DGR - Tehlikeli Madde Taşımacılğı

TEHLKEL MADDE TAIMACILI
1. UYGULANABLRLK
1.1.
GENEL FELSEFE
1.2.
TANIMLAMA
1.3.
YASAL DAYANAKLAR
1.4.
GNDERC SORUMLULUU
1.5.
TAIYICI SORUMLULUU
1.6.
ETM GEREKLLKLER
1.7.
TEHLKEL MADDELER GVENL
1.8.
GNDERCNN BLGLENDRLMES
2. TEHLKEL MADDE LMTLER
2.1.
GENEL
2.2.
HAVAYOLU LE TAINABLEN TEHLKEL MADDELER
2.3.
HAVAYOLU LE TAINMASI YASAK OLAN TEHLKEL MADDELER
2.4.
GZL TEHLKEL MADDELERN TANIMLANMASI
2.5.
YOLCU ve EKP BERABERNDEK TEHLKEL MADDELER
2.6.
HAVA POSTASI LE TEHLKEL MADDE TAIMACILII
2.7.
TAIYICI MLKYETNDEK TEHLKEL MADDELER
2.8.
TAIYICI VE LKE ARTLARI
3. SINIFLANDIRMA
3.1.
GENEL PRENSPLER
3.2.
TEHLKEL MADDE CLASS ve DIVISION LSTES
4. PAKETLEME
4.1.
GENEL PAKETLEME GEREKLLKLER
4.2.
PAKETLEME YNTEMLER
4.3.
PAKET TPLER
5. ARETLEME VE ETKETLEME
5.1.
GENEL
5.2.
ARETLEME
5.3.
ETKETLEME
6. DEPOLAMA VE YKLEME
6.1.
TEHLKEL MADDELERN HASARDAN KORUNMASI
6.2.
TEHLKEL MADDE PAKETLERNN KONTROL
6.3.
TEHLKEL MADDELERN AYRIMI VE ALINMASI GEREKEN TEDBRLER
6.4.
YOLCU UAKLARINDA TEHLKEL MADDE YKLEME KISITLAMALARI
6.5.
KARGO UAKLARINA YKLEME
6.6.
BRBR LE UYUMSUZ OLAN TEHLKEL MADDELER
6.7.
ZEHRL VE BULAICI MADDELERN STFLENMES
6.8.
SIVI HALDE BULUNAN TEHLKEL MADDE EREN PAKETLERN
6.9.
YKLENMES
6.10. RADYOAKTF MADDELERN STFLENMES VE YKLENMES
6.11. MANYETK MADDELERN YKLENMES
6.12. KURUBUZ YKLEMES
6.13. POLMERK GRANLLERN YKLENMES
Sayfa 1

6.14.
6.15.
6.16.
6.17.
6.18.
6.19.
6.20.
TEHLKEL MADDELER VE CANLI HAYVANLARIN BRLKTE YKLENME

KURALLARI
AK LE ALIAN TEKERLEKL SANDALYE VE DER HAREKETL
YARDIM ARALARININ KAYITLI BAGAJ OLARAK YKLENMES
ORGANK PEROKSTLERN VE KENDLNDEN REAKSYON VEREN
MADDELERN HANDLNG
TEHLKEL MADDE EREN ULDLER
7. BLGLENDRME
7.1.
SORUMLU PLOTUN BLGLENDRLMES (NOTOC)
7.2.
UAKTAK ACL DURUMDA SORUMLU PLOTUN BLG VERMES
8. TEHLKEL MADDELER ve ACL DURUM
8.1.
GR
8.2.
RAMP VE ANTREPO PERSONEL N ACL DURUM GENEL
8.3.
PROSEDRLER
8.4.
IATA ACL DURUM HAREKET TABLOSU
8.5.
MADDE BULAMASI DURUMUNDA KARGO VEYA BAGAJIN HANDLNG
Sayfa 2

1.UYGULANABLRLK
1.1 GENEL FELSEFE
Havayolu ile tehlikeli madde tamaclnda gz nne alnmas gereken esaslar
nelerdir?
Tehlikeli maddeler, belirlenmi kurallar sk bir ekilde takip edildiinde gvenli
bir ekilde tanabilmektedir. lgili ilke ve prosedrler :
1.1.1. Snflandrma: Tehlikeli maddelerin snflandrlmas, Birlemi Milletler
Uzman Komitesi (CoE) tarafndan belirlenen kriterlere gre yaplmtr. Bu
snflandrma, maddelerin ve eyalarn havayolu ile tamaya kabul edilip
edilmeyeceini belirlemektedir. Tamas yaplacak olan maddenin tehlikeli
olup olmad ve eer tehlikeliyse snf veya blmnn doru olarak
belirlenmesi gndericinin sorumluluuna girmektedir.
1.1.2. Kstlama: Baz tehlikeli maddelerin havayolu ile tanmas her art
altnda kesinlikle yasaklanmtr. Baz tehlikeli maddelerin ise normal
artlar altnda tanmas yasaktr; tanmalar ancak ilgili devletlerin onay
ile mmkndr. Baz tehlikeli maddeler ise kargo uanda snrlandrlm
miktarlarda tanmakta, hatta yolcu ua iin belirlenmi kurallar
uygulandnda baz tehlikeli maddelerin yolcu ua ile de tamalar
yaplabilmektedir.
1.1.3. Eitim : Eitim, tehlikeli maddelerin gvenli bir ekilde tanmasnda en
nemli unsurlardan biridir. Tehlikeli maddeler eitimi, gnderinin havayolu
ile tanmasnda grev alan tm personelin grev tanmlarna gre
dzenlenerek ilgili eitimleri iermektedir. Eitim programn hazrlayan
kiiler ilgili lke otoriteleri tarafndan denetlenmekte ve onaylanmaktadr.
Tazeleme eitimi yerel otoriteler daha ksa bir sre belirlemedike ilk
eitimi takiben 2 yl iinde alnmas gerekmektedir. Tehlikeli madde
dzenlemelerinin anlaldnn kontrol amacyla kurs sonunda eitim
alnan konular kapsayan bir snavn yaplmas gerekmektedir.
1.1.4. Paketleme: Tehlikeli maddelerin gvenli bir ekilde tanmasnda dier
nemli bir unsur paketlemedir. IATA1 DGR2, tanabilir tm tehlikeli
maddeler iin i paket, d paket ve tek paketleme hakknda ok sayda
paketleme talimat seenekleri sunmaktadr. Paketleme talimat
seeneklerinde, UN3 performans testlerinden gemi paketlerin kullanm
gerekmektedir. Ancak tehlikeli maddelerin Limited Quantity4 gnderiminde
UN tipi paket kullanm gerekmemektedir. Paketleme iinde yer alan
tehlikeli madde
1.1.5. miktarlar tamaclk esnasnda oluabilecek kazalar en aza indirmek
amacyla snrlandrlmtr.
1
Uluslararas Hava Tamacl Birlii

Tehlikeli Maddeler Dzenlemeleri
3
Birlemi milletler
4
Snrl miktar
2
Sayfa 3

1.1.6. aretleme ve Etiketleme: Paketler zerinde, acil durumlarda iermi
olduklar tehlikelerin anlalabilmesi iin gerekli iaretleme ve etiketlemeler
yer almaldr.
1.1.7. Dokmantasyon: Tehlikeli maddelerin gndericisi tarafndan doru
beyan,
tama srecinde tamaclk zincirinde yer alan kiilerin
bilgilenmesini salamaktadr. Tehlikeli maddenin uygun olarak kabul,
handlingi, yklenmesi ve olas kaza annda uygun tedbirin uygulanmas
dokmantasyonun kurallara uygun yaplmas ile salanabilmektedir.
1.1.8. Sorumlu pilotun bilgilendirilmesi: Sorumlu pilot uaa yklenen
tehlikeli maddeler hakknda bilgilendirilmelidir. Bylece acil durumlarda
yaplmas gereken eylemler kaptan tarafndan nceden bilinebilmektedir.
Pilot, olay veya kaza annda eer mmkn ise NOTOC5ta yer alan bilgileri
hava trafik servisine bildirmesi gerekmektedir.
1.1.9. Gizli tehlikeli maddeleri nlemek: Yolcu zerinde, bagajnda veya kargo
olarak tanmas yasaklanan ve tehlikeli olduu bilinmeyen gizli tehlikeli
maddeler hakkndaki bilgilendirmenin yolcu ve gndericilere yaplmas
gerekmektedir.
1.1.10.
Kaza / olaylarn raporlanmas: Tehlikeli madde kaza veya
olaylarn, inceleme ve dzeltici faaliyetlerin balatlabilmesi amacyla ilgili
otoritelere raporlanmaldr. ncelemeler sonucunda Tehlikeli Madde
Dzenlemelerinde deiiklik yaplmas gerekiyor ise, ilgili otoriteler
tarafndan acil kural dzenlemelerinin yaplmas gerekmektedir.
1.2 TANIMLAMA
Tehlikeli maddeler nelerdir?
Tamada sala, emniyete, dier varlklara ve evreye zarar verme riski tayan; DGR
kitabndaki tehlikeli maddeler listesinde tanmlanm veya bu kurallara gre
snflandrlm olan madde veya nesnelerdir.
Bununla birlikte hava tamaclnn sahip olduu karakteristikler (sarslma, basn,
scaklk farkllklar) havayolu ile tanan pakete dier tama modlarna gre daha farkl
etkiler yapabilmektedir. Bundan dolay tehlikeli maddelerin hava tamaclnda ek
nlemler alnmaktadr ve bylece uak, yolcular ve ekibin sahip olduu riskler azaltlm
veya ortadan kaldrlm olmaktadr.
Eer bir risk varsa, tehlikeli maddelerin tamaclna neden izin verilmektedir?
Boya, pil, zellikle tp amal tanan ve ksa mrl radyoizotoplar gibi bir ok
maddenin tanmas iin ticari bir talep vardr. Hava tamacl uzak yerlere ulamak
iin bazen tek zmdr
Bir uan uabilmesi ya da operasyonunu tamamlayabilmesi iin baz tehlikeli
maddelere ihtiya duyulmaktadr. Bunlar:
5
Notification to Captain
Sayfa 4
uak yakt
pil
yangn sndrcler
cankurtaran sallardr.
Parfm gibi baz duty free malzemeleri, alkoll iecekler; uuta kabin servisi amal
kullanlmaktadr. Bu tr madde veya nesnelerin tanmas, havayolu tarafndan
belirlenen llerde olmak artyla tehlikeli maddeler uygulamalarndan muaf
tutulmutur.
Daha nemlisi, eer risk tanmlanabilir ise, sk kontrol ve kiilere sorumluluklar
verilerek yok edilebilmektedir.
Tehlikeli maddelerin gvenle tandndan nasl emin olabiliriz?
Risk, dzenlemelere uyulduunda drlebilmektedir. Yasaklanm maddeler,
tamaya asla kabul edilmemeli ve tanmasna izin verilen tehlikeli maddelerin
snflandrma, tanmlama, paketleme, iaretleme ve etiketlemelerinin dzenlemelere
uygun olarak yapldndan emin olunduktan sonra kabul edilmesi gerekmektedir.
Belirli baz maddelerin tanmas, gemite yaanan olaylar nedeniyle ok tehlikelidir.
Ancak istisnai olarak ve lkelerin muaf tutmas durumunda, havayolu ile mutabakat
salanarak tamacl yaplabilmektedir.
Havayolu ile ka tane tehlikeli maddenin tamas yaplabilmektedir?
Dzenlemelere gre hazrlanm birok tehlikeli madde uakta kargo olarak
tanabilmektedir. Tehlikeli Maddeler Listesinde 3.000 den fazla madde yer almaktadr.
Dzenlemelerde, tamaclkta sklkla kullanlan bu maddelerin isimleri, paket bana
yolcu veya kargo uanda tanabilecei maksimum miktarlar yer almaktadr. Listede
yer alan maddelerin yolcu ya da ekip beraberinde, el bagajnda veya kontrol edilmi
bagajlarnda yer almas yasaklanmtr.
Her tehlikeli maddenin IATA DGR kitabnda yer alan Tehlikeli Maddeler Listesinde
uygun gnderi ad (PSN)ile tanmlanm olmas gerekmektedir. Her bir PSN 4 haneli UN
numarasna veya 8000 ile balayan ID numarasna sahiptir.
UN1088
Acetal
UN1089
Acetaldehyde
UN1841
Acetaldehyde ammonia
ID 8000
Consumer commodity
Sayfa 5

Yerel otoritelerin ya da havayolu irketlerinin snrlandrmalar Tehlikeli Maddeler
Dzenlemelerinde yer alan miktarlardan daha kstlayc olabilmektedir. Bu kstlamalar
State and Operator Variants ( lke ve tayc deiiklikleri )bal altnda yer
almaktadr ve DGRda yer alan kurallardan daha kstlayclardr.
1.3 YASAL DAYANAKLAR
Dzenlemeler nelerdir?
ICAO6nun Technical Instructions for the Safe Transport of Dangerous Goods (Tehlikeli
Maddelerin Gvenli Tanmas iin Teknik Talimatlar) adl yaynnda yer alan yasal
gereklilikler, uluslararas ve ulusal yasalarn temelini oluturmaktadr.
Ancak IATA Dangerous Goods Regulations (Tehlikeli Maddeler Dzenlemeleri) tehlikeli

maddeler iin havayollarnn referans ald pratik bir kitaptr. IATA DGR kitab ICAO
Technical Instruction kitab ile uygunluk gstermekte, hatta sektrel uygulamalar ve
operasyonel faktrler gz nne alndnda daha kstlayc olabilmektedi
Tehlikeli maddeler hakknda neden bilgili olmam gerekiyor?
Tehlikeli maddelerin tanmasyla ilgili bilgili olmak yasal bir gerekliliktir.
Uluslararas Sivil Havaclk Organizasyonu
Sayfa 6
Uan, yolcularn ve ekibin daha gvende olmasn ve tehlikeler kar dikkatli ve

tetikte olmanz salar.
Yolcu olarak uak ile utuunuz zamanlarda, alanlarn dzenlemeler hakknda
bilgili olmas sizi daha rahat hissettirecektir.
Peki ya dier alanlar, onlarn da tehlikeli maddeler konusunda bilgili olmas

gerekiyor mu?
Evet, gerekiyor. Ulatrma zincirinde yer alan herkesin tehlikeli maddeler hakknda
bilgili olmas ve yaptklar ie gre eitim ieriklerinin dzenlenmesi gerekmektedir.
rnein; kargo gndericisinin alm olmas gereken eitimin DGR ile belirtilen
zelliklere uygun olmas gerekmektedir.
Dzenlemeler hangi ama iin kullanlmaktadr?
ICAO Teknik Talimatlar, uak ve uakta yer alan kiilerin hayatn riske atmadan hangi
tehlikeli maddelerin gvenle tanabilecei hakknda prensipler iermektedir.
Genel prensip, eer tehlikeli maddeler ile ilgili bir olay olur ise sonucunda yaanan olay
kazaya neden olmamaldr.
Tehlikeli madde olaylar, tehlikeli maddelerin havayolu ile tanmas esnasnda :
bir kiinin yaralanmas,
aralarn zarar grmesi,
yangn,
svnn akmas,
radyasyon yaylm eklinde olmaktadr.
Bir tehlikeli madde kazas; tehlikeli maddelerin tanmas esnasnda bir insann ciddi
yaralanma ya da lm, veya kullanlan aralarda byk bir hasarn meydana gelmesi
eklinde tanmlanmaktadr.
1.4 GNDERC SORUMLULUU

Havayolu ile tehlikeli madde gnderen gndericinin sorumluklar nelerdir?
Gnderici sorumluluu ve DGR ile uygunluunun hibir zaman gz ard edilmemesi
gerekmektedir. Bilhassa gnderici:
alanlarnn sorumluluklarn yerine getirecekleri uygunlukta eitilmi olmas
gerekmektedir.
Sayfa 7
madde veya nesnenin havayolu ile tanmasnn yasak olup olmadn

belirleyebilmelidir.
tehlikeli maddelerin tanmlanmas, snflandrlmas, paketlenmesi, iaretlenmesi,
etiketlenmesi ve dokmantasyonunun dzenlemelere uygun hazrlandndan
emin olmas gerekmektedir. Ayrca kargonun tamaya kabul srasnda Not
restricted (Snrlandrlmam) veya Non-Dangerous Goods olarak beyan
edilen kargonun tehlikeli madde snfna girmemesi gerekmektedir.
Tehlikeli maddelerin hava tamacl gerekliliklerine uygun olarak
paketlediinden emin olmas gerekmektedir.
1.5 TAIYICI SORUMLULUU

Peki havayolu? Havayolunun da zel sorumluluklar var mdr?
Havayolu; hava tamacl yaplacak olan kargonun kabulnde eer tehlikeli madde ise
DGRa uygunluundan, deil ise tehlikeli madde iermediinden emin olmaldr. Beyan
edilen tehlikeli maddeler kabulnde kullanlan checklist EK1 ve Ek 2de yer almaktadr.
Havayolunun kabul aamasndaki dier sorumluluklar:
depolama,
ykleme,
kontrol,
acil durumlarda yaplmas gereken ilemler de dahil olmak zere bilgilendirme,
tehlikeli madde olay ve kazalarnn raporlanmas,
ilgili kaytlarn tutulmas ve evraklarn saklanmas,
eitim.
1.6 ETM GEREKLLKLER

Dzenlemeler benim ile ilgili neler ieriyor?
Teknik talimatlarn felsefesi ve gerekliliklerinin anlalmas amacyla eitim zorunlu
tutulmutur. Bireysel sorumluluklarn karlanabilmesi amacyla, herkesin konu
hakknda tantc veya grevine gre detayl eitim almas tm alanlar iin
zorunludur.
DGR eitiminin anlaldnn kontrol edilmesi amacyla eitimi takiben bir snavn
yaplmas gerekmektedir. Balang eitiminin baaryla tamamlanmasndan sonra 24 ay
iinde tazeleme eitiminin alnmas gerekmektedir. Yetkili otoritenin, tazeleme
eitiminin alnaca sreyi 24 aydan daha ksa bir sre olarak belirleme hakk vardr.
Hangi kavramlar ve eitimi almam gerekir?
DGRn baarl bir ekilde uygulanmas, mevcut risklerin iyi bir ekilde anlalmas ve
dzenlemeler hakknda bilgi sahibi olunmas ile salanabilir.
Sayfa 8

Havayolu ile tehlikeli madde tamacl zincirinde yer alan personel kategorilerine gre
alnmas gereken eitimler DGRda yer almaktadr.
Eitimin unsuru vardr:
Genel bilgilendirme eitimi,
Fonksiyonel ya da meslee ynelik eitim,
Gvenlik eitimi.
Tazeleme eitimi bilgilerin gncelliini kontrol etmek amacyla 24 ay iinde tekrar
alnmaktadr.
Hangi DGR kursunu almam gerekiyor?
Tehlikeli maddeler gnderisinde grev alan her kategoriden personelin almas gereken
eitim DGR Kitabnda detayl olarak belirtilmitir. Sizin eitiminiz (Ramp ya da antrepo
personeli-Tablo 1.5.Aya gre kategori 5 ve 8) aadaki konular iermektedir:
Genel felsefe
Depolama ve ykleme prosedrleri
Sorumlu pilotun bilgilendirilmesi
Yolcu ve ekip beraberindeki tehlikeli maddeler
Beyan edilmemi tehlikeli maddelerin belirlenmesi
aretleme ve etiketleme
Acil durum prosedrleri
Personelin yapm olduu greve gre almas gereken eitim konular iin
faydalanlacak Tablo 1.5.A aada yer almaktadr.
Havayolu ile tehlikeli madde

tamaclnda grevi gereince alnmas
gereken asgari eitimler
Gnderici ve
Paketleyiciler
Havayolu ve yer hizmetleri

personeli
Nakliyeciler
Grntleme
cihaznda
alan
gvenlik
grevlileri
10
11
12
Genel Felsefe
Kstlamalar
x 9
Sayfa
Gnderici iin genel gereklilikler
Bilgi sahibi olmam gereken baka dzenlemeler de var m?

Evet. Bu kitapta sadece IATA Tehlikeli Maddeler Dzenlemeleri hakknda bilgi
verilmektedir. Ancak alm olduunuz firmaya ait el kitaplarnda salk ve gvenlik,
vb. gibi tehlikeli maddeler ile ilgili eitim almalar yaplmaktadr.
1.7 TEHLKEL MADDELER GVENL
Tehlikeli maddelerin tanmasnda grev alan tm personel, tehlikeli maddeler gvenlii
hususunda dikkatli olmak zorundadr. alanlar tehlikeli maddeler gvenlik planlar
konusunda bilgi sahibi olmal ve bu planlara gre sahip olduklar bireysel
sorumluluklar bilmelidirler.
Tehlikeli maddeler tamacl zincirinde yer alan tm alanlar DGRda tanmlanan
gvenlik konusunda bilgi sahibi olmaldr. Gvenlik bilinlendirme eitimi unlar
iermektedir:
Gvenlik risklerinin tanmlanmas

Risklerin belirleme ve azaltma yntemleri
Gvenlik ihlali olaynda yaplmas gerekenler
1.8 GNDERCNN BLGLENDRLMES

Gnderici tehlikeli madde tamacl hakknda nasl bilgi sahibi olabilir?
Sayfa 10

Havayolu kargo kabul noktalarnda gnderici firmalar tehlikeli madde gnderileri
hakknda uyarmak amacyla yeterli oranda grsel uyarlar ile bilgilendirmelidirler. Bu
uyarlara ek olarak halihazrda konimento zerinde tehlikeli maddeler hakknda
uyarlar yer almaktadr. IATA tarafndan hazrlanan ve gndericileri ikaz etme amal
kargo kabul noktalarnda yer alan grsel afi aada yer almaktadr.
Tehlikeli maddelerin tanmas zincirinde gndericiden kargo kabule, yer hizmetleri ve

kargo yklemeye, ve bununla birlikte uucu ekibe kadar birok kii grev almaktadr.
Eer bu zincirde yer alan herkes tehlikeli maddeler ve tanmas ile ilgili dzenlemeler
hakknda bilgi sahibi olurlar ise gvenlik hibir ekilde tehlikeye atlmayacaktr.
2.TEHLKEL MADDE LMTLER
2.1 GENEL
Tehlikeli maddelerin tanmasnda herhangi bir snrlama var mdr?
Baz tehlikeli maddelerin havayolu ile tanmas ok tehlikelidir, bazlar sadece kargo
ua ile ve bazlar da hem kargo hem de yolcu ua ile tanabilmektedir. Havayolu ile
tanabilen tehlikeli maddelere baz snrlamalar getirilmitir. Bu snrlamalar IATA DGR
kitabnda yer almaktadr.
Bununla birlikte
lkeler ve havayollar mevcut
dzenlemelerden daha kstlayc kurallar da uygulayabilmektedir.
2.2 HAVAYOLU LE TAINABLEN TEHLKEL MADDELER
Havayolu ile tamas kabul edilen tehlikeli maddeler hangileridir?
nite 1de bahsedildii zere, DGRa uygun olarak hazrlanm bir ok sayda tehlikeli
madde havayolu ile kargo olarak tanabilmektedir. Tehlikeli Maddeler Listesi (DGR 4.2)
havayolu kullanlarak tanan maddelerin isimlerine gre oluturulmutur ve
yolcu/kargo uanda paket bana olabilecek maksimum arl da iermektedir. Baz
tr tehlikeli maddeler yolcu uaklarnda tanamazken, yksek miktarlar ise kargo
uayla da tanamamaktadr. Genel olarak yukarda bahsedilen tehlikeli maddeler ekip
veya yolcu bagajnda ve el bagajnda tanamamaktadrlar. Bagajda tanmas yasak olan
Sayfa 11

maddeler, DGR limitleri iinde ise ve uygun paketlemesi yaplm ise kargo olarak
tanabilmektedir.
2.3 HAVAYOLU LE TAINMASI YASAK OLAN TEHLKEL MADDELER
Havayolu ile tanmas tamamen yasaklanm olan tehlikeli maddeler var mdr?
Baz tehlikeli maddelerin havayolu ile tanmas her art altnda ok tehlikelidir.
Hava tamas esnasnda; normal tama artlar altnda dahi :
patlamaya yatkn,
tehlikeli bir ekilde reaksiyona girebilecek,
ate veya tehlikeli oranda scaklk oluturan,
tehlikeli derecede zehirli gaz yayan,
andrc olan,
yanc gaz veya buhar yayan maddeler
her art altnda havayolu ile tamaya kabul edilmemelidir.
Yukarda sralanan tehlikeli maddelerin tanmas iin istisnalar var mdr?
Normal artlar altnda tanmas ok riskli olan tehlikeli maddeler mevcuttur. Ancak istisnai durumlarda- ilgili lke otoritelerinin onay ile ve konu edilen artlarn eksiksiz
olarak yerine getirilmesi durumunda tama yaplabilmektedir. lke onay ile istisnai
tamas yaplabilen maddeler iin ayrca tamay yapacak olan havayolundan da onay
alnmas gerekmektedir. ICAO Teknik Talimatlar Eki lkelerin ilgili otoritelerine istisnai
tamas yaplacak olan maddelerin paket bana maksimum arlklar ve paketlemeleri
hakknda bilgiler iermektedir.
2.4 GZL TEHLKEL MADDELERN TANIMLANMASI
Tm tehlikeli maddeler kolayca tespit edilebilir mi?
Hayr. Kargo kabul ve handlingi aamasnda, her zaman bilgilendirme ve dikkatli takip
gerekli davranlardr. Daha nce belirtmi olduumuz tanmas ok tehlikeli olan
tehlikeli maddelerin uaa yklenmediinden emin olunmas gerekmektedir. nemle
hatrlanmas gerekmektedir ki, gnderici, gnderinin ieriinde tehlikeli madde
olduundan ve tamasnn kurallar ile dzenlendiinden haberdar olmayabilir.
Tehlikeli madde ierdiinden phelenilen kargonun gndericisinden, ieriinde
herhangi bir tehlikeli madde olmadna dair onay alnmaldr.
Hangi maddelere kar tetikte olmam gerekir?
Tehlikeli madde ieren bir ok gnderi rnei mevcuttur. Tketim malzemelerinde yer
alan ve tehlikeyi ifade eden etiketler, gerek tehlikeyi gsterebilecei gibi bunun dnda
eski paketlerde bulunan bu etiketler gnderi ieriinde tehlikeli madde bulunmasa da
yanltc olabilmektedir.
Sayfa 12

Ne tr malzemeler bende phe uyandrmaldr?
Tehlikeli madde ieren veya ierdiini iaret eden tipik rnekler yledir:
Uak yedek paralar / ekipmanlar: Tehlikeli madde kriterlerine sahip

maddeler iermektedirler. rnein, patlayclar (ate ya da parlak alev veren
kartular), kimyasal oksijen jeneratrleri, sktrlm gaz silindirleri (oksijen,
karbondioksit, nitrojen veya yangn sndrcler), boyalar, yaptrclar,
spreyler, can kurtarma aparatlar(can yelei, acil durumlar iin ka slaydlar),
ekipmanlarn ierdii yakt, ilk yardm ekipmanlar, slak ya da lityum
piller/akler, kibritler v.b.
Otomotiv paralar (otomobil, motor ve motosiklet): Islak pil, hava yast
iiricileri, hava yast modlleri, yakt ieren ya da iermi karbratr ya da
yakt tanklar, lastik iirme aparatlarnda yer alan sktrlm gazlar.
Nefes alma aparatlar: Sktrlm hava ya da oksijen ieren silindirler,
kimyasal oksijen jeneratrleri veya soutulmu sv oksijen ierebilirler.
Kamp ekipmanlar: Yanc gaz (btan, propan v.b.), yanc kat (kibritler) ve
dier tehlikeli maddeler.
Kimyasallar: Birok kimyasal madde (bazlar tehlikeli madde snfna
girmemektedir) tehlikelidir ve kargo olarak kabul etme kararn konu hakknda
bilgi sahibi olan personel karar vermektedir. Tehlikeli kimyasal maddeler hibir
zaman bagaj olarak kabul edilmemelidir.
COMAT (irket malzemeleri): Uak paralar,rnein yolcu servis biriminde yer
alan kimyasal oksijen jeneratrleri, sktrlm gazlar, yanc svlar, andrc
maddeler, manyetik malzemeler gibi.
Cryogenic ( kriyojenik ) svlar: Nitrojen, neon, helyum, argon gibi soutularak
svlatrlm gazlardr. Kriyojenik gazlar temas halinde insanlarn dokularna
zarar vermekte, dar alanlarda boulmaya neden olabilmektedirler.
Silindirler: Sktrlm veya svlatrlm gazlar iermektedirler.
Diilik aparatlar: eriinde yanc reine ya da kimyasal zcler,
sktrlm ya da svlatrlm gazlar, cva ve radyoaktif malzemeler.
Tehis numuneleri: Bulac madde ierebilmektedirler.
Dal ekipmanlar: Sktrlm veya zel karm ieren hava silindirleri
ierebilmektedirler. Bo silindirler (lm 0 olan)
tama iin kabul
edilmektedir. Dal fenerleri arj edilebilir kurun asidi ierebilmektedir ve
iddetli k reten dal fenerleri havada aktif hale geldiinde yksek s
retebilmektedir. Fenerlerin gvenli bir ekilde tanabilmesi iin ampul yada
pilin ayrlmas gerekmektedir.
Madencilik ekipmanlar: Patlayc veya dier tehlikeli maddeleri
ierebilmektedir.
Elektrikli ekipmanlar: Manyetik madde, cva veya sv ak ierebilmektedirler.
Elektrik ile alan aparatlar: Sv ak ierebilmektedirler.
Film malzemeleri veya medya ekipmanlar: Patlayc, jeneratr, iten yanmal
motorlar, sv ak ve s reten eyalar ierebilmektedirler.
Dondurulmu gda maddeleri: Karbondioksit kat/kurubuz ile paketlenmi
olabilirler ve canl hayvan ve insan hayatna karbondioksit gaz yaylm
nedeniyle olumsuz etki verebilir.
Sayfa 13
Yakt kontrol nitesi: Yanc sv ierebilmektedirler.

Ev eyalar: Yanc sv, yaptrc, cila, spreyler gibi tehlikeli maddeler
ierebilmektedirler.
Cihazlar: Barometre, manometre, v.b. gibi cva ierebilmektedirler.
Laboratuar test malzemeleri: Ksmen yanc sv, yanc kat, oksitleyici, organik
peroksit, zehirli veya andrc madde ierebilmektedirler.
Makine paralar: Yaptrc, boya, izolasyon malzemesi, zcler, kuru ya da
slak akler, cva, sktrlm ya da svlatrlm gaz ierebilmektedirler.
Mknatslar ve benzeri dier maddeler: Tek balarna ya da toplam etkileri
dnlerek birlikte manyetik materyal zelliine sahip olabilmektedirler.
Tbbi malzemeler: eriinde tehlikeli madde tanmna girebilecek malzeme
bulunabilmektedir. rnein, yanc sv, yanc kat, oksitleyici gibi.
Metal yap malzemeleri / metal borular: Uak aletlerini olumsuz
etkileyebilecek ferro-manyetik malzeme ierebilirler, zel depolama
gerekmektedir.
Yolcu
bagaj:
Tehlikeli
madde
tanmna
girebilecek
maddeler
ierebilmektedirler. Havai fiekler, yanc svlar, yanc gazlar veya akmak
doldurma amal kullanlan tpler, kamp oca silindirleri, kibritler, av fiekleri,
amar suyu, spreyler (tehlikeli madde snfna giren) bu tip maddelere rnek
olabilmektedir.
Eczaclk malzemeleri: Radyoaktif madde, yanc sv, yanc kat, oksitleyici,
organik peroksitler, zehirli veya andrc maddeler gibi tehlikeli madde
olabilecek maddeler ierebilmektedirler.
Fotoraflk malzemeleri: Is reten aletler, yanc sv, yanc kat, oksitleyici,
organik peroksitler, zehirli veya andrc maddeler gibi tehlikeli madde
olabilecek maddeler ierebilmektedirler.
Yar arabas veya motosiklet takm ekipmanlar: Motor, yakt/artk yakt
ieren karbratr ve yakt tanklar, yanc spreyler, sktrlm gaz silindirleri,
nitrometan, dier yakt katk maddeleri veya slak akler ierebilmektedirler.
Soutucular: Amonyak zeltisi veya svlatrlm gaz ierebilmektedirler.
Onarm aparatlar / takmlar: Yanc yaptrclar, zelti bazl boyalar,
organik peroksitler ve reine ierebilmektedirler.
Test numuneleri: Bulac madde(virs testleri), yanc svlar (yakt rnekleri),
oksitleyiciler, organik peroksit, zehirli veya andrc katlar ierebilmektedirler.
Spermler:
Karbondioksit
kat
(kurubuz)
veya
soutulmu
gaz
ierebilmektedirler.
ov, film zel sahne efekt ekipmanlar: Yanc, patlayc madde ya da duman
ierebilmektedirler.
Yzme havuzu kimyasallar: Oksitleyici ya da andrc kimyasallar
ierebilmektedirler.
El fenerleri: Kk fenerler, yanc gaz ierebilmektedirler ve zerlerinde
elektronik altrc bulunabilmektedir.
Refakatsiz yolcu bagaj / kiisel eyalar: Tehlikeli madde tanmna girebilecek
maddeler ierebilmektedirler. Havai fiekler, yanc svlar, yanc gazlar veya
akmak doldurma amal kullanlan tpler, kamp oca silindirleri, kibritler, av
Sayfa 14
fiekleri, amar suyu, spreyler (tehlikeli madde snfna giren) bu tip maddelere
rnek olabilmektedir.
Alar: Kurubuz ile paketlenmi olabilirler.
Akma veya dklme ihtimali olan dier sv ve tozlar iin paketleme standartlar
nelerdir?
DGR kapsamna girmeyen ancak akma ya da dklme durumunda ciddi temizlik
sorunlarna yolaabilecek ve uzun dnemde uak yapsnda andrc etkisi olabilecek
maddeler mevcuttur. Bu tip gnderilerin tama esnasnda akma veya dklmeyi
nleyecek yeterlilikte paketlemeye sahip olduunun kontrol gerekmektedir.
2.5 YOLCU ve EKP BERABERNDEK TEHLKEL MADDELER

Yolcu veya ekip bagajlarnda tehlikeli madde tamacl yaplabilmekte midir?
Yolcu veya ekip bagajnda ok az miktarda tehlikeli madde tanabilmektedir. Tehlikeli
maddelerin yolcu ve ekip beraberinde tanabilmesi iin baz artlarn yerine getirilmesi
zorunludur. Gnlk kullanm olan birok malzeme tehlikeli madde snfna girmektedir
ve kontrol edilen miktarlarda yolcular ve ekip tarafndan; kii zerinde, kontrol edilmi
bagaj olarak veya el bagaj olarak tanabilmektedir.
Tehlikeli maddelerin yolcu ve ekip tarafndan tanmas iin DGRda belirtilen artlarn
eksiksiz yerine getirilmesi durumunda dzenlemelerden muaf tutularak tamas
yaplabilmektedir. Ancak bu maddeler DGRda yer alan artlara ve kstlamalara her
zaman tabidir.
Aadaki ksaltlm listede yer alan maddeler kabinde yolcu ve ekip tarafndan
tanabilmektedirler.
alkoll iecekler,
radyoaktif zellie sahip olmayan ilalar ya da parfmler (spreyler dahil),
hidrokarbon gaz ieren bigudiler,
kurubuz,
kibritler (emniyetli) veya akmaklar kii zerinde bulundurulmas artyla
tanabilirler,
kk karbondioksit ve oksijen gaz silindirleri,
klinik termometre.
DGR Tablo 2.3.Ada yer alan tehlikeli maddeler haricinde yolcu ve ekip beraberinde
bulunan tehlikeli maddelerin tanmasna izin verilmemelidir.
Sayfa 15

El bagaj olarak veya el bagajnn iinde tamaya izni
Kontrol edilmi bagaj olarak veya kontrol edilmi bagaj iinde tamaya izni
Kiinin zerinde tamaya izni
Operatr onay gereklilii
Sorumlu pilotun bulunduu nokta hakknda
bilgilendirilme gereklilii
Hayr Hayr Hayr n/a
n/a
Savunma amal kullanlan aralar (diabling
devices) biber gaz veya sprey gibi tahri edici
maddeler iermektedirler.
Hayr Hayr Hayr n/a
n/a
Gvenlik tipi antalar, nakit para kasalar,
nakit para antalar, Lityum piller ve/veya
piroteknik madde ierme durumlarnda
Hayr Evet Hayr Evet Hayr Cephane (silahlar iin fiek), (Division 1.4S
UN0012 veya UN0014) 5 kg brt arl
gemeyecek ateleme mekanizmas karlm
bir ekilde gvenli bir paket iinde tamaya
hazrlanmaldr. Birden fazla yolcunun bu hakk
bir paket iinde birletirmesine izin verilmez.
Hayr Evet Hayr Evet Hayr Kamp ocaklar ve yanc sv ieren yakt
konteynrlar. Kamp ocaklarnn yakt tank
veya yakt konteynrlarnn iindeki yakt
boaltlmsa ve tehlike ihtimali ortadan
kaldrlmsa
Evet Evet Hayr Evet Hayr Karbondioksit, kat (Kurubuz), yolcu bana 2
kgyi gemeyecek miktarlarda, tanan bagajda
DGR ile dzenlenmemi bozulabilir maddeler
iin kullanldnda ve karbon dioksit gaznn
kn salayacak tipte bir pakette olmaldr.
Taycnn onay sadece el bagajnda tanmak
istenir ise gerekmektedir.
Hayr Evet Hayr Evet Hayr Kuru akl tekerlekli sandalye ve dier
yardm aralar, Ak balantlar karlm ve
terminalleri yaltlm ve ak araca salam bir
ekilde tutturulmu olmaldr
Hayr Evet Hayr Evet Evet Sv akl tekerlekli sandalye ve dier
yardm aralar, ( Bkz.2.3.2.4 )
Evet Hayr Hayr Evet Hayr Is reten eyalar, Su alt fenerleri ve lehim
makineleri gibi.
Evet Hayr Hayr Evet Evet Cval barometre ve termometre, lke
Meteoroloji dairesi veya benzeri bir kuruma ait
temsilcinin tamasna izin verilmektedir.
2.6 HAVA POSTASI LE TEHLKEL MADDE TAIMACILII
Hava postas ile tanan maddeler nelerdir ve tanmas iin hangi artlarn
salanmas gerekmektedir?
Sayfa 16

Aada yer alan maddeler haricinde tehlikeli maddelerin hava postas ile tanmas
yasaktr. Aada yer alan tehlikeli maddelerin tanmas, ulusal posta otoritesinin onay
ve DGRda yer alan gerekliliklerin karlanmas ile mmkndr.
Gnderi beraberinde Shipper Declaration Formu7 bulunan bulac
maddeler,
Gnderi beraberinde Shipper Declaration Formu bulunan ve bulac
maddenin souk tutulmas iin kullanlan kurubuz.
stisnai miktar paket limitinin 1/10 miktar orannda aktiviteye sahip
radyoaktif materyal
2.7 TAIYICI MLKYETNDEK TEHLKEL MADDELER
Tayc mlkiyetinde yer alan tehlikeli madde rnekleri nelerdir?
Tehlikeli madde snfna giren birok materyal, uabilirliin salanmas, iletme
dzenlemeleri ve ilgili lke otoritelerinden izin alnarak zel artlar yerine getirmek
amacyla tanabilmektedir. rnek olarak; cankurtaran yelekleri ve iebilen botlar, acil
k slaydlar gibi materyaller tehlikeli madde snfna giren sktrlm gaz
iermektedirler.
Spreyler, alkoll iecekler, parfmler ve kolonyalar, kibritler (safety) uu esnasnda
sat ya da kullanm amacyla ekip tarafndan tanabilmektedir. Ancak yedek para
amacyla tanan uak paralar ya da deitirme sonucunda kartlm paralar DGRda
belirtilen artlar altnda tanmaldr. Bu tr paralar, eer DGRda yer alan paketleme
kurallarna uygun bir ekilde zel tasarlanm konteynrlarda yer alyor ise havayolu
tarafndan muaf tutularak tanabilmektedir. Ek olarak yiyecek ya da iecek servisi
amacyla kullanlacak olan kurubuz uak iinde tanabilmektedir.
2.8 TAIYICI VE LKE ARTLARI
lke ve havayollar tarafndan belirlenmi olan baka kstlamalar var mdr?
lkeler ve havayollar tehlikeli maddeler dzenlemelerine baz ek artlar da
getirmektedirler. rnein, birok devlet, lkelerine gelecek veya lkelerinde k
yapacak baz tehlikeli maddelerin tamacl iin n izin alnmasn zorunlu hale
getirmitir. Baz devletler ise belirli tip paketlemelere izin vermemektedir. Birok
havayollar da benzer kstlamalar art koabilmektedir.
3.SINIFLANDIRMA
3.1 GENEL PRENSPLER
Tm tehlikeli maddeler ayn riske sahip midir?
Hayr. Dzenlemeler tehlikeli maddeleri ierdikleri risklere gre 9 snfa ayrmaktadr.
Baz durumlarda snflar, sahip olduklar zel riskleri yanstmalar amacyla snflar
7
Gnderici Beyan Formu
Sayfa 17

iinde blmlere ayrlmtr. Bu durumda referans alnacak bilgi snf deil blm
olmaldr.
Snflar tek haneli numaralar ile gsterilmektedir. rnein Class8 7
Ksmlar 2 haneli numaralar ile ifade edilmektedir. lk hane snf numarasn, ikinci hane
ise snfa ait ksm numarasn ifade etmektedir.
rnein: Oksitleyiciler 5.1
5.1
Snf 5
Ksm 1
Snf ve ksm numaralar tehlikeli maddelerin anlalmas ve dzenlemelerin daha rahat

uygulanmas amacyla kullanlmaktadr ve kullanlan numaralar maddenin daha riskli
yada daha az riskli olmas ile ilgili deildir. rnein Class 3 tipi bir tehlikeli maddenin
Class 7 tipi bir tehlikeli maddeden daha tehlikeli olup olmadna snf numaralarna
bakarak karar vermemiz doru deildir.
Tehlikeli madde snflar nelerdir?
Her snf ya da ksm madde veya nesnenin ilgili snf ya da ksma ait olup olmadn
belirleyen kriterlere sahiptir. Bu kriterler teknik olarak detaylandrlmtr ve maddenin
snflandrlmas iin ilgili detaylarn uzman bilgi ile deerlendirilmesi gerekmektedir.
Class 1
Patlayclar
Class 2
Gazlar
Class 3
Yanc svlar
Class 4
Yanc katlar; Kendiliinden patlayan maddeler; Su ile temas
ettiinde yanc gaz kartan maddeler
Class 5
Oksitleyici maddeler; Organik peroksitler
Class 6
Zehirli maddeler; Bulac maddeler
Class 7
Radyoaktif maddeler
Class 8
Andrclar
Class 9
eitli tehlikeli maddeler
3 harfli Cargo Imp Kodlar, her bir snf ve ksm iin belirlenmi olup; kargo
manifestosu, NOTOC gibi dokmanlarda eitli uu dokmanlarnda kullanlmaktadr.
3.2 TEHLKEL MADDE CLASS ve DIVISION LSTES
Class / Division / sim
Kargo IMP Kodu
Class 1
Patlayclar
Division1.1
REX
8
Hasar Etiketi
Tanm
Ktle halinde patlama

tehlikesi olan maddeler
Aklama ve
rnekler
Bu
patlayc
Snf
Sayfa 18
Division 1.2
REX
Para tesir tehlikesi olan

maddeler
maddelerin
havayolu ile
tanmas
normal
artlar
altnda yasaktr
rnek:
TNT,
Dinamit,
Torpido
Division 1.3
REX
RCX
RGX
Yangn karma riskine

sahip patlayc maddeler.
Ayrca kk apta
patlama ve / veya para
tesir tehlikesi olan
maddelerdir.
Division 1.4
REX
Tamada
nemli bir tehlike
iermeyen patlayc
maddeler

zelliine sahip duyarsz
patlayclar
Division 1.5
REX

zellii olmayan ar
derecede duyarsz
patlayclar
Division 1.6
REX

Kargo IMP Kodu
Hasar Etiketi
Tanm
Aklama ve
rnekler
Sayfa 19
RXB
RXC
RXD
RXE
RXG
Tamada nemli bir
tehlike iermeyen
patlayc maddeler. Kaza
annda oluacak etkiler
paket iinde snrl
kalmaktadr
RXS
El silahlar
cephaneleri, baz
havai fiekler
Class 2
Gazlar
Division 2.1
Yanc Gazlar
RFG
Belirli oranda hava ile

kartrldnda yanc
hale gelmektedirler
Btan, Hidrojen,
Propan, Asetilen
Division 2.2
Yanc ve zehirli
olmayan gazlar
RNG
RCL
Yanma ve zehirleme
zellikleri yoktur,
svlatrlm gazlar da bu
snfa girmektedir.
Karbondioksit,
Neon, yangn
sndrcler,
svlatrlm
nitrojen veya
helyum
Division 2.3
Zehirli gazlar
RPG
nsanlar zehirli ya da
andrc etkisi olan veya
sal riske atabilecek
gazlar
Birok zehirli
gazn havayolu
ile tanmas
yasaklanmtr.
Class 3
Yanc svlar
RFL
Kapal kapta parlama

noktas 60,5o veya altnda
olan svlardr
Boyalar, alkoller,
baz
yaptrclar,
aseton, benzin

Kargo IMP Kodu
Hasar Etiketi
Tanm
Aklama ve
rnekler
Sayfa 20
Class 4
Yanc katlar
Division 4.1
Yanc katlar
Yanabilir veya srtnme

nedeniyle yangna neden
olabilecek maddelerdir.
Division 4.2
Kendiliinden parlayan
maddeler
Hava ile temas

sonucunda anlk scaklk
veren ya da scakl
arttran ve yanmaya
balayabilen maddelerdir
Division 4.3
Islandnda tehlikeli
olan maddeler
Class 5
Oksitleyici maddeler
ve
organik
peroksitler
Division 5.1
Oksitleyiciler
ROX
Division 5.2
Organik peroksitler
Su ile temas ettiklerinde

yanc olan veya yanc gaz
kartan maddelerdir.
Dier maddelerin
yanmasnda etkili
olabilecek miktarda
oksijen ieren
maddelerdir
D yanma ile kolayca alev

alabilen ve yanmay
hzlandran organik
maddelerdir.
Kibritler, Slfr
selloit
Beyaz veya Sar

fosfor,
magnezyum
diamid
Kalsiyum karpit,
sodyum
Amonyum
nitrat, gbre,
kalsiyum klorat
Tert-butil
hidroperoksit,
Sayfa 21

Kargo IMP Kodu
Class 6
Zehirli maddeler ve
bulac maddeler
Division 6.1
Zehirli maddeler
Division 6.2
Class 7
Radyoaktif maddeler
Class 7
Radyoaktif madde
Kategori I Beyaz
RRY
Class 7
Radyoaktif madde
Kategori II Sar
RRY
Class 7
Radyoaktif madde
Kategori III Sar
RRY
Class 7
Radyoaktif madde
Fizl
Hasar Etiketi
Tanm
Solunduunda,
yutulduunda veya deri
yoluyla emildiinde
tehlikeli olan zehirli
maddelerdir.
Hayvan ve insanlarda
hastala yolaacak
patojen ierdii
dnlen maddelerdir.
Aklama ve
rnekler
Arsenik, nikotin,
siyanr, bcek
ilac
Virsler,
bakteriler (HIV),
baz tehis
numuneleri,
biyolojik
rnler, tbbi
atklar
Paket yzeyinde dk
seviyeli radyasyon
bulunur
Paket yzeyinde Kategori
I numaral paketten daha
yksek seviyede
radyasyon bulunmaktadr
ve Transport Index <1
Paket yzeyinde Kategori
II numaral paketten daha
yksek seviyede
radyasyon bulunmaktadr
ve/veya
1>Transport Index <10
Tp amal veya
endstriyel
amal
kullanlan
radyonklid
veya izotoplar
Fizl madde ieren

overpack veya paketlerin
toplam deerlerinin
Sayfa 22

kontrol edilebilmesi
amacyla kritik gvenlik
indekslerinin dier
etiketlemelere ek olarak
yazlmas gerekmektedir.

Kargo IMP Kodu
Class 8
Andrclar
RCM
Class 9
eitli tehlikeli
maddeler
RMD
RSB
ICE
Hasar Etiketi
Tanm
Canl dokular ile temas

ciddi hasarlara yol aan
maddelerdir. Akma veya
szma annda dier
maddelere de zarar
vermektedir.
Uranyum 233 ve
235
Pltonyum 239
ve 241
Aklama ve
rnekler
Pil / ak asitleri
Cva, slfrik
asit
Dier tehlike madde

Asbest,
snflar kapsamna
cankurtaran
girmeyen ve tama
botlar,
esnasnda tehlike arz eden elektrikli testere
maddelerdir.
Sayfa 23

4.PAKETLEME
4.1 GENEL PAKETLEME GEREKLLKLER
Tehlikeli maddeler, sznt ve akmay nlemek amacyla retilmi iyi kalite paketler
iinde tanmaldr. Paketler; havayolu tamas esnasnda normal artlar altnda
yaanan titreim, s deiiklii, nem ve basnca dayankl olmaldrlar.
Baz tehlikeli maddeler iin, iermi olduklar tehlike oranna gre paketleme
gruplarna9 ayrlmlardr:
Paketleme Grubu I yksek seviyede tehlike
Paketleme Grubu II orta seviyede tehlike
Paketleme Grubu III dk seviyede tehlike
Paketleme gruplar Class 1, Class 2 veya Class 7de yer alan tehlikeli maddelere
uygulanmamaktadr.
4.2 PAKETLEME YNTEMLER
Tehlikeli maddeleri paketlemede kullanlan yntemler nelerdir?
Birleik paketleme10 D paketi tahta, sktrlm fiber, plastik veya metalden
yaplm olan ve i kaplar metal, plastik, cam vb. maddelerden oluan paketleme
tipleridir. Bu tip paketlerde, i paketler ile d paket arasnda muhtemel szntlar
emici11 veya tama esnasnda oluabilecek darbeleri emen destekleyici madde 12
kullanlabilmektedir.
D paket
Packing group
Combination packaging
11
Absorbe edici
12
Cushioning material
10
Sayfa 24
kaplar
Tek paketleme13 UN tipi paketler elik, alminyum, plastik veya izin verilen dier
maddelerden yaplmtr ve genellikle koruma amacyla kullanlan pakete ihtiya
duymamaktadrlar. Ancak tek paketleme kullanlarak dar gvdeli uaklarda tanmak
istenen elik veya alminyum paketlerin overpack yaplmas veya paletlenmesi olas
hasar risklerini azaltacaktr.
Birleik paketler ve/veya tek paketler

getirilebilmektedirler. Buna overpack denir.
tek
bir
nakliye
nitesi
haline
Overpack nedir?
Overpack gndericinin, handling ve istiflemede kolaylk salamak amacyla bir veya
birden fazla paketi tek bir nakliye nitesi haline getirmesidir. Overpack iinde yer alan
tehlikeli madde paketlerinin DGRa uygun olarak paketlenmesi, etiketlenmesi ve
iaretlenmesi gerekmektedir. (ULD14ler, overpack olarak deerlendirilmezler)
Overpack rnekleri:
13
14
Sktrlm fiber kutu veya varil, tahta sandk veya f, metal f veya varil ile
yaplm overpackler:
Single packaging
Unit load device
Sayfa 25
Sandk eklinde hazrlanm overpackler:
Paketlerin kay ile balanmas eklinde hazrlanm overpackler
Depo paletleri zerinde paketlerin kay ile balanmas eklinde hazrlanm

overpackler
Sayfa 26
4.3 PAKET TPLER

UN Tipi paketler
Bu tip paketlere, normal tama artlar altnda ieriklerine herhangi bir zarar
gelmeyeceinin belirlenmesi amacyla eitli performans testleri uygulanmaktadr.
Uygulanan testlerin zorluu, test edilen pakette tanlmas dnlen ieriin tehlike
derecesine gre yaplmaktadr. (Tehlike riski yksek olan bir maddenin tanmas iin
kullanlan pakete uygulanacak testler, tehlike riski nispeten dk olan bir maddenin
tanmas iin kullanlacak pakete uygulanacak testlere gre daha fazladr.) Tanan
maddenin tehlikesi paketleme grubunu gstermektedir.
UN tipi paketler, devlet otoritelerinin yetkilendirmi olduu kurumlar tarafndan
yaplmaktadr. Bu tip paketlerin zerinde UN tipi paket iaretleri bulunmaktadr.
4G/Y145/S/04
NL/VL823
Snrl miktar15 paketleri

Birok tehlikeli madde eidi dk miktarlarda tandnda daha dk risk
tamaktadr. DGRda belirtilmi uygun kalitede ( ancak UN tipi olmayan ) paket ve
birleik paketleme ile tehlikeli maddeler snrl miktarlarda gvenle tanabilmektedir.
Snrl miktar paketleri, UN tipi paketlerde bulunan yapsal zelliklere sahip olmaldr.
Bu tip paketlere UN tipi paket testleri uygulanmamakta ancak 1.2 metreden drlme
ve 24 saat istifleme testlerinden geirilmektedirler. Snrl miktar paketlerin zerinde
15
Limited quantity (LTD QTY)
Sayfa 27

Limited Quantity veya LTD QTY iaretlemelerinin bulunmas gerekmektedir. (Snrl
miktar paketlerin UN tipi iaretleme iermeleri zorunlu deildir.)
Dier paketleme tipleri

Baz paket talimatlar,baz tehlikeli maddelerin UN tipi paket veya snrl miktar paket
haricindeki paketler ile tanmalarna izin vermektedir. rnein baz tketim mallar
perakende sata sunulacaklar paketler ile tanabilmektedir.
stisnai miktar16 paketleri:
ok az miktarlardaki tehlikeli maddeler, DGRda belirtilen artlar yerine getirildiinde
paketleme, etiketleme, iaretleme, dokmantasyon ve ykleme kurallarndan muaf
tutulmaktadr. stisnai miktar paketinde yer almas gereken etiket:
5.ARETLEME VE ETKETLEME
5.1 GENEL
Tm tehlikeli maddeler iaretlenmi ve etiketlenmi midir?
Evet. Tehlikeli madde ieren paketlerde, ieriin sahip olduu tehlikeden sizleri
haberdar etmek amacyla belirli iaret ve risk etiketleri bulunmaktadr. Doru
iaretleme ve etiketleme gvenli tama srecinin nemli unsurlarndandr. aretleme
ve etiketleme aadaki genel amalar karlamaldr.
16
paketin ieriini gstermelidir.
Excepted quantity
Sayfa 28
paketin ilgili standartlar karlad ve paketin onaylandn belirtmelidir.

gvenli handling ve istifleme hakknda bilgi vermelidir.
tehlikenin trn belirtmelidir.
Gnderici tamas yaplacak paketin doru olarak iaretlenmesi ve etiketlenmesinden

sorumludur.
Kargo acentesi havayolu tehlikeli madde kabul personeli, kargonun kabul edilmesinden
nce tm paketlerin zerinde gerekli iaretleme ve etiketlemenin yapldndan emin
olmaldr.
5.2 ARETLEME17
Gndericinin, tehlikeli
sorumluluu var mdr?
madde
ieren
paketlerin
iaretlenmesinde
zel
Tehlikeli madde ieren ve iaretleme gerektiren her bir paket veya overpackte
ihracatnn yerine getirmesi gereken sorumluluklar:
gerekli iaretlemeler paketin zerinde doru yerlerde bulunmaldr ve DGRa

gre gerekli kalite ve zellikte olmaldr.
zel paketlere ait zel iaretlemeler (UN 4G/Y145/S/04NL/VL823 vb.)
belirtilmelidir.
gnderi ile ilgisi olmayan iaretlemeler kartlmal veya yok edilmelidir.
paketler kabule sunulduunda tm gerekli iaretlemelerin yaplm olmas
gerekmektedir.
Tehlikeli madde paketlerinde hangi iaretlemelerin bulunmas gerekmektedir?
ki eit iaretleme vardr:
Gnderinin zelliini belirtmek iin kullanlan iaretleme. Her bir tehlikeli madde
paketi, uygun gnderi ad18, UN yada ID numaras, gnderici ile alc ad ve
adresini iermelidir.
UN tipi paket kullanldnda paket zerinde , paket dizayn ve zelliklerinin yer
ald iaretlemeler bulunmaldr.
Uygun gnderici ad (PSN)
UN/ID numaras
Gnderici ad ve adresi
UN1133 Adhesives
Shipper: ABC gnderici
Address:...
Alc ad ve adresi
17
18
Marking
Proper shipping name
Cnee.XYZ alc
Address:...
4G/Y145/S/
04
NL/VL823
UN tipi paket
iaretlemeleri
Sayfa 29
UN tipi paket iaretlemelerini nasl fark edebilirim?

UN tipi paketler zerinde yer alan paket tipi iaretlemeleri, belirli performans testleri
sonucunda paket zerinde yer almaktadrlar. UN tipi paket iaretlemeleri ve anlamlar
aada yer alan rnekte incelenmektedir:
Birlemi Milletler Paketleme Sembol. Paketin

tasarm, retim ve testlerinin Birlemi Milletler
tanmlarna uygunluunu belirtir.
S..............
C..............
4G/Y10/S/01
USA/T7402
4G
Sktrlm fiber olduunu belirten paket tip

kodu
Paketleme grubu dizayn. Paketleme grubu I, II, III iin srasyla X, Y, Z harfleri
kullanlmaktadr. rnekte yer alan Y, gnderi, iinde yer alabilecek madde paket grubunun
en fazla II olabileceini belirtmektedir.
10
S
Paketin olabilecek maksimum brt arln belirtmektedir.

Paket iine kat madde veya i kap konulabileceini belirtmektedir.
01
Paketin retildii yl belirtmektedir. (2001)
USA
aretlemeyi onaylayan kurumun bulunduu lkeyi belirtir.
T7402
reticinin ad veya kodu
5.3 ETKETLEME
Tehlikeli madde paketleri zerinde hangi etiketleri grmem gerekir?
Tehlikeli madde paketleri etiketlemeleri, ieriklerini tam olarak belirten bir ekilde
yaplmaldr. ki tr etiket vardr:
risk etiketleri
handling etiketleri
Tehlikeli madde ieren paketlerin etiketlenmesi gnderici sorumluluundadr. Havayolu

sadece yrtlm ve tannmaz hale gelmi etiketlerin yerine yenilerinin yaptrmasndan
sorumludur.
Sayfa 30

Risk etiketi ne ifade etmektedir?
Tehlikeli madde ieren paketler, ieriinde yer alan madde hakknda sizi ikaz etmek
amacyla risk etiketleri ile tanmlanmaktadr. Kitabn 3. blmnde tehlikeli madde
ieren paketin dnda yer almas gereken snf veya ksm etiketleri aklanmt. Risk
etiketleri, l, renk, sembol ve snf/ksm numaralarn yanstacak zellikte
olmaldrlar.
Birok risk etiketi zerinde riski tanmlayan bir aklayc yaz
bulunmaktadr, bazlarnda ise aklayc yaz bulunmamasna karn ekil, renk ve
semboller sizi risk konusunda bilgilendirmektedirler. Risk etiketleri 45olik a yapan
kare eklinde (baklava biiminde) ve en az 100x100 mm lsnde olmaldr.
45
Handling etiketleri nedir?

Baz tehlikeli maddelerde, risk etiketlerinin yannda zel handling etiketleri de
kullanlmas gerekmektedir. Bunun nedeni handling veya ykleme srasnda zel
uygulamalara ihtiya duymalardr.
Aadaki tabloda yer alan handling etiketleri havayoluyla tehlikeli madde tamada
kullanlmaktadrlar.
Kargo IMP Kodu
Manyetik madde19
MAG
19
Handling Etiketi
Tanm
Bu maddeler, dier
maddelere gre daha
gl manyetik sahaya
sahiptir
Aklama ve
rnekler
Manyetron
(lamba),
mknatslar v.b.
(Manyetik madde
etiketi
kullanldnda
Class 9 risk
etiketinin
kullanlmas
gerekli deildir.)
Magnetized material
Sayfa 31
Sadece kargo uanda

tanabilecek tehlikeli
madde paketleri iin
kullanlan etikettir.
Cargo Aircraft Only

CAO
Kriyojenik svlar iin

kullanlan handling
etiketi
Kriyojenik Sv
RCL
Paket duru yn20

(This Way Up)
20
Handling Etiketi
Kriyojenik sv
ieren yanc
olmayan gazlarn
yer ald paket
veya
overpacklerde
kullanlmaktadr.
ISO Standard 780:1985
Baz istisnalar
olmakla beraber
birleik paketler
ve sv tehlikeli
maddeler ieren
paketlerde
kullanlmaldr.
Tanm
Aklama ve
rnekler
Paket duru yn
(This Way Up), alternatif

Kargo IMP Kodu
Yanc olmayan
ancak zehirli olan
baz spreyler
Dik tutun
Sayfa 32
Etiket iki ksmdan

olumaktadr.
zerinde
Batarya ile alan
tekerlekli sandalye
aralarn handlingine
resmi olan ksm
yardmc olmak
aknn karlp
amacyla taklmaktadr.
karlmadn
Tekerlekli sandalye
gstermektedir.
veya hareketli yardm
Etiketin dier
aracnn aksnn takl ksm ise aratan
yada karlm olduu
ayrlm olan
hakknda bilgi de
bataryann hangi
iermektedir.
araca ait
olduunun
tanmlanmas iin
kullanlmaktadr.
Ak ile alan tekerlekli

sandalye veya hareketli
yardm aralar
Scaktan uzak tutunuz
Radyoaktif madde
stisnai miktar paket
RRE
Kendiliinden
reaksiyon veren
maddeler ieren
Division 4.1 ve 5.2
Organik Peroksitler iin
kullanlan etikettir
Tm istisnai radyoaktif
madde paketi handling
etiketidir
Kendiliinden
reaksiyon veren
maddeler ieren
Division 4.1 ve 5.2
Organik
Peroksitlerin risk
etiketlerine ek
olarak
kullanlmaldr. Bu
tip maddeler
direkt gne
ndan
korunmal, serin
ve iyi
havalandrlan bir
yerde istif
edilmeli, tm s
kaynaklarndan
uzakta
bulunmaldr.
1 Ocak 2005
itibariyle istisnai
radyoaktif madde
etiketlerinde
bulundurulmas
nerilmitir.
1 Ocak 2007 tarihi
itibariyle zorunlu
hale getirilmitir.
Sayfa 33
Manyetik madde etiketi neden baklava biiminde deildir?

nk tehlikeli madde risk etiketi deildir, handling etiketidir. Uakta yer alan ve
manyetik alandan etkilenecek aletlerden kurallarca belirlenmi uzaklkta yklenmesi
gerektiini ifade etmektedir.
Cargo Aircraft Only etiketi ne zaman kullanlr?
Kargo ua paketleme talimatlarna gre hazrlanan paketler zerinde kullanlmaktadr.
Cargo Aircraft Only etiketine sahip paketler hi bir zaman yolcu uana
yklenmemelidir.
This Way UP etiketi baz tehlikeli madde paketlerinde bulunmuyor. Bu etiketler

hangi paketlerde kullanlmaktadr?
This Way Up etiketleri (paketin karlkl yzeylerinde yer almaldr) birleik
paketleme veya sv ieren overpacklerde kullanlmaktadr. Bu gerekliliin istisnalar
bulunmaktadr. rnein; i paketlerin miktar 120mLden az olan yanc sv, i paket
miktar 50 mL veya daha az olan bulac madde, radyoaktif madde paketlerinin, i paket
iermeyen f veya bidonlarn zerinde dik tutun etiketinin yer almas
gerekmemektedir.
Kriyojenik Sv etiketi hangi durumlarda kullanlmaktadr?

Bu etiket soutulmu gaz veya Kriyojenik sv ieren paketlerde kullanlmaktadr. Etiket
tamas yaplan tpten gaz knn olabileceini ve son derece souk olan gaz havadaki
su buhar younluunu arttrabilmektedir. Havada duman gibi gzkmektedir ve
Sayfa 34

herhangi bir risk bulunmamaktadr. Bu tip gnderiler canl hayvanlardan ayr
tutulmaldr.
zerinde Cargo Aircraft Only etiketi bulunan paketler daha tehlikeli midir?
Baz zamanlar evet. Bu etiketin kullanlmasnn gerekli olduu paketler genellikle dier
paketlere oranla daha fazla miktarlarda tehlikeli madde iermektedirler. Bu etikete
sahip paketlerde tanan tehlikeli madde miktarnn daha fazla olmasnn nedeni, uu
esnasnda bu paketlerin birounun ekibin ulaabilecei yerlere ykleniyor olmasdr.
Acil durum annda ekibin ok fazla sayda hareket seenei mevcuttur.
aretleme ve etiketleme rnei:
ALLYL ACETATE, UN2333 Net Qty 0.5 L

ABC Kimya Ltd
.......... TURKIYE
XYZ Chemicals
...... ...ENGLAND
4G/Y145/S/04
NL/VL823
Not:
aretleme ve etiketlemelerin paketin tek bir yzeyinde olmas zorunlu deildir.
Yukarda yer alan rnekte anlalr olmas amacyla etiketler ayn yzeyde
bulunmaktadr. Buna karn uygulanmas gereken etiketleme ve iaretleme kurallar:
Eer paket lleri yeterliyse, etiketler ayn yzeyde ve uygun gnderi adnn
yannda olmaldr.
Etiketlerin gnderici veya alc adresinin yannda bulunmas nerilir.
Yan risk etiketleri, ana risk etiketinin yannda olmaldr.
Cargo Aircraft Only etiketi bulunmas gereken paketlerde, CAO etiketinin risk
etiketleri ile ayn yzeyde bulunmas gerekmektedir.
This Way Up etiketi kullanldnda, paket zerinde en az iki tane yer almas
gerekmektedir. This Way Up etiketi karlkl yzeylere gelecek ekilde
yaptrlmal ve ekilde yer alan oklarn doru yn gstermesi gerekmektedir.
Eer paket iaretleme kurallar gereince net veya brt arlk iaretlemesinin
yaplmas gerekiyorsa, iaretlemenin UN numaras ve uygun gnderi adnn
yanna yazlmas gerekmektedir.
UN tip paket zerinde yer alan UN paket iaretlemeleri dier iaret ve
etiketlerden farkl yzeyde yer alabilmektedir.
Etiketler paketlere birbirlerini retmeyecek ekilde yaptrlmaldr
Tehlikeli madde paketlerinin zerinde bulunabilecek baka etiketler var mdr?
Sayfa 35

Evet. stisnai Miktar Tehlikeli Maddeler21 iin kullanlan etiket vardr. ok kk
miktarlarda tanmak istenen tehlikeli maddelerin riski de ok dk olmaktadr ve risk
etiketleri kullanmakszn sadece bu etiketi kullanmanz yeterli olmaktadr. Paketin
yaps, DGRda tanmlanan zelliklere uygun olmaldr.
Tehlikeli maddeleri belirten baka iaretleme veya etiketler var mdr?

Evet, ama bu etiketler tehlikeli maddelerin tanmas iin gerekli deildir. Bu ek etiket ve
iaretlemelerin iki kayna vardr.
lk olarak, bu tip iaret ve etiketlemeler dier tama modlar iin gerekli olabilmektedir.
Tama modu uyum almalar bu tr farkllklar azaltmaya alsa da, deniz yolu,
demiryolu tamalarnda etiket ve iaretleme farkllklar olmaktadr.
Dier bir neden ise, tketim malzemelerinin ulusal dzenlemeler nedeniyle tketici
uyar bildirileri ve etiketlerini tamak zorunda olmalardr. Bu ilgili maddelerin tehlikeli
olduunu gstermez, ancak kullanm ve imhalar iin uygun etiket ve iaretlemelerin
kullanlmas zorunludur. Ancak unutulmamaldr ki; madde zerinde yer alan etiket,
maddenin tehlikeli madde olabileceinin bir gstergesidir. phelendiiniz bir durumda,
st yneticiniz ve tehlikeli maddeler uzmannzdan bilgi almalsnz.
Tketici uyarlar ve etiketleri:
POISON: Zehir
KEEP OUT OF REACH OF CHILDREN: ocuklarn ulaaca yerlerden uzak tutunuz
READ SAFETY DIRECTIONS BEFORE OPENING: Amadan nce gvenlik talimatlarn
okuyunuz
6. DEPOLAMA VE YKLEME
21
Dangerous goods in excepted quantities
Sayfa 36

6.1 TEHLKEL MADDELERN HASARDAN KORUNMASI
Tehlikeli maddelerin depolanmas ve yklenmesi hakknda bilmem gereken zel
gereklilikler var mdr?
Operatr, tehlikeli madde paketlerini olas hasarlardan korumaldr. Paketlerin tamaya
hazrlanrken handlingi srasnda dikkatli olunmas gerekmektedir. Yklemenin
yaplaca uak tipi, uaa ykleme metoduna (yma ykleme, palet veya konteynr
iinde ykleme) gre paketlerin hazrlanmas ykleme esnasnda oluabilecek kazalar
en aza indirecektir. (DGR 9.3.5.1)
6.2 TEHLKEL MADDE PAKETLERNN KONTROL

Tehlikeli madde paketlerinin kontrol nemli midir? nemli ise bu ne zaman
yaplmaldr?
Ykleme ncesi paket veya overpacklerin kontrol edilmesi, herhangi bir akma veya
hasarn olmadndan emin olunmas gerekmektedir. Bu artlar salanmadan tehlikeli
madde paketlerinin ykleme nitesi veya uaa yklemesinin kesinlikle yaplmamas
gerekmektedir.
Uaa ykleme yaplmadan nce, ULDlerin akma veya hasara kar kontrol edilmesi
gerekmekte, eer akma veya hasar varsa nite uaa yklenmemeli ve servis d
yaplmaldr.
Boaltma esnasnda da tehlikeli madde ieren paket veya overpackler kontrol
edilmelidir. Hasar tespiti durumunda ULDnin ykl olduu pozisyon hasar veya
bulamaya kar incelenmesi gerekmektedir. Hasar veya akma tespit edilen paketler
uaktan hemen uzaklatrlmal; havayolu , havaalan ve devlet otoritesi prosedrlerine
gre imhas gerekletirilmelidir. Bu ilem konu hakknda uzman bir kii
gerektirmektedir. Radyoaktif madde veya bulac madde dklmesi durumunda ilgili
otorite en ksa srede bilgilendirilmelidir. Operatr tehlikeli maddenin akmas
Sayfa 37

durumunda, konimentoya ait dier para ve yaknndaki dier paketlerde bulama
olmadndan emin olmaldr. (DGR 9.3.6.3)
6.3 TEHLKEL MADDELERN AYRIMI VE ALINMASI GEREKEN TEDBRLER
Tehlikeli madde paketlerinin uuta handlingi dier paketlere gre farkl mdr?
Tehlikeli madde ieren paketlerin, uu srasnda oluan titreim ve dier etkiler
sonucunda hareket ederek hasar grebilirler. Bu tr hasara kar korunmaldrlar.
Tehlikeli madde ieren paketler paletlere veya uak ambarlarna yklenirken,
birbirleriyle reaksiyona girme ihtimalleri olduu iin belirlenmi yntemler kullanlarak
fiziksel olarak ayrlmaldrlar.
Ayrm ilemi aadaki gibi yaplabilmektedir:
Paketlerin belirli uzaklkta balanmalar.
ROX
RFL
5,1
3
Ayrm gerektiren tehlikeli maddelerin arasna tehlikeli madde iermeyen paketin

yerletirilmesi.
RCM
TEHLKEL
MADDE
ERMEYEN
PAKET
RFW
4
Radyoaktif madde ieren paket veya overpackler DGR 9.3.10.6 ve 9.3.10.7de belirtilen
ayrm gerekliliklerini karlamas gerekmektedir. Blm 6.9da radyoaktif maddelerin
ayrmyla ilgili detaylar bulunmaktadr.
6.4 YOLCU UAKLARINDA TEHLKEL MADDE YKLEME KISITLAMALARI
Sayfa 38

Tehlikeli maddelerin yklenmesinde snrlamalar var mdr?
1.1.11.
Ykleme snrlamalar: Tehlikeli maddeler; yolcu uaklarnn ana
kompartmanlarna, kompartman Snf B ve Snf C sertifikasyon
gereklilikleri karland taktirde yklenebilmektedirler. Cargo Aircraft
Only etiketi tayan paketler yolcu uana yklenmemelidir.
IATA DGR Ek Ada yer alan yolcu ua tanm: Uu ekibi, havayolu
alan, ilgili ulusal otorite temsilcisi veya tanmakta olan kargoya refakat
eden grevli haricinde kiiler tayan uak yolcu uadr.
IATA DGR Ek Ada yer alan kargo ua tanm: Yolcu ua tanmnn
dnda kalan, eya ve mlk tayan uak kargo uadr.
1.1.12.
Kargo kompartman snflandrmas:
Snf A: Aadaki zelliklere sahip olan kargo veya bagaj kompartman:
ate oluumunu, ekibin grev yerinden kolayca fark

edebilecei,
uuta, kompartmann her blmne kolayca eriimin
salanabilecei.
Snf B: Aadaki zelliklere sahip olan kargo veya bagaj kompartman:
uu esnasnda; ekibin yangn sndrc ile etkin bir

ekilde kompartmann herhangi bir ksmna yeterli eriimi
salayabilecei,
yangn sndrc ile mdahale edildiinde; tehlikeli
miktarda duman, alev veya yangn sndrc tozlarnn
yolcu
veya
ekip
yeleri
tarafndan
kullanlan
kompartmanlara giri yapmayaca,
pilot kabininde yer alan uucu ekibin grev yerinden ikaz
grebilecei, duman veya yangn detektr sisteminin
bulunduu.
Snf C: Snf A veya Snf B kompartman zelliklerine sahip olmayan ancak

aadaki zelliklere sahip olan kargo veya bagaj kompartman:

bulunduu,
pilot kabininde yer alan uucu ekibin grev yerinden
kontrol edebilecei, kompartmana gml veya monte
edilmi, otoritelerce onayl yangn sndrme sisteminin
bulunduu
Sayfa 39
zararl miktarda duman, alev veya yangn sndrc

tozlarn yolcu veya ekip yeleri tarafndan kullanlan
kompartmanlardan uzak tutacak yapda,
kompartman dahilinde kontrol edilebilir havalandrma
veya hava akmnn olduu, ve bylece kullanlan yangn
sndrc ile oluabilecek yangnn kontrol altna
alnabilecei,
Snf D: Aadaki zelliklere sahip olan kargo veya bagaj kompartman:
Yangn oluumunda, uak ve ekibi tehlikeye atmadan

yangnn kontrol altna alnabilecei,
zararl miktarda duman, alev veya zehirli gazlarn yolcu
veya ekip yeleri tarafndan kullanlan kompartmanlardan
uzak tutacak yapda,
havalandrma ve hava akm her bir kompartmanda ayr
ayr kontrol edilebilmekte ve bylece kompartmanda
oluan yangn gvenlik limitlerini amamaktadr,
kompartmanda, uan kritik paralar yaknnda oluacak
snn etkisi gz nnde bulundurulmutur.
14.2 m3 veya daha az hacimli kompartmanlarda, saatte 42.5
m3lk bir hava ak yeterli olmaktadr.
Snf E: Snf E kargo kompartman, kargo tayan uaklarda bulunmaktadr
ve aadaki zelliklere sahiptir:
bulunduu,
kompartmana doru veya kompartman iinde hava ak
oluturan havalandrma sisteminin kapatlabilecei ve
ekibin uu kompartmanndan kontrol edebilecei,
zararl miktarda duman, alev veya zehirli gazlar ekip
yeleri tarafndan kullanlan kompartmanlardan uzak
tutacak yapda,
gerekli ekip acil klar herhangi bir kargo ykleme
durumunda kolay ulalabilir olan
Not: Konu hakknda detayl bilgi, ICAO Emergency Response Guidance for Aircraft
Incidents Involving Dangerous Goods (Doc 9481 AN/928)da yer almaktadr.
6.5 KARGO UAKLARINA YKLEME
Sayfa 40
Kargo uana yklenebilir.
Yolcu uana yklenemez.
Cargo Aircraft Only etiketi ieren paketlerin kargo uaklarna yklenmesinde

zel artlar var mdr?
Cargo Aircraft Only etiketi bulunan paketler, kargo uaklarna yklenmelidir. Bylece
bu paketlere kolayca ulalabilir (gzlemlenebilir, handle edilebilir, l ve arlklar
uygun olduu durumlarda uu esnasnda dier kargolardan ayrlabilir). Risk uyar
etiketleri ve Cargo Aircraft Only etiketi grlebilir olmaldr. Bu art aadaki
durumlarda uygulanmamaktadr.
Class 3,Yanc Svlar; Paketleme Grubu III, yan riski bulunmayan

Class 6, Zehirli ve Bulac Maddeler
Class 7, Radyoaktif Maddeler,
Class 9, eitli Tehlikeli Maddeler.
6.6 BRBR LE UYUMSUZ OLAN TEHLKEL MADDELER

Tm tehlikeli maddeler birlikte yklenebilir mi?
Tehlikeli madde ieren ve birbiriyle tehlikeli reaksiyona girebilecek paketler, depo yada
uakta yan yana
veya akma sonras etkileime girebilecekleri yaknlkta
bulundurulmamaldr. DGR Tablo 9.3.A, tehlikeli madde ieren ve farkl risk gruplarna
sahip paketlerin ayrm iin kullanlmaktadr. Ayrm ana veya yan risk etiketleri fark
gzetmeksizin tn risk etiketleri gz nnde bulundurularak yaplr.
Sayfa 41

Class 1 Patlayclarn birlikte istiflenebilmesi iin uygunluk gruplar kullanlmaktadr.
Patlayclarn uygunluk gruplar DGR Tablo 3.1.Ada yer almaktadr. Class 1 Patlayclarn
ykleme kstlamalar ise DGR 9.3.2.2de yer almaktadr.
Ayrm gerektiren tehlikeli maddeler, ya fiziksel olarak tehlikeli olmayan dier bir paket
ile ayrlmal ya da ayr olarak yklenmi olduu palet veya uak tabanna balanmaldr.
Tablo 9.3.A
Paketlerin Ayrm
(1.4 S Hari)
Risk etiketi
(1.4 S Hari)
Not 1: DGR 9.3.2.2de detaylar yer almaktadr.

Not 2: DGR 9.3.2.2.4te detaylar yer almaktadr.
Not 3: Satr ve stun kesiiminde yer alan x iareti, bu snf/blmde yer alan tehlikeli
maddelerin ayrlmas gerektiini belirtmektedir. -- iareti ise, snf/blmde yer alan
tehlikeli maddelerin ayrm gerektirmediini belirtmektedir.
Not 4: Division 4.1 ve Class 6,7 ve 9 dier tehlikeli maddeler ile ayrm
gerektirmediinden Tablo 9.3.Aya dahil edilmemilerdir.
rnek: Class 8 Andrc madde ve Division 4.3 slandnda tehlikeli olan madde
Risk etiketi
Sayfa 42

Baz tehlikeli maddeler, baz tip tehlikeli olmayan kargolarla uyumsuzdur. Aada bu
konu hakknda bilgi verilmektedir.
6.7 ZEHRL VE BULAICI MADDELERN STFLENMES
Zehirli veya bulac madde ieren paketlerin yklenmesinde nelere dikkat
edilmesi gerekmektedir?
Division 6.1 ve 6.2 etiketi ieren paketler ile birlikte ayn kompartmana yklenmemesi
gerekenler:
hayvanlar,
yiyecekler,
yemler,
hayvan veya insanlarn tketimine sunulacak dier yenebilen maddeler.
Yukarda yer alan kuraln istisnalar:
tehlikeli maddeler ve yiyecek veya hayvanlar kapal farkl ULDlere yklenmise,

eer ak tip ULD kullanlm ise, ULDlerin yklendii pozisyonlarn yan yana
olmamas gerekmektedir.
Division 6.1 ve 6.2 tehlikeli madde ieren paketler; PER(Bozulabilir kargo kodu),
EAT,PEP,PES,PEM (insan veya hayvan tketimine sunulmu yiyecek kodlar), AVI, PET
(Canl hayvan kodu) ile farkl kompartmanlara yklenmelidir. (Yukarda belirtilen
istisnalar hari)
6.8 SIVI HALDE BULUNAN TEHLKEL MADDE EREN PAKETLERN YKLENMES
Sv halde bulunan tehlikeli madde paketlerinin yklenmesinde zel bir art var
mdr?
This Way Up etiketi tayan paketlerin; yklemesi, istiflenmesi ve handlingi etiketin
gsterdii yn dikkate alnarak yaplmaldr. Sv ieren tek paketlemede, kapak ksm
ste gelecek ekilde ykleme yaplmaldr.
6.9 RADYOAKTF MADDELERN STFLENMES VE YKLENMES
Radyoaktif maddeler iin zel ykleme artlar var mdr?
Kategori 1-Beyaz, II-Sar ve III-Sar tip radyoaktif maddeler, yolcu veya ekibin yer ald
kompartmanlara yklenmemelidir. Radyasyon yaylmn mmkn olduunca dk
tutmak amacyla radyoaktif madde ieren paketler alt kompartman tabanna veya ana
kompartmanda mmkn olduka en arka ksma yklenmelidir.
Transport Index, radyoaktif madde ieren paketin radyasyon seviyesini belirlemek
amacyla kullanlan bir birimdir. Uaklara yklenen bu ve benzeri paketlerin
Sayfa 43

birikimlerini (toplam seviyelerini) kontrol etmek amacyla kullanlmaktadr. Transport
Index, Kategori II-Sar ve III-Sar etiketlerde yer almaktadr.
Kategori 1-Beyaz etiketine sahip paketleri, hibir ayrm gerektirmeden ve snrsz
miktarlarda yklenebilmektedir. Bu kategori paketlerde Transport Index
bulunmamaktadr.
Kategori II-Sar veya Kategori III-Sar etiketli paketler, yolcu kabini ve kokpitten ayrm
yaplarak yklenmelidir. Etiket zerinde yer alan Transport Index, ayrm yaplmas
gereken mesafeyi belirlemektedir. Radyoaktif paketler iin gerekli ayrm Transport
Indexe gre DGR Tablo 9.3.D ve 9.3.Ede yer almaktadr. Bu ayrm ayrca radyoaktif
maddelerin depoland antrepolarda da kullanlmaldr.
Tablo 9.3.D
Radyoaktif Maddelerin Ayrm Yolcu ve Kargo Uaklarnda
Toplam Transport Index
Minimum mesafe
Metre
Inch
Sayfa 44
Fizl madde ieren paketler zerinde, her ne kadar ok az sayda tamas yaplsa da,
Critical Safety Index(CSI) deerini ieren bir etiket bulunmak zorundadr. CSI; fizl
madde ieren paket, overpack veya kargo konteynr zerinde yer
alabilmektedir(stisnai fizl madde hari). Critical Safety Index, fizl madde ieren paket
veya overpacklerin birikimlerini (toplam seviyelerini) kontrol etmek amacyla
kullanlmaktadr.
Eer uaa radyoaktif madde ieren birden fazla paket, overpack veya yk konteynr
uaa yklenirse; radyoaktif madde paket, overpack veya yk konteynrlar iin gerekli
minimum ayrm uzakl Tablo 9.3.D kullanlarak yaplmaldr. Alternatif olarak, eer
paketlerin tamam ayrlamyorsa ve gruplanarak yklenebiliyorsa, ncelikle her bir
grupta yer alan Transport Indexler toplanmal ve
a) Tablo 9.3.D kullanlarak paketlerin sahip olduu en yksek nokta ile yolcu veya
ekibin yer ald kompartmann taban arasnda olmas gereken minimum
mesafe bulunur.
b) Buna ek olarak iki grubu iinde en yksek Transport Index deerine sahip
paketler belirlenerek, Tablo 9.3.Dde yer alan minimum mesafe 3 ile arplarak iki
paket grubu arasnda olmas gereken minimum mesafe hesaplanr.
Not:Transport Indexin daha byk toplam deerleri iin DGR Tablo 9.3.E
kullanlmaktadr.
a) Minimum mesafe
a) Minimum mesafe
b) Minimum mesafe
Sayfa 45
rnek:
Paket 1
= 5.5 TI
= paketin en st noktasndan en yakn uak kabin tabanna gereken
uzaklk 1.15 metre. Eer paketin ykseklii 50 ise kargo ambar en az 1.65 metre
olmaldr.(1.15+0.50=1.60 metre)
Paket 2
= 4.2 TI
= paketin en st noktasndan en yakn uak kabin tabanna gereken
uzaklk 1.00 metre.
Paket 1
Paket 2
Paket 1 en byk Transport Index deerine sahip. Bu durumda Paket 1 ile Paket 2
arasnda olmas gereken minimum uzaklk 1.15 x 3 = 3.45 metre.
6.10 MANYETK MADDELERN YKLENMES
Manyetik maddeler, uan manyetik pusulasn veya olumsuz etkilenebilecek dier
paralarna yakn pozisyonlara yklenmemelidir.
6.11 KURUBUZ YKLEMES
Karbondioksit kat (Kurubuz), tek bana veya dier eyalarn soutulmas amal
tanabilmektedir. Havayolu; uak tipi, uak havalandrma sistemi, paketleme ve
istifleme tipi, ayn uuta canl hayvan tamaclnn yaplp yaplmayaca ve dier
faktrleri deerlendirerek kurubuz tanmas ile ilgili dzenlemeleri yapmas
gerekmektedir. Havayolu grevli yer ekibinin kurubuz yklemesi hakknda
bilgilendirildiinden emin olmaldr.
Sayfa 46
6.12 POLMERK GRANLLERN YKLENMES

Net 100 kiloyu amayan miktarda iebilen polimerik yastklarn veya plastik
ekillendirici materyalin Paketleme Talimat 908 referans ile -uu esnasnda
ulalamayan bir kompartmanda da- tanmas mmkndr.
6.13 TEHLKEL MADDELER VE CANLI HAYVANLARIN BRLKTE YKLENME
KURALLARI
Canl hayvanlar, kriyojenik sv veya kurubuz ieren paketlerin yaknna
yklenmemelidir ve kurubuz yklemesinin yapld kompartmanda canl hayvan
kurubuzlu paketten daha yksek seviyede olmaldr.
Canl hayvanlar Kategori II-Sar ve III-Sar radyoaktif madde paketlerinden, 24 saate
kadar uular iin en az 0.5 metre ve 24 saatten uzun sren uular iin en az 1 metre
uzakla yklenmelidir.
6.14 AK LE ALIAN TEKERLEKL SANDALYE VE DER HAREKETL YARDIM
ARALARININ KAYITLI BAGAJ OLARAK YKLENMES
1.1.13.
Sv akler: Havayolu onay ile tanabilen akl tekerlekli
sandalye veya dier hareketli yardm aralarnn tanmasnda aadakilere
dikkat edilmesi gerekmektedir:
a) Tekerlekli sandalye veya hareketli yardm arac; yklenmesi, istiflenmesi,
gvene alnmas ve boaltlmas srasnda her zaman dik tutulabiliyorsa:
Ak kutup balar oluabilecek ksa devreye karn izole edilmeli ve
batarya araca gvenli bir ekilde tutturulmaldr.
b) Tekerlekli sandalye veya hareketli yardm arac yklenmesi, istiflenmesi,
gvene alnmas ve boaltlmas srasnda dik tama mmkn deil ise: Ak
aratan ayrlmaldr ve bu durumda ara herhangi bir kstlama olmakszn
tanabilmektedir. Ayrlan ak salam ve sert yapda olan bir paket iinde
aada belirtilen ekilde tanmaldr:
Paket ak svsnn akmayaca ve su geirmeyen yapda olmaldr.
Palet veya ambarlara yklenen dier kargolarn kay ile balanma
veya benzeri
gvenlik uygulamalar esnasnda, aklerin
devrilmemesine dikkat edilmelidir.
Akler ksa devrelere kar korunmal, olas akmalara karn iinde
bulunduklar paketlere yeterli miktarda absorbe madde konulmaldr.
Aklerin yer ald paket iaretlemesi BATTERY, WET, WITH
WHEELCHAIR veya BATTERY, WET, WITH MOBILITY AID ifadeleri
kullanlarak yaplmal; Class 8 Andrc ve This way up etiketleri ile
etiketlenmelidir.
Sorumlu pilot akl tekerlekli sandalye veya hareketli yardm aracnn veya ak ayrlm
ise aknn paketinin yklendii pozisyon hakknda bilgilendirilmelidir.
Sayfa 47

1.1.14.
Kuru akler: Kuru ak ile alan tekerlekli sandalye veya
hareketli yardm aralar kontrol edilmi bagaj olarak tanmaktadr ve
tama esnasnda bataryann balantlarnn karlmal ve kutup balarnn
ksa devreye kar yaltlmal ve ak tekerlekli sandalye veya hareketli
yardm aracna gvenli bir ekilde tutturulmaldr.
Not:
Jel tipi ak kullanan tekerlekli sandalye/hareketli yardm aralarnn ak terminalleri
ksa devreye kar izole edilmise, aknn balantlarnn karlmasna gerek yoktur.
1.1.15.
Akl tekerlekli sandalye / yardm arac etiketi: Tekerlekli
sandalye ve hareketli yardm aralarnn handlingini kolaylatrmak
amacyla aada yer alan etiket kullanlmaktadr. Etiket, aratan aknn
ayrlp ayrlmadn gstermektedir. ki ksmdan oluan etiketin tekerlekli
sandalye resmi olan blm arata kalmakta ve aknn aratan karlp
karlmadn belirtmektedir. Dier ksm ise aknn aratan ayrlmas
durumunda kullanlr ve batarya ile aknn eletirilmesinde yardmc
olmaktadr.
6.15 ORGANK PEROKSTLERN VE KENDLNDEN REAKSYON VEREN

MADDELERN HANDLNG
Division 4.1 kendiliinden reaksiyona giren maddeler ve Division 5.2 Organik peroksit
ieren paket ve ykleme niteleri direkt gne ndan uzak tutulmaldr. Ykleme,
boaltma ve depolamas s kaynaklarndan korunan iyi havalandrmal yerlerde
yaplmaldr.
6.16 TEHLKEL MADDE EREN ULDLER
Tehlikeli madde ieren her bir ULD nin d tarafnda, iinde tehlikeli madde olduunu
belirten bir gsterge bulunmaldr. Bu gsterge; ULD dna taklan, en az 148x210 mm
llerinde ve d snrlar krmz ile taranm bir etiket (ULD Tag) ile salanr. ULD Tag
Sayfa 48

zerinde ULDye yklenmi olan tm tehlikeli madde Class / Divisionlar yer almaldr.
ULD Tag, tehlikeli maddelerin indirilmesini takiben ULDden kartlmaldr.
Eer ULD Cargo Aircraft Only etiketi tayan bir paket ieriyorsa, ULD sadece kargo
uana yklenmelidir.
7.BLGLENDRME
7.1 SORUMLU PLOTUN BLGLENDRLMES (NOTOC)
Sorumlu pilot uaa yklenen tehlikeli madde hakknda bilgi sahibi olmal mdr?
Evet, olmaldr. Uak operatr, uan ayrlmasndan nce (mmkn olduunca erken)
sorumlu pilota tanan tehlikeli maddeler hakknda bilgi iletmelidir. Tanan tehlikeli
maddelerin bilgisi, doru olmal ve okunakl yaz veya bilgisayar kts olarak
sunulabilmektedir. Pilota verilen bilgi, belirlenmi bir form zerinde sunulmaktadr ve
Special Load Notification to Captain (NOTOC) olarak adlandrlmaktadr. (AWB veya
tehlikeli madde beyan formu dnda bir evrak olarak dzenlenmelidir.) NOTOC, NOPIC
veya NOTAC olarak da anlmaktadr.
stisnai miktar tehlikeli madde yada istisnai miktar radyoaktif paketler NOTOCta yer
almamaktadr. NOTOC en azndan aadaki bilgileri iermelidir.
AWB numaras
Sayfa 49
Uygun gnderi ad (uygulandnda ek olarak teknik ismi) ve DGR 2de yer alan
UN veya ID numaras
Paket stnde yer alan etiketlere uygun Class veya Division (var ise yan risk)
numaralar ve Class 1 iin uygunluk grubu
Paketleme grubu (uygulandnda)
Radyoaktif olmayan maddeler iin paket says, net miktar veya baz tehlikeli
maddeler iin her bir paketin brt kilosu (Gnderici beyannda net veya brt kilo
yazlmas gerekmeyen tehlikeli maddeler muaf tutulmutur), ve tehlikeli
maddenin yklendii pozisyon. Birden fazla paket ieren ayn UN numaral ve
ayn uygun gnderici ismine sahip tehlikeli maddeler iin NOTOCta yer almas
gereken bilgi toplam miktar ve en byk ve en kk paketlerin yklendii
pozisyon bilgilerinin belirtilmesi.
Radyoaktif maddeler iin, paket says, kategorileri, tranport index ve
uygulanabilir ise yklendikleri kesin pozisyon.
Paketin kargo ua ile tanp tanmayaca.
Paketlerin indirilecei havaliman
Uygulandnda, lke onay ile tanan tehlikeli maddelerin belirtilmesi.
Bu bilgiler, kontrol edebilmesi amacyla sorumlu pilota yazl olarak kalk ncesi
mmkn olduka erken verilmelidir. Sorumlu pilot bu bilgileri aldn belirtmek iin
NOTOCun kopyasna iaretleme yaparak veya irket prosedrleri ile belirlenmi baka
bir yntem kullanarak belirtmelidir.
Special Load Notification to Captain
Sayfa 50
Yukarda yer alan NOTOC rnei, IATA tarafndan nerilen IATA Airport Handling
Manuel (AHM 391-384)e yer alan formata uygundur. NOTOCta tehlikeli maddeler
haricinde; canl
hayvan, yiyecek ve diplomatik posta gibi zel yk bilgileri de yer almaktadr.
Sorumlu pilot ayrca yklemeden sorumlu kiiden, hasarl veya akan bir paketin
yklenmediini ve yazl olarak belirtilen ykleme pozisyonlarnn mevcut ykleme ile
ayn olduunun onayn imzal veya irket prosedrleri ile belirlenmi baka bir yntem
kullanarak almaldr. NOTOC, uu srasnda sorumlu kaptann kolayca ulaabilecei bir
yerde olmaldr. Sorumlu kaptan transit bir uuu devraldnda, nceki uua ait dier
havalimanndan yklenen ve uuuna devam eden tm tehlikeli maddelerin bilgisine
kolayca ulaabilmelidir.
Genellikle kargo departman, kargonun yklendii pozisyon haricinde dier bilgilerin
tamamlanmasndan sorumludur. Ykleme pozisyonunu bilgisi ykleme planlaycs veya
ykleme planlaycsnn bilgilendirdii ykleme efi / ramp grevlisi tarafndan
tamamlanmas gerekmektedir. Sorumlu pilota verilen NOTOCun okunakl bir kopyas
ykleme yaplan istasyonda braklmaktadr. Braklan bu kopya zerinde, kaptana
NOTOCun verildiine dair bir bilgilendirmenin olmas gerekmektedir. k limannda
kalan kopya veya ierdii bilgiler, k ve var istasyonlarnda olas ihtiyaca kar ilgili
uu sona erene kadar kolayca ulalabilir olmaldr.
Gnderici Beyan (Shippers Declaration)nn bilgisayar kts formatnda oluturulmu
NOTOC zerindeki grnm aada yer almaktadr.
Sayfa 51
Sayfa 52
Bilgisayar kts formatnda baslan NOTOCta yer alan bilgilerin alm:

01 = Giri numaras, ORG= Uygun gnderi ad, DL= Ykleme pozisyonu, JFK=
Yklemenin boaltlaca istasyon, 98296844= AWB numaras, 6.1= Ana riske ait Class
/ Division, UN3017= UN numaras, 3= Yan riske ait Class / Division, 5= Para says,
30L= Para bana den net miktar, I= Paketleme grubu, RPB= Ana riske ait IMP kodu,
X= Paketin kargo uana yklenmesi gerektii belirten iaret, P6P00648LH= ULD
numaras
Bilgisayar kts formatnda baslan NOTOCta yer alan ksaltmalar:
CL= Class, CV= Division, COMP= Uygunluk grubu, QTI= Miktar, TI= Transport Index,
PCK= Paket, RRR CAT= Radyoaktif kategorisi, PCK GRP= Paketleme grubu, POS=
Ykleme pozisyonu, ULD= Ykleme nitesi
7.2 UAKTAK ACL DURUMDA SORUMLU PLOTUN BLG VERMES
Uu esnasnda tehlikeli maddeleri ieren acil bir durumda ne olur?
Eer uuta acil bir durum olursa sorumlu kaptann, durumunun elverdii en ksa
srede hava trafik servisine bilgi vermesi gerekmektedir. Hava trafik servisi bu
durumda ilgili havaalan otoritelerine uakta tanan tehlikeli maddeler hakknda bilgi
iletebilecektir.
Mmkn olduunda, bilginin iermesi gerekenler:
Uygun gnderi adlar ve UN/ID numaralar,
Class / Division (ve Class 1 iin uygunluk gruplar),
Tanmlanm yan riskler,
Tehlikeli maddelerin uakta bulunduklar pozisyonlar.
Alternatif olarak, Pilota verilen bilginin alnabilecei telefon numaras da kaptan
tarafndan ilgili kiilere verilebilir. Acil bir durumda kaptana verilmi olan bilgilerin
telefon ile alnmas mmkn deilse, bu bilgiler tehlikeli maddenin her bir
kompartmandaki miktar ve risk snflarn iermek zere havayolu tarafndan da
verilebilmektedir.
Sayfa 53

8.TEHLKEL MADDELER ve ACL DURUM
8.1 GR
Acil bir durumda ne yapabilirim, takip edeceim prosedrler nelerdir?
Tehlikeli madde tamaclk srecini ieren her yerde Acil Durum Prosedrlerinin yer
almas gerekmektedir. ICAO Annex 14 Havameydan, Blm 9 Acil Durum ve Dier
Servisler yayn, tehlikeli maddeler ile ilgili bilgilerin de yer ald acil durumlarda
izlenecek prosedrlerin havaliman otoritesi tarafndan belirlenmesi gerekliliini
belirtmektedir.
Ek olarak dzenlemeler havayolunun, tehlikeli maddelerin de yer ald acil durumlarda
yaplmas gereken davranlar hakknda uu ekibi ve dier alanlarna bilgi vermesi
gerektiini belirtmektedir.
Acil durumda yaplmas gerekenler, DGRda belirtildii zere Tablo 1.5.Ada yer alan her
kategorideki kiiler iin gereklidir. (Bkz. 1.6) Yerel gereklilikler ve acil durumda temasa
geilecek kiilerin telefonlar hakknda bilgili olunmas olduka nem tamaktadr.
8.2 RAMP VE ANTREPO PERSONEL N ACL DURUM GENEL PROSEDRLER
zlenmesi gereken prosedrler genel olarak aadakileri iermektedir:
lk olarak en ksa srede amire haber verilmesi,
Tehlikeli maddelerin tanmlanmas (gvenli olduu srece yaplmal),
Gvenli ise, paketin dier paket veya mallardan yaltlmas,
Paketin ierii ile temastan kanlmal,
Eer paket ierii ile temas olursa yaplmas gerekenler:
o Bol su ile vcudun temas edilen blm ok iyi bir ekilde ykanmal,
o bulama olan kyafet kartlmal
o gda maddesi yenmemeli veya sigara iilmemeli,
o eller gz, az veya burundan uzak tutulmal
o salk yardm alnmal.
Olay yerinde bulunan kiiler, isimleri not edilene kadar olay yerinden
ayrlmamaldrlar.
8.3 IATA ACL DURUM HAREKET TABLOSU
Class /
Division
ve Risk
Grubu
1.3C
1.3G
1.4B
1.4C
1.4D
1.4E
1.4G
1.4S
Tehlikeli madde Snf
Patlayclar (Sadece
kargo uanda
tanabilenler)
Patlayclar (Emniyetli)
Tehlike Tanm
Yangn veya az miktarda
patlama ve/veya az
miktarda itici g oluumu.
Yangn (Baka nemli bir
risk yoktur)
lk Hareket, Akmay en aza

indirmek ve dier kargolar
ile temas nlemek
tfaiye tekilatna haber

verilmeli
Yangna kar korunulmal
Az miktarda yangn riski
Sayfa 54

2.1
2.2
2.2
Yanc gazlar
Yanc olmayan gazlar
Kriyojenik gazlar
2.3
Zehirli gazlar (CAO)
3
4.1
4.2
4.3
5.1
Yanc svlar
Yanc katlar
Kendiliinden
yanan
katlar
Sv ile temas
durumunda tehlikeli
katlar
Oksitleyiciler
5.2
Organik peroksitler
6.1
Zehirli maddeler
6.2
Bulac maddeler
7 Cat I
Radyoaktif Beyaz
7
Cat Radyoaktif Sar
II/III
8
Szma durumunda yancdr

Zararl miktarda soutucu
etki
Dondurucu etki
Yksek basnl silindirin
paralanma
riski
ve
solunum
yoluyla
zehirlenme
Yanc buhar yaylm
Tutuabilir,
yangn
ilerletme
Hava ile temasta yanma
riski
Su ile temasta yanma riski
Kolay tutuabilen maddeler
ile temasta yancdr.
Dier maddeler ile iddetli
reaksiyona girme riski
Yutma, soluma ve dokunma
durumunda zararldr
nsan
ve
hayvanlarda
hastala neden olur
Radyasyon tehlikesi ve
sala zarar verme
Deri ve metallere zarar

verme
Andrclar

verilmeli
Dier gnderiler tahliye
edilmeli, blge
havalandrlmal
En az 25 m uzaklkta
durulmal
verilmeli
Hibir durumda su
kullanlmaz
verilmeli
Su kullanlmaz
Alan yaltn
Kalifiye yardm alnmaldr
Dokunulmamaldr
En az 25 m uzaklkta
durulmal
verilmeli
Deriye temasndan
kanlmal
Polimerik paralar
Manyetik madde
Karbondioksit, kat
eitli
maddeler
Az miktarda yanc gaz

oluumu
Seyrsefer
sistemlerini
Deriye temasndan
etkiler
kanlmal
tehlikeli Dondurucu ve boucu
Acil nlem gerektirmez
etkisi vardr
Dier snflarn iermedii
riskler
8.4 MADDE BULAMASI DURUMUNDA KARGO VEYA BAGAJIN HANDLNG

Tehlikeli madde tayan bagaj veya kargoya madde bulamas tespit edildiinde veya
bulamadan phelenildiinde, paket veya bagajdaki bulamann cinsi ve kaynann
aratrlmas konusunda gerekli nlemler alnmaldr. Bulaan madde DGRa gre
tehlikeli madde olarak snflandrlyorsa veya tehlikeli madde olmasndan
pheleniliyorsa, havayolu / operatr bagaj veya kargonun havayolu ile tanmasndan
Sayfa 55

nce izole etmeli veya olas riskleri tamamen ortadan kaldrmak iin uygun nlemleri
almaldr.
Tehlikeli madde kazas ve olay nedir?
Tehlikeli madde kazas, tehlikeli maddelerin tanmas ile ilgili olan ve lm, bir insann
ciddi yaralanmas veya byk miktarlarda mlkiyet hasarna yol aan hadiseler olarak
tanmlanmaktadr.
Tehlikeli madde olay ise, tehlikeli madde kazas dnda kalan, tehlikeli maddelerin
tanmas ile ilgili olan ve bir insann yaralanmas, mlkiyet zarar, yangn, hasar, akma
veya dklme (ieriin paket tarafndan muhafaza edilememesi) hadisesi olarak
tanmlanmaktadr.Tehlikeli madde tamacl srasnda ua veya alanlarn
tehlikeye atan hadiseler de tehlikeli madde olay saylmaktadr.
Tehlikeli madde olay ve kazalarn kime raporlamalym?
Operatrn, tehlikeli madde olay ve kazalarn; operatrn faaliyette bulunduu lkeye
ait ilgili ulusal otoriteye ve kaza veya olayn yaanm olduu lkeye ait ilgili ulusal
otoriteye raporlamas gerekmektedir.
Kargoda, beyan edilmemi veya eksik beyanda bulunulmu tehlikeli maddelerin de
raporlanmas gerekmektedir. Raporlama, operatrn faaliyette bulunduu lkeye ait
ilgili ulusal otoriteye ve tespitin yapld lkeye ait ilgili ulusal otoriteye yaplmaldr.
Operatr ayrca yolcu bagajnda 2.3e gre izin verilmeyen bir eyann tespitinde de
raporlama yapmaldr. Bu rapor tespitin yapld lkeye ait ilgili ulusal otoriteye
sunulmaldr.
Havayolu beyan edilmemi veya eksik beyan edilmi tehlikeli maddeleri yetkili
otoriteye raporlamas mecburidir?
Raporlama, ilgili otorite bu tr bir olayn tekrar etmemesi iin gerekli nlemleri almas
iin nemlidir.
Sayfa 56

DGR - Tehlikeli Madde Taşımacılğı

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

DGR - Tehlikeli Madde Taşımacılğı

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TEHLKEL MADDE TAIMACILI

TEHLKEL MADDE TAIMACILI

TEHLKEL MADDELER VE CANLI HAYVANLARIN BRLKTE YKLENME

TEHLKEL MADDE TAIMACILI

Uluslararas Hava Tamacl Birlii

TEHLKEL MADDE TAIMACILI

TEHLKEL MADDE TAIMACILI

TEHLKEL MADDE TAIMACILI

Ancak IATA Dangerous Goods Regulations (Tehlikeli Maddeler Dzenlemeleri) tehlikeli

Tehlikeli maddeler hakknda neden bilgili olmam gerekiyor?

Tehlikeli maddelerin tanmasyla ilgili bilgili olmak yasal bir gerekliliktir.

Uluslararas Sivil Havaclk Organizasyonu

TEHLKEL MADDE TAIMACILI

Uan, yolcularn ve ekibin daha gvende olmasn ve tehlikeler kar dikkatli ve

Peki ya dier alanlar, onlarn da tehlikeli maddeler konusunda bilgili olmas

1.4 GNDERC SORUMLULUU

TEHLKEL MADDE TAIMACILI

madde veya nesnenin havayolu ile tanmasnn yasak olup olmadn

1.5 TAIYICI SORUMLULUU

1.6 ETM GEREKLLKLER

TEHLKEL MADDE TAIMACILI

Havayolu ile tehlikeli madde

Havayolu ve yer hizmetleri

Gnderici iin genel gereklilikler

TEHLKEL MADDE TAIMACILI

Bilgi sahibi olmam gereken baka dzenlemeler de var m?

Gvenlik risklerinin tanmlanmas

1.8 GNDERCNN BLGLENDRLMES

TEHLKEL MADDE TAIMACILI

Tehlikeli maddelerin tanmas zincirinde gndericiden kargo kabule, yer hizmetleri ve

TEHLKEL MADDE TAIMACILI

TEHLKEL MADDE TAIMACILI

Uak yedek paralar / ekipmanlar: Tehlikeli madde kriterlerine sahip

TEHLKEL MADDE TAIMACILI

Yakt kontrol nitesi: Yanc sv ierebilmektedirler.

TEHLKEL MADDE TAIMACILI

2.5 YOLCU ve EKP BERABERNDEK TEHLKEL MADDELER

TEHLKEL MADDE TAIMACILI

TEHLKEL MADDE TAIMACILI

Gnderici Beyan Formu

TEHLKEL MADDE TAIMACILI

Snf ve ksm numaralar tehlikeli maddelerin anlalmas ve dzenlemelerin daha rahat

Ktle halinde patlama

TEHLKEL MADDE TAIMACILI

Para tesir tehlikesi olan

Yangn karma riskine

Ktle halinde patlama

Ktle halinde patlama

Class / Division / sim

TEHLKEL MADDE TAIMACILI

Belirli oranda hava ile

Kapal kapta parlama

Class / Division / sim

TEHLKEL MADDE TAIMACILI

Yanabilir veya srtnme

Hava ile temas

Su ile temas ettiklerinde

D yanma ile kolayca alev

Beyaz veya Sar

TEHLKEL MADDE TAIMACILI

Class / Division / sim

Fizl madde ieren

TEHLKEL MADDE TAIMACILI

Class / Division / sim