Safsata Kılavuzu

Dnmenin, akl yrtmenin metot olarak renilebilir olduuna dikkat
ekmek iin bu kitap, yazar Alev Alatlnn, internette kurduu tartma

ortam alevalatli@egroups.com adresinde buluan katlmclarn ortak
abalaryla hazrland ve ayn duyguyla basmndan 4 sene geince kitabn
internet ortamna tanmasna karar verildi. Bu kitapta daha ok serbest
safsatalar (informal fallacies) gruplara ayrlarak alt balklar halinde
incelendi.Burada dnmenin yanl akl yrtmelerle ortaya konmasndaki
hatalar incelendi.
Web sayfasna [ http://www.safsatakilavuzu.com/ ] hem tr hem de
rnek olarak yeni safsata rneklerinin ilave edilmesi dnlmektedir. Eer
sizin de nerileriniz ve eletirileriniz varsa safsatakilavuzu@yahoo.com
adresine gnderebilirsiniz.
Yaynlanma tarihi:
1 Nisan 2005
Gncellenme tarihi : 2 Aralk 2005
PDF haline getirerek dzenleyen: hyperpostulate.
Ana Giri Safsata

Sayfa
veTrleri
SafsataTrlerive SafsataTrlerive
Gncelrnekler1 Gncelrnekler2
SafsataTrlerive
Gncelrnekler3
Alternatif Hazrlk
nsz
Yaz malar
KOORD NATRNnsz
Yazar Alev Alatlnn, internette kendi adn ta yan bir tart ma ortam, yani
alevalatli@egroups.com adresli eposta grubunu kurmasnn zerinden iki aylk bir sre
gemi ti ki, grup yeleri arasnda tart malar, yanl anlamalar ve nyarglar nedeniyle
giderekverimsizle ti.Kar tgr leretrafndagrupla malarba lad.Sylenenlerleonlardan
anla lanlararasndagiderekbiruurumolu uyordu.Tart malar,neredeyse,sylenenlere
deil,syleyenlerekar olma eklindesrdrlyorduvedolaysylasalklbird nce
al veri igerekle emiyordu.Nesyleyensylediinianlatabiliyor,nedeokuyansyleneni
anlyordu. Tam bu srada, eposta grubunun posta kutularna Alev Alatlnn eksikli ve
mahzunkonulumektubud t:
Bu duyguyu tanyacaksnz: Siyaset Meydann ya da benzer bir program seyrettikten,
basnda bir haber okuduktan ya da politikaclarn, rnein nkleer santral, rnein enflasyon,
konularndaki konu malarn dinledikten sonra insann iinde kalan duygu. Argmanlarn sonusuz,
sorularncevapsz,hkmlerinhavadakaldduygusu.Tuhafbirumarszlkduygusu.Umarsz,nk
meselenin bir de (yllar yl susturulmu insanlarn doal kar lanmas gereken tepkisi olsa gerek)
sylenenemuhalefetetmenindemokratikkonu mahakknihlalanlamnageliyorolmasgibiyaygn
biranlay var.Vardnsonucadeil,sonucavar eklinekar ymal kolduumuzbirmurakabe
mekanizmas deil. Korkarm, akl yrtmenin, muhakemenin, bir takm kurallar olduuna, bu
kurallarnmatematikkurallarnabenzediinearkada lariknaedemedim.Naslki,matematikkurallarna
uymayan bir matematiki d nlemez, mantk kurallarna uymayan bir iddia/bir argman sahibi de
d nlemezbuhususuaklamaktadayetersizkaldm,besbelli.
Alev Alatl, daha sonra, hatal akl yrtmenin tart malar geersiz, tutars z baz
sonulara gtrdne i aret etti. Hatal karmlar sonucu ortaya kan sonulara bo ,
temelsiz,aslszszlerinBatd ncednyasndaFallacy,safsataolaraknitelendirildiine
ve d landna dikkat ekerek, bu konuda yaplm bir sitenin grup iinde incelenmesini
nerdi.
Bir sre sonra grup, bu sitedeki safsatalar Trkeye evirmeye karar verdi. O
gnlerdeCahitAknnyapti blmyle,adgeensitedeki38safsata,SinanCanan,ve
Ay e ule Eriok ve Aylin zden ktem tarafndan Trkeye evrildi. Hulusi nar,
Mehmet Slk, Mehmet Yasak, Bar Poyrazolu, Gnl Demez, Fatma Kl, M. Akn
Ylmaz'nkatklarylaortayakanprojeyiMehmetSaymKaracandzenledivebazgncel
rnekler ekledi. Proje bu haliyle Alev Alatlnn web sitesine kondu (www.alevalatli.com).
Daha sonra Nurcan Karacan, internetteki, safsata ile ilgili btn web sitelerini tarayarak,
yaygn safsata trlerini belirledi, mevcut al maya yeni safsata trlerini ekledi, ve bu
safsatalar, anlamay kolayla tracak ekilde, st ba lklar halinde gruplandrd. nceleme
a amas,konuylailgilikitaplardakapsayarakgeni letildi.
M.Akn Ylmaz, Mehmet Yasak, Ay e ule Eriok, Taner Akba , Mehmet Saym
Karacan,Bar Poyrazolu,NurcanKaracan,YoncaHancolu,HakanErdil,KorayAydnve
EminGrbztarafndangrubagnderilenrneksafsatalar,MehmetSaymKaracan,Bar
Poyrazolu ve Taner Akba tarafndan, grupta yaplan tart malar da dikkate alnarak,
trlerine gre dzenlendi, bu dzenlemeyle ilgili aklamalar yapld. Mehmet Saym
Karacantarafndan metne e itli karikatrler yerle tirildi. Son olarak, ortaya kan metin,
CahitAknveAlevAlatltarafndangzdengeirilerekelinizdekikitabnieriineula ld.
Kitaptayerverilenmetinler,herkesin ula abilecei kaynaklardan, toplumun her
kesiminden insanlarn okuduu yaynlardan seilmeye al ld. Ortak zellikleri, gncel
safsatalara iyi rnekler iermeleridir. Zaten ama, herhangi bir ki inin yazarln ya da
ki iliiniyermekdeil,meseleninegrubumuzunyelerivebukitapnokurlartarafndan
daha iyi anla lmasn salamaktr. leriki sayfalarda greceiniz zere bazen bir metin
birden fazla safsata tr de ierebilmektedir. Byle durumlarda saptanan rnekleri
ncelikle en iyi temsil ettikleri d nlen safsata tr kategorisine yerle tirildi. Bazen de
aynmetinbirdenfazlasafsataba laltndaincelendi.
Sonolarak,bual mannherkesinaynd ncedebirle mesinisalamakgibibiramac
olmadn vurgulayalm. Hedefimiz, hem kendi sylediimiz szlerdeki trl mantk
hatalarn, hem de ba kalarnn sylediklerini hatasz anlama yetimizi geli tirmek, deyi
yerindeyse, dolduru a gelmekten korunmaktr. Bylece zellikle de sanal ileti im
ortamlarnvedetart maortamlarnverimsizklannedenlerinortadankalkmasnakatkda
bulunmayumuyoruz.
MehmetSay mKARACAN
4Aevresi,Safsataal maGrubuKoordinatr
Ana nszSafsatave SafsataTrlerive

Sayfa
Trleri
Gncelrnekler1
SafsataTrlerive
Gncelrnekler2
SafsataTrlerive
Gncelrnekler3
Alternatif Hazrlk
nsz
Yaz malar
GR
Kendid ncelerimizigeerliolarakifadeetmemizi,ba kalarnnd ncelerini
isedoruanlamamamzsalayan,aklyrtme,muhakeme,d nme,ispatvekarm
yapmametodunamant kdiyoruz.Mantkhatalaryadabirdierdeyi lehatalkarmlar
sonucuortayakanbo ,temelsiz,aslszahkmaisesafsata.Safsatalar,insanlararas
ileti iminnndekiennemliengellerite kilediyorlar.
D nrkenyadakonu urken,acelekararvermek,nyargldavranmak,
syleyeceklerimiziyeterincetartmadansylemek,okgenelifadelerkullanmak,yeterince
bilgisahibiolmadmzkonulardaba kalarnaahkmkesmek,nlki ilerinszlerini
kendiiddialarmzndoruluunukantlamakamacylakullanmak,fikrimizikabulettirmek
iinkar mzdakinia alamak,baskaltnaalmak,statmzveyapoplaritemiziileri
srmek,birba kasnnfikrinilaykylaanlamadansavunmayagemekveyasaldrmak...
Budavran larmz,tart malarmzyetersiz,tutarszsonularayanisafsatalaragtrr
veileti imortamnekilmezhalegetirir.
BAZITEMELKAVRAMLAR
MANTIKNEDR?
Meraklsna:(ngizcelogic),
[Latincelogic],
{Osmanlcamizanlakl}
Gnlkhayattaoksaydaiddiaveyaahkm(hkmnoulu)duyarveyaokuruz.
Ancakbunlarnoumantkrgsndenyoksunolduuiinhemiddiasahiplerinin
meramnanlatmaktanuzaktrlar,hemdemuhataplarnyokyereyanl anlamalara,
hattafkeyesrklerler.Zamanzamankavgalaranedenolduklarbileolur.Birinsann,
gnlkhayatndaba kalarylaileti imisrasndaokuduklarndanyadadinlediklerinden
dorusonularkarmakiin,mantkbilimiuzmanolmasgerekmezelbetteamageerli
birargmanolu turmak,meramndahaanla lrklmakiinazdaolsamantkbilgisi
arttr.Hemenbelirtelimki,hatalkarsamaherzamanbilgisizlikyadadikkatsizlik
sonucudaolu maz.nsanlar,kar larndakileriyanltmakiinkonu malarndaveya
yazlarndabilerekisteyerekhatalkarsamayapabilirler..Meramlarnnetolarak
anlatmaktankandklarzamanlardadahatalkarmlaraba vurabilirler.Byle
durumlarda,doruvegeerliaklyrtmekurallarnntmolarakadlandrlanmantk,
yazlveyaszlifadeleridorudeerlendirmemizi,nutuklar,sylemler,metinler
hakkndadoruyarglaravarmamzsalar.
Aklyrtme,muhakeme,d nme,ispatvekarmyapmabilimidir,mantk.
Birargmanngeerliolupolmadnsaptayabilmekiinbazkavramlarnbilinmesi
gerekmektedir,a adabunlarsralyoruz.
nerme
Meraklsna:(ng.proposition),
[Lat.propsito],
{Osm.kaziye}
Trkeninszdizimineuygunolarakifadeedilenhkmcmlelerine,nermead
verilir.nerme,birsaptamann,birverinin,biryargnnyadainancnTrkdilinin
kurallarnauygunolarakifadesidir.A adakicmlelerdenilkidorunermeye,ikincisi
iseyanl nermeyernekolarakverilmi tir:
Ankara,Trkiyeninba kentidir.
AlevAlatlnnsonkitabolanSchrdingerinKedisikedilerindavran larndanyola
kanbirromandr.
Bircmleyiolu turankelimelerinsadeceyerleridei tirilerekeldeedilenyenibircmle,
aynanlamveriyorsa,farklbirnermeolarakkabuledilemez.A adakiikicmle,ayn
nermeninikifarkl ekildeifadesidir
Burada,ikidenbykiftsaylarbulunmaktadr.
kidenbykiftsaylar,buradabulunmaktadr
Argman
Meraklsna:(ng.argument),
[Lat.argumentum],
Biriddiay,birtezi,birgr desteklemek,dorulamakveyaglendirmek
amacyla,biryadadahafazlasaydanclyadakabuldenbellibirsonucunkarsand
kantlamatarzyadaformunaargmandenir.
Birargmangeerliyadageersizolabilir,glyadazayfolabiliramabir
argmannkesinolarakdoruyadayanl olduusylenemez.Argmanlarn,ancak
bile enlerininyanincllerinin,karmnnyadasonucununayrayrdoruveyayanl
olduundanbahsedilebilir.nkargman,birnermeveyabirgr ilerisrmek
iinolu turulanbirbirinebalbirdiziifadeolaraktanmlanmaktadr.
A adabirargmanrneiverilmi tir
Evreninbirba langcvardr.(ncl)
Herba langbirolaydr.(ncl)
Herolaynbirsebebivardr.(ncl)
Evreninba langcbirolaydr.(karm)
Evreninolu umununbirsebebivardr.(sonu)
Birargmannbile eniolur:nclleri(premises),karm(deduction)vesonucu(conclusion).
imdibubile enlerigzdengeirelim.
ncl
Meraklsna:( ng.Premise),
{Osmn.mebdeden(temel,esas)mukaddem}
Aklyrtmeyibellibirsonucaula trmadatemelalnanveyabirkarmiinesas
alnannermeyencladverilir.Birargmannsonucavarabilmekiin,genellikle
birdenoknclegereksinimiolur.Bunermelerin,argmannsonucunamantk
kurallarnauygunolarakvarlmasnsalayacakaklktaolmasistenirnk,nclleri
ifadeetmedekiba arszlk,argmannku kuilekar lanmasnanedenolurvekabul
edilmesinigle tirir.teyandan,birargmandanclgrevigrenbirnerme,bir
ba kaargmandasonuyerinegeebilir.
karm
Meraklsna:( ng.Deduction)
Doruolduukabuledilenncllerdeneldeedilensonutur.Birveyadaha
okifade,hkmyadanermedenba kabirifadehkmyadanermeninkarsanmas
i leminekarmdenir.karmtekbirnclleolabileceigibibirdenfazlancllede
olabilir.
A adakirnekteolduugibi,tekbirncldensonucagidilenyanibirnclvebir
sonunermesindenolu andorudankarmdenir.
Sukaynadndascakl100dereceyibulur.
Kaynayansuyagirenelyanar.
Enazikinclvebirsonunermesindenkurulanyanienaznermedenolu ana
ise,dolaylkarm.
Tenceredekisukaynam tr.
Tenceredekisuyaelinisokarsanyanarsn.
karmdabulunmakiinkabuledilmi birveyadahafazlanclgerekir.Yukarda
belirttiimizgibibirkarmyenibirnermeolu turmaktakullanlabilir.Argman
ilerledikekarmiingerekliifadesaysartar.
Tenceredekisukaynam tr.
Elinisokarsanyanarsn.
Kaynayansuyaelinisokmamalsn.
Vb.vb.
Vb.vb.Argmandahadauzayabilir.
Sonu
Meraklsna( ng.conclusion),
{Osm.matlup}
Sonu,birargmanolu turanncllerdendorubiraklyrtmeilekarsanan
vargdr.Varg,birargmannsonnermesidir,genelolarakohalde,yleyse,
sonuolarak,bundandolay,bunedenlegibibalalarlaba lar.Birargmandaki
sonkarmolarak,ispatlamayaal laniddiayierir.Yukardakikaynarsu
argmanndagrldgibi,birargmandakisonu(kaynayansuyasokulanelin
yanacaiddias)ba kabirargmanda(kaynayansuyaelinsokulmamasgerektii
iddias)nclolabilir.
karsama
Meraklsna:(ng.,inference),
[Lat.,illatio],
{Osm.istinta}
Bird ncedendierbird nceyegei .D ncedebirinantanyada
nermedendierbirinanyadanermeyegemek.karsama,tmdengelimselve
tmevar msalolmakzereikiyeayrlr.Tektekolgulardangenelbirsonucagitmeveya
gzlemlenen,ara trlanolaylararasndakurallaryadasistembulmayaal anakl
yrtmeyetmevarmsalkarsamadenir.Genelhallerdeneldeedilmi kuralve
sonularzelhallereyadarneklereuygulamak eklindeolu anaklyrtmetrneise
tmdengelimselkarsama.
Geerlilik&Geersizlik
Meraklsna:(ng.validity,invalidity),
{Osm.meriyet,malliyet]
Birargmandanclyadancllersonucukanlmazklyorsa,oargmann
geerliolduusylenir.Geerlilikkarmdanclleridoruklansebeplerinsonucuda
doruklmashalidir.
skambilbirdestekatileoynanr.
Birdestekadmzyok.
Ohaldeiskambiloynayamayz.
Ancak,mantktageerlilikiledorulukbirbirindenfarkl eylerdir.Doruluk
nermelerinieriiyleilgilidir(iskambilinbirdestektileoynanpoynanmamas),
geerlilikiseaklyrtmeninmantkkurallarnauygunolupolmadna(kadmzyoksa
iskambiloynayamayz).
Yukardakirnekteolduugibi,sonucunncllerdenkarldbirargman,geerli
olaraknitelenirken,sonucuncllerdenzorunluolarakkarlmayan,ncllerisonucu
desteklemeyenveyadorulamayankarmyadaargmangeersizolaraknitelenir.
rnektegrldgibincllertekertekerdoru,amakarmgeersizolduuiin
argmandageersizolabilir.
skambilbirdestekatileoynanr.
Annemkuafrdenhenzdnmedi.
Ohaldeiskambiloynayamayz.
Birdegncelrnekverelim.
Yenidnyaanlay ,yenideerleriyakalamaabasdiplomasidekibtnbuanlamsz
kurallarkaldrpbirtarafafrlatt.
Bugndnyannenglliderleriuluslararasbirsorunuzmekamacylagerektiinde
binlercekilometreuuyorlar,kckbirlkeninliderininayanagidipdildkyorlar.
HibiriBylebirdavran bizikltrdiyed nmyor.
Amabizi inznbiryanabraktk,sorunuSezerEcevitiaramal,hayrEcevitSezeri
aramalinatla masnaindirgedik.
(TufanTren,14.8.2000,Hrriyet)
YazarnbirincinclGenelle tirmeierdiinden,doruluutart maldr.
kincinclndekikklketanm,lkedenbeklenenlerindekckolmas
anlamnagelmez.EcevitveSezer,aynlkenininsanlardr.Trkiyeninzelindekibu
tart manninatla madolaysylazlmediihatalbirkarsamadr.
Yarg
Meraklsna:(ng.judgement),
{Osm.hkm}
Bircmleninyadanermenindorulukveyayanl lnbelirlemei lemineyarg
diyoruz.Yarg,aklmznbelirlibirieriiherhangibirkonudatasdikyadainkaretme
i lemidir.
AklYrtme
Meraklsna:(ng.reasoning),
{Osm.muhakeme}
D nceleribilinli,tutarlolarakvebellibiramalabirarayagetirmei lemi.nclolarakalnan
nermelerdenmantksalkarmkurallarnauygunolaraksonukarmai lemi.Zihnin,hazryada
verilenbazbilgiyadanermelerdenyolakarak,verilmeyenba kabir eyisonuolarak
kartmas.
TmdengelimselArgmanlar&TmevarmsalArgmanlar
karsamanntmdengelimselvetmevar msalolmakzereikiyeayrldn
grm tk.Aynayrmargmanlariindeszkonusudur.Tmdengelimli(deductive)
argmanlardagenelncllerdenzeledorugidilerekkesinbirsonucavarmak
hedeflenir.Sonucundoruolmasiinncllerindoruolmasgerekir.Ancak,bir
tmdengelimliargmanngeerliyadageersizolmasncllerinindoruyadayanl
olmalarndandahafarklbirdurumdur.
nclleriyanl olanbirtmdengelimselargman,sonucakarsama
kurallarnauygunolarakvarm sa,geerlisaylr.
Yanl veGeerliler,DoruveGeerlilerekar
Yanl veGeerlitmdengelimselargmantanmakiina adaverdiimiz u
rneebakalm:
Yanl veGeerli
Btninsanlarye ildir.(ncl)
Sokratbirinsandr.(ncl)
Sokratye ildir.(sonu)
Birincinclistisnaszherkesinyanl olduunubildiibirncldr.Bunaramen
argmangeerli,yanionclbalamndamantkszdeildir.Ancak,tmdengelimsel
argmanlardakullanlanncllerindoruyadayanl olduklarherzamanbukadarak
deildir.Gnlkhayattaouzamandoruluunubilmediimiz,eminolmadmz,yada
dpedzyalanolanpekokncldenyolakantmdengelimselargmanlarsrf
karsamakurallarnauygunolduklariinmantklgrnebilirler.Kendiegrubumuzda
kar la tmzYanl veGeerlibirrneeyerverelim:
TPAOkaytlarnagrebirmilyondolarlkchristmastreealnm .
Christmastreebirnoelssdr.
TPAOlkeninparasnkorkunbir ekildesavurmaktadr.(veya)
TPAObirilerinizenginetmektedir.
Tmdengelimliargmanlardasonucancllerdenyolakarakvarldnagre,
buradakimeselegeersizlikdeildir.Mesele,ikincinclndoruolmamasndan
kaynaklanmaktadr.Christmastreepetrolclktesondajaletininucunataklanparann
addr.Bununbyleolduunubilmiyorsanz,geerliolduukadaryanl olanbu
argmandanetkilenmenizkanlmazdr.
Geerliolduukadardadorubirtmdengelimselargmanrneia adaki
gibidir.
DoruveGeerli
Btninsanlarlmldr.(ncl)
Sokratbirinsandr.(ncl)
Sokratlmldr.(sonu)
Laf Ola Be i Gele

Sonucancllerdenyolakarakvarlamayan,sonucununnclleriylebalants
olmayantmdengelimselargmanlar,geersizdirler.Geersiztmdengelim
argmanlarlfolaberigeledediimiztrdeniddialardandr.MantktaBiimselSafsata
olaraksnflandrlrlar.
Btnkpeklermemelidir.
Hibirkedikpekdeildir.
Ohaldehibirkedimemelideildir.
Yoncannparasvarsa,ootomobilialr.
Yoncaootomobilialmad.
OhaldeYoncannparasyok.
teyandan,TmevarmsalArgmanlargzlemvedeneyleredayanr.Gzlemvedeneyselverilerden
yolaklarakgenelbirsonucavarlmayaal lr.Ancak,sonuTmdengelimArgmanlarndaolduu
gibikesindeildir,nkihtimaliyete/olasladayanmaktadr.ncllerindoruolduklarkabuledilirse,
sonucundadoruolduuvarsaylr.
Nezamankzlbirgnbatmgrsem,ertesignhavagzelolur.(ncl)
Bugnkzlbirgnbatmvar(ncl)
Ohaldeyarnhavaokgzelolacaktr.(sonu)
Trkiyedekikpeklerinousokakkpeidir.(ncl)
omarTrkiyedekibirkpektir.(ncl)
Ohaldeomarbirsokakkpeidir.(sonu)
Birdegncelrnek:
...Buradada,Amerika'dada... imdikpdaKatmanduedebiyatyapmalarnabiz
azmzlaglmeyiz.Helegnmzdebunahigerekyok,nkgenlikartkbolvekolay
uyu turucudabulabiliyor, ehirliveparalkesimitav anlargibihababamdaiftle ebiliyor...Yanibir
nevikkAmerikaoldukbile...Haa,sanayitoplumunungetirdiizelsorunlardanbunalmak
istiyorsanz,nceosanayiyikurundaskntsnondansonraya arsnz!
(EnginArd11102000Star)
Amerikadagenlikkolayveboluyu turucubulabilir.(ncl)
Amerikadagenliktav anlargibihababamiftle ebilir.(ncl)
Trkiyedede ehirliveparalkesimtav anlargibihababamiftle ebiliyor...(ncl)
Trkiyedede...genlikartkbolvekolayuyu turucudabulabiliyor,(ncl)
SONU:YanibirnevikkAmerikaoldukbile.
ehirliveparalgenlikTrkiyeyitemsiletmeyeceindenyaplankarmgeersizdir.
TmevarmArgmanlarndaistatikiverilerindoruluunemkazanr.Doru
verilerdenyanl sonukarmabirhatadrvestatistikselHatalarba lylaSerbest
Safsatalaraltndaincelenecektir.
ArgmanlarTanma
Argmanlarherzamanyukardakisrayizlemezler.Bazenncesonuverilir,
sonraispatlanmayaal lr.Bazargmanlardasonuvenclleribirbirindenayrmak
zordur.Bazendeifadelerargmanabenzer,fakatdeildir.rnein,
Eerncildoruise,sayamecnun,yadaTanrnnoluolmaldr.
Bubirargmandeilbir artcmlesidir.Buifadedesonucudestekleyecekbir
nclmevcutdeildir.Yada,
TanrseniyarattonedenleTanryakar grevleriniyapmalsn.
BuradakiTanryakar grevleriniyapmalsnifadesidebir artcmlesidir. art
cmlelerinermeolarakkabuledilmezler.
Arabamal madnkmotorundabirproblemvar.
Budabirargmandeilbiraklamadr.Buradaarabannniinal madizah
edilmektedir.Buifadegeerlibirargmana yledn trlebilir:
Arabamnmotorundabirsorunvar:nkal mad.
Ana nszGiri
Sayfa
SafsataTrlerive
Gncelrnekler1
SafsataTrlerive
Gncelrnekler2
SafsataTrlerive
Gncelrnekler3
Alternatif Hazrlk
nsz
Yaz malar
SAFSATA
Meraklsna:(
ng:Fallacy)
{OsmKyasbatl)
Bir d nceyi ortaya koyarken ya da anlamaya al rken yaplan yanl
karsamalarntamamnasafsatadenir.Safsatalar,ilkandageerliveiknaedicigibi
gzkenancakyakndanbakldndakendilerinieleverensahteargmanlardr.
Gnmz Trkesinde safsata kelimesi kusurlu akl yrtme anlamn
kaybetmi , yanl inan manasnda kullanlr olmu tur. Oysa, safsata, insann
muhakemeyetisinin yanl ynde kullanmdr ve ou kez nyarg, eksik bilgi, batl
inanlar,duygusallk,yersizgndermeler,acelecilik,zensizlik,genelleme,duygu
smrs,Trkeyiktkullanmagibisebeplerdenkaynaklanr.
Safsatalarbiimsel(formal,suri)yadaserbest(informal)olurlar
BiimselSafsatalar
Birargmannyapsndankaynaklanan,birargmanteknikolarakgeersizklan
hatalardr. Bir argmann teknik olarak geersiz olmas, sonucunun ncllerini
izlememesianlamndadr.Yukardadadeindiimizgibi,BiimselSafsatalardamesele,
sonucun doru veya yanl olmas deil, karsamann doru ncllere
dayanmamasdr. A adaki ilk rneimiz, Yanl ve Geersiz bir argman olarak,
Biimsel Safsatadr: nk, ilk ncl yanl tr ve bu yanl ncl Sokratn ye il
olmasgerektiigibilfolaberigelebirsonudourmu tur.
Bazinsanlarye ildir.
Sokratbirinsandr.
Sokratye ildir.
brtaraftan,ikincirnektevarlanSokratlmldrsonucu,doruduramabu
da tesadfen dorudur. Birinci ncln yanl olmas, bu argman da Doru ve

Geersiz,yaniBiimselSafsatasnfnakoyar.
Bazinsanlarlmldr.
Sokratbirinsandr.
Sokratlmldr.
Birkezdahavurgulayalm:Yukardakiargmanlardakarmlarngeersizolmalarnnnedeni
ncllerin birinin doru, dierinin yanl olmasndan kaynaklanmaktadr. Bu nedenle, sonu
tesadfendoruveyayanl olabilir.A adakirnektebiimselsafsatayinceleyelim.
ahsen ben, demokrasiyi bir trl sevemiyordum. nancmn demokrasiye ihtiya
duyacana inanmyordum. Demokrasi yokken, biz, ktaya 7 denize hkimdik. imdi
emperyalistlerinklesidurumunad m tk
(Hseyinzmez,9.10.2000,Akit)
Demokrasiyokken,biz,ktaya7denizehkimdik.(ncl)
imdiemperyalistlerinklesidurumunad m tk.(ncl)
Sonu:Demokrasi,lkeleriemperyalistlerinklesidurumunad rr..
Geerliamayanl
Ortaya konan ncllerden bu karm ve sonu geerli olmasna ramen ncllerin
yanl lnedeniyleyanl birargman.
unu da syleyelim ki, Biimsel Safsatalar pek ilgin olmadklar gibi, matematik formllerine
benzeyensembollereindirgendirilebildiklerindenelencelidedeildirler.
GelelimSerbestSafsatalara.SerbestSafsatalar,ouzamangerektende
elencelidirler. Zaman zaman anlamsz hatta dzeysiz olmalarna kar n, sonular
itibariyle insan hi olmayacak inanlara ve durumlara gtrebilirler. Masum
muhataplarn hayatta kt seimler yapmaya hatta iddete ynlendirebilirler. Eer bir
politikac aday iseniz, geleceiniz iin yapacanz en iyi yatrm bu kitapktaki
safsatalarhatmetmekvemmknolduuncaskkullanmaktr.Amapolitikacdeilde,
politikac muhatab olacaksanz, Serbest Safsatalara ili kin farkndalnz bu defa

kolay kandrlmamak iin kullanmak durumundasnz. Her ne kadar gncel rnekler
gazetelerdenalnm sada,gazeteciolmakiinsafsatayapmaybiliyorolmakdagerekli
deildir.
SerbestSafsatalar
BiimselSafsatalarargmann ekli,SerbestSafsatalariseanlamileura rlar.
Serbest Safsatalar, kullanlan Trkedeki belirsizlik, kelime veya gramerin yanl
kullanm,birfikrinveyaolaynyanl ifadesi,birtahmininvurgulanmas,yanl anlama,
konud nakmagibikusurlarnedeniyleortayakar.Sylediimizgibi,ouzaman
komik,aptalhattasaygszdrlar.Batl inanlarn temelinde de safsatann bu cinsi
yatar.
Dorubirmuhakemeiinifadeninakolmasgerekir.OysaSerbestSafsatalarda
ifadeleranla lrgibideillerdir.lerikirneklerdegreceinizgibiSerbestSafsatalar
kullanlan Trkenin anlam ile ura rlar. unu da belirtelim: Serbest Safsatann
ngilizcekar lolaninformalfallacynininformalkelimesikalitesiz,adi,geli igzel,
uygunolmayanmanasndadeildir,BiimselSafsatalargibiargmann ekli(mazrufu)
yerineanlam(zarf)ileme gulolunduunuanlatr.
TrkedekiSerbestSafsatalarntamamlanm birlistesiyoktur.Bununlaberaber,biz,
gnlk hayatta yaygn olarak kar la tmz 50 Serbest Safsata trn yle
sraladk.
SERBESTSAFSATATRLER
SerbestSafsatalar
nformelfallacies
BELRSZLKSAFSATALARI
CinaslSafsata
FallacyofEquivocation
okAnlamllkSafsatas
FallacyofAmphiboly
VurgulamaSafsatas
FallacyofAccent
VurgulamaSafsatas
KIYASLAMAHATALARI
FallacyofAccent
zelle tirmeSafsatas
FallacyOfAccident
Genelle tirmeSafsatas
FallacyofConverseAccident
KATEGORHATALARI
BtnlemeSafsatas
FallacyofComposition
ndirgemeSafsatas
FallacyOfDivision
KONUNUNZNKAIRMASAFSATALARI
KsrDngSafsatas
BeggingTheQuestion,
AlakaszSonuSafsatas
IrrelevantConclusion
ddiayZayflatmaSafsatas
FallacyoftheStrawMan
AlakaszAmaSafsatas
FallacyofrrelevantPurpose
KonuyuSaptrmaSafsatas
FallacyofRedHerring
SALDIRISAFSATALARI
AdamKaralamaSafsatas
ArgumentAgainsttheMan
NitelikselAdamKaralama
CircumstantialAdHominem
SendeSafsatas
FallacyOfYouAlso
Dolduru aGetirmeSafsatas
PoisoningTheWell
A IRTMASAFSATALARI
DevedeKulakSafsatas
FallacyOfTheBeard
YaSiyahYaBeyazSafsatas
BlackAndWhiteFallacy
spatlamaMecburiyetiSafsatas
ArgumentFromIgnorance
FelaketTellallSafsatas
FallacyofSlipperySlope
malSoruSafsatas
ComplexQuestion
okSoruluSafsata
FallacyOfManyQuestions
SnrlSeenekSafsatas
FallacyofLimitedAlternatives
TARTI MALISEBEPSAFSATALARI
Yanl SebepSafsatas
FallacyofFalseCause
ncesindeSafsatas
FallacyofPreviousThis
M terekEtki
JointEffect
hmalEdilebilirNedenSafsatas
GenuinebutInsignificantCause
Yanl YnSafsatas
WrongDirection,
Karma kNedenlerSafsatas
ComplexCause
STATSTKSELHATASAFSATALARI
YetersizrnekSafsatas
(FallacyofInsufficientSample)
TemsilEtmeyenrnekSafsatas
UnrepresentativeSample
Yanl BenzetmeSafsatas
FalseAnalogy
YokSaymaSafsatas
SmenAltSafsatas
SlothfulInduction
SmenAltSafsatas
FallacyofSlanting
KumarbazSafsatas
GamblersFallacy
OTORTEYEBA VURMASAFSATALARI
BirBilenSafsatas
ArgumentToAuthority
rrasyonelOtoriteSafsatas
FallacyOfUnqualifiedSource
nancaBa vurmaSafsatas
AppealtoBelief
OrtakTutumaBa vurmaSafsatas
AppealToCommonPractice
GrupBasksSafsatas
Bandwagon,PeerPressure
FaydacSafsata
PragmaticFallacy
BeendirmeSafsatas
AppealToPersonalnterests
DayatmaSafsatas
FallacyOfsToOught
MazrufDeilZarfSafsatas
StyleOverSubstance
GenetikSafsatas
GeneticFallacy
DUYGULARABA VURMASAFSATALARI
TehditSafsatas
ArgumentFromForce
DuyguSmrs
ArgumentToPity
nyarglDilSafsatas
PrejudicialLanguage
MazeretSafsatas
FallacyOfSpecialPleading
Ana nszGiri Safsata SafsataTrleri SafsataTrleri Alternatifnsz

Sayfa
ve
veGncel
veGncel
Trleri rnekler2
rnekler3
HazrlkYaz malar
CinaslSafsata
(FallacyofEquivocation)
Bircmledekelimelerinveyaifadelerinak
olarakkullanlmamasndandoanhatalarabelirsizlik
safsatalar adverilir.Trkeyiiyi
kullanamamaktankaynaklanansafsatalargrubudur.
kitrlortayakar:(1)Kelimeveyaifadeok
anlamlolabilir.Budurumdabirdenokanlamortaya
kar.(2)Kelimeveyaifadedebelirsizlikvardr.Bu
durumdakesinbiranlamortayakmaz.Cinasl
SafsataAyrcaVurgulamaSafsatasveok
anlamllkSafsatasbugrubagirer.
Tanm:Aynkelimenin,ifadeninikifarklksmnda,ikifarklanlamdakullanlmasndandoanhatal
karm.
rnek:Kanunakar gelenlerhapseatlr.Senyerekimikanununakar geldin.Ohaldehapseatlman
lazm!
Yarimebirgldedim,birglverdibana.
ocuabumasalokuduktansonrayatdedimodaamurayatt.
Gncelrnek1:
Ya lanmannnedenivcuttakiserbestradikallermi ,nsanoluneekiyorsaradikaldenekiyor.
(lkerSarer,10.6.2000,Sabah)
Yazar,radikalkelimesininbirincikullandanlamdanfarklbiranlamdakarmyapyor.
okAnlamllkSafsatas
(FallacyofAmphiboly)
BelirsizlikSafsatasgrubundandr.
Tanm:Birdenfazlayorumamsaitolan
ifadeveyacmledenkarlanyarg.
rnek1:Koskocabrodabirdaktilobileyok.
1(Koskocabrodabiryazmakinesibileyok.)
2(Koskocabrodabirsekreteryok.)
rnek2:Ali,Ay eyiAhmetileyakalad.
1(Ali,Ay eyiAhmetleberaberuygunsuz
birvaziyettegrd.)
2(Ali,AhmetinyardmylaAy eyi
kovalamacadayakalad.)
3(Ali,AhmetlebirlikteAy eyid erken
yakalad.)
rnek3:Ay e,yalnzkaldndaannesiniard.
1(Ay eyalnzd,annesiniard)
2(Annesiyalnzd,Ay eannesiniard)
rnek4:Trafikpolisibirmilletvekilininarabasn
durdurur.MilletvekilihemencamaarakSenbenim
kimolduumubiliyormusun?diyesorar.Polis
elindekitelsizikullanarakamirinesorar:Amirim,bir
aracdurdurdum,srcskimolduunubilmiyor,
banasoruyor.Neyapaym?
Gncelrnek1:
GelinyldznnparladbuanziyanetmeyelimveTrkiyeninyalnzfutboluyladeilher
eyiylevnelim.
(ZlfLivaneli,19.5.2000,Sabah)
Yazarburadafikrinibirdenfarklanlamlardaanla lrbelirsizlikiindesunuyor.
1Aslndatrkiyedehibir eybahsedildiikadarktdeil.Futboldaolduugibiba ka
alanlardadaba arlsonularalyoruz.Artksadecefutboldandeil,dierba arlolduumuzalanlardan
dabahsedelim
2 uandatrkiyefutbolkonusundaba areldeetmi kenolmu ken,gelin,al pdidinip
dierba kaalanlardadafutboldaolduukadarba arlolalm.
Gncelrnek2:
MichaelJackson,a rderecedealkolalanbirikendi inezararverebilirdiyekaldoteldeiki
servisiniyasaklatt.
(20.5.2000,Sabah)
Yazarburadafikriniikianlamagelebilecekbir ekildeifadeediyor.
1MichaelJacksonbirisikendisinehakimolamaypokier,okiersedekendikendisinezarar
verirdiyeikiservisiniyasaklatyor.
2MichaelJacksonbirileriokierdesonrabanazararverirdiyeikiservisiniyasaklatyor.
Gncelrnek3:
Karakolyaptran,poliseviyaptran, ehitpolislerinailelerineyardmedensabkalki ilere,
mafyababalarnaplaketlerverildiinigrdm.yleki,banabirmuhabbettellalnaplaketverme
grevidenerildi.Benneriyikababirbiimdegerievirdim:
Buplaketiancakbirsermayeverebilir!Alnmadlarbile!..Plaketi,biri adamverdi!...
(OrhanTahsin,5.9.2000,Ortadou)
Yazar,bucmledesermayekelimesini,hemfahi ehemdesermayesahibiinsanolarak
anla labilir ekildekullanyor.
VurgulamaSafsatas
(FallacyofAccent)
BelirsizlikSafsatasgrubununncvesonyesi.
Tanm:Birkelimeveyaifadeyevurguyaparakfarklbiranlameldeetmeveyaanlam
kaydrmahatas.
rnek1:al babangibie ekolma.
1(al babangibi,e ekolma)
2(al ,babangibie ekolma)
rnek2:Bukkbirfelaket.
1(Olaykkbirfelaket)
2(Buocukbirfelaket)
rnek3:Ali,dahaba kabirKemalSunalfilmigrmekistemediinisyledi.Buyzdenonaba kabir

KemalSunalfilmigstermeyeceizZbkfilminitekrartekrarseyrettireceiz.
Gncelrnek1:
SaynCumhurba kan,laik,demokratikcumhuriyetivelkebtnlnkoruyucu
yaptrmlardahaetkiliklmakamacylahazrlananKHKygeriyollam tr.
(11.8.2000,RadikalGazetesi)
BlentEcevit,fikriniikifarklvurguyapldndaikifarklanla lacak ekildeifade
etmi tir.
amacylakelimesinevurguyaparsak,laik,demokratikcumhuriyetivelkebtnln
koruyucuyaptrmlardahaetkiliklmakcumhurba kannnamac,hazrlanankelimesinevurgu
yaparsakbuKHKyihazrlayanlarnamacolarakanla lyor.
zelle tirmeSafsatas
(FallacyOfAccident)
[ADictoSimpliciterAdDictumSecundumQuid]
Azrastlananolaylardangenelkurallarkarmakk yaslamahatalar (fallacies
involvingstatisticalsyllogisms)olarakadlandrlr.zelle tirmeSafsatasve
Genelle tirmeSafsatasolmakzereikitrvardr.
Tanm:Genelilkeveyaifadeninistisnaidurumlariindegeerliolduunud nmehatas.
rnek1:Kural,nsanlaravurmakyanl tr.Ohaldesaldryauradndakar lkvermemelisin.
rnek2:Kural,Hikimseyalansylememelidir.Birkatil,i leyeceiba kabircinayetiinbilgi
almakiinsenizorlasabile.yalansylememelisin.
rnek3:Trafikkurallarnagre, ehiriindesaatte70kmdendahahzlgitmekyasaktr,Aryaral
birinihastaneyeyeti tirmeyeal sanbile.
rnek4:dnaldnbir eyigerivermekgerekir.Bunedenlednaldnbuotomatiktfeiakl
hastasnagerivermelisin.
rnek5:Hristiyanlargenellikleateistlerisevmez.SendeHristiyansn,ohaldeateistlerisevmezsin.
Gncelrnek1:
Cumhurba kannnkoltuunedennekonur?nkodevletitemsilediyordaonuniin.Yani
devletherzamanndedir.Cumhurba kannnkoltuundeolursa,ba kayerlerdedeenkk
kademesinekadardevletgrevlerininkoltuundeolur.Buise,Devlether eydir,bireyisehibir ey
diyed nen,devletlanlay nnbiryansmasdr.

(Oralal lar,21.5.2000,Cumhuriyet)
Yazar,cumhurba kannnndeoturmasnnsebebidevletitemsiletmesidirdolaysyladevlet
herzamanndedirdiyor,bugenellemeninenkkkademeleriinbilegeerliolacakarmn
yapyor.
Gncelrnek3:
KemalSunal'nlmihmaldenmi .
SankiTrkiye'deherylbenzer ekildelenbinlerceTrkvatanda nnlm,a rilgidenve
insanhayatnaverilendeerdenmi gibi.Trkdediinbylelr.
(FatihAltayl,5.7.2000,Hrriyet)
Yazar,Trkiyedelenlerinbykbirounluununihmalnedeniyleldgenelilkesinden
karakKemalSunalndaihmaldenlmesizeldurumunundoalolduukarmnyapyor.
Genelle tirmeSafsatas
(FallacyofConverseAccident)
[Adictosecundumquidaddictum
simpliciter]
Tanm:zeldurumlardan,zelliiolanistisnaihaller
iingeerliolankurallardangenelilkelereve
ifadeleresramayanl .
rnek1:Me rumdafaaiinadamldrmek
yanl deildir.Ohaldeadamldrmekyanl
deildir.
rnek2:Srtaryanki iler,srtstyatt
zamandaharahatuyurlar.Tminsanlarsrtst
yatsalarddaharahatuyurlard.
rnek3:Narkoz amacyla hastalara
uyu turucu verildiinegrebtninsanlara
uyu turucukullanmaizniverilmelidir..
Gncelrnek1:
mzalamazsadevletkrizikar.Dnyazerindehibirba bakan,kendidevletininba kann
bylesinetehditetmemi tir.Sizettiniz.Geneimzalamad.
(HncalUlu,23.8.2000,Sabah)
Yazar,kendibilgisidahilindekilkelerdehibirba bakannkendidevletba kannbyletehdit
etmediiiddiasndanyolakarakTrkiyeBa bakannele tiriyor.Buradayazarnbylebirgenelleme
yapabilmesiiinbtndnyadakiba bakanlarlacumhurba kanlararasndakiili kilerivegemi
ili kileriistatistikleriilebiliyorolmasgerekir.
Gncelrnek2:
Kimnedersedesin,kaderin akasyoktur.ocukluktabirkeregazetecirolnegirdikdiye,
biziorayaprangalamadm?
(MustafaKaplan,24.8.2000,Akit)
Yazar,ocukluktaoynananrolnbyyncedeinsanetkileyeceinivebununbtn
insanlariingeerliolduunusyleyerekgenellemeyapyor.Halbukiocukluktaherhangibirmeslein
rolnyapanherkesbyyncedeomeslektenolmaz.
Gncelrnek3:
Kreselle meninveYeniDnyaDzenininsahibidnyanntekefendisiABDinsanln
yararnatekbirprojeyesahipdeildir.
(Mjdatztrk,5.9.2000,Ortadou)
Yazar,ABDnindnyannyararnahibirprojeretmediinisyleyerekgenelbirkarm
yapyor.
Gncelrnek4:
teinsanaverilendeer!ABDde5,5aylkdoanbebeiya atmakiinonlarcainsan
seferberoldu300milyarharcand.
(13.5.2000,Sabah)
Yazar,ABDde5.5aylkdoanbebeiya atmakiinharcananabannbtninsanlariinde
harcanacavarsaymylagenellemeyapyor.
Gncelrnek5:
Yenidnyaanlay ,yenideerleriyakalamaabasdiplomasidekibtnbuanlamszkurallar
kaldrpbirtarafafrlatt.Bugndnyannenglliderleriuluslararasbirsorunuzmekamacyla
gerektiindebinlercekilometreuuyorlar,kckbirlkeninliderininayanagidipdildkyorlar...
Yazar,diplomasidekitmkurallarnatlm olduunusylemeklegenelle tirmeyapyor.Ayn
ekildednyannenglliderlerininkcklkelerinliderlerinedildktklerinisylerkendeyle.
Gncelrnek6:
Epeyieskilerdekald,birzamanlar,taksi ofrlerikamuhizmetiyaparidiler. ofrdenilen

ki ikendisineheryndeninanlanveitimatedilenki idemekidi.MeselbenimdedemBursada18yl
taksi ofrlyaptktansonraimamlaba lam vestanbulunnceAk emseddinvesonrada
Cerrahpa aCamilerindegrevyaparakoradandaAllahnrahmetinekavu mu tu
(Atillazdr,318200,Akit)
Yazar,dedesinin ofrlktensonraimamlkyapm olmasndan, ofrlerineskidenok
itimada ayaninsanlarolduukarmnyapyor.
Gncelrnek7:
Hepbyklklerpe indeko anbutoplumuartkikiaradabirderedekstramaz,oralara
hapsedemezsiniz.Bakmaynsiz68likytrklaraveeskitfekbartlara.Trkiyesratinikazanm tr.
Devoktanuyanm tr.nanmazsanz, uGalatasaraynyaptklarnabirbakn.
(GrbzAzak,30.8.2000,TrkiyeGazetesi)
YazarsadeceGalatasaraynba arsndanyolakarakTrktoplumununartkokdahaba arl
olacaniddiaediyor.
BtnlemeSafsatas
(FallacyofComposition)
Birbtnn,kendisiniolu turanparalarntoplamndanba kabir eyolmadnvarsaymaktan
olu anhatalaraKategoriHatalardiyoruz.Gerektebirbtn,kendisiniolu turanparalarn
zelliindenfarklbirzelliesahipolabilir.Bugruptakisafsatalar,Btnlemevendirgeme
Safsatalardr.
Tanm:Birbtnnherparasyadabazparalariingeerliolann,btnnkendisi
iindezorunluolarakgeerliolacanvarsaymaktanolu anhata.
rnek1:E imocuumuzubirkezolsunparkagtrmez.SaknbirTrkerkeiileevlenme.Trk
erkekleriocuklarylailgilenmezler.
rnek2:Televizyondasunuculukyapankzlarbirbirindenbakml.Trkkadnlarkendilerineok
iyibakyorolmallar.
rnek3:Bizimfutboltakmnnoksaydayldzoyuncusuvar.Bu,onunokiyibirtakmolduunu
gsterir.
rnek4:Evegelenboyacortalberbatetti.Trkiyedezenaatkrkalmad.
rnek5:Bizimfakltedekiretimelemanlarnnbusenetoplam71makaleleriyaynland,demekki
bizimfakltedekiakademisyenlerinhepsiokba arlbilimadam.
ndirgemeSafsatas
(FallacyOfDivision)
Tanm:Btniindoruolanbirifadeninbtnnherparasveyabazparalariinde
geerliolacanvarsaymaktanolu anhata.
rnek1:Trkiyenintarafdenizlerleevrili,Afyonuniklimideyumu akolmal.
rnek2:HamsiyieniyiKaradenizlilerbilir,a Karadenizlideilse,obalklokantasndahamsi
yemeyeceksin.
rnek3:Kayserilileri lerlerinibilirler,Turgutda,Kayseriliridir,paraszkalm olmasmmkn
deil."
rnek4:Kuduz,kpeklerdenbula r,evekpeksokmayacaksn.
rnek5:Erkekler,kadnlardandahafazlayksekeitimyaparlar.OhaldeDr.Ay e,Dr.Erdaldan
dahaazeitimlidir.
rnek6:Sofratuzuinsanlariinzararldeildir.Ohaldeonuolu turansodyumveklorelementleri
deinsanazararvermez.
rnek7:Olunupahalbirkolejdeokuttuunagresendezenginolmalsn.
rnek8:Almanlarmilitanbirmillettir.Ohalde,Ye illerdemilitandrlar.
Gncelrnek1:
Soru:Organsat caizmidir?
Cevap:...nsannkendisininsatlmascaizolmadgibi,onunbircznn,organnnsatlmas
dacaizdeildir.nkbual veri teinsanaveparayahakaret,onun erefinid rmevardr.
(MehmetTalu,24.8.2000,MilliGazete)
Yazar,btniindoruolanbirifadenin,yaniinsannkendisinisatmasnnyanl olmasnn,
btnolu turanparalar,yaniorganlariindegeerliolduud nlerekkarmyapyor.
KsrDngSafsatas
(BeggingTheQuestion)
[PetitioPrincipii]
KsrDngSafsatas,KonununznKarmaSafsatalardediimizgrubagirer.AlakaszSonu
Safsatas,ddiayZayflatmaSafsatas,AlakaszAmaSafsatas,KonuyuSaptrmaSafsatasdaayn
gruptayeralrlar.
Tanm:Sonucunkendisininveyabirksmnnnermeleriniindebulunmasdurumu.Birinci
nermeninikincibirnermeyeatftabulunularakdesteklenmesineramenikincinermeninde
zatenbirincinermeiledestekleniyorolmashali.
rnek1:Tanrvardrnkncilylediyor.ncilindoruolduununaslmbiliyorum?nkonu
Tanryazdrd,Oaslayalansylemez.
rnek2:Arkada mbenisevdiinisyledi.Onainanrm,nkonun,sevdiiinsanlarakar yalan
syleyebileceinizannetmiyorum.
rnek3:Btncinayetleryanl tr.Krtajbircinayettir.Ohaldekrtajdorudeildir.
(Varg,ikincinermeniniindedir.Krtajnbircinayetolduukabuledilmi se,sonuda
dorudankabuledilmi demektir.)
rnek4:Otembeldir,nkal mayhisevmez.
rnek5:Yalancdeilim.Onedenle,btnsylediklerimdorudur.
rnek6:Sudanhafifmaddeleryzer,nkbutrcisimlersudabatmazlar.
rnek7:Eerbuhareketyasad deilse,kanunlartarafndanyasakedilmemelidir.
rnek8:Gazeteci:zgemi inizoketkileyici,fakatyinedeba kabirreferansgerekir.
Ay e:Alibanareferansverir.
Gazeteci:Gzel,amaAliningvenilirbirki iolduununaslbileceim?
Ay e:Onuniinkefilolabilirim.
rnek9:Hkim,Mehmetamcadandoumtarihinisorar:
Babamldgndenikignsonradomu umhkimbey...
Babannezamanlm ?
Bendogmadanikignnce...
Mehmetefendi,bensendenbabannlmtarihini,senindoumtarihini
soruyorum...
Anlyorumhkimbey...Amma2gnlkocukokuryazarolmazki?Nebilsin
babasnndoumveyalmtarihini...
Pekiyasenindoumtarihin?
AllahAllah!...Nebileyimhkimbey,doardomaztarihyazacakdurumda
deilimya...
rnek10:
retmenderstesormu :
KuzeyimKaradeniz,GneyimAkdeniz,BatmEge...Bilinbakalmbenkaya ndaym...
Arkadanbirrenciparmakkaldrm :
44ya ndasnzretmenim...
retmen a kn:
Doru..Pekinaslbildin?
Benimyarmanyakbiraabeyimvar.22ya nda.Onuikiylearptmsizinya nz
buldum.retmenim..
Gncelrnek1:
Cihetiaskeriyeninbendenfarklhissettiinidesanmyorum.Kkbirihtimalle,farkl
hissediyorsaeer,onlardayanl bakyorveyanl d nyorlardemektir.
Yazar,askeriyeninkendisiyleparalel eylerhissettiinikendidoruluunadelilolaraksunuyor.
kincicmlesidebirincicmleyidesteklermahiyetteyaniyinebenimdediimdorubenimleayn
d nmyorsazatenyanl trdiyor.
Gncelrnek2:
BanabirCumhurba kanlgerekesindenokAnayasaMahkemesi'ninyazdgereke
izlenimiverdi.Zatengerekeninyazl slubuvebiimideankayagerekesindenokmahkeme
zaptnhatrlatyor.BugerekeyiokuyanAnayasaMahkemesiyelerinindeaynizlenimialacaklarn
tahminediyorum.
(Erturulzkk,22.8.2000,Hrriyet)
Yazar,ilkcmlede,gerekelikararnslubununAnayasaMahkemesislubunuandrdn
sylyor.kincicmledede,gerekeninzatenmahkemetarzndayazldnanlatyor.Yaniikincicmle
birinciyedelilolaraksunuluyor.
AlakaszSonuSafsatas
(IrrelevantConclusion),
[gnoratioElenchi]
Tanm:ddiaedilen eylealakasolmayan
birsonukarlmasndandoanhata.
rnek1:Hkmetenflasyonud rmeyeniyetli
amaCumhurba kanKHKyiimzalamayarak
hkmetiengelliyor.
rnek2:rencileroknotistediinegre,
hocannnotuktolmal.
Gncelrnek1:
Metninhukukiyanbeniilgilendirmiyor,
d nrlerden,edebiyatlardanseilenmetinler
yorumalanmagiriyor.SamiSelukunalntlar
d nrlerden, airlerden.Demekkiba kanroman
veykypeksevmiyoryadaazokuyor.
(DoanHzlan,8.9.2000,Hrriyet)
Yazar,YargtayBa kannn airlerdenve
d nrlerdenalntyapmasnromanveyky
sevmediiyadaazokuduu eklindeyorumluyor.
Halbukialntyapmamakromanveyky
sevmemekanlamnagelmez.
Gncelrnek2:
Konu mamznbunoktasnda,evlenmeyldnmdavetindekendisininanlatt,ya anm bir
olayhatrladmbukez.
E iSevinnnmutfaktanbaryor
Erdaal,abukyeti !
Erdalnnrahataoturduukoltuundancevapveriyor
"Nevar,nedenbaryorsun?"
Farevar,ko .nn'nncevab
Nedengeleyim,benkedimiyim?
Aynmentalitediyed nyorum.Oradae ininyardmarsnkediolmadiin
reddediyor,buradaonursalba kanlnkabulettiipartiye(velkeye)katkdabulunmaysiyasette
olmadiin..
(RuhatMengi,10.10.2000,Sabah)
Yazar,Erdalnnnnfareyikediolmadiinkovalamadfikrindenyolakarak
siyasetteolmadiinpartiyekatkdabulunmayreddettiikarmnyapyor.
Gncelrnek3:
Karabulutlarkaradalarnarkasndangelereksemaykaplamayaba lad...Karabirk a
hazrlanyoruz..Karanlamahkmolacamzadairalmetlervar.nkKaraolanba mzdaki...
(AbdurrahimKarako,9.10.2000,Akit)
Yazar,olacanvarsaydolaylarnnedeniolarakKaraolangsteriyor.
ddiayZayflatmaSafsatas
(FallacyoftheStrawMan)
Tanm:Kendiiddiasnglendirmekiin,kar tarafngerekiddiasyerineiddiannen
zayfveduygusalynnbularakbunahcumetmedurumu.Samandanyaplm bir
korkuluudevirmekgerekbiradamyeresermektendahakolayolduuiinbusafsataya
KorkulukSafsatasdadenilmektedir
rnek1:Askeregitmeliyiz.nsanlarrahatbulmadklariinorduyagirmekistemezler.Fakat unu
bilmeliyizkirahatlktandahanemli eylerdevar.
rnek2:Ay e:Aliardiyeyitemizlemelisin.okdankvekirli.
Ali:Geensenetemizlemi tim.Bukadarsktemizlemeyegerekvarm?
Ay e:Btnvrzvre yalarardiyedetutmakisteyensensin,aslgereksizolanbu.
rnek3:Bazlar,nkleersantralingereksizolduunusavunuyor.Bizlerienerjisizbrakmaya
kimseninhakkyok.
rnek4:Bazlarnkleersantralingerekliolduunusavunuyor.evreyikatletmeyekimseninhakk
yok.
rnek5:Ateistolmakiin,Tanrnnolmadnamutlakbirkesinlikleinanmalsn.Kendinimutlak
kesinlieinandrabilmekiinde,Tanrnnbulunabilmeihtimalininolduubtnyerleriveevreni
incelemelisin.Bunuyapamayacanagrehaklveyamazurgrlemezsin.
rnek6:TemelveDursunkahveninnndeoturuyorlarm .
Birturistgelmi veTemel'engilizcekonu arakyolusormu .
Temeldesesyok.TuristbudefaAlmancakonu araksormu .
Temeldeyinesesyok.TuristbudefaFranszcakonu mu .
Yinesesyok.spanyolca,yinesesyok.
Turistkzm barpardktansonraekipgitmi .
BununzerineDursun,Temele
Birlisanrenmemizinzamangeldigaliba?demi .
TemeliseDursun'adnerek:
Bo ver,negerekvar?Adam4lisanbiliyor.Birmeramnanlatabildimi?
Gncelrnek1:
Yardm,TrkiyeyiTantmaFonundanverilmeliymi .Allaha knaabartmayn,elbette
Galatasaraynfutboltakmba arsTrkiyeiinokgzel,okdeerlibirolaydrama,Arsenalman
seyredenkabinturist,hemenTrkiyeninyolunututup, uTrktakmnnmanseyredelim,bu
takmyeti tirenmemlekettetatilyapalmdiyeyolad m lerdir.
(HasanPulur,25.5.2000,Milliyet)
Galatasaraynba arlarnnTrkiyenintantmnbalamndakienzayfnoktas,
Trkiyeyegelenturistsaysnndabirdenbirehissedilirart larnolmayacadr.Yazar,argmann
glendirmekiinenzayfnoktayvurguluyor
Gncelrnek2:
Nitekim,KrkkaledegeenCuma,CumartesivePazargnlerinde300eyaknpolis
dnlerdegrevyapm ,havayabirtekkur unbilesklmam .yigzelde...Benimvergilerimle
emniyetisalasndiyemaa verilen,hrsz,uursuzukovalamasgerekenpolis,nedendnlere
zaptiyegibidikilsin..Neymi ,dndebirkamagandasevinlegaleyanageliphavayaate edermi ...
Banane?..Ederseetsin...Dnleredepolisdikmeyeba larsak,vayhalimize...Ozaman,otoyollarda
herkamyonun,herotobsnvehattazelsrcnnyannabirpoliskoyalm,kazalarnleyelim..
BununmantvarmTanra kna...Krkkaleemniyetininbutebdiri,bence,insanlarsokaklara
mmasndiyeherk eyebirpolisdikmeyebenziyor..Brakn,macaklarsamsnlar...
Yazar,polisindnlerdebulunaraksilahatlmasnengellemei indekullanlmasfikrinekar
kanargmann,konuyuenzayfnoktasndan,sokaklaramanlarnba nadapoliskonmas
gerekeceinoktasndanelealarakhcumediyor.
Gncelrnek3:
rticaclar,blcler,eteler...
Ancakhedefkitlebunlarlasnrldeil.KHK'nin4.paragrafnaynenaktaralm:''Ykcveya
blcveyacumhuriyetinniteliklerindenherhangibirisinidei tirmeyeveyaortadankaldrmaya
ynelikveyabunlaraaykreylemvedierfaaliyetlerdebulunanveyabusuretlekurumlarnhuzur,
skunveal madzeninibozanveyaboykot,i gal,engelleme,i iyava latma,grev,topluolarak
grevegelmemekgibieylemlerekatlan,bunlartahrikvete vikedenveyayardmdabulunanlar...
istihdamedilemezler.''Bumaddeyegre,sabahokhap ranbirki ii yerininhuzurunubozduuve
mikropsatiini tenatlabilir!
(MustafaBalbay,2482000,Cumhuriyet)
Yazar,KHKnnkabuledilemezolduunugstermekiiniddiayakar argmangeli tirmek
yerineKHK.nnkurumlarnhuzur,skunveal madzeninibozanksmnaabartlbirrnek
veriyor.
AlakaszAmaSafsatas
(FallacyofIrrelevantPurpose)
Tanm:Bir eyekar ,ylebiramacolmadhalde,amacaula lmadnadayanarak
karmyapmak.
rnek1:lahiyatlaragvenmiyorum.BinlerceyldrAllahnvarlnispatlayamadlar.
rnek2:Basndanhayrkmaz,kendiaralarndakihrszlarbiletemizleyemediler.
Gncelrnek1:
Milldiktatrnn,27MayshtillindensonraBa bakanyaplnca,kyvekasabaisimlerini
dei tirmeyimrifetsanm t.YzlercesenelikkymznBelvarolanisminiKayadz
yaptrm t.Bylebirdei ikliinbizimkyenefaydasolduyni?Hangiproblemimizbununla
hallldu?
Yazarsmetnnnnkasabaisimlerininkasabannproblemlerininhallolmasamacyla
dei tirdiivarsaymndanyolakarak,isimdei tirmeyleproblemlerinhallolmadnsylyor.
KonuyuSaptrmaSafsatas
(FallacyofRedHerring)
Tanm:Savunulan eyhakkndakibirele tiriyikonuyuba kabiryereekerekgzard
etmektenolu anhata.
rnek1:lmcezalarnnsui lemeyekar caydrclyetersizdirdiyorsunuz.Peki,sulular
hakkndaned nyorsunuz?Oluldrlenbirannenehissedecektir?Olunuldrenkatilin
hapishanedebeslenmesivebarnmasiinvergivermesidorumudur?
rnek2:Evintaksitlerinizamanndademelisin,aksitakdirdeburadakikom ularmzgrmeyedevam
edemeyeceiz,zatenkar kom ubenihisevmedi.
Gncelrnek1:
indeAtatrkismigemeyennamaz,namazdansaylrm,saylmazm?Haydibakalmkn
i iniindenkabilirseniz?30AustosOrduGn,CottarellihazretleriAnkarayageliyor,elinde300
milyondolarlkbiryardmvedestekekiilebirlikte!
(Atillazdr,1.9.2000,Akit)
Yazar,indeAtatrkismigemeyennamaznnamazdansaylpsaylmayacansoruyor,
akabindede30AustostaOrduGnndeCotarellinin300milyondolarlkeklegelmesinianlatyor.
Birbirindenbamszkikonuarasndaalakakurmayaal yor
Gncelrnek2:
Konudinleili kiliolduuiinFPlideriRecaiKutanadasormu lar:Dinenkadndvme
dorumudurdeilmidirdiyetart lyor,siznedersiniz?Kutannyanttarihegeecekbir ey:Ben
konununuzmandeilim,demi !Kadnlaradayakatmannbiruzmanlki iolduunuilkkez
i itiyorum.
(TrkerALKAN,6.8.2000,Radikal)
Yazar,RecaiKutannkadndvmehakkndakisoruyaverdiibenkonununuzman
deilim,cevabnsaptrarakkadndvmeninuzmanl eklindekarmyapyor.
AdamKaralamaSafsatas
(ArgumentAgainsttheMan)
[ArgumentumAdHominem]
AdamKaralamaSafsatas,SaldrSafsatalarndandr.Buba lkaltndakisafsatalardaneri
yerine,neriyiyapanki itart makonusuedilerek,iddialarakar kmaksuretiyleyaplr.Saldr
Safsatalar,AdamKaralamaSafsatas,NitelikselAdamKaralamaSafsatas,SendeSafsatas,
Dolduru aGetirme(nyargOlu turma)Safsatasolmakzeredrttanedir.
Tanm:Birki ininnerileriyerine,nerininreddedilmesinisalamakiin,ki iyesvg
mahiyetindeyaplansaldr.
rnek1:Tanrnnolmadnmtart yorsun?Senbirdelisin.
rnek2:Bar :Hkmetinenflasyonud rmedeba arlolduunud nyorum.
Taner:Neo,hkmettenkemikmibekliyorsun?
rnek3:Seninmdrhakkndasyledikleriniduydum.Nankradam,senmdrnokadar
ekmeiniyedin!
Gncelrnek1:
KksalToptan,MehmetNiyazolundan10milyardolaralrkenbuparannkaynannne
olduunuhimeraketmezmi?Buparannvergisidenerekkazanlm birgelirolupolmadnhi
aklnagetirmezmi?Etmez.Vegetirmez...nkhortlak...Hortlaklarhortlarlar...Aslameraketmezler..
10milyarceplerinekoyarlar.
(NecatiDoru,15.8.2000,Sabah)
Yazar,KksalToptana,MehmetNiyazoludanaldparannkaynanmeraketmeden
kullanmasiddiasnhakaretleperinlemeyeal yor..
Gncelrnek2:
Mrs.MerweognGenelKurulsalonunaNazlablasnnkolunda,refakattegiriyor.O
ablaski,gemi ya amnherkesokiyibiliyor.Yalsndadzenlenenpartiler,verilenikilidavetler,
arapveraknnsugibiaktgrkemlisofralar,saunapartileri..VekocasnmektuplaDemirele
ikyetetmektenutanmam ,ensonundakapaFaziletPartisineatpmilletvekiliolmayba arm bir
vatanda mz!
(Eminla an,30.8.2000,Hrriyet)
Yazar,FaziletPartisimilletvekiliolanNazlIlcakngemi iyle, uandabupartideolmasn
bada tramyor.Bunungerekelerinidemuhatabna alayarakanlatyor.
Gncelrnek3:
Bizyerinegreefendideoluruz,nazikde!..Hakedenekabalkyapmaktanda
ekinmeyiz.AmaLpmenlerinciritatt,garibanhalknkannemdii,iliklerinismrdve
yetimhakkyiyipdomuzlargibisemirdiibirlkede,gerekirsekabadaydaoluruz!Soyguncularn,
vurguncularn,dinsizvedonsuzlarn,lezbiyenvehomolarnegemenolmayaal tvede
kendilerindenolmayanlarayaktakmgibigrena alksoysuzlarnborusununttbir
lkede,gerekirseayaktakmolur,bozarzhepsininfiyakalarn!Uymayzonlarntopluseks
partilerine!..Buyzdenuyumsuzgrnmektendeaslarahatszlkduymayz!
(HasanKarakaya,2.9.2000,Akit)
Yazar,adaletsizliinolmadyerdekibarlngereiyokturkarmnglendirmek
amacyla,adaletsizlikyaptnd ndki ilerehakaretediyor...
Gncelrnek4:
Fakatanlamazrlbirretmen,adhinemlideil,kendisininnekadarfa istve
merhamettenuzakbirzihniyetesahipolduununfarkndabileolmadan,savunduumtezedeilde
ahsmayklenenbiremailgndermi .
Yazar,kendisiniele tirenki ininfikrinedeil,kendisinesaldrdnsyledii ahsn
fikirlerinedeilkendisinesaldrarakaynsafsatayad yor...
Gncelrnek5:
Evet!Limitedakllarncapekincehesaplarladokuduklaryazlar,gnlvemidebaylabal
olduklarhazretlerealenenhizmetetmektedir.Amabunlarnasli levi,yllardrenseyetokatolduklar
okMhimZevat'abirtelefonlai hallettirebilmeleri. temilyondolar,savclaradosyalarnvarln
unutturabildikleriiin,polislerekstebeklikvs.hizmetleriverdirebildikleriiin,icabndapekgereklibir
KHK'yrp trtrabildikleriiinbyleciddibiranahtargrevinigrdkleriiinhakediyorlar.Birde
bunlarherbe onyldabir,birmhimgazetedendierinetransferolurlar.Ozamanortalkyklr.Sanki
birhaltoldu!Butransferlerindegsimsarlligindemhimkar lklarvartabii.Yoksacidden,bunlar
gazetedei tirseneyazarocanskcformllerlei leyenk eleriniyazsaneyazar,yazmasaneyazar.
(PerihanMaden,14.10.2000,Radikal)
Yazarburada,bazgazeteleretransferedilenk eyazarlarntavrlarnhakaretederek
ele tiriyor.
Gncelrnek6:
ahsenben,demokrasiyibirtrlsevemiyordum.nancmndemokrasiyeihtiyaduyacana
inanmyordum.Demokrasiyokken,biz,ktaya7denizehkimdik. imdiemperyalistlerinklesi
durumunad m tk.Hindistanagitsem,ineinnndenmdmelerdim.Geribubanazorda
gelmezdi.Ziranicekzlerinkar sndanmziliklemeyeztenal m tk
Yazar,birilerininkar sndasayggstermekzorundakal nmecburensayg
gsterdiklerinia alayarakanlatyor.
Gncelrnek7:
Dolaysyla,bizimserserilerinKatmanduzlemibile,okgereksizbirAmerikanzentisi
olabilmi tiancak...'Ulan,elinAmerikals'nnsorunuo,bizibalamaz,bizistediimizzamangider
herhangibirtorbacdanalveririzplakaydadiyemiyorlardsalaklar...Sonranemioldu?Kimigen
ya ndasebiloldu,ziyanoldugitti,kimitoplumadnpolukocuakar t...Buradada,Amerika'da
da... imdikpdaKatmanduedebiyatyapmalarnabizazmzlaglmeyiz.Helegnmzdebunahi
gerekyok,nkgenlikartkbolvekolayuyu turucudabulabiliyor, ehirliveparalkesimitav anlar
gibihababamdaiftle ebiliyor...YanibirnevikkAmerikaoldukbile...Haa,sanayitoplumunun
getirdiizelsorunlardanbunalmakistiyorsanz,nceosanayiyikurundaskntsnondansonra
ya arsnz!Katmanduha?..Hadiyrynbeemekliliigelmi kartzibidiler
(EnginArd11102000Star)
Yazar,muhataplarnele tirirken,ele tirilerinihakaretleriyledesteklemegayretigsteriyor.
Ana nszGiri Safsata SafsataTrleri SafsataTrleri Alternatifnsz

Sayfa
ve
veGncel
veGncel
Trleri rnekler1
rnekler3
HazrlkYaz malar
Niteliksel
Adam
Karalama
(CircumstantialAdHominem)
Tanm: Bir kimsenin gr lerinin yanl
olduuna dair delil sunmak yerine, o kimsenin
niteliklerine (ki iliine, karakterine, niyetlerine,
vasflarna vs) saldrarak, reddetmek veya kar
iddiadabulunmak.
rnek1:Ba kanbukonudahaklolamaz.nk
kannnsondamlasnakadarliberal.
rnek 2: Onun vergi orannn artrlmasyla ilgili
kanun hakknda sylediklerine inanmayn. nk
vergiart ndanozarargrmez.
rnek3:Onunnerisinikabuledemeyiz.nko
kar partiden.
rnek4:Bubilimadamnnteorisininherhangibir
geerlilii olduunu sanmyorum. Bu teoriyi
deneini kaybetmemek ve i ini kurtarmak iin
ortayaatyor.
Gncelrnek1:
Bunlar (Avrupallar) kattan kaplandr. Bunlar sra k klerde, kristal kaselerde ya arlar.
Ba larna en ufak bir ey geldiinde elleri ayaklarna dola r. Ama bizim ba mza nice belalar
aldndanutukatar,nasihatverirler.
Yazar,AvrupallarnTrkiyeyekar tutumlarnele tirirken,onlarnkorkakvebeceriksiz
olmaklasulayarak,lkemizeynelttikleriele tirilerinkalealnmamasgerektiikarmnyapyor.
Gncelrnek2:
YeniBinylgazetesindededikodularyazanbiryazarvar. eriatliletannanbuyazarn
dahanceYeni afakGazetesindek esivard.Ad,Kr atBumin.SestonuetinAltanabenziyor,
herhaldeonedenlekendinientelektelsnfnakoyuyor.
(CanAtakl,18.8.2000,Sabah)
Yazar,muhatabnele tirirkenonunbirdedikoduyazarolduunu,olsaolsasestonundan
dolayentelektelsaylacakarmnyapyor.
Gncelrnek3:
KzmasnamabenceErdalnnbabasnafizikselbenzerlikd ndahibenzemiyor.Onun
olumlu ynlerini almam . smet nn iyi bir devlet adam, siyaseti ve askerdi. Dinamizmi ve son
nefesinekadarTrkiyesiyasetinekatkdabulunmaabalarylahepsevgivetakdirtoplad.
Herhangi bir konuda iyi tanmn hak etmek iin iyi bir eyler yapm olmak gerekir.
Kendinden ba ka kimseye bir yarar dokunmayanlara ise ancak zararsz denebilir. Bilmem
anlatabiliyormuyum?
(RuhatMengi,10.10.2000,Sabah)
Yazar,Erdalnnnnyanl bulduututumlarnbelirtmekyerinebabasylakyaslamak
suretiylezararszolduunahkmediyor.
Gncelrnek4:
AmaMumcu'nunbukonudaanlayamad,gremediiokadarok eyvarki!Tmgeen
hafta boyunca Trkiye'nin en yobaz ve eriat gazeteleri kendisini neden desteklediler, bir oturup
d nsn! Bu hafta kime, hangi d nceye hizmet eder duruma d t, d nsn. Trkiye'nin bir
Amerika olmadn, dinin reformdan gemediini, bu lkede Anayasa'y yok ederek lkeyi
demokrasinin yok olduu bir eriat rejime geirmeye al anlarn saysnn aymazlklar sonucu
milyonlara ula tn bir gzden geirsin. Bir cmle arasnda ta layarak harcamaya al t TSK'nn
isteseellikeredemokrasiyikesintiyeuratacak'haklgerekeler'inndebulduunu,tamtersinezgr
d nceortamnnsonsuzadekya amasiindikkatlitavrlarnsrdrdnnfarknavarsn.
(BedriBaykam11102000.Ak am)
YazarMumcununsyledikleriniele tirirken,destekleyenlerinniteliindenveonlarn
i ineyaradndandolaysylediklerininyanl olduukarmnyapyor.
Gncelrnek5:
Ordunedir?Trkulusununnemlibirparas.Ya amsalbirparas!..Asker,bugneniyi
biimdeyeti tiriliyor,subaylarmzsivilokulveniversitelerdenokdahadzenli,okdahastnbir
eitim gryor. Gerici takmna kalsa, subaylar, generaller btn ktlkleri, gerilikleri grmezden
gelmeli, meydan eriatl her frsatta gerekle tirmek amacn gdenlere kalmal!... Olacak ey mi
bu?(OktayAkbal592000,Cumhuriyet)
Yazarordununelemanlarnniyiyeti mesindengericilerinrahatszolacaniddiaederek
suluyor.
Gncelrnek6:BizceT.C.Cumhurba kannayak rbir ekildegitmeyitercihetmeli.GAPua
yatarkenonunbirkabingaribanvatanda naferininialacak,amakendisinideAmerikayaturist
gibiindirecekbiruaabinmesiokyanl birterciholur.
Poplizmurunamakamharcamakolur.Tasarrufdeil,itibarsavurganlolur.
DevletinCumhurba kannaverdiiuakullanmamaktevazudeildir.
(GngrMengi,30.8.2000,Sabah)
Yazar, Cumhurba kannn Amerikaya giderken GAP ua yerine tarifeli uakla
gitmesinin poplizm olacan bunu da birka bin gariban vatanda a yaranmak iin yaptn
sylyor.
SendeSafsatas
(FallacyOfYouAlso,YouTooFallacy)
[AdHominemTuQuoque]
Tanm: Bir iddiaya cevap vermek yerine,
iddia sahibinin syledikleri ile davran lar
tutarllk iinde olmad savyla kar iddiada
bulunmak.
rnek 1: ki imemem gerektiini sylyorsun,
amasenidehiaykgrmedim.
rnek 2: Sinan: Hayvanlar beslenme ve giyim
amacylaldrmekyanl tr.
Aylin:yiama,senhemdericeketgiyiyor,
hem de biftek yiyorsun. Byle bir eyi nasl
sylersin?
rnek 3: Vergi gelirlerinin yeni spor salonu iin
kullanlmasna kar olmanz makul bir tutum deil.
Yeni senfoni binas iin lehte oy kullanm tnz ve
onunmaliyetidevergigelirleriylekar lanm t
Gncelrnek1:
YinetelevizyonlardaHakan krn
dedikodularyaplyor.kyorHncalUlu,Hakan
mthi paragz diyor. Bir ba kas apayr eyler
konu uyor. Grn i te, bunlar spor yazar! Halbuki
Hakan krn Galatasaraya neler kazandrdn
sarsultanbilebiliyor.Paracanlsolmayankaldm
memlekette?Hakanaparagzdiyenler,adetabedava
deil yazarlk yapmak, selm verirler mi insana?
nsan biraz d nr, hele ya n ba n alm
adamlarn biraz daha yutkunmas lzm konu urken.
ocuk gitmi talyaya, kendini ispatlama pe inde,
rahatbrakngaribi.
(Samizey,29.8.2000,Akit)
Yazar,Hakan krparacanls olarak
sulayan Hncal Uluun bu fikrine kar , bir fikir
ileri srmek yerine, Hncal Ulua sen de para
canlssndiyor.
Dolduru aGetirmeSafsatas
(PoisoningTheWell)
Tanm: Bir insan hakknda nceden olumsuz bilgiler (doru veya yanl ) ileri srerek,
onunsonradansyleyeceklerinigzdend rmeyevebirnyarg olu turmaya al ma. Adam
karalamasafsatasnnzelbir eklidir.
rnek1:Bizonuncemaziyelevvelinibiliriz.
rnek2:Hasannlbiravukatolmu ,ylemi?Ayol,oikilfbirarayagetiremezdi.
Gncelrnek1:
Grdnzgibi,gericilerinsevintenneredeyse kr kroynamalarbo unadeil!..Siz,
birtarikatliderinintutuklanmakararkar sndazldnsyleyenbirba bakannynettii,fikriyle
zikri hibir zaman birbirine uymayan bir partinin ortak olduu, mmetilerin oylarna gz krpan
milliyetipartininbulunduu koalisyonun byle bir yasay karacana inanyor muydunuz yoksa?..
yleyseoksafsnz!..
(mitZileli,24.8.2000,Cumhuriyet)
Yazar koalisyon orta partilerin kt zelliklerini sayarak sz konusu yasann neden
kmayacanadairokurzerindebirnyargolu turmayaal yor.
Gncelrnek2:
AmerikandelegesisfatylakatlacaotoplantdabinbiryalanlabirlikteTrkiyeyi
ktleyecek,amuratacaktr.Buolay,adnaBirle mi Milletlerdenilenkurulu unciddiyetsizliinide
ortaya koyuyor. yle ya, dinler zirvesinde bula bula bu Merweyi bulup konu turan bir rgte
Ciddidemekmmkn mdr? Dinimizi temsil etmek, ayakstnde yalan syleyen Merweye mi
kalm tr?
Yazardahatoplantgerekle medenhemBirle mi MilletlerhemdeMerveKavakhakknda
olumsuzbirnyargolu turmayaal yor.
Gncelrnek3:
Deprem,KHKderkengndembirazseyrelecekvegznsevdiimlkemin,gznevurgun
olduum medyasnda, beynine a k olduum tiplerin servisleri yaplacak, davalar alacak, iddialar
'sav'lanacak,haberlerfrlecek.
(FerhatBar ,20.8.2000,Zaman)
Yazar,medyanntavrnalayc bir slupla ele tirerek, verecei haberlerin gvenirlii
hakkndaokuru artlandrmayaal yor.
Gncelrnek4:
Onbe ylnceTurgutzalkinciAtatrk,Tansuilleridemirleydiolarakgsteren
bizim medya bugn Fatih Terimi vatan kurtaran aslan diye ba tac ediyorsa, bilin ki yakn bir
gelecekteayaklaraltnaalpezecektir...
(Hikmetetinkaya,25.4.2000,Cumhuriyet)
Yazar, medyann bir gn gklere kardklarn gelecekte yerin dibine soktuunu
syleyerekmedyanngvenilirliihakkndabirnyargolu turmayaal yor.
Gncelrnek5:
TarihKltrndenebykdeha(!)olduklarngsterenSabahlar,ada
KltrGazetesiilebirlikteVCDSetiveriyor!
VCDlerde Macera ve Ke if Ruhu anlatlyormu ! Bencebu VCDlerialmak bir macera olur!..
ZiraNaslbirke ifruhunasahipolduklar,ncekignkeklerindegrld!..
Enaz1930luyllaraaitfotoraf,1870liyllardiyekakaladlarmillete!..
Allahbilir,maceralarnasldr?
(HasanKarakaya09.10.2000Akit)
Yazar,SabahGazetesininekindeyaptyanl lktandolayGazetenindierverecei eylerin
dektolacavedolaysylaGazeteningvenilmezolduunyargsolu turmayaal yor.
DevedeKulakSafsatas
(FallacyOfTheBeard)
Biriddiay,konuyusaptrmavekar sndakini a rtacak ekildesunmaksuretiyleyaplanhatal
karmlara a rtma Safsatalar deniyor. Bu grupta da yedi dei ik safsata var: Devede Kulak
Safsatas, Siyah/ Beyaz Safsatas, spatlama Mecburiyeti Safsatas, Felaket Tellall, mal Soru
Safsatas,okSoruluSafsata,SnrlSeenekSafsatas
Tanm: Bir iddiann kabuln salamak iin iddiaya uymayan ayrntlarn hi bir farkllk
yaratmayacan ve en kk bir nem ta madn iddia etmekten olu an hatal karma Devede
KulakSafsatasdiyoruz.
rnek1:Sigaraiilmesi,Ankaradahavakirliliineetkiedecekdeilya..
Gncelrnek1:
Anayasabirkezinenmeklebir eyolmaz.Turgutzal
Turgutzalanayasannbirkereihlaledilmesininnemsizolduunuvenemliproblemler
yaratmayacakarmnyapyor.
Gncelrnek2:
Yrmekleyollara nmaz.SleymanDemirel
SleymanDemirelyrmeninyollarna nmasnaetkisininnemsizolduununesrerek
yrmeklebir eyindei meyeceikarmnyapyor.
YaSiyahyaBeyazSafsatas
(FalseDilemma,BlackAndWhiteFallacy)
Tanm: Gerekte ok seenek olmasna ramen, kar dakini iki seenek arasnda
brakmaksuretiyleyaplanhata.
rnek1:Benisevmiyorsan,bendennefretediyorsundemektir.
rnek2:Yabanakar snyadabenimyanmdasn.
rnek3:nsanlaryamelektiryada eytan.
rnek4:lkeniyasevyadaterket.
rnek5:Hakan:BenLiseleredindersininkonulmasndestekliyorum.
Koray:Benbylebir eyinfaydasnainanmyorum.
Hakan:SenateistmisinyoksaKoray?
Gncelrnek1:
KomnistKapitalistat masnasla ld,a lyor?
zellikleson2yzylkapsam olanbuat manntemeli, u2 sorunun deerlendirilme
biimindeyatar:
1.nsanbeyniDoann,yahutKainatn,yahutEvrenin,yahutKozmosungenelbtniindeve
onunbirparasolanbirolgumudur?
2.nsanbeyniDoann,yahutKainatn,yahutEvrenin,yahutKozmosungenelbtnd nda
vekendinezgayrbirolgumudur?
Birincisoruyaevetdiyenler,Monistbirdeerlendirmenind nrleridirikincisoruya
evetdiyenlerise,Dalistbirdeerlendirmenin..Bu2ayrdeerlendirmeyzndenson2yzylda
milyonlarcavemilyonlarcainsanld...
(etinAltan,28.8.2000,Sabah)
Yazar son iki yzyl kapsayan KomnistKapitalist at masn iki tr deerlendirmeden
kt yorumunu yaparak insanlarn birine evet dierine hayr cevabn vermek zorunda olduklar
karmnyapyor.
Gncelrnek2:
Devletklmez...Yaanar istlerindediigibihavayauurulur,yaEngelsindediigibi
vaktigeldiindeeriyip,tkenipgider.
Memuratarak,tuttuunuyaparak,herbulduunuzelle tirerekolmaz.
(KurthanFi ek,5.9.2000,Hrriyet)
Yazar,aradakikararlarikiseenektenbirineindirgeyerekiddiasnkantlamayaal yor
Gncelrnek3:
BulkedePeyamiSafaismindebiradamya am .Onubiraztanyanhergnneyazlr?
diyemez. unu, yadrganacan bildiim halde, inanarak sylyor ve iddia ediyorum ki, Peyami
Safann k e yazlar, romanlarndan daha nemlidir. Vaktiyle genlere romanlarn deil, nce
objektif serisini tavsiye ediyordum. Belki mnasebetini ilk bak ta grebilmek zordur ama, burada
bir slm liminin bir szn hatrlatmak istiyorum: Ya her eyi biliyorum, ya da hibir ey
bilmiyorum. Bir cmleyle vuzuhlandrmaya al aym: Btn bilmeyen parann btn iindeki
yerinibilemez.
(AhmetSelim,9.10.2000,Zaman)
Yazar,her eyibilmeyeninhibir eyibilemeyeceininesryor.
spatlamaMecburiyetiSafsatas
(Argument From Ignorance, Burden Of
Proof,
[ArgumentumAdIgnorantiam)
Tanm:
Bir
eyin
yanl lnn
ispatlanamam olmasnedeniyledoruolduunu
ya da doruluunun ispatlanamam olmas
nedeniyle yanl olduunu ileri srmek. Bu

SiyahBeyaz Safsatasnn zel bir eklidir. Bu
safsata Bir ey aksi ispatlanamad srece
dorudurvarsaymnadayanr.
rnek 1: Allahn varl kimse tarafndan
kantlanmam tr.yleyseAllahyoktur.
rnek 2: UFOlarn olamayacaklar ispat
edilemediinegre,UFOlarmevcuttur.
rnek3:Hayaletlerinolmadkantlanamadna
gre,hayaletlervardr.
rnek 4: Bilim adamlar kresel snma nn
varln ispat edemediklerine gre, kresel snma
yoktur.
rnek5:Mehmet,Bar tandahayak klolduunusyledi.Fakatbunuispatedemediinegre,
demekkideil.
rnek 6: Peki, uzayllarn hkmette kontrol ele geirdiine inanmyorsun. Bunu ispatlayabilir
misin?
rnek7:Emin:Bazinsanlarntelepatigcnesahipolduunud nyorum.
Akn:Delilinvarm?
Emin:Hikimseinsanlarntelepatigcnesahipolmadnispatlayamaz.
Gncelrnek1:
MuhabirtelefondahaberiErbakanaokyaknkaynaklardanaldnilerisryor,Erbakan
Ailesindenyalanlamagelmemesinidehaberindoruluunakantolarakgsteriyordu.AhmetHakan
isebirincilkaynannkendisiolmasgerekenhaberintamamenyalanolduununesryordu.
(3.9.2000,Hrriyet)
Muhabir,haberinyalanlanmamasnhaberindoruluunakantolaraknesrmektedir.
FelaketTellallSafsatas
(FallacyofSlipperySlope)
Tanm: nermenin kabul edilemez olduunu

gstermek iin, bu nermeyi bir dizi olaylarn takip
ettiiningsterilmesisuretiylebirolaydierinintakip
edeceinekesinolarakinanmaktandoanhatadr.

rnek1:Pompaltfeklerinyasaklanmasileilgili
kanunukabuledersek,okgemedenbtnsilahlar
yasaklayankanunlarkabuletmekzorundakalrz,ve
bunudierhaklarnsnrlandrlmasizler,vesonunda
komnist bir lke oluruz. Bu nedenle pompal
tfekleriyasaklamamalyz.
rnek 2: Programna radikal islamc birini davet
edersen, nce radikal islamc sempatizan, sonra
radikalislamcolursun.
rnek3:Aslakumaroynama.Birkereba larsan,
durmas zordur. ok gemeden btn paran
kumarda kaybedersin ve sonunda geimini temin
etmekiinsui lemekzorundakalrsn.
rnek 4: Ahmet Necdet Sezer
Cumhurba kanlna seildiine gre, artk
demokrasi rayna girecek, insan haklar ihlal
edilmeyecek,ekonomidzelecek
Gncelrnek1:
GazetecilerinklkkyafetleriSaynCumhurba kanmznho unagitmemi olabilir.Kimi
meslekta larmzyerinegregiyinmekonusundabirazhataldavranyorolabilirler.Amademokrat
cumhurba kanlar, bu i i ynergeyle dzenlemeye kalk mazlar. Demokrat cumhurba kanna
yak an, Gazeteciler Cemiyetine bu yndeki dilei belirten bir yaz yollamaktr. Bu konuda bir
gelenek, bir slup olu masna nclk etmek ba kadr, parti gazetesi al anlarna emir verir gibi
ynerge hazrlamak ba ka. Bu kafayla, yarn K k nnde trnak kontrol yaplrsa hi a mam.
Sonrasrabelkideiama rrengimizekadaruzanr.
Yazar Cumhurba kannn gazetecilerin kyafetlerine kar masnn kabul edilemez
olduunu kantlamak iin bir dizi olayn (trnakkontrol, iama rnn rengine kar ma) bunu takip
edebileceiiddiaedilmi .
Gncelrnek2:
Halbuki,slmszbirhayat ehvetledolar. ahsimenfaatvegayelerihkmraneder.Faiz
doar. Hrszlk, meslek haline gelir. efkat ve merhameti ortadan kaldrr. inin gzn patronun
kasasna, patronun gzn i inin aln terine musallat eder. Fert ve cemiyetlerdeki sevgi ve saygy
ortadan kaldrp itaatsz bir toplum olu turur. Anar i alr ba n gider. Dorunun a kalaca inanc
cemiyeteslkgibiyap r.Kimseninkimseyeitimadkalmaz.
(Mevlutzcan,25.8.2000,MilliGazete)
Yazar slamsz hayatn kabul edilemez olduunu gstermek iin bir dizi kt olayn
gerekle eceiniiddiaediyor.
Gncelrnek3:
Helekadnlar, imdiallanp,pullanp,sslenipdaldandalakonupgnlelendiriyorlar.Ya
yarn?Ortaya larnda,paralarvarsa,evlideillersejigololarlagnlelendirebilirler.Yadahasonra?
Yapayalnz ve sevgisiz ne yapacaklar? ki ve zillet. Ya intihar ya da bir huzur evinde tevehhrler
iindegeecekaclbirmr.
(AbdurrahmanDilipak,9.10.2000,Akit)
Yazar,kadnlarnevlenmemelerininkabuledilemezolduunugstermekiingelecekte
kendilerinibirdiziktolaynbeklediininesryor.
malSoruSafsatas,
(ComplexQuestion)
Tanm:Genellikle sorann kabul veya nyarglar ile

bir uyumluluk ortaya karmak zere cevap vereni,
evetveyahayrdemesidurumundasuluduruma
d receksorularsorulmasndandoanhata.
Alakaszikinoktabirle tirilerektekbirnerme
gibisunulur.Kar sndakinin her ikisini de ya kabul
veya reddetmesi beklenir. Gerekte biri kabul
edilebilirkendieriedilemez.
rnek1:Karndvmektenhalavazgemedinmi?
(Nezamandvdmki?!!!)
rnek2:Korsankitapsat ndurdurdunmu?(Ne
zamankorsankitapsattmki?!!!)
rnek 3: Muhafazakarlar bu konuya ne zaman
arlklarnkoyacaklar?
rnek4:Diyelimkibenndistim.Okulaplakgelsembusizirahatszetmezdeilmi?
Gncelrnek1:
dnyas,medyavesaird nceodaklar,aydnlar,sanatlar
vatanhainimikiSezeronlarlagr mesin?
Yazar,Sezerinbazgruplarlagr mekistememesinibylebirsoruylagndemegetirerek
Sezeri zor duruma d rmeye al m . Soruya olumlu yant verildiinde bu gruplarn vatan haini
olduklarn kabul edilmi olacak, olumsuz cevap verildiinde Sezerin onlarla gr mesi gerektii
sonucukacak.
Gncelrnek2:
nkHaydarKutlu, szlerini yle bitiriyor: imdi bana komnizmin yerine neyi
koyuyorsun diye soranlara, yine komnizm diyorum. Ben de diyorum ki, Komnizm, yerine
konulacakhibir eybulunmadzamankonulanbir eymidir?
Yazar,muhatabnzordurumdabrakmakiinbylebirsorusormu .Muhatabevetdese
komnizmikmsemi olacak,hayrdesekendidediiniyalanlam olacak.
Gncelrnek3:
Blc ve irticai eylemlere kar devleti savunmasz brakmakla sulanan bir
Cumhurba kan veya hukuku bile bile inemekle sulanan bir hkmet ile mi Avrupa Birliine
gireceizveyaenflasyonuyeneceiz.
(GngrMengi,2382000,Sabah)
Yazar, burada evet yada hayr diye cevaplandnda, hkmet veya Cumhurba kan
hakkndasulaycifadelerinikabulettirecek ekildesorusoruyor.
Gncelrnek4:
Bukimirahatszeder?ran,diktatrSaddam,hanedanynetimindekiAraplkeciklerini...
Rahatsz olsunlar, olmallar. Kald ki kimdir bunlar? Dnya bilimine, sanatna, retimine ne katklar
vardr? slamiyet gne i btn bir evreni aydnlatmaya yetecek enerjiyi z kaynaklarnda tutarken
nedenkendilerineslamlkesidenilenkabileleriaydnlatmyor?
MOSSADmengelliyor,CIAmyasaklyor,Siyonizminglgesimigne imizisndryor?
(NuhGnlta ,21.7.2000,Zaman)
Yazar,slamiyetinbtndnyayaydnlatabilecekpotansiyeliolduuhalde,slamlkelerini
aydnlatmamasnn gerekesinin d arda aranmamas gerektiini sorular sorarak ima ediyor.
MOSSAD m engelliyor, CIA m yasaklyor, Siyonizmin glgesi mi gne imizi sndryor?
sorusunaevetdensebudefadabahiskonusulkelerindiernitelikleritart makonusuolabilecek..
okSoruluSafsata
(FallacyOfManyQuestions)
[PluriumInterrogationum]
Tanm:Tekvebasitbircevaptalepedermi gibi
sunulan bir sorunun aslnda birden fazla cevap

ihtiyacyaratmasdurumudur.
rnek 1: nsanlarn kendi inanlarna gre
ocuklarn yeti tirmesini ve evde eitimi destekliyor
musun?
rnek2:Sizceyksekvergileri hayatnetkiliyor
mu?
rnek3:Nkleersantrallersizceistenir eyler
mi?
Gncelrnek1:
Blc ve irticai eylemlere kar devleti
savunmaszbrakmaklasulanan bir Cumhurba kan
veya hukuku bile bile inemekle sulanan bir
hkmet ile mi Avrupa Birliine gireceiz veya
enflasyonuyeneceiz.
Yazar,soruyuevetyadahayr eklinde
cevaplama gerektirecek ekilde soruyor, halbuki
bununaklamasbirdenfazlacevabaihtiyagsterir.
Bu konuda Cumhurba kannn sulanmas ,
hkmetin sulanmas, Avrupa birliine girilmesi,
enflasyonunyenilmesihakkndacevaplarverilebilir.
SnrlSeenekSafsatas
(FallacyofLimitedAlternatives)
Tanm:Tambirincelemeara trmavedelilortayakoymadan,birhareketseyrininba ka
seenekleriyoksaydveyad ladkonusundasraretmeyanl l.
rnek1:Vergiyasalarndareformyaplmasiinhkmetid rmeliyiz.Ba kaseeneimizyok,
nkiktidardakihkmetgemi tevergileriindirmemi ti.
rnek2:Microsoftunyazlmendstrisinehakimolmasnamemnunum.Eeronlarolmasalard u
andasahipolduumuzbilgisayarverimliliiolmayacakt.
rnek3:EerDemireliyenidenCumhurba kanlasemezsekistikrarbozulur.
Gncelrnek1:
Birniversite,hem irelikokulunudurupdururkenniinkapatr?..nkoradagen
kzlara trbanl eitim veriliyordu. YK, bu okulun eitime byle devam edemeyeceini Fatih
niversitesinedefalarcaveszlolarakbildirmi ti.Bununzerinekapatld.
Yazar ortaya delil koymadan sanki okulun kapatlmasna tek sebep trbanl eitim
verilmesiymi gibikarmdabulunuyor.
Gncelrnek2:
Say tayn12milyondolaramalolanve9yldaancakbitebilenlksbinasncesen
kapacaksn...Hayrbenkapacam...eki mesininkurbanolmu tur.Plajdakibo ezlongakimerken
gelir,havlusunukimnceatarsa ezlongonunoluyorya...
teonungibi...
Binayncekapmakiinkskanlkkrizinegirdiler.Say taynstynetimininbinayaoturma
iznialmadanar ivyerle tirmesininba kaaklamasyoktur.
(NecatiDoru,31.8.2000,Sabah)
YazarortayabirdelilkoymadanSay taystynetimininbinayaoturmaiznialmadanar iv
yerle tirmesininteksebebininbinaysahiplenmekistemesiolduunuiddiaediyor.
Yanl SebepSafsatas
(FallacyofFalseCause)
[Noncausaprocausa]
Yanl Sebep Safsatas, ortak noktalarnn
argmanlarn sonucunda bir eyin dierinin nedeni
olarakkabuledildiiTart malSebepSafsatalar
grubuna dahildir. Bu gruptaki safsatalarda neden
sonu ili kisi olduka karma k olup, kolayca hata
yaplabilir. Yanl Neden Safsatasndan ba ka
ncesinde Safsatas, M terek Etki Safsatas,
nemsiz Etki Safsatas ve Karma k Nedenler
Safsatasbugrubadahilsafsatalardr.
Tanm: ki olayda, yeterli delil olmakszn
birinin dierinin meydana geli ine neden olduu
eklindekiaklyrtme.
rnek 1: Televizyon seyretmek iddete neden

olmaktadr. nk televizyonun evlere girmesinden
sonratoplumdaki iddetoranartm tr.
rnek2:Torunsahibiolmakkalpkriziolasln
arttrr. nk torun sahibi ki ilerde kalp krizi
geirmeoranyksektir.
rnek 3: Nine: Evlenmek insann boyunu
uzatyor. nk ben evlendikten sonra boyum ok
uzad.
Torun:Kaya ndaevlendin?
Nine:13ya nda.
rnek 4: 5 Maysta gezegenler ayn hizaya
geleceindendepremolacakm .
Gncelrnek1:
Amabizi inznbiryanabraktk,sorunuSezerEcevitiaramal,hayrEcevitSezeri
aramal inatla masna indirgedik. Bunu bir onur meselesi haline getirdik. Sanrm genlerimizdeki
arkllkkompleksindenbirtrlkurtulamamzdankaynaklanyorbukomikdurum.
YazarEcevitleSezerarasndakiolaynbironurmeselesihalinegelmesininnedeniniortaya
delilkoymadan arkllkkompleksindenkurtulamamzabalyor.
Gncelrnek2:
Sahannprofesyonellerinebakyorsunuz,roldei tikekarveyakocadei tiriyorlar.
Nikhvetalkndince akasolamayacaiin,gerekhayatlardaekseriyakiminelininkimincebinde
olup olmad mehul bir ekle brnyor. Irzlar yol geen hanna dnm sanat yldzlar (!)
kimsenin malumu deil mi yoksa? Kh Mslman kh gvur rollerine brnenlerin, ahsiyetleri de
ouzamanorbayabenzemiyormu?
Yazar sanat yldzlarnn, kah Mslman kah gavur rollerine brnmeleriyle
ahlakszla tklarniddiaediyor
Gncelrnek3:
Budediimiztrdenolanlardostluk,mostlukgrubudeilsadecebirtakm
uyankmilletvekillerininbedavadanyurtd gezisiyapmalariinuydurulmu formllerdir.
NitekimAmerikallarkimseyebedavagazozbileikrametmedikleriiin
olsagerekmilletvekillerimizABDiindostlukgrubukurmam lar.
(OktayEk i,18.8.2000,Hrriyet)
Yazar millet vekillerimizin ABD iin dostluk grubu kurmamalarna neden olarak
Amerikallarnkimseyebedavagazozbileikrametmediklerinigsteriyor
Gncelrnek4:
DevesrskadarAraplkesi,aralarndakalm biravusrailliyleba edemiyor.
nkbuadaartkilkelliksaylansava larkazanmakiinbileada veuygarolmak
gerek. retime katlmayan, kara rtlere hapsedilmi kadnlarla... Hurafeyalan ezberletilerek
bytlenocuklarla...Binylncedenkalmabirhukukla...Yasaavekorkuyadayalbirilkelsosyal
yapyla,neada olunur,nedegl...
Sava dakazanlmaz...
Bar da...
(BekirCo kun,14.10.2000,Hrriyet)
Yazar,Araplarnsrailleba edememesinikarartlkadnlara,hurafeylebytlm
ocuklara ve bin yl nceden kalma hukuka balyor. Halbuki, srail de teokratik bir lke
olduundan,Binylncedenkalmabirhukuklaynetilir
Gncelrnek5:
Sizhiolimpiyat ampiyonuoldunuzmu?Benolmadm.Olmayokisterdimamaolamadm.
ounuzdaolmam snzdr.OyzdendeNaim'iele tirmeyelim.
Yazar,Naimiele tirmememiz gerektiisonucuna, oumuzun olimpiyat ampiyonu
olamamamznclndenyolakarakvaryor.
ncesindeSafsatas
(FallacyofPreviousThis)
[PostHocErgoPropterHoc]
Tanm: Bir olayn olmasnn, belli bir zaman sonra ba ka bir olaya neden olduu sonucuna
balamaktandoanhatalkarm.Yanl nedensafsatasnnzelbir eklidir.Batlitikatlarntemelinde
busafsatayatar.
rnek1:Btnarabakazalarnnncesindekav aktasiyahbirkedigrlm t.Yani,kav aktabir
dahasiyahbirkedigrdmzdekesinliklebirkazaolacak.
rnek2:O,milletvekiliseildiktensonra,enflasyonazald.DemekkiOnunseilmesienflasyonun
d mesinenedenoldu.
Gncelrnek1:
Diyeceim uki,adnaroldenen ey,hakikatnoktasndahi aka kaldrmyor. Eninde
sonundainsanoroleuygunbir ahsiyetlenoktalanyor.Ehlihakikatbirbymz,EbuCehilrolne
karlanbirgencin,sonradantambirinanszolupktnibretleaktarm tyleise,evltlarmzo
tehlikeden mmkn olduu kadar uzak tutmakta fayda var. Oyundur canm, bunda ne var?
gev ekliined meyegelmez.
YazarEbuCehilrolnoynayangencin,sonradaninanszbirisiolmasnnnedeniolarak
oynadrolgstererek,insannrolyapmasylaki iliinindei tiikarmnyapyor.
Gncelrnek2:
ahsen ben, demokrasiyi bir trl sevemiyordum. nancmn demokrasiye ihtiya
duyacana inanmyordum. Demokrasi yokken, biz, ktaya 7 denize hkimdik. imdi
emperyalistlerinklesidurumunad m tk.
Yazar, Demokrasi yokken 7, denize hakim olduumuzu , demokrasi geldii iin artk
emperyalistlerinklesidurumunad tmzkarmnyapyor.
M terekEtki
(JointEffect)
Tanm Her ikisi de tek ve gizli nedenin sonular olduu halde birinin dierinin nedeni
olduununsanlmasdurumu.
rnek 1: Ate iniz var, bu nedenle vcudunuzda krmz lekeler olu mu . (Gerekte, kzamk
hastalate vekrmzlekelerenedenolmu tur.)
rnek 2: sizliin artmas gelir dalmnn daha da bozulmasna neden olmu tur. (Oysa, her
ikisinindenedeniretimazldr.)
hmalEdilebilirNedenSafsatas
(GenuinebutInsignificantCause)
Tanm: Bir olu umun birden fazla
nedenlerindenbirisinindierlerindendahaok
nemliymi gibisunulmasdurumu.
rnek 1: Ankarann ukurda kurulmu olmas
havakirliliinenedenoldu.
rnek2:Betonbinalarnartm olmas, ehirlerin
ikliminindei
mesinenedenoldu.
Gncelrnek1:
Bugn dnyay kasp kavuran engellenemez bir ak var: KRESELLE ME. Ve
Trkiyede bu rzgarn nnde durabilecek tek set var: Trk Milliyetilii. Dnyann egemen
efendileribuyzdenkorkmaktadrmilliyetilikten.
(Mjdatztrk,5.9.2000,Ortadou)
Yazar kreselle meye kar kabilecek ok sayda unsur(rnein, antikapitalist akmlar)
olduuhalde,milliyetiliikreselle meyidurdurmakzeretekengelolaraksunuyor.
Gncelrnek2:
Bizimlaikibayanlar,karnlar i mesin,karnderilerigeni lemesindiyehamilekalmak
istemiyorlar. Bir de ocukla kim ura acak. ocuk ayak ba onlar iin. Kpek beslemek daha iyi.
Zatenonlardayleyapyor.Doumkontrolkampanyalarsonundaada larnnesillerininkurumasna
yolat.Geni halkkitleleriniyalanlarnainandramadlar.
(AbdurrahmanDilipak,9.10.2000,Akit)
Yazar,laikibayanlarn ocuk yapmamasna neden olarak vcutlarnn bozulmamas
istemleriniilerisryor.,ekonomikvb.nedenleriyoksayyor.
Ana
Sayfa
nsz Giri Safsatave

Trleri
SafsataTrlerive
Gncelrnekler1
SafsataTrleriveGncel
rnekler2
Alternatif
nsz
Hazrlk
Yaz malar
Yanl YnSafsatas
(WrongDirection,ConfusingCauseAndEffect)
Tanm:Etkivetepkiarasndakiili kinintersevrilmesihatas.
rnek1:Liselerdekisekseitimi,AIDSinartmasnanedenolmu tur.
rnek2:Erozyonolduuiinaadikmiyorlar.
Karma kNedenlerSafsatas
(ComplexCause)
Tanm: Sonuca pek ok olay etki etmesine ramen, sonucun tek bir etkiye balanmas
hatas.Pekoknedendenbirisininetkisiniabartmakhatasilekar trlmamaldr.
rnek1:Reklamtabelasnnyanl yerekonulmaskazayanedenoldu.
(Doru,fakatsrcnnalkolalmasve/veyauykusuzolmas,biryayannyolafrlamas,
vs.dikkatealnmamaktadr.)
rnek2:Ormanyangnlarnascakhavalarnedenoldu.
(Sabotaj,dikkatsizate yaklmasvsdikkatealnmaldr.)
rnek 3: Suoranlarndaki art , sitelerde ya amak isteyenlerin saysn arttryor. (Stat, gelir,
sitelerinsosyaltesislerivb.etkilerdikkatealnmam tr)
Gncelrnek:
Enarpcrneklerdenbiriise,meslekieitimadaltndahebaedilentrilyonlar.ada meslek
alanlar yerine modas gemi meslekleri retme konusunda srar eden ve bu yzden yzde 30, 40
kapasiteileal anmeslekokullar,enbykisrafkaplarmzdanbiri...
(AbbasGl,10.10.2000,Milliyet)
Yazarmeslekieitimkurumlarnn%3040kapasiteileal masnnbiroknedeniolabilecei
haldesadecemodasgemi meslekleriretmekkonusundakisrarolduunusylyor.
YetersizrnekSafsatas
(FallacyofInsufficientSample)
statistikselyorumlar,rnekilebtnarasndabirbenzerlikolduukabulnedayanr.Benzerlik
nekadarfazlaisekarmlarokadargvenilirolur.Diertaraftan,rnekbtnebenzemiyorsakarm
yanl tr.nermelerindoruolmashalindebile,sonuyanl olabilir. statistikselHataSafsatalar
diye bilinen bu blmdeki safsatalar olaslk teorisinin yanl uygulamalarndan kaynaklanrlar. Bu
gruptaki safsatalar unlardr: Yetersiz rnek Safsatas, Yanl Benzetme Safsatas, Yok Sayma
Safsatas,SmenAltSafsatas,KumarbazSafsatas
Tanm:Azsaydarnekileabukgenellemeyapmahatas.
Bu safsata ou kez Genelle tirme Safsatas ile kar trlr. Genelle tirme Safsatasnda istisnai
durumlar iin geerli olan eyler, genele uygulanmak istenmesine kar n acele sonu kartma
safsatasndaazsaydarneklegenellemeyaplr..
rnek 1: Bir feminist olan Leyla erkeklerden nefret eder. O halde btn feministler erkeklerden
nefreteder.(TekbirLeylarneiilefeministlerleilgilibusonucavarlamaz.)
rnek 2: Kyn giri inde iki tane cce grdm. Demek ki bu kyn insanlarnda kaltmsal
anormallik var. (ki ccenin grlm olmas btn bir ky iin kaltmsal anomali olarak
genelle tirilemez.)
rnek 3: Bizim ailenin erkeklerinin tm ok hzl araba kullanrlar. Demek ki, btn erkekler
hzdanho lanr.
rnek4:Sava tanklararabalardandahafazlayaktharcar.Ohaldednyapetroltketimininbyk
ksmtanklartarafndanyaplyor.
Gncelrnek:
Amalafaramzdaayrevlerdeya amakisteyenbirkadnlaevlenmeyidehibirerkek
istemiyor.Mesela,evlenelim"diyorlar,ayrya ayalmama"denince,nediyeevlenelimozaman"
diyorlar. Hakllar aslnda! Hem evli olup hem de evdeki yemekten, tden yine kendileri sorumlu
olunca,niyeevliolsunlarki!
(DuyguAsena,1092000,Milliyet)
Yazarbtnerkeklerinevliliisadecehayatkolayla tracakbirtakmi lerinkadnlartarafndan
yaplmas salamak iin istedii genellemesini yapyor. Baz erkekler byle d nebilir ama bu
tamamnkapsamaz.
TemsilEtmeyenrnekSafsatas
(UnrepresentativeSample)
Tanm: rnek ile btn arasnda bir benzerlik yoktur. rnek, temsil ettii btnden
farklolduuiin,yaplankarmdahatalolur.
rnek 1: Metallica konserinde statta ine d ecek yer yoktu, heavy metal Trklerin en ok
sevdiklerimziktr.(StattakigenlerinTrkgenliinitemsiledenbirrnekolduklarku kulu).
rnek2:nmzdekiseimdeANAPkesiniktidar.Rizedeyaptmankettehalkn
%80iANAPtercihetti.
(RizehalkTrkiyeninbtnntemsiledemez.)
Gncelrnek1:
DefalarcabelirttiimTrkiyedeenoktaraftarolankulpFenerbahedir gerei,
geenlerde yaplan bir anket sonucu resmen aklanm t. Bu ankette Akl ba nda olanlarn Sar
Lacivertlikulbdestekledii,GalatasarayniseYeniyetmelertarafndansevildiiortayakm t.
te bu zellik, Fenerbaheli taraftarlarn daha kaliteli, futboldan anlayan, sadece galibiyeti deil iyi
oyunu da grmek isteyen bir kitle olu turduunu ortaya koyuyor. Bu taraftar kurallar da hakemler
kadar bildiini ve yaplan hatalar annda tesbit ettiini her frsatta gsteriyor. Nitekim stanbulspor
manda Anderssona yaplan penalt pozisyonlarnda Muhittin Bo at, Ankarada da Mustafa
ulcuyuslklamalarbununenarpckantdr.
(NecatiBilgi,1.9.2000,Fanatik)
Yazar , ankette tespit edilen tiplemeler, sanki Trkiye futbol severlerine rnek te kil
ediyormu gibibunubtnTrkiyeyeuyguluyor.
Gncelrnek2:
Birba kainternetanketindeyinesorulmu :KHKnnkmasnataraftar msnz?
Cevaplar yle:Evet:Yzde18.6,Hayr:Yzde81.4Busonular,a ayukarhalknhkmeteolan
desteiniyadagvensizliinidegsteriyor.
Yazarinternetkullananbelirlibirya vemalidurumdakikitlenin,KHKnnkmasnataraftar
olanhalktemsilettiiniiddiaediyor.
Yanl BenzetmeSafsatas
(FalseAnalogy)
Tanm: A ve B arasna bir benzerlik kurulmas, Ann zelliklerinin Bde de olmas
gerektii eklindekiyanl karmdurumu.
rnek1: iivigibidir.iviyiakmakiinba navurmakgerekir. ileredeaynsyaplmal.
rnek2:Yunanllarlabenzeryemekleriyiyoruz,benzermziktenho lanyoruz.Nedenbizdeonlar
gibiNoelkutlamasyapmayalm?
Gncelrnek1:
Bizimmillet,ifratvetefritarasndabirtrllybulamadiin,gitticanavardediimiz
kollumakinelereoluununocuununnafakasnyatrd...okevlerykld,okocaklarsnd.Ama
kapattm demekten kolay yok. Kapattm.. yi yaptn... Eitimi idare edemeyenler de okullar
kapatsn...rticayamaniolamayanlardacamilerikapatsn,vesselam.
(RaufTamer,22.8.2000,Sabah)
Yazar,kumarhanelerinkapatlmasn,kumarhanelerinsorunolmasnaretilmi birzm
olaraksunulmasnele tirmekiinsadeceproblemliolmaynylebenzeyen olaylara dikkat ekecek
ekildekarmyapyor.
Gncelrnek2:
SaynBahelidnMalazgirtteydi.Haneresiniyrtarcasnabaryordu. Malazgirt
ruhunubizkoruyacaz...Ahke kebuszyerinegetirecekcesaretesahipolsayd.Kendisinibizde
alk lardk. Sultan Alparslan Malazgirt ovalarnda 30 bin kadar mcahitle 300 bini a kn Bizans
ordusunuhezimeteuratm t.Sonyaplangenelseimlerdemilletimizsolunkar sndakipartilere550
milletvekili olan Mecliste tam tamamna 412 milletvekillii vermi ti. Bu netice Sayn Baheliye
Malazgirt ruhunu koruyacak yreklilie sahip olduunu ispat etmek iin tarihi bir frsat idi. Kendisi
Ba bakanolabilirMalazgirtruhunasahipbirkoalisyonolu turabilirdi.Amabunuyapamadneyazkki
gittiEcevitemuavinoldu.
(SleymanArifEmre,28.8.2000,MilliGazete)
Yazar, Meclisteki sa partileri Alparslann ordusuna, sol partileri de d manlarna
benzetiyor. Ve bu benzetmesine dayanarak mecliste sol partinin ba kanna ba bakanln verilmesi
sebebiyleMalazgirtruhununkaybedildiikarmnyapyor.
Gncelrnek3:
stanbuldabazzelambulansfirmalarbuaralarzamanzamanhastata makiindeil,
bir yere acele yeti mek isteyen kimseler iin taksi olarak kullanyorlarm . Biz bir hasta hastaneye
yeti ecekdiyesol eridiaceleylebo altrkenmeselabiri adamnhavaalannayeti tiriyorlarm meer.
Alni tebirsalkvemerhametistismar. imdiyetkililerneyapacaklar?Dinistismarnnlemekiin
din ve vicdan hrriyetini kaldrdklar gibi ambulanslarn istismarn nlemek iin tmyle ambulans
sisteminimikaldracaklar?Saknkaldrmazlardemeyin,bukafaonudayapar.
(M.AkifAydn,14.10.2000,Yeni afak)
Yazar, ambulanslarn trafii istismar ile, din istismarn benzeterek ambulanslarn
kaldrlmasgerektiikarmnyapyor.
YoksaymaSafsatas
(SlothfulInduction)
Tanm:statikselverilerleileeldeedilensonucunmuhatabnnaleyhindeolmasnedeniyle
yoksaylmas.
rnek 1: Ali son 6 ayda 12 kaza yapt ve halen bunlarn bir hata deil tesadf olduunda srar
ediyor.
(Delilleronunhatalolduunugsterdiihalde.)
rnek2:Pekokanketsonucu,DYPninkaracamilletvekilisaysnn50denfazlaolmayacan
gsterdiihalde,Partiliderihalaiktidarolacaklarnsylyor.
SmenAltSafsatas
(FallacyofSlanting)
Bir eyi savunurken hesaba katlmas gereken belirli noktalar bilinli bir ekilde atlayarak,
yetersiz veya a r vurgulayarak, bir sonuca varlmas konusunda nem arz eden, sonula alakal
delillerinsaklanmas
rnek1:Vansporbumabykbirihtimalkazanacaktr.nkson10mandan9unukazand.
(Son10maikinciligtakmlarylaoynam tr, imdikirakibiisebirinciligdendir.)
rnek 2: Eski Sovyetler Birliinden bir gazete man eti. Sovyet Rusya spor msabakasnda
ikincilikald.Birle ikDevletlerisesondanncoldu.
(Yar mayasadecelkekatlm tr,ABDbirinci,SovyetlerBirliiiseikinciolmu tur.)
Gncelrnek:
Devletbaba,dahadorusuCumhuriyetikurankadrolaradnahareketettikleriiddiasnda
bulunanlarbenimtrbemdenmilyonlar,milyarlar,trilyonlarkesiyorlar,bununkar lndadabenim
kzmn,benimkarde imin,benimablamnvebenimkom umunba ndakirtyeelatyorlar.
(Atillazdr,09.10.2000,Akit)
Yazar,devletinyadaCumhuriyetikurankadrolarnbugnktemsilcilerinintrbeleregirerken
para almasna ramen ba rtsne kar olmasnn bir tutarszlk olduu karmn yapyor. Ancak
yazarburadadevletintrbelerin deil mzelerinziyaret edilmesi kar lnda para ald gereini
saklyor.Bazmzeleriniindetrbelerinolmastrbelerdenparaalndanlamnagelmez
KumarbazSafsatas
(GamblersFallacy)
Tanm:Birolayngemi tenadirgeekle mi olmasnadayanarak,gelecektedahayksekihtimalle
ortayakabileceinikabuletmeyanlgs.Olaslkteorisinde,herolayyadaolu umunbirncekinden
bamsz olduu kabuln reddederek, rnein madeni parann on kez tura geldikten sonra, on
birincideyazgeleceiniiddiaetmektenolu anhata.
rnek1:Zaratmamasasnayinegitmelisin.Yediatma ansaltdabir,zarlarbe kezattnhalde
yeditutturamadn.Elinmahkum, imdiyediatacaksn.
rnek 2: Yaknda zengin olacam. Nasl bu kadar eminsin? Biliyorsun, her hafta Spor Loto
oynuyorum. imdiyekadarhikazanmadm.Bunedenlekazanmaihtimalimgittikeartyor.
BirBilenSafsatas
(ArgumentToAuthority,AppealToAuthority)
[ArgumentumAdVerecundiam]
Bu blmdeki safsatalarda ortak olan nokta, iddiay kabul ettirmek iin, bir otoriteye veya
geleneklere, adetlere v.s. ba vurulmasdr. Otoriteye Ba vurma Safsatalar ad verilen grupta u
safsatalaryeralrlar:BirBilenSafsatas,rrasyonelOtoriteSafsatas,nancaBa vurmaSafsatasOrtak
TutumaBa vurmaSafsatas,GrupBasksSafsatas,FaydacSafsata,BeendirmeSafsatas,Dayatma
Safsatas,TavrEtkisiSafsatas,GenetikSafsatas
Tanm:BirBilenSafsatas,biriddiannkabuliinotoriteye(ki i,rf,adet,kurumlarvs.)
veya bunlara duyulan sayg, hrmet veya korkuya ba vurmak. Ki inin kendi tercih ve
sorumluluklaryla ilgili kararlarn denetimini, kendisinden daha iyi bildii inancyla ba ka
birininotoritesinebrakmas
rnek1:Tarihhocamayaini inbirhileolduunusyledi.Onainanyorum,nkobendendaha
fazlatahsilyapm biri.
rnek2:Seninfikrinikabullenmemmmkndeil,nkgazeteninba yazaraksinisylyor.
Gncelrnek1:
FPLideriRecaiKutanpartisininkongresine3gnkalaErbakankozunuilerisrd.Kutan,
ErbakannAbdullahGleSeninadayolmaniinerken,dahagensin,birazbekledediinisyledi.
(11.5.2000,Posta)
Kutan,AbdullahGlekongredeadayolmamayaiknaetmekiinsomutnedengstermek
yerineErbakannsznaktaryor.
Gncelrnek2:
Gorbaovdiyorkiproblem,problem,problem...yleyse...Gerekliolanne?Vesonra
kendisorusunuyantlyor:Gerekliolani birliidir...Diyalogdur.Evetgerekliolan eydiyalog.
(YavuzDonat,12.8.2000,Sabah)
Yazar,diyalogunnedengerekliolduunakantolarakGorbaovunszngsteriyor
Gncelrnek3:
Tansu'yulkeninba nabenbelettim,demi Demirel.CneytArcayrekinkitabnda
yazyor. Bekleyen Adamn Gerekle en D adl kitap. Vaktiyle emaneti olarak partiyi teslim
ettii Cindoruk iin de hasta demi Demirel... Adam Meclis Ba kan yaptk demi ve tarafsz
kalamamasndanyaknm ...HemdeOktayEk ininyazdklarnahakvererek.
Demi midememi midiyehitereddtgeirmedim.nkCneytaabey,bylebir ey
uydurmaz.Bellikidemi .
(RaufTamer,19.9.2000,Sabah)
YazarkitaptayazlanlarndoruluunusadeceCneytArcayrekinki iliinebakarak
iddiaediyor.
rrasyonelOtoriteSafsatas(FallacyOfUnqualifiedSource)
Biriddiaydesteklemekiin,okonudabilgisahibiolmayanki ileriuzmanolarak gstermekten
doanhatalkarm.
rnek 1: Hlya Av ar bu sene enflasyonun d eceini syledi, Ben de yatrmlarm ona gre
deerlendirdim.
rnek 2: Annem, ocuun alamasnn iyi olduunu, alarken cierlerinin istiini syledi, ben de
braktmalasn.
rnek3:Kom umidearsnakekiksuyununbirerbirgeldiinisyledi,bendekaynattm.
rnek4:HamdiAmca,otomobilintekerleklerinetekmeledi,lastiklerinidare
edeceklerinisyledi,bendedei tirmedim.
nancaBa vurmaSafsatas
(AppealtoBelief)
[ConsensusGentium]
Tanm: Bir fikir ya da iddiann doruluunu,
insanlarn ok byk ounluunun ona inandn ya
da tm insanlarn onu btn zamanlar boyunca
benimsediinisavunarakiddiaetmektendoanhata
rnek 1: UFOlarn ba ka gezegenlerden geldiine
inanmyormusun?Nedenolmasn?UFOlarlailgilison
kamuoyu ara trmalar insanlarn ounluunun
UFOlarainandngsteriyor.
rnek2:Tanrvardr. nk insanlarn byk bir
ksmonunvarlnainanyor.
OrtakTutumaBa vurmaSafsatas
(AppealToCommonPractice)
Tanm: neriyi kabul ettirmek iin, byk ounluunun ortak bir davran olduu d ncesine
ba vurarakdoruolduunuiddiaetme.
rnek1:Neolmu kopyaektiysemyani?Kopyaekmeyenvarm?
rnek2:Yemekyapmakerkekleringrevideildir.nkevlerdehepkadnlaryemekyapar.
Gncelrnek1:
Yine televizyonlarda Hakan krn dedikodular yaplyor. kyor Hncal Ulu,
Hakan mthi paragz diyor. Bir ba kas apayr eyler konu uyor. Grn i te, bunlar spor yazar!
Halbuki Hakan krn Galatasaraya neler kazandrdn sar sultan bile biliyor. Para canls
olmayankaldmmemlekette?Hakanaparagzdiyenler,adetabedavadeilyazarlkyapmak,selm
verirlermiinsana?nsanbirazd nr,heleya nba nalm adamlarnbirazdahayutkunmaslzm
konu urken.ocukgitmi talyaya,kendiniispatlamape inde,rahatbrakngaribi.
(Samizey,29.8.2000,Akit)
YazarHakan krparagzlklesulayanlarakar savunurken,memlekettezatenpara
canlsolmayandakalmaddiyeHakannparayad knlnnnormalolduukarmnyapyor..
GrupBasksSafsatas
(Bandwagon,PeerPressure)
Tanm:Birneriyikabulettirmekiindelillernesrmekyerinebirgrubun basksn
veyabeenisininesrmehatas.
rnek1:Ali:Ay e, sen okuduun o kitab pek beenmediini syledin ama , bizim grubun
ba ucukitabdro.
Ay e:Yokcanm,beendim.
rnek2:Ahmet:Banagre,herkeslkesinisevmelivemilliyetiolmal.
Elif:Senbirfa istsin.Bizbyled nmyoruz.
Ahmet:Tamam,tamam.Szmgerialdm.
rnek3:Rakysevmelisin.HerTrkerkeirakysever.
rnek4:Medenikanunundei tirilmesiileilgilial malarkonusundabaztereddtlerimvard,ama
herkesbeendiinegrebendendeokey.
Gncelrnek1:
Trkiyeninenaz75yldrlaikyneticilerivar.
Deil slmclar, dini grnrl belirgin ekipler dahi Trkiyeyi ynetmedi bu kadar
zamandr. Hemen Refahyol hkmetine atfta bulunanlar olacak. Bu koalisyon hkmetinin bir
kanad dindarln gizlemeyen particilerden olu an bir partinin mensuplar idi. Fakat bu partinin ne
tznde,neprogramndabirdin,dindarlkimasdahiyoktu.craatndavarmyd?Bupartinineer
bylebirniyetta yorsakoalisyondnemindedinibiricraatyaptnsylemekokg...yleyse?
Trkiyede hrriyet yoksa, adalet yoksa, kirlilik varsa, yolsuzluk varsa, smr dzeni varsa...
Bunlarnolduunuherkessylyor.
(AsmYenihaber,9.10.2000,Akit)
Yazar,Trkiyedehrriyetolmad,adaletolmad,kirlilikolduu,yolsuzlukolduu,
smrdzeniolduu eklindekiiddialarnadelilolarakherkesindebunusylediinigsteriyor.
FaydacSafsata
(PragmaticFallacy)
Tanm: Bir eyin baz insanlar zerindeki

yararl etkilerinden dolay doru olacan
varsaymak.
rnek1:Fenerbahenin6yabancoynatmasndan
dolay ceza grmemesi Fenerbahenin menfaatinedir.
Kulp
menfaatlerini
gzetmekle
ykml
federasyonunFenerbaheyecezavermesiyanl tr.
rnek2:Trolleavlanmayyasaklamak,balklara
brakmakdemektir.
rnek3:Fndktabanfiyatnarttrmakgerekir,yoksa
fndkreticileriperi anolurlar.
rnek 4: Emeklilik ya 40a indirilmelidir, yoksa
memurlarmadurolurlar.
Gncelrnek1:
Buarada,unutmadanekleyelim,Suriyeyeyeniatananbykelimizdefrtnalaryaratt.
Hadi,kolukrpyeniniindetutalmvefrtnannnedeniniyazmayalm..Bilenbildiiilekalsn..Nede
olsa, son tahlilde D i leri Bakanlnn, Trkiyenin gzbebei bir bakanlk olmas lazm.
Diplomatlarmzla25yla knsrebirlikteolunca,isteristemezyerle iyorbuduygu..
(SedatSertolu,18.8.2000,Sabah)
Yazar, Trkiyenin Suriye Bykelisinin hakknda bildii baz eyleri aklamamann
Trkiyeninfaydasnaolduugerekesiyleaklamyor.
BeendirmeSafsatas
(AppealToPersonalInterests)
[ArgumentumAdPersonam]
Tanm: Bir neriyi kabul ettirebilmek iin ba kalarnn tercihlerine, ki isel eilim ve
karlarnaba vurma.
rnek1:SenTansuilleribeenirsin.Ohaldeonunekonomipolitikasndesteklemekzorundasn.
rnek2:Seningibiklasikmziksevenbirinsann,okonserikarmamaslazm.
rnek3:Senzatenliberaladamsn,karngeceeveokgegelmi seneolmu ?
rnek4:Emeklilikya nnykselmesiyleilgiliyasatasarsnnedendestekliyorsun,tasarmeclisten
geerse,emekliolmakiin4yldahafazlaal mangerekecek.
DayatmaSafsatas
(FallacyOfsToOught)
Tanm: Tanmlayc anlamlar ieren terimlerin dayatlmas suretiyle, bunlarn
kabullenilmezorunluluunuortayakoymaiddias
rnek 1: Kapitalizm en iyi ekonomik sistemdir. Dolaysyla, tm toplumlar kapitalizmi
benimsemelidir.
rnek2:Trkiyeyietelerynetiyor.Bireteyeyeolmazsakkesinlikleya ayamayz.
rnek3:SleymanDemirelaralarndakientecrbeliadamdr.Onaoyvermeklzm.
rnek4:Arkada bizdendir. inionagregr.
Gncelrnek1:
Banadnyanzdan eysevdirildi:1.Gzelkoku.2.Kadn3.Gzmnnurunamaz.
(Hadissahihtir.)Hadisi eriftesralanan eyvardr.Gzelkoku,kadnvenamaz.Kadn,gzelkoku
ile namazn arasnda zikredilmi tir. Elbette ki bunun bir hikmeti vardr. nk kadn, koklanarak
kendisiyle ferahlk duyulacak ve namaz gibi kutsal bir varlk olarak anla lacaktr. Bu zellik ve
hususiyetlerledonatlm birkadnileevlilikyappdahuzurluya amamakaklvemantkd dr.
(AbdullahByk,25.8.2000,Akit)
Yazar,Hadistenyolakaraktanmladkadnlarlaevlilikyapphuzurluya amamannaklve
mantkd olduunusylyor/dayatyor,
Gncelrnek2:
Japonlarntarifiyletemelforml u:nceJaponya,sonra irketim,sonraailem,sonrada
ben!..Demekkibizimiindetart lmazformlbelli:nceTrkiye,sonra irketim,sonraailem,sonra
daben.
Yazar Japonya iin geerli olan formln bizim iin de geerli olduunu ve bunun da
tart lamayacandayatyor.
MazrufDeilZarfSafsatas
(StyleOverSubstance)
Tanm:neriyiyapanki inintavrlarnn,nerininkabulndeiknaediciroloynamas.
rnek1:Oefendiklkladamhrszolamaz.
rnek2:Alikalabalktanasldavranlacanbilir,kavgayoba latm olamaz.
rnek3:BernaYlmazkibarbirkadn,kocasnnyerineABkongrelerineonuyollamal.
rnek4:Ahmettuttuunukoparr,dernekba kanolmakonunhakk.
GenetikSafsatas
(GeneticFallacy)
Tanm: Bir eyi kayna, kkeni veya ba langc
asndan
deerlendirmek,
aklamak
veya
reddetmekten doan hata. Bir iddia veya eyin
kaynanda bulunmu bir kusuru, delil kabul ederek
iddiannveya eyingzdend mesinenedenolma.
rnek
1:Trkler
Gebe
Bir
Toplumun
ocuklardrlar,iyiMimaridenAnlamazlar.
rnek 2: O resimden ne anlarm , alt taraf bir
kapcnnolu.
rnek3:Hrsznoludahrszolur.
TehditSafsatas
(ArgumentFromForce)
[ArgumentumAdBaculum]
ddiay kabul ettirmek iin birtakm duygulara
hitap eden safsata trleri pek yaygndr. Bunlardan
bazlarTehditSafsatas,AcndrmaSafsatas,Yaygn
Kabul Safsatas, nyargl Dil Safsatas, Mazeret
Safsatas
Tanm: Tehdit Safsatas, bir iddiann kabul
edilmesiiin,korkutmak,kzmak,tehditetmek,g
kullanmayakalk maktandoanhatalkarmdr.
rnek1:Dorusylediimid nmyorsan,senin
kafankopartacam!
rnek2: inikaybetmekistemiyorsan, irketinyeni
politikasnniyiolduunukabuletmelisin.
rnek 3: Hocam, dersinizden 85 almaya ihtiyacm var. Bu durumu konu mak iin 1 saat sonra
odanza geleceim. u anda babamn yanna gidiyorum. Aklma gelmi ken, babam fakltenin
dekandr.Gr mekzere.
Gncelrnek1:
Erbakan, kendisine itaat etmelerini istedii FPlilere Uhud sava ndan rnek verdi
Uhuddapeygamberimizidinlemeyenlerbozgunaurad.
(11.5.2000,Posta)
Erbakan kendisine itaat etmeyenlerin itaat etmesini salamak iin Uhud Sava nda
peygamberimizidinlemeyenleryzndenbozgunauradnsylyor.
Gncelrnek2:
Konuyufazlaamakistemiyorumamadamarmabaslrsahepsinitektekaklarm. u
anda zellikle trafik kazalarnn bol olduu Geliboluya ambulans tahsis edilmesi benim iin en
nemlisi...Gerisinigerekirsetekraryazarm.
(AhmetVardar,15.8.2000,Sabah)
Yazar Geliboluya ambulans tahsis edilmezse bildiklerini aklayacan syleyerek
yetkilileritehditediyor
Gncelrnek3:
Yanl yoldasnz.AmacnzKadirizmikertmekseikinizinya nntoplamndanfazla
yeenivardrKadir'in.
(PakizeSuda,12.9.2000,Hrriyet)
Yazar,muhataplarnnnedenyanl yoldaolduunuanlatmakyerineKadirnanrnyeen
saysylagzdavermeyeal yor.
DuyguSmrs
(ArgumentToPity)
[ArgumentumAdMisericordiam]
Tanm: Argman kar sndakine kabul ettirebilmek iin, onun acma hissinden
yararlanmadurumu.rnek1:
Hakimbeyltfen,beniadamldrmektenhapseatmayn!Benihapseatarsanzocuklarmakalacak.
rnek2:Umarmnerimikabuledersiniz.Sonaymbununzerineal arakgeirdim.
rnek3:Hocam,buderstenAalmakzorundaym.Eeralamazsambursumkesilecek.
Gncelrnek1:
Oahvaldedepolispislikyaparsa,adamdvmeye,i kenceyapmayaba larvehlr vete
bula rsa,ozamanbizonunyakasnayap acaz,grecekhanyaykonyay...Yanl mkonu uyorum
Sayn i leri Bakanm!.. Bu sylediklerimde, toz zerresi kadar yanl lk veya eksiklik var m? Yok
amahanihareket?..Evdebebelerstbeklerken,buadamlardahaneyapsn?..
Yazarpolisinyeterinceiyial tiddiasndahaiknaedicihalegetirebilmekiinevdeki
stbekleyenbebeklerdenbahsediyor.
Gncelrnek2:
Evet,bylederim...Amabirtrlaramyor!..Herhalde,ErdalBilallarnba ndaolduu
stanbulKonseyindeolmadmziin!Oysabiz,sadecestanbullasnrldeiliz...Ufkumuzgeni ...
Biz,tmTrkiyeyiiine alan Anadolu Konseyinin iindeyiz. tilen, horlanan, a alanan, gariban
Anadoluinsannnyanndaveonlarnsesiyiz!
Yazar,stanbulKonseyineyeolmadiinbirileritarafndanaranmadnsylyor.
Kendisinin Anadolu Konseyi iinde yer ald ifadesini kuvvetlendirmek iin baz acndrc sfatlar
kullanyor.
Gncelrnek3:
Belediyeotobslerinikullanan ofrlerbitmi durumda!Bilmiyorolamazsnzki,bu
insanlar 1997den beri szle me yapmadlar ve zam alamyorlar...150200 milyon lira arasnda
maa larla,srnmenoktasndalar,boriindeyzyorlar...Ruhsalolarakfelolmu durumdalar.Bu
insanlar,kocakocaotobslerlevatanda ta yorlar,trafiekyorlar...stanbulunbelkideenari ini
yapyorlar...Ayptr,gnahtr,yazktr.Biranla mazlkvarsa,ba kangibiarayagirinvesorunuzn!
nk bu insanlar, binlerce can ta yorlar, akl ta deil... Durum kritik, sylyorum! Sonra, ok
cannzsklr...zlrsnz!..
Yazar belediye ba kann belediye otobs ofrleriyle szle me yapmaya zorlamak
amacylaonlaracndrmakgibibirmetotizliyor.
nyarglDilSafsatas(PrejudicialLanguage)
Tanm:Fikrikabulettirmekiin,nerideduyguveyaanlamyklterimlerinkullanlmas.
rnek 1: Her akl ba nda insan, Trkiyedeki gelir dalmnda byk bir adaletsizlik olduunu
kabuleder.
rnek2:Trkiyeninaydnlkinsanlar,sizeCumhuriyetokumakyak r.
rnek3Kebaplaviskiienmagandanndikalsdr.
Gncelrnek1:
Clintonundeyimiile21.YzylnkaderinibelirleyeceklkeninCumhurba kan,bylebir
zirveyeturistgibigitmemeli.
Yazar,fikrikabulettirmekiin21.yzylnkaderinibelirleyeceklkegibiduyguyklbir
sfatkullanm .
Gncelrnek2:
Ba tan hemen sylemeliyim. Tabii ki Kemal Alemdarolu bu konuda sonuna kadar

haklyd. Hatta ortada 'haklhaksz' diye tart acak bir sorun bile yok. Yobazlara, eriatlara, 'Ilml
slamc' (!) ve 'saf demokratlar'a kar Aydnlanma Trkiyesi'nin kalelerinden biri olan stanbul
niversitesi'nin cesur, kararl ve dnsz Atatrk Rektr Alemdarolu, en doal hakkn
kullanarak, niversitenin al konu masnda 'demokrasiyi klf yaparak onu yok etmeye kalkanlara
kar ' sade bir uyar yapyor, demokrasinin de her rejim gibi varln srdrmesi iin kendisini
korumayaihtiyacolduunuanlatyordu.
(BedriBaykam,11.10.2000,Ak am)
Yazar,Kemal Alemdarolu nun haklln ispatlamak iin, saf demokrat, Aydnlanma
Trkiyesi'ninkalesi,cesurkararlvednszAtatrkgibinyargierenifadelerkullanyor.
MazeretSafsatas
(FallacyOfSpecialPleading)
Tanm: Ki inin, ba kalarna tatbik edilen
standart, ilke, kural vb. eyleri, geerli bir neden
olmakszn kendisi iin geerli olmadn
savunmas. Acndrma Safsatasnn zel bir
halidir.
rnek1:Cinayeti leyenbirisinincezalandrlmas
gereini kabul ediyorum. Ama ben katil olmay hi
istemedim,beniorayagndermeyin.
rnek 2: Ali: Ak am yemeini hazrlar msn?
Karnmokackt.
Ay e:Senniyehazrlamyorsun?Evebirlikte
geldik,benimdekarnmoka.
Ali: Ama ben erkeim, ve yemek
yapamayacakkadaryorgunum.
rnek 3 Mvekkilimi tahliye etmelisiniz, nk o
hamile,cezaeviko ullarnadayanamaz.
Gncelrnek1:
Verdiysembenverdim.
(SleymanDemirel)
Demirelba kalariinuygulanankurallarn,
kanunlarn kendisine uygulanamayaca karmn

yapyor.
Gncelrnek2:
TRKKAMUSENGenelBa kanResul
Akay, bu kanunun KHK olarak kmasna kar
km tr. Tabii tabanyla birlikte. Bundan sonra
Mecliste kanunla trlacaktr. MHP milletvekillerinin
bu taslan kanunla masnda ok titiz davranmas
gerekmektedir.Ziraikimfetti raporuylagrevineson
verilecek memurlarn iinde mrn Trk milletinin
mutluluuna ve Trkiye Cumhuriyetinin blnmez
btnlneadam lkcmemurlardaolabilir.
(BuraBa kurt,5.9.2000,Ortadou)
Yazar, KHKya ve de bunun
yasala masnasadecekendisineyaknbirsiyasigr e
sahip memurlara da uygulanabilecei iin kar
kmaktadr.
Gncelrnek3:
Eminla angnlerdiryazpduruyor.Birgazeteciyeantadolusudolargetiriliyor.Olay,
i leri Bakan doruluyor. Alan gazeteci susuyor! Bir de bakyorsunuz, neredeyse Emin la an
sulusaylacak:Belgesiyoksanedenaklyor,meslekahlaknasarm?Eyvallah!..Peki,toplum
ahlakpisliebula m kenbizmeslekahlaknnaslkoruyacazarkada ?Mecliskulislerinde imdi
gazetecilerinnaslvenekadarparaaldklarkonu uluyor.Mesleidiledeil,ayaad rdk.
(smetSolak,14.10.2000,Hrriyet)
Yazar,Eminla annbirgazetecihakkndar vetaldiddialarnakar belgesiyoksaniye
aklyor,meslekahlaknasarmsorularnakar toplumahlakbozulmu kenmeslekahlakkalrm
diyemazeretnesryor.
Ana nsz Giri Safsatave

Sayfa
Trleri
SafsataTrlerive
Gncelrnekler1
SafsataTrlerive
Gncelrnekler2
SafsataTrlerive
Gncelrnekler3
Hazrlk
Yaz malar
Alternatif nsz
Bu kitap herkesin, serbest bir ekilde safsata yapabilmesi iin gerekli bilgiyi salamak
amacyla yazlm tr. Kitap hangi safsatann nasl, nerede ve ne zaman yaplaca
hakknda da ipular iermektedir ;-)).
Okurun baz gazete k e yazarlarna bakp ta bir safsata bile yapamadm eklinde i
geirmesine artk gerek yoktur.
Busafsataprojesiepostagrubundailkba ladndangilizcedenTrkeyeeviri eklinde

ba lam t.Ya lvesakallolduunuhenzozamanlarbilmediimiz,ismilazmdeilbiritarafndan
grevdalmyapld.Ozamanlarszlkelde,felsefiterimlerierenmetinlerievirmekbanabiraz
zorgeldiindenbirazuzakdurdum.3arkada 38tanesafsatayevirdidierbazlardabunlaraTrke
isimlerbuldu,metinlerdedzeltmeleryaptlar.Yorgunbirarkada tarafndanbual malarbirle tirildi.
Obirle tirmei indendesondereceyorulduundanbuarkada epeycebirsregruptagzkmediJ.
AncakSafsataProjesimsveddehalindeAlevAlatlnnwebsayfasndabirsrebekledi.Dahasonra
benbu ekliyledevraldm,ihalederakiplerinokluunedeniylesrenuzunpazarlklarsonucubirazzor
aldmdaarayahatrlki ilerikoyupdieradaylarbertarafetmeyidebildim.odaolmasaydihale
mafyasndanyardmtalepedecektim!enedeolsahayatbilgisi.....
Aradan geen zaman iinde nurcan, bar ve tanerle bizim evde yaptmz mnaka alar
sayesinde Alev hanmn web sayfasnda yaynlanan hale soktuk. Bu mnaka alar bazen
nurcan, bazen taner, bazen de bar kazand ve ben genelde kaybettim hi benim dediim
olmad, hatta bu durumy gren eren bile fikir serdetmeye ba lad . Bu al ma sresinde
4 veya 5 oturum yaptk. Bu oturumlara erenin de katlmas zorunluydu. ( nereye gitsin 6
ya ndaki ocukcaz). Ama o da bu toplantlara katlmaktan ok ey rendi. Sabahlar
-hadi olum acele et derse yeti eceiz, dediimizde
-bu da bir okul safsatas
diyerek evin havasndan suyundan etkilendiine dair emareleri ortaya koyarken gelecei
hakknda da baz ipular vermeye ba lad J. 3 ay kadar askda bekleyen safsatalarn
hkm dolduundan yenilemeye karar verdik. O zaman bunun bir kitap haline
gelebileceini d ndk.
Yaz boyu tatile gitmeyen karacan ailesi kendisini bu i e vakfetti,
evde nurcan yeni
safsatalar buldu (icat etti demiyorum, ya da kendi potansiyelini ortaya koydu hi

demiyorum), web sayfalarndan safsata dev irdi, bir gzel de gruplara ayrd.
Ondan sonra ben bu haliyle safsatalara gazetelerden safsata rnekleri toplamaya

ba ladm. E-gruptan da safsata rnekleri gelmeye ba lad. Bizim evde yaptmz
toplantlarda bunlar gruplandrdk, safsata trlerini belirledik, burada en ok 3 ki i olup
karar vermeye dikkat ettik. 4. ki i demokrasiye fazla geliyordu ;-)).
Safsata al malar esnasnda biz de safsata yapmayalm diye birbirimizle konu maz hale
geldik, hatta bir ara i aretle anla may bile denedik :-)) . lk konu an 2, 3 tr safsata
analiziyle kar kar ya kalyorduJ. Az konu up ok d ndmz iin bu safsata i lerini
bu raddeye getirmeye muvaffak olabildik.
Bu film burada bitmeyecek, bu safsata kitabnn peynir ekmek gibi okunacandan adm
gibi emin olduumdan 2. ve 3. basklar iin rnek toplamaya imdiden ba ladm.
Sayg ve sevgilerimle
Mutlu ve yorgun, Safsatatr, Koordinatr,
Mehmet Saym Karacan

Safsata Kılavuzu

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Safsata Kılavuzu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Dnmenin, akl yrtmenin metot olarak renilebilir olduuna dikkat

ekmek iin bu kitap, yazar Alev Alatlnn, internette kurduu tartma

Ana Giri Safsata

Ana nszSafsatave SafsataTrlerive

Laf Ola Be i Gele

da tesadfen dorudur. Birinci ncln yanl olmas, bu argman da Doru ve

politikac muhatab olacaksanz, Serbest Safsatalara ili kin farkndalnz bu defa

Ana nszGiri Safsata SafsataTrleri SafsataTrleri Alternatifnsz

rnek3:Ali,dahaba kabirKemalSunalfilmigrmekistemediinisyledi.Buyzdenonaba kabir

diyed nen,devletlanlay nnbiryansmasdr.

Epeyieskilerdekald,birzamanlar,taksi ofrlerikamuhizmetiyaparidiler. ofrdenilen

Ana nszGiri Safsata SafsataTrleri SafsataTrleri Alternatifnsz

nedeniyle yanl olduunu ileri srmek. Bu

Tanm: nermenin kabul edilemez olduunu

Tanm:Genellikle sorann kabul veya nyarglar ile

sunulan bir sorunun aslnda birden fazla cevap

rnek 1: Televizyon seyretmek iddete neden

nsz Giri Safsatave

Tanm: Bir eyin baz insanlar zerindeki

Ba tan hemen sylemeliyim. Tabii ki Kemal Alemdarolu bu konuda sonuna kadar

kanunlarn kendisine uygulanamayaca karmn

Ana nsz Giri Safsatave

Busafsataprojesiepostagrubundailkba ladndangilizcedenTrkeyeeviri eklinde

Yaz boyu tatile gitmeyen karacan ailesi kendisini bu i e vakfetti,

evde nurcan yeni

safsatalar buldu (icat etti demiyorum, ya da kendi potansiyelini ortaya koydu hi

Ondan sonra ben bu haliyle safsatalara gazetelerden safsata rnekleri toplamaya

You might also like