Professional Documents
Culture Documents
KABUL
Trkler in ile Araplar arasnda yaplan
Talas Savandan(751) sonra slamiyeti
kabule baladlar.
Bu savata;
Karluk
Yama
iil
Boylar Abbasilerin yannda yer alarak
sava Araplarn kazanmasn salad.
Trklerin Gk tanr dini ile slamiyet
arasndaki benzerlikler ve Abbasilerin
hogrl politikas Trklerin slamiyeti
kabul etmesinde etkili olmutur.
GKTANRI DN
TEK TANRI
NANCI
CENNETCEHENNEM
NANCI
MELEK-EYTAN,
KURBAN
KESME
ANLAYILARI
AHLAK
KURALLARININ
BENZEMES
CHAN
HAKMYET
DNCES
SLAMYET
TEK TANRI
NANCI
CENNETCEHENNEM
NANCI
MELEK-EYTAN,
KURBAN
KESME
ANLAYILARI
AHLAK
KURALLARININ
BENZEMES
CHAT ANLAYII
GAZNELLER
KARAHANLILAR
HDLER(AKTLER)
TOLUNOULLARI
TRKLERN SLAM
DNYASINA HZMETLER
Ad Verilen Kervansaraylar
Karahanllara aittir.
Yaptklar ilk medrese Tabga
Bura Han medresesidir.
Gnmze kalan en eski eserleri
Arap Ata Trbesidir.
Resmi dilleri Trkedir.
Dnya tarihinde ilk burslu
rencilik Sistemini
uygulamlardr.
Trk hat Sanat Karahanllarla
balad.
EYYUBLER
Kurucular Selahaddin Eyyubi Kuds
Hallardan 1187 Httin Savayla geri
almtr.
TRKYE TARH
MEMLUKLER
BABRLER
Hindistanda kurulmutur.
Gnmze kalan en nemli eserleri
Agra kentindeki Tac Mahaldir.
Babr ahn yazd Babrname
nemlidir.
TRKYEDE KURULAN LK
TRK DEVLETLER
SALTUKLULAR
Erzurum ve civarnda kuruldular.
Erzurum Ulu Camii Ve Emir Saltuk Kmbeti
onlara aittir.
DANMENTLLER
Sivas ve civarnda kuruldular.
Anadoluda ilk medreseyi amlar ve ilk
paray bastrmlardr.
Anadoluda kurulan ilk Trk devletlerinin en
glsdr.
Trkiye Seluklularn en ok uratran
devlettir.
Kayseri Ulu Camii nemli eserleridir.
MENGCEKLLER
Erzincan ve civarnda kuruldu.
Anadolunun ilk klliyesini ina ettiler.
ARTUKLULAR
Artuk Beyin oullar tarafndan Mardin ve
Diyarbakr civarnda kuruldu.
Gnmze kalan eserleri Malabadi ve
Hapurman Kprleri, Hasankeyf Antik ehri,
Mardin Ulu Camiidir.
AKA BEYL
aka Bey tarafndan zmirde kuruldu.
LK TRK DEVLETLERNN
ANADOLUNUN
TRKLEMESNDEK
KATKILARI
TRKYE SELUKLU
DEVLET
TMUR DEVLET(1370-1507)
Timur tarafndan aatay Hanlnn
topraklarnda kurulmutur. Timur Altnorda
Devletini ykarak Ruslarn gneye inip
glenmelerine zemin hazrlamtr. Altnorda
nn yklmasyla topraklar zerinde Krm,
Ejderhan, Astrahan, Km, Sibir, Nogay ,
KAZAN, Kasm gibi hanlklar kuruldu. Bu
hanlklar zamanla zayflayp Rus hakimiyetine
gidiler. Ayrca Ankara Savanda Osmanly
yenerek Osmanlya yklma tehlikesi
yaatmtr.
TRK-SLAM DEVLETLERNDE
DEVLET TEKLATI
lkenin treye uygun ve adaletli olarak
ynetilmesi ve devlet halk iindir anlay
devam etti. Cihan hakimiyeti cihatla birleti.
1058de Abbasi halifesi temsil ettii siyasi
otoriteyi bir trenle Turul Beye devretti.
Bylece ilk defa siyasi ve dini otorite
birbirinden ayrld. Buna gre halife sadece
islam topluluklarnn dini lideri haline gelirken
devlet hayatndaki grevi sultanlarn
saltanatn onaylama ve Trk sultanlarna hilat
ve unvan verme gibi sembolik ilerden ibaret
oldu.
HUTBE
PARA
ETR
TU
SANCAK
OTA
NEVBET
MHR
MERKEZ TEKLATI
Hkmdar
Saray
Hkmet
HKMDAR
Kut inanc devam etti.
Saray, hkmet, ordu ve adalet olmak
zere drt messesenin de ba olarak
yasama, yrtme, yarg yetkilerini
ahsnda toplad.
Karahanllar han, hakan, ilig gibi
unvanlar devam ettirirken, Gazneliler
Sultan, Seluklular ise Melikahla
birlikte Sultan- azam unvann
kulland.
SARAY
Karahanllarda saraya KAPU denirdi.
Seluklular ise DERGAH ve BARGAH
ifadesini kulland.
HKMET
Devlet ynetiminde hkmdardan
sonra en yetkili kii VEZRdir.(yuru,
hace-i buzurg) atamas sultan
tarafndan yaplan vezir ona kar
sorumludur
TARA TEKLATI
ORDU
ounlukla Trklerden oluur. Karahanl,
Anadolu beylikleri, Delhi Sultanl ve TSDde
balangta ordular Trklerden oluurken
dierlerinde yerli unsurlarada yer verilmitir.
Trk-slam Devletlerinde eski Trk
devletlerinden farkl olarak KTA ve GULAM
sistemleri karmza kar.
TRK-SLAM DEVLETLERNDE
SOSYAL YAPI
ALE
Tek eli, ekirdek, pederahi
TOPLUM
Karahanllarda tamamen Trk, dier Trkslam devletlerinde farkl unsurlardan
oluuyor.
MUTASAVVIFLAR
Ahmet Yesevi, Mevlana ve Yunus Emrenin
ortak gr insanlar arasnda hibir fark
gzetilmemesi, hogr ve sevgidir.
VAKIFLAR
Halkn temel ihtiyalarnn karlanmas grev
sayld iin sosyal refah arttrmaya ynelik
birok yatrm vakflar vastasyla yapld.
TRK-SLAM DEVLETLERNDE
HUKUK
DVANI MEZALM: Yksek mahkeme. Bakan
Sultan
KADIASKER(KADIYILEKER): Ordu
mensuplarnn davalarna bakar.
DVANI MEZALMN GREVLER
dareciler ve memurlar hakkndaki
ikayetleri inceler.
Vakflar denetler.
Kad mahkemelerinde verilen kararlar
uygular.
Muhtesibin yerine getiremedii
kararlar uygular.
TRK-SLAM DEVLETLERNDE
EKONOM
11. ve 13. yzyllarda btn Trk devletleri
ekonomide altn an yaarken Msrda
kurulan Trk devletleri ise Baharat Yolu
ticaretinden azami gelir elde etmitir.
1.HAS ARAZ
Gelirleri sultana ait topraklard
2.KTA ARAZ
Gelirleri hizmet ve maa karl olarak
kumandanlara, askerlere ve devlet
adamlarna braklan topraklard.
Kendisine verilen topran vergisini toplayan
ikta sahibi elde ettii gelirin bir ksm ile atl
asker beslerdi.
3.MLK ARAZ
ahslara ait topraklard.
Mlk topraklar; satlabilir, devredilebilir, miras
braklabilir.
4.VAKIF ARAZ
Gelirleri hayr kurumlarna ayrlan
topraklardr.
Elde edilen gelirler ile hanlar, kervansaraylar,
camiler, hastaneler ve emeler yaplrd.
KTA SSTEM
Uygulanma amalar; Orta Asyadan gelen
Ouz Trklerine yer bulmak, onlardan askeri
kuvvet oluturmak, memleketi ve iftileri
korumaktr.
AHLK
ehirlerde kurulan ve gayrimslimlere kapal
olan meslek birlikleri olan loncalar ahilerce
iletiliyor ve bylece iktisadi faaliyetlerin
nemli bir ksmnn Mslman Trkler
tarafndan yrtlmesi salanmtr.
Mesleki yeterlilii benimseyen, nitelikli, bol ve
ucuz retim gerekletiren ahiler retimin ve
datmn dzen iinde gereklemesini
salamtr.
TRK-SLAM DEVLETLERNDE
ETM
lk Trk devletleri dneminde dank bir
ekilde verilen eitim Karahanllar
Dneminde belli bir plan ve program
erevesinde verilmeye baland.
Medreselerin kuruluunda Uygur
tapnaklarnda yaplan eitimin katks vardr.
lk medreseler Karahanllar dneminde
yapld. lk medrese Semerkantta yaplan
Tabga Bura Han tarafndan kuruldu. Bu
almalarda slamiyeti yeni kabul eden Trk
boylarnn inanlarnn gelitirilmek istenmesi
etkili oldu.
lk Seluklu medresesi Turul Bey
tarafndan Niaburda ald. Nizamiye
Medresesi Trk eitim tarihinde bir
milattr. Medrese eitimi
kurumsallatrlmtr. Eitim dili
Arapadr. Grev sreleri mr
boyudur. Mderris atamas vezir veya
hkmdar emriyle olur.
Anadoluda kurulan ilk Trk beylikleri
ve TSDnin medreseleri klliye
niteliindendir. Anadoludaki nemli
medreseler Sinop Sleyman Pervane
Medresesi , Sivas Gk Medrese,
Krehir Caca Bey Medresesi, Konya
Karatay Medresesidir.
YAYGIN ETM
Trkiye tarihinde ilk defa TSD
tarafndan oluturulan AHLK
TEKLATI nn yeleri rak, kalfa ve
ustalardr. reticileri MUAALM AH ve
PR dir. Mesleki kurumsallamay
salamlardr.
TRK-SLAM DEVLETLERNDE
SANAT
Trk-slam sanatnn temellerini Karahanllar
atarken , Gazneliler Hint ve slam sanatn
kaynatrmtr. BSD ise Abbasi, Sasani ve
Karahanl sanatlarn sentezleyerek TSD ye
model olmutur. Anadoluda kurulan devletler
birikimlerini yaadklar blgenin yap
malzemeleri ve mimarilerinden etkilenerek
yeni eserler yapmlardr.
LK TRK-SLAM ESERLER
En nemli szl eser Satuk Bura Han
Destandr.
KUTADGU BLG: Karahanllar zamannda
Yusuf Has Hacip tarafndan Uygur Alfabesiyle
Trke yazlmtr.
deal devlet ynetiminin nasl olmas
gerektiini iirler, vecizeler ve ataszleri ile
aklayan retici bir eserdir. Trk-slam
edebiyatnn ilk yazl rneidir.
DVAN-I LGATT TRK Karahanllar
dneminde Kagarl Mahmut tarafndan
yazlan ansiklopedik szlk niteliinde bir
eserdir.
Bu eserde Trkenin Arapa kadar zengin bir
dil olduu anlatlmtr. Bu anlatm, Bizanstan
ine doru yaylan btn Trk lehelerinden
rnekler verilerek yaplmtr.
YUNUS EMRE:
13. yy Trkesinin en
usta airi olarak kabul edilen Trkmen
derviidir. Eserlerinin ana temas insan ve
Allah sevgisidir. Divan Ve Risaletn Nushiye
eserleri nemlidir.
HOCA DEHHAN:
Trkiyedeki ilk
divan airidir. En nemli eseri Seluklu
ehnamesidir.
TSDNN NEML MMAR ESERLER
Konya ve Nidedeki Aleddin
Camileri, Malatya Ulu Camii, Ankara
Arslanhane ve Konya Sahip Ata
Camiileri
Darifalar
Alay Han, Evdir Han, Sultan Han