Devlet Memuruna Hediye Rüşvet Mi PDF

U.
SKMEN
Devlet Memuruna Hediye Rvet

(mi)dir?
Uur SKMEN*
zet
Devlet memurlarnn grevleri esnasnda veya grevleri dnda grevlerinden
dolay herhangi bir ekilde kiisel menfaat salamalar ve hediye kabul etmeleri
Devlet Memurlar Kanununda ak bir ekilde yasaklanmtr.
16nc yzylda yaam olan Defterdar Sar Mehmet Paann rvet ve hediye
konusunda Devlet Adamlarna tlerinde; Allah korusun kanuna gre
yaplmas lzm gelen ileri rvet ile geri brakp yasaya aykr kt bir ii ileme
kadar byk bir gnah yoktur. Ve devlet sahiplerine rvet hastal gibi ilc
mkl belki ilc yok bir devasz hastalk yoktur, iyi dnp bundan son derece
perhiz etmek ve ekinmek lzmdr. Meer ki kiinin kendi dostu bir hediye getire, bu
hediyeyi almakta saknca yoktur. O da bir nesne dolaysyla olmaya; ancak sevginin
artmasn salamak niyeti ile ola eklindeki ifadesi konumuzun zetini gayet
gzel vermektedir.
Anahtar Kelimeler: Devlet Memuru, Hediye, Menfaat, Rvet
Is Giving a Present to a Civil Servant Bribe?
Abstract
The Law on Civil Servants strictly forbids that civil servants derive personal
benefits and receive presents during or outside their duties, and because of their
duties.
In Devlet Adamlarna tler written by the Head of Provincial Treasury,
Sari Mehmet Pasha, who lived in the 16th century, summarised our subject with
these words: There is no bigger sin than leaving a task which should be fulfilled
according to the laws and doing something bad which is against the law just
because of receiving bribe. And there is no illness whose cure is either difficult or
impossible to find like bribery for the statesmen; therefore, one must think
thoroughly and avoid this. However, if that persons close friend brings him a
Daire Bakan, Maliye Bakanl Personel Genel Mdrl, usokmen@maliye.gov.tr
Maliye Dergisi Say 161 Temmuz -Aralk 2011
231
Devlet Memuruna Hediye Rvet (mi)dir?
present, there is no obstacle in receiving that present. And this present should not be
for receiving something in return, but for increasing their close friendship.
Key Words: Civil Servant, Present, Personal Interest, Bribery
JEL Classification Code: Z19
Giri
Genel idare esaslarna gre yrtlen asli ve srekli kamu hizmetlerini ifa ile
grevlendirilenler devlet memuru saylmaktadr.
Devlet memuru her durumda tarafsz olmak ve devletin menfaatlerini korumak
zorundadr. Grevini yerine getirirken ayrm yapmamas, kiilerin yararna veya
zararna bir davranta bulunmamas gerekir. Devlet memurunun grevi srasndaki
eylem, ilem ve kararlarnn etkilenmemesi iin hediye almamas ve menfaat
salamamas dnlm ve Devlet Memurlar Kanununun 29 ve 30uncu
maddeleriyle hediye alma, menfaat salama yasa dzenlenmitir.
Devlet memuruna salanan kiisel menfaatler memurun grevi srasndaki
eylemini, ilemini ve kararn etkilemektedir. Kiisel menfaatte ilk akla gelen
rvettir. Ancak aka rvet denilmeyen ama memurun eylemini, ilemini ve
kararn etkileme ihtimali bulunan, bugn iin masum olarak grlebilecek ufak bir
hediyenin alnmas, kabul edilmesi veya kk bir menfaat salanmas yarn
memuru doru yolundan karabilecektir.
Bu almamzda, hediye rvet (mi)dir? konusu; 657 sayl Devlet Memurlar
Kanunu, 5176 sayl Etik Kanunu ve bu Kanuna ilikin Anayasa Mahkemesinin
verdii kararlar dorultusunda aklanmaya allacak, grevle ilgili olarak menfaat
salama sular ve cezalar ile bu cezalarn memuriyete etkisi mevcut yasal
dzenlemeler erevesinde incelenip, deerlendirilecektir.
1. Kavramlar
1.1. Memur
Devlet hizmetinde aylkla alan resmi grevi olan kimse memurdur (Skmen,
2009:29). Genel idare esaslarna gre asli ve srekli kamu hizmetlerini ifa ile
grevlendirilenler ise devlet memuru saylmtr (657 s.K.Md.4/A).
1.2. Hediye
Trke szlkte hediye birini sevindirmek, mutlu etmek iin verilen ey,
armaan olarak tarif edilmitir. Devlet memuru asndan hediye ise devlet
memurunun tarafszln, performansn, kararn veya grevini yapmasn etkileyen
veya etkileme ihtimali bulunan, ekonomik deeri olan ya da olmayan, dorudan ya
da dolayl olarak kabul edilen her trl eya ve menfaat olarak tanmlanmtr
(Skmen, 2010:233).
1.3. Menfaat
Trke szlkte menfaat dolayl bir biimde elde edilen kazan, kar, yarar
olarak tarif edilmitir. Devlet memuru asndan menfaat ise haksz ve gayri
kanuni yollardan elde edilen her trl eya, kar, deer, para, kymetli evrak, mal ve
gelir olarak tanmlanabilir.
232
U. SKMEN
1.4. Rvet
Yaptrlmak istenen bir ite yasa d kolaylk ve abukluk salanmas iin bir
kimseye mal veya para olarak salanan kar, rvettir (Skmen, 2009:137). Trk
Ceza Kanununa gre rvet ise bir devlet memurunun grevinin gereklerine aykr
olarak bir ii yapmas veya yapmamas iin kiiyle vard anlama erevesinde bir
yarar salamasdr (4237 s.K.Md.25).
2. Hediye
Devlet memurlarnn dorudan doruya veya arac eliyle hediye istemeleri ve
grevleri srasnda olmasa dahi menfaat salama amac ile hediye kabul etmeleri
veya i sahiplerinden bor para istemeleri ve almalar yasaklanmtr (657
s.K.Md.29).
Kamu Grevlileri Etik Kurulu, hediye alma yasann kapsamn belirlemeye ve
en az genel mdr veya eiti seviyedeki st dzey kamu grevlilerince alnan
hediyelerin listesini gerektiinde her takvim yl sonunda bu grevlilerden istemeye
yetkilidir (5176 s.K.Md.9).
Hediye ve menfaat yasa, devlet memurunun grevi srasndaki eylem, ilem ve
kararlarnn etkilenmemesi amacna yneliktir.
Mevzuatmzda, devlet memurunun grevleri esnasnda veya grevleri dnda,
grevlerinden dolay herhangi bir ekilde kiisel menfaat salamalar ve hediye
kabul etmeleri ak bir ekilde yasaklanmtr (Skmen, 2009:139).
Ahlaki deerlere nem veren bir devlet memuru, aka rvet almaz veya kiisel
bir menfaat salamaz. Buna karlk kendisine verilen ve ilk anda masum olarak
grlebilecek hediyeyi kabul edebilir. Zaten verilen bir hediyenin geri evrilmesi
ho karlanmaz. Ancak hediye verenin gerek niyeti belli olmad iin sz konusu
hediye, ileride devlet memurunun "tarafszln etkileyecek bir tuzaa dnebilir.
Hediye alan veya menfaat salayan devlet memuru ileride nelerle karlaabilir?
Aadaki rnekler gnlk hayatmzda yaanan ve ska karlalan nitelikteki
rneklerdir (en, 2010:2).
rnek 1: Kaan Bey, kurumun mali iler yneticisidir. Kurumun yllk yemek
hizmeti alm ile ilgili ihalede ihale komisyonu bakan olarak son karar verecek
kiidir. Her bakmdan artlar ayn olan ve ayn teklifi veren firma arasndan
seim yapacaktr. Kaan Bey ve ailesi bu firmalardan birinin sahip olduu kaplca
otelinde daha nce bir hafta arlanmtr. Kaan Bey, dier iki firmann sahibini ise
hi tanmamaktadr. Bu durumda Kaan Bey nasl davranacaktr?
rnek 2: Gke Hanm, bir kasabann salk oca tabibidir. Muayene iin
kendisine gelen hastalarn getirdii yiyecekleri hediye olarak kabul etmektedir. Bir
kovan bal getiren bir hasta muayene olduktan sonra Dr. Gke Hanmdan, salk
gvencesi bulunmayan bir komusunun srekli olarak kulland ilac kendi
reetesine eklemesi ricasnda bulunur. Dr. Gke Hanm nasl davranacaktr?
rnek 3: Nisa Hanm, bir lisenin mdiresidir. adam Onur Bey, dnem banda
okula on adet tablet bilgisayar balamtr. Mdire tablet bilgisayarlar okulun
demirbana kaydettirmi ve birini kendisi kullanmaya balam, dierlerini
retmenlere zimmetletmitir. Dnem iinde Onur Bey, okulda okuyan yeeninin
baarsz olduu dersler iin mdireden yardm istemitir. Mdire Nisa Hanm nasl
davranacaktr?
233
rnek 4: Sefa Bey, ilenin Belediye Bakandr. Sarper Seramik Fabrikas ala
gelen Belediye Bakanna 144 para porselen yemek takm hediye edilmitir. Daha
sonra belediye grevlileri yapt denetimde, fabrikann atk malzemelerinin evreyi
kirlettiini tespit ederek ceza tutana dzenlemitir. Fabrikann sahibi Merve
Hanm Belediye Bakan Sefa Beyi arayarak yardmc olmasn istemektedir. Sefa
Bey nasl davranacaktr?
Ahlaki deerlere nem vermeyen ve kiisel menfaatine dkn bir devlet
memuru, resmi sfatnn gerektirdii itibar ve gvene layk olduunu hizmet iinde
veya dnda gsteremez, memuriyet meslek onurunu zedeler ve devletin itibarn da
drr. Bu durum, vatandan devlet memuruna ve dolaysyla devlet ynetimine
duyduu itibar ve gvenin sarslmasna yol aar.
Basit ve nemsiz grnen hediye, devlet memurunun tarafszln,
performansn, kararn ve grevini yapmasn etkilemektedir.
Devlet memuru, grevini yerine getirirken ayrm yapamaz, kiilerin yararna
veya zararna bir davranta bulunamaz ne dorudan ne de dolayl bir menfaat
salayamaz. Her durumda tarafsz olmak ve devletin menfaatlerini korumak
zorundadr.
Yukarda rnek olarak verilen hediyeler alnd veya kabul edildii iin kiilerin
isteklerine gre davranta bulunup bulunmamakta zorlanlacaktr. Tabii ki kiilerin
isteklerine gre davranta bulunmak doru olmayacaktr. Kamu hizmeti gren
devlet memuru, kiisel istek ve kiisel menfaatleri iin deil, devletin menfaatleri
iin almaldr.
3. Rvet
Rvet suu, Trk Ceza Kanununun ikinci kitabnda, millete ve devlete kar
sular dzenleyen drdnc ksmn, kamu idaresinin gvenilirliine ve ileyiine
kar sular dzenleyen birinci blmnde dzenlenmitir.
Bir devlet memurunun grevinin gereklerine aykr olarak bir ii yapmas veya
yapmamas iin kiiyle vard anlama erevesinde bir yarar salamas ile iledii
su, rvet suunu oluturur. Ceza Kanununun rvet suu maddesine ilikin
gerekesinde ise kamu hizmetlerinin gerek eitlik gerek liyakatlilik asndan adalet
ilkelerine uygun yrtlmesi, devlet memurunun rvet kabul etmez ve satn
alnamaz olduklar hususunda toplumda hkim olan gvenin, inancn sarslmamas
gerekir. Rvete ilikin su tanm bu gveni korumay amalamtr (Skmen,
2010:65).
Devlet memurunun grevini ktye kullanmak suretiyle maddi veya dier
ekillerde bir menfaat temin etmesine rvet ad verilir.
Devlet memurunun kendinden beklenen grevi yapmas ya da yapmamas iin
armaan, komisyon ya da baka bir adla menfaat salanmas ok sk kullanlan bir
yntemdir. Byle bir durumda, vatandalarn byk bir ksm yararlandklar kamu
hizmetlerinin daha hzl bir ekilde grlmesi amacyla ilave bir cret demeyi
olaan saymaktadr. Bu ekilde kurumsallaan rvet sayesinde verimlilik,
rasyonellik ve etkinlik gibi ilkelerden uzak ve ar bir biimde ileyen brokrasi
mekanizmas harekete gemekte, rvetle birlikte ilerin abuk ve ekonomik bir
biimde yrtlmesi salanabilmektedir (Skmen, 2010:2).
Devleti temsil eden makamlar topluma kar bir grev stlenmilerdir. Rvet bu
grevin suistimal edilmesi ve sosyal szlemenin ihlal edilmesi demektir.
234
U. SKMEN
16nc yzylda yaam olan Defterdar Sar Mehmet Paa rvet hastalndan
uzak durulmas iin; Allah korusun kanuna gre yaplmas lzm gelen ileri
rvet ile geri brakp yasaya aykr kt bir ii ileme kadar byk bir gnah yoktur.
Ve devlet sahiplerine rvet hastal gibi ilc mkl belki ilc yok bir devasz
hastalk yoktur, iyi dnp bundan son derece perhiz etmek ve ekinmek lzmdr.
Meer ki kiinin kendi dostu bir hediye getire, bu hediyeyi almakta saknca yoktur.
O da bir nesne dolaysyla olmaya; ancak sevginin artmasn salamak niyeti ile
ola eklinde devlet adamlarna t vermitir (Skmen, 2010:2).
Rvet, kamu idaresinin ileyiini de bozar. Kamu idaresinin balca vazifesi
kanunlarn eit ve genel olarak uygulanmasdr. Rvet veren kii kanunlarn kendisi
hakknda uygulanmamasn salam olmaktadr. Rvet sonucu oluturulan yeni
stat sona erene kadar kamu dzenini kendi nitelii ve nicelii orannda bozar ve
tehdit eder. Bu nedenle rvet, devlet disiplinine kar ilenmi bir sutur (Skmen,
2010:3).
Yolsuzluk gnmze has bir olgu deildir. Devlet denen soyut kavramn
kurumlar ile tecessm ettii gnden bu yana deiik trde yolsuzluklarn da var
olduunu sylemek yanl olmaz. Weber'e gre devlet, meru g kullanma
tekelidir. Devletin bu tekeli elinde bulundurmas nedeniyle birtakm rantlar ortaya
kmaktadr ve rantn olduu her yerde rvet ve yolsuzluk vardr (Aykn, 2000:8).
4. Hediye-Rvet
Devlet memuruna salanan kiisel menfaatler, memurun grevi srasndaki
rvettir. Ancak aka rvet denilmeyen memurun eylemini, ilemini ve kararn
etkileme ihtimali bulunan, bugn iin masum olarak grlebilecek ufak bir
hediyenin alnmas, kabul edilmesi veya kk bir menfaat salanmas yarn
memuru yoldan karabilecektir.
Hediye ile rveti birbirinden ayrmak olduka zordur. ou zaman rvet ile
hediye birbirine kartrlmaktadr.
Hediye almak ve hediye vermek insanlar arasndaki dostluu ve sevgiyi
artrmaktadr. Hediyeyi kabul etmemek veya geri evirmek ho karlanmad gibi
doru bir davran da deildir. Bu erevede, mstearndan genel mdrne, daire
bakanndan ube mdrne hatta en alt kademedeki unvanlya kadar herkes hediye
alabilmektedir. Hediye genellikle devlet memurunun bir istei ve talebi olmadan
verilmektedir.
Devlet memurlarna verilen hediyeleri hediye verenin niyeti asndan; menfaat
beklentisi olan ve olmayan eklinde ikiye ayrmak mmkndr (en, 2010:3).
4.1. Menfaat Beklentisi Olan Hediyeler
Hediye verenin bir menfaat elde etme ynnde beklentisi bulunmaktadr. Bu
kapsamdaki hediyeler genellikle sembolik olmann tesinde devlet memuruna belli
bir menfaat salamay hedeflemektedir.
4.1.1. Niyeti Bilinenler
Hediyeyi verenin niyeti baz durumlarda aka belli olmaktadr.
rnein;
- Baz firmalarn promosyon ad altnda hediye ve numune ila datmalar ve
hekimlerin kendi ilalarn yazmalarn salamak amacyla tp kongrelerinde onlarn
konaklama, ulam ve kongre kayt cretlerini karlamalar,
235
- Kamu hizmetlerini ihale yoluyla yrten yklenici firmalarn hak edilerde

kolaylk salamas amacyla kontrol mhendislerine ara tahsis etmesi ve eitli
hediyeler vermesi.
4.1.2. Niyeti Bilinmeyenler
Hediyeyi veren balangta niyetini aka belli etmemektedir. ou zaman
hediyenin verildii anda devlet memuru ile hediyeyi veren arasnda hizmetle ilgili
bir balant da bulunmamaktadr. Byle durumlarda devlet memuru hediyeyi
verenin uzun dnemdeki niyetini sezemedii ve durumdan phelenmedii iin
hediyeyi kabul etmektedir.
rnein;
- Araba ya da ev tahsis etmek,
- Tuttuu takmn kombine ma biletlerini hediye etmek,
- Konferans verdirmek,
- nceleme amal gezilere davet etmek,
- Gerek fiyatnn ok altnda gayrimenkul satmak,
- Herhangi bir eyasn cretsiz tamir etmek,
- cretsiz yemek ve konaklama imkn sunmak,
- Kurulma aamasndaki bir tesise ortak edilen bir brokrattan ileride iletmenin
karlaabilecei zorluklar karsnda bizzat ya da baka brokratlar zerinde etkili
ve yardmc olmasn istemek,
- mar asndan problemli bir arazi zerinde kurulan bir kooperatife, aidatsz ya
da ok czi bir aidatla yetkili brokratlarn nceden ye olarak kaydedilerek
problemin halledilmesine yardmc olmasn istemek.
4.2. Menfaat Beklentisi Olmayan Hediyeler
Hediye verenin herhangi bir menfaat beklentisi bulunmamaktadr. Bu tr
hediyeler daha ok sembolik niteliktedir.
rnein;
- Yabanc bir lkeyi ziyaretinde Cumhurbakanna verilen "Pekin rdekleri",
- retmenler Gnnde retmene verilen bir dolmakalem,
- Yneticilik grevine getirilen amirlere hayrl olsun ziyaretinden nce
gnderilen saks iei,
- En st dzey greve atanan hemehri veya eski yneticiyi ziyaret eden
memurlarn veya dostlarnn verdikleri ikolata, lokum, tatl, iek gibi hediyeler,
- Ylbanda verilen ajanda ve benzeri hediyeler,
- Hastanede yatan bir hastann kendisine iyi muamele eden hemirelere taburcu
olduktan sonra getirdii bir pasta,
- Arabas alnan bir kiinin arabay ksa srede bulan polislere hediye ettii bir
gmlek.
5. Hediye ile Rvet Arasndaki Farklar
Hediye ile rvet arasndaki temel farkllklar yle aklamak mmkndr:
- Hediye, her zaman menfaat salamak amacyla verilmez. Rvet her durumda
karar vericiyi etkilemek ve menfaat salamak amacyla verilir.
- Hediyede genellikle sreci hediyeyi veren balatr. Rvette sreci kimin
balatt nemli deildir.
- Devlet memuru, hediye alma karlnda hediye verene menfaat salama
konusunda bir taahhtte bulunmaz. Rvette salanan bir menfaat karlnda
236
U. SKMEN
devlet memurunun grev gereklerine aykr hareket etmesi konusunda taraflarn

karlkl anlamalar sz konusudur.
- Hediyeyi alan devlet memurunun hediyeyi veren tarafa bir menfaat salama
"ihtimal"i vardr. Rveti alan devlet memuru "kesinlikle" kar tarafa bir menfaat
salayacaktr.
slam hukukunda da Kuran ve Snnette cmertlik ve yardmlama tevik
edilmi, Allahn gerek ltuf ve bata bulunan (vehhb) olduu bildirilmi,
Resl-i Ekrem de hediyelemeyi, hayr amal olarak bata bulunmay, ihtiya
sahiplerine karlksz yardm etmeyi tevik etmitir. zetle; rvet gnahtr,
hediyelemek snnettir, hediyelemek Cenab- Hakkn muhabbetini kazanmaya
vesiledir, hediyelemek insanlar arasndaki sevgiyi pekitirir, baz kimselerin
hediye almalar haramdr, vazife vesilesiyle alnan hediye rvettir, yardm
karl alnan hediye faiz hkmne geer (Diyanet, 2011:1).
Rvet Bir memura, hakl veya haksz bir ii grdrmek iin verilen cret veya
hediye olarak tanmlanmaktadr.
Yce Allah mallarnz aranzda haksz sebeplerle yemeyin emriyle, rveti
reddediyor (Bakara Suresi, 2:188). Rveti alann da verenin de Allahn
rahmetinden uzak olacan bildiren Resl-i Ekrem de rvete alan btn kaplar
kapatyor (ibn Mace, Ahkm:2). Bir keresinde zekt toplamaktan dnen bir
memurun kendisine hediye olanlar ayrdn fark eden Peygamberimiz yle
diyordu: Tuhaf ey! Bu adam (bir zekt memuru olmayp da) babasnn veya
anasnn evinde otursayd, kendisine hediye verilir miydi, verilmez miydi, o zaman
grrd (Buhari, Hibe:15). Bu szlerinden sonra Peygamberimiz byle kimselerin
ahirette de byk bir azaba urayacaklarn bildiriyor. Peygamberimizin bu beyan
hediye ile rveti birbirinden ayracak en temel lmzdr (Paksu, 2008:2).
Hediye ile rveti birbirinden kesin hatlarla ayrt edecek bir l var m? Tek
kelimelik bir cevab var bu nemli sorunun; var ve yok. Var ve yok iki kelime deil;
aksine tek kelime ama bunun hangisi olduunu kii vicdanna danarak kendisi
belirleyecek. nk vicdan yalan sylemez (Kurucan, 2011:1).
Rvetle hediyeyi birbirinden ayrmak lazmdr. Rvet saylan hediye, hakl
veya haksz iini grdrrken hediyeyi bir arac olarak kullanr. Rvet saylmayan
hediye ise maddi ve manevi hibir karlk beklemeden verilen bir hediyedir.
Hediyeyi veren kimse bunun karlnda ne bir i grdrme niyetini tar ne de
verdii kimseyi bir minnet altnda brakr. Tamamen iinden gelerek, gnlnden
doarak karr, verir.
Bu konuda dikkat edilmesi gereken husus, hediye verenin bir menfaat
ummasdr. Hediyeyi alann da o kiiyi dierlerinden ayr tutmasdr.
Buna gre alc konumunda bulunan tarafn "Ben bu grevde olmasaydm hediye
ismi altnda bana verilen bu ey verilecek miydi?" sorusuna verecei cevap, onun
hediye mi rvet mi olduunu ona syleyecektir. Hakeza veren taraf iin de ayns
geerli: O grevde olmasayd ben ona bunu verir miydim?
Bu sebeple mstearndan genel mdrne, polisinden daire bakanna,
retmeninden belediye grevlisine nceden hediyeleme alkanl olmayan
insanlarn verdikleri hediyeler hukuken klf uydurulmas mmkn olsa dahi
rvettir ya da rvet olma ihtimali ok yksektir.
Ne yaplacak o zaman? nce eleyip sk dokunulacak. Vermeden de almadan da
nce binlerce defa dnlecek Ya rvet olursa? sorusu sorulacak vicdanlara.
237
zellikle devlet yetkisini kullanan memurun sorumluluk uuru canl olacak, daha
dikkatli davranlacak. Bugnn bir de yarn, bu dnyann bir de br dnyas var
(Kurucan, 2011:1).
Bakalar byle yapyor/yapyordu ama... sz ahlaki deerlere nem veren bir
devlet memuru iin ne l olabilir ne de mazeret.
Hediye verme, rvetten farkl gibi grnse de verenin veri amacnn gerisinde
yatan gerei saklamaktan teye gememektedir. Bir menfaat elde etmek iin devlet
memuruna aka rvet veremeyenler hediye vermek suretiyle ona menfaat
salarlar. Bu anlamda hediyeyi, rvet olarak deerlendirmek mmkndr (en,
2010:4).
6. Devlet Memurunun Hediye Almas, Menfaat Salamas
Devlet memurunun hediye almas, menfaat salamas yasaktr. Devlet
memurunun yurt iinde dorudan doruya veya arac eliyle hediye istemesi veya
almas grevleri srasnda olmasa dahi menfaat salama amac ile hediye kabul
etmesi yasaklanm bulunmaktadr (657 s.K.Md.29).
Devlet memurunun denetimindeki teebbsten menfaat salamas yasaktr.
Devlet memurunun denetimi altnda bulunan veya kendi grevi veya mensup olduu
kurum ile ilgisi olan bir teebbsten dorudan doruya veya arac eliyle her ne ad
altnda olursa olsun bir menfaat salamas yasaklanmtr (657 s.K.Md.30).
Hediye alma ve menfaat salama yasa, devlet memurunun grevi srasndaki
eylem, ilem ve kararlarnn etkilenmemesi amacna yneliktir.
Devlet memurunun hediye almamas, devlet memuruna hediye verilmemesi ve
grev sebebiyle menfaat salanmamas temel ilke olarak kabul edilmitir. Ayrca
zel ahs veya irketlerce eitli vesilelerle sunulan hediyeleri devlet memurlarnn
iade etmeleri gerektii ilke olarak kabul edilmitir (Etik Kurulu 2007/1 s.K.).
Devlet memurlarnn yrtt grevle ilgili bir i, hizmet veya menfaat ilikisi
olan gerek veya tzel kiilerden kendileri, yaknlar veya nc kii veya
kurulular iin dorudan doruya veya arac eliyle herhangi bir hediye
alamayacaklar ve menfaat salayamayacaklar dzenlenmitir. Bu dzenleme ile
kamu grevlileri ile hizmet sunduklar kiiler yani vatandalar arasndaki menfaat
ilikileri dzenlenmitir. Burada hediye istemek ya da grev dnda da olsa menfaat
salama amac ile hediye kabul etmek ve bor istemek ya da almak yasaklanmtr.
Bu dzenleme ile sadece grev esnasnda deil, grev dnda da menfaat
salama amacyla hediye kabul edilmesi yasaklanmaktadr. Bu durumda devlet
memuruyla i ilikisi iinde olan vatandalarla o anda i ilikisi iinde olmamakla
beraber gelecekte muhtemelen i ilikisinde olabilecek vatandalarn, menfaat
salamak amacyla devlet memuruna hediye vermesi ya da devlet memurunun bu
kiilerden hediye kabul etmesi kesin olarak yasaklanmtr.
Amir ile memur arasndaki menfaat ilikisi, amir durumda olan devlet
memurlarnn grev ve sorumluluu bal altnda dzenlenmitir. Amir,
maiyetindeki memurdan hususi bir menfaat temin edecek bir talepte bulunamaz,
hediyesini kabul edemez ve bor alamaz (657 s.K.Md.10).
Burada yer alan menfaat ilikisinde amirin maiyetindeki memurdan hediye kabul
etmesi ve bor almas da menfaat ilikisi kapsamna alnmtr. Amirin memurla
ilgili herhangi bir tasarrufta bulunmas ya da bulunmamas karlnda ondan bir
menfaat elde etmeye almas da bu kapsamdadr.
238
U. SKMEN
Amirin maiyetindeki memurun hediyesini kabul etmesi kesin olarak

yasaklanmtr. O halde gelenek ve greneimizde de var olan ancak ykselmek ya
da ho grnmek amacyla maiyetteki memurun amirine hediye vermesi menfaat
ilikisinden baka bir ey olmayacaktr.
6.1. Hediye Alma ve Menfaat Salama Yasa
Mevzuatmzda, devlet memurunun grevi esnasnda veya grevi dnda,
grevinden dolay herhangi bir ekilde kiisel menfaat salamas ve hediye kabul
etmesi ak bir ekilde yasaklanmtr.
Devlet memurunun tarafszln, performansn, kararn veya grevini
yapmasn etkileyen veya etkileme ihtimali bulunan, ekonomik deeri olan ya da
olmayan, dorudan ya da dolayl olarak kabul edilen her trl eya ve menfaat
hediye kapsamndadr (Etik Ynt.Md.15/1).
Yukarda belirtilen mevzuatla kesinlikle yasaklanm olmasna ramen baz
devlet memurlarna ylba, bayram gibi zel gnlerde hediye geldii
gzlenmektedir.
Devlet memurlarna verilen veya devlet memurlarnca alnan hediyeler, kamu
ynetimine duyulan itibar ve gvenin sarslmasna yol amaktadr. Basit ve nemsiz
grnen hediye, devlet memurunun tarafszln etkilemektedir.
Hediyenin ekonomik deerinin olup olmamas nemli deildir. Devlet memurlar
yrttkleri grevle ilgili bir i, hizmet veya menfaat ilikisi olan gerek veya tzel
kiilerden kendileri, yaknlar veya nc kii veya kurulular iin dorudan
doruya veya arac eliyle herhangi bir hediye alamazlar ve menfaat salayamazlar.
grev sebebiyle menfaat salanmamas temel ilkedir (Etik Ynt.Md.15/2).
Devlet memuru, yrtt grevle ilgili bir i, hizmet veya menfaat ilikisi olan
gerek veya tzel kiilerden kendileri, yaknlar veya nc kii veya kurulular
iin dorudan doruya veya arac eliyle herhangi bir hediye alamaz ve menfaat
salayamaz (Etik Ynt.Md.15/3).
Devlet memurlar, kamu kaynaklarn kullanarak hediye veremez, resmi gn,
tren ve bayramlar dnda, hibir gerek veya tzel kiiye elenk veya iek
gnderemez, grev ve hizmetle ilgisi olmayan kutlama, duyuru ve anma ilanlar
veremezler (Etik Ynt.Md.15/4).
6.1.1. Hangi Hediyeler Alnabilir
Aada belirtilenler hediye alma yasa kapsam dndadr (Etik
Ynt.Md.15/6):
a) Grev yaplan kuruma katk anlamna gelen, kurum hizmetlerinin hukuka
uygun yrtlmesini etkilemeyecek olan ve kamu hizmetine tahsis edilmek,
kurumun demirba listesine kaydedilmek ve kamuoyuna aklanmak kouluyla
alnanlar (makam arac ve belli bir devlet memurunun hizmetine tahsis edilmek
zere alnan dier hediyeler hari) ile kurum ve kurululara yaplan balar,
b) Kitap, dergi, makale, kaset, takvim, cd veya buna benzer nitelikte olanlar,
c) Halka ak yarmalarda, kampanyalarda veya etkinliklerde kazanlan dl
veya hediyeler,
d) Herkese ak konferans, sempozyum, forum, panel, yemek, resepsiyon veya
buna benzer etkinliklerde verilen hatra niteliindeki hediyeler,
e) Tantm amacna ynelik, herkese datlan ve sembolik deeri bulunan
reklam ve el sanatlar rnleri,
239
f) Finans kurumlarndan piyasa koullarna gre alnan krediler.

Aadaki rnekler hediye alma yasa kapsam dndadr (Etik Rehberi,
2010:66):
rnek 1: Hayrsever bir i adam, ilkretim okulundaki dersliklerde kullanlmak
zere yirmi bilgisayar balamtr. Bilgisayarlarn demirba kayd yaplm ve
okulun internet sitesinde duyurulmutur.
rnek 2: Bir vatanda, hastaneye diyaliz makinesi balamtr.
rnek 3: Satn alma biriminde grevli memura kurumun i yapt firmalardan
birisi takvim hediye etmitir.
6.1.2. Hangi Hediyeler Alnamaz
Aada belirtilenler ise hediye alma yasa kapsamndadr (Etik Ynt.Md.15/7):
a) Grev yaplan kurumla i, hizmet veya menfaat ilikisi iinde bulunanlardan
alnan karlama, veda ve kutlama hediyeleri, burs, seyahat, cretsiz konaklama ve
hediye ekleri,
b) Tanr veya tanmaz mal veya hizmet satn alrken, satarken veya kiralarken
piyasa fiyatna gre makul olmayan bedeller zerinden yaplan ilemler,
c) Hizmetten yararlananlarn verecei her trl eya, giysi, tak veya gda tr
hediyeler,
d) Grev yaplan kurumla i veya hizmet ilikisi iinde olanlardan alnan bor ve
krediler.
Aadaki rnekler ise hediye alma yasa kapsamndadr (Etik Rehber,
2010:66):
rnek 1: Selim Bey, kznn matematik retmenine kullandrlmak zere okula
dizst bilgisayar hediye etmi, okul mdr de bilgisayar demirbaa kaydedip
Selim Beyin kznn matematik retmenine tahsis etmitir.
rnek 2: le yeni atanan Valiye ho geldiniz ziyaretinde bulunan bir mteahhit,
kymetli bir el hals hediye etmitir.
rnek 3: Yal bir teyze, askere giden ocuuna yardmda bulunan kaymakama
hindi hediye etmitir.
rnek 4: Baarl ocuklara Yardm Dernei, dernei denetlemekle grevli bir
denetim elemannn kzna burs vermektedir.
rnek 5: Snf anneleri retmene, retmenler Gnnde 22 ayar bir bilezik
hediye etmilerdir.
rnek 6: Bir il mdr, kznn dn iin piyasa fiyatnn yarsna dn
salonu kiralamtr.
6.1.3. Hediyenin lt
Hediyeye ilikin dzenlemelerde, miktar ya da byklkle ilgili herhangi bir
lt konulmad iin her trl hediye yasaktr.
Ancak uygulamada miktar fazla byk olmayan hediyelerin alnp verildii ve
bununla ilgili olarak hediye alan devlet memuru hakknda yetkili mercilerce
herhangi bir ilem yaplmad grlmektedir. Kesin yasaklamaya ramen hediye
alverii devam etmektedir. Byle bir ortamda, gerekten menfaat salama amacna
ynelik hediyeler de dierlerinden ayrt edilememekte, rahata alnp
verilebilmektedir. Bu nedenle uygulamada var olan hediye verme geleneini
mevzuatla tamamen yasaklamak mmkn grnmemektedir (en, 2010:5).
Devlet memurunun gelir durumu, sosyal yaants, kariyeri, ahlaki deerlere
ball gibi koullar hediyeden etkilenme derecesini belirleyecektir. rnein;
240
U. SKMEN
devlet memurunun birisi parasal deeri kk bir hediyeden etkilenebilir, parasal

deeri olmasa da rvet kabul edilen busenin etkisi gl olabilir, nefsine yenik
debilir. Bir bakas ise parasal deeri byk bir hediyeden etkilenmeyebilir.
Bunun yannda ikram edilen bir kahve bile etkili olabilir. nk Bir kahvenin krk
yl hatr vardr atasz dostluu vurgular. rnein; bir fincan kahve grg ve
nezaket kurallar erevesinde kabul edilmesi gereken bir ikram mdr, hediye midir?
Kahveyi kar taraf m sunmutur, kahve talep mi edilmitir? Kz istemeye mi,
taziyeye mi gidilmitir? Yannda ikolata var mdr? Kahve, hayrl ilere vesile
olduu gibi znt ve acnn ikramdr. Neticede ikram edilen kahve dostluu
vurgular. Ancak bir eyi daha vurgular ki o da geen gn kahve ikram etmedik
mi? eklindeki hesap sorucu tavr ve geen gn kahvesini imitim eklindeki
borlu hissetme davrandr.
Etik Ynetmeliinde sembolik nitelikli hediyeler yasak kapsam dnda
tutulmutur. rnein; kitap, dergi, makale gibi hediyeler yasak deildir.
Hediye almak kanunla yasaklanmken Etik Ynetmelii ile sembolik baz
hediyelerin istisna tutulmas hukuki eletirilere neden olmutur. Hediyenin istisnas
olmaz. Yasak kapsam dnda tutulan yani yasak olmayan hediyelerin istisna
kapsamndan karlmas gerekir. Her trl hediye yasaktr. Yukarda yaptmz
aklamalara gre hediyenin miktar ya da byklkle ilgili lt olamaz.
6.2. Etik Kurulu
Kamu grevlilerinin uymalar gereken saydamlk, tarafszlk, drstlk, hesap
verebilirlik, kamu yararn gzetme gibi etik davran ilkelerini belirlemek ve
uygulamay gzetmek zere 25/5/2004 tarihli ve 5176 sayl Kanunla Kamu
Grevlileri Etik Kurulu kurulmutur. Etik Kurulu, Bakanlar Kurulu tarafndan
atanan 11 yeden olumaktadr. Genel bteye dahil daireler, zel bteli dier
idareler, kamu iktisadi teebbsleri, dner sermayeli kurulular, mahalli idareler ve
bunlarn birlikleri, kamu tzel kiiliini haiz olarak kurul, st kurul, kurum, enstit,
teebbs, teekkl, fon ve sair adlarla kurulmu olan btn kamu kurum ve
kurulularnda alan ynetim ve denetim kurulu ile kurul, st kurul bakan ve
yeleri dahil tm personeli kanun kapsamndadr. Ancak Cumhurbakan,
milletvekilleri, bakanlar, TSK mensuplar, hakimler ve savclar ile niversiteler
hakknda 5176 sayl Kanun hkmleri uygulanmaz.
Etik Kurulu;
- Kamu grevlilerinin grevlerini yrtrken uymalar gereken davran
ilkelerini hazrlayaca ynetmeliklerle belirlemek,
- Etik davran ilkelerinin ihlal edildii iddiasyla re'sen veya yaplacak
bavurular zerine gerekli inceleme ve aratrmay yaparak, sonucu ilgili makama
bildirmek,
- Kamuda etik kltrn yerletirmek zere almalar yapmak veya yaptrmak
ve bu konuda yaplacak almalara destek olmak,
- Hediye alma yasann kapsamn belirlemeye ve en az genel mdr veya eiti
seviyedeki st dzey kamu grevlilerince alnan hediyelerin listesini gerektiinde
her takvim yl sonunda bu grevlilerden istemeye yetkilidir.
6.2.1. Etik Kurulunun Yetki Alanna Giren Kamu Grevlileri
TBMMde; Genel Sekreter, Genel Sekreter Yardmcs,
Cumhurbakanlnda; Genel Sekreter, Genel Sekreter Yardmcs, Devlet
Denetleme Kurulu yeleri,
241
Babakanlk ve Bakanlklarda; Mstear, Mstear Yardmcs, Genel Mdr,

Tefti Kurulu Bakan, Kurul Bakan (Ek gstergesi 6400 ve zerinde olanlar),
Valiler, Kaymakamlar, Bykeliler, Daimi Temsilciler, Babakan Bamaviri,
Bal-lgili ve likili Kurum ve Kurulularda; Mstear, YK Bakan,
Yrtme Kurulu yeleri, Genel Sekreter ve SYM Bakan, Mstear Yardmcs,
Genel Mdr, Tefti Kurulu Bakan ve Dier Denetim Kurullarnn Bakanlar,
Genel Sekreter ve Genel Sekreter Yardmclar (ek gstergesi 6400 ve zeri),
Bakan (ek gstergesi 6400 ve zeri olanlar), Dzenleyici ve Denetleyici Kurum ve
Kurul Bakan ve Yardmclar, Kurul yeleri, Kurum ve Kurulu Bakan
Yardmclar (ek gstergesi 6400 ve zeri olanlar), Kamu ktisadi Teekklleri ve
bal ortaklklarnn Genel Mdr, Kamu ktisadi Teekklleri Ynetim ve
Denetim Kurulu yeleri,
Mahalli darelerde; Bykehir Belediye Bakan, l ve le Belediye Bakanlar,
Bykehir Belediyesi Genel Sekreteri ve Genel Sekreter Yardmclar, Bykehir
Belediyesi ve Bal Kurulular Genel Mdr, Bykehir Belediyesi Tefti Kurulu
Bakan, l Belediye ve l zel dare Birlikleri ile bunlarn st Birlik Bakanlar,
Bykehir Belediye irketleri Genel Mdrleri, Ynetim ve Denetim Kurulu
yeleri, Bykehir snrlar iindeki Belediye Bakanlar,
Kamu kurumu niteliindeki meslek kurulularnda; Ynetim Kurulu Bakan,
st Birliklerde Bakan, Ynetim Kurulu yeleri ve Genel Sekreter,
5176 sayl Kanun erevesinde; ilgili mevzuatnda zlk haklar veya emeklilik
ynnden mstear, mstear yardmcs, genel mdr statsnde olduu
belirtilenler, Kanun kapsamnda bulunan kurum ve kurululardaki dier ynetim ve
denetim kurulu yeleri ile tekilat yaps ve yrttkleri hizmetlerin nitelii dikkate
alnarak Kurul tarafndan en az genel mdr veya eiti saylan dier kamu
grevlileri.
Hediye alma ve menfaat salama yasa ile ilgili olarak 02/04/2010 tarihli
Akam Gazetesinde kan bir habere ilikin Etik Kurulundan 02/04/2010 tarihinde
yaplan aklama aynen yledir: 02/042010 tarihli Akam Gazetesi'nde, Etik
Kurulu rvet tarifesi balkl yazda zetle, Kurulumuz ile Avrupa Birlii ve
Avrupa Konseyi ile birlikte yrtlmekte olan Yolsuzluun nlenmesi in Etik
Projesi erevesinde 2009 ylnda kamu grevlileri iin yaynlanan Etik Rehberinde
hediye alma bal altnda yer alan baz rneklerden yola karak Kurulumuzca
memura 20 lira para verilmesinin etik d kabul edilmedii iddia edilmitir.
Sz konusu yaz, kamuoyunu yanl bilgilendirmekte ve Kurulumuzun 2005
ylndan bu yana kamuda etik kltrn yerletirmek amacyla yrtt faaliyetler
ile badamamaktadr.
Etik Rehberi, etik davran ilkelerini Avrupa Konseyi ile birlikte yrtlen
Yolsuzluun nlenmesi in Etik Projesi erevesinde gerek hayatta olmas olas
durumlar sanal rneklerle aklamak amacyla hazrlatlm, eitici ve retici bir
kitapktr.
Bu kitapkta yer alan anlatmlar ve rnekleri, balang ve sonu hkmleriyle
balantl olarak deerlendirmek gerekir.
Sz konusu Rehberde, hediye alma yasana geni yer ayrlm ve bu konuda bir
snflama yaplmtr.
Sz konusu snflamada hediyeler iyi niyetle verilen hediyeler ve menfaat
salama amacyla verilen hediyeler olarak iki grupta deerlendirilmitir.
242
U. SKMEN
Sonunda ise aynen ister iyi niyetle, isterse menfaat salama amacyla verilsin,
devlet memurunun hediye almamas, devlet memuruna hediye verilmemesi ve grev
sebebiyle menfaat salanmamas temel ilkedir denilmitir.
Daha sonra Kamu Grevlileri Etik Davran lkeleri ile Bavuru Usul ve Esaslar
Hakknda Ynetmeliin 15'inci maddesinde dzenlenen hediye alma ve menfaat
salama yasana ayrntl olarak yer verilmitir.
te yandan, Rehberin Hediye Alma baln tayan blmnn giri
ksmnda; lk anda masum, zararsz ve tehlikesiz olarak grlebilecek hediyeler,
ou zaman devlet memurunun tarafszln, kararn ve grevini etkilemekte, adeta
bubi tuzana dnmektedir. ifadesi yer almaktadr.
Hal byle olunca, Rehberdeki iyi niyetle verilen hediyeler snflamas iinde
yer alan sanal rnekleri meru gsterecek bir yaklam sergilemek gereklerle,
Rehberin amacyla ve Kurul kararlarmzla badamamaktadr.
Kald ki Kurulumuzun, iddia edildii gibi, bahii merulatracak ynde alnm
bir karar da bulunmamaktadr.
Sz konusu Ynetmelik hkmne gre devlet memurunun tarafszln,
performansn, kararn veya grevini yapmasn etkileyen veya etkileme ihtimali
bulunan, ekonomik deeri olan ya da olmayan, dorudan ya da dolayl olarak kabul
edilen her trl eya ve menfaat hediye kapsamndadr.
grev sebebiyle menfaat salanmamas temel ilkedir.
Sonu olarak mevzuatmzda, kararlarmzda, tm almalarmzda, eitimlerde
ve konferanslarda belirtildii gibi Ynetmelikte, hediye alma yasa kapsam dnda
saylan snrl saydaki istisnalar haricinde hediye olaynda sfr tolerans prensibi
kabul edilmektedir. Doru bilgilendirmek adna kamuoyuna saygyla duyurulur
(Etik Kurulu, tekzip, 02/04/2010).
6.2.2. Etik Kurulu Kararlar
Hediye alma ve menfaat salama yasa ile ilgili Etik Kurulunun baz kararlar
Resmi Gazetede yaymlanmtr.
Ancak Dantay; Etik Kurulunun verdii kararlarn Resmi Gazetede
yaymlanmasna ilikin olarak 25/5/2004 tarih ve 5176 sayl Kamu Grevlileri Etik
Kurulu Kurulmas ve Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanunun
5inci maddesinin nc fkrasnn Anayasaya aykr olduunu belirterek Anayasa
Mahkemesine gitmitir.
Dantay Beinci Dairesi itiraz yoluyla Anayasa Mahkemesine bavurusunda;
hakknda etik dlk karar alnan devlet memuru ile ilgili kararnn Kanunun
5inci maddesine gre Resmi Gazetede yaymlanmasnn, Anayasann 38inci
maddesinin drdnc fkrasndaki, sululuu hkmen sabit oluncaya kadar, kimse
sulu saylamaz hkmne aykr olacaktr. bir devlet memurunun ileminin veya
eyleminin su olduu henz yarg yerlerince saptanmam iken bir baka ifadeyle
henz ortada hkmen kesinlemi bir suu mevcut deil iken bu devlet memuru
hakknda Kurulca verilen kararn Anayasann 38inci maddesinin drdnc fkrasna
aykr olarak Resmi Gazetede yaymlanmas, o devlet memurunun Anayasa ile
korunmu olan kiilik haklarnn ihlali anlamn tayacaktr eklinde itirazn
belirtmitir.
Anayasa Mahkemesi, 5176 sayl Kanunun 5inci maddesinin nc fkrasnn
Anayasaya aykr olduuna ve iptaline karar verilmitir.
243
6.2.3. Anayasa Mahkemesi Karar

Anayasa Mahkemesinin 4/2/2010 tarih ve E:2007/98, K:2010/33 sayl Karar;
Kamu Grevlileri Etik Davran lkeleri ve Bavuru Usul ve Esaslar Hakknda
Ynetmeliin baz hkmlerinin iptali ve yrrlnn durdurulmas istemi ile
alan davada, itiraz konusu kuraln Anayasaya aykr olduu kansna varan
Dantay Beinci Dairesi iptali iin bavurmutur.
Bavuru kararnda, 5176 sayl Kanunun 5inci maddesinin nc fkrasnda,
Kamu Grevlileri Etik Kurulu tarafndan devlet memurunun etik ilkeye aykrlnn
tespitine ilikin kararnn ve bu kararn yarg tarafndan iptali halinde de yarg
kararnn Resmi Gazetede yaynlanacana ilikin dzenlemenin tespit niteliindeki
Kurul kararlarnn idari davaya konu olabilecek icrai ilem niteliini tamamas ve
sululuu hkmen sabit olmayan bir durumun aleniletirilerek kiilik haklarnn
ihlaline neden olmas gerekeleriyle Anayasann 38inci maddesine aykr olduu
ileri srlmtr.
5176 sayl Kanunun 1inci maddesinde bu Kanunun amac, devlet
memurlarnn uymalar gereken saydamlk, tarafszlk, drstlk, hesap verebilirlik,
kamu yararn gzetme gibi etik davran ilkeleri belirlemek ve uygulamay
gzetmek zere Kamu Grevlileri Etik Kurulunun kurulu, grev ve alma usul ve
esaslarnn belirlenmesi olarak gsterilmitir. Etik Kurulun, etik ilkeye aykr
davrann tespitine ilikin karar verme ve inceleme ve aratrma sonucunu ilgililere
ve Babakanla yazl olarak bildirme yetkisi kamuda etik kltrnn yerlemesi ve
kamu grevinin ileyiinde etkinliin salanmas iin gerekli grlebilirse de bu
yazl bildirimin 5176 sayl Kanun kapsamnda devlet memurunun kendileri ve
bunlarn hiyerarik stlerine bildirilmesi ile yetinilmeyip, idari yarg denetimine ak
olan bu eylemlerin yargsal kesinlik kazanmadan Resmi Gazete ile kamuoyuna
duyurulmas ilgilinin herkese tehiri anlamna gelmekte; bu durum ise btn temel
hak ve zgrlkler iin dokunulmaz ve her trl deerler ltnn dnda kabul
edilen insan onuru ile kiinin maddi ve manevi varlnn nemli lde
zedelenmesine yol amaktadr.
te yandan Kamu Grevlileri Etik Kurulu kararnn idari yarg tarafndan iptal
edilerek maddi olgularn mevcut olmadnn tespiti halinde, Kanun gerei bu iptal
kararnn da Resmi Gazetede yaymlanmasnn daha nceki yaym nedeniyle yazl
ve grsel medyaya haber tekil edip farkl sbjektif deerlendirmelere maruz kalarak
onuru zedelenen ve toplum nnde tehir edilen kiilerin uradklar manevi
zararlarn tmyle gidermeyecei de aktr.
Hukuk devletinin temel gereklerinden olan insan haklarnn, demokratik toplum
iinde nitelikli bir ekilde kullanlabilmeleri salanrken bu kullanmn sonucunda
ortaya kacak dzensizliklerin olumsuz sonularnn kaldrlabilmesi belli bir
dengenin kurulmasn gerektirir. Kamuda etik kltrnn yerlemesi iin etik ilkeye
aykrlk kararlar ile bunlarn denetimi sonucu idari yarg tarafndan verilen iptal
kararlarnn Resmi Gazetede yaymlanmasnn su nitelii tamayan bir konuda
kiinin tehirine, dolaysyla toplum iindeki konumunun, maddi ve manevi
varlnn ar bir ekilde etkilenmesine yol amas, kii zgrl ile kamu
gcnn kullanlmas arasndaki hassas dengenin zgrlk aleyhine bozulmas
demektir. Bu nedenle kural, demokratik toplum dzeninin gereklerine ve adalet
ilkelerine dolaysyla hukuk devletine ve kiinin maddi ve manevi varln
gelitirme hakkna aykr bulunmaktadr.
244
U. SKMEN
Aklanan nedenlerle itiraz konusu kural Anayasann 2 ve 17nci maddelerine

aykrdr ve iptali gerekir...
25/5/2004 gnl, 5176 sayl Kamu Grevlileri Etik Kurulu Kurulmas ve Baz
Kanunlarda Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanunun 5inci maddesinin nc
fkrasnn Anayasaya aykr olduuna ve iptaline 4/2/2010 gnnde oybirliiyle
karar verilmitir (18/5/2010 tarih ve 27585 sayl RGde yaymlanmtr).
7. Devlet Memurlarnn Yurt Dnda Aldklar Hediyeler
Mal Bildiriminde Bulunulmas, Rvet ve Yolsuzluklarla Mcadele Kanun
Teklifinin Trkiye Byk Millet Meclisinde grlmesi srasnda, milletleraras
protokol ve nezaket kaideleri gerei yabanc devletlerden kamu grevlilerine verilen
hediyelere aklk getiren ve bunlardan hangilerinin hazineye intikal edeceini
gsteren Hediye balkl madde 25/1/1990 tarihinde Adalet Komisyonu tarafndan
eklenmitir.
Hediyeye ilikin hkmler 19/4/1990 tarihli ve 3628 sayl Mal Bildiriminde
Bulunulmas, Rvet ve Yolsuzluklarla Mcadele Kanununda yer bulmutur.
Buna gre; 3628 sayl Kanunda saylan kamu grevlileri, milletleraras protokol,
mcamele veya nezaket kaideleri uyarnca veya dier herhangi bir sebeple yabanc
devletlerden, milletleraras kurululardan, sair milletleraras hukuk tzel
kiiliklerinden, Trk uyruunda olmayan herhangi bir zel veya tzel kii veya
kurulutan aldklar tarihteki deeri on aylk net asgari cret toplamn aan hediye
veya hibe niteliindeki eyay aldklar tarihten itibaren bir ay iinde kendi
kurumlarna teslim etmek zorundadrlar. Ancak yabanc devlet adamlar ve
milletleraras kurulu temsilcileri tarafndan verilen imzal hatra fotoraflarnn
ereveleri bu madde hkmlerine dahil deildir. Hediyelerin bedellerinin tespiti
karlacak ynetmelie gre Maliye Bakanlnca yaplr (3628 s.K.Md.3).
Devlet memurunun grevi esnasnda veya grevi dnda, grevinden dolay
herhangi bir ekilde kiisel menfaat salamas ve hediye kabul etmesi ak bir
ekilde yasaklanm ve devlet memurlarnn hediye alma ve menfaat salama
yasa Etik Ynetmeliinde de ayrntl olarak dzenlenmitir. Ancak milletleraras
protokol ve nezaket kaideleri gerei yabanc devletlerden kamu grevlilerine verilen
hediyelere ilikin 3628 sayl Kanunda yer alan hkme gre Mal Bildirimi
Ynetmeliinde dzenleme yaplmtr. Ayrca Etik Ynetmeliinde de 3628 sayl
Kanunun 3nc maddesine atf yaplarak devlet memurlarnn yurt dnda aldklar
hediyeler ile ilgili olarak uluslararas ilikilerde nezaket ve protokol kurallar
gereince yabanc kii ve kurulular tarafndan verilen hediyeler yasak kapsam
dnda tutulmu, ancak beyan zorunluluu getirilmitir (Etik Ynt.Md.15/5).
Mal Bildirimi Ynetmeliinde hediye ve hibe eyalarda yaplacak ileme ilikin
yaplan dzenlemeye gre;
- Ynetmelikte belirtilen kamu grevlileri, milletleraras protokol, mcamele
veya nezaket kaideleri uyarnca veya dier herhangi bir sebeple yabanc
devletlerden, milletleraras kurululardan, sair milletleraras hukuk tzel
kiiliklerinden, Trk uyruunda olmayan herhangi bir gerek veya tzel kii veya
kurulutan aldklar tarihteki deeri on aylk net asgari cret toplamn aan her
hediye veya hibe niteliindeki eyay, aldklar tarihten itibaren bir ay iinde kendi
kurumlarna teslim etmek zorundadrlar. Ancak yabanc devlet adamlar ve
245
milletleraras kurulu temsilcileri tarafndan verilen imzal hatra fotoraflarnn

ereveleri bu madde hkmlerine dahil deildir (Mal Bildirimi Ynt.Md.13).
- Ynetmelikte belirtilen kamu grevlileri ve bunlarn elerine, milletleraras
protokol, mcamele veya nezaket kaideleri uyarnca veya dier herhangi bir sebeple
yabanc devletlerden, milletleraras kurululardan, sair milletleraras hukuk tzel
kiiliklerinden, Trk uyruunda olmayan herhangi bir gerek veya tzel kii veya
kurulu tarafndan verilen hediye veya hibe niteliindeki eyay alan ilgilisi, bu eya
deerinin on aylk net asgari cret toplamn aan deerde olduunu belirlemesi
halinde, yurt iinde aldklar tarihten, yurt dnda yurda dnleri tarihinden itibaren
on gn iinde bulunduklar il defterdarlna (takdir komisyonu bakanlna) deer
takdiri iin kurumlar vastasyla gnderir. Hediye veya hibe niteliindeki bu eyann
(yabanc devlet adamlar ve milletleraras kurulu temsilcileri tarafndan verilen
imzal hatra fotoraflarnn ereveleri hari) gerek deerinin takdiri ile net asgari
cretin on aylk toplamn ap amad, 213 sayl Vergi Usul Kanununun deiik
72nci maddesine gre kurulan takdir komisyonunca en ge on gn iinde tespit
olunarak ilgiliye ve bal bulunduu kuruma bildirilir. Kymet takdirini mteakip,
takdir komisyonu tarafndan ilgilisine geri verilen hediye veya hibe niteliindeki
eyadan deeri net asgari cretin on aylk toplamn aanlar, ilgilisi tarafndan en ge
on gn iinde kendi kurumlarna verilir. Bu eyalar, kurumca sergilenmek veya
baka bir ekilde muhafaza edilmek suretiyle deerlendirilir veya ilgisi sebebiyle
dier bir kuruma tevdi edilebilir (Mal Bildirimi Ynt.Md.14).
Bu dzenlemelere gre devlet memuru, Trk uyruunda olmayan herhangi bir
gerek veya tzel kii veya kurulutan yurt dnda ald hediye veya hibe
niteliindeki eyay, deeri on aylk net asgari cret toplamn amas halinde bir ay
iinde kendi kurumuna teslim etmek zorundadr.
Grld gibi buradaki hediye, yabanc devlet, milletleraras kurulu ya da
Trk uyruunda olmayan herhangi bir zel veya tzel kii veya kurulu tarafndan
devlet memuruna verilmektedir. Verili amac da milletleraras protokol, mcamele
veya nezaket kaideleri uyarnca veya dier herhangi bir sebepledir. 3628 sayl
Kanun, bu tr hediyeleri kiisel menfaat amal grmemektedir. Ancak on aylk
asgari cret toplam gibi bir limit koymakta bunun zerindeki bir deere sahip olan
hediyelerin kuruma teslim edilmesi zorunluluunu getirmektedir. Kanuna gre
limitin altndaki hediyelerin bildirilme zorunluluu yoktur. Ancak Etik Ynetmelii
ile limitin altndaki hediyelere de beyan zorunluluu getirilmitir. Buna gre
uluslararas ilikilerde nezaket ve protokol kurallar gereince yabanc kii ve
kurulular tarafndan verilen hediyeler de beyan edilecektir (Etik Ynt.Md.15/5).
Kanunda yer almayan beyan zorunluluunun ynetmelikle getirilmesi de hukuki
tartmalara neden olmutur. Ancak 3628 sayl Kanun ile Mal Bildirimi
Ynetmeliindeki devlet memurunun Trk uyruunda olmayan herhangi bir gerek
veya tzel kii veya kurulutan yurt dnda aldklar hediye veya hibe niteliindeki
eya ile ilgili dzenleme, gerekten de baz olumsuzluklar iermektedir.
Birinci olumsuzluk dier herhangi bir sebep ifadesidir. Hediyenin verili amac
arasnda dier herhangi bir sebep ifadesinin yer almasdr. Milletleraras bir
kurulu ya da yabanc bir devlet, hediyeyi menfaat amal olarak verebilir, hediyeyi
bu amala vermese dahi verilen hediyeler devlet memurunun o lkeye kar olan
tutumunu etkileyebilir. rnein; yabanc bir devlet kendi menfaatlerini gzetme
konumundaki bir devlet memuruna sk sk hediye verebilir.
246
U. SKMEN
kinci olumsuzluk yabanc kii ve kurulu ifadesidir. Hediye vermesi meru

kabul edilenler arasnda Trk uyruunda olmayan herhangi bir gerek veya tzel
kii veya kurulu ifadesinin yer almasdr. Gnmzde yabanc kii ve kurulular,
Trkiyede eitli ihalelere katlmakta ve yatrm yapmaktadr. Sz konusu yabanc
kii ve kurulular, ileriyle ilgili olarak dier Trk vatandalar gibi devlet
memurlaryla muhatap olmaktadrlar. Bu yabanc kii ve kurulularn devlet
memurlarna verecekleri hediyeler menfaat amal olabilir.
nc olumsuzluk hediyelerden hangilerinin hazineye intikal edeceini
gsteren limittir. Verilen hediyelerin devlet memurunda kalp kalmayacan
belirleyen limit olan on aylk asgari cret toplam, eitli kamu grevlileri asndan
greceli bir miktardr. Sz konusu miktar, farkl konumdaki iki devlet memuru
asndan farkl biimde alglanabilir.
Hediye vermenin Trklere tamamen yasaklanmas Trk uyruunda olmayan
herhangi bir gerek veya tzel kii veya kurululara ise serbest olmas bir elikidir.
Bu nedenlerle 3628 sayl Kanunda yer alan devlet memurlarnn Trk
uyruunda olmayan herhangi bir gerek veya tzel kii veya kurulutan, yurt dnda
aldklar hediye veya hibe niteliindeki eya ile ilgili sz konusu dzenleme kanun
metninden karlmaldr (en, 2010:6).
8. Grevle lgili Menfaat Salama Suu ve Cezas
8.1. Devlet Memurlar Kanununa Gre
657 sayl Devlet Memurlar Kanununun Yasaklar balkl drdnc
blmnde Hediye alma ve menfaat salama yasa ile Denetimindeki
teebbsten menfaat salama yasa da yer almtr.
Devlet memurlarnn dorudan doruya veya arac eliyle hediye istemeleri ve
grevleri srasnda olmasa dahi menfaat salama amac ile hediye kabul etmeleri
veya i sahiplerinden bor para istemeleri ve almalar yasaktr (Md.29).
Devlet memurunun denetimi altnda bulunan veya kendi grevi veya mensup
olduu kurum ile ilgisi olan bir teebbsten, dorudan doruya veya arac eliyle her
ne ad altnda olursa olsun bir menfaat salamas yasaktr (Md.30).
Amir, maiyetindeki memurdan hususi bir menfaat temin edecek bir talepte
bulunamaz, hediyesini kabul edemez ve bor alamaz (Md.10).
Devlet Memurlar Kanunundaki dzenleme ile;
-Devlet memuru iin dorudan doruya veya arac eliyle hediye istemek ya da
grev dnda da olsa menfaat salama amac ile hediye kabul etmek veya i
sahiplerinden bor istemek ve almak yasaklanmtr. Grld zere devlet
memurunun hediye istemesine kesin bir hkmle yasaklk getirilmitir.
-Denetimindeki teebbsten menfaat salamak yasaklanmtr. Bu madde hkm
de her ne ad altnda olursa olsun bir menfaat salamadan bahisle, yasakln
erevesini bir hayli geni izmi, menfaat unsurunun bulunduu her durumu
yasaklk kapsamna almtr. Menfaatin tanm icab, yasaklk, dolayl bir biimde
elde edilen kazan ve yarar da iermektedir.
-Amir durumunda olan devlet memuru iin maiyetindeki memurdan menfaat
temin etmek, hediyesini kabul etmek ve bor almak yasaklanmtr.
Grld gibi mevzuatmzda, devlet memurlarnn grevleri esnasnda veya
grevleri dnda, grevlerinden dolay herhangi bir ekilde kiisel menfaat
salamalar ve hediye kabul etmeleri ak bir ekilde yasaklanmtr.
247
Bu yasaa uymayan devlet memurlar hakknda uygulanacak yaptrmlar, Devlet

Memurlar Kanununun yedinci blmnde yer almtr.
Kamu hizmetlerinin gerei gibi yrtlmesini salamak amac ile kanunlarn,
tzklerin ve ynetmeliklerin devlet memuru olarak emrettii devleri yurt
iinde veya dnda yerine getirmeyenlere, uyulmasn zorunlu kld hususlar
yapmayanlara, yasaklad ileri yapanlara durumun niteliine ve arlk derecesine
gre 125inci maddede sralanan disiplin cezalarndan birisi verilir (Md.124/2).
Buna gre hediye alma ve menfaat salama yasana uymayanlar hakknda
durumun niteliine ve arlk derecesine gre disiplin cezas verilebilecektir.
Disiplin amiri devlet memurunun uyarma, knama, aylktan kesme, kademe
ilerlemesinin durdurulmas ve memurluktan karma cezasndan biriyle
cezalandrlmas gereken disipline aykr davrann rendii tarihten itibaren
kanunen belli sreler iinde disiplin soruturmasn balatarak gerekli cezay
uygulayarak disiplin cezas verme yetkisinin zamanamna uramasn nlemek
zorundadr (Disiplin Amirleri Ynt.Md.19).
Disiplin amirlerinin sorumluluklarnn banda disiplin soruturmasn balatmak
ve yrtmek gelir. Disiplin hukukunda savunma, isnada ilikin aklama niteliinde
olduundan byle bir aklama, ancak memur hakkndaki isnat belli olduktan sonra
yaplabilir. Bu da soruturmann almas ve yaplmasn gerektirir (Skmen,
2009:169).
Disiplin sularnn tespiti ve ortaya kartlmas iin soruturma yaplr (Skmen,
2009:169).
Dantayn; fiilin ilenildiinin renilmesi halinde ilgili memur hakknda
soruturma almas ve disiplin amirince bamsz bir soruturmac atanarak ayrntl
bir soruturma yaplmasnn salanmas bamsz bir soruturmac atanmadan ve
usulne uygun bir soruturma yaplmadan disiplin cezas verilemez eklindeki
istikrar kazanan kararlar disiplin soruturmas yaplmadan disiplin cezas
verilmesinin hukuka aykr olaca ynndedir (Skmen, 2009:170).
Buna gre disiplin cezas vermeye yetkili mercilerce disiplin suu saylacak
eylemlerin ilenildiinin renilmesi halinde bu kiiler hakknda soruturma emri
verilerek soruturmac grevlendirilmesiyle balatlacak soruturmada, varsa iddia
sahipleri ile olayn akla kavumas iin gerekli tank ve soruturulann ifadeleri
alnarak yaplacak aratrma ve inceleme ile soruturma sonucunda olayn
deerlendirilmesi; adli, idari ve disiplin ynnden soruturulan hakknda
soruturmac kanaat teklifinin de yer ald soruturma raporunun hazrlanmas,
olayn pheye yer vermeyecek ekilde somut delillerle ortaya konulmas, isnat
edilen su konusu eylem, ilem, tutum ve davranlarn tek tek bildirilerek
savunmasnn alnmas ve bunlardan sonra yetkili amir ve kurullarca yukarda
sralanan bilgi ve belgelerin bulunduu soruturma dosyasnn incelenerek karar
verilmesi gerekmektedir (Skmen, 2009:169-171).
Hediye alma ve menfaat salama yasana riayet etmeyenlere verilecek disiplin
cezalar ile durumun niteliine ve arlk derecesine gre her bir disiplin cezas
uygulanacak fiil ve haller unlar olabilecektir:
Uyarma: Devlet memuru vakarna yakmayan tutum ve davranta bulunmak
(Md.125/A-e).
Knama: Hizmet dnda devlet memurunun itibar ve gven duygusunu sarsacak
nitelikte davranlarda bulunmak (Md.125/B-d).
248
U. SKMEN
Aylktan kesme: Hizmet iinde devlet memurunun itibar ve gven duygusunu

sarsacak nitelikte davranlarda bulunmak (Md.125/C-).
Kademe ilerlemesinin durdurulmas: Grevi ile ilgili olarak her ne ekilde olursa
olsun kar salamak (Md.125/D-c).
Devlet memurluundan karma: Memurluk sfat ile badamayacak nitelik ve
derecede yz kzartc ve utan verici hareketlerde bulunmak (Md.125/E-g).
Grevi ile ilgili olarak her ne ekilde olursa olsun kar salamak kademe
ilerlemesinin durdurulmas cezasn gerektirmekte ise de olayn olu biimine,
salanan menfaatin cinsine, alnan veya kabul edilen hediyenin trne gre uyarma
cezasndan memuriyetten karma cezasna kadar disiplin cezalarndan birisi
verilebilecektir.
8.1.1. Grevi ile lgili Olarak Her Ne ekilde Olursa Olsun kar Salamak
Kademe ilerlemesinin durdurulmas cezas, fiilin arlk derecesine gre
memurun bulunduu kademede ilerlemesinin 1-3 yl durdurulmasdr (Md. 125/D).
Devlet Memurlar Kanununun 125inci maddesinin D fkrasnn (c) bendine
gre, grevi ile ilgili olarak her ne ekilde olursa olsun kar salamak kademe
ilerlemesinin durdurulmas cezasn gerektirmektedir. Olayn olu biimine,
salanan menfaatin cinsine, alnan veya kabul edilen hediyenin trne gre,
kademede ilerleme 1 yl, 2 yl veya 3 yl durdurulacaktr.
Yasak olan kuraln ihlali iin bir baka ifade ile suun oluumu iin; memurun,
- grevle ilgili olarak,
- her ne ekilde olursa olsun,
- menfaat salam bulunmas gerekmektedir.
Grevle ilgili olarak her ne ekilde olursa olsun menfaat salama ya da menfaat
salama amac ile hediye kabul etme esasen ceza kanunlarna gre soruturmay
gerektirmekte ise de idare iinde disiplin hkmlerinin uygulanmas bakmndan
hediye alma ve menfaat salama yasa Devlet Memurlar Kanununda
dzenlenmitir.
zorundadr. Grevini yerine getirirken ayrm yapamaz, kiilerin yararn veya
zararna bir davranta bulunamaz. Grevi srasndaki eyleminin, ileminin ve
kararlarnn etkilenmemesi iin hediye almamas ve menfaat salamamas gerekir.
Devlet memuru her ne ekilde olursa olsun kar salad takdirde bu durum
kademe ilerlemesinin durdurulmas cezasn gerektirir.
lkretim okulu mdrnn, mezun rencilere diploma verilmesi
karlnda 5er TL alnmas iin mdr yardmclarna talimatyla belgesiz olarak
diploma paras toplanmasnn grevi ile ilgili olarak kar salamak fiili subut
bulduundan eylemin karl olarak verilen kademe ilerlemesinin durdurulmas
cezasnda hukuka aykrlk grlmemitir. (Dantay 12.D.nin 15/5/2005 t. ve
E:2002/4325, K:2005/2510 s.K.)
8.1.2. Disiplin Cezalarnn Etkisi
Disiplin cezalar niteliklerine gre; nleyici, cezai nitelikli ve yasaklayc olmak
zere e ayrlmaktadr (Skmen, 2009:160).
Uyarma ve knama cezalar nleyici disiplin cezalardr (Skmen, 2009:160).
Devlet memuru vakarna yakmayan tutum ve davranta bulunmaktan dolay
verilen uyarma cezasnda; memura, grevinde ve davranlarnda daha dikkatli
olmas gerektii yaz ile bildirilmektedir. Hizmet dnda devlet memurunun itibar
249
ve gven duygusunu sarsacak nitelikte davranlarda bulunmaktan dolay verilen

knama cezasnda; memura, grevinde ve davranlarnda kusurlu olduu yaz ile
bildirilmektedir.
Aylktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulmas cezalar cezai nitelikte
yani somut sonulu disiplin cezalardr. Her iki cezann da maddi yn bulunmakta
ve ayla etki etmektedir. Hizmet iinde devlet memurunun itibar ve gven
duygusunu sarsacak nitelikte davranlarda bulunmaktan dolay verilen aylktan
kesme cezasnda; memurun, brt aylndan 1/30-1/8 arasnda kesinti yaplmaktadr.
Grevi ile ilgili olarak her ne ekilde olursa olsun kar salamaktan dolay verilen
kademe ilerlemesinin durdurulmas cezasnda; memurun, bulunduu kademede
ilerlemesi 1-3 yl durdurulmaktadr. renim durumlar nedeniyle ykselebilecekleri
kadrolarn son kademesinde bulunan memurlarn ise brt aylndan 1/41/2
arasnda kesinti yaplmakta ve tekerrrnde grevlerine son verilmektedir (Skmen,
2009:160).
Devlet memurluundan karma yasaklayc disiplin cezasdr. Memuriyet
statsne etkisi bulunmaktadr. Memurluk sfat ile badamayacak nitelik ve
derecede yz kzartc ve utan verici hareketlerde bulunmaktan dolay verilen
devlet memurluundan karma cezasnda bir daha devlet memurluuna atanmamak
zere memurluktan karlmaktadr (Skmen, 2009:160).
Ayrca aylktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulmas cezalarnn baz
grevlere atanamamaya etkisi bulunmaktadr. st ynetim grevlerine atanacaklarn
bu greve atanrken cezai nitelikli disiplin cezas almam olmas ve bu grevi
yrtrken ise cezai nitelikli disiplin cezas almamas gerekmektedir. Aylktan
kesme cezas ile tecziye edilenler 5 yl, kademe ilerlemesinin durdurulmas cezas ile
tecziye edilenler 10 yl boyunca daire bakan kadrolarna, daire bakan kadrosunun
dengi ve daha st kadrolara, blge ve il tekilatlarnn en st ynetici kadrolarna,
dzenleyici ve denetleyici kurumlarn bakanlk ve yeliklerine, vali ve bykeli
kadrolarna atanamazlar (Md.132/4).
8.2. Ceza Kanunlarna Gre
salama amac ile hediye kabul etme ceza kanunlarna gre soruturmay
gerektirmektedir.
Ceza kanunlarna gre soruturma, ceza soruturmasdr.
Ceza Soruturmas: Bir su ilendiinde, suun renilmesinden hkmn
kesinlemesine kadar pheli veya sank hakknda yaplacak btn ilemlerin adli
makamlarca yaplmas genel kuraldr. Bu erkler ayrl ilkesinin de bir gereidir.
Bir baka deyile soruturma ve kovuturma yetkisi her aamada yarg
makamlarnndr.
Devlet memurlarnn su ilemesi halinde ceza soruturmas ekilde yaplr
(Skmen, 2007:3):
1) 5237 sayl Trk Ceza Kanununa gre veya genel hkmlere gre ceza
soruturmas,
2) 4483 sayl Memurlar ve Dier Kamu Grevlilerinin Yarglanmas Hakknda
Kanuna gre ceza soruturmas,
3) 3628 sayl Mal Bildiriminde Bulunulmas, Rvet ve Yolsuzluklarla
Mcadele Kanuna gre ceza soruturmas.
250
U. SKMEN
8.2.1. 5237 sayl Trk Ceza Kanuna Gre Ceza Soruturmas

Kamu grevlilerinin dier kiiler gibi su ilemesi halinde, adli makamlarca
soruturma ve kovuturma yaplr ve toplum dzenine aykr davranlarda
bulunanlar hakknda ceza kanunlarndaki yaptrmlar uygulanr (Skmen, 2009:1).
Ceza Muhakemesi Kanununa gre bir su ilendiinde nce Cumhuriyet
savclar tarafndan hazrlk soruturmas yaplr. Bu aamadan sonra mahkeme
nnde yaplan kovuturmaya geilir. Genel Hkmlere Gre Soruturma veya
TCKya gre ceza soruturmas, Trk Ceza Kanununda ve dier ceza hkml
zel kanunlara gre ilenmi veya ilenmesi muhtemel bir su ile ilgili makul bir
phenin varl halinde, bu su saylan eylemler, crm ve kabahatler ile ilgili
Cumhuriyet savclar tarafndan yrtlen ve kamu grevlisinin eyleminin kamu
davas almasn gerektirip gerektirmediinin tespiti amacyla Ceza Muhakemesi
Kanununda yer alan usul ve esaslar erevesinde yaplan soruturmadr (Skmen,
2009:2).
TCKya gre ceza soruturma ve kovuturma yetkisi adli yargya aittir.
8.2.2. 4483 sayl Memurlar ve Dier Kamu Grevlilerinin Yarglanmas
Hakknda Kanuna Gre Ceza Soruturmas
Kamu grevlileri stlendikleri grevleri yerine getirirken grevleri sebebiyle bir
su ilediklerinde bunun soruturulmas aamasnda genel kuraldan ayrlma sz
konusu olmaktadr. lkemizde, memurlar ve dier kamu grevlilerinin grevleri
sebebiyle
iledikleri
sular
nedeniyle
dorudan
doruya
ceza
soruturma/kovuturmasna tabi tutulmalarnn kamu hizmetinin ileyiinde
aksamalara ve kamu otoritesinin saygnlnn zedelenmesine yol aabilecei
dncesiyle bu sakncalar gidermek ve aslsz isnat ve iftiralar karsnda memurlar
ve dier kamu grevlilerini korumak iin bunlarn grevleri sebebiyle iledikleri
sular hakknda adli makamlarn soruturma/kovuturma yapmasndan nce idarenin
bir inceleme yapmas ve bu incelemenin sonucuna gre olayn adli makamlara
intikal ettirilmesini ngren izin sistemi benimsenmitir (Skmen, 2009:1).
8.2.2.1. Memur Sularnn Soruturulmas
Memurlar ve dier kamu grevlileri hakknda iledikleri iddia edilen sulardan
tr ceza kovuturmas kanunla belirlenen istisnalar dnda idari mercinin iznine
baldr (Anayasa, Md.129).
Kovuturma ve yarglama: Devlet memurlarnn grevleri ile ilgili veya grevleri
srasnda iledikleri sulardan dolay soruturma ve kovuturma yaplmas ve
haklarnda dava almas zel hkmlere tabidir (657 s.K. Md.24).
Kamu ynetimini zaafa uratmadan memurlarn bu grevleri sebebiyle
iledikleri iddia olunan sularda yarglama aamasna geilmeden yaplacak zel
soruturmann basit, etkili ve sratli biimde ilemesini salamak amacyla
04/12/1999 tarihinde 4483 sayl Memurlar ve Dier Kamu Grevlilerinin
Yarglanmas Hakknda Kanun yrrle girmitir. Bu Kanun, memur ve dier
kamu grevlileri grevleri sebebiyle su ilediklerinde, Cumhuriyet
basavclklarnn soruturma aabilmesi iin yetkili mercilerce izin verilmesi
sistemini getirmitir. Bu nedenle kamu grevlilerinin grevleri sebebiyle iledikleri
sular sz konusu olduunda idari merciler soruturma izni vermekte ve ancak
bundan sonra adli makamlar soruturma ve kovuturma aamasna
geebilmektedirler. Kanunun amac, memurlarn grevleri sebebiyle iledikleri
sulardan dolay yarglanabilmeleri iin izin vermeye yetkili mercileri belirtmek ve
251
izlenecek usul dzenlemektir. Yetkili merci n inceleme raporu zerine 30 (+15)

gn iinde karar verir. zni Vermek karar yarglanmasna izin vermedir. zni
Vermemek karar yarglanmasna izin vermemektir (Skmen, 2009:182).
8.2.2.2. 5237 sayl TCKya gre Memur ve Dier Kamu Grevlileri Sular
Trk Ceza Kanununda, kamu idaresinin gvenilirliine ve ileyiine kar
ilenen sular, ikinci kitap (zel hkmler), drdnc ksm (millete ve devlete kar
sular ve son hkmler), birinci blmde dzenlenmitir.
4483 sayl Kanunun kapsam maddesinde, memurlar ve dier kamu
grevlilerinin grevleri sebebiyle iledikleri sular hakknda uygulanaca
belirtilmi ancak bu grevlilerin grevleri sebebiyle ileyebilecekleri sularn neler
olduu belirtilmemitir. Baka bir anlatmla, Kanun sular tek tek belirlememi,
grev sebebiyle ilenen su ifadesiyle genel bir tanmlama yaplmtr. Bunun nedeni
tm sular ve cezalar Trk Ceza Kanununda dzenlenmitir. Trk Ceza
Kanununda memur sular ile ilgili ayr bir blm bulunmamakla birlikte birok
maddede suun grevi gerei kamu grevlisince ilenmesi eklinde ifade ieren
hkmler bulunmaktadr. te bu hkmler irdelenmek suretiyle, memurlar ve dier
kamu grevlilerinin grevleri sebebiyle ileyebilecekleri sular tespit etmek
mmkn olmaktadr (Skmen, 2009:192).
Trk Ceza Kanununda yer alan memur ve dier kamu grevlilerinin grevleri
sebebiyle iledikleri baz sular unlardr (Skmen, 2009:192):
a) Nitelikli dolandrclk (Md.158),
b) Mhr bozma (Md.203),
c) Resmi belgede sahtecilik (Md.204),
) Resmi belgeyi bozmak, yok etmek veya gizlemek (Md.205),
d) Denetim grevinin ihmali (Md.251),
e)Yetkili olmad bir i iin yarar salama suu: Grevine girmeyen ve yetkili
olmad bir ii yapabilecei veya yaptrabilecei kanaatini uyandrarak yarar
salayan kamu grevlisi bir yldan be yla kadar hapis ve adli para cezas ile
cezalandrlr (Md.255),
f) Zor kullanma yetkisine ilikin snrn almas (Md.256),
g) Grevi ktye kullanma suu: (1) Kanunda ayrca su olarak tanmlanan
haller dnda, grevinin gereklerine aykr hareket etmek suretiyle kiilerin
maduriyetine veya kamunun zararna neden olan ya da kiilere haksz bir menfaat
salayan kamu grevlisi, alt aydan iki yla kadar hapis cezas ile cezalandrlr. (2)
Kanunda ayrca su olarak tanmlanan haller dnda, grevinin gereklerini
yapmakta ihmal veya gecikme gstererek kiilerin maduriyetine veya kamunun
zararna neden olan ya da kiilere haksz bir menfaat salayan kamu grevlisi,
aydan bir yla kadar hapis cezas ile cezalandrlr. (3) rtikap suunu oluturmad
takdirde grevinin gereklerine uygun davranmas iin veya bu nedenle kiilerden
kendisine veya bir bakasna kar salayan kamu grevlisi, bir yldan yla kadar
hapis ve be bin gne kadar adli para cezas ile cezalandrlr (Md.257).
) Greve ilikin srrn aklanmas (Md.258),
h) Kamu grevlisinin ticareti (Md.259),
) Kamu grevinin terki veya yaplmamas (M.260),
i) Kiilerin mallar zerinde usulsz tasarruf (Md.261),
j) Geree aykr bilirkiilik ve tercmanlk (Md.276),
k) Suu bildirmeme (Md.278),
252
U. SKMEN
l) Kamu grevlisinin suu bildirmemesi (Md.279),

m) Salk meslei mensuplarnn suu bildirmemesi (Md.280),
n) Su delillerini yok etme, gizleme veya deitirme (Md.281),
o) 3628 sayl Kanun kapsamna giren sular mstear, vali ve kaymakamlarn
ilemesi (Md.17).
8.2.3. 3628 sayl Mal Bildiriminde Bulunulmas, Rvet ve Yolsuzluklarla
Mcadele Kanuna Gre Ceza Soruturmas
Kanunun amac, rvet ve yolsuzluklarla mcadele etmek iin mal bildirimi ile
Kanunda belirlenen sularla baz sulardan dolay kamu grevlileri ve su ortaklar
hakknda takip ve muhakeme usuln dzenlemektir (Md.1).
3628 sayl Kanunun 17nci maddesi uyarnca bu Kanunda yazl olan sresinde
mal bildiriminde bulunmama, gizli olan mal bildiriminin ierii hakknda aklama
yapma, bilgi verme ve yaynda bulunma, geree aykr mal bildiriminde bulunma,
haksz mal edinme, haksz edinilen mal karma veya gizleme sular ile 5411 sayl
Bankaclk Kanununda saylan sularla, irtikap, rvet, ihtilas ve zimmete para
geirme, grev srasnda veya grevinden dolay kaaklk, resmi ihale ve alm ve
satmlara fesat kartrma, devlet srlarnn aklanmas veya aklanmasna
sebebiyet verme sulan ile bu sulara itirak etmekten sank olanlar hakknda 4483
sayl Memurlar ve Dier Kamu Grevlilerinin Yarglanmas Hakknda Kanun
hkmleri uygulanmayarak bu Kanunda ngrlen usule gre soruturma yaplr
(Skmen, 2009:238).
8.2.3.1. 3628 sayl Kanun Kapsamna Giren Sular
Bu Kanunda ve Bankaclk Kanununda yazl sularla baz sulardan dolay
kamu grevlileri ve su orta olmaktan sank olanlar hakknda mstear, vali ve
kaymakamlar hari 4483 sayl Memurlar ve Dier Kamu Grevlilerinin
Yarglanmas Hakknda Kanun hkmleri uygulanmaz. 3628 sayl Kanun, Kanun
kapsamna giren sular bu Kanunda belirlenen sular, Bankaclk Kanununda yazl
sular ve baz sular olarak e ayrmtr (Skmen, 2010:62).
1) Bu Kanunda yazl sular unlardr (Skmen, 2010:62-63):
a) htara ramen sresinde mal bildiriminde bulunmama suu (Md.6, 10/1),
b) Soruturma ile ilgili olarak verilen sre zarfnda mal bildiriminde bulunmama
suu (Md.10/2, 19/2),
c) Geree aykr aklama suu (Md.9/1),
d) Geree aykr bildirimde bulunma suu (Md.12),
e) Haksz mal edinme, mal karma veya gizleme suu: Kanuna veya genel
ahlaka uygun olmayan mal edinmek veya geliriyle uygun olmayan ar harcamalar
yapmak, haksz mal edinme, mal karma veya gizleme suunu oluturmaktadr
(Md.13).
f) Muhakkik ve mfettilerin ihbar ve evrak tevdi etmemesi suu (5237 s.TCK,
Md.257/2),
g) Bilgi verme zorunluluuna uymamak suu (Md.20).
2) 5411 sayl Bankaclk Kanununda yazl sular unlardr (Skmen, 2010:64):
a) zinsiz faaliyette bulunmak (Md.150),
b) Mevduat ve katlm fonu sahiplerinin haklarn engellemek (Md.151),
c) Dzeltici, iyiletirici ve kstlayc nlemleri almamak (Md.152),
d) Yetkili merciler ile denetim grevlilerince istenen bilgi ve belgeleri vermemek
ve grevlerini yapmalarn engellemek (Md.153),
253
e) Belgelerin saklanmas ykmllne aykr davranmak (Md.154),

f) Geree aykr beyanda bulunmak (Md.155),
g) lemlerin kayt d braklmas ve geree aykr muhasebeletirme
(Md.156),
h) Sistemi engelleme, bozma, verileri yok etme veya deitirme (Md.157),
) tibarn zedelenmesi (Md.158),
i) Srlarn aklanmas (Md.159),
j) Zimmet (Md.160),
k) Dier kanunlara aykrlklar (Md.161).
3) Baz sular unlardr (Skmen, 2010:65-66):
a) rtikp: Gncel Trke Szlkte, irtikap; kt i yapma, ktlk etme,
yiyicilik, yalan syleme, hile yapma eklinde tarif edilmitir. rtikp suu, 5237
sayl Trk Ceza Kanununda u ekilde dzenlenmitir: Kamu grevlisinin;
grevinin salad nfuzu ktye kullanmak suretiyle kendisine veya bakasna
yarar salanmasna veya bu yolda vaatte bulunulmasna bir kimseyi icbar etmesi
veya grevinin salad gveni ktye kullanmak suretiyle gerekletirdii hileli
davranlarla, kendisine veya bakasna yarar salanmasna veya bu yolda vaatte
bulunulmasna bir kimseyi ikna etmesi ile iledii su irtikap suunu oluturur
(TCK, Md.250).
b) Rvet: Rvet suu, bir kamu grevlisinin, grevinin gereklerine aykr
olarak bir ii yapmas veya yapmamas iin kiiyle vard anlama erevesinde bir
yarar salamas ile iledii su rvet suunu oluturur.
Rvet suu, 5237 sayl Trk Ceza Kanununda u ekilde dzenlenmitir: (1)
Rvet alan kamu grevlisi, drt yldan on iki yla kadar hapis cezas ile
cezalandrlr. Rvet veren kii de kamu grevlisi gibi cezalandrlr. Rvet
konusunda anlamaya varlmas halinde su tamamlanm gibi cezaya hkmolunur.
(2) Rvet alan veya bu konuda anlamaya varan kiinin yarg grevi yapan, hakem,
bilirkii, noter veya yeminli mali mavir olmas halinde, birinci fkraya gre
verilecek ceza te birden yarsna kadar artrlr. (3) Rvet, bir kamu grevlisinin,
grevinin gereklerine aykr olarak bir ii yapmas veya yapmamas iin kiiyle
vard anlama erevesinde bir yarar salamasdr. (4) Birinci fkra hkm, kamu
kurumu niteliindeki meslek kurulular, kamu kurum veya kurulularnn ya da
kamu kurumu niteliindeki meslek kurulularnn itirakiyle kurulmu irketler,
bunlarn bnyesinde faaliyet icra eden vakflar, kamu yararna alan dernekler,
kooperatifler ya da halka ak anonim irketlerle hukuki iliki tesisinde veya tesis
edilmi hukuki ilikinin devam srecinde, bu tzel kiiler adna hareket eden
kiilere grevinin gereklerine aykr olarak yarar salanmas halinde de uygulanr.
(5) Yabanc bir lkede seilmi veya atanm olan yasama veya idari veya adli bir
grevi yrten kamu kurum veya kurulularnn, yaplanma ekli ve grev alan ne
olursa olsun devletler, hkmetler veya dier uluslararas kamusal rgtler
tarafndan kurulan uluslararas rgtlerin grevlilerine veya ayn lkede uluslararas
nitelikte grevleri yerine getirenlere, uluslararas ticari ilemler nedeniyle bir iin
yaplmas veya yaplmamas veya haksz bir yararn elde edilmesi veya muhafazas
amacyla dorudan veya dolayl olarak yarar teklif veya vaat edilmesi veya verilmesi
de rvet saylr (TCK, Md.252).
c) htilas ve zimmete para geirme: Gncel Trke Szlkte, ihtilas; arma, bir
mal aka sahibinden veya evinden hzla kapp almadr. Zimmet ise bir kimsenin
254
U. SKMEN
yasal olmayan yollardan zerine geirip demeye zorunlu olduu para eklinde tarif
edilmitir. htilas ve zimmete para geirme suu, 5237 sayl Trk Ceza Kanununda
u ekilde dzenlenmitir: Kamu grevlisinin grevi nedeniyle zilyedlii kendisine
devredilmi olan veya koruma ve gzetimiyle ykml olduu mal kendisinin veya
bakasnn zimmetine geirmesiyle iledii su ihtilas ve zimmete para geirme
suunu oluturur (TCK, Md.247).
d) Resmi ihale, alm ve satmlara fesat kartrma suu: Kiilerin, kamu kurum
veya kurulular adna yaplan mal veya hizmet alm veya satmlarna ya da
kiralamalara ilikin ihalelere ve yapm ihalelerine fesat kartrmas ile iledii su
bu suu oluturur (TCK, Md.235, 236), (2886 s.K, Md.83), (4734 s.K, Md.60).
e) Grev srasnda veya grevinden dolay kaaklk: Grev srasnda veya
grevinden dolay kaaklk suu 5607 sayl Kaaklkla Mcadele Kanununda
u ekilde dzenlenmitir: Kaaklk fiillerini nlemek, izlemek, aratrmak ve
soruturmakla grevli kiilerin, ithalatn ve ihracatn kanuni gerei yerine
getirilmeden yaplmas veya meslek ve sanatn salad kolaylklardan yararlanmak
suretiyle veya belgede sahtecilik yaplarak veya bu sularn ilenmesine kasten gz
yummak suretiyle ilemesi ile iledii su grev srasnda veya grevinden dolay
kaaklk suunu oluturur (5607 s. K.Md.3,4).
f) Devlet srlarnn aklanmas veya aklanmasna sebebiyet verme: Devlet
srlarnn aklanmas veya aklanmasna sebebiyet verme sular 5237 sayl Trk
Ceza Kanununda u ekilde dzenlenmitir: Devletin gvenliine ve siyasal
yararlarna ilikin bilgileri aklama veya gizli kalmas gereken bilgileri aklama
veya devlet srlarndan yararlanma, devlet hizmetlerinde sadakatsizlik veya
yasaklanan bilgileri aklama, yasaklanan bilgileri siyasal veya askeri casusluk
maksadyla aklama suu devlet srlarnn aklanmas veya aklanmasna
sebebiyet verme sularn oluturur (TCK, Md. 329, 330, 333, 336, 337).
8.2.4. Adli Yargnn Verdii Cezalarn Memuriyete Etkisi
salama amac ile hediye kabul etme ile ilgili olarak yukarda belirtilen sulardan
ceza kanunlarna gre yaplan soruturma ve kovuturma sonucunda adli yargnn
verdii cezann memuriyete etkisi bulunmaktadr. Ceza mahkmiyetinin sonucu
olarak memur olunamamakta veya memuriyet stats kaybedilebilmektedir
(Skmen, 2010:625).
Devlet memuru olabilmek iin devlet memurluuna alnmada genel ve zel
artlar aranr. Devlet memurluuna alnma artlar 657 sayl Kanunda belirtilmitir.
Devlet memurluuna alnacaklarda aranlacak genel artlar arasnda bulunan 48inci
maddenin A fkrasnn 4 numaral bendindeki kamu haklarndan mahrum
bulunmamak ile 23/1/2008 tarihli ve 5728 sayl Kanunun 317nci maddesiyle
deitirilmi olan 5 numaral bendindeki kasten ilenen bir sutan bir yln stnde
hapis cezas almam olmak ve Kanunda tek tek saylan; devletin gvenliine kar
sular, Anayasal dzene ve bu dzenin ileyiine kar sular, milli savunmaya kar
sular, devlet srlarna kar sular ve casusluk, zimmet, irtikp, rvet, hrszlk,
dolandrclk, sahtecilik, gveni ktye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat
kartrma, edimin ifasna fesat kartrma, sutan kaynaklanan malvarl deerlerini
aklama veya kaaklk sularndan dolay mahkm olmamak artlar aranr. Memur
iken bu genel artlarn, memuriyet sresince muhafaza edilmesi, devlet memuru
olarak kalabilmek iin bu artlarn kaybedilmemesi yani memur olma artn tayor
255
olmak gerekmektedir. Bu artlar kaybetme halinde 98inci maddenin b fkrasna

gre memurluun sona ermesi sz konusu olmaktadr (Skmen, 2010:619).
Kamu haklar herkes tarafndan kullanlan devredilmez haklardr. Bu haklarn en
nemlisi seme ve seilme hakk ve alma zgrldr. Ancak memur olmak
isteyen kimsenin, seme ve seilme hakkn veya memur olmasn engelleyen
mahkmiyetinin bulunmamas kouldur. Bu haklar ancak kanunla kstlanabilir.
Bylece kamu haklar kanunla kstlanm olan kimse devlet memuru olamaz
(Skmen, 2010:622).
Devlet Memurlar Kanununa gre, devlet memuru olabilme genel artlar
arasnda yer alan Kamu haklarndan mahrum bulunmamak (Md. 48/A-4) art,
Kanunun ilk metninde yer alan ve deitirilmeyen bentlerinden birisidir. 5237 sayl
Trk Ceza Kanununun Belli Haklar Kullanmaktan Yoksun Braklma balkl
53nc maddesinde gvenlik tedbirleri yer almaktadr. Bu madde hkmne gre
kii hakknda, kamu grevlisi sfatyla haiz olduu hak ve yetkileri ktye
kullanarak ilenen sular (zimmet, irtikap, rvet, grevi ktye kullanma suu vb.)
dolaysyla hapis cezasna mahkumiyet halinde gvenlik tedbirlerine
hkmedilecektir. Sz konusu maddeye gre; birinci fkrada saylan hak ve
yetkilerden birinin ktye kullanlmas suretiyle ilenen sular dolaysyla hapis
cezasna mahkmiyet halinde ayrca cezann infazndan sonra ilemek zere
hkmolunan cezann yarsndan bir katna kadar bu hak ve yetkinin kullanlmasnn
yasaklanmasna karar verilir. Kamu haklarn kullanmaktan yoksun braklan kimse,
hak yoksunluu sresince devlet memuru olamaz ve devlet memurluu yapamaz
(Skmen, 2010:623).
Devlet memuru iken memurluk grevine son verilmeyi gerektirmeyen yani
devlet memuru olma artn kaybettirmeyen hrriyeti balayc bir ceza nedeniyle
mahkm olan ve bu mahkmiyete bal olarak belli haklar kullanmaktan
yasaklanan, sz konusu mahkmiyeti nedeniyle memuriyeti sona ermeyen ancak
mahkm olduu iin memurluk yapamayan ve memurluklar askya alnan kimseler,
hak yoksunluklar sona ererek yasaklanan haklarn yeniden kazanmalar durumunda
memuriyete iade edilirler (Skmen, 2010:624).
Memuriyete alnmaya kesin engel olan ve memuriyet statsnn kaybedilmesine
neden olan mahkmiyetler bakmndan sresiz hak yoksunluu sz konusudur.
Haklarnda hkmn aklanmasnn geri braklmas karar verilmi olanlar
bakmndan herhangi bir artszlk sz konusu olmayacaktr (Skmen, 2010:637).
Memuriyet greviyle ilgili olarak her ne ekilde olursa olsun menfaat salayarak
ya da menfaat salama amac ile hediye kabul ederek devlet memurlarnn devlet
grevlisi sfatyla haiz olduu hak ve yetkileri ktye kullanarak iledikleri rvet,
irtikap, grevi ktye kullanma vb. gibi yukarda belirtilen sular dolaysyla ceza
kanunlarna gre yaplan soruturma ve kovuturmann sonucunda adli yargnn
verdii cezann memuriyete etkisi bulunmaktadr. Bu etki memuriyet statsnn
kaybedilmesi olacaktr.
Sonu
zorundadr. Grevini yerine getirirken ayrm yapmamas, kiilerin yararna veya
zararna bir davranta bulunmamas, ne dorudan ne de dolayl bir menfaat
salamamas gerekir. Genel idare esaslarna gre yrtlen asli ve srekli kamu
256
U. SKMEN
hizmetlerini ifa ile grevlendirilen devlet memurlarnn kiisel istek ve kiisel

menfaatleri iin deil, devletin menfaatleri iin almas gerekir. Devlet
memurunun grevi srasndaki eylem, ilem ve kararlarnn etkilenmemesi iin
hediye almamas ve menfaat salamamas dnlm ve Devlet Memurlar
Kanununun 29 ve 30uncu maddeleriyle hediye alma, menfaat salama yasa
dzenlenmitir.
Devlet memuruna salanan kiisel menfaatler, memurun grevi srasndaki
rvettir. Ancak aka rvet denilmeyen memurun eylemini, ilemini ve kararn
etkileme ihtimali bulunan, bugn iin masum olarak grlebilecek bir hediyenin
alnmas, kabul edilmesi veya bir menfaat salanmas, yarn memuru zor durumda
brakacak ve yoldan karabilecektir.
Bu almamzda, hediye rvet (mi)dir? konusunda 657 sayl Devlet Memurlar
Kanunu, 5176 sayl Etik Kanunu ve bu Kanuna ilikin Anayasa Mahkemesinin
verdii kararlar dorultusunda aklamalar yaplmaya allm, grevle ilgili olarak
menfaat salama sular ve cezalar ile bu cezalarn memuriyete etkisi mevcut yasal
dzenlemeler erevesinde incelenip deerlendirilmitir.
Herhangi bir menfaat beklentisi olmadan sevginin artmas niyeti ile
hediyelemek sevgiyi glendirir, dostluu pekitirir. Devlet grevinde bulunanlar
asndan menfaat yoktur demek doru olmayacaktr. nk hediyeyi veren tarafn
bir menfaat elde etme ynnde bir beklentisi bulunmaktadr. Hediyeyi alan devlet
memurunun ise hediyeyi veren tarafa bir menfaat salama ihtimali vardr. Hediye
verenin bir menfaat ummas, alann da o kiiyi deerlendirirken ayr tutacak olmas
nedeniyle devlet grevlilerine verilen hediyenin ileride rvet olma ihtimali
yksektir. Bu sebeple Ben bu grevde olmasaydm bu ey bana verilir miydi?
sorusuna verilecek cevap, o eyin hediye mi rvet mi? olduunu ona syleyecektir.
Memuriyet greviyle ilgili olarak her ne ekilde olursa olsun menfaat salayarak
ya da menfaat salama amac ile hediye kabul ederek devlet memurlarnn devlet
grevlisi sfatyla haiz olduu hak ve yetkileri ktye kullanarak iledikleri rvet,
irtikap, grevi ktye kullanma vb. gibi yukarda belirtilen sular dolaysyla ceza
kanunlarna gre yaplan soruturma ve kovuturmann sonucunda adli yargnn
verdii cezann memuriyete etkisi olaca gibi Devlet Memurlar Kanununa gre
verilecek cezann st grevlere ykselmemeye ve memuriyet statsnn
kaybedilmesine etkisi bulunmaktadr.
3628 sayl Kanunda yer alan, devlet memurlarnn yurt dnda aldklar hediye
veya hibe niteliindeki eya ile ilgili sz konusu dzenlemenin, hediye vermenin
Trklere tamamen yasaklanmas, Trk uyruunda olmayan herhangi bir gerek veya
tzel kii veya kurululara ise serbest olmas bir eliki olmas nedeniyle yasa
metninden
karlmas
iin
yasal
dzenleme
yaplmas
gerektii
deerlendirilmektedir.
zetle, hukuki mevzuat devlet memurunun hediye almasn ve kabul etmesini
kesinlikle yasaklamtr. Hediye verme, rvetten farkl gibi grnse de verenin
veri amacnn gerisinde yatan gerei saklamaktan teye gememektedir. Bir
menfaat elde etmek iin devlet memuruna aka rvet veremeyenler, hediye
vermek suretiyle ona menfaat salamaktadrlar. Bu anlamda hediyeyi rvet olarak
deerlendirmek mmkndr.
257
Hediye ile rveti birbirinden ayracak l olmadndan devlet memurlarnn

devlet grevlisi sfatyla verilen hediyeyi kabul etmemesi veya geri evirmesi en
doru davran biimi olacaktr.
Kaynaka
Anayasa Mahkemesi internet sitesi, http://www.anayasa.gov.tr/
Aykn, H. (2000), "Rvetin Nedenleri Ekonomik Etkileri ve Rvetle Mcadele",
Yaklam, Austos 2000.
Babakanlk internet sitesi, http://www.basbakanlik.gov.tr
Dantay internet sitesi, http://www.danistay.gov.tr
Diyanet leri Bakanl internet sitesi, http://sorusor.diyanet.gov.tr/fmi/xsl/fetva/
y_dokumcevap.xsl?-db=FetvaVT&-lay=wfkweb&-recid=1017&-find=
(ET:
17/10/2011)
Kamu Grevlileri Etik Kurulu (2010), Etik Rehber, Ankara.
Kamu Grevlileri Etik Kurulu internet sitesi, http://www.etik.gov.tr/
duyurular/tekzip/tekzip_aksam.htm (ET: 10/05/2010), http://www.etik.gov.tr/
kurulkararlari/kurulkararlari.htm (ET: 10/05/2010)
Kurucan,
A.
(2011),
Hediye
mi
Rvet
mi?
(06/10/2011),
http://www.zaman.com.tr/yazar.do?yazino=1187305
Maliye Bakanl internet sitesi, http://www.maliye.gov.tr http://www.bumko.gov.tr
http://www.pergen.gov.tr
Paksu,
M.
(2008),
Rvet
Saylan
Hediye
(10/08/2008),
http://www.haber7.com/haber/20080810/Rusvet-sayilan-hediye-hangisidir.php.
Sakarya niversitesi internet sitesi, http://www.kamu.sakarya.edu.tr
Skmen, U. (2009), Kamu daresinde Soruturma Kovuturma, Maliye Bakanl
Strateji Gelitirme Bakanl, Yayn No:2009/400, Ankara,
Skmen, U. (2010), Aklamal-tihatl-rnekli Kamu Hizmetilerinin Mal
Beyan, Ankara,
Skmen, U. (2005), 3628 sayl Kanuna Gre Soruturma ve Sular, Maliye
Bakanl Personel Genel Mdrl, El Kitab:9, Ankara, Mays 2005,
Skmen, U. (2010), Kamu daresinde Mahkumiyeti Olanlarn Devlet Memuru
Olmalar ve Memuriyet Statsn Kaybetmeleri, Maliye Dergisi, Maliye
Bakanl Strateji Gelitirme Bakanl, Ocak-Haziran 2010, Say:158, Ankara,
Skmen, U. (2010), Kamu Hizmetinde ve Kamu Grevinde Bulunanlarn Servet
Beyan, Mali Klavuz Dergisi, Yl:12, Say:47, Ocak-Mart 2010.
Skmen, U. (2007), Soruturma ve Disiplin, Kamu daresi Denetileri Eitim
Program baslmam ders notlar (Maliye Bakanl Denetim Koordinasyon
Kurulunca dzenlenen Denetiler Eitim Program; 1.Dnem, Aralk200711.Dnem, Mays-2011),
en, M. L. (2010), Kamu Grevlilerini Yoldan kartan Bubi Tuzaklar: Hediye ve
Kiisel Kullanm Amacyla Yaplan Balar, Sakarya niversitesi, BF.
TBMM internet sitesi, http://www.tbmm.gov.tr/ develop/owa/kanunlar_sd.durumu?
kanun _no=5237
258

Devlet Memuruna Hediye Rüşvet Mi PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Devlet Memuruna Hediye Rüşvet Mi PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

U.

Devlet Memuruna Hediye Rvet

Daire Bakan, Maliye Bakanl Personel Genel Mdrl, usokmen@maliye.gov.tr

Maliye Dergisi Say 161 Temmuz -Aralk 2011

Devlet Memuruna Hediye Rvet (mi)dir?

Maliye Dergisi Say 161 Temmuz -Aralk 2011

Maliye Dergisi Say 161 Temmuz -Aralk 2011

Devlet Memuruna Hediye Rvet (mi)dir?

Maliye Dergisi Say 161 Temmuz -Aralk 2011

Devlet Memuruna Hediye Rvet (mi)dir?

- Kamu hizmetlerini ihale yoluyla yrten yklenici firmalarn hak edilerde

Maliye Dergisi Say 161 Temmuz -Aralk 2011

devlet memurunun grev gereklerine aykr hareket etmesi konusunda taraflarn

Devlet Memuruna Hediye Rvet (mi)dir?

Maliye Dergisi Say 161 Temmuz -Aralk 2011

Amirin maiyetindeki memurun hediyesini kabul etmesi kesin olarak

Devlet Memuruna Hediye Rvet (mi)dir?

f) Finans kurumlarndan piyasa koullarna gre alnan krediler.

Maliye Dergisi Say 161 Temmuz -Aralk 2011

devlet memurunun birisi parasal deeri kk bir hediyeden etkilenebilir, parasal

Devlet Memuruna Hediye Rvet (mi)dir?

Babakanlk ve Bakanlklarda; Mstear, Mstear Yardmcs, Genel Mdr,

Maliye Dergisi Say 161 Temmuz -Aralk 2011

Devlet Memuruna Hediye Rvet (mi)dir?

6.2.3. Anayasa Mahkemesi Karar

Maliye Dergisi Say 161 Temmuz -Aralk 2011

Aklanan nedenlerle itiraz konusu kural Anayasann 2 ve 17nci maddelerine

Maliye Dergisi Say 161 Temmuz -Aralk 2011

Devlet Memuruna Hediye Rvet (mi)dir?

milletleraras kurulu temsilcileri tarafndan verilen imzal hatra fotoraflarnn

Maliye Dergisi Say 161 Temmuz -Aralk 2011

kinci olumsuzluk yabanc kii ve kurulu ifadesidir. Hediye vermesi meru

Devlet Memuruna Hediye Rvet (mi)dir?

Bu yasaa uymayan devlet memurlar hakknda uygulanacak yaptrmlar, Devlet

Maliye Dergisi Say 161 Temmuz -Aralk 2011

Aylktan kesme: Hizmet iinde devlet memurunun itibar ve gven duygusunu

Devlet Memuruna Hediye Rvet (mi)dir?

ve gven duygusunu sarsacak nitelikte davranlarda bulunmaktan dolay verilen

Maliye Dergisi Say 161 Temmuz -Aralk 2011

8.2.1. 5237 sayl Trk Ceza Kanuna Gre Ceza Soruturmas

Devlet Memuruna Hediye Rvet (mi)dir?

izlenecek usul dzenlemektir. Yetkili merci n inceleme raporu zerine 30 (+15)

Maliye Dergisi Say 161 Temmuz -Aralk 2011

l) Kamu grevlisinin suu bildirmemesi (Md.279),

Devlet Memuruna Hediye Rvet (mi)dir?

e) Belgelerin saklanmas ykmllne aykr davranmak (Md.154),

Maliye Dergisi Say 161 Temmuz -Aralk 2011

Devlet Memuruna Hediye Rvet (mi)dir?

olmak gerekmektedir. Bu artlar kaybetme halinde 98inci maddenin b fkrasna

Maliye Dergisi Say 161 Temmuz -Aralk 2011

hizmetlerini ifa ile grevlendirilen devlet memurlarnn kiisel istek ve kiisel

Maliye Dergisi Say 161 Temmuz -Aralk 2011

Devlet Memuruna Hediye Rvet (mi)dir?

Hediye ile rveti birbirinden ayracak l olmadndan devlet memurlarnn

Maliye Dergisi Say 161 Temmuz -Aralk 2011

You might also like