlik sz konusu
olabilir. Bizzat bir istihbarat elemannn, bir faaliyetin tm
safhalarna itirak etmesi uygun deildir.
Yani operasyonel istihbaratlk anlattnz manada
doru deil yle mi?
Doru deildir. Bu daha ziyade asker operasyonlar iin sz
konusu olabilir. Burada da kullanlacak unsurlar likidasyon
ajanlardr. Bu da daha ok lke d istihbarat
operasyonlarnda sz konusudur.
Asker istihbarat her zaman nde miydi, yoksa 28
ubat'tan sonra m etkinleti?
Gerek kendi kaynaklarnca gerekse kamuoyuna akland
ekliyle zel bir durum gibi nitelendirilecek bu olguda daha
ziyade bir g gsterisi yapld grlmektedir.
rnein, Sincan'da tanklarn yrtlmesi gibi hadiseler bize
unu gsteriyor ki; kapal yaplmas gereken operasyonlar
dnem dnem ok rahatlkla aka yaplmakta ve bu da
kelimelerin gc ile ifade edilmektedir. "Balans ayar yaptk"
sz gibi.
Bu tr yaklamlar asker istihbarat birimlerini de olduklar
yerden baka mecralara tad. leri lkelerde yetki ve
sorumluluk kimde ise operasyon karar ona onaylatlr. Eer
bu operasyon deifre olursa, bir ksm insanlar feda
edilebilir. Ksaca Irangate olaynda Bakann haberinin
239

olmad sylenemez. Ancak bu srete rol alan insanlar
ynyle Yarbay Oliver North cezalandrlmitr.
Bizde ise 60 Ihtilali'nde nemli rol oynayan Cemal
Madanolu'na "Bugn olsa Menderes'i yine asar
mydnz?" diye sorulduunda "Bugn olsa yine asardm"
szleri adeta bizde gcn kimde olduunu aka
gstermektedir.
Halihazrda lkemizdeki istihbarat faaliyetinde hukuk
ku~ rallar alyor mu? Dier ynden hukuk yap ve
kurallar is~ tihbarat servislerini nasl etkiliyor?
deal olan, bu tr faaliyetlerin yasalarla desteklenmesidir.
ayet demokratik bir lkede yayorsak, geerli olan hukuk
kurallar burada da sz konusudur. Nitekim son kartlan
4422 sayl kar Amal Su rgtleriyle Mcadele
Hakkndaki Kanun'da baz yasal dayanaklar aka ifade
edilmi ve burada kullanlan gerelerin (teknik dinleme,
video ekimi vs.) yasall hkme balanmtr.
Birok ileri lkede teknik dinleme ve izleme, yasal
dayanaklarla yaplmakta ve lke vatandalar da bu
konularda zenle bilinlendirilmektedir. Bizde ise istismar
mmkn olan bu tr faaliyetlerin hep kt rnekleri ne
srlmek suretiyle gerek manada n almas gereken
birok alma, bu defa tepkilerden dolay geri plana
itilmektedir ve bu durumdan da karlar olanlar istifade
etmektedirler.
Oysaki bariz ekilde ortaya kan hususlarn msebbipleri
mutlaka cezalandrlmal, tecrit edilmeli ve bylelikle an
vazgeilmezleri olan teknolojik gelimelerden yararlanma
konusunun n almaldr.
240

rnein, iki grevlinin ahs karlar amacyla grnt ve
ses kaytlarn deifre etmesi sonucunda lkede hkmetler
bile deiebiliyorsa bu konuda daha ne kadar dzenleme
yaplabileceinin dnlmesi elzemdir.
stihbar! alanda tanzim edilen mevzuatn, herhangi bir insan
hakk kaygs konusu yaplmadan gereklerin ortaya
karlmas asndan daha ileriye tanmas gerekmektedir.
Tecrbelerime gre MT ve asker birimler, bu konularda
Emniyet istihbaratna gre daha rahat hareket
etmektedirler.
Teknik dinleme, Trk istihbarat tekiltlar baznda snrl bir
alanda gerekleiyor. Bizde sadece hedefin dinlenmesi ve
izlenmesi sz konusu. Ama ABD, suyun bana cihazn
kuruyor, hepsini dinliyor. nk bu ekonomik imkn onlarda
var. Ve dinlediklerini analize tabi tutabiliyor.
Mahir Kaynak, "MT, Babakanlara katlanr" diyerek
esasen (genelkurmayn bu sahada patron olduunu
sylyor. Katlyor musunuz?
Ben de ayn grleri paylayorum.
Psikolojik operasyonlar ve angaje etme faaliyeti iin ne
dersiniz?
Souk Sava dneminden sonra istihbaratlarn en ok
deer verdikleri hususlardan bir tanesi de beyin ykama,
kendi tabirleri ile psikolojik kirlenme dedikleri olaydr. Bu
kavram genelde Demirperde lkelerinin istihbarat
servislerinde gelimitir.
Misalen; lkeler artk resmen igal edilmiyor. lke iinden
ok nemli yerlere gelecek ahslar, her trl yntem
241

kullanlmak suretiyle elde edilip, bunlarn ibana gelmesi
salanyor. Bu Hr Dnyada olduu gibi gemite
Demirperde lkeleri tarafndan da baaryla uygulanm
yntemlerdendir.
Moskova mahreli komnist hareketin bir taktii olarak II.
Dnya Sava'ndan sonra gelitirilen bir metottur.
Kongo'daki MarksistLeninist dnceli genlerin,
Moskova'ya tahsil iin getirildiini ve orada sadece ihtillci
yntemlerin retilmesi sonucu, 60'l yllarn bandan
itibaren Moskova'da eitime tabi tutulan bu genlerin
Kongo'da Babakan ya da Bakan olduklar bilinmektedir.
Bu ocuklar Dostluk niversitesi'ne gnderilecekleri
telkinleriyle Moskova'da MarksistLeninist ideoloji eitimine
tabi tutulmulard.
stanbul'da Patlayan Bombalar ve Dndrdkleri
2003 Kasm'nda hepimizi derinden sarsan ve zntye
gark eden ciddi terr eylemleri ile karlatk, istanbul,
terrn kanl penesini yakndan hissetti ve lkemiz
heyecanla gerildi. Hakikaten millet olarak armtk.
Yaplan saldrlar profesyonelce tasarlanmt. Bu zamana
kadar, terr bu tarzda ve standartta yaamamtk.
Eylemler tabii ki sorular da beraberinde getirdi. Kimse net
bir yorumda bulunamad.
Evvelce faillerini tespit edemediimiz ve yabanc istihbarat
servislerinin koordineli bir ekilde tertip ettikleri Muammer
Aksoy, Bahriye ok, Uur Mumcu, etin Eme, A.Taner
Kla
l... suikastlar gibi eylemler bireysel hedeflere ynelikti. Ve
undan kimsenin phesi olmamas gerekir ki yabanc
istihbarat servisleri kanalyla ve programlamasyla
gerekletirilmiti. Pek tabii olarak bu tr eylemlerin hakik
242

ve asl failleri tespit edilememiti. Edilemez de.
nk istihbarat servisleri kanalyla ve programlamasyla
ilenen cinayetlerde ve yaplan eylemlerde ou zaman
hakik fail bulunmamaktadr. Bu bir prensiptir. Eer hakik
ve zc fail bulunuyorsa operasyon istihbar adan
baarsz demektir. Temin edilen ve yakalanan kiiler ya
harcanan figranlardr ya da illiyet ban yani zincirleme
balanty kesecek ve iz srme ameliyesini durduracak
kiilerdir. Polis ve savclar, ekrana yani vitrine srlen bu
kiilerle megul olurlarken ynlendirmeyi yapan ba aktrler
oktan sahneden ekilmilerdir.
intihar eylemini gze aldktan sonra saldr planlamas
kolaydr. Bu tr eylemlerde neticeye ulap paralanan ya
da neticeye ulaamadan bombal bir halde yakalanan
ahslardan, saldrlarn arka plann aydnlatc bilgiler
temin edilemeyecektir. Zaten bu tr operasyonel istihbarat
eylemlerinde rutin polis ve savclk soruturmalaryla, olayn
ve eylemin arka plan aydnlatlabiliyorsa, bu durum
eylemi koyan istihbarat servisi iin yz karas saylr. Bu tr
aydnlatma ilemlerinde baarl neticeler yine baarl
istihbarat operasyonlar ile alnr. lkemiz istihbarat iin bu
konuda yzmz aartc ve vn kayna saylabilecek
ameliyeler, zlerek sylemek gerekir ki henz
yaplamamtr.
Neyse, konumuzu datmadan stanbul'a gelelim. Bu kez
biraz nce zikrettiimiz bireysel hedeflere ynelik
eylemlerden farkl ve daha geni bir saldr alan ile daha
geni bir hedef kitle seilmitir. Ele geirilen pheli
ahslarla birlikte eylemlerin tertipileri ve arkasndaki
istihbarat servisi oktan sahneden ekilmi ve nem arz
eden zincirleme delil balantlar ynyle zincirin bir halkas
koparlmtr. Ve aratrma sahamz asndan net bir
sonu udur ki; Trk istihbaratnn arpc zafiyeti
243

ortaya km ve yetersizlii tm boyutlaryla gzler nne
serilmitir.
Eylemleri ElKaide rgtnn stlendii grlmektedir.
Cereyan eden olaylar salkl yorumlayabilmek asndan
bu konuda basnda yer alan ve dikkat ekici bulduumuz
grlere bir gz atalm:
"MT eski daire bakanlarndan Mahir Kaynak, sinagog
saldrlarnn, slam terr rgtlerinin ii olmadn syledi.
Mahir Kaynak, saldrlar slam bir terr rgtnn yapt
eklinde grler olduuna dikkat ekerek, 'Bu bence
mantksz. ABDsrail cephesinde Trkiye ile uzaklama
var. slam bir hareketin byle bir eylem yaparak ikisini
birbirine yaklatrmasnn mant yok' dedi. Kaynak, olayn,
Trkiye'yi terre kar mcadele eden cepheye
yaknlatrmak amacn tadn belirterek, 'Bana gre
bu, Trkiye'yi, terrle mcadele etmek iin ABDsrail
tarafna yneltmek zere dzenlenen bir saldrdr' diye
konutu. Saldry slam bir rgtn yapt kabul edilerek,
bu cepheye yaklalmas durumunda, hkmetin, taban ile
badamayan szler sylemek zorunda kalarak zor duruma
debileceini ifade eden Kaynak, 'Bu cepheyle
anlaamayan Erdoan hkmetine ynelik baka
operasyonlar da yaplacaktr' dedi."65
"Babakan Vekili Abdullah Gl, deiik bir terr saldrsyla
kar karya bulunduklarn belirterek, olayn uluslararas
balantl olabileceini kaydetti. Gl, 'Terrle mcadeleden
geri dnlmeyecek' dedi."66 "istanbul
BeyoluKuledibi'ndeki Neve alom ve iliPangalt'daki
Beth srael Sinagoglar'na ynelik saldrlarda, bomba ykl
aralar sinagoglara ulatrdklar anlalan Trkiyeli
eylemcilerin yurtd balantlar ortaya kyor. Tm
gazetelerde adlar yer alan eylemcilerin Pakistan'da
bulunduklar yllarda, bata CIA ve MOSSAD olmak zere,
244

Batl istihbarat servisleri tarafndan taeron olarak
kullanlan 'etTekfir ve'l Hicre' grubuyla balant kurduu
re
65. Yeni afak, 17 Kasm 2003
66. Yeni afak, 16 Kasm 2003
nildi. Saldrlar gerekletirdikleri belirtilen Mesut abuk ve
Gkhan Elaltnta'n bu grupla olan balants aratrlyor.
EtTekfir ve'l Hicre grubu, Batl gizli servisler tarafndan
zellikle destabilizasyon yaratmaya ynelik intihar
saldrlarnda kullanlyor. Grubu kullanan servislerin
banda ABD Merkez Haberalma Tekilat CIA, ingiliz Gizli
Servisi M16 ve israil Casusluk rgt Mossad geliyor. Grup
ayrca Rus, Alman, Msr ve rdn istihbaratyla da ilikili.
Taeron 'Tekfirciler'in baz yeleri ABD'nin yeil
pasaportunu tayor ve kendilerin dndaki slam gruplar,
'Gayrislam olarak' deerlendiriyor. Grup, El Kaide'yi de
tekfir ediyor."67
".. .rnein saldrlar El Kaide rgtne bal Ebu Hafz El
Masri Tugaylar'nn stlenmesi byk anlam tamyor. El
Kaide'nin son derece gevek ve bamsz gruplardan, hatta
kiilerden oluan bir ebeke olduu uzmanlarn tespiti.
Ksacas El Kaide dediimiz zaman hemen herkesin, her
isteyenin altna girebilecei, merkez yaps olmayan, bir
glge olarak ortalarda dolaan bir cisimden deil, bir
isimden sz ediyoruz
Bu durumda nmzde iki nemli pist var.
lki, demokrasiden hibir ekilde vazgememektir.
zgrlkleri snrlamak, sistemdeki askeri dozu arttrmak ya
da skynetim ve benzeri uygulamalara bavurmak gibi
siyas akl devre d brakacak tedbirler yeni terr dalgasn
245

engelleyemez, tersine azdrr, sahiplerinin ya da ondan
medet umanlarn amalarna hizmet eder.
ikincisi, zellikle istihbarat aktrleri ve zihniyetinin
yenilenmesi, taktik mcadeleden anlama abas merkezli
stratejik mcadeleye geilmesi iin hamle balatlmas
gereidir, i dman mant ve buradan doan eksik ve
geleneksel yntemlerinin braklmasdr.
rnein sinagoglara yaplan saldrda, iki Bingl kkenlinin
feda olarak kullanld tespit edildi. Eer bu bilgi
salamsa, iaret ettii ihtimallerden birisi, Trkiye'deki
Hizbullah rgt ve evresinin bu eylemde s, lojistik
destek, cephane olarak kullanlm olmasdr.
67 Yeni afak, 19 Kasm 2003
Trk emniyeti ve istihbarat Hizbullah rgtn ne kadar
tanyor, ne denli izliyor?
Bu rgtn oklu aileler eklinde kadnlar ve ocuklarla
birlikte hareket etmesi, birlikte yaamas, siyas nitelik kadar
toplumsal nitelik tamas ne kadar ciddiye alnyor?
aresizlikten, zayflktan intihar ile bir topya iin eylem
biiminde intihar arasndaki fark nasl anlamann kimi
ipular burada yatyor.
Bu yapnn ciddiye alnmadn, Hizbullah'n takibinin
geleneksel bilgi ve yntemlerle srdrldn, iin
tesadflere brakldn biliyoruz.
ki dizi saldr arasnda drt gn vard.
istihbarat farkl bir yapya, zihniyete sahip olsayd,
Perembe saldrlan engellenemez miydi?"68
246

".. .Ancak, terr eylemlerini ElKaide rgtne mal etmek
de giderek zorlayor. Zorluun ilk sebebi, rgt liderlerinin
eylem planlayamayacak durumda olulardr. same bin
Laden ile Eymen elZevahiri hl sa obalar bile
bulunduklar yerden burunlarn kartmalar neredeyse
imknsz. Birbiriyle irtibatsz kk hcreler halinde alan
bamsz ElKaide hcrelerinden sz edilebilir belki, ancak
o yntemle alanlara 'rgt' demek herhalde biraz
zorlama olacaktr.
Afganistan ve Irak dnda meydana gelen eylemler ile
ElKaide rgt arasnda irtibat kurma modas var; ancak
son zamanlarda dnyann eitli kelerinde grlen terr
eylemleri same bin Laden'in bilinen alma tarzna pek
uymuyor... Riyad'ta Temmuz ve Kasm aylarnda vuran
terr eylemleri de ElKaide'ye ml edildi; oysa doruluu
epey kukulu bir tespit bu. Ramazan aynda islm adna
terr eylemi zaten sorunlu, lenlerin ounun Mslman
oluu sorunu daha da bytyor. Hadi ElKaide Riyad'ta
vurdu diyelim, orada grd tepkiye ramen istanbul'da
vurmasnn anlam ne? Ayrca, Trkiye'nin genel tavrnda
'islm' damgal bir terr zerine ekecek zellikler de
yok...
68 Ali Bayramolu, Yeni afak
ElKaide tr rgtler terr yntem olarak benimseyen
herkes iin frsat tekil eder. Bambaka sebeplerle
planlanan terr eylemleri ElKaide rgtne ml
edilebilecek biime sokulabilir. ElKaide ile irtibatlandrlan
eylemlerin nemli bir blmnn farkl kii ve kesimlerce
planlanp yanltc yntemlerle iz artacak biimde
sahneye konulmu olabilecei de mutlaka hesaba
katlmaldr.
247

Fransz haber ajansndan (AFP) aktaracam bir rnek var:
Geen yln son ay balarnda, israil Babakan Ariel
aron, "same bin Laden'in ElKaide militanlar Gazze'de
ve Lbnan'da cirit atyor" aklamasn yapmt. O
aklamann zerinden iki gn gemiti ki, Filistin polisi,
'ElKaide yesi'kisveli bir grubu ortaya kard; 'ElKaide'
rgt yesi kisveli Filistinliler, emir ve talimatlarn, israil
istihbarat rgt Mossad'tan alyorlarm... O gn
bugndr, aron veya bir baka israilli yetkili, Filistin'de cirit
atan ElKaide rgt yelerinden sz etmez oldu..." (Fehmi
Koru, Yeni afak Gazetesi)
".. .Acaba kim ve neden yapt?
Bu sorunun yantn bulmak iin ncelikle zamanlamasna
bakmak lazm..
1. Trkiye, bir yldr 'Islam gemii olan bir parti
tarafndan ve
ok istikrarl bir ekilde ynetiliyor.
2. Bu parti iktidara geldii gnden itibaren israil'e
mesafeli dur
maya zen gsterdi.
3. Trkiye, Amerika ile birlikte Irak'a saldrmad ve
komusunu
igal etmedi.
4. Trkiye, Irak'a asker gndermedi.
5. Tm srarlara ramen Babakan Erdoan ve
Dileri Bakan
Gl, israil'i ziyaret etmediler.
6. Trkiye, yine tm srarlara ve basklara ramen
israil ye Ame
rika'nn blgesel ibirliine yanamad. Bununla
yetinmeyen Trkiye,
bata Suriye olmak zere komu Arap ve Mslman
lkelerle ibirli
248

ine giriti ve Tel Aviv ve Washington u kzdrd.
7. Son haftalarda birok Trk yetkilisi, israil'in rak ve
Kuzey
rak'taki faaliyetlerine dikkat ekerek bu faaliyetlerin
Trkiye'nin
ulusal karlarn tehdit eder dzeye geldiini srarla
belirtti.
8. Son olarak, Babakan Erdoan kendisi ile Ankara
Esenboa'da
bulumak isteyen srail Babakan aron'a 'Kusura
bakma zamanm
yok' dedi.. Bu ise nceki gnk saldrlardan tam 10
gn nceydi..
imdi tm bunlar yapm bir Trkiye'yi hangi 'slam terr'
rgt ve neden hedef sesin!! ElKaide imdiye kadar
hibir srail ve Yahudi hedefine saldrmad. Ayn eyi Kuzey
rak'ta bulunan Ansar Ellslam da yapmad.. Ayrca
'olaanst bir zeka gerektiren' 11 Eyll saldrlarn
gerekletirmi(l) ElKaide, stanbul'daki eylemi bu ekli ile
gerekletirmezdi. stelik, lecek insanlarn byk
blmnn Mslman olacan bile bileli
Hem de Mslmanlar hedef alan son Suudi Arabistan
saldrlarndan bir hafta sonra.. Kald ki ElKaide; Suudi
olay ile hibir ilgisinin olmadn aklamt. Ayrca
istanbul saldrlarn rgtleyecek kadar 'becerikli' olanlar
acaba neden bunu srail konsolosluk veya eliliklerine kar
yapmadlar!! "69
Saldrlarla ilgili olarak u dnceleri gzard etmemek
gerekmektedir:
1 lkemiz Irak'ta yaanan gelimeler istikametinde terr
kaosunun iine ekilmek istenmektedir. Irak'taki bunalm
yaylm, Suudi Arabistan ve stanbul'daki olaylarla birlikte
249

sava sahas genilemitir. Ortadou ve islam dnyasnda
kreselleen bir iddet ve terr ebekesinin temel hedefi
olan srail, ingiltere ve ABD'den, srail ve ngiltere'ye ynelik
eylemler bu genilemenin delilidir. Trkiye, militan ve intihar
komandosu retmenin kolay olduu ve stelik sansasyonel
saldrlara kar ehir gvenlik ve asayi yaplanmasnn
olduka yetersiz olduu
69 Hsn Mahalli, Yeni afak
bir lkedir. Bu kanalla Trkiye, tm kamuoyuyla bu
atmann iine ekilmek istenmektedir.
2. Ekonomideki istikrar ve olumlu gelimelerin, faiz ve
enflas
yondaki dn birtakm evreleri
endielendirmesiyle paralel
olarak bombalarn ekonomideki iyilemeye atld
dnlebilir.
3. Eylemler, Trkiye'de siyas istikrarn bozulmas
istikame
tindeki almalarla paraleldir. Saldrlar, atma
ortamnn do
urduu frsattan istifadeyle Trkiye'nin istikrarn
bozmak iste
yen bir ksm oluumlarn veya gruplarn iidir. Bu
gruplarn d
kaynakl olmas kadar, i kaynakl'olmas da
muhtemeldir. n
k bu saldrlar, devam etmeleri halinde Trkiye'de
siyas istik
rar bozacak, demokratikleme hamlelerini
durduracak, aktif g
venlik siyasetini ve asker yaplanmay n plana
karabilecek ve
destekleyecek, bu erevede lkenin AB ilikisini
250

koparabilecek
veya geri braktrabilecek gelimelerdir.
4. Saldrlar, Trkiye'nin AB yeliinin engellenmesini
ve
Kbrs sorununun zlmemesini isteyenlerin
amalarna da uy
gundur. Eylemler bir ynyle El Kaide'den ok,
oluan atma or
tamndan faydalanmak, Trkiye'yi toplumu ve
sistemiyle ABD
lsrail merkezine itmek isteyen, hkmetin
tereddtlerini ve kay
glarn kesin bir ekilde ortadan kaldrmay
hedefleyen istihbarat
tekiltlarnn faaliyetidir. Bush'un politikalarn ve bu
politikalar
istikametindeki asker operasyonlarn dorulama,
hakl gsterme
fonksiyonuna hizmet etmektedir. Dier ynden
Trkiye'nin AB
yelik srecini zayflatarak, "blgede aktif bir asker
kuvvet fonk
siyonu" stlenmesine ynelik politikalarn bir
sonucudur.
5. Failler, saldrnn sinagoglar hedef almasyla
eylemlerin
bir anda btn dnyann gndemine oturmasn ve
terr aleyhinde
oluan kamuoyundan istifade etmek
istemektedirler,istanbul'da
sinagoglar nnde patlayan bombalar, srail'in de
devreye
girmesiyle, terrn Musevileri hedef aldn
dndrm
t. Bu dncenin yanll terrn yeniden baka
hedefleri
251

vurmasyla anlalmtr. Sonraki hedeflerin ngiliz
Bakonsolosluu
ile ngiliz sermayeli HSBC Bankas olmas
sebebiyle, hedefin
ngiltere olduunu syleyenler de kmtr. Bu
noktada hedefin
kim olduu bir yana, bu eylemlerin yapld yerin
Trkiye olduu
hususu akldan karlmamaldr. Bir eylemi
yaparken eylemin yapld
yer, hedef kitle ve devlet asndan fevkalade nem
arz eder. Bu
durumda eylemleri elbetteki ncelikle Trkiye
asndan deerlendirmek
doru olacaktr.
Eylemlerin Hizbullah, BDAC veya bilinen baka rgtlerle
ilikisi olmad ortadadr. Meslek hayatm boyunca
Hizbullah rgtn ok yakndan ve kendilerinin
anlatmlarndan bildiim iin Hizbullah eylemi olma
ihtimalinin sz konusu olmadn syleyebiliyorum. Keza
bu eylem ElKaide rgt tarafndan da
gerekletirilmemitir. Bu yargy olayn ilk gnnden beri
sylemi olmamzla beraber ElKaide tarafndan gelen
aklama, durumu vuzuha kavuturmutur. nk
elimizdeki doneler ve lkelerin birbirleri karsndaki
konumlar bizi kat' surette bu neticelere itmektedir.
Saldrlar kat' surette ABD istihbarat servisleri CIA ve
DIA'in ynlendirmeleri ve bilgileriyle dzenlenmitir.
l says dalm itibariyle Musevi vatandalarn azl ve
Mslman Trk vatandalarnn mevcudiyeti, bu eylemin
tamamen srail'e kar yapld savn bertaraf etmektedir.
Dier yandan ngilizler de maduriyeti paylamaktadrlar.
252

Olayn neticelerine baktmzda, Trk ekonomisinin bu
eylemlerden etkilendii, Trkiye'nin gvensiz bir lke
imajna brndrld, asker ncelikli politikalarn ve
gvenlik arlkl, zgrlkleri tekrar kstlayabilecek
dncelerin gndeme gelebilecei, demokratik geliimin
duraksayabilecei, siyas istikrarn sorgulanabilecei bir
platform oluabilecektir. te yandan ABD Bakan Bush,
terrn dini olmadn ve stanbul'da Mslmanlarn da
hedef alndn beyan etmitir. Bu durumda ABD'nin
Trkiye'yi de Ortadou ve slam lkelerine terr
bahanesiyle yapt asker operasyonlar destekleyecek
konuma getirmek istedii aka grlmektedir. Adeta unu
demek istemektedir: "Bakn grdnz m, terr Mslman
olmanza ramen sizi de vurdu? Benim terr reten bu
(Mslman) lkelere yaptm asker operasyonlar insanlk
iindir ve siz de terr lanetleyen, terrden bkm duyarl
bir lke olarak benim yanmda yer aln. Muhtelif lkelere
yaptm ve yapacam asker harektlarda yanmda olun,
bilhassa Ortadou'da size ihtiyacm var. birlii
yapmazsanz terr sizi vurmaya devam edecek."
Ulatrlmak istenen mesaj budur.
Verilmek istenen ve verilen mesaj budur. Ve imdi bu
dncelerin istihbar propaganda sahas olarak Trkiye
topyekn biimde namlunun hedefindedir. Bu tip eylemler
Ordo Ab Chao (Kaostan Dzen karma) dncelerinin
uygulamalardr. Bu kaosta Trkiye elbette bir yn tayin
etmek durumundadr. ABD'nin bekledii bu istikametin
kendisine ve srail'e ynelik olmasdr. Ancak Trkiye bu
senaryonun iinde bilinli bir ekilde roln ifa etmek ve
mteyakkz olmak durumundadr. Kat' surette kii
zgrl dncelerinden geri adm atlmamal ve
gvenlik amacyla zgrlkleri kstlama ynne
gitmemelidir. Asker politikalar n plana karlmamal ve
demokratik hukuk devleti yolunda katedilen yollardan geri
dnlmemelidir.
253

srail ve Amerika, Trkiye'yi yeniden yanlarnda grmek
istemektedirler. Eylemlerin de Trkiye'yi bu istikamete
gtrmesi planlanmtr. Bu itibarla stanbul saldrlar kat'
surette CIA'in bilgisi dahilinde cereyan etmitir. Ve bu
istihbarat servisinin programlamas sz konusudur. Hatta
Amerikan Asker stihbarat Servisi DIA'in de bilgisi olduu
dnlmelidir. nk DIA bilhassa Irak asker harekt
srasnda aktif olarak sahnede bulunmu ve asker
harektn planlanmas ve ABD'nin blgeye nfuz etmesinde
nemli rol oynamtr ve oynamaktadr. Bakan Bush, 11
Eyll akabinde heyecanla yapt aklamada "Crusader"
(Hal Seferi) kelimesini azndan karmt, bouna
olmasa gerek. Yeni Dnya Dzeni'nin hedefi bundan sonra
islam lkeleridir.
u netice aka ortaya kmtr ki; stanbul saldrlar ile
Trk istihbarat birimlerinin prestiji dibe vurmutur. Bilhassa
ilk saldrlardan sonra tm birimler alarm halindeyken, ikinci
saldrlarn yaplmas bu hakikati perinlemitir. stihbarat
birimlerinin bilhassa bu tr olaylarda aktivitelerini
gstermeleri beklenir. Kendilerinden phelenilen istihbarat
servislerinin, saldrlar soruturma amacyla olaya
mdahale etmeleri ise manzarann dier bir kayg verici
boyutudur. Olaylar zerine srail'den gelen bir ekip
Mossad'la balantlarnn olmadn, kendilerinin polis
memurlardan mteekkil bir grup olduklarn ifade ettii
halde, stanbul Emniyet Mdr Yardmcs, lkemizde bu
konuyu soruturmakla grevli bir yabanc polis tekilt
yesinin olmadn beyan etmitir. srail'den gelen ekip
sadece bir kurtarma ekibi miydi? Bu kiiler fevkalade
hassasiyet arz eden bir soruturmada hassas delil
blgelerine nasl girdiler? Delil blgelerine DGM
Cumhuriyet Savclar hangi derecede nfuz edebildiler ve
hangi seviyede bilgilendirildiler?
254

stanbul'da meydana gelen terr saldrs, Bakanlar
Kurulu'nun ilk gndem maddesini oluturdu. Bakanlar
Kurulu, terre destek veren lkelere sert tepki gsterirken,
istihbarat zafiyeti konusunda da bir deerlendirme yapt.
Basndan takip ettiimize gre; stanbul'daki bombal terr
saldrlarnn akabinde hkmet, Mill stihbarat Tekilat
(MT) Kanunu'nu deitirmek iin harekete geti.
Babakanlk Mstear Prof. mer Diner'in bakanlnda
tekil edilen bir ekip MT Kanunu'nda deiiklik yaplmas
iin alma balatt. 6 Temmuz 1965'te 644 sayl Mill
stihbarat Tekilat Kanunu'yla Babakanla bal olarak
kurulan MiT'e ilikin yasal dzenleme en son 1 Ocak
1984'te deitirilmi ve halen yrrlkte olan 2937 sayl
Devlet stihbarat Hizmetleri ve MT Tekilat Kanunu
karlmt.
AKP Hkmeti'nin, 2937 sayl kanunda yapaca
deiiklikle MT ikiye ayrlacak. istihbarat ve d istihbarat
olmak zere iki ayr blmden oluan yeni rgtlenmede iki
ayr "bakan" ya da "mstear" olacak. D istihbarat;
espiyonaj ve kontrespiyonaj konusunda yetitirilmi
personelden oluacak. Kanunun kmasyla birlikte MT
Mstear ve st dzey kadrolardaki isimleri rahata
deitirme imkn da salanm olacak.
Bu modelde, ABD istihbaratnda olduu gibi MiT'in de FBI
ve CIA gibi rgtlenmesi amalanyor. ABD'deki istihbarat
rgtlenmesi Merkez Haberalma Tekilat (CIA) ve Federal
Haberalma Tekilat (FBI) olarak iki ayr birimden
oluuyor. CIA'in dnyann her tarafnda iyi yetimi,
kabiliyetli, teknik destek ve aratrmada gl elemanlar
bulunuyor. rtl denei de bulunan CIA elemanlar,
kimlik koruma kanunu ile teminat altnda bulunuyorlar.
255

FBI ise daha ok i istihbarat alannda faaliyet gsteriyor.
MiT'in yeniden yaplandrlmasnda da bu yapnn rnek
alnaca belirtiliyor.
Ancak unutulmamas gerekir ki, ABD'de FBI Adalet
Bakanl'na baldr ve Federal Savclarla kolkola alr.
Sularn istihbaratn yapt gibi istihbarata kar koyma
faaliyetini de yrtr. Kontrol mekanizmalar kurulmutur.
Bizde ise, brakn herhangi bir Bakann istihbarat zerindeki
etkinliini, nceki blmlerde zikrettiimiz gibi, MtT
zerinde Babakann bile net bir fiili hakimiyeti tam olarak
salanamamtr. Nitekim stanbul olaylar evvelinde
Babakana hibir istihbarat biriminden bilgi gelmemitir.
Asker istihbarat zaten sivil otoritenin kontrol dnda
almaktadr. Yani sadece bu tr bir model deiiklii ile
sorunlarn zmn beklemek hayalperestlik olacaktr.
alma yapsndaki anlay ve zihniyetin deimesi
gerekmektedir. Sivil otoritenin, askersivil tm istihbarat
birimlerini kontrol ve hakimiyet altna almas gerekmektedir.
Aksi takdirde istihbarat sahasndaki hibir gelime ve
problemden sivil idarenin ba sorumlu tutulamaz. Nitekim
kanaatimizce bu olaylarda da sivil otoritenin sorumlu
tutulamayaca aktr. Zafiyet, istihbarat alanndadr. Ve
sivil otoritenin sorumsuzluunun gerekesi de MiT'in ve
asker istihbaratn genel ve fiili olarak bamsz almakta
olulardr.
Artk istihbarat birimlerimizin, 2003 ylnda, kreselleen
Yeni Dnya Dzeni dnceleri ve planlamalar
platformunda profesyonelce almas ve faaliyetlerini
gerek global tehditlere yneltmesi gerekmektedir. Yllardr
srdrld gibi, lke ii gvenlik kayglaryla ve blc,
ykc faaliyet sylemleriyle lkeyi bir jurnalcilik ve mimleme
sahas haline getirmenin bir fayda salamad, istihbaratn
bu alana teksif edilmesinin stanbul saldrlar gibi esas
faaliyet ve aktivite sahalarn gzlerden kard ve
256

istihbarat ksr bir daire iine hapsettii gerei
grlmelidir. Demokratik lke yaplarnda istihbarat
raporlarnn, hukuk mekanizmalarnda herhangi bir delil
deeri tamad hususu da gzard edilmemelidir.
.
257

Gultekin Avcı - Istihbarat Teknikleri PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Gultekin Avcı - Istihbarat Teknikleri PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

STHBARAT, kelime manas itibariyle Arapa istihbar

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri

Gltekin Avc stihbarat Teknikleri