m:

SEYYT NEZiR
ili Duyarl

SL

DUYARLIGI

SEYYT NEZiR

BROY YAYINLARI: 18

Austos

1986

Kapak Dzeni
FERT ERKMAN

SEYYlT NEZiR

iLi

DUYARLIGI
R

Iii

iiR
YAYlN

MERKEZI

BROY YAYINLARI

air
hinhir sormla grlder kalhin
onlarla i ie her dem gndemde hn
ve senin, oyalanamaz elhette
yryZere sramayan gllerle heynin
sesinin yay
tam anda frlatnal gsnden
ili'ye dayannay
ey, yzyln
kaynanda tkatlan sebili
seninleyiz
SOLIDARIDAD CON EL PUEBLO DE CHILE

eyll 1976
stanbul

pyordu ili'yi Okyanus

Smscak okad karnndan
Ykayarak kpkl dalgalaryla
Krklar alnndan
pyordu ili'yi Okyanus
Diri gerdanmdan.
Boynunda Machado
Gneli bir kolye gibi duruyordu
Santiago'nun,
Kuzeyde pampalar
Gs kllar kadar sk
Hrdyordu dokunduka
Sevgilisi yamur,
Srtma sarlm kaputtu
Pasifik' te ili'yi
Kzl bakra yapk
Upuzun deyen dalar.

Ve ili'de Unidad Popular

Zorluyordu
Yaral bilekierin rtt
Prangalan,
Zorluyordu delikanl admlar
Payandalan khnemi
H urda taht.
ili'de hayat
Machado'nun sular kadar ltl ve berrak
Gne kadar yaln
plak akyordu,
Beride halk
Dnyaya gleryzle bakyor
imek akyordu karanln stne,
Geride karanln altnda oligari
Her trl kirli ite kararl
ekiliyor imdilik ayak altndan
Tepeden trnaa zrhl,
Ve hedefe sram bir mzrakt
Halk arklarnda ili.

Dnya ne kadar neeli seviirken

Ve ne kadar acldr ikencede,
te imdi yldzlarn
Tenine dokunduu gecede
Aka ylesine yakn
lme arpntldr ili,
M enzili
Eknee sokuluuyla aln
Dvyor usuldan usuldan ili .

/10

Andlardan
Yutk urbalar iinde bir kzlderili
ayor u hayata
Delicesine ayor,
spanya'dan gemilerie tanan
O kapkara salgn
Srdnden bu yana dedesini dalara
(Onlara yoktu vatan .
ayor bugnlerde ambara
Dolu dolu akna budayn.
Halk Birlii ona
Ban ak ocuklan iin
Kuma verdi, pazen
Kitap gnderdi,
N e yapsn amasn da
Elleyince sayfalan
Yumuad parmaklanndaki ac.
Karar karar
I Iazr burs da veriyarken Unidad Popular
Bir bir bitirtecek oluna
Btn okullan
Yoksulluun kkne
Kibrit suyu dkene kadar.
Kzlderili Alcayaga
Dolu dolu tttryor ubuunu
'Gzleri dolu dolu sevinten,
Andlardan dnyaya zgrce uzamrken o
Daha umutludur, ey
:SeYdal Kzlty'nn yakasndaki gelincikten.

ili hey
iktidar barta yoklayan deney
Bu gherile prl pnl
Bu kara clmas, bu kkrt
Neye durur
N eye durur ahtapotun kollarnda,
Byle dedi Caldera'l ii.
Aclcla
Kustu gherileyi
Kustu kkrcl, elmas Adela.
Adela'nn
Saysz kollar vardr
Yatrmlar Adela'ya danlr
Latin Amerika'da,
Ve Latin Amerika'da midesine uygun
Ne bulursa yutmaclaclr Adela.

ll

12

Valdivia gherile ocaklarnda alan

Skboaz Juan
Skmaclaclr ahtapotun boazn,
Dnyor da dn
Otuzalt escudo'yla
Bir sabah, bir akam
Domates peynir yiyebilirdin,
Hey gidi hey
Artk her n yediimiz
Eti bile az buluyoruz bugn,
Sildik be
Almmzn terini siler gibi hem de
Silelik zorbaln izlerini
Dilerini sktk ekmeimizclen.
Hadi arkadalar, yryn
Kaytarmak yok
Be kere, on kere bymeli retim
Emeimiz
Halk Birlii'nin .

Ve ellerinden
Onurla yaylrken seher
ilinin gzlerine
Barakalardan hzla getiler
Skn ettiler ocaklara hep birden.
Toprak
Hzla syrlrken orak derisinden
Vurduka gsne kaznay
kere fazla douruyordu
Gherileyi karnndan
kere daha bereketli
kere parlak.

13

14

-+

Gne
Tarlalarn alnnda yusyuvarlak
Bir tepsi ekmek kadar
tah kabartcdr,
yle kabard ki itah
Yal Ernesto'nun
Skntyla alrd nceleri
Latifundialarda
1\na imdi
Cann alacak sanki topran,
nk Ernesto
Tka basa doyar sofrada,
Ne arkadalarnn pirincinde
Ne hoafta gz kalr
Doyasya alr
Kfteyi tabana,
Ayana
Arada bir keskin sanclar giriyor
Hi aral deil Ernesto
I I kmet ppadak
Kol kanat geriyor,
Hayata yeni balama terliyor
Ernesto kooperatifte.
Sermaye kstrabilirse bir.

Herifte azck bilin yok

Diyor Maria,
Kara kirpiklerinin gerisinde
fkeyle yuvarlanan gzleri
Yangn brakacaktr sanki
Bakt insann derisinde,
Et kafal ne olucak, diyor Mara,
Habire daraltyor musluunu h :y :: tn
Lin edecek Halk Birlii'ni
Sermaye kstrabilsc bir.
O tutmu, zrvalyor. Hergele!
Bu muymu sosyalizm,
Allende gezerken lkeden lkeye
Keyfi yerinde
Konut sras gerideymi bizim beyin
Hem de kalifiye iiyken .

15

16

Al, diyor Maria, ah

Bu onulmaz cehalet
iliklerimize sinmi bencillik
Amerika'dan daha beter dman,
Azck ters giderse iler
lkin bu yiyecek devrimi,
Bu oyacak
ili'nin cierini kurt gibi,
Aslnda her sabah
Lokmay nasl yututururlarsa
Tpk yle
Bir saat ders vermeli bunlara
Asl silah bu.
Art arda kalkp inerken mekik
efkatle karyor Maria
Sarlan makaray
Ve iplik
Yarine sarlr gibi sarlr makaraya
Ve bu ehvetli grlt
Halk Birlii'nden nce ona
arabuk savumay dndrrd,
Oysa artk, ocuklar olmasa evde
ki vardiya alacak
Makinelerin banda uyuyacak Maria.
Benim tavnn da yanl,
Hemen dzelecek deil her ey
Tam istenen biimde hemen
mbikten szlecek deil herkes,
Birden oluvermez her yer
Gllk glistanlk,
Neyi zmleyebiliriz
Sabrszca alnarak.

Akyor Machado
Nazl nazl salnarak,
alacak ey
Bana ta giydirerek
Her yerinden grnyor Machado' nun
Bu gece ay,
Machado bu gece gelindir
lk kez gelindir
Santiago'n!cm koynuna
Kendi isteiyle uzanacak
Atarak mavi tl gelinliini
Soyunmu
Durulanm
ehrin ayak seslerinde
Crplal< uyanacak

17

18

Machado'nun
Gelinliine birden
Bir bak glgesi
Belki elik, belki demirden
Kara b bak glgesi dt,
t yatana kan,
Yarlacak sanki kalbi
Ve hi istemeden
Hi razl yokken
Gmlecek topraa sanki.
O rdan
Naslsa gemi
Belki sevgilisini bekleyecekti
Belki dnne sevinecekti Machado'nun
Byklar tazecik bir niversiteli
Srt boydan boya kan
Akt sularyle nehrin,
Bellidir ihanet
nadna semi
nadna bu saml geceyi,
Bu dalgn genci.
Her biri nasl da frlad
Onu grnce yuvasndan,
Tannmam birineyse nk ilk lm
rdelenmez pek
Omuz silkip geilir.
Omuz silknedi Machado
Bu ilk kurban
Yine damlad gelinliime kan
Dedi
Ve dalgaland sular.

Faolar tnel kazyar

Biri yenilmise darbenin
br atlsn diye hemen ne
ifresini yazyor sngnn
Vahetin pirine.
Yalvaryor Washington'a
Dolar zarfl davetiye:
Darbe .. . darbe . . . darbe . . .
ili' de hayat
Gebe
Ve halk
Olduruyor umudunu durmadan
Byle giderse
Dourtacak
Bu iktidar
l\1utlak.

19

20

Sili
Filizleneli beri
U nidad Popular'la ileri
ok ey kaybetti emperyalizm
ok ey kaybetti ortaklar.
Nasl e tm eli, nasl g tm eli
Kapatmal aray,
Grnr geitler tkanyor
Ve yzne tkrsen, Halk Birlii
Umursamaz, yeniden ykanyor,
Karadan, havadan antenler
Nerden mmknse
Nasl gerekiyorsa yle
Haber almal!
Yerle bir olmal
Ailende'nin bakanl.

Ailende silme yrek

Zulm ucun ucun kertiyor,
Lakin yeterli tartlnad dman
Uzaklara, evik yreklere dostluk
Yalt_an antenlerle ulayor,
Ve szn, baharn, tohumun gnll a
Ve terin istek dolu
Yanlmaz sabrndan
letiim damarlanndan iktidara
Kan almada gecikiyor Allende.

21

22

ili'de
lediyor yine de
U nidad Popular.
Valparaiso demiryolunda alan
Louis j\1ontear
Bu varyozu nereye indireceimi asl
Biliyorum ben, diyor.
Allcnde de biliyor
Buna daha ok can s k l yor zaten!
u dostlar
Tutup taa Romanya'dan geliyor
Harcanan bunca emek, bunca can
Dayanamyor Montear
Nasl edilecek sonunda
Hainlere kurban .
Sonunda var ya
Yetimeyecek bu kafayla alamaya
Mil yon la mendil.

Yz il il benekli
zntye doutan emekli Montear
Onbir yllk demiryolu iisidir,
Bekarl boyunca
Kimse bilmez saysn devirdii ienin
Yllarca takrtsn trenlerin
Kahrl trklere boverir gibi
Dinledi demiryolu barakasnda,
Ama bazan, raylar brakp da
Sinirlerinde koturdu sarho tekerler,
apk_nl beceremezse de Montear
Ak filmlerini lesiye sever
Biterdi mhlanm bakiarna
Hasreti dinmeyen sevgililerin.
Tam ite bir akam sinemann
Geiyordu nnden
Kemikleri szl, kollar yorgun,
Bir kadn grd afite
Montear'a bakyordu vurgun,
Elbisesi dekolte, gsleri gergin.
kna etti Montear o gece Escudo'larn
meye deil, film seyretmeye.
Nasl olduysa giede
Elleri eline de_di nndeki ii kzr
Bir anda Montear'n yrei yangn!

23

24

Yan yanay d yerleri sinemacia

Dalgn dokunduka kza
ederi yand hep Montear'n!
Bir ara koptuunda film
Glmsedi kz ona
Ve mhland baklan o sra,
Sonra bir gn
Sardunyann a gibi habersiz, birdenbire
Evlendi Montear'la Joan.
Drt de ocuklar var.
te ancak Halk Birlii'yle doydu bu ocuklar.
Ar kalyor diye
Bozuluyorsa da Allende'ye
Yrei bir bakasna dar.
Vurdu geni gsne koca yunruunu
Haykrd Louis Montear!
Biz varz ya biz
Aldk bir kez iktidarn anahtarn
Ailende bir he desin
Faizmi kstrlm bcek gibi ezeriz.

Ve ite kr bir dehliz

Deil artk
Halka hayat.
Gecekondularda gurur
Srnm verniini alnterinin
Her afak sefalete daha hncahn Yurur.
una kuku yoktur
Ne kadar sksa saflar, ne kadar hacimliyse
Zulmn karsnda o kadar amansz durur!
Her afak karanfili daha parlyor
fkeyi toparlyor gen ili,
ocuklar, kadnlar, iiler, toprakszlar
Katl<!_r kmrle tanlar
Ba dik, onurlu askerler
Zorluyor zulm dev kalabalk
Aln dertop ettii cepheelen hep beraberE
Artk
fkesi havaya kalkk
Durmadan yryecektir halk.

25

26

lO

Sesindeki her teli

Germi de sonuna kadar
Katlyor ili'ye tecritte Hasan:
Yeni dndm kanamaktan
Bu karanlk hcreye
Dinarnoya deil etlerime doland kablolar
Hayalarm hala acr
Yreim
Devriyeler iimde geziyormua sancr!
Yirmidrdnde kzkardeim
Halkn canndan ok seviyorken
ld doktorsuzluktan
Ve yurdumda her gn lyor halkm
lasz ve a
Verecein her l
Damarlarnda tepinen
Halkm ve kzkardeimdir ili,
Artk alsn
.Alsn artk bayraklarn en gzeli.

ll

Grlmelidir imdi sokaklarda

ocuklar bile nasl yuvarlam elini,
Son byk mitingte Julia Avoy
u dvizi tad kardeiyle:
Stn aldk tadn
Solumayacak tenhalarda cierlerimiz ttn.
J ulia dokuzunda
Ay paras bir kzdr
Dn balulmazd kirden yzne
Bugn karla sakzdr,
Yamr yumru barakada n
Yeni tandlar
H kmetin yaptrd beton arme konutlara.

27

28

nce fidan kollanyla Avoy

Suyu kovayla tard
Sokann emesinden
I slanrd st ba,
imdi slanmyor
Annesi dvmyor beceriksiz diye onu
Yeni evlerinde nk
Tam tane musluk var,
Eanyoda saatlerce kalyor
Bu huyunu beenmiyor annesi
Gene de onun suu yok!
Onu suyun kesilmeden scak ak
Ve uan kpkler oyalyor.
Bu yl Julia Avoy
Yepyeni bir nlkle gitti okula.
Saklant nce btn ar
Okul giysilerini ve antalan
knca Bakan karsna
Ucuz Okul Aralar Maazas'nn
Surat kzarnad ama iko Carrizosa'nn
Ne varsa bodrumda hemen dizdi vitrine,
te u karki avukatn olu
Bu yl ok gzel buldu Avoy'u
Derste ve tenefEste ayrmyor yanndan
Julia Avoy
Aznda geri alnmas zor bir lezzet
tahla ijyor her sabah
Umudun ifa stn,
Daha ok seviyor belki
Ailende'yi bu yzden
Kvr kvr salarn
Hazla ekitirdii
Dokumac babasndan.

12

Bulutlarn yasndan
Ne trkler dzd buday imdiye dek,
Ama bylesini hibir baharda.
Gitar, davul, grnata
Bir vuruta bin ses titretirerek
Bylesine nlamad
Ne dansta, ne atta.

29

30

ifti Huerta ellibeinde

Bugnleri de grd ite,
Niye saklasnd
nce ok kukulanmt
Alaym derken
Avu ii kadar tarlasyla
Bir ift eeini de hkmete vermekten.
Hele u fao dedikleri
Ne herzeler yaynt
Kye kadar gelerek,
Milliyetilikleri onlarn olsun,
Namuslu insanlarz biz,
Topraa ve ekmee muhta
Hayvanlanmza vannca az!
Yedi dvel biliyor da bunu
I I alk Birlii mi bilmiyor,
Ama u iblis, dedi Huerta
u Diaz yok mu, eytann veledi
Azapta gerek namussuz!
ller frsatta zehirli elmasyla
elmeye alyor aklmz,
Anladk topra ok
ki ylda bir yeniliyor traktrn
Arsas da var ehirde
yiymi memurlada aras
Ama bizim yok
Halk Birlii'nden baka bir eyimiz!
Kullandmz gbreyi, traktr, bierdver.i
Kzllar gndeirmi
f Iali yle yleymi kullananlar da
Amerika hep ald ya, alak herif!
Olanlara ks ks gld Huerta,
Hey gidi hty, kzl olduk, bu yatan sonrat

13

Yaplara
Hncn sndrr gibi sndryordu
Kpklenen kireci
Otuzalt yandaki Ohara,
Malasn havada yay gibi dndryor
Tereya gibi sryordu harc
Hevesle duvarlara,
Tereyan yle doya doya
Kzarm ekmeine
Bu hkmette srd Ohara,
Ve yaplara dkt ter
En az iki kere fazlayd,
Ohara kvanldr
i kardeleri iin ryor imdi
Kamulam arsalara gkdeleni.

32

Ohara gnlden baldr, tutkundur

Hakkn n saflarna,
Umud una ve halkna
Elleriyle ayn gvenir,
Ve daha ok gvenir Corvalan' a
Hzl ve sabrl beyninden.
Yeniden saldrrken malasyle kireec
Dorusu gceniyor hkmete de
Orduda, televizyonda, basnda
. ;\lanlarda bile hatta
Faistlerin sesinin kslmayna,
stelik zorbalar
Sade kendilerini sevdike
Demokrasi gzeliyle ayn yatakta yatar!
te bu burjuva demokrasiden
Biz ele bir ocuk yarattk
'Sindiremiyor onlar bunu
Krmak iin kanadn kolunu
Isszda yolunu gzlyorlar
Yaamakta srarl ve gr ocuumuzun
Ve nasl zlyorlar hamietmeyi
Uzun kara sapl kasaturayla
Sevincini gaflette bastrmaya.
KJecik kalbiyle onu
1- I i de astrmaya niyetli deiliz!
Ama alnmazsa n
Sklmez.'ie gvdesinden sinsi penesi
-Bu ember nasl yarlr?
N asl varlr hedefe
'Karl doruldanna kadar?

Ohara kulland imentodan inat

Dayatt byklarndaki krl fkesini,
Gcn, retimin, kabzann
Hala yoksunuz denetiminden,
Oyalanyoruz hala
Her trl mzeviri atmaya
Ynetimden.
Yasalarmzla hainlere
ili' yi zindan etmekte
Duralyoruz,
Duralyoruz tezgahtariarn tehirde.
Ve bu ehirde
Bizken retime tohumu atan
Hala onlardr pusuda yatan
Ve cevheri szran onlar hala.
Tulumunu katlarken Oh ara
Kvanldr bugnk almasndan,
Patria y Libertad' a, faist cepheye
Kyasya hnldr
Yumruunun olanca arlyla dman.

33

34

1-+

inanldr kavgaya Andlar kadar

Yce Birlii halkn
Unidad Popular.
Grlyor gitarnda Jara'nn
Venseramos, venseramos
Ala ve zulme paydos
iirinde Neruda'nn
Snltsdr damarlarda uuldayan kann
Kryerek sokaklardan acy ve al
Yryor ili'de Halk Birlii .

K yzyllk arlatan
Soluu katran
J\'1etresi para lzan komisyoncular
Kendi yasalanna asi
Boyuna kuruyor hesabn
N asl koparacann, ilk teli.
Ve ili
Ey gln byk safl, soy ili
Acnn dlyata,dr imdi.

35

36

Emperyalizm yedi koldan

Yrtc ve kudurgan
Sayor durmadan kitlelerin zerine
Dolardan damtlm
Kamyonla eter.
Her okka.s
Halkn haczeden tahviiiere satlm
Dkn apoletlerden
Sayor gazetelerden, radyodan, afilerden
S ayor lme iftleen
Islak, frtnal bir keder,
Kamyoncular
Bilcmle tefecileri hayatn
Ve tkrldm elleri rselenmi
nsanln silkelemi kadnlar
Toptan srgncleri emein
Ve her trl softal zel mlkiyetn
iriyor halkn yaralarma
Dnekieri kiralam boykottan
iriyor zehirli
Sas bir keder.

Altmlk spanya'l Cordober

Dverek merrnilerin
iek at gsn
Mitralyz gibi sralad
Sorularn sendikada bu ;;efer:
Matranz nerde, omuzlarnz
Hani sarglar dostlarn
Postallarnz hazr m.

37

38

ili hey, unu bil ki

Kurum;:d hah1 kabuldan
Eski yaraL.rn,
zlmeeli henz mcrmi oyuklarndan
GzyaLrnn mendili,
atld ama
'{atm,d namlularda kin.
I I an i p alaslan
I Lni ) cdcinde sak lad n kan
Daha aprazlamadn m fiekliini?
zgrln dinennit fitili

Drstlm <rtk ar,

r ;rtL yedi iklim drt keden.
ili hey
YrcLli \C toy ili
karmadan atei kndan
Sc\ d ay yal;:ndan ptn,
Artk oy
0\. artk '"'
o6snn
sJenn
"
Oy anmn oyy
Deilse kalbini
,\emn mengenesine koy.

16

39

Andlarda gne kzgn

Ar ar
Sancyla dcviniyordu gkte
Anszn
Isk aksnda hzn
t\lnd kafir elinden
ili' de bakr,
Dalarda ve endstride
afak glleri gibi avlm
J5pkrmz derisiylc.
,

40

Emperyalizm
Birdenbire donsuz
Zilleri sakzl palyao halinde
ilepleri tamtakr kald ili'de.
Uluslararas curnal ebekesi ITT
Kenecott ve Anaconda
Ayn anda
Abanp telefona imdat aradlar
Merkezi istasyonda .
Washington
Le yemekten sasm azn
Yaptrd ahizeye.
Btn yeralt geitlerini tutmak
Ortal ajanlarla kartrp
ili'nin her ehresinde
Art arda anari yaratmak . . .
Ksacas halk hzla Aliende'den
zellikle yurtsever subaylar, mutlaka korkutmak
Ve yutmak gerekir annda,
Bu taktikler uygulandnda
Hi tasalanmayn
Yaknda
En kanl bir ekilde kesilecek bu ur.

17

Aarken sondaj aygtlan

Topran kll bannda yeni bir ukur
Kesilecek bu ur
Dedi ustaba Carlos
Ve dalanacak

41

42

Amansz bir gnllyd Carlos,

Tut ki clikti,
Elmas kadar sert
Yay kadar evikti.
ylesine hergeleydi ki genliinde
cebinin birinde sustal, brnde konyak
Meseleydi gerekten onunla dalamak,
Ama iine bal adamd Carlos
Vc koparrd tuttuunu
fkevi tavmda kullanr
Yumruunu kvamnda patlatrd,
Yani her ynyle tam adam
Sendika bakanna gre Carlos!
Kafas yarnd ki sadece
Bir gn
Batrd gzlerini bu
Gzleri boral gence,
Oku bunu Carlos, dedi
Oku da gr bak
Ne kadar lgndr
arapla snen fken.
Hi ii dmedii
Bu ufak tefek adamn
yle sevdi ki spsivri baklarn Carlos
Resimli kavgasn snflarn
Sol ulzsuz kalarak okudu
Sala barakasnda,
\ma aslnda
Sennediai
se)'lerdi
onun
.
,_,
Bir sr rakamlar ve sivaset.

Kitab verirken geri

Bak, dedi sendikac,
Yumruumu durup duran u cama vursam
Krlr ve pisi pisine boanr damarlanm.
Ama ya u karpuz
Yann kol kalkyla
CckirdeC>i
,
b ayrsr
,
ekeri kana karr.
yi adamsn Carlos
Bir de u kafan dolsa kollarn kadar!
Hadi bakalm, usanmak yok,
Oku, st ste oku
Onlar seni yeneceine
Sen kitaplar yen,
Ve ne zaman ki, Calos
Bir yumruk gibi ekillendi kafanda rendiklerin
Asl o zaman,
te o zaman her eyi ve herkesi yeneceksin\
Allak bullak oldu Calos
Gevedi kafasndaki dm:
Anlar gibiyin
N iin korktuklarn
En ok bu adamdan!
Ve imdildendi sanki en olmadk yeri
Sinirli, afallam
Ufalanmt Carlos.
Bundan sonra, dedi, bundan sonra
Her berclulua paydos!
ll sta larn derslerini
Elleri ayaklar buz
i\yazlayarak okudu k gecelerinde
Susuzluktan yanm
Kanna karr gibi kan krmz karpuz.

43

44

Alt yldr da
Hibir ey gevetrnedi gnl ban
Her dvte atal yrek, yine serke
Lakin yerinde vuruyor Carlos.
Onlar, dedi arkadana, onlar
-Lavlarn boaltrca koca gvdesinin
Onlar ve pezevenkleri yurdumuzun
N ah alrlar geri
Kkrd, bakn, demiri
Giriyoruz tornadan topunu
O canm, brpalanm gzelliklerin,
Hayat
Vakarla deitirmededir
Binlerce yl
Sancyla konaklad yeri.
Ama bir daralt duyuyordu Carlos
Tadlmadk bir daralt,
Umulmadk bir yara alrna kalbi
Szlerinin ardndan, bungun darald.
YaRlacak ok iimiz var daha
Dosdoru silaha sarlmak
Kurtulu da getirebilir
intihar da .
Bunu yaad spanya!
-Gel de gr kan
Caddeler boyunca akanMadrid'i byle anlatt Neruda
ili'ye dair neler anlatr kim bilir?
nce mutlaka Allende'yi iirletirir
Oysa Allende, ah Ailende
Bu dalgnl acep
Snglerle yz yze mi bitirir?

Sanki hibir ey deinedi buncadr

ili imdiler bile, asl imdilerde
ifte iktidarla ynetilir
Ve bir kanser gibi yava yava
Hazrlanr ili'nin hcrelerine
Saldrmaya i sava.
Ve karda dman
Omuz bamzda szde dostlar
Kolaylatryor sreci geriye doru,
Dostlarmz
Kk ilerde telah
Ar ve dev atliarda kararsz
Adeta kayarlar zordan,
etindir trmanmak doruklara
Avularrnzda kordan kkler
etindir ieklerlc ulamak
Kuyularm diplerinden gn yzne,
etindir bu kavgada postu syrp
Yarnlara grl grl kavumak.
kirciklidir Carlos
Silkip atsa da, ikirciklidir!
inanyor Corvalan'a
nand baka bir ey yok zaten
u etten ve kemikten bnyesi
Yllar var katah derindeki tohuma . . .
Ama yine soracaktr:
fkeyi soutmadan
Niin derirniyor parrnaklarrnz
Niin derirniyor
Yurdun alnnda btn izgileriyle halk?

45

46

kirciklidir Calos!
nk btn hayat, nk her bir ey
nk ikirciklidir
Sa]y;dcr :\llendc.
Ve birden
Konumad kurun dkt havaya Calos:
Sadece barikatlarda dvlmez,
Asl fabrikalarda dvlyor bugn
Kran hrana savatayz
I I cr cephesinde zulmn,
Var olan
Hibir szden
Hibir yzden eksik kalmayarak
V c dosdoru akland
Gnlerdir bilincinde kvranan soru:
O demir leblcbi sanbn MR
Oligariyi dalarda bulursa devirir,
Oligari iliklcrimizde
Bir bir
Atlmal
Sabrla
Hayatn her gzcsinden,
Yanarda kadar sarsc
'1 'o prnn kmlts kadar sessiz.
Silkineli inildeyen kukudan Calos:
El Pueblo Unido
Jamas sera Vencido!
Halkz '
Birleince yenilmeycn!

Dnyann en yal gezgini ay

O da boandrmtr yzn bulutlardan
Ama ikirciklidir
Grnrde ne kolay
Onun iin her ey.
Hi de deil,
Eteklerinde dilini kaybettii zil
Yz gergin
Hep byle bakacak Machado'ya.

48

Machado bu akam hrn

Erkeksi demindedir alkann
Vurduka sazlara sular
Titreir beyazlklar dalgal yznde
Sazlarda h zn
Kanksanm ezgisiyle kmldar,
Sesinde Jara'ya zenen gitar
Davudi mzrabyla
Avare arklar besteler
Machado aya.

Machado bu akam
Sevdal deil, hovardadr
Sesinde beterli bir gam
Gnl kah orda, kah burdadr
Ama sancs
Ta ilerde lgnca dnen
Parlts bir yanp bir snen
Vahi anafordadr.
Orda
Birbirinden ve dnyadan habersiz
Sonsuz bir hayatn dokusuyla har neir
l yatmadadr,
Bellidir birinin gizli hikayesi!
kincinin ya elli
Knyesi esintili demokrat,
kili seyrederken iskelede
zellikle tabancayla vurdu onu faistler
Zorunlu konuklar gibi karlad
Atlan her kurunu,
Son yazsnda
Siyasetten gna geldim
imde bir bountu var
Oysa imdi ne gzeldir
Mehtabn koynunda hayat
Diyordu,
Son szleri: Tanrm
Hi inanmadn yaarken[
Bir daha yrmeyecek mi kaldrrnda ayaklarm?
Yaarken daha zordu
Mehtaba doyasya bakacak artk
Ve siyasi ryecek cesedi.

49

50

nc derdi Machado'nun
En genciydi lenlerin
Kavgaya glenierin en genci,
Bir knal yapncakt yz glerken
Konuurken kehribar,
Bir muhbir akrabas tantt faistlere
Ve mimlendi,
Bir sre darda her konutuu
zel adamlarca dinlendi,
Sk sk eletiriidi delifkn cesareti.
Yolunu kestiklerinde
Kaabilirdi
Uzun pergel bacaklarn hzla aabilirdi,
Girebilirdi omuz silkip
Az ilerde balayan varolardan birine
Oysa efelendi tekmil damarlar.
Benz ldarken ba
Ate kustu bir kiralk revolver
Yan_k land lmn yrtc sesi
U yard kaldrm batan baa bulvar
Hkrd adm nehir
Dald bulutlarn arasna ay
rtld kefen.

51

Hava nemli ve serin

Koyaklardan derin tyor adam,
Jeremy
Kaldrrken paltasunun yakasn
Bir ydndan
Cakasm tartyordu Louis'nin,
Sesine bouk bir sertlik ismarlayarak
Siz, dedi Jeremy, siz varsnz ya Louis
Siz bela edeceksiniz bamza faizmi,
Oli.gari, diyorsunuz hep, oligari
Peki nilitanlannzn
N edir o kck fabrikalarda ii?
Aslnda amacnz
U m arsz kitleleri kkrtmak!
stelik Halk Birlii' ne kar
Ya o yurtsever subaylan
Faistlikle sulananz?
Yine de bouna btn bunlar
Ordudaki gelenei sarsamayacaksnz
Rahat, kukusuz
Yryecek Halk Birlii.

52

atlayacakt nerdeyse boyun damarlar

zld palarnadar Louis'nin:
Hainlerin azyla konuuyorsun Jeremy
Emperyalizmin ve ibirlikilerinin.
Kamulatrmann, sosyalist denetimin
Somut rneini yaratyoruz biz,
Ya siz
Kreltiyorsunuz hncn kitlenin,
Hem o ok gvendiiniz gs nianlan
-Bankadan yeni kt baym, al
Dendiinde pariatlr dolarla.
Bilmiyorsunuz Jeremy, bilmiyorsunuz
Konuma da deme bari yaram.
Admlar bile tersti
Jeremy sa atarken, sol atyordu Louis.
Anlamyorum Louis, anlamyorum
Hakl kmak iin
Adeta gelmesini istiyorsun canilerin.
Al ite, serseri
yle veletsin ki Jeremy, yle veletsin ki
Ben saksaan diyorum, sen dam anlyorsun
Ayakta uyuyorsunuz zaten!
Ya Corvalan'inkiler, dedi Jeremy
- Sinirlenmiti ki nasl Onlar da m uykuda, onlar da m hain?
Sanki slk ald Louis:
Topunuz birden, dedi, topunuz hain .

Ufaldka gbei burjuvazinin

Frlyordu karnndaki irin,
K_a yzyldr kanla durulanm
Ve kann phtsyla kurulanm
epederi didiklenen midenin
Sadece dks kalsn diye halka
Dillerinde lm mar
TUfan arr kadehlerde
Halk Birlii'ne kar.
Cinayet merrnilerin
Hangi eve, hangi gvdeye
Ne zaman, nasl gireceinin
Pi'sini, milimetresini aryordu,
Karton ehirler zerinde
Taryordu uaklar
Sivriliini V3Iolarn.

53

54

Gnein Andlardan
syrld bir gnn seherinde
Uyand ili
Glgesinde tarrablarm,
ehrin aasnda
Bir kumluray andran barabiarn
Kaln derin.
Artk birbiri ardna gelen
Allmaktaki cinayetlcin
Yavd haber
Bir sabah tanklada n aklanr
Krmlarb beraber.
J I eyecanla

......

Gsnde bir sere tayan Dolores

Zor durumlarda hep unu der:
Yzlerce gagas serelerin
ahinin gvdesini tammar eder
Ve kalabalkta ahindir yrei Dolores'in.
Dn, btn gece yalnzd Dolores
Hece hece yaad saatleri
Uyuyuncaya kadar.
iir okudu nce
Yatmad,
Sonra spanya'ya dair frtnal bir roman
Ama zaman
N e yaptysa karmad engelini
U ykunun damandan,
Brakmad uyusun
Gnein kalkn
Kadif okayaryla vcudunda duysun.
Bir buzul dayd sanki ar
Souk, sar
Aband zerine kr ve huysuz canavar.

55

56

Saat iki otuz!

Gezinmeyi dnd Dolores
Yalnzlk
Yapt yreine yalnzlk
yle korktu ki gecenin karanlndan
Soyunmutu sanki Dolores
Her saniye giyindii dnyann varlndan.
Geri ald admn,
effaf tyleri cmbzla ekilirken
Uzand yatana baygn.
Uykusunda
Sar uzun salarn dolayp kollarna
Srkledi adam onu
Harmanisi yerleri spren adamlar
lmn kuytusuna,
Yi!.::lmyorsa adamlarn
Yalnzca elleri etti,
Yzleri gamal hatan ibaret.
Hi yarglamadlar,
Batrp trnaklarn gslerine
Ve en gzel yerine
ldrdJr Dolores'i tekrar tekrar
O bkt lp dirilmekten
Onlar bkmad ldrmekten.
Son kez lmek iin Dalares
Bastrd parmaklarn boazna!
Bedeni batan ayaa buz
Srsklam uyandnda
Sesi ksk
Tavan karnma doru bask
Ve btn eyalar ona dmand.

Ufuk
Bir utan br uca keserek okyanus'
ili' nin kanyla yand.
Ve ta dalarn karta! balarndan alaralL
Kle boyand ili.
Kafasnda binbir
Hinoluhin zehir
Dman
Pusudadr anbcan.

58

M enzili, aralksz -ve fakat

Gevek ve naiv dvrnededir Allende,
Elleri hala yalnz ili'yi bilir
Yalnz ili'ye sevdaldr gzleri,
,Qysa sevda
.Bir de ta uzaklarda
Ve yan banda hemen
Ayrmyor onu gzlerinden,
fkeyi pariatmaya vakit
Belki henz erken
Belki hi tutmayacak bir bir sokaklar
Ama uras mutlak
Svannal durup dinlenmeden
Her gne halk .
U zak_larda ta sonunda okyanusun
Yal ve din ktada
Duyarldr antenleri, sessiz
Fakat aikar
Karlarm stnde dimdik kulelerden
Btn yurtlara yan ana yldz!

ili Hey
eni byle denizlere upuzun
Deyen dalanndan
H nerlidir, cmerttir, merttir
Omuzlarna kaput gibi sarlm halk
Sevikendir, dvkendir, yaratkan.
imdi iddet
Topra elik kkleriyle deen
N ar iei kadar sert
Frlatmal baharn
Kprdayamadan ihanet.
Ve yutarak salyalarn akallar
irketlerden, bankalardan ryor
Karaborsa vuruyor ili
Orostopol madalyal zorba
Pinochet, Mendoza
Ve nice hain
Tam alnmza
Mermiyi zulada sryor ili!

S9

60

Orlando' nun eli

A!k sayfasnda kald kitabn,
Yarm saattir
Ayn satrlarda
Mekii gzlerinin.
Hznn altn izip
Yenilerken sigarasn
Derisini yakt sanki Orlando.
ityor musun sevgilim, dedi kansna
ityor musun, bak
Alabildiine tedirgin
Ama akn akn glyor halk,
Hayata ilk kez bylesine yaln
Kaln kkler brakarak
Glyor akn akn.

zenle katlayp gazeteyi

Rastgele att Bussy,
Ksa kesilmi trnaklarn
Gezdirirken mermerin damarlarnda
Evet, dedi, tedirgin
Ve bu tedirginlii
Defnetmek isterce girgin.
Dudaklar rkek, utangat
ncitmekten kanrca incelmi
Hatrlyor musun Orlando
Hani u akmz kadar eskiyen bir pazar
Kar, suratmz kamlayarak yaarken
Beni sen getirmitn iten,
Kfl bir mar sylyordu
Patrtc bando sesiyle babam,
Yine de korkarak dudaklarmzdaki
Mutluluun duyulmasndan
Beni nasl utanga ve tedirgin ptn.
Kadarla birlikte
Kemiklerimizi de eritti yzmzdeki ate.
Ben diyorum ki ili
lk pmemiz gibi tpk
Tedirgin pt sosyalizmi
Ve pekimedi, eridi onu ayaklandracak kin.
Galiba Haklsn Bussy
Hep sulu saydk kendimizi, farknda olmadan,
Aceleciydik
Ve ama kandk sertlikten
Bilenmedik, boaldk
stelik artk iktidardayl.;en .

61

62

Ama Orlando, az iler yaplnad

Yeni bir tanm da getirdi ili mertlikten yana
retimdeki art
.Mevcut artlarda emei
En cmert llerle tart!
Ve alev alev azyla oligari
Her an yutmaya hazr,
Kan akmadan yapld her ey!
Aznsanayalm kendimizi Orlando
Yaplan onca ii.
Azmsadm filan yok
N e ki byk bir yanl
Eksiklik ele abartlm bulursan
Alev alev azyla her an
Yutmaya hazr elmanm
Geelik alnay kin ve grznde,
Diyor ki Corvalan
Durum i ac saylmaz!
V c vaplmaz hala gereken,
Bilmem intihar m olur ama
Kanlmaz hesaplama
Bana kalrsa Bussy, istenmese de onu
Denevecek vzbinler kendi basma.
Asl sorun urela:
Kimlerle, asl, kime kar, nedir savunulacak?
Orlando, rktyorsun beni
Peki sorumlusu kim bunun
Kaytsz m Prats olanlara hem?
Onu bay Prats'tan ren!
Sorumlu elbette en bata biz,
Farknelaysan, Ailende onurunun
tekiler zevahirin peinde
:Herkes kendi telamda.
. .

Ya biz Orlando, direnmeyecek miyiz hi?

N asl direnmeyiz? Yaadmz yzylda
Sorumlusu kimdir bu gzelim h ayatn?
lrman, denizin, gnein, suyun
'fomurcuun, atein, cierdeki soluun
Sklan ellerin sorumlusu biz!
Elbette direnilecek gerektii biimde!
Demem o deil Bussy
Direnme ne getirecek i iten gence,
N e getirecek yaln pazu
Ne gtrecek?
Biliyor musun Bussy
Sevince mi kar, acya m, sezemiyorum ya
Sonsuz bir daralma var iimde
Kskvrak kuatlma.
Kstnlm uzamrken kocasna Bussy
Benim de Orlando, dedi, benim de.
ylesine yenik, ylesine kahrlyd ki sesi
Adeta boaltt
Son nefesiydi hayata .

64

Ay
Kvrlarak giden bir ata binmi
Sarlyor Machado'nun kamtan yelesine.
Hnla sarktr boynunu
Acnn zelzelesine
Ne su ister koynu Machado'nun
Ne de kan
'Suyu kendine yet:er.

Silahn temizlerken
Eer diyor stemen Pedro
Allende devrilirse eer
ili' de hayat gitti gider.
Dnd: Bir kabzada iki el!
Birinin, o gzel
Yaratkan parmaklar
Emniyete dokunur,
br, hain
Ve tetikte!
Ya derse tetik?
Ailende kuatlma eer
Bahar ve onur, gitti gider!
Onu seven asker
Sever demektir yurdunu da!
Hadi derse gidilmeli izinden
Yesek de brmzden kurunu .
Karsnda gvenin, o inanm, ak duruunu
Basacakt barna subay olmasa Pedro,
Ve batnasayd boazna
Gszln haneri.

65

66

Keskin bir sz kalkt dizinden

Tutu tu sinirleri
Melez Alberto'nun,
Son ald kurun yaras
edek bir syrkt ama
Durduk yerde sratyordu bazan.
Alberto, babasnn
Bir mermi gibi tepkiyen uysal fkesini
Yreinin arjrndc tar
Kzl yerli derisini, anasnn
rd namlunun ucunda.
Cautin'de Mepuche'lerin
rscL.diinde hakl toprak igali
Bsbtn drd parmaklann1 tetic.
On gndr barnd yoksul kr evinde
Bir militandan ok, karde gibi sevildi
Grevinde dostluu armayan.
Bir anarist deildi. Bunu \iVashington da bilir
Ama lmden de zor gelir
Kyl ellerine, ham fkesine
Burjuva yasalarla dvmek.
Silaha bu nedenle eildi ite!
Ak iin taklan papatya neyse
Kurtulu iin omzuna yal:trd da
Oydu ona gre!

Gene de gvenemiyor Alberto

O geceden beri
Doru zm bulduuna:
Dalarn dev omuzlarn seyrediyordu,
Cann st ste balayan
Sinisinekk-i
Ne denli uratysa kstramad <ncuna,
Parmaklarnn ucuna arpyor
Ama tutulmuyordular!
Azck brakrsa ardn
Usulca yeni bir saldr!
Mthi bir gerilla bunlar
Dedi Alberto
Kyc, sinsi, hunhar!
Ah ila olsayd...
Diyemedi, ufald birden
Erildi dnya
Devrildi srtna koca dalar!
Gerilla
Sivrisinek
Ve ila!
Erieli hnc
Kuvveti damla damla!
Dnyor o geceden beri
Ne kadar ileri gider
Birka bin silah, birka bin adam
Tfee yapmakla, arda burda, bir bama
Nereye kadar gider hayatla el tutumadan
Bu mermiler...
Bu mermiler bize batar!

(:'/
],

68

lO

ili
Eteinde mavi bordo bir deniz
ten ie dalgaldr, sessiz sessiz.
Tetikte
Duralyor Allende
Duralyor Halk Birlii ili' de,
Halk
reti durduu siperlere
Suya ayar aktyar damarlarn.
ili sabahlarn sisi demli
Hzlanr ulumalar a kurdun.
ocuklar
arklar nemli
tahsz iiyor ifa stn umudun.
ili
Sallyor dnyaya incinmi umutla
Aclanm mendili.

Hemen yanmda
Uzaklarda
Ve ta uzaklarda
Haberlere can burnunda sabreden dostlar:
Bu yurdun ilesi yeni balad
Al, diyorlar, ili al
Bizden de koy yzbin yrek
Kurtulu gvercinlerini
Krenin alnna sal!
Ve nasl olursa olsun
Ve neyle olursa olsun
Gzleri glende
nsana bir sr gibi aydnlanan Ailende
Ailende yerinde kal!

69

'70

sevda

Ve

Tbnp giderken, ban al

Bo:;;t: kalmtr uzanan el.

layknyar canevinden
Dostluun kardeliin byk sesi, hep orda:
}

Btn demokratlar dnyann

Yurdunu ve insanln koruyabilen
Btn insanlan
Sorun
i l i de
i\bcak kan!
Sorun
tahn halkn cesedine b.ananlar!
'

Ve sirndi Sili
Hnc geride tutarak
Ancak
Bir baka afaa sakbr.
;

>

71

72

Uaklar
ldrtan krhacyle bomurtunun
Bak gibi syrld karanln kmndan
Atl gzlerine Santiago'nun
ehrin srtn paletleriyle oyarak
Ardnda kocaman bir ceset brakt tanklar.
nlad emperyalizm,
Dolarlara ayarl sesinde Pinochet'in:
Vatan
Byk bir tehlike iindeydi,
jmdi sokaklarda sra sra yatan
Kzllar
Canmza, mlkmze, ulusal lkmze kar
Kudunnu bir fke iindeydi,
Bakn
Gherileyi
Hayat ve ili'yi
Brakamazdk onlara.
Kan, akacak
Baka trl bu ate
Yakacak
Btn Latin lkelerini.

Ve kanarken ili'nin dalarnda tan

Kurtard kat-iller
Halkn vatann halktan.

73:

74

ili hey
Acnu goncas
Yaral ili,
Oy imdi bann
Hayata doyamadn
Yeniden dourmaya
!:lmlerc day imdi.

Gn
Kahda indi geceden Moneda' ya
Tetiktc bir bana kararldr Allende!
Darda halk
Vurulmaktadr
Yerden yere.
Yalyor slklar ve alevler
Bakann
J\!loncda'nn her tana sinen fkesini!
Yreini Kba'da dolduran Olivares
Dalanmtr kurunlada her yerinden
Vc o, elleri durunca
Tetii sesiyle eken
Oli\'ares
Son ncfesimizde, diyor
Hayatm dinamiti, lmn tepesinde
Patlarnaldr
Son nefesimizde bile.

75

76

ltica bal balayaak Ailende'ye

Yalvaryor asiler
Teslim ol! diye.
Toktur Salvador Allen de,
Dverken kalbini iniltisi ili'nin
Yenilmez lme o.
Koklayas yoktur onun
Korkuyla ilenen bir hayat!
Her kelimesi
Titriyor stne halknn:
Mille tim,
Konuabilmek, dvmekten daha zor;
U nutulmasn
Korkakl, ihaneti yarglayan
Onuru sarglayan, diklenen kadavramn
Sadece halkmdr
Saln, mirasn kullanan!
Ve ssleyecekse gelen gn
Kanmdan talar
inanyorum gzeldir lm de dverek
Her an dvlen
Yaamak l<adar!

Milletim
Kurban verilmeyecek, intihar yok!
Savunulacaktr ama namus ve onur
Hayattan daha ok!
Kavga srecektir
nk geride topraa ar basan
Savaan, terleyen, seven insanlar
Halkm var!
Ey alak devriye, ey Amerika
Benden daha sonsuz, senden daha byk
Halkm var!
Tanklar ve uaklar
Art arda savuruyor alevlerini saraya
Araya ancak lm
Ancak lm ileder bu tlfanda karaya!
Elini karnndaki yaraya basarak
Durmadan ateliyar gzlerini Aliendel
Omzunda bazuka
Srtnda ili bayrandan
Kanlanan niforma
Devrildi Allende,
Devrildi yurduna karanfil vurgun!

17

78

Tarih, yorgun
Kvrk bir sayfasna
Sunlan yazd onun n:
/\ccmiv'di caoa
h
/\ma yiit bir denccli.
J 'nk ve bhraman
B:ancl h av atta n'
"

_,,

iekleri
Dumanlar
insanlaryla ili
Giydi plak tenine ikenceyi.
Hortensia
Sildi gzlerinden acy,
nk tek deildi
Ve sesine kuand yrek
Ifem gzel
llcm dvken artk.
Halkm, dedi
Srt antana u szleri de koy ki
Zafer
Kskvrak doldurunca avuclarmrz
Halktr onu koruyacak nefer
Amansz depremi Ye kzgn iddetiyle
Halk!
ktidar
Her yeninden
Dar geldii zaman
Ancak o zaman kazlacak
Zulme ve ala mezar.

Dnya ne kadar
Aldnsz, alk
Yz gemi ve gelecekle kark
Nasl da sakin!
Krlrken bir iek bombalarm altmda
ki tane birden frlyor
Topram g,sne papatya!
Devrilirken bir nbeti
kincisi yakalar tfeini havada!
Takalar emekiler
Ailende'nin yreini havada!

Kaln trtl ayaklar

H cumdadr.
Lopez' e gre Tapmaklar ve kutsal ncil
Bu inenen!
Ad gibi biliyor o
sa olsayd imdi
Savar Ailende'nin yannda,
Yanan uzattrmaz
Merhem olur ilesine barikatlarn.
Rahip Lopez
Kiliseele bir banayd,
Szleri bitince
Ha bile karamad
Gtrld sngler arasnda tez.
Titredi inanc
Tann da m onlardan yana bu kez?

81

82

Gzlerinin karasnda
Kederli bir panlt yzen Beatriz
Gk m atlad
Ykld m yoksa o sonsuz tavan
Anlamaya blmad, lk
Bir slaklk
Gezindi ilk devriyesini akanda,
Stadyuma, baygn,
Lousa afanda srklendi Beatriz.

Ykld bu antiyenin de barikatlar

Nasrlar var ama insanlarn ellerinde.
En sonda Manuel
Elindeki ingiliz anahtarn
Anlatlmaz
Tadlmaz bir akla
Aralad gvdcsinden
Ve paralad beynini ihanctin.
Yz rahat
Gsnde snglerle yazlm bcrat
Sanki son gzelliini kulland mrn,
Kukusuz ayrld son nefesinclcn.

83

84

Gtrlrken kylleri
liine kadar
Hnland Huerta,
Aznda yutkunamad dikenli bit kama
Gzleriyle aklad duyarln:
Benim olum da silah altnda
Bunlardansa o da
Ellerime imden geri orak deil
lek bir satr ister!

Bkn serseri Roberto

Srad izbesinden
Sersemledi grdkleri karsnda
Valparaiso arsnda
Umulmadk eyler oluyordu,
Hrszlar, kanun kaaklar herhal
Toplanyordu birer birer.
Barnacak bir kuytu, saklanacak bir yer?
Ne gezer!
Kimse o m zevir
Belli ki bir mezbele brakmamtr.
Habire ekelerken ttnl sakalm
Sireni andran bir lkla
Nerdeyse uzaya frlyordu:
Toz ol Roberto
Kzllar ayklyorlar!
Ne rgalar beni, diyecekti tam,
Hatriayverdi
Yandm, dedi Roberto
Uydum bir zrtapozun aklna
O halk bilmemnesine oy kullandm!

85

86

Yandm Neruda, vandm

liklerime iledi sancn!
Almcria'dan beri derdiin
- ;\ lenoenede Msralara serili hncn.
Yreinle sarp sarmaladn ili
Da,lardan , rmaklardan
Halkn umudundan ve kahrndan
Damannla beslediin iir seli
kencede.
.

Bilsen Neruda
Hasta barndan boandn iir
Bilsen satraplar nasl titretir.
nk eceli artnr onlara iir.
Ve iirlerin
Nbettedir kalbinde halkn!
Binlerce adam
Tabutunun nnde
Namlulara gre sivrilir tam:
Neruda nerde? -Resente!
Burada, yayor
Nbettedir
iirin uzand her yerde . . .
Dalnda iein, makinenin sesinde
Nbette
fkesinde menevili dalarn 1

87

88

Sabrn
lme izdmdr
National Stadyum, Santiago' da.
Santiago'da seher
Lin edilir binlerce tutukluyla beraber.
Ve Stadyumda gitar
Daha yiit yakr
Jara'nn ellerine.
Jara'nn her san iyesi
Vahi bir acya akr Stadyumdn .

Jara inattr
Ac
Bir daraac gibi sanlsa da boynuna
Vuracaktr fkesini Jara gitara.
Venseramos, Yenseramos
Ala ve zulme paydos.

89

90

Ve birden
kesi ihanetin
Ve dipik ve kerpeten
Saldrd! byl parmaklara.
Kan srarken ellerinden
Sesini vurdu Jara
O kapkara, karanlk duvara .
Ayakucunda binlerce gz
Kinin, kfrn, fkenin
B ilincin pnar binlerce yal gz
Sessiz, fak_at
imekli bir at!
Yaayacak, dediler, yaayacak Jara
nsanlar savatka onlara ses tayacak.
Ykseldi kavlanan sesler
Dayan, dnyann drt yannda
Yetmiiki dilde soluk al.
Ve bir sel boand kurun1ara
Al al!
Kan bayrak olmu sallanrken
Daraacnda Jara .

lO

zlerek yazyorum sabel

Sonra dipik ve kerpeten
Kopard remeyi bir kadnn rahminden,
Oysa sabel
Biliyor musun, insan
Ne gllere tapar,
Hayalar, rahmi iin.
aarsn sabel, aarsn
Kadn
Doumak iin gnlerce inledi, bard
Hk demedi dipikleri yerken.
Kocas ka gndr
Stadyumu ayaa kaldrd ,
Bumlurken hayalar
Sadece direncini ard.

91

92

sabel, bu gece
Utanyor senden u bir ift el,
u ben varm ya, o elierin sahibi
Onyedi yandaki illi sar yzn senin
Kurtarmaya katldm komnistlerden.
O kadndan beri yle korkuyorum sabel
Ellerimden, kinimden, silahmdan
Korkuyorum, diri nar gslerine
evrilirse elimizde tfekler?
lm
Kanksanrsa lm
Bekler
Herkesin e<nnda tenha bir an.
zlerek yazyorum ki . .
N asl yazarm sabel
Vururlar grrlerse,
Artk zlerek yayorum.
Severek ldrdm oysa ilkin
Ve kin,
arpldm,
Ac duymadan bakt
Bir dok iisinin gzlerinde.
Gemilere att kancay
Kalbime sokuyordu sanki sabel
Ve nefret kolmyordu o an ondaki ter.
Sonra bir doktor.
Bitiikten dverek gtrdmz
-Ben deil, arkadalar gtryordu
Gebe kadn kucaklyor
Brakmak istemiyordu doktor.

te orda
.
-Sen emri bilmezsin IsabelBoald mermiler tfeimden karnna.
Sen imdi ellerini karnma bastrp
B aka diyeceksin, ldrdn m baka?
ldler sabel, daha birok ii
Bir avukat, renci
Elimdeki namludan ldler.
Bir de retmen . .
sabel, kymzn
Arkasn srta veren okulunda
Bir retmenimiz vard hani
Bo kovanlara petek rer gibi
Bilincimizi, hayallerimizi ren
Gonzales retmen.
Almzda ekmek
plaklmzda gmlek bile datrd bize . . .
Tanr cehennem yadrsn ellerimize!
Kim bilir belki de onu
sabel ldrdm,
ldrdm,
ldrdke kendi hayatm namluya srdm.

93

94

ok ldrd l\l artincz

ok ldrd
lm ldremedi ama,
Uykusunda
yle eyler anlatt ki sabel' c
Sust yakaland
Sorgusuz Yedalat sabel'le Martincz.

ll

ili hey
Yapraklan yolunnu varal glm
iire smaz
Aka ve h nca s a r
Gvdcni rgalayan saral lm.

95

96

12

Kavga
Ocaklardan, fabrikalardan
Sinidendii hzla
Sryor.
Yryor topra nlatarak ter
Hep birden kalkan admlar
Kalabalk marlada
Yryor halk
Eller
Smsk sarlarak dnyaya,
Yryor iiler
H;p birden inen kollar
Ve alnnda oyulu o byk yldzla.

13

afak
ilerin ellerinden
Syrlmyor derisinden bakrn.
Sessiz bir uultu var ocaklarda.
Rodriguez
Saplad dilerini
Titreen dudaklarna,
Dtler makinelerden
Ve birazdan
Her sabah itahla yaadklar seherden
De decekler . . .
Ve bu de sevdaldr
Koca kalabalk,
N e ocuklarndan korkuyor o
Ne de hayatnn
Topraa szmasndan
Bu direntir nk artakalan
ocuklarna ve hayata adndan.
Az sonra mthi bir grltnn ardndan
Susulacak.
Sonsuz ve tepeden
Trnaa susulacak!

97

98

te burda konumak
O sonsuz susuu
Sonsuz bir szle
Dvle yantlamak
Antlamak istiyor kardelerle Rodriguez!
Aralad dudaklarn
Ama nasl da buharlamt
Son nemine kadar az.
Koparr gibi kurtard
Dilini damandan:
Kardeler, yenilmedik
Yanldk!
Mutlak bir gvene indirgedik kavgay.
te burda bu yanlgy
Kurtarmalyz,
Kurtarmalyz gelecei u iki yazgdan :
Biri, bu yani gstererek
Sadece mennileri vuracaktr srtna
br, ne kazanld diyecektir kanla!
Oysa platrsak birini brnden
O nl mutlulua
Varlamayacaktr asla.
Yoldalar! Biz ite burda
Komalyz ortaya
hanetin kskacna her zaman hazr
Nasl gedik alr '
Bu zalim surdal
Ve sonra mennileri bitince
Antlatlar uzaya
Atomdan derin
Iktan ince
Lokmamza, kinimize, bilincimize
Uzadlar boydan boya.

14

Machado aya
U zun bir gzya
Sratt Santiago'dan,
Korkuyla evirdi yzn ay
Ve uuklam dudaklanyle sordu:
Nedir .Machado, ne ola bu
Suyunda kzl dalgalarla akan?
Hkrd umak
Tanmadn m
Kan akyorum, kan
Faizmin tmaklaryle halktan szdrlan .

99

1 00

15

Eziliyor ziftlerle
Hnc resmeden oya!
Siyasal cesareti bir halkn
Gmlyor_ Gmlyor,
Duvarlarda kavgaya
elik tayan boya .
Bu kimi dmdz, beceriksiz
Yaln ve gvenli renkleri
Kmsemedi asla Volodya!
Violetta' nn ezgisine giren
l gibi uyann
zmledi akl usta izgisine.
rnein, u yumruun
Gelecein fethine dorulduu
Su valn desen!
Onu, ne versen izemezdi Volodya
yle plak
yle canl ve esen!
Anlad bir kez daha
Hayat yaratandr
Gzellii balayan!
Ressam Volodya
Oyacak zindan duvarlarna
Gzelliini, onurunu ve akn halkn,
Ona halk
Yreinde durulanan
Irmaklar kadar yakn!

Sakn ey halkm
Sakn
fkeni ve cann
Ayak altna atmaktan.

1 01

1 02

O biricik umut,
Ellerde, yreklerde n y azt
Tarihin bu sayfasnda
Nokta koydu grnen her yerine,
Ses donuyor artk
z de, kabuu da kendidir
En gl szlerin
Sessiz, derin akarak
Yrec elden ele.

Corvalan
Yzne kyl uysallndan
Yoksul
Yarglayan bir glmseme
Ve alnna
Ter etinlii
Mermer katlyla sabrn
Faizmin uyluuna sapl
izgiler alan
Lucho
Louis Corvalan
Tutuklu
ikenceye arpyor Dawson adasnda!
Tekmeleniyor
ili'nin onuru!
Ye ne bu ikenceler
Ne de ikencelerin, mrn soldurduu olu
Islak arlar brakarnad onda
Halknn ars kadar!
Olu Alberto
Hep nlerde oldu.
Salna
Ar eki darbeleri gibi inen
Vahi yaralarn
ki yl ilesini grkemledikten sonra
ld nlerde yine.
Ve Sofya'da
Gld sosyalizme
Cinayete yumruk gibi
Skl cenazesi.

103

1 04;_

Louis Corvalan
Bir yrye nasl katlnusa
yle katld yaamaya
Acya lklar atarak
Yoksul bir evde
Ve kvrak bilincini El Siglo' da
M rekkepli yollara aktaak
Adad genliinin sevincini.
Sonra Gonzales'in yerine
Aday
Tek ye.

O gnden beri
Saygyla baland tm kardeleri
Kollannda yetien nderin e.
O parral arabndaki kzll n
Kekre tadn kvancm
Asrnad hi Corvalan
Ve teklernedi asla hncn kalbi .
Halkyla birlikte cotu sevince
Ve halkyla birlikte
Acd hayalan 1 3 Eyllde.
Corvalan
Kollar mengenede
Ad glde;
Haykrd Dawson'dan yine en n de:
Hayatn iisiyirn halknla ben
rettiimi severim
. . . ..
Ve korkmuyorum akn in ol unden 1
Halkndan ayr soluk almad o
Halkndan armaand yaad ev de
Ve geri kalmad hi
Arkadaa omuziad hibir grevde.

105

1 06

Corvalan!
Sesin topran sertlii
Ellerine iinin cmertlii dolan adam
Katlyoruz
Sesine ve ellerine btn dnyadan :
Ekmein arl
Otuz kat dt o kara gnden beri
Ve zulm
Ald geri elli bin canla
Sefalete ili'nin tt
Gen, umut dolu sesleri,
Ve faizm
Vurduka ili'ye
ili'nin gzjeriyle gz gze
Sancd yreim
Derim soyuldu
Szlad dizim!
Paris'te, Londra'da, Sisli'de
Sesimizin yankd her yerde!
Ve zulm
ktke srtna ili'nin
Acy, al ve sabr
Lavlann fkenin
Frlatr
Volkanndan dar!
Ve ite ellerin
Fabrikada, tarlada ve dalarnda rn
Elleridir ili'nin!

Corvalan,
Arnda aryan
Scsinde aryarak gsm yrtan sesim
Yabcak
Yaadka trksn ekmein!
Ve safak

Soluk solua parlayacak alnmzda ili'yle:

Corvalan' a zgrlk!
ili'ye_ zgrlk!
Ve en ok sana yakyor ili
Sesimizdeki grlk!

1 07

1 08

imdi rahminde bordo gccelerin

$ynlr Machado kandan.
Acnn dlyata ili
Gelgitli demindedir umudun .

Kahrsanma ey hayat
Parmandaki yzk
Senin halklarla nianndr.
amndr
Barnda yaralada afald zn
Sanndr
Kan ter iinele
Be lutada gcrgcflcncn cyzn .

1 09

Broy Yaynlar: 18

iir Dizisi: 2

Birinci Basm: 1976

Broy iir Yayn Merkezi, Vilayet Han, 205, Caalo

lu-stanbul 526 20 93

Ynetim Mdr: Emin Yl

maz

zir

Kapak Basks: Reyo Basmevi, 520 55 42

Yayn Danman: Nesrin Arnan - Seyyit Ne

Bask: Kent Basmevi, 528 08 15

Dizgi

Cilt: Dostlar Ciltevi

SEYYT NEZiR
ili Duyarl
70'li yllarn balarnda dnya ilgin bir
deneye tank oluyordu: ili'de Allende'nin
nderliinde seimle i bana geen Halk
Birlii iktidar, tekellere kar art arda reform
uygulamalarna giriiyor, emeki halktan yana
ileri admlar atyordu . . . Bata ITT olmak
zere, bundan rahatsz olan okuluslu
irketler, st ste, Allende hkmetini
devirmeye ynelik darbe giriimleri

tezgahladlar. Ve 1973 Eyll'nde Pinochet ve

yandalarnn dzenledii askeri darbe
sonunda, onbinlerce ilerici ve Bakan Allende
katledildi; ili KP Genel Sekreteri Corvalan
nce tutukland, sonra da yurtdna srgn
edildi.
ili'de faist Pinochet ynetimine kar
demokrasi gleri yllardr kararllkla sava
veriyor.

Seyyit Nezir

ili Duyarl'nda,

"airin, ana

kar sorumluluu"nun gereini yerine getirme

amacyla ili'de yaananlar evrensel ve insani
ynleriyle iirletirdi. Nitekim,

ili Duyarl,

her ne kadar ili gereinden yola kyorsa

da faizmin saldrsyla yz yze gelinen her

yerde, insani deerleri savunma direniinin
destans yks olmay baaryor.

500 TL.

(KDV dahil)