BARIARDS

HAYRIODiN PASANlN
HATIRAlARI
BRNC CLT
<i\

~-

~ /

1001 T_EME_LESER_
._______ ('(___ Te~ ~

Tercman gazetesinde hazrlanan

bu eser Kervan Kitaplk
A..
ofset tesisl.erindP baslm<tr

Tereman
1001 TEMEL ESER

fD
GAZAVAT-l

HAYREDDiN
PAA

Baskya

Erturul

Hazrlayan

DZDAG

BARIARDS
HAYRIODiN PASANlN
HATIRALARI
BRNC CLT

1001 Temel Eser'i

iftiharla sunuyoruz
Tarihimize mana, milli benliimize g katan ktphaneler dolusu birbirinden seme eseriere sahip bulunuyoruz. Edebiyat, tarih, sosyoloji, felsefe, falklor gibi milli ruhu gelitiren,ona
yn veren konularda "Gerek eserler" elimizin
altndadr. Ne var ki, elimizin altndaki bu
eserlerden ounlukla istifade edemP.yiz. nk
devirler deimelere yol am, dil deimi,
yaz deimitir.

Gzden ve gnlden uzak kalm unutulmaya yz tutmu -Ama deerinden hibir ey

kaybetmemi, ounluu daha da nem kazanm- binlerce cilt eser, bir sre daha el atlmazsa,
tarihin derinliklerinde kaybolup gideceklerdir.
nk onlar derleyip
toparlayacak ve
gnmzn trkesi ile baskya hazrlayacak
deerdeki kalemler, gn getike azalmaktadr.
Bin yllk tarihimizin iinden szlp gelen
ve bizi biz yapan, kltrrozde "Keta"
vazifesi gren bu eserleri, tozlu raflardan kurtarp, nesillere ulatrmay planladk.
Sevinle karlayp, mitle alkladmz
"1 000 Temel Eser" serisi, Milli Eitim Bakanl
nca durdurulunca, bugne kadar yaynlanan
66 esere -yzlerce ek yapmay dndk ve
"Tercman 1001 Temel Eser" dizisini yaynla
maya karar verdik. "1000 Temel Eser" serisini
hazrlayan ok deerli bilginler heyetini, yeni
yelerle genilettik. Ayrca 200 ilim adammz
dan yardm vaadi aldk. Tercman'n yayn
hayatndaki geni imkanlarn 1001 Temel Eser
iin daha da glendirdik. Artk karnza gururla, cesaretle kmamz, eserlerimizi gzlere
ve gnllere sergilememiz zaman gelmi bulunuyor. Milli deer ve manada her kitap ve her
yazar bu serimizde yerini bulacak, hi bir art
dnce ile deerli deersiz, deersiz de deerli
gibi ortaya konmayacaktr. nk esas gaye bin
yllk tarihimizin temelini, mayasn gzler

nne sermek,

onlar layk olduklar

yere oturt-

maktr.

Bu bakmdan 1001 Temel Eser'den maddi

hi bir kar beklemiyoruz. Karmz sadece gurur, iftihar, hizmet zevki olacaktr.
KEMAL ILICAK

Tercman Gazetesi Sahibi

U IRKA
B~klerinin kymetini bilmeyen milletlerden byk
adamlar yetimez olur. Gen nesiller ve halk, daima hatr
lanan ve rabet gren isimleri kendine rnek edinmektedirler.
Sfli ve gnlk, birer elence vastas olan kimselerden, gelci, yalanc ve zararl hretlerden, milletin gerek
byklerine yeri kalmayan yayn organlanmz, byk ah
siyetlerden mahrum gnlerin, bu yakn ve uursuz gekee
in iaretini veriyorlar.
Halbuki biliyoruz ki, gemiimiz, ocuklarmza
mne-1 imtisal olacak binlerce byk adamla doludur.
Bu ilim ve hayat kahramanlan, cehalet semanuzda
arada bir pariayp kayboluyorlar. Biz oruann varln sa
dece hissediyoruz ve yol gsterici parlak gneler halinde
hayat yolumuza getirmemiz icap ederken, uzal{ ha:yaHeri
ile faydasz vnp duruyoruz.
Yeni nesiller ise -gzlerine tutulan- yabant Jkbrm
peinde, srklerup gidiyorlar.
rnek milli ahsiyetlerin, hayat hikayele:i, :ser \t'
kirleri ile yeni nesillerin nne konmas zaruri lir ihlh
tr. Ykselrnek ve milletine faydal olmak istf'V'<'n ;-cd ken
di mlza ve meyillerinit.:BevkJ ile, bu muhter.~m :-mkl<>rden bh veya birkam seer, renir, itret ah.r
j ~nlan
gemeye gayret eder.
Bu byk a<'lamiarda tecelli etmi tun:.:n. milletin
mterek ahlak ve ideali, yeni nesillt>rn bi:r gelenek ola
rak kolayca benlmsenir. MUli !:idU;., dent>n Sevgilivf'
cvuslatn en tabii yolu da budm.
Mllletimin hizmetine koyduum i.cu. :~kaieminle bu yolda gayret sarfetmekteylm. Daha bn(? d+-. lfuamn Naci
merhumun mer'in ocukhu,,r. :'Hi-n.c 'lfehnet Mu-

rat Bey'in Turfanda m Yoksa Turfa m adl milli romamm (Mansur Bey adyla) ve eyhullslam Ebussuud Efendi Fetvalar nda 16. Asr Trk Hayatn yeni nesillerin istifadesine sunmu idim.
Bu serinin dokuz numaral kitabnda da, yirminci asr
da yaam slamc bir fikir ve devlet adamm, Said Halim
Paa merhumu hayat ve eserleri ile tantmaya alm
tm.

Elinizdeki kitapla ise, onaltnc asrda yaam slam

bir clhad ve devlet adamm, Barbaros Hayreddin Paa
merhumu gerek hayat, savalan ve kendi dnyas ile tantabilmek midini tayorum.
Nere hazrladm eser, Gazavat- Hayreddin Paa
dr. Byk denizcinin zamanmda ve yannda, reisierinden
Seyyid Muradi tarafndan kaleme alnmtr. Eserin asl
el yazmas olarak niversite Ktphanesi'ndedir. Kitab
mzn sonuna bu yazmadan birka yaprak
rnek olarak
c

konmutur.

Eseri, bugn zevkie okwacak bir hale getirebilmek

maksadiyle, hatra eklinde tertip ederek dilini sadeletlr
dim ve fasliara ayrdm.
Sadeletirmede an gitmedim. Hatta o gnterin havasn tayan baz kelime ve deyinleri aynen braktm. Bunlar da kitabn sonuna ekiediim Latt ksmnda ak
ladm.

Ba . tarafa, eserin takip ve anialmasn kolaylatr

mak maksadyla Hayreddin Paa'nn hayat ile Trk denizcllik tarihi ve gemi eitlerine dair bir Giri koydum.
Bu ksmlan ve metni hazrlarken faydalandm kaynaldar kitabn sonundadr.
Eserin mert ve vakur slfibunu bllhassa muhafaza etmeye altm. Ama bu slfip ancak cihangir bir imparatorluk mensfibunun kin idi. Ne yazk ki, biz bugn onu,
ne his, ne de ifade edebilmeye muktediriz.
Bu kitap, gelecekteki byk ve geni Trkiye'nin mutlu ocuklanna armaan olsun.

M. ERTURUI~ DZDA(i

GR

*
*

*
*

BARBAROS HAYREDDiN PAA'NIN HAYATI

BARBAROS HAYREDDiN PAA'YA KADARKi
TRK DENZ HAREKATININ KISA TARH
TRK
GEM

ESERiN

DENiZCiLERNN
ETLER

YAZMA

HAZIRLANI

KULLANDIKLARI

NSHALARI

.EKL

VE

NERE

BARBAROS HAYREDDiN PAA'NIN HAYATI

Byk Osmanl Trk denizcisi, korsan ve amirali Hzr Hayreddin Paa Midilli'de dodu. Babas Midilli'nin fethi zerine kale muhafz olarak buraya gelmi, aslen Vardar Yenice'sinden Yakup Aa idi. Doum tarihi kesin olarak belli deildir. 1466 1483
arasnda eitli rivayetler vardr.
Hzr'n shak ve Oru adnda iki aabeyi ve l
yas adnda bir kardei vard. shak Midilli'de al
yordu. Oru ve Hzr deniz ticareti yapmakta idiler.
Kk kardeleri lyas' da yanna alarak am
Trablusu'na sefer eden Oru Reis'in gemisi Rodos
valyeleri tarafndan tutuldu. lyas ehit oldu. Oru
esir edilerek Rodos'da zindana atld.
Oru'u fidye vererek kurtarmaya alan
Hzr
buna muvaffak olamad ise de Oru bir frsatn bularak kat. Bu hadiseden sonra Oru Reis korsanl;:
balamtr.
Gelecein Barbaros Hayreddin Paa's olan Hzr
Reis ise daha bir zaman ticarete devam etti. Ama sonunda o da aabeyi Oru Reis'in yanna gitti.
Beraberce Tunus Bcyi'nc mracaat ederek ganimetierin bete birini ona vermek artvla Halk-l Vad
kalesinde barnmak iin anlatlar (1512).

12

Bundan sonra Akdeniz'de geni bir korsanlk hareketine giritiler. Ceneviz, Venedi k, Fransz, span
yol ticaret ve harp gemilerine kar kazandklar ba2X zerine hem kuvvetleri artt, hem de servf't "
hretleri.
Baz Arap kabile ve ehirlerinin ileri gelenleri "'~"
dilerini yardma ardlar. Bunlar, gerek zalim Arap
beylerine ve gerekse spanyol veya Cenevizli mstevlilen~ kar yardm istiyorlard. Bu davetler Hzr ve
Oru Reis'in Kuzey Afrika'da bir devlet kurmalary
la ndicclendi.

Becaye, Cicel (1513), irel (1514) ve Cezayir (1516)

ellerine geti. Cezayir'i geri almak iin ibirlii yapan
bir spanyol donannas ile bir Arap ordusunu malup
ettiler.
sp<myollarla ibirlii yapan Tencs ve Tlemsen'i
de aldlar. Fakat dmana snan Tlcmsen beyi, s
panyol kuvvetleri ile tekrar hcuma geti. Bu savata
Oru Reis ehit oldu.

Oru'un lm zerine Cezayir ehri

dndaki
arazi Barbaros Hayrcddin'in elinden kt. Ayrca Cezayir'i almak zere gelen bir spanyol donannas ile
savamak zorunda kald. Donanma perian olarak geri ekildi.
Daha nce Yavuz Sultan Sclim'c bir eli gndererek zapt ettii topraklarn Osmanl Devletinin bir eyaJeti olarak kabul olunmasn dilemit (1518). istei
kabul edildi. Padiah, Barbaros Hayreddin'c beylerbeyilii payesi ve Anadolu'dan
asker toplama izni
verdi. Avrca vardmlarda bulundu.

!3

Barbaros'un bu ekilde Osmanl Devleti'nin bir

olarak valilik etmesi dmanlarn telaa drd. nce Tunus ve Tlemsen beyleri birleerek byk bir ordu ile Cezayir'e yrdlee Cezayir'in iinden elde ettikleri adamlar da Trkler aleyhine ayal$.landrdlar. Fakat Hayreddin Paa ayaklanmay hastrd gibi, Tunus ve Tlemsen beylerini de durdurdu.
Az sonra ise spanyollar krk gemilik bir donanma ve binlerce askerle hcuma gotiler (1519). Bunlar
da malup oldular ve pek az kurtulup kaabildi.
Fakat Hayreddin Paa birok dmanlklarla karlamas ve Tunus Beyi'nin ordusu ile yaplan savan iyi bir netice vermemi olmas zerine gemileri
ve kendine bal reisieriyle Cicel'e ekildi. Cezayir'i
kendiliinden terk etti.
1520'den sonraki yllarda, btn Hristiyanlk dnyasn .artan fevkalade zaferler kazand. Akdeniz'deki btn Trk ve teki Mslman korsanlar onun emrine girmek iin Ciccl'e kotular. Ksa zamanda krk
teknelik bir donanma kuruldu. Btn mehur deniz
kurtlar B:nbaros'un emri altnda bulunuyorlard.
Kafi derecede kuvvetienince Cezayir i"zcrine yrd. Kendisine taraftar olan ileri gelen Cezayir'lilerden de yardm grerek ehri tekrar zapt etti. Hayreddin Paa'ya vaktiyle ihanet etmi olan Cezayir Beyi b
i Kad ldrld. irel ve Tenes tekrar alnd. Ticmser hi\kimi Abdullah vergi vermeyi reddedince zerine askcr sevkedilerek, vergiye baland (1523).
Cezayir'in zapt u rapta alnmasndan sonra, eh
rin yalsndan kurun atm mesafede bulunan bir
ad:daki Pcnon (metinde Sen Pavlo) kalesini alnava
paas

14
teebbs etti. Bu kale spanyollarn elinde bulunuyor
ve Mslmanlara zulmedip sevap kazanmak iin pazar gnleri ehri topa tutuyorlard. Barbaros gelmeden nce ise Cczayir'i haraca balam idiler.

spanyollarn teslim olmay reddetmeleri zerine

kale lamla havaya uurulup zapteLiildi (1525). Hayreddin Paa kalcyi tamamen yktrarak kan talarla
aday sahilden ayran denizi doldurttu. Bylece gemilerin snaca bir liman meydana geldi.

Birka gn sonra kaleye yardm etmek zere gelen on teknclik bir spanyol filosu, kamak isterken
tutularak tamamen esir alnd.
Ayn yl Barbaros'un, Aydn Reis idaresinde olarak sefcre yollad Trk korsanlar Marsilya ve Nis
sahillerini basp esir ve ganimetler aldktan baka s
panya kylarn korumak zere kendilerini arayar onbe teknelik bir filoyu da tamamen esir ederek Cezayir'e dndler.
slam alemini sevince gark eden bu zaferlcr, Hristiyanlar matemiere bouyordu.
Rahiplerin gnderdikleri ikayet mektuplar ve bizzat gelen ikayetilerin
verdii kara haberler, o srada Almanya, talya, Hollanda ve spanya tahtarna sahip olan mparator Beinci Karl' (arlken) bir meclis toplan;.ya
mecbur
c tl i.
Prens, valyc, kardinal, ileri gelen komutan ve
kapanlarn katld toplantda spanvol ve Fransz
filolarnn birkcrek Barbaros Hayreddin Paa zerine gitq1eleri kararlatrld.
Kurulacak olan doranmann b<;na ise dcvrin Hristiyan kaptanlarnn en
whun

Aclrea

Doria .!?etirildi.

15

Anclrca Dori;:, Afrika kv<.dc bir han:kct ss

elde etmek iin nce 40 paralk bir donana ile ir
el'e karna yapt <,e de ehrin rniidafilcri tarafn
dan malup edildi. Birok l ve esir brakarak kamava mecbur oldu.
Ha; reddin Paa i~c Andrca Dori:t y karlamak
i.izen: Akdeniz'e alm. fah.:t tesadf e(kmemi';>ti ir
el'dc olduunu haber alnca, pc:;;indcn gitti.
Fakat
Andrea Doria kaarak spanya limanlann: snd.
(Bizim etnirize gro ise Havrcddin Pa)a bu donanm<\VI yakalam) ve Anc!rca Doria da
dahil hepsini
esir ;.lmtr.)
Akdeniz'de karsna kacak kimse kalmayan Barbaros Hayreddin Paa, bu srada Hristiyan zulmnc
k~r 2v:::klann) olan Endls Mslmanianna yarcluna gitti \'C 70 bin Mslman Afrika'ya geirerek
kurtard.
B:rbaros

Hayreddin Paa 1533 ylnda

Kanuni
'-;ult<1n Slevman tarafndan bir hatt- hmayun ilc s
t<nbul'a arld. Barbaros, verine
cvHltl Hasan
i\~a'n hakt. Yanna mehur ondok?. reisini alarak
ni.ikemrncl bir donanma ile vola kt. Yolda Mesina
klarnda 18 gemilik bir filo rna(Tlp edilerek yakl
J. Konm'da bulunar Ardn~a Doria, Prcvezc'ye snd.
1533 yl ortalarnda Hayreddin Paa'nn donanbyiik merasim ve :;cnliklcrlc stanbul Jimanna
'scldi. Birka gn sonra Biiyk Ti.irk Kanuni Sleyman'n huzuruna kaptanlar ile birlikte kabul edildi.
nas

Sonra, bu srada Hclep'te bulunan Sadrazam h

r<,him Pa::;a'nr daveti zerine oPun vanna gitti. Ora-

16

da merasimle Cezayir Beylerbeyisi payesi ile Kapudan-

Deryala nasb olundu.
Halep'e at srtnda yirmiiki
gnde gidip dnmtr.
O k stanbul tersanelerinde 61 parc gemi ina
ettirdi.
1534 yl ilkbaharnda 80 paralk bir donanma
ile Akdeniz'e ald. Santa Luka, Sidraro, Fondi ve s
perlonga ehir ve kalelerini zapt ve tahrip etti. Hal
lar zerinde yeteri kadar korku uyandn;lktan sonra
Tunus'a dnd.
Halk-l Vad kalesini ve Tunus'u ald. Kayruvan'a
ekilen Tunus Beyi Hasan'n zerine onbin kiilik bir
ordu ilc yrd. Bu seferde otuz topu ektirrnek iin
kafi hayvan bulamaynca top kundaklar zerine yelken taktrmas mehurdur. Tunus Beyi malup edilerek kabileler itaat altna alndlar (1534).
Tunus'un 7"-apt Avrupa'da akisler uyandrd. Tunus Beyi'nin Alman imparatoru ve spanya kral Beinci Karl'dan yardm istemesi zerine 1535'de imparatorluk, Papalk, spanya, Napoli, Ccneviz, Malta ve
Portekiz kuvvetlerinden meydana gelmi 300 gemi ve
24 bin kiilik ordu Halk-l Vad'de karaya kt. Buray bir mddet mdafaa eden Hayreddin Paa daha
so:ra Tunus sehrinc ekilerek mdafaaya devam etti. Fakat gerek muhasara eden ordunun stn kuvveti ve gerek icrdeki drtbin Hristiyan csirin boana
rak ehrin iinde karklk karmalar zerine orav terk etti. Dman kuvvetlerini yararak nce Bablznnab Jimanna oradan da gcmilcrle Cezayir'c dnd. T,nus'a giren Hal ordusu ehri gnlerce va:ma
n halk kati etmitir.

17
Cczayir'e gelir gelmez 35 teknelik bir donanma ile
derhal denize alarak spanya kylarna basknlar
verdi. Minorka adasnn Mahon limann, Mayorka
adasnn Palma kalesini ve ehrini tahrip edip yakt.
Yolda Tunuslu esirleri Avrupa'ya tayan Hal gemilerini esir alp Mslmanlar kurtard. Byk ganimetlerle ve pek ok esir ile Cezayir'e dnd.
Avrupa, Barbaros Hayreddin Paa'nn bu yeni
darbelerinin haberi kendisine ulatnda Tunus zaferi mjdesini kiliselerde ayinlerle kutlamakta idi.
Bunlardan sonra Kanuni tarafndan tekrar stan
bul'a arlan Hayreddin Paa, Napoli zerine yryecek olan Franszlara denizden yardm etmek ve harekat idare etmekle vazifetendirildi (1536).
Osmanl

donannas

Otranto yaknlarnda karaya

karma yaparak Kastro kalesini zapt etti. Fakat kuzeyden Napoli zerine gelecek olan Fransz kuvvetleri
grnmediinden geri dnld.
Bunda ve bir yl sonra yaplan seferde Bre dizi
ve Korfo zorlanarak Venedik'e ait olan Syra (ira), Egi
na (Ekin), Nios (ne), Paros, Tinos ve Skorpento (Ker
pc), Kasos (Kaot) gibi adalar alnd. Ve Nakos (Nake) dkal Osmanl idaresine baland. Girit'e basknlar vapld.

Barbaros Hayreddin Paa idaresindeki Osmanl

bu zaferleri Venedik devletini ok g
durumda brakt. Papa'ya ve btn Avrupa'ya mracaat ederek bir hal donannas hazrlanmasn istedi.
donanmasnn

Btn kuvvetli denizci devletlerin itiraki ile 300

kadrga ve kalyon eidinden byk harp ge

kadar

F: 2

18

misi olmak zere 600 teknelik bir donanma kuruldu.

Bu donanmann bana da devrin en mehur kaptam
Ceneviz dukas Andrea Doria getirildi.
Barbaros Hayreddin Paa bu byk deniz kuvvetine Preveze nlerinde 122 kadrga ile kar kt
(Eyll 1538). Bu gemilerin gnll gelmi 20 tanesi arka safta ihtiyat kuvveti olarak Turgut Reis'in emrinde bulunuyordu. n safta merkezde Hayreddin Paa
vard. Sa kanada Salih Reis, sol kanada ise Seydi
Ali Reis kumanda etmekte idiler.
Dman donannas ise nde kalyonlar, ikinci hatta kadrgalar ve nc hatta dier gemiler olmak
zere saf tutmutu.
Savan balangcnda rzgar arkadan alan ilk
saftaki 150 kadar kalyonun, zapt imkansz yzen kaleler halinde Trk donannas zerine yrmesi herkesi dehete drd.
Fakat rzgar durunca, yalnz yelkente hareket
edebilen kalyonlar hareketsiz kald. Kalvon toplarnn
ksa menzili dnda krekleriyle ve sr'atle
kayan
Trk kadrgalar uzun menzilli toplarvla bu iri gemileri delik deik ettiler.
Arka saftaki dman kadrgalar Andrea Doria
kumandasnda olarak ileri ktilarsa da dayanarnayp
kalyonlarn gerisine ekildiler. Onlarn evirme hareketleri, Hayreddin Paa'nn gayet seri ve yerinde :>ap
trd manevralar s~bebiyle ie yaramad. Turgut ~e
is'in de katld Trk evirmesinden sonra yandan da
ate ahnca barut duman her yeri kaplad.
Ilk saftaki kalyonlar kafi derecede dven Osmanl kadrgalar Hayreddin
Paa'nn emri ile
hcuma

19

getiler. Bir ksmn zapt edip veya batrarak bu safve arkadaki gemilere h cum ettiler... Savan kaybedildiini anlayan Andrea Doria gece karanl
ndan istifade ederek harp sahasn terk etti.
Preveze zaferi, btn Osmanl lkesinde cihad-
ekber saylarak enliklerle kutland. (Kitabmza esas
olan yazma nshada Preveze savana dair verilen bilgiler farkldr. Biz de metinde ona sadk kaldk.)
Ertesi yl Kataro azndaki Nova kalesi de Hasan
ve Turgut reisler tarafndan zapt edilince Venedik sulh
istemeye mecbur kald. Bylece Akdeniz'deki Osmanl
hakimiyeti tamamlanm oldu.
Barbaros Hayreddin Paa'nn Preveze zaferi d
manlar tarafndan da takdir edildi. Beinci Karl, onu
btn Kuzey Afrika'nn hkmdan olarak tanyacan
bildirerek Osmanllardan ayrlmaya tevik etti.
BJ,trbaros'un bunu kabul etmemesi zerine ise 400
gemi ve 30 bin askerle bizzat mparator. maiyetinde Andrea Doria ve Meksika'y istila eden Fernando Cortez
olduu halde Cezayir'e hcum etti (1541). spanya, tal
ya, Almanya ve Malta valyelerinin en mehurlarnn
da katld bu byk Hal donanmas, Hayreddin Paa'mn yerine brakt Hasan Aa tarafndan bozguna
uratld. Hasan Aa'nn emrinde bin tanesi Trk olmak zere 9 bin kiilik bir kuvvet vard. Havann da
bozmas zerine Hal donannas perian olarak geri
dnd. (Gazavatname metninde bu ta:ihten sonraki seferler yazlmayarak, Hayreddin Paa'nn vefat ksaca
kayd olunmutur.)
Barbaros Hayreddin Paa'nn idaresindeki Trk
donannas 1543 ylnda Fransztarla mterek hareket

f yardlar

20

Tam bir kemeke iinde bulunan

pek istifade ederneden (barut
fsndan ok, arap fs
getirmilerdi)
Nis zapt
edildi. Fakat ayn sebeple Nis mdafaa edilerneden
tekrar braklp geri ekilmek icap etti. Bu sefer sra
snda Barbaros, Cenova'da esir bulunan Turgut Reisi
de kurtarmtr.
Hayreddin Paa donanma ile, Beinci Karl'n s
panya ve talya topraklarna hcumlar yaparak onu
Fransa Kral Fransua ile sulhe mecbur ettikten sonra
stanbul'a dnd (1544).
Dnerken, Fransa'da bulunan Mslman esirleri ve
pek ok ganimet maln da beraberinde getirdi.
stanbul'da iki yl daha yaadktan sonra 1546'da
vefat etti. lmne ebced hesab ile (Mate reisl bahr)
deniz reisi ld cmlesi tarih (hicri 953) drl

etme emrini

ald.

Fransz danannasndan

mtr.

Kendi ka~biliyeti ve iradesi ile korsan reisi, KapDerya ve lkeler fatihi olarak viikselmitir. Osmanl Devletinin ondokuzuncu Kaptan- Deryil's idi.
Oniki yl eref ve zaferlerle hizmet etti. Emrindeki dor.anmav zaferden zafere ul2,trd. Devl~te koca bir eyalet b?.!i:lad ve Osmanl snrlarn Fas'a kadar uzatt.
stanbul'da Beikta semtinde deniz kenarndaki
trbesinde medfundur. Ayn yere son zamanda kendisini ve birka levendini bir kadrf!a burnu zerinde olarak temsil eden bir heykcl yaplmtr. Eskiden o civarda kendi yaptrd medresesi de varm. Allah rahmet eylesin.
tan-

BARBAROS HAYREDDiN PAA'YA KADARKi

TRK DENZ HAREKATININ KISA TARH

xl:
1071

ASlR

Malazgirt Zaferi ile Anadolu Mslman Trklere

ald.

1076 Anadolu Seluklu Devletinin kurucusu olan Sleyman ah, Trabzon ve Sinop hari btn Anadolu'yu ele geirerek znik'i kendisine paytaht
edindi. stanbul'u almaya hazrlk olmak zere
burada bir donanma kurmaya balad.
1084 Seluklulardan shak Bey zmir'i ele geirerek
Adalar Denizine (Ege) kt. Burada yaptrd
ok sayda gemilerle Klazomen ve Foa kalelerini ald, krfeze hakim oldu.
1088

Sleyman
ra Bizans
kurulmu

ah'n

1086'daki vefatndan iki yl sonhcum ederek, Gemlik'te

olan tezgahlan ve mevcut gemileri
donannas

yakt.

1089

shak

Bey, Midilli, Sisam, Sakz ve Rodos adalazapt etti. Sakz' kurtarmak iin gelen bir
Bizans donanmasn malfp etti. Bu galibiyet
Trk donanmasnn ilk zaferi saylr.
rn

22
shak bey, Nara burnu civarndaki Abidos kalesini alarak Bizans donanmasn Marmara'ya hapsetmek istiyordu. Kalenin fethi srasnda ehit
oldu.

1095

XII.

ASlR

Hal seferleri srasnda mhim limanlar ve adalar Bizans, Venedik veya Cenevizlilerin eline geti. Venedik, Piza ve Ceneviz donanmalar Akdeniz'de faaliyete baladlar. Trkler, Mentee ve
Teke (Antalya) sahillerinde tutunmaya alyor
lard. Hallar Akka'dan Dimyat'a geiren 200
teknelik Rum donanmasnn bir ksm Trk denizcileri tarafndan ate kayklar ile yakld.

XIII. ASlR
Seluklu sultan zzettin Keykavus 1214'te Sinop
kalesini ve ertesi yl Antalya'y ald. Sultan-l
berri vel-bahr (Kara ve deniz sultan) diye an

1214

l)\pru.

1230
,~~

Cei}gizlilerin
"

istilasna urayan

Harzem Trkleg eden Horzum ve Teke airetleri Seluklulara snarak Antalya civarna yerletiler. Hazar ve Aral gllerinin usta denizcileri
olan bu Trkler, Akdeniz'de korsanla bala
riipen batya

dlar.

1250

Hal donannas Msr'da

hili Hallardan geri

ri buradan kovuldu.

esir edildi. Suriye saSen Jan valyde

alnarak

23

1268

Msr sultan

ye'yi
1271

apt

Baybars
etti.

Antakya'y,

Baybars'n Kbrs'a gnderdii

1270'de Uzki

17 gemilik donan-

ma mallup oldu.
1291

Msr Sultan Halil zamannda Akka, Sur, Say

da, Beyrut ve btn Suriye salilinden Hallar
kovuldu. Sen Jan valyeleri de Kbrs'a sn
dlar.

1300

Seluklular Mentee, Antalya, Alaiye ve el'e

tayin ettikleri cemir-l sevahil denilen beylerin
idaresinde olarak (bu beylere Osmanllar devrinde cyal beyleri denmitir) buralar deniz harekat iin s yerine kullanyorlard.
Bu beyler
Kbrs krallar ve sonra da Rodos valyeleri ile
devaml harp etmilerdir.
Asrn

Seluklular ta,rafndan s
u beyleri ile Rumlar arasndaki mcadele iddetlendi. 1280'de harekete
geen bu beyler 1300'de saliliere ulatlar. Osman Gazi Bilecik'i alarak Marmara'ya, Karasi
Bey, Balkesir, Aydnck ve Edremit havalisini
alarak Marmara ve Ege Denizlerine ktlar.
Mentee beyleri ise Menderes havzas ile sahillerinden sonra 1300'de Rodos'u da alarak Rumlarta savamakta idiler. Ayn yl Gazi elebi Sinop'ta hkmdar oldu. Bir donanma meydana
getirdi. Sinop'u muhasara etmeye gelen Rum donanmasnn gemilerini deniz altndan delip bat
rak iindekileri esir etti.
ikinci

yarsnda

nrlara yerletirilen

24

XIV. ASlR
1301

Anadolu Seluklu Devleti sona erdi. Beylikler te

ekkl etti. Osmanl Devleti kuruldu.
1308 Menteeli Sasa Bey, Ayaslog'u (Efes) ald. 30 gemi ile Sakz' yamalayp geri dnd.
1308 Osmanllardan, Osman Gazi'nin kumandan Emir
Ali Bey, Kalolimni adasn ald. (Emir Ali: m
ral).

1309 Suriye'den kovulunca Kbrs'a gelmi bulunan

Sen Jan valyeleri Papa'nn istei zerine Rodos'u Trklerden aldlar. Bu valyeler bundan
sonra Rodos valyeleri diye anlm ve Ro
dos'un 1522'de geri alnmasna kadar burada kalarak Mslmanlara zarar vermilerdir. 1522'den
sonra ise Malta'ya yerlemi Qialta valyeleri)
ve ayn ie devarn etmilerdi. Bunlar kendilerini
Hristiyanla adam savalard. Sen Jan tarikatinde bulunmakta idiler.
1310 Ayaslog'a hcum eden Rodos valyeleri pskrtld. Ayn yl Ayaslog Valisi Osman Bey filosu ile Rodos'u muhasara etti. Zapt etmek zere iken talyanlar yardma gelerek kurtardlar.
1311 Karesi Beylii hizmetinde olan Sar Saltuk TrkIerinden Ece Halil Bey Gelibolu'yu zapt etti. Halil Bev 1314'te Rum, Srp ve Cenevizli'ler tarafndan baskn ile ehit edildi.
1311 Aydn olu Mehmet Bey zmir'e hcum ederek
yukar kaleyi (Kadife Kalesi) ald.
1312 23 Gemilik Trk filosu Rodos valyelerinin baskn ile malup oldu. Aydn ve Mentee gemileri
birlikte hareket ediyorlard.

25

1318

Trk filosu Rodos'a hcum etti, fakat geri ekildi.

1318 Sinop'ta hkm sren Gazi elebi, Rumlarn
elinde bulunan Trabzon'u yama ettirdi.
1319 Sakz' almak iin yola kan 58 gemilik Trk filosu, Sakz ve Rodos'lularn 38 byk gemisine
malup oldu. Btn gn sren savata ancak 6
Trk teknesi ve 400 levent kurtulabildL
1320 Menteeli ecaaddin Orhan Bey, tekrar Rodos'a
hcum etti ise de netice alamad.
1322 Gazi elebi vefat etti. Sinop kalesi K!zl AhmetIiierin (Candaroullar) eline geti.
1326 Osmanl Devletinde, Osman Gazi vefat etti. Orhan Gazi baa geti.
1326

1328

Aydnolu

Osman Bey vefat etti. Henz 18 yan

da bulunan Umur Bey, zmir Beyi seildi ve donanmann idaresini eline ald. Umur Bey'in yannda Peref Bey olu Yusuf Bev, Ahat suba,
Dndar Bey, lyas Bey ve Hoca Selman gibi kumandanlar bulunuyordu.
Umur Bey iki sene muhasara ettikten sonra aa
zmir'i ald.

1329

1331

1331

Umur Bey, biri kadrga olan 7 teknelik kk

bir filo ile sefere ald. Bozcaada civarnda Ru~
gkelerini kard.
Karasi Beyleri 70 gemilik bir filo ile Gelibolu ve
Ferecik civarna asker kardlarsa da Rum kuvvetleri nnde ekildiler.
Umur Bey 28 harp gemisi ile sefere kt. Midilli Beyi'nin gkesi alnd. 22 teknelik Hzr Be'!
(Mentee) filosu ile birieiJip Sakz yama edildi

26
1332

Umur Bey 35 gemisi ve Samhan ile Aydn beylikleri filolannn da katlmas ile sefere kt. Gelibolu'ya asker dkld. gn savatan sonra
Bizans ordusu i kaleye kapand. Fakat byk
bir yardm kuvveti gelecei renilince Trkler
ekildiler. Donanma Semendirek adasn ve Trakya'da baz yerleri yama ederek dnd.

1333

Umur Bey, civar beyliklerden gelen filolar ve

kendisine katlan korsan teknelerinden kurulu
250 gemilik bir donanma ile Teselya seferine k
t. Skiros adas alnd. eitli koliara ayrlan filo
Termopil'e asker kard. Modeni kalesini ve
Eriboz adasn vergiye balad. Pek ok ganimet alnd. Bu arada esir Trk gemisi ve mrettebat ile ayrca esir SOO Trk kurtarld.

1333

Ayn yl 110 gemi ile tekrar sefere kan Umur

Bey, Salamis adas ve Atika sahillerini yama etti. Aknclar Atina'ya kadar gittiler.

1333

Karasili Dursun Bey, r kalesini alarak

nakkale Boazna vard_

1334

Edremit'te hkm sren Karasili Yahi Bey 100

kadar kk gemi ile Golos'u s edinip, Teselya,
Eriboz, Selanik tarafianna aknclar gnderdi.

1334

Aydn hkmdan Mehmet Bey vefat etti.

leri ve oullar toplanarak aralarndan
Bey'i hkmdar setiler.

1334

a-

Karde

Umur

Papahk, Kbrs ve Rodos valyeleri 30 byk

gemi ile zmir'e baskn yapmak istediler. Umur
Bey yetiti. ekildiler.

27
1335

Umur Bey'in filosuna Saruhan filosu ve Trk

da itirakiyle 276 teknelik bir donanma meydana geldi. Mora despotlan haraca
baland. Onbin kiilik bir dman kuvveti ma
lup edildi. Eski Isparta'ya kadar girildi. Esir ve
ganimetlerle dnld.
korsanlannn

1336 Bizans mparatoru, Midilli ve Foa'y ellerinde

tutan Cenevizlilere kar Saruhanllardan, sonra
da Umur Bey'den yardm istedi. Dman teslim
oldu. Esir Trkler de kurtarld.
1337 Arnavutlar isyan etti. lmparator, Umur Bey'den
yardm istedi. Yardm yapld ve isyan bastrl
d. (Arnavutlar 15. asrdan
itibaren Mslman
olmulardr.)

1338 Umur Bey 350 tekne ile Adalar Denizine hakim

bulunuyordu. Cepanto ve Patros krfezine kadar sefer edip dnd.
1339 Atina dkahn elde tutan Katalanlar Umur
Bey'den yardm istediler. Yardm yapld fakat
szlerinde durmadlar. Atina ve Tep havalisi,
Naka, Andrina, Sifnoz,
Serifoz, Paros adalar
yama edildi.
1340 Osmanllar Karasi Beyliini ve Katalanlarn elindeki Biga'y da alarak Lapseki'ye kadar ilerlediler. Usta Karasi denizcileri Osmanllarn hizmetine girmilerdi.
1340 Bizans lmparatoru'nun teklifi zerine Umur Bey
350 gemi ile Karadeniz'e kt. Kilya salilinden
Eflak arazisine aknlar yapt. Ganimet ve esirlerle dnd.

28
1341
1342
1342

1343

Umur Bey 300 gemi ile Kbrs'a hcum ederek

Kbrs Kral'n yardm istemeye mecbur brakt.
Aydn ve Mentee korsan gemileri Girit ve Eri
boz'a aknlar yaptlar.
Ayn yl iki yeni imparator namzetinden biri Kantakuzin Umur Bey'den basnna kar yardm istedi. Umur Bey 300 gemi ve 29 bin askerle Meri nehri aznda Ferecik ve havalisini ald. Ertesi yl da Sel<1nik'e sefer etti.
Papa'nn

bir
1344

teviki

ile Trk deniz kuvvetine

kar

Hal donannas hazrland.

Hal donannas byk bir kuvvetle

gelerek
Trk donanmasn yakt. zmir'e hcum edip

aa zmir'i,
halk

1345

Liman Kalesini aldlar ve btn

ldrdler.

Umur Bey karadan savaa devam etti.

kumandan ve il"eri gelenlerini tuzaa
kltan geirdi.

Ha-llarn

drerek

1346

Umur Bey yeni bir filo kurdu. Liman Kalesini

denizden de kuatt. Fakat tekrar Hal donanmas gelerek Trk deniz kuvvetini malup etti.

1347

Umur Bey tekrar toplad gemilerle mroz'u i.

gal etti. Fakat Rodos valyeleri baskn vererek
gemileri yakp bir ksm askeri esir ettiler.

1348

zmir kalesini hcumla almak iin byk bir ta-

Umur Bey, harp sahasnda kale

bakmak iin miferini kaldrd
srada ok ile alnndan vurularak ehit oldu. Makam cennet olsun.

arruz

hazrlayan

mazgallarna

29

Vmur Bey'in

1348

vefat zerine Aydnoullar denizdeki kuvvetlerini tamamen kaybettikleri

gibi
Hallarla, aleyhte artlar muhtevi bir mtareke
akdine de mecbur kaldlar.

1349

lTnur Bey'den yardm gremeyeceini

anlayan
Kantakur-in ok ekinmekle beraber, Osmanlla
ra yanam ve 1346'da kzn Orhan Gazi'ye vermiti. Trklerden ald ehzade Sleyman Paa kumandasndaki 6 bin kiilik kuvveti imdi
iki olan hasmiarna kar kulland. Bu ekilde
Trkler skp'e kadar ilerlediler. Kantakuzin
buna karlk Gelibolu'daki imeni Kalesini verecekti.
Sleyman Paa, Kantakuzin'in vaad ettii halde
vermedii imeni (Cumal)
hisarn zorla ald.
Gelibolu kalesipi sard.
Gelibolu kalesi alnd. Bolayr igal edildi.
Sleyman Paa avda kazaen vefat etti.
Orhan Gazi vefat etti. Sultan Murad baa geti.
Sinop gemicileri Krm'a giderek Cenevizlilerin
Kefe limann sktrdlar.
Kbrs, Pa pa ve Rodos donanmalar
Antalya 'y
Tcke oullarndan aldlar. 1372de geri alnd.
Srp Snd zaferi.
Kbrs Kral Msr'a yardma giden bir Trk donanmasn bozdu. Glnar Kalesini ald.
Kbrs Kral 140 gemi ile am Trablusu'na hcum ve zapt etti. Fakat Trklerin kar taarruzu zerine geri ekildi.
Edirne pavitaht oldu.

1355

1356
1358
1350
1361
1361
1363
1365
1366

1366

30

1375

Msr Klemenleri, Hal seferleri banda Adana'ya yerlemi olan Ermeni beyliini yktlar.
Buraya 1379'da Ramazanoullar yerleti.

1385

Arnavutluk

1389

Kosova Zaferi. Sultan Murat'n

rm Bayezid baa geti.

1390

Yldrm'n emri ile Sarca Bey, Gelibolu deniz

sn kurdu. Saruhan, Aydn ve Mentee beyliklerinin alnmas zerine deniz kuvvetleri birletirildi. 60 gemilik bir donanma Adalar Denizi'ne ald.

1391

Trk ordu ve
seferi.

1393

Anadolu

alnd,

Adriyatik'e

donanmasnn

varld.
ehadeti. Yld

Mora'ya

mterek

Hisarnn inas

tna alnmas.

ve Boaz'n kontrol alSinop ve Samsun'un Osmanllara

katlmas.

1394

Trk gemileri Adriyatik Denizinde.

1396

Venediklilerin idaresinde Hal

leri ekilmeye mecbur etti.

1396

Nibolu

1397

Yunanistan ve Mora seferleri.

1399

Yldrm'n stanbul'u sktrmas

donanmas,

Trk-

Zaferi. Rumeli'nin tarrmmen ele gemesi.

zerine stan
bul'un yardmna gelen bir Hal filosu, Osmanl donanmasn anakkale'de bozdu. Ayrca s
tanbul Baaz'ndaki gemilerden bir ksmn yakt. Yldrm, Sarca Paa'ya tekrar bir hafif filo
kurdurdu.

31

XV. ASlR
1402 Ankara Sava. Yldrm'n Timur'a esir dmesi.
1402 Timur'un zmir'e gelii ve ehri Rodos valye
lerinden almas.
1403 Timur'un lm. Osmanl lkesinin ehzadeler
ve beyler arasnda paralanmas.
1410 Edirne'yi Sleyman elebi'den alan Musa elebi,
stanbul'u muhasara etti. Fakat Sarca Paa'nn
hafif donannas Bizans donanmasna yenilince,
ekildi.
1413 Mehmet elebi kardelerini yenerek sultan oldu.
1416 Sarca Paa'nn 42 gemilik hafif filosu Nake ve
Eriboz civarn yama ve birka gemi zapt etti.
Venedik gemileri ile yaplan sava kaybedildi.
Trk gemilerinde henz top yoktu. Dman tQp
atei ile galip geliyordu.
1421 elebi Sultan Mehmet'in vefat, kinci Murat'n
tahta clusu.
1422 Kbrs donannas btn Suriye ve Msr sahillerine zarar verdi ve yamalad.
1423 Msr Klemenleri donannas Kbrs'a hcum
etti. Magosa yama edildi. Kbrs ordusu yeniidi
ve gemilerinin bir ksm yakld.
1425 Msr'n Kbrs'a ikinci seferi ve galibiyeti.
1426 Msr donannas Kbrs' igal ve Kral' esir etti. Yardma gelen Hal donanmasn yen di. Kb
rs' vergiye ba~lad.
1427 Trk korsanlan Malta'y yama ettiler. Maltah
ve spanyollarn 1432'de Cerbe'ye yaptklar mukabil hcum krld.

32
kinci Murat Anadolu'yu dzene koyup Rumeli'ye geti. Selfnik Kalesini ald. Sarca Paa olu
Hamza Bey de 40 gemi ile muhasaraya katld.
1444 Varna Zaferi.
1448 kinci Kosova Zaferi.
1451 Sultan kinci Murat'n vefat. (Fatih) Sultan Mehmet'in tahta clusu.
1452 Boazkesen (Rumeli) hisarnn inas ve Baltao
lu Sleyman Bey'e 70 gemilik bir filo kurdurul-

1430

mas.

1453

stanbul'un fethi. Muhasara srasnda stanbul'a

yardma

gelen 4 Ceneviz kalyonu, hafif Trk dogeti. Baltaolu yerine Hamza

Bey tilonun bana getirildi. Bir gece Dolmabahe'den Kasmpaa'ya indirilen 70 gemi Fener tananmasn yarp

rafndan ehri sktrd.

1455

Fetih'den sonra Hamza Bey, Adalar Denizi'ne

kalesini muhasara ettiyse de alamad. Yerine Has Yunus Bey geirildi.
1456 Donanma ve ordu sefer ederek noz (Enez), Taoz, Serneodirek ve mroz'u aldlar.
1459 Fatih'in Mora seferi.
1460 Amasra, Sinop ve Trabzon'un alnmas.
1462 Midilli, Bozcaada, Limni alnd. Sakz vergiye
baland. anakkale azndaki adalar Sarca Paa olu Hamza Bey idaresine verildi.
1463 1479 ylna kadar 16 sene devam edecek olan Venedik harbi balad.
1465 Eflak ve Budan seferinde donanma denizden
nakliyat yapt. 85 kadrgalk bir Venedik donanmas anakkale aznda baz adalar ald. Ve
kylar tahrip etti.
kt. stanky

33

1469

Fatih karadan, Mahmut Paa kumandasndaki

100 kadrga ve 200 nakliye gemisinden kurulu donanma denizden, Venediklilerin ss olan Eri
boz'a yriid. Kale alnd. Venedik donannas
ekildi.

1472

104 gemilik Venedik

ra zmir'e saldrd.

donannas

Antalya'ya, son-

1472 Alaiye alnarak Karamanllar'a son verildi. Bunlar, Osmanl ordusu Rumeli'ye getike, arkadan
isyan ediyorlard.
1473 Otlukbeli Zaferi.
1475 Gedik Ahmet Paa kumandasndaki 300 gemilik
donanma Krm'a gnderildi. Cenevizlilerden Kefe, Menkup, Azak Kaleleri alnd. Krm ele geti, Han tayin olundu. Balkova'da tersane kuruldu.
1477 Hadm Sleyman Paa, Lepanto'yu (nebaht)
muhasara etti.
1479 aresiz kalan Venedik, harp tazminat vererek
sulh istedi.
1480 Mesih Paa emrindeki ordu ve donanma Rodos'u iki ay muhasara etti, alamad.
1481 Gedik Ahmet Paa 100 gemi ile Santamarya ve
Zanta'y ald. Pulya'ya asker dkerek Otranto'yu
zapt etti.
1481 Fatih Sultan Mehmed'in vefat. kinci Bayezid
tahta geti.
1482 ehzade Cem saltanat davasna kalkt. Muvaffak
olamaynca Msr'a,
sonra Rodos va1yelerine
snd. Nis'e gtrld. '495'teki lmne kadar
F: 3

34

1485

da Avrupallarn dinde Bayezid'e kar bir tehdit unsuru ularak kald. Bu yzden 1481-92 yl
larnda spanyollarn hcumuna urayan Endls'e de yardm edilemedii sylenir.
Msr Klemenleri ile savald. Alt yl sren harbe Osmanl donannas da Hersekzade Ahmet Paa kumandasnda olarak katld ise de frtnadan
dald.

Trk korsan Kemal Reis Endls Mslmanianna yardma gitti.

1488 Venedikliler Osmanl - Msr harbinden bilistifade Kbrs' iga( ettiler.
1495 Kemal Reis Osmanl hizmetine girdi. kadrga
ile Tunus'a giderek Becaye'de spanyollara hcuma geti. Yedi byk gemilerini ald.
1498 Vcnediklilere kar sefer ald. 1502'ye kadar
srd.
1499 Kk Davut Paa kumandasnda, Burak ve Kemal reisierin de bulunduu 300 gemilik Osmanl
donannas Mora'ya geldi. Papa, .spanya ve Ro
doslular da Venedik'e yardma geldiler. Lepanto
(nebaht) kalesi karadan kuatlmt. Deniz yolunu kapayan Hal donannas ile yaplan ikinci
savata Burak Reis kendi gemisine saldran drt
dman gemisinin ikisini batrd, dier ikisini de
kendi gemisi ile beraber atee verdi. nc a
tmada ise dman yarlarak
ncbaht nne
gelindi. Kale teslim oldu.
1500 Ordu ve donanma Mora'nn gneyindeki Modon'u muhasara etti. Venedik donannas bozuldu. Be gemi ve 600 esir alnd. Kale zapt edildi.
1487

35

Korun ve Navarin de alnd. Kemal Rcis 30 gemi

ile kald, donanma s tan bul'a dund.
XVI. ASlR
1501

1502
1510

200 gemilik Venedik - Fransa donarmas Midilli'yi muhasara etti. Hersekolu Ahmet Paa donanma ile yetiip dman malup etti.
Venedik sulh istemeye mecbur kald. Dra liman ve Ayamavra Adas Osmanllarda kald.
Oru Reis'in, Teke havalisine hkmeden ehide
Korkut'un izni ve yardm ile korsanla bala
mas.

1511

Anadolu'da

Kzlbalk'n yaylmas,

Teke tarafKulu isyan ve bastrlmas.

1512 Yavuz Selim'in saltanat almas.
1512 Oru ve Hzr reisierin Tunus Beyi'ne mracaat
ederek Halk-ul Vad kalesine slenip korsanlk
etmeye balamalar.
1514 ran seferi ve ah smail'e kar aldran Zaferi. Bu sefcrde Yavuz Sultan Selim ordusunun ikmal ileri iin Karadeniz donanmasn ve limanlarnda ah

larn

1515

1516
1516

kulland.

Yavuz Selim, Gelibolu ve Kilithahir istihkfunlar

ile tersaneyi gezdi. Asl tersanenin stanbul'a nakledilerek byk bir donanma inasn emretti.
Piri Pa~ann gayretiyle donanma kuruldu.
Cezayiriiierin daveti zerine Oru Reis'in Cezayir'e giderek urasn spanyollardan almas.
Msr seferi ve Mereidabk zaferi. Bu seferde donanma Cafer Bev kumandasnda olarak skencle-

36

run'a gelmiti. Yolda Cezayir'den gelen Kurtolu

Muslihiddin Reis de donanmaya_katlmt. Ordu
ilerledike donanma da Suriye limanlarn alarak ordunun ihtiyalarn ikmal ediyordu. Sina
lnn geilmesinde orduya yardm etti. 300
gemi skenderiye'ye gelince ehir ve Msr gemileri teslim oldu. Cafer Bey ince (hafif) filo ile
Nil yoluyla Kahire'ye ilerledi.
1517 Kahire nlerinde Ridaniye zaferi. Msr'n zapt.
Yavuz Selim gemi ile Nil zerinden skenderi
ye'ye gelip donannay tefti etti. Yarallar denizden nakledildL.. Hicaz ile Hilafet hakk da
alnd.

Yavuz stanbul'a dnd. Cezayir'de mstakil bir

beylik kurmu olan Barbaros Hzr Reis, eliler
gndererek Osmanl Devletine baland. Kendisine beylerbeyilik verildi.
1520 Yavuz'un vefat ve Sleyman Kanuni'nin salta-

1518

nat.

fethi. Danimend Reis kumandasn

daki SO gemilik bir hafif filo da Karadeniz'den
Tuna'ya girerek muhasaraya katlmtr.
1522 Mustafa Paa kumandasnda 200 tanesi kadrga
700 gemi ve 100 bin kiilik bir ordu ile be ay
muhasaradan sonra Rodos valyeleri teslim oldular. Ayrca 12 ada ile Meis, stanky ve Badrum kaleleri alnd. Rodos merkez olmak zere
adalarda deniz sanca>> kuruldu. Rodos val
yeleri Malta'ya yerletiler (1530).
1523 Barbaros Hayreddin Paa'nn Tlemsen'i zapt.
1529 Viyana muhasaras.
1521

Belgrad'n

37
1531
1533

1534
1535

1537

1538
1539
1539
1540

1541

Barbaros Hayreddin'in 70 bin Endlsly Afrika'ya nakletmesi.

Sultan Sleyman'n Barbaros'u stanbul'a davet
ederek Kaptan- Derya tayin etmesi.
Barbaros, Tunusu zapt etti.
spanyollar 300 gemi ve 24 bin askerle gelip Tunus'u geri aldlar. Barbaros da spanya kylar
n tahrip etti.
Ltfi Paa ordusu 280 gemi ile talya'ya karl
d. Otrant ile Kalipoli arasnda 30 hisar alnd.
Hayreddin Paa 60 gemi ile ayrlarak Msr'dan
gelen zahireleri karlayp Preveze'ye getirdi. s
tanbul'a dnerken Eine, Pares, Nake adalarn
zapt etti.
Preveze Zaferi.
Hadm Sleyman Paa'nn Hindistan seferi. Aden
alnd. Portekiziiierin elindeki Diyu kalesi sarld.
Cezayir Valisi Hasan Paa 30 kadrga ile spanya
sahillerini yama etti.
Venedik sulh istemeye mecbur kald. Harp tazminat ile Mora'daki Meneke ve Anabolu kalelerini verdi.
Beinci Karl (arlken) 200 byk gemi, 80 kadrga ve hepsi 500 gemilik byk bir donanma
ve 25 bin asker ile Cezayir'e saldrd. Barbaros'un
ouBuu olan Cezayir Valisi Hasan Paa emrindeki az bir kuvvetle dman pskrtt. kan
frtna dman donanmasn datt.

1543
1546

Barbaros emrindeki donanmann Fransa ile birlikte Nis'i muhasaras.

Barbaros Hzr Hayreddin Paa stanbul'da vefat etti.

TRK DENiZCiLERNN KULLANDIKLARI

GEM

A.

ETLER

Krekle yryen gemiler:

1. UURMA: Sratli bir kayk olup hafif donanmaya dahildi.

2. VARNA BE FTES: Hafif donanmadan be
ifte krekli sratli kayk.
3. KARAMRSEL: stanbul ile Marmara sahilleri
arasnda ileyen birbuuk direkli ve sivri gen yelkenli, yarm gverteli Marmara kay. Hem krek hem yelkenle giderdi.
4. AKTARMA: Tuna'da kullanlan nehir gemisi.
(Ayrca dmandan alnan ganimet tekneye de bu isim
veri !irdi.)
5. STAIK: Tuna'da kullanlan gemilerden.
Bir dmenci ve sekiz krekisi vard. Nakliyatta kul
lanlrd.

6. iFTE KAYHii: Bir eit nehir kay.

7. BROLK: S yerlere girebile hafif donanma
gemisi. inde yedi sava levent bulunurdu.
8. CELYYE: Nehir ve rmaklarda kullanlan, hafif donanma gemisi.

40
9.

AMLICA:

Tuna'da

ileyen

nakliye gemilerin-

den.
KTK: S sularda ve karma ilerinde
dzce, demeli, ba kalkk ve ieriye
bklm gemi.
Bugnk mavnalara benzer. eitli
nakliye ilerinde kullanlr. Tek krekli ve yelkenlidir.
ll. AT KAYIGI: Timarl spahinin nakli iin ardak ile Gelibolu arasnda kullanlan kk mavna. Drt
kreklidir.
12. KANCABA: Hafif filoya dahil, st ak ve
saliliere sokulur, nehirlere girer bir gemi.
13. AYKA: Alt dz byk kayk. 20 - SO sava
tar. zi, Dinyeper ve Tuna nehirlerinde ileyen gemilerdendir. topla mcehhez olup nehir sahil muhafazasnda kullanlrd. ayka da denir.
14. KAMPAVYE: Hafif donannaya dahil Tuna gemilerinden. Krekli olup haberci gemisi olarak
da kullanlrd.
15. AHTUR: Hafif donanma gemilerindendi ve
Frat nehrinde eya nakli iin de kullanlrd.
16. EKELVE: ki direkli ve boyu on metre civarnda olup byk yk gemilerindendi.
17.KIRLANGI: Hafif domnmann haberleme ve
k<~rakol hizmetlerini gren ve yz kiilik mrettebat
olan bir gemidir. Ayrca tccar krlanglar da olurdu.
18. FRKATF_: 10 - 17 oturakl olup her kreini 2 - 3 kii ekerdi. Hafif donanmadandr, nchirierde
de kullanlrd. Sava srasnda 80 sava tard.
19. KALTE: Ar donanmadandr. Frenkler, kalyota, galita, galyot derlerdi. 19- 24 oturakl olup harn
zamanmda 220 saya tard. Bilhassa dman takip
kin kullanldndan ha tarafnda da topu vard.
10.

kullanlr, alt

41

20. PERKENDE:
Pergendi, birgende veya pergandi de denirdi. Yabanclarn brigantin dedikleri gemidir. 18 - 19 oturakl, ba tarafnda topu bulunan
ar donanma gemilerindendir.
21. MAVNA: 26 oturakl, iki katl, kadrgadan
daha yksek ve geni bir ar donanma gemisidir. Kreklerini r.edier kii ekerdi. Btn mevcudu 600 kadar olurdu. 364 krekisi vard. 24 topu bulunurdu. Bir
veya iki latin yelken kaldrrd.
22. GIRAB: Uzun, ba sivri ve keskin bir ar
donanma gemisi. Gvertesi altnda krek ekilirdi. Sava graplarnn kpeteleri gayet yksek olurdu.
23. KAD1RGA: Frenklerio gali ve galer dedikleri
gemidir. 25 oturakl olup her kreini 4 - 5 kreki
ekerdi. Boylar gayet uzun, ensiz, su ile beraber denecek kadar alak ve son derece sratli idiler. 35 gemici,
196 kreki ve 100 savas vard. Ba tarafnda tane olmak zere 13 topu bulunurdu.
Kadrgann bydr. 26- 36
olup her kreini yedi kii ekerdi. Kaptan
Paa batardesi 36 oturakl olup, SOO kreki, 216 sava ve gemicilerle birlikte 800 mevcutlu idi. Ba ta
rafnda ar ve yanlarda hafif toplar bulunurdu.
Kalyon larn ehemmiyet kazanmasndan sonra Kaptan
Paalar harp srasnda ba kapudane denen kalyona
binerlerdi.
25. BATARDE-i HMAYUN: Padiahlar iin yaplan <<hnkar batardesidir. Teknesi, krekleri, yelken ve direkleri yeil boyal olurdu. Yeil sancak ekerdi. Bir sefere serdar oian vezir bu batardeye biner
H' kendi havran ekerdi.

24.

oturakl

BATARDE:

42

B. Yelkenle Yryen Gemiler:

26. ATE GEMS: Harp srasnda dman donanmasn yakmak iin kullanlrd. ieri yanc maddelerle dolu olup hususi olarak yaplmlard. in
deki gemiciler, hedefe yaklanca geminin arka lurndenize atlayp, arkadaki kaya biner ka-

barlarndan

arlard.

27. ALOPE: ki direinde sbye denen iki kk dz yelken bulunan ambarsz bir gemi idi. Haberleme iii. kullanlr, iinde 62 kii bulunurdu. i.2 topu vard.
28. BRK: Her iki direi kabasorta denen drt
ke yelkenli idi. Zamann en sratli harp gemisi olup
nmbarszd ve 70 mrettebat vard. l.umbarh olan kpe.telerinde 8 kadar top bulunurdu.
29. USKUNA: Birinci direinde kabasorta ve ikincisinde sbye denen dz yelken bulunurdu. 16 kadar
topu ve 90 mrettebat vard.
30. EHTYE: Bykleri , kkleri iki direkli olup 200 kadar mrettebat bulunurdu. itye de denirdi.
31. AGRlPAR: Byk gemilerden olup 16. Asrda
30'dan fazla top tayanlar vard.
32. KORVET: direkli byk harp gemilerinden olup yalnz gvertesinde 20 - 30 topu bulunurdu.
19. Asr balarnda, gemi mrettebat 174 kii fdi.
33. BARA: Hem nakliye, hem harp gemisi olarak kullanlr, kalyon eidinden altlar dz 2 - 3 direkli byk teJ-.nelerdir. 16. Asr balarnda 80'den fazla topu bulunan baralar kulanlmakta idi.

43

34. KALYON:
direkli, yelkenli byk harp
gemisidir. 2 - 3 ambarl olanlar vard. ki ambarl
larda 60 - 80, ambarllarda 80 - 110 top bulunurdu. Bizde ilk olarak kinci Bayezid devrinde yaplm
olan kalyona GKE deniyorrlu ve 2 bin mevcutlu idi.
Fakat gerek kalyon, gerek baralann rzgarsz havada
yrtlmeleri imkansz olurdu.
GKE, BARA, BURTON, KARAKA, KARAYELE,
FRKATEYN, KAPAK ve AMBARLI denen gemilerin hepsi kalyon eidindendir.
35. FRKATEYN: direkli harp gemisidir. Hem
gvertesinde hem de ambarnda top bulunurdu. eitli
byklklerele olanlar vardr. 30 - 70 topu olurdu.
Si.iratli hareket ederdi.
36. KAPAK veya KAYPAK: ki ambarl harp gemilerinden olup gvertesinde ve her bordasnda iki s
ra topu vard. 80 - 110 topu bulunurdu. 800 - 1000
mrettebat ve sava tard.
37. AMBARLI: Kalyon snfnn en bi.iyklerindendir. 17. Asr sonlarnda yaplmaya baland. 110
- 120 topu ve 800 - 1000 arasnda mrettebat vard.

ESERiN YAZMA NSHALARI VE NERE

HAZIRLANI

EKL

Daha k~lay okunnas ve hoa gitmesi n hatra

ve roman ekline_ soktuumuz bu eserin asl GazaviH-
Hayreddin Paa adn tamaktadr.
Gazavatname>>ler islam - Trk kahramanlarnn
din dmaniarna kar gaza ve zaferlerini anlatmak
iin yazlm eserlerdir. Burada olduu gibi bazen bir
kahramann btn gazalarn, bazen de bir tek mhim
gazay mevzu olarak alrlar.
Barbaros Hayreddin Paa ve Oru Reis'in gazalar ok sayda esen: konu olmutur. Fakat bu gazavatnamelerin en mehuru Hayreddin Paa'nn yannda savalara katlm olan Seyid Muradi Reis'in yazm olduu eserdir.
Esasen bu kitap bizzat Hayreddin Paa'nn emri
ve yardm ile yazlmtr. Byle olduu eserin ilk sayfalarnda anlatlmaktadr.
Gazavat- Hayreddin Paa>>, gerek eski ve gerek
yeni yaz ile baslm deildir. Bu ve benzeri yzbinlerce eser, el yazmas nshalar halinde eitli ktphanelerde deerli ecdat yarligar olarak, kendileriyle me
gul olacak himmet erbabn drt gzle beklemektedirler.

46
Gazavat-

Hayreddin

Paalarn

nesir ve

nazm

ha-

linde yazlm olanlar vardr. Biz kitabmz hazrlar

ken stanbul niversitesi K~tphanesinde mevcut olan
drt mensur nshadan faydalandk.
Bu nshalar, Trke yazmalar blmnde 94, 2459,
2490 ve 2636 numaralarda bulunmaktadrlar.
Bunlardan 393 yaprak (786 sayfa) hacminde bulunan 2636 numaral nshay yazs ve dili bakrnndan
en uygun grerek fotokopisini aldrdm ve zerinde altm. B yazma, eserin, zamanmzdan ikiyz sene nce ve yazlmasndan ikiyz sene sonra istinsah edilmi
bir nshasdr.
Ayrca, bilhassa ba taraflarda 94 numaral nshadan istifade ettiim gibi, baz isinierin okunnas vesair hususlarda gerektike teki nshalara da bavur
dum.
<<Gazavat-

ise

Hayreddin Paa>>nn manzum nshaKtphanesinde bulunmaktadr.

Topkap Saray

Yukardaki

izahattan da anlalaca
zere bu
Hayreddin Paa>>nn ilmi bir ne
ri deildir. Eseri halk ve genlik iin hatra ekline sokarak ronanlatrdm. Bu ekil deiiklii ve sadele
tirme dnda, esere mdahale etmedim. Metinde ilave
\Tya karma :yapmadm.
yaptmz Gazavi'tt-

Eseri
ok fazla
tp kolav

fasliara

ve

konumalara ayrdm.

Dilini ise
Cmleleri ksai
hale getirdim. O gnn dil ve ifa-

sadeletirmeye almadm.
anlalr

47
de zelliklerini tayan ve e<>erc tarill havasn veren
ifadeleri ise bilhassa muhafaza ettim. Yerinde brak
lan bu kelime ve tabirleri, kitabn sonuna ekiediim
lgat ksmnda aklamaya altm. Bu izahlar daha
ok eserimizle ilgili manalar iine almaktadr.
Asl glk ise corafi isimlerde ekildi. nk,
eserde geen yabanc yer isimleri Osmanl azndaki
telaffuz ekilleri ile yazlm bulunmaktadr. Bu isimlerin asln ve corafi yerini tesbit etmek ok zor oldu.
Bulduum baz yerler ise pheli kaldndan, bunlar
lgatta (?) iareti ile belirttim.
Okuyucu lgata bakmak zahmetine katlanmasa da
srkleyici ve tarihi gerekiere uygun bir roman okumu olacaktr.

Bu zahmeti gze ald takdirde ise, hayali aan bu

tarih ve corafyadaki yerini tesbit ederek, daha da ok duygulanacaktr sanrm.

gerein

BARBAR OS
HAYREDDiN PAA'NIN
HATIRALARI
GAZAVAT-l

HAYREDDiN

PAA

F:

j
j
j
j
j
j
j
j
j
j
j
j
j
j
j
j
j
j
j
j
j

BRNC FASIL,

BU ESERiN YAZILMASINA,
ASLIMIZIN KMLERDEN OLDUCUNA,
ACAM ORU RES'N ESRLCNE ve
KORSANLIK ETMESiNE
DARDR.

ismillahirrahmanirrahim,
Sonsuz hamd ve kr, varlklar yaratan ve
besleyen Cenab- Hakk'a olsun. Bizi yokluktan varlk alemine kard, iman elbisesi giyJirdi. Biz kullarna dnya nimetleri ve safiHar verdi.
Ve dahi salat selam kflinatn serveri ve mevcudatn iftihari, dnya ve ahiretin
sultan Muhammed
Mustafa sallallahu aleyhi ve selleme, ve dahi arkada
lar ve eviad zerine olsun.
Ve dahi ol drt sekin kul zerine olsun ki, biri
Ebubckr Sddyk, ikincisi mer Faruk, ncs Osman Zinnureyn, drdnc Ali Murtaza'dr. Rdvanuna
hi teala aleyhim ecmain.

Sultan

Sleyman'n

fennam

Ve bundan sonra, sultan-l a'zam ve melik-l muazzam, mmetierin metbuu, Arab, Acem ve Rum reisierinin efendisi, emniyet ve selametin yaycs, adalet ve
ihsann koruyucusu Osman Han'n olu Orhan Han'n
olu Murad Han'n olu Mehmed Han'n olu Bayezid
Han'n olu Selim Han'n olu, es sultan ibn-is sultan
Sleyman Han hazretleri -Allah onun mlkn zamann ve devrann nihayetine kadar devaml
klsn,
amin va Rabbel alemin- bir gn ferman buyurdular
ki:

54

ortaya kp, cihad

Bunun sebebi ne idi? Kimlerdensiniz? Kul taifesinden mi, saiderden mi? Bu zamana
gelinceye kadar ufak byk, karada ve denizde, ne e
kil gazalar oldu ise, batan sona kadar, ne eksik ne
fazla, gerek nazm gerek nesirle, yazp bir kitap dzp
buraya gnderin ki, eskiden yazlm tarihierin yann
da, Hazine-i Amire'mde bulunsun!
Seyyid Muradi
Bu yce fermana can ba stne deyip, Seyyid Muradi'yi arttm.
Seyyid Muradi, emrimdeki reisierden Durak Reis'in batardasnda gazalara itirak eden bir deniz yiidi idi. Gazalarmz nazmla destan edip sylerdi.
Yazdklar ho eyler olup gaziler ezber eder, okur- Sen ve

karndan nasl

meydanna atldnz?

lard.

Muradi'ye dedim ki:

- Baka Muradi! Bizler iin artk dnyada iitil
medik nesne kalmamtr. Hemen arzumuz, bu fani
alemde bir eser brakp ahfadmzn hayr duasna vesilc klmaktr. Nitekim denilmi ki:
<<Er odur ki dnyada koya bir eser
Esersiz kiinin yerinde yeller eser.
Benim dediklerimi nesirle ve nazmla yaz. Bu
dnyada gazalarmzdan sonra bir de kitap koyup gidelim.>>
Muradi benden dinlediklerini, kendi grdklerini
ve teki reisierden duyduklarn kaleme ald. Bylece
bu eser meydana geldi.
Hemen vasiyetim, ibu kitab okuyan din karnda
larmn beni, yoldalarm ve btn mcahidleri hayr
dua ile yad klmalardr, vesselam.

ss
Midilli'de ilk Mslmanlar
Sultan Mehmed Han -Allah kabrini nurlandr
Midilli feth olunup katirlerin elinden

sn- zamannda
alnd.

Sultann

emri ile kul taifesinden baz kimseler,

kaleyi beklemek zere tayin olunup yazldlar.
Bu erierin kalede kalmalar kararlanca, bunlar,
evketl padiah hazretlerine arzhalde bulunup, yle
dediler:
- Bizim burada kalmamz ferman buyurdunuz.
Emriniz can ba stne! Gerektir ki bizim ihtiyalar
mz da gideresiniz. Zira bizler burada bir alay bekar
adamlarz. Bu yer ise bir adadr. Bu taraflarda Mslmanlk yer de yoktur ki onlarla tanp, kendi bam
za bir are bulalm. Elhasl bizim burada byle kalmamz ok zordur. Biz buna raz olmayz. Bize bir are
buluverin.
Sultan Mehmed hazretleri bunlarn arzhallerini
isitip hak verdi:
- Kul afe<;inin <;zleri makuldr. Bunlarn evlermelerine bir vesle gerektir.
Devip. 'i u 1 ec h ile hir emr-i erif gnderdi:
Ol hisarda muhafz kalan kullann, oradaki kafirlerin kzlanndan hangi gzel kz beenirlerse usulnce
nikah tclip ;.bnlar Eer ivlik ile ':ermulerse cebren
alsnlar. -\mma -;erate muhalif .:!masnlar. ~ikah ile
alp evlensnler. 8\lece Jradaki kafirlerle de aralarnda miyet pevda ulup. kalevi muhafaza etmekte kolavlk ola, ve kaleyi ivi hfz edeler.
Bu emr-i erifi alan gazler memnun ve raz oldu-

br.

Gcrcfrircc

'le

.n cl

,., lnlilcr.

56
Babamz

Yakup

Aa

Kale muhafzlarnn iinde, Selanik yaknlarnda

ki Vardar Yenicesi'nden, Yakup Aa da vard. Yiit, dilaver bir er idi. Bir spahinin oluydu. Bahadrlyla
akran genler arasnda mmtaz idi. Katirden ilk kz
alan bu Yakup Aa oldu.
Yakup Aa kafir kzlarndan gzellikte emsalsiz bir
dilberi beenip, nikah edip helalla ald. Zevcesi ile
bir nice zaman dirlik iinde yaad. Drt oullar oldu.
Adlarn shak, Oru, Hzr ve lyas kodu.
te bu Yakup Aa benim babam olup oullannn
ncs idim.
Aam shak

hepimizin ulusu idi. Midilli'ye yerle

Oru, reislie heves
ettiinden bir gemi yaptrp deryada ticarete balad.
Benim de hevesim reislie olduundan, onsekiz oturak
bir tekne de ben yaptrp ticarete baladm.

mi

orada

alr, kazanrd. Aam

Oru Reis'in Rodos

valyeleine

esir

dmesi

Kimseye muhta deildik. Kendi iimizi ileyip rahat yayorduk. Ben, daha ok Selanik ve Eriboz'a sefer ederdim. O tarafara sefer etmek houma giderdi.
Amma, Oru reis, kk karndamz lyas' da
yanna alp am Trablusu'na doru sefer etmek istedi.
Kaza kader bu ~a, yolda giderlerken anszn Rodos gemilerine rast geldiler. Ulu cenk eylediler. Karn
damz lyas ehit dp ecel erbetini iti. Meskeni
cennet-i a'la oldu. Rahmetullahi aleyh.
Elhasl katir gemileri galip geldi. Dertli
aam
Oru Reis'i gemisiyle esir aldlar.

57
Bu kara haber aleme yaylp, Midilli'ye de ulat.
Haberi alnca gerek aam Oru'un esareti, gerek
lyas karndamn ehadeti beni aiatp perian etti.
Sonunda Allah'tan gelene ho geldin, denir. Hkm tek ve kahhar olan Allah'ndr.>> deyip
Olacak olsa gerek ar na-ar,
<<Gerek kalbin gen tut gerek dar.>>
szne uyarak ie are dnmeye baladm.
Aam On'u

yer

altna attlar.

Midilli'de tandm bir kafir bezirgan vard. Daima Rodos'a varp gelip ticaret ederdi. Ad Kirigo idi.
Bu kafire aarnn halini anlattm.
- te yarenlik dostluk bu gnde belli olur.
Dedim.
Kirigo'yu gemime alp, Bodrum'a getirdim. Ben
Badrum'da kaldm. Onu, eline Oru Reis'i kurtarmas
iin onsekizbin ake verip Rodos'a gnderdim.
- Var imdi sen Rodos'a git. Ben burada duraym. Bak gr, karndam Oru Reis ne alemdedir. Ona
gre bana bir haber getir. Tedbirli davran, kendisi ile
gr.>>

Diye tembih ettim.

stne!>>
Dedi.
Bir kefere teknesine binip Rodos'a gitti.

- Ba

Kfrlgo'nun Oru Reis'le

Krigo ne
Gizlice:

yapp

edip,

grmesi

aarola grm.

- Karndan Hzr, sana ok selam ve dualar

eder. Senin haline ok zlp perian olmaktadr. Has-

58
reiin clemiyle gece gndz, Hazreti Yakup gibi ya
lar dknekEdir. Beni sana gnderdi. Seni kurtarmak
iin arder araman syledi. Mal ile mi hile ile mi,
her msl ise, karndam kurtar>> diye bana minnetler cyl:~di, imdi benden hayrl hir haber bekliyor.>>

Diye, bir hir

anlatm~.

Oru Reis, bu szleri duyunca ok sevinip

ala

m:

Berhurdar olsun. Bugnk gnde

gsterdi..
Diye dualar etmi.
Sonra:

karmdal-

git, iine bak. Konutuklarmz sr

bile duymasn. Kendi halinde ol. Ben
bir ekil dneceim. Bakalm ayine-i devran ne suret gsterir. Amma, arada bir yine gizlice birbirimizle
greli m.
<<-

Sen

imdi

tndaki gmlein

Demi.

Bunun zerine ayrlmlar. Kirigo, Oru Reis'in

dediine gre hareket edip,
frsat bulduka aarola
grr harlk yiyecek gibi eyler de verirmi. Ne yapacaklarn konuuyorlarm.

fir
d.

Oru Reis'in Rodos'ta, Santurluolu adnda bir kaRodos'ta ad san maruf bir adamDaima Oru Reis'i gzetir, hatrn alrd.
tand vard.

Oru Reis <<Beni

satn

ah dedi.

Kirigo geldikten bir zaman sonra bir gn, Oru

Reis, Santurluolu'na yle dedi:
<<- Ey Santurluolu sana bir szm var. Eer istersen sylevevim.>>

59
- Elbette, benden hi ekinmeden, kalbinde ne
varsa syle.>>
- Biz seninle dostuz, beni satn al. Sana hizmet
edeyim.
- Pek gzel eer satarlarsa, canma minnet alaym. Ancak bunu belli etmeyelim. Senin sahibin olan
kaptan ve dierleri filan yerde filan dkkanda oturup
cemiyet ederler. Sen onlar gzle. Filan gn gelip de o
dkkanda toplandklarnda sen oradan ge. Amma sakn iki trorafna baknma. Hemen yoluna gider gibi ge
git. O zaman ben seni grr, almak isterim. Eer benim elimden yiyecek nasibin varsa olur biter. Amma
bu sr aramzda kalsn isterim.

Oru Reis bu sz Santurluolu'ndan iitince, esirlik hali deil mi, gya azat olmu kadar ferahlam.
Gnlerden bir gn kaptanlar ve byk kftfirler, o
dkkana oturup cemiyet eylediklerinde, Oru Reis de
bunlar gzetip hemen o dkkann nnden sr'atle
gya bir hizmete gidercesine geip yrm.
Santurluolu, Oru Reis'in getiini grnce:
- Acaba u geip giden esir kimindir? Barekailah her zaman grrm. Buradan geer, hizmetine hemen ate gibi gider. Eer u esiri sahibi satayd alr
dm.

Diye, sahteden ortaya bir sz atm.

Cemiyette bulunan sahibi:
- Benimdir. Eer istersen vereyim.>>
- Syle ne istersin?>>
- Bin altn isterim!
Dkkanda bulunan kaptanlar da araclk edip sekizvz altna Oru Reis'i satn alr olmu.

60

Oru'un bilesi

anlalyor.

O zaman Rodos'ta bir adet vard. Vilayete iki zabit hkrnederdi. Biri derya ilerine, biri vilayet ile
rine bakard.
Amma gr hikmeti sen ki, esirin ii g olur, bu
srada vilayete bakan kafir mrd olduundan, deryaya bakan kafir onun yerine Komandar olmutu.
Yeni oturan bu Komandor, Oru Reis'in satlna
sn istemedi:
<<- Onbin altn vermeye kadir olan kaptan sekizyz altna vermeklik byk aptallktr. Satana haksz
lk olur, buna rzam yoktur.
Dedi.
Santurluolu'na akasn evirip, Oru Reis'i tekrar esir eylediler.
Kirigo'nun

hyaneti

Oru Reis'i tekrar esir etmelerinin sebebi, benim

Rodos'a gnderdiim, ol kafir-i billah, mel'un Kirigo
imi. Yeni oturan kumandana bizi atlam.
Hem benim, karndam kurtarsn diye verdiim
onsekizbin aka yanna kalm, hem de atlnn mukabelesinde, kumandan ona byk mansp vermi.
Baknd! Kirigo katiri kadar islama hayn bir kimse var mdr? Sana dostluk yz gstermesi hemen fr
sat buluncaya kadardr.
Bundan sonra Oru Reis'in hali pek fenalat. Mel'un bir kafir olan yeni Komandor, Oru Reis'i yer alt
na zindana attrp iddetle eziyet edilmesini emr etti.
Eline ayana boazna ar demir zincirler vurup beJava giriftar ettiler. lmevecek kadar ekmek verdiler.

61

Oru'un Komandcr'la

konumas

Mrd olan eski Komandar zamannda vakti iyi gehafif bir demir bilezik varm,
okluk i bile yaptrmazlarm.
Karndam dertli Oru, artk yer altnda kendi
haline yaknp:
<<- Yarab, bu hal nedir? Bana bu azap nerden
geldi?
Diye alard.
Elden ne gelir. <<nnallahe maassabirin deyip AIlah'n kaza ve kaderine raz olup durdu.
Gnlerden bir gn, kendisini bekleyen gardiyana:
- Gel beni bugn buradan kar, Komandor'a
gtr. Onunla konuacak szm var.
Dedi.
Gardiyan:
- zinsiz karmaya kadir deilim. Haber verelim. Eer kar derlerse, o zaman gtrrm.
Cevabn verdi.
imdi hakim olan Komandor'a haber verildi. Getirilmesine izin verince, Oru Reis'i yer altnda ka
rp onun katna gtrdler.
ermi. Yalnz ayanda

On

Reis Komandor'la alay ediyor.

Komandor, Oru Reis'i grnce gazaph bir suratla:

Niye geldin!
Dedi.
Oru Reis:
- Ey sinyor! Bana bu kadar eziyet eylemekten
maksadn nedir? Esirlik yolu bu yol mudur?
-

62
Deyince, kafir:
<<- Ey Trk! Sana edeceim azabn daha binde
biri cra edilmemitir. Sen sekizyz altna paha biip
de gideceini mi sandn? Bak ben adama ne i keserim! Karndan Hzr Reis'in dnya kadar mal ile
Badrum'da senin iin gz kulak olup -Acaba karnda
m unlarn elinden nasl halas edebilirim- diye bu
hileyi hazrladndan haberimiz yok mu zannedersin?
Yoksa sen bizi uyur mu sandn?
Dedi.
Oru Reis de o zaman Kirigo kafirio alaklna
uradn anlad.

Hepsini inkar edip:

Benim bunlardan haberim yoktur. Bunlar benim hakkmda kim sylemise yalan sylemi.
Bu garip halimde bana hadden ar iftira etmiler.
Ben o dinsiz mniHk cmle kainat yoktan var eden
Allahu azimana havale kldm.
Dedikten sonra:
<<- Ama muradn, beni hakikaten satmak ise, beni yine kendime sat.
Diye ilave etti.
Bunu duyan Komandar biraz yumuayp sordu.
<<- Syle bakalm ne verirsin?
Oru Reis:
- Sana btn Rumeli'ni arpalk ve Anadolu'yu
cep harl verdikten sonra nakit olmak zere de yzbin altn vereyim.
Dedi.
O zaman Komandor pr-ate olup:
<<- Haa!

63

Bre diyavolo! Bu ne biim szdr? Yoksa sen

almak istersin!>>
Diye hiddete geldi.
Oru:

beni

maskarala m

Sinyor, sakn benim sozume darlma, zira

meseldir: Byle eyyam- gamn, byle olur nevruzu derler. Sen bana: Karndan teknesini mal ile
doldurmu, seni bir frsatta elimizden
halas etmek
iin Badrum'da bekler imi dedin. O szn cevab
budur. Evvela bu kadar ok maln sahibi olan kiinin
deryada ii ne? Beni tckncmlc bamla aldnz. Sonra
dnp Bize onbin altn ver diye eziyet eylemek Allah'n emri deildir. Makul olan sen bilirsin.
-

darb-

Cevabn

verdi.
Ebedi nci'un ve sermeeli hnzr, Oru Reis'ten bu
nktcli cevab iitince hnzr gibi homurdanp kakd,
yldrm gibi akd. Gazaba gelip Oru Reis'i yer alt
na. yollad. Eskisinden daha fazla eziyet etmeye ba
ladlar.

Ak yzl bir pir

Oru Rcis bu karirden kendisine bir fayda gelmeO gece sabaha kadar Aziz zl-intikam
olan ma'bud-i bizevale tazarru ve niyaz edip Halimi
'>en bilirsin deyip, yzn topraa srp alad ve
dedi ki:
- Ya lahe'l Alemin! Btn kimsesiz kalniara
derman senden olur. brahim Peygambere Nemrud'un
2.teini glistan eden sensin. Yusuf Peygambere zindandan necat veren sensin. Btn zorluklan kullarna
asan eden sensin. Habibin Muharrmed Mustafa hakk
yeceini anlad.

64

iin, ben biare kuluna dahi meded ve imiyet edip, beni u bela girdabndan halas eyle!..
Gzyalarndan, bulunduu yer bala dnd. O
hal ile yatp uyudu.
O gece ryasnda ak yzl bir pir gelip:
- Ya Oru! slam uruna her ne eziyet ekersen
sabr eyle. Ferahn yakndr. Sen sekizyz altn vermeye raz olmutun. Amma buradaki ksmetin kesilmedii iin iin aksi gitti. Allah, seni bir aka vermeden
kurtarmaya kadirdir. Daha ok gazalar edeceksin.
Deyip kayboldu.
Oru Reis, uykudan uyanp:
,,_ Ya Rabbi kr!
Diyerek, sabaha kadar ibadet ve taatte bulundu.
valyelerin

korkusu

Sabah oldukta, btn kafir kaptanlar bir araya

gelip, Oru Reis'e dair aralarnda konutular:
- Bu ne itir? Bizim kumandanmz
deryada
gezmez ve derya ilerini gerei gibi bilmez. Esirlik hali bugn Oru Reis'e ise yarn bizedir. Deryada gezen
adamn bana ok haller gelir. Sen bana elbette u
kadnr ake vereceksin, diye yer altna atp bu denli
eziyet eylemek Allah'n emri deildir.
Diye ittifak edip, cmle kaptanlar, kumandana
varp, bu hali izah edip anlattlar.
Kumandan dahi kaptanlarn szlerinden kmad.
O saat, Oru Reis'i yer altndan karp bir kaliteye
kree kodular.
Oru Reis:

65
<<- Yer altnda olan eziycte gre krek yine nurun ala nurdur. Yarabbi kr, dnya yzn gsterdin!>>
Diye azatlk olmu kadar mesrur oldu,

Sultan Korkut
O sralarda Sultan Korkut Antalya'da bulunmakta
idi. Adet edinmilerdi. Her se"ne Rodoslularn elinden
yz esir satn alp Allah rzas iin azat ederdi. Yine
sene ba yakn olduundan kapcban Rodos'a gnderip, adeti zere yz esir kurtard.
O zamanda, yirmi otuz esir birden azat olursa kendi gemilerine koyup selamet yakasna gtrp dkmek,
kafirlerin adeti idi.
Bu sefer de kapcbann ald yz esiri, Oru
Reis'in krektc olduu kaliteye koyup, bir selamet yakasna brakmak iin muvafk bir rzgarda yola k
tlar.

Oru Reis her lisan bilir bir kii idi. Rum lisan
da ok iyi bilirdi. ok en tabiath, sohbeti tatl bir
kimse olduundan kendisiyle bir kere konuan kimse
ayrlmazd. Kalitenin kaptan ve teki byk kffir
lerle de akalap nsi.yet peyda etmiti.
n

Oru Reis'e kafirlik teklifi

Bir gn kafirlerle sohbet edip, glp oynarken kafirler:
<<- Ey Trk! Sen gzel szl bir kiisin. Bizim lisanmz da ok iyi bilirsin. Mslmanlkta ne buldun?
Gel, dinimize gir. imizde sen de ad san belli bir
adam olursun.>>
F: 5

66

Dedi le -.
Oru Rci; ise:
- Elhamd lillahi ala din-il

slam

ve tevfik-il

ima!

sonra:
Ey aklsz kifirler ve ey sernedi hnzrlar Nedir o ki, kendi ellerinizle dzp yaptnz aa parasndan medet talep edersiniz! Ondan ne fayda olacaktr? Onlar atee atsalar kendilerini kurtarmaya kadir
deillerdir. Yanp kl olurlar.

Kendisine kulluk edilecek Allah'tan baka hibir

fert yoktur. Btn kainiH yoktan var eyleyen odur.
Onun orta benzeri yoktur. Mekandan mnezzehtir.
ve zat- erifi bir hal zere sabittir.
Ve btn gnahkarlann ve sulularn efaats
olan hazret-i risalet ve mcfhar-i mevcudat Muhammed
Mustafa sallallahu aleyhi ve sellem, onun sevgili kuludur. ..
Dive cevap verdi.
n,.;diktcr

Muhammed seni

kurtarsn!

Bunun i.izerine kffirler:

Muhammediniz btn sulutara efaat edecektir, dersin. Bakalm imdi seni bizim elimizden kurtarabilir mi?
Dediler.
Oru Reis:
- Bc:hey kafirler! Yuf sizin aklnza! Benim sadakatim, imanm unadr ki Allah'a ve Resulne yap
an kimse mahrum kalmaz. Yaknda sizin iinizden
-

halas olurum.>>

67

Dedi.
Ebedi kafirler ise:
- Hele sen imdi
eer seni kurtarabilirse
Dediler.

kreini

ek de, Muhammed

kurtarsn.

O gece Oru Reis, btn ihtiyalar veren Cenab-

Kibriya'ya yine dualar edip alayarak, server-i kainat
olan Hazret-i Peygamber'i efaat getirdi, ve:
- Ya lah-el Alemin! Beni u ki.ifir-i mriklerin
iinde utandrma. Lutf edip, ben zayf kulunu, yakn
zamanda k!Jrtar.>>
Diye alayp yalvard.
Oru'tan alarga durun!
Oru Rcis'in forsa

olduu

kalitede bir papaz var-

d.

Bu papaz kafirlere:
- O, Oru Reis dedikleri kafir ile ok konu
maktan saknn. Zira, Mslmanlk bakmndan ok
okuyup bitmitir. Aniarm ki, benden ok yukar papaza benzer. Siz onu aklnzca dininden karmaya alrsnz amma, korkarm ki, o sizin cmlenizi turkuvaz eder. Ondan alarga durun.>>

Diye tembih etmiti. Bunun iin kafirler de onunla eskisi gibi aka lhife etmez olmulard.
Nihayet Antalya yaknlarnda ssz bir kyya yaile yz esiri kardlar. Fakat o gece rzgar muhalif estiinden kalkarnayp, demirli kaldlar. Kalitenin sandal da kaptan iin balk avianmaya gitti. !kr taraf st limanlk idi.
nap, kapcba

68
Byle iken, bir anda byk bir frtna kalkt. yle
ki Nuh tufanna benzedi. Her yeri karanlk kaplad.
Sandal da gelemeyip bir koltukta sindi kald. O gece
nerdeyse gemi helfk olayazd.
Aann kurtuluu

O gecenin iinde, ortalk gz gz grmez iken,

Oru Reis frsat ganimet bildi. mannn bereketi obrak, Hak teala iini rast getirip ayandaki demiri kolayca kard.
<<Bismillahirrahmfmirrahim t!diyerek kendisini denize brakt. Yzerek karaya kt. Yzn yerlere srp sonsuz hamleler etti.
Hemen yola koyulup bir kye vard. Yer gk bilmeyip iki tarafna baknrken bir kocakarck nne
kadt.

Oru Reis'e:
Ey oul! Zahmetli yoldan gelmie benzersin.
Gel bu gece bana konuk oJ.,,
Dedi.
Aan evine gtrp yiyecek neyi varsa nne kodu, yedirip iirdi. Urbacn deitirdi.
Oru Reis de bandan geen halleri anlatp, nasl
firar ederek oraya geldiini nakletti.
Kocakarck ok sevinip:
- kr oul, elhamdlillah. Allah teala sana yol
-

vermi.

Dedi, sevindi.
Kocakancn tarlas

O kyn halk nsafiri pek severlerdi. Oru Reis

kyde on gn elendi, yle ki, Oru Reis'i elden ele

69
gerp

pay edemczlerdi. Kocakarca o geceden sonvermediler.

<<- Sende bir gece misafir olmu,
bizde de olsun!.
Diye, kocakar ile kavga ederlerdi.
Kocakar ise:
- Be adamlar, niin benim misafirimi alrsnz?
Allah teala onu bana misafir gnderdi. Gidinceye kadar benim yanmda cletsin. Varn Allah teala size de
misafir versin.>>
Diye sylenirdi.
Meer yollar zerinde dolap, dmten kalm
tan, hastadan sayrudan, bulduunu evine gtrp, taam yedirip, grp gzetmek bu kocakancn adeti
ra

sra

imi.

Bir tarlas varm ki, onu sadece misafire ikram

iin ekermi. Allah'n emri ile, bir yerde ekin gelmese,
misafir iin ekilen o tarlann ekini, ekmekle tkenmezmi. Ona byle bir bereket inmi.

Papazm kurnazl
imdi, gelelim kafirlere:
O gecenin yarsnda frtna sakin olup sandal da
gemiye geldikten sonra hareket iin hazrla bala
mlar. ..
Sabah olunca bir de baktlar ki, Oru Reis'in yeri
bo. Firar etmi ...
Kalitenin kaptan san sakalm yolmaya balad.
- Gran Mastor'un yanna ne yzle gideriz?
Diye kasfvete battlar.
Allah tefla kafir-i ebedilerin kasavet ve ukubetlerini artrsn.

Bu

kaplann

daha fazla elem ekmesinin sebebi

gidip:
- Bu senin yaptn dciz yolu deildir. Bakarsm biz de unbnn eline deriz. Onlar da bize kendi
koclugunuz yoldur, diye und.:n beter ederler.
Diye syleyenlerden olmasayd. Oru Rcis'in fiar
ctn~s vznd'-'n Gran Mastar'un yannda mahcup olac;!nda, zjyadc skntya dmt.
,nnandor'a

Ou Rei~'in,

syledigi gibi, Allah'n iraycti ile fietmesi ise, kafir!er arasnda onun anlattklarnn
hak olduuna byk delil oldu.
nk Oru Reis onlara yle demiti:
- Yaknda, mabudum olan Cenab- Bari ve !iC
faatm olan Sultan - l Enbiya'nn, beni sizin iinizden kurtaraca muhakkaktr.>>
imeli bu sz kmt. Elhamdli!Hihi hazf min
!azl Rabbi.
Kafirle- ise o zaman, Oru Reis'le istihza edip:
- Sen imdiki halde kreini ek de, Muhammed'in gelsin bizim elimizden seni kurtarsn.
ra

Dcni~lerdi.
imdi malcup

olup, balar aa dt ... Hak tedin dmanlannn balarn daima aa eyleyip

mckhur klsn. Ve asakir-i slam kanndalarnz berdc ve b;tlrdc zerlerine mansur ve muzaffer eylesin.
Fakat gemidek i mel'ur papaz, kafirlerin kalplerine phe diip, hak yola dnmelerini rlcml'k iin:
-- Onlarn Muhammedleri teden beri sihirbazlk la t.n n r bu esiri de sihirle kurtarmasnda aa
alf

cak l' \';r .>

71

Diyerek, mel'unlarn saptk yollarndan ayrlmalaoldu.

Bylece hsran iinde ,ekilip Rodos'a gittiler.

rna nani

A!i

Kaptan'n

kalyononda

Oru Reis kyde on gn kaldk tan sonra, Midilli'ye

gelmek istedi. Fakat yol sapa dtnden gelemedi.
Antalya'ya gitmeye karar verip, kocakarca ve
kyllere veda ederek yola kt. gnde Antalya
ehrine vard.

Antalya'da Ali Kaptan derler, bir kalyon kaptan vard. On alabanda aar gemisi vard. Daima s

kenderiye'ye ilerdi. Kemal sahibi bir kimse olup, garip yiidin anas atas idi.
Oru Reis, Ali Kaptan'n nn duyunca, doru
lup onun gemisine vard:
- Kaptan baba, biz de bu tekkenin abdallarndanz. Uygun grrsen hizmet edelim.
Dedi.
Ali Kaptan da:
<<- Pek gzel oul, ho geldin, safa gc:din! Gemi
benim deil, senindir.
Cevab ilc kabul etti. Oru Reis deniz ad :m ve
reisler zmresinden olduu iin onu ikinci reis r.:yledi.
Oru Reis'in derya ilerinde bilgisi :>cl ziyade idi
Ali Kaptan da <<Yrk at, yemini kendi artrr>> sz
gereince onun hatrn alp oka pay verdi.
Hasl kelam, gemi yklenip, nuvafk bir gnde
kalkp, skenderiye'ye lcnger-cn.lft. uldi!ar.

Oru Reis skenderiye'de Midilli'ye gitmek zere

bir gemi bulunca, hemen l ir n ek tup yazp, bana yolIamt.

72

Kirigo elime geerse

Ben ise, yukarda zikri getii gibi, Kirigo kafirine
onsekiz bin ake verip Rodos'a yollamtm. Onunla
konutugumuz zere de Badrum'da bir haber bekleyip durdum.
Birok bekledikten sonra, Kirigo haynndan bir
haber belirmeyince, Badrum'dan kalkp Midilli'ye dndm. Hem kendi iime bakar, hem de aan halas iin
areler arardm.
Bu srada skenderiye'den gelen bir gemi Oru Reis'in mektubunu getirdi.
Narneyi okuyup da, hali renince sanki l idim
dirildim, ciha cihan memnun ve mesrur oldum.
Oru Reis mektubunda, nnden sonuna kadar,
geen serendimn ve Kirigo nci'ununun yaptklarn, nasl firar ettiini ve Ali Kaptan'n kalyonuyJa skenderiye'ye geldiini anlatyordu.
Kirigo kafirinin hyanetliini renince:
bandan

- Eer elime geerse, burnunu ve

mak nezrim olsun!>>

kulan

uur-

Diye ant ettim.

Kafir

donanmasnn baskn

Oru Reis, skenderiye'de bulunduu srada, az

ve babadrln Msr Sultan'na anlat-

azdan evsaf
mlar.

Msr Sultan da Oru Reis'i huzuruna arp, iltifatlar edip, altn yaldzlarla sslenmi olan kendi kalitesine kaptan tayin etti.

73

srada Msr Sultan,

Hind

taraflarna

gndermek ha~rlnda imi. Oru Reis'i ince donanmas zerine serasker etti.
Sultan, Adana Paas'na emir gnderip:
<<Yanndaki askerle hemen Payas krfezine gelip,
krk para kalite iin kereste kestirip, hazr olduun
da bana haber veresin. nce donanman o tarafa gnderip keresteyi aldraym
Dedi.
Adana Paas da, emir geregnce Payas krfezine
gelip, keresteyi .krdrp hazr etti.
Sultan'a:
<<Emr-i hmayununuz zere kereste hazr olup emrinize amadedir.
Diye haber gnderdi.
Sultan da Oru Reis'i onalt para tekne ile Payas
krfezine kereste getirmeye gnderdi.
Fakat kffir donannas da bunu haber alm. Oru
Reis'in zerine ar donanma ile varp krfez iinde gafil bastrdlar.
Oru Reis h~Hi grnce, btn gemilerini batan
kara ettirip askerlerini karaya kard. Canlarn g
ile kurtardlar. Hepsi karaya kp daldlar.
Oru Reis de srp Antalya'ya geldi. Sultan Korkut o srada orada idi.
Oru Reis korsan oluyor
Oru Reis'in kemerinde ok dnyalk vard. B_u para ile Antalya'da kendi mal olmak zere, onsekiz oturak bir tekne yaptrd. Bu yle bir tekne oldu ki, uan
kua hkmederdi.

74
Teknesini donatp Rodos taraflarnda korsanlk etmeye balad. O taraflarda baslmadk ky kasaba b
rakmad. ok ganimet ald.
Sonunda kffirler toplanp Rodos'a Gr:u Mastor'<:
gidip ikayet et til er:
- Sinyor, bu insafa layk mdr ki, lmradan kur-tulma Oru Reis nfunnda bir forsa, korsan olup zuhur etti. Altndaki onsekiz oturak teknesi ilc uan kua hkmediyor. ilimizi mernlekctimizi atee verip, nice oullarmz uaklarmz tcknesine doldurup gtrp am Trablusu'na satyor. imdi onun errinden
bir yere varp gelemiyoruz. mdat bu hristiyan dma
n diyavolonun elinden!
Dediler.
Oru Reis'i

kstrdlar.

O zaman Gran Mastor divan

toplayp

btn kap-

tanlar ard:

- Baknz unlar ne syler, kulanzla dinleyiniz.

Deyince, ekvaclar bir azdan syleyip feryad ettiler. O zaman Gran Mastor yle dedi:
- te benim kasdm, bu haydudu yeraltndan
karmamakt. Ama siz beni kendi halime komadnz.
Onun byle edeceini ben bilirdim. Yarn bir daha ele
geirin!
Bylece pek ok atp tutup, kafir iken Yahudi oldu.
Kaptan lar:
- Sinyor! Hemen senin mrn uzun olsun. O,
Oru Reis dedikleri diyavoloyu yine buraya getirecei
mizden hi pheniz olmasn. O zaman, istersen ebcdiyen ver altndan karma_,,

75
Diyerek, hemen be alt para yrk tekne donatOru Reis'i ta be ta, bucak be bucak, liman be
liman aramaya baladlar.
Sonunda bir !imanda kstrdlar. Teknesini zaptetJ
tilcr. Oru~ Reis adamlar ile birlikte kap kurtuldu.
Az kald yine yakay ele veriyordu. Hele Allah teala korudu.
Buradan adamlaryle beraber srp Antalya'ya
geldi. Kafirler ise Oru Rcis'in teknesini Rodos'a gtrdler.
Gran M<;stor, kydan bakp da teknelerin alt iken
yedi olduunu grnce, tacn ge atp:
- Hristiyan dman diyavoloyu ele geirmiler!
Diye sevindi.
Amma liman reisi bakp da, tekne Oru Reis'in
amma iinde kendi yok grnce, beline vurup Eek
ten fke alnmazsa, sernerinden alrz sznce, karirliklerinden gemiyi yakp hrsarn tekneden aldlar.
tlar.

Oru, Sultan Korkut'un

yannda

Oru Reis, gemisi elinden alnp da tekrar Antalya'ya dnd srada, Sultan Korkut'a Manisa sanca mansp verildiinden oraya gitmek zere idi.
Sultan Korkut'un Piyale Bey derler bir hazinedar vard. Oru Reis daha nce ona bir frenk olan balamt. Allah iin dostlarlard. imdi Oru Reis'in
bana bu hal gelip de teknesiz kahnca Piyalc Bey, Sultan Korkut'a hali anlatt:
<<- Bir mcahit duacnzdr. Bunlarn btn ile
ri gece gndz, dinsiz kMirlerle ceng u cidal, harb
};:taldir. Sultanm hazretlerinin bir tekne ile bu gazi
kullarn k<vrmalar nivaz olunur.

76

Dedi.
Sultan Korkut da Piyt'le Bey'in ricasn kabul buyurup, Oru Reis'i huzuruna ard. ok izzet ve ikram eyledi.
- Sakn teknenin gittiine elem zere olma, hemen ban sa olsun. Ben seni teknesiz komam. nal
lah kazaya urayan tekneoden daha forsa tekne ,yaparsn.

Dedi, teselli etti.

Eminameler

Sonra, Sultan Korkut, zmir kadsna hitaben u

emirnarneyi yazdrd:
Emrim sana vardkta, ferman- celil'l karlrimi
tayan Gazi Oru Reis olumuza kendi istedii minva! zere bir kalite yaptrasn. Din-i mbin uruna kf
tar- haksariardan intikam alp, ecdat- pakimizi rahmet ile yad eylesin.
Piyale Bey dahi, zmir gmrksne hitaben u
muhabbetnarneyi yazd:
Namem san~ varp, dnya ve ahiret karndam
olan Gazi Oru Reis huzura gelip didar grtkde,
zerinden hsn-i nazarnz diri buyurmayp ilerine
muavenet buyurasz. Ona olan ikram ve sevginiz bana yaplm saylr. Ve hem yle bilesin ki, karnda
mz Oru Reis tarafmzdan vekilimizdir.
Bizim iin yirmiiki oturak olmak zere, bir tekne yaptrasz. Ve ol teknenin zerine mutemed nasb
olunmutur. Hemen sizlere lazm olan budur ki
ne
har giderse sen verip baka iine kanmayasn.
Sultan Korkut'un duas
Piyale Bey, Oru Reis'e, Sultan'n fermann ve
kendi yazd muhabbetnarneyi verip, lisanen dahi ifade etti:

77
- Ey kannda Oru Reis! te elimizden geldii
kadar alp, sen karndam, bedavadan bir tekne
sahibi eyledik. Senin muradn zre, svar alacan tekne zmir kadsna havale olunmutur. Ben de kendim
iin, zmir gmrksne yirmiiki oturak bir tekne sipari ettim. Sen hem kendi teknenin, hem benim teknemin zerine mutemedsin.
Tekneler tamam muradn zere yaplp, btn Ievazmatn, leventlerini zahiresini ikmal ettikten sonra, zmir'den kafkp, gelip Foa'da ya tas n ... Sonra gelip Sultan Korkut'a buluup duasn alasn. Ondan
sonra her ne emr ederse ona gre hareket edersin.
Dedi.
Oru Reis'in sznden

kma.

Oru Reis, Sultan Korkut'a ve Piyale Bey'e veda

ederek zmir'e gitti.
Sultan'n fermann zmir kadsna, Piyale Bey'in
namesini de zmir gmrksne tabrd. kisi de
Ba stne deyip, ertesi gn teknelerin inasna mbaeret ettiler.
Sultan Korkut da, Antalya'dan kalkp
mansb
olan Manisa'ya gelip indi.
Oru Reis, buuk ay iinde, kendi teknesi yirmidrt oturak ve Piyale Bey'inki yirmiiki oturak olmak
zere tamamen yaptnp, donatp, Foa Liman'na gelip, lenger-endaz olup yattlar.
Oru Reis yanna yirmi otuz pak levent alp, kuatp Manisa'ya gitti. Sultan Korkut ve Piyale Bey ile
grt. Teknelerin hesaplarn bir bir ifade edip bildirdi.

Piyale Bey emeklarlarndan Yahya Reis'i kendi

teknesine reis nasb eyledi ve:
<<- Sakn, Oru Reis karndamn rey ve tedbirinde dar i eyleme!
Diye tembih etti.
Oru Reis, Piyale Bey'in yannda gn misafir
oldu. Drdnc gn gayri gitmek iktiza edince, Piyale
Bey, Oru Reis'in nne dp, gtrp, Sultan Korkut'a buluturdu.
Sultan Korkut, Oru Reis iin dua etti:
<<- Allah teala seni kafirler zerine mansur eylesin.
Deyip, srtn sad.
<<- Frengistan
tarafna gidip
orada korsanlk
edin.
Dedi.
Oru Reis de Sultan Korkut'a ve Piyale Bey'e veda edip Foa'ya dnd.
Kaza

yldnm

gibi

O gece sabaha kadar ibadet taat edip, sdk ik,

hacetleri veren Cenab- Hakk'a tazarru ve niyazda bulundu:
- Ya H1hel Alemin! zzctin, celalin hakkyn
ve habibin Muhammed Mustafa hakkyn ve cemi enbiya ve evliya hakkyn, ben zayf kulunu din d
man olan kfEar- haksar zerine mansur ey le... Flsebilillah gazaya niyet ettim. Can ii bam bu yola kodum ... Bismillahirrahmf.nirrahim. Tevekkelt alallah.>>
Oru Reis, bir mbarek saatte gazaya tevecch edip
yola revar oldu. nce Midilli'ye gelip sla eyledi. Hepimiz Oru Reis'in hasrcti ilc vanardk.

71)

Bir gn iki gemisi ile c; du~!- Ll i. Birka gn kalp

hasret giderdik. Sonra yine gn:,.i:;.; binip gazaya yz
verdi gitti.
Gemileri yle vrk kmt ki koduklarna kaza
yldrm gibi aman vemcyip y ~ti?irler;
katklarn
ise gz ap kapay ; ca ya b dar b: r~kp kaybolurlard.

Her kim Al-i Osman'dan dua alrsa

Gnlerden bir gn sehlmetle Pulya yakasna geti. Orada av arayp dolarken iki pare haraya rast
geldi. Allah'n yardm ile aman zaman vermeyip kakp aldlar. Venedik baralar idiler. lerinden yirmidrtbin altn kt. Bete bir teknelerin hakk ktk
tan sonra kalan leventlere datld. Alet edevat alann oldu. Kalan kffirleri esir edip baralar :tee vur
dular. sarn askeri yle tok doyun oldu ki ancak olur.
Hepsi zengin oldular. Nasl zengin ulmayalar ki,
Al-i Osman'dan dua almlardr. Dnyada ihir dedikleri padiah duasdr. Her kim Al-i Osman'dan dua alr
sa, phesiz tuttuu i kolay gelir ... Zira on !.r bir til u
OG'ktr. Kim onlara yan bakarsa onun ba aa olur.
Oru Reis, Pulya tarafnda baralarn alp Rumeli
tarafna geti. Eriboz'a geldi. Burada Terzi Kayas
denen limana girdi. Orada bir mddet yatmak istedi.
e bak ki, !imann azna gelince ne grsnler:
Vcnedik kffi'in gemilerinelen ii pare kalyon ile bir
parc h2ra varm. Bizimkileri grnce hepsi bir araya gt:lip top ateine baladlar.
te ayanza geldik, bizi aln!

kp

Oru Reis'in gemileri geri ekilip, top altndan

lenger-enclaz oldular.. Rcis bunlara: ,,;\hcl edelim,

80

size zararmz dokunmasn>> diye haber gnderdi. Amma

kafirler gemilerin limana girmesine raz olmadlar.
O zaman Oru Reis yoldalarna:
- te grdnz, bu gemiler top atp bizi limana koymak istemezler. Bunlarn byle yapmaktan maksatlar udur, bize yle demek isterler:
Siz mcahit kimselersiniz. Gelip bir limanda hazr katir gemileri buldunuz. Niin gelip almazsnz? Bu
kadar deryalar geer, serencamlar ekersiniz. varp bir
ikar buluncaya kadar cannz kar. Biz, ite ayan
za geldik. imdi bizi aln!
Bize top atmalar, balarna bela satn almaktr.
Hi phe etmeyin ki, bunlarn kazalar yakndr. Zira, biz bu kadar ahd- aman verelim dedike bunlar
bizi rencide ediyorlar. Valiahi ben bunlara Allah All~h diye atarm. Takdirde olacak ne ise o olur.
Dedi.
Asla gz at.nnadlar
Bunlar demekten maksad, leventlerin
gnln
yoklamakt. nk kafir gemileri gayet ateli ve donanm idiler... Bu szlerinin sebebini bilen yolda
lan ise bir azdan:
- Sen bilirsin! Sen ne edersen, biz onu ho grr, ederiz!
Dediler.
Oru Reis de:
- Allah cmlenizden raz ve honut olsun oul
lar! Benim de sizden beklediim budur. Berhurdar
olun. Dnya ve ahirette yUznz ak olsun!,.
Diye cevap verdi.
Hemen sancaklar alp, Glbank-i Muhammed! ekilip, toplar atld.

81

topuna tfeine bakmayp, kulakAsla gz atrmadlar.

ki taraftan hayli cenk oldu. Hakikaten, Oru Reis'in dedii gibi, kazalar yakn olup, belay balarna
Kavi

dmann,

larn kasp; varp attlar.

satn almlar imi.

Hak sbhanehu ve teala inayet eyleyip drdn de

aldlar.

Drt tekneden ikiyzseksenbe kafir esir aldlar.

Cmlesi drtyzden ziyade idi. Bu kadar ganimet mah teknelere doldurdular. yle ki tekneler kaplumbaa
ya dnp kmldamaya iktidarlar kalmad.
Hasl enlik ve admanlk ile Midilli'ye geldiler.
Aam

Oru'la

bulutuk.

Aam shak ve sair akraba ile gidip Oru Reis'i

karladk. pp koutuk, hal ve hatr sorutuk;

sanki leyle-i Kadr'e erdik.

Akraba ve taallukatmzdan gayri, vilayetin btn
fakirlerinin ihtiyalarn da giderdi. Yetim olanlar
giydirip snnet ettirdi. Yetim kzlar ere verip evlendirdi. Rodos'ta esir iken birlikte tuz ekmek yedii yarenlerinden vesair mmet-i Muhammed esirlerinden
ikiyz kadarn satn alp kurtard.
Bir ay miktar Midilli'de yanmzda kald. Hemen
hareket edip, zmir'e doru gidip varp, Sultan Korkut'a ve karmdal Piyale Bey'e buluup grmek
lik iin can atp dururdu.
Bu srada bir haber
lim hazretlerinin tahta
Korkut'un ise canndan
dik ... Oru Reis, Sultan

geldi. Bu haberden Sultan Sech1s ettii, karnda Sultan

korkup firar eylediini ren
Korkut iin ok zld.

F: 6

82
Biz ise byk kanndam shak'la sz birlii edip,
Oru Reis'e nasihat eyled~k:
- Karndamz Oru! imdiki halde buralarda
durman senin iin byk hatadr. Var sen bu k s
kenderiye'de kla. Ne olur ne olmaz! Biz seni habersiz
komayz. Kim bilir, belki bu tekne Sultan Korkut'undur diye, tekneyi ve kazandn alrlar.
Oru Rels

Msr'da

Oru Reis bizim szmz dinleyip, kabul eyledi.

Veda edip, bir mbarek saatte Midilli'den kalkp gittiler. Kerpe adas nnde bir bara aldlar. Ertesi gnde alt tane daha aldlar ... Aktarmalar yedi olup bu
ekilde skenderiye limanna gelip dahil oldular.
Msr Sultan'na Oru ve Yahya Reisierin yedi kta
aktarma ile geldikleri haber verildi.
Oru Reis isem, Payas krfezinde telef olan onalt pare tekne sebebiyle, Msr Sultan'ndan pek gayet
sklrd.

Eer biz Var skenderiye'de kla demiyeydik, s

kenderiye'ye gitmezdi. Hemen bizim szmz tutmak
iin vardyd.
Oru Reis, ganimet tuhfelerinden bir azim hediye
dzd ki, ancak olur. Drt bakire kzolan kz ve drt
mstesna esir gulam ile birlikte hepsini alp ayakcla
Yahya Reis ile beraber byk alayla Msr'a kp varp Msr Sultan'na bulutular.
Kbrs anda be

Oru Reis ve

Venedlk gemisi

ayakcla

Yahya Reis,

Msr Sultan'

nn yanna varnca peke hediyelerini yoflu yolunca

83

verdiler.

Msr Sultan'nn katnda

azim makbule geti.

yle ki, evvel Oru Reis, Msr Sultan'ndan hicap eder iken, imdi Sultan ondan hicap eder oldu. Reisleri konuklayp izzet ve ikramda bulundu. gn
ah sofralar denip, yenilip iildi, rahat klnd.
nc gn Msr Sultan:
- Ey Oru Kaptan} Sana biraz hatnn kald idi.
Amma yine affeyledim. Zira:, Hak teala hazreti affedici kullarn severmi. Bolay kim biz gnahkar kullar
n dahi sevdii kullarndan eyleye ...

Deyip, sadede girdi ve dedi ki:

- Biz seni onalt pare teknenin zerine serasker
nasb edip, kereste iin gndermi idik. Dman baskn verip telef eyledi. Elhamdlillah ki bir
mmet-i
Muhammed'in bile burnu kanarnayp kurtuldular. Bu
bize Hak tarafndan byk bir nimettir ... Amma, sonra yanma gelmediinden bir miktar uzlmtm. im
di affeyledim. Hemen sa olasn.
Sultann

fennam

Msr Sultan, Oru Reis'in bylece

tan sonra, getirdii hediyeler mukabili
mkafat verdi.

skenderiye serdarna

hatrn aldk

birka misli

da bir emir yazp buyurdu

ki:
Oru Kaptan'n ve arkada Yahya Kaptan'n zerlerinden geen kuun kanadn kesesin. Her ne lazm
olur ise veresin. Kaptanlar iin konak ve leventler iin
kla tayin edesin. Yiyecek ve ieceklerini gerei gibi,
gerek kaptanlarn ve gerek leventlerin, veresin.

84
Bunlar skca yazp

tembih eyledi. Reisler Msr

yirmi gn elendiler.
Bir gn Oru Reis, Sultan'a:

Sultan'nn yannda onbe

- Sul tanm! Gelmek iradet, gitmek icazet... Eer

izn-i hmayununuz olursa, varalm skenderiye'de ii
miz zre olalm.,,

Dedi.
Msr Sultan dahi pek makul bulup bunlara izin
verdi. Onlar da ah'a veda edip skenderiye'ye dndler.

skenderiye'den

sefer

Daha reisler gelmezden evvel, Sultan'n skenderi

ye serdanna yazd emir gereince, kaptanlarn konaklarn ve leventterin kialarn silip sprp pak
edip demilerdi.
Hepsi yerlerine yerletiler. Vakitlerini yeme ime,
taat ibadet, zevk safa ve kendi ilerini ileyerek geirip balar bekler oldular.
K

geip, bahar gnleri gelince, Oru Reis ve ayakYahya Reis teknelerini kalafat edip yaladlar. Erzaklarn gerei gibi alp hazr oldular.
Sonra Msr Sultan'na ylece bir name yazdlar.
<<Benim efendim Sultanm Hazretleri,
<<Hak teala rnr-i devletinizi ziyade eylesin. Sayenizde yedik itik, glp oynadk. Serdar Aa duacnz,
her levazmatmz gerei gibi veriyor. Devlet-i aliyyenizde bu kullarmza ve levent gazilere b:r ktlk ektirmedi. Sultanm efendim hazretlerinin tembihlerinden ziyade izzet ikramda kusur komamlardr.
da

85
Teknelerimizi yaiayp hazrlandk, cihad ve gazaya almak zereyiz. Bu mcahit kullarnz hayr
dualarnzda

unutmaynz.

Kbns aklannda

Bu narneyi yazp Sultan'a yolladktan iki gn

sonra, kendileri de kalkp gazaya mteveccih oldular.
Gzel gnlerde Kbrs zerine vardlar. Bir gnde
be adet Venedik marcelyanas aldlar. Ykleri uha,
tfenk demiri ve piree tabancals ve eri pusad idi.
Elhasl, yirmibirinci gn Cerbe adasna vardlar.
Mezkfr mallar deeri demezine Cerbe bezirgfmlar
na sattlar, gazilere pay eylediler. Pay bana, yirmibeer zira' Venedik sayas olmak zere uha ve ikier
ift tfenk ve ikier ift piree tabancals ve yzyetmibirerbuuk altn aldlar. Gaziler kafirden aldklar
ile yle tok doyum oldular ki, ancak olur.
Oru Reis, Cerbe'den skenderiye've giden bir gemi bularak, bununla, Msr Sultan'na en gzellerinden hediyeler gnderdi. Sultan bu hediyeleri alp, Reis'in muhabbetnamesini okuyunca dnyalar onun oldu:
- Dnyada nimet hakkn gzetir ve iyilik bilir
hir adam varsa, olum Oru Kaptan vardr.
Diyerek, dualar etti. Muhabbeti bir iken bin oldu.
Oru Reis ilc ayakda Yahya Reis yine gazaya azimet ederek Kalevra Papa taraflarnda gezip be on
PZ'ra daha aldlar. Salimen yine Cerbe Adas'na geldiler. Burada ganimctlcrini satp zevk safalar eylediler.

Sultan Selim Han

Sultan Selim Han hazretleri tahta geip oturdukdan sonra karnda Korkut'u aramadk ver komacl.

86
bulamad. Sonunda ince donannay Akdeniz'e salmaya karar verdi. stedi ki denizi grbaldan geirip tecesss edeler. ihtimal ki Korkut'u bir yerden bir yere geerken ele geireler.
O zamanlarda Kaptan Paa, bostancbalktan k
ma skender Paa idi. Gayet zalim adam idi. Akdeniz'e
kp deryada iki krckli kayk gezdirmezdi.
Bakp
tefti ederdi.
Ben de bu alvali duyunca:
- imdi denizde gezecek zaman deildir!,
Diye, tekneme buday ykledim, Trablus'a gittim.
Orada buday siyah arpa ile deiip Preveze'ye getim. Orada hem karalar hem teknemi sattm. Yerine
at, ksrak, katr alp Makulur pazarna gelip iki misline satp savdm.

Tekneye

ak

oldum

Sonra Prcveze karsnda olan Ayamavra'ya geldim. Burada karada hazr yeni yaplm daha dcrya
yzne inmemi, yirmidrt oturaklk bir yeni tekne
buldum. Sahibi merhum olmak ile karada kalm
imi.

Amma bir nazenin tekne ki, ancak bu kadar olur.

Belki alemin Behzad' tasvirini edemez.
Ben bu teknenin ak- ftadcsi oldum. Teknenin
etrafnda ksa balanm buza gibi dolap yatar oldum. Ben bu halde iken teknenin mimar grp geldi.
Ustaba beni alc gz ilc tekneye bakar gezcr
grnce Her kiiye sorma asln, bakndan bellidir
fehvasnca, benim reis olup, muradmn bu formaya
gre tcknc vaptnnak olduunu tahmin etmi.

87

Nezaketle

yanap, aadan yukardan

sohbete gi-

riti.

Sonra:
- Aniarm

ki, sultanm hazretleri deniz adarnma

benzersiniz. Nasl tekneyi beendiniz mi?
Dedi.
Ben de:
- Pek ziyadesiyle beendim. Bir yerinde bir kusuru yoktur. Allah sahibine balasn.
Dedim.
O zamana kadar teknenin sahipsiz olduundan haberim yoktu. Meer sahibi Fettah Kaptan namyle maruf bir mcahit gazi imi. mr vefa etmeyip merhum
olmu. Tekne varisierine kalm, onlar da ustaya m
teri karsa satveresin diye smarlamlar.
Ben tekneyi yapann bu adam olduunu bilmediimden:
- Acaba bu tekneyi hangi usta yapt? Bu kalp
ta bana da bir tekne yapsn isterim.
Diye sorunca, adam ustann kendisi olduunu ve
teknenin bylece sathk bulunduunu anlatt: Sonra
benimle sahipleri aramza girerek tekneyi btn takmlar ile birlikte alt kese akaya bana alverdi.
Bu gemiye sahip olduuma pek sevindim. Teknevi gzelce yalatp ykletip Cerbe'ye gittim.

KNC FASIL,

ACAM ORU RES'LE BERABER OLUP TUNUS'A

YERLETCMZE,
ETTiCiMZ GAZALARA,
KAFiR DYARLARINA SALDICIMIZ NAM
BECAYE'DE DTCMZ TUZACA,
KAFiRLER KIRIIMIZA ve
ACAMIN KOLUNUN EHT OLMASINA

ANE,

DAiRDR.

crbe'de karndam Oru Reis'i bulunca dnyalar benim oldu. Grp konuup hal hatr sorutuk. Byk karndamz shak'n ve
'iair akraba ve taallukatmzn selamlarn
syledim. Vatan- asliyesinin haberleri ilc onu tazelen-

dirdim.
Trk yerinin havadislerinden ve Sultan Korkut'un
kemal mertche dikkat ile tefti olunup aranmasndan
haber verip karndam agah eyledim.
Her ikimiz de:
- Trk yerleri karktr, varr Tunus ocana
gideriz. Orada birka zaman eleniriz. Hem de bakarz eer oras kemanmza gelirse,
orada yerleiriz.
mrmz gaza yolunda sarfederiz. nk iin sonu
naslsa lmdr. Bari bu yolda, cihad- fisebilillah, canmz Cenab- Hakk'a teslim klarz.
Diyerek, bu karar zere olduk ve bu ekli en gzel bulduk.

Tunus Beyi'ni ziyaret

Yahya Reis de beraber olarak pare tckne ilc
Tunus'a geldik.
Mecr Tunus Bcyi, deryadan bir ganimct gelse, deyede kulak gstermeyip, gazilerio elinden zorla eker
alrm.

92
Bunu duyunca, mz birleip anlap Tunus
Beyi'ne ziyarete gittik. Kymetli pekeler verdik. Sonra aadan yukardan sohbete girdik.
Bey'e dedik ki:
- Sultanm hazretlerinin gzel vasflarn
ve
adaletini iittik. Ocann iyi adna geldik. Makul ise
urada bize de bir yerceiz gsteriniz. Gaza edelim.
mmet-i Muhammed'in fakir fukaras da ganimet malndan faydalansn, siz ve biz de duaya mazhar olalm.>>

Bunun zerine Tunus Beyi:

- Pek makul. Ho geldiniz, safa geldiniz, Kaptanlar. Ocak sizindir.
Diyerek bize ok izzet ikramda bulundu, hatr
larmz ald.

Halk-ul Vad Burcu

Bize Halk-ul Vad diye anlan burcu kla olarak
mz de yksek ulffe ile yazp taynlanmz
verdi. Biz de Bey ile abd eman eyledik.
Buna gre:
- Allah teala ganimet-i kffardan her ne ihsan
ederse sekizde birini pencik, eliide birini liman hakk
diye verelim. Bu minval zere raz isen, inallah viiayetin marnur olmasna elimizden geldii kadar al
rz. Ve eer istemezseniz ona gre cevap isteriz.
Dedik.
Tunus Beyi ise:
- Behey oullar! Tek hemen Allah teala size seIamet ve ganimct ihsan eylesin. Bana verilmesi adet
olan ey bile size shhatler olsun.
brakt.

93

Dedi.
Bu minval zere kavl karar eyledik.
Bunun zerine k geirmek iin Halk-ul Vad denen burca yerletik. Tekneleri l denize balayp mhimmatlarn mahzenlere doldurduk. Kendimiz zevk
safil, ibadet taat ile vakit geirdik.
Bir yrk korsan perkendesi
Bahar gelip nebatat alemi yeillerle mzeyyen oldukta gayri tekneleri kalafat edip yalamaya baladk.
pare bizim iki pare de Tunus teknesi olman
cmlesi be pare tekne hazr oldu. Bir mbarek saatte gazaya tevecch edip yola ktk.
Benim teknemin nne, yrklkte iz kor yok idi.
Cmlesinin banda giderdi.
Gezerek Sardunya adas zerine vardk. Orada bir
korsan perkendesi aldk. Onu da donatp kendimize
ayakda eyledik. Elli kafir esir aldk. Eer benim tekne olmayayd bu perkendenin tutulmas mmkn olmazd.

Bu perkendenin ne kadar yrk olduunu ura

dan anlamal ki: Ben yetiip, atp, de de bi-avn-i
Huda mayna ettirip aldm. ine aktarmac koyup, perkcnde ile birlikte dnp, ayakdularn yoluna kp forsa da kullandm halde ancak fecir vaktinde onlarla
buluabildim... Kafir teknesini kovalurken bu kadar
aclmz.

Oru Reis, Yahya Reis ve Tunus tcknelerinin reisleri sandal indirip benimkine geldiler.
<<- Gazanz mbarek olsun! dediler.
O gn sofra kurup, yiyip iip, glp oynaclk.

94
Kel da

gibi bara

Biz byle benim teknede zevk safarnda iken,

nerden ktysa, byklkte Kei da gibi bir bara
zuhur etti... Rzgar stnde bizden yana gelirdi. Rzgar altna geince ardnca gitmek iin herkes gemisine
geti.
Benim, Deli Mehmet Reis namnda bir eski kafadar dostum vard. Onu, aldm perkendeye reis eylemitim. Gayet gemici. ve bahadr bir yiit idi. Hasl
benim tutar elim ve grr gzm idi... Ne eit bir
Deli Mehmet olduunu burada da gsterdi.
Reisler, teknelerine gitmek iin davrandklarnda,
bu Deli Mehmet ayaa kalkp:
<<- Ey kaptan babalar! Eer emriniz olursa, u
baraya ben duacnz gideyim. Siz zevkinizde olunuz.
Dedi.
Onlar da:
<<- Pek makul Deli Mehmet! Var Allah yz akl
myesser ede! >>
Dediler.
Amma bara hayli uzayp, teknesini saklamal olmutu. Deli Mehmet dahi iki emberi yisa edip apazlr,madan, harann ardnca a kurt koyuna salareasma
salp, bir ann iinde Deli Mehmet de tekneyi saklamal oldu.
Aam kumanday

bana

brakt

Biz de drt tekne ile az yelken ap aheste aheste

onun kaybolduu tarafa dorulduk. Hem yolum.uza gider hem de Deli Mehmet'i nezaketle korurduk.

95
Kumanda benim dirnde idi. Aam Oru Reis ya
a benden byk olduundan kumanday ona verdikse de, Aam:
- Senin derya ilerinde malumatn benden ok
ve tedbirin de ferasetin de benimkinden artktr.
Diyerek gnl rzas ile kumanday bana brakm
t... Biz Deli Mehmet'in ardnca aheste ah es te gide duralm. Acaba bu srada Deli Mehmet'in ah vali ne idi?

Kafiderin ciimlesl

kam

Deli Mehmet haraya yetimi, iinden kimse gHaraya atp yukar kmlar. Bakrnlar
ki kafirlerin cmlesi kam, dmeni balamlar.
Deli Mehmet ve leventleri de baraya geip, kendi gemilcrini baramn kna balayp yelkenleri kandilisaya balayp suyumuza gelip bizi bekler olmular.
Barann yk ise buday imi.
O sene Tunus'ta buday yoktu. Bizim tekneler harann yanna varnca Deli Mchmet'i selamlayp:
<<-- Gazan mbarek olsun! dedik.
rnmemi.

Yknn
ettik.

buday

olduunu

renince

ok ferah

Aktarmay ertesi gn Tunus'a gndermeye karar

verdik. O gece tekneli teknesine gitti.
Hikmet-i Hda, sabahleyin iki baraya daha rastlayp, onlar da aldk. Birisi bal. zeytin, peynir ve bi
risi Cenova'dan kma kemha ile tfenk demiri ykl
idi. Elhasl her eyden birer miktar alp, krk ambar
haline geldik.
Tunus'a ta.ne da gibi aklarna ve bir korsan
perkendesi dolu ganimet ile bocalayp, selamet ve ga-

96
nimctle yirmibir gnde vardk. Toplar, tfenkler atarak, enlik ve admanlk ile gelip dahil olduk.
Buday

fokaraya

dattk

Btn gaziler tok doyum oldular. inden pencii

ve liman hakkn karp geri kalann karndalar gibi
pay eyledik. Budayn ise yarsn tekneler iin alko
yup teki yarsn fakir fukaraya sadaka dattk. yle ki Tunus'un fakiri fukaras:
- Allah size yardm etsin, ey mcahitler!
Diye alk edip:
- Allah teala bu gazileri rahmet gnderdi. Geli
Ieri beldemize rahmet oldu.
Derlerdi.
Drt ayakda reis, o k da Tunus'ta kiayp baban bekledik. Bahar gnleri gelip, alem yeillikle mzeyyen oldukta, teknelerimizi kalafat edip yaladk.
Mbarek bir saatte beraberce kalkp sefere aldk.

Asker dolu bir bara

nnc gn deyince spanya yakasna gider bir
haraya rastladk. Sultat ykl idi. inde iki byk
kafir varm. Her biri bir vilayete zabit enderilmi
imi. Barada en az drtyz kiifir var idi.
Bara bizim tekneleri kpek yerine saynayp yoluna devam etti. inde sultat ok olduundan ekinmezdi.
Hemen Oru Rcis'c

varp, yanap selamladm:

<<- nallah karnda, nasibimiz budur.

Hemen
seninle sancaktan, Yahya ile Deli Mehmet iskeleden gidelim. Hayr ola!

97
Dedim.
ylece

yaptk. Allah'n izniyle rzgar da kesilip

st limanlk oldu. Hemen nusret-i Huda ve mucizat-
Mustafa, altn ilenmi ibriim sancaklarmz dikip,
toplarmz attk. Glbank-i Muhammedi ekip vogavento edip harann altna sokulduk.
Kafir zerimize yle bir ate at ki, tarif olumnaz.
Drt tekneden yetmi seksen adam ehit oldu.
Sz uzatmayalm iki tekne sancaktan iki tekne
iskeleden alt kere attk. Altsnda da katir tekneleri
geriye pskrtt. Yedinci defada g bela fetih m.
ser oldu. Baray aldk amma gazilerin analarndan
emdii st damaklarndan lezzet verdi. Dtt tekneden
yzelli ehit ile seksen yaral vard.

Oru Reis yara ald

Barada dahi gemici sultat, beyzyirmibe katirden yzseksen katir ve iki zabit sa kalmlard. Geri kalan hep cehenneme gittiler. Bu gazada Oru Reis
de ldrc yara ald. Savuturuncaya kadar ok zahmet ekti.
Baray zapt ettik, iine 'aktarmac koyup otuz
gnde Tunus'a dndk. Tunus halk ettiimiz bunca
bahadrlklar grp tahsin eylediler.
Aktarmada olan eyay karp satp, yine karn
dalar gibi pay eyledik. Baradan ayrca bir kzolan
kz, yetmi seksen papaan, onbe yirmi doan, zaar
ve samsum kmt. Bunlar hepimiz adna Tunus Bevi'ne hediye verdik. Azim makbule geti.

Kafirlerin tela
Ele geirdiimiz
vardkta, o iki byk

harann
kffirden

haberi katir yakasna

tr yas ve matem ey-

F: 7

98

!ediler. Hzr ve Oru Reis isimleri, katir yakalarnda

nam an vermeye balad.
Byk kafirler ve kaptanlar bir araya gelip, aralarnda mavere eylemiler:

- Hristiyjln dman iki ylan peyda olmu, ikisi de bir karnda imi. Birisine Hzr Reis ve birine
Oru Reis derler imi. imdi ylan ejderha olmadan
balarn ezmeye bakalm. Yoksa bunlar gittike kalnlanrlar. Sonra i mkl olur.
Demiler.

Bu fikri isabetli bulup on tane mkemmel kadrga

iine Y'!rar sultatlar koyup km, Cenova ta-

donatp,

raflarna doru gitmiler.

On perkende bizi

arann

Biz ise bahar gelince adet zre tekneleri yalayp,

drt tekne ayakda olmak zere, Tunus'dan ayrlp
Cihad fi sebilillah gaza iin denize aldk. Niyetimiz
Cenova taraflarna doru gitmekti.
Amma gr hikmeti sen ki, bizi bir frka gndo
rusu poyraz alp gtrd. Biz de nne dp gittik.
Cezayir'e yakn Becaye denen kalenin anda DeHkli Ta denen mevkide lenger-endaz olup orada yattk.
Bu sralarda kafirler de Cenova tarafna gitmi,
bizi bulamamlarm. Arar dururlarken, bizleri Becaye'ye getiren frka gndorusu poyraz kafirlere de
eriip, onlar da Becaye semtine getirdi.
Birden, on para byk perkendenin grne d
t haber verildi. Bunlarn bizi arayan korsanlar olduunu anladm.

Reislere:

99
- imdi bu kafirlere
kaamak yuzu gsterip,
top altndan gerei kadar denize aldktan sonra hcum etmek lazmdr. Kazlar ne kadar ok olsa da hepsine bir ahin yeter, demiler.
Dedim.
tMuvafk grp, hepsi
hemen demir alp, yelken krek kamaya baladlar.
Kafirler bu halimizi grnce:
- Bre medet katlar!
Diye, ac ac komaa baladlar.
Kafirleri kafi mertebede denize ekince bir dn
dndk ki. neye uradklarn bilemediler.

Lpucbineyi

aldk

Kaza-y asumani gibi zerlerine ullandk.

Ben
kapudanesine attm. Gazilere Allah'n yardm ile fethettik.
Oru Reis de birini ald.
Yahya ve Deli Mehmet Reisler de birerle aldlar.
Hasl kafirlerden drdn aldk. Alts firar edip
katlar. Varp Becaye kalesinin altna sokulup yattlar.

Biz de yine selamet ve ganimetle eski yerimize

dndk. Fakat Oru Reis gazaya doymam olacak ki:
- Bir ikiyz kadar gazi ile kazaya kp, kale altna saklanan kafir teknelerini dar karaym.
Dedi.
Becaye nnde

sava

Fakat, ben onun bu fikrini beenmedim ve:

Gel karnda, bu .sevdarlan vazge. Zira bu kale altnda bir yz karal olma ihtimali vardr. imdi
-

100

Hak TeiUfmn bu ltfu ihsanna ok krler edelim.

nk bu kafirler bizim iin bilhassa donanp, bizi
aramaya ktlar. te Allah'a kr drdn alp altsn kardk. Gel karnda! Bu bize Cenab- Hak tarafndan byk nusrettir. Bunun krnden dilimiz
ikizdir... Hem dn gece kark ryalar grdm. y
le ki: Senin teknenin alemi baaa olmutu. Ben yine kaldrp yerine diktim. imdi bu hayra alarnet deildir.

Dedim.
Fakat:
Olacak olsa gerek ar-u naar.
Gerek kalbin gen tut, gerek dar.
Oru Reis'e sz kar etmedi.
- Elbette karm!
Dedi.

Oru Reis

tuzaa dt

kiyz levent gazi alp karaya kt. Kafir gemilerine varp baktlar ki, ilerinde kimse yok. Alt pare
kefere te.knesinde bir kimse gremediler. Kale yakn
olduundan kafirlerin teknelerini brakp, Becaye kalesindeki kafirlerin yanna firar ettiklerini tahmin ettiler. Tekneleri karmaya karar verdiler.
Meer tekne katirleri, kaledeki kffirlerle meve
ret etmiler imi:
<<- imdi bu haydutlar, bizim drdmz aldlar.
Onlar kanmamlardr. Varalm altsn da alalm, diye,
ya tekneleri ile denizden yahut asker dkp karadan
bize sarkntlk edecekleri muhakkaktr. imdi siz kaledc, biz tekneterde hazr bulunalm. Geldiklerinde bi-

rer alabanda vuralm. Azizierin himmetiyle ok haydut hellk edip, ayakdalarmzn intikamn alalm.
Diye kavil etmiler.
Oru Reis ve gaziler:
- Teknelerde kimse yok.
Diye yrynce, kafirler gerek teknelerden, gerek kaleden topla kark, yle bir kurun alahandas
vurdular ki, ancak olur.
Gazi karndalarmzn elli altm kadar ehit, bir
o kadar da mecruh dt. yle bir aknlk oldu ki,
anlatlamaz.

Oru Reis, koluna bir misket dokunup, ar yarave kendinden geti. Sa kalanlar da ne yapacaklarn ardlnr. Nitekim: <<Srahi krlrsa kadeh ortada kalmaz; ey saki, ba gitse ayak payidar olmaz>>
land

demiler.
Kiifirlei

Kydaki

bir

kn krdk

ki

hali deryadan seyredip dehete dtk ...

ki i iten gemi, bela deryas hadden am
tr. Hemen can bama srad. Teknelerden drtyz bahadr gazi yiitle beraber karaya kp yetitik.
Dalkl, atetab olup,
kafir-i ebedileri yle bir
k r krdk ki, kra kra mel'unlar kale kapsna dar
soktu k.
yzden fazla kafir-i bidinleri kltan geirip,
yzelli kadarn da diri tutup esir eyledik.
Sonra alt pare klfir teknesini de kydan karp,
kendi gemilerimizin yanna aldk. Kafirler, bu gemileri bari batrahm diye kaleden o kadar top att
lar, rast gctiremediler.
Baktm

102
imdi gemilerimiz ondrt pare olup,
-elhamdlillah- gzel yz akl oldu.

sonu yine

Oru Reis'in kolu

Amma karndam Oru Reis'in kaleaz gitti ve
bu kadar tvana gazi yiitler ehit oldu. Amma are
ne! Hkm vahid ve kahhar olan Allah'ndr, deyip, ondan gelen kazaya raz olduk.
Oru Reis'in yarasn, cerrah hoca sarp tirnar etmeye balad. Amma gn gnden Oru Reis'in zdrab
artp, hali fenalat. Kolu bozulmaya yz tuttu. O zaman cerrahlar bana gelip:
<<- Sinyor k~ptan! Eer karndann o kolu kesilmezse, hesabn boynumuza alamayz. Sonra bize bir
ey demeyesin. Zira kemik kararm.
Dediler.
Kestirmeye raz olamadm. Maksactm Tunus'a varp orada tirnar ettirmekti. Hele Hakk'n yardmyla
nc gn Tunus'a vardk.
Tunus halk bu geliimizi grnce arp, bir hayli korkmular ...
Hal

Tunus

putlu ondrt tekne

halk

ondrt tekne ile

geldiimizi

grnce

korkmular:

Bunlar drt gitti ondrt geldi!

Deyip, on tanesinin aktarma olduuna

inanmam

lar.
Byle zannetmekte haklar da vard. nk karn
Oru Reis'in kaleaz bu kazaya uradndan
beri, gece gndz iim yanar, ah ederdim.

dam

103

Bu klfirlere rast gelmeyeydik.

Diye malzun olurdum.
Bu sebepten, Tunus'a girerken teknelere sancak
bile amayp, hemen hrsz gibi sessizce girdikti.
Bu hal Tunus halk arasnda dedikoduya sebep
olmu. Ondrt pare gemileri arnada olmak zere sancaksz grnce:
- Acaba bunlar Mslman tekneleri mi?
Diye phede kalmlar.
Benim teknenin knda sinyal vard.
Bu nian grnce:
- te Hzr Reis'in teknesi!
Derlermi amma emin olamazlarm. nk on .
pare aktarmalar hep hal putlu kafir tekneleri idi.
Tekneleri demirleyip kyya knca, ii anlam
lar:
- Hzr Reis'in gerek gn gnden artan babadr
lna ve gerek karndama olan sadakatine tahsin ve
lferinler. Hakka ki karnda olunca byle gerektir.
-

Demiler.

On pare aktarmadan, mrd olar.. ve kaanlardan

baka, drtyiizyirmibe esir gtrmt~.
Oru Reis'ln kolu kesildi.
Kanndam

Oru Reis'in hali iyi deildi.

Cerrahiara haber verdirdim ki:
-- Karndamn kolunu kesmeden iyi eden, eer
esir ise azattr. Ayrca istedii on esiri de kurtarsn ...
Eer esir deil kendi bana ise, mizan ekisinin bir
tarafna kendi otursun, br kefesine altn koyaym.
Arlnca mal vereyim ...

104

Bu sozum zerine gerek Mslman, gerek kafir

cerrahiardan herkes, gelip baktlar olmad.
- Kesrnekten baka ilk yoktur.
Dediler.
O zaman izin verdim. Oru Reis'in kolcazn kestiler. Tirnar ettiler, iyice oldu.
Bir gn kolu kesilmi, dekte yaral yatan karn
ctann karsnda hkra hkra gzlerimden
baran- bela gibi yalar revan oldu. Oru Reis dahi benim
aladm grnce durmayp alamaya balad.
Sonra:
- Ey gzmn nfru Hzr'm!
Niin byle ah
edip alarsn, ben kolsuz karndan iin cierini da
larsn! Allah'n verdiine merhaba! Takdir-i Rabhani
byle imi. Onun kazas geri evrilemez ve hkmne
mani yoktur. Elimizden ne gelir. El-hkm bilh1h!. Elhamdlillah ki gaza yolunda oldu. O saadet bana yeter! Nolayd, o zaman sen karndamn szn tutaydm ...
Dedi.
Sonra yine:
- Hata syledim, karnda estafurullah!..
O
zaman senin szn tuttuum takdirde bile, sonunda
yine byle olacakm. Orada olmasa bile baka yerde
takdir-i ezeli yerine gel irdi ... Ho, imdi bununla gemi ola ...
Diyerek hatrn teselli eyledi. Onun ilmi benden
fazla olup, ~Him kii idi.
Elhamdlillah, yaras iyileip ayaa kalkt. Shha
ti eskisi gibi oldu.

105

Endlsl Mslmanlar
O k da Tunus'da geirdik. Bahar gnleri gelip,
yeryz yeil nebatlar ile mzeyyen olup, gazilerio gnlleri blbllerin feryad gibi, cihad iin cf u hurf
a geldii zaman yine deryaya aldk.
Drt kendi teknemiz ve drt de aktarmalardan sekiz pare tekneyi yaiayp hazr ettik ve bir mbarek
saatte kalkp gazaya gittik.
Muvafk bir rzgar ile spanya yakasnda Grnata
denen malale vardk. Bir burnun ucunda gizlenip yattk.
Grnata denen dada Endlsller olurdu. Endlsller ol kimselerdi ki: Resuluilah sallallahu aleyhi
ve sellemin eshab varp oralar feth eylediklerinde, mmet-i Muhammed'den canlar isteyen pek ok Mslman orada kalm idi.

Sonra kafirler bir frsat bulup memleketi tekrar

ellerinden almlar. Mescitleri ykp
yerine kilise yapmlard. Kendilerine ba een Mslmanlar haraca kesip, emeyenleri kati etmilerdi...
Rahmetullahi aleyh.
Mslmanlarn

Kzlar

zorla

alrlard.

Mslmanlar yer altnda mescitler yapp gizlice

namaz klp ibadet ederler idi. Olancklarna Kur'an
retip gizlice okuturlard.
Kzlar olunca, kafirler zorla ellerinden
alrlar,
slam oalmasn diye birbirlerine verdirnezlerdi.
Namaz klp, oru tutup, Kur'an okuduklarn bilirlerse, aman zaman vermeyip atete yakarlard.

lO
Hasl bu Mslmanlar nice nice cevr sitemler
ekerlerdi. AI-i Osman Padiahndan bunlara bir medet olmad.
Bu adamlar sahabe-i gzin silsilesinden idiler. Nice nice okunan tefsirler bunlarn telifleri idi.
Sonralar bunlardan nicelerini teknelere doldurup
Arap yakasna dktk. O zamanlarda olan ahvaller de
inallah yerinde zikr olunur.
Sekiz pare teknemiz ile o taraflar yakp yandr
dk. Kftara ok zararlar verdirdik.

Flamllra Beyi'nin

haras

Gnlerden bir gn el-Emariyye nlerinde gezerken yedi kta haraya rast geldik. Rzgar gayet ok
olduundan birine yetiip alakoduk. tekiler firar edip
katlar. Amma ahkoduumuz bara gayet ulu bara
idi. inde ok mal ve byk kafirler vard. Yedisi de
Hint'ten gelirlermi.
Meer bu yedi bara Flandra Beyi'nin imi. Alt
s selametle varp, yedincinin alnd haberini gti.irdklerinde, kafirler itler gibi i.irp eekler gibi
rmaya balamlar. Yas ve matem girdabna
gark
olup batmlar.
- imdiden sonra bu haydutlar bu
vilayetleri
rendiler, gayri bize rahat yoktur. Hemen bolay kim,
nursuz ve pirsiz ol diyavololardan hakkmz alna.>>
Demiler.

Biz ise, aldmz baray Tunus'a gtrmek iin

Deli Mehmet Reis ile Yahya Reis'i tayin edip gnderdik. Alt pare tekne ile kaldk. Be on giir daha gezip
biz de Tunus'a doru dn edecektik.

107
adasnda

Minorka

Minorka adasna geldik,

endaz olup yattk.

bo

bir

Bu arada kafirler bizden haber

-

Ha

frsat

Diye karar

ganimettir,

tarafna

lenger-

almlar:

varalm bastralm!

vermiler.

Biz de kafirlerin hilelerini duyduk. Demir alp adayana ba vurup drt taraf vardiya edip gzettik.

nn gneydousundan

Ol arada kafir obanlar koyun gdp gezerlerken

bizim tekneleri grnce koyunlar srp dan te
yanna gtrdler. Grnmez oldular.
Gazilere:
- Gelin gaziler, sizinle bugn bir kara gazah
eyleyelim. Alt tekneden onar adam tara kp, hem
cihad fi sebilillah gaza edin hem u koyunlar srn
getirin. oktan beri et yemedik. urada bir kebap
edelim.

Dedim.
Zira Tunus'tan kal elli altm gn olmutu. Hem
azklarmz bir miktar elin ayan ekmiti. Hem yattmz yarda bir pnar suyu kaynayp
akyordu ki
ab- hayattan niane verirdi ... Muradm bir kebap evirtip leventlere zevk ettirmekti.
Gaziler:
- Ba stne!
Deyip, yetmi seksen tane babadr gazi yiit kuanp obanlarn ardnca gittiler.

108
kiyz serho

kafir

dan yokuunu kp

drt yana nazar edince

ki aas ba bahe, akar sular, meyvelerle bir mesire yeri ki, ancak olur.
Amma gr hikmeti sen ki, siH\hh ikiyz kadar kafir o meyve aalar altnda kebaplar evirip tulumlarla bade iip zevk safi ederlermi.
Fakat o kadar serho imiler ki kendilerini bilmez, mest olmu yatarlarm.
Gaziler bu hali grnce, bizim tekin olmadmz
dan pheleri kalmam. nk onlara:
<<- Varn hem gaza eyleyin, hem koyunlar srn
getirin. Sizinle u pnarn banda bir kebap evirip
yiyelim.>>
grmler

Demitik.

Onun iin gaziler, bu hali grnce birbirlerine:

<<- te Hzr

Reis bize, varn hem gaza edin, hem

srp getirin dedii budur. Bu serho kafirlerle gaza edeceiz.
Diye sylemiler.
koyunlar

Meer
serho

olup

koyunlarn

obanlar

yatmlar imi.

rnda obansz

otlar

da onlarla beraber
Koyun srs yanbala

gezermi.

Bu hali gren gaziler, frsat ganimet bilip hemen

azdan gazaya niyet ettiler. Dalkl olup kafire
saldrdlar. Allah'n yardm Hz. Peygamberin mucizesi ve btn enbiy.r ve evliyann bereketi ile yle bir
giri girdiler ki, kafirler neye uradklarn bilemediler.
bir

109
Yetmi

seksen adet kafir

kltan

geip, geri ka-

lanlar:
Mayna sinyor!
Deyip bende ektiler.
Gaziler be alt sr koyunla birlikte kafirleri de
nlerine katp teknelere doru geldiler. Onlar grnce Oru Reis'le kar ktk.
<<- Ho geldiniz, safa geldiniz, gazi beyler! Gazanz mbarek olsun.
Diyerek onlara izzet ikramda bulunduk.
Alt pi\re teknenin leventleri gn tamam yiyip
iip sohbet eylediler. stediimiz kadar koyunu gemilere doldurduk.
Esirlerin ba olan kafiri getirtip sordum:
- Byle pr-silah nereye gidersiniz? Bu gaziterin ellerine nasl dtnz?
Kafir sualime, olduu gibi dorusunu syledi:
- Sinyor Kaptan! Minarka'dan sizin iin on pare
byk perkende donattlar. Sizi yattmz yerde bast
racak idiler. Biz de ikiyz sultat karadan onlara yardm edecektik, bunun iin tayin olunmutuk. Lakin
natura sizinmi, azizler bize yardm etmedi.
O zaman ben de:
- Yuf sizin banza mel'unlar! Azizler dediiniz
ne kpeklerdir! Kim ola da kiiye yardm edeler! te
bu bozuk inancmz yznden, bu daHUet yolunda ebedi
kaldnz. Lakin hidayet mabud-i bizevaiden olur. Dilediini de sizin gibi zulmette klp azizlerle srklendirir ... Elhamdlillah ala dinil slam. Herkese yardm
eden ancak Allahtr. Yoksa sizin aziz dediiniz ne ittir.
-

Dedim.
Bu esirleri alt tekneye datp kree kodurdum.
Buradan kalkp Cenova'ya doru gittik. Yolda drt
pare haraya rast gelip onlar da aldk. Tunus'a gnderdik.
On kalite bizi

ararm.

Oru Reis'le benim m1m u anmz kiltir yakasn

da dilden dile destan olup sylenmeye balad. Katirler yine bir araya gelip bizi nasl ele geireceklerini
meveret ederlermi. On pare kalite donatp bizi aramaya kmlar.
Ko arasnlar: Kiinin yardmcs Allah ola, var
kyas eyle ol ne ah ola. Biz canmz bamz, din-i
mbin uruna feda edip gece gndz cenk cidal, harp
kta! eyIerdik ...
Zapt edip Tunus'a gnderdiimiz drt harann birinden katirler, yelkenli sandala dolup firar etmiler.
Bu sandal deryadan rpnp giderken bizi arayan on
kalitenin zerine varp dmler.
Sandaldakiler hallerini ifade edince katirlerin dertleri debremi. Hemen baralar aldmz yere yelken
amlar. Sanki biz orda balymz gibi...
Kaar gibi

yaptk.

Aradklar yerde bulamadlar

amma, bir zaman
sonra, deryada dolap dururken bize bulutular. Onlar on, biz alt idik. Hemen Oru Reis'in zerine bocalayp seslendim.
- imdi karnda, bunlara da Becaye nnde yap.. ~"ll7 edelim. nce kaamak yzn gsterelim. Hem

lll
bakalm bizden ziyade ayakl mdrlar. Tamam gerei
gibi dilerini saydnda tevekkelt alailah dner
zerine vururuz. Eer biz onlardan ziyade ayakl bulunursak varmayz... Ben sancaktan :5en iskeleden, birer alabanda vurup atarz. nallah nusret bizimdir.
Kararmz zerine fatiha edip kamak yzn tuttuk. Kafirler dahi:
- Haydutlar azizierin himmetiyle dayanarnayp
katlar!

Diye, ac ac komaya baladlar. Kafirlerin kaptan

gemisi gayet yrk olduundan tekileri saklamal oldu. Amma bizimkilerle bir kararda kalp, ne o bizimkilerine girebildi, ne bizimkiler kabildL
Bu halde kalnca, teknemi katirin gemisine dndrdm. Oru Reis de tekiler de yle yaptlar.
ki, alt pare gemi at ba stne gelir.
da kendine bir fayda olacak deil. ..
Korktu. Ayakdalarmn zerine dneyim, dedi. Amma
gayri ne fayda! Bizimkiler yetiti.
Katir

bakt

Ayakdalarndan

Topla kark misketleri yamur gibi yadrdk.

Kimimiz iskeleden, kimimiz sancaktan, ktan batan
atp, eke eke balaynca gaziler dalkl ate olup
Glbank-i Muhammedi ekip, katirin kapudanesine
getiler. Yetmi seksen kadar katir kltan geirilince kalanlar Mayna sinyor! >> deyip anmaya bala
dlar. Elhamdlillah kolayca ele geirip zapt ettik.
Esir edilen y,zdoksanbe katiri teknelere pay ettirip kaptanlarn kendi tekneme getirttim.
Hikmete bak ki, biz katirin teknesine attmz
da rzgar frka iken st limanlk olmutu ... Kafirin

112

kaptan gemisini de donatp kendimize

yediler akna yedi olduk.
Oru Reis bana

kattk alt

iken,

kzd

Kftfirlerin dokuz pare gemisi geride kalmt. im

di biz yedi pare tekne olarak kftfirin gemilerine pocaladk.

Kafirler baktlar ki kaptanlarn alp alt iken yedi

olduk ... Aldmz kaptan teknesinde drt be pare tekne kuvveti vard. Gerek bizim, gerek kftfirin takmn
da ondan byk gemi yoktu.
Kalplerine korku dt. Dnp kamaya balad
lar. Bir miktar artlarndan koup sonra orsa alabanda ettim.
Benim orsa alabanda etmeme Oru Reis
Tekneme yanap, seslendi:

kzm.

- Dman bizden kayor!

Sen orsa alabanda
geldin. imdi orsa alabanda gelecek zaman mdr. Yoksa korktun mu?

,,_ Yok karnda! Korktuurndan deil. Hem sen

de bilirsin ki, Allah'n izniyle korkmam. Mslman
olan kimse katirierden korkmaz. Lakin benim aklma
gelen senin aklna gelmemie benzer. Eer Nedir?
diye sorarsan:
Biri, eski gazilerden rivayet edilmi ki: Kaan
ok koucu olma, ihtimal ki zarar edersin.
Biri de budur ki, imdiki halde teknelerimizdeki
esir kafirler bizden iki kat fazladr. Bunlardan ekinmek lazmdr... lerinden kaptanlarn almamz, byk zaferdir. Bunun krn edelim. Orsa alabanda

113
yatmamz

yine kuvvetli

olduumuzdandr.

Gelirlerse

haznz.

Hatta yerine gre, kuvvetli dmandan kap bakurtarmak byk erliktir ... Deryada gezen gazilerin tedbir ve endiesi, heyecan ve mitten fazla olup,
iskandili elde gerektir.
te ben endieli karndann, ksa akl ile dncesi budur. Dorusunu siz bilirsiniz.
Benden bu cevab olan karndam Oru Reis:
- Aklnla yaa, berhurdar ol karnda! Ben seni yoklamak iin byle syledim.
Diyerek lafn sonunu tatlya balad.
n

Byk

frtna

O gecenin yarsnda bizi bir kble lodos ele ald

ki, el-iyazbillah ... Ne kaba sar, ne kacaa. Nerdeyse har ner olayazdk.
Katir esirleri hemen ambara balk istif edercesine istif ettik. Gverteye muambalarn ektik.
Allah, Allah diyerek rzgar nnce alp aldna
giderim. Niliyeyim are yok. nme ta m gelir, yoksa burun mu kar>> fehvas zere, yedi gn yedi gece
bu ekilde gittik. Sekizinci gn hava mlayimleyip limanlad.

O gn

dn

bayram edip, kurbanlar kesip kazanyiyip itik. Sanki l iken hayata kavutuk. Hafz-l hafzin olan Cenab- Rabblalemin'e
hand seniHar eyledik.
I<Jr

kaynattk,

Midilli'de

Neticede onbirinci gn, Midilli adasna dnp dahil olduk. Vatan sevgisi imandandr denmi ... AkraF: 8

114

ba ve taallukatmzla grp sla-y rahm eyledik. Hal

ve hatrann sorduk.
Hak nzas iin kazanlar kaynatp, yedi gn yedi gece, eli gc yetmez fakirleri yedirip iirdik. Yetimleri sevindirdik. Snnetsiz olan yetimleri aratp
buldurduk. Gnlleri ad olsun diye onlar iin dn
yaptrp, srtarna yeni esvaplar giydirdik. Yetim kalm gelinlik kzcazlar ev ev aratp buldurup eyizi-ni yapp evlendirdik.
Kimsesiz kalm dul karcklar, hizmete gc yelmeyen ihtiyarlar, sakatlan hep hiilli halince grp g:zettik.
arda pazarda yle dellat barttm:
- Askerler tarafndan arda, pazarda akasz
bir habbe eyi alman bana gelsin. nesi gidene uvaldz vereyim. Biz buraya hayr dua almaya geldik Kimsenin rzna malna zarar verecek hatrn kracak, zulm ve taaddi olacak eylere raz deiliz. yle eden
kimseler bizden deillerdir.
Gazilerio kemerleri gaza nimetlerinden sucuk gibi
dolu idi. Kimsenin bir eye ihtiyac yoktu. Bir akalk
eye be aka verirlerdi. Herkes kendi yemesinde imesinde idi.
nsan yle dursun, bir karnca bile incinrnezdi.
Her ey nizarn intizam iinde idi. Halk yemi gibi ey
leri, kendi rzas ile gazilere verir:
- Siz mcahit kirnselersiniz, yiyin afiyet olsun.
Diye yalvarrlard. Gaziler alrnazd.

Siz gazilerden ricam

Iahu

Bu mertebede adalet ile hareket eden gazileri AIaziman din dman olan katirler zerine man-

115

sur ve muzaffer eylemez mi? Yolunca gidilirse, d

man sH1ma hibir ekilde zafer bulamaz. Malup olursak kusur hep bizdedir.
Hemen Allahu aziman, Rabib-i Ekrem hrmetine, karada ve denizde, asakir-i slam karndalarm
z dman zerine mansur ve muzaffer
eyleyiverc.
Amin ya Rabbelalemin!
Gazilerimizin, vilayetli ile byle iyi geinmesinin
bir sebebi de onlarla yaptm bir konumadr. Midilli'ye gelmeden bir gn evvel, denizde yedi pare teknenin gazilerini toplayp divan eylemi:
<- Oullar! Muradmz, inallah, bu k Midilli'de klamaktr. Bu vilayet bizim vatan- aslimizdir.
Greyim sizi vilayetlinin yannda yzmz ak edip bizi hicap altnda komayasnz. Hak teala sizlerin dahi
dnyada ve ahirette yzlerioizi ak eylesin. te siz gazilerden ricam budur. Bak, Oru Reis ve Hzr Reis
bu vilayetli iken askerleri, mmet-i Muhammedi incitip zulm ettiler, deyip, dedikodu etmesinler. Her ne
alm satm ederseniz hatr boluu ile edip
hakkn
kesmcyesiniz. Kadir olduumuz kadar hayr dua almaya gayret edelim.>>

Demitim.

Onlar da bu tenbihimden ziyade yz aardp, duaya mazhar oldular. Hak Teala onlardan raz olsun ...
Onlar ki bir alay gnll asker idiler. Ayp etmeyi murat etseler edemezler miydi? Bizim iki teknem iz varsa, Akdeniz'deki cmle tekneler leventlerindir.
Akraba-y taallukatmza hadden ve kyastan ziyade hediyeler verdik. htiyatan beri eyledik. Byk

 16

karndamz shak'a

da oul oula, kz kza yetecek

kadar ey verdik. O cmlemizin ulusu olup, babamz
yerine sayardk... Hayr duasn aldk.
Oru Reis'in kaleaznn ehid olduuna herkes
malzun olduysa da, amma are ne, yine <<Allah'tan gelene merhaba dediler.
Oru ReJs'Jn

riiyas

Oru Reis bu srada kalbinden niyet eylemi. Gayri sefere niyet etmeyip, karndamz shak ile vilayetinde kalp evlenmeyi dnm.
Bu dnce. ile o gece yatp uyuduunda, eskiden
Rodos'ta esir iken kafirler onu yer altna atp da eziyet iinde bulunurken ryasnda haH\s mjdesini getiren piri yine grm.
O mbarek zat:
<<- Ya Oru! Kalbinden geen fikri brak. Daha
ok gazalar edeceksin. Her halde sana tenbih olsun ki,
mcahiderin reisi, kafir ve mriklerin katili olan karndan Hzr Reis'in rey ve tedbirine muhalefet etme, teslim ol. Geri sen ondan byksn amma isabet
li tedbir ve nusret ona verilmitir.
D~yip kaybolmu.

Oru Reis uykudan uyanp eybin kendisini yokgayet sevinmi. Fikrini de deitirip, artk
ben aciz karndandan hi ayrlmamaya sdk ile bel
balam... Bundan sonra Oru Reis kendisini daha
ziyade riyazata, ibadet- taate ekti.
lamasna

Eairlerl

sattk

O srada ektiri beyleri Midilli'ye geldiler. Krek

iin esir arayp gezerlerdi. Hemen esirleri zindandan

117
kartp huzuruma getirttim. Cmlesi sekizyzyirmi
yedi kafir idi. irileri beyzer tekiler yzer gurua
hep birbiri zerine ucun saymaca, ektiri beylerine satp akalarnn tamamn aldm.

Adet

olduu

zre pencik, liman

hakk

ve

btn
sonra kalan iki-

masraflar orta malndan kardktan

ye bldk, gemilerin hakkn ayrdk.
Geri kalan, daha baka akalarmzia bir araya
koyup, hak zere gazilere pay ettim. Pay bana yzdoksanbeer buuk altn dt. Amma buuunu almayp kalem hakk olarak hocalara verdiler.
Gazilerin evvelden kemerleri dolu idi. Bunu da
alnca daha gani oldular. Allah artrsn.
Onun iin, hocalarna yarmar altn kalemiyye
hakk vermeleri acep deildir. nk zengin ile zrdn aras oktur, zengin hakknda her ne sylenirse olaandr.
Bundan sonra, gazilerin cmlesini huzuruma a
rp, alktan tokluktan,
rahatlarndan sual eyledim.
Herkes ile ayr ayr hatr sorutum.

Orta

kazan

Her teknenin bir kias vard. Kazanlar Orta'dan

Haftada iki kere et verilirdi. Alarla vekilharlar hep nizarn intizam iinde alrd. Bir kimse
kesesinden bir ~ka har etmese Orta mancas ile gzelce geinir giderdi. Amma gazilerin eli iyice genile
diinden istedikleri taam alp piirip yer ierler, Or
ta kazanna bakmazlard. <<Orta kazanna h:ket yok
diye onu battal da etmezler, isteyen can yerdi. Nefis
taamlara alm canlar yemezlerdi.

kaynard.

118
Kazanlarn

her zaman yarsndan ou artard.

vilayetin fakirine fukarasna datr, letirirler
di. Hatta fukaradan bile artard. .. Dua y kantarlada
Kalan

alrlard.

yle, fukaray doyuran gazilerin, Allah katnda i

leri nasl rast gelmez, dmaniarna nice mansur olmazlar!
Ben hal hatr sorunca, gazilerin cmlesi bir az
dan:
- Elhamdlillah kaptan baba! Senin devletinde, halimiz asudedir. Yememiz imemiz, rahatmz yerli yerindedir. Allah teala siz gazi kaptanlarmz uzun
mrle muammer eylesin.
Diye dua ettiler.
Biz de elletimizi ap cmle mmet-i Muhammed
olan karndalarmza dua ettik:
- Hak teala cmlenizden honut olsun. Gerek
dnyada ve gerek ahirette yzleriniz ak olsun.
Gnl isteyen gelir.
Sonra gazilere dedim ki:
- Oullar! Cmleniz bilin ki,
her kim slasma
gitmek dilerse izindir, gitsin. Varsn hasretine kavu
sun. Benimle yine beraber olmak isteyen karnda inallah, babarda burada bulunsun.
Gnl istemeyen
karnda gelmesin, mahzuru yoktur. Gelirken yeni yoldalar da getirirsiniz.
Gaziler hep birden cevap verdiler:
- Gaziler serveri kaptan babamz! Bizim senden lmz ayrlsn. Senin klnn gittii yerde bizim
ha.mz fedadr.

119

Kendi bindiim teknenin ustasn Ayamavra'dan

;\lidilii'ye getirttim. Ona byk tekne yaptrttm.
Birisi yirmibe oturak, ikisi yirmidrder idiler. Yirmibe oturakly kendim aldm. Yirmidrtlnn
birine
Oru Reis bindi. de ok gzel teknelerdi. Teknelerimizin cmlesi on pare oldu.
K orada geirdik. Bahar gnleri yaklanca tekneleri denize attk. Yabca yabca teknelerin eksikierini
gediklerini dzmeye baladk. Etraftan da slac eski
yolda.slar ve veni yoldalar skn edip gelmeye bala
dlar.

NC FASIL,

YAVUZ SELM HAN'A GNDERDGMZ M_UHDDN

RElS'E,
TUNUS BEY'NN HAYINLIGINA,
RNKAR'IN BiZE DUASINA,
BECA YE KALESNN ZAPTINA ve
ORU RES'N CEZA YR' FETHiNE
DARDR.

ahar gnleri gelip, zeminin nebatat yeille

nip, blbln feryad ile gazilerin sevdas
uyanp derya seferini zlerlikleri vakitte ve
bir mbarek eref saatte, karndamz shak'n elin pp duasn alp ve cmle akraba ve taallukatmza ve sfr dost ve yarana, ve vilayetin ycesine ve avamna, ve dahi fakir fukarasna veda edip,
Cuma namazndan sonra Midilli'den kp yola revan
olduk.

Yolda onbe onalt pare bara aldk. Ykleri iyi

beraber gtrp iyi olmayan batrdk. Baralarn bei lebalep deve dii buday, ikisi zeytinya ykl idi. Onbe onalt pare yelkenden erden avretten drt
yz yetmi dokuz kMir ve kafire esir aldk.
olan

Hasl, yedi pare aktarma bara ve kendimiz on

adet tekne ile cmlesi on yedi pare yelken bir arnada
olmak zere ganimetlerle ve salimen, sancaklarmz
ap yirmi dokuzuncu gn Tunus'a vardk.

Tunus'ta
Toplarmz atarak, enlik admanlk ederek Halkl Vad altna lengerendaz olup yattk. O gn, Tunus
iinde erden avretten kimse kalnayp hepsi mcahitlerin reisi Hzr ve Oru Reisler beldemize ayak bastlan> diye seyre gelmilerdi.
Tunus'tan ayrlal dokuz ay onbir gn olmutu.

124

Dini btn olanlar:

Reis bir daha Tunus'a gelmez
Diye kasavet ekerlerken, dini btn olmayanlar:
- Gelmi gelmemi, hemen dnyadan ondan gayri adam yok mu?
Diye haset ederlermi.
Bizim geldiimizi gren fakir fukara ise dn
bayram eylediler.
Gaziler kialarma yerleti, reisler konaklarna k
tlar. Tekneleri bozup pusatlarn mahzenlere koduk.
Her teknenin bir mahzeni vard... Sonra tekneleri karaya ekip aktarmalar boalttk.
Satp savdk, gazilere pay ettik. Pek ok buday
Allah rzas iin fakir fukaraya dattk.
Tunus Beyi bize atlar gnderdi. Binip gittik. Hediyelerimizi gtrdk. Buluup hal hatr sorutuk, sohbet eyledik... Tunus Bey'ine pencikten liman hakkn
dan ve aktarmalarn yar kymetinden yekun olarak
be bin Venedik altn verdik.
Ayrca iki kzolan kz ve drt Ceneviz ua verdik ki on drt, on be yanda, devlet klah banda,
mahbuplukta her biri Rum harac deer, armaan
ettik.
Tunus Beyi ferahlar edip:
- Elhamdlillah yine vilayetimizi kudumnzle
terif eylediniz. Allah teala iki cihanda
yznz ak
eylesin!
Diye ok dualar etti.
kimize de krk giydirdi. kram ile binip konaklannza dndk. Eskisi gibi hatta daha fazasiyle gerek bizim, gerek gazilerin ihtiyalarmz grld.
- Hzr

125

Formentera

baskn

O k da refah iinde geirdik. Vaktiiki bahar gnleri gelip yetiti ve zemin yz yeil nebatat ile donand; on iki pare gemi yalanp hazr edildi.
Evvel on pare idi, fakat Tunus'ta olan iki ayakdamz Deli Mehmet ve Yahya Reisler de katlnca on iki
olduk. Bir mbarek saatte Tunus'dan kalkp gazaya
azimet eyledik.
Birka gn gidip Formentera denilen yere vardk.
Buray basp iki yz kiltir esir aldk. Teknelere pay
edip kree koduk.
Sonra gelip, kilfir yakasnda bir burun ucunda yatarken, kyda demir zerinde yatar bir bara grdk.
zerine Deli Mehmet'i gnderdik. Ky yakn olduun
dan, iindeki kafirler firar edip katlar. Deli Mehmet
baray karp yanmza getirdi.
Meer

yk safi eker imi.

inden altyz

elli
koyup, Tunus'a gtrmek iin Deli Mehmet'i tayin ettim. ly ldrene srtrler demiler ...
sandk eker kt. ine aktarmac

evketl

Hnkar Selim Han

Ertesi ~n drt bara daha aldk. kisi uha kubiri direk seren kereste ykl idi. Amma yle direk ki, onbe onalt kapak kaldrr. Kefere gemilerine
seren direi gelirmi. Bir miktar da katran vard. Drdnc harann yk kurun, barut, top ta idi.
ma,

Velhasl baralann
drd de gzel ganimet idi.
Daha eker aktarmasn yollamamtk. Bu drdn
de alnca, byk ganimet oldu. Hep beraber dndk.

126

Otuz nc gn
Tunus'a dahil olduk.

enlik admanlk

ederek gelip

Gazilerden baka Tunus'un fakir fukaras bile zengin oldu. Aktarmalar boaltp satp savp, ganimet
maln gazilere dattk.
Gaziler nam olsun dye teknelerin bank tahtalar
bile uha dediler. Pay bana yedier buuk kantar eker ve on ikier pastav uha ve yz yirmi beer
top bez kuma pay ettik.

Ama direk seren ykl baray, evketl alempenah Sultan Selim hazretlerine gndermek istedim. O
baradan baka nice hediyeleri gerek Sultanma gerek
erbab- devlete dzp
hazr eyledim.
Ayrca kendi
malmdan iki yz esir kardm.
Bunlar mkemmel
donanm teknelere yerletirip, balarna Kemal Reisin hemiresi olu Muhiddin Reis'i babu dikip serasker eyledim.
Muhiddin Reis, ok sz anlar, zarif adamd. mera kaplarnn usul ve kaidelerinden haberdar kimse
idi.
Bahar gnleri geldikte, mbarek bir gn ve saatte
tekne ve bir bara olmak zere yedi pare ile Tunus'tan kalkp slambol'a doru yola kt.
alt

Hnkar'n duas

Muvafk hava ile yirmi birinci gunu

Asitane-i
Saadcte vardlar. Sarayburnu'nda azim enlikler eylediler. Hnkar dahi o gn Yal Kk'nde imi. Kancaba gelip haber vermi.

127
evketi Hnkfmmza

telhis olundukta, tekrar

gelip Muhiddin Reis'i alp huzur-u padiahi
ye getirmi. O da edep-i padiahiyi yerine getirip :
<<- Hzr Reis kulunuzundur.
Deyu, arzname-i muhabbetnizi takdim klm.
Padiah hazretleri bizzat kendi lisam ile kraat eylemi. Yazlanlar malum olunca, slam Padiah efendimiz hazretleri ellerini kaldrp bana, Oru Reis'e bize yar ve yaver olan gazi mcalitlere azim dualar eyKancaba

lemi:

- Hak teala dnyada ve ahirette mcahit lalalayzlerini ak eylesin. Dnya durduka dmanlar
zerine kllarn keskin eylesin. Ve her halde Allahu
zlcelal, kffar makhu eyleyip, kar:lda ve denizde,
asakir-i islam zerlerine mansur ve muz:ffer eylesin.
Dnyada en byk iksir dedikleri, padiah duas
ve tevecchdr. Biz Osmanlnn nazarma nail olduk.
Allah katnda ve halk yannda nam an ~ahibi, payelerimiz yce ve klcmz keskin olup ara asld.
rmn

Padiah- slam,

Muhiddin Reis'e on kese ake

bahi verip eynine hil'at giydirmi. Ve teknelerin Yal
Kk'nn nne yanamasn, gelen hediyeleri bizzat
greceini emr eylemi.
Yal Kk'ne

isem tekne

yanamak

adet

deil

imi. Padiah- slam bize kemal mertebede muhab-

bet ettiklerinden

yanasnlar

diye ferman

eylemi.

Muhiddin Reis, yoluyla, er kat enlik edip, ne

kadar hediye varsa ikiyz esir kafirin srtna ykletip,
hrmet ve ta'zimle Yal Kk'nn nne gtrd.

128

Herbir esir kafirio yannca stleri balar som

parpar yanp parlar, pak urbalar giyinmi kuan
m birer levent gazi tayin eyledi. Bu ekilde, Padiah
seyr edip pek memnun kald.

srma

Gazilere ellier altn bahi verilip her birine hil'at

giydirip dualar klnd. Gaziler iin kla tayin olunup,
taynatlar verildi. Muhiddin Reis iin mahsus konak
dendi, her levazmat gerei gibi verildi.

Yirmi yedi oturak firkateler

Tekneler, Tersane-i Amire'ye ekilip eksikleri gedikleri miriden dzld, kouldu. Her mhimmatlar
yeniden yeniye yapld. Var evi kerem evi demiler,
halata pusata hacet kalmad.
Bana ve aam Oru'a da mahsus yirmi yedier oturak iki firkate yapld, yle ki, tasvir olunmak zere
altn hulle, klar balar, batarda usul tezhip olunup, tun toplarna ve tun samalarna varncaya kadar miriden donand.
Muhiddin Re is dahi vezir vzeraya varp, devlete
hep yerli yerine datt. Gnlerden bir gn, Sultan Selim hazretleri Muhiddin Reis'i
huzura arp bizlere gnderecei emanetleri teslim
eyledi. ki elmas kabzal kl verdi. Biri Hzr, biri
Oru Reis'e diye, ki her biri birer Rum harac deer.
ki sorgu ve s rtlannza birer hil'at ve iki firkate .gemi
verip:
verdiimiz pekeleri

<<- Byk firkateye Hzr lalam binsin ve brne Oru lalam binsin. Gazalar eylesinler. ki sorgucun
birini Hzr lalam sokunsun ve birini Oru~ !alan sokun

129

sun ve kllarn kezalik, birin Hzr lalam ve birin

Oru lalam kuansnlar ve dmaniara gaza eylesinler.
Dedi.
Ve hatt- hmayun yazp eyitti kim:
,,_ Benim lalalarm reis-l mcahidinler! Taraf-
iihanerne gnderilen
hediye ve pekeleriniz vsll
buldu. Makblle geti. Halil brahim bereketi ile Hak
celle ala sizleri her halde dmanlarmza mansur eylesin.
Duasn tamam edince, Muhiddin Reis dahi yerde,
Padiah'a olan adab yerine getirdikten sonra, hatt-
hmayunu kere pp bana kodu. Emanetleri alp,
veda edip konana geldi. Padiah hediyelerini bir sanda koyup hfz eyledi.
Bana

yaplan

tekneye kendi binip Oru Reis'e yareisini bindirdi. Kendi teknesine de ikinci
ba reisini bindirdi. Elhasl cmlesi sekiz pare gemi
oldular.
plana ba

Sonra tekneleri denize atp yaladlar, her

mheyya oldular.

levaz

matlarn alp hazr

Padiahn gelip Yal Kk'ne oturmasn gzettiJer. Padiah Yal Kk'ne oturdukta Tersane-i Amire'den salpa edip Sarayburnu'nun nne geldiler. Padiah alem iin er kat top
tfenk enlii edip,
muvafk rzgar ile Tunus'a yneldiler.

Yer

altlarnda

namaz

klanz

Biz ise Muhiddin Reis'i hcdiyelerle Asitane'ye gnderdikten sonra on pare teknc hazrladk. Muradm,
eer Allah teala mr verirse
Settc boazna doru
F: 9

130
varp Grnata taraflarndaki din karndalarmz teknelere doldurup slam yakasna gtrmekti. Endlsl
karndalanmz
kurtarmak niyeti ile hazrlklar yaparken gnlerden bir gn Becaye kalesinin drt yann
da adrlarda oturan Arap kabile eyhlerinden mektup
aldm.

Becaye'deki Arap eyhleri mektupta yle demi

lerdi:
Mcahitlcrin reisi, kafirlerin ve mriklerin katili Hzr Reis ve Oru Reis'e selamdan sonra,
Alemlerin Rabbine hamd olsun, sizlere yardm eyledi, nereye ba vurdunuzsa, onun ltfu ve Peygamberin mucizesi ilc yz aklkiar myesser oldu. Kafirlerin
kt kalplerine byk elem ve zdrap dt. Kk
ocuklarn siz gazilerio adm anarak sustururlar. AIl~h teala yardmlarn ziyade eylesin, amin.
Cenab- Hakk'n makbul ve mergub ve mcahit
kullar olduunuz malum oldu. mdi reva mdr ki, bu
saadetli zamanmzda din dmar katir-i ebediler bu
kadar zulm eylesinler. Din uruna hadden ar cevr
cefalarn ekiyoruz. A.ikare namaz klmaya ve evlatlarmza Kur'an retmeye imkan bulamyoruz.
Yer alth:rnda kstebek gibi hivbirimizi gzeterek gizli namaz klarz. Hemen halimiz bir Erhamerrahimin'e kalmstr.
<<Ya ne olur ki, mbarek ayanzla buraya terif
edip buralar da slam nuru ile aydnlk klsanz; olmaz m?
Bu mektubu aldmzda on pare tekne ile sefere
hazr idik. Bu kat gelince niyetimizi Becaye zerine
evirdi k.

131

<<Endls karndalarnz baka zamana

diye niyetimizi sakladk, sabah bekledik.
Muhiddin Reis'in

kalsn>>

dn

Ertesi sabah bir de baktk ki Muhiddin Reis, top

tfenk atarak, en admanlk ederek sekiz pare tekne ile Tunus'a ka geldi.
Varp, Oru Reis'le gidip karladk. Ho geldiniz, safa geldiniz deyip hiH hatr sorutuk.

Muhiddin Reis slambol'da

sona nakl beyan eyledi.

geen alvali batan

Muhiddin Reis'in bindii yeni tekneyi gzden geirince aklm bamdan gide yazd. Padiah efendimizin bana ve Oru Reis'e teberrken yaptrp gnderdii tekneler emsalsiz idiler.
Muhiddin Reis bundan sonra sand ap evketl
Sultan Selim Han hazretlerinin kendi el yazlar ile ina olunan hatt- hmayunlann kard. Tazim zere
yedi kere pp bana kodu, sonra bana verdi. Ben
dahi tazim ile yedi kere bus edip bama kodu k Um
sonra atm, okudum.
Padiah- alem hazretlerinin bu nertebede hayr
dualarna mazhar dtmze had ve kyastan ar
mesnr, ad handan olduk ... Fakiriere hesapsz nal
sadaka verdik.
Amma Muhiddin Reis:
- Bu emanetleri burada
Bir miktar tehir cyle.

verneklic

Demekle, konamza dndk.

izin yoktur.

132

Tunus Beyi'ne ferman

Muhiddin Reis Tunus Beyi'nc varp, Sultan Selim
hazretlerinin ona hitabcn yazlm olan hatt- hmayunlarn gtrd, teslim etti.
Tunus Beyi, Padiah'dan gelen hatt- hmayunu,
tazim ve teclil ile yedi kere pp bana kodu. Ondan
sonra sr katibine verip okuttu.
Buyurmu

ki:

Sen ki Tunus Beyi,

<<Emr-i hmayunum sana geldiktc. Gerektir ki,
cmle alimler, siHihler, havas ve avam ve beldenin sakinleri ve gazilerio huzurlarnda galaba divan eyleyesin.
<<Muhiddin Reis ilc gnderilen, !ahm, mcahitlerin reisi Hzr Kapudan ve Oru Kapudan iin gnderilen, bcrgzar h~'diyclerimi divan ire kendilerine takdim klasn. Devlet ve saltanatmn devamna dua eyleseler gerektir. Mucebince hareket edilip, aksinden ekinile.
Grd ki byle buyurulmu. Tunus Beyi de:
-- iittim ve itaat ettim.
Deyip hemen o saat, ok galaba divan eyledi.
Hatt- hmayun bir alim zata verilip aktan okundu. Muhidclin Reis, Pacliah'n verdii hediyeleri
divan ortasna getirdi.
Bir elmas kabzal klc boynuma asp, bama mcevher sorgu ve cnimc hil'at- ffhire giydirdi. Oru
Reis'c de byle yapld.

Bundan sonra, hil'atlerimizle atlara binip

devlet saltanat ile k ona k larrnza _gittik.

ihtiam-

133
Kurbaa vakvakas

Tunus Beyi bizi kskanm. Padiah tanifndan biikram hi kimseye yaplmamt.

- Bunlarn gidii kaptan paaladr.>>
Deyip, hasedinden tuzak ve tezvire balam.
Mehur meseldir:
Temiz suya, kurbaann vakvakasndan ne zarar!
Bunun gibi, sen hemen Rabbin ile muamcleni drst ey le de kimseden ha vf eyleme ...
Bir kiinin ki yardmcs Allah ola ..

ze

yaplan

Var

kyas

eyle ki ol ne

ah

ola>>

Tunus Beyi ne hali varsa grsn. Ben ise o gece

sabaha kadar Haliki perverdigare dua ve niyaz eyledim.
- Ey alemierin ilah, ben senin zayf bir kulu
num. Padiah kim, ben gnahkar kulun kin. Lakin ben
kuiunu Sultan kullarnn kalbine getiren sensin. Sen
btn meliklerin nciikisin ve haliksm ve raziksn.
Senin fazi kereminle, ben kuluna bu gn dodu.>>
Deyip yzm yerlere srdm.
Ben padiah nazarna uradm, hil'atin giydim,
klcn kuandm. Sorgucun sokundum>> diye, iltifat
divanesi olmadm. Evvelkinden daha ziyade hak ilc
yeksan oldum. Oru Reis de byle eyledi.
Zira denilmitir ki:
Hak ol ki, Huda mertebeni eyleyc ali.

Mbarek

padiah

hediyesi

Sabah oldukta, top atp sancak dkp,

veni tekneye hindim.

ils~m eviedii

padiahn

134

Bu teknc yirmi yedi oturak idi. K ba btn al

hulle tezhip olunmutu. On alt pare tun top ile
elli sekiz tun samas vard.
Oru Reis de, padiah hergzar olan br yeni
tekneye bindi. Onunki de bir formada, bir donannada
ve bir ziynette idi. Yalnz bir bank kk idi. Kendi
tekncierimize baka reisieri koduk. O gn byk en
lik admanlk oldu. Kazanlar kaynayp yahniler, pilavlar, zerdeler piip, gazilerden gayri, Tunus'un gerek
zengini gerek fakiri ol hasbeten liWih iin pien mancadan yedi. Yemedik bir fert kalmad. eker erheti
dersen, kazanlarla ezilip, o gn su yerine eker erheti
iildi.
imdi Oru Reis'le ikimizin kendi mahmz olmak
zere on iki pare tekncniz oldu. On pare tekne sefere
kmak iin hazr ya~l beklerdi.
Pfdiahn
ihsan eyledii, o iki mbarek padiah
hediyesi tekneyi dahi be alt gnde yaiayp hazr ettik.
tn

Kafir

harasndaki

Endlsler

Mbarek bir saat diirp on iki pare tekne olarak Tunus'tan kp gazaya azimet eyledik.
Uygun hava ile yedinci gn Yedi Burunlar nnde
bir biiyk bara aldk. Yk balmumu ve zeytinya
idi. Arap yakasnda yklenmiti. Yz yirmi be katiri
VC\rd. Alp teknelere pay eyledik.
Teknenin iinde otuz krk tane Endls karnda
mz vard.

Bunlar fakir olduklar iin vergi deyememiler,

bu yzden Bediye kalesinin hakimi olan Cakomo on-

135
lar

buna karl)c bir senelik krce koymu. Ama Allah teala, katirlerin bat! fikirlerini bozdu.
Bu karndalarmzn halas olmasna ok sevindik.
Onlar yar- kafadarm Deli Mehmet Reis'in teknesine
kodum. Deli Mehmet Reis'i de aktarmay Tunus'a gtrmeye tayin ettim.
Ne zaman yk gzel aktarma olsa ve bizler daha
gezecek olsak, bu aktarmay Deli Mehmet Reis ile gnderirdim. nk Deli Mehmet i eri ve bahadr yiit
idi. Onbe yirmi katirden yz evirmezdi. Onu ok severdim.

Bediye kalesi nnde

Deli Mehmet gidince biz on bir tekne varp, Becaye kalesi zerire gittik.
Orada bir byk nehir; yani ay vard. Tekneleri
o ayn iine ekip hepimiz piyade olduk. Cmlemiz
ikibin otuz can idik.
kibin otuz can glbank-i Muhammedi ekip,
Allah yolunda cihada niyet ettik. Varp, nce kalenin
altna girip, birden hcum edip, metris alp iine girdik.
Gaziler kafirin topuna tfeine baknayp kalenin
bir yannda lam ap, havaya uurdular. Hemen
dalkl ate-i suzan olup ieri girdiler. buuk saat
ala cenk oldu. Kllar al kanla la'l-renk oldu.
Sonunda, Allah'n yardm, Resulnn mucizesi,
evliya ve asfiyann himmetiyle kafirler, eman, cl-eman diye armaya baladlar.
Kalede lenlerden baka yz yetmibe kafiri
sa aldk. Etraftaki Araplar kalenin feth olunduunu

136
i~itip geldiler. Yirmi binden fazla Arap bana tabi oldular.
Bundan sonra gn dinlenip br byk kaleyi
sardk. Buras ziyade sarp ve ok ateli idi. inde ok
da kMir vard. Bu kale cenginde Araplar da gazilere
yardm ettiler. <<Allah yolunda cihad deyip beraber oldular.
Bu minval zere kaleyi yirmi dokuz gn dvdk.
Kafir gayet zebfn oldu. Sonunda barutumuz bitti. Hemen ayakdalardan birini Tunus'a gnderip barut istedik.
Tunus Beyi:

- Belalarn bulmular!

Diye gazilere barut vermedi. Tekne bo dnd.

Hepimiz belimize vurup:
<<- Eyvah! Gidi kstah!
Diye cmle asakir-i slam melul mahzun olduk.
<<- Biz kafiri, Hakk'n inayeti ile bu kadar zebun
etmiken nasl brakp gidelim.
Diyerek hayrette kaldk.
Gemiler tehlikede

O gece dnceler iinde uyuyonca dmdc, o ak

yzl piri grdm.
Bana:
<<- Tekneleri aydan karp limana gtrcsiniz.
Dedi, kayboldu.
Uyandm.
<<La havle ve la kuvvete illa billah-il
aliyyii azim dedim. Meer ayn ryay Oru Reis de
grm.

137

Hemen gazileri aah edip, metristen kp

gittik. Tekneleri karmaya baktk.

ayn

yanna

Meer o ayn adeti imi. Bu mevsimde suyu eki

!ip, ta gelecek sene o mevsime kadar kuru yatarm.
Kafirler ayn yle olduunu bilirlermi. Biz bilmezdik.

<<Hemen sen yolunda ola gr, erenler meydan bo

komaz demiler. Kffirler bizim tekneleri ayn iinde
durur grnce sevinmiler. Mayorka'ya name uunp
haber gndermiler. Hallerinden yanp yaklp, feryat
etmiler.
Demiler

ki:

Layk mdr ki: Dnan teknelerle gelip, cmlesi

piyade olup, kalenin birini lan ile atp, iine yry edip zabt rabt edip feth eylediler. Mesih'in kullarn helak edip sa kalanlar esir edindiler.
Sonra
gelip bizim kaleyi sardlar. imdi yirmi otuz gndr,
kte k.t cenk ederiz. Bir parmak kadar balarn eviremedik. Ziyadesiyle cengaver herifler. imdiki halde gayet zebun olduk. Ellerinde mahsuruz. Eer bu vakitlerde indat erimczse bizim dahi yanmamz muhakkaktr.

Lakin kalhimizi scak tutan udur ki: Teknelerini

hep ay iine ektiler. ayn kurumasn bekliyoruz.
Amma evvelki adeti zere aym oktan kurumas lazmken geti. Belli ki diyavololarn naturalar yerinde ..
imdi gerektir ki hemen alelacele gelip yetiesiniz. Bu.
gn'de vannda ay kurudukta tekneleri kalnca natura
bizimdir. Azizierin himmetiylc kafirleri krp, su geldiktc tckneleri karp alrz.

138

Kafirlerin sevinci
Amma gr hikmeti ki kad yazarken ayn yabekliyoruz, adeti byledir diye yazacaklarna, Cenab- Hak hazretleri hasiretlerini ba
layp:
<<ay kurudu tekneleri de karada kald diye
yazm lar.
Bu mektubu alan Mayorka kafirleri ferahlanp, bir
ok domuz boazlayp azizlerinin habis ruhlar iin
letirip dn bayram etmiler.
Sevinerek:
- Grdnz m, azizterimizin ruhaniyeti bunlara ne i kesti. Artk korsan tedarik etmeye lzum yok.
Hemen baralarn byklerinden gtrelim ki, esir
edip doldururuz.
Diye karar vermiler.
On bezirgan perkendesine kale iin lzumlu mhimmat ykleyip be alt yz kadar da imdat iin kafir binip alelacele Becaye kalesine dorulmular.
knda kurumasn

Na-murad olma dila ...

Biz bu srada gemileri aydan karm idik. Daha
yelkene b iner b inmez aya bir de baktk ki, ne grelim!
ay suyunun yerinde yeller eser... Sanki nceden burada hi su yokmu gibi oldu.
Meer gazilerin, bizim onlar metrislerden karp,
tekneleri almaya gtrmemize hatriar krlm.
- Kale gayet zebun olmu iken, kafire byle nefes aldrp tekne karmaklk ne demektir? Malclk
damarlar m tepreti ?
Diye syle~miler.

imdi

kendi gzleri ile ayn halini grdklerinde:

Bu reisler saliden bo adamlar deilmi.
Diye ap hayrete battlar.
Bylece yelken ap zgn malzun giderken Mayorka'dan gelmekte olan mhimmat ve asker ykl
on pare bezirgan perkendesini grdk.
Na-murad olma dila dtn ise
bahr-i gama,
Hele emva- felaket geer inallah.
Hepsi de azna kadar ykl olarak pusun iinden
-

ka dtler.

Ykl on perkendeyi grnce bunlarn kaleye yariin geldik;lerini anladm. Hemen Oru Reis'in
zerine bocalayp :
- Karnda! nallah bunlar hep bizim ksmeti
mizdir. Hemen her birimiz birine varalm.
Dedim.
Karaku gibi szlp zerlerine gittik.
Kftfirler
grdler ki hal baka, teknelerin dahi byle baskna
asla davranacak halleri yoktur. Gayri pruvalarn geldikleri yere evirdiler.
Varp yetitim. Oru Reis ile peimden tekileri
dmen suyunda geldiler. Glbank-i Muhammedi ekip kafirlerin zerine hcum kldk. Kaza-y asumani
gibi birer yaylm vurup ata koduk.
Elhamdlillah bi-avn-i Huda ve mucizat- Mustafa katirlerin onu da necat bulmayp gaziler feth eyleyip aldlar.
Cmlesi bin yz kftfir idi. Yedi yz seksen biri sa
idi. Hepsini muhkem demire zincire vurup baladk.
On aktarmay Cicel kalesine gtrmek iin Oru Reis'i
dm

140

tayin ettim ki, Lifirieri kaleye gtrp zindana kayalar. Zira esirler ok olmakla tekmlerde durmasndan
korkulu -.

Bediye kalesinin

zapt

Oru Reis bu on aktarma ile kafir esirleri kaleye

gtrp zindana kodu, mhimmatlar da mahzenlt:re
doldurdu. Cicel kabilesi, Oru Reis'in o tarafa gelmesinden pek nesrur olmulard.
Ben ise Oru Rcis'i aktarmalarla gnderdikten
sonra benimk kalan on tckneden be yz yiit mcahidi seip kuandrp Delikli Ta denen verden karaya dktrn. Da yolundan yabca yabca geri Becaye kalesinc gitmelerini syledim.
Kendi on pare teknelerimizin kna Katalan bandralar dikip Eecye !imanna doru gittik.
Bu srada olup bitenlerden habersiz bulunan kafirler, Mayorka'dan imdatlarna gelecek olan on pare
tekneyi bekliyorlard. Kendilerine mhimmat ve asker gelecek diye gzleri yollarda idi.
Bizim on pfrc tcknenin hal ptlu sancaklada
limana doru geldiini grnce :
- mdadmz geliyor!
Diye azim enlik eylcdiler. slam teknelerini kendilerine yardma gelecek tekneler kyas cylediler.
Sonra kale kaplarn ap imdatlarna gelen tckneleri karlamak iin yahya dkldlcr. O zaman da
yolund;.m gelen be yz mcahit inayct-i Hak'la kaleye frsat buldular. Dalkl . ate-tab olup, dahi
<<Allah Allah sad;,s ayyuka ser ekip kaleye yry
ettiler. Kolavca zap! edip aldlar.

141
Yalya dklen kafideri ise tekncierde olan gaziler birer yaylm top kurun alabardas ile vurdular.
Sonra dalkl olup kafirlerin kalp cerahlarna girip
yle kl urdular ki, kafir kellesinden tepeler oldu.
Kafirler Mayna sinyor! diye anmaya baladlar.
Sa kalanlarn da cmlesini esir ettik.

Becaye'nin etraf ve civarnda oturan Arap eyhleri

ve murabtlar gelip bana biat ettiler. Kafire verdiklerinin yars kadar vergi deneklii kavl karar cyledik.

SiHih mahzenleri kurduk.

O gece bize bu rtbc kuvvet ve nusret baleyleyen
Rabblalemin'e linlerlc tazarru ve niyaz kl

Cenab-
dm.

Yzm seedelere koyup :

<<- Ey alemierin Rabbi! Kap senin kendi kapn!
Sdk ile senin kapn tutanlar haa ki mahrum kala!
Tunus Beyi, ben zayf kuluna cimrilik gsterdi ise sen
cmert padiahsn.
Deyip sabaha kadar
dim.

Tanrma

ibadet taat cyle--

her
kni

Tunus Beyi'nc pek ziyade hatrn krlmt. Amma

ey niyete gredir. Hemen sen Rabbin ile muamcdoru eclcgr.

bir

~aatte

G<nimetlcrlc
m~nna

ve

ykl olarak ve selametle mbarek

Bccayc'dcn kp on pare teknc ile Cicel ligeldik. Karndam Oru Reis ilc gr~p hal

hatr sorutuk.

Karndam alnmdan \'C

iki gzmden pp:

142
-- Gazan mbarek olsun!
Dedi. Tedbir ve aklm tahsin eyledi.
Aktarmalar ve btn ganimet
mallarn, barut,
kurun ve cenk aletlerinden gayrsn hep sattk. Ortaya koyup gazilere taksim ettik. Cenk aletleri olan mhimmat hesabnca mahzenlere koyup anahtarn beldenin eyhine verdik. Hemen salt barut sekiz yz kertel idi. teki cenk aletleri hesapszd. Velhasl ol on
pare teknenin mhimmatn hep mahzenledik.
ktiza ederse elimizin altnda bulunsun dedik. Tunus Beyi'nden barut isteyip de vermemesi kalbirnde
ate idi.
Nitekim:
<<Ey birader peke sakla rzkn etme telef,
Dmana kalrsa kalsn, dosta muhta olma tek.
Demiler.

Kafirlere

kyamet

koptu.

Kafir yakasnda ise, Becaye kalelerinin feth olunup alnd haberi duyuldukta, kafirlerin bana kya
met kopmu. Hele yardma varp da esir olan on pare
teknedeki kafirlerin akrabalar Mayorka zabitinin bana kalkp:

<<- Sen Arap yakasnn ylandan yandan hali olbilmez miydin ?

Diye takaza eylemiler.
Mayorka zabiti de ahvali Kral'a ifade cylemi.
Kraldan ordine gelip:
<<-- Ol imdada gidip esir olan kullann her ne kadar var ise varp kurtarasn.
Dive emr edilmi.

madn

143

Mayorka zabiti de hemen bir Fransz martikasna

iki papaz koyup elli altm sandk aka ile Cicel Umanma kageldi.
Biz de hemen geliine gre artk e bee bakmayp, btn esirleri verdik. Evvel esir olanlarla sonrakilerin hepsini paraya evirdik. Gazilere pay ettik.
nk esirler ok fazla olup zabt olunmas pek g
idi.

Oru Rels, Cezayir yolunda

Benim ve Oru Reis'in adlarmz bu fetihlerden
sonra yz akl ile etrafa yaylp dillerde sylenir oldu.
Gnlerden bir gn Cezayir eyhlerinden ve ulu muCicel'de iken bir mektup aldk.
Mektupta:
Siz, siz ki gazi Hzr Reis ve gazi Oru Reis, selamdan sonra,
Duyduk ki, Allah'n yardm ve Peygamberin mucizesi ile Becaye kalelerini feth-i ftuh eyleyip, nur-u
slam ile mnevver klmsnz.
Allahm! Mslmanlar
kafirlere kar kudretli
kl! ... Allah teala sizleri, mel'un kafirler zerine mansur ve muzaffer eyleyip -slam ycedir, ondan stn olmaz- lsnce, slam' sizinle kuvvetlendirip
ereflendire ...
Diye pek ok dualar ettikten sonra:
rabtlardan,

Ne var ki, bizler dahi elhamdlillah mmet-i

Muhammed'den, snnet-i cemaatteniz. Bu tarafiara
dahi terif buyurup, din dmanlarmdan bizleri dahi
halas eyleseniz, olmaz m?

144

Diyerek, pek ok istirhamlar etmiler.

O zaman Cezayir'in yalsnda bir adada bir palanka bur vard. Hala ondan salam bur yoktur. Adna
Gbekli Bur derlerdi. Katirler bunda bulunurlard.
Cezayir halk kafirlerin elinden ok eker, gayet
hor hakir olurlard. yle ki, arda pazarda kftfirler
birey almadka mslmanlar almaya kadir deiller
di. Mektupta kafirlerin ettii zulmler bir bir anlatlmt.

Bu mektubu okuduktan sonra, Oru Reis'le me

veret edip Cezayir'e gitmeklii makul grdk, niyetimizi o yana baladk.
Sabah oldukta gazileri toplayp divan kurduk.
Gazilere eyittim ki:
-Ey oullar, gazi beyler!
Her kimin can isterse hatr ve gnl holuu ile,
karndam Oru Reis'in yannda Cezayir'e gidip, mmet-i Muhammed'i kafirlerin eza ve cefasndan hatas edip, iki cihanda saadete kavua ...
Bunun zerine gazilerden, safa-y hatr ile gnl
isteyen bahadr gazilerden be yz yiit yazlp gazi
Oru Reis ile Cezayir zerine doru gitmeklie hazr
oldular.
Mbarek bir saatte hepimiz vdalap, Oru Rcis
be yz yiit gazi ile bile Cicel'den kp, karadan kafir zerine gazaya niyet eyleyip Cezayir'e doru ekilip
gitti.
Tunus Beyi

kethday ldrtmt.

Oru Reis gazileri ilc Cezayir'c doru gazaya gittikten sonra, onun tckrcsini Cicel'de karava ektirip.

145
mhimmatn

mahzene koydurclum. Mhimmat maa

beldenin eyhi eline teslim ettim.
Mbarek bir saatte on pare tekne ile denize a
lp Tunus'a gittim. Muradm Tunus'a bir daha hi u
ramamak idi, amma Tunus'ta iliiim pek ok idi. Tunus Beyi'nin ettii kstahlktan hatnn ok krlmt.
Kii ettiinden kendi utanr deyip, Tunus'a gitmekten baka are bulamadm. On pare tekne ile varp limana dahil oldum.
Tunus Beyi'ne kavuunca, oturtacak yer bulamayp pek ok zrler dileeli :
- Gazalar mbarek olsun kaptan! Elhamdlilhih
Bediye kalelerini nur ile mnevver eylemisiniz.
Deyip. barut hususu iin zrler diledi:
- Senin mbarek hatrn iin kethda haynn
boynunu vurdum. Senin barut talebini bana bildirmcdii iin ...
rasnm anahtarn

Diye

dilnvazlk

eyledi.

Aam shak'n gelii

Kethday

ldrmesi sahih idi. Amma bize barut

deil, baka sebepten imi. Ul.kin benim yanmda suunu bastrmak iin, gya:
- Kethclay senden tr ldrdm. Senin barut istediini niin bana bildirmedi?
Diye syler, hilebazlk ederdi.
Ben de asla yzne vurmayp:
- Baknd efendi hemen salk olsun. Allah tealann birliine bin
krler olsun ki, gazilere iktiza
eden barutu ve her levazmat ve mhimmat, kffavermediinden

F: 10

146

rm elinden alp ihsan eyledi. Hak teala kullan gibi

cimri deildir.>>
Deyip bu kadarck bir alabanda vurup sz baka
sohbete evirdim.
Laf ksa kesip kalkp konama geldim ve orada
bulunan ganimetieri gazilere pay eyledim.
Tunus halk ve fakir fukaras, bizim tekrar dnp gelmemize pek sevinip bayram ettiler. Zira Tunus
Beyi'nin barut vermediinin hikayesini duyduklarndan
bir daha Tunus'a gelmeyiz diye elem ekerlermi. Zira
fukaraya ok menfaatimiz dokunurdu.
Tunus'a geliimizden be on gn gemeden Midilli'deki byk karndamz shak da Tunus'a kageldi.
Karndamn apanszn ka gelmesinden dnyalar benim oldu. Pek ziyade mesrur oldum. Konama karp
hal ve hatr soruup akraba ve taallukatmzn ho haberleri ile yrek tazeledim. Gece gndz sohbetler eyledik.
Oru Reis'in alvalinden syleip:
,,_ nallah karndamz Oru Reis, Allah tealann inayeti, Nebiler Sultan'nn mucizat ve erenlerin
yce himmetleri berekat ile mansur ve muzaffer olmutur.

Deyip dualar ederken, dilenci

kyafetinde

bir Arap

kageldi.

Cezayir'in

alnmas

Mcahitlerin Reisi sen misin?

Diyen Arap Oru Reis'in Cezayir'den
mektubu verdi.
- Allah bize hayrlar duyursun!
<<-

gnderdii

147
Diyerek mektubu atm, okudum.
Selamdan sonra eyitmi ki:
<<Ey benim karndam!
Elhamdlillahi teala, duanz bereketi ile Cezayir'e
geldik. Hepimiz kyafet deitirip onumuz, yirmimiz,
otuzumuz, krkmz, ellimiz bir olmak zere blk blk olup, birbirimizi koliayarak bir pazar yerine geldik .
. Orada. drt yz kafir pazarlk edip, mslmanlar boyunlarn eip bakarlard. Onlarn adetleri byle
idi ki, din dman kafirler tamam gerei gibi pazarlklarn grmeyince, mslmanlar bir ey almaya kadir deiller idi.
Byle mslmanlar mell mahztn boyun emi
bakar, din dman kafirler istedikleri gibi pazarlkla
rn edip dururlard.
Hemen inayct-i Hak'la, gaziler apanszn dalk
l ate-tab olur kafirlerin kalp
ecualma girdiler.
yle bir giri girdiler ki vasf olunmaz. Kafirlerin ba
!arna gya kyametler kopup:
- Acaba

kyamet

mi oldu, sur mu

alnd?

Dcyu azizlerinden medet talep etmeye baladlar.

Amma gazilerio alev saan kllar azizierin himmetlerinden nce eriip, mcnhus kellelerini bostan kesimi
gibi ayaklar altna yuvarladlar. Pis vcutlarn zemine
akan kanhm alp gtrd. Hasl kelam adaya yetienler kurtuldu. Yetiemcyenler atei buldu ...
imdi clhamdlillah, yce himmetinizle, ehir elimizdedir. eyhler, murabtlar ve halk gelip biat etmi
tir. Dua ilc mcgullerdir. nallahu teala, Hakk'n yar-

148
dm ile o aday da ele geirecegz. Hemen bize bir
miktar daha asker gndermeye gayret edesiniz.
Cicel kalesinin tarasnda filan kabilenin babu
u bir Arap eyhi vard. Becave kalesi kffir elinde iken,
kafire vergi derdi. Sonra bizler haber gnderip e:cki
verginin yarsn demesini istemitik. Ol mfsid r:iz
olmam. Gerektir ki, varp avn-
Hak'la ol mfsidin
ban krasn. Ve biz karndam hayr duada unutmavasn.

Diyerek mektubuna son vermi.

Byk karndamz shak ile ben bu mektubu ok;.
yup terahiayp mesrur olduk. Habcrci Arab ihsanlara
gark ettik. Mektubun cevabn yazp yine onunla Cezz:yir'e gnderdik.

Sultan Selim

Han'n donannas

O srada Kurtolu Muslihiddin Rcis ile Deli Mehmet Reis'i ve vedi m'rc hazr ~al teknenin reislerif'.i
artt m:
,,_ Sizden ricam odur ki, inallah bu mbarek St'
ferlerinizde br Oe alt yz adet ehbaz tuvfma yiitler
devirip, sonra Cezayir'e karndam Oru Reis'c gi.Jtresiniz ... Ona yar ve yaver olup kafadar olasnz. inaHahu teala ben dahi ilerimi gerei gibi grdkten
sonra C'ezayir'e doru gideceim. Hemen Allah teala
cmlenizin yardmcs ola!
Dedim.
Onlar da:
-Ba stne~

Diyerek, o gn Tunus'tan kalkp uygun gnlerek

semtine doru ekilip gittiler.

Kbrs

14?

Yolda rzgar muhalif alp, bunlar Msr engini

semtine drd.
Oralarda gezinirken sabah oldukta kendilerini bir
ince donanma iinde buldular. Meer o srada Sultan
Selim Han hazretleri Msr' almayl giderm.i.
Kancaba gelip, Muslihidain Reisi Kaptan Paa
nn huzuruna gtrd. Paa ondan
haber sorduktan
sonra bir miktar azarlad:
- Padiah'n Msr zerine seferi olduundan sizin haberiniz yok mu? Niin gelip din de-;lete hizmet
eylemekikte tekasl edersiniz?
Dedi.
Muslihiddin Reis dahi sz anlar makulesinden bir
adam olduundan:
- Devletl Paa! Hak teala senin vcudunu hatasz eylesin. Padiah hizmetinde tekaslmz yoktur.
Hizmetimiz dahi hasbidir. Bakalan gibi cretle dahi
iimiz yoktur. Eer taraf- alinizden bir -Geliniz!ile davet olunsak, efendilerimiz bizleri hizmete davet
eylemiler, deyu yzmz zerine gideriz.,.
Diye cevap verdi.
Kaptan Paa dahi Muslihiddin'in szlerini beendi.
Hash, donanma ile birlikte skenderiye'ye gittiler. Fetihde beraber bulundular.
Muslihiddin Reis Cezayir'de

Fetihden sonra tekneleri azna kadar asker ile

doldurup bir mbarek saatte skenderiye'den kalkp
Cezayir'e yollandlar.
Tunus'tan kp Msr'In 1fethinde bulunup "da Cczayir'e varmatan cem'an vekin iki buu_k av tuttu.

so

Cezayir'e vardklarnda Oru Reis terahlar kesb

edip, azim mesrur oldular. Yedi pare teknenin reisieri
ile ve gazileri ile cihan cihan grp, hal hatr soru
tular, dn bayram adhklar eylediler.
Gayr gn gnden slam oalmaya balad. Katirler adann burcuna kapanp ba gstermeye cesaret
edemez oldular.
Bu iler olup dururken, katir yakasndaki mel'unlar bir araya gelip:
- Hzr Reis'i nasl edip de ele geirip helak ederiz?
Diye, yine hileler tuzaklar kurmaya baladlar.
- Bu Hzr ve Oru denen, azizierin hr hr
hmna urayaslar imdi bolayp imkan verirseniz,
daha bamza ok iler aarlar. Hemen ylann ban
ejderha olmadan krmaya bakalm.
Dediler.
Zira Oru Reis'in Cezayir'e varp alp, bu kadar
kafir krdndan haberleri olmu idi. O yzden yrekleri yanp byle konuurlard.

DRDNC FASIL,

KIRK KADIRGALIK KAFRN KIRILDIGINA,

CEZA YR'E YERLETi(;MZE,
HAYIN TELS BEY'NN SPANYOLA SIGINMASJNA
ORU RES'N TLEMSEN' ALMASINA ve
VAHRAN KAFRLERNE
DARDR.

afirler krk pare mkemmel .kadrgalar dona tp nce Halk-ul Vad altna ba vurdular.
Amma benim bu hazrlklarndan haberim
vard. Tehlikeli yerleri hep evvelinden hazr
mheyya eylemi idim. Kafirler hi bir ey yaparnayp
gerisin geri husran iinde ekip gittiler.

mmet-i Muhammed bize azim hayr dualar edip:

Allah u teala senin eksikliini 'bize gstermesin!
-

Dediler,
Gayet ferasetle hareket etmi idik. Kafirlerin de
kalbine Hakk'n inayeti ile ziyadesiyle korku dm
t.
Alayan

ufak ocuklarn:
Reis geliyor! imdi seni yer.

- Hzr

Diye

korkuturlard.

Bu seferde krk pare kadrgann Halk-ul Vad alt- ,

na varp ba vurup, bir poh yemeyip hsranla dnp
gittik_Ieri kffir yakasnda duyulunca, ye's materne
gark oldular.
- Gk tanrs bunlara yardm eder. imdi azizler
hristiyanlardan yz e\'irmie benzerler.

154

Diy,:

bis

be alt

nular

yz dornuz k.r 11an edip azizierin haiin kiliselerine letirdiler.

PzqHtzlar kafirleri kmd!rp zerimize gnderdiler.

H . dveleri ve kurban :dilcn domuzlar alan yalanc

papaztar . kafirlere:
- Size mjdeler olsun ki, azizierin ruhlarna sadaka i:in eykdikleriniz a.im makbule geti. -0 hristiyanlarda hatrmz kalm rla yardm onlardan kesip,
kafirlere vermi idik. Amma imdi bizi ululayp, papazlarmzn hatrarn yaptlar, gnlmz ho oldu. Artk
haydutlar mnhezim olacaklardr. O krk pare kadrga
takmlarn bozmayp, varsnlar. O diyavolo Hzr Reis'
in karnda Oru Reis'in elinden Cezayir'i alsnlar. Pazar yerinde kltan geirilen hristiyanlarn kanlarn
detsinler. Artk bu senenin frsatn hristiyanlara ve
dik dediler.
Diyerek, eytan papazlar sahteden bir de kat uydurdular.
Bu kadn suretini istanpa edip, gya te bu mbarek kad da azizler verdiler deyu, vilayet vilayet
dolatrp, kafirleri ayaklandrdlar.
Kafir ceneralin sevinci
Mel'un-u ebediler de buna pek sevinip:
Gayri haydutlarn naturas dnd, devran b
zimdir. Bu ii te'hir etmeyelim.
Deyu, hemen telala donannaya haber uurdular.
Haberci donanmay bulup Kraln namesini cenerale
verdi. Ceneral de divan toplayp okuttu.
Name ""d" ;,.;.
-

153

<<Namem sana her kande ki yetiir ise iki bir etmeyip, varp Cezayir'i Oru Reis'in elinden kahren ve cebren alp, hristiyanlarn hakkn alasn. Saknp elem
ekmeyesin. Azizler frsat hristiyanlara vermilerdir.
Sizin Halk-ul Vad altna varp o diyavolo Hzr'a zafer
bulamaymzu sebebi azizierin bizlere bir miktar hatrlar knld iinmi. Hele imdi kemal mertebe hatrlarn aldmzdan suumuzu affeyleyip, frsat bizlere vermilerdir. Greyim sizi adam gibi hareket edesiniz.
Bu narneyi alan ceneral ok sevinip, cevabn yazp,
Bam zre tapun her ne ki ferman buyurur,
Kul ne tutmaya ki an Sultan buyurur.
Dedikleri gibi, Kral'a haber yollayp, kendileri krk
pare kadrga olmak zere Cezayir'e gelip lenger-endaz
olup yattlar.
Oru Reis gayret-i hamiyyet kuan
kuanp,
sabaha kadar secdeden kaldrmad. Huda-y pervcrdigardan medet talep edip:
ban

- Allahm mslmanlar

kafirlcrc

kar

kavi ey-

le!>>
Deyip

alad.

Pak abdest

alp

Sabah olup, gne ba gsterip, nuruyla alemi rueyleyip, deryalara klarn dkt vakit, gaziler
pak abdest alp, temiz olmak zere,
- Katir zerine gazaya niyet ettim.>>
Deyip, her birisi silah sandklarn nlerine ekip,
!c rp :lll't leri n i hazr cyledilcr.
en

156

Sinelerini zrhlarla rtp gya ki hemen yedi bal

ejderhaya dndler. Bur baru zerine bayraklarn
dikip, toplarn atp, hazr mheyya oldular ve Cenab-
Hak'tan yardm duas ile megul bulundular.
Cmlesi be alt bin slam askeri idi. Kafirler ise:
- Mslmanlarda bir ey yoktur.
Diye, kadrgalardan karaya sekiz on bin asker dktler. Oru Reis ise gece gazilerle meveret edip dedi
ki:
-- bin gazi kaleele kalacak ve . bin gazi ise
gt:ce yarsndan sonra benimle kp da yoluna gidec
cek. Hakk'n inayetiyle sabahleyin varp kafirlere baskn ederiz. i odur. inallahu teala bir nam koyalm ki,
kvamete kadar dillerde yad olmamza ,esile ola!
Gazilerio hepsi:
stne!
Deyip, Oru Reis'in tedbirini ahsen grdler. Hemen gece yarsndan sonra gizli kapy ap, bin gazi
mcahit yiitler kp da yolunu tuttular. Yab yab
kafirlere doru ekilip gittiler.
- Ba

Baskn!

Kafirler ise. bu srada karaya ktklarna bin p:;i

olmular idi. Ol gece Hak tarafndan kafirlerin bana bir zulmet kt. Karanlk bir yamur, ardndan
da kaz yumurtas kadar doiu yad. Kafirler sudan k
m tave~a dnp, gz be~ni amp.. kendi balarnn
ka\'gusuna dtler.
man

Azizkrin yzne
-

g7nc sp:

Bize vacll'ttiklcri

vardm

hu mudur?

157

Dcyu birbirleriyle hnldap dururken balarnda

Oru Rcis ile bin yiit dih1ver kaza-y asumani gibi,
gafil kafirlere bir tfcnk alahandas vurdular. Ondan
sonra da, dalkl olup hcum eylediler. Bi-avni Huda
ve mu'cizat- Mustafa krmaa baladlar. Kafirler de
arp birbirlerine dp birbirin krar oldular.
Oru Reis ise )'ksek sesle, virmi otuz bin askere
kumanda eder gibi:
((- Sa kol\ Sol kol! Orta kol~
Diye emirler verir, dmana korku salard. K.afire
Yle kl dettiler ki ancak olur.
Papazlarn

yz kara oldu.

Sabah olunca, ka le de kalan gaziler baktlar ki, ge

giden karnda~;lar gaziler, kafirlcri nlerine
katmtr sandaliarna do[!:ru srp gtriirlcr.
- Elhamdlillab lslam askeri zafcrdedir.
Devu, onlar dahi mesrur oldular.
Bir iki bin kadar da onlardan kuanp kanndala
rna yardma geldiler.

ce

baskna

Cczavir Araplan ise:

-

Mcahit efendilerimiz bizden tr

Ya biz ne ~nmze dururuz?,

ba

Yerip

ba alrlar.

Dcyu, salan salann olup, neticede kafirler mnhczim oldular. Krlan krld, sa kalanlar esir edildiler.
Esir olan iki bin yedi yz kMir idi. Geri kalan hep
geti.

kltan

Gazilerden de iki yz kadar ehit dt. Hepsini ddn ettiler. Rahmetullahi aleyhim ecmain.
Kafirlerin ise:
- Azizierin yardm hu mu idi"

158

Deyu

balar aa

oldu, yalanc papazlarn ise Talih hristiyanlarn! demelerinden yzleri kara oldu.
Allah dnyada ve ahirette yzlerini kara eyleye,
amin.
Cezayir'i .mslmanlarn elinden geri almaya giden
krk kadrga dolusu kafirio krlp esir edildii, kltir
yakasndan haber ahnnca, azim ye's matem edip,
balar aa oldu. Hak teala hznlerini daima ziyade
eyleye, asakir-i : lam karndalarmz zerlerine mansur eyleye, amin.
Kifir

yakasm s~' rdarak

Cezayir'de olanlar, aam Oru Reis bir mektup yazarak olduu gibi bildirdi. Ben dahi on pare tekne ile
hazr olarak sefere gitmek zere idim. Karndam s
hak da beraber idi.
- Tunus'a bir daha dnmeyip, varp Cezayir'de
kalalm.

Diye meylimiz vard.

Oru Reis'in mektubu da gelince, meylimiz ziyade
oldu. Zafere ok mesrur olduk. Kuvvet ve nusret ihsan
eyleyen Huda-y perverdigara hamd senalar eyledik.
Bir mbarek saatte Tunus'tan kalkp, uygun gnler srp, kltir yakasm syrdarak, kafirlerin cier
kanlarn kurudarak yrdk. On drt bara ile iki perkcnde korsan teknesi aldk. Baralarn ykleri, kimi
barut, kimi kurun, kimi kereste, kimi katran, kimi
zeytinya, kimi pirin, kimi buday,
elhasl herey
vard.

Baralarn iindeki kffirler hep kamlar idi. Fakat perkendenin katirierini esir aldk. Seferimizin yir-

159

mi dokuzuncu gunu selamet ve ganimetlerle Cicel lidahil olduk.

Cicel'de
Cicel kavminin bykleri, a'las edm\s, eyhleri

manna

murabtlar varp:

- Ey Reis-l mcahidiP, ho geldin, safa geldin!

Elhamdlillah yine mbarek ayanzla beldemiz eref
buldu. Hak teala uzun mr ile sizi muammer eyleye.
Kullarna siz gibi serverierin eksikliini gstermesin ve
din dmanianna karada ve her nerde ki v<~rsanz k
lcnz altnda makhur ve perian olsunlar!

Deyu vf.fir dualar eylediler.

Cicel'de buday ktl vard. Buday ykl baralardan birini hep fukaraya letirip tasadduk ettim.
Oru Reis'e Cicel'e geldiimizi bildirdikten sonra,
be yz yiit gazi yolda ile daa ktm. Oru Reis'in
bildirdii mnafk Arap eyhini bastrdm. Meer ol
mfsid Arap, o tarafta olan halktan bu kadar ey alp
gazilere bir habbe vermezdi.
Onu tutup ban kestirdim. Ne kadar mal varsa
kabz ettim. Yerine bir baka eyh diktim. Becaye kalesinir< kafir beyine eskiden verdiklerinin yarsn vermek
zere ahd eman yazdk. Bylece oralara nizarn ve
intizam verdik.
Oradan geriye selamet ve ganimetieric Cicel'e geldik. Burada on gn stirahat ettik. Oru Reis'in teknesini de denize atp, kalafat edip, yalattm. Kendi teknelerimizi de hazr ettik.
Ciccl kalesinin mslmanlar ile vedalap, mbarek bir saatte kp, on bir parc kendi tcknelerimiz, on

160

pare bara ve iki pare korsan perkcndesi ile Cczayir'c

On iki harann biri bo olduundan tekinin
de budayn fukaraya datp boalttmzdan, bu ikisini krmtk.
yollandk.

ibadet taat ve zevk safi\

Elhasl Cezavir !imanna yle bir enlik iidmanlk
ile girelik ki, adann burcunda olan kafirlerin yreklerinelen kan ekilip:
<<- Bclfmn biri yetmez iken, biri daha geldi.

Devu yas matem cylceliler.

Amma karndan Oru Rcis, gaziler ve belde halk
.:~ruh gruh bizi istikbfle kar yarp:
- Ho geldin sa fa gc:ldin, ya Reis-cl mcahidin!,,
Deyip

rutuk.

yalva

dklildlilcr.

karnda sarlp,

Azim mcsrur,

ad

didar goruup, hal

handan olduk.

hatr

so-

Biz Oru Rcis'in konanda beraber olduk. Gaziler

iin kla odalar tayin olundu. Herkes yerli yerine ge
ip karar eylediler.
Tekneleri de klaya baladktan sonra baralarn
yklerini boaltp sattk. Gaza maln, gazilere karn
dalar gibi paylatrdk.
Cmlesi tok doyum olup, herkes
zere vemcsindc imesinele oldu.

aslde

hal olmak

Biz karnda ise gece gndz ibadet taat ve

zevk safi'mzda olarak k orada geirdik.
Vakta ki ortalk lalezar olmaa baladkta, gayri
gaziler yab yab tekneleri ekip evirmeve giritiler.

161

Tlemsen'de olanlar
Cezayir diyarnda Tlemsen denmekle ma'ruf byk
bir ehir vard. Buras havas pek gzel bir mesire yeri idi.
Bu Tlemsen Sultan'nn bir karnda olu var imi,
aralar da biraz adavetli imi. Sonunda bu adam, amcas Tlemsen Sultan'nn korkusundan bir yerde durmayp spanya'ya kam. Varp spanya Kral'na ahvalini
arz eylemi.
Kral dahi buna ikram eyleyip, yer gsterip, tayinat
verip bir mddet yannda tutmu.
Bunun zerine Kqln yakn olan papazlar:
- Sen ki byk bir kralsn. Nasl olur da sana
snan bu adam Tlemsen Sultan'na ramen Cezayir'de bir yerde oturtmayasn. Bu hal krallar arasnda sana gre alaklktr. Sana gereken odur ki, imdi sen,
bu Tlemsen SuVan'nn karnda olunu Arap yakasn
da bir yere bey edesin. Bunun sana iki trl faydas
olur. Birincisi: Ona iyilik etmi olduundan daima senin iyiliinden utanr. Sen de nezaketle tman Arap
yakasna ilitirmi olursun. kinci faydas da: Amcas
ile aralarndaki dmanlk daha koyulanr. Nice fitneler kar ve ok mslman ara yerde lr gider. Bunlar hep bize faydadr.
Diyerek, Kral'a yol gstermiler.
Kral da papazlarn tedbirlerini ras gorup, be on
pare ektiri gemileri donatp ve iine Tlemsen Beyinin karnda olunu koyup Arap yakasna gnderdi.
Bunlar da Cezayir'e yakn Telis kalesini hile ile alp
mrtedi oraya hakim tayin ettiler. Yanna da bin silahr muhafz kodular.
r

11

162

Derya tarafn korumak iin de drt pare korsan

ektirisi donattilar. Bundan sonra orada kalp mmet-i
Muhammed'e zulm teaddi ile megul olup durdular.
Zahire gemileri ykletip spanya'ya gnderirlerdi.

Bu hizmet bizimdir
Bunlar ola dursun, zerinden bir yl getikden sonra biz Cezayir'e gelmi bulunduk. Oru Reis ile buluup Cezayir'de kladk.
Gnlerden bir gn Oru Reis bir sohbet srasnda
bize, Tlemsen Sultannn mrted olan karnda olunu
anlatt. Amcas yanndan firar edip spanya Kral yan
na vardn ve onun yardm ilc Arap yakasnda beylik tutup zulm teaddi ettiinin kssasm bir bir ifade
eyledi.
Oru Reis'den bu kssay iitince, akln bandan
gideyazd. Cmmet-i Muhammed'e bu mertebe zulm,
ne mmkn ola ki cezasz kala ...
Oru Reis'e:
- Ey biraderim sen yerinde otur. shak biraderimizle duaya megul olun. Huda'nn inayeti ve Mustafa
sallallah aleyhi ve sellemin mucizat ve evliyann himneti ile inallahurrahman seferimiz onun zerinedir.
Bu hizmet bizimdir.>>
Dedim.
Hemen on iki pare tekne donatp bir mbarek saatte Cezayir'den kp muvafk eyyam ile Telis !imanna
geldik. Umanda lenger-endaz olup yatan drt pare kafir kalitesinin mel'unlar bizim geldiimizi duyunca
akllar balarndan gidip tekneleri
brakarak kaleye
kapanmlar.

163
Meer dememiler:
<<Kii

nam ile

iler ii, namsz

bir pula

demezmi

kii!

Hemen o drt kaliteyi alp, top altndan karp

kendi yanmza gtrdk. yle ki btn topuyla tfengi ile ilerinden bir hilal bile almadan brakmlar
idi. Bu drt kafir teknesinin bizim on iki tekncniz kadar kuvveti var idi. Eer cenk etmek lazm gelse on iki
parc slam tekncsinc cevap verirlerdi. Kafir-i chedilerin kalplerine havf hayet veren Cenab- Rabblalemine hamd i.i senalar eyledik.

Ey kafirler nereye gidersfnlz.

Gazi

yoldalar toplayp

divan eyledim.

Tara

asker dkp kaleyi muhasara edeceimizi

hepsi Ba stne! dediler. Bin be yz
gazi tara kmak iin hazrlk ederken sabah

sylediimde
miktar

oldu.
Bir de baktk ki, Telis burcunun iinden kelime-i
tcvhid sadas ayyuka kp durur. Meer Tlemsen Beyinin karnda olu olan ol mfsid, gtrmede yenl ky
mettc ar eylerden alp, bin adet spanyol askeri ile
beraber, gece kalenin gizli kapsn ap tabana tfme
verip kamlar.
Kalenin iinde Araplardan iki yz kadar mslvarm. Beye ve askerlere hizmet ederlermi. Bakmlar ki beyleri olacak mrted kafirlerle beraber firar
etti, kale kapsn ap dar uramlar.
Gelip alvali arzettiler. Hemen iki bin yiit gaziyi
kuandnp
alelacele kafirlerin ardnca gnderdim.

man

164
Allahn yardm

dan

ile ikinci gn

varp

kafirlerin

ardn

yetitiler.

Ak

ile Allah u ekber!>>

narasm

ekip kafir-i bi-

dinlere:
Ey kffirler! Nereye gidersiniz? Elimizden can
kande halas olursunuz?
Deyip bir yaylm kurun alahandas yle vurdular
ki, sere alay kesimi gibi zemine sapr sapr dkldler. Ondan sonra dal kl ate olup yle bi"r kl de
diler ki, ta:
- Pala mardiyos sinyor!
Deyinceye kadar krdlar. yz elli kffir sa kalp
esir eylediler. Kalan kltan geip cehenneme gitti.
Gazilerden dahi yetmi seksen kadar ehadet er
hetin itiler. Rahmetullahi aleyhim ecmain.
-

nz,

Eer

mrtedlikten vaz geip

Gaziler esir eyledikleri kafirlerin ellerini artlarna

koyun gibi nlerine katp Telis'e geldiler.
Gaziterin istikbaline kar varp:
- Gazanz mbarek olsun oullar! Hem ehadet
erbetini n1 eden karndalarmzdan tr balarmz
sa olsun. Cenk halidir, elimizden ne gelir.
Hkm
balayp,

Allah'ndr.

Deyip, hatriarn aldm.

Sonra gazilerle beraber Telis burcuna girdik. Firar
eden mrtedin yerinden pek ok eya karp aktarma
kaliteterin drdn de kulana denl yklediler. Geri
kalanlar gazilere yamaya braktm. En az mal alan
yiit bin kuruluk ald. yle bir tok doyum oldular ki
ancak olur.

165

Telis'e k!:ndi tarafndan bir zabit tayin ederek Cezayir'e doru gitmek zere iken firari mrted Telis Beyi'nden haber aldk. Salra tarafnda Necce denen yerde imi. Hemen Necce eyhine bir mektup yazp gnderdim.
Dedim ki:
Ol mrtede syleyesin ki, _
Eer mrtedlikten vaz geip, tecdid-i iman edip,
kafire kul olmaktan tvbe istifar klp halis muhlis
mrnin olursa biz dahi suundan geeriz. Yine evvelki
gibi, Allah ve Resul eman verip gelip yerinde otursun.
nat ve muhalefet ederse, Hakk'n inayeti ile, elimden hi bir ekilde kurtulmas muhaldir.

Ehlen ve sehlen!
Mektubu gnderdikten sonra mbarek bir saatte
on iki pare tekne kendimizin ve drt pare dahi katirierden aldmz drt kalite ile cmlesi on alt pare tekne
olmak zere Telis'den kalkp muvafk rzgar ile selarnet ve ganimetlerle top tfek atarak enlik ve adman
lk ile ipek sancaklar aarak Cezayir'e dahil olduk.
slam askeri ad ve ferhunde, ve a'day- din malzun
ve ye's matemde oldular.
Oru Reis shak karndalarm gelip karlayp boyun sanp:
- Gazan mbarek olsun karndas
Dediler.
Gaziler dahi:
,,_ Gazanz mbarek ola, beyler!
Deyip, hal hatr sorutular.
Belde ehlinin by k yahya dklp:

166
- Selam olsun ey mcahitterin reisi! Ehlen ve
sehlen!
Deyip dualar kldlar.
Bundan sonra teknelerimizden kp, konaklarm
a gidip, yiyip iip geen alvalieri nakl eyledik.
Ganimet eyalar teknelerden karp bedestene y
p doldurduk. Paya geleni gazilere pay ettik. Gelmeyeni satp akesini pay ettik. Gaziler tok doyum oldular.
Bu srada Necce eyhine gnderdiim mektup, ey
hi dine gemi. Okuyup manasma
vakf olunca, ol
milrtede yle demi:
- Gel imdi bu mektubun gereince amel eyle, ol
mcahit hak sylemi. Gerektir ki, tvbe istifar edip,
varp evvelki gib\ yerine otpr. .
O zaman, Tlemsen Beyi'nin karnda olu olan
mrted gazaba gelip:
,,_ spanya Kral sa olsun! Benim alm onda
kor mu sanrsn? Hi bir firkateci hrsz, Kral ile baa
m ksa gerek. Yarn bir ar donanma ile gelip Cezayir'i alp beni Cezayir'e oturtnas yakndr.
Deyip, laf harmann esip savurmu.
eyh bakm ki bu herifin kalbinden slam muhabbcti kalkm.
O zaman:
<<- Neyleyim, kendi ayanla gelip bizim iimize
sndn. Yoksa senin ban kendi elimle keserdim.
Diyerek yanndan komu.

Her kim

eek, bi:

semer

O da, tekrar Telis'e gelip oturmu. Bu Arap

na eskiden beri itimat etmek yoktur.

ksm

167
Dememiler

ki:
Bu vilayeti feth eden gaziler, senin buraya geldiini istemezler. Var nerden geldin ise yine oraya y
kl git.
Halbuki salt kendi bana gelmi imi. Yannda
fazla askeri yokmu. yle olsa idi, zorla gelip oturdu
derlerdi. Amma Arabn anndandr, ekseriya:
Her kim eek, biz semer fikrini kullanrlar.
Hasl kclarn yine evvelki gibi, bu herif, Araplarla
yek dil yek cehd oyup Telis'e oturmu. Balam etraf
-

yakp yandrmaya.

Bu haberler bize eriince, canmz ok skld.

Oru Reis'e:
,,_ Eer muradnz olursa Hakk'n inayeti ile varp
ol mrted in ban krp vcudunu ortadan kaldrma
mz gerektir.
Deyip tekrar sefer etmek iin izin istedim.
On

Reis sefere

kyor.

Oru Reis'e benim sefer iin izin isteyiim ar geldi. nk Cezayir'de on kale olup bei arkta bei garpta idi. arktakilere ben bakardm. Telis kalesi garpta
olup Oru Reis'e ait idi.
- Yok karnda, Hak Teala kemiUatn artra. Bu
sefer inallah himmetinizle nbet bizimdir. O mel'un
ilc bir hal yol olmamz muhakkaktr. Hemen siz dua
ilc megul olun.
Dedi.
Sakn sanma ki hayn berhurdar olur;
Akbet ya boynu vurulur, ya berelar olur.

168

Oru Reis, Telis'e sefer etmek zere yab yab terlarike balad. ki yz adr hazr eyledi. O zamana kadar
iimiz hep teknelerle korsanlk gaza idi. Karada ilk ordugahmz bu iki yz adr oldu. Oru Reis hazrln
gerei gibi yaptkdan sonra, ulemay toplad. zzet- ikram edip hatriarn aldktan sonra yle dedi:
- Efendiler, himmet-i Hak olursa, dualarnz bereketi ile Telis zerine varmak dileriz. Muradmz ol
mrtedi yola getirmektir. Karndam Hzr Reis ona
name gnderdi. <<Mrtedlikten vaz geip, imann yenilerse, tvbe ve istifar ederse ona eman verelim, yine
evvelki gibi yerine otursun, hkmetinde olsun dedi.
Ol mfsid ise karndama <<spanya Kral sa olsun,
Kral'n de~letinde ben yle firkateci hrsz gidisine ba
eer miyim. Yarn Kralm Cezayir'i alnca,
Cezayir'e
otururum diye dnyada olmadk herzeler yemi. Karndam oradan ayrlp bu tarafa gelince, o mfsid
yine salradan gelip Araptarla anl::arak yerine oturmus. Mslmanlara zulmedip, din dman olan tspanvni keferesine zahire gndermeye balams. bunun hakknda Kur'an hkmnce ne buyurursunuz?
Katil helaldir!
Oru Reis'in sz bitince, alimler:
<<- Ey mcahit, onun katli sana helaldir. Bu kt
fitneyi mmet-i Muhammed zerinden def etmenizde
byk sevap vardr. phesiz khlarnz Ar- a'laya
aslr. Ona yardmc olan ekiyalar dahi cezalandra
sn.

Diye fetva yazp Oru Reis'in eline verdiler.

Oru Reis cmlemizle vedalap bir mbarek saatte
Cczavir'clen kp Telis'e yolland.

169

Kanarak gerek Telis'e vardlar. Onlarn geldiklerini gren ileri gelenler sularn bastrmak iin o mel'unu balayp Oru Reis'in huzuruna gtrdler. Haynlar
ite byle kaltaban olur.
Gelenler:
- Ey mcahitlerin reisi! ...
Diye balayacak oldular. Oru Reis hemen iaret
edip, onlar susturup, zincire vurdurdu. Dualar etmeye
balayan iki yz~ mnafklar neye uradklarn ar
dlar. Dneeye daldlar.

Oru Reis

haynn

boynunu vurdurdu.

Oru Reis hepsini nne dizdi. En bata ol mfsid

ondan sonra sra ile tekiler yollu yolunca zincire dizilmilerdi.

Oru Reis evvela ona hitab etti:

Ey mel'un imdi kendini nasl bulursun? Kasana eman vermiti. Tvbe edersen suunu
balarz demiti. Sen ona cevap verip, spanya Kral
sayesinde benim yle firkateci hrsziara cyvallahm m
var, diye herzeler yemitin. Elhamdlil1ah hrsz deiliz,
amma senin gibi din dmaniarna yardm edici mrtedlere hrszlarz.
<<-

rndam

Dedikten sonra, hemen

kellesini vurdurdu.

cellat-

bi-amana

iaret

edip

Bundan sonra Araplara dnd:

<<- Ey mel'unlar! u kati olan mrted beyinin nceleri tek bana gelip iinize girdiinde: Burann sahipleri olan gaziler, senin buraya geldiini istemezler
deyip, imdi tutup balayp huzuruma getirdiiniz gibi

170

o zaman balayp getirmeye kadir deiller miydiniz?

Byle tutup balayp getirmek evveJden gerekli idi.
Deyip hepsinin kellesini vurdurdu.
Ortal diledii gibi nizama sokup yeni hakim tayin etti.
gnden sonra gazileri toplayp divan edip yle
dedi:
((- Oullar, elhamdlillah Hakk'n inayeti ile bu
hayn mrterlin ve ona uyup yardm eden iki yzl mnafklarn haklarndan geldik.
imdi sizler bana yar yaver olursanz, kati ettiimiz mrterlin amcas olan Tlemsen Sultan'na da bir
bakalm. Zira onun dahi zulm haddi at. spanyol keferesine Tlemsen limanndan daima gemiler ykletip,
kafire zahire gnderirmi. Benim niyetim o tarafa da
n gitmektir, sizler ne dersiniz?
T!emsen'in

alnmas

Oru Reis byle deyince, gazilerio cmlesi bir

dan

az

arp:

Niyet senindir! Her nereye tevecchn olursa,

stne!
Dediler.
Oru Reis de:
<<- Berhurda~ olun oullar. Benim de sizden beklediim budur. Hak teala hepinizden
raz ve honut
ola.
Dedi.
Hazrlk edip, Tlemsen'e doru gittiler. Kanarak
gcrek, gnlerden bir gn Tlemsen'e vardlar.
<<-

ba

171
Tl:::msen'in etrafnda oturanlar, akn akn gelip
Oru Reis'i karladlar:
- Ho geldiniz, safa
geldiniz, ey mcahiderin
reisi!
Dediler.
nk Tlemsen Sultan pek zalim olduundan hepsinin cierleri yank idi. Sdk ile gelip Oru Reis'e ba
landlar. Tlemsen Sultan bakt ki i fena hemen bir
gece iinde kaybolup gitti. Giderken hapisteki iki karn
dan da salverdi. Bunlarn hapsi onun ilerini been
memelerinden tr imi. Bu ikisi de Fas'a doru ekilip gitmiler.
Oru Reis, topsuz tfenksiz Tlemsen ehrinin fethi
myesser olduu iin krler etti.
Halk gelip Oru Reis'e biat ettiler:
<<- ok kr, o zalimin elinden bizi kurtardn,
beldemizi nurlandrdn. ,,
Deyu Oru Reis'e dualar eylediler.
Vahran kalesi kafirleri

Bu minval zere Oru Reis Tlemsen ehrini zapt u

rapta alp ol mertebe adalet eyledi ki ancak o kadar
olur... Herkes iinde gcnde, alnda veriinde, yemesin de imesinde oldu.
Orada Tlemsen'e yakn sahilde bir kale vard ki
adna Vahran derlerdi. Eskiden mslmanlarnken, sonradan spanyollar hile ile almlard.
Yine Tlemsen'e yakn bir ehir ile bir palanga vard ki adna Kale derlerdi. ok mnbit bir yer idi. yle
ki o taraftaki beldelerin zahiresi buradan giderdi. Vahran keferesi de zahiresini bundan alrd.

172

Oru Reis Tlemsen'i alnca, Kale'ye haber gnderip

Vahran'a zah.ire vermelerini men etti.
- Sakn Vahran'a birey gndermesinler, hi bir
ekilde rzam yoktur. Sonra kendileri bilir.
Diye haber gnderdi.
Onlar da bu emir mucebince Vahran keferesine v . .
ey vermediler. Vahran keferesi skntya dt.
Elli

adr

asker bana )"eter.

Oru Reis bu arada:

- Benim burada iki yz adrlk kuvvetim var.
Bu bana oktur. Cezayir yeni alm bir memlekettir.
Dman iindedir. Ada Burcunun katirieri frsat gzetirler. Elli adr asker, inallah erenterin himmetiyle bize yeter. Yz elli adr Cezayir'e gndereyim. Ne olur
ne olmaz, gafil .olmayalm.
Diye kendi_ kendine dnm.
Sabah olunca, btn gazileri huzuruna arp eyitti ki:
- Ey gaziler! Bu gece yle bir ey dndm.
Eer makul ise syleyin.
Asakir-i slam dahi:
-Buyurun!
Dediler.
Oru Reis:
- Ey oullar! imdi biz burada iki yz adrz.
Hep alanmz bitenimiz buradadr. Cezayir ise yeni
alm bir memlekettir. Kim bilir ki ne ola. Uygun
ise ! z elli adr Cezayir'e gitsin ve can isteyen elli
~,:adr. bin yiit olmak zere benimle beraber Tlemsen'-

173

de klasn. Bakalm balarda Vahran' dahi bir hal yol

edebilir miyiz?
Dedikte, askerlerin cmlesi arp:
- Senin muradn her ne ekil olursa bamz zere, biz emrine ferman-berleriz. Ba stne.>>
Dediler.
Oru Re is de:
- Berhurdar olun oullar, benim dahi sizden beklediim budur. Hak teala cmlenizden raz honut olsun.
Deyip, dualar eyledi.
Oru Reis yz elli adr askeri Cezayir'e yollad.
Her bir askere yirmi be altn verip, adr bana birer
yk ake balayp, pek ok hediyelerle bizim tarafa
gnderdi. 'Su gaziler selamet ile yanmza vardlar.

BENCi FASIL,

ORU REiS'E TUZAK KURULMASlNA,

AGAM ORU'UN EHiT DMESiNE,
YiRMi BN KAFiR KESTGMZE,
ESiRLERiN iSYANINA ve
OTUZ ALTI MEHUR KAPTANIN BOYNUNU
VURDURDUCUMA
DARDR.

ru Reis'in iki yz adr askerle geldiini grp firar eden Tlemsen Sultan bu srada
Enked eyhinin yanna snmt. Orada fitnc daarcn ap kazan kaynatmaa ba
lad. Zira eytanlkta stad bir mel'un idi.
Hemen Vahran Markisi'ne mektup yazp gnderdi.
yle demi:

Yazklar olsun sana! Ben seni kendime vefakar

dost bilirdim. Memleketimden, sultanlmdan ayrl
dm da beni hi arayp sormadn. Halin nedir, demedin. Bu kadar mal ve hazinemden bir ake alamayp
salt bama firar edip Enked iine dtm. Devletim
bir firkateci gidisine nasip oldu.
Daha bir ok eyler yazp alayp, imdat dilemi ...
Bu mektup Marki'ye varnca, okuyup hale vakf oldukta hemen bir cevap yazp Tlemsen Sultanna gndermi.

Name yle imi:

Her ne muradn var ise bana bildiresin,
"Yar odur ki bu n deminden yar ola,
adlkta her kim olur )'ar ola.
Denilerdir. Hemen malla m olur, askerle mi olur,
sana yardm ederim.
F: 12

173

<cZira o firkateci benim dahi Kale'den gelen zahiremc mani oldu. imdi pek skntdayz.
Mektupla beraber yirmi bin altn da gndermi:
Hemen greyim seni gzelce hareket eyle, Arap
dilaverlerinden asker yaz. Sen teden ben beriden, firkateciyi nemsen'den karalm.
Demi.

Oru Reis'e tuzak

Tlemsen Sultan da altn kuvveti ile kabi,lelerden
asker yazd. Bunlar ya seni yine Tlemsen'e oturturuz
yahut cmlemiz krlrz diye ant imiler.
Tlemsen Sultan ise onlarn bu andna itimad etmeyip:
<<- Sizin bu aldinize vefa edeceinize benim kalbirn inanmaz. Ancak bykleriniz birer eviadn Vahran
zabiti olan Marki'ye rehin brakrsa inanrm.
Demi.

tekiler de:
<<- Hemen senin kalbin bununla tatmin alacaksa
bastne
Demiler.
eyh eviadlarndan otuz krk ua Marki'rehin kodular.
Bundan sonra Tlemsen sultan yirmi bin askerle
kalkp Vahran'a gelip Marki'yle grt.
Marki de on bin kffar askerini Tlemsen sultanna
imdat gnderdi. Bu kuvvetlerle gelip Kale'yi aldlar.
Tlemsen Sultan gelip Kale'ye oturdu. Kale halk da
ona tabi oldular.

Bylece

nin

yanna

179

Bu haber Oru Reis'e gelince, can bana srad.

Hemen Tlemsen'deki askerin bana geip Kale'nin yardmna kotu. Amma Kale iki gn nce alnm idi.
Bu arada, on bin kftfire babu olan katir Tlemsen
Sultanna yle demiti:

- imdi Oru Reis bizim Kale'yi alp zapt ettii

mizi duyunca bu tarafa gelecektir. Ona tuzak kurmann
zamandr. Byle frsat bir daha bulamazsn. Hemen
askerini buradan al ekil. Tarare'ye git orada gz kulak
olup bekle, Oru Reis kaleyi almak isteyip de gelince
Tlemsen bo kalr. Sen de gider kavgasz dsz yerine oturursun. Buraya geldii takdirde biz de onu klrarz. Sen de biz de kurtuluruz.
spanyol babuu olan bu hnzr pek mtekebbir
marur bir kpek idi. Kafir daima mertlik davas eder:
- Eer Oru Reis bu tarafa gelirse aldm olsun
ki bur iinde kapanp kalmam. Hemen tara kar
kar korum. Ya taht ola ya baht ola.
Derdi.
Amma marurun hasn Allahtr demiler.

Su uyur

dman

uyumaz.

Bu haberler krk dkk Cezayir'e gelmeye ba

ettim:
- Kim bilir ne olur, ne olmaz!
Diyerek, hemen elli adr asker kardm. Tamam
bin yiitin yanna bin de Arap atis katarak iki bin
askeri karndam shak'n emrine verdim. Yanna da
laynca endie

skender Kethda'y kattm.

Ilgar ile, iki kona bir edip tiz

Oru Reis'e yetiesinizl

karnda

180

Diye gnderdim.
Hemen hareket edip sratle Oru Reis'e yolda kaSevinip yeniden hayat bulup, orada bir gn
oturak ettiler. Oru Reis, shak ve skender ile cihan cihan grp hal hatr sorutular. Gaziler dahi herkes,
yaran yaranyle grp muhabbet eylediler.
vutular ...

Tlemsen Sultan ise babu dediimiz kafirin fikrini beenerek bir gece askeri ile birlikte Kale'den k
t, Tarare dana geldi. Oradan at gnderip
Oru
Reis'in ehirden kmasn beklerneye balad.
Oru Reis, Kale'nin alndn renince kan bana
vilayeti eyhlere emanet ederek alelacele Kale'ye doru hareket edince at da hemen varp alvali
Tlemsen Sultan'na bildirdi.
srayp,

Su uyur, dman uyumaz demiler. O da frsat

ganimet bilip, gizlendii yerden bir seher vakti karak
gelip Tlemsen'i zapt etti, tahtna oturdu. O mel'unun
tedbiri rast geldi.

Yine

alrz.

O srada Oru Reis, Cezayir'den imdadna gelen elli adr ile buluup grmektc idi. Durduklar yerden
Kale'ye mesafe iki konakt. Sabahleyin baktlar ki, bir
svar at boynuna dp onlara doru gelir, amma ne
geli ... Gele gele geldi, meer
eyhler gndermiler.
Tlemsen Sultan'nn hile ile Tarare'den gelip Tlemsen'i
zapt edip nceki gibi yine yerine oturduunu bildiren
bir mektup yollamlar.
Oru Rcis pek ok kasavete batt. Sonra gazileri
halin neye vardn anlatt.

arp

181

Gaziler dahi:
Hemen sen sa ol baba! Tlemsen iin evvelden
ta atp kolumuz armad idi. Bir bo vilayettir bulup aldk. imdi sahibi gelip yine ald. Hak teala verirse yine alrz. Tlemsen Sultan slamdandr. Onunla
i ka bildir. Evvelden kendi vilayetidir ald. .. Eer mmet-i Muhammed'e zulmetmekten vaz geip, bizlere
de vergisini seneden seneye tamamen verir de Cezayir'e tabi olursa gene eskisi gibi vilayetinde dursun.
imdiki halde biz nmze bakalm.
Dediler.
Oru Reis dahi, gazilerin bu ekerden tatl szleriyle teselli bulup:
- Hak tea la sizden raz olsun oullar.
Kalb-i
mahz(numu mir'at- skender eylediniz.
Diye dualar eyledi.
-

rdekler ve kazlar
Sabahleyin oradan g edip Kale altna indiler,
durdular. Kftfirler ise, ertesi gn, slam
askerini hor grerek pervaszca kale kapsn aarak
onlara kar ktlar.
KMir askeri on binden fazla idi. slam askerinin
ise hepsi iki bin idi. Ama her biri be on kftfirden yz
evirmez yiitlerdi.
Nasl demiler ki:
Ne denl o olursa rdek kaz
Yeter imi ana bir ahin-i baz
Gaziler, inayet-i Huda ve mucizat- Mustafa ile gazaya niyet edip hcum kldlar. ki asker birbirine kart ve katld. Yer penbe misali atld. Yerin gubar
dmana kar

182
kann buhar,
n

gazilerio dilinden gelirdi bir bir sbha-

...

, buuk saat cenk oldu, kllar kan ile al renk

oldu. ou ecel erbetini iip serden geerdi. Ecel terzisi don bierdi.
Elhasl islam yiitleri yle bir kl vurdular ki,
on bin kafirden ancak drt yz k:lfir sa kald. Onlar dahi gazilerio ate saan kllarndan kurtularnayp
<<aman, el-aman diye anmaya baladlar.
Amma gaziler hiddetlerinden bu feryatlar duymaz,
kiifirleri durmadan krarlard ...
Oru Reis gazilerio arasna girerek:
,,_ ekin oullar elinizi! Aman diyene kJ yoktur!
Der idi.
Ancak bu ekilde gaziler ii aniayp cenkten el ektiler. Kalan drt yz kadar kafiri esir ettiler. Bu
esirleri Cezayir'e gnderdiler.
Oru Reis b~n yiit ile geip Kale'ye oturdu. Muradlar o k Kale'de klamak idi. Kalede vernelerinde imelerinde oldular. Fakat bu cenkte ok gaziler ehid
olmuslard. Karndamz shak ile skender Kethda
dahi b:unlarn arasnda idi.
Oru Reis g durumda
Yalran zabiti olan Marki bu alvali olduu gibi s
panya Kralna bildirdi. spanya Kral ise Telis'e hakim
tayin ettii adam ldrd iin Oruc Reis'e gayet kz
gn idi. Si md i daha co k hiddetlendi. yle ki ki'fir iken
yahudi oldu.
Hemen Vahran zabitine otuz krk bin katir gnderdi ve vlc smarlad:

183

- Eer ban kendine lazmsa, Oru Reis'in elinden Kale'yi alp, o haydutlarn hepsini kltan geirip
ldresin. Hemen salt Oru Reis'i zincire vurup bana
gnder. Ben onu ne ekil lmle ldrecein bilirim.
Marki de, kendine gnderilen otuz krk bin kafir
ile apanszn Kale'yi muhasara edip dmeye balad.
Drt tarafn da skca tuttuklarndan erzak da gelemerli. Gaziler tam _ ay Kale'den kte kt cenk eylediler. Azklar tkendi. Cezayir'e bir haber gndermek
de mmkn olmad.
Kafirler her gn cenk etmekten bktlar. Gaziler
de susuzluktan halsiz kaldlar.
Sonunda kafirlerin kumandanlar ile papazlar birleip bir hile bulmaya karar verdiler.
Dediler ki:
- Bu Trkler inat bir millettir. Gelin bunlara yarn bir eli gnderelim. Size aman verdik, silahnzia
kp gidin, diyelim. Eer azklar yoksa raz olup, kaleyi brakp giderler. Eer azklar ok ise hepsi krlr,
amma biri kalsa yine kaleyi bize vermezler... Eer
aman ile kaleden karlarsa, o zaman, silahlarnz b
rakn, deriz. Onlarda silah brakmak byk ardr. Yani
imkan yok silahlarn brakmazlar. O zaman biz de bunu bahane edip hepsini krarz.
Silah pusat brakn!

Btn mel'unlar bu fikri beendiler. Ertesi gn karar verdikleri ekilde Oru Reis'e bir eli gnderip tekIifte bulundular.
Oru Reis gazilerle meveret etti:
- Ne dersiniz oullar? Kafirler yle derler.

184

Dedi.
O zaman gaziler de:
- Dirilik lmekten yedir.
Diyerek, kp Cezayir'e gitmeye raz oldular.
Eli de geri dnp bu karar kafirlere bildirdi. Kaleyi brakp Cezayi;'e gitmeye raz olduklarn syledi.
Kiifirler ferahladlar.
Ertesi sabah Oru Reis, gazileri ile' birlikte kua
np Cezayir' e doru kp gittiler. Katirler gelip Kale
ye girdiler, enlik eylediler.
Oru Reis Kale'den uzaklap Cezavir'e doru bir
konak gider gitmez, on be yirmi bin katir arkalarn
dan lgar ile yetitiler.
- zerlerinizde olan silah pusat brakn. Sa
kp gittiiniz yetimez mi.
Dediler.
Oru Reis, kafirlerin hile tuzana girdiklerini anlad.

Mcahitlere:
Gelin oullar! Eer beni dinlerseniz, kafirlere
silah vermektense hemen cmlemizin krlmas evladr. lm hayattan alsen ve a'U\dr. mdi oullar, er
lr ad kalr, at lr meydan kalr. Dnyaya gelenin
lm erhetinden imesi elbette muhakkaktr. Sizinle
bir nam brakalm ki kyamete kadar dillerde destan
olalm! Bir daha sizlerle cennet-i a'lada buluahm.
Dedi.
Oru Reis'in bu szleri, alk ve susuzluktan bitkin
dm olan gazileri canlandrd. Yrmeye mecalleri
yok iken, her biri :birer kuzu pryan yemi gibi tokluk oldular, birer ejderhaya dndler.
<<-

185

Oru Reis'in

ehadeti

nce Oru Reis kendi tfeini gzne alp, kafirle

gaza niyeti edip, blend avaz ile ard:
.- Ey ebedi mel'unlar, ite bizler adama silah
pusat byle veririz.,,
Diye, tfei katiriere boaltt.
Gaziler dahi hep birden tfeklerini boaltp sonra
dalkl olup kafirin ortasna giritiler. yle bir giri
tiler ki anlatlmaz.
Sanki, ekinci tarlasna orak nasl girerse, kol kelle ne rast gelirse vurduklarn turp gibi kaydrp drdler.

Kafir kelleleri. ayaklar altnda yuvarlanp; burun, k;lak, ayak, trnak, dlger yongas gibi tozard.
Cenk gittike kzp, kafirlerin ilerisi geriye kama
ya balad. Amma gerisi ok olduundan kafirler durmadan kuvvetlenmede idiler.
Gazilerin hepsi bin kii idi. teki bini nceki cenklerde krlmt. Bu bin gazi de krla krla yz krk
kaldlar. tekiler hep ehit olup ehadet erbetini itiler. Allah hepsine rahmet klsn. ehitlerin biri de gazilerin serveri, mcahiderin Reisi Oru Reis idi. eha
det erbetini nu edip ehit dt. Allah rahmet eylesin.
Karndalanmn gamna dtm.

Kalan gaziler sabahtan akama kadar yz evirmeyip, kte kt kelle kelleye katirlerle .cenk eylediler.
Oru Reis'in cenazesini ehitler arasndan karp gmdler. Sonra kfifirlerle dve dve kurtulup gittiler.

186

Bu ; y1. krk gazi Cezayir't: gelip olan biteni hikaye cdino:, zntden hclak o1a yazdm. Karndala
rm Oru ik shak'n ve bunca gazilerin gamna d
tm. Yerneden imeden kesilip kimse ile gremez oldum. Sonunda aklma zarar gelecek oldu. La havle
velii kvvete illa billahil aliyyil azim>> deyip aklm bama Lopladm. J<:ll ncisin zaikatl mevt ayetince,
Allah teala hazretlerinin kaza ve kaderine raz olup elhkm lill.i'h il vahid-il Kahhar dedim.
K, mcll malzun Ct~zayir'de geirdim. badet ve
taatle megul oldum. Amna kanndalarmn atei bir
an yreimden kmad. Onlar andka gz ya dktiim.
Kafirlerin sevinci
Kafir yakasnda ise, Oru Reis'in vefat haberi ii
tilince byk enlikler eylediler. Manastrlarda azizierin habis ruhlar iin pek ok domuz kurban eyleyip
sevindiler.
- Belann birinden kurtulduk. imdi Cezayir'de
olan belaya bakalm.
Dediler.
Sonra:
- Onun iki karnda, ile bu kadar askerini ldrdk. imdi ba daralmtr. Hemen bu ara, karn
ctalarnn efkan ile zihni perian iken baskn edelim.
Biz deryadan Tlemsen Sultan karadan hayhuy ile varp Cezayir'i alalm. O byiik belay da ele geirelim.
Diye karar verdiler.
Cezayir zerine sefer etmeye karar veren spanyol
kafirleri, bizi karadan sktrmas iin de Tlemsen Sultan'na haber gnderdiler:

187

Senin de haberin olsun ki, muradmz donanna

Cezayir'i almaktr. Sen de bize yardm
edesin. Trk taifesinin Arap yakasndan ayaklarn ke
selim.
Dediler.
karp, varp

Krk

kafir

kadrgas

Krk pare kadrga donatp gnlerden bir gn Cezayir'e geldiler. Temnitos krfezine lenger-endaz olup
yattlar. nc gn name yazp eli eliyle gnderdiler.
yle demilerdi:

Sen ki Hzr Reis'sin,

bilip agah olasn ki, senin evvelden frsat
bulup bizim zerimize gelip baz rahneler anan, azizIerin bize hatriar knld iindi. Amma imdi suunuzu af eyleyip sizin frsatnz bize verdi. Bunun ilk
mjdesini de grdk. ki karndan helak ve bu kadar
askerini krp, Kale'yi aldk. Azizierin yardm ile Cezayir'i dahi alnaya gelniiz. Bahusus senin kolun kanadn olan karndan Oru Reis ile bu kadar cengaverlcrini ldrdk. Sen imdi be on adam ile ne edeceksin. Eer akln varsa nanen eline vardnda Cezayir'in
anahtarlarn alp ve boynuna makrama balayp ayana gelerek affolunman isteyesin. Belki esir olmaktan
kurtularak bir miktar nal ile vilayetinize gidebilirsiniz.
nat ve muhalefet edip aksine hareket edersen azizierin
ba iin sana bir i ederim ki, Adem'den kyamete kadar dillerde destan olursun.
<<yle

Ey mel'unlar!
Byk divar toplayp bu mektubu okuttum. in
dekiler anlaldktan sonra gazilere vle syledim:

188

<<- Gaziler size mjde olsun. Kafir, namesinde her

ne ki yazmsa poh yemi ve yabana sylemi. Allah'tan
baka kimse yardm edemez; gerek islama ve gerek
kffara ... Fakat narnede bir ey yazmlar ki onu kabul ederiz. Demiler ki, eer szmze inat ve muhalefet ederseniz, size bir i ederiz ki, kyamet olunca dek
sylenip dillerde destan olursunuz... Bu szleri, inal
lahu teala Allah'n izni ve Peygamber'in efaat ile ol
kafirlerin aksine zuhur edecek. Bizim onlara edeceimiz
iler, bir zaman olacak ki, tarihlerde yazlp, ruhlarm
zn rahmetle yad olunmaklna vesile ve sebep olacak.
Sonra kafirden gelen namenin cevabn yazp eli
eliyle kafirlere gnderdim.
Narnemizde yle cevap verdik:
<<Ey mel'un-u ebediler ve hnzr- sermediler! O
sizin helak eyledik deyu vndnz yiitterimizin
hepsi, cennet-i alada makamlarn bulup muradlarna
nail oldular. Bizler dahi onlarn nail olduklar mertebeyi zleriz. yle lm ancak talihli kula nasib olur.
Elhamdlillah biz mmet-i Muhammed'den ve snnet-i
cemaatteniz. Hayatmz da pak mematmz da. yle olunca bizim ne lmden ne de sizden bir korkumuz
voktur. Hemen ~Iinizden geleni geriye komayn. Bildiinizden k!llmayn. Siz azizlerden yardm istivor iseniz,
biz btn kainat yoktan var eden zevalsiz Mabud'umuzdan isteriz. Siz de, inallah bizim ne mertebe er olduu
muzu greceksiniz.

Kafirlerle

ga~

niyetine

Kafirler bu mektubu okuyup iinde yazlanlar ankesildiler. Karaya asker dkp Cezayir hi-

laynca ate

189
sarnn etrafna

hendek

kazp

metris

yapp hazrland

lar.
Ben de askeri

hazr

edip gazilere:
gstermeyin. Kftfir hcum edineeye kadar ses karmayn. Hareket onlardan gelsin.
Cenab Hak zaferi myesser evlesin!
Diye tenbih ettim.
Kftfir askerinin babuu olan Komandator:
- Be on hayduttan m korkuyorsunuz.
Onlar
imdi kim bilir hangi bucaklarda sinip kalmlardr.
Hemen yryn hisar zaptedelim.
Deyince, kafirler gayrete gelip hisara doru yrdler.
Amma gazilerin hepsi tayin olunduklar hizmette
idiler. Topu topunda, tfenki tfenginde olmak zere hazrdlar.
Cenab- Hak hazretlerinden yardm dileyip:
<<- Allahm, mslmanlar kflfirlere stn kl!
Diye dualar ederdik.
Kafirler top tfenk altna girmilerdi. Gaziler hemen top tfenk alahandas sap sonra dalkl kafirIere saldrmak isterlerdi.
Ben ise onlara mani olup:
<<- Acele etmeyin, kon, iyice yanasnlar.
Derdim.
Kffirler istediim kadar yananca:
- Bismillahirrahmfmirrahim, kafirlerle gaza niyetine
Deyip, slam askerine iaret ettim.
Allah, Allah>> sadas ayyuka kt.
- Sakn banz

190

Kafirlere bir top alahandas ile kark bir tfenk

vurdular. yle vurdular ki kftfirler, sere
alay gibi zemine dkldler.
Sonra gaziler dalkl
olup, ekine orak girer gibi, kafirlerin merkezine daldlar. Katiriere yle kl rdler ki vasf mmkn
alahandas

deildir.

Yinni bin kafirden kalanlar

Kafirlerden kap sandallara yetiebilen yetiti, yetiemiyen sratle cehenneme gitti. Kafirler baktlar ki
i iten geti, bela deryas boydan at. <<lmekten dirilik yedir>> deyip <<mayna sinyor! >> ile gazilerin klcn
dan g bela kurtuldular.
Hepsi yirmi bin katir idi. Sekiz yzn esir ettik.
Bir ksm da gemilere kat. Kalann hepsi kltan geirildi. Cehennem boylad.
Hepimiz bu byk zaferin kr iin Vacib-l Vcud hazrederine hamd- senalar eyledik.
Kafirlerin kltan kurtulanlar ise kaarak derek
gemilerine vardlar. Ye's matem iinde kalp, birbirlerine:
<<- Azizler yine hristiyanlardan yz evirdi, yine
haydutlara nusret verdi.>>
Diye syleiderken bir de baktlar ki, gkte frtna
bulutlar ile imek yldrm grleneye balad. Bir anda inal rzgar kp der_ya cu hurua geldi.
Ortalk bir anda Nuh tufanna dnd. yle ki krk
kafir kadrgasndan ancak iki tekne kurtulabildL Geri
kalanlarn hepsi Temnitos krfezi denen yerde batan
kara oldular. Boulan bouldu, sa kanlar gaziler
iki ellerini kafalarna 'balayp esir eylediler.

191

O kadar ok kafir baladH.r ki sonunda, yorgun

birbirlerine balamaya baladlar. inat
edip kar gelen kafirlerin boyunlarn vurdular. Hasl
kelam yle bir yz akh oldu ki, anlatlamaz. Esir balIuundan nerdeyse bir soana bir kftfir satlr oldu.
dtler. Artk

Barbaroo

Katirler bana Barbaroo diye lakap taktlar.

- Ol diyavolo Barbaroa cazulukla bizi bozdu.
Gemilerimizi batankara ettirip, bu kadar has hristiyanlarn kimini ldrp kimisini esir eyledi.
Diye ye's matem ederlerdi.
Hak teala islama nusret eyledi. Mel'unlar perian
etti. Balar daima aa olsun!
Bundan sonra yememizde imemizde, zevk u safamzda olduk.
ehir halk daima gazilere dualar edip:
- Hak teala sizleri Cezayir'e hzr gnderdi. Sizin
eksikliinizi bize gstermesin.
Derlerdi.

Trk

ba

Aralarnd.

iin!

yemin edecek olsalar:

- Trk ba iin!
Diye ederler, Trk'e bu derece hrmet gsterirlerdi.
Hemen Cenab- Rabblalemin kyamete kadar ol
gazi Cezayir Oca'nn zerinden padiah nazarn uzak
drmeye, gazi askerler dahi hrmette, izzette ve nusrctte olalar, amin.

192

On bin esir
Gn!erden bir gn Zindancba'ya:
- Var zindanda olan esirleri alp huzuruma getir. Sayalm bakalm bu byk ganimette ne kada!' esir
alnm.>>

Diye emrettim.
Zindanc da varp, gardiyanlada ve iki yz kuanm gazilerle beraber zindam at. Kafirleri koyun
srercesine srp topladlar. Hesaba aldlar. On bin
kf.fir esir ile yirmi drt kalite kaptan buldular.
Bu yirmi drt kaptann iinde Krando Kaptan
derler, gayet bahadr ve zeki bir kaptan da vard.
Hatta bu kaptan:
<<- Eer bu krk pare kalitenin zerine ben komandatar olaydm, bu yz karal olmazd.
Dermi.

Esirlerin hesab gerei gibi malum olunca tekrar

ikisini bir demire akp zindanlara taksim eyledik. Kap
t<mlar baka zindana koyup taynlarn ayrdk. Ba.
]arna bekiler gardiyanlar koyduk.
Krando Kaptan ise kendi yamma aldm. lmlk
ar bir yaras vard. Cerrahiannza baktrp yarasn
trnar ettirdim. Kendi yemeimden verdirir, arada bir
de hatrn sorar gnln alrdm.
nk gerek kafirden gerek slamdan ie yarar adamn hakkn teslim ederim.
Esirlerin

isyan

Temnitos krfezinde batankara etmi olan kalite

lerdeki mhimmatn Cezayir\~ tanmas iin Vardiyan
ba'na:

19l
- Be alt yz esir kafir alp, batankara olan
gemilerrn mhimmatlarn srtiarna ykletip Cezayir'e
gtrtesin. Kendi eylerini yine kendileri tasnlar.
Diye emretmitim.
Olacak olsa gerek ar- na-ar,
Gerek kalbin gen tut dar.,.
Fakat basiretim balanm da Vardiyanba'na:
- ki yz yiit de kuanp kafirlerle beraber
gitsinler.
Demek batnma gelmemiti.
Hem de iki kafir bir prangada olduundan Vardivaqba'nn da esirlerden tr kalbine bir korku gelmemi.

Amma:
<<Su uyur
Derler.

dman

uyumaz.

Dman

hakir grmemek gerektir.

bu kafirler de demiri kesecek
sair aletlerini hazr edekomular.
Meer

Dmaniann

eelerini

ve

byle rusvay olalar!

Bu be yz kafir elli altm kadar vardiyan ile beraber batankara olan kffar kalitelerini boaltmaya
Tcmnitos krfezine giderlerken frsat bulmular. Birbirkrinin demirlerini amlar.
Zavall vardiyaniardan yalnz ayana abuk olan
bir tanesi kurtulup bize haber vermeye geldi, tekiler
ehit oldular.
Hemen gaziler kuanp, halk dahi:
- Allah yolunda cihada!
Oiyerck kafirlerin iiztrih~ v:rdlar.

194
Dalkl

olup:
- Bre kafirler, elimizden kande halas olursunuz?
Deyip, mayna sinyor deyinceye kadar kl r
dler. Ellerini kafalarna balatnaya raz olanlar kurtuldu. Azck bile inat gstereyim diyenierin cmlesini
cehenneme gnderdiler. Kellelerini top gibi uurdular.
Tahminen yz kadar kafir kltan geirildi.
Gazilere:
- nat eden katiriere hi aman zaman vermeyip
kellesini vurun!>>
Diye izin vermitim.
Kafirler koyun srs gibi elleri bal sineleri da
l, arkalarnda gaziler derek huzuruma getirildiler.
Gaziler:
-: te sultanm, dmanlarn paytahtnda byle
rsvay ol alar!,
Dediler.
Gazilere dualar ettim:
- Berhurdar olasz oullar! Hak teala sizleri daima kffar- haksar zerine mansur ve muzaffer eylesin!
Bundan sonra esideri daha iyi gzetmeye baladk.
Krando Kaptan'n hyanetl

Krando Kaptan'n

ua varm.

Esir

esir olmadan nce yannda bir

sonra bu olan zin-

olduklarndan

dancya balamtm.

Bu
e

olan,

efendisi olan zindancya yemek getirdik

da halini hatrn sorarm.
da:

Krando'nun
Zindac

195
- Krando

Kaptan benim

gzet s klma!
Diye izin vermi.
Olan ise bu izni

yaknrndr

dersin, gr

alnca, Kaptan'n yanna

girip ko-

numaya balam.
Kranda

Kaptan bu olana bir gn:

Sen esirlikten kurtulmak istemez misin?
Diye sormu.
Olan da:
- Farz et ki istemiim, elden ne gelir?
Diye cevap verince Krando:
- Gel ilT!di sana bir ekil syliyeceim. Eer yapabilirsen kendinden baka btn hristiyanlar da kurtarrsn. Hem de hi phe yok bu iyiliin karln
da cennete gidersin. Bizim de ok ihsanlarmza layk
olursun.
Demi ve sonunda olan kandrm.
-

Olan:

Syle bakalm.
Diye raz olunca, Krando Kaptan
-

olana yle

retmi:

Efendin olacak zindaney iyi gzetle tamam

kendinden geince keskin bir balta ile
bana vurup helak edersin. Zindann anahtarlarn alp
kaplar aarsn. Adal kardelerimizin de bundan haberleri var. Onlar da sandallar hazr edip bizi bekleyecekler. Hemen bizim iimiz yahya varncaya kadardr.
Kaptan'la olan kavl karar eylemiler. Olan bu
ii boynuna alm. Sonra gelip baltay yle bilemi ki
ancak olur, yani Allah rak eyleye, ne kzde duracak
ne balk ta ...
-

uykuya

varp

196

Tam

baltay

vuracakken

Mel'unun, efendisi olan biareyi onarmaya niyeti

gece bir rya grdm:
Zindanc yatanda yatm uyuyor.
Zindancnn
hizmetkar olan mel'un elindeki baltay kaldrm, zindancnn bana indirecek.
- Hay bre mel'un! Niliyorsun ek elini!
Diye bir nara atp uyandm.
Kalkp abdest aln iki rekat namaz kldm.
Ryay kendi kendime tabir edip:
- Zindanc biareyi Allah korusun, zira bu ryada iyi grnmez.
Dedim.
Sabah olunca zindanc kageldi.
Onu grnce glerek:
- Behey adam ne ar uykun varm. Seni g ile
uyandrdm. Var kafiri buraya getir.
Deyince zindanc kp elleri bal olarak kafiri ald getirdi.
Meer zindanc yataa girip gaflet uykusuna daln
ca, olan elinde balta ile frsat gzetir imi ... Bu sra
da ryasnda beni grm.
balam olduu

Zindancya:

- Kendini sakn, gafil olma, imdi dmandan

zarar grrsn. Ardna bak!
Diye seslenmiim. O da uyanvermi. Olan tam
baltay vuracakken bileini tutup zaptetmi.
Zindanc ise yle grbz biri idi ki hizmetkar olan
o mel'un olan gibi yirmisini balamaya kudreti yeterdi. Anna ne fayda ki. <<Uyku kk lmdr.~ demiler.
stt'rscn ejderha ol. uvkuda ie yarama7..

197
Zindanc, olan balayp brakm,
alp

huzuruma getirdi.
- Bu ii sen kendi

sabah olunca

bana m

bakas m retti. Doru

eyledin, yoksa sana

sylersen cezadan kurtulur-

sun.
Diye sual eyledim.
Olan da inkar etmeyip:
-- Bunu bana Krando Kaptan emretti.
Dedi.
Kilfire yz

denek

vurdurup

Krando Kaptan getirttim.

yzne tkrp:
- Bre mel'un sana ettiimiz iyiliklerio mkafat
bu muydu? Seni tekilerden ayrp zindana gndermedik, yaran iyi oluncaya kadar sana ayr yer verip huzurla yatrdk. Kendi yediimizden verip, cerrahlanm
za baktrdk. Ta ki tezce iyi olsun dedik. Sonunda byle fesat karmaya babu olup tertipler kurarsn.
Diye ar szler syledim.
Kranda kafiri de:
- Valiahi sinyor her ne sylersen hakkn var. Karar senindir. Benim niyetim falso olmakla iimiz rast
'3itmedi. imdi senin elindeyim, her nice dilersen ferman senindir.
Dedi.
Krando kilfire yz denek vurdurup, ayana ar
pranga ellerine de ke!epcek vurdurdum. Otuz alt kafir
kaptann da cezalandrdm.
Bu haberler spanya'da duyulunca:

O zaman emr edip

Krando'nun

198
-

Cezayir'de

Barboroa

bizim kaptaniara

yle

yle etmi.

Diye kiltirler byk yeis ve materne dmler.

Bunun zerine papazlar toplanp, bu otuz alt kaptan iin ne yapacaklarn konumular.
- O kaptanlarn din urunda, haydutlarn bu kadar cevr cefasn ekmesi layk deildir ... Biz burada
olumuz uamz yannda, yeme imemiz yerindedir.
Onlar ise din uruna kimisi candan oldu kimisi esir ...
- Baharoa'nun azab- eleminde olmalan bizim
anmza yak~r m? Hemen bu meselede akann gittiine bakmayahm. i bitirelim. Olur ki aka kuvvetiyle Barbaroa'nun elinden halas ederiz.
Diye kavl karar eylemiler.
Bana haber gnderip:
- Eer iznin olursa Cezayir'e varp esiderimizi
kurtaralm.

Dediler, ben de:

<<- Pek gzel, gelsinler.
Diye haber verip pasaporta verdim.
Kaptanlarn

hepsinin boynunu vurdurdum

Gnlerden bir gn spanyol tekneleri Cezayir'e geldi. On drt bin kafir kurtardlar. Kymetlerini birbiri
stne er yzerden aldk. Hemen hizmet grdrrnek
iin i.i drt yz kafir alkoyup geri kalann hep b
raktm. Kalanlar da onlarn mezhebinden deil idiler.
Kaptanlarn bahalarna gelince kolay anlaamadk.
Papazlar otuz alt adet kaptana iki buuk milyon ake
verdiler. Ben raz olmadm. milyona ktlar. Ben
de bu kadara verecek oldum.

199

O zaman flinlcr gelip beni ikaz ettiler:

<<- Ey mcahitterin ba! ittik ki kafir kaptanIarna azatlk verecekmisiniz. Fakat Kitap gerei, onlara hibir ekilde azatlk yoktur. nk onlar deryada ustadrlar, hile ve er ilerinin beyleridirler. Onlar ya skca hapset veya ldr.
Dediler.
Ben de:
<<- Allah sizi mkafatlandrsn! te ben byle isterim. Bana Kitab'n kavli ne ise ifade edesiz. Zira alimler, peygamberlerin varisleridir. Benim bam size ba
ldr.

Diyerek alimierin hatriarn aldm, izzet ikram

cyledim. Kaptanlar da brakmadm.
Papazlar Cezayir'den ayrlnca, kaptanlarn hepsinin boyunlarn vurdurup, pis cesetlerini deryaya attr
dm.

Ulema ve halk hakkmda yle sylemiler:

- Gazi Reis'in ve mcahitterin eriate olan bal
lklarnn derecesine bakn ki ol kafirlere eriat gereince azatlk olmaz denince milyon akeyi bir pul
s;}ymayp fefla ettiler. Din dmaniarna byk rahne
vurdular. l, milvon ake dilde kolaydr.
Krando Kaptan'n

cesedi

Karirlcr ise derlerdi ki:

- Trk ksmna hemen oka ake verdikten sonra eviadn bile satar, deil ki esiri vermesin.
Aralarnda byle syleip dururlarken otuz alt ka.~'ir kartann kati oluncluj!u haberi
spanya'va varp

200

duyulunca kafider hadden ar yeis ve materne dp

krk gn ar pazara kmadlar.
Azizierin yzne gzne tkrp:
- Bu mertebe hristiyanlardan yz evirmelerinden belli ki turkuvaz oldular.
Diye sp saydlar.
eytan papazlar ise yer yer onlar kandrp yle
derlerdi:
- Sakn aziziere fena sz sylemeyiniz. Zira darlacak olurlarsa mslmanlara daha ziyade yardm
ederler. Sizin sabrnz deniyorlar.
Bu szlerle eek katirieri aldatrlard.
Kati olunan Krando Kaptan'n spanya'da geni
soyu varm. H sn akrabas Kral'a. gelip feryad figfm ettiler:
- Senin hizmetinde olumuz bu kazaya urad.
Bari lsn bu tarafa getirt de dman topranda
yatmasn.

Dediler.
Kafirler, bizim o heriflerin pis cesetlerini defn
ettiimizi sanrlarm. Biz ise kafirlerin cesetleri s
lam mezarlar arasnda, bu erefli toprakta bulunmasn
diye deryaya atm idik.
Kral yine bapapaz arp:
<<- ldrlen Krando Kaptan'n cesedini Cezayirden alp buraya getirmenin bir yolunu bul. Bir tabut
iine koyup getirt. Ne isterlerse ver. Akann gittiine
deil, iin bittiine bak. Beni Krando'nun akrabalar
nn dilinden kurtar.
Diye sk sk tenbih etmi. Papaz da Cezayir'e
doru yola kp gelirmi.

201

Bizim zindanda Abdurrahman adnda gayet feraset sahibi bir mslman vardiyan vard. Bu adam
Krando Kaptan'n cesedini akrabalarnn arayaca
n tahmin etmi.
Otuz alt kafir kaptann boynu vurulduunda ta
balanp cesetlerini deryaya atmak iine Abdurrahman'
tay,in etmitim. O da gizlice Krando Kaptan'n cesedini bir ukura gmp otuz be tanesini atm imi.
Benim bundan haberim yoktu. Hepsi denize atld sanrdm.

Sen ki kafirlerin

papazsn!

Papaz Cezayir'e gelip de huzuruma karak kapldrlmesi iinden dolay bir iki laf deyince:
- Ey kafir imdi eman ile gelmemi
olaydn,
onlarn gittii yere seni de gndermemiz gerekti. Ol
kati olunan mel'unlar eriat- Muhammediyemizin
P.hkam ldrd. Benim dahi bam eriate baldr.
Halbuki eriatimizin hkm kyamete kadar bakidir ...
Sen ki kafirlerin papazsn, bat! yolunuzda eytan
aleyhillanenin adn aziz komu, onu haa smme haa
ilah tutunup, ondan medet yardm umarsnz. Azizler yle poh yemi byle poh yemi diye ahmak kafirleri bir parmak zerinde oynatp kendinize taptrr
snz ... Ya ben ki, elhamdlillah mslmanm, kati delillerle sabit olan alkarn gereince ol otuz alt kftfir
kaptanlarnz kati eylediim yoksa gcnze mi gittanlarn

ti?

Diye sual ettim.

Papaz mslman
Yanndaki ne:

olayazd.

202
~~-

Bu herif benden yukar papaz, bununla

hemen iimize bakalm.

baa

klmaz,

Demi.

Bana:
Sinyorl Madem kaptanlar kati eyledin, hemen
sen sa ol. Lakin senden ricam udur ki, kaptanlarn
meyyitlerini gtrmeye bana destur ver. Her birini tabutlara koyup sahiplerine vereyim. Hayatta iken verdiim milyon akeyi yine llerine dahi vereyim.
Diyerek benden lleri istedi.
Cesetleri Cezayir toprana gmdk sanrm.
- Ben onlar boyunlarn
vurdurduktan sonra
defn ettirmeyip cmlesini denize attrdm.
Cevabn alnca kuru balk gibi kadit olup sz edecek mecali kalmad.
-

Kraln

olacak kpek!

O zaman vardiyan Abdurrahman gelip elimi pt:

- Sultanm, ben kulunuz bir
kabahat eyledim,
eer af buyurursanz syliyeyim.
- Allah ve Resul zerine eman verdim, korkma.
Vardiyan Abdurrahman :
- Sultanm, Krando Kaptan soylu kii olduun
dan, ihtimal ki kafirler bunun lsn bile ararlar diye, otuz beini emriniz zerine denize atp, Krando'yu
kumsala defn eylemi idim. izniniz olursa karalm.
Ben sanrdm ki salt Krando Kaptan ararlar. Halbuki
bunlar hepsini ararmlar.
Dedi.

Kendi aklnca bize hizmet eylemek istcrmi. Gazap ve hiddetimden kendimi kaybede yazdm:
- Sancam hakk iin eer sana eman vermemi olaydm. Seni yle bir ldrtrdm ki, bakalar
na dahi ibret olurdun.
Diye vazifesinden karp kodum.
Krando kafirini de tekrar oradan kartp deryaya attrdm.
Papaz yalvarp yakard ise de dinlemeyip:
- Benim akaya ihtiyacm yoktur.
Var Kraln
olacak kpee grdn gibi syle.
Diyerek papaz da kodum. O da hsran iinde
ekilip gitti.

Murdann

alm satm haramdr.

Bu hadisenin zerinden bir ka gn geip de hiddetim yatnca yaknmdakilerden bazs:

- Sultanm o kadar akay alnayp elinizden kardnz. Krando kafirin lsnden ne zarar gelirdi ki,
papaza verip akalar almanz daha a'la olmaz myd?
Diy~ sordular.
- Dmandan intikam almak btn dnyaya deer. Bizim yaptmz bu i spanya yakasn tamamen
yakmamzdan daha tesirlidir.
Hem aka almaymz
kilfire gre byk alicenaplktr. Zira kafirler bizim
hakkmzda: Trklerin yannda aka ile bitecek i ok
kolaydr. Hemen Trk ksmna aka ver de gzlerini
kar diyerek bizi kmserler imi. Baknd dedikleri
oldu mu! Kii nilnyle iler ii, namsz bir pula de
mezmi kii ... Biz bu kafir kaptaniarna pe pe aka
sa;.madk. Bunlar ilahi yardm riizgarnn kendi ge-

204

Jenleridir. Din dmanlarn yeis ve matem zerine koduk. Bir zaman olur ki nam anmz tarihlerde yf(
oluna. At lr meydan kalr, er lr ad kalr. Bizden
nce gelenler, her biri bir ad koyup gitmiler, hepsine
rahmet olsun.
Diye cevap verdim.
Yaranlar bu cevab beendiler.
- Niin aka almadn?
Demelerine:
- Murdarn alm satm haramdr.
Deyiime

ise, ulema da kulak ekip tahsin

kldlar.

ALTINCI FASIL,
CEZA YR'l OSMANLI MLKNE KATTIIMIZA,
PADAH HAZRETLERNE GNDERDM
HSEYN AGA'YA,
CEZA YR BEYLERBEYS OLUUMUZA,
TUNUS VE TLEMSEN BEYLERNN

HAYINLIOINA ve
MESUT LE ABDULLAH'IN TLEMSEN
BEYLKLER NE
DARDR.

aktaki bahar
kenarlarn{ia,

nme
maya

eyyam

gelip

blbller dere
feryad terentekneler de hazr olun-

glstanlarda

baladnda
balad.

Gnlerden bir gn bana bir dnce

Kendi kendime ok tefekkr ettim:

arz

oldu.

- Allaha kr, Rabbrnn yardm ile, bir alay

mcahit gaziyle gelip din-i mbin uruna nice zahmetler ekip u vilayeti atk. Amma bu Arap taifesi
Cihan Padiahnn kim olduunu bilmezler. Hutbeyi
Fas Padiah zerine okutup, sikkeyi dahi onun zerine kazdrrlar. Ey koca biare Hzr, eer sana Hak
yardm ederse hutbeyi ve sikkeyi evketl Selim Han
zerine edebilirsen, ol saadet iksirine kavuursun.

Deyip, o gece istihareye

retler belirdi.

yattm.

Gzel

hayrl bea

Sabah oldukta oturup kahvaitm edip, kahvemi

itikden sonra alimlcri, eraf ve ayan, eyhleri ve murabtlar hep huzura arttm.
Cmlesinin hal ve hatriarn sorup izzet ve hrmet eyledim. Taamlar yenip dualar edilip erbet ve
kahvekorden sonra keyifler tamam oldu.

208

Bana izin veriniz.

Sohbet srasnda edep ile iki diz zerine gelip:
- Efendiler, izniniz olursa, muradm sizinle bir
meveret eylemektir, ne buyurursunuz?o
Ulema ve hepsi birden:
- Pek gzel ya emir-el mcahidin! Buyurunuz.
Rabbimiz bize hayrlar duyura.
Diye cevap verince, yle devam ettim:
,,_ Efendiler, ben fakir., kiz, biare bir gnahkar
kulum. Buraya beldenize, bir alay mcahit gazilerle geldim. Din-i mbin uruna can verip ba aldk. Allah'a
hamd olsun, kadir olduumuz kadar marnur ve abad
eyledik. Beldenize gelip ayak bastmzda kale ve burlarnzda yirmi otuz pare ie yarar top bulunmazd.
Cephane ise yle dursun ... imdi ok kr be alt
yz pare top peyda eyledik. Ona gre bu kadar harp
alet ve mhimmatn mahzenlere koyduk. Ayrca derya yznde cihad edecek iki direkli bir kaynz yok
idi. imdi ok kr yirmi iki pare mkemmel tekneleriniz oldu. Elhasl beldenizin her iini ekip evirdik.
imdi hepiniz bana izin veriniz. Varaym asl vatanma
gidip yerleeyim, mrn rahat iinde go<;irip duac
olaym. Siz de iinizden uygtn bir llfkin seiniz.
Ey mcahitler reisi
Bu szlerden

maksadm onlar nczaketlt~

imtihan

ctn~k idi. Bakalm benden honutlar m, yoksa deil

ler mi?
Bu cemaatin iinde iki
denin byklerinden idiler.

eyh vard,

ki bunlar bel-

209

Birine Ahmed bin Kadi, tekine Muhammed bin Ali

derlerdi. Bu eyhlerin ikisi de szlerimi iitince ayaa
kalkp ayama dp aladlar.

Dediler ki:
Ey mcahitler reisi! Ne olayd, senin bu szlerini iitmeden Cerrab- Hak ruhumuzu kabz edeydi!
Bu beldeyi evvel Allah sonra sen ihya eyledin. Bu kadar mmet-i Muhammed senin mbarek terifinle istirahat eyleyip emniyet iinde aslde-hal oldular. Allah teala senden raz ve honut olsun. Btn gemile
rine rahmet eylesin. Sen bizim anamz babamzsn.
Bizi brakp iimizden kp gitmenize hi bir ekilde
raz deilleriz. Yok eer elbette giderim dersen yarn
ruz-i cezada yakan elimizden kurtarman mmkn
olmaz. Eer evlatlarmzdan hatr- erifin krld ise
kendi elimizle tutup huzuruna getirdim, emir senindir. Sen bugne bugn bizim emirimiz ve serdarmz
sn. Allah teala
<<Allah'a ve Resulne ve sizden olan
reisinize itaat ediniz,, buyurmutur. Yani kii Allah'a
ve Resulne ve rei.sine itaat etmedike mmin olamaz.
imdi biz sana itaatkarz emirlerine razlarz.>>
-

Pa dial nazan ...

hadden ar niyaz edip kalman istediki bunlar sadk kimselerdir.
Bir zaman sakalm tutarak dndm.
<<- Madem benim gittiimi istemezsiniz. Benim
arma, acma yardm etmeniz lazmdr. Gzel gelen
ii Allah'dan, fenay benden bilmeyeceksiniz.
Cemaatn hepsi de:
<<- Ba stne, elbette!
Dediler.
Bu

ler.

ekilde

Anladm

F: 14

210

Bundan sonra, asl maksada girdim:

Cmlenize malum olsun ki bu vilayet Haremeyn- erifeyn kisvesini giyip Halife-i Resulullah
olan evketl mehabetl Padiah- rty-u zemin hazretlerinindir!
Hepsi birden:
- Evet ey mcahitler reisi, yledir!
,,_ Ya byle, vilayetin Padiah vilayeti olduunu
bilirsiniz de niin hutbeyi Fas Padiah zerine okutup, sikkeyi de onun adna kazdrrsnz? Bu insafa layk mdr? Bir vilayet zerinde Padiah nazar olmadktan sonra o vilayetin hali neye varr?
Dedikte hepsi balarn eip:
- Sen bil.irsin ey emir, biz byle bulduk.
Dediler. Ben de:
-

- Benim bildiim odur ki, bu Cuma hutbeyi ev

ketl Gazi Sultan Selim Han diye okuturuz. Sikkeyi de
onun zerine ederiz. te benim bildiim bu.

Dedim.
Cmlesi
- Ba stne. Hkm senindir.
hizmetindeyiz.>>
Diye cevap verdiler.

Hepimiz senin

Sultan Selim Han hazretleri

Tekrar ccmaatin ve alimierin hatriarn alp:

- Allah sizden de raz olsun. Sizinle ite bu e
kil zrc gnl birlii edelim. Varnz cemaatten bir ka
akll faziletli adam bulup hazr ediniz. Hali evketl
Rnkarma olduu gibi arz ediniz. Hem, Hnkar'a ve

211

devlet ric~Uine layk hediyeler hazr ediniz. Hnkar

mza gnderip duasna mazhar olalm.
Hepsi fikrimi beenip syletiler:
- Grdnz m padiahna ne kadar bal ve
itaatlidir. Bir baka soysuz olayd. Bu yz aklna
gre belki padiahlk davasna kalkard. Ne demiler:
Asil azmaz, merd-i kamilden hata gelmez.
Birka gn sonra hepsi bir araya gelip benim hakkmda evketl Selim Han hazretlerine bir arz yazmlar. Get~rip bana gsterdiler, okudum, pek been
dim. Bahadarlm ve adaletimi meth edip ar- a'laya karmlar.
- Allah teala cmlenizden honut olsun. Ben gnahkar bir kulum. Hepsi sizin iyiliinizdendir.
Dedimse de,
- Ne kadar meth etsek binde birini syleyemeyiz.
Cevabn verdiler.
Ben de erkan- devlete muhabbetnameler yazp
hediyeler ayrdm. Drt pare mkemmel firkate yaia
yp hazr ettik. Leventlerden 5ekin gazileri bunlara tavin ettim. Leventlerin zerine Hac Hseyin Aa'y koydum. Devlet-i Aliyye tarafna gidecek hediyeleri de
ona teslim ettim. Hac Aa akll ve tedbirli bir kimse
idi.
slambol yolunda

Bu drt firkatenin her trl levazmatn gereg

gibi grdk. Cuma namazndan sonra bir mbarek saatte yola rcvan olup getir elin slamboi deyp, ckp
gittiler.

212

Uygun eyyamla yirmi birinci gunu Asitane-i Saadet'e varp dahil oldular. Bir mbarek saatte slam
bol'a girdiler.
evketl Sultan Selim Han hazretleri Yal Kkn
de idiler, Hnkar kancaba gelip teknelerden haber
alp alelacele evketl Sultan Selim hazretlerine arz
olundu.
Kancaba tekrar gelip Hac Hseyin Aa'y Padiah'm huzuruna g~rd. Hseyin Aa, benim hakkrn
da Cezayirlilerin yazd arz ve benim Padiah- alempenah Hazretlerine olan hediyelerimi yanna ald. Bunlar yirmi be Frenk olanna ykletip yoluyla erkaniyle Sultan Selim hazrederine varp bulutu. Adab-
padiahiyi yerine getirip arz ve hediyeleri takdim etti.
Sultan Selim hediyeleri bizzat grp beendi. Padiah- slam iki ellerini kaldrp bana dualar kld :
- Hzr Reis, Nasreddin ve Hayreddindir. Hayreddin lalam dmanlar zerine daima muzaffer olsun.
Hac Hseyin Aa'ya hil'at giydirdi. Aa iin konak detip tayinat verdi.
Padiah- slam'n duas
Hac Hseyin Aa da erbab- devletin hediyelerini hep yerli yerine verip hizmetini gerei gibi yerine
getirdi... Sonra tekneleri hazrlamaya baladlar. Asitane-i Saadet'te krk bir gn oturdular. Tekneler hazr
olunca Tersane-i Amire'den ektirip Yal Kk'nn
nne geldiler.
Padiah- slam, Cezayir teknelerinin gideceklerinden haberdar idi. Onlar seyr etmek iin Yal K
k'ne gelmi idi.

213

Tekneler yollu yolunca er kat enlik eylediler.

gelip Hac Hseyin Aa'y alp
Padiah'n huzuruna gtrd.
Sultan Alem kendi hatt ile yazd beylerbeyilik fermann Aa'ya teslim eyledi. Bir cevabir ta
oturtma sonkur kl ihsan eyledi. Bir hil'at fahire
verdi. Bir diba sancak ve bir filandra verdi. El kald
rp tekrar bize ve Ocak'a ve gazilere byk dualar edip:
- Allah teala onlar dmanlar zerine daima
mansur ve muzaffer eylesin.
Dedi.
Sonra Sultan Selim Han hazretleri beylerbeyilik
heratnda beyan buyurduu muhabbetini tekrar lisanen
Hac Hseyin Aa'ya syleyip:
- lbu klc lalam Hayreddin
Paa'ya gtr.
Ona hergzarm olsun. Din dmaniarna benim ak
ma gazalar eylesin. Ve sancak ile filandra'y yanndan
ayrmasn. Ne zaman aarsa galip ve mansur olsun Hak
teala iki cihanda yzn ak eyleye.
Diye el kaldrp dua etti.
Hac Hseyin Aa da adab- padiahiyi yerine getirip Sultan Selim'e veda edip tekneye geldikten sonra
kat daha enU.~ eyleyip yelken edip yola revan oldular.
Rnkar'n kancaba

Venedik gemileri yolu kesti.

Sekizinci gn Koron'a vardlar. Burada sekiz pare

Vardakosta Venedik gemisi buldular. Bunlar:
<<- Cezayir hakimi Hzr Reis'ten Sultan Selim'e
hediyelerle drt pare gitmi, dnerken tutalm.
Dive beklerler idi.

214

Amma slambol'dan kmazdan evvel Sadrazam'n

izni ile Venedik Balyozu'ndan patente alnm, Hac
Hseyin Aa'nn eline verilmiti. Eer yolda korsan
gemilerine rast gelirseler incintiesinler, diye ...
Drt pare Cezayir teknesi Koron lmanna gelirken
tamam limana yaklatklarnda Venedik gemileri ol
mahalde lenger-enqaz olup yatarlard. Gelenlerin Cezayir tekneleri olduklarn bilince, firkate ve kancabalar donatp iki pare yrk gemileri demirlerini
salpa edip, teknelerin nlerini kestirmeye altlar.
Amma tekneler hi istiflerini bozmayp, hemen
pruvalar liman deyip gelirlerdi.
Ceneral bu hale bakp:
- Bu diyavololar bizimle bozuuk iken, byle ekinmeden kamadan gelirler. Bunda yine Balyoz'un bir
poh ii vardr.
Demi.

Tekneler limana girip yaklanca Hac Hseyin Aa

sandala girip doru Ceneral'in sefinesine kt. Balyoz't:n katlarn gsterdi. Venedik gemileri onlar brakp
gittiler.
Padiah

nuru ile

Tekneler de Koron'dan hareket edip Cezayir'e salimen

vardlar.

Hac

Hseyin Aa gelip Sultan Selim Han'n hatt-

ve verdii emanetleri hep teslim etti. Ve
dahi lisanen her ne muJ::abbet syledi ise hepsini bir
bir tabrp ifade eyledi.
O gece byk ferahlk iinde yattm.
hrr.ayununu

215

Ertesi sabah byk divan topladm. Btn alimler,

salihler, eyhler, has u am ve gaziler hazr bulundular.
Padiah hazretlerinin ihsan huyurduklar hil'at giyip, klc boyuuma hamayt gibi asp ayakta durdum.
Ferman- hmayunu dinlemeye hazr oldum. Hatt- Hmayun klfndan karlp Byk Hoca'nn eline verildi. Yksek sesle okundu.
Hepsi:
- Duyduk ve gereince hareket eylemek bizim
iin saadettir.
Dediler.
erhetler iilip enlik admanlklar edildi. Gazilerio ihsanlar artrlp balileri verildi.
Cuma gn hutbe Sultan Selim Han zerine okunup, sikke dahi onun ismine kazld. Cezayir, padiah
nuru ile mnevver oldu. Padiah dua~na mazhar oldu.
Allah teala daima padiah nazarn zerinden eksik eylemeye.
Cezayir Beylerbeyisi
Bylece padiah ferman ile Cezayir-i Arap beylerbeyisi oldum. Bize Allah iin muhabbet edenlerin muhabbeti sadakati daha ziyade oldu. Memnun olup kr
ettiler. Amma niyeti fasit olanlarn hasetlikleri aa
kurdu gibi yreklerini oyup sonunda lmlerine sebep
oldu. Bir kiinin ki yardmcs Allah ola, var kyas eyle ki ol ne ola!>>. Niyet safl gibi yoktur. Zira herey
niyete baldr.
Hac Hseyin Aa'ya byk mansp ile kayrp ok
ihsanlar ettim. Ortalk aslde-hal oldu. Cezayir'in ile
riyle urar olduk.

216

Sultan Selim Han'n bize Cezayir Beylerbeylii veretraftan ve katir yakasndan iitilince herkes elindeki ta brakp ban hrkaya ektL
Amma eski meseldir, su uyur dman uyumaz,
derler.
dii

Tunus Beyi'nin

haynltJ.

Tunus Beyi ki, aramzda dostluk olup karnda gibi idik. Aramzda bu kadar hak hukuk vard. Merhum
Oru Reis kanndamla ve dilaver gazilerle nce Tunus'a gelmitik. Kffarla cihad edip ganimet almtk.
Bu mal ile Tunus marnur olmu, kendisi de bizim sebebimizle bu kadar mal ve hazine sahibi olmutu. Tunusun fakir fukaras da zengin olmulard. Amma bu iyiliklerimizi unuttular.
Tunus Beyi, Tlemsen Beyi'ne bir name yazp gnderdi.
yle derdi:
Sen ki Tlemsen Beyi'sin,
Namem sana vardkta bilesin ki, sana da bana da
bela nedir dersen, ol izbandut Hzr Reis dedikleri heriftir. Bir zamanlar Trk yerinde izbandutlukla iki karnda ortal yakp ykp sonra bunlarn
hesaplar
devlette duyulup balarna emir knca, bir ba kurtaracak yer bulamayp benim yanma .gelip sndlar.
Birka zaman benim yanmda elenip pek ok ganimet
getirdiler.
Sonra varp Becaye kalesini muhasara ettiler.
Barutlar tkenip benden barut istediler, vermedim. O zaman bana kzdlar. Varp Cezayir'i alp zapt
ettiler. Oru Reis, Kale cenginde ldrld. imdi belann bv~. bu Hzr Reis kalmtr. Cezayir'de ok

217

yz akl ediyor. Beldenin eyhleri bir araya gelip kendisinin tarifi zerine Sultan Selim hazretlerine arz yazmlar. Hzr Reis'ten ok krlk getirmi, yle hahadr kulundur, deyu, izbandutu ar a'laya karmlar.
Padiah da madem viHl.yetli istemi dilemi, zahir iyi
adam olmal, olmayayd istemezlerdi diyerek, imdi onu
Cezayir'e beylerbeyi nasb eylemi. Hzr Reis imdi Hayreddin Paa oldu.
Bununla izbandutluu zamannda syleilmezdi.
Nerde kald ki imdi hatt- hmayunla beylerbeyi olup,
padiah malumu olduktan sonra ... Hem de padiah bir
cevahir ta oturtma sonkur kl hediye gndermi. Herif kaameti artrd.
Gzn a. Hele beni barut meselesi iin gr ki
ne yapar. Tedbirimizi alalm. Bu iin aresi bni Kadi
ve bni Ali ile arasn bozuturmaktr. Bunlar dman
edersen, nfuzlu eyhlerdir, onun hakkndan gelirse bu
iki eyh gelir. Onlar birbirine dtkte biz uzaktan
seyirci oluruz.
Tlemsen Beyi'ne bni Kadi'nin cevab
Tunus Beyi byle olmadk herzeler yemi. Namesi
Tlemsen Beyi'ne varnca o da bni Kadi'ye mektup yazp hakkmda olmadk laflar ettikten sonra:
El birlik edip Hayreddin Paa'y ara yerden kaldralm. Trk ksmndan bir fert komayahm.
Diye teklif etmi.
bni Kadi de Tunus Beyi'ne ve Tlemsen Beyi'ne
name yazp yle demi:
<<Sizin bana Hayreddin Paa iin yazdklarm malumum oldu. Lakin yle bilesiniz ki Hayreddin Paa-

218
nn

her kim ki

hakknda

bir fena sz sylerse o benim

dmanmdr.

<<nce sen, ey Allah'dan korkmaz Tunus Beyi hay

Hayreddin Paa'nn sana ne zarar dokundu? Seni
mal ve hazine sahibi eyleyip vilayetini marnur eyledi.
Cezayir'i almak kasdyla bu kadar ar dmanlar geldi. ElhamdlilH'lh, Hakk'n yardm ile hepsinin ban
krd. Dmana ramen slam'a parlaklk vermek iin
milyon akay reddedip, otuz alt benim diyen kafir
kaptanlarn boyunlarn vurdurdu,
cesetlerini denize
n!

attrd.

<<yle ztrapl halde, din gayreti ekip gerek senin

ve gerek Tlemsen Beyi'nin ol mcahit Hayreddin Paa
ya bir imdadnz dokundu mu? Evvelden cefasn ekti
imdi sefasn srsn, shhatler olsun. Klc ekmeidir.
Her kim haset ederse, varsn Hayreddin Paa gibi yz
akl eylesin de murad maksuduna nail olsun.
<<Yoksa hasedden ne kar. Her ey Allah teala hazretlerinin kudret elindedir. Dilediini aziz eder, diledii
ni zelil eder. inde fail-i muhtardr. Kimse hikmetinden sual etmeye kadir deildir. Amma o herkese sual
eder.
<<Hayreddin Paa tutalm ki evvelden izbandut imi.
Amma imdi bugne bugn Padiahn bir vezir-i ali-a
ndr. O ki Padiahn adamdr, eer sonun hayrl olsun
iki dnya saadetine ereyim dersen onun hayr duasn
clmaa alasn.

<<Onun karnda Oru Reis merhumdan ok iyilikler grdm. Sizin gibi kfran- nimet olacak halim yoktur. Allah teala dmanlarn ba aa eylesin. Benim
ona duadan gayr bir iim yoktur.

219
ark'tan

gelen iki

kannda

<<Hepiniz bilirsiniz ki babam alim ve faz! bir kii

idi. Bana gnlerden bir gn: Bak oul, sana bir nasihat
edeceim, amma kpe gibi kulanda tutacaksn. p
hesiz bir gn olur, iitir veya grrsn. yle belle ki
filanca tarihte ark tarafndan iki karnda ahs gelseler gerektir. Bynn ad harf-i savm ola. Sen
onunla buluup ondan ok hayr gresin gerek. Ve
kk karndann ad <<hayr ola, ondan dahi hayr
gresin. Lakin eytann hilesine aldar.ma demi idi.
<<Tam dedii gibi geldi, kt. Oru Bey rahmetullahi
aleyh nce Cicel limanndan kp karadan Cezayir'i
<>lmaya giderken bizim obamza urad.
<<Ben ona klavuz olup Cezayir'e getirdim. Avn-i Huda nucizat- Mustafa ile Cezayir feth olundukta, bana
imdi bulunduum vatan balad. Vergiden muaf tuttu. Onun sayesinde mal ve kuvvet sahibi oldum. imdi
ve kadar yiyip itiim Gazi Oru Bey merhumun berekatdr.
<<imdi ise karnda Hayreddin Paa hayrl bir kimsedir. Cezayir'e Sultan emri ile beylerbeyi olduundan
byk ferahlk duyduk. Allah teala yardmcs olsun.
Merhum karnda Oru Bey ne ekil velinimetimiz
efendimiz ise Hayreddin Paa dahi efendimizdir.
<<Pederim merhumun: Eer eytan hilesine uymazsan, ismi hayr olandan da ok hrmet bulursun, demesi de ... te ismi hayrdan murat Hayreddin Paa'dr,
eytan hilesi ise siz iki eytanlarsnz. Biriniz Tunus
eytan ve biriniz Tlemsen eytan ikiniz bir olup beni
kandrmaya alrsnz. Babam merhumun ermi bir
zat olduundan bhem kalmad.

220

Benim Hayreddin Paa efendimize hayr duadan

zge iim yoktur. Kemlik dnenleri Hak teala iki
cihanda hor hakir eyleye.
bni Kadi bu mektubu yazp Tlemsen Beyi hayn
na gnderdi. Tlemsen Beyi de bni Kacti'nin bu nkteli
cevaplarn Tunus Beyi1 mnafkna bildirdi.
Tunus Beyi bakt ki bni Kacti'den bir fayda yok,
bir zaman skuta vard. Tlemsen Beyi ise kendi fikrince bize zarar vermek istedi. Bir miktar mfsit ile beraber bize bal baz yerleri yama eyledi. Hi vakit geirmeden bin be yz gazi ve bin be yz svari ile
varp cezalarn verdim. Tevbe edenler kurtuldu, etmeyenler kltan geti. Bu Araplar o zamandan sonra
bir dahi Cezayir'e asi olmamlardr.

nemsen Beyt'nin

bana

gelenler

Oru Reis Tlemsen'i feth eyledikte Tlemsen Beyi

Vahran kafirinden yardm istemi, Bey'in iki kanndai, da Oru Reis'in havfndan Fas'a firar etmi
lerdi.
Tlemsen Beyi tekrar gelip tahtna oturduktan sonra
Fas Sultan'na mektup ve hediyeler gnderip karnda
tarnn gelmelerini rica etmiti. Fas Sultan onlara tayinler verip saraylar deyip yeme imelerini zevk ve
sefalarn temin etmiti. Rahatlan Tlemsen'dekinden
iyi idi.
Fas Sultan bunlar huzuruna arp, karndala
rnn name gnderip onlar davet ettiini bildirdi.
Onlar da:
- Madem ki karndamz bizi istemi, gideriz.
Davete icabet lazmdr.
Dediler.
kap

221

Fas

Sultan bunlarn

yanlarna

her eit levazmlarn grp

da bir miktar asker verdi. Tlemsen'e doru

ktlar.

yola

Gnlerden bir gn Tillet'e vardklarnda Tlemsen

Beyi'ne haber geldi ki:
<<- Gzn aydn! te karndalarn, hesaba gelmez Fas askeri ile senin zerine geliyorlar.
Tlemsen Sultan'nn akl bandan gidip:
<<Ya biz onlara gelsinler dedik se asker ile mi gelsinler dedik. Dostlua gelen adam byle gelmez.,,
Diye mektup yazp Tillet'e gnderdi.
Karndalar mektubu alp okuyunca cevabn yazp
Tlemsen Sultan'na:
Benim karndam. Bizi hem davet ettin, hem dndn. Mnafk szne uyup bize bu tarzda cevap gnderdin. Eer bize, gelsinler diye haber gnderdiine nadim oldun ise, dnp geldiimiz yere gideriz. Hemen
sen bizden tr kalbine bir bhe getirme.>>
Dediler.
'
Tlemsen Sultan nameye verdii cevapta, buna karlk:

Ta cehenneme gitsinler!
Demi.

Tlemsen'i

alverelim.

Bunun zerine kardeleri Mes'ud ve Abdullah bu

szden ok malzun oldular. Yanlarnda bulunan askerlerin kumandanlar:
<<- Niin elem ekersiniz? sterseniz size Tlemsen'i alverelim.
Dediler.
Bu fikri Abdullah beenmedi:

222

Biz karndalarz, bir iki gnlk mr iin arakan girer. Sonra Hakk'n huzurunda ne cevap veririz. Hem bvk karnda ata yerindedir.
Dedi.
Tlemsen Sultan hepsinin byyd. Ortaneas
Abdullah, en kkleri Mesut idi.
Mesut kumandanlarn fikrini kabul etti:
- Ne alacaksa olsun. Ya taht ola ya baht.>>
Dedi. Mesut ok celalli idi.
Abdullah ise gayet halim selim, alim ve faz! bir
kii idi.
Mesu{J'a ok yalvard, olmad. Szn geiremedi.
--

mza

Fas askeri

knld.

TilJet'ten kalkp Tlemsen'e doru yrdler. Tlemscn Sultan da yer gtrmez askerle gelip kar kt.
Byk cenk oldu. ki taraftan ok can telef oldu.
Lahavle n;la kuvvete illa billahil aliyyil azim. ki slam
arasnda fesat kt.
Tlcmsen Sultan galip geldi. Fas askerinin yars
krld, yars da onun tarafna geti. Mesut ile Abdullah
baktlar ki h iten geip bela dervas boydan at. Her
biri bir vol tutup firar eylcdiler.
Mesut, Cezayir srna varp snd. Abdullah da
Vahran'a dt.
Bu Tlens,:n Sultam dediimiz aki odur ki, merhum Oru Rcis Tlemsen'i bundan almt. Sonra Kale
cengi iin Tlemsen'den knca, bu adam tekrar gelip
Tlcmsen'i zapt edip oturmutu. Benim zamanmda da
Tlcnsen Bcyi o idi. Bizi sevmez adam yerine komaz,
c'cvlimizde olmadk szler ederdi.

223
Bunlar

duyl\nca

malzun

olur,

be

vakit namaz-

da:
Ya Rab! u Tlemsen Sultan olan zatimin frsa
bana myesser eyle. errini, mslmanlarn zerinden kaldrp o vilayet i de nurunla aydnlataym!
Diye dua ederdim.
-

tn

Mesut bize

snd.

Gnlerden bir gn yukarda anlatld gibi Tlemsen

Mesut, Cezayir snrna girip s
nnca kendi kendisine dnm;
- Hayreddin Paa'nn evsaf btn aleme malumdur. Ben de halimi bildirsem; olmaz m? Beni de bu
zilletten komavp derman eylemesi muhakkaktr.
Sultan'nn karnda

Demi

Kendi eliyle bir mektup yazp bize gnderdi.

<<Beni kullua kabul eyle. Sultanm hazretlerinin
hizmetleri ile eref bulup mrm olduka efendimizin
himayesinde olaym.>>
Diye dnvada olmadk zrler diledi.
Mektup bize ~elince Mesut'un niyazianna merhamet eyleyip iki bin sipahi ile bin gazv ona gnderdim. Ayrca o taraf eyhlerine ve kabilelere mektup
yoilayp:

<<Mesut'un yanna :relesiniz. Hkmne raz olasnz.

Allah i asanl: ihsan buyura.>>
Dive haber ettim.
Mektup eyhlere varnca:
<<- Ba st_ne, ey mcahit efendimiz!
Deyip Mesut'un yanna akp geldiler. Yirmi bin
Arap atis oldu. bin gazi de varp Mesut'a yetiti
ler.

224

Mesut gazilere hrmet edip:

geldiniz, sa fa geldiniz gazi beyler!
Diyerek hatriarn ald.
Bana bir mektup yazarak, dua ve senadan sonra

- Ho

yle demi:

<<Benim efendim, Hak teala hazretleri rnr-i devlt::tinizi ziyade eylesin. Yce emriniz gerei yanmza
yirmi binden fazla Arap atis ile bin mcahit gelmitir. Muradmz inallahu teala yarndan sonra Ticmsen zerine g etmektir. Hemen bizi hayr duadan
unutmayasnz.

Bre medet Hayreddin

Paa

gelir!

Tlemsen Sultanna ise:

<<- Karndan Mesut varp Hayreddin Paa'ya s
nm. Hayreddin Paa ise kendi de beraber olarak
T!emsen deyip gelmektedir. Gereini artk siz bilirsiniz.
Di~c

haber

Tlcmsen

gitmi.

sultannn

misman

geveyip

kamaktan

baka are bulamayp soluu spanya yakasnda ald.

Mesut da
etti.

varp kavgasz galabasz

Kanndann tahtna

Tlemsen'i zapt

geip oturdu.

Bo yere dememiler ki: Kii namyle iler ii, nambir pula demezmi kii ... Biz Cezayir'de saraymz
da zevk u sefa ile otururken, Tlemsen Sultan:
sz

<<- Bre medet, Hayreddin Paa beraber

Diye soluu israrva'da ald.

imi!

225
Mesut'un bize mektubu
Tlemsen halk yer yer gelip Mesut'a tabi oldular.
pazarlar alp herkes alnda veriinde oldu.
Adalet ile i ilediler.
Mesut, Cezayir gazilerinden bin levente yirmi
beer altn bahi verdi. Arap athlarna da onar a1t
verdi. Elli bin altn da bize gnderdi. Bu kadar hediye
ve peketen Tlemsen'in ne zengin bir memleket olduunu kyas etmeli.
Mesut bize bir muhabbetname yazd:
<<Benim velinimetim efendim sultanm hazretleri,
Elhamdlillah yce himmetiniz berekat ile maksad hasl oldu. Bundan sonra senin saadetli gnlerinde ben duacnza da st badr. Yardm ve dualarnz
zerimizden eksik buyurulmaya>>
Daha bir ok dualardan sonra:
Benim efendim,
Muhabbctnamemiz elibo olmamak iin huzura elli bin altn gnderilmitir. Kusuru ile bu duacnzdan
kabul buyurula. Deftere kayd edesiniz ki, her sene inallah Ocak'a elli bin altnmz kabul buyurula.>>

arlar

Benim

olum ...

Gaziler Tlemsen'den salimen Cczayir'e dnnce Mesut'un namesini alp okuduk.

- Mbarek olsun!>>
Dedik, elli bin altn hazineye aldk.
Tlemsen Beyi Mesut'a bir name gnderdim:
Elhamdlillah maksat has l oldu. Greyim seni,
akllca hareket edip zulm ve adaletsizlik etmekten
ok ekin. Zira zulm edenin sonu hayrl olmaz. Karn
da~ndan ibret alasn. Her iini eriat ile ile.>>
F: 15

226

Diye nasihat ettikden sonra:

<<Gnderdiin elli bin altn ve dier hediye ve pe
keleriniz ve mektubunuz gelmitir.
Berekat versin.
Hem demisin ki: Elli bin altn her sene Ocak'a gndereyim.
Benim olum, elli bin altn oktur. Sen de har
ve masraf sahibisin. Elli bin'in yarsn ver.
Diye yazdm.

Firavun-i sani
Bu mektup Mesut'un eline varnca okuyup:
- O verdiime dahi pimanm. Ben onun emrine
girmem. Ben de bir sultanm.
Di~erek benim gnderdiim kad yrtp pare pare
etmi. Bylece sitemli bir mektup da bana gnderdi.
Mektubu bana gelip de dedikleri malmum olunca,
hayrette kalp bir zaman sakalm elimde dndm:
- La hayle vela kuvvete illa billahil aliyyil azim!
Biz bu adama, bana u kadar ake gnder demedik.
Kendiliinden elli bin altn gndermi ve her
sene
Ocak'a elli bin altn gndereceim demi. Biz de ona
karlk: Yok oul, elli bin altn oktur. Sen de har
masraf sahibisin, bari elli bin altnn yars olsun, diye
bildirdik. Byle souk cevap neden?. Bakalm bu iin
sonu ne olur.
Diye ii olacana braktm.
Tlemsen Beyi Mesut ise gayri Anka kuuna sinek
demeyip, bir Firavun-u sani kesildi. Benlik davas srmeye balad.
Nitekim denilmi ki:
Kanad bitse bir marun, _sanr hayra delalettir,

227

Veli bilmez an, ol kim, zevaline iarettir.

Mesut artk ortal yakp ykp zulmn hadden
ard. spanya keferesi ile elbirlik etti. Onlara zahire
vermeye balad. mmet-i Muhammed yemee bulamazd o toplayp kafire verirdi.
Abdullah bize

Mesut'un

snyor.

karnda

Abdullah ise Vahran'a firar etTlemsen Sultam Mesut'un velinimetine byle asi olduunu haber alnca murabt eyhlerin
den Afev bin Abdullah'a mektup yazd. eyh Afev bin
Abdullah salih ve dervi bir kii olup yanmzda deeri
oktu. Bir szn iki etmezdik.
miti. Karnda

Abdullah mektubunda:
Sultanm ltfunuzdan niyaz olunur ki, beni mcahiderin reisi olan efendim Hayreddin Paa'dan dilek
edip izin alyersin. Hak-i payine gelip kalan mrm
onun hizmet-i erifinde geireyim.
Demi.

Afev bin Abdullah dahi mektubu okuyup hali bize

ifade edip bildirdi.
Ben de:
- Ya eyh! Bunlara sahip kmak doru deildir.
Karnda Mesut'tan ne kadar hayr grdkse bundan
da o kadar grrz. Amma senin mbarek hatrn iin
onun dahi suunu affettik.
Dedim.
eyh de Vahran'da olan Abdullah'a mektup yazp
bildirdi. O da ferahlayp devletimizin devamna dualar
etti.

228
Endls mslmanlan
yirmi iki pare tekne donatp Msta
kaleyi almaya gitmitim. Allah'n izni ile kaleyi
aldk. O zaman Vahran'da olan Abdullah haberi duyup
geldi. Dualar etti, grtk. Ayrlrken yanna bin yiit
gazi verip Tlemsen zerine gnderdim.
Kendim de yirmi drt pare tekne ile Mstanem
den kalkp Grnata dana gittim. Oradaki ehl-i slam
dan Endls kavminden teknelere doldurduk. kibin
ikiyz seksenbe mslman getirdik. ok da ganimet
O

nem

sralarda

adl

aldk.

Nereye nasara

olu

nasaralar!

Abdullah Tlemsen altna varp kondu. Mesut korkusundan hisar iine kapanp kte kt cenge balad. Bu
hal zere yirmi be gn dayand.
Sonunda slam askeri aciz kald. Meveret ettiler.
Dediler ki:
- Yerinde hile dahi eriikten saylr. Yarn ordugahda be on adr brakp firar eder gibi grnelim.
Bu Arap ksrq bir arsz kavimdir. Galiplik malupluk
bilmezler. Trkler kat, diye ardmza derler. O zaman istediimiz gibi ileri ektikden sonra bir dn
dneriz. Bakalm hayr olsun.
Byle yaptlar Araplar bakp:
<<- Hay Trkler firara yz tutup kayorlar!,
Deyip, hisardan kan kann oldu:
- Nereye nasara olu nasaralar!,
Diyerek soyak soyak olup gelirlerdi. Gaziler dayanp bunlar kalenin alar_gasna ektiler. Sonra birden-

229

bire yle bir na'ra-i Allahu Ekber ektiler ki zcmin-

asman grl grl grleyip ini! ini! inledi.
Gaziler dalkl ate-i tab olup tumansz Araplara
yle bir kl dediler ki vasf olunmaz.
Ayana abuk olup da burca yetienler kltan
kurtuldu. tekiler gazilerin elinden eman bulmadlar.
Piyade piyadeye, svar svariye cenk oldu.
Tlcmsen Beyi Mesut bakt ki, i baka. Gece hisarn gizli kapsn atrp yaknlarndan ba inand be
on adet kimse ile kap Tarare'ye gitti. Orada sakland.
Hayatndan bir daha haber alnmad. Bir habere gre
-yine Fas Sultan'nn yanna gitti dediler, bir habere gre de kendi eceli ile vefat eyledi.
Biz cenk ederiz!
Mesut
ettiler:

kanca ehir halk

- te

bir yere gelip

meveret

beyimiz kat. Yarn Trkler bu hisar da

O zaman bizi, niin itaat edip kap
lar amadnz, diye hep kelle ederler.
Dediler.
ehirliye kalsa beldeyi o saat gazilere verirlerdi.
Amma Arap kabilelerinin ckiyalarndan be alt bin
cengaver serdengeti vard. Mesut'un hempalar idi. Hisar iinde kaldlar:
- Biz cenk ederiz. Trk taifesine beldeyi vermeyiz!
Diye kavl karar cyledilcr.
ehir halk ise mektup yazp casus eliyle gizlice
Cezayiriiierin tarafna gnderdiler.
Mektup yle idi:
Efendikr. sc\'vidlc,
zapt edip

alrlar.

230

Biz haf Cezayir Sultan olan efendimiz Hayreddin

asi deilleriz. Kendi irademizle deil Mesut'un
korkusundan onlara uyduk. Evvelden merhum Oru
Bey'e nice kerre yardm etmi idik. Byle oldukta
Trkler bizim babalarmzdr. Bizim elimizde olsa bu
saat size Tlemsen'i teslim ederdik.
Paa'ya

Amma Arap kabileleri bizden oktur. Onlarn al

valinden sorarsanz. Sizin ardnzca kanlarla beraber
tamam sekiz bin idi. Kolunuza kuvvet be binini derkelle edip helak eyl~diniz. bini gayet ayaklarna abuk olmakla k!cnzdan kurtuldu. G bela kaarak hi-;ara girdi. nceden hisarda kalanlarla birlikte cmlesi
bt:: alt bindir. Beyleri firar eylerliinden halleri periandr.

<<kiye ayrldlar. Bir ksm: Beyimiz kat, biz kimin iin cenk cidal ederiz. Hemen olas budur ki
vilayeti yine Trklere verip Oru Bey zamanndaki gibi oluruz. Bir iki gnlk mr iin iki slam arasnda
bu fitneden ne kar, diyorlar.

Trkler erkek de biz avrat

myz?

<<br ksm gayet azgn asidirler. Derler ki: Ya

Trkler erkek olup da bizler avrat myz? Hemen bir
kerre bozulmaynan cannz azmza gelip mayna m etmek dilersiniz? Bu cenk halidir. Belki bir varta da
biz bozarz, bu cenk dedikleri bir tetiktir. Galip ma
lup da ona benzer. imdi birimiz kalncaya kadar al
rz. Bir daha Trk' beldeye ayak bastrmayz.
<<Bylece ittifak ettiler. Eer Tlensen'i almak dilerseniz, bu gece hisann filan yerinden merdiven verece~7 ('kp kolavca alrsnz.

231

Dilenci kyafetinde bir casus bu mektubu Mesut'un

Abdullah'a getirdi. Lisanen de hali anlatt.
Abdullah hemen divan toplayp gazilerin huzurunda
mektubu okuttu. Hepsi memnun oldular. Casusa byk
ihsanda bulunuldu. Mektubun cevab yazlp ehirliye
gnderildi.
kardei

ki

yz gazi hisara trmand.

Gaziler aralarnda kararlatrdlar. ki yz serdengeti gazi, merdivenden yukar hisara kacaklard. Yukar vardklarnda aada bekleyen gazilere iaret edeceklerdi. Onlar da bileler ki karndalan seH\metle varmtrlar, kalplerinde ki tereddt kalksn ...
. _qye ettilec. Gecenin nc ksmnda, merdivenden bu iki yz yiit huffa gibi trmanp birbiri ardnca
ftursun pervasz hisara ktlar. Bir ka- gazi oradan
boru aldlar. Aada duran gaziler boru sesini iitince,
iki yz serdengeti karndalarnn selametle yerlerine
vardklarn anladlar. Aadaki gaziler de birer birer
hep yukar hisara ktlar. Araplarn gece basknndan
haberleri olup da kendilerini devirinceye kadar, gaziler yle bir nara-i Allahu Ekber sadas kopardlar ki
ge eriti.
Kaza-y asumfmi gibi yetiip yle bir kl dediler
ki ancak olur. Teslim olanlar kurtuldu, kar koyanlar
kltan geti.
Yanmda yolda brakn.

Sabah olunca Abdullah' Tlemsen Beyliine geirdiler. Btn memleket ahalisi gelip Abdullah'a biat ettiler. Hayrl olsun, dediler.

Hutbe Sultan Selim zerine okunup, sikke dahi

onun adna kazld. Ortalk asude oldu. Herkes al veriindc, zevk safas!nda bulundu.
nek

Gaziler Tlcmscn Beyi'ne veda edip Cezayir'e dn

istediler.
Abdullah:

Geri oullar, efendiler, gidersiniz. Amma ben

daha yeniyim. Gerektir ki yanmda bir elli altm yolda brakasnz. Ne olur ne olmaz. Daha karndam
Mesut'un hayatndan mematndan doru bir haber ala-

rradk.

Dedi.
Gaziler de Abdullah'n bu fikr tedbirini pek makul buldular. Yz yolda Tlcmsen Beyi Abdullah'n yannda braktlar.

Bu yz yolda Tlemsen'de Bey'in yannda yle bir

zevk u safa eylediler ki ancak olur. Her gn yedikleri
kuzu tavuk idi. Hasl, Bey onlara riayet hrmet eyledi,
kendi yemez gazilere yedirirdi. Gaziler de gereken hrmeti gsterip birbirleriyle karndaa muhabbet edip
oturdular.
Cezayir'e gidecek olan gaziler
lah hepsinin gerei gibi hatriarn
<<- Allah teala cmlenizden
efendiler!,

hazr
alp
raz

olunca Abdulriayet gsterdi:

honut

olsun

Deyip dualar eyledi.

Bize getirmeleri iin bir muhabbetm1me, hediye ve
Yirmi bin altn \-erdi.

pckclcrk

Szn insana benzer ...

Gaziler Tlemsen'den g edip yiyerek ierek konarak gerek selametle ve ganimctlerle Cezayir'e geldiler.
AbduJlah'n namesini ve pekclerini teslim ettiler.
Hepsinin hal ve hatrlan sordum.
- Berhudar olasnz oullar! Hak tcala dnyada
ve ahirette yznz ak ey !esin!})
Deyu dualar ettim.
Abdullah'dan gelen narneyi ap okudum.
Tebessm edip:
<<- imdiki halde szn insana benzer. Amma bakalm sonunda sen de karndan gibi Firavun mu olursun!
Divc biraz latifc ettim.
Bundan sonra hir zaman ortalk cmniyl't iinde asl
ele kald.

YEDiNC FASIL,

KADIOGLU'NUN FTNELERNE,
TUNUS BEY LE BiRLEiP KURDUGU TUZAGA,
CEZA YR' KUATMALARINA,
KARA HASAN'IN HAYINLIGINA,
CEZA YRLLERN SY ANlNA ve
YOLDALARIN BANA KARI GELMELERiNE
DARDR.

aha nce bahsi getii zere Tunus Beyi ilc

eski Tlemsen Beyi aleyhimizde fitne ka~an
kaynatmak iin Cezayir eyhlerinden lbni
Kadi'ye mektup yazmlar:
"mz elbirlii edip Trklerin ayan Arap yak asndan keselim demilerdi.
bni Kadi ise: Haa benim imdiye dek yiyip iip
kuandm hep Trk berekatdr. Allah onlara, d
maniarna kar vardm etsin. diye cevap vermiti.
Bahsi geen bu hak hukuk bilir bni Kadi vefat
etti. Yerine bir olu kald. Gayet evtan bir herifti.
Buna bni Kadolu derlerdi. i gc fitne fesat idi.
Babasna Tebbet okutacak elebi denen cinstendi.
Babasnn vefatndan bir av gemeden Tunus Beyi'ne
mektup yazp gnderdi:
<<Sen ki Tunus Beyi'sin,
<<Nanem eline vardkta yle bilesin ki, Hayreddin
dedikleri Trk' CC7ayir'den karp yerine ben sultan
oldukta seninle elbirlii edip Trk'n kkn keselim.
<<Peder sa iken senin bu husus iin namen gelmi
ti. Pt>der istemedi: Ben Trklerden iyilik grdm, derdi. Amma uzun szn ksas bizim peder Trk ksmn
dan pek ziyade hazzederdi. Amma benim Trk kavmi
kadar scvmediim bir taife yoktur.

238
Diye yazm. Hlasa bizim hakkmzda yemedik
halt sylemedik yakksz sz komam.
Tunus Beyi'nin sevinci

Tunus Bcyi bu mektubu alp da okuyunca ok sevinip:

- Eh, Lalih bize de glecek! Babas vaktinde bu i
iin, Hayreddin Trk'n ara yerden kaldrlmas iin
evirdiimiz dolaplar boa gitmemi. Vazgeer gibi grndmd. Amma babas bni Kadi'nin vefat haberi
geldiinden beri fitne mleinin ateini yab yab kriikleyip bunun ne yapacan beklerdim. Acaba harekete biz mi geelim, yoksa o mu geer diye merak ederelim. O bizi aram,<;. Hayreddin izbandutun mr defterlerinin tomarnn drlmesi yaklat anlalan ...
Diye sylendi.
Mektubun cevabn yazd ve Kadolu'na gnderdi:
Ya eyh,
<<Allah sana mr versin. Pederin zamannda bu i
iin birka kere mektup gndermi idik, olmad. i
uyduramadk. O yzden tereddt iinde idim. Amma
senin ittifak mektubunu alnca o kadar memnun oldum
ki, anlatlamaz.
Hemen imden sonra sen oradan ben buradan bolaykim u Trk' Cezayir'den karp geri kalan mrmz refah ile geirelim.
Daha buna benzemez fesat kelamlar yazd. Kado
lu da cevab alnca pek ferahlk buldu. kisinin bozuk
fikirleri birbirine mutabk dt.
Artk ileri gleri bize hile dnmek oldu. Amma
herey niyetle olur.

Sakn

Akbet

Ey

sanma kim hayn berhurdar olur,

ya boynu vurulur ya herdar olur.

kfran-

nimet

hayn!

Benim bu hyanetliklerden haberim olup da bu isterin Tunus Beyi'nin ba altndan ktn anlaynca
funus Beyi'ne bir mektup yolladm:
Ey kfran- nimet hayn!
Ben sana az veya ok ne kemlik eyledim ki dur
rnadan benim aleyhimde alrsn. Amma Hak teala
senin hakkndan gelir.
Daha nice nkteli szler yazdm.
Kadolu ise babas ldnden beri bize kar
sadakat gsterir, gya Babam nasl muhibb-i sadk
idiyse ben dahi yleyim deyip arkadan kuyumuzu kazard. ki yzl dosttan ve av hrszndan Allah teal1
hazretlerine snmaldr.

Casusu tuttuk.
Nihayet Tunus Bey'i yz adr asker karp haetti. Kadolu'na gizlice bir mektup gnderip:
Ben yz adr ile Cezayir zerine varmak zereyim. Sen de hazr olasn. Ayn filanca gn filan yerde seninle buluup izbandut Hayreddin'in bana dnyay tenk edelim.
Diye yazd.
Bunlar mektuptaa dururlarken bir gece rya grdm. Ryadan tabirime gre Tunus'dan bni Kadi'Ierin memleketine gelen yola on tane sipahi gnderip:
- Greyim sizi. bni Kadi'lerin tarafna vardktan iki saat iinde kim gelirse tutun getirin.
Dedim.
zr

240

Gittiler. Dilenci kyafetinde bir Arap tutmu getirdiler. Soydular. zerinde Tunus Beyi'nin Kadolu'na
gnderdii mektup kt. Meer esas casus bu imi.
Casus olan Arap kendi kendine hayret edip:
- Bu kadar zamandr casusluk ederim byle e
ye rast gelmedim. Tunus Beyi'ne yuf olsun ki byle
mcahit veli kiiye dmanlk ediyor.
Diyerek sadakatla bize baland.
Tunus'un ahvalini bir bir ifade edip syledi.
Mektupta ise Tunus Beyi ne zaman nerde buluaC2klarn Kadolu'na bildiriyordu.

Senin

saflnda phe vardr.

Bu hali renince ok zldm. El kaldrp:

Yarab! Benim, din dmann olan kafirlerden
gayri dnann yoktur. Sen herkesin niyetine gre cezasn ver.
Diye gz ya dkp dua ettim.
Daha eski ettikleri kalbimizden kmadan bir de
Kadolu ilc birleip fitne kaynatmalarna pek mteessir oldum.
Ben de yz adr asker kardm. Amma bunlar
vz adr gibiydi. nk her adrda otuz krk gazi var-

d.

aki

Tunus Beyi'nin mektubunda Kadolu'na bilzamana be alt gn kala Cezayir'de yerime hazinedarm vekil brakp, g edip kalktm, buluma yerine gidip kondum. Tunus Bevi'nin gelmesini bckledim.
O zaman casus gelip:
<<- Sultanm iznin olursa .ben varayn Tunus Bevi'ni karlavp. Kadolu'ndan geliyorum, diverck idirdii

241
lerine gireyim. Mektubun cevabdr diye bir takm ey
ler vereyim. Aralarnda gezip sana haber evireyim.
Deyince, Onu:
- Sen yerinde otur, hizmetinde ol. Benim casus
ve emsaline itibann yoktur. Herey Allah'tandr. Hayr ve er ondandr. Senin dahi saflnda phe vardr.

Cevab

ile rcddettim.

zindir

aslanlanm!

Sabahleyin Tunus Beyi'nin ordusu ile buluma

yerine doru geldii grld. Buluma yeri olan koru
bz~:na bir miktar asker koymutum. Tunus Beyi bunlar grnce, ok sevinip:
- te karndalm Kadolu beni karlamaya
gelmi. Dayan koca izbandut Hayreddin, acaba elimizden cann nasl kurtaracaksn!
Demi.

Kcyfe gelip at oynatp enlik etmiler.

Bu korunun yan, byk ormanlk meelistanlk,
drt taraf akarsuluk bir yer idi. Biz btn arl
mzia bu orman iine inip gizlenmi idik.
zfak sktktcn sonra on iki bin atl ile dmana
doru yrdm. Kasrga gibi Tunus Beyi'ne kavutuk.
O hala kendisini karlamaya geliriz sanrd.
,,_ zindir aslanlarm! Allah onara!
Diye gczilcrc emir verince, medet Allah bir kya
mettir koptu. yle ki at kinemesinden, er narasndan
ve zengi amatasndan yer gk inledi.
Varp bir kurun alahandas vurduk. Tunus askeri hemen sergi misali seriJip kalnca, dalkl olup atl
F:

!(

242
atlya, piyade piyadeye ala bir cenk

eyledik. yz
askerden biri kurtulamad.
Ne denl o olursa rdck kaz,
Yeter de;ler ona bir ahin-i baz

adr

u mertlie

bak!

Ameller niyetiere gredir. Karndann kuyusunu

kazan, kendi der. demiler. Tunus Beyi de kendi
belasna kendi dt. Esir alp getirdiler.
<<- Ey hayn! Kendini ne sandn.
te kfran-
nimet edenin sonu budur. Lakin eer seni ldreceim
sanyarsan haa ldrmem. Zira ben seninle ok ekmek yedim. ldrrsem senin gibi nankr olurum. Yaramaza kendi belas yetiir. Eer tvbe ve istifar edersen yine eskisi gibi karnda oluruz. Yok eer, ben fitne ve fesadmda devam edeceim dersen, bu ha kir grdn izb;mdut Hayreddin'in elinde lmcn muhakkaktr.>>

Dedikten sonra altna bir at ektirdim. Bindi, zeIil ve hakir vilayetine gitti.
Herkes:
- Hayreddin Paa'nn .u mertliine bak! Eer
aksi olayd, gr ki Tunus Beyi, Hayreddin Paa'y ne
lmle ldrrd.
Diye ok lafmz etti.
Kadolu'nun baskn

Tunus Beyi'nin yz adr askerini byle kolayca

pek ok ganimet mal aldk.
Bulunduumuz yer pek gzel bir nesire idi. Suvu
havas ferahd. Arlmz Cczavir'c gnderip, as-

datp,

ho

243

kcr ile birlikte burada be on gn kalarak elenip zeYk

cylesek diye dndm.
Arlmz gnderip orada kaldk. Orman, dereleri, yerde kaar havada uar aviar ile zevk sefa eyler olduk.
Ttnus Beyi'ni ldrmemi:
<<- Aramzda ekmek nimet hakk var, ben senin
gibi nankr deilim.
Diye gndermiim. Tunus Bevi de hsran iinde
t.kilip gitmiti. Biz onu memleketine gider sanmtk.
Halbuki o, fesat kayna olan Kadolu'nun yan
na gitmi. Kadolu Tunus Beyi'nin bu halini grnce
akl bandan umu.

Hemen at srtna gelip:

Ey karmdam Tunus Beyi, anann rahmine veled-i zina olarak gelmi olaym ki, senin intikamn o
izbandut Hayreddin'clen almadan at srtndan inmeye<<-

ceim.

Diye

kascn etmi.

Kadolu krk

elli bin kiilik bir kalabalk ile ge

yolumuz zerindeki bir bo!!:at. tutmu. Boaz Az denen bu derbent ok sarp idi.
ki atl yan yana geemczdi.
Kadolu bun~da beklerken bizim Cezavir'c nden
gnderdiimiz arlklar tavan kafile kageldi. Apanszn bir alabanda vurdular. Bizinkiler karma kar oldular. Bvi.ik cenk ettiler. Sonunda bizim asker bozuldu. A!!rlkl2rn hepsi Kadolu'nun eline geti. Onun
askerinin de drtte biri krld.
Jip bizim Cezayir'e

dn

Bir kelleye on

kuru

Kadolu

Araplara

vlc

haber

sald:

244
- Her kim bir Trk tutup kellesini kesip bana
getirirse on kurt) bah)) alacak. Avrca zerinde her
neyi varsa onun olsun.>>
Araplar akasz pulsuz idiler. Zaten onlara gre
bir Trk ldrmek byk gaza savlrd. imdi bahi!
verilip bir de zerinden kae<~k olar !er!jev onlara b
raklnca artk ne olur.
imdi bu misit heriller etrafa dalp koku alm
zaar gibi,
- Acaba nerde bir Trk buluruz,

Diye,

dadan daa

vardan yara Trk

aravp

gezer-

lerni.
Yaraldan, dmten

kalmtan blduklar
Trk
kesip Kadolu'na gtrr on
kuru bahiskrini alrlard. Elbiseleri de onlarn olurdu. Byle ok zulm ettiler.

biarcierin

bacazlarr

Bu haber bize eriince akln barndan gitti. O

saatte Kadolu tarafna saldrdm. Bizim olduumuz
verden Boaz A?:z gnlk voldu. Hele varp yeti
tk.
Kadolu da nT giitrmez <sker ik nmz kestirip bize doru gclirdi. ki asker kar karya gelip
birbirine katld. Yer pamuk gibi atld. Kann buhar yerin gubar ik kar~t. buuk saat bvk cenk
cidal. harp kta! oldu.

Amma bizim asker ant. ou da krlnca. kalplerine korku dt. Kadolu hepimizi yalar yudar>> dive -Aibh korunsun- ilerine bir uursuzluk kt.
Taraf taraf tirara vz tutnava baladlar. Grdm ki
kt saat bize diind.

245
Bin kadar feciakar gazi

karnclam

ctrafna

top-

land.

- Cmlcmizin ba, yoluna fedadr, devletl PaSen yalnz bize dua eyle.
Diye beni ortalarna aldlar.
Yer gtrmez askerin iine kendilerini vurup, de dc kp, Allah'n izni ile, selametle Cezayir'e
dndk. Amma bu bin yiit gaziden ancak ikiyz elli
yiit kalmt. Gerisi hep ehadet erbetini itiler.
Yaran ve kafadar olunca byle olmal.
Bykler buyurmu:
Yar odur ki bun deminde yar ola,
<<adlkta her kim olur yar ola
a!

Bu yiitler de bize sadakatla

lah hepsinden honut olsun.

Cezayir'i

yoldalk

ettiler. Al-

kuattlar.

Kadolu denen nci'un yer gtrmez askerle gelip Cezayir'i drt bir yandan sard. Etraftaki btn kabileler dnp Kadolu mfsidine tabi oldular. yleki
Cezayir'e bir yerden bir habbe erzak gelmedi. ay
bu zarureti ektik.
K

yaklanca
Kadolu'nun Cezayir
hali kalmad. Vatanna doru grnek istedi. Etraftaki kabileler bunu haber alnca:
<<- Bizim Hayreddin Paa ile aranz iyi idi. Vergimizi verir rahatmza bakardk. Sen gelip Paa ilc
aramza fitne soktun. Ben Cezayir'c sultan oluyorum,
dedin. Korkumuzdan sana tabi olduk. imizi gcn
z brakp senin ardna dtk. aydr Cezayir'in
bir tan koparanadn. Kale cengi at cengi gibi deilaltnda

mevsimleri

elenrneve

246
dir. imdi ne bal oldu ne mum. Bizi brakp gitmek istersin, sen burdan kalkp gittin gibi, baba Trkler
cmlemizi kelle ederler. Bize are buL
Diye Kadolu'nun bana kyamet kopardlar.
O da bakt ki adamlar hakl dnd tand, bizimle anlamaktan baka are bulamad. Bir mektup
yazp mun'lbtlarla gnderdi.
Kadolu

ile

haberleme

Mektupta:
Sen ki, mi.icahitlerin reisi Hayreddin Paa'sn,
Nfunem sana vardkta, li.itfunuzdan niyaz olunur
ki: Bizden kti.ili.ik senden iyilik. Bizim suumuzu affedesin. Cenahnzla yine evvelki gibi oullu babal olalm. Herkes yerli yerinde olsun.
Demi.

Cevap olarak:
Benim onda tutsak olan be yz yoldttm koyuversi,. Ondan sonra onun dedii belki ola.
Diyt> haber gnderdim. Kadolu'nun barma istemesinin kendinden olmadn halkn basksndan tr olduunu bilirdim.
eyhler benim cevabn gtrnce:
- Olsun, ba stne. Yalnz bize iki ay vade versin. Adamlar dank tr, toplama uzun_ srer.
Demi.

Tutsak

yoldalar

dnmedi.

Bunun zerine istemiyerek vadeyi verdim. Kado

lu ile bar oldu. Amma Kadolu'nun iinin dzen olduunu bilirdim.

247
Tutsak yoldalar iade etmek iin iki ay mhlet istemcsinden maksat hile idi. ki aya kadar iler ne e
kil olacak diye beklerdi.
ki ay geti tutsak yoldalar gelmedi. Ben de bu
iki aydr gizli gizli hazrlk yapmakta idiri. Yoldalar
gelmeyince Kadolu'na:

Vademiz tamam oldu.

Tutsaklarmz

dnmedi.

Diye haber gnderdim.

Benim ondan iki ay vade istememden maksat,
halk ilerini grsn diye idi. imdi benim tutsaklar
vermeye gnlm yoktur. Elinden geleni geri komasn.
Diye cevap verdi.
Hi sesimi karmadm. Bir zaman daha hazrlk
bin yiit ile kp yrdm. Baskn edip yle
bir kl dedik ki ancak olur. Be deve yk Arap
kcllesi gtrp Zeyn kaps dedikleri kalenin beden
balarna Arap kcllesi ile zeyn eyledik.
vapp

Kadolu'nun maldan, deve, sr, ksraktan ganimetierini aldk. Kadolu dedikleri fesat kaynan
yerde bastrdk. Ar yaraland. Fakat altndaki cins
kheyh1n kap kurtard.

On bir gn sonra ganimetlerle Cezayir'e dnp

geldik. Kadolu'na uymu olan halk tekrar akp gelip bize tabi oldular. Kabahatlerini yzlerine vurmadn.
H::Jk byledir, rahat edecei yer arar.
Biz Kadolu'nun ban eince yine dnp bende-i muhlis oldular. Hem ekseri Araplar her kim
eek biz semer usuln kullanrlar. Bu seferde ald
mz esirleri bizim tutsak yoldalarla deitirdim.

248

Kara Hasan
Cezayir'in kylerinden yedi sekiz tanesini Kado
lu bizden alp vergiye balamt. Onu hezimete ura
tp kannca bu kyleri tekrar geri almak istedim. Bu
i iin Kara Hasan' yedi sekiz yz sipahi ile gnderdim.
Kara Hasan bu kyleri gidip ald. Adamlar koyup vergilerini toplad.
Kadolu sz verdii halde tutsaklar iade etmedii zaman ben ses karnayp hazrla bakmtm.
Bu Kara Hasan o zaman:
- Sen eer Kadolu'ndan korkmnsa, bana izin
ver ben gideyim.>>
Diye kalabalk divan iinde laf etmiti.
Bu sz ok ar gelip, hiddetimden gzlerim yaarm,

- Behey kara yzl ahmak sen benim ne ettii

mi bilir misin?
Diye azarlamtm.
Sonra gnln alp spahiba ettim. Amma istidacl
olmadktan sonra istersen mcevher iine batr. Hayn
ln muhakkak gsterir.
Kadolu'ndan

Kara

Hasan'n

Kara Hasan'a mektup

gelip kyleri alp vergileri toplayp
haber verilince, casus eliyle Ka-

dnd Kadolu'na

ra Hasan'a mektup gndermi:

Sen ki seydi Hasan'sn,
<<Namem eline varnca gerektir ki benimle el birlii edesin. Benim cm Hayreddin'den al. Sen ona
hizmet edecek adam deilsin. Onun Hayreddin Paa
olmas senin gibi yiitlerin yardm sayesindedir.

249
Hem ben i~itin ki, ikide bir senin hatrn ykar
Sen ondan ne ekinirsin, daha bahadr bir yiit
sin.
n.

Diye, dnyada

olmadk

pohlar

yemi.

Haynlk
Kara Hasan da

asl

olduundan yanndaki

liktc

Kadolu tarafna

ncsli belirsiz nankr bir herif

sirahileri de kandrp hep birdndler.

Bu haber bana gelince pek zldm.

Baundan sarn karp:

--

nn

Ey

Allahm umarm

cezasn

ki, u nankr kara yzlyine ben kulunun elinden verirsin.

Diye dua ettim.

Kara Hasan ilc Kadolu birleince Cezayir'in ta
rasn aldlar. Ku umaz kulak yrmez oldu. Benim
hkmmde Cezayir'den baka yer kalmad.
O zaman, Cezayir'de bulunan ve u'1fe ekmek yiyen
gazileri topladm. Hallerini hatriarn sorduktan sonra:
- Oullar, grdnz m, o Kara yzl haynn
bize ettii ileri! imdi oullar, inallah nfm nimet
gzne dizine durur. imdi ne dersiniz, sizinle ma
vere etmek isterim. inizde o kara yzl haynn yanna gitmek isteyen varsa kp gitsin. rk, sa belli
olsun. Beni Allah iin sevenler yetiir.

Diye bir yoklama

yaptm. 'Bakalm

ne diyeceklerdi.

Devletl Paa babamz. Senin bir klna zarar

gelecek yerde o hayn gibi yz bin Kara Hasan hitir.
Cammz bedende durduka bizim senden ayrlmamz
voktur, rneer ki lelim. O zaman dahi inallah mca<<-

250

hidlerin piri olan Hazret-i Ali'nin bayra altnda seninle beraber cennete gireriz.
Diye cevap verdiler.
Buna ok memnun oldum. Ferahmdan gzlerim
yaard .

- Hak tcala sizden raz olsun oullar, karmda

ki cihan ire yznz ak olsun. Benim de sizden
beklediim buydu.
Diye dua ettim.
Cezayir iinde on iki bin ekmek ulufe askeri vard.
Kadolu denen fesat bu sefer de gizlice Cezayir
iine mektup gndermeye balad. eyhlere ve tann
m byklere:
Nasl olup da Cezayir'de oturup kalrsnz. Sizde
gayret yok mudur? Trk yerinden bir Trk gelip zorla
beldenizi zabt edip hkumet ediyor. Mektubum elinize
varnca bana itaat edip, beni sultan bilesiniz. Trk taifesinin Cezayir'de nam niann komayp kralm. Elimizden sa?: kurtulup kaanlar, varsmlar Trk yerinde
bildiklerini etsinler. Bu Cezayir aslnda Arap topra
dr. Yine aslna dnneli.
Bana tabi olmayp, yanma gelmevenlerin zr ve
bahanesini, Cezayir'i Hayreddin Trk'n elinden aldk
tan sonra kabul etmem. Ona gre hare~et edesiniz.
Diye yazm.
Bu mektuplar zerine kimisi k::p ba korkusundan Kadolu'na tabi oldular. Cezayir sekiz mahalleydi.
Her mahallenin bir babuu vard.

lar.

zin

ver hepsini kralm!

Gnlerden birgn gazi askerler Kadolu'nun halka

mektuplardan haberdar olmular. Hemen

gnderdii

251

yer yer

kuanp sarayn kaps

nne doldubr. Haber

alp onlar karlamaya ktm.

- Nedir oullar? Ho geldiniz hayrola inallah .. >>

,,_ Dinlendi Paa Baba! Kadolu halka katlar
gndermi. Gelip bana tabi olun, Cezayir'i yaknda alp
iine sultan olunca, sizinle dzenlik edip Trk taifesinin Cezayir'den nam niann komayahm, hep kl
tan geirelim dermi.
Onlar bizi krmaa karar vermiler. Sen de bize
izin ver ki, onlar yedi yandan deil, belki beikteki
lere varncaya dek kralm.
Baktm

ki hepsi

ate

gibi

olmular.

<<- Oullar, Hak teala dnyada ve ahirette yuzunzli ak eylesin. Bu gn de beni memnun ettiniz. nk
slam askeri topluca gazaba gelince okluk izin aramazlar. Hemen gzleri grd yere hasarlar. Amma haki ka ten asker olunca byle olmal. Berhurdar olun.

Lakin oullar, kanndalar, madem siz ben duac

mdan izin isteyip hatrn
aldnz, benim dahi siz
oullarmdan ricam vardr.
Bir miktar sabr edelim.
Zira sabrda ok hayr vardr. Acele eytandan gelir.
Brakn kstahlk onlarda kalsn. Hak teala bizi bu i
iin yaratmtr. Biz bu vilayete alm satm etmeye
gelmedik. Allah yolunda cihad i:n ilimizi memleketimizi brakp, dmandan onlar korumaya geldik. Kafire cizyc veririerken Allah'n yardm ile, vilayetleri
kafir elinden alp slam nuru ile aydnlattk.
Bu yaptklarmza mkafat olarak bizlere hayn
lk ederlerse aziz olan Allah onlarn hakkndan gelir.
Hi bizim krmamza hacct kalmaz. Varn oullar vakti

iki eylen. Herkes ettiinden utanr. Sabr edin hakalm

Allah ne gsterir.>>
Diyerek onlar yattrdm. Bu fitneyi giderineeye
kadar ecel teri dktm. Hepsi dalp yerli yerine gittiler.
Ben de:
- Allah sizden raz olsun oullar. Beldelinin yannda beni mahcup etmediniz. Lakin yine kulak kiri
te gz ak olalm.>>
Deyip cmlesini hatr holuu ile yolladm.
Bir

eybin

evindeki

toplant

Birka gn sonra Cezayir'deki sekiz

evinde beldenin ileri gelen Araplarnn

eyhin
birou

birinin
top!::

np:

<<-

Bu Trk taifesinden acaba

srp karrz?

nasl

kurtuluruz.

imizden nasl

Diye meveret ederlermi.

Gr hikmeti ki, o nifak topluluunun bulunduu
eyh evinin duvar komusu bir yolda idi.
O yolda bunlarn syletiklerini iitir gibi oldu.
nceden de hepsinin kula kirite olduundan bir gzel kulak verip dinledi.
- Trklerden nasl intikam alrz?>>
Diye atp tuttuklarn duydu.
O gece yoldan evinde drt misafir yolda daha
vard. Bunlar da hep iittiler. Yoldalar, kllarn ekip eybin kaplarn krp hepsini temizleyip kafala
rn kesrnek istediler. Amma ev sahibi yolda buna raz olmad.

Byle edersek thmetli oluruz. Hi ~eyh bvlc

yapar m diye inarmazlar. Bize zarar dokunur.
En iyisi hakime bildidim, hesab onlar yapsn.
-

ey

Dedi.
Hemen divan

topladm.

Bu fikir beenilerek gece yars kalkp bana geldiler. Hali anlattlar. Hemen Mft'y, Kad'y ve alimleri salihleri gece vakti evlerinden huzura arttm.
Onlar da ok korkup:
Be cann byle vakitsiz huzura davet eylemek
efendinin adet i deildi. Allah hayrlar eyleye!,

Paa

Diyerek geldiler.
Herkes gelip yerli yerine oturunca:
Ey efendiler, ho geldiniz. Mazur gorun, sizlere zahmet verdik. Byle vakitsiz huzura da'vet etmemden maksadn udur. Filan eyhin evinde byk bir cemiyet toplanp <<Trklerden ne ekil intikam alrz
diye meveret zere imiler. imdi, sizin de bu iden
haberiniz var mdr? Yoksa onlar kendi balarndan m
-

svlcirler?

Diye bunlar nezaketlc

Hepsi birden:

yokladm.

<<- Mazallah Sultanm! Haa, o eyhden bu qit

bir hyanet beklenmez. O eyh iin hepimiz bamz
zuinc yemin ederiz ki bizden iyi bir kimsedir. O
biareyc gazap etmeyesin. Zira fakir ve ailesi kalabalk bir kimsedir. Senin vcbal altna girmeni istemeyiz
Dive o haramzade eyhi ar- alaya kardlar.
Hem grli~te ele vlc idi. Amma her insann d ii-

254

ne uymaz. Cenab- Hak hepimizi ii d bir kullarn

dan eylesin.
O zaman:
- Madem inanamadnz. yle ise beraberce gidelim. Gznzle grnce !arn cimi kalmaz. Herkesin
iplii pazara kar.
Dedim.
Kpolu

kpek Trkler

Onlar da raz oldular. Hep beraber ev sahibi yolda

nmze dp doru evine gittik. Yolda ile eyhin
evi duvar duvara olduundan her ne sylense duvardan
iitilirdi.
eyhin

evindeki

mn:lfklar

cemiyeti henz

dal

mamt.

Meveret

edip:
Acaba bu kpolu kpek Trklerden nasl intikam atabiliriz?
Diye dillerinden kan kulaklar iitmez idi.
Benimle gelenlerin hepsi bu konumalar kulaklar
ile duydular. Balarn aa saldlar.
Alimler:
- Sultanm, siz burada durun. Biz varalm o mnflfk eyhe nasihat edelim. Bize ne cevap verirse sen
dinle. Bakalm ne diyecek. Bizi grd zaman da yine
byle sylerse kitap kavlince her ne ise sana fetvalar
n veririz.
Dediler.
Ben de:
- Pekala!>
Diyerek yoldan evinde kaldm.
-

255

Ulema kalkp gittiler. eyhin kapsn alp kendilerini tanttlar. eri girip oturdular. Baktlar ki ortalk baka dzen, bunlarn asla pe:vas yok. Eskisi gibi
konuup dururlar.
Siz divane mi oldunuz?
O zaman:
- Behey adamlar siz divane mi oldunuz? Bir kere bu sizin konumalarnz halk iinde destan olmu,
biz inanmadk da, gece gelip eyh karndamzla konualm diye syleip buraya geldik.
Halk arasnda
sylenen bu fitneden sual edelim dedik. imdi geldik
kulanzia iitiriz. Hi suale filan hacet kalmad. Halkn tevatrnden daha fazla imi. Sen bugne bugn
eyhsin, ulema snfndasn, bir alay haramzade urban
ekiyasna babu olmak sana yarar m? Bu byk
hatadr. Bu iten vaz ge, tvbe et. Yoksa bunun sonu
fenaya kar.
Dediler.
Onlar da:
- Biz sizi de bize katlmaya geldiniz zannettik de
kapy atk. Eer byle vaaza geldiinizi bilseydik kapy bile amazdk. Trk'n vilayetimizi zabt edip bize
hkmetmesi olur mu? Bizde ar namus yok mudur? Ya
Kadolu'nu getirip bamza sultan ederiz yahut hepimiz bu yolda bamz feda ederiz. Trk'n cefasn
ekmeye takatmiz kalmad. Her gn tavuk olmaktan
bir gn horoz olmak yedir.
Diye cevap verdiler.
Ulema baktlar ki bunlarda sz tesir edecek hal
kalmam. Hepsi asi olmular:

2'i(

Size ulnu:;; olacak!

Deyip ordan kalkp ktlar. Bizim kalp bu konu
nalar dir:lcdiiniz eve geldiler. Durumu anlatnala
rna lzum yoktu, hepsini duymutum.
Ulcma bunlarn fetvalarn verip:
- Allah 'a ResCli.ine ve sizden olan bakana uyun
emri gereince bunlarn katilleri sana hcl.3lclir. Allah'n
\'ardm senindir.n
Diverck veda edip gittiler.
-

isyan gn imi.

Ben de saraya dndm. Urbann hakkmda sylediklerini kulnkl<mmla cluvmutum. Bu szlere ok teessf ettim.
Asker-c haber gnderdim. Hepsi ku.~anp hazr ol
dul ar.
Mcer cyhin evindeki bu toplantlar iki aydan beri olurmu. Ay<~klanmalar vakti de o gn imi. Yirmi
bin Arap Kadolu'nun <'damlarndan V<' yirmi bin havn ehir halknd;:n, hepsi krk bin mnafk urban olmak zere, ba::;blar da bu evh ularz-k hazr imiler.
Kadoj!lu bu evhc ncktup vazm:
- Eer bu h olur, vcc himmetiniz berekat ile
Cczmir'c sultan ulursam, seni btn mcmlekd zerine
babu _vaparm.

Din ,a'd ctni-:;. Bunun iin alrm.

Sabah olunca Araplar avaklandlar.
Bugiin Trkkrcfen bir kimse
gndr!"

<<-

mz

Divc

brakmayaca

bar~mava baladlar.

Havhm sadas

/\rar

~<natas avyka kt.

257

Trk askeri on iki bin kl idi. Askere emir salp:

- Var yrn oullar! Allah onara.
Deyince, pervaszca varp kar durdular.
Araplar tfeklerinin azn, akman, torbada
klanm birka atmhk barutunu arayp buluncaya kadar, gaziler er kat alabanda vurdular. Ekyalar sere
yavrusu gibi dklp sokaklarda kaldlar.
Gaziler dalkl olup:
- Baknd hele koca tumansz Araplar, Trkler
nasl adamlarm! >>
Diyerek, sere alayna kartal, ekinci tarlasna orak nasl girerse, Araplarn ortasna yle girip, ya medet
Allah, yle bir kl oynadlar ki anlatlamaz.
Ne kadar ok olsa koyunun srs,
Yeter imi ona kasabn birisi.
GazHerin ok gcne

gitmiti.

Kanlar sel gibi akp cesetleri gtrd. Cenk gittike alevlenip sabahtan ikindiye kadar srd.
kindide Araplar:
<<- Allah ve Res(] iin eman ver, ey Mcaitler
Reisi!>>
Demeye baladlar. Kap zaviyelere doldular.
Krk bin Araptan yediyz Arap kald. Onlar da yar::1 idiler. Gazilerden de iki bin kadar ecel erbetini
iti. ki binden fazlas da yaral idiler.
Kadolu'nun gnderdii yirmi bin Arabn hepsi
usta nzrak idiler. Onlardan da bir tane kalmad.
Amma gazilere mzrak He ok yara vurdular.
Sonunda askerin iine girip:
F: 17

258
- Oullar ekin elinizi, aman diyene kl kalk
maz.
Diye g belA yattrdm.
Araplann:
- Trk'n nam niAnn beldemizden kaldra
hm. Kendi kendimize olalm.
Demeleri gazilerin ok glerine gitmiti. ldr
rnek deil etlerini yemekle gazaplan yatacak gibi deildi.

Bylece ekyann balan aa oldu. Trk'n er

betini itiler. Babu olan eyhi drt eyrek edip, her
eyreini bir kapya astrdm. Yaral olarak ele geen
yedi yz Arapla, zaviyelere kap aman isteyenleri
yl hizmete mahkum ettim.
Be on gn sonra alim salih kimseleri huzuruma
anp:

- Ne kadar ehirli varsa gelsinler, onlarla

veretim vardr.
Diye buyurdum.

Halk De

me

konutum.

Hepsi gelip ulu camide toplandlar. Ben de ulema

ile birlikte camiye gittim, milrabn yanna oturdum.
Askerden de be alt yz kadar yiit bellerinde bir ift
tabanca ile bir pala ba gizli olarak ensemde durdu
lar.
Halk o gn ok korkup:
- Trkler hepimizi kracak!
Divl' ' < : <,m:i"ler.

259
- Ey Cezayirliler! Biz sizlere ne yaptk? Bu fit
neyi karmaktan maksadnz ne idi. Bu ettiiniz ne
kt itir. Bizden bu derece neden acizlik getirdiniz.
Ben kendi isteimle aranzdan gitmek istedim, beni
eriatle brakmadnz.
Ben size bir fenalk etmedim.
Knz olum, ortaneanz

karndam, by

nz pederim yerine tuttum.

Kadir olduka her birinize nice iyilikler ettim.
Kendi ilimi memleketimi sizin urunuza feda edip
Allah'n izniyle, bir alay mcahit gelip beldenizi kffar elinden halas edip, slam'n nuru ile aydnlattk.
Sizlere yar ve kafadar olduk. imdi mkffatmz bu
mudur? Byle aklszca i yapp niceleriniz bo yere
ldnz. Sizin bu fitnenizden gazileri gafil mi sanrd
nz? Ben sizden, bamz darda kalnca banz vererek yardma koacanz beklerdim. Sizde hi kabiliyet yokmu.
imdi fetva gerei hepinizin kan bana helaldir.
Bu yanmda duran ~aziler sizin cmlenizi temizlemeye
eneleri hart hart edip durur. Hemen bir iarete bakarlar. Amma ben sizin ettiiniz fitneye karlk yine
inallah iyilik ederim.
Dedim.
Seni

Padiah

emrl lle ...

Alim ve salih kimseler hep ayaa kalkp:

- Allah sana hayrlar versin, mrn uzun etsinl
Sultanm bizim sana duadan baka bir iimiz yoktur.
Hak teala seni karada ve denizde mnffklar zerine
galip klsn. Bizler ululemr hakkn biliriz. Bakana
i .,;, etmeyenin slam' tamam deildir. Bu fitneden

260

hi bir

~ekilde

bizim haberimiz yoktur. Bugne bugn

emri ilc seni viH'yctimizde zamann hakimi, vali ve bcylerbeyi biliriz. Allah yardrnem olsun. Sana ve
askere kenlik kast edenlerin hakkndan gel.>>
Padi~ah

Dediler.

O zaman:
- Ey Cczayir'lilcr! Hepiniz birden helak olmay
kabul m edersiniz, yoksa bu fesadn balarn haber
verip kabahatsiz mazlumlarn helak olmalarna nani
mi olursunuz? Zim askerin nuad sizin yedi yanz
dan yukar hepinizi krmakt. Lakin ben raz olmadm.
Hem Allah'n emri deildir, dedim. Amma kabahat sahiplerini sylesinlcr, ara yerde gnahsz mazlumlara
gadir olmasm, diye asker ile kavl karar eyledik. Siz
ne dersiniz ve hangisini seersiniz?

Dedim. Hpsi:
Hakikaten Paa efendimizin sz yerindedir.
Elin yararnazndan tr biz niin lrz. Bildiimizi
ve iittiimizi sylcriz. Uikin Allah korusun kimseye
haksz yere, bu da bcraberdir, dcvip atee yaknayz.
nk bu yerin st varsa, altna dahi girilmesi vardr.>>
-

Dediler.

Bunlara lmden

baka ekil

yoktur.

Sanra bir defter edip, filan fili'n deyip hesap ettiler. Hepsi yz seksen be fesat ba buldular. Amma
onlarn hibiri de o mecliste hazr deildi. Hep orada
burada gizlenmilerdi.
Dualar edildikten sonra camiden
gitti.

knna

kp

herkes mc

261

Ben de saraya dnp iki yz yolda tayin ettim.

Fcsat ba olanlarn evlerini basp kendilerini tutup
iki ellerini karaarna balayp, zincire dizdiler. Yz
seksen bq Trk dmann nme getirdiler. Amma
hi birini evini yama ettirmedim.
Sulular yakalandktan sonra divan topladm. Btn askeri, ulcna, salihkr ve ~ehrin ileri gelenlerini
arttm. Byk divan oldu.
Lllena\a sordum:
- Ev efendiler. bunlar hakknda ne buvurursuiuz?,

Ey Pa~a dendiiz, bunlara iiliimden baka bir

yoktur.
O zaman <'.skere hitap ederek bu adamlar onlardan rica ettim.
-

ekil

Ey

oullar,

gelin

bunlar afkdeli.

Bana ba-

~layn. Zira bunlar size ok hizmet etni~lerdi. spa

vo
di,

donanas gcldiimle

kesilnez.

dmez kalknaz

Can

bir

sizinle beraber altlar. im

Bir srmekle at aya-

Allal'tr.

bitireve bakalm oullar!

Dedi n.
Bu kadar merhametli isen medreseye gir!

Ben byle devince asker hep birden kllarn ekip yi.iz seksen lw~ini de kLIIcsii divann ortasnda
u~urdular.

Sonra:
- Mcrhact salibi olan adam lfkin olmaz. Bu
kadar nerhanctli isen, \'ar bir medreseve gir de mri.in ibadclle taatle gcir. Bu ne\kide olan adam bir
iktar akr pe,LIi olmaldr. Cu:h- Hak bize ver-

262
dii frsat eer

onlara vermi olsayd, birimizi sa koBelki lmz atee yakarlard. Bahusus ki

katillerine er'.n fetva verilmi mfsitleri bizden rica
ediyorsun!
Diyerek hiddetle kp gittiler.
Bu kanl sahneden ve bu saygsz szlerden ok
huzursuz oldum, gzlerimden yalar akt.
Bu kadar ulemann yannda malcup dtm. Bana
olan hrmeti krdlar. ok zldm:
- imdiden sonra bizim bu vilayetten kp gitmemiz yakndr.
Diye dndm.
mazlard.

SEKZNCi

FASIL,

CEZAYR' KENDM iSTEYEREK BIRAKTIGIMA,

CCEL'DE YERLEP GAZALAR ETT1(;1M1ZE,
SiNAN RES' KOGALAYIIMA,

KURTOGLU'NA,
KIRK KNN GRD(; RYAYA ve
SENE SONRA CEZAYR' TEKRAR ALlIMA

DAiRDiR.

ortasnda kstahlk etme

ok krld. O gece iki rekat
<maz klp istiharc ettim.
"- Yarah! Kii hrmetini kaybctmektense
~lncsi ycdir. Celalin hakk iin, ben aciz kulunun, yz
akl ilc bu Cezayir ikliminden ksmetimi kes.
Diye dua edip yattm.
Ryamda Hzr alcyhisseli.im grdm.
- Ya Hayreddin!
Niin byle elem ekersin?
Yarn Kadolu tarafndan gelecek olan adama kalenin
anahtarlarn teslim et. Kendin gn dorusu tarafna
~it. Ailcni Ciccl'dc muhafaza et. Sonunda zafer yine
senindir.
Devip kavbuldu.
Uyanp
vzm veriere srp Cenab Hakk'a
hamd ettim.

oldaiarn

lerinden

divan

hatnn

Sabah olunca pare tckneyi hazrlattm. Alt pare'nin Reisierine de ardmdan gelip Cicel'de bulumak
iin tenbih ettim. Bu dokuz teknc kendi malm idi.
Alt pi.ire tekncnin reisieri ise benim raklarmd.
Kiifir yakasnda bir
Diye bir sz kardk.

<<-

<<-

kendi

aday

basmaya gidiyoruz.

Bir mhim i olduundan Hayreddin

Allah vardmcs olsun.>>

gidivormu,

Paa

266

rek

Diye halk dua ediyordu. Hi kimse

gittiimizi aklna getirmedi.
Kadolu piman

kzp

gcene-

oluyor.

Kadolu

ise o srada yle dnrm:

- Bu kadar adamm heH'tk oldu, ehirliden de bu
kadar kimse ld. Bunlara hep ben sebep oldum. Bu
kadar insann gP,ah vebiHi hep benim boynumadr.
Yarn kyamet gnnde benim halim nice olur. Zavall
eyhi bizim yzmzden drt eyrek ettiler. Her eyreini bir kapya astlar. Deveyi yardan uuran bir tutam otmu. Ben ona, eer Cezayir'e sultan olursam seni byk eyh ederim demi olmayaydm, o dertli kendini bu belaya atmazd. Yarn ceza gnnde onun gnah beni neyler?
Kadolu byle deyip alarm.
Sonra:
- Bu Hayreddin Paa dahi bo adam deildir.
nk her ne zaman ona dmanlk ettimse bir belaya
dtm. Asla iim ileri gitmedi. Akll olana bu hikmet
yeter. Hemen en iyisi Hayreddin Paa ile dost olmaktr.

Diyerek, Kara Hasan'dan habersiz bana bir mektup gnderdi.

Al kalenin

anahtarlann!

Kadolu namesinde pek ok zrler dileyip,

Sen bizim ettiimize kalmayasn. Gerektir ki yine
seninle babal oullu olalm.
Demi.

Mektubu getiren

murabta:

267

<<- Senin Kadolu dediin herifin yz ard yok

tur. Szne sadk deildir. Bu kadar mmet-i Muhammed'in bo yere kanna girdi. Yarn kyamet gnnde onlarn cevabn versin ... kide birde fitne kaynatnaktan vaz gesin. Eer maksad Cezayir'e sultan
olmak ise ite kalenin anahtarlar, gtr eline teslim
eyle. Gelsin Cezayir'e otursun. O da kendini snasn!
Cevabn verdim.
Murabt ard:

<<- Ey Paa efendimiz! Ben bu i iin gelmedim.

Sizin aranz bulup -karndalarnz bartrn- emri
gereince sizi karndalar edip dmanl sadaka te evi rm eye geldim.
Diye yalvard ise de kabul etmedim.
<<- Gtr, sen kalenin anahtarn Kadolu'na teslim et. Ne hali varsa gelsin grsn. Ben yabanc bir
adamm. Bana hakimlik gerekmez. Allah arianna
pazar versin.
Dedim.
Murabt anahtarlar alp Kadolu'na kp gitti.
Ona anahtarlar vermemin sebebi ryamda grdm
Hzr'n byle sylemesindendi. Yoksa ben o herife kale anahtar deil, belki diine ta bile vermezdim. Hem
Allah'n hikmeti zuhfra gelse gerek ona are olmaz.
Nitekim demiler: .
Olacak olsa gerek ar na-ar.
<<Gerek kalbin gen tut, gerek dar.
Bu

gidi

bir daha gelme

gidii deil.

Harem halkm da teknelere bindirdim. Hava muhalif olduundan o gece limanda yattk.

268
Amma Cezayir iinele bizi sevenlerden ulema, salih ve ileri gelen kimseler bir araya toplanp, bizim
byle anszn seferli olup gitmemizi iyi grmemiler.
Harem cemaatinin ele teknelere bindiinden kimsenin haberi yoktu. Eer bilselerdi daha ok laf olurdu.
Ulema

yle demiler:

- Paa efendimizin
hatr- erifleri krlmtr.
Zira bu gidi 4ir daha gelme gidi~ine benzcmez. Eer
gelmeye niyeti olsayd, bhesiz bizi huzura arr,
eski gzel acieti zere maksad ne ise me~veret ederdi.
Birini de yerine vekil brakrcl. Bu gidi~ gazap gidii
dir. Eyvah! Byle bir dini btn gazi adam elimizden
kp gidiyor. Ona m alyalm, yoksa padi~ah gazab
na uryacamza m alyal m? nk hatt- hma
yunla belelemize bevlerbevi tavin olunmu~ bi- emirdir.

ok kasavet ekip alamlar. Gazap etmenin sebebini aratrmlar. Yoldalarn divan ortasnda ettiklerinden baka bir sebep bulamamlar.
- Yoldalarn div~n ortasnda

o vliz seksen be
husus iindir. Hayreddin
Paa onlarn
affo!unmalarn rica etmiti.
Onlar ise
izinsiz kstahlk edip, artk eksik zehirli laflar sylediler. Hatriar muhakkak bura krlmstr. Hakk vardr. Bu hususta gaziler bvlik ayp ettiler. Bolay kim
bu gece kalkp gitmcyevdi. Varp huluup mbarek
h~trn ele alp esenleevdik.
katli vacip

Jerife

Demiler.

ettikleri

26lJ

seneye kadar yine greceiz.

Sabah olunca daha kalknadmz grp geldiler.

Hal ve hatr sorutuktan sonra:
- Ey mcahitler reisi!
Urumuz hayr ola. Bu
gitmenizden bizler pek ziyade perian-hal olduk. Acaba bir daha mbarek cemalini grr myz? Yoksa
hcsret kyamcte mi kalr? Kerem ve ltf eyleyip bizim
nahzun kalhimizi scvindir. Bu hal ne haldir?
Dediler.
O zaman, gzlerimden yalar akp:
Allah tea la cmlenizdan raz olsun. Berhurdar olasz! Bizim bu vilayette ne duracak halimiz kald? Grmediniz mi, tey~n divan ortasnda olan rsvayl? Onu yle etmekten murat, seni istemcyiz demektir. imdi, d_~lp slmeden bu korsanlk yoluyla ekilip gitmemiz evladr... Sizler benim sadk
dostlarm olduunuzdan, yreim ateinden bu kadar
syledim. Bunlar kimseye a;:mayn. Hak teala eeciden
eman verip, ksmetimiz varsa, belki iki sene kadar
sonra sizinle yine greceimiz muhakkaktr. nk
bu gidi benim kendi reyimle deildir... Hak teala
crnlemize akibet hayrl versin. Bizi hayr duadan
unutmaynz. Cmlcnizi Allah'n birliine smarladm.>>
Dedim.
Ulema ile vedalatk. O sa<>.tte yelkenleri
pare tekne olarak yola revan olduk.
nna

Ulema mcll malzun olup, herkes

gidip, onlara sylediim:
Bu
Szn

gidi

benim kendi revimle

diinr olmular.

ap

mekanl

deildir.>>

rneka-

270
Bu Hayreddin Paa bo adam (Jeild1r. Amma
are ne, anszdan iimizden kp gitti.
Diye matem etmiler.
-

Dokuz tekne ile Clcel'de

Cezayir'den tekne ile kalkp yola revan olduu
muzun ertesi gn Cicel limanna vardk. Cicel halk
benim de beraber olduumu haber alnca, by k gelip:
- Ho geldiniz, safa geldiniz, ey efendimiz!
Diye alk tuttular.
Harem halkn da Bur'a karp oraya yerletim.
Geldiimi duyan Arap kabileleri yer yer gelip hediyeler
getirdiler.
Be on gn sonra Cezayir'de braktm alt pare
teknem de kageldi. Hepsi dokuz tekne oldu. Byk
teknelerdi. Yirmi drder, yirmi ikier, on sekizer bank
idiler.
Bu dokuz teknenin hepsi kendi malmd. lerinde
beni candan seven iki bin levent askerim vard.
Dokuz tekne zapt ettik.
Tekneleri yaiayp byk bir sefere ktk. Uygun
rzgarla Palerme kylarna vardk. Orada dokuz pare
bara'ya rast geldik. Allah'n yardm ile her birimiz
bir kafir harasma atp aman zaman vermeden dokuzunu da feth edip aldk ... Bireriei yedeimize takp
salimen, enlik adman1k ederek Cicel limanna girdik.
Dokuz pare ganimet baralarn ykleri hep zahire
idi. Kimi buday, kimi arpa, kimi zeytin, kimi zeytin-

271
ya,

kimi peksimet. Elhasl pirince, kahveye varncaya

kadar vard. uha bez barut, kurun da vard. Krk
ambar gibi hereyden vard.
Dokuz baradaki ganimetieri tara karttm. Aktarmalar bozup kerestelerinden levent gaziler iin k
la, evler ve mahzenler yaptrdm. Teknelerin her biri
iin de bir mhimmat mahzeni yaptrdm. Bu ilerde
Araplar ile baralardan kan iki yz elli be kafir ahrlard.

Hulasa hereye yoluyla nizarn verip dzp kotuk.

Esirler iin bir zindan yaptrdm. Harann biri has un
dan yaplm peksirnet dolu idi. inde krk alt bin
kantar peksirnet vard. Bunu teknelerin kumanyas iin
mahzenlere doldurdum. Ayrca otuz alt bin lek bu
day peksim:t iin frncilara dattm.
Biz gelmeden

ta ta yennl.

Teknelerin kumanyalar, peksimetinden, zeytinyapirincine, sirkes!ne kadar mahzenlere kondu.

Sonra her teknenin takmna bir kla verdim. Hergn
Orta'dan kazanlar kaynayp <<Baba orbas kard.
Herkes yemesinde imesinde, bu minval zere bir karnda_ gibi geinir giderlerdi.
Halktan hi kimsenin rzna, malna, oluna ua
na zulm edip incitmezlerdi.
Cicel halk :
- Elhamdlillah, bu bize Rabbimizin bir ltfudur. Hayreddin Paa beldemize ayak basal, viHiyetimiz
marnur oldu.
Derlerdi.
Nasl demesinler ki biz Cicel'e gelmeden nce kt
na,

lktan ta ta yermi.

272

O dokuz barada bei buday ykl idi. Buda

onda birini fukaraya sadaka verdik. Dier eyalar
satp savup gazilere pay ettik.
Barann biri kereste ykl idi. Bu kerestelerden
on ikier oturaklk parc teknc yaptk. Meer tirkatc kerestesi olarak kafire gidermi. islama nasip oldu.

yn

Yeni bir sefer

Bylece on iki parc

tckncniz

oldu.

Rcislere:
- Alt

meden

varp

pare tekneyi yaiayp hazr edin.

bir sefer daha kann.

gel-

Dedim.
-- Bastnc!

alt pare ilc scferc ktlar.

rast gitti. Bo bir soluk bile almadlar. Vencdik krfczi-,dc bir baraya rast geldiler. Onu kakp

Deyip
leri

aldlar.

Gayet zengin bir bara idi. Yk btn uha kutfek, tabanca, safras dahi demir idi. Hem on bin
Vcncdik a[tm. kt. Otuz alt kftfirle birlikte byk
ganimet idi.
- Bize bu duyumluk yetiir!
Deyip oradan dndler.
Aktarmay skca yedeklerine balayp frka rzgarla srklar teknelcri; srtna vurup kullanarak gelirlerdi. Favulyanc ile Kap Pasaru kanalna geldiklerinde, tuz ykl byk bir filebot aldlar. Arnisterdam
vilayetine gidermi. Onu da yedee baladlar. Amma
filcbotu kffirlcri firar cylcdiklcrinden alamadlar.
ma,

273

Teknelerin

altndan ate kard.

rast gelince gelir. Rzgar uygun olarak daha ok

frkaland. yle ki teknelerin altndan ate kard.

Gazi askerler:
- Yarap kr!
Ganimetimizi verdin. imizi
rast getirdin.>>
Diye dualar ederlerdi.
Bu ekil bozulmadan Yedi Burunlar denilen yere
geldiklerinde bir kafir korsan teknesine rastladlar.
Yirmi iki oturak bir Mayorka teknesi idi. Onu da ald
lar. inde yz elli kafir ile altm mslman esir vard.
El has l yirmi gn sonra Cicel liman ma girdiler.
Byk enlik admanhk eylediler.
Gazileri gidip karladm.
- Ho geldiniz, safa geldiniz oullar gazanz mbarek olsun.>>
Deyip hal ve hatr sorutum.
Mslman esirlerin kurtulduuna ganimetten fazla
sevindim. Tuzun gelmesine ise dnyalar bizim oldu.
nk tuz gerek Cicel'de gerek kabilelerde yoktu. Tuzu da boaltp mahzenlere doldurduk. Onda birini de
fukar:ya sadaka verdik.
Aktarma olan Venedik harasm da boaltp, teknelerin hakk olan bete biri ayrdktan sonra kalan
askere hak zere pay ettim. Her askere yz seksen be
altn, uha, tfek, tabanca, bez, demir dt. Cmlesi
zengin oldular.
Altm

mslman esirc gelince ... Onlara da askere

gibi, ganimetten birer pay verdim. Hem esirlikten kurtuldular, hem de zengin oldular.
verdiim

F: 18

274
Cicel vilayeti benim geliimden sonra yle marnur
oldu ki, ancak olur. Etraf ve civardaki tccar hep buraya gelir, ganimet eyasndan alp teki vilayetlere
gtrrlerdi. Bir akalar on olurdu.
nk gaziler bee ona bakmazlard. Hemen geliine gre satp, akalarn kemerlerine korlar idi. Zira
Allah kapsndan gelirdi.

Flrltate

ustas

esir

Mayorka teknesinde bir stad firkate ustas varm.

Onun usta olduunu kimse bilmezdi. Birgn kendi
kendiliinden bana gelip:
- Sultanm, eer bana azatlk verirsen, sana bir
mzegalere tekne yapaym ki uar kua hkm eylesin.
Dedi.
Byle bir usta gzmde tterdi.
- Yapacan tekne istediim gibi olursa, azatlk
deil daha fazlasn da yaparm.~>
Diye cevap verdim.
Usta varp dadan istedii gibi kereste kestirdi.
Yerine tatt. Yirmi alt oturak bir mzegalere yapt
ki, bylesi olrpamtr.
Pek ziyadesiyle dilher bir tekne oldu. On iki eski
teknemizle yeni aldmz yrk Mayorka teknesi bununla kouya ktlar. Gerek krekte gerek yelkende
cmlesini geti.
O gn gazilere gzel bir ziyafet verdim. Glme oynama, yeme ime eylediler.
Ustaya byk baliler verip ummad hsanlar
da bulundum. Azat oldu.

275

Usta birden bu kadar ikram grnce sevincinden

leyazd.

- Sultanm, sana bir ikanpavye dahi yapmadan

vilayetime gitmem.
Dedi.
On iki oturak ikanpavye yapt. Bu da nceki gibi
gzel oldu. Sonra usta memleketine gitti.
Teknelerimizin hepsi on be oldu. K yaklatn
dan karaya ekip o k orada kladk.
Kovaladmz

tekne

Bahar gelip de ortalk sslenince tekneleri deryaya atp, kalafat edip yalamaya baladk. On be pare
tekne olarak Cicel'den kp gazaya tevecch eyledik.
Bindiim mzegalere hepsini geerdi. Yalnz ikan
pavye ona biraz uyar, knda ayrlmazd.
On be pare tekne ile Cenova, Alkorne, Kalevre,
Papapulya taraflarn harap ettik. On drt gn iinde
yirmi bir para ganimeti Cicel'e yolladk.
Sonra Venedik krfezine geldik. Burada tekne
vard. Bizi grnce katlar.
Birisi gayet yrk idi.
Onun ardna benim bulunduum tekne debildL te
ki gemilerin cmlesi grnmez oldu. Yalnz ikanpavye
bir top atm mesafeden beni takip ediyordu.
Koduumuz teknenin kaptan kaarken su varillerine varncaya kadar denize atp teknede birey komad. Gemiyi hafifletip elimizden kurtulmak isterdi.
Teknesinin yrklne ok gvenirmi. Ama, el elden
stndr, demiler. phesiz yrkten de yrk bulu
nur.

276

Kaan teknevi
tcknesi imi.
Sinan Reis'le

veti!ip

tuttuk.

Meer

mslman

tansma

Rcisine Sinan Kaptan derlerdi. Bunlar gnll

olarak par~ teknc donatp korsanlk ederek Cczayir'e
doru, bana gelirlermi. yi rast geldik.
Gri.)p, konuup, hal hatr soruunca, bu Sinan
Kaptan'dan pek hazzettim.
Sohbet srasnda Sinan Rcis latifc olarak:
- Sultanm, Allah vcudunuzu hatasz
eylcsin.
Siz her koduunuzu byle mi koarsnz? Yirmi sencdir tckneye biner, sancak ekerim. Bu zorluu kimseden ekmcdim. imdiye kadar gerek kafir gerek mslman tcknelerini g:ccrdim. Tcknemi denemek iin onlara ok ettim.>>
Devi nce,
<<- Ey olum Sinan Rcis!
Sen bilmez misin ki,
eden bulur.>>
Yollu aramzda latifcler ettik. Zevk hasl oldu.

Mzegalere

Sinan Rci:-.i koalamava baladmda kuluk vakti

leden sonra vctiip tuttum. Orsaiabanda yatp
ayakdalar beklcdim. Onlar akam namaznda g ile
gelip vetitiler. Bumlan anlamal ki bizim mzegalerc
lll mertche td1an ekerdi.
Sslcne uslbuu grenler de ak olur kalrd.
Batarda usllndc k ba btn yaldzd.
Sinan Reis de gelince cmlemiz on sekiz pare tekne olduk. Orada s<~hahladktan sonra Santomarva taidi.

277
ra[na gittik. Orada dokuz adet bara grp aldk. Kiminin yk ibriim kiminin uha, kiminin hu~day, kiminin peynir bal, hep gzel eyler idi.
- Bu kadar ganimet yeti_ir.
Diyerek dn emri verdim.
Ertesi gn bir byk baraya daha rast geldik. Kafir askeri dolu idi. Onu da feth edip aldk. Ancak ok
kayp verdik. Allah hepsine rahmet eylesin.

Cenk srasnda bir top ta gelip bandan sar

m gtrd. Teknenin tirenketesi de sakat kald. Oradan kalkp Cumare-canpere taraflarna geldiimizde
yedi pare Tunus teknesine rastladk. Onlar da aldk.
Adamlarn Cicel'e gelinceye kadar
krek ekmeye
mahkum ettim.
Otuz bara ganimet

aldk.

Sefere ktmzn elli sekizinci gn Ciccl Iima

nma dndk. gn gece enlik eyledik. Dostlar
sevindi, dmanlar yerindi. Nasl enlik eylemeyeJim
ki, daha nce gnderdiimiz aktarnalarla yedektc sryp getirdiklerimizin hepsi otuz tane bara idi.
inde zengin baralar var idi ki milyon ederdi.
Cicel liman bara ile doldu. Otuz harann
hepsindl:n drt yz yirmi be kffir topland.
Cezayir'den Cicel'e geldiimizden beri sekiz yz
elli be esir kffir almtk.
Aktannalar boaltp hepsini satp savdk. Pav ettik. Gaziler ihtiyatan beri oldular.
Sinan Kaptan dcrya ilerinde mahir, babadr ve
yiit bir cr idi. Onu tcknelerin zerine Kaptan tayin
ettim. Kendim ibadet taat \'c zevk i.i safada oldum.

278
Kurtolu

Tunus'tan geldi.

Tunuslular _yedi pare teknelerini alp adamlarn

materne dtler. Kurtarmak iin tedbir dnr oldular.
Tunus'ta Kurtolu namnda bir firkate kaptan
vard. nceden kendisi ile bir miktar dostlam idik.
Tunus'lulara yle demi:
- Hayreddin Paa yumuak huylu devletl bir
ademdir. Sizin ona ettiiniz kanckla gre bir bakas
olayd, hepsinin ban keserdi. Siz verdii cezaya raz
olun. Zira siz ona az i eylemediniz. nallah ben gittirnde adamlarnz kurtarrm, amma gemileri vereceini bilemem.
Neticede bu Kurtolu tekne donatp kymetli
hediyelerlc Cicel !imanna girdi. Destur alp huzuruma
geldi.
Hal hatr sorutuktan sonra hediyeleri getirip teslim etti. Bunlarn arasnda on bin Venedik altn da
cezalandrdn renince

vard.

Her ne hal ise, evvelden

dostluumuz olduundan,

Kurtolu:

- Sultanm

beni Tunuslutarn yannda malcup

Ben ayann toprana bu dava ile geldim.
nallah efendimin yannda szm reddalmaz dedim.
Kurtolu kaner herif olduundan sonunda bizim
gnlmz etti.
- Senin hatrm iin yle olsun. Affeyledim.>>
Dedim.
Amma teknelerin birini de vermedim. Adamlarn
verdim, kp gittiler.
diirme.

279
Kado~lu'nun murabtla konumas

Cezayir'den kmadan evvel, Kadolu'nun adamna kale anahtarlarn vermi,

- Gelsin kendini snasn, sultanlk srsn!
Demi tim.
Amma bana ryamda Hzr Aleyhisselam:
- seneye kadar yine gelirsin, nusret senindir.
Diye haber vermi idi.
Murabt Kadolu'nun yanna vardkta, Kadolu:

- Niledin ya murabt! Beni Hayreddin Paa ile

sulh eyledin mi yoksa kuru bo mu geldin?
Deyince, murabt:
- Kuru bo gelmedim. Lakin iyi de gelmedim.
Ne ekil geldiimi ancak yalnz kalnca sana sylerim.
Diye cevau verdi.
Kadolu herkesi karp murabt ile ikisi kaln
ca, murabt:
- Sen beni Hayreddin Paa'ya sulh iin gnderdin. Vardm, alvali ifade ettim. Bana: O sznde sadk deildir, yalancdr. mmet-i Muhammed arasna
fitne koymaktan vaz gesin. Madem ki murad Ceza
yir'e gelip oturmaktr, ite kalenin anahtarlar. Var
gtr gzne soksun. Gelsin Cezayir'e otursun. O dahi
kendini snasn, dedi.
$imdi eer beni dinlersen, seninle beraberce ikimiz Hayreddin Paa'ya kyafet deitirir gideriz. Getirdiim kale anahtarlarn per eline verirsin. Ve dersin ki: Haa, sen benim efendimsin, Padiah vekilisin.
Benim senden aradm oulli babal olup aramzdan
dmanln kalkmasdr... Bylece Paa'nn hatrn
ahrsn zira anladm odur ki, bu Hayreddin Pa~.;a ho

280

adam deildir. Bo olan kimse mmet-i Muhammedin rahat iin kendi saltanatn terk eylemez.
Diyerek hali Kadolu'na hikaye eyledi.
Bu murabt ehl-i hal bir dervi idi. Bunca hikmctli sz ettiine gre kendinin dolu olduu bellidir.
Kadolu murabt
Murabt

szne bu

ldrtt.
ekilde

son verince

Kadolu'

nun Firavun damar tepreti.

Hani evwlden murabt bana gnderip:
-

Elini

ayan

peyim beni Hayreddin

Paa

ile

bar tr.

Diye yalvaran adam, hemen o saat

uunu vurdurdu. Allah rahmet eylesin.
Kadolu yle

murabtn

boy-

derdi:

Hayreddin Paa korktuu iin kalenin anahbana gnderdi, gelsin otursun diye. Bu herif
de bilmem ne pohlar yiyor. Yok onunla Cezayir'e gideyim, anahtarlar yir.c Hayreddin Paa'ya evirip ondan zr dileyeyim. Benim efendimsin, Padiah vekilisin diy{O:ekmiim ... Halbuki o hcrif dnd bakt, benim zorina dayanamayacak hemen erkenden anahtarlar gnderdi. Kendi kapa att. Bunu bilmeyecek ne
var. Amma akll adam imi. Benim elimden kurtulamazd. Kendi istei ile gittii i~i oldu.
-

tarlarn

Kara

Hasan'n

Kadolu

di.

Kara

szleri
Hasan' arp anahtarlar

gster-

281
-

lenin

bizden korkusuna kat. Kagnderdi. Sen ise bana, zamann

diye meth ederdin.>>

Hayreddin

Paa

anahtarlarn

kahramandr,

Diye hayli nd.

Kara Hasan:
Dinlendi Kadolu! imdi biz Hayreddin Paa
Amma isterse dman olsun, ben yiidin
hakkn yitirmcm. Eer benim bildiim Hayreddin Paa ise, senden de bakasndan da pervas yoktur. Amma
bu anahtar gndermede bir i vardr.
<<-

ile

dmanz.

Kadolu:

-- te
\'

meth

ben murabt, senin gibi Hayreddin Paa

iin kat! eyledim.>>

ettii

Kara Hasan:
Byle demekten maksadn, seni de murabt
gibi ederim demekse, lm bize layktr. nk Hayreddin Paa gibi bir gazi dilaveri brakp da senin gibi
kpein yanna geldim.>>
<<-

Kadolu

Cezayir

tahtna

oturdu.

Kara Hasan bir pars gnll adam idi. Kadolu

gitti. Kara Hasan gidince Kadolu'nun
bana kyamet koptu. Sylediine nadim oldu. Hele
g bela ile araya eyhler murabtlar koyup Kara Hasan ilc tekrar bar gr oldular.
na

kzp kp

Kadolu,

Kara Hasan'a dayanrd. Tekrar hatrn

bedevi atar ksraklar ektirdi. Otana sardan beyazdan yadrd. Btn ileri zerine
kcthda tavin etti.

almak iin

altna

282
Kadolu

Cezayir'e gelip Kara Hasan'n yardm ile

tahta oturdu. lik zamanlarda adalet, ihsan ve cmertlkle kendini tantt. Sonradan zulm ve tecavz hadden at, olmadk ktlkler icaa etti.
Kadolu eskiden beri acem taifesinden holan
mazd. Kara Hasan' sevmesi de kerhen idi. Nilesin ki
kendi rahat iin Kara Hasan' her belaya siper ederdi.
Halk ve asker e ayrlmt. Askerin bir ksm ile
ileri gelenler ve ulema gece gndz bizi anp hasret
ekerlerdi.
Bir ksm asker Kara Hasan zmresi idi.
Cezayir dndaki kabileler ile ierdeki airet
Araplar:

- Allah
Derlerdi.

sultanmz Kadolu'na yardm

etsin!

Kadolu derya gazasm battal etti. Deryaya ka

cakteknede kalmad. Teknelerin ou karada rdu.
Bu gemi ksm bakm ister. Baklp gzetmekle, bir yanndan yaplmak ile gze grlr.
Biz ise kendi elimizle gzmzle grp gzetirdik.

sene doluyordu.

Biz Cezayir'den giderken ulema, salih kimseler ve

ileri gelenlerle vedalarken:
- Benim bu gitmem
kendi reyimle deildir.
Elem ekmeyin. Hak teala ecelden aman verip bu Cezayir'de daha ksmetimiz varsa, inallah sizinle seneye kadar yine grrz.,.
Demitim.

Onlar da bu sz zerine seneyi bekler idiler.

sene dolmaya az zaman kalmt. Benim Cicel'de oldu-

283
umu

bilirler ancak sylediim sze gre geleceimi

mit ederlerdi.
Bunlar krk kii idiler.
- Cezayir'den kp gitmesi madem kendi istei
ile deildir. imdi sznde durur. nk ricalullah
zmresindendir, elbette Cezayir'e gelecektir.
Diye pheleri yoktu.
Trk kabilesinden veli

kar n?

Amma yln dalnasna krk gn kala yarsndan

ounun bu inanlar bozuldu. Birgn toplandklarn
da tekilere:
- Hey adamlar, divane misiniz? Bizler Peygamber soyundan gelmi iken bile ricalullah yolunda olamyoruz. Sizler ise Etrak denilen Trk kabilesinden
bunu umuyorsunuz. Cezayir'e seneye kadar gelir, diyorsunuz. Halbuki onun maksad Cezayir'den bir yolunu bulup firar etmekti. Kafir yakasnda bir ada basmak bahanesiyle oluk ocuunu alp nezaketle bura
dan kapa att. Vanp Cicel vilayetini marnur etti. Kafir yakasnn btn ganimetini getirdi. Donanma sahibi
oldu. Zevk sefas buradan iyidir. Hi bu semte ba
kar m? Sizin banza souk gemi.
Dediler.
Krk kiinin grd rya
Bylece hepsinin fikri deiti. Yalnz iki kii
ki, bizim iyiliimize ve bo adam olmadmza
ahadet edip dururlard.
Toplantdan sonraki gece, bu krk kiinin hepsi bir
rya grp ertesi gn birbirlerine anlattlar. Birinin
grdn hepsi de grm.
kald

284
Ryalar ~yle idi:
Bunlar kendilerini, deniz kenarnda etraf gl glistanlk, akarsuluk, misk ambcr kokar, rayihasn
dan dimalar baylr bir yerde buldular. Bir yeil otak
kurulmu~. inde ncbiler sultan, dorular rehberi, ycc \'C tcniz Hazret-i Muhammed Mustafa sallallah aleyhi ve scllem, etrafnda Ashab ndvanullahi tcala alcyhim ccmain oturmular. Bu krk kii otan tarasn
dan bakp grdler ki, tahkir edip kmsedikleri
adam al bir elbise iinde, belinde prl prl bir kl,
Rcsllllah'n nnde edep ve tazim ilc ba nnde
diz kp oturmu.
Resul-i Ekrem efendimiz buyurmu :
,,_ Ya Hayreddin! Allah'a tevekkl ct. Kendi yerine dn. KMirlcrc ve hasmn olan mnilfklara kar
zafer kazan.>>

Gzileri siz

bo

Rya burada
-

mu

sanrsnz

bitmi, uyanp:

Esselatu vcssclamu alcvkc

yf Resulallah!>

Demiler.

Sabahleyin bir araya gelip hali

rakmayan kii :

renince,

bizi

Gznzlc grdnz m, nede ne varm? Reekip mrn din-i mi.ibin uruna

h::rcayan gazileri siz bo mu sanrsnz? Ol gazi size Etrfkliini de Mi.isli.inc_nln da gsterdi. Siz de ne olclu;!umzu imdi bildiniz mi?
Dediler.
<<-

suln

Sncan

tekiler ise balarn eip cevaba kadir olamadlar.

Ayn

gece ayn rvay ben dahi grdm. Uyand

mda henz nisk amber kokusu elimamda idi.
- Esselat vesselam alcyke ya Resulallah!,
Diye selam venlikten sonra kendi kendime bu ryay tabir edip:
- Ey koca asi Hayreddin, bu saadet ki sana erhti. nallah yine Cezayir\~ dnp dostlarmz ad mnafklar herbad etmemiz de muhakkaktr.
Dedim.
Kalbimelen Cezayir'e gitmeve niyet baladm.
Amma kimseve svlemedin.
Cezayir

eyhlerinin mektuplar

O gn Cezayir'in byk eyhlerinden mektuplar

geldi.
- Ey Paa efendimiz, bu nasl eydir ki, sen Cezayir'in urunda bu kadar meakkat ektin. Tam safasn srecek iken, kendi isteinle kalkp Ciccl'e gittin.
Bundan maksadn nedir? Mektubumuzu alnca, Resulllah akna obur, gelip yine bu topra mbarek ayanla ereflem\ir. Seni Cezayir kapsna kadar eritir
mek bizim hoynunuzadur.
Demiler.

Rcsulullah'n

mucizesi olan rya bcrekcti ilc Kad

en ok inand ulu eyhler hep ondan ~z
evirip bize dndler.
Bu mektuplara verdiim cevapta:
Sizler ki eyhler, nurahtlar vc ,bilcmlc Arap
kabilcleri byklcrisiniz.
olu'nun

Selam ve (,luadan sonra, gnderdiiniz mektuplar

oldu. Allah sizlerden raz ola.

elinc vard. Malnunu

286

Lakin benim size itimat edecek halim kalmad. Eer

hakikaten sznzde sadk iseniz birer eviadnz ge
tirip bana teslim edin. Benim de kalbirn mutmain olsun. Ayrca yoldalarnn binmesi iin yedi bin iyi
hayvan kendim iin iyisinden bir ka yedek gnderesiniz.
Diye yazdm.
Byle ar tekiifte bulunmaktan maksadm, baka
bizi hakikaten isteyip dilerler mi, anlamak iindi.
Beni hakikaten dilerler ise, istediim eyleri de gnl
rzas ile verirlerdi. Zira Arap ksm okluk vermekle
ba ho deillerdir. etin kozdur, krabilirsen yersin.
lm

Baktm,

asker pek

gaml

idi.

O sralarda Sinan Kaptan dokuz pare tekne ile seferde idi. Sette boaz tarafna gitmilerdi. On iki pare aktarma alp geldiler. spanya yakasnda Grnata dandan yedi sekiz yz Endls taifesinden mslman
da teknelere komulard. Sinan Kaptan'a byle yapmasn ben sylemitim.
Yirmi bir pare tekne enlik ederek Cicel
girdiler. Gidip karladm.

!imanna

<<- Ho geldiniz oullar, safa getirdiniz. Gazanz

mbarek ola.
Diye hal ve hatriarn sordum.
Amma baktm ki, askerlerin yzlerinde sevin eseri yok. Hep gamldrlar. Sordum:
- Nedir oullar? Sizde ben bir znt grrm.
Hayr ola!
Hepsi birden:

287
- Paa efendi baba, nasl sevincin,iz olsun? Cezayir urunda, Hak katnda zayi olmasn, bu kadar zahmetler ektik. imdi bir Arap gidisi safasm sryor.
imdi seferden gelirken hava muhalif oldu. Cezayir
bizim vilayetimizdir diye limana doru yatmaa vardk. Kadolu gidisi istemedi. Kaleden <<alarga: durun
diye bize top attlar. Pek gcmze gitti. O zaman btn yolda~lar szletik, ya sen efendimizi Hakk'n yardm ile yine yerine oturtup Cezayir'i Kadolu gidisinin elinden alrz yahut bu yolda hepimiz bamz feda ederiz.>>

Bu szleri duyunca kalbirnden :

<<- Ya Resulallah ne kadar dorusun!
Dedim.
Babarda Cezayir zerine
O zaman bildim ki Allah'n yardm Peygamber'in
ile bizim Cezayir'e gitmemiz muhakkaktr.
Zira bu alamederin hepsi ayn gnde meydana kt.
Askere:
muciesi

- Pek gzel oullar. Hak teala tedbirinizi takdire uygun klsn. Allah ecelden aman verirse balarda
Cezayir zerine sefer etmeye kararlyz. Kalbinizi ho
tulun. Hayr olsun!

Dedim.
Asker de ferahlayp glp oynamaya balad. Alhikmetine bak ki aktarma baralardan biri az
na kadar adrlk ile doluydu. Bize de ordugah adr
iin ok lazmd. Sanki bedava gibi geldi. Bu eyler
hep iin rast gelmesinden iarettir.
lah'n

Bundan sonra sefer hazrl ba~lad. Btn k

boyu her e:;;it kvazmat gerei gibi grdk. Sinan
Kaptan' (;arp alvali ifade ettim.
<<- nallah ben balarda Cezayir zerine gidince
sen burada kalrsn. Haremim de burada kalacak. Sana emanettiL Ta ki teden sonra ne ekil cmr edersem
ona gre i:;; ilcrsin.
<<- Bam gzm stne. Bam zre tapun. Allah
tcala akbct hayrl i rastl verc.
Sekiz bin piyade, drt bin

atl

Bahar gelip ctraf yccince, Cezayir eyhleri gelmeye balad. Ne teklif edip yazdmsa hepsini fazlasyle gctirnilcr. Otuz krk kadar evlftlarn da getirip
rehin kodular.
- Hemen mcahitler reisi, kffir ve mrikler
katili, Paa dcdinizin kalbine phe gelmesin.>>
Dediler.
Bir de, bir al bedevi ksrak getirdiler ki, nne iz
kor yok idi, deeri llmezdi. Olum Mehmet Kaptan'dan sonra denizde nzegalcre ve karada bu al ks
raktan daha seygili yanmda bir ~ev yoktur.
Gnlerden bir gn, Cezayir, deyip yola ktk. Sekiz bin piyfdc, drt bin atl, vz adrlk kuvvetimiz vard. eyhler de ad2mlar ilc orduya katldlar. ki
yz kadar atl da ber.im etrafnda bulunurdu. Bir
ka vz gaziyi de CicL'l'de Sinan Kaptan'la beraber tcklll'lerin vannda bnkntk. Ne olur ne olmaz dive.
Dilini Ensesinden
Bu
Bir

ekilde

ak~:a

karalm.

kona ge Cczavir'c doru vola

taraftar
bvk bi kv

Kado!lu

ktk.
altna

289

konduk. Asker karp kar koduklanndan o ky berbat harap eyl~yip yedi sekiz yz kelle kestik.
Bunu haber alan civar kyler hep yedekleriyle gelip bana tabi oldular. Hepsine eman verdim. Evvelki
sularn affeyledim. Bu iyiliim zerine aralannda:
-Artk mrmz olduka Hayreddin Paa'nn
redyas olalm. Hakknda fena sz syleyenin, hep bir
olup dilini ensesinden karalm.
Diye szlemiler.
Sonunda bu haberler Kadolu'na da vard:
- Ne gnne durursun? Hayreddin Paa'nn dokuz pare teknesini Cezayir'e girmeye brakmaman pek
fazla glerine gitmi. imdi byk ordu toplayp drt
nala zerine geliyorlar. Gafil olma! Filan kyn halk
kar geldi de hepsini kltan geirdiler. Bu hali garen
tekiler boyunlarna mendil balayp yedeklerini rehinlerini getirip ona tabi oldular.

Kara Hasan etelinl beUne sokup

Bu haberleri
d. aknlndan

iiten Kadolu'nun

iki

yanna

rludaklan atladivane gibi baknmaya

balad.

Onun bu halini greq kethdas Kara Hasan:

- Ne oldu, cann m aldlar? Sen sakn bu laflara aldrma. Madem ki ben sam, senin Hayreddin
dediin herif buraya bakmaya kadir deildir. Diyelim
ki gerek olsun. Ne olacak!
Diyerek cesaret verdi.
Bunlar byle konuurken iki haberci paha geldi.
- Hayreddin Paa krdp geliyor. Siz ne gnnze durursunuz?
F: 19

290

Dediler.
O zaman eski haberlerin de doru olduunu anladlar. Kara Hasan eteini beline sokup asker toplamaya
balad. On iki bin atl ve sekiz bin yaya olup Cezayir'den bize kar kp geldiler.
Cezayir'den bir ka konak heride sarp bir yer vard. Bunlar oraya gelip konmak iin can atarlard. Halbuki ben onlardan nce o konaa vanp, srtm daa
verip yatm idim.
Kadolu'nun

gzne uyku girmedi.

Kadolu

ile Kara H::.an'a :

- Hayreddin Paa filan konaa konmu.
Diye haber gelince, Kadolu"'nun keyfi bozuldu.
Kara Hasan:
- Ne var be herif! Yer hep birdir. Daha kar
sna gemeden cann kacak.
Diye Kadolu'nu aza'l'lad.
Sonunda gelip bizim karmza kondular. Birinci
gn byk sava oldu. KadOlu nun askeri byk kayp verdi.
Kadolu:

- Bu hal hayra iaret deildir.

Diyerek o gece kasvetinde~ gzne uyku girmedi.
Kara Hasan:
- Yarn sabah sen seyret ben onlara ne boza
iireyim.
Dedi.
Ertesi sabah iki asker birbirine kar olup cenge
baladlar. Atl atl ile yaya yaya ile bir kanma cengi

oldu ki, ya Settar~l Uyub!

291
Bizim asker o gn her biri gya bir ejderha olup
askerini dem ekmeye baladlar. Ya
medet Allah! Cenk gittike kzp, iki taraftan kelleler bostan kesimi gi-bi ayaklar altnda yuvarlanmaya
balad. Kulak, trnak, parmak gya dlger yongas gibi
Kadolu'nun

sald.

Cenk sabahtan ikindiye kadar srd. Kan gvdeyi

gtrd. Kadolu askeri gazilerin nnden kama~a
balad.
eyh

bir

mzrak

savurdu ...

Kara Hasan ise lmlk yara alp at boynuna d

t. Bu halde cenk ortasndan karp gtrdler.
O zaman Kadolu'nun akl bandan gitti. Onun o
kadar dayanmasna sebep Kara Hasan idi. Bakt grd ki, i iden gemi, bela deryas batan am, o
zaman kamaya karar verdi.
Kadolu kaarken bize tabi olan eyhlerden birinin yanna dt. O da frsat ganimet bilip yan bandan geerken yaradana snp bir mzrak savurdu.
yle saplad ki br tarafndan kt. Kadolu ksra
nn ayana dt. eyh atndan inip Kado~lu'nun
ban kesip bize getirdi.
- Btn dmanlarn byle olsun. Devletinle bin
yaal>>

Diye

alkladlar.

Cins

olayd

Kadolu

den

gibi ktlk dolu bir fitnenin yeryzn

ettim. Ban getiren eyhe
ksra ile yz altn bahi verdim.

kalkmasna krler

Kadolu'nun

292
Her yerde salavat eksik olmaz. Bilhassa mera
Bunlar:
- Efendi, bu Kadolu'nn k;ran eyhe neden
verdiniz. Ona yz altn bahi yetiirdi. O ksrak cins
hayvandr. Bin altn eder.
Dedil~r.
- O ksrak cins olayd, sahibini ele vermezdil
Deyip, salavatlan mat ettim. Cevap vermeye
mecalleri kalmad.
nn yannda.

Kara

Hasan'n

kellesini "esellm

Kadolu'nun

askeri ise bu hali grnce :

Biz gayr kimin iin cenk ederiz. Ba giderse
ayak durur mu?
Dediler.
Sa kalaniann hepsi gelip bana tabi oldular. Hkumet tamamen elimize geti.
Bu srada ar yaral olan Kara Hasan yanndaki
be yz Trk askeri ile beraber at boynuna dp ka
makta idi.
- Beni imden sonra Hayreddin Paa'nn elinden
bir yer kurtaramaz. Ancak Vahran kurtanr.
Deyip Vahran yoluna dmt.
Yanndaki be yz asker, benim ineinip Cezayir
den knama sebep olan kstahlar idi. Divan ortasn
da yz seksen be beldeliyi kati edip ileri geri laf et-

milerdi.

lerinden

temizce biri:
- Biz bu herifin ardna niin uyup gideriz? Biz
kendi bamzn aresine baksak ya!
Deyince tekiler:

293
-

Ne gibi?

- H<!yreddin Paa'ya ettiimiz ileri unuttunuz

mu? Herifi adam yerine koroayp divan ortasnda silah ekip herifleri kat ettiniz. Geri onlarn katline
ulema fetva vermilerdi. Amma yine hak olan, onlarn
af m edilip katil mi olunacaklarnn hakim izni ile olmas idi. O kstahlmz yle dursun, imdi vardk
herifin dman olan Kara Hasan'n yanna hempa olduk.
Kadolu'nun

kellesi kesilip yanndakiler btn

Hayreddin Paa'ya tabi oldular. Biz ise kakn
herifin ardnca gidiyoruz. Evvelki kabahatimiz yeti
mez gibi kendimizi daha ok kabahatli ediyoruz. im
di benim bildiim budur ki, Kara Hasan'n ban keselim, sonra hepimiz dorulup Hayreddin Paa'nn
huzuruna gideriz. Kara Hasan'n kellesini gtrr, halimizi ifade eder, balamasn dileriz. O halim tabiatl mrvvet sahibi bir devletlidir. sterse bizim hepimizi helak eylesin, dilerse azad klsn.>>
varp

Ho

geldiniz

oullar!

Hepsi de bu fikri doru buldular. Kara Hasan'

tutup ban kestiler. Be yz yiit dorulup yanmza
ordugaha geldiler.
Grdler ki
kaza dikilmi
nna

Kadolu'nun

durur. Kara

kellesi

Hasan'n

otan

nnde
kellesini de ya-

diktiler.
- Devletlm sen ok yaa!>>
Deyip kendilerini tamttlar. zr dilediler.
O zaman ellerimi ap:

294

Hamd ve

kr

olsun yarabbi! Kara yzl haynn da belasn verdin.

Diye kr ettim.
Sonra yiitlere dnp:
- Ho geldiniz oullar! Safa geldiniz. Benim sizLere pek ok hatnn krlm idi. Amma madem ki
kara yzl haynn ban kesip bana getirdiniz. Ben de
ona karlk, sizin bana divan ortasnda ettiiniz kstahl affettim. Evvelki gibi yine oullarmsnz. im
di her ne ise olan oldu. Giden gitti. Bir daha byle i
ileyen bizden deildir. Eviadm dahi olsa ortadan kal<<-

drrm.

Diyerek nezaketle azarladm. Utanp tvbe isti

far ettiler. Eskisinden ok bize balandlar.
Mbarek bir saatte o konaktan kalkp, Cezayir'e
girdim, yerime oturdum. Cezayir'in by k
gelip:
<<- Saadetler olsun.
Elhamdlillah . ki yine mbarek yzn bize gsterdi.
Diye sevin izhar ettiler.
Onun da tarihini kodunuz mu?

Alim, salih ve ileri gelen kimselerden krk kii O

Ian dostlarmz da geldiler. Bunlar bizi ryada gren
ler idi. Bu ryay yalnz kendilerinin grdn sanr
lard. Bizim de grdmz bilmezlerdi.
Sohbet srasnda:
- Sultanm, giderken bize bir sz sylemi idiniz. Ayrlnzdan malzun dtke onunla teselli bulurduk. seneye kadar ksmet olursa yine gelir, sizinle grrz, diye buyurmutunuz. Gittiiniz gn-

295

den tarih koduk, tamam bu mbarek gne gelinceye

kadar sene oldu. Ne bir eksik ne bir fazla.
Dediler.
Ben de:
- Amma, benim geleceime delil grmeden
kii inand. Geri kalannz hep delil grdkten sonra
inandnz. Onun da tarihini kodunuz mu idi?
Diye bir sz attm.
Bunun ne demek olduunu anlayncaya kadar da
sz baka sohbete evirdim.
Bu krk kii dan ktktan sonra sylemiler :
- Grdnz m! Geenlerdeki ryaya da tarih
kodunuz mu dediini iittiniz mi? Artk hi phemiz
olmasn ki hu Hayreddin Paa mutlaka veli bir adamdr.

Tekneleri tutl

kuuna

dnderdi.

Cicel'de teknelerin ve haremimin zerine muhafz

Sinan Kaptan'a mektup yazdm:
Sen ki olum Sinan Kaptan'sn.
Namem sana varnca, kendin benim mzegalereme binip, harem cemaatimi. de alasn. teki tekneleri
de hep yollu yolunca ekip evirip Cezayir'e gelesin.
Greyim sizi, Cezayir'e girerken dostun dmann nnde byk ~nlikler edes.iniz.
Dedim.
Sinan Kaptan mektubumu alnca, ferah oldu. Sonra
tekneleri yaiayp donatmaya balad. Ssletip, trl
renkli boyalarta tekneleri tuti kuuna dnderdi. Mzegalere ise hemen gelin gibi oldu.
braktm

296

Hepsi otuz be pare tekne. olarak mbarek bir saatte Cicel limanndan kp Cezayir'e yaklatklarrda
kuma sancaklann ve som srma filandralann dkti
ler. Top tfenk alahandas saarak gelip limana girdiler. Cezayir'in bur barolarndan da Ho geldiniz
deyu ikier er kat al;banda sald.
_
Sinan Kaptan'a da konak verildi. Levent ve gaziler
klalara yerletiler. Cezayir liman teknelerle doldu.
Cezayir'e yine ganimet mallar akt. Herkes iinde gcnde zevkinde. safasnda oldu.

BRNC CiLDiN

SONU

{ kutupyldz

981

kitapl