Professional Documents
Culture Documents
HAYRIODiN PASANlN
HATIRAlARI
BRNC CLT
<i\
~-
~ /
1001 T_EME_LESER_
._______ ('(___ Te~ ~
Tereman
1001 TEMEL ESER
fD
GAZAVAT-l
HAYREDDiN
PAA
Baskya
Erturul
Hazrlayan
DZDAG
BARIARDS
HAYRIODiN PASANlN
HATIRALARI
BRNC CLT
nne sermek,
yere oturt-
maktr.
U IRKA
B~klerinin kymetini bilmeyen milletlerden byk
adamlar yetimez olur. Gen nesiller ve halk, daima hatr
lanan ve rabet gren isimleri kendine rnek edinmektedirler.
Sfli ve gnlk, birer elence vastas olan kimselerden, gelci, yalanc ve zararl hretlerden, milletin gerek
byklerine yeri kalmayan yayn organlanmz, byk ah
siyetlerden mahrum gnlerin, bu yakn ve uursuz gekee
in iaretini veriyorlar.
Halbuki biliyoruz ki, gemiimiz, ocuklarmza
mne-1 imtisal olacak binlerce byk adamla doludur.
Bu ilim ve hayat kahramanlan, cehalet semanuzda
arada bir pariayp kayboluyorlar. Biz oruann varln sa
dece hissediyoruz ve yol gsterici parlak gneler halinde
hayat yolumuza getirmemiz icap ederken, uzal{ ha:yaHeri
ile faydasz vnp duruyoruz.
Yeni nesiller ise -gzlerine tutulan- yabant Jkbrm
peinde, srklerup gidiyorlar.
rnek milli ahsiyetlerin, hayat hikayele:i, :ser \t'
kirleri ile yeni nesillerin nne konmas zaruri lir ihlh
tr. Ykselrnek ve milletine faydal olmak istf'V'<'n ;-cd ken
di mlza ve meyillerinit.:BevkJ ile, bu muhter.~m :-mkl<>rden bh veya birkam seer, renir, itret ah.r
j ~nlan
gemeye gayret eder.
Bu byk a<'lamiarda tecelli etmi tun:.:n. milletin
mterek ahlak ve ideali, yeni nesillt>rn bi:r gelenek ola
rak kolayca benlmsenir. MUli !:idU;., dent>n Sevgilivf'
cvuslatn en tabii yolu da budm.
Mllletimin hizmetine koyduum i.cu. :~kaieminle bu yolda gayret sarfetmekteylm. Daha bn(? d+-. lfuamn Naci
merhumun mer'in ocukhu,,r. :'Hi-n.c 'lfehnet Mu-
rat Bey'in Turfanda m Yoksa Turfa m adl milli romamm (Mansur Bey adyla) ve eyhullslam Ebussuud Efendi Fetvalar nda 16. Asr Trk Hayatn yeni nesillerin istifadesine sunmu idim.
Bu serinin dokuz numaral kitabnda da, yirminci asr
da yaam slamc bir fikir ve devlet adamm, Said Halim
Paa merhumu hayat ve eserleri ile tantmaya alm
tm.
konmutur.
M. ERTURUI~ DZDA(i
GR
*
*
*
*
ESERiN
DENiZCiLERNN
ETLER
YAZMA
HAZIRLANI
KULLANDIKLARI
NSHALARI
.EKL
VE
NERE
12
Bundan sonra Akdeniz'de geni bir korsanlk hareketine giritiler. Ceneviz, Venedi k, Fransz, span
yol ticaret ve harp gemilerine kar kazandklar ba2X zerine hem kuvvetleri artt, hem de servf't "
hretleri.
Baz Arap kabile ve ehirlerinin ileri gelenleri "'~"
dilerini yardma ardlar. Bunlar, gerek zalim Arap
beylerine ve gerekse spanyol veya Cenevizli mstevlilen~ kar yardm istiyorlard. Bu davetler Hzr ve
Oru Reis'in Kuzey Afrika'da bir devlet kurmalary
la ndicclendi.
!3
14
teebbs etti. Bu kale spanyollarn elinde bulunuyor
ve Mslmanlara zulmedip sevap kazanmak iin pazar gnleri ehri topa tutuyorlard. Barbaros gelmeden nce ise Cczayir'i haraca balam idiler.
Birka gn sonra kaleye yardm etmek zere gelen on teknclik bir spanyol filosu, kamak isterken
tutularak tamamen esir alnd.
Ayn yl Barbaros'un, Aydn Reis idaresinde olarak sefcre yollad Trk korsanlar Marsilya ve Nis
sahillerini basp esir ve ganimetler aldktan baka s
panya kylarn korumak zere kendilerini arayar onbe teknelik bir filoyu da tamamen esir ederek Cezayir'e dndler.
slam alemini sevince gark eden bu zaferlcr, Hristiyanlar matemiere bouyordu.
Rahiplerin gnderdikleri ikayet mektuplar ve bizzat gelen ikayetilerin
verdii kara haberler, o srada Almanya, talya, Hollanda ve spanya tahtarna sahip olan mparator Beinci Karl' (arlken) bir meclis toplan;.ya
mecbur
c tl i.
Prens, valyc, kardinal, ileri gelen komutan ve
kapanlarn katld toplantda spanvol ve Fransz
filolarnn birkcrek Barbaros Hayreddin Paa zerine gitq1eleri kararlatrld.
Kurulacak olan doranmann b<;na ise dcvrin Hristiyan kaptanlarnn en
whun
Aclrea
Doria .!?etirildi.
15
16
17
Cczayir'e gelir gelmez 35 teknelik bir donanma ile
derhal denize alarak spanya kylarna basknlar
verdi. Minorka adasnn Mahon limann, Mayorka
adasnn Palma kalesini ve ehrini tahrip edip yakt.
Yolda Tunuslu esirleri Avrupa'ya tayan Hal gemilerini esir alp Mslmanlar kurtard. Byk ganimetlerle ve pek ok esir ile Cezayir'e dnd.
Avrupa, Barbaros Hayreddin Paa'nn bu yeni
darbelerinin haberi kendisine ulatnda Tunus zaferi mjdesini kiliselerde ayinlerle kutlamakta idi.
Bunlardan sonra Kanuni tarafndan tekrar stan
bul'a arlan Hayreddin Paa, Napoli zerine yryecek olan Franszlara denizden yardm etmek ve harekat idare etmekle vazifetendirildi (1536).
Osmanl
donannas
kadar
F: 2
18
19
getiler. Bir ksmn zapt edip veya batrarak bu safve arkadaki gemilere h cum ettiler... Savan kaybedildiini anlayan Andrea Doria gece karanl
ndan istifade ederek harp sahasn terk etti.
Preveze zaferi, btn Osmanl lkesinde cihad-
ekber saylarak enliklerle kutland. (Kitabmza esas
olan yazma nshada Preveze savana dair verilen bilgiler farkldr. Biz de metinde ona sadk kaldk.)
Ertesi yl Kataro azndaki Nova kalesi de Hasan
ve Turgut reisler tarafndan zapt edilince Venedik sulh
istemeye mecbur kald. Bylece Akdeniz'deki Osmanl
hakimiyeti tamamlanm oldu.
Barbaros Hayreddin Paa'nn Preveze zaferi d
manlar tarafndan da takdir edildi. Beinci Karl, onu
btn Kuzey Afrika'nn hkmdan olarak tanyacan
bildirerek Osmanllardan ayrlmaya tevik etti.
BJ,trbaros'un bunu kabul etmemesi zerine ise 400
gemi ve 30 bin askerle bizzat mparator. maiyetinde Andrea Doria ve Meksika'y istila eden Fernando Cortez
olduu halde Cezayir'e hcum etti (1541). spanya, tal
ya, Almanya ve Malta valyelerinin en mehurlarnn
da katld bu byk Hal donanmas, Hayreddin Paa'mn yerine brakt Hasan Aa tarafndan bozguna
uratld. Hasan Aa'nn emrinde bin tanesi Trk olmak zere 9 bin kiilik bir kuvvet vard. Havann da
bozmas zerine Hal donannas perian olarak geri
dnd. (Gazavatname metninde bu ta:ihten sonraki seferler yazlmayarak, Hayreddin Paa'nn vefat ksaca
kayd olunmutur.)
Barbaros Hayreddin Paa'nn idaresindeki Trk
donannas 1543 ylnda Fransztarla mterek hareket
f yardlar
20
etme emrini
ald.
Fransz danannasndan
mtr.
Kendi ka~biliyeti ve iradesi ile korsan reisi, KapDerya ve lkeler fatihi olarak viikselmitir. Osmanl Devletinin ondokuzuncu Kaptan- Deryil's idi.
Oniki yl eref ve zaferlerle hizmet etti. Emrindeki dor.anmav zaferden zafere ul2,trd. Devl~te koca bir eyalet b?.!i:lad ve Osmanl snrlarn Fas'a kadar uzatt.
stanbul'da Beikta semtinde deniz kenarndaki
trbesinde medfundur. Ayn yere son zamanda kendisini ve birka levendini bir kadrf!a burnu zerinde olarak temsil eden bir heykcl yaplmtr. Eskiden o civarda kendi yaptrd medresesi de varm. Allah rahmet eylesin.
tan-
xl:
1071
ASlR
1076 Anadolu Seluklu Devletinin kurucusu olan Sleyman ah, Trabzon ve Sinop hari btn Anadolu'yu ele geirerek znik'i kendisine paytaht
edindi. stanbul'u almaya hazrlk olmak zere
burada bir donanma kurmaya balad.
1084 Seluklulardan shak Bey zmir'i ele geirerek
Adalar Denizine (Ege) kt. Burada yaptrd
ok sayda gemilerle Klazomen ve Foa kalelerini ald, krfeze hakim oldu.
1088
Sleyman
ra Bizans
kurulmu
ah'n
yakt.
1089
shak
Bey, Midilli, Sisam, Sakz ve Rodos adalazapt etti. Sakz' kurtarmak iin gelen bir
Bizans donanmasn malfp etti. Bu galibiyet
Trk donanmasnn ilk zaferi saylr.
rn
22
shak bey, Nara burnu civarndaki Abidos kalesini alarak Bizans donanmasn Marmara'ya hapsetmek istiyordu. Kalenin fethi srasnda ehit
oldu.
1095
XII.
ASlR
Hal seferleri srasnda mhim limanlar ve adalar Bizans, Venedik veya Cenevizlilerin eline geti. Venedik, Piza ve Ceneviz donanmalar Akdeniz'de faaliyete baladlar. Trkler, Mentee ve
Teke (Antalya) sahillerinde tutunmaya alyor
lard. Hallar Akka'dan Dimyat'a geiren 200
teknelik Rum donanmasnn bir ksm Trk denizcileri tarafndan ate kayklar ile yakld.
XIII. ASlR
Seluklu sultan zzettin Keykavus 1214'te Sinop
kalesini ve ertesi yl Antalya'y ald. Sultan-l
berri vel-bahr (Kara ve deniz sultan) diye an
1214
l)\pru.
1230
,~~
Cei}gizlilerin
"
istilasna urayan
Harzem Trkleg eden Horzum ve Teke airetleri Seluklulara snarak Antalya civarna yerletiler. Hazar ve Aral gllerinin usta denizcileri
olan bu Trkler, Akdeniz'de korsanla bala
riipen batya
dlar.
1250
alnarak
23
1268
Msr sultan
ye'yi
1271
apt
Baybars
etti.
Antakya'y,
1270'de Uzki
17 gemilik donan-
ma mallup oldu.
1291
1300
Seluklular ta,rafndan s
u beyleri ile Rumlar arasndaki mcadele iddetlendi. 1280'de harekete
geen bu beyler 1300'de saliliere ulatlar. Osman Gazi Bilecik'i alarak Marmara'ya, Karasi
Bey, Balkesir, Aydnck ve Edremit havalisini
alarak Marmara ve Ege Denizlerine ktlar.
Mentee beyleri ise Menderes havzas ile sahillerinden sonra 1300'de Rodos'u da alarak Rumlarta savamakta idiler. Ayn yl Gazi elebi Sinop'ta hkmdar oldu. Bir donanma meydana
getirdi. Sinop'u muhasara etmeye gelen Rum donanmasnn gemilerini deniz altndan delip bat
rak iindekileri esir etti.
ikinci
yarsnda
nrlara yerletirilen
24
XIV. ASlR
1301
25
1318
1328
Aydnolu
1329
1331
1331
26
1332
Umur Bey 35 gemisi ve Samhan ile Aydn beylikleri filolannn da katlmas ile sefere kt. Gelibolu'ya asker dkld. gn savatan sonra
Bizans ordusu i kaleye kapand. Fakat byk
bir yardm kuvveti gelecei renilince Trkler
ekildiler. Donanma Semendirek adasn ve Trakya'da baz yerleri yama ederek dnd.
1333
1333
1333
1334
1334
1334
a-
Karde
Umur
27
1335
28
1341
1342
1342
1343
bir
1344
teviki
kar
aa zmir'i,
halk
1345
Ha-llarn
drerek
1346
1347
1348
arruz
hazrlayan
mazgallarna
29
Vmur Bey'in
1348
1349
1355
1356
1358
1350
1361
1361
1363
1365
1366
1366
30
1375
Msr Klemenleri, Hal seferleri banda Adana'ya yerlemi olan Ermeni beyliini yktlar.
Buraya 1379'da Ramazanoullar yerleti.
1385
Arnavutluk
1389
1390
1391
Trk ordu ve
seferi.
1393
Anadolu
alnd,
Adriyatik'e
donanmasnn
varld.
ehadeti. Yld
Mora'ya
mterek
Hisarnn inas
tna alnmas.
katlmas.
1394
1396
1396
Nibolu
1397
1399
donanmas,
Trk-
zerine stan
bul'un yardmna gelen bir Hal filosu, Osmanl donanmasn anakkale'de bozdu. Ayrca s
tanbul Baaz'ndaki gemilerden bir ksmn yakt. Yldrm, Sarca Paa'ya tekrar bir hafif filo
kurdurdu.
31
XV. ASlR
1402 Ankara Sava. Yldrm'n Timur'a esir dmesi.
1402 Timur'un zmir'e gelii ve ehri Rodos valye
lerinden almas.
1403 Timur'un lm. Osmanl lkesinin ehzadeler
ve beyler arasnda paralanmas.
1410 Edirne'yi Sleyman elebi'den alan Musa elebi,
stanbul'u muhasara etti. Fakat Sarca Paa'nn
hafif donannas Bizans donanmasna yenilince,
ekildi.
1413 Mehmet elebi kardelerini yenerek sultan oldu.
1416 Sarca Paa'nn 42 gemilik hafif filosu Nake ve
Eriboz civarn yama ve birka gemi zapt etti.
Venedik gemileri ile yaplan sava kaybedildi.
Trk gemilerinde henz top yoktu. Dman tQp
atei ile galip geliyordu.
1421 elebi Sultan Mehmet'in vefat, kinci Murat'n
tahta clusu.
1422 Kbrs donannas btn Suriye ve Msr sahillerine zarar verdi ve yamalad.
1423 Msr Klemenleri donannas Kbrs'a hcum
etti. Magosa yama edildi. Kbrs ordusu yeniidi
ve gemilerinin bir ksm yakld.
1425 Msr'n Kbrs'a ikinci seferi ve galibiyeti.
1426 Msr donannas Kbrs' igal ve Kral' esir etti. Yardma gelen Hal donanmasn yen di. Kb
rs' vergiye ba~lad.
1427 Trk korsanlan Malta'y yama ettiler. Maltah
ve spanyollarn 1432'de Cerbe'ye yaptklar mukabil hcum krld.
32
kinci Murat Anadolu'yu dzene koyup Rumeli'ye geti. Selfnik Kalesini ald. Sarca Paa olu
Hamza Bey de 40 gemi ile muhasaraya katld.
1444 Varna Zaferi.
1448 kinci Kosova Zaferi.
1451 Sultan kinci Murat'n vefat. (Fatih) Sultan Mehmet'in tahta clusu.
1452 Boazkesen (Rumeli) hisarnn inas ve Baltao
lu Sleyman Bey'e 70 gemilik bir filo kurdurul-
1430
mas.
1453
1455
33
1469
1472
donannas
Antalya'ya, son-
1472 Alaiye alnarak Karamanllar'a son verildi. Bunlar, Osmanl ordusu Rumeli'ye getike, arkadan
isyan ediyorlard.
1473 Otlukbeli Zaferi.
1475 Gedik Ahmet Paa kumandasndaki 300 gemilik
donanma Krm'a gnderildi. Cenevizlilerden Kefe, Menkup, Azak Kaleleri alnd. Krm ele geti, Han tayin olundu. Balkova'da tersane kuruldu.
1477 Hadm Sleyman Paa, Lepanto'yu (nebaht)
muhasara etti.
1479 aresiz kalan Venedik, harp tazminat vererek
sulh istedi.
1480 Mesih Paa emrindeki ordu ve donanma Rodos'u iki ay muhasara etti, alamad.
1481 Gedik Ahmet Paa 100 gemi ile Santamarya ve
Zanta'y ald. Pulya'ya asker dkerek Otranto'yu
zapt etti.
1481 Fatih Sultan Mehmed'in vefat. kinci Bayezid
tahta geti.
1482 ehzade Cem saltanat davasna kalkt. Muvaffak
olamaynca Msr'a,
sonra Rodos va1yelerine
snd. Nis'e gtrld. '495'teki lmne kadar
F: 3
34
1485
da Avrupallarn dinde Bayezid'e kar bir tehdit unsuru ularak kald. Bu yzden 1481-92 yl
larnda spanyollarn hcumuna urayan Endls'e de yardm edilemedii sylenir.
Msr Klemenleri ile savald. Alt yl sren harbe Osmanl donannas da Hersekzade Ahmet Paa kumandasnda olarak katld ise de frtnadan
dald.
35
1502
1510
200 gemilik Venedik - Fransa donarmas Midilli'yi muhasara etti. Hersekolu Ahmet Paa donanma ile yetiip dman malup etti.
Venedik sulh istemeye mecbur kald. Dra liman ve Ayamavra Adas Osmanllarda kald.
Oru Reis'in, Teke havalisine hkmeden ehide
Korkut'un izni ve yardm ile korsanla bala
mas.
1511
Anadolu'da
Kzlbalk'n yaylmas,
larn
1515
1516
1516
kulland.
36
1518
nat.
Belgrad'n
37
1531
1533
1534
1535
1537
1538
1539
1539
1540
1541
1543
1546
A.
ETLER
40
9.
AMLICA:
Tuna'da
ileyen
nakliye gemilerin-
den.
KTK: S sularda ve karma ilerinde
dzce, demeli, ba kalkk ve ieriye
bklm gemi.
Bugnk mavnalara benzer. eitli
nakliye ilerinde kullanlr. Tek krekli ve yelkenlidir.
ll. AT KAYIGI: Timarl spahinin nakli iin ardak ile Gelibolu arasnda kullanlan kk mavna. Drt
kreklidir.
12. KANCABA: Hafif filoya dahil, st ak ve
saliliere sokulur, nehirlere girer bir gemi.
13. AYKA: Alt dz byk kayk. 20 - SO sava
tar. zi, Dinyeper ve Tuna nehirlerinde ileyen gemilerdendir. topla mcehhez olup nehir sahil muhafazasnda kullanlrd. ayka da denir.
14. KAMPAVYE: Hafif donannaya dahil Tuna gemilerinden. Krekli olup haberci gemisi olarak
da kullanlrd.
15. AHTUR: Hafif donanma gemilerindendi ve
Frat nehrinde eya nakli iin de kullanlrd.
16. EKELVE: ki direkli ve boyu on metre civarnda olup byk yk gemilerindendi.
17.KIRLANGI: Hafif domnmann haberleme ve
k<~rakol hizmetlerini gren ve yz kiilik mrettebat
olan bir gemidir. Ayrca tccar krlanglar da olurdu.
18. FRKATF_: 10 - 17 oturakl olup her kreini 2 - 3 kii ekerdi. Hafif donanmadandr, nchirierde
de kullanlrd. Sava srasnda 80 sava tard.
19. KALTE: Ar donanmadandr. Frenkler, kalyota, galita, galyot derlerdi. 19- 24 oturakl olup harn
zamanmda 220 saya tard. Bilhassa dman takip
kin kullanldndan ha tarafnda da topu vard.
10.
kullanlr, alt
41
20. PERKENDE:
Pergendi, birgende veya pergandi de denirdi. Yabanclarn brigantin dedikleri gemidir. 18 - 19 oturakl, ba tarafnda topu bulunan
ar donanma gemilerindendir.
21. MAVNA: 26 oturakl, iki katl, kadrgadan
daha yksek ve geni bir ar donanma gemisidir. Kreklerini r.edier kii ekerdi. Btn mevcudu 600 kadar olurdu. 364 krekisi vard. 24 topu bulunurdu. Bir
veya iki latin yelken kaldrrd.
22. GIRAB: Uzun, ba sivri ve keskin bir ar
donanma gemisi. Gvertesi altnda krek ekilirdi. Sava graplarnn kpeteleri gayet yksek olurdu.
23. KAD1RGA: Frenklerio gali ve galer dedikleri
gemidir. 25 oturakl olup her kreini 4 - 5 kreki
ekerdi. Boylar gayet uzun, ensiz, su ile beraber denecek kadar alak ve son derece sratli idiler. 35 gemici,
196 kreki ve 100 savas vard. Ba tarafnda tane olmak zere 13 topu bulunurdu.
Kadrgann bydr. 26- 36
olup her kreini yedi kii ekerdi. Kaptan
Paa batardesi 36 oturakl olup, SOO kreki, 216 sava ve gemicilerle birlikte 800 mevcutlu idi. Ba ta
rafnda ar ve yanlarda hafif toplar bulunurdu.
Kalyon larn ehemmiyet kazanmasndan sonra Kaptan
Paalar harp srasnda ba kapudane denen kalyona
binerlerdi.
25. BATARDE-i HMAYUN: Padiahlar iin yaplan <<hnkar batardesidir. Teknesi, krekleri, yelken ve direkleri yeil boyal olurdu. Yeil sancak ekerdi. Bir sefere serdar oian vezir bu batardeye biner
H' kendi havran ekerdi.
24.
oturakl
BATARDE:
42
barlarndan
arlard.
27. ALOPE: ki direinde sbye denen iki kk dz yelken bulunan ambarsz bir gemi idi. Haberleme iii. kullanlr, iinde 62 kii bulunurdu. i.2 topu vard.
28. BRK: Her iki direi kabasorta denen drt
ke yelkenli idi. Zamann en sratli harp gemisi olup
nmbarszd ve 70 mrettebat vard. l.umbarh olan kpe.telerinde 8 kadar top bulunurdu.
29. USKUNA: Birinci direinde kabasorta ve ikincisinde sbye denen dz yelken bulunurdu. 16 kadar
topu ve 90 mrettebat vard.
30. EHTYE: Bykleri , kkleri iki direkli olup 200 kadar mrettebat bulunurdu. itye de denirdi.
31. AGRlPAR: Byk gemilerden olup 16. Asrda
30'dan fazla top tayanlar vard.
32. KORVET: direkli byk harp gemilerinden olup yalnz gvertesinde 20 - 30 topu bulunurdu.
19. Asr balarnda, gemi mrettebat 174 kii fdi.
33. BARA: Hem nakliye, hem harp gemisi olarak kullanlr, kalyon eidinden altlar dz 2 - 3 direkli byk teJ-.nelerdir. 16. Asr balarnda 80'den fazla topu bulunan baralar kulanlmakta idi.
43
34. KALYON:
direkli, yelkenli byk harp
gemisidir. 2 - 3 ambarl olanlar vard. ki ambarl
larda 60 - 80, ambarllarda 80 - 110 top bulunurdu. Bizde ilk olarak kinci Bayezid devrinde yaplm
olan kalyona GKE deniyorrlu ve 2 bin mevcutlu idi.
Fakat gerek kalyon, gerek baralann rzgarsz havada
yrtlmeleri imkansz olurdu.
GKE, BARA, BURTON, KARAKA, KARAYELE,
FRKATEYN, KAPAK ve AMBARLI denen gemilerin hepsi kalyon eidindendir.
35. FRKATEYN: direkli harp gemisidir. Hem
gvertesinde hem de ambarnda top bulunurdu. eitli
byklklerele olanlar vardr. 30 - 70 topu olurdu.
Si.iratli hareket ederdi.
36. KAPAK veya KAYPAK: ki ambarl harp gemilerinden olup gvertesinde ve her bordasnda iki s
ra topu vard. 80 - 110 topu bulunurdu. 800 - 1000
mrettebat ve sava tard.
37. AMBARLI: Kalyon snfnn en bi.iyklerindendir. 17. Asr sonlarnda yaplmaya baland. 110
- 120 topu ve 800 - 1000 arasnda mrettebat vard.
EKL
46
Gazavat-
Hayreddin
Paalarn
nesir ve
nazm
ha-
ise
Topkap Saray
Yukardaki
izahattan da anlalaca
zere bu
Hayreddin Paa>>nn ilmi bir ne
ri deildir. Eseri halk ve genlik iin hatra ekline sokarak ronanlatrdm. Bu ekil deiiklii ve sadele
tirme dnda, esere mdahale etmedim. Metinde ilave
\Tya karma :yapmadm.
yaptmz Gazavi'tt-
Eseri
ok fazla
tp kolav
fasliara
ve
konumalara ayrdm.
Dilini ise
Cmleleri ksai
hale getirdim. O gnn dil ve ifa-
sadeletirmeye almadm.
anlalr
47
de zelliklerini tayan ve e<>erc tarill havasn veren
ifadeleri ise bilhassa muhafaza ettim. Yerinde brak
lan bu kelime ve tabirleri, kitabn sonuna ekiediim
lgat ksmnda aklamaya altm. Bu izahlar daha
ok eserimizle ilgili manalar iine almaktadr.
Asl glk ise corafi isimlerde ekildi. nk,
eserde geen yabanc yer isimleri Osmanl azndaki
telaffuz ekilleri ile yazlm bulunmaktadr. Bu isimlerin asln ve corafi yerini tesbit etmek ok zor oldu.
Bulduum baz yerler ise pheli kaldndan, bunlar
lgatta (?) iareti ile belirttim.
Okuyucu lgata bakmak zahmetine katlanmasa da
srkleyici ve tarihi gerekiere uygun bir roman okumu olacaktr.
gerein
BARBAR OS
HAYREDDiN PAA'NIN
HATIRALARI
GAZAVAT-l
HAYREDDiN
PAA
F:
j
j
j
j
j
j
j
j
j
j
j
j
j
j
j
j
j
j
j
j
j
BRNC FASIL,
BU ESERiN YAZILMASINA,
ASLIMIZIN KMLERDEN OLDUCUNA,
ACAM ORU RES'N ESRLCNE ve
KORSANLIK ETMESiNE
DARDR.
ismillahirrahmanirrahim,
Sonsuz hamd ve kr, varlklar yaratan ve
besleyen Cenab- Hakk'a olsun. Bizi yokluktan varlk alemine kard, iman elbisesi giyJirdi. Biz kullarna dnya nimetleri ve safiHar verdi.
Ve dahi salat selam kflinatn serveri ve mevcudatn iftihari, dnya ve ahiretin
sultan Muhammed
Mustafa sallallahu aleyhi ve selleme, ve dahi arkada
lar ve eviad zerine olsun.
Ve dahi ol drt sekin kul zerine olsun ki, biri
Ebubckr Sddyk, ikincisi mer Faruk, ncs Osman Zinnureyn, drdnc Ali Murtaza'dr. Rdvanuna
hi teala aleyhim ecmain.
Sultan
Sleyman'n
fennam
Ve bundan sonra, sultan-l a'zam ve melik-l muazzam, mmetierin metbuu, Arab, Acem ve Rum reisierinin efendisi, emniyet ve selametin yaycs, adalet ve
ihsann koruyucusu Osman Han'n olu Orhan Han'n
olu Murad Han'n olu Mehmed Han'n olu Bayezid
Han'n olu Selim Han'n olu, es sultan ibn-is sultan
Sleyman Han hazretleri -Allah onun mlkn zamann ve devrann nihayetine kadar devaml
klsn,
amin va Rabbel alemin- bir gn ferman buyurdular
ki:
54
karndan nasl
meydanna atldnz?
lard.
ss
Midilli'de ilk Mslmanlar
Sultan Mehmed Han -Allah kabrini nurlandr
Midilli feth olunup katirlerin elinden
sn- zamannda
alnd.
Sultann
br.
Gcrcfrircc
'le
.n cl
,., lnlilcr.
56
Babamz
Yakup
Aa
mi
orada
valyeleine
esir
dmesi
Kimseye muhta deildik. Kendi iimizi ileyip rahat yayorduk. Ben, daha ok Selanik ve Eriboz'a sefer ederdim. O tarafara sefer etmek houma giderdi.
Amma, Oru reis, kk karndamz lyas' da
yanna alp am Trablusu'na doru sefer etmek istedi.
Kaza kader bu ~a, yolda giderlerken anszn Rodos gemilerine rast geldiler. Ulu cenk eylediler. Karn
damz lyas ehit dp ecel erbetini iti. Meskeni
cennet-i a'la oldu. Rahmetullahi aleyh.
Elhasl katir gemileri galip geldi. Dertli
aam
Oru Reis'i gemisiyle esir aldlar.
57
Bu kara haber aleme yaylp, Midilli'ye de ulat.
Haberi alnca gerek aam Oru'un esareti, gerek
lyas karndamn ehadeti beni aiatp perian etti.
Sonunda Allah'tan gelene ho geldin, denir. Hkm tek ve kahhar olan Allah'ndr.>> deyip
Olacak olsa gerek ar na-ar,
<<Gerek kalbin gen tut gerek dar.>>
szne uyarak ie are dnmeye baladm.
Aam On'u
yer
altna attlar.
Midilli'de tandm bir kafir bezirgan vard. Daima Rodos'a varp gelip ticaret ederdi. Ad Kirigo idi.
Bu kafire aarnn halini anlattm.
- te yarenlik dostluk bu gnde belli olur.
Dedim.
Kirigo'yu gemime alp, Bodrum'a getirdim. Ben
Badrum'da kaldm. Onu, eline Oru Reis'i kurtarmas
iin onsekizbin ake verip Rodos'a gnderdim.
- Var imdi sen Rodos'a git. Ben burada duraym. Bak gr, karndam Oru Reis ne alemdedir. Ona
gre bana bir haber getir. Tedbirli davran, kendisi ile
gr.>>
- Ba
yapp
edip,
grmesi
aarola grm.
58
reiin clemiyle gece gndz, Hazreti Yakup gibi ya
lar dknekEdir. Beni sana gnderdi. Seni kurtarmak
iin arder araman syledi. Mal ile mi hile ile mi,
her msl ise, karndam kurtar>> diye bana minnetler cyl:~di, imdi benden hayrl hir haber bekliyor.>>
anlatm~.
ala
m:
karmdal-
Sen
imdi
tndaki gmlein
Demi.
fir
d.
Oru Reis'in Rodos'ta, Santurluolu adnda bir kaRodos'ta ad san maruf bir adamDaima Oru Reis'i gzetir, hatrn alrd.
tand vard.
satn
ah dedi.
59
- Elbette, benden hi ekinmeden, kalbinde ne
varsa syle.>>
- Biz seninle dostuz, beni satn al. Sana hizmet
edeyim.
- Pek gzel eer satarlarsa, canma minnet alaym. Ancak bunu belli etmeyelim. Senin sahibin olan
kaptan ve dierleri filan yerde filan dkkanda oturup
cemiyet ederler. Sen onlar gzle. Filan gn gelip de o
dkkanda toplandklarnda sen oradan ge. Amma sakn iki trorafna baknma. Hemen yoluna gider gibi ge
git. O zaman ben seni grr, almak isterim. Eer benim elimden yiyecek nasibin varsa olur biter. Amma
bu sr aramzda kalsn isterim.
Oru Reis bu sz Santurluolu'ndan iitince, esirlik hali deil mi, gya azat olmu kadar ferahlam.
Gnlerden bir gn kaptanlar ve byk kftfirler, o
dkkana oturup cemiyet eylediklerinde, Oru Reis de
bunlar gzetip hemen o dkkann nnden sr'atle
gya bir hizmete gidercesine geip yrm.
Santurluolu, Oru Reis'in getiini grnce:
- Acaba u geip giden esir kimindir? Barekailah her zaman grrm. Buradan geer, hizmetine hemen ate gibi gider. Eer u esiri sahibi satayd alr
dm.
60
Oru'un bilesi
anlalyor.
O zaman Rodos'ta bir adet vard. Vilayete iki zabit hkrnederdi. Biri derya ilerine, biri vilayet ile
rine bakard.
Amma gr hikmeti sen ki, esirin ii g olur, bu
srada vilayete bakan kafir mrd olduundan, deryaya bakan kafir onun yerine Komandar olmutu.
Yeni oturan bu Komandor, Oru Reis'in satlna
sn istemedi:
<<- Onbin altn vermeye kadir olan kaptan sekizyz altna vermeklik byk aptallktr. Satana haksz
lk olur, buna rzam yoktur.
Dedi.
Santurluolu'na akasn evirip, Oru Reis'i tekrar esir eylediler.
Kirigo'nun
hyaneti
61
Oru'un Komandcr'la
konumas
Mrd olan eski Komandar zamannda vakti iyi gehafif bir demir bilezik varm,
okluk i bile yaptrmazlarm.
Karndam dertli Oru, artk yer altnda kendi
haline yaknp:
<<- Yarab, bu hal nedir? Bana bu azap nerden
geldi?
Diye alard.
Elden ne gelir. <<nnallahe maassabirin deyip AIlah'n kaza ve kaderine raz olup durdu.
Gnlerden bir gn, kendisini bekleyen gardiyana:
- Gel beni bugn buradan kar, Komandor'a
gtr. Onunla konuacak szm var.
Dedi.
Gardiyan:
- zinsiz karmaya kadir deilim. Haber verelim. Eer kar derlerse, o zaman gtrrm.
Cevabn verdi.
imdi hakim olan Komandor'a haber verildi. Getirilmesine izin verince, Oru Reis'i yer altnda ka
rp onun katna gtrdler.
ermi. Yalnz ayanda
On
62
Deyince, kafir:
<<- Ey Trk! Sana edeceim azabn daha binde
biri cra edilmemitir. Sen sekizyz altna paha biip
de gideceini mi sandn? Bak ben adama ne i keserim! Karndan Hzr Reis'in dnya kadar mal ile
Badrum'da senin iin gz kulak olup -Acaba karnda
m unlarn elinden nasl halas edebilirim- diye bu
hileyi hazrladndan haberimiz yok mu zannedersin?
Yoksa sen bizi uyur mu sandn?
Dedi.
Oru Reis de o zaman Kirigo kafirio alaklna
uradn anlad.
63
beni
maskarala m
darb-
Cevabn
verdi.
Ebedi nci'un ve sermeeli hnzr, Oru Reis'ten bu
nktcli cevab iitince hnzr gibi homurdanp kakd,
yldrm gibi akd. Gazaba gelip Oru Reis'i yer alt
na. yollad. Eskisinden daha fazla eziyet etmeye ba
ladlar.
64
iin, ben biare kuluna dahi meded ve imiyet edip, beni u bela girdabndan halas eyle!..
Gzyalarndan, bulunduu yer bala dnd. O
hal ile yatp uyudu.
O gece ryasnda ak yzl bir pir gelip:
- Ya Oru! slam uruna her ne eziyet ekersen
sabr eyle. Ferahn yakndr. Sen sekizyz altn vermeye raz olmutun. Amma buradaki ksmetin kesilmedii iin iin aksi gitti. Allah, seni bir aka vermeden
kurtarmaya kadirdir. Daha ok gazalar edeceksin.
Deyip kayboldu.
Oru Reis, uykudan uyanp:
,,_ Ya Rabbi kr!
Diyerek, sabaha kadar ibadet ve taatte bulundu.
valyelerin
korkusu
65
<<- Yer altnda olan eziycte gre krek yine nurun ala nurdur. Yarabbi kr, dnya yzn gsterdin!>>
Diye azatlk olmu kadar mesrur oldu,
Sultan Korkut
O sralarda Sultan Korkut Antalya'da bulunmakta
idi. Adet edinmilerdi. Her se"ne Rodoslularn elinden
yz esir satn alp Allah rzas iin azat ederdi. Yine
sene ba yakn olduundan kapcban Rodos'a gnderip, adeti zere yz esir kurtard.
O zamanda, yirmi otuz esir birden azat olursa kendi gemilerine koyup selamet yakasna gtrp dkmek,
kafirlerin adeti idi.
Bu sefer de kapcbann ald yz esiri, Oru
Reis'in krektc olduu kaliteye koyup, bir selamet yakasna brakmak iin muvafk bir rzgarda yola k
tlar.
Oru Reis her lisan bilir bir kii idi. Rum lisan
da ok iyi bilirdi. ok en tabiath, sohbeti tatl bir
kimse olduundan kendisiyle bir kere konuan kimse
ayrlmazd. Kalitenin kaptan ve teki byk kffir
lerle de akalap nsi.yet peyda etmiti.
n
66
Dedi le -.
Oru Rci; ise:
- Elhamd lillahi ala din-il
slam
ve tevfik-il
ima!
sonra:
Ey aklsz kifirler ve ey sernedi hnzrlar Nedir o ki, kendi ellerinizle dzp yaptnz aa parasndan medet talep edersiniz! Ondan ne fayda olacaktr? Onlar atee atsalar kendilerini kurtarmaya kadir
deillerdir. Yanp kl olurlar.
Muhammed seni
kurtarsn!
halas olurum.>>
67
Dedi.
Ebedi kafirler ise:
- Hele sen imdi
eer seni kurtarabilirse
Dediler.
kreini
ek de, Muhammed
kurtarsn.
olduu
d.
Bu papaz kafirlere:
- O, Oru Reis dedikleri kafir ile ok konu
maktan saknn. Zira, Mslmanlk bakmndan ok
okuyup bitmitir. Aniarm ki, benden ok yukar papaza benzer. Siz onu aklnzca dininden karmaya alrsnz amma, korkarm ki, o sizin cmlenizi turkuvaz eder. Ondan alarga durun.>>
Diye tembih etmiti. Bunun iin kafirler de onunla eskisi gibi aka lhife etmez olmulard.
Nihayet Antalya yaknlarnda ssz bir kyya yaile yz esiri kardlar. Fakat o gece rzgar muhalif estiinden kalkarnayp, demirli kaldlar. Kalitenin sandal da kaptan iin balk avianmaya gitti. !kr taraf st limanlk idi.
nap, kapcba
68
Byle iken, bir anda byk bir frtna kalkt. yle
ki Nuh tufanna benzedi. Her yeri karanlk kaplad.
Sandal da gelemeyip bir koltukta sindi kald. O gece
nerdeyse gemi helfk olayazd.
Aann kurtuluu
Oru Reis'e:
Ey oul! Zahmetli yoldan gelmie benzersin.
Gel bu gece bana konuk oJ.,,
Dedi.
Aan evine gtrp yiyecek neyi varsa nne kodu, yedirip iirdi. Urbacn deitirdi.
Oru Reis de bandan geen halleri anlatp, nasl
firar ederek oraya geldiini nakletti.
Kocakarck ok sevinip:
- kr oul, elhamdlillah. Allah teala sana yol
-
vermi.
Dedi, sevindi.
Kocakancn tarlas
69
gerp
sra
imi.
Papazm kurnazl
imdi, gelelim kafirlere:
O gecenin yarsnda frtna sakin olup sandal da
gemiye geldikten sonra hareket iin hazrla bala
mlar. ..
Sabah olunca bir de baktlar ki, Oru Reis'in yeri
bo. Firar etmi ...
Kalitenin kaptan san sakalm yolmaya balad.
- Gran Mastor'un yanna ne yzle gideriz?
Diye kasfvete battlar.
Allah tefla kafir-i ebedilerin kasavet ve ukubetlerini artrsn.
Bu
kaplann
Ou Rei~'in,
syledigi gibi, Allah'n iraycti ile fietmesi ise, kafir!er arasnda onun anlattklarnn
hak olduuna byk delil oldu.
nk Oru Reis onlara yle demiti:
- Yaknda, mabudum olan Cenab- Bari ve !iC
faatm olan Sultan - l Enbiya'nn, beni sizin iinizden kurtaraca muhakkaktr.>>
imeli bu sz kmt. Elhamdli!Hihi hazf min
!azl Rabbi.
Kafirle- ise o zaman, Oru Reis'le istihza edip:
- Sen imdiki halde kreini ek de, Muhammed'in gelsin bizim elimizden seni kurtarsn.
ra
Dcni~lerdi.
imdi malcup
71
rna nani
A!i
Kaptan'n
kalyononda
Antalya'da Ali Kaptan derler, bir kalyon kaptan vard. On alabanda aar gemisi vard. Daima s
kenderiye'ye ilerdi. Kemal sahibi bir kimse olup, garip yiidin anas atas idi.
Oru Reis, Ali Kaptan'n nn duyunca, doru
lup onun gemisine vard:
- Kaptan baba, biz de bu tekkenin abdallarndanz. Uygun grrsen hizmet edelim.
Dedi.
Ali Kaptan da:
<<- Pek gzel oul, ho geldin, safa gc:din! Gemi
benim deil, senindir.
Cevab ilc kabul etti. Oru Reis deniz ad :m ve
reisler zmresinden olduu iin onu ikinci reis r.:yledi.
Oru Reis'in derya ilerinde bilgisi :>cl ziyade idi
Ali Kaptan da <<Yrk at, yemini kendi artrr>> sz
gereince onun hatrn alp oka pay verdi.
Hasl kelam, gemi yklenip, nuvafk bir gnde
kalkp, skenderiye'ye lcnger-cn.lft. uldi!ar.
72
kulan
uur-
donanmasnn baskn
azdan evsaf
mlar.
Msr Sultan da Oru Reis'i huzuruna arp, iltifatlar edip, altn yaldzlarla sslenmi olan kendi kalitesine kaptan tayin etti.
73
Hind
taraflarna
gndermek ha~rlnda imi. Oru Reis'i ince donanmas zerine serasker etti.
Sultan, Adana Paas'na emir gnderip:
<<Yanndaki askerle hemen Payas krfezine gelip,
krk para kalite iin kereste kestirip, hazr olduun
da bana haber veresin. nce donanman o tarafa gnderip keresteyi aldraym
Dedi.
Adana Paas da, emir geregnce Payas krfezine
gelip, keresteyi .krdrp hazr etti.
Sultan'a:
<<Emr-i hmayununuz zere kereste hazr olup emrinize amadedir.
Diye haber gnderdi.
Sultan da Oru Reis'i onalt para tekne ile Payas
krfezine kereste getirmeye gnderdi.
Fakat kffir donannas da bunu haber alm. Oru
Reis'in zerine ar donanma ile varp krfez iinde gafil bastrdlar.
Oru Reis h~Hi grnce, btn gemilerini batan
kara ettirip askerlerini karaya kard. Canlarn g
ile kurtardlar. Hepsi karaya kp daldlar.
Oru Reis de srp Antalya'ya geldi. Sultan Korkut o srada orada idi.
Oru Reis korsan oluyor
Oru Reis'in kemerinde ok dnyalk vard. B_u para ile Antalya'da kendi mal olmak zere, onsekiz oturak bir tekne yaptrd. Bu yle bir tekne oldu ki, uan
kua hkmederdi.
74
Teknesini donatp Rodos taraflarnda korsanlk etmeye balad. O taraflarda baslmadk ky kasaba b
rakmad. ok ganimet ald.
Sonunda kffirler toplanp Rodos'a Gr:u Mastor'<:
gidip ikayet et til er:
- Sinyor, bu insafa layk mdr ki, lmradan kur-tulma Oru Reis nfunnda bir forsa, korsan olup zuhur etti. Altndaki onsekiz oturak teknesi ilc uan kua hkmediyor. ilimizi mernlekctimizi atee verip, nice oullarmz uaklarmz tcknesine doldurup gtrp am Trablusu'na satyor. imdi onun errinden
bir yere varp gelemiyoruz. mdat bu hristiyan dma
n diyavolonun elinden!
Dediler.
Oru Reis'i
kstrdlar.
toplayp
btn kap-
tanlar ard:
75
Diyerek, hemen be alt para yrk tekne donatOru Reis'i ta be ta, bucak be bucak, liman be
liman aramaya baladlar.
Sonunda bir !imanda kstrdlar. Teknesini zaptetJ
tilcr. Oru~ Reis adamlar ile birlikte kap kurtuldu.
Az kald yine yakay ele veriyordu. Hele Allah teala korudu.
Buradan adamlaryle beraber srp Antalya'ya
geldi. Kafirler ise Oru Rcis'in teknesini Rodos'a gtrdler.
Gran M<;stor, kydan bakp da teknelerin alt iken
yedi olduunu grnce, tacn ge atp:
- Hristiyan dman diyavoloyu ele geirmiler!
Diye sevindi.
Amma liman reisi bakp da, tekne Oru Reis'in
amma iinde kendi yok grnce, beline vurup Eek
ten fke alnmazsa, sernerinden alrz sznce, karirliklerinden gemiyi yakp hrsarn tekneden aldlar.
tlar.
yannda
Oru Reis, gemisi elinden alnp da tekrar Antalya'ya dnd srada, Sultan Korkut'a Manisa sanca mansp verildiinden oraya gitmek zere idi.
Sultan Korkut'un Piyale Bey derler bir hazinedar vard. Oru Reis daha nce ona bir frenk olan balamt. Allah iin dostlarlard. imdi Oru Reis'in
bana bu hal gelip de teknesiz kahnca Piyalc Bey, Sultan Korkut'a hali anlatt:
<<- Bir mcahit duacnzdr. Bunlarn btn ile
ri gece gndz, dinsiz kMirlerle ceng u cidal, harb
};:taldir. Sultanm hazretlerinin bir tekne ile bu gazi
kullarn k<vrmalar nivaz olunur.
76
Dedi.
Sultan Korkut da Piyt'le Bey'in ricasn kabul buyurup, Oru Reis'i huzuruna ard. ok izzet ve ikram eyledi.
- Sakn teknenin gittiine elem zere olma, hemen ban sa olsun. Ben seni teknesiz komam. nal
lah kazaya urayan tekneoden daha forsa tekne ,yaparsn.
77
- Ey kannda Oru Reis! te elimizden geldii
kadar alp, sen karndam, bedavadan bir tekne
sahibi eyledik. Senin muradn zre, svar alacan tekne zmir kadsna havale olunmutur. Ben de kendim
iin, zmir gmrksne yirmiiki oturak bir tekne sipari ettim. Sen hem kendi teknenin, hem benim teknemin zerine mutemedsin.
Tekneler tamam muradn zere yaplp, btn Ievazmatn, leventlerini zahiresini ikmal ettikten sonra, zmir'den kafkp, gelip Foa'da ya tas n ... Sonra gelip Sultan Korkut'a buluup duasn alasn. Ondan
sonra her ne emr ederse ona gre hareket edersin.
Dedi.
Oru Reis'in sznden
kma.
yldnm
gibi
71)
kp
80
81
dmann,
Oru'la
bulutuk.
F: 6
82
Biz ise byk kanndam shak'la sz birlii edip,
Oru Reis'e nasihat eyled~k:
- Karndamz Oru! imdiki halde buralarda
durman senin iin byk hatadr. Var sen bu k s
kenderiye'de kla. Ne olur ne olmaz! Biz seni habersiz
komayz. Kim bilir, belki bu tekne Sultan Korkut'undur diye, tekneyi ve kazandn alrlar.
Oru Rels
Msr'da
Oru Reis ve
Venedlk gemisi
ayakcla
Yahya Reis,
Msr Sultan'
83
verdiler.
yle ki, evvel Oru Reis, Msr Sultan'ndan hicap eder iken, imdi Sultan ondan hicap eder oldu. Reisleri konuklayp izzet ve ikramda bulundu. gn
ah sofralar denip, yenilip iildi, rahat klnd.
nc gn Msr Sultan:
- Ey Oru Kaptan} Sana biraz hatnn kald idi.
Amma yine affeyledim. Zira:, Hak teala hazreti affedici kullarn severmi. Bolay kim biz gnahkar kullar
n dahi sevdii kullarndan eyleye ...
fennam
skenderiye serdarna
hatrn aldk
birka misli
ki:
Oru Kaptan'n ve arkada Yahya Kaptan'n zerlerinden geen kuun kanadn kesesin. Her ne lazm
olur ise veresin. Kaptanlar iin konak ve leventler iin
kla tayin edesin. Yiyecek ve ieceklerini gerei gibi,
gerek kaptanlarn ve gerek leventlerin, veresin.
84
Bunlar skca yazp
Dedi.
Msr Sultan dahi pek makul bulup bunlara izin
verdi. Onlar da ah'a veda edip skenderiye'ye dndler.
skenderiye'den
sefer
geip, bahar gnleri gelince, Oru Reis ve ayakYahya Reis teknelerini kalafat edip yaladlar. Erzaklarn gerei gibi alp hazr oldular.
Sonra Msr Sultan'na ylece bir name yazdlar.
<<Benim efendim Sultanm Hazretleri,
<<Hak teala rnr-i devletinizi ziyade eylesin. Sayenizde yedik itik, glp oynadk. Serdar Aa duacnz,
her levazmatmz gerei gibi veriyor. Devlet-i aliyyenizde bu kullarmza ve levent gazilere b:r ktlk ektirmedi. Sultanm efendim hazretlerinin tembihlerinden ziyade izzet ikramda kusur komamlardr.
da
85
Teknelerimizi yaiayp hazrlandk, cihad ve gazaya almak zereyiz. Bu mcahit kullarnz hayr
dualarnzda
unutmaynz.
Kbns aklannda
86
bulamad. Sonunda ince donannay Akdeniz'e salmaya karar verdi. stedi ki denizi grbaldan geirip tecesss edeler. ihtimal ki Korkut'u bir yerden bir yere geerken ele geireler.
O zamanlarda Kaptan Paa, bostancbalktan k
ma skender Paa idi. Gayet zalim adam idi. Akdeniz'e
kp deryada iki krckli kayk gezdirmezdi.
Bakp
tefti ederdi.
Ben de bu alvali duyunca:
- imdi denizde gezecek zaman deildir!,
Diye, tekneme buday ykledim, Trablus'a gittim.
Orada buday siyah arpa ile deiip Preveze'ye getim. Orada hem karalar hem teknemi sattm. Yerine
at, ksrak, katr alp Makulur pazarna gelip iki misline satp savdm.
Tekneye
ak
oldum
Sonra Prcveze karsnda olan Ayamavra'ya geldim. Burada karada hazr yeni yaplm daha dcrya
yzne inmemi, yirmidrt oturaklk bir yeni tekne
buldum. Sahibi merhum olmak ile karada kalm
imi.
87
Nezaketle
sohbete gi-
riti.
Sonra:
- Aniarm
KNC FASIL,
ANE,
DAiRDR.
crbe'de karndam Oru Reis'i bulunca dnyalar benim oldu. Grp konuup hal hatr sorutuk. Byk karndamz shak'n ve
'iair akraba ve taallukatmzn selamlarn
syledim. Vatan- asliyesinin haberleri ilc onu tazelen-
dirdim.
Trk yerinin havadislerinden ve Sultan Korkut'un
kemal mertche dikkat ile tefti olunup aranmasndan
haber verip karndam agah eyledim.
Her ikimiz de:
- Trk yerleri karktr, varr Tunus ocana
gideriz. Orada birka zaman eleniriz. Hem de bakarz eer oras kemanmza gelirse,
orada yerleiriz.
mrmz gaza yolunda sarfederiz. nk iin sonu
naslsa lmdr. Bari bu yolda, cihad- fisebilillah, canmz Cenab- Hakk'a teslim klarz.
Diyerek, bu karar zere olduk ve bu ekli en gzel bulduk.
92
Bunu duyunca, mz birleip anlap Tunus
Beyi'ne ziyarete gittik. Kymetli pekeler verdik. Sonra aadan yukardan sohbete girdik.
Bey'e dedik ki:
- Sultanm hazretlerinin gzel vasflarn
ve
adaletini iittik. Ocann iyi adna geldik. Makul ise
urada bize de bir yerceiz gsteriniz. Gaza edelim.
mmet-i Muhammed'in fakir fukaras da ganimet malndan faydalansn, siz ve biz de duaya mazhar olalm.>>
93
Dedi.
Bu minval zere kavl karar eyledik.
Bunun zerine k geirmek iin Halk-ul Vad denen burca yerletik. Tekneleri l denize balayp mhimmatlarn mahzenlere doldurduk. Kendimiz zevk
safil, ibadet taat ile vakit geirdik.
Bir yrk korsan perkendesi
Bahar gelip nebatat alemi yeillerle mzeyyen oldukta gayri tekneleri kalafat edip yalamaya baladk.
pare bizim iki pare de Tunus teknesi olman
cmlesi be pare tekne hazr oldu. Bir mbarek saatte gazaya tevecch edip yola ktk.
Benim teknemin nne, yrklkte iz kor yok idi.
Cmlesinin banda giderdi.
Gezerek Sardunya adas zerine vardk. Orada bir
korsan perkendesi aldk. Onu da donatp kendimize
ayakda eyledik. Elli kafir esir aldk. Eer benim tekne olmayayd bu perkendenin tutulmas mmkn olmazd.
Oru Reis, Yahya Reis ve Tunus tcknelerinin reisleri sandal indirip benimkine geldiler.
<<- Gazanz mbarek olsun! dediler.
O gn sofra kurup, yiyip iip, glp oynaclk.
94
Kel da
gibi bara
bana
brakt
95
Kumanda benim dirnde idi. Aam Oru Reis ya
a benden byk olduundan kumanday ona verdikse de, Aam:
- Senin derya ilerinde malumatn benden ok
ve tedbirin de ferasetin de benimkinden artktr.
Diyerek gnl rzas ile kumanday bana brakm
t... Biz Deli Mehmet'in ardnca aheste ah es te gide duralm. Acaba bu srada Deli Mehmet'in ah vali ne idi?
Kafiderin ciimlesl
kam
Deli Mehmet haraya yetimi, iinden kimse gHaraya atp yukar kmlar. Bakrnlar
ki kafirlerin cmlesi kam, dmeni balamlar.
Deli Mehmet ve leventleri de baraya geip, kendi gemilcrini baramn kna balayp yelkenleri kandilisaya balayp suyumuza gelip bizi bekler olmular.
Barann yk ise buday imi.
O sene Tunus'ta buday yoktu. Bizim tekneler harann yanna varnca Deli Mchmet'i selamlayp:
<<-- Gazan mbarek olsun! dedik.
rnmemi.
Yknn
ettik.
buday
olduunu
renince
ok ferah
96
nimctle yirmibir gnde vardk. Toplar, tfenkler atarak, enlik ve admanlk ile gelip dahil olduk.
Buday
fokaraya
dattk
97
Dedim.
ylece
Kafirlerin tela
Ele geirdiimiz
vardkta, o iki byk
harann
kffirden
F: 7
98
- Hristiyjln dman iki ylan peyda olmu, ikisi de bir karnda imi. Birisine Hzr Reis ve birine
Oru Reis derler imi. imdi ylan ejderha olmadan
balarn ezmeye bakalm. Yoksa bunlar gittike kalnlanrlar. Sonra i mkl olur.
Demiler.
donatp,
On perkende bizi
arann
Reislere:
99
- imdi bu kafirlere
kaamak yuzu gsterip,
top altndan gerei kadar denize aldktan sonra hcum etmek lazmdr. Kazlar ne kadar ok olsa da hepsine bir ahin yeter, demiler.
Dedim.
tMuvafk grp, hepsi
hemen demir alp, yelken krek kamaya baladlar.
Kafirler bu halimizi grnce:
- Bre medet katlar!
Diye, ac ac komaa baladlar.
Kafirleri kafi mertebede denize ekince bir dn
dndk ki. neye uradklarn bilemediler.
Lpucbineyi
aldk
sava
100
Dedim.
Fakat:
Olacak olsa gerek ar-u naar.
Gerek kalbin gen tut, gerek dar.
Oru Reis'e sz kar etmedi.
- Elbette karm!
Dedi.
Oru Reis
tuzaa dt
kiyz levent gazi alp karaya kt. Kafir gemilerine varp baktlar ki, ilerinde kimse yok. Alt pare
kefere te.knesinde bir kimse gremediler. Kale yakn
olduundan kafirlerin teknelerini brakp, Becaye kalesindeki kafirlerin yanna firar ettiklerini tahmin ettiler. Tekneleri karmaya karar verdiler.
Meer tekne katirleri, kaledeki kffirlerle meve
ret etmiler imi:
<<- imdi bu haydutlar, bizim drdmz aldlar.
Onlar kanmamlardr. Varalm altsn da alalm, diye,
ya tekneleri ile denizden yahut asker dkp karadan
bize sarkntlk edecekleri muhakkaktr. imdi siz kaledc, biz tekneterde hazr bulunalm. Geldiklerinde bi-
rer alabanda vuralm. Azizierin himmetiyle ok haydut hellk edip, ayakdalarmzn intikamn alalm.
Diye kavil etmiler.
Oru Reis ve gaziler:
- Teknelerde kimse yok.
Diye yrynce, kafirler gerek teknelerden, gerek kaleden topla kark, yle bir kurun alahandas
vurdular ki, ancak olur.
Gazi karndalarmzn elli altm kadar ehit, bir
o kadar da mecruh dt. yle bir aknlk oldu ki,
anlatlamaz.
Oru Reis, koluna bir misket dokunup, ar yarave kendinden geti. Sa kalanlar da ne yapacaklarn ardlnr. Nitekim: <<Srahi krlrsa kadeh ortada kalmaz; ey saki, ba gitse ayak payidar olmaz>>
land
demiler.
Kiifirlei
Kydaki
bir
kn krdk
ki
102
imdi gemilerimiz ondrt pare olup,
-elhamdlillah- gzel yz akl oldu.
sonu yine
Tunus
geldiimizi
grnce
korkmular:
inanmam
lar.
Byle zannetmekte haklar da vard. nk karn
Oru Reis'in kaleaz bu kazaya uradndan
beri, gece gndz iim yanar, ah ederdim.
dam
103
Demiler.
104
105
Endlsl Mslmanlar
O k da Tunus'da geirdik. Bahar gnleri gelip,
yeryz yeil nebatlar ile mzeyyen olup, gazilerio gnlleri blbllerin feryad gibi, cihad iin cf u hurf
a geldii zaman yine deryaya aldk.
Drt kendi teknemiz ve drt de aktarmalardan sekiz pare tekneyi yaiayp hazr ettik ve bir mbarek
saatte kalkp gazaya gittik.
Muvafk bir rzgar ile spanya yakasnda Grnata
denen malale vardk. Bir burnun ucunda gizlenip yattk.
Grnata denen dada Endlsller olurdu. Endlsller ol kimselerdi ki: Resuluilah sallallahu aleyhi
ve sellemin eshab varp oralar feth eylediklerinde, mmet-i Muhammed'den canlar isteyen pek ok Mslman orada kalm idi.
Kzlar
zorla
alrlard.
lO
Hasl bu Mslmanlar nice nice cevr sitemler
ekerlerdi. AI-i Osman Padiahndan bunlara bir medet olmad.
Bu adamlar sahabe-i gzin silsilesinden idiler. Nice nice okunan tefsirler bunlarn telifleri idi.
Sonralar bunlardan nicelerini teknelere doldurup
Arap yakasna dktk. O zamanlarda olan ahvaller de
inallah yerinde zikr olunur.
Sekiz pare teknemiz ile o taraflar yakp yandr
dk. Kftara ok zararlar verdirdik.
Flamllra Beyi'nin
haras
Gnlerden bir gn el-Emariyye nlerinde gezerken yedi kta haraya rast geldik. Rzgar gayet ok
olduundan birine yetiip alakoduk. tekiler firar edip
katlar. Amma ahkoduumuz bara gayet ulu bara
idi. inde ok mal ve byk kafirler vard. Yedisi de
Hint'ten gelirlermi.
Meer bu yedi bara Flandra Beyi'nin imi. Alt
s selametle varp, yedincinin alnd haberini gti.irdklerinde, kafirler itler gibi i.irp eekler gibi
rmaya balamlar. Yas ve matem girdabna
gark
olup batmlar.
- imdiden sonra bu haydutlar bu
vilayetleri
rendiler, gayri bize rahat yoktur. Hemen bolay kim,
nursuz ve pirsiz ol diyavololardan hakkmz alna.>>
Demiler.
107
adasnda
Minorka
bo
bir
Ha
frsat
Diye karar
ganimettir,
tarafna
lenger-
almlar:
varalm bastralm!
vermiler.
Biz de kafirlerin hilelerini duyduk. Demir alp adayana ba vurup drt taraf vardiya edip gzettik.
nn gneydousundan
Dedim.
Zira Tunus'tan kal elli altm gn olmutu. Hem
azklarmz bir miktar elin ayan ekmiti. Hem yattmz yarda bir pnar suyu kaynayp
akyordu ki
ab- hayattan niane verirdi ... Muradm bir kebap evirtip leventlere zevk ettirmekti.
Gaziler:
- Ba stne!
Deyip, yetmi seksen tane babadr gazi yiit kuanp obanlarn ardnca gittiler.
108
kiyz serho
kafir
dan yokuunu kp
Demitik.
Meer
serho
olup
koyunlarn
obanlar
yatmlar imi.
rnda obansz
otlar
da onlarla beraber
Koyun srs yanbala
gezermi.
109
Yetmi
kltan
lanlar:
Mayna sinyor!
Deyip bende ektiler.
Gaziler be alt sr koyunla birlikte kafirleri de
nlerine katp teknelere doru geldiler. Onlar grnce Oru Reis'le kar ktk.
<<- Ho geldiniz, safa geldiniz, gazi beyler! Gazanz mbarek olsun.
Diyerek onlara izzet ikramda bulunduk.
Alt pi\re teknenin leventleri gn tamam yiyip
iip sohbet eylediler. stediimiz kadar koyunu gemilere doldurduk.
Esirlerin ba olan kafiri getirtip sordum:
- Byle pr-silah nereye gidersiniz? Bu gaziterin ellerine nasl dtnz?
Kafir sualime, olduu gibi dorusunu syledi:
- Sinyor Kaptan! Minarka'dan sizin iin on pare
byk perkende donattlar. Sizi yattmz yerde bast
racak idiler. Biz de ikiyz sultat karadan onlara yardm edecektik, bunun iin tayin olunmutuk. Lakin
natura sizinmi, azizler bize yardm etmedi.
O zaman ben de:
- Yuf sizin banza mel'unlar! Azizler dediiniz
ne kpeklerdir! Kim ola da kiiye yardm edeler! te
bu bozuk inancmz yznden, bu daHUet yolunda ebedi
kaldnz. Lakin hidayet mabud-i bizevaiden olur. Dilediini de sizin gibi zulmette klp azizlerle srklendirir ... Elhamdlillah ala dinil slam. Herkese yardm
eden ancak Allahtr. Yoksa sizin aziz dediiniz ne ittir.
-
Dedim.
Bu esirleri alt tekneye datp kree kodurdum.
Buradan kalkp Cenova'ya doru gittik. Yolda drt
pare haraya rast gelip onlar da aldk. Tunus'a gnderdik.
On kalite bizi
ararm.
yaptk.
lll
bakalm bizden ziyade ayakl mdrlar. Tamam gerei
gibi dilerini saydnda tevekkelt alailah dner
zerine vururuz. Eer biz onlardan ziyade ayakl bulunursak varmayz... Ben sancaktan :5en iskeleden, birer alabanda vurup atarz. nallah nusret bizimdir.
Kararmz zerine fatiha edip kamak yzn tuttuk. Kafirler dahi:
- Haydutlar azizierin himmetiyle dayanarnayp
katlar!
bakt
Ayakdalarndan
112
kattk alt
iken,
kzd
kzm.
113
yatmamz
yine kuvvetli
olduumuzdandr.
Gelirlerse
haznz.
Hatta yerine gre, kuvvetli dmandan kap bakurtarmak byk erliktir ... Deryada gezen gazilerin tedbir ve endiesi, heyecan ve mitten fazla olup,
iskandili elde gerektir.
te ben endieli karndann, ksa akl ile dncesi budur. Dorusunu siz bilirsiniz.
Benden bu cevab olan karndam Oru Reis:
- Aklnla yaa, berhurdar ol karnda! Ben seni yoklamak iin byle syledim.
Diyerek lafn sonunu tatlya balad.
n
Byk
frtna
O gn
dn
bayram edip, kurbanlar kesip kazanyiyip itik. Sanki l iken hayata kavutuk. Hafz-l hafzin olan Cenab- Rabblalemin'e
hand seniHar eyledik.
I<Jr
kaynattk,
Midilli'de
Neticede onbirinci gn, Midilli adasna dnp dahil olduk. Vatan sevgisi imandandr denmi ... AkraF: 8
114
Bu mertebede adalet ile hareket eden gazileri AIaziman din dman olan katirler zerine man-
115
Demitim.
Onlar da bu tenbihimden ziyade yz aardp, duaya mazhar oldular. Hak Teala onlardan raz olsun ...
Onlar ki bir alay gnll asker idiler. Ayp etmeyi murat etseler edemezler miydi? Bizim iki teknem iz varsa, Akdeniz'deki cmle tekneler leventlerindir.
Akraba-y taallukatmza hadden ve kyastan ziyade hediyeler verdik. htiyatan beri eyledik. Byk
16
karndamz shak'a
riiyas
Oru Reis bu srada kalbinden niyet eylemi. Gayri sefere niyet etmeyip, karndamz shak ile vilayetinde kalp evlenmeyi dnm.
Bu dnce. ile o gece yatp uyuduunda, eskiden
Rodos'ta esir iken kafirler onu yer altna atp da eziyet iinde bulunurken ryasnda haH\s mjdesini getiren piri yine grm.
O mbarek zat:
<<- Ya Oru! Kalbinden geen fikri brak. Daha
ok gazalar edeceksin. Her halde sana tenbih olsun ki,
mcahiderin reisi, kafir ve mriklerin katili olan karndan Hzr Reis'in rey ve tedbirine muhalefet etme, teslim ol. Geri sen ondan byksn amma isabet
li tedbir ve nusret ona verilmitir.
D~yip kaybolmu.
Oru Reis uykudan uyanp eybin kendisini yokgayet sevinmi. Fikrini de deitirip, artk
ben aciz karndandan hi ayrlmamaya sdk ile bel
balam... Bundan sonra Oru Reis kendisini daha
ziyade riyazata, ibadet- taate ekti.
lamasna
Eairlerl
sattk
117
kartp huzuruma getirttim. Cmlesi sekizyzyirmi
yedi kafir idi. irileri beyzer tekiler yzer gurua
hep birbiri zerine ucun saymaca, ektiri beylerine satp akalarnn tamamn aldm.
Adet
olduu
hakk
ve
btn
sonra kalan iki-
Orta
kazan
kaynard.
118
Kazanlarn
alrlard.
119
NC FASIL,
Tunus'ta
Toplarmz atarak, enlik admanlk ederek Halkl Vad altna lengerendaz olup yattk. O gn, Tunus
iinde erden avretten kimse kalnayp hepsi mcahitlerin reisi Hzr ve Oru Reisler beldemize ayak bastlan> diye seyre gelmilerdi.
Tunus'tan ayrlal dokuz ay onbir gn olmutu.
124
125
Formentera
baskn
O k da refah iinde geirdik. Vaktiiki bahar gnleri gelip yetiti ve zemin yz yeil nebatat ile donand; on iki pare gemi yalanp hazr edildi.
Evvel on pare idi, fakat Tunus'ta olan iki ayakdamz Deli Mehmet ve Yahya Reisler de katlnca on iki
olduk. Bir mbarek saatte Tunus'dan kalkp gazaya
azimet eyledik.
Birka gn gidip Formentera denilen yere vardk.
Buray basp iki yz kiltir esir aldk. Teknelere pay
edip kree koduk.
Sonra gelip, kilfir yakasnda bir burun ucunda yatarken, kyda demir zerinde yatar bir bara grdk.
zerine Deli Mehmet'i gnderdik. Ky yakn olduun
dan, iindeki kafirler firar edip katlar. Deli Mehmet
baray karp yanmza getirdi.
Meer
inden altyz
elli
koyup, Tunus'a gtrmek iin Deli Mehmet'i tayin ettim. ly ldrene srtrler demiler ...
sandk eker kt. ine aktarmac
evketl
Ertesi ~n drt bara daha aldk. kisi uha kubiri direk seren kereste ykl idi. Amma yle direk ki, onbe onalt kapak kaldrr. Kefere gemilerine
seren direi gelirmi. Bir miktar da katran vard. Drdnc harann yk kurun, barut, top ta idi.
ma,
Velhasl baralann
drd de gzel ganimet idi.
Daha eker aktarmasn yollamamtk. Bu drdn
de alnca, byk ganimet oldu. Hep beraber dndk.
126
Otuz nc gn
Tunus'a dahil olduk.
enlik admanlk
ederek gelip
Gazilerden baka Tunus'un fakir fukaras bile zengin oldu. Aktarmalar boaltp satp savp, ganimet
maln gazilere dattk.
Gaziler nam olsun dye teknelerin bank tahtalar
bile uha dediler. Pay bana yedier buuk kantar eker ve on ikier pastav uha ve yz yirmi beer
top bez kuma pay ettik.
Ama direk seren ykl baray, evketl alempenah Sultan Selim hazretlerine gndermek istedim. O
baradan baka nice hediyeleri gerek Sultanma gerek
erbab- devlete dzp
hazr eyledim.
Ayrca kendi
malmdan iki yz esir kardm.
Bunlar mkemmel
donanm teknelere yerletirip, balarna Kemal Reisin hemiresi olu Muhiddin Reis'i babu dikip serasker eyledim.
Muhiddin Reis, ok sz anlar, zarif adamd. mera kaplarnn usul ve kaidelerinden haberdar kimse
idi.
Bahar gnleri geldikte, mbarek bir gn ve saatte
tekne ve bir bara olmak zere yedi pare ile Tunus'tan kalkp slambol'a doru yola kt.
alt
Hnkar'n duas
127
evketi Hnkfmmza
lemi:
- Hak teala dnyada ve ahirette mcahit lalalayzlerini ak eylesin. Dnya durduka dmanlar
zerine kllarn keskin eylesin. Ve her halde Allahu
zlcelal, kffar makhu eyleyip, kar:lda ve denizde,
asakir-i islam zerlerine mansur ve muz:ffer eylesin.
Dnyada en byk iksir dedikleri, padiah duas
ve tevecchdr. Biz Osmanlnn nazarma nail olduk.
Allah katnda ve halk yannda nam an ~ahibi, payelerimiz yce ve klcmz keskin olup ara asld.
rmn
Padiah- slam,
isem tekne
yanamak
adet
deil
bet ettiklerinden
yanasnlar
diye ferman
eylemi.
128
srma
<<- Byk firkateye Hzr lalam binsin ve brne Oru lalam binsin. Gazalar eylesinler. ki sorgucun
birini Hzr lalam sokunsun ve birini Oru~ !alan sokun
129
yaplan
tekneye kendi binip Oru Reis'e yareisini bindirdi. Kendi teknesine de ikinci
ba reisini bindirdi. Elhasl cmlesi sekiz pare gemi
oldular.
plana ba
levaz
Padiahn gelip Yal Kk'ne oturmasn gzettiJer. Padiah Yal Kk'ne oturdukta Tersane-i Amire'den salpa edip Sarayburnu'nun nne geldiler. Padiah alem iin er kat top
tfenk enlii edip,
muvafk rzgar ile Tunus'a yneldiler.
Yer
altlarnda
namaz
klanz
Biz ise Muhiddin Reis'i hcdiyelerle Asitane'ye gnderdikten sonra on pare teknc hazrladk. Muradm,
eer Allah teala mr verirse
Settc boazna doru
F: 9
130
varp Grnata taraflarndaki din karndalarmz teknelere doldurup slam yakasna gtrmekti. Endlsl
karndalanmz
kurtarmak niyeti ile hazrlklar yaparken gnlerden bir gn Becaye kalesinin drt yann
da adrlarda oturan Arap kabile eyhlerinden mektup
aldm.
131
kalsn>>
dn
Muhiddin Reis'in bindii yeni tekneyi gzden geirince aklm bamdan gide yazd. Padiah efendimizin bana ve Oru Reis'e teberrken yaptrp gnderdii tekneler emsalsiz idiler.
Muhiddin Reis bundan sonra sand ap evketl
Sultan Selim Han hazretlerinin kendi el yazlar ile ina olunan hatt- hmayunlann kard. Tazim zere
yedi kere pp bana kodu, sonra bana verdi. Ben
dahi tazim ile yedi kere bus edip bama kodu k Um
sonra atm, okudum.
Padiah- alem hazretlerinin bu nertebede hayr
dualarna mazhar dtmze had ve kyastan ar
mesnr, ad handan olduk ... Fakiriere hesapsz nal
sadaka verdik.
Amma Muhiddin Reis:
- Bu emanetleri burada
Bir miktar tehir cyle.
verneklic
izin yoktur.
132
ki:
ihtiam-
133
Kurbaa vakvakas
ze
yaplan
Var
kyas
eyle ki ol ne
ah
ola>>
Mbarek
padiah
hediyesi
ils~m eviedii
padiahn
134
Kafir
harasndaki
Endlsler
Mbarek bir saat diirp on iki pare tekne olarak Tunus'tan kp gazaya azimet eyledik.
Uygun hava ile yedinci gn Yedi Burunlar nnde
bir biiyk bara aldk. Yk balmumu ve zeytinya
idi. Arap yakasnda yklenmiti. Yz yirmi be katiri
VC\rd. Alp teknelere pay eyledik.
Teknenin iinde otuz krk tane Endls karnda
mz vard.
135
lar
buna karl)c bir senelik krce koymu. Ama Allah teala, katirlerin bat! fikirlerini bozdu.
Bu karndalarmzn halas olmasna ok sevindik.
Onlar yar- kafadarm Deli Mehmet Reis'in teknesine
kodum. Deli Mehmet Reis'i de aktarmay Tunus'a gtrmeye tayin ettim.
Ne zaman yk gzel aktarma olsa ve bizler daha
gezecek olsak, bu aktarmay Deli Mehmet Reis ile gnderirdim. nk Deli Mehmet i eri ve bahadr yiit
idi. Onbe yirmi katirden yz evirmezdi. Onu ok severdim.
136
i~itip geldiler. Yirmi binden fazla Arap bana tabi oldular.
Bundan sonra gn dinlenip br byk kaleyi
sardk. Buras ziyade sarp ve ok ateli idi. inde ok
da kMir vard. Bu kale cenginde Araplar da gazilere
yardm ettiler. <<Allah yolunda cihad deyip beraber oldular.
Bu minval zere kaleyi yirmi dokuz gn dvdk.
Kafir gayet zebfn oldu. Sonunda barutumuz bitti. Hemen ayakdalardan birini Tunus'a gnderip barut istedik.
Tunus Beyi:
- Belalarn bulmular!
137
ayn
yanna
ki:
138
Kafirlerin sevinci
Amma gr hikmeti ki kad yazarken ayn yabekliyoruz, adeti byledir diye yazacaklarna, Cenab- Hak hazretleri hasiretlerini ba
layp:
<<ay kurudu tekneleri de karada kald diye
yazm lar.
Bu mektubu alan Mayorka kafirleri ferahlanp, bir
ok domuz boazlayp azizlerinin habis ruhlar iin
letirip dn bayram etmiler.
Sevinerek:
- Grdnz m, azizterimizin ruhaniyeti bunlara ne i kesti. Artk korsan tedarik etmeye lzum yok.
Hemen baralarn byklerinden gtrelim ki, esir
edip doldururuz.
Diye karar vermiler.
On bezirgan perkendesine kale iin lzumlu mhimmat ykleyip be alt yz kadar da imdat iin kafir binip alelacele Becaye kalesine dorulmular.
knda kurumasn
imdi
ka dtler.
Ykl on perkendeyi grnce bunlarn kaleye yariin geldik;lerini anladm. Hemen Oru Reis'in
zerine bocalayp :
- Karnda! nallah bunlar hep bizim ksmeti
mizdir. Hemen her birimiz birine varalm.
Dedim.
Karaku gibi szlp zerlerine gittik.
Kftfirler
grdler ki hal baka, teknelerin dahi byle baskna
asla davranacak halleri yoktur. Gayri pruvalarn geldikleri yere evirdiler.
Varp yetitim. Oru Reis ile peimden tekileri
dmen suyunda geldiler. Glbank-i Muhammedi ekip kafirlerin zerine hcum kldk. Kaza-y asumani
gibi birer yaylm vurup ata koduk.
Elhamdlillah bi-avn-i Huda ve mucizat- Mustafa katirlerin onu da necat bulmayp gaziler feth eyleyip aldlar.
Cmlesi bin yz kftfir idi. Yedi yz seksen biri sa
idi. Hepsini muhkem demire zincire vurup baladk.
On aktarmay Cicel kalesine gtrmek iin Oru Reis'i
dm
140
tayin ettim ki, Lifirieri kaleye gtrp zindana kayalar. Zira esirler ok olmakla tekmlerde durmasndan
korkulu -.
Bediye kalesinin
zapt
141
Yalya dklen kafideri ise tekncierde olan gaziler birer yaylm top kurun alabardas ile vurdular.
Sonra dalkl olup kafirlerin kalp cerahlarna girip
yle kl urdular ki, kafir kellesinden tepeler oldu.
Kafirler Mayna sinyor! diye anmaya baladlar.
Sa kalanlarn da cmlesini esir ettik.
Cenab-
dm.
Tanrma
her
kni
bir
~aatte
G<nimetlcrlc
m~nna
ve
hatr sorutuk.
142
-- Gazan mbarek olsun!
Dedi. Tedbir ve aklm tahsin eyledi.
Aktarmalar ve btn ganimet
mallarn, barut,
kurun ve cenk aletlerinden gayrsn hep sattk. Ortaya koyup gazilere taksim ettik. Cenk aletleri olan mhimmat hesabnca mahzenlere koyup anahtarn beldenin eyhine verdik. Hemen salt barut sekiz yz kertel idi. teki cenk aletleri hesapszd. Velhasl ol on
pare teknenin mhimmatn hep mahzenledik.
ktiza ederse elimizin altnda bulunsun dedik. Tunus Beyi'nden barut isteyip de vermemesi kalbirnde
ate idi.
Nitekim:
<<Ey birader peke sakla rzkn etme telef,
Dmana kalrsa kalsn, dosta muhta olma tek.
Demiler.
Kafirlere
kyamet
koptu.
Kafir yakasnda ise, Becaye kalelerinin feth olunup alnd haberi duyuldukta, kafirlerin bana kya
met kopmu. Hele yardma varp da esir olan on pare
teknedeki kafirlerin akrabalar Mayorka zabitinin bana kalkp:
madn
143
144
kethday ldrtmt.
Oru Reis gazileri ilc Cezayir'c doru gazaya gittikten sonra, onun tckrcsini Cicel'de karava ektirip.
145
mhimmatn
Diye
dilnvazlk
eyledi.
F: 10
146
kyafetinde
bir Arap
kageldi.
Cezayir'in
alnmas
gnderdii
147
Diyerek mektubu atm, okudum.
Selamdan sonra eyitmi ki:
<<Ey benim karndam!
Elhamdlillahi teala, duanz bereketi ile Cezayir'e
geldik. Hepimiz kyafet deitirip onumuz, yirmimiz,
otuzumuz, krkmz, ellimiz bir olmak zere blk blk olup, birbirimizi koliayarak bir pazar yerine geldik .
. Orada. drt yz kafir pazarlk edip, mslmanlar boyunlarn eip bakarlard. Onlarn adetleri byle
idi ki, din dman kafirler tamam gerei gibi pazarlklarn grmeyince, mslmanlar bir ey almaya kadir deiller idi.
Byle mslmanlar mell mahztn boyun emi
bakar, din dman kafirler istedikleri gibi pazarlkla
rn edip dururlard.
Hemen inayct-i Hak'la, gaziler apanszn dalk
l ate-tab olur kafirlerin kalp
ecualma girdiler.
yle bir giri girdiler ki vasf olunmaz. Kafirlerin ba
!arna gya kyametler kopup:
- Acaba
kyamet
mi oldu, sur mu
alnd?
148
dm ile o aday da ele geirecegz. Hemen bize bir
miktar daha asker gndermeye gayret edesiniz.
Cicel kalesinin tarasnda filan kabilenin babu
u bir Arap eyhi vard. Becave kalesi kffir elinde iken,
kafire vergi derdi. Sonra bizler haber gnderip e:cki
verginin yarsn demesini istemitik. Ol mfsid r:iz
olmam. Gerektir ki, varp avn-
Hak'la ol mfsidin
ban krasn. Ve biz karndam hayr duada unutmavasn.
Sultan Selim
Han'n donannas
O srada Kurtolu Muslihiddin Rcis ile Deli Mehmet Reis'i ve vedi m'rc hazr ~al teknenin reislerif'.i
artt m:
,,_ Sizden ricam odur ki, inallah bu mbarek St'
ferlerinizde br Oe alt yz adet ehbaz tuvfma yiitler
devirip, sonra Cezayir'e karndam Oru Reis'c gi.Jtresiniz ... Ona yar ve yaver olup kafadar olasnz. inaHahu teala ben dahi ilerimi gerei gibi grdkten
sonra C'ezayir'e doru gideceim. Hemen Allah teala
cmlenizin yardmcs ola!
Dedim.
Onlar da:
-Ba stne~
Kbrs
14?
so
DRDNC FASIL,
afirler krk pare mkemmel .kadrgalar dona tp nce Halk-ul Vad altna ba vurdular.
Amma benim bu hazrlklarndan haberim
vard. Tehlikeli yerleri hep evvelinden hazr
mheyya eylemi idim. Kafirler hi bir ey yaparnayp
gerisin geri husran iinde ekip gittiler.
Dediler,
Gayet ferasetle hareket etmi idik. Kafirlerin de
kalbine Hakk'n inayeti ile ziyadesiyle korku dm
t.
Alayan
ufak ocuklarn:
Reis geliyor! imdi seni yer.
- Hzr
Diye
korkuturlard.
154
Diy,:
bis
be alt
nular
153
<<Namem sana her kande ki yetiir ise iki bir etmeyip, varp Cezayir'i Oru Reis'in elinden kahren ve cebren alp, hristiyanlarn hakkn alasn. Saknp elem
ekmeyesin. Azizler frsat hristiyanlara vermilerdir.
Sizin Halk-ul Vad altna varp o diyavolo Hzr'a zafer
bulamaymzu sebebi azizierin bizlere bir miktar hatrlar knld iinmi. Hele imdi kemal mertebe hatrlarn aldmzdan suumuzu affeyleyip, frsat bizlere vermilerdir. Greyim sizi adam gibi hareket edesiniz.
Bu narneyi alan ceneral ok sevinip, cevabn yazp,
Bam zre tapun her ne ki ferman buyurur,
Kul ne tutmaya ki an Sultan buyurur.
Dedikleri gibi, Kral'a haber yollayp, kendileri krk
pare kadrga olmak zere Cezayir'e gelip lenger-endaz
olup yattlar.
Oru Reis gayret-i hamiyyet kuan
kuanp,
sabaha kadar secdeden kaldrmad. Huda-y pervcrdigardan medet talep edip:
ban
- Allahm mslmanlar
kafirlcrc
kar
kavi ey-
le!>>
Deyip
alad.
Pak abdest
alp
Sabah olup, gne ba gsterip, nuruyla alemi rueyleyip, deryalara klarn dkt vakit, gaziler
pak abdest alp, temiz olmak zere,
- Katir zerine gazaya niyet ettim.>>
Deyip, her birisi silah sandklarn nlerine ekip,
!c rp :lll't leri n i hazr cyledilcr.
en
156
Baskn!
Azizkrin yzne
-
g7nc sp:
Bize vacll'ttiklcri
vardm
hu mudur?
157
yz kara oldu.
ce
baskna
ba
Yerip
ba alrlar.
Dcyu, salan salann olup, neticede kafirler mnhczim oldular. Krlan krld, sa kalanlar esir edildiler.
Esir olan iki bin yedi yz kMir idi. Geri kalan hep
geti.
kltan
Gazilerden de iki yz kadar ehit dt. Hepsini ddn ettiler. Rahmetullahi aleyhim ecmain.
Kafirlerin ise:
- Azizierin yardm hu mu idi"
158
Deyu
balar aa
oldu, yalanc papazlarn ise Talih hristiyanlarn! demelerinden yzleri kara oldu.
Allah dnyada ve ahirette yzlerini kara eyleye,
amin.
Cezayir'i .mslmanlarn elinden geri almaya giden
krk kadrga dolusu kafirio krlp esir edildii, kltir
yakasndan haber ahnnca, azim ye's matem edip,
balar aa oldu. Hak teala hznlerini daima ziyade
eyleye, asakir-i : lam karndalarmz zerlerine mansur eyleye, amin.
Kifir
Cezayir'de olanlar, aam Oru Reis bir mektup yazarak olduu gibi bildirdi. Ben dahi on pare tekne ile
hazr olarak sefere gitmek zere idim. Karndam s
hak da beraber idi.
- Tunus'a bir daha dnmeyip, varp Cezayir'de
kalalm.
Baralarn iindeki kffirler hep kamlar idi. Fakat perkendenin katirierini esir aldk. Seferimizin yir-
159
manna
murabtlar varp:
160
rutuk.
yalva
dklildlilcr.
karnda sarlp,
Azim mcsrur,
ad
hatr
so-
aslde
hal olmak
161
Tlemsen'de olanlar
Cezayir diyarnda Tlemsen denmekle ma'ruf byk
bir ehir vard. Buras havas pek gzel bir mesire yeri idi.
Bu Tlemsen Sultan'nn bir karnda olu var imi,
aralar da biraz adavetli imi. Sonunda bu adam, amcas Tlemsen Sultan'nn korkusundan bir yerde durmayp spanya'ya kam. Varp spanya Kral'na ahvalini
arz eylemi.
Kral dahi buna ikram eyleyip, yer gsterip, tayinat
verip bir mddet yannda tutmu.
Bunun zerine Kqln yakn olan papazlar:
- Sen ki byk bir kralsn. Nasl olur da sana
snan bu adam Tlemsen Sultan'na ramen Cezayir'de bir yerde oturtmayasn. Bu hal krallar arasnda sana gre alaklktr. Sana gereken odur ki, imdi sen,
bu Tlemsen SuVan'nn karnda olunu Arap yakasn
da bir yere bey edesin. Bunun sana iki trl faydas
olur. Birincisi: Ona iyilik etmi olduundan daima senin iyiliinden utanr. Sen de nezaketle tman Arap
yakasna ilitirmi olursun. kinci faydas da: Amcas
ile aralarndaki dmanlk daha koyulanr. Nice fitneler kar ve ok mslman ara yerde lr gider. Bunlar hep bize faydadr.
Diyerek, Kral'a yol gstermiler.
Kral da papazlarn tedbirlerini ras gorup, be on
pare ektiri gemileri donatp ve iine Tlemsen Beyinin karnda olunu koyup Arap yakasna gnderdi.
Bunlar da Cezayir'e yakn Telis kalesini hile ile alp
mrtedi oraya hakim tayin ettiler. Yanna da bin silahr muhafz kodular.
r
11
162
Bu hizmet bizimdir
Bunlar ola dursun, zerinden bir yl getikden sonra biz Cezayir'e gelmi bulunduk. Oru Reis ile buluup Cezayir'de kladk.
Gnlerden bir gn Oru Reis bir sohbet srasnda
bize, Tlemsen Sultannn mrted olan karnda olunu
anlatt. Amcas yanndan firar edip spanya Kral yan
na vardn ve onun yardm ilc Arap yakasnda beylik tutup zulm teaddi ettiinin kssasm bir bir ifade
eyledi.
Oru Reis'den bu kssay iitince, akln bandan
gideyazd. Cmmet-i Muhammed'e bu mertebe zulm,
ne mmkn ola ki cezasz kala ...
Oru Reis'e:
- Ey biraderim sen yerinde otur. shak biraderimizle duaya megul olun. Huda'nn inayeti ve Mustafa
sallallah aleyhi ve sellemin mucizat ve evliyann himneti ile inallahurrahman seferimiz onun zerinedir.
Bu hizmet bizimdir.>>
Dedim.
Hemen on iki pare tekne donatp bir mbarek saatte Cezayir'den kp muvafk eyyam ile Telis !imanna
geldik. Umanda lenger-endaz olup yatan drt pare kafir kalitesinin mel'unlar bizim geldiimizi duyunca
akllar balarndan gidip tekneleri
brakarak kaleye
kapanmlar.
163
Meer dememiler:
<<Kii
nam ile
bir pula
demezmi
kii!
yoldalar toplayp
divan eyledim.
Tara
sylediimde
miktar
oldu.
Bir de baktk ki, Telis burcunun iinden kelime-i
tcvhid sadas ayyuka kp durur. Meer Tlemsen Beyinin karnda olu olan ol mfsid, gtrmede yenl ky
mettc ar eylerden alp, bin adet spanyol askeri ile
beraber, gece kalenin gizli kapsn ap tabana tfme
verip kamlar.
Kalenin iinde Araplardan iki yz kadar mslvarm. Beye ve askerlere hizmet ederlermi. Bakmlar ki beyleri olacak mrted kafirlerle beraber firar
etti, kale kapsn ap dar uramlar.
Gelip alvali arzettiler. Hemen iki bin yiit gaziyi
kuandnp
alelacele kafirlerin ardnca gnderdim.
man
164
Allahn yardm
dan
ile ikinci gn
varp
kafirlerin
ardn
yetitiler.
Ak
narasm
dinlere:
Ey kffirler! Nereye gidersiniz? Elimizden can
kande halas olursunuz?
Deyip bir yaylm kurun alahandas yle vurdular
ki, sere alay kesimi gibi zemine sapr sapr dkldler. Ondan sonra dal kl ate olup yle bi"r kl de
diler ki, ta:
- Pala mardiyos sinyor!
Deyinceye kadar krdlar. yz elli kffir sa kalp
esir eylediler. Kalan kltan geip cehenneme gitti.
Gazilerden dahi yetmi seksen kadar ehadet er
hetin itiler. Rahmetullahi aleyhim ecmain.
-
nz,
Eer
Allah'ndr.
165
Telis'e k!:ndi tarafndan bir zabit tayin ederek Cezayir'e doru gitmek zere iken firari mrted Telis Beyi'nden haber aldk. Salra tarafnda Necce denen yerde imi. Hemen Necce eyhine bir mektup yazp gnderdim.
Dedim ki:
Ol mrtede syleyesin ki, _
Eer mrtedlikten vaz geip, tecdid-i iman edip,
kafire kul olmaktan tvbe istifar klp halis muhlis
mrnin olursa biz dahi suundan geeriz. Yine evvelki
gibi, Allah ve Resul eman verip gelip yerinde otursun.
nat ve muhalefet ederse, Hakk'n inayeti ile, elimden hi bir ekilde kurtulmas muhaldir.
Ehlen ve sehlen!
Mektubu gnderdikten sonra mbarek bir saatte
on iki pare tekne kendimizin ve drt pare dahi katirierden aldmz drt kalite ile cmlesi on alt pare tekne
olmak zere Telis'den kalkp muvafk rzgar ile selarnet ve ganimetlerle top tfek atarak enlik ve adman
lk ile ipek sancaklar aarak Cezayir'e dahil olduk.
slam askeri ad ve ferhunde, ve a'day- din malzun
ve ye's matemde oldular.
Oru Reis shak karndalarm gelip karlayp boyun sanp:
- Gazan mbarek olsun karndas
Dediler.
Gaziler dahi:
,,_ Gazanz mbarek ola, beyler!
Deyip, hal hatr sorutular.
Belde ehlinin by k yahya dklp:
166
- Selam olsun ey mcahitterin reisi! Ehlen ve
sehlen!
Deyip dualar kldlar.
Bundan sonra teknelerimizden kp, konaklarm
a gidip, yiyip iip geen alvalieri nakl eyledik.
Ganimet eyalar teknelerden karp bedestene y
p doldurduk. Paya geleni gazilere pay ettik. Gelmeyeni satp akesini pay ettik. Gaziler tok doyum oldular.
Bu srada Necce eyhine gnderdiim mektup, ey
hi dine gemi. Okuyup manasma
vakf olunca, ol
milrtede yle demi:
- Gel imdi bu mektubun gereince amel eyle, ol
mcahit hak sylemi. Gerektir ki, tvbe istifar edip,
varp evvelki gib\ yerine otpr. .
O zaman, Tlemsen Beyi'nin karnda olu olan
mrted gazaba gelip:
,,_ spanya Kral sa olsun! Benim alm onda
kor mu sanrsn? Hi bir firkateci hrsz, Kral ile baa
m ksa gerek. Yarn bir ar donanma ile gelip Cezayir'i alp beni Cezayir'e oturtnas yakndr.
Deyip, laf harmann esip savurmu.
eyh bakm ki bu herifin kalbinden slam muhabbcti kalkm.
O zaman:
<<- Neyleyim, kendi ayanla gelip bizim iimize
sndn. Yoksa senin ban kendi elimle keserdim.
Diyerek yanndan komu.
Her kim
eek, bi:
semer
ksm
167
Dememiler
ki:
Bu vilayeti feth eden gaziler, senin buraya geldiini istemezler. Var nerden geldin ise yine oraya y
kl git.
Halbuki salt kendi bana gelmi imi. Yannda
fazla askeri yokmu. yle olsa idi, zorla gelip oturdu
derlerdi. Amma Arabn anndandr, ekseriya:
Her kim eek, biz semer fikrini kullanrlar.
Hasl kclarn yine evvelki gibi, bu herif, Araplarla
yek dil yek cehd oyup Telis'e oturmu. Balam etraf
-
yakp yandrmaya.
Reis sefere
kyor.
Oru Reis'e benim sefer iin izin isteyiim ar geldi. nk Cezayir'de on kale olup bei arkta bei garpta idi. arktakilere ben bakardm. Telis kalesi garpta
olup Oru Reis'e ait idi.
- Yok karnda, Hak Teala kemiUatn artra. Bu
sefer inallah himmetinizle nbet bizimdir. O mel'un
ilc bir hal yol olmamz muhakkaktr. Hemen siz dua
ilc megul olun.
Dedi.
Sakn sanma ki hayn berhurdar olur;
Akbet ya boynu vurulur, ya berelar olur.
168
Oru Reis, Telis'e sefer etmek zere yab yab terlarike balad. ki yz adr hazr eyledi. O zamana kadar
iimiz hep teknelerle korsanlk gaza idi. Karada ilk ordugahmz bu iki yz adr oldu. Oru Reis hazrln
gerei gibi yaptkdan sonra, ulemay toplad. zzet- ikram edip hatriarn aldktan sonra yle dedi:
- Efendiler, himmet-i Hak olursa, dualarnz bereketi ile Telis zerine varmak dileriz. Muradmz ol
mrtedi yola getirmektir. Karndam Hzr Reis ona
name gnderdi. <<Mrtedlikten vaz geip, imann yenilerse, tvbe ve istifar ederse ona eman verelim, yine
evvelki gibi yerine otursun, hkmetinde olsun dedi.
Ol mfsid ise karndama <<spanya Kral sa olsun,
Kral'n de~letinde ben yle firkateci hrsz gidisine ba
eer miyim. Yarn Kralm Cezayir'i alnca,
Cezayir'e
otururum diye dnyada olmadk herzeler yemi. Karndam oradan ayrlp bu tarafa gelince, o mfsid
yine salradan gelip Araptarla anl::arak yerine oturmus. Mslmanlara zulmedip, din dman olan tspanvni keferesine zahire gndermeye balams. bunun hakknda Kur'an hkmnce ne buyurursunuz?
Katil helaldir!
Oru Reis'in sz bitince, alimler:
<<- Ey mcahit, onun katli sana helaldir. Bu kt
fitneyi mmet-i Muhammed zerinden def etmenizde
byk sevap vardr. phesiz khlarnz Ar- a'laya
aslr. Ona yardmc olan ekiyalar dahi cezalandra
sn.
169
Kanarak gerek Telis'e vardlar. Onlarn geldiklerini gren ileri gelenler sularn bastrmak iin o mel'unu balayp Oru Reis'in huzuruna gtrdler. Haynlar
ite byle kaltaban olur.
Gelenler:
- Ey mcahitlerin reisi! ...
Diye balayacak oldular. Oru Reis hemen iaret
edip, onlar susturup, zincire vurdurdu. Dualar etmeye
balayan iki yz~ mnafklar neye uradklarn ar
dlar. Dneeye daldlar.
Oru Reis
haynn
boynunu vurdurdu.
rndam
cellat-
bi-amana
iaret
edip
170
alnmas
az
arp:
ba
171
Tl:::msen'in etrafnda oturanlar, akn akn gelip
Oru Reis'i karladlar:
- Ho geldiniz, safa
geldiniz, ey mcahiderin
reisi!
Dediler.
nk Tlemsen Sultan pek zalim olduundan hepsinin cierleri yank idi. Sdk ile gelip Oru Reis'e ba
landlar. Tlemsen Sultan bakt ki i fena hemen bir
gece iinde kaybolup gitti. Giderken hapisteki iki karn
dan da salverdi. Bunlarn hapsi onun ilerini been
memelerinden tr imi. Bu ikisi de Fas'a doru ekilip gitmiler.
Oru Reis, topsuz tfenksiz Tlemsen ehrinin fethi
myesser olduu iin krler etti.
Halk gelip Oru Reis'e biat ettiler:
<<- ok kr, o zalimin elinden bizi kurtardn,
beldemizi nurlandrdn. ,,
Deyu Oru Reis'e dualar eylediler.
Vahran kalesi kafirleri
172
adr
173
BENCi FASIL,
ru Reis'in iki yz adr askerle geldiini grp firar eden Tlemsen Sultan bu srada
Enked eyhinin yanna snmt. Orada fitnc daarcn ap kazan kaynatmaa ba
lad. Zira eytanlkta stad bir mel'un idi.
Hemen Vahran Markisi'ne mektup yazp gnderdi.
yle demi:
173
<cZira o firkateci benim dahi Kale'den gelen zahiremc mani oldu. imdi pek skntdayz.
Mektupla beraber yirmi bin altn da gndermi:
Hemen greyim seni gzelce hareket eyle, Arap
dilaverlerinden asker yaz. Sen teden ben beriden, firkateciyi nemsen'den karalm.
Demi.
tekiler de:
<<- Hemen senin kalbin bununla tatmin alacaksa
bastne
Demiler.
eyh eviadlarndan otuz krk ua Marki'rehin kodular.
Bundan sonra Tlemsen sultan yirmi bin askerle
kalkp Vahran'a gelip Marki'yle grt.
Marki de on bin kffar askerini Tlemsen sultanna
imdat gnderdi. Bu kuvvetlerle gelip Kale'yi aldlar.
Tlemsen Sultan gelip Kale'ye oturdu. Kale halk da
ona tabi oldular.
Bylece
nin
yanna
179
Su uyur
dman
uyumaz.
karnda
180
Diye gnderdim.
Hemen hareket edip sratle Oru Reis'e yolda kaSevinip yeniden hayat bulup, orada bir gn
oturak ettiler. Oru Reis, shak ve skender ile cihan cihan grp hal hatr sorutular. Gaziler dahi herkes,
yaran yaranyle grp muhabbet eylediler.
vutular ...
Tlemsen Sultan ise babu dediimiz kafirin fikrini beenerek bir gece askeri ile birlikte Kale'den k
t, Tarare dana geldi. Oradan at gnderip
Oru
Reis'in ehirden kmasn beklerneye balad.
Oru Reis, Kale'nin alndn renince kan bana
vilayeti eyhlere emanet ederek alelacele Kale'ye doru hareket edince at da hemen varp alvali
Tlemsen Sultan'na bildirdi.
srayp,
Yine
alrz.
O srada Oru Reis, Cezayir'den imdadna gelen elli adr ile buluup grmektc idi. Durduklar yerden
Kale'ye mesafe iki konakt. Sabahleyin baktlar ki, bir
svar at boynuna dp onlara doru gelir, amma ne
geli ... Gele gele geldi, meer
eyhler gndermiler.
Tlemsen Sultan'nn hile ile Tarare'den gelip Tlemsen'i
zapt edip nceki gibi yine yerine oturduunu bildiren
bir mektup yollamlar.
Oru Rcis pek ok kasavete batt. Sonra gazileri
halin neye vardn anlatt.
arp
181
Gaziler dahi:
Hemen sen sa ol baba! Tlemsen iin evvelden
ta atp kolumuz armad idi. Bir bo vilayettir bulup aldk. imdi sahibi gelip yine ald. Hak teala verirse yine alrz. Tlemsen Sultan slamdandr. Onunla
i ka bildir. Evvelden kendi vilayetidir ald. .. Eer mmet-i Muhammed'e zulmetmekten vaz geip, bizlere
de vergisini seneden seneye tamamen verir de Cezayir'e tabi olursa gene eskisi gibi vilayetinde dursun.
imdiki halde biz nmze bakalm.
Dediler.
Oru Reis dahi, gazilerin bu ekerden tatl szleriyle teselli bulup:
- Hak tea la sizden raz olsun oullar.
Kalb-i
mahz(numu mir'at- skender eylediniz.
Diye dualar eyledi.
-
rdekler ve kazlar
Sabahleyin oradan g edip Kale altna indiler,
durdular. Kftfirler ise, ertesi gn, slam
askerini hor grerek pervaszca kale kapsn aarak
onlara kar ktlar.
KMir askeri on binden fazla idi. slam askerinin
ise hepsi iki bin idi. Ama her biri be on kftfirden yz
evirmez yiitlerdi.
Nasl demiler ki:
Ne denl o olursa rdek kaz
Yeter imi ana bir ahin-i baz
Gaziler, inayet-i Huda ve mucizat- Mustafa ile gazaya niyet edip hcum kldlar. ki asker birbirine kart ve katld. Yer penbe misali atld. Yerin gubar
dmana kar
182
kann buhar,
n
...
183
- Eer ban kendine lazmsa, Oru Reis'in elinden Kale'yi alp, o haydutlarn hepsini kltan geirip
ldresin. Hemen salt Oru Reis'i zincire vurup bana
gnder. Ben onu ne ekil lmle ldrecein bilirim.
Marki de, kendine gnderilen otuz krk bin kafir
ile apanszn Kale'yi muhasara edip dmeye balad.
Drt tarafn da skca tuttuklarndan erzak da gelemerli. Gaziler tam _ ay Kale'den kte kt cenk eylediler. Azklar tkendi. Cezayir'e bir haber gndermek
de mmkn olmad.
Kafirler her gn cenk etmekten bktlar. Gaziler
de susuzluktan halsiz kaldlar.
Sonunda kafirlerin kumandanlar ile papazlar birleip bir hile bulmaya karar verdiler.
Dediler ki:
- Bu Trkler inat bir millettir. Gelin bunlara yarn bir eli gnderelim. Size aman verdik, silahnzia
kp gidin, diyelim. Eer azklar yoksa raz olup, kaleyi brakp giderler. Eer azklar ok ise hepsi krlr,
amma biri kalsa yine kaleyi bize vermezler... Eer
aman ile kaleden karlarsa, o zaman, silahlarnz b
rakn, deriz. Onlarda silah brakmak byk ardr. Yani
imkan yok silahlarn brakmazlar. O zaman biz de bunu bahane edip hepsini krarz.
Silah pusat brakn!
Btn mel'unlar bu fikri beendiler. Ertesi gn karar verdikleri ekilde Oru Reis'e bir eli gnderip tekIifte bulundular.
Oru Reis gazilerle meveret etti:
- Ne dersiniz oullar? Kafirler yle derler.
184
Dedi.
O zaman gaziler de:
- Dirilik lmekten yedir.
Diyerek, kp Cezayir'e gitmeye raz oldular.
Eli de geri dnp bu karar kafirlere bildirdi. Kaleyi brakp Cezayi;'e gitmeye raz olduklarn syledi.
Kiifirler ferahladlar.
Ertesi sabah Oru Reis, gazileri ile' birlikte kua
np Cezayir' e doru kp gittiler. Katirler gelip Kale
ye girdiler, enlik eylediler.
Oru Reis Kale'den uzaklap Cezavir'e doru bir
konak gider gitmez, on be yirmi bin katir arkalarn
dan lgar ile yetitiler.
- zerlerinizde olan silah pusat brakn. Sa
kp gittiiniz yetimez mi.
Dediler.
Oru Reis, kafirlerin hile tuzana girdiklerini anlad.
Mcahitlere:
Gelin oullar! Eer beni dinlerseniz, kafirlere
silah vermektense hemen cmlemizin krlmas evladr. lm hayattan alsen ve a'U\dr. mdi oullar, er
lr ad kalr, at lr meydan kalr. Dnyaya gelenin
lm erhetinden imesi elbette muhakkaktr. Sizinle
bir nam brakalm ki kyamete kadar dillerde destan
olalm! Bir daha sizlerle cennet-i a'lada buluahm.
Dedi.
Oru Reis'in bu szleri, alk ve susuzluktan bitkin
dm olan gazileri canlandrd. Yrmeye mecalleri
yok iken, her biri :birer kuzu pryan yemi gibi tokluk oldular, birer ejderhaya dndler.
<<-
185
Oru Reis'in
ehadeti
Kafir kelleleri. ayaklar altnda yuvarlanp; burun, k;lak, ayak, trnak, dlger yongas gibi tozard.
Cenk gittike kzp, kafirlerin ilerisi geriye kama
ya balad. Amma gerisi ok olduundan kafirler durmadan kuvvetlenmede idiler.
Gazilerin hepsi bin kii idi. teki bini nceki cenklerde krlmt. Bu bin gazi de krla krla yz krk
kaldlar. tekiler hep ehit olup ehadet erbetini itiler. Allah hepsine rahmet klsn. ehitlerin biri de gazilerin serveri, mcahiderin Reisi Oru Reis idi. eha
det erbetini nu edip ehit dt. Allah rahmet eylesin.
Karndalanmn gamna dtm.
Kalan gaziler sabahtan akama kadar yz evirmeyip, kte kt kelle kelleye katirlerle .cenk eylediler.
Oru Reis'in cenazesini ehitler arasndan karp gmdler. Sonra kfifirlerle dve dve kurtulup gittiler.
186
Bu ; y1. krk gazi Cezayir't: gelip olan biteni hikaye cdino:, zntden hclak o1a yazdm. Karndala
rm Oru ik shak'n ve bunca gazilerin gamna d
tm. Yerneden imeden kesilip kimse ile gremez oldum. Sonunda aklma zarar gelecek oldu. La havle
velii kvvete illa billahil aliyyil azim>> deyip aklm bama Lopladm. J<:ll ncisin zaikatl mevt ayetince,
Allah teala hazretlerinin kaza ve kaderine raz olup elhkm lill.i'h il vahid-il Kahhar dedim.
K, mcll malzun Ct~zayir'de geirdim. badet ve
taatle megul oldum. Amna kanndalarmn atei bir
an yreimden kmad. Onlar andka gz ya dktiim.
Kafirlerin sevinci
Kafir yakasnda ise, Oru Reis'in vefat haberi ii
tilince byk enlikler eylediler. Manastrlarda azizierin habis ruhlar iin pek ok domuz kurban eyleyip
sevindiler.
- Belann birinden kurtulduk. imdi Cezayir'de
olan belaya bakalm.
Dediler.
Sonra:
- Onun iki karnda, ile bu kadar askerini ldrdk. imdi ba daralmtr. Hemen bu ara, karn
ctalarnn efkan ile zihni perian iken baskn edelim.
Biz deryadan Tlemsen Sultan karadan hayhuy ile varp Cezayir'i alalm. O byiik belay da ele geirelim.
Diye karar verdiler.
Cezayir zerine sefer etmeye karar veren spanyol
kafirleri, bizi karadan sktrmas iin de Tlemsen Sultan'na haber gnderdiler:
187
Krk
kafir
kadrgas
Krk pare kadrga donatp gnlerden bir gn Cezayir'e geldiler. Temnitos krfezine lenger-endaz olup
yattlar. nc gn name yazp eli eliyle gnderdiler.
yle demilerdi:
Ey mel'unlar!
Byk divar toplayp bu mektubu okuttum. in
dekiler anlaldktan sonra gazilere vle syledim:
188
Kafirlerle
ga~
niyetine
Kafirler bu mektubu okuyup iinde yazlanlar ankesildiler. Karaya asker dkp Cezayir hi-
laynca ate
189
sarnn etrafna
hendek
kazp
metris
yapp hazrland
lar.
Ben de askeri
hazr
edip gazilere:
gstermeyin. Kftfir hcum edineeye kadar ses karmayn. Hareket onlardan gelsin.
Cenab Hak zaferi myesser evlesin!
Diye tenbih ettim.
Kftfir askerinin babuu olan Komandator:
- Be on hayduttan m korkuyorsunuz.
Onlar
imdi kim bilir hangi bucaklarda sinip kalmlardr.
Hemen yryn hisar zaptedelim.
Deyince, kafirler gayrete gelip hisara doru yrdler.
Amma gazilerin hepsi tayin olunduklar hizmette
idiler. Topu topunda, tfenki tfenginde olmak zere hazrdlar.
Cenab- Hak hazretlerinden yardm dileyip:
<<- Allahm, mslmanlar kflfirlere stn kl!
Diye dualar ederdik.
Kafirler top tfenk altna girmilerdi. Gaziler hemen top tfenk alahandas sap sonra dalkl kafirIere saldrmak isterlerdi.
Ben ise onlara mani olup:
<<- Acele etmeyin, kon, iyice yanasnlar.
Derdim.
Kffirler istediim kadar yananca:
- Bismillahirrahmfmirrahim, kafirlerle gaza niyetine
Deyip, slam askerine iaret ettim.
Allah, Allah>> sadas ayyuka kt.
- Sakn banz
190
deildir.
Kafirlerden kap sandallara yetiebilen yetiti, yetiemiyen sratle cehenneme gitti. Kafirler baktlar ki
i iten geti, bela deryas boydan at. <<lmekten dirilik yedir>> deyip <<mayna sinyor! >> ile gazilerin klcn
dan g bela kurtuldular.
Hepsi yirmi bin katir idi. Sekiz yzn esir ettik.
Bir ksm da gemilere kat. Kalann hepsi kltan geirildi. Cehennem boylad.
Hepimiz bu byk zaferin kr iin Vacib-l Vcud hazrederine hamd- senalar eyledik.
Kafirlerin kltan kurtulanlar ise kaarak derek
gemilerine vardlar. Ye's matem iinde kalp, birbirlerine:
<<- Azizler yine hristiyanlardan yz evirdi, yine
haydutlara nusret verdi.>>
Diye syleiderken bir de baktlar ki, gkte frtna
bulutlar ile imek yldrm grleneye balad. Bir anda inal rzgar kp der_ya cu hurua geldi.
Ortalk bir anda Nuh tufanna dnd. yle ki krk
kafir kadrgasndan ancak iki tekne kurtulabildL Geri
kalanlarn hepsi Temnitos krfezi denen yerde batan
kara oldular. Boulan bouldu, sa kanlar gaziler
iki ellerini kafalarna 'balayp esir eylediler.
191
Barbaroo
Trk
ba
Aralarnd.
iin!
192
On bin esir
Gn!erden bir gn Zindancba'ya:
- Var zindanda olan esirleri alp huzuruma getir. Sayalm bakalm bu byk ganimette ne kada!' esir
alnm.>>
Diye emrettim.
Zindanc da varp, gardiyanlada ve iki yz kuanm gazilerle beraber zindam at. Kafirleri koyun
srercesine srp topladlar. Hesaba aldlar. On bin
kf.fir esir ile yirmi drt kalite kaptan buldular.
Bu yirmi drt kaptann iinde Krando Kaptan
derler, gayet bahadr ve zeki bir kaptan da vard.
Hatta bu kaptan:
<<- Eer bu krk pare kalitenin zerine ben komandatar olaydm, bu yz karal olmazd.
Dermi.
isyan
19l
- Be alt yz esir kafir alp, batankara olan
gemilerrn mhimmatlarn srtiarna ykletip Cezayir'e
gtrtesin. Kendi eylerini yine kendileri tasnlar.
Diye emretmitim.
Olacak olsa gerek ar- na-ar,
Gerek kalbin gen tut dar.,.
Fakat basiretim balanm da Vardiyanba'na:
- ki yz yiit de kuanp kafirlerle beraber
gitsinler.
Demek batnma gelmemiti.
Hem de iki kafir bir prangada olduundan Vardivaqba'nn da esirlerden tr kalbine bir korku gelmemi.
Amma:
<<Su uyur
Derler.
dman
uyumaz.
Dman
Dmaniann
eelerini
ve
Bu be yz kafir elli altm kadar vardiyan ile beraber batankara olan kffar kalitelerini boaltmaya
Tcmnitos krfezine giderlerken frsat bulmular. Birbirkrinin demirlerini amlar.
Zavall vardiyaniardan yalnz ayana abuk olan
bir tanesi kurtulup bize haber vermeye geldi, tekiler
ehit oldular.
Hemen gaziler kuanp, halk dahi:
- Allah yolunda cihada!
Oiyerck kafirlerin iiztrih~ v:rdlar.
194
Dalkl
olup:
- Bre kafirler, elimizden kande halas olursunuz?
Deyip, mayna sinyor deyinceye kadar kl r
dler. Ellerini kafalarna balatnaya raz olanlar kurtuldu. Azck bile inat gstereyim diyenierin cmlesini
cehenneme gnderdiler. Kellelerini top gibi uurdular.
Tahminen yz kadar kafir kltan geirildi.
Gazilere:
- nat eden katiriere hi aman zaman vermeyip
kellesini vurun!>>
Diye izin vermitim.
Kafirler koyun srs gibi elleri bal sineleri da
l, arkalarnda gaziler derek huzuruma getirildiler.
Gaziler:
-: te sultanm, dmanlarn paytahtnda byle
rsvay ol alar!,
Dediler.
Gazilere dualar ettim:
- Berhurdar olasz oullar! Hak teala sizleri daima kffar- haksar zerine mansur ve muzaffer eylesin!
Bundan sonra esideri daha iyi gzetmeye baladk.
Krando Kaptan'n hyanetl
Krando Kaptan'n
ua varm.
Esir
olduklarndan
dancya balamtm.
Bu
e
olan,
Krando'nun
Zindac
195
- Krando
Kaptan benim
gzet s klma!
Diye izin vermi.
Olan ise bu izni
yaknrndr
dersin, gr
girip ko-
numaya balam.
Kranda
Olan:
Syle bakalm.
Diye raz olunca, Krando Kaptan
-
olana yle
retmi:
uykuya
varp
196
Tam
baltay
vuracakken
Zindancya:
197
Zindanc, olan balayp brakm,
alp
huzuruma getirdi.
- Bu ii sen kendi
sabah olunca
bana m
sun.
Diye sual eyledim.
Olan da inkar etmeyip:
-- Bunu bana Krando Kaptan emretti.
Dedi.
Kilfire yz
denek
vurdurup
198
-
Cezayir'de
Barboroa
bizim kaptaniara
yle
yle etmi.
Gnlerden bir gn spanyol tekneleri Cezayir'e geldi. On drt bin kafir kurtardlar. Kymetlerini birbiri
stne er yzerden aldk. Hemen hizmet grdrrnek
iin i.i drt yz kafir alkoyup geri kalann hep b
raktm. Kalanlar da onlarn mezhebinden deil idiler.
Kaptanlarn bahalarna gelince kolay anlaamadk.
Papazlar otuz alt adet kaptana iki buuk milyon ake
verdiler. Ben raz olmadm. milyona ktlar. Ben
de bu kadara verecek oldum.
199
cesedi
200
Dediler.
Kafirler, bizim o heriflerin pis cesetlerini defn
ettiimizi sanrlarm. Biz ise kafirlerin cesetleri s
lam mezarlar arasnda, bu erefli toprakta bulunmasn
diye deryaya atm idik.
Kral yine bapapaz arp:
<<- ldrlen Krando Kaptan'n cesedini Cezayirden alp buraya getirmenin bir yolunu bul. Bir tabut
iine koyup getirt. Ne isterlerse ver. Akann gittiine
deil, iin bittiine bak. Beni Krando'nun akrabalar
nn dilinden kurtar.
Diye sk sk tenbih etmi. Papaz da Cezayir'e
doru yola kp gelirmi.
201
Bizim zindanda Abdurrahman adnda gayet feraset sahibi bir mslman vardiyan vard. Bu adam
Krando Kaptan'n cesedini akrabalarnn arayaca
n tahmin etmi.
Otuz alt kafir kaptann boynu vurulduunda ta
balanp cesetlerini deryaya atmak iine Abdurrahman'
tay,in etmitim. O da gizlice Krando Kaptan'n cesedini bir ukura gmp otuz be tanesini atm imi.
Benim bundan haberim yoktu. Hepsi denize atld sanrdm.
Sen ki kafirlerin
papazsn!
Papaz Cezayir'e gelip de huzuruma karak kapldrlmesi iinden dolay bir iki laf deyince:
- Ey kafir imdi eman ile gelmemi
olaydn,
onlarn gittii yere seni de gndermemiz gerekti. Ol
kati olunan mel'unlar eriat- Muhammediyemizin
P.hkam ldrd. Benim dahi bam eriate baldr.
Halbuki eriatimizin hkm kyamete kadar bakidir ...
Sen ki kafirlerin papazsn, bat! yolunuzda eytan
aleyhillanenin adn aziz komu, onu haa smme haa
ilah tutunup, ondan medet yardm umarsnz. Azizler yle poh yemi byle poh yemi diye ahmak kafirleri bir parmak zerinde oynatp kendinize taptrr
snz ... Ya ben ki, elhamdlillah mslmanm, kati delillerle sabit olan alkarn gereince ol otuz alt kftfir
kaptanlarnz kati eylediim yoksa gcnze mi gittanlarn
ti?
olayazd.
202
~~-
baa
klmaz,
Demi.
Bana:
Sinyorl Madem kaptanlar kati eyledin, hemen
sen sa ol. Lakin senden ricam udur ki, kaptanlarn
meyyitlerini gtrmeye bana destur ver. Her birini tabutlara koyup sahiplerine vereyim. Hayatta iken verdiim milyon akeyi yine llerine dahi vereyim.
Diyerek benden lleri istedi.
Cesetleri Cezayir toprana gmdk sanrm.
- Ben onlar boyunlarn
vurdurduktan sonra
defn ettirmeyip cmlesini denize attrdm.
Cevabn alnca kuru balk gibi kadit olup sz edecek mecali kalmad.
-
Kraln
olacak kpek!
Kendi aklnca bize hizmet eylemek istcrmi. Gazap ve hiddetimden kendimi kaybede yazdm:
- Sancam hakk iin eer sana eman vermemi olaydm. Seni yle bir ldrtrdm ki, bakalar
na dahi ibret olurdun.
Diye vazifesinden karp kodum.
Krando kafirini de tekrar oradan kartp deryaya attrdm.
Papaz yalvarp yakard ise de dinlemeyip:
- Benim akaya ihtiyacm yoktur.
Var Kraln
olacak kpee grdn gibi syle.
Diyerek papaz da kodum. O da hsran iinde
ekilip gitti.
Murdann
204
Jenleridir. Din dmanlarn yeis ve matem zerine koduk. Bir zaman olur ki nam anmz tarihlerde yf(
oluna. At lr meydan kalr, er lr ad kalr. Bizden
nce gelenler, her biri bir ad koyup gitmiler, hepsine
rahmet olsun.
Diye cevap verdim.
Yaranlar bu cevab beendiler.
- Niin aka almadn?
Demelerine:
- Murdarn alm satm haramdr.
Deyiime
kldlar.
ALTINCI FASIL,
CEZA YR'l OSMANLI MLKNE KATTIIMIZA,
PADAH HAZRETLERNE GNDERDM
HSEYN AGA'YA,
CEZA YR BEYLERBEYS OLUUMUZA,
TUNUS VE TLEMSEN BEYLERNN
HAYINLIOINA ve
MESUT LE ABDULLAH'IN TLEMSEN
BEYLKLER NE
DARDR.
aktaki bahar
kenarlarn{ia,
nme
maya
eyyam
gelip
blbller dere
feryad terentekneler de hazr olun-
glstanlarda
baladnda
balad.
arz
oldu.
yattm.
Gzel
hayrl bea
208
imtihan
ler mi?
Bu cemaatin iinde iki
denin byklerinden idiler.
eyh vard,
ki bunlar bel-
209
Dediler ki:
Ey mcahitler reisi! Ne olayd, senin bu szlerini iitmeden Cerrab- Hak ruhumuzu kabz edeydi!
Bu beldeyi evvel Allah sonra sen ihya eyledin. Bu kadar mmet-i Muhammed senin mbarek terifinle istirahat eyleyip emniyet iinde aslde-hal oldular. Allah teala senden raz ve honut olsun. Btn gemile
rine rahmet eylesin. Sen bizim anamz babamzsn.
Bizi brakp iimizden kp gitmenize hi bir ekilde
raz deilleriz. Yok eer elbette giderim dersen yarn
ruz-i cezada yakan elimizden kurtarman mmkn
olmaz. Eer evlatlarmzdan hatr- erifin krld ise
kendi elimizle tutup huzuruna getirdim, emir senindir. Sen bugne bugn bizim emirimiz ve serdarmz
sn. Allah teala
<<Allah'a ve Resulne ve sizden olan
reisinize itaat ediniz,, buyurmutur. Yani kii Allah'a
ve Resulne ve rei.sine itaat etmedike mmin olamaz.
imdi biz sana itaatkarz emirlerine razlarz.>>
-
ler.
ekilde
Anladm
F: 14
210
Dedim.
Cmlesi
- Ba stne. Hkm senindir.
hizmetindeyiz.>>
Diye cevap verdiler.
Hepimiz senin
211
212
Uygun eyyamla yirmi birinci gunu Asitane-i Saadet'e varp dahil oldular. Bir mbarek saatte slam
bol'a girdiler.
evketl Sultan Selim Han hazretleri Yal Kkn
de idiler, Hnkar kancaba gelip teknelerden haber
alp alelacele evketl Sultan Selim hazretlerine arz
olundu.
Kancaba tekrar gelip Hac Hseyin Aa'y Padiah'm huzuruna g~rd. Hseyin Aa, benim hakkrn
da Cezayirlilerin yazd arz ve benim Padiah- alempenah Hazretlerine olan hediyelerimi yanna ald. Bunlar yirmi be Frenk olanna ykletip yoluyla erkaniyle Sultan Selim hazrederine varp bulutu. Adab-
padiahiyi yerine getirip arz ve hediyeleri takdim etti.
Sultan Selim hediyeleri bizzat grp beendi. Padiah- slam iki ellerini kaldrp bana dualar kld :
- Hzr Reis, Nasreddin ve Hayreddindir. Hayreddin lalam dmanlar zerine daima muzaffer olsun.
Hac Hseyin Aa'ya hil'at giydirdi. Aa iin konak detip tayinat verdi.
Padiah- slam'n duas
Hac Hseyin Aa da erbab- devletin hediyelerini hep yerli yerine verip hizmetini gerei gibi yerine
getirdi... Sonra tekneleri hazrlamaya baladlar. Asitane-i Saadet'te krk bir gn oturdular. Tekneler hazr
olunca Tersane-i Amire'den ektirip Yal Kk'nn
nne geldiler.
Padiah- slam, Cezayir teknelerinin gideceklerinden haberdar idi. Onlar seyr etmek iin Yal K
k'ne gelmi idi.
213
214
nuru ile
vardlar.
Hac
215
216
Sultan Selim Han'n bize Cezayir Beylerbeylii veretraftan ve katir yakasndan iitilince herkes elindeki ta brakp ban hrkaya ektL
Amma eski meseldir, su uyur dman uyumaz,
derler.
dii
Tunus Beyi'nin
haynltJ.
Tunus Beyi ki, aramzda dostluk olup karnda gibi idik. Aramzda bu kadar hak hukuk vard. Merhum
Oru Reis kanndamla ve dilaver gazilerle nce Tunus'a gelmitik. Kffarla cihad edip ganimet almtk.
Bu mal ile Tunus marnur olmu, kendisi de bizim sebebimizle bu kadar mal ve hazine sahibi olmutu. Tunusun fakir fukaras da zengin olmulard. Amma bu iyiliklerimizi unuttular.
Tunus Beyi, Tlemsen Beyi'ne bir name yazp gnderdi.
yle derdi:
Sen ki Tlemsen Beyi'sin,
Namem sana vardkta bilesin ki, sana da bana da
bela nedir dersen, ol izbandut Hzr Reis dedikleri heriftir. Bir zamanlar Trk yerinde izbandutlukla iki karnda ortal yakp ykp sonra bunlarn
hesaplar
devlette duyulup balarna emir knca, bir ba kurtaracak yer bulamayp benim yanma .gelip sndlar.
Birka zaman benim yanmda elenip pek ok ganimet
getirdiler.
Sonra varp Becaye kalesini muhasara ettiler.
Barutlar tkenip benden barut istediler, vermedim. O zaman bana kzdlar. Varp Cezayir'i alp zapt
ettiler. Oru Reis, Kale cenginde ldrld. imdi belann bv~. bu Hzr Reis kalmtr. Cezayir'de ok
217
yz akl ediyor. Beldenin eyhleri bir araya gelip kendisinin tarifi zerine Sultan Selim hazretlerine arz yazmlar. Hzr Reis'ten ok krlk getirmi, yle hahadr kulundur, deyu, izbandutu ar a'laya karmlar.
Padiah da madem viHl.yetli istemi dilemi, zahir iyi
adam olmal, olmayayd istemezlerdi diyerek, imdi onu
Cezayir'e beylerbeyi nasb eylemi. Hzr Reis imdi Hayreddin Paa oldu.
Bununla izbandutluu zamannda syleilmezdi.
Nerde kald ki imdi hatt- hmayunla beylerbeyi olup,
padiah malumu olduktan sonra ... Hem de padiah bir
cevahir ta oturtma sonkur kl hediye gndermi. Herif kaameti artrd.
Gzn a. Hele beni barut meselesi iin gr ki
ne yapar. Tedbirimizi alalm. Bu iin aresi bni Kadi
ve bni Ali ile arasn bozuturmaktr. Bunlar dman
edersen, nfuzlu eyhlerdir, onun hakkndan gelirse bu
iki eyh gelir. Onlar birbirine dtkte biz uzaktan
seyirci oluruz.
Tlemsen Beyi'ne bni Kadi'nin cevab
Tunus Beyi byle olmadk herzeler yemi. Namesi
Tlemsen Beyi'ne varnca o da bni Kadi'ye mektup yazp hakkmda olmadk laflar ettikten sonra:
El birlik edip Hayreddin Paa'y ara yerden kaldralm. Trk ksmndan bir fert komayahm.
Diye teklif etmi.
bni Kadi de Tunus Beyi'ne ve Tlemsen Beyi'ne
name yazp yle demi:
<<Sizin bana Hayreddin Paa iin yazdklarm malumum oldu. Lakin yle bilesiniz ki Hayreddin Paa-
218
nn
her kim ki
hakknda
dmanmdr.
attrd.
<<Onun karnda Oru Reis merhumdan ok iyilikler grdm. Sizin gibi kfran- nimet olacak halim yoktur. Allah teala dmanlarn ba aa eylesin. Benim
ona duadan gayr bir iim yoktur.
219
ark'tan
gelen iki
kannda
220
nemsen Beyt'nin
bana
gelenler
221
Fas
Sultan bunlarn
yanlarna
ktlar.
yola
Ta cehenneme gitsinler!
Demi.
Tlemsen'i
alverelim.
222
Biz karndalarz, bir iki gnlk mr iin arakan girer. Sonra Hakk'n huzurunda ne cevap veririz. Hem bvk karnda ata yerindedir.
Dedi.
Tlemsen Sultan hepsinin byyd. Ortaneas
Abdullah, en kkleri Mesut idi.
Mesut kumandanlarn fikrini kabul etti:
- Ne alacaksa olsun. Ya taht ola ya baht.>>
Dedi. Mesut ok celalli idi.
Abdullah ise gayet halim selim, alim ve faz! bir
kii idi.
Mesu{J'a ok yalvard, olmad. Szn geiremedi.
--
mza
Fas askeri
knld.
TilJet'ten kalkp Tlemsen'e doru yrdler. Tlemscn Sultan da yer gtrmez askerle gelip kar kt.
Byk cenk oldu. ki taraftan ok can telef oldu.
Lahavle n;la kuvvete illa billahil aliyyil azim. ki slam
arasnda fesat kt.
Tlcmsen Sultan galip geldi. Fas askerinin yars
krld, yars da onun tarafna geti. Mesut ile Abdullah
baktlar ki h iten geip bela dervas boydan at. Her
biri bir vol tutup firar eylcdiler.
Mesut, Cezayir srna varp snd. Abdullah da
Vahran'a dt.
Bu Tlens,:n Sultam dediimiz aki odur ki, merhum Oru Rcis Tlemsen'i bundan almt. Sonra Kale
cengi iin Tlemsen'den knca, bu adam tekrar gelip
Tlcmsen'i zapt edip oturmutu. Benim zamanmda da
Tlcnsen Bcyi o idi. Bizi sevmez adam yerine komaz,
c'cvlimizde olmadk szler ederdi.
223
Bunlar
duyl\nca
malzun
olur,
be
vakit namaz-
da:
Ya Rab! u Tlemsen Sultan olan zatimin frsa
bana myesser eyle. errini, mslmanlarn zerinden kaldrp o vilayet i de nurunla aydnlataym!
Diye dua ederdim.
-
tn
Mesut bize
snd.
Demi
224
- Ho
yle demi:
<<Benim efendim, Hak teala hazretleri rnr-i devlt::tinizi ziyade eylesin. Yce emriniz gerei yanmza
yirmi binden fazla Arap atis ile bin mcahit gelmitir. Muradmz inallahu teala yarndan sonra Ticmsen zerine g etmektir. Hemen bizi hayr duadan
unutmayasnz.
Paa
gelir!
haber
Tlcmsen
gitmi.
sultannn
misman
geveyip
kamaktan
Mesut da
etti.
Kanndann tahtna
Tlemsen'i zapt
geip oturdu.
Bo yere dememiler ki: Kii namyle iler ii, nambir pula demezmi kii ... Biz Cezayir'de saraymz
da zevk u sefa ile otururken, Tlemsen Sultan:
sz
imi!
225
Mesut'un bize mektubu
Tlemsen halk yer yer gelip Mesut'a tabi oldular.
pazarlar alp herkes alnda veriinde oldu.
Adalet ile i ilediler.
Mesut, Cezayir gazilerinden bin levente yirmi
beer altn bahi verdi. Arap athlarna da onar a1t
verdi. Elli bin altn da bize gnderdi. Bu kadar hediye
ve peketen Tlemsen'in ne zengin bir memleket olduunu kyas etmeli.
Mesut bize bir muhabbetname yazd:
<<Benim velinimetim efendim sultanm hazretleri,
Elhamdlillah yce himmetiniz berekat ile maksad hasl oldu. Bundan sonra senin saadetli gnlerinde ben duacnza da st badr. Yardm ve dualarnz
zerimizden eksik buyurulmaya>>
Daha bir ok dualardan sonra:
Benim efendim,
Muhabbctnamemiz elibo olmamak iin huzura elli bin altn gnderilmitir. Kusuru ile bu duacnzdan
kabul buyurula. Deftere kayd edesiniz ki, her sene inallah Ocak'a elli bin altnmz kabul buyurula.>>
arlar
Benim
olum ...
226
Firavun-i sani
Bu mektup Mesut'un eline varnca okuyup:
- O verdiime dahi pimanm. Ben onun emrine
girmem. Ben de bir sultanm.
Di~erek benim gnderdiim kad yrtp pare pare
etmi. Bylece sitemli bir mektup da bana gnderdi.
Mektubu bana gelip de dedikleri malmum olunca,
hayrette kalp bir zaman sakalm elimde dndm:
- La hayle vela kuvvete illa billahil aliyyil azim!
Biz bu adama, bana u kadar ake gnder demedik.
Kendiliinden elli bin altn gndermi ve her
sene
Ocak'a elli bin altn gndereceim demi. Biz de ona
karlk: Yok oul, elli bin altn oktur. Sen de har
masraf sahibisin, bari elli bin altnn yars olsun, diye
bildirdik. Byle souk cevap neden?. Bakalm bu iin
sonu ne olur.
Diye ii olacana braktm.
Tlemsen Beyi Mesut ise gayri Anka kuuna sinek
demeyip, bir Firavun-u sani kesildi. Benlik davas srmeye balad.
Nitekim denilmi ki:
Kanad bitse bir marun, _sanr hayra delalettir,
227
Mesut'un
snyor.
karnda
Abdullah ise Vahran'a firar etTlemsen Sultam Mesut'un velinimetine byle asi olduunu haber alnca murabt eyhlerin
den Afev bin Abdullah'a mektup yazd. eyh Afev bin
Abdullah salih ve dervi bir kii olup yanmzda deeri
oktu. Bir szn iki etmezdik.
miti. Karnda
Abdullah mektubunda:
Sultanm ltfunuzdan niyaz olunur ki, beni mcahiderin reisi olan efendim Hayreddin Paa'dan dilek
edip izin alyersin. Hak-i payine gelip kalan mrm
onun hizmet-i erifinde geireyim.
Demi.
228
Endls mslmanlan
yirmi iki pare tekne donatp Msta
kaleyi almaya gitmitim. Allah'n izni ile kaleyi
aldk. O zaman Vahran'da olan Abdullah haberi duyup
geldi. Dualar etti, grtk. Ayrlrken yanna bin yiit
gazi verip Tlemsen zerine gnderdim.
Kendim de yirmi drt pare tekne ile Mstanem
den kalkp Grnata dana gittim. Oradaki ehl-i slam
dan Endls kavminden teknelere doldurduk. kibin
ikiyz seksenbe mslman getirdik. ok da ganimet
O
nem
sralarda
adl
aldk.
Nereye nasara
olu
nasaralar!
Abdullah Tlemsen altna varp kondu. Mesut korkusundan hisar iine kapanp kte kt cenge balad. Bu
hal zere yirmi be gn dayand.
Sonunda slam askeri aciz kald. Meveret ettiler.
Dediler ki:
- Yerinde hile dahi eriikten saylr. Yarn ordugahda be on adr brakp firar eder gibi grnelim.
Bu Arap ksrq bir arsz kavimdir. Galiplik malupluk
bilmezler. Trkler kat, diye ardmza derler. O zaman istediimiz gibi ileri ektikden sonra bir dn
dneriz. Bakalm hayr olsun.
Byle yaptlar Araplar bakp:
<<- Hay Trkler firara yz tutup kayorlar!,
Deyip, hisardan kan kann oldu:
- Nereye nasara olu nasaralar!,
Diyerek soyak soyak olup gelirlerdi. Gaziler dayanp bunlar kalenin alar_gasna ektiler. Sonra birden-
229
- te
meveret
alrlar.
230
<<kiye ayrldlar. Bir ksm: Beyimiz kat, biz kimin iin cenk cidal ederiz. Hemen olas budur ki
vilayeti yine Trklere verip Oru Bey zamanndaki gibi oluruz. Bir iki gnlk mr iin iki slam arasnda
bu fitneden ne kar, diyorlar.
myz?
231
ki
Gaziler aralarnda kararlatrdlar. ki yz serdengeti gazi, merdivenden yukar hisara kacaklard. Yukar vardklarnda aada bekleyen gazilere iaret edeceklerdi. Onlar da bileler ki karndalan seH\metle varmtrlar, kalplerinde ki tereddt kalksn ...
. _qye ettilec. Gecenin nc ksmnda, merdivenden bu iki yz yiit huffa gibi trmanp birbiri ardnca
ftursun pervasz hisara ktlar. Bir ka- gazi oradan
boru aldlar. Aada duran gaziler boru sesini iitince,
iki yz serdengeti karndalarnn selametle yerlerine
vardklarn anladlar. Aadaki gaziler de birer birer
hep yukar hisara ktlar. Araplarn gece basknndan
haberleri olup da kendilerini devirinceye kadar, gaziler yle bir nara-i Allahu Ekber sadas kopardlar ki
ge eriti.
Kaza-y asumfmi gibi yetiip yle bir kl dediler
ki ancak olur. Teslim olanlar kurtuldu, kar koyanlar
kltan geti.
Yanmda yolda brakn.
Sabah olunca Abdullah' Tlemsen Beyliine geirdiler. Btn memleket ahalisi gelip Abdullah'a biat ettiler. Hayrl olsun, dediler.
rradk.
Dedi.
Gaziler de Abdullah'n bu fikr tedbirini pek makul buldular. Yz yolda Tlcmsen Beyi Abdullah'n yannda braktlar.
hazr
alp
raz
olsun
pckclcrk
YEDiNC FASIL,
KADIOGLU'NUN FTNELERNE,
TUNUS BEY LE BiRLEiP KURDUGU TUZAGA,
CEZA YR' KUATMALARINA,
KARA HASAN'IN HAYINLIGINA,
CEZA YRLLERN SY ANlNA ve
YOLDALARIN BANA KARI GELMELERiNE
DARDR.
238
Diye yazm. Hlasa bizim hakkmzda yemedik
halt sylemedik yakksz sz komam.
Tunus Beyi'nin sevinci
Sakn
Akbet
Ey
kfran-
nimet
hayn!
Benim bu hyanetliklerden haberim olup da bu isterin Tunus Beyi'nin ba altndan ktn anlaynca
funus Beyi'ne bir mektup yolladm:
Ey kfran- nimet hayn!
Ben sana az veya ok ne kemlik eyledim ki dur
rnadan benim aleyhimde alrsn. Amma Hak teala
senin hakkndan gelir.
Daha nice nkteli szler yazdm.
Kadolu ise babas ldnden beri bize kar
sadakat gsterir, gya Babam nasl muhibb-i sadk
idiyse ben dahi yleyim deyip arkadan kuyumuzu kazard. ki yzl dosttan ve av hrszndan Allah teal1
hazretlerine snmaldr.
Casusu tuttuk.
Nihayet Tunus Bey'i yz adr asker karp haetti. Kadolu'na gizlice bir mektup gnderip:
Ben yz adr ile Cezayir zerine varmak zereyim. Sen de hazr olasn. Ayn filanca gn filan yerde seninle buluup izbandut Hayreddin'in bana dnyay tenk edelim.
Diye yazd.
Bunlar mektuptaa dururlarken bir gece rya grdm. Ryadan tabirime gre Tunus'dan bni Kadi'Ierin memleketine gelen yola on tane sipahi gnderip:
- Greyim sizi. bni Kadi'lerin tarafna vardktan iki saat iinde kim gelirse tutun getirin.
Dedim.
zr
240
Gittiler. Dilenci kyafetinde bir Arap tutmu getirdiler. Soydular. zerinde Tunus Beyi'nin Kadolu'na
gnderdii mektup kt. Meer esas casus bu imi.
Casus olan Arap kendi kendine hayret edip:
- Bu kadar zamandr casusluk ederim byle e
ye rast gelmedim. Tunus Beyi'ne yuf olsun ki byle
mcahit veli kiiye dmanlk ediyor.
Diyerek sadakatla bize baland.
Tunus'un ahvalini bir bir ifade edip syledi.
Mektupta ise Tunus Beyi ne zaman nerde buluaC2klarn Kadolu'na bildiriyordu.
Senin
d.
aki
Tunus Beyi'nin mektubunda Kadolu'na bilzamana be alt gn kala Cezayir'de yerime hazinedarm vekil brakp, g edip kalktm, buluma yerine gidip kondum. Tunus Bevi'nin gelmesini bckledim.
O zaman casus gelip:
<<- Sultanm iznin olursa .ben varayn Tunus Bevi'ni karlavp. Kadolu'ndan geliyorum, diverck idirdii
241
lerine gireyim. Mektubun cevabdr diye bir takm ey
ler vereyim. Aralarnda gezip sana haber evireyim.
Deyince, Onu:
- Sen yerinde otur, hizmetinde ol. Benim casus
ve emsaline itibann yoktur. Herey Allah'tandr. Hayr ve er ondandr. Senin dahi saflnda phe vardr.
Cevab
ile rcddettim.
zindir
aslanlanm!
!(
242
atlya, piyade piyadeye ala bir cenk
eyledik. yz
askerden biri kurtulamad.
Ne denl o olursa rdck kaz,
Yeter de;ler ona bir ahin-i baz
adr
u mertlie
bak!
Dedikten sonra altna bir at ektirdim. Bindi, zeIil ve hakir vilayetine gitti.
Herkes:
- Hayreddin Paa'nn .u mertliine bak! Eer
aksi olayd, gr ki Tunus Beyi, Hayreddin Paa'y ne
lmle ldrrd.
Diye ok lafmz etti.
Kadolu'nun baskn
datp,
ho
243
ceim.
Diye
kascn etmi.
Kadolu krk
dn
Bir kelleye on
kuru
Kadolu
Araplara
vlc
haber
sald:
244
- Her kim bir Trk tutup kellesini kesip bana
getirirse on kurt) bah)) alacak. Avrca zerinde her
neyi varsa onun olsun.>>
Araplar akasz pulsuz idiler. Zaten onlara gre
bir Trk ldrmek byk gaza savlrd. imdi bahi!
verilip bir de zerinden kae<~k olar !er!jev onlara b
raklnca artk ne olur.
imdi bu misit heriller etrafa dalp koku alm
zaar gibi,
- Acaba nerde bir Trk buluruz,
Diye,
dadan daa
aravp
gezer-
lerni.
Yaraldan, dmten
kalmtan blduklar
Trk
kesip Kadolu'na gtrr on
kuru bahiskrini alrlard. Elbiseleri de onlarn olurdu. Byle ok zulm ettiler.
biarcierin
bacazlarr
Amma bizim asker ant. ou da krlnca. kalplerine korku dt. Kadolu hepimizi yalar yudar>> dive -Aibh korunsun- ilerine bir uursuzluk kt.
Taraf taraf tirara vz tutnava baladlar. Grdm ki
kt saat bize diind.
245
Bin kadar feciakar gazi
karnclam
ctrafna
top-
land.
- Cmlcmizin ba, yoluna fedadr, devletl PaSen yalnz bize dua eyle.
Diye beni ortalarna aldlar.
Yer gtrmez askerin iine kendilerini vurup, de dc kp, Allah'n izni ile, selametle Cezayir'e
dndk. Amma bu bin yiit gaziden ancak ikiyz elli
yiit kalmt. Gerisi hep ehadet erbetini itiler.
Yaran ve kafadar olunca byle olmal.
Bykler buyurmu:
Yar odur ki bun deminde yar ola,
<<adlkta her kim olur yar ola
a!
Cezayir'i
yoldalk
ettiler. Al-
kuattlar.
Kadolu denen nci'un yer gtrmez askerle gelip Cezayir'i drt bir yandan sard. Etraftaki btn kabileler dnp Kadolu mfsidine tabi oldular. yleki
Cezayir'e bir yerden bir habbe erzak gelmedi. ay
bu zarureti ektik.
K
yaklanca
Kadolu'nun Cezayir
hali kalmad. Vatanna doru grnek istedi. Etraftaki kabileler bunu haber alnca:
<<- Bizim Hayreddin Paa ile aranz iyi idi. Vergimizi verir rahatmza bakardk. Sen gelip Paa ilc
aramza fitne soktun. Ben Cezayir'c sultan oluyorum,
dedin. Korkumuzdan sana tabi olduk. imizi gcn
z brakp senin ardna dtk. aydr Cezayir'in
bir tan koparanadn. Kale cengi at cengi gibi deilaltnda
mevsimleri
elenrneve
246
dir. imdi ne bal oldu ne mum. Bizi brakp gitmek istersin, sen burdan kalkp gittin gibi, baba Trkler
cmlemizi kelle ederler. Bize are buL
Diye Kadolu'nun bana kyamet kopardlar.
O da bakt ki adamlar hakl dnd tand, bizimle anlamaktan baka are bulamad. Bir mektup
yazp mun'lbtlarla gnderdi.
Kadolu
ile
haberleme
Mektupta:
Sen ki, mi.icahitlerin reisi Hayreddin Paa'sn,
Nfunem sana vardkta, li.itfunuzdan niyaz olunur
ki: Bizden kti.ili.ik senden iyilik. Bizim suumuzu affedesin. Cenahnzla yine evvelki gibi oullu babal olalm. Herkes yerli yerinde olsun.
Demi.
Cevap olarak:
Benim onda tutsak olan be yz yoldttm koyuversi,. Ondan sonra onun dedii belki ola.
Diyt> haber gnderdim. Kadolu'nun barma istemesinin kendinden olmadn halkn basksndan tr olduunu bilirdim.
eyhler benim cevabn gtrnce:
- Olsun, ba stne. Yalnz bize iki ay vade versin. Adamlar dank tr, toplama uzun_ srer.
Demi.
Tutsak
yoldalar
dnmedi.
247
Tutsak yoldalar iade etmek iin iki ay mhlet istemcsinden maksat hile idi. ki aya kadar iler ne e
kil olacak diye beklerdi.
ki ay geti tutsak yoldalar gelmedi. Ben de bu
iki aydr gizli gizli hazrlk yapmakta idiri. Yoldalar
gelmeyince Kadolu'na:
Tutsaklarmz
dnmedi.
Kadolu'nun maldan, deve, sr, ksraktan ganimetierini aldk. Kadolu dedikleri fesat kaynan
yerde bastrdk. Ar yaraland. Fakat altndaki cins
kheyh1n kap kurtard.
248
Kara Hasan
Cezayir'in kylerinden yedi sekiz tanesini Kado
lu bizden alp vergiye balamt. Onu hezimete ura
tp kannca bu kyleri tekrar geri almak istedim. Bu
i iin Kara Hasan' yedi sekiz yz sipahi ile gnderdim.
Kara Hasan bu kyleri gidip ald. Adamlar koyup vergilerini toplad.
Kadolu sz verdii halde tutsaklar iade etmedii zaman ben ses karnayp hazrla bakmtm.
Bu Kara Hasan o zaman:
- Sen eer Kadolu'ndan korkmnsa, bana izin
ver ben gideyim.>>
Diye kalabalk divan iinde laf etmiti.
Bu sz ok ar gelip, hiddetimden gzlerim yaarm,
Kara
Hasan'n
dnd Kadolu'na
249
Hem ben i~itin ki, ikide bir senin hatrn ykar
Sen ondan ne ekinirsin, daha bahadr bir yiit
sin.
n.
Diye, dnyada
olmadk
pohlar
yemi.
Haynlk
Kara Hasan da
asl
olduundan yanndaki
liktc
Kadolu tarafna
--
nn
Ey
Allahm umarm
cezasn
yaptm. 'Bakalm
ne diyeceklerdi.
250
hidlerin piri olan Hazret-i Ali'nin bayra altnda seninle beraber cennete gireriz.
Diye cevap verdiler.
Buna ok memnun oldum. Ferahmdan gzlerim
yaard .
lar.
zin
gnderdii
251
yer yer
ki hepsi
ate
gibi
olmular.
<<- Oullar, Hak teala dnyada ve ahirette yuzunzli ak eylesin. Bu gn de beni memnun ettiniz. nk
slam askeri topluca gazaba gelince okluk izin aramazlar. Hemen gzleri grd yere hasarlar. Amma haki ka ten asker olunca byle olmal. Berhurdar olun.
eybin
evindeki
toplant
eyhin
birou
birinin
top!::
np:
<<-
nasl
kurtuluruz.
imizden nasl
ey
Dedi.
Hemen divan
topladm.
Bu fikir beenilerek gece yars kalkp bana geldiler. Hali anlattlar. Hemen Mft'y, Kad'y ve alimleri salihleri gece vakti evlerinden huzura arttm.
Onlar da ok korkup:
Be cann byle vakitsiz huzura davet eylemek
efendinin adet i deildi. Allah hayrlar eyleye!,
Paa
Diyerek geldiler.
Herkes gelip yerli yerine oturunca:
Ey efendiler, ho geldiniz. Mazur gorun, sizlere zahmet verdik. Byle vakitsiz huzura da'vet etmemden maksadn udur. Filan eyhin evinde byk bir cemiyet toplanp <<Trklerden ne ekil intikam alrz
diye meveret zere imiler. imdi, sizin de bu iden
haberiniz var mdr? Yoksa onlar kendi balarndan m
-
svlcirler?
yokladm.
254
kpek Trkler
evindeki
mn:lfklar
cemiyeti henz
dal
mamt.
Meveret
edip:
Acaba bu kpolu kpek Trklerden nasl intikam atabiliriz?
Diye dillerinden kan kulaklar iitmez idi.
Benimle gelenlerin hepsi bu konumalar kulaklar
ile duydular. Balarn aa saldlar.
Alimler:
- Sultanm, siz burada durun. Biz varalm o mnflfk eyhe nasihat edelim. Bize ne cevap verirse sen
dinle. Bakalm ne diyecek. Bizi grd zaman da yine
byle sylerse kitap kavlince her ne ise sana fetvalar
n veririz.
Dediler.
Ben de:
- Pekala!>
Diyerek yoldan evinde kaldm.
-
255
Ulema kalkp gittiler. eyhin kapsn alp kendilerini tanttlar. eri girip oturdular. Baktlar ki ortalk baka dzen, bunlarn asla pe:vas yok. Eskisi gibi
konuup dururlar.
Siz divane mi oldunuz?
O zaman:
- Behey adamlar siz divane mi oldunuz? Bir kere bu sizin konumalarnz halk iinde destan olmu,
biz inanmadk da, gece gelip eyh karndamzla konualm diye syleip buraya geldik.
Halk arasnda
sylenen bu fitneden sual edelim dedik. imdi geldik
kulanzia iitiriz. Hi suale filan hacet kalmad. Halkn tevatrnden daha fazla imi. Sen bugne bugn
eyhsin, ulema snfndasn, bir alay haramzade urban
ekiyasna babu olmak sana yarar m? Bu byk
hatadr. Bu iten vaz ge, tvbe et. Yoksa bunun sonu
fenaya kar.
Dediler.
Onlar da:
- Biz sizi de bize katlmaya geldiniz zannettik de
kapy atk. Eer byle vaaza geldiinizi bilseydik kapy bile amazdk. Trk'n vilayetimizi zabt edip bize
hkmetmesi olur mu? Bizde ar namus yok mudur? Ya
Kadolu'nu getirip bamza sultan ederiz yahut hepimiz bu yolda bamz feda ederiz. Trk'n cefasn
ekmeye takatmiz kalmad. Her gn tavuk olmaktan
bir gn horoz olmak yedir.
Diye cevap verdiler.
Ulema baktlar ki bunlarda sz tesir edecek hal
kalmam. Hepsi asi olmular:
2'i(
isyan gn imi.
Ben de saraya dndm. Urbann hakkmda sylediklerini kulnkl<mmla cluvmutum. Bu szlere ok teessf ettim.
Asker-c haber gnderdim. Hepsi ku.~anp hazr ol
dul ar.
Mcer cyhin evindeki bu toplantlar iki aydan beri olurmu. Ay<~klanmalar vakti de o gn imi. Yirmi
bin Arap Kadolu'nun <'damlarndan V<' yirmi bin havn ehir halknd;:n, hepsi krk bin mnafk urban olmak zere, ba::;blar da bu evh ularz-k hazr imiler.
Kadoj!lu bu evhc ncktup vazm:
- Eer bu h olur, vcc himmetiniz berekat ile
Cczmir'c sultan ulursam, seni btn mcmlekd zerine
babu _vaparm.
<<-
mz
Divc
brakmayaca
bar~mava baladlar.
Havhm sadas
/\rar
257
gitmiti.
Kanlar sel gibi akp cesetleri gtrd. Cenk gittike alevlenip sabahtan ikindiye kadar srd.
kindide Araplar:
<<- Allah ve Res(] iin eman ver, ey Mcaitler
Reisi!>>
Demeye baladlar. Kap zaviyelere doldular.
Krk bin Araptan yediyz Arap kald. Onlar da yar::1 idiler. Gazilerden de iki bin kadar ecel erbetini
iti. ki binden fazlas da yaral idiler.
Kadolu'nun gnderdii yirmi bin Arabn hepsi
usta nzrak idiler. Onlardan da bir tane kalmad.
Amma gazilere mzrak He ok yara vurdular.
Sonunda askerin iine girip:
F: 17
258
- Oullar ekin elinizi, aman diyene kl kalk
maz.
Diye g belA yattrdm.
Araplann:
- Trk'n nam niAnn beldemizden kaldra
hm. Kendi kendimize olalm.
Demeleri gazilerin ok glerine gitmiti. ldr
rnek deil etlerini yemekle gazaplan yatacak gibi deildi.
Halk De
me
konutum.
259
- Ey Cezayirliler! Biz sizlere ne yaptk? Bu fit
neyi karmaktan maksadnz ne idi. Bu ettiiniz ne
kt itir. Bizden bu derece neden acizlik getirdiniz.
Ben kendi isteimle aranzdan gitmek istedim, beni
eriatle brakmadnz.
Ben size bir fenalk etmedim.
Knz olum, ortaneanz
karndam, by
Padiah
260
hi bir
~ekilde
Dediler.
O zaman:
- Ey Cczayir'lilcr! Hepiniz birden helak olmay
kabul m edersiniz, yoksa bu fesadn balarn haber
verip kabahatsiz mazlumlarn helak olmalarna nani
mi olursunuz? Zim askerin nuad sizin yedi yanz
dan yukar hepinizi krmakt. Lakin ben raz olmadm.
Hem Allah'n emri deildir, dedim. Amma kabahat sahiplerini sylesinlcr, ara yerde gnahsz mazlumlara
gadir olmasm, diye asker ile kavl karar eyledik. Siz
ne dersiniz ve hangisini seersiniz?
Dedim. Hpsi:
Hakikaten Paa efendimizin sz yerindedir.
Elin yararnazndan tr biz niin lrz. Bildiimizi
ve iittiimizi sylcriz. Uikin Allah korusun kimseye
haksz yere, bu da bcraberdir, dcvip atee yaknayz.
nk bu yerin st varsa, altna dahi girilmesi vardr.>>
-
Dediler.
Bunlara lmden
baka ekil
yoktur.
Sanra bir defter edip, filan fili'n deyip hesap ettiler. Hepsi yz seksen be fesat ba buldular. Amma
onlarn hibiri de o mecliste hazr deildi. Hep orada
burada gizlenmilerdi.
Dualar edildikten sonra camiden
gitti.
knna
kp
herkes mc
261
ekil
Ey
oullar,
gelin
bunlar afkdeli.
Bana ba-
vo
di,
donanas gcldiimle
kesilnez.
dmez kalknaz
Can
bir
Allal'tr.
Dedi n.
Bu kadar merhametli isen medreseye gir!
Ben byle devince asker hep birden kllarn ekip yi.iz seksen lw~ini de kLIIcsii divann ortasnda
u~urdular.
Sonra:
- Mcrhact salibi olan adam lfkin olmaz. Bu
kadar nerhanctli isen, \'ar bir medreseve gir de mri.in ibadclle taatle gcir. Bu ne\kide olan adam bir
iktar akr pe,LIi olmaldr. Cu:h- Hak bize ver-
262
dii frsat eer
SEKZNCi
FASIL,
KURTOGLU'NA,
KIRK KNN GRD(; RYAYA ve
SENE SONRA CEZAYR' TEKRAR ALlIMA
DAiRDiR.
oldaiarn
lerinden
divan
hatnn
Sabah olunca pare tckneyi hazrlattm. Alt pare'nin Reisierine de ardmdan gelip Cicel'de bulumak
iin tenbih ettim. Bu dokuz teknc kendi malm idi.
Alt pi.ire tekncnin reisieri ise benim raklarmd.
Kiifir yakasnda bir
Diye bir sz kardk.
<<-
<<-
kendi
aday
basmaya gidiyoruz.
gidivormu,
Paa
266
rek
kzp
gcene-
oluyor.
Kadolu
anahtarlann!
Mektubu getiren
murabta:
267
gidi
gidii deil.
Harem halkm da teknelere bindirdim. Hava muhalif olduundan o gece limanda yattk.
268
Amma Cezayir iinele bizi sevenlerden ulema, salih ve ileri gelen kimseler bir araya toplanp, bizim
byle anszn seferli olup gitmemizi iyi grmemiler.
Harem cemaatinin ele teknelere bindiinden kimsenin haberi yoktu. Eer bilselerdi daha ok laf olurdu.
Ulema
yle demiler:
- Paa efendimizin
hatr- erifleri krlmtr.
Zira bu gidi 4ir daha gelme gidi~ine benzcmez. Eer
gelmeye niyeti olsayd, bhesiz bizi huzura arr,
eski gzel acieti zere maksad ne ise me~veret ederdi.
Birini de yerine vekil brakrcl. Bu gidi~ gazap gidii
dir. Eyvah! Byle bir dini btn gazi adam elimizden
kp gidiyor. Ona m alyalm, yoksa padi~ah gazab
na uryacamza m alyal m? nk hatt- hma
yunla belelemize bevlerbevi tavin olunmu~ bi- emirdir.
ok kasavet ekip alamlar. Gazap etmenin sebebini aratrmlar. Yoldalarn divan ortasnda ettiklerinden baka bir sebep bulamamlar.
- Yoldalarn div~n ortasnda
o vliz seksen be
husus iindir. Hayreddin
Paa onlarn
affo!unmalarn rica etmiti.
Onlar ise
izinsiz kstahlk edip, artk eksik zehirli laflar sylediler. Hatriar muhakkak bura krlmstr. Hakk vardr. Bu hususta gaziler bvlik ayp ettiler. Bolay kim
bu gece kalkp gitmcyevdi. Varp huluup mbarek
h~trn ele alp esenleevdik.
katli vacip
Jerife
Demiler.
ettikleri
26lJ
gidi
diinr olmular.
ap
mekanl
deildir.>>
rneka-
270
Bu Hayreddin Paa bo adam (Jeild1r. Amma
are ne, anszdan iimizden kp gitti.
Diye matem etmiler.
-
271
ya,
ta ta yennl.
lktan ta ta yermi.
272
yn
tckncniz
oldu.
Rcislere:
- Alt
meden
varp
gel-
Dedim.
-- Bastnc!
Deyip
leri
aldlar.
Gayet zengin bir bara idi. Yk btn uha kutfek, tabanca, safras dahi demir idi. Hem on bin
Vcncdik a[tm. kt. Otuz alt kftfirle birlikte byk
ganimet idi.
- Bize bu duyumluk yetiir!
Deyip oradan dndler.
Aktarmay skca yedeklerine balayp frka rzgarla srklar teknelcri; srtna vurup kullanarak gelirlerdi. Favulyanc ile Kap Pasaru kanalna geldiklerinde, tuz ykl byk bir filebot aldlar. Arnisterdam
vilayetine gidermi. Onu da yedee baladlar. Amma
filcbotu kffirlcri firar cylcdiklcrinden alamadlar.
ma,
273
Teknelerin
Gazi askerler:
- Yarap kr!
Ganimetimizi verdin. imizi
rast getirdin.>>
Diye dualar ederlerdi.
Bu ekil bozulmadan Yedi Burunlar denilen yere
geldiklerinde bir kafir korsan teknesine rastladlar.
Yirmi iki oturak bir Mayorka teknesi idi. Onu da ald
lar. inde yz elli kafir ile altm mslman esir vard.
El has l yirmi gn sonra Cicel liman ma girdiler.
Byk enlik admanhk eylediler.
Gazileri gidip karladm.
- Ho geldiniz, safa geldiniz oullar gazanz mbarek olsun.>>
Deyip hal ve hatr sorutum.
Mslman esirlerin kurtulduuna ganimetten fazla
sevindim. Tuzun gelmesine ise dnyalar bizim oldu.
nk tuz gerek Cicel'de gerek kabilelerde yoktu. Tuzu da boaltp mahzenlere doldurduk. Onda birini de
fukar:ya sadaka verdik.
Aktarma olan Venedik harasm da boaltp, teknelerin hakk olan bete biri ayrdktan sonra kalan
askere hak zere pay ettim. Her askere yz seksen be
altn, uha, tfek, tabanca, bez, demir dt. Cmlesi
zengin oldular.
Altm
F: 18
274
Cicel vilayeti benim geliimden sonra yle marnur
oldu ki, ancak olur. Etraf ve civardaki tccar hep buraya gelir, ganimet eyasndan alp teki vilayetlere
gtrrlerdi. Bir akalar on olurdu.
nk gaziler bee ona bakmazlard. Hemen geliine gre satp, akalarn kemerlerine korlar idi. Zira
Allah kapsndan gelirdi.
Flrltate
ustas
esir
275
tekne
Bahar gelip de ortalk sslenince tekneleri deryaya atp, kalafat edip yalamaya baladk. On be pare
tekne olarak Cicel'den kp gazaya tevecch eyledik.
Bindiim mzegalere hepsini geerdi. Yalnz ikan
pavye ona biraz uyar, knda ayrlmazd.
On be pare tekne ile Cenova, Alkorne, Kalevre,
Papapulya taraflarn harap ettik. On drt gn iinde
yirmi bir para ganimeti Cicel'e yolladk.
Sonra Venedik krfezine geldik. Burada tekne
vard. Bizi grnce katlar.
Birisi gayet yrk idi.
Onun ardna benim bulunduum tekne debildL te
ki gemilerin cmlesi grnmez oldu. Yalnz ikanpavye
bir top atm mesafeden beni takip ediyordu.
Koduumuz teknenin kaptan kaarken su varillerine varncaya kadar denize atp teknede birey komad. Gemiyi hafifletip elimizden kurtulmak isterdi.
Teknesinin yrklne ok gvenirmi. Ama, el elden
stndr, demiler. phesiz yrkten de yrk bulu
nur.
276
Kaan teknevi
tcknesi imi.
Sinan Reis'le
veti!ip
tuttuk.
Meer
mslman
tansma
Mzegalere
277
ra[na gittik. Orada dokuz adet bara grp aldk. Kiminin yk ibriim kiminin uha, kiminin hu~day, kiminin peynir bal, hep gzel eyler idi.
- Bu kadar ganimet yeti_ir.
Diyerek dn emri verdim.
Ertesi gn bir byk baraya daha rast geldik. Kafir askeri dolu idi. Onu da feth edip aldk. Ancak ok
kayp verdik. Allah hepsine rahmet eylesin.
aldk.
278
Kurtolu
Tunus'tan geldi.
vard.
dostluumuz olduundan,
Kurtolu:
- Sultanm
279
Kado~lu'nun murabtla konumas
280
adam deildir. Bo olan kimse mmet-i Muhammedin rahat iin kendi saltanatn terk eylemez.
Diyerek hali Kadolu'na hikaye eyledi.
Bu murabt ehl-i hal bir dervi idi. Bunca hikmctli sz ettiine gre kendinin dolu olduu bellidir.
Kadolu murabt
Murabt
szne bu
ldrtt.
ekilde
son verince
Kadolu'
Elini
ayan
Paa
ile
bar tr.
murabtn
boy-
derdi:
Hayreddin Paa korktuu iin kalenin anahbana gnderdi, gelsin otursun diye. Bu herif
de bilmem ne pohlar yiyor. Yok onunla Cezayir'e gideyim, anahtarlar yir.c Hayreddin Paa'ya evirip ondan zr dileyeyim. Benim efendimsin, Padiah vekilisin diy{O:ekmiim ... Halbuki o hcrif dnd bakt, benim zorina dayanamayacak hemen erkenden anahtarlar gnderdi. Kendi kapa att. Bunu bilmeyecek ne
var. Amma akll adam imi. Benim elimden kurtulamazd. Kendi istei ile gittii i~i oldu.
-
tarlarn
Kara
Hasan'n
Kadolu
di.
Kara
szleri
Hasan' arp anahtarlar
gster-
281
-
lenin
Hayreddin
Paa
anahtarlarn
kahramandr,
ile
dmanz.
Kadolu:
-- te
\'
meth
ettii
Kara Hasan:
Byle demekten maksadn, seni de murabt
gibi ederim demekse, lm bize layktr. nk Hayreddin Paa gibi bir gazi dilaveri brakp da senin gibi
kpein yanna geldim.>>
<<-
Kadolu
Cezayir
tahtna
oturdu.
kzp kp
Kadolu,
almak iin
altna
282
Kadolu
- Allah
Derlerdi.
etsin!
sene doluyordu.
283
umu
kar n?
284
Ryalar ~yle idi:
Bunlar kendilerini, deniz kenarnda etraf gl glistanlk, akarsuluk, misk ambcr kokar, rayihasn
dan dimalar baylr bir yerde buldular. Bir yeil otak
kurulmu~. inde ncbiler sultan, dorular rehberi, ycc \'C tcniz Hazret-i Muhammed Mustafa sallallah aleyhi ve scllem, etrafnda Ashab ndvanullahi tcala alcyhim ccmain oturmular. Bu krk kii otan tarasn
dan bakp grdler ki, tahkir edip kmsedikleri
adam al bir elbise iinde, belinde prl prl bir kl,
Rcsllllah'n nnde edep ve tazim ilc ba nnde
diz kp oturmu.
Resul-i Ekrem efendimiz buyurmu :
,,_ Ya Hayreddin! Allah'a tevekkl ct. Kendi yerine dn. KMirlcrc ve hasmn olan mnilfklara kar
zafer kazan.>>
Gzileri siz
bo
Rya burada
-
mu
sanrsnz
bitmi, uyanp:
yf Resulallah!>
Demiler.
renince,
bizi
suln
Sncan
Ayn
eyhlerinin mektuplar
Rcsulullah'n
286
Baktm,
asker pek
gaml
idi.
O sralarda Sinan Kaptan dokuz pare tekne ile seferde idi. Sette boaz tarafna gitmilerdi. On iki pare aktarma alp geldiler. spanya yakasnda Grnata dandan yedi sekiz yz Endls taifesinden mslman
da teknelere komulard. Sinan Kaptan'a byle yapmasn ben sylemitim.
Yirmi bir pare tekne enlik ederek Cicel
girdiler. Gidip karladm.
!imanna
287
- Paa efendi baba, nasl sevincin,iz olsun? Cezayir urunda, Hak katnda zayi olmasn, bu kadar zahmetler ektik. imdi bir Arap gidisi safasm sryor.
imdi seferden gelirken hava muhalif oldu. Cezayir
bizim vilayetimizdir diye limana doru yatmaa vardk. Kadolu gidisi istemedi. Kaleden <<alarga: durun
diye bize top attlar. Pek gcmze gitti. O zaman btn yolda~lar szletik, ya sen efendimizi Hakk'n yardm ile yine yerine oturtup Cezayir'i Kadolu gidisinin elinden alrz yahut bu yolda hepimiz bamz feda ederiz.>>
- Pek gzel oullar. Hak teala tedbirinizi takdire uygun klsn. Allah ecelden aman verirse balarda
Cezayir zerine sefer etmeye kararlyz. Kalbinizi ho
tulun. Hayr olsun!
Dedim.
Asker de ferahlayp glp oynamaya balad. Alhikmetine bak ki aktarma baralardan biri az
na kadar adrlk ile doluydu. Bize de ordugah adr
iin ok lazmd. Sanki bedava gibi geldi. Bu eyler
hep iin rast gelmesinden iarettir.
lah'n
atl
Bahar gelip ctraf yccince, Cezayir eyhleri gelmeye balad. Ne teklif edip yazdmsa hepsini fazlasyle gctirnilcr. Otuz krk kadar evlftlarn da getirip
rehin kodular.
- Hemen mcahitler reisi, kffir ve mrikler
katili, Paa dcdinizin kalbine phe gelmesin.>>
Dediler.
Bir de, bir al bedevi ksrak getirdiler ki, nne iz
kor yok idi, deeri llmezdi. Olum Mehmet Kaptan'dan sonra denizde nzegalcre ve karada bu al ks
raktan daha seygili yanmda bir ~ev yoktur.
Gnlerden bir gn, Cezayir, deyip yola ktk. Sekiz bin piyfdc, drt bin atl, vz adrlk kuvvetimiz vard. eyhler de ad2mlar ilc orduya katldlar. ki
yz kadar atl da ber.im etrafnda bulunurdu. Bir
ka vz gaziyi de CicL'l'de Sinan Kaptan'la beraber tcklll'lerin vannda bnkntk. Ne olur ne olmaz dive.
Dilini Ensesinden
Bu
Bir
ekilde
ak~:a
karalm.
Kado!lu
ktk.
altna
289
konduk. Asker karp kar koduklanndan o ky berbat harap eyl~yip yedi sekiz yz kelle kestik.
Bunu haber alan civar kyler hep yedekleriyle gelip bana tabi oldular. Hepsine eman verdim. Evvelki
sularn affeyledim. Bu iyiliim zerine aralannda:
-Artk mrmz olduka Hayreddin Paa'nn
redyas olalm. Hakknda fena sz syleyenin, hep bir
olup dilini ensesinden karalm.
Diye szlemiler.
Sonunda bu haberler Kadolu'na da vard:
- Ne gnne durursun? Hayreddin Paa'nn dokuz pare teknesini Cezayir'e girmeye brakmaman pek
fazla glerine gitmi. imdi byk ordu toplayp drt
nala zerine geliyorlar. Gafil olma! Filan kyn halk
kar geldi de hepsini kltan geirdiler. Bu hali garen
tekiler boyunlarna mendil balayp yedeklerini rehinlerini getirip ona tabi oldular.
iiten Kadolu'nun
iki
yanna
balad.
290
Dediler.
O zaman eski haberlerin de doru olduunu anladlar. Kara Hasan eteini beline sokup asker toplamaya
balad. On iki bin atl ve sekiz bin yaya olup Cezayir'den bize kar kp geldiler.
Cezayir'den bir ka konak heride sarp bir yer vard. Bunlar oraya gelip konmak iin can atarlard. Halbuki ben onlardan nce o konaa vanp, srtm daa
verip yatm idim.
Kadolu'nun
Kadolu
291
Bizim asker o gn her biri gya bir ejderha olup
askerini dem ekmeye baladlar. Ya
medet Allah! Cenk gittike kzp, iki taraftan kelleler bostan kesimi gi-bi ayaklar altnda yuvarlanmaya
balad. Kulak, trnak, parmak gya dlger yongas gibi
Kadolu'nun
sald.
bir
mzrak
savurdu ...
Diye
alkladlar.
Cins
olayd
Kadolu
den
kalkmasna krler
Kadolu'nun
292
Her yerde salavat eksik olmaz. Bilhassa mera
Bunlar:
- Efendi, bu Kadolu'nn k;ran eyhe neden
verdiniz. Ona yz altn bahi yetiirdi. O ksrak cins
hayvandr. Bin altn eder.
Dedil~r.
- O ksrak cins olayd, sahibini ele vermezdil
Deyip, salavatlan mat ettim. Cevap vermeye
mecalleri kalmad.
nn yannda.
Kara
Hasan'n
kellesini "esellm
Kadolu'nun
milerdi.
lerinden
temizce biri:
- Biz bu herifin ardna niin uyup gideriz? Biz
kendi bamzn aresine baksak ya!
Deyince tekiler:
293
-
Ne gibi?
Ho
geldiniz
oullar!
Kadolu'nun
durur. Kara
kellesi
Hasan'n
otan
nnde
kellesini de ya-
diktiler.
- Devletlm sen ok yaa!>>
Deyip kendilerini tamttlar. zr dilediler.
O zaman ellerimi ap:
294
Hamd ve
kr
drrm.
295
Tekneleri tutl
kuuna
dnderdi.
296
Hepsi otuz be pare tekne. olarak mbarek bir saatte Cicel limanndan kp Cezayir'e yaklatklarrda
kuma sancaklann ve som srma filandralann dkti
ler. Top tfenk alahandas saarak gelip limana girdiler. Cezayir'in bur barolarndan da Ho geldiniz
deyu ikier er kat al;banda sald.
_
Sinan Kaptan'a da konak verildi. Levent ve gaziler
klalara yerletiler. Cezayir liman teknelerle doldu.
Cezayir'e yine ganimet mallar akt. Herkes iinde gcnde zevkinde. safasnda oldu.
BRNC CiLDiN
SONU
{ kutupyldz
981
kitapl