AKAUNTABILITI

DALAM PENGURUSAN
KEWANGAN

1.
2.
3.

4.
5.
6.

7.

KONSEP DAN DEFINASI

SYARAT-SYARAT AKAUNTABILITI
OBJEKTIF AKAUNTABILITI
JENIS-JENIS AKAUNTABILITI
PERUNTUKAN UNDANG-UNDANG
MODEL AKAUNTABILITI
CONTOH-CONTOH / ISU AKAUNTABILITI

KEBERTANGGUNGJAWABAN
( Kamus Istilah
Pentadbiran Perniagaan Pengajian Tinggi - DBP)
BERTANGGUNG JAWAB KEPADA SESEORANG
MENGENAI SESUATU (Kamus Dwi Bahasa - DBP)
RESPOSIBLE, LIABLE OR EXPLAINABLE (Websters
New World Dictionary)
THE LIABILITY TO GIVE ACCOUNT FOR SOMETHING
TO SOMEBODY (The Chambers 20th Century
Dictionary)

. Samb.
AKAUNTABILITI IALAH OBLIGASI
SESEORANG UNTUK MEMBERI JAWAPAN
DAN PENJELASAN MENGENAI TINDAKAN
DAN PRESTASINYA KEPADA PIHAK YANG
BERHAK UNTUK MENDAPATKAN JAWAPAN
DAN PENJELASAN TERSEBUT...
Tan Sri Ahmad Sarji, Bekas KSN

 AMALAN ETIKA DAN NILAI-NILAI MURNI

(NILAI TERAS DAN NILAI KEMBANGAN)
TADBIR
URUS
GOVERNANCE)

YANG

BAIK

(GOOD

MEMATUHI SEMUA UNDANG-UNDANG DAN

PERATURAN KEWANGAN
MENGGUNAKAN
SUMBER-SUMBER
DENGAN CEKAP DAN BERKESAN

. Samb.

MELALUI PERWAKILAN KUASA

PERLU MELAPORKAN BALIK KEPADA PIHAK

YANG MEWAKILKAN KUASA PERLAKSANAAN
TUGAS
YANG
TELAH
DIPERTANGGUNGJAWABKAN.

ETIKA DAN NILAI

1.
2.
3.
4.
5.
6.

TERAS
Benar
Amanah
Telus
Bijaksana
Bersyukur
Adil

1.
2.
4.
5.
6.
7.

KEMBANGAN
Berdisiplin
Bekerjasama
Taat setia
Komitmen
Berakhlak
Profesional

Benteng Ketahanan Individu

PERLEMBAGAAN MALAYSIA

SISTEM PENGURUSAN KEWANGAN SAMA ADA DI

PERINGKAT KERAJAAN NEGERI ATAU PERSEKUTUAN
ADALAH BERLANDASKAN PERUNTUKAN DALAM
PERLEMBAGAAN

TIADA CUKAI BOLEH DIKUTIP ATAU BAYARAN

DIBUAT MELAINKAN MELALUI UNDANG-UNDANG
YANG DILULUSKAN OLEH PARLIMEN ATAU DEWAN
UNDANGAN NEGERI

FUNGSI KUMPULAN WANG YANG DISATUKAN,

KECUALI KUTIPAN KUTIPAN ZAKAT, FITRAH DAN
BAITULMAL.

PERLEMBAGAAN MALAYSIA

KERAJAAN PERSEKUTUAN TIDAK DIBENARKAN

MEMINJAM WANG KECUALI SELEPAS MENDAPAT
KEBENARAN DARI PARLIMEN

KERAJAAN NEGERI TIDAK DIBENARKAN MENDAPAT

PINJAMAN KECUALI DARI KERAJAAN PERSEKUTUAN
ATAU SELEPAS MENDAPAT KEBENARAN DARI

KERAJAAN PERSEKUTUAN

TIGA PERINGKAT UTAMA AKAUNTIBILITI

KAWALAN PARLIMEN

PARLIMEN

- JAWATANKUASA KIRA-KIRA
AWAM
- KETUA AUDIT NEGARA
KAWALAN PERBENDAHARAAN
KAWALAN KEMENTERIAN

AKAUNTABILITI AWAM KERAJAAN PERSEKUTUAN

J/K Kira-kira
Wang Negara

Jawapan
Kepada
Laporan
Audit

Parlimen

Laporan
Audit

Akaun Awam
Telah
Diaudit

Akaun Awam
Ketua
Audit Negara

Belanjawan

Waran Am
Jabatan
Akauntan
Negara

Belanjawan
Perbendaharaan

Call
Circular

Laporan
Audit

Data urusniaga Harian

Kementerian/
Jabatan

Waran &
Sub Waran
Pusat
Tanggungjawab
Perbelanjaan
/Hasil

Pejabat
Perakaunan

MODEL AKAUNTABILITI PERKHIDMATAN AWAM

Parlimen

Ketua Audit
Negara

Akauntan
Negara/ Ketua
Exsekutif

Perbendaharaan

Agensi
Penyelarasan

MODEL AKAUNTABILITI PEGAWAI AWAM

PENGURUSAN PERINGKAT ATASAN
(Upper Level of Management)

Kuasa yang diserahkan

melalui perjanjian program

Akauntabiliti melalui
laporan-laporan

PENGURUSAN PERINGKAT BAWAHAN

(Lower Level of Management)

AKTA TATACARA KEWANGAN 1952 (Pindaan 1972)

ARAHAN PERBENDAHARAAN (AP53)

PERLANTIKAN PEGAWAI PENGAWAL

Pegawai yang boleh dilantik atas nama
jawatannya oleh Menteri/Menteri Besar/Ketua
Menteri mengikut tiap-tiap maksud perbelanjaan
yang diperuntukkan di dalam anggaran
perbelanjaan tahunan yang dibentangkan di
hadapan Badan Perundangan menurut Perkara
99 Perlembagaan Persekutuan /Perlembagaan
Negeri.
[Sek. 151(1) dan (5) Akta Prosedur Kewangan
(APK)]

TANGGUNGJAWAB PEGAWAI PENGAWAL

Tertakluk kepada apa-apa arahan yang diberi oleh pihak

berkuasa kewangan, untuk:
-Mengawal perbelanjaan yang dibenarkan di bawah maksud
perbelanjaan yang dibenarkan,
Menjadi Ketua Pegawai Perakaunan mengenai:
-semua wang awam yang dipungut,diterima atau dibelanjakan,
dan
- semua stor awam yang telah diterima, dipegang atau
dilupuskan, oleh atau kerana jabatan atau perkhidmatan yang
maksud perbelanjaannya diperuntukkan.
[Sek. 15A(1) APK].

TANGGUNGJAWAB PEGAWAI PENGAWAL

-Menetapkan orang yang menguruskan wang awam atau barangbarang awam adalah seorang pegawai perakaunan dan boleh
terpakai bagi Ketua Jabatan atau bagi pegawai bawahannya yang
paling rendah
(AP 9).
Pegawai Pengawal boleh menetapkan had kuasa dan tugas yang
diberi atau dikenakan ke atasnya boleh dijalankan atau dilaksanakan
bagi pihaknya oleh mana-mana pegawai perakaunan di bawah
kawalannya, dan memberi arahan-arahan tertentu sebagaimana yang
perlu untuk menjamin perjalanan atau perlaksanaan sempurna
kuasa dan tugas-tugasnya.
[ Sek. 15(2)APK ]

TERIMAAN
Pegawai Pengawal bertanggungjawab mengawal terimaan dan
menyimpan wang awam [ AP53 ]:
-Memungut dengan sewajarnya segala wang awam yang
patut diterima oleh atau di bawah arahannya
-Menyimpan dengan selamat serta bertanggungjawab
sekiranya akaun di bawah kuasa mereka didapati tidak
betul
-Perwakilan kewajipan ini hendaklah dibuat dengan arahan
bertulis. Semua pemungut berkewajipan memastikan
bahawa semua akaun mereka adalah betul [ AP80b ]
-Kebenaran bertulis untuk menerima wang [ AP69 ]

PERAKAUNAN
Pegawai Pengawal bertanggungjawab atas betulnya semua
perbelanjaan yang dilakukan
[ AP 92a(i) ]
Pegawai Pengawal hendaklah mengemukakan laporan
perbelanjaan berkala kepada Bahagian Kewangan mengikut
format yang diperlukan untuk dikemukakan kepada
Perbendaharaan
[ AP 92a(ii) ]
Pegawai Pengawal hendaklah menyelenggarakan buku vot
[ AP 95a ]
Penyata penyesuaian buku vot perlu disediakan pada tiaptiap bulan seperti yang ditetapkan dalam Pekeliling
Perbendaharaan Bilangan 8 Tahun 1987.

. Samb.
SETAKAT
MANA
KEWAJIPAN
DIWAKILKAN
DIDALAM JABATAN ATAU PEJABAT HENDAKLAH
DINYATAKAN
DENGAN
ARAHAN
BERTULIS.
SESEORANG PEGAWAI TIDAKLAH MELEPASKAN
DIRINYA DARIPADA TANGGUNGJAWAB AMNYA
DENGAN
MEWAKILKAN
PERLAKSANAAN
KEWAJIPANNYA KEPADA PEGAWAI BAWAHANNYA.

1. Audit Kewangan
2. Audit Pengurusan

PUNCA-PUNCA KELEMAHAN
Kurang Pematuhan Kepada Peraturan dan Arahan;

Kurang Kemahiran;
Penempatan Kakitangan Tidak Ikut Kepakaran;
Tiada Bimbingan dan Tunjuk Ajar;

Tiada Tindakan Tatatertib dan Surcaj;

Undang-Undang dan Peraturan Yang Kabur.

23

INSTITUT INTEGRITI MALAYSIA 24

INSTITUT INTEGRITI MALAYSIA 25

LATARBELAKANG PENGUBALAN PIN

INSTITUT INTEGRITI MALAYSIA 26

INSTITUT INTEGRITI MALAYSIA 27

INSTITUT INTEGRITI MALAYSIA 28

CONTOH:

KEMENTERIAN BELIA DAN SUKAN PERALATAN LATIHAN DI INSTITUT

KEMAHIRAN BELIA NEGARA MIRI, BACHOK, KUALA PERLIS & CHEMBONG

(Negeri Sembilan)
Membeli 64 kereta terpakai Honda Civic ,
Toyota Corola, Proton Wira & Iswara
berharga RM 4.5 juta untuk jurusan
ketuk mengetuk & semburan cat. Nilai pasaran
hanya RM2.5 juta. IKBN Miri menggunakan Honda
untuk kegunaan kakitangan manakala yang lain
kereta ini disimpan di stor.

4 Jentera Scraper (Jentolak ) dibeli

pada tahun 2003 dengan harga RM11.4

juta untuk jurusan Mekanik Jentera
Berat tetapi tidak diguna kerana tiada
keperluan.
INSTITUT INTEGRITI MALAYSIA 29

 Lawatan Audit ke Makmal SK Kepayan, Kota Kinabalu Peralatan komputer

dan ICT yang telah dibeli 3 tahun lepas tidak diguna/agihkan tetapi masih di
dalam kotak
Keadaan ni berlaku kerana 99% (298/300) makmal komputer yang dibina
gagal disiapkan dan diserahkan dalam tempoh yang ditetapkan
Sebahagian Peralatan ICT telah tidak dapat digunakan kerana rosak, dimakan
anai-anai dan melewati tempoh jaminan

Rumah Sampah Kluang, Johor

(2.25m2) RM11,410.00

Rumah Sampah Kg. Air Ganda, Grik (9m2)

RM23,000.00

Rumah Sampah Kota Bahru, Kelantan (5.76m2)

RM4,625.00

. Samb.
Kelemahan Pengurusan Kewangan

Kurang penyeliaan dan pengawasan dalam perkara

berikut:

menyemak dan mengesahkan rekod perbelanjaan;

kegagalan memungut hasil;
kesalahan dalam mengakaun kutipan hasil dan
perbelanjaan;
kegagalan mematuhi undang-undang dan peraturan
berkaitan pengurusan tabung dan akaun amanah.
J/K Pengurusan kewangan dan Akaun tidak bersidang
mengikut tempoh

KESIMPULAN
Akauntabiliti

Menjadi tanggungjawab setiap pegawai awam.

Memastikan setiap tugas dilaksanakan mengikut
undang-undang dan peraturan.

Mengambil kira BPR dan keperluan persekitaran

Keperluan Latihan

. Samb.

Barang siapa mengerjakan kebaikan, meskipun

seberat zarah, akan dilihatnya balasan kebaikan itu.
Barang siapa mengerjakan kejahatan, meskipun
sebesar zarah, akan dilihatnya balasan kejahatan itu
(Surah Al-Zalzalah 99:7-8)

SEKIAN
TERIMA KASIH
Q