UFRAD Turkish Franchise Association

10 Soruda Franchising

1- Franchising Nedir? 2- Franchising Türleri Nelerdir? 3- Franchising Sisteminin Franchisee Açýsýndan Yararlarý Nelerdir?
4- Franchising Sisteminin Franchisee Açýsýndan Sakýncalarý Nelerdir?
5- Franchising Sisteminin Franchisor Açýsýndan Yararlarý Nelerdir?
6- Franchising Sisteminin Franchisor Açýsýndan Sakýncalarý Nelerdir?
7- Franchise Almayý Düþünenlerin Franchisor Seçerken Dikkat Etmesi Gereken Hususlar Nelerdir?
8- Franchisor ve Franchisee'nin Yükümlülükleri nelerdir?
9- Franchise Bedeli "Franchisee Fee" nin Ödeme Þekilleri Nelerdir?
10-Franchising Sisteminin Uygulama Aþamalarý Nelerdir? 1-Franchising Nedir?

Franchising bir ürün veya hizmetin imtiyaz hakkýna sahip tarafýn, belirli bir süre þart ve sýnýrlamalar dahilinde iþin yönetim ve
organizasyonuna iliþkin bilgi ve destek (*know-how) saðlamak sureti ile, imtiyaz hakkýný ticari iþler yürütmek üzere ikinci tarafa
verdiði imtiyazdan doðan, uzun dönemli ve sürekli bir iþ iliþkilerinin bütünüdür. Franchising, birbirinden baðýmsýz iki taraf arasýnd
meydana getirilen sözleþmesel bir iliþkidir. Franchising, sistemin yaratýlma ve ilk uygulama yeri olan A.B.D' de baþlamýþtýr. Bu
sistem ile çalýþan yaklaþýk 60 iþ kolu mevcuttur. Bunlar arasýnda ; Otomobil Kiralama, Otomobil Servis Ürünleri, Ýþ Yardým Ser
Araçlarý, Giyim ve Ayakkabý, Yapý Dekorasyon, Bilgisayar, Kozmetik, Perakende Þatýþ Maðazalarý, Eðitim, Yiyecek, Saðlýk Ürü
Aletleri, Kuru Temizleme, Fast-Food, Otelcilik ve Lokanta vb. sektörler bulunmaktadýr. Özellikle hizmet sektöründe çeþitlendirme
hýzla artmaktadýr. Lügat manasý "imtiyaz" olan Franchise, Ýngilizce bir kelimedir. Fransýzca "Affanchir" olan franchise sözcüðün
"Franchising Ýmtiyaz Verme" kelimesi türetilmiþtir. Franchisor; ürüne, hizmete veya bilgi birikimine ve bunlara ait denenmiþ,
kalitesi kanýtlanmýþ ve baþarýlý bir markaya, isme sahip ve bunlarýn satýþ daðýtým veya iþletme hakkýný belirli bir bedel karþýl
taraftýr. Franchisor, kendisi ve bireysel Franchisee'lerinden oluþan franchising sisteminin kurucusu ve uzun vadeli
koruyucusudur. Franchisee; doðrudan veya dolaylý bir malý bedel karþýlýðýnda Franchisor'un ticari adýný ve/veya hizmet marka
know-how'ýný iþ görme ve teknik yöntemlerini, sistemini ve diðer sýnai ve/veya fikri mülkiye haklarýný kullanma hak ve zorunlulu
taraflar arasýnda bu amaçla yapýlan yazýlý Franchise Anlaþmasý süresi ve kapsamý içinde devamlý olarak alacaðý ticari ve tekn
destek ile üstlenir. Franchisee'nin Franchisor'a ödediði bedel; isim, marka veya sistemi kullanma hakký karþýlýðýnda ödenen bir
baþlangýç ücreti "Franchisee Fee"den ve yýllýk ciro ve kardan, anlaþmada belirlenen oranlarda, yüzde olarak ödenen ücretlerden
"Royalty"den oluþur. 2. Franchising türleri nelerdir?

Franchising sistemini uygulamalarý açýsýndan iki grupta incelemek mümkündür. Sistemin uygulandýðý ülkeye göre: Ulusal ve
Uluslararasý Franchising'den söz edilebilir. Sunulan fýrsatlar açýsýndan; Ürün ve Marka Franchising' i, Ýþletme Sistemi Franchis
þeklinde sýnýflandýrma yapmak mümkün.

A. Ulusal ve Uluslararasý Franchising nedir?

Franchising Sözleþmesi bir ülke sýnýrlarý içerisinde, þehirler ya da bölgeler arasýnda yapýlýyorsa Ulusal Franchising, iki ülke ara
yapýlýyorsa Uluslararasý Franchising'den söz edilebilir. B. Ürün ve Marka Franchising'i nedir?

Ürün ve Marka Franchising'i ABD'de üretici ve satýcý arasýnda baðýmsýz bir satýþ iliþkisi þeklinde baþlamýþtýr. Bu iliþki çerçeve
firma, kendini üretici firma ile özdeþleþtirmeye çalýþmaktadýr. Belirli ürünlerin benzer görünümdeki baðýmsýz iþletmelerde pazar
sonucu, üretici ile imaj birleþmesi saðlanmaktadýr. Bu tür franchising'de esas olan belirli bir marka ya da ticari ünvanýnýn
kullanýlmasýdýr. Ayrýca imtiyazý veren firma karþý taraf üzerinde sevk ve idare dahil, geniþ ve sürekli bir denetim hakkýna sahip
Bazý basit konularda, franchise alan kuruluþ üretim safhasýna da girebilir. Otomobil ve kamyon satýcýlarý, benzin istasyonlarý,
alkolsüz içki üreticileri bu tür franchising'in en tipik örneklerini oluþturmaktadýr. C. Ýþletme Sistemi Franchising'i nedir?

Franchisingin bir baþka türü iþletme franchisingidir. Burada Franchisee ve Franchisor arasýnda sadece ürün, servis ve marka
alanýnda deðil, bir bütün olarak iþletme sistemi içerisinde pazarlama ve üretimle ilgili tüm faaliyetler yer alýr. Çok basit bir anlatým
bu tür franchising "Akýl Satmak" þeklinde tanýmlanabilir. Oteller, restoranlar, perakende satýþ maðazalarý, kiralama ve danýþma
hizmetleri bu sýnýflandýrma içerisinde yer alýr. Son yýllarda iþletme sistemi franchising'inin büyüme hýzý diðer franchising'lere g
daha fazladýr. Ýþletme sistemi franchising'i diyebileceðimiz "Business Format Franchising" sözleþmesinde yer alan 4 temel
unsur þunlardýr:
- Franchisor sahip olduðu belirli bir ismin veya markanýn kullanýlmasý için Franchisee'ye izin verir.
- Franchisee üzerinde, sözleþme süresince davam eden bir denetimi mevcuttur.
- Yine sözleþme boyunca Franchisor, Franchisee'ye belirli yardým ve hizmetlerde bulunur.
- Bu imtiyaza karþýlýk bedelin ödeme þekli olan "Royalty" nin miktarý periyodik ödemeler þeklinde tespit edilir. 3. Franchising
sisteminin Franchisee açýsýndan yararlarý nelerdir?

Franchising sisteminin franchisee açýsýndan yararlarý: o Daha önce denemiþ, baþarýsý kanýtlanmýþ ve tanýnmýþ bir marka ile
iþletme sistemine ait teknikleri ve prosedürleri kullanmak mümkün olmaktadýr.

- Marka ile birlikte Ulusal veya Uluslararasý standarda ve kaliteye sahip olunmaktadýr.
- Tanýnmýþ markalarýn saðladýðý sürekli müþteri ve iþ yapma imkaný doðmaktadýr.
- Franchise veren iþletme Franchisee'ye eðitim hizmetleri ve uzman personel desteði saðlanmaktadýr.
- Kaliteli personel bulma, iþe alma ve yetiþtirme konularýnda franchise veren iþletmenin tekniklerinden yararlanýlmaktadýr.
- Mali, ticari ve personel konularýnda saðlanan destekle, teknik iþlevlere aðýrlýk verilip baþarý þansý arttýrýlmaktadýr.
http://www.franchisedunyasi.com Joomla TR! Oluþturma: 26 March, 2010, 09:51
 UFRAD Turkish Franchise Association

- Franchisor ile ortak hareket edilerek küçük iþletmelerin karþýlaþacaklarý risk ve iþletmecilik sorunlarý minimize edilmektedir.
- Franchise veren iþletmenin mali ve hukuk danýþmanlarýndan yararlanýlmaktadýr.
- Franchisor'ýn sürekli olarak yaptýðý araþtýrma ve geliþtirme çabalarýndan yararlanýlmaktadýr.
- Ýþletmenin kuruluþ aþamasýnda ve kuruluþ yerinin seçiminde bilimsel tekniklerin kullanýlmasý mümkün olmaktadýr.
- Kuruluþ aþamasýnda leasing vb. kaynaklardan finansal destek saðlanmasý mümkün olmaktadýr.
- Reklam ve tanýtma giderlerinden tasarruf saðlanmaktadýr.
- Franchising sistemi, giriþimcinin yalnýzlýðýný ortadan kaldýrarak, kendi iþini kurmanýn getirdiði riskleri azaltmaktadýr.
- Franchisor'a yapýlan ödemeler, baþlangýçta, yeni bir iþin ön yatýrýmýndan daha fazla olmasýna raðmen, denenmemiþ bir iþ içi
yapýlacak hata bedellerinin toplamýndan azdýr.
- Ýþletmeler için standart yönetim, muhasebe, satýþ ve stoklama fonksiyonlarý mümkün olmaktadýr. 4. Franchising sisteminin
Franchisee açýsýndan sakýncalarý nelerdir? - Yaratýcýlýk yok olmaktadýr.
- Franchisor'ýn koyduðu bir takým kurallara ve kýsýtlamalara uyma zorunluluðu ortaya çýkmaktadýr.
- Sözleþme aþamasýnda yeterli araþtýrma yapýlmadýðýnda, karýn önemli bir kýsmý franchisor'a gitmektedir.
- Sözleþme konusu ürünün yaygýn kullanýmý, giriþ aidatlarýný yükseltmektedir.
- Anlaþma gereðince franchisor'dan alýnmasý zorunlu bazý ürünlerin piyasadan daha ucuza alýnmasý mümkün
olabilmektedir.
- Sözleþmelerde boþluklarýn olmasý durumunda sistemin franchisor lehine çalýþmasý mümkün olabilmektedir.
- Franchisor'un Franchisee'ye güvensizliði, sözleþme ile saðlanan hak ve imkanlarýn sýnýrlý tutulmasýna neden olmaktadýr. Bu
durumda taraflar arasýnda sürtüþmeler doðmaktadýr. 5. Franchising sisteminin Franchisor açýsýndan yararlarý nelerdir?

- Franchise alan iþletmelerin yapacaðý giriþ ödentisi vb. ödemeler yeni yatýrým yapmaksýzýn franchisor'un karýný arttýrmaktadý
- En az maliyetle büyüme ve geliþme saðlamaktadýr.
- Büyüme ve iþ hacminin artmasý sonucu verimlilik ve iktisadilik artmaktadýr.
- Mal ve hizmetlerin daha fazla satýlmasý Franchisor'ýn Finansal kuruluþlardan kredi bulma imkanýný arttýrmaktadýr.
- Daha hýzlý ve selektif bir daðýtým söz konusu olmaktadýr.
- Daðýtým sisteminin rahat ve denetimi mümkün olmaktadýr.
- Pazar ile ilgili hýzlý ve sürekli bilgi akýþý saðlanmaktadýr. 6. Franchising sisteminin Franchisor açýsýndan sakýncalarý nelerdir

- Sisteme giriþ aidatlarýnýn bazen tahsil edilememesi söz konusu olmaktadýr.

- Franchisee iþletmelere saðlanan mal, hizmet vb. bedellerini tahsilinde güçlükler söz konusu olmaktadýr.
- Franchisee iþletmelerin sistemin saðlayacaðý yararlarý tek taraflý olarak, franchise veren iþletmelerden beklemeleri, iþ birliði
anlayýþýný zedelemektedir.
- Baþarýlý ve kalitesi kanýtlanmýþ bir marka veya isim franchisee'nin hatalý faaliyetleri sonucu zarar görebilir. Bunun önlenebilme
için sýký bir denetim þarttýr. 7. Franchise almayý düþünenlerin Franchisor seçerken dikkat etmesi gereken hususlar nelerdir?

Franchisor firmanýn verdiði bilgilerin neler olmasý gerektiði ABD'de kesin olarak tanýmlanmýþtýr. Ülkemizde ise kesin bir tanýmý
yoktur. ABD'de franchisee'lerin ve bayilerin ortak bir derneði vardýr"American Associated of Franchisees & Dealers".
Dernek franchise almayý düþünenlere, franchisor seçerken dikkat edilmesi gereken hususlarý 7 baþlýk altýnda belirtmiþtir.

A-Franchisor firma öncelikle mal ve hizmetini satmaya çalýþmalýdýr.

Bazý firmalar öncelikle franchise satmayý tercih ederler. Kýsa vadede hýzla satýlan dükkanlardan gelen para, uzun vadede
dükkanlarýn gelirinden alýnacak yüzdelerden daha cazip olabilir. Bu durumda franchisee kendini kýsa süre sonra yalnýz bulabilir
Ülkemize baþlangýçta dünyanýn en tanýnmýþ ve güvenilir zincirleri geldi. Bunlarýn oluþturduðu pembe tablo yatýrýmcýyý yanýltm
ülkelerde olduðu gibi hýzla Franchisee'ler oluþturup sonra ortadan kaybolan zincirler bizde de türeyebilir. Franchisee adayý bu
noktayý iyi deðerlendirmelidir.

B-Franchisor firma pazarlama kanalý olarak öncelikle Franchisee'lerini kullanmalýdýr.

Satýþýnýn çoðunu kendi dükkanlarýnda yapan ve malýný, kitler, katalog, tv gibi deðiþik kanallardan pazarlayan franchisorlar terc
edilmelidir. Franchisor pazarlamada Franchisee'ye muhtaç durumda ise daha iyi iliþkilerin kurulmasý doðaldýr.

C-Üretilen mal veya hizmetin hazýr bir pazarý olmalýdýr.

Pazarý doymuþ bir ürün veya baðýmsýz iþletmelerden alýnmaya alýþýlmýþ bir hizmet söz konusu ise zincirin halkasý olmak, bek
verimi getirmeyebilir. Örneðin, sýcak bir lokanta veya otel atmosferi ancak tanýdýðýnýz bir kiþinin iþlettiði küçük bir yerde bulunur
iþletmeye girdiðinizde ister istemez birbirinin ayný "Kiþiliksizleþtirilmiþ" bir ortam bulursunuz.

D-Marka iyi bilinmeli ve tanýnmalýdýr.

Yatýrýmcýyý franchise almaya yönlendiren en önemli etken markadýr. Markanýn hangi kesimlerce, nasýl bilindiði üzerinde
durulmalýdýr. Deðiþik tüketici gruplarýnýn görüþleri alýnmadan franchise almaya karar verilmemelidir.

E-Franchisor firma yeterli eðitim, sürekli destek ve etkili bir pazarlama sunabilmelidir.

http://www.franchisedunyasi.com Joomla TR! Oluþturma: 26 March, 2010, 09:51

 UFRAD Turkish Franchise Association

F-Franchisor firmanýn Franchisee'leri ile iliþkiler iyi olmalýdýr.

Sistemin iþleyiþi, eðitimin yeterliliði açýsýndan Franchisor'ýn bilgisi sorgulanmalýdýr. Franchisor aleyhine açýlmýþ dava olup olm
gerekçeleri ve sonuçlarý öðrenilmelidir.

G- Franchisee veya Franchisor tarafýndan iþletilen dükkanlarýn satýþ ve maliyetlerinin detaylarý açýklýkla verilmelidir. 8.Franchi
ve Franchisor'ýn Yükümlülükleri nelerdir? A- Franchisor' ýn yükümlülükleri nelerdir?

Franchisor aþaðýdaki þartlarý yerine getirmelidir:

o Bir iþ sistemini franchise zinciri haline getirmeden önce, makul bir süre boyunca ve en azýndan bir örnek iþletmede baþarýyla
yürütmelidir.
o Zincirin isim, marka ve diðer ayýrt edici özelliklerin sahibi olmalý veya yasal olarak kullaným hakkýna sahip olmalýdýr.
o Anlaþma süresince bireysel Franchisee'ye baþlangýçtaki eðitimi ve sürekli ticari veya teknik desteði verebilmelidir.

B- Bireysel Franchisee'nin yükümlülükleri nelerdir?

Bireysel franchisee aþaðýdaki þartlarý yerine getirmelidir:

- Franchise iþletmesinin geliþmesi ve franchise sisteminin ortak kimliði ve saygýnlýðýnýn korunmasý için azami gayreti gösterme

- Franchisor'ýn verimli yönetimi için, Franchisee performansýnýn ve mali durumunun belirlenmesini kolaylaþtýracak iþletme
bilgilerini vermelidir. Franchisor'ýn talebi üzerine Franchisor' ýn ve/veya temsilcinin bireysel franchisee'nin iþletme kayýtlarýnda
makul zamanlarda çalýþmasýna izin verilmelidir.

C- Her iki tarafýn sürekli yükümlülükleri nelerdir?

Taraflar birbirleriyle iliþkilerinde dürüst davranmalýdýrlar. Franchisor anlaþmanýn her ihlalinde, bireysel franchisee'sini yazýlý ola
ikaz etmeli ve kusurun giderilmesi için makul süre tanýmalýdýr. Taraflar þikayet, tasa ve anlaþmazlýklarýný samimi ve iyi niyetle,
ve makul doðrudan temas ve müzakere ile çözmelidir.

D- Franchise Bedeli "Franchisee Fee"nin ödeme þekilleri nelerdir?

Franchisee'nin kullanma hakkýný aldýðý marka ve sistem için, Franchisor' a yapacaðý ödemeler çeþitli þekillerde olabilir.

- Sözleþmenin akdi ile yapýlan toplu ödeme (ön ödeme/ Lump Surn Fees)
- Devamlý ve belli dönemler halinde yapýlan ödemeler (Royalty)
Royalty ödemeleri genellikle brüt ciro üzerinden hesaplanýr ve cironun bir oraný þeklinde saptanýr. Nadiren aylýk maktu ücretler
halinde de belirlenebilir. Franchisor verdiði destek hizmetleri için ek ödemeler isteyebilir. Bu ödeme franchisor'un verdiði
hizmetler dolayýsýyla yaptýðý masraflarýn karþýlanmasýna yöneliktir. Ödemelerin ne þekilde yapýlacaðý (nakit, açýk hesap, akre
ödemeler vs.) da sözleþmenin bu baþlýðý altýnda düzenlenir. 9- Franchise Bedeli "Franchisee Fee"nin ödeme þekilleri nelerdir

Franchisee'nin kullanma hakkýný aldýðý marka ve sistem için, Franchisor' a yapacaðý ödemeler çeþitli þekillerde olabilir. o Sözle
akdi ile yapýlan toplu ödeme (ön ödeme/ Lump Surn Fees) o Devamlý ve belli dönemler halinde yapýlan ödemeler (Royalty)
Royalty ödemeleri genellikle brüt ciro üzerinden hesaplanýr ve cironun bir oraný þeklinde saptanýr. Nadiren aylýk maktu ücretler
halinde de belirlenebilir. Franchisor verdiði destek hizmetleri için ek ödemeler isteyebilir. Bu ödeme franchisor'un verdiði
hizmetler dolayýsýyla yaptýðý masraflarýn karþýlanmasýna yöneliktir. Ödemelerin ne þekilde yapýlacaðý (nakit, açýk hesap, akre
ödemeler vs.) da sözleþmenin bu baþlýðý altýnda düzenlenir. 10- Franchising sisteminin uygulama aþamalarý nasýl gerçekleþm

Franchisor firma öncellikle franchisee'ye bir tanýtým dosyasý hazýrlamalýdýr. Bu tanýtým dosyasý ana firma ile ilgili bilgi paketind
ve formdan oluþur. Bu bilgi paketi ile ilgili kiþisel ve mali bilgileri içerir. Ayrýca Franchisor'ýn Franchisee'ye vermekle yükümlü oldu
3 adet el kitabý vardýr. Bunlardan birincisi, ana þirket içi operasyonu anlatan kitap; 2.si, franchisee'nin uymasý zorunlu olduðu
kurallarý içeren franchisee þirket içi operasyon kitabý ve son olarak ta franchisee'ye nasýl iþleteceðine dair tüm bilgileri içeren iþl
bilgileridir. Bu iþletme kitabý ile birlikte Know-How'da verilmektedir. Franchisee, franchisor'ý seçerken çok dikkatli olmalýdýr.
Kiþisel ve mali açýdan iyi analiz etmelidir. Ayný zamanda Franchisor'da Franchisee için ayný araþtýrmayý yapar. Karþýlýklý olara
tanýma aþamasý tamamlandýktan sonra franchisor ile franchisee görüþmelere baþlarlar. Faaliyet Bölgesi belirlenir. Belirlenen
faaliyet bölgesi göz önünde bulundurularak fizibilite çalýþmasý yapýlýr. Bu fizibilite çalýþmasýnda gerekli sermaye, ödeme koþull
ne kadar sürede geri amorti edeceði belirtilir ve bu fizibilite çalýþmasý franchisee'nin önüne konur. Bu fizibilite çalýþmasýnýn son
franchisee için karar aþamasýdýr. Franchisee karar verdikten sonra sözleþme imzalanýr. Bu sözleþme çok detaylý ve her hususu
kapsayacak þekilde olmalýdýr. Sözleþmenin imzalanmasý ile birlikte franchisee'nin ödemeleri de baþlamalýdýr. Ödeme planý sö
ekibine verilmekte ve ödeme planý her firma bazýnda deðiþmektedir. Bu anlaþmalardan sonra franchisee'nin birim hazýrlýðý baþ
Bu birim hazýrlýðý maðazanýn dekorasyonunu, franchisee'nin ve elemanlarýnýn eðitimini içermektedir. Bazý franchisorlar birim h
üstlenerek anahtar teslimi her þeyi hazýrlamaktadýrlar. Anahtar teslim hazýrlýðýn avantajý maliyetleri minimize edecek þekilde a
firmanýn hazýrlýklarý yapmasý ve franchisee'ye yol göstermelidir. Hazýrlýklar bittikten sonra franchisee iþe baþlar. Bu baþlangýç
süresince franchisee'ye yardýmcý olmak amacýyla franchisor firmadan bir destek elemaný franchisee'nin yanýnda olur.

http://www.franchisedunyasi.com Joomla TR! Oluþturma: 26 March, 2010, 09:51