TRK STANDARDI

TURKISH STANDARD

TS EN 933-10
Mart 2002

ICS 91.100.15

AGREGALARIN GEOMETRK ZELLKLER N

DENEYLER - BLM 10: NCE TANELERN TAYN - NCE
DOLGU MALZEMELERNN TANE BYKLNE GRE
SINIFLANDIRILMASI (HAVA JETYLE ELEME)
Tests for geometrical properties of aggregates Part 10: Assessment of fines - Grading of fillers (air jet
sieving)

TRK STANDARDLARI ENSTTS

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlklar/ANKARA

Bugnk teknik ve uygulamaya dayanlarak hazrlanm olan bu standardn, zamanla ortaya kacak
gelime ve deiikliklere uydurulmas mmkn olduundan ilgililerin yaynlar izlemelerini ve standardn
uygulanmasnda karlatklar aksaklklar Enstitmze iletmelerini rica ederiz.

Bu standard oluturan Hazrlk Grubu yesi deerli uzmanlarn emeklerini; tasarlar zerinde grlerini
bildirmek suretiyle yardmc olan bilim, kamu ve zel sektr kurulular ile kiilerin deerli katklarn
kranla anarz.

Kalite Sistem Belgesi

malt ve hizmet sektrlerinde faaliyet gsteren kurulularn sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarna uygun olarak kurmalar durumunda TSE tarafndan verilen belgedir.

Trk Standardlarna Uygunluk Markas (TSE Markas)

TSE Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin ilgili Trk Standardna uygun
olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk Standardlar Enstitsnn
garantisi altnda olduunu ifade eder.

TSEK
Kalite Uygunluk Markas (TSEK Markas)
TSEK Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin henz Trk Standard
olmadndan ilgili milletleraras veya dier lkelerin standardlarna veya Enstit tarafndan kabul edilen
teknik zelliklere uygun olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk
Standardlar Enstitsnn garantisi altnda olduunu ifade eder.

DKKAT!
TS iareti ve yannda yer alan say tek bana iken (TS 4600 gibi), mamuln Trk Standardna uygun
retildiine dair reticinin beyann ifade eder. Trk Standardlar Enstits tarafndan herhangi bir
garanti sz konusu deildir.
Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geni bilgi Enstitmzden salanabilir.
TRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 91.100.15

TRK STANDARDI

TS EN 933-10/Mart 2002

n sz
Bu standard, CEN tarafndan kabul edilen EN 933-10 (2001) standard esas alnarak, TSE Maden
Hazrlk Grubunca hazrlanm ve TSE Teknik Kurulunun 18 Mart 2002 tarihli toplantsnda Trk
Standard olarak kabul edilerek yaymna karar verilmitir.

ICS 91.100.15

TRK STANDARDI

TS EN 933-10/Mart 2002

indekiler
1

Kapsam...................................................................................................................................................... 1

Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar ............................................................................................ 1

Terimler ve tarifleri ................................................................................................................................... 1

3.1
nce dolgu malzemesi ......................................................................................................................... 1
3.2
Lboratuvar numunesi ........................................................................................................................ 1
3.3
Deney numunesi ksm........................................................................................................................ 1
3.4
Sabit ktle............................................................................................................................................ 1
4 Prensip ...................................................................................................................................................... 1
5

Cihaz ve malzemeler ................................................................................................................................ 2

Deney numunesi ksmlarnn hazrlanmas........................................................................................... 3

lem .......................................................................................................................................................... 3

Hesaplama ve sonularn gsterilmesi.................................................................................................. 3

Deney raporu ............................................................................................................................................ 4

9.1
Gerekli bilgiler...................................................................................................................................... 4
9.2
stee bal bilgiler .............................................................................................................................. 4
Ek A (Bilgi iin) - Deney veri izelgesi rnei............................................................................................... 5
Ek B (Bilgi iin) - Kesinlik ............................................................................................................................... 6
Ek C (Bilgi iin) - Sonularn grafik olarak gsterilmesi.............................................................................. 7

ICS 91.100.15

TRK STANDARDI

TS EN 933-10/Mart 2002

Agregalarn geometrik zellikleri iin deneyler - Blm 10: nce tanelerin

tayini - nce dolgu malzemelerinin tane byklne gre
snflandrlmas (hava jetiyle eleme)
1

Kapsam

Bu standard, ince dolgu malzemelerinin tane bykl dalmnn ktle esasna gre tayini iin, hava
jetiyle elemeye dayanan bir metodu kapsar ve 2 mmye kadar anma tane byklne sahip doal veya
krma ince dolgu malzemelerine uygulanr.

Atf yaplan standard ve/veya dokmanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin dier standard ve/veya dokmanlara atf yaplmaktadr.
Bu atflar metin ierisinde uygun yerlerde belirtilmi ve aada liste hlinde verilmitir. Tarih belirtilen
atflarda daha sonra yaplan tadil veya revizyonlar, atf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yaplmas
art ile uygulanr. Atf yaplan standard ve/veya dokmann tarihinin belirtilmemesi hlinde en son basks
kullanlr.
EN, ISO, IEC
Ad
TS No1)
vb. No
(ngilizce)
EN 932-2
Tests for general properties of
TS EN 932-2
aggregates - Part 2: Methods for
reducing laboratory samples
EN 932-5
Tests for general properties of
TS EN 932-5
aggregates - Part 5: Common
equipment and calibration
EN 933-2
Tests for geometrical properties of TS EN 933-2
aggregates - Part 2: Determination
of particle size distribution - Test
sieves, nominal size of apertures

Ad
(Trke)
Agregalarn Genel zellikleri in
Deneyler - Blm 2: Lboratuvar
Numunelerinin Azaltlmas Metodu
Agregalarn Genel zellikleri in
Deneyler - Blm 5: Genel Cihazlar
ve Kalibrasyon
Agregalarn Geometrik zellikleri in
Deneyler - Ksm 2: Tane Bykl
Dalm Tayini - Deney Elekleri, Elek
Gz Aklklarnn Anma Byklkleri

Terimler ve tarifleri

Bu standardn amalar bakmndan aadaki terimler ve tarifleri geerlidir:

3.1 nce dolgu malzemesi

Byk bir ksm, 0,063 mm gz aklkl elekten geen agrega.

3.2 Lboratuvar numunesi

Lboratuvar deneylerinde kullanlan numune.

3.3 Deney numunesi ksm

Tamam tek bir deneyde kullanlan numune.

3.4 Sabit ktle

En az 1 saatlik kurutmadan sonra yaplan birbirini izleyen tartmlar arasnda, %0,1den daha byk farkllk
gstermeyen ktle.
Not -

Bir ok durumda sabit ktle, deney numunesi ksmnn belirtilen bir etvde (110 5)Cta, nceden
tayin edilmi bir sreyle kurutulmasndan sonra elde edilebilir. Deney lboratuvarlar, kullanlan
etvn kurutma kapasitesine bal olarak, belirli numune tipleri ve byklkleri iin sabit ktleye
ulalacak sreyi tayin edebilir.

Prensip

Bu deney, ince dolgu malzemesinin, bir elek serisi kullanlarak, azalan tane byklkleri hlinde birka snfa
blnmesi ve ayrlmasndan ibarettir. Gz aklk byklkleri ve elek says, Madde 5.2de belirtilmitir. Bu
deney, kuru hldeyken, aglomerasyon eilimi gstermeyen ve elektrostatik yklenmeye maruz kalmayan
malzemeler iin ok uygundur.
1)

TSE Notu: Atf yaplan standardlarn TS numaras ve Trke ad, 3. ve 4. kolonda verilmitir.
1

ICS 91.100.15

TRK STANDARDI

TS EN 933-10/Mart 2002

Deneyde, kuru hava jetiyle eleme metodu uygulanmaldr.

Her bir elekten geen tanelerin ktlesi, malzemenin balangtaki ktlesiyle karlatrlr. Elde edilen yzde
deerleri, saysal veya grafik formda kullanlr.

5
5.1

Cihaz ve malzemeler
Btn cihaz ve malzemeler, aksi belirtilmedike, EN 932-5te belirtilen genel zelliklere uygun

olmaldr.

5.2

Deney elekleri, 200 mmlik anma yarapl yuvarlak bir ereve ve EN 933-2ye uygun 0,063 mm,
0,125 mm ve 2 mm kare gz aklkl.

5.3

Hava jetli eleme cihaz, deney ilemi esnasnda, deney eleine (3,0 0,5) kPa mertebesinde
bir basn fark uygulayan (cihazn genel grn, ekil 1de verilmitir).

Aklama
1 - Mahfaza
2 - Kap
3 - Elek erevesi
4 - Pleksicam kapak
5 - Dner delikli meme
6 - Deney elei

7 - Deney numunesi ksm

8 - Elek st malzeme
9 - Elek alt malzeme
10 - Hava jeti
11 - Hava tahliyesi
12 - Toz bal ihtiva eden basn lme soketi
ekil 1 - Hava jetli eleme cihaz rnei

ICS 91.100.15

TRK STANDARDI

TS EN 933-10/Mart 2002

5.4

Hava dolaml etv, (110 5)C'luk bir scakln salanmas iin termostat ihtiva eden veya
ince dolgu malzemesinin kurutulmas iin, tanelerin paralanmasna yol amayan uygun baka bir donanm.

5.5

Terazi, deney numunesi ksmnn ktlesinin %0,1ine karlk gelen dorulukla tartabilen.

5.6

Yumuak fra.

5.7

Plastik eki (istee bal).

Deney numunesi ksmlarnn hazrlanmas

Lboratuvar numuneleri, deney numunesi ksmlarnn elde edilmesi amacyla, EN 932-2ye uygun olarak
azaltlmaldr.
Deney numunesi ksmnn ktlesi, (50,0 1,0) g olmaldr.
Deney numunesi ksm, (110 5)Cta sabit ktleye kadar kurutulur, daha sonra soumaya braklr, tartlr
ve ktlesi M1 olarak kaydedilir.

lem

0,063 mm gz aklkl deney elei, cihaz zerine yerletirilir ve deney numunesi ksmnn tamam bu elek
zerine aktarlr.
Elek, pleksicam kapakla kapatldktan sonra, hava jetli eleme cihaz, eleme tamamlanncaya kadar altrlr.
Bunun iin, en az 3 dakika gereklidir. Eleme esnasnda, hava jetli eleme cihaznda normal hava basncna
gre basn fark, (3,0 0,5) kPa olmaldr.
Not 1 - Eleme esnasnda tane aglomerasyonu oluumu (eer varsa), pleksicam kapan merkezine bir
plstik ekile hafife vurmak suretiyle azaltlabilir.
Not 2 - Bir dakikalk eleme ilemi esnasnda elek stnde tutulan malzemenin ktlesi, deney numunesi
ktlesinin %0,1inden daha fazla deimediinde eleme ilemi tamamlanm saylr.
Not 3 - Bir ok durumda eleme ilemi, nceden tayin edilen srenin bitiminde tamamlanr. Deney
lboratuvarlar, kullanlan hava jetli eleme cihazndaki belirli tip ve tane byklndeki deney
numunesi ksmlar iin eleme ileminin tamamlanmasyla ilgili olarak, Madde 7de belirtilen artlarn
yerine getirilmesi iin gereken sreyi tayin edebilir.
Elek gzlerinden fra ile alnan ince dolgu malzemesi de dahil, elek zerinde tutulan malzeme ktlesi tayin
edilir ve ktle deeri (R1), 0,1 g yaklamla kaydedilir.
Yukarda aklanan ilem, her bir durumda, bir nceki elekte tutulan malzeme kullanlarak nce 0,125 mm
gz aklkl, daha sonra da 2 mm gz aklkl elekte tekrarlanr ve ktle deerleri, srasyla R2 ve R3 olarak
0,1 g yaklamla kaydedilir.

Hesaplama ve sonularn gsterilmesi

Ktle deerleri, bir rnei Ek Ada verilen deney veri izelgesine kaydedilir.
Her elekte tutulan ktle miktar, orijinal kuru ktlenin (M1) bir yzdesi ve en yakn tam say olarak hesaplanr.
0,063 mm gz aklkl deney eleine kadar, her elekten geen kmlatif orijinal kuru ktle yzdesi
hesaplanr.
Not - Bu deneyin kesinliiyle ilgili bilgiler, Ek Bde verilmitir.

ICS 91.100.15

TRK STANDARDI

TS EN 933-10/Mart 2002

Deney raporu2)

9.1 Gerekli bilgiler

Deney raporu, aadaki bilgileri ihtiva etmelidir:
a)
b)
c)
d)
e)
f)

Bu standardn iaret ve numaras (TS EN 933-10 eklinde),

Numuneyi tantc bilgiler,
Lboratuvar tantc bilgiler,
Her elekten geen deney numunesi ksmnn ktlesinin kmlatif yzdesi, en yakn tam say olarak,
Numunenin lboratuvara geli tarihi,
Varsa, numune alma belgesi.

9.2 stee bal bilgiler

Deney raporunda aadaki bilgiler de bulunabilir:
a)
b)
c)
d)
e)

2)

Numune kaynann ad ve yeri,

Malzemeyi ve numune azaltma metodunu tantc bilgiler,
Deney numunesi ksmnn ktlesi,
Sonularn grafik olarak gsterilmesi (Ek C),
Deney tarihi.

TSE Notu: Deney raporu, burada istenilen bilgilere ilveten, TS EN ISO/IEC 17025'te verilen bilgileri de
ihtiva edecek ekilde dzenlenebilir.

ICS 91.100.15

TRK STANDARDI

TS EN 933-10/Mart 2002

Ek A
(Bilgi iin)
Deney veri izelgesi rnei
TS EN 933-10

Lboratuvar :

Numuneyi tantc bilgiler

Tarih :
Deneyi yapan :

Deney numunesi ksmnn kuru ktlesi :

Elek gz akl
mm

M1 = ................ g

Elekte tutulan malzemenin

ktlesi (Ri)

Elekte tutulan malzemenin

yzdesi (Ri/M1) x 100

Elekten geen kmlatif

yzdeler

(%)

100 - (100 x Ri/M1)

(%)

R3

0,125

R2

0,063

R1

(en yakn tam say olarak)

ICS 91.100.15

TRK STANDARDI

TS EN 933-10/Mart 2002

Ek B
(Bilgi iin)
Kesinlik
Hollandadaki bir yeterlilik projesi kapsamnda, (10,00 0,01) g ktleli deney numunesi ksmlar ve (3,0
0,5) kPalk basn fark kullanlmak suretiyle elde edilen deerler aada verilmitir:
Tekrarlanabilirlik (r)

= %3

Uyarlk (R)

= %3,5

ICS 91.100.15

TRK STANDARDI

TS EN 933-10/Mart 2002

Ek C
(Bilgi iin)
Sonularn grafik olarak gsterilmesi

0,063

0,125

2
2

Aklama
1 - Elekten geen kmlatif yzde
2 - Kare gz aklkl elekler (mm)