You are on page 1of 106

ALTI SİGMA

NEDİR? NASIL UYGULANIR?

Prof. Dr. C. Ruhi Kaykayoğlu

Sakarya Üniversitesi Sunumu, 11 Mart 2009


EĞİTİMİM
BLUE MOUND HİGH SCHOOL, ILLİNOİS, U.S.A., HİGH SCHOOL
DİPLOMA, 1974.

BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ (ROBERT COLLEGE), BSC, MAKİNA


MÜHENDİSLİĞİ, 1978.BOĞAZİÇİ ÜNİVERSİTESİ , MSC, MAKİNA
MÜHENDİSLİĞİ, 1980.
LEHİGH UNİVERSİTY, USA, PA, PH. D., MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ,
1984.
KISA KARİYER TARİHİM

 Y.Doç. Dr.-Asst. Prof., 1985, Istanbul Teknik Üniversitesi


 Doç. Dr. -Assoc. Prof., 1987, Istanbul Teknik Üniversitesi

 Prof. Dr., 1993, Istanbul Universitesi

 Dekan ve Provost, 1999-2004, Bahçeşehir Universitesi

 Girişimci Akademisyen, 2004-…….


UNİVERSİTY OF ASTANA
USA
OLİN COLLEGE, MIT, HARVARD, BOSTON
COLLEGE, TUFTS, STANFORD
SINGAPORE
NATİONAL UNİVERSİTY OF SİNGAPORE,
DUKE-NUS GRADUATE MEDİCAL SCHOOL,
NANYANG TECHNOLOGİCAL UNİVERSİTY,
INSEAD, CHİCAGO UNİVERSİTY BOOTH
BUSİNESS GRADUATE SCHOOL, SİNGAPORE
ENTERPRİSE COOPERATİON, GERMAN
INSTİTUTE OF SCİENCE AND TECHNOLOGY,
MİNİSTRY OF EDUCATİON
QATAR
QATAR FOUNDATİON, QATAR SCİENCE AND
TECHNOLOGY PARK, TEXAS A&M
UNİVERSİTY QATAR, CARNEGİE MELLON
WORLD TOUR OF UNİVERSİTİES UNİVERSİTY QATAR, WEİLL CORNELL
FEBRUARY 5-MARCH 2, 2009 MEDİCAL COLLEGE PARK
UNITED KINGDOM
LEADERSHİP FOUNDATİON FOR HİGHER
EDUCATİON, UNİVERSİTY COLLEGE
LONDON, CAMBRİDGE UNİVERSİTY
11/02/21
İYİ GÜNLER…

KENT STATE UNIVERSITY-GLOBAL


EDUCATION İŞBİRLİĞİ YEŞİL KUŞAK
EĞİTİMLERİ…
Kişisel Gelişim Büyüsü ve Gerçekler

Kişisel

11/02/21
Success
İnovasyon = Pc x Pkn x Pm x Ms x (1+C)
Başarısı

TRIZ - Prof. Dr. C. Ruhi Kaykayoğlu


Pc = Kişisel Kapasite;
Pkn = Kişisel Bilgi;
Pm = Kişisel Motivasyon;
Ms = Yönetici Desteği;

Kişisel Gelişim Çarpanı (0 < C < 1000 )


6
11/02/21
C Ne olabilir?…

•Altı Sigma Becerisi


•TRIZ Becerisi
•CATHIA Becerisi
•Yönetim Becerileri
•Yabancı Diller Becerisi
•……………………
Six 6-Sigma ~ Quality / Reliability and
Productivity~
Post-Industrial Revolution Kalite / Güvenilirlik ve Verimlilik

11/02/21
Improving Productivity

Automation Era:
omy
Otomasyon Çağı
con
eE
Verimliliği Geliştirmek

Mechanization -
g
Power and Energy Era: w led
Güç ve Enerji Çağı Kno Productivity and Economic
t h:
Craft and r ow Growth
G
Machine Era: t i al Verimlilik ve Ekonomik Büyüme
n
Makine Çağı
one 21st. Century is
p
Ex Characterized by
The knowledge-
Based Economy…
Where the
Agrarian Age Doubling time of
1800 1950 2000 …. 2010 Knowledge is
Industrial Space/Atomic Information / Cyber Between “3-5”
Age Age Age Age Years!!

21. Yüzyıl, bilginin ikiye katlanma süresinin üç beş yıl olduğu,


bilgi tabanlı ekonomi olarak düşünülmektedir.
11/02/21
“Six Sigma” coined at in the 1980s
Motorola Engineer named Bill Smith
STRATEGİC SİX SİGMA

11/02/21
 Today Six Sigma is no longer about to simplify quality and consistency
within isolated projects. It is about improving your entire business.

 Bugün Altı Sigma artık bir kalite aracı olarak değil tüm iş akışın
geliştiren bir araç olarak kabul edilmektedir
WHAT İS SİX SİGMA
PROGRAM?

11/02/21
 A comprehensive and flexible program for achieving, sustaining and
maximizing business success that:
 Isuniquely driven by a clear focus on the “Voice of the Customer”-
Müşteri Sesi
 Is founded in a rigorous use of facts, data and statistical analysis-
İstatiksel değerler
 Provides for diligent attention on managing, improving and
reinventing business processes- yeni iş süreçleri.
 Is an management methodology with three perspectives:
 A Measure of Quality- kalite ölçümü
 A Process for Continuous Improvement- Sürekli iyileştirme
 An Enabler for Cultural Change- Kültürel Değişim-Mükemmellik….
MÜKEMMELLİĞİN TEMEL
KAVRAMLARI
Çalışanların Geliştirilmesi
Sonuçlara Yönlendirme ve Katılımı Müşteri Odaklılık

Liderlik ve Amacın Tutarlılığı Sürekli Öğrenme, İyileştirme ve


Yenilikçilik

İşbirliklerinin Geliştirilmesi
Süreçler ve Verilerle Yönetim

Toplumsal 12
Sorumluluk
ALTI SİGMA NASIL ÇALIŞIR?
Süreçlerin iyileştirilmesi

Süreçler
Fonksiyonlar arası entegrasyon

Karmaşıklığın azaltılması
Değişkenliğin azaltılması

Yeterlilik

Davranışsal Kalıcı
Fonksiyonlar
değişim sonuçlar
transferi

Çıktı artışı
Maliyetlerde düşüş

Çalışanlar Çevrim süresinde düşüş


Değişkenlikte azalma

13
Liderlik geliştirme
STRATEJİLERİN YAYILIMI
Misyon
Misyon
Felsefe
Felsefe
Vizyon
Vizyon

Şirket
ŞirketStratejisi/
Stratejisi/
Operasyonel
OperasyonelStrateji
Strateji

Süreç
Süreç İç
İçveveDış
Dış
Mükemmelliği
Mükemmelliği// Müşteri Beklentisi
Müşteri Beklentisi
Müşteri
MüşteriTatmini
Tatmini
Altı Sigma

Yeterliliği
Yeterliliği Basit
Basit
Yüksek
Yüksek Ürünler
Ürünlerve
ve 14
Süreçler
Süreçler Süreçler
Süreçler
SİX SİGMA THEMES:ALTI SİGMA

11/02/21
TEMALARI
 Genuine Focus on the customer- Müşteri odaklı
 Data and Fact Driven Management- Veri tabanlı

 Process focus, management and improvement- yönetim

 Proactive management- proaktif yönetim

 Boundaryless collaboration- sınırsız işbirliği

 Drive for perfection; tolerance for failure- Mükemmellik


THE DİFFERENCE SİX SİGMA BRİNGS

11/02/21
Traditional Quality Six Sigma
Program
 Driven internally Focuses on
processes  Driven by the customer
 Prevents defects  Focuses on outcomes
 Pays attention to total business  Fixes defects
 Improves bottom line  Pays attention to factories
 Looks forward  Improves quality
 Concentrates on CTQs  Looks backward
 High on methodology and data  Concentrates on product
 High on theory and people
Date
SİX SİGMA

11/02/21
BASİCS
"Six Sigma is a process-focused
methodology designed to improve
business performance through
improving specific areas of a strategic
business processes.".
SİX SİGMA BASİCS

11/02/21

Sigma is a symbol  meaning
how much deviation exists in a set of data
- sometimes called a bell curve, or a
standard normal distribution.

•In a standard normal distribution, 50% of


the values lie above the mean (average)
and 50% of the values lie below.
Standard Deviation is a measure of Average Dispersion ( Variation) that
individual values “deviate” from the

11/02/21
central tendency ( Mean or X-bar)
of the measured data:
2Standart sapma, ölçülen değerden sapma miktarıdır
X – X )
 or S = N
2 2
X -- ( X )
Use “Z” scores
To track data in
 or S = N
The distribution N or (N-1)

The Sum of Squares Formula


-3 -2 -1 +1 +2 +3
99.73% Where : X = Individual Data Tek Değer
Representation of + or – Three(3) N = Sample Size Örnek Sayısı
Standard Deviation Distribution
+ veya – Üç(3) Standart
Sapma Dağılımının gösterimi
Dr. A. Raj Chowdhury
 
11/02/21
Standart
Normal
                                                                                                                   
Distribution

    

The diagram may look tricky to read, but in simple language:


Consider that you run a pizza delivery business and you set a
target of delivering pizza’s within 25 minutes of receiving the order.
If you achieve that 68% of the time, you are running at 1 Sigma.
If you achieve it 99.9997% of the time then you are at 6 Sigma
(or you are late on average only 3.4 times out of every one million
orders).
11/02/21
SİX SİGMA QUALİTY
Six Sigma is a reference to the level of quality produced in any
kind of process. Most traditional companies believe that 99.9%
good quality is a terrific achievement. Perhaps by historical
standards it is.
11/02/21
SİX SİGMA QUALİTY
However, consider what 99.9% good quality would mean in
everyday life in the United States:
 Unsafe drinking water once per week
 No electricity for nearly one hour per month
 500 wrong surgical procedures per week
 2 short or long landings at most airports each week
 20,000 wrong drug prescriptions per year
 2,000 lost articles of mail per hour
11/02/21
SİX SİGMA QUALİTY
Perhaps 99.9% is not so good, after all.

 World class companies ship products to their customers


with 99.99966% good quality. From a statistical point of
view, this means that they are shipping Six Sigma
quality--no more than 3.4 parts per million defects.
This's nearly zero.
Variance is the Enemy Mean

Mean

11/02/21
Time Intervals Time Intervals

W I D E Variation Slim Variation

Ex: patients waiting Target

Target
Customer Customer
Upper Limit Upper Limit
DEFECTS ZERO
DEFECTS

Time (Min.). Time (Min.).


~ Why?? … Is it Worth Pursuing???
Neden??...Para harcamaya değer mi? • Improve Quality
Kaliteyi Geliştirme
• Improve Reliability
Sigma Quality Cost of defects Güvenilirliği Geliştirme
“DPMO”

11/02/21
as a percent(%) • Reduce Cost
Level Level
Maliyeti Azaltmak
of sales • Reduce errors
1 691,000 31% > 40% Hataları Azaltmak
• Reduce waste
İsrafı Azaltmak
2 309,000 69% 20- 40% • Improves Process
İşlemi Geliştirme
3 67,000 93.3% 15- 30% • Improves Design
Dizaynı Geliştirme
• Improves Customer
4 6,200 99.4% 10- 20% Satisfaction
Müşteri Memnuniyetini
Geliştirme
5 230 99.98% 5- 10% • Effective Management
Etkili Yönetim
6 3.4 99.997% 0- 5% • Promotes Excellence
- Creativity Yaratıcılık
- Collaboration İşbirliği
Different Sigma Levels, Defects per Million - Communication İletişim
Opportunities, Quality Level and - Dedication Kendini
Cost of defects/failures Adamak
Measurement: Comparative Analysis
of Process Capability

DPMO
IRS - Tax Advice
1,000,000 (phone-in)
(140,000 PPM)
100,000 Restaurant Bills
Doctor Prescription Writing
Payroll Processing
10,000

1,000
• Order Write-up
Journal Vouchers
Wire Transfers
Airline Baggage Handling
100 Purchased Material
Lot Reject Rate
Best-in-Class
10
1 Average Domestic Airline Flight
Company Fatality Rate (0.43 PPM)

1 2 3 4 5 6 7

Sigma
© 1994 Dr. Mikel J. Harry - V4.0

The Quality Colloquium


Introduction to Track IC:
Six Sigma as a Healthcare Quality Initiative
11/02/21
Healthcare Sector Fails
to Deliver Six Sigma 790,000
Defects per Million Opportunities

800000 1 Sigma

11/02/21
700000 580,000

600000
500000
400000 2 Sigma
300000 210,000

200000
100000 3.4 10,000 3 Sigma
0
6 Hospitalized
Patients
Treatment of Appropriate
Ambulatory Identification &
Administration
of Beta
5 Sigma Sigma Injured by Patients with Treatment of Blockers to
Negligence Antibiotics for Patients with Elderly Patients
Viral Clinical Following
Source: Chassin, Milbank Quarterly, 11/4/98. Respiratory Depression Heart Attack
Conditions
~ Philosophy ~ Felsefe ~
Improve Customer Satisfaction

11/02/21
Müşteri Memnuniyetini Geliştirmek
Improving Productivity

Improve Quality and Product Reliability


Kalite ve Ürün Güvenilirliğini Geliştirmek
Verimliliği Geliştirmek

Reduce Defects and/or failures


Hata ve Başarısızlıkları Azaltma
Decrease Waste and optimize resource utilization
İsrafı Azaltma ve Kaynak Kullanımını optimizme etmek
Improve Productivity and increase profit margin
Verimliliği Geliştirmek ve Kar Marjını Artırmak
Six(6)-Sigma, a term instituted by Motorola, refers to a method for improving
Quality and Productivity and accomplishes this by applying “Statistical Process
Control” (SPC) and implementing “Lean Methods”. It provides methods for re-
designing the process to eliminate reoccurrence of errors.
Six(6)-Sigma terimi Motorola tarafından, Kalite ve Verimliliği geliştirmek için kullanılan bir
yöntemdir, ve İstatistiksel İşlem Kontrolü (SPC) ve “Lean Methods” yöntemlerinin uygulanması
sayesinde başarıyla sonuçlanır. Hataların tekrar meydan gelmesini engellemek için tekrar dizayn
etme yöntemini sağlar.
The Process is driven by: “İşlemin Yürümesi”
Define Define requirements of the customer, identify
Tanıt problems and set targeted goals.
Communication Müşteri isteklerini belirleme, problemi belirleme ve hedefler kurma

11/02/21
İletişim
Improving Productivity

Measure Measure the process, set performance


Training Ölç standards (requirements), measure inputs
Verimliliği Geliştirmek

Eğitim required for accurate and efficiency of data


Süreci ölçme, gerekli standartlar kurma,
Leadership Verilerin kesin ve etkili olmaları için, girdileri ölçme
Liderlik
Analyze Analyze the variations critical to quality (CTQ),
Analiz et identifying root causes and determine the best
Teamwork
(optimum) procedures.
Takım Çalışması
Kalite açısından önemli değişkenlerin analizi,
temel nedenleri tanımlama ve en iyi prosedüre karar verme
Measurement
Ölçüm Improve Improve the process to eliminate and/or
Geliştir significantly reduce variations and test solutions.
Focus on Test sonuçlarındaki değişimleri azaltmak ve/veya tamamen
Customer ortadan kaldırma yöntemlerini ve işlemlerini geliştirme
Müşteriye Odak
Control Control process variations to meet 100% of
Kontrol et customer requirements every time.
Her zaman müşteri memnuniyetini 100% tutmak için
değişkenleri kontrol altına almak
IMPROVEMENT METHODOLOGY: DMAIC
“BACKBONE” Control Tools L
RO
ONT

11/02/21
C
E Sustain
Performance V

Return on Investment (ROI)


O improvement
Improvement PR
IM
E Devise solution(s) and
YZ implement
AL
AN
Benchmarking …and validate root cause(s)
R E
ASU
E
M …the current process capability
(get the data!)
INE
F
DE …the problem in a measurable way

Project Timeline
Altı sigma’nın Yararları
• Müşteriye verilen önemin arttırılması,
• Öğrenmeyi esas alması,
• Süreçlerin gelişim hızını arttırması,
• Stratejik değişimi gerçekleştirmesi,
• Organizasyon içindeki bireyler için ortak bir performans amacı
oluşturması,
• Başarıyı devamlı kılması
olarak sıralayabiliriz.

Altı Sigma’nın temel adımları


Altı Sigmanın Temel Adımları ve Bu Adımlarda Yapılacak İşler
1. TANIMLAMA
Tanımlama aşamasında temel olarak müşteriye odaklanılması, ekip
bildirisinin geliştirilmesi ve süreç haritalarının çizilmesi görevleri yerine
getirilir.

Problemin ve amacın ifade edilmesi bize şu iki hususu hatırlatır.


Problemin ifadesi açıyı ve belirtileri açıklarken, amacın ifadesi
ise somut sonuçlarla rahatlamayı anlatır.
2.Ölçme
Ölçme; çeşitli kaynaklardan hata türlerini, ölçülere ilişkin tarama
sonuçlarının eksikliklerini belirlemek, karşılaştırmak amacıyla
yapılmaktadır. Temel süreçlerin performansları ölçülür.

Ölçme aşaması için kontrol listesi


• Toplamak istediğiniz verilerin türlerini belirlediniz mi?
• Ölçmek istediklerinize ilişkin açık işlemsel tanımlamalar
geliştirdiniz mi?
• Verilerin analizini kolaylaştırmak için belirlememiz gereken
tabakalama faktörlerini belirlediniz mi?
• Tutarlı ve tam veri sağlamak için veri toplama formlarını, kontrol
listelerini geliştirip test ettiniz mi?
3. Analiz Etme
Toplanan veriler ve süreçlerin süreç haritaları hataların temel nedenlerini
ve geliştirme fırsatlarını belirlemek için, cari performansla hedef
performans arasındaki farkı iyileştirme fırsatlarının önceliklerini ve
değişkenlik kaynaklarını belirlemek için çeşitli analizler bu aşamada
yapılır. Ortalama, standart sapma veya oran gibi özetleyici istatistiksel
değerler kullanılarak ana kütle parametreleri için güven aralıkları
hesaplanır ve anlamlılık testleri yapılır.
Analiz aşaması için kontrol listesi
• İncelediğiniz probleme katkıda bulunan fazlalıkları,
bağlantısızlıkları ve potansiyel dar boğazları inceleyerek
belirledik mi?
• Müşteri için kritik olmayan işlere ayrılan alanları zaman ve
kaynakları belirleyerek bir değer ve döngü zaman analizi yaptık
mı?
• Potansiyel temel nedenleri belirlemek ve sürecin değişkenliğini
nedenlerini anlamak için problemi tabakalandırmaya yardımcı
olacak ve performansına ilişkin veriler analiz edildi mi?
4.İyileştirme
Hedef süresi, teknoloji ve disiplin ile problemleri ortadan kaldırarak;
problemlerden kaçınan çözümler tasarlar ve uygulama planları geliştirip
yaygınlaştırarak iyileştirir. Gerekli kişileri, gerekli yerlerde ve gerekli
zamanlarda uygun maliyetlerde kullanarak, hizmet içi eğitim ve
ödüllendirme / cezalandırma sistemleri ve yapıları değiştirerek onların
iyileştirmelerini kurumsallaştırır
İyileştir aşaması için kontrol listesi
• Potansiyel çözümler olarak önerdiğimiz çözümlerin bir listesini hazırladınız mı?
• Potansiyel çözümleri nicelleştiren, geliştiren veya daraltan teknikler kullanıldı mı?
• En azından iki olası iyileştirme için çözüm ifadesi oluşturuldu mu?
• Başarı ölçütümüze dayandırılan çözümünüzün nihai tercihi yapıldı mı?
• Çözüm test edildi ve buna ilişkin ne yapılması gerektiği sponsor tarafından onaylandı mı?
• Sonuçların değerlendirilmesini içine alan sonucun uygulanması ve test edilmesi için bir plan
geliştirildi mi?
• Ön sonuçlar değerlendirilerek hedef ifadesinde tanımlanan sonuçlara ulaşılabileceği doğrulandı
mı?
• Ön çalışmadan edinilen derslere dayanılarak çözüm geliştirildi mi?
• Uygulamanın rafine edilmesi ve tamamlanması için çözümü yaygınlaştıran bir plan yapıldı mı?
5.Kontrol Etme
Yürütülen planın geliştirilmesini, dokümantasyonunu ve uygulanmasını
isteyerek sürecin eskiye dönmesine izin vermeden geliştirilmesini
kontrol etme görevi bu aşamada gerçekleştirilir.

Kontrol Aşaması İçin Kontrol Listesi

• DMAIC takım dokümanında yer alan hedefe ulaştığını


doğrulayan sonuçlar elde edildi mi?
• Çözümümüzün etkinliğinin sürüp sürmediğini ve sürecin
performansını izleyen ölçüler seçildi mi?
• Sürecin skor kartı için temel grafikler / diyagramlar
belirlendi mi?
• Revize edilen süreç haritalarını ve temel gen yöntemlerini
içeren bir doküman hazırlandı mı?
Six Sigma Training

11/02/21
Six Sigma - Tools and Analytical Concepts
Basic Intermediate Advanced

1. DMAIC, SIPOC, DPMO 18. Control Charts for 31.Statistical Process


6-Sigma

11/02/21
2. Computer Application Skills Statistical Quality Control ( SPC)
3. Measurement/ Metrology 19. Variable Control Charts. 32.Design and Analysis Green Belt / Black Belt
4. Pareto Analysis 20. Attribute Control Charts of Experiments Certification Training Program
5. Process Mapping/ Flow Chart 21. Process Capability 33.ANOVA, MANOVA
for management
6. Cause and Effect Diagram 22. Yield Analysis and other general
7. Descriptive Statistics 23. Data/Measurement Error Linear Models.
8. Run Charts 24. Correlation Analysis 34.Multiple Linear
9. Histogram (Concept of Variability) 25. Simple Regression Regression Analysis
10. Enumerative Vs. Analytic Stat. Analysis 35.Design for Six-Sigma
11. Discrete Probability Concepts 26. Chi-Square Distribution 36. Simulation and
12. Continuous Probability 27. Type I and Type II Modeling
Distribution Errors 37.Basic Reliability
13. Normal, Z- Distribution, 28. Confidence Interval and Analysis
Binomial, Poisson, Exponential Interpretation 38.Design for Reliability
and Weibull Distribution. 29. Process “Sigma” 39.Robust Design
14. 7 M- Tools: Problem Solving Calculations and data- Concepts
15. Analytical Decision Making Interpretation 40.Quality-Reliability
16. Concepts of Process Analysis Transition
17. Economic Analysis : 30. FMEA - and Concept 41. Logistics Management
• Productivity Measurement of Reliability 42. Optimization School of
• Scientific Management Engineering 43. Quality- Reliability
• Cost-Benefit Analysis and Productivity Technology
http://www.tech.kent.edu
For Green Belt / Black Belt / and Master Certification Preparation
in Six(6) Sigma Application and Management
DMAIC Project Roadmap and Tools
Define Measure Analyze Improve Control

11/02/21
 Project Definition  Data Collection Plan  Detailed Process Map  Brainstorm & Prioritize  Implementation Plan
(Problem, Goal, Scope)  Operational Definitions  C&E Matrix Potential Solutions  Control Charts
 Fishbone (C&E)  Complete Cost/Benefit  SOP/Documentation
 VOC Analysis/CTQ  Segmentation Factors
Diagram Analysis for Proposed  Final Sigma Calculations
Requirement*  Develop Sampling Plan
 NVA Analysis Solution  Develop/Implement
 Team Selected  MSA
 FMEA  Detailed “to be” Process Process Control Plan
 Project Timeline  Process Capability
 Brainstorming Maps  Communication Plan
 Business Case (Sigma Quality Level)
 Graphical Analysis  FMEA  Visual Process Control
 SIPOC  Pareto Chart   Poka-Yoke (Mistake  Mistake Proofing
Hypothesis Testing
 Stakeholder Analysis  Histogram  Confidence Intervals Proofing)  Project Commissioning
 PIP Management  Box Plot  Regression Analysis  Benchmarking  Project Replication
 Value Stream Mapping  Setup Reduction  Determine Influence of  Line Balancing  Close and Hand Off
 Multi-Generational Plan  Generic Pull Segmentation Factors  Constraint Identification Project
 Communication Plan  Kaizen  Quantify Root Causes  Replenishment Pull
 Non-Value Added  Run Charts/Control % Variation Explained  Solution Selection
Analysis Charts  Supply Chain Matrix
Accelerator Analysis  Pilot Solution/Simulation
 Kano Analysis
 Identify Improvement
 RACI
Opportunities
 Quad Chart
11/02/21
TEŞEKKÜRLER

RUHİ.KAYKAYOGLU@GLOBALEDU-TR.COM
Siemens ∫Akademi

Six Sigma Philosophy?

11/02/21
WHY DO HOSPİTALS WANT SİX
SİGMA?

11/02/21
IN HEALTHCARE,
SİX SİGMA EMPHASİZES:
-CUSTOMER SERVİCE/SATİSFACTİON
-REDUCED WAİT TİMES
-CONSİSTENT SERVİCE
-DELİVERED QUALİTY OF CARE
-REDUCED MEDİCAL ERRORS
-INCREASED PATİENT SAFETY
-USE OF APPROPRİATE TECHNOLOGY AT LOWER COST
-INCREASED PRODUCTİVİTY AND THROUGHPUT
-DECREASED COST THROUGH REDUCED VARİATİON
-HELPS HEALTHCARE WİTH COMPLİANCE REQUİREMENTS
SİX SİGMA PROJECTS
@HOSPİTALS

11/02/21
 Planningof the LOS at EDs
 Shortening length of stay of Chronic Obstructive Pulmunary Diease
patients
 Reducing errors in invoices from inurance agencies.
 Revision of the terms of payment
 Reducing the number of mistakes in invoices.
 Shortening the length of stay of Gynaecology patients.
 Shortening the preparation time of intravenous medication
 Reducing Surgical Site Infections
 Reducing Avaidoble Cancellations on the Day of Surgery
 Pareto chart anaysis for new product introduction survey
 Doctor technical skills analysis for different service types
 Doctor Communication skilles survey
SAMPLE SİX SİGMA FOCUS AREAS
-MANAGEMENT
-OR (SUPPLY UTİLİZATİON/COST)

11/02/21
-RECRUİTMENT PROCESS
-ED PATİENT SAT
-LOS
-DENİALS
-MED ERRORS
-INVENTORY TURNS
-ED WAİT TİME
-MD SATİSFACTİON
-RESULTS REPORTİNG
-LAB THROUGHPUT
-RADİOLOGY WAİT TİME
-MEDİCATİON MGMT
SAMPLE SİX SİGMA FOCUS AREAS -

11/02/21
DİAG. IMAGİNG SCHEDULİNG
-STROKE DRG
-BED AVAİLABİLİTY
-PT. MİSİDENTİFİCATİON
-DELAYED ADMİSSİON
-CYCLE TİME FOR APPT.
-CHARGE CAPTURE
-PATİENT REGİSTRATİON
-MEDİCATİON PROCESS
-MATERNAL CARE
-PULMONARY RELATED İLLNESS
-ADMİSSİONS
11/02/21
6-Sigma Klinik
ALTI SİGMA
NASIL UYGULANIR?

Prof. Dr. C. Ruhi Kaykayoğlu

50

Sakarya Üniversitesi Sunumu, 11 Mart 2009


STRATEJİLERİN YAYILIMI
Misyon
Misyon
Felsefe
Felsefe
Vizyon
Vizyon

Şirket
ŞirketStratejisi/
Stratejisi/
Operasyonel
OperasyonelStrateji
Strateji

Süreç
Süreç İç
İçveveDış
Dış
Mükemmelliği
Mükemmelliği// Müşteri Beklentisi
Müşteri Beklentisi
Müşteri
MüşteriTatmini
Tatmini
Altı Sigma

Yeterliliği
Yeterliliği Basit
Basit
Yüksek
Yüksek Ürünler
Ürünlerve
ve 51
Süreçler
Süreçler Süreçler
Süreçler
İSTATİSTİKSEL DÜŞÜNCE
“ Statistical thinking will one day be as
necessary for efficient citizenship as the ability
to read and write.” H.G. Wells, National Science
Board, Overview, Science and Engineering
Indicators.

 İstatistiksel
düşünce, bir gün, etkin bir yurttaş
olabilmek için, okuma-yazma kadar gerekli bir
beceri olacak
52
PROBLEM ÇÖZÜMÜ
ALTI SİGMA YAKLAŞIMI

Tanımla GÜNLÜK İSTATİSTİKSEL Ölç


PROBLEM PROBLEM

Kontrol

PRATİK İSTATİSTİKSEL
ÇÖZÜM Analiz et
ÇÖZÜM

İyileştir Analiz et

53
DMAIC YAKLAŞIMI

Kontrol Tanımlama
Control Define

İyileştirme Ölçme
Improve Measure

Analiz
Analyse

54
DMAIC YAKLAŞIMI
Define - Tanımla – Problemin kaynağı nedir?
Measure - Ölç – Sürecin yeterliliği ne seviyededir?
Analyse - Çözümle – Hatalar nerede ve ne zaman oluşur?
Improve - İyileştir – Süreç yeterliliği nasıl Altı Sigma olabilir?
Control - Kontrol Et – Kazancın sürekli olması için nasıl bir kontrol
sağlanmalıdır?

Tanımlama Aşaması
Ölçme Aşaması
Analiz Aşaması
İyileştirme Aşaması 55

Kontrol Aşaması
DMAIC YAKLAŞIMI
Tanımlama
Beyin fırtınası
Süreç Analizi–SIPOC
Balık kılçığı
Müşterinin Sesi - VOC
Pareto Analizi

Ölçme
Temel İstatistik Ölçüm Yeterliliği
Veri Toplama Süreç Yeterliliği

Analiz
HTEA ANOVA
Hipotez Testleri Regresyon

İyileştirme
Deney Tasarımı Risk Analizi
Çözüm Seçimi Planlama ve Uygulama

Kontrol
Kontrol Çizelgeleri Tolerans Hesapları 56
Sürekli İyileştirme Sistemleri Dokümantasyon
HEDEFLERİN YAYILIMI
Şirket Ana Hedef
ve Stratejileri

Günlük İşler
Süreç İyileştirme
(Business As Usual)

Define
Tanımla

Measure
Ölç
Analyse
Çeşitli Matris Projeler Altı Sigma Projeleri A naliz et

Improve
57
İyileştir
Control
Kontrol
Şirket Ana Hedef
ve Stratejileri

Günlük İşler
Süreç İyileştirme
(Business As Usual)

Çeşitli Matris Projeler Altı Sigma Projeleri

Define
Tanımla

Measure
Ölç
6σ ve
Kalite Analyse
Sistemleri Analiz et

Improve
İyileştir
58
Control Kalite
Kontrol Güvence
PROJE SEÇİMİ YAKLAŞIMLARI
1 Beyin fırtınası (SWOT, Özdeğerlendirme)

Kalite maliyetlerinin analizi (ISO Denetimleri)


2
Y=f(X) ve süreç analizi
3
Süreç yönetimi ve gösterge tablosu

4 Müşterinin sesi - VOC

59
ALTI SİGMA ORGANİZASYONU
ENTEGRASYON
Üst Yönetim
Finansman İnsan
Mali İşler Kaynakları ve
Kalite Sistemleri

Altı Sigma Kalite Sistemleri


Yöneticisi Altı Sigma
Şirket Seviyesi

UKK’lar

Altı ISO 9000


Direktör Sigma Fonksiyonel Seviye
Lideri KK

60
DENEYİMLER
 Üst yönetimin kararlılığı ve desteği
 Altı Sigmanın sürekliliğinin sağlanması için programının bileşenlerinin organizasyon
tarafından “içselleştirilmesi”
 “Stratejik yönetim”, “süreç yönetimi”, “proje yönetimi” gibi konularda gerekli altyapının
(dashboard vb.) oluşturulması
 Projelerin doğru tanımlanmış stratejilerle ilişkilendirilmesi
 Altı Sigma’nın önleyici yaklaşımının ve müşteri odaklılığının vurgulanması
 Tasarımda Altı Sigma (DFSS), müşterinin sesinin süreçlere katılması (QFD)
 Proje getirilerinin Mali İşler Bölümleri tarafından onaylanması
 Altı Sigma projelerinde yer alanların kariyer planının yapılması
 Proje sonuçlarının adil bir şekilde takdir edilmesi
 Tam zamanlı uzman karakuşak ve karakuşakların olması
 Pozisyonlara aday olacak kişilerin çalışanların “en iyileri” arasından seçilmesi

61
ALTI SİGMA VE KALİTESİZLİK
MALİYETİ
 Kalitesizlik Maliyetlerinin mertebesi:

3 Sigma Cironun %25’ i   66,807 ppm


4 Sigma Cironun %15’ i 6,210 ppm 
5 Sigma Cironun %10’ u  233 ppm
6 Sigma Cironun %5.0’ i  3.4 ppm

62
TÜRKİYE VE ALTI SİGMA
 Türkiye Altı Sigma’ nın neresinde?

 Türkiye’ nin Gayri Safi Yurtiçi Hasılası


800 milyar dolar

200 x %25 = 200 milyar dolar

63
TÜRKİYE VE ALTI SİGMA

Sizce Türkiye’ nin Altı Sigma’ ya mı


Dış hibe ve yardıma mı ihtiyacı var?

64
Günümüzde yaşanan petrol fiyatlarındaki artış, makro ekonomik
baskı ve sert rekabet ortamında havayolu şirketlerinin maliyet yapısı
olumsuz etkilenmiştir. Bu durum havayolu şirketlerini maliyetleri
azaltma konusunda yakıt tasarrufu yapmaya zorlamıştır.

Yakıt tasarruf tedbirleri çerçevesinde, Six Sigma yönetim sistemi


kullanılmış ve sonuçları görülmeye çalışılmıştır. Altı Sigma;
maliyetlerin düşürülmesi, verimliliğin arttırılması, pazar payının
büyümesi, müşteri sürekliliği, hata oranının azalması gibi yararları
olan bir kalite sistemidir.

MNG Havayolları’nın da, uçuş faaliyeti açısından önemli girdi


kaynağı olan ve uçuş operasyon maliyetleri içerisinde önemli bir
yere sahip olan yakıtı etkin ve verimli bir şekilde kullanması
gerekmektedir. Bu araçlar için de, Altı Sigma kalite sistemini
kullanmıştır.
Altı Sigma’nın temel amaçlarını kısaca şöyle sıralayabiriz:

•Süreçlerin değişkenliğini azaltmak,


•Süreçleri belirli bir hedef ortalamada merkezileştirmektir.

Altı Sigmanın altı önemli teması ise;


• Müşteriye odaklanmak,
• Verileri ve gerçekleri kullanarak yönetmek,
• Süreçlere odaklanmak ve geliştirmek,
• Olayları ortaya çıkmadan önleyen proaktif bir
yaklaşım izlemek,
• Sınırsız bir işbirliğiyle öğrenme ortamı
oluşturmak,
• En iyiye yönelirken başarısızlığa tolerans
göstermektir.
2.BÖLÜM: MNG HAVAYOLLARINDA ALTI SİGMA
KAVRAMININ YAKIT TÜKETİMİNE UYGULANMASI
1. Problemin Tanımlanması
Havayolu işletmelerinde karı arttırmanın iki yolu vardır. Bunlardan
birincisi gelirleri arttırmaktır. İkincisi ise maliyetleri azaltmaktadır.

Günümüzde artan yakıt fiyatları ve halen hava yolunda alternatif yakıt


türlerinin kullanılmaması havayollarını büyük bir dar boğaza sokmuştur.
Havayolu işletmelerinin en büyük maliyet kalemi olan yakıtın bir tonunun
350 dolardan 600 dolara çıkması bu maliyetlerin nasıl azaltılabileceği
sorusunu bir kez daha gündeme getirmiş ve bu maliyetlerin
azaltılabilmesi için havayollarını ve uçak üreticilerini farklı çalışmalara
yöneltmiştir.
Havayolu şirketlerinin yakıt maliyetlerini azaltabilmesi için uçuşun her
aşamasında yapılabilecek küçük değişiklilere biraz daha dikkatli bir
şekilde yaklaşılması ve etkili bir koordinasyon ile uçuş ekibinden
dispatch’e, yer operasyondan yönetime kadar tüm aşamaların dikkatle
analiz edilerek hangi aşamada ne gibi değişiklikler yapılması gerektiğinin
bilinmesi gerekir. Bir A300 uçağında yakıt giderlerinin %1 azaltılması hava
yolu şirketlerine ortalama 120.000 $ bir tasarruf sağlayacaktır.
MALİYETLER
Dünyadaki birçok havayolu şirketi ICAO’nun maliyet sınıflandırma
sistemini temel alarak bu sınıflandırmayı yapmaktadırlar. Bu geleneksel
yaklaşıma göre havayolu şirketlerinin maliyetleri; direkt işletme
maliyetleri (direct operating cost) ve endirekt işletme maliyetleri
(indirect operating cost) olarak iki temel guruba ayrılır.

Havayolu Şirketlerinin Direkt ve Endirekt Operasyonel Maliyetleri


Havayolu İşletmelerinde Operasyonel Maliyetler

Yer Hizmeti
Giderleri 5%
İdari ve Diğer
Maliyetler 14% Amortismanlar
6%
Bakım
Maliyetleri 15%

Uçuş
Operasyon Havaalanı ve
Maliyetleri 40% Seyrüsefer
Giderleri 20%
Direkt operasyonel maliyetler (Direct operating cost)

Bu maliyetler bir uçağın ticari amaçlarla kullanılması sonucu ortaya çıkar.


DOC’ ler uçak tipine bağlı olarak değişen ve uçak tipi değiştiğinde
değişen maliyetlerdir. Bu maliyetler temel olarak üç grup altında
toplanabilir. Bunlar uçuş operasyon maliyetleri, bakım ve onarım
maliyetleri ile amortismanlardır.
1. Uçuş Operasyon Maliyetleri

Uçuş operasyon maliyetleri direkt operasyonel maliyetlerinin en büyük


bölümünü oluşturan ve yaklaşık bir hava yolu şirketinin tüm
maliyetlerinin %40’ını kapsayan maliyetlerdir. Bunlar,

•uçuş ekibi maliyetleri


•yakıt giderleri
•havaalanı seyrüsefer ücretleri
•uçuş ekipmanlarının sigorta maliyetleridir.
2. Bakım Maliyetleri
Bakım maliyetleri, her türlü bakım ve onarım faaliyetleri sonucunda
oluşan tüm işçilik, malzeme ve bakım yönetim maliyetlerinden
oluşmaktadır.
• Yedek Parça Giderleri
• Bakım Personel Giderleri
• Bakım Yönetim Giderleri

3. Amortismanlar ve yıpranma payları

Amortismanlar genellikle uçak ve kompenentleri ile ilişkilidir.


Amortismanların iki amacı vardır. Birincisi, uçağın maliyetlerini uçağın
ekonomik ömrü üzerine yaymak; ikincisi ise amortisman yıllık gelirler
dışında amortisman miktarına eşit olan bir paranın işletmede kalmasını
sağlamaktır. Bu paralar işletmede tutulan karlarla birlikte kredileri veya
satın alınan uçağın herhangi gerçekleşmiş faizini geri ödemek için
kullanılabilir.
Endirekt operasyonel maliyetler (İndirect operating cost)

Endirekt operasyonel maliyetler, uçağın tipine ve sayısına bağlı olarak


değişmeyen ve bir havayolu şirketinin uçuş operasyon faaliyetleri dışında
gerçekleşen maliyelerini kapsar. Bu maliyetler temel olarak dört gruba
ayrılır. Bunlar;

•Yer hizmeti giderleri,


•Genel yönetim giderleri,
•Diğer giderlerdir.
Proje bildirgesi dokümanı
2. Ölçme
Birçok havayolunda yakıt ekonomisi için uçuş öncesi bakım ve yükleme
işlemleri dikkatli bir biçimde gerçekleştirilmektedir. Yakıt tüketiminde problemi
oluşturan ve süreci etkileyen faktörler aşağıda sıralanmıştır:

1. Ağırlık merkezinin yeri


2. Kalkış ağırlığının fazlalığı
3. Taxi yollarının kısaltılması ile elde edilen yakıt
4. Sistemlerin optimal olarak kullanılması (APU, Flaps, Slats,Gear,
etc ).
5. Fuel tankering
6. Aerodinamik Bozuntular (Aerodynamic Deteration)

Bu çalışmada MNG Havayolları bünyesinde bulunan Airbus 300-B4


tipi uçağın yakıt maliyetleri ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.
1.Ağırlık merkezinin yeri
Uçağın net ağırlığı; kuru ağırlığı, payload ve yakıtın toplamına eşittir. Bu
ağırlık uçağın ağırlık merkezini etkiler. Operatör ağırlık merkezinin zarfın
içinde olduğundan emin olmalıdır.
CG pozisyonunun yakıt tüketimine etkisi
Ağırlık merkezinin uçağın önünde çıkması, yukarı yönlü yunuslama momenti oluşturur ve bu
da arka kanatların üzerindeki taşımayı azaltır. Bunu kompanse etmek için daha fazla kanat
taşımasına ihtiyaç olacaktır. Sonucunda indükleme sürüklemesi artacak, buna bağlı olarak
da yakıt tüketimi de artacaktır. Dolayısıyla ağırlık merkezinin arkada çıkması yakıt tüketimi
açısından uygun olacaktır. Arka CG, yakıt tüketimini azaltmakta, ön CG ise arttırmaktadır.
Ağırlık azalıp uçak seviye aldıkça uçağın CG pozisyonunun yakıt tüketimine etkisi daha
efektif hale gelmektedir.

2. Kalkış ağırlığının etkisi


Kalkış ağırlığı aşağıdaki şekilde bulunur:
Kalkış ağırlığı= Uçağın boş ağırlığı+payload+yakıt
Uçağın boş ağırlığına, ekip üyeleri ve bagajlarının ağırlıkları, ikram malzemeleri, uçağın
dokümantasyonları, uçağın hidrolik ve su ağırlıkları ve teknik malzemeleri eklendiğinde
uçağın kuru ağırlığını elde ediyoruz. Uçağın kuru ağırlığına; payload ve yakıtı eklersek de
kalkış ağırlığımızı buluruz.
Uçakların fazla yüklenmesinden dolayı meydan gelen ekstra yakıt tüketimi; max payload,
optimum irtifaya göre A300-B4 uçaklarında şöyledir:
A300-B4 Uçağının Ağırlık Artırımından Dolayı Meydana Gelen Yakıt
Penaltısı

Uçağın ağırlığının artması ekstra yakıt kaybına sebep olduğu için


yakıt planlaması da bu açıdan büyük önem taşımaktadır.
Uçaklarda yakıt yüklemesi aşağıdakilere bağlı olarak
değişmektedir;

• Motor çalıştırma yakıtı


• Taksi yakıtı
• Trip yakıtı
• Rezerve yakıtı
• Ekstra yakıt taşınması
• APU(Auxiliary Power Unit)
3. Uçuş Planı
Kaliteli Uçuş Planı Sistemi ile yakıt ekonomisi ve yakıt tüketimini
azaltmak mümkündür.
İyi bir uçuş planı sitemi, optimum route ve irtifa durumlarını üretecektir.
Uçağın tırmanış, düz uçuş ve alçalıştaki teknikleri yakıt tüketimi
açısından son derece önemlidir. Bu koşullar dikkate alındığında,
operatör, kaliteli bir uçuş planı sisteminin şirketine getireceği karı
kestirebilir.
Standart uçuş planındaki yakıt planlaması şu şekilde olmalıdır:
Q= Taxi fuel+TF+CF+AF+HF
TF: Trip Fuel
CF:Contingency Fuel
AF:Alternate Fuel
HF:Holding Fuel
3.1 Seyahat yakıtı(Trip Fuel)
Uçağın herhangi bir A noktasından B noktasına uçmak için tükettiği
yakıt miktarıdır. Uçuşun gerçekleşmesi için gerekli olan bu yakıt, uçağın
iki nokta arasında yaptığı kalkış(take off), tırmanma(climb), düz
uçuş(cruise), alçalma(decent) ve iniş(landing) hareketleri boyunca
tüketmiş olduğu yakıt miktarlarının toplamıdır.
3.2. Taksi yakıtı (Taxi Fuel)
Uçakların uçuştan önce aprondan piste, uçuştan sonra pisten aprona
veya güç grubu vasıtasıyla herhangi bir nedenle yerde yaptığı
hareketlere taksi hareketi denir. Bu esnada tüketilen yakıta da taksi
yakıtı denir. Ayrıca uçakların pist basında kalkış için, motorlar açık
vaziyette beklediğinde tükettiği yakıt miktarı da taksi yakıtına
dahildir. Taksi yakıtının iyi bir şekilde belirlenebilmesi için iyi bir
taksi zamanı tahminine ihtiyaç vardır. İki motorlu bir uçakta tek
motor kullanılarak yapılan taksi, yakıt tüketimi bakımından işleticiye
avantaj sağlayacaktır. Fakat tek motor ile taksi yapılırken standart
operasyon prosedürleri çok dikkatli bir şekilde uygulanmalıdır. 8-12
dakika arası taksi zamanında A300-B4 uçağının yakıt tüketimi ve
kazanç miktarı aşağıdaki gibi değişmektedir:
3.3. Bekleme uçuşu yakıtı(Holding Fuel)
Seyrüseferde inilecek havaalanına ulaşıldığında havaalanı yoğunsa,
hava trafik kontrolörlerince verilen talimatlar doğrultusunda
havaalanı üzerinde bekleme uçuşu(holding) yapılır.
Uçaklar inilecek havaalanı üzerinde, iniş izni gelinceye kadar belli
hızlarda daireler çizerek bekleme uçuşu yaparlar. Bekleme uçuşu
için standart irtifa havaalanı rakımı üzerinde 1500 feet’ tir.
3.4. Alternatif Yakıt (Alternate Fuel)
Alternatif yakıt, uçağın ineceği havaalanından alternatif havaalanına
gidip oraya inmesi için gereken yakıt miktarıdır. Alternatif yakıt her
uçuş için uçağa mutlaka yüklenir.
MNG Havayollarının alternatif yakıt uygulamasına göre; alınacak yedek
meydan 50NM’dan daha az olamaz ve en az iki yedek meydan
seçilmelidir. Kargo uçuşlarının hap noktası İstanbul olmasından
dolayı, buradaki yedek meydan seçimi önem arz etmektedir.
Atatürk Havalimanının yedek meydan seçiminin Ankara-İzmir
olması ile, Tekirdağ-Sabiha Gökçen olması arasındaki farkın
sağlayacağı faydanın yakıt ekonomisine etkisi aşağıdaki çizelgede
özetlenmiştir.
İstanbul Atatürk Havalimanı Yedek Meydan Seçiminin Yakıt Tüketimine Etkisi
3.5. Tedbir Yakıtı (Contingency Fuel)
Tedbir yakıtı, uçuş planlamasına göre hesaplanarak belirlenen ve uçağa
yüklenen seyahat yakıtının herhangi bir durum itibariyle yetersiz
kalmasını önlemek için alınan yakıt miktarıdır.
Gerçeklesen uçuşlarda;
• Meteorolojik şartların değişmesi,
• Uçağın beklenenden daha fazla yakıt tüketmesi,
• Rotadan sapma gibi nedenlerle uçağın yolculuk boyunca ihtiyacı
olacak yakıt miktarı hesaplanandan fazla olabilir.
Bu nedenle uçağa bir tedbir yakıtı yüklenir. Tedbir yakıtı genellikle
seyahat yakıtının % 5’i kadardır. Fakat uçulan rotada en-route alternate
mevcut ise seyahat yakıtının %3’ü alınabilir.
MNG Havayollarının kargo uçuşlarında, IST-CGN-IST, IST-FRA-TZX-KHI-
IST, IST-CDG-IST uçuşlarında tedbir yakıtının %5’den %3’e düşürülmesi
ile elde edilecek kazanç miktarı aşağıda gösterilmiştir.
Tedbir Yakıtının %5’ten %3’e Düşürülmesi İle Elde Edilen Kazanç
4. Depo yakıtı (Tankering fuel)
Depo yakıtı havaalanları arasındaki fiyat farkından dolayı, daha sonraki
uçuşlarda kullanılmak üzere uçağa yüklenen yakıt miktarıdır.
5. Auxiliary power ünitesinin kullanımı (APU)
APU, uçağa hava ve elektrik sağlayan bir sistemdir. APU yakıt tüketimi,
uçağın tüm operasyonuyla karsılaştırıldığında çok küçük bir etkiye
sahip olmasına rağmen ramp operasyonunda dikkat edilecek spesifik
prosedürler havayolu şirketinin yakıt ve para sarfiyatını önlemeye
yardım edecektir.
6. Uçuş planında yakıt yönetimi
İyi bir uçuş planlama sistemi uçuş için en uygun olan optimum hattı,
optimum hızı ve optimum yüksekliği isleticinin ekonomik kriterlerine göre
belirlenir.
•Uçuş seviyesi seçimi •Tırmanma
•Hız seçimi •Düz uçuş
•Hat seçimi •Yaklaşma
•Taksi •Bekleme ve yaklaşma
•Kalkış •Maliyet indeksinin seçimi
Uçuş Seviyesi Seçimi
Uçuş seviyesi seçilirken uçağın maksimum take-off ile çıkabileceği irtifa, meteorolojik hava
şartları ve ATC kısıtlamalarının göz önüne alınması gerekir.

Hız Seçimi
Normal şartlarda FMS donanımlı uçaklarda, FMS seçilen maliyet indeksi üzerinden
uçağın ağırlığını, irtifasını, sıcaklığını ve rüzgar durumunu dikkate alarak,
optimum bir mach sayısı üretir ve uçağın optimum hızda uçabilmesi için
hesaplamalar yapar.
Hat Seçimi
Hat seçimi iki açıdan çok önemlidir. İlk olarak seçilen hattın en optimum seviyede olması
uçuş yolunu kısaltarak uçuşun daha kısa sürmesini buda yakıt tüketiminin daha az
olmasını sağlar. İkinci olarak ise hat seçiminde şirketin politikaları gereği overflight
ücretleri göz önüne alınarak en uygun hat seçimi yapmak sirkatin operasyonel
maliyetlerinin azalmasını sağlayacaktır. Ayrıca şirketin uzun menzilli uçuşları varsa
ETOPS(extended twinengine operations) uçuşlarında daha optimum, daha kısa ve daha
az maliyetli bir uçuş gerçekleştirilebilir. Özellikle şirketin sahip olduğu ETOPS değeri
hat seçiminde çok önemli bir etki yaratır. Ayrıca havayolu şirketleri uçuş hatlarını
belirlerken rüzgâr durumu gibi meteorolojik özellikleri dikkate alarak seçim yapmaları
durumunda daha gerçekçi sonuçlara ulaşacaklardır.
Taksi
Yakıt tasarrufunda taksi önemli bir yer tutar. Bu nedenle taksi yolu seçilirken iyi
bir hesaplama yapılmalıdır. Minimum itme ve frenleme yapılabilir.
Çizelge 2.6., Toplam 12 dakikalık taksi harekatı sonucunda, 8 dakikalık motor
çalıştırmama durumunda oluşacak yakıt tasarrufunun avantajını
göstermektedir..

Taksi harekatı boyunca motor çalışmama durumunda yakıt korunumu

Kalkış(Take-off)
Yakıt tüketimini etkileyen birçok değişik kalkış tekniği vardır. Genellikle bu
etkiler uçağın ağırlığına, uçak pistinin rakımı, uzunluğu ve sıcaklığı kadar
uçak çatısı(airframe)/motor kombinasyonu gibi değerlere bağlıdır. Kalkış
sırasında yakıtı etkileyen faktörler şunlardır.

Konfigürasyon
Hız
Flex thrust
Gürültü kısıtlı uçuş yolları
Tırmanma(Climb)
Uçağın teker kestikten sonra düz uçuş yapacağı noktaya kadar
yaptığı yükseliş hareketidir. Hız kurallarına bağlı olarak
tırmanma profili değişiklik gösterebilir. Tırmanma normalde 3
asamadan gerçekleşir.
• FL 100 altında uçağın 250 KT’lık hızı muhafaza edilir. Daha
sonra uçak seçilen hıza kadar hızlandırılır.
• Geçiş yüksekliğine(crossover altitude) kadar basit bir hızla
sürdürülür.
• En üst sırtlanma noktasına kadar sabit bir Mach sayısı
muhafaza edilir

Düz uçuş(Cruise)
Düz uçuş aşaması yakıt korunumunda en önemli asamadır. Bu amaçla düz uçuş sırasında gereksiz kargo
ısıtmalarından anti-icing kullanımından kaçınılmalıdır ve yüklenilen yakıtın düz uçuş sırasında dengelenmesi
gerekmektedir. Düz uçuş sırasında yakıt tüketiminde en önemli etkiyi iki değişken yaratır. Bunlar; düz uçuş
hızı(IAS ve Mach sayısı) ile irtifa veya uçuş seviyesidir. Bunların dışında düz uçuş parametrelerinin doğru
seçimi operasyonel maliyetlerin ve yakıt tüketiminin minimize edilmesinde çok önemlidir. Bu parametreler ;
• Düz uçuş irtifasının optimizasyonu
• Düz uçuş hızının optimizasyonu
• Rüzgâr etkisi
• Yönetim modu(Managemed mode)
• Ekonomik Mach Sayısı
Yaklaşma(Approach)
Alçalma kurallarına bağlı olarak uçuş yolu(flight path) uçağın hızına bağlı olarak
farklı dikliklerde değişir. Daha yüksek hızlarda yaklaşma açısı artarken daha
düşük hızlarda azalır. Alçalma normalde üç aşamada gerçekleşir.
• Geçiş irtifasına kadar sabit bir Mach sayısı muhafaza edilir.
• 10,000ft.’e alçalana kadar sabit bir IAS(Indicated Air Speed) muhafaza edilir.
• Uçak iniş için yavaşlayana kadar, 10000ft altında 250kt’lık IAS muhafaza
edilir.
Farklı Alçalma Hızlarında Oluşan Yakıt Farklılıkları

Bekleme ve yaklaşma(Holding ve Approach)


Sekil 2.10’daki çizelge, holding hızlarına göre tüketilen yakıtı gösteri farkı
göstermektedir. Uçağın holdingde sahip olduğu hız yakıt tüketiminde
farklılıklar göstermektedir.
Maliyet indeksinin seçimi(Cost Index)
Maliyet indeksi, yakıt ve zaman maliyeti arasındaki ilişkiyi gösteren bir değerdir. Aslında
bu düşünce Performans Data Computer(PDC) ile ortaya çıkmıştır. Cost indeksin
belirlenebilmesi için seyahat maliyetlerinin ve zamanla ilişkili maliyetlerin bilinmesi
gerekir.
Yakıt Maliyetleri Cƒ
Maliyet İndeksi= = CI=
Zaman Maliyetleri Ct

7. Aerodinamik bozuntular(Aerodynamic Deteration)

7.1. Hava aracı Bakım Faaliyetleri


Hava aracı bakımı, bir elemanı eski haline getirmek ya da çalışır durumda tutabilmek
amacıyla servis, tamir, tadilat, revizyon, kontrol ve durum tespiti yapmak gibi işlerden
oluşan faaliyetleri kapsamaktadır. Yakıt yönetiminde hava aracı bakımı önemli bir
faaliyet alanıdır. Uçağın performans değerlerinin istenilen seviyelere çekilebilmesi için
bakım faaliyetlerinin yeterli düzeyde yapılması gerekir. Bunun dışında uçak bakımı ve
motor bakımı çok iyi yapılmalıdır.

7.2. Uçak çatısı bakımı(Airframe maintenance)


Airframe bakımı, uçağın motor dışındaki dış yüzey komponentlerinden
kaynaklan sürükleme sonucu oluşan fazla sürüklemeyi azaltmak için yapılan
bakımdır.
Yüksek uçuş saatlerine sahip olan uçaklarda, aerodinamik bozuntulardan oluşan
yakıt tüketimi de fazladır. 1995 verilerine göre A300 uçaklarının yıllık yakıt
tüketimi aşağıdaki şekilde verilmiştir.
A300 Uçaklarının Yıllık Yakıt Tüketimi

Yüzey parçalamalarının eşleşmesi yani birinin diğerinden daha fazla


içeride ya da fazla dışarıda olması sonucunda sürükleme artar. Genel
olarak kontrol yüzeylerinin ve giriş panellerinin eşleşmesi sonucunda
oluşan sürükleme buna bir örnektir. Ayrıca aralıklar, delikler ve
kapaklardan giren hava ekstra bir sürükleme oluşturur. Yüzeydeki
pürüzlülük, parlatılmayan yüzeyler, dalga şeklindeki çıkıntılar veya
yarıklar da sürüklemeyi arttırır. En önemli kritik alanlar gövdenin ön
bölümü ve kanatların hücum kenarı e kuyruktur.

A300 uçaklarında sürüklemeye sebep olacak kontrol yüzeyleri


şekil üzerinde gösterilmiştir.
Kontrol yüzeylerindeki kaçıklıklar
Uçak kanadı üzerindeki Slat, Flap, Spoiller ve Aileron gibi yüzeyler bazen olması
gereken konumda olmadıkları zaman fazla yakıt tüketimine sebep olurlar.
Kontrol Yüzeylerinin Kaçıklıklarının meydana getirmiş olduğu yakıt
serfiyatı
Hareketli yüzeylerdeki perçin eksikliği

Absence of Seals On Movable Sections


Yüzeylerin Uygunsuzluğu
Yüzey pürüzlülüğü

Boyanın soyulması
3.ANALİZ
Bir önceki bölümde gösterilen ölçüm değerleriyle ilgili bilgilerle aşağıda MNG
Havayolları bünyesinde yakıt yönetimi ile ilgili çalışmalara başlanmıştır. Bunun
için ilk olarak uçuşta gerçekleşen gerçek yakıt değerleriyle uçuş öncesi dispatch
departmanı tarafından hazırlanan uçuş planındaki uçuş değerleri karşılaştırılmaya
çalışılmıştır ve bunun sonunda daha önce kullanılan Flight Report Form
geliştirilmiş, uçaktaki yakıt kayıp\kazanç oranını daha iyi belirleyebilmek için yakıt
bilgisi (Fuel Information ) kısmına yeni eklemeler yapılmıştır.
MNG Filosundaki Her Bir Uçağa Ait Yakıt Kazancı/Kaybı Miktarları

2005 senesi içinde tüm kargo uçakları için toplam 2114 adette yapılan uçuştaki
yakıt kaybı 270.414 kg’dır. Özellikle B,D,U uçaklarında yakıt kaybı oranlarının
daha fazla olduğu görülmektedir. Uçaklardaki yakıt kayıplarının
sebeplerinin;
• Aerodynamic bozuntuların bu uçaklarda fazla olmasıdan,
• Üzerlerinde fazla boya olmasından,
• Motorlarının fazla yakmasından
4.İYİLEŞTİRME
Uçak ağırlığı ve ağırlık merkezinin yeri ile ilgili iyileştirmeler

1. Uçak ağırlığının azaltılması


Havayolu şirketleri, uçakların gerek yakıt sarfiyatlarını azaltmak, gerekse
performansını arttırmak için emniyet faktörünü etkilemeyecek şekilde
yapısal değişikliğe gitmişlerdir. MNG Havayollarının bu kapsam ışığında
yapmış olduğu değişiklikler aşağıdaki gibidir. Saat başı uçakta taşınan fazla
(ekstra) ağırlık yaklaşık %4 oranında ilave yakıt tüketimine neden
olduğundan bu konu önem kazanmaktadır.

Mng de aşağıdaki konularla ilgili değişiklikler yapılmıştır


• Uçaklardaki fren ünitelerinin değiştirilmesi
• Acil durum ekipmanı
• İçilebilir su
• Diğer parçalar
• Uçaklarda bulunan fazla boyanın
sökülmesi
2. Ağırlık merkezinin konumu
Ağırlık merkezinin önde olması burnun yukarı doğru kaldırılmasını gerektirir.
Bunun sonucunda meydana gelen yunuslama hareketiyle kuyruk bölümü
yukarı kalkacaktır. Bu durum daha fazla sürükleme kuvveti meydana
getirerek yakıt tüketiminin artmasına neden olacaktır. Ağırlık merkezinin
mümkün olduğunca ön kısımdan uzak olması (arkaya doğru olması) daha iyi
bir sonuç meydana getirir. Diğer taraftan, ağırlık merkezinin arkaya doğru
kayması uçağın dinamik dengesini bozacağından limit içersinde olmalıdır.
Bu limit A300 uçağı için %27- %35 arasındadır.

3. FMS’in etkin kullanımı

Günümüzde havacılık sektöründe, havayolu şirketi yakıt etkinliğini arttırmak


ve zaman kaybını önlemek, hava aracının verimliliğini arttırmak için FMS
(Flight Management System) aletinden yararlanılmaktadır. Ayrıca FMS
uçuşun yöneticisi olarak pilotların yükünü hafifletmekte ve insan
faktörlerinden doğacak hataları minimuma indirecek sistemlerden biridir.
4. APU ‘nun kullanımının iyileştirmesi
Uzun turnaroundlarda ve gece duraklamasında GPU en iyi tercihtir. Böyle bir
durumda GPU kullanımı hem APU’ nun hem de yakıtın korunumunu sağlar.
Buna rağmen ortalama 45 dk. kısa turnaroundlarda APU kullanımı, daha
kolay ulaşılabilmesi, zaman sınırının olması gibi nedenlerden dolayı elverişli
olabilir. Turnaround süresinin çok kısa olması durumunda tüm motorların
kapatılması maliyetlerde büyük bir etki yaratır. Bu nedenle bu süre zarfında
APU kullanılmayabilir. Fakat bazen sıcak günlerde ana motor ESC
ihtiyaçlarını karşılayabilir.

5. Uçuş planının iyileştirilmesi


Dispatch departmanı tarafından hazırlanan uçuş planlarını MNG Havayolları
SITA şirketinden almaktadır. Bir uçuş planının oluşturulması için, rüzgar,
sıcaklık, yol (mesafe)… gibi verilerin doğruluğu önemlidir. Aynı zamanda
işletici tarafından uçağın spesifikasyonlarını gösteren dataların (climp, cruise,
descent hız bilgileri, optimum sürat bilgisi, optimum irtifa bilgisi, cruise;
descent, climb de yakılan yakıt bilgisi değerlerinde doğruluğu önemlidir.
TC-MND Cruise Degredation
6.Aerodinamik bozuntuların iyileştirilmesi
6.1. Kontrol yüzeylerinin kaçıklıkları
6.2. Hareketli yüzeylerdeki perçin eksikliği
6.3. Yüzey Pürüzlülüğü
6.4. Boya soyulması
5. Kontrol
•MNG Havayolları, yakıt yönetimi çerçevesinde, uçuş işletme müdürlüğüne
bağlı uçuş ekiplerine, dispatchlere gerekli eğitim programı hazırlamış ve
eğitimleri eksiksiz olarak yerine getirmiştir. Uçuş ekiplerine, uçuş sırasında
fazla süratin erken veya geç konfigürasyon değişikliklerinin, erken veya geç
alçalma yapılmasının ne kadar yakıt kaybına sebep olduğu bilgisi aktarılmıştır.
Aynı zamanda uçuş sırasında uçuşu etkileyecek herhangi bir meteorolojik veya
trafik ile ilgili bir durum yoksa, kısa yol almanın optimum irtifa ile seviye
uçuşunun yapılmasının ne kadar önemli olduğu belirtilmiştir.
•İyi hazırlanmış bir uçuş planının yakıt ekonomisine olan faydaları dispatchlerle
tartışılmıştır.
•Uçağın C.G. pozisyonunun yakıta ve uçuş emniyetine ne yönde etki ettiği
yükleme uzmanlarına anlatılmıştır.
•MNG Havayolları, geçen yıl A300 uçaklarında başlatmış olduğu uçuş izleme
programı(Flight Data Monitoring Programme) sayesinde her bir uçaktaki gerçek
yakılan yakıt miktarını görme şansını yakalamıştır. Bu program, hem daha
emniyetli uçuşu sağlayan hem de bünyesindeki fuel flow(yakıt akışı)
parametresini hesaplama kolaylığı bakımından oldukça kullanışlı bir izleme
programıdır.
TEŞEKKÜR EDERİM.

105
Questions:

11/02/21

You might also like