Erwin Kamenanin

Prvo neposredno poznanstvo Rima sa Germanima donijela(II st.p.n.e) je

iznenadna provala velike skupine germanskih pelemena na rimsko
podruje.ini se da su plemena usljed neke elementarne katastrofe poela
da se kreu prema jugu doli do podruja zapadne Italije. Tu im se rimska
vojska krajnjim naporima uspijela oduprijeti i unititi ih. Sledei prodor
Germana desio se u Galiju u vrijeme Cezara. Od tada gotovo stotinu godina
Rimljani tite posjede od germanske opasnosti nizom ofanzivnih poduhvata
koji su kulminirali pokuajem da se rimska granica pomakne na Labu, to je
praktiki znailo podvrgavanje svih kontinentalinih Germana pod rimsku
vlast. Meutim, oni nisu uspijeli ostvariti taj plan pa je od kraja I vijeka nove
ere poela defanziva Rima prema germanskom svijetu.
Rimljani su dijelovima poraenih ili prijateljski raspoloenih germaskih
plemena dopustili da se trajno nasele du lijeve obale Rajne i formirali su
ondje dvije germanske provincije: Germania Superior i Germania Inferior.
Uravnoteeno stanje poremetila je provala Markomana i Kvada preko
srednjeg Dunava u alpske provincije. Mir je uspostavljen tek nakon
dugotrajnih vojnih napora Rima a granica je utvrena na Dunavu.
Nove napade Germana u prvoj polovici III stoljea rimski carevi su
samo polovino uspijevali suzbiti oruanom silom. U ovom periodu zapoinje
otkupljivanje mira bogatim darovima. Za odbranu granica rimska vlast je
davala estice zemlje svojim isluenim vojnicima uz uslov da njihovi sinovi
slue u pograninim odredima. Tako je stvoren nasljedni sloj vojnikagraniara. Dobar dio tih vojnika bio je germanskog porijekla. Nova faza u
odnosima Germana i Rimskog carstva zapoela je sa izbijanjem dugotajne
krize i graanskih ratova u Carstvu. U tom periodu zapoinju provale
Franaka, Alamana i drugih zapadnogermanskih pelmena preko Rajne i
limesa, a Gota u Dakiju i duboko u unutranjost Balkanskog poluostrva. Ipak
pod Dioklecijanom carstvo je uspijelo da odbrani svoje granice na Rajni i
Dunavu.
Sljedei val germanske ofanzive pokrenuo se nakon smrti cara
Konstantina. Sredinom IV vijeka Franci su zauvijek zauzeli pokrajinu
Toksandriju, Alamani su zauzeli Alzas, dok uporedo sa tim i Goti u savezu sa
drugim plemenima vre snaan pritisak na dunavsku granicu. Upravo e i
ove najezde biti jedan od glavnih uzroka podjele carstva na dva dijela:istoni
i zapadni. Konana faza germanskih najezdi na podruje Carstva jeste nasrtaj

Huna na Dravu Istonih Gota (Ostrogota) kada je i poela velika seoba

naroda.

Germani obuhvaaju veliku jeziku i plemenski srodnu skupinu indoevropskih

naroda, ija je pradomovina bila juna vedska, Danska, leswig-Holtajn i
Sjevernonjemaka nizija. Iz tog podruja oni su se ve u prahistorijsko
vrijeme postepeno irili na istok do rijeke Visle, na zapad do rijeke Rajne, a
na jug do Majne.
Migracije Germana zapoete su u III i IV vijeku,a zavrene su u IX
vijeku. Na ovaj proces moemo gledati iz ugla raskomadanog Rimskog
carstva i ugla barbara. Barbari koji su raskomadali Rimsko carstvo bili su
uglavnom Germani, dok e se tek u VI vijeku pojaviti i narod drugog porijekla
a to su Slaveni.
Poslije 1000.g.p.n.e zapoet je dvostruki pokret irenja. Germani
izmeu Odre i Labe krenuli su u prodor na zapad, potiskujui Kelte, ove
Germane koji su se iz svojih stanita izmeu Odre i Labe proirili preko
dananje zapadne Njemake svrstavamo u zapadne Germane. Drugi pokret
pokrenuli su Germani iz Skandinavije koji su doli n apodruje izmeu Odre i
Vilsle, te su oni istoni Germani. Oko 200.g pne istoni Germani prodiru do
obronaka Karpata a kasnije i do Crnog mora.
Zapadni Germani su se geografski trajno naselili dok su istoni
Germani lutali. Nakon naseljavanja na odreenim prostorima, narod je mogao
da ivi u miru, meutim problem je nastao onda kada je njihov broj poeo
znaajnije da raste, te bi njihovi panjaci postali nedovoljni za obezbjeivanje
hrane. Od nekoliko mogunosti da se njihov prostor proiri (zemljoradnja,
krenje uma)oni su izabrali iseljavanje stanovnitva.
Istonu skupinu germanskih naroda inili su: Goti, Rugijci, Gepidi,
Vandali, Heruli, Skiri, Burgundi i Langobardi, dok su zapadnu inili Franci,
Saksonci, Frizi i Tirinani.
GOTI

Sa Gotima pristupamo jednoj etnikoj grupi od posebnog znaaja, prvoj

koja je u podruju Carstva osnovala trajne drave i postigla sintezu
germanskog i romanskog elementa. Oni su do Justinijana imali vodeu ulogu
u barbarskom svijetu. Po njihovoj tradiciji oni dolaze iz junr Skandinavije
tanije iz Gotalanda. Kreui se iz Skandinavije naselili su se priblino na
obalu dananje Poljske.
Iako je gotski jezik poznat, lingvistika ne moe da osvijetli njegovo
porijeklo, ona samo ukazuje da ga ne treba traiti izvan nordijske sredine.
Prava gotska historija poinje sa Plinijem i sa Tacitom.
Razlikovali su se Tervingi od Greutunga, iji su nazivi odmah
zamijenjeni sa Vizigoti i Ostrogoti. Ova dva naziva interpretiraju se kao
Zapadni i Istoni Goti. Ostrogoti su kontrolisali teritoriju izmeu Krima, Dona
i Dnjestra, a Vizigoti izmeu Dnjestra i Dunava. Glavno zanimanje i jednih i
drugih bilo je stoarstvo, dok im je dodatno zanimanje bilo pljaka.
OSTROGOTI
Ostrogoti su bili jedni od glavnih pripadnika hunskog carstva,naselili su
se u Panoniji nakon propasti Huna na rijeci Nedao 454.g. Oni su se tada po
prvi put nali na unutranjoj strani rimske granice. Naseljavanje je
sprovedeno u dogovoru sa carem Marcijanom i Ostrogoti su postali federati
carstva. Ostrogotima je vladalo vie kraljeva meu kojima su se isticala tri
brata iz kraljevske loze Amala. Jedan od njih je bio Teodorik koji je poveo
Ostrogote u balkanske zemlje. Koji je stigao do Konstantinopolja, odakle ga je
car uputio da osvoji Italiju i da srui Odoakara. Godine 488. Teodorik sa
vojskom je stigao u Italiju i porazio Odoakara, koji je utoite naao u
Ravenu. (bitke kod Isonze i Milana 489. g. i Ade 490. g.), a 493. God. ga
ubija.
Nakon toga, na podruju svih provincija nastalo je nekoliko kraljevstva,
Anglosaksonsko u Britaniji, Franako u sjevernoj Galiji, Burgundsko u
Provansi, Vizigotsko u Akvitaniji i paniji, Vandalsko u Africi i na ostrvima
Sredozemnog mora i naizad Ostrogotsko u Italiji.
Teodorikova vladavina u Italiji je trajala 36 godina i predstavlja
produetak Odoakarovog reima. Ostrogoti su najveim dijelom zamijenili
pobijene i protjerane Odoakarove Germane, dok je opti princip dodjeljivanja
treine rimskih imanja Gotima ostao na snazi. Teodorik je svoje carstvo u
Italiji proirio po cijeloj Dalmaciji, juni dio Norika i Panonije te itav Srijem sa

Singidunumom je 507.god oduzeo Gepidima. Podruje Balkanskog poluostrva

koje je dolo pod vlast ostrogota podjeljeno je na vie upravnih jedinica.
*Vizantsko-Gotski rat (535-552)
Justinijan I je poslao Velizara u Italiju te je tako zapoeo Gotski rat.
Velizar je zauzeo Siciliju, do novembra je zauzeo Napulj, a Rim do decembra
536.godine. Iz Rima je pobjegao ostrogotski kralj Vitiges. Velizar je zauzeo
prijestolnicu ostrogotskog kraljevstva Ravenu 540.g i zarobio je kralja
Vitigesa. Nakon ovoga Justinijan I je ponudio Ostrogotima sporazum po kojem
oni treba da zadre nezavisno kraljevstvo na sjeverozapadu Italije ali da mu
predaju pola blaga Ostrogotskog kraljevstva. Velizar je meutim uhapsio
voe Ostrogota i zahtijevao da cijelo kraljevstvo bude dio Vizantije. Godine
541. godine Ostrogoti diu pobunu na elu sa Totilom. Poraeni su 553. g. u
bici na Vezuvu. Nakon poraza gotsko ime se polahko gubilo.

VIZIGOTI
Poraz Gota od strane Huna te dalje kretanje hunskih osvajaa na
zapad doveli su i Vizigote u opasnost da budu potueni. Oni su krenuli prema
jugu i 376. g. mole cara Valensa da im dopusti ulazak u Carstvo. Ono im
doputa, ali su oni morali predati oruje. Rimljani su se prema njima vrlo loe
postupali. Zbog toga je dolo do pobune. Dolo je do bitke kod Hadrijanpolja
9.8.378. godine gdje su Rimljani poraeni. (Gote je predvodio Fritigern, a
Rimljane car) Ta bitka je vana jer od tada Carstvo vie nee biti sposobno
uspjeno braniti granice zbog veliki gubitaka vojske, ali opet nije bila toliko
znaajna da bi unitila Carstvo.
Novi car Teodosije I je 382 sklopio mir , kojim je doputeno Vizigotima
da se kao rimski federati nasele u Meziji. U rimsku vojsku su bili ukljueni
samostalni gotski odredi, to e biti kobno za samu sudbinu Rimskog carstva.
Mir je trajao sve do Teodosijece smrti 395.g kada je izbila nova pobuna
vizigotskog kralja Alariha, ve idue godine sklopljen je mir. Teodosija su
naslijedili njegovi sinovi Arkadije i Honorije koje je on ostavio pod zatitom
svog pouzdanog generala Stilihona, romanizovanog Vandala. Uprava na
zapadu se nalazila u rukama Stilihona, koji je zadrao poloaj vrhovnog
komadanta svih rimskih legija. On e se pokazati kao odan branilac cijelog
carstva i bio je zastupnik Honorijevih interesa.
Nakon to je sklopljen mir Vizigotima je omogueno da nasele Epir, a
Alarik je postavljen za vojskovou Ilirika. Uskoro su Vizigoti zapoeli prodore

prema Italji. Prvi se desio 401. godine. Nakon treeg pokuaja Vizigota,
Stilihon je htio kupiti mir, zbog ega je proglaen izdajnikom i ubijne je.
Vizigoti su napokon 410. g. uspjeli osvojit Rim te su ga pljakali tri dana.
Od 407. do 409. g Vandali, Alani i Svevi su prodrli na Iberijsko
poluostrvo. Kao odgovor na tu invaziju car Honorije je pozvao Vizigote da
preuzmu kontrolu Rimske Hispanije. Vizigoti su kao Alarihova nasljednika
priznali njegovog brata Atavulfa, koji je 411.g poveo narod u Galiju. Nakon
to su protjerali Vandale, Honorije je nagradio vizigotske borce zemljom u
Akvitaniji, koja im je data u trajni posjed 418.g i dao im je status saveznika. U
Galiji je 429.g osnovana Tolosadska drava Vizigota sa glanim gradom
Tuluzom.
Vizigoti Hispanija
Vizigoti su brzo postali dominantna sila panije. Prvo su slomili Alane, a
do 429.g protjerali su Vandale sa poluostrva u Sjevernu Afriku. U bici kod
Vujea 507.g Franci pod vodstvom kralja Klodovika su preuzeli Akvitaniju od
Vizigota. Kralj Alarik II je ubijen u bici, a Vizigotsko plemstvo se povuklo preko
Pirineja sa kraljem Amalarikom. Kraljevstvo je preivjelo do 711. g kada je
kralj Roderik ubijen u invaziji Arapa. Ta bitka kod Gadalete 19.jula 711.g
oznaila je poetak muslimanskog osvajanja panije. Veina panije je dola
pod islamsku vlast do 718. g.
VANDALI
Najvei broj podataka ukazuje na to da im je pradomovina bila
Skandinavija tj. podruje blisko onome odakle su bili i Goti, dok im je i sam
jezik bio blizak gotskom. Dolazak drugih germanskih naroda ih je primorao da
se pomjere prema centralnoj Europi. Poslije ega im se ime svelo na samo
dva plemena: na Silinge i Hazdinge. Oko 400. g potisnuti su na zapad i doli
su na lijevu obalu Dunava. Stilihon im je ponudio da koa federati uu u
sastav carstva, ali uspostavljeno primirje nije dugo trajalo. Jedan dio vandala
je pod vodstvom Radagajsa 405.g uao u Italiju, dok su ostali krenuli na
zapad. Poslije toga Vandali su krstarili po Galiju, te je nemogue
rekonstruirati vandalski put preko Galije u paniju jer imamao vrlo
nepouzdane podatke. Oko 409.g uli su u paniju. Nakon dugogodinje
pljake panije i nakon poraza od Vizgota, krenuli su prema Africi. Stvorili su
Vandalsko pomorsko Carstvo i gusarili. . godine 455. Uli su u Rim. Grad je 14 dana
bio izloen pljakanju. Vandalska je drava bila najjaa za vrijeme Gajzerika. Vandalska
kraljevina je trajala stotinjak godina, a zatim je ponovo pokorena od strane Carstva i vandalsko
ime je nestalo.

HUNI
Nomadske horde u historiji poznate pod nazivom Huni, pojavile su se
tokom Valensove vladavine zapadno od Kaspijskoj jezera i preplavile su junu
Rusiju. Do provale Huna 375.g Goti su uglavnom vodili napadake ratove, ali
su sada bili prinueni da se brane od novog zajednikog neprijatelja Rimljana
i Germana.
Huni su narod mongolsko-turkmenskog porijekla, bili su nomadi i vrsni
konjanici. Uskoro nakon ulaska u evropu unitili su Ostrogotsko kraljevstvo i
unijeli veliku paniku u Evropu.
Huni uskoro napadaju Istono Rimsko carstvo. Car Teodozije bio je
bespomoan budui da su u isto vrijeme Vandali osvojili Kartagu te se
istovremeno odvijaju i ratovi Rimljana sa Perzijancima. Huni su ubrzo osvojili
brojne gradove na njihovom putu do Carigrada. Kratkim primirjem 441 .g
Huni su mirovali ali ve 443. g sukobi su se nastavili kada su Rimljani Hunima
odbili plaati danak. Huni su pod vodstvom Atile, doli do Carigrada i pokorili
carsku vojsku, ali nisu uspijeli osvojiti prijestolnicu budui da nisu imali dobre
opsadne sprave. Atila se povlai u unutranjost svog carstva, dok Bleda
uskoro umire ostavivi Atilu jedinim vladarem Huna.
Vrhunac Atiline moi bio je izmeu 445-450.g. Sve do 448.g svoju mo
je uvrivao na raun istonog dijela Carstva. Zapadne provincije Carstva su
do tada izbijegle pustoenje Huna uglavnom zahvljujui linosti i politici
Aecija koji je odravao dobre odnose sa njihovim vladarima. Godine 451.
Dolo je do zaotravanja odnosa izmeu Huna i ZRC. Atila je poetkom 451.g
poveo Ostrogote, Tirinane, Rugijce, Herule, Alane, Skire i Gepide te su preko
Rajne uli u Galiju. Huni su poraeni. Atila je krenuo povlaenje ali je napadao
i pljakao Italiju. Atila je imao otvoren put prema Rimu, Aecije nije imao
dovoljno snaga da mu se suprostavi, ali zemlje juno od rijeke Po i sam Rim
su bili poteeni hunskog pustoenja. Prema tradiciji Italija je poteena
zahvaljujui rimskom biskupu Lavu. Nakon italijanskog pohoda Atila je ivio
jo godinu dana. Nakon njegove smrti drava Huna se raspala.
LANGOBARDI
Langobardi su germanski narod, prijeklom iz Skandinavije. Njihovo
osvajanje i naseljenje Italije u VI vijeku predstavlja konaan kraj politikih
institucija ZRC. Njihova historija je ostala sauvana kroz tradiciju, prije svega
u glavnom izvoru za langobardsku historiju, djelu Historiju Langobarda
Pavla akona, napisanog krajem VIII vijeka.

Tokom prvog vijeka Langobardi su ivjeli u zajednisi sa drugim

germanskim narodima: Svevima, Alemanima i Sasima na podruju dananje
sjeverozapadne Njemake. Nakon to je Odoakar 487.g unitio Rugijce,
Langobardi su zauzeli rugijsku zemljuna lijevoj obali Dunava. Oko 505.g su ih
potinili Heruli i natjerali ih da se presele na podruje panonskih ravnica
izmeu Tise i Dunava. Oko tri godine plaali su danak Herulima a onda su se
508.g pobunili i potpuno ih porazili. Tokom narednih ezdeset godina glavni
pokreta vanjske politike Langobarda bilo je neprijateljstvo sa Gepidima.
Justinijan je Langobardima ponudio zemlju u Noriku i zapadnoj Panoniji, te su
Langobardi tokom ove epohe bili vjerni carski federati, koji su pored borbi sa
Gepidima, slali i pomone trupe za borbu protiv Ostrogota u Italiji. Iz gornje
Panonije i Norika Langobardi su poveli rat protiv Gepida sa ciljem da ih
potisnu iz Slavonije i Srijema. Langobardsko osvajanje Italije zapoelo je
568.g i bilo je samo djelomino. Za razliku od Ostrogota, Langobardi nikada
nisu vladali cijelom Italijom. Nikada nisu drali Rim i Napulj, a Ravenu su
osvojili tek pred slom svog kraljevstva. Italija je u langobardskoj epohi bila
podijeljena izmeu carske i langobardske vlasti. Neuspijeh Langobarda da
zauzmu cijelu Italiju moe se pripisati njihovoj malobrojnosti, ali i to da
langobardi nisu poznavali pomorstvo.
BURGUNDI
Burgundi su istonogermansko pleme smatra se da su iz Skandinavije,
odakle su doli na ostrvo Bornholm odakle su naselili Europu. Burgundi su
migrirali prema zapadu i smjestili se u dolini Rajne. Negdje na istoku prebacili
su se na arijski oblik kranstva. Burgundi su imali burne veze sa Rimljanima,
carstvo ih je koristilo da sprijee dolazak drugih plemena, da vre prepade na
graninim podrujima i slino. Iako su oni bili u statusu federata upadali su u
rimsku gornju Galiju. Gdje su poraeni od hunskih plaenika po zapovjedima
rimskog zapovjednika Aecija.
Burgundi su po drugi put dobili status federata i 443. g kada su se
naselili po Aeciju(Lion). Osam burgundskih kraljeva iz kue Gundahar vladalo
je kraljevstvom dok ono nije bilo pregaeno od strane Franaka 532. g. Kao
saveznicima Rima u njegovim posljednjim decenijama, Burgundi su se borili
na strani Aecija protiv Atile u bici na Katalonskim poljima 451. g..
Prvo su Burgundi bili saveznici Franaka i Klodovika protiv Vizigota na
poetku VI vijeka a zatim su ih pokorili isti ti Franci 532. g kada je
Burgundsko kraljevstvo postalo dio Merovinkog kraljevstva.

Burgundi su ostavili za sobom tri zakonika. Knjiga ustrojstva ili

Gundobadovo pravo izdao je unekoliko dijelova uglavnom Gunodbad, ali
takoe i njegov sin Sigismund. Burgundska pravna tradicija dopustila je
upotrebu pojedinih zakona za pojedine narode. U dodatku ove knjge,
Gundobad je donio skup zakona za rimske teme u Burgundskom kraljevstvu
pod nazivom Rimsko pravo Burgunda. U dodatku zakonika, Gundobadov sin
Sigismund je kasnije izdao Prima Constitutio.
SVEVI
Imenom Svevi u antiko vrijeme je obiljeavana znaajna podgrupa
Herminiona. Svevi su bili germanski narod nastanjen u Branderburgu. Za
Cezara oni su velika zajednica iji je i Arivistov narod. Za Tacita Langobardi,
Markomani, Angli i drugi su dio ovog velikog plemena. Jedno vrijeme su se
nalazili na obalama srednje Rajne, a kasnije su se pomjerili u dananju
Moravsku. Svevski narod je bio podjeljen na mnoge ogranke koji su vodili
razliitu politiku prema Carstvu. U III stoljeu kao da nestaju a pojavljuju se
Alemani vjerovatno identini sa njima. O njima se u Germaniji vie nita ne
zna sve do kraja karolinkog doba, kada je uspostavljeno Svevsko vojvodstvo.