T drejtat

pronsore dhe
Gruaja
Broshur informuese

ra
Ti

,
n

01

Kjo Broshur sht prgatitur nga Qendra pr Nisma Ligjore

Qytetare n kuadr t zbatimit t projektit Mbshtetja pr aksesin
e grave n t drejtat e pronsis prmes informimit, ndrgjegjsimit
dhe kshillimit ligjor, me mbshtetjen financiare dhe teknike t
Entit t Kombeve t Bashkuara pr Barazin Gjinore dhe Fuqizimin
e Grave n Shqipri (UN Women) n kuadr t Programit t
Bashkpunimit ndrmjet Qeveris s Shqipris dhe Kombeve t
Bashkuara 2012-2016. Mendimet dhe pikpamjet e shprehura n
studim jan t autorve dhe nuk prfaqsojn domosdoshmrisht
ato t Entit t Kombeve t Bashkuara pr Barazin Gjinore dhe
Fuqizimin e Grave (UN Women) ose t Kombeve t Bashkuara.
U jemi mirnjohs ekipit t UN Women, znj. Estela Bulku
dhe z. Rezart Xhelo pr nismn e tyre, udhzimin e tyre t
prgjithshm dhe ekspertizn teknike n lidhje me rndsin e
informimit t publikut mbi t drejtat pronsore.

Titulli:
T drejtat pronsore dhe gruaja. Broshur informuese.
Viti i botimit:
Tiran, 2014
Qendra pr Nisma Ligjore Qytetare
Prgatitn:
Prof.dr. Arta Mandro, Elona Saliaj Notere, Prof. dr. Aurela Anastasi
Prkujdesn botimin:
Aurela Bozo, Jonida Gezka.
ISBN:
Shtpia Botuese:
2

Mirqenia e do individi sht e lidhur ngusht me

respektimin e t drejtave dhe lirive t Njeriut. N kt
kuadr, e drejta pr pron sht nj e drejt themelore.
T dhnat tregojn se n praktik, kjo e drejt nuk gjen
zbatim t barabart pr burrat dhe grat. Ndodh q
t afrmit e tyre, familjart, ose autoritetet shtetrore u
cenojn kto t drejta. Madje, edhe vet grat, i mohojn
vetvetes t drejtat e tyre dhe nuk i krkojn ato. Prandaj,
ndrgjegjsimi i tyre pr t krkuar t drejtat q u njeh ligji
mbi pronn, mbetet nj detyr pr t gjith.

N kt librth kemi parashtruar disa nga t drejtat

e grave, kryesisht, n kuadrin e pronsis familjare, si
bashkshorte, motr e nn. Njkohsisht, po japim
edhe disa kshilla q grat duhet ti mbajn parasysh
me qllim q, jo vetm t mos mohojn kto t drejta pr
veten e tyre, por edhe ti gzojn ato realisht.

T drejtat pronsore dhe Gruaja Broshur informuese

Prmbajtja
E DREJTA PRONSORE ..................................................................7
far sht e drejta pronsore? ......................................................7
Si fitohen t drejtat pronsore?..........................................................7
far kujdesi duhet t bj un-gruaja, pr mbrojtjen
nga diskriminimi n t drejtat pronsore?...........................................8
TRASHGIMIA..................................................................................9
Si fitohet prona me trashgimi? ........................................................9
far t drejtash kam si trashgimtare? ............................................9
far sht heqja dor nga trashgimia? ......................................10
A mund t l testament? Kush prfiton nga testamenti? ................12
A kemi detyrime mbi pasurin e fituar me trashgim?......................13
REGJIMI PASUROR MARTESOR....................................................14
far sht regjimi pasuror martesor?...........................................14
Sa regjime pasurore ka? Cili sht regjimi m i mir pr mua?.........15
Nse pasuria sht fituar gjat kohs q jemi t lidhur
n martes, por sht regjistruar n emr t bashkshortit,
a kam un t drejta pronsore?.......................................................15
Un nuk kam punuar asnj dit dhe jam marr vetm
me rritjen e fmijve. A do t ndikoj kjo n ndarjen e pasuris
n rast zgjidhje t martess?...........................................................17
A ka pasuri q ndonse fitohen gjat martess, jan
n pronsi t njrit prej bashkshortve?.........................................19
5

Familja jon jeton n shtpin q sht pron vetjake

e bashkshortit tim, por ai do q ta shes ose ta dhuroj at.
A duhet t merret plqimi im si bashkshorte?................................19
FAR DUHET T DI PR T DREJTAT E MIA EKONOMIKE? .......20
A kam t drejt t prfitoj kredi bankare? ........................................20
A kam t drejt t hap nj llogari bankare?......................................21
far t drejtash kam mbi pasurin e paluajtshme tok bujqsore,
t prfituar me ligjin nr. 7501/19.07.1991 Pr tokn? ...................21
Po n rastet e prfitimit t pasuris s paluajtshme,
me an t privatizimit, kush ka t drejt t prfitoj nga kjo pasuri?... 22
Si duhet t veproj pr pasurit e paluajtshme t cilat nuk
jan t regjistruara n ZVRPP? A prfitohen kto pasuri n
mnyr t barabart nga t dy bashkshortt? ...............................23
SI DUHET T VEPROJ? .................................................................25
N rast duhet t krkoj nj avokat? ..............................................25
Pr far veprimesh duhet t shkoj tek noteri?................................26
far sht Zyra e Regjistrimit t Pasurive t Paluajtshme (ZRPP),
far shrbimesh ofron dhe far aktesh regjistrohen aty?...............27
far shrbimesh mund t krkoj te Zyra e regjistrimit
t pasurive t paluajtshme ZRPP? A kam t drejt t marr
shrbim nga Zyra Vendore e Regjistrimit t Pasurive t
Paluajtshme [ZVRPP] n rast se pasurit jan t
regjistruara vetm n emr t bashkshortit?...................................29
far roli ka Gjykata?.......................................................................30
A mund t prpiqem t zgjidh konfliktet pronsore
n mnyra t tjera pa shkuar n gjykat? Si?...................................30
Krkoni informacion e kshilla! Kontakte. ........................................31
Kshillimet ligjore ofrohen nprmjet:...............................................32

T drejtat pronsore dhe Gruaja Broshur informuese

E DREJTA PRONSORE
far sht e drejta pronsore?
sht e drejta pr t gzuar dhe disponuar lirisht
sendet, pronn q t prket, brenda kufijve t
caktuar nga ligji. T gzosh sendin apo pronn
do t thot ta prdorsh dhe ta shfrytzosh vet
at, ose ta japsh n prdorim t t tjerve.
Prona mund tu jepet t tjerve me qira me
qllimin pr t nxjerr t ardhura, ose me
huaprdorje.. T disponosh pronn do t
thot q t kesh t drejt t prcaktosh
fatin e sendit/pasuris. Pra nse ju jeni
pronare e nj pasurie, keni t drejt q
t kryeni veprime juridike t ndryshme
si shitje, shkmbim, ta vendosni n
hipotek, madje mund t hiqni dor nga nj
e drejt q keni mbi t.

Si fitohen t drejtat pronsore?

T drejtat pronsore fitohen prmes: dhurimeve,
trashgimis, si dhe blerjes s prons. Kodi Civil parashikon
m gjersisht mnyrat e fitimit t prons. T drejta pronsore
7

fitohen edhe pr shkak t martess. Pra, nse jeni martuar dhe keni
zgjedhur regjimin e bashksis ligjore, do pasuri e fituar gjat
martess, nse nuk sht vetjake e bashkshortit, bhet pasuri
e prbashkt, e juaja dhe e bashkshortit. Kjo nuk ka t bj me
faktin nse punoni ose jo, keni marr pjes n lidhjen e kontrats
ose jo. N do rast, ju jeni bashkpronare e ksaj pasurie.

far kujdesi duhet t bj un-gruaja, pr mbrojtjen

nga diskriminimi n t drejtat pronsore?
Mos firmos kurr n nj flet t bardh;
Mos nxito t firmossh asnj dokument pa e lexuar at me
kujdes;
Bji pyetje personit q krkon t firmossh dika dhe syno
q t sqarosh do paqartsi;
Denonco menjher nse ke firmosur nn presion,
krcnim, frik dhe mashtrim;
Mos hiq dor nga t drejtat e tua pa kuptuar se pr far
po heq dor;
Pyet dik q njeh ligjin dhe di m shum n kt fush;
Mund ti telefonosh dhe t lsh takim me avokatet e
Qendrs pr Nisma Ligjore Qytetare. Shrbimi i dhn n
kt rast pr ju sht falas;
Mund ti drejtoheni Komisionit Shtetror pr Ndihmn
Juridike pran Ministris s Drejtsis;
Mund ti drejtoheni Komisioneres pr Mbrojtjen nga
Diskriminimi q t ndrmarr veprimet e duhura n koh.

T drejtat pronsore dhe Gruaja Broshur informuese

TRASHGIMIA
Si fitohet prona me trashgimi?
Trashgimia ka nj rol dhe vend t
veant n statusin pronsor t gruas.
Nj grua bhet pronare kryesisht, pr
shkak t bashkpronsis bashkshortore
ose trashgimis nga familja e origjins, ose
nga bashkshorti pas vdekjes s tij. Q prona
t fitohet me trashgimi duhet t ket vdekur
personi q l pasuri n trashgim dhe ju t jeni
n rrethin e trashgimtarve. Trashgimia fitohet
me ligj ose me testament. Rregullat prcaktohen
n Kodin Civil. Trashgimia me ligj zbatohet kur
trashgimlnsi nuk ka br testament.

far t drejtash kam si trashgimtare?

Nse jeni n rrethin e trashgimtarve ju prfitoni t drejta
mbi kt pasuri si gjith trashgimtart e tjer. Pra, nse
trashgimlnsi ka vdekur n vitin 1970, rrethi i trashgimtarve
do t prcaktohen sipas ligjit q ka qen n fuqi n vitin 1970.

Nj
situat
q ka krijuar
paqartsi, diskriminim dhe
konfuzion. Nse trashgimlnsi juaj, i cili ka ndrruar jet n
vitin 1970, do t ishte prfitues
sipas ligjit Nr.7698/15.04.1993,
Pr Kthimin dhe Kompensimin
e Pronave ish Pronarve, ather
trashgimtart e tij/saj, prfshir edhe juve
vet, jan ata q ligji i kohs s eljes s
trashgimis njeh si t till. N praktik, trashgimtart
meshkuj, kan br prpjekje t prjashtojn grat nga kthimet
dhe kompensimet e bra pr ish-pronart dhe t prfituara si t tilla
nga pasardhsit e tyre.
Trashgimia elet vetm kur vdes
trashgimlnsi. Praktika tregon se grave u
krkohet q t nnshkruajn nj marrveshje prmes t
cils ato shprehen pr mnyrn se si do t prdoren t drejtat
q rrjedhin nga nj trashgim ende i paelur. Kjo marrveshje
sht e pavlefshme. Pra, edhe nse keni nnshkruar dika t
till, kjo nuk ka asnj vler juridike detyruese.

far sht heqja dor nga trashgimia?

Grave u krkohet m s shumti t heqin dor nga trashgimia. Kjo
ndodh pr shkak t kulturs zakonore, por mund t ndodh edhe
pr shkak t mashtrimit, friks ose dhuns nga antart meshkuj
prfitues t trashgimis. Grat nuk e kan t qart se far do t
thot t heqsh dor dhe si mund t ushtrojn si duhet kt t
drejt.
10

T drejtat pronsore dhe Gruaja Broshur informuese

Heqja dor nga trashgimia duhet

t bhet me deklarat t shkruar, q
regjistrohet tek noteri i njsis vendore ku sht elur
trashgimia, ose me deklarat noteriale t redaktuar
nga noteri. Heqja dor mund t bhet edhe me an t nj
prfaqsuesi t pajisur me prokur t posame. Kjo, mund
t kryhet brenda 3 muajve nga elja e trashgimis dhe
kur trashgimtari sht jasht shtetit, jo m von se 6 muaj
nga elja e trashgimis. sht e pavlefshme heqja dor nga
trashgimi, e br para eljes s trashgimis, ose kur bhet
me kusht, me afat, ose pr nj pjes t trashgimit, apo n dobi
t njrit nga trashgimtart e tjer.

Mendohuni mir prpara se t

vendosni t hiqni dor nga trashgimia.
Vlera e pasuris jo vetm ndryshon me kalimin
e kohs, por edhe shfrytzimi i saj n kushtet e
ekonomis s tregut mund t sjell prfitime t
paparashikuara. Kshtu, psh., ju jeni trashgimtare e
prindrve, mbi shtpin ku aktualisht banon vllai juaj, i
cili gjithashtu, sht trashgimtar i tyre. Ju dshironi t
hiqni dor nga pjesa e shtpis q trashgoni, me qllim
q vllai juaj ta gzoj shtpin me gruan dhe fmijt e tij.
N kt rast, ju humbni t gjitha t drejtat tuaja q burojn
nga kjo pron. Prandaj, nse m tej, trashgimtari i vetm,
vllai juaj, vendos t prish shtpin me qllim q n at
tok t ndrtohet nj pallat kt t drejt e ka vetm ai.
Ve ksaj nga apartamentet do t prfitoj vetm ai. Ju nuk
mund t krkoni kt t drejt n baz t ligjit sepse keni
hequr dor nga pasuria.

11

A mund t l testament? Kush prfiton nga testamenti?

do person madhor mbi 18 vje, mund t prcaktoj se
kujt dshiron ti kaloj pasuria e tij/saj pas vdekjes. Kt
e bn prmes testamentit. Testamenti sht akt vullneti i
njanshm pra nuk ka nevoj t merrni plqimin, apo t
bini dakord me persona t tjer. Me an t testamentit,
lihen ato pasuri pr t cilat ju jeni pronare e vetme ose
pjesn tuaj t pasuris n bashkpronsi. Sa koh q jeni
gjall, ju mund ta ndryshoni testamentin pr nj pjes, pr
t gjith pjesn, ose ta shfuqizoni at.
Testamenti bhet n dy mnyra: prmes
Testamentit Noterial, ka do t thot q ju
shkoni n nj zyr noteriale dhe aty merrni informacion
t hollsishm se si hartohet dhe far mund t prmbaj
testamenti t cilin e depozitoni aty.
Testamenti mund t shkruhet edhe nga ju. N kt rast quhet
Testament Ollograf. Ky dokument duhet t mbyllet n nj zarf dhe
t depozitohet tek Noteri. Testamentin ollograf e vendos testatori
se kur do ta depozitoj tek Noteri. Pra, ju mund ta keni hartuar dhe
shkruar testamentin n vitin 2007 dhe t krkoni ta depozitoni tek
Noteri n vitin 2014. Testamenti ollograf bhet vetm n nj kopje,
e cila depozitohet tek Noteri. N testamentin ollograf, ndryshe
nga testamenti noterial, prmbajtjen e testamentit e di vetm
testatori, as Noteri nuk e di prmbajtjen. Si testamenti Noterial,
ashtu edhe ai ollograf, regjistrohen n regjistrin e testamenteve. T
dy testamentet elen pas vdekjes s testatorit. T dy testamentet
mund t revokohen/shfuqizohen apo ndryshohet prmbajtja e tyre
sa her t dshiroj testatori dhe sa koh sht gjall ai.

12

T drejtat pronsore dhe Gruaja Broshur informuese

N rastin e testamentit ollograf nuk lshohet kopje, sht vetm n

nj kopje, at q ka shkruar testatori.
Testamenti, n t dy rastet, ruhet nga Noteri, i cili e mban t fsheht
prmbajtjen e tij.
Testamenti i humbet efektet e tij nse pasurin q
e keni ln me testament, gjat kohs q jeni gjall
do tia shisni apo dhuroni nj personi tjetr.

Kur lini testament n zyrn noteriale

duhet t jeni vetm. Mos u tregoni fmijve
se kujt ia keni ln testamentin, sepse mund t
krijoni konflikte dhe hatrmbetje midis tyre. Prmbajtja
e testamentit do t bhet e ditur pr t gjith, kur ju t
mos jetoni m. Mos nnshkruani testament pr hatr t nj
fmije, ose pr shkak se ju kan br presion. Testamenti
duhet t jet vullneti juaj i vrtet, i pandikuar nga askush.

A kemi detyrime mbi pasurin e fituar me trashgim?

T gjith trashgimtart prgjigjen pr detyrimet q rndojn mbi
pasurin trashgimore n prpjestim me pjest e tyre, gjer n
vleftn e pasuris trashgimore q kan marr. Quhen detyrime
q rndojn mbi pasurin trashgimore, detyrimet q kishte
trashgimlnsi, shpenzimet e varrimit t tij dhe shpenzimet q
nevojiten pr ruajtjen dhe administrimin e pasuris trashgimore,
deri sa ajo tu kaloj trashgimtarve prkats.

13

REGJIMI PASUROR MARTESOR

far sht regjimi pasuror martesor?
Martesa ka impaktin e vet pasuror e financiar. Ka nj trsi rregullash
n Kodin e Familjes q i dedikohen pikrisht marrdhnieve
pasurore t bashkshortve. Kto rregulla prbjn at q KF e
prfshin n regjimet pasurore martesore. Kto rregulla i japin
prgjigje nj sr pyetjesh mbi paqartsit q mund t kemi lidhur
me pasuri t caktuara, t krijuara para, gjat ose pas martess
ose pasuri t fituara bashkrisht ose individualisht, t dhuruara ose
t trashguara, t luajtshme ose t paluajtshme, etj. asti/koha e
lidhjes s martess ka ndikim n kategorizimin e pasuris n pasuri
para martesore ose post martesore. Nga ana tjetr, regjimi pasuror,
i cili mund t jet me ligj ose me kontrat, ndikon n kategorizimin
e pasurive si vetjake apo t prbashkta.

14

T drejtat pronsore dhe Gruaja Broshur informuese

Sa regjime pasurore ka? Cili sht regjimi m i mir pr

mua?
Dy jan regjimet kryesore pasurore: regjimi me ligj dhe regjimi me
kontrat. Ndarja ndrmjet tyre qndron n autonomin e palve,
t cilat, kan t drejt q t vetvendosin mbi rregullat q do
qeverisin shtjet e tyre pasurore. Regjimi q rregullohet me
detaje nga ligji quhet bashksi ligjore. Ligji prcakton se cila
pasuri, e ardhur, etj., do t jet e bashksis apo vetjake. I dyti
sht regjimi me kontrat, i cili rast pas rasti, mund t shfaqet
n formn e bashksis me kontrat ose n formn e pasurive t
ndara.
Nuk ka regjim t mir dhe regjim t keq. do regjim ka avantazhet
dhe rreziqet e veta. Sidoqoft, ka gjithnj vend pr t vlersuar se
sa nj regjim i prshtatet m mir interesave t bashkshortve,
familjes dhe bashkjetess n nj martes konkrete, pr nj ift
bashkshortsh, kundrejt nj regjimi tjetr.

Nse pasuria sht fituar gjat kohs q jemi t

lidhur n martes, por sht regjistruar n emr t
bashkshortit, a kam un t drejta pronsore?
Dispozitat e Kodit t Familjes parashikojn se, n regjimin e
bashksis ligjore, do pasuri e fituar gjat martess qoft nga njri
bashkshort apo nga t dy bashkshortt sht pjes e bashksis
ligjore. Pasuria e bashkshortve prezumohet e prbashkt, me
prjashtim t rastit kur bashkshorti provon karakterin e saj vetjak
(shih m posht, pika 11).

15

Pr pasurit e paluajtshme q i fitoni gjat

martess, kur nuk jan pron vetjake e
bashkshortit, duhet t regjistroheni edhe ju si
bashkpronare. Por, shpesh, pavarsisht se nj pasuri
sht fituar gjat martess, n zyrat e noterve dhe zyrat
e regjistrimit t pasurive, kontratat kan blers dhe pronar t
vetm bashkshortin, prandaj prona regjistrohet vetm n emr
t tij. Ndrkoh, bashkshortja, megjithse sht pronare pr
efekt t ligjit, nuk rezulton t jet e regjistruar. Kjo ju pengon
t ushtroni t drejtat tuaja q burojn nga bashkpronsia. Pr m
tepr, mund t ndodh q, n rast t nj konflikti t jeni t detyruara
t kryeni procese gjyqsore pr njohjen e bashkpronsis tuaj.
Prandaj, ju mund t krkoni t regjistroheni n do koh. Kjo,
sht garantuar shprehimisht n ligj (neni 41 i ligjit Pr regjistrimin
e pasurive t paluajtshme).
Cilat jan efektet e trashgimis mbi regjimet pasurore martesore
t bashkshortve?
Kodi i Familjes (2003) i konsideron pasurit e fituara me trashgim
si pasuri vetjake. Por do trashgimlns, prfshi ktu edhe
bashkshortt mund t disponojn me testament edhe n
favor t bashksis ligjore, pra t prons s prbashkt t t dy
bashkshortve. Kodi i Familjes lejon, n rastet e regjimeve me
kontrat, q bashkshortt t prcaktojn rregulla t ndryshme
lidhur me pasurin e fituar n trashgimi si pasuri vetjake apo e
prbashkt e tyre.
Nse pasuria e fituar me trashgim do t
konsiderohet si pasuri e prbashkt e bashkshortve
ose vetjake, kjo varet nga legjislacioni n fuqi n kohn e eljes
s trashgimis. Me kt duam t themi se kto rregulla kan
qen t ndryshme n koh t ndryshme!

16

T drejtat pronsore dhe Gruaja Broshur informuese

Nse bashkshorti vdes, ju jeni

trashgimtare e tij. Por, duhet br
vmendje sepse, n praktik, pr shkak
se pasuria sht e regjistruar vetm n emr t
bashkshortit tuaj, pjestimi i pasuris sipas trashgimit
fillon pa u zbritur pjesa prkatse e bashkpronsis, q i
takon bashkshortit/es pasjetues/e nga bashkpronsia e
bashkshortve. Pra, nse bashkshortja ose trashgimtart
e tjer t bashkshortit t vdekur krkojn eljen dhe
pjestimin e pasuris s trashguar, noteri duhet t bj kujdes
n prcaktimin e pasuris q i prket t vdekurit. Vetm ajo sht
pasuria trashgimore q pjestohet midis trashgimlnsve.
N raste t tilla, regjistrimi i bashkshortes si bashkpronare
vshtirsohet nga pikpamja juridike, prandaj sht mir q qysh
n gjallri t bashkshortit t tyre, grat t bjn regjistrimin e
pronsis edhe n emr t tyre si bashkpronare e pasuris s
fituar me kontributin e prbashkt gjat martess.

Un nuk kam punuar asnj dit dhe jam marr vetm

me rritjen e fmijve. A do t ndikoj kjo n ndarjen e
pasuris n rast zgjidhje t martess?
Rritja e fmijve, kujdesi pr ta dhe pr familjen sht nj pun
shum e dobishme dhe rrit cilsin e jets familjare. Duke punuar
n kt mnyr, keni kontribuar pr mbarvajtjen dhe shtimin e
pasuris n bashksin ligjore. Nse martesa zgjidhet, do t
pjestoni me bashkshortin tuaj pasurit q keni fituar gjat
martess. Pr kt, nuk ka rndsi nse keni marr pag apo jo.
Kontributi juaj brenda familjes do t mbahet parasysh nga gjykata
gjat pjestimit t pasuris bashkshortore.
17

Qndrimet e grave prmes paragjykimeve t

tilla si: Vetm ai ka punuar!, T tijat jan t
gjitha bjn q ju t rrnjosni diskriminimin dhe
pabarazin dhe ta bni ligjin t pazbatueshm. Krkoni t
drejtat tuaja pasurore duke e vet-muar kontributin q keni
dhn n familje me punn tuaj pr kujdesin ndaj fmijve,
ndaj bashkshortit, ndaj t moshuarve etj.

18

T drejtat pronsore dhe Gruaja Broshur informuese

A ka pasuri q ndonse fitohen gjat martess, jan n

pronsi t njrit prej bashkshortve?
Po. N regjimin e bashksis ligjore, t tilla jan:
pasurit e fituara me trashgim;
pasurit e fituara me dhurim;
pasurit e prfitimit ngushtsisht vetjak;
mjetet e nevojshme t puns pr ushtrimin e profesionit;
pasuria e fituar nga shprblimi i dmit vetjak;
pasuria e fituar nga tjetrsimi i pasurive vetjake;
shkmbimi i tyre, kur kjo sht deklaruar shprehimisht n
aktin e blerjes.

Familja jon jeton n shtpin q sht pron vetjake e

bashkshortit tim, por ai do q ta shes ose ta dhuroj
at. A duhet t merret plqimi im si bashkshorte?
Patjetr! Edhe pse prona sht vetjake, nse ju banoni n t,
duhet t merret plqimi pr do veprim juridik q kryhet qoft mbi
shtpin, qoft mbi pajisjet e saj.

19

FAR DUHET T DI PR T DREJTAT E

MIA EKONOMIKE?
A kam t drejt t prfitoj kredi bankare?
T drejtn pr t krkuar kredi bankare e kan t
gjith shtetasit n mnyr t barabart. Por, q ju t
prfitoni personalisht, sht e nevojshme t keni
t regjistruar n emrin tuaj pasuri t paluajtshme
pran Zyrs s Regjistrimit, pr garantimin e
shlyerjes s detyrimit bankar. Shpesh, gruaja
dhe bashkshortja merret si garante/dorzanse/
bashkkredimarrse, e cila nnshkruan kontratn e kredis apo
kontratn e dorzanis pr shlyerjen e detyrimit t marr si kredi.
Kur nnshkruan bashkshortja si dorzanse, ka
t njjtat prgjegjsi si kredimarrsi mbi detyrimin
e shlyerjes s kredis. Pavarsisht se n kontrat ju
paraqiteni si dorzanse/ garante, etj, n do rast, me nnshkrimin
e kontrats do t jeni prgjegjse pr shlyerjen e detyrimit t marr
nga bashkshorti n rast se ai nuk e shlyen at. Pra, me nnshkrimin
e kontrats ju keni pranuar q banka t ket t drejt t ndrhyj n t
ardhurat tuaja personale, n pasurit tuaja edhe pse vetjake. N rast
t moslikuidimit nga ana e kredimarrsit t detyrimit monetar, ather
dorzansja, pra ju, mbani prgjegjsi pr shlyerjen e detyrimit.
20

T drejtat pronsore dhe Gruaja Broshur informuese

A kam t drejt t hap nj llogari bankare?

do person ka t drejt t hap llogari bankare personale pr t
depozituar t ardhurat. T drejtn pr t br veprime me kt
llogari e ka vetm personi n emrin e t cilit llogaria sht. Merrni
informacion n bank mbi prdorimin e llogaris, kur ajo sht n
emrat e dy bashkshortve.
N rast se shisni nj pasuri t fituar gjat
martess dhe t ardhurat e prfituara doni ti
depozitoni n bank, kshillohet q llogaria bankare t
hapet n emr t t dy bashkshortve. Paraqituni s bashku
me bashkshortin dhe krkoni nga banka q t keni t drejt
si bashktitullar n kt llogari. Ju keni t drejt t krkoni nga
banka q, n rast se njri nga bashkshortt krkon t trheq
vlera monetare nga llogaria, t jap plqimin edhe bashkshorti
tjetr. Kjo duhet t krkohet me qllim q ju t keni mundsi sikurse
bashkshorti t kryeni veprime me kto llogari, prfshi ktu edhe
rastet kur bashkshorti sht n pamundsi. Ve ksaj, kjo mnyr
e administrimit t llogaris bn q ju t jeni transparent, t ndiheni
t barabart dhe t merrni n do rast informacion mbi veprimet q
po kryhen me llogarin tuaj familjare.

far t drejtash kam mbi pasurin e paluajtshme tok

bujqsore, t prfituar me ligjin nr. 7501/19.07.1991
Pr tokn?
Pasuria e paluajtshme, tok bujqsore, u nda n baz t ligjit
7501 Pr Tokn, pr frym, familjeve q banonin n zonat rurale
dhe ishin antar t familjes, sipas certifikats s gjendjes civile
t 01 Gushtit 1991 (pr pasurit kooperativ bujqsore) dhe t
certifikats s gjendjes civile t dats 01 Tetor 1992 (pr pasurit
21

q ishin ferma bujqsore). N familjen bujqsore, mund t hyjn

antar t rinj (me an t martess, lindjes, birsimit), por edhe
mund t dalin antar nga familja bujqsore, pra t largohen.
Toka sht regjistruar n emr t kryefamiljarit, por pronsin mbi
t e prfitojn t gjith antart, t cilt jan n prbrjen familjare
sipas certifikats s gjendjes civile aktuale. N rast se antart do
ta tjetrsojn pasurin e paluajtshme (shesin, dhurojn, pjestojn
apo shkmbejn), duhet t nnshkruajn vetm antart t cilt
jan n prbrjen familjare aktuale (vrtetuar me certifikat familjare)
t kryetarit t familjes bujqsore q ka emrin n certifikatn e
pronsis. Bashkshortja e kryefamiljarit prfiton n pjes t
barabart me antart e tjer t familjes bujqsore.

Po n rastet e prfitimit t pasuris s paluajtshme, me

an t privatizimit, kush ka t drejt t prfitoj nga kjo
pasuri?
Pasuri t paluajtshme, kryesisht apartamente, jan prfituar nga
zbatimi i ligjit pr privatizimin e banesave shtetrore. Kontrata e
shitblerjes, sht lidhur ndrmjet kryefamiljarit si prfitues i pasuris
dhe Entit kombtar t banesave (ish ndrmarrje komunale banesa).
Sipas ligjit, bashkpronar mbi pasurin e
paluajtshme, t prfituar me privatizim jan t
gjith antart t cilt n certifikatn familjare t kryefamiljarit,
m dat 1 Dhjetor 1992, kan qen mbi 18 vje. Nse ju keni
qen n certifikatn e familjes suaj t origjins, ather prfitoni
si bashkpronare. Nse ky proces ka ndodhur gjat kohs q
keni lidhur martes, edhe sikur kontrata t jet lidhur nga babai i
bashkshortit, ju jeni njsoj bashkpronare.
22

T drejtat pronsore dhe Gruaja Broshur informuese

Si duhet t veproj pr pasurit e paluajtshme t

cilat nuk jan t regjistruara n ZVRPP? A
prfitohen kto pasuri n mnyr t
barabart nga t dy bashkshortt?
Pr pasurit e paluajtshme t
cilat nuk jan t regjistruara n
ZVRPP, t tilla si: pasuria
q bashkshorti juaj e ka
prfituar me kontrat
paraprake
(kontrat
premtim shitje, kontrat siprmarrjeje,
kontrat shitje e
nj sendi n t
ardhmen,
etj.).
P.sh., ai mund
t
ket
lidhur
nj kontrat t till,
me shoqrin e ndrtimit
pr nj apartament (ose pasuri tjetr) q sht duke u ndrtuar;
ju jeni bashkpronare e prezumuar n pjes t barabart me
bashkshortin tuaj. Kur t bhet kontrata e shitjes prfundimtare,
ju automatikisht do t shnoheni n certifikatn e pronsis si
bashkpronare mbi at pasuri, n pjes t barabart.
Kontratat paraprake t cilat jan lidhur me
shoqrin e ndrtimit, mund ti regjistroni n
ZVRPP. ZVRPP e regjistron kontratn n nj regjistr
t veant, q quhet regjistr provizor. Kjo, ju garanton
juve t drejtn q shoqria e ndrtimit t mos lidh kontrat
paraprake me persona t tret pr t njjtn pron.
23

Pr pasurit e paluajtshme, t cilat jan n proces legalizimi,

pavarsisht se krkesa tek ALUIZN-i pr deklarimin e pasuris s
ndrtuar, sht br nga bashkshorti juaj, n rast se ajo pasuri
sht ndrtuar gjat martess, ju jeni t dy bashkpronar mbi at
pasuri dhe duhet t regjistroheni si t till.
N rast se nnshkruani deklarata noteriale,
me qllim paraqitjen e tyre tek ALUIZN-i,
duhet t jeni t ndrgjegjshme pr pasojat q vijn
prej tyre. P.sh., me deklaratn me kt prmbajtje: deklaroj
se ndrtesa X sht br me investimet e vetme t vllait/
djalit/babait,etj, tim Y. Kt deklarat e redaktoj pr ta paraqitur
tek ALUIZ-ni q t lidhet kontrata e shitblerjes prkatse, ju keni
hequr dor nga e drejta juaj e pronsis. Kshtu, ia kaloni t
drejtn e pronsis personit t cilit keni cituar si investues mbi
pasurin dhe nuk mund t pretendoni m t drejta mbi at pasuri.
Mos harroni kontributin q keni dhn ju n punt e shtpis.

24

T drejtat pronsore dhe Gruaja Broshur informuese

SI DUHET T VEPROJ?
N rast duhet t krkoj nj
avokat?
shtjet e t drejts pronsore jan n disa raste t komplikuara
dhe krkojn njohuri juridike t cilat ju nuk i dispononi. Pr t
ngritur nj krkes padi, ju duhet t veproni brenda afateve ligjore
dhe ta paraqisni at n gjykatn e duhur. N kt rast kshillohet
ti drejtoheni nj avokati. Avokati ju prgatit krkes padin, ju
prfaqson n gjykat, ju njofton lidhur me afatet procedurale q
duhet t respektoni. Kto t fundit jan shum t rndsishme
dhe nuk duhet t kalohen, sepse humbet afati ligjor i paraqitjes s
padis, ose afati pr t krkuar t drejta t tjera ligjore, si regjistrimi
i pasuris, e drejta pr ankim n organet e administrats ose n
gjykat etj.
Nse nuk keni mjete financiare pr t
kontraktuar nj avokat, ju mund t krkoni ndihm ligjore
falas. N vijim keni informacionin e duhur pr kt qllim.
25

Pr far veprimesh duhet t shkoj tek noteri?

Ju mund/duhet ti drejtoheni zyrave t noteris pr veprime juridike
dhe akte q lidhen me: kontratat paramartesore, ndryshimin e
regjimit pasuror martesor, transferimet e prons, pjestimin e
pasuris, krijimin e transformimin e shoqrive tregtare me qllim
qarkullimin e kapitaleve dhe mallrave, veprime q lidhen me
sigurimin e mbarvajtjes s martess apo t familjes, akte q kan
t bjn me transmetimin e pasurive nga nj brez tek tjetri pasjetues
prmes trashgimis, e t tjera.
T gjith shtetasit, mund t paraqiten n zyrn noteriale, pr t krkuar
shrbime noteriale q kan lidhje me pasurit e paluajtshme t tyre.
Disa nga shrbimet q mund t krkoni nga Noteri, jan:
- Konsulta juridike

26

Kontrat shitblerje;

Kontrat dhurimi;

Kontrat pjestimi pasuri e paluajtshme;

Kontrat shkmbimi pasuri e paluajtshme;

Lshim dshmi trashgimie ligjore/testamentare;

Redaktim testamenti noterial/depozitim testamenti ollograf;

Kontrat kredie/huaje

Kontrat hipoteke/pengu/dorzanie

Prokur e posame/e prgjithshme;

Kontrat pr ndryshimin e regjimit pasuror martesor/ Projekt

marrveshje pr zgjidhje martese/ Kontrat bashkjetese/
Kontrat martesore

Krijimin e shoqrive me prgjegjsi t kufizuar/ Krijimi i

shoqrive anonime; etj.

T drejtat pronsore dhe Gruaja Broshur informuese

Por, prpara se t nnshkruani fardolloj kontrate q ju nevojitet,

apo t zgjidhni kontratn q ju duhet, m prpara krkoni konsultn
juridike t Noterit q t qartsoheni pr veprimet juridike q krkoni.
Kujdes! Mos lejoni q prmes veprimeve noteriale t ligjrohet
diskriminimi dhe pabarazia juaj n t drejtat pronsore. Krkoni
sqarime dhe pyesni pr do paqartsi. Krkojini noterit t flas n
mnyr t qart e t kuptueshme pr ju dhe t shpjegoj pasojat e
veprimeve q po kryhen.

far sht Zyra e Regjistrimit t Pasurive t

Paluajtshme (ZRPP), far shrbimesh ofron dhe far
aktesh regjistrohen aty?
Objekt i veprimtaris s ZRPP sht regjistrimi i titujve t
pronsis dhe t t drejtave t tjera reale (si kontratat e qiras,
prdorimit, uzufruktit, emfiteozs, hipoteks, servituti) pr pasurit
e paluajtshme n baz t dokumenteve ligjore, q vrtetojn
pronsin mbi pasurin e paluajtshme. Kjo Zyr prgatit, mban dhe
administron regjistra t pasurive t paluajtshme, hartat treguese
t regjistrimit dhe dokumentacionit, q vrtetojn t drejtn e
pronsis dhe t drejtat e tjera reale mbi pasurin e paluajtshme.
N ZRPP, regjistrohen:
Aktet e nxjerra nga organet administrative (komisione,
agjenci si: Agjencia pr Kthimin dhe Kompensimin e
Pronave, Agjencia e Legalizimit Urbanizimit dhe Integrimit
t Zonave Ndrtimore Informale, etj;
Aktet e nxjerra nga organet gjyqsore;
Aktet e nxjerra nga organet publike si, Noteria, etj.

27

Nga praktika rezulton se punonjsit e

ZRPP-s, nse bashkshortja nuk sht
e regjistruar si bashkpronare, hezitojn ta
pajisin at me karteln e pronsis, edhe pse n baz
t ligjit ajo prezumohet si bashkpronare. Kjo ndodh
pasi punonjsit e ZRPP-s mendojn se kshtu mund t
shmangin ndonj konflikt me bashkshortin, n emrin e
t cilit sht regjistruar certifikata e pronsis. Po kshtu,
ndodh q pr pasurit e paluajtshme t familjes bujqsore,
pr t cilat ende nuk sht br regjistrimi fillestar, t drejtn pr
t marr informacion mbi gjendjen juridike t pronsis, e kan
vetm kryetart e familjes bujqsore. Antarve t tjer, nuk u jepet
informacion mbi pasurin.
Aspekte t tilla, evidentuar n praktik, bien n kundrshtim me
nenin 68 t ligjit 33/2012 Pr regjistrimin e pasurive t paluajtshme.
Ky nen parashikon se, pronari ose personi q provon se ka interes
legjitim, ka t drejt t marr t dhna dhe kopje t dokumenteve,
q jan n regjistrat e pasurive t paluajtshme, kartela, n harta
kadastrale, n dokumentacione t depozituara me krkesn pr
regjistrim dhe n dokumentacionin q mbahet e administrohet nga
zyrat vendore t regjistrimit t pasurive t paluajtshme.
Pr t krkuar informacion n ZVRPP, duhet t kesh interes sipas
ligjit, pra t jesh pronare, bashkpronare (e prezumuar n rastin e
bashkshortes), t kesh nj prokur ose nj vendim gjykate pr
hapjen e nj procesi gjyqsor.
Me kt baz ligjore, bashkshortes nuk ka prse ti mohohet e
drejta e informimit. Punonjsit jan n shkelje t ligjit. Kto raste
mund t denoncohen nse ka pengesa.

28

T drejtat pronsore dhe Gruaja Broshur informuese

far shrbimesh mund t krkoj te Zyra e regjistrimit

t pasurive t paluajtshme ZRPP? A kam t drejt
t marr shrbim nga Zyra Vendore e Regjistrimit t
Pasurive t Paluajtshme [ZVRPP] n rast se pasurit
jan t regjistruara vetm n emr t bashkshortit?
Zyra e regjistrimit t pasurive t paluajtshme, sht institucioni i
vetm i cili prmban t gjith informacionin ligjor dhe topografik
mbi pasurin e paluajtshme n Shqipri. do person q ka nj
interes t ligjshm: sht pronar, bashkpronar (i prezumuar n
rastin e bashkshortes), ka nj prokur apo nj vendim gjykate,
sht trashgimtar etj.; ka t drejt t krkoj nga ZVRPP-ja
informacion mbi gjendjen juridike t pasuris s tij/saj apo pajisjen
me dokumente pronsie dhe vrtetime t ndryshme.
ZRPP ka detyrimin ligjor t ofroj shrbime
ndaj qytetarve, pr kto veprime:
fotokopje t dokumenteve t pronsis;
konsultim i kartels s pronsis (gjendja
juridike e pronsis me detaje)
kontroll zyrtar i pasuris;
lshim kopje harte/kartele;
lshim vrtetim negativ (n rast refuzimi t lshimit t
dokumenteve nga ZRPP-ja);
prgatitje e dokumenteve pr gjykat;
lshim certifikat pronsie;
lshim vrtetim pronsie;
dublikat certifikat pronsie;

29

far roli ka Gjykata?

Nj pjes e konsiderueshme e mosmarrveshjeve q prfundojn
n gjykat jan edhe rastet e konflikteve pronsore gjinore.
Gjyqtart konstatojn se shpesh grat nuk krkojn disa t drejta
pr shkak t paragjykimit q kan se ato i takojn burrit.
Vini re: bni kujdes nga paragjykimet tuaja! Gjykata sht institucioni
m i rndsishm pr zgjidhjen prfundimtare t konflikteve t
pronsis. Tejzgjatja e afateve t gjykimit nuk duhet t;ju bj t
hiqni dor nga e drejta juaj.

A mund t prpiqem t zgjidh konfliktet pronsore n

mnyra t tjera pa shkuar n gjykat? Si?
Po. Ju mund ti drejtoheni ndrmjetsimit si nj nga mnyrat e
zgjidhjes jashtgjyqsisht t mosmarrveshjes. Ndrmjetsimi
bazohet n parimin e barazis s palve, konfidencialitetit t t
dhnave, si dhe n respektimin e fleksibilitetit e t transparencs
s procedurave dhe t vullnetit t palve n proces.
N konfliktet e pronsis, tregtare, kontraktore,
ose n konfliktet me natyr pasurore n prgjithsi,
aktmarrveshja duhet t bhet me shkres. Marrveshja e
ndrmjetsimit duhet t bhet me shkres sa her q ka n
objektin e saj dorzimin e t hollave apo sendeve, apo kryerjen
e veprimeve dhe detyrimeve juridike me natyr kontraktore apo
tregtare. Kur flasim pr form shkresore kemi parasysh edhe
shkresn e thjesht q nnshkruhet nga palt dhe ndrmjetsi,
edhe aktin noterial q lidhet e nnshkruhet para noterit. N kt rast,
akti noterial sht i domosdoshm, kur objekti i marrveshjes sht
kalimi i s drejts s pronsis mbi nj send t paluajtshm, apo
kalimi i s drejts s prdorimit t tij, apo pjestimi i tij, e t tjera.
30

T drejtat pronsore dhe Gruaja Broshur informuese

Krkoni informacion e kshilla! Kontakte.

Qendra pr Nisma Ligjore Qytetare sht duke zbatuar projektin
me titullMbshtetja pr aksesin e grave n t drejtat e pronsis
prmes informimit, ndrgjegjsimit dhe kshillimit ligjor,mbshtetur
nga UN Women.
N kuadr t zbatimit t ktij projekti, Qendra ofron kshillim ligjor
falas n lidhje me shtjet e pronsis pr grat, si m posht
vijojn:
Fitimi i pronsis dhe regjistrimi i prons n ZRPP; kontratat
dhe efektet e tyre n fitimin apo cenimin e t drejtave
pronsore t grave.
Trashgimia si mnyr e fitimit t pronsis pr grat;
E drejta e grave pr strehim. shtje t ndrtimeve
informale dhe efekti i tyre mbi t drejtat pronsore t grave;
Aksesi n kredi, hua bankare, ndihma hipotekore dhe
forma t tjera t kreditit financiar;
far duhet t mbajm parasysh kur krkojm certifikatat e
pronsis n Zyrat e Regjistrimit t Pasurive t Paluajtshme;
e drejta pr ankim.
far duhet t mbajm parasysh kur shkojm tek noteri
n lidhje me regjimet pasurore martesore dhe pasojat
q rrjedhin nga bashkjetesa n lidhje me pasurin gjat
bashkjetess.
Gruaja n familjen bujqsore dhe shtje t t drejtave t
tyre pronsore;

31

Kshillimet ligjore ofrohen nprmjet:

Shkruani shqetsimet tuaja duke klikuar drejtprdrejt n: http://
www.qag-al.org/WEB/avokati.htm
Ose, n adresat tona t e-mailit: avokatore@albmail.com;
avokatore2@yahoo.com
Ose, telefononi n numrat e telefonit:042259795,0672754655
Ose, na vizitoni n Qendr n adresn: Rr. Vaso Pasha, P.12,
Shk.1, Ap.1, Tiran, Shqipri.

32