BRHM BN- BL'NN HKMET-NME'S

(1b-149a)
METN

Hazrlayan
Dr. Mustafa ALTUN

STANBUL, 2003

letiim Bilgileri
Dr.Mustafa Altun
Sakarya niversitesi
Egitim Fakltesi
Trke Egitimi Blm
Hendek-Sakarya
e-mail(elmek): maltun@sakarya.edu.tr
Url: www.dilbilimnet

ESERN NSHALARI
1. stanbul niversitesi Ktphanesi Nshas
almaya kaynak oluturan birinci yazma, stanbul niversitesi
Ktphanesi'nde

Trke

Yazmalar

blmnde

3290

numarayla

kaydedilmidir.
Bu nsha, irazeli, kenarlar ve srt mein olan mukavva stne ebru
kapl bir cilt iinde, filigranl ve saman renkte bir kgt zerine harekeli
nesih yazyla yazlmtr. Cilt ebad 24x15.5 cm yaz ebad ise 20x9 cmdir.
Her sayfada 20-23 satr ve her satrda bir beyit vardr. Ancak baz sayfalarda
beyit says alm, kenar boluklara ilave beyitler yazlmtr. lk sayfada
besmele altn yaldzla yazlm olup ilk iki sayfann kenarlar da yine altn
yaldzla cedvellidir. Yaz kenarlar ve konu balklar surhla yazlmtr.
Eserin tamam 300 yaprak olup mellif kaydna gre 13 bin beyitten
olumaktadr. Mesnevi tarznda mefln mefln feln kalbyla
yazlmtr.

Telif

tarihi

hatime

ksmndan

anlaldgna

gre

H.893/M.1488'dir.
Eser zerinde, degiik yllarda ve degiik gretim yeleri tarafndan
yaptrlm baz mezuniyet tezleri de hazrlanmtr. Tezimizin hazrlan
srasnda bu mezuniyet tezlerinden, fotokopimizdeki baz yapraklarn silik
olmasndan

ve

stanbul

niversitesi

Ktphanesi'nin

restorasyon

almalarnn uzun srmesi dolaysyla orijinal nshaya ulalamamasndan

tr, silik ksmlarn okunmasnda yararlanlmtr.
2. Prof.Dr. Muhammet Yelten Nshas
Bu nsha, irazeli, kenarlar ve srt mein olan mukavval, miklebli,
sertabl, emseli, salbekli ve kebentli bir cilt iinde, filigranl ve saman
renkte bir kgt zerine agrlkl olarak harekesiz nesih yazyla yazlmtr.
Cilt ebad 27x18 cm, yaz ebad 19x10 cmdir. Her sayfada 19 beyit ve her
satrda bir beyit vardr. Yaz kenarlar ve balklar surhla yazlmtr.
3

Yazmada Burdur ili ktphanesine ait H. 1233/M.1818 tarihli vakf mhr

bulunmaktadr. Nsha 363 yapraktan olumaktadr. 57b ve 140b'de nshayla
ilgisi bulunmayan derkenar mevcuttur. Nshann baz yapraklar tamir
grmtr.
ki nshada da istinsah tarihine dair kayt mevcut degildir. Ancak
almamza kaynak olan stanbul niversitesi Kptphanesi'ndeki nsha
kanaatimizce digerine gre daha eskidir. Eski Anadolu Trkesi eserlerinin
birogu, harekeli yazyla yazldg halde, Klsik Osmanlca dneminde
agrlkl olarak harekesiz yaz kulanlmtr. Bu da ikinci nshann daha ge
bir dnemde istinsah edildigi sonucunu bize vermektedir.

METNDEK BLM BALIKLARI

ESERN NSHALARI...................................................................................3
Kitb- Hikmet-nme ....................................................................................18
F nati'r-resli aleyhi's-saltu ve's-selm ....................................................22
F medehti seyyidi'l-kevneyn Muhammed resl'ullhi aleyhi's-selm.......23
F nuti'-eyhn Eb Bekr u mer Osmn ve Al rdvn aleyhm
ecman..........................................................................................................26
F beyni kudretu'llhi tal f fitbi min acyibi'l-mahlkti ve garyibh
.......................................................................................................................27
F zikri efzli'l-fusl eyymi'l-bahri ............................................................28
F zikri tetimmeti eyymi'n-nehri ................................................................29
F beyni htb shibi'l-kitb b-dil-i hd ...................................................30
F beyni mukaddimeti telfi'l-kitbive ursihi ile't-telfi ...........................32
F zikri ibtidi'l-kitbi ve beyn ism'l-kitbi ..............................................33
F beyn telfi'l-kitbi f zamni sultni'l-Msr Kayitbeg ve medehathu ..34
F zikri'l-mncti ve'd-daveti li-sultni-l-Msr Kayitbeg Hn ..................37
F'l-mncti..................................................................................................39
F mevzi'l-kitb ...........................................................................................41
Ser-nme-i Kitb ...........................................................................................44
Der-ferd-kerd-i dny-r Br Tal Celle Cellhu...............................45
F zikri halk-i levhi'l-mahfzi........................................................................47
F halki'l-kalemi ............................................................................................48
F halki'l-ari ve'l-krsiyyi ...........................................................................48
F halkil-mi ve'r-rhi..................................................................................48
F halki'l-eflki's-sebati ve beynih............................................................49
F beyni keyfiyeti'l-eflk al vefki'l-eklmi's-seb....................................50
F zikri'n-ncm f keyfiyyetih...................................................................52
F zikri feleki'l-kamer....................................................................................53
F havssi'l-kameri ve acb tesrtihi ........................................................54
F havssi'l-kameri ve acb tesrtihi ........................................................55
el-emsl f'l-kameri......................................................................................57
F zikri'l-Mecerreti'l-bniyyeti f's-semi'd-dny ........................................57
F zikri felek-i Utrid ...................................................................................58
F beyn Utrid ...........................................................................................58
F zikri felek'z-Zhre ve m yelh .............................................................59
F beyni'z-Zhre ..........................................................................................60
F zikri feleki'-ems.....................................................................................60
F beyni'-ems ...........................................................................................61
F havssi'-emsi ve acb tesrtih el'-cihti ve's-sfliyyti ..................61
Ve min acebi tesrtih ...............................................................................62
F zikri feleki'l-Merrh...................................................................................63
F beyni'l-Merrh..........................................................................................63
F zikri feleki'l-Mter .................................................................................64

F beyni'l-Mter ........................................................................................64
F feleki'z-Zuhal ............................................................................................65
F beyni Zuhal .............................................................................................65
F zikri feleki's-sevbit ..................................................................................66
F zikri adedi'l-kevkibi's-sbite ..................................................................67
F esmi'l-kevkibi'-imliyyeti ve hiye ahadn ve irne kevkebn ........68
F esmi'l-kevkibi'l-cenbiyyeti ve hiye hamset kevkeb........................68
F esmi kevkibi's-seyyrti ve hiye inneni aere burcen.........................69
F zikri menzili'l-kamer ...............................................................................69
F esmi menzili'l-kamer ve hiye semniyetn ve rne mine'-miyyeti
ve'l-yemniyye ..............................................................................................69
F zikri'l-feleki'l-azam..................................................................................70
F zikri'l-meliketi aleyhim's-selm..........................................................71
F zikri hamleti'l-ari aleyhi's-selm...........................................................72
F zikri Rhu'l-emn aleyhi's-selm .............................................................73
F zikri srfl aleyhi's-selm........................................................................74
F zikri Cebryil aleyhi's-selm ...................................................................74
F zikri Mikyil aleyhi's-selm ....................................................................75
F zikri Azryil aleyhi's-selm....................................................................76
El-Hikyet ...................................................................................................77
Fi'l-sri'l-mtevasst beyne's-semi ve'l-arz.............................................78
F zikri krret'n-nr .....................................................................................79
F zikri'l-hav ...............................................................................................80
F kreti'l-m................................................................................................80
F kreti'l-arz .................................................................................................81
F halki'l-cnni...............................................................................................81
Zikri har fim beyne's-semi ve'l-arzi acyib-i mahlktih....................82
El-Hikye ......................................................................................................83
F zikri'l-ebhirati ve'l-edhineti'l-mtevellideti f's-semi ve'l-arzi ...............84
F zikri'r-riyhi ve sebebi hudsih ...............................................................85
F zikri'r-riyhi'l-muhtelifeti..........................................................................87
F zikri usli'r-riyhi ve hiye erbaat ve minhe'-imli..............................88
F zikri'l-cenbi'l-yeti min etrfi'l-ceniyyeti................................................89
F zikri'd-dbri.............................................................................................90
F zikri's-sab ................................................................................................91
Fi'n-nesmti..................................................................................................92
Er-Rislet bi-riyhi's-sab.............................................................................92
F zikri's-sehab ..............................................................................................93
Fi's-sahbiyyt...............................................................................................94
Er'-rislet bi'l-gaym .....................................................................................95
F zikri''l-emtri ve'l-berdi ve's-selci .............................................................96
Fi'l-matariyyti ..............................................................................................99
F zikri'r-radi ve'l-berki ................................................................................99

F zikri'r-radi ve'l-berki ..............................................................................100

F zikri's-sika ............................................................................................102
el-Hikyet..................................................................................................103
F zikri'l-kavsi'l-bniyyeti bi'l-havi ..........................................................103
F halki vechi'l-arzi......................................................................................106
F zikri mveri..........................................................................................107
F zikri'l-arzi's-sebati ve skknih ve krrih........................................108
En-nkte f sanati'l-limi ..........................................................................109
F zikri ibtidi halki dem aleyhi's-selm................................................109
F scdi'l-meliketi li-demaleyhi's-selm ve bi ibls ve's t ekbera
laanehu'llh
110
F halki Havv aleyhi's-selm ....................................................................111
F beyni alem'l-insn ..............................................................................112
Temsl'llem be-vcdi'l-insn ................................................................114
El-iftithi fi'l-bahriyyti.............................................................................115
F hkmi basti'l-arzi ...................................................................................116
F mikdri cirmi'l-arzi ve shatih tlen ve arzen mamren ve harben..118
F zikri erbi'l-arz.......................................................................................120
F zikri cihti'l-hariceti miner-rubi'l-meskni...........................................120
F zikri'l-eklmi's-seba..............................................................................121
El-eklm'l-evvel .......................................................................................122
El-iklm's-sn illeyye fh beytu'llhi'l-harmi ........................................122
El-klm's-slis fih beytl-mukaddes.......................................................122
El-klm'r-rbi ..........................................................................................123
El-iklm'l-hmis.........................................................................................123
El-iklm's-sdis..........................................................................................124
El-iklm's-sbi ..........................................................................................124
El-arzu'l-mahsfe evvelhm's-sbi ........................................................124
F htemi'l-eklmi ......................................................................................125
F zikri syiri'l-memliki ve'l-bldni veacyibh...................................125
Ve minh el-memleketi'-miyyeti ve hiye hamset eklm ve minh
Filistn .........................................................................................................125
El-ksm sn Hrn.....................................................................................126
El-ksm's-slis'l-Gta ..............................................................................126
El-ksm'r-rbi Humus...............................................................................126
El-ksm'l-hmis Kansern ..........................................................................126
F zikri huddi memliki'-miyyeti b serih..........................................127
F zikri arki'l-memliki'-miyye ............................................................127
F memleketi't-Trk.....................................................................................128
F memleketi Habe.....................................................................................129
F memleketi'z-zenc ....................................................................................129
F memleketi Berber....................................................................................130
F memleketi'n-Nevbe .................................................................................130

F memleketi Kerken...................................................................................130
F memleketi Dehdem .................................................................................131
Fi'l-memliki's-Sne ve Sni's-sne ..............................................................132
F memleketi Hind.......................................................................................134
F memleketi Hindi'l-hric ve'l-Hindi'd-dhil .............................................135
F memleketi Hind.......................................................................................136
F memleketi Ki'l-hric ve Ki'd-dhil ..................................................137
F memleketi Kirmn ve Fris.....................................................................138
F makli'-ir...........................................................................................139
F beyni kbleti klli memleketi ill nahvi'l-kbleti ve'l-Kabeti erefehallh
.....................................................................................................................139
Kblet'-m ve m bih mine'l-memlik .................................................139
Kblet Diyr- Bekr ve m yelh ..............................................................140
Kblet Fris ve m yelh mine'l-memlik ................................................140
Kblet Fris ve m yelh mine'l-memlik ................................................140
Kblet-i zence ve m yelh mine'l-memlik...............................................140
Kblet-i Msr ve m yelh mine'l-memlik ................................................141
F temsli'l-bnyn al terkbi ben dem...................................................142
F temsli terkbi ben dem al bnyni'l-kala.........................................143
F zikri'l-Medneti ve'l-Kabei'l-merrefe errefeha'llhu Tal .............144
F beyni'l-haddi'l-harmi'-erfvetavassatahu bi-vechi'l-arz ....................147
F erefi'l-Kabeti errefeha'llhu ve azzameh .........................................148
el-Mnct...................................................................................................149
F zikri medneti Beyti'l-mukaddes ve'l-mescidi'l-aks ..............................150
Fi's-sahrati'l-muazzamati ...........................................................................150
F zikri kinseti'l-kummeti'l-mahrbe ........................................................151
F zikri fethi mr ibn'l-Hattbradiyallhu anhu beyt'l-mukaddes ve
nazzafe's-sahrati ..........................................................................................152
F zikri ahz'l-frenc beyt'l-mukaddes........................................................152
F zikri imreti Kubbeti's-sahrati'l-muazzamati .......................................153
F zikri'l-acyibi elleti knet beyt'l-mukaddes .........................................154
F zikri's-silsile elleti knet beyt'l-mukaddes ............................................154
El-Hikye ....................................................................................................154
F tlsmi'l-hayyt ........................................................................................155
F zikri'l-as................................................................................................155
F zikri'l-bb ................................................................................................156
F zikri's-sehmi'l-merm ..............................................................................156
F zikri melik-i Msr Msrnm ...................................................................156
F vasfi Hriy ve cemlih ........................................................................158
Kssati Huriy ve'l-cebr'l-cebyireti.........................................................159
F taauk Cebyir'l-Cebbireti f Hriy ................................................161
F sfati'l-k ve ahvlihi.............................................................................162
Tetimmet'l-kssa ........................................................................................163

F ictimi Cebr'l-cebbireti maa Hriy ................................................164

F arzhli'l-Cebr'l-Hriy.......................................................................165
F helki Cebr'l-cebbireti al yedi Hriy.............................................167
Hz m naka al kabri Cebr'l-Cebbireti.............................................168
Tetimmet'l-kssati bi-zikri medneti'l-skenderiyye ..................................169
F zikri beyni sr'l-Khiret'l-mahrseti ve hiye nefsi medneti Msr 170
F zikri kubbeti'l-immi'-f ve mezyiri'l-immi'l-Leys ve kubri bazi'levliy ...........................................................................................................171
F zikri hudd arz- Msr ............................................................................173
F zikri'l-ihrmi bi-Msri'l-mahrsati ..........................................................174
F sfati'l-haremeyni'l-muazzameyni minh...............................................175
F ihtilfi'l-mverrihn f men mr'l-ehrm.............................................176
F zikri't-till al vechi'l-arz .......................................................................177
F zikri tevrhi'l-ehrm...............................................................................178
F zikri's-sllemi ellez bi-fetha'l-Memn ve m ahrecehu mine'l-ml 178
F zikri'l-kadeh ve'l-mevcd bi'l-heremi'l-kebr vet-tahsn........................179
F zikri sr'l-aczi bi-arz Msr ................................................................179
F beyti't-temsil be-Msr f kadmi'z-zamn ..............................................180
Et-taccb f hli'l-muhterisnale'd-dny..................................................182
F zikri medneti Dmki'l-mahrse hareseha'llh Tel mine'l-ft ......182
F zikri cmi-i ben mmiyye be-Dmk...................................................183
F zikri'l-ablak be-Dmk ...........................................................................184
F zikri Balbeki'l-mahrseti bi'l-memleketi'-miyye ve m bih mine'lacyib .........................................................................................................185
F zikri'l-bir elleti bi'l-kalati'l-mezkreti ve't-taaccb fih....................186
F zikri medneti Ayn-tbi'l-mahrseti.......................................................187
F zikri medneti Konstantiniyye ve bih mine'l-acyib ............................189
F medhi Sultn Muhammed bin Osmn ve fethi medneti Konstantiniyye
.....................................................................................................................189
F sfat Aya Sofiya .....................................................................................191
F zikri kasr Sultn Muhammed ellez ammerehu ve hammmehu bih..192
Et-tbbi fi'l-hammm ve min ibdih evvel..............................................195
F zikri'l-mli't-timsl be-medneti Konstantiniyye .....................................196
F zikri'l-haceri'l-mensbebe-mevz At Meydn ...................................197
F risleti'-ir il sultni'r-Rm .............................................................198
F zikri'l-medneteyn ihdhime bi'l-mark ve'l-hiri bi'l-magrib ...............200
F zikri'l-medyni's-sabati elleti f Bbil ve acyibh .............................201
F zikri Medneti Tebba .............................................................................202
F zikri medneti'l-ml ve m bih mine'lacyib ........................................203
El-Hikyet .................................................................................................204
F zikri'l-iltift ile'l-mahsst bi'nazari'l-hikmeti ........................................204
F zikri medneti'l-Memlk .........................................................................205
F zikri bnydi'l-rem.................................................................................207

F vasfi'l-mellh elleti fi'l-rem ...................................................................209

Fi'l-melbis ve'l-celel ..................................................................................210
Fi'n-nagam ve'l-lt .....................................................................................211
F kasr- edddin tetellz bi'l- rem ve lem yekn lehu nasb ...................211
El-Hikyet .................................................................................................212
F zikri kasri'l-Mecdel .................................................................................213
F levmi'd-dnye'l-fniyye ..........................................................................214
F eyvni Kisr ............................................................................................215
F levmi'd-dnye'l-fniyye ..........................................................................216
F zikri kasr Behrm...................................................................................217
F levmi'd-dnye'l-fniyye ..........................................................................218
F zikri sr- Kabdu Frz..........................................................................218
F levmi'd-dnye'l-fniyye ..........................................................................219
F zikri minreti Fris..................................................................................219
F zikri minreti skenderiyye .....................................................................220
F levmi'd-dnye'l-fniye ve min tegayyrih ............................................223
F zikri seddi z'l-karneyn al Yecc Mecc .......................................224
F zikri deyri'z-zerzr .................................................................................225
F zikri kniseti'l-gurb ................................................................................226
F makli'-ir...........................................................................................226
F zikri'l-cibl ellez al vechi'l-rz............................................................228
F Cebeli'l-Kfi'l-muhti bi'd-dny ............................................................230
F beyni Cibli'l-hams al vechi'l-arz.......................................................231
Sniyeh cebel-i Rhn...............................................................................232
Sliseh cebel-i Demvend .........................................................................233
Rbih cebel-i er ....................................................................................235
Fi't-tavattun ve't-tegarrb ............................................................................236
Hmisih cebel't-Tr .................................................................................237
F zikriaddedi'l-cibli'l-mehreti f'l-aklmi's-sebati .............................238
F cibli arz Mekket'l-merrefe ...............................................................239
F zikri cebel-i Espire ..................................................................................239
F zikri cebel-i Bhamend............................................................................240
F zikri cebel-i Dmgn...............................................................................240
F zikri cebel-i Jnik....................................................................................241
F zikri cebeli'-ebb ...................................................................................241
F zikri cebel-i krn.................................................................................241
F zikri Cz-i Msil .....................................................................................242
F zikri cebel-i Fergna ...............................................................................242
F zikri cebel-i Kirmn ................................................................................243
F zikri cebel-i Suvar...................................................................................243
F zikri cebel-i Sakliyye ..............................................................................243
F zikri cebel-i Nihvend.............................................................................244
F zikri cebel-i Hrmz ...............................................................................244

10

F zikri cebeli's-Semm.................................................................................244
F zikri cebel-i Hayyt.................................................................................245
F cebel-i Endelis.........................................................................................245
Faslun f inikdi'l-ahcri f cevfi madini'l-arz .......................................245
F zikri'l-madini ve minh'z-zeheb...........................................................247
F zikri'l-fizza ..............................................................................................248
F zikri'l-elms.............................................................................................249
F zikri hr- n..........................................................................................250
F zikri haceri's-Smr ................................................................................251
F zikri hacer-i Murdd..............................................................................251
F zikri hacer-i lukti'z-zeheb......................................................................251
F zikri hacer-i mknts .............................................................................252
F zikri lkti'l-fizza .....................................................................................252
F zikri lkti'l-kutn......................................................................................252
F zikri hacer-i lkti's-sf ...........................................................................252
F zikri hacer-i lkti'-ur ..........................................................................253
F zikri hacer-i lkti'l-azm.........................................................................253
F zikri hacer-i clibi'n-nevm ......................................................................253
F zikri hacer-i tridi'n-nevm.......................................................................254
F zikri haceri'l-matar ..................................................................................254
F hacer-i bhit ............................................................................................254
F zikri hacer-i ats ....................................................................................255
F zikri hacer-i tedmr.................................................................................255
F zikri haceri'l-kr ve mbih.....................................................................255
F zikri haceri'l-bahr ....................................................................................255
F zikri haceri'l-fr.......................................................................................256
F zikri hacer-i flks...................................................................................256
F haceri'l-bh..............................................................................................256
F haceri'--yeb .........................................................................................257
F zikri hacer-i billr ...................................................................................257
F zikri hacer-i ykt ...................................................................................257
F haceri'z-zmrrd ...................................................................................257
F zikri haceri'l-frzec ................................................................................258
F zikri haceri'l-akk ...................................................................................258
F zikri haceri'l-cez.....................................................................................259
F tegayyri vechi'l-arzi berren kne ev bahren min hlin il hl ...............259
El-Hikyet .................................................................................................260
F zikri sayrreti's-sehl cebelen ve'l-cebeli sehlen ve'l-berri bahren ve'l- bahri
berren...........................................................................................................262
F zikri'z-zelzeleti ........................................................................................264
El-Hikyet .................................................................................................265
F makli'-ir...........................................................................................266
F zikri tfni'l-azami'l-Nh.......................................................................267

11

Fi'l-Mnct ................................................................................................268
Fi'l-iftithi zikri'l-bihr ve'l-cezyir ve'l-enhr ve'l-ebyr...........................269
F zikri'l-krreti'l-bahri'l-mi'l azb ve'l-mlih ve cevher ve keyfiyyetih 270
F zikri'l-bahri'l-muhti'l-azam ...................................................................272
F zikri mehiri bahri'l-muht'l-Azam bi'l-cihti'l-azam .......................272
F inksmi'l-halecn min bahri'l-muhti'l-azam ........................................273
F zikri'l-cezyir elleti f bahri'l-ahzar ve minh cezreti kalat'l-maziyye275
F zikri cezreti Armiyns'r-ricl ve cezreti Armiyns'n-nis ............276
F zikri'l-bihri's-seba al vechi'l-arz ve minh bahri's-sabiyy ve m bih
mine'l-acyib..............................................................................................276
el-Hikyet..................................................................................................277
F zikri'l-hayvnti'l-acbe bi'l-bahri'l-mezkr ve minh tayru'n-nr ........278
Eyzn f's-semeketi bih ...............................................................................279
Eyzn f's-semeketi bih ...............................................................................280
F zikri's-seretn ..........................................................................................280
F zikri's-slhaft.........................................................................................280
F zikri'l-hayye ............................................................................................280
F zikri'l-cezyir f bahri's-Sn ve minh cezreti zyic ve bih mine'l-acyib
.....................................................................................................................280
F zikri'l-hayvnt bi-sreti'l-insn bih......................................................281
F zikri'l-insni't-tyir bih ..........................................................................281
F zikri'l-kard bih .....................................................................................281
F zikri't-tuyri'l-bg bih ..........................................................................281
F zikri'l-hrreti bih ...................................................................................281
F zikri'l-magret bih f zikri'l-magreti'l-cebel .........................................282
F zikri'l-verdi'l-acbeti bih.......................................................................282
F zikri'-eceri'l-kfr.................................................................................282
Ve minh cezret'l-Vkvk bi'l-bahri'l-mezkr ve acyibh....................282
F zikri'l-cezreti Rmin bi'l-bahri'l-mezkr ve m bih mine'l-'acyib.....283
F zikri'l-cezreti Selh bi'l-bahri'l-mezkr ve m bih mine'l'acyib ........284
F zikri cezreti Trn bi'l-bahri'l-mezkr ve m bih mine'l-'acyib .....284
F zikri'l-cezreti'n-Nis bi'l-bahri'l-mezkr ve bih mine'l-'acyib...........285
F zikri'l-cezreti'l-Kasr bi'l-bahri'l-mezkr ve m bih mine'l-'acyib .......285
Et-taaccb fi'l-Kasri ve't-tlsmtih ..........................................................286
F zikri bahr- Hind ve m bihi mine'l-acyib ve'l-hayvnt .....................286
F zikri'l-hayvnti'l-acbeti bi'l-bahri'l-mezkr ve minh tarfenn ..........288
En-nashat f berri'l-vlideyn.....................................................................289
F zikri's-semeketi'l-mntkati bi'l-bahri'l-mezkr .......................................289
F zikri's-semeketi't-tayyr bih ..................................................................289
F zikri's-semeketi'l-hazr bih ..................................................................290
F zikri's-semeketi'l-mdevvereti ................................................................290
F zikri's-semeketi'l-uhr ve bih ................................................................290
F zikri's-semeketi'l-uhr ve bih ................................................................290

12

F zikri'l-cezyir elleti fi'l-bahri'l-Hind minh cezyir-i Bertl ve minh

acyib .........................................................................................................290
F zikri cezreti'l-kameri bi'l-bahri'l-mezkr ...............................................292
F zikri cezreti's-Serendb bi'l-bahril'-mezkr............................................292
F zikri cezre -i Seyln ve bih...................................................................293
F zikri cezreti's-Selmat bi'l-bahri'l-mezkr ve m bih mine'l-'acyib ...293
F zikri's-semeketi'l-acbeti ve m bih......................................................293
F zikri cezret-i Cba bi'l-bahri'l-mezkr ve m bih mine'l-'acyib .........293
F zikri'l-cezyiri'l-muhtelifeti bi'l-bahri'l-mezkr ve m bih mine'l-'acyib
.....................................................................................................................294
F zikri bahr- Fris ve m bih mine'l-acyib ve'l-hayvnt.....................295
F zikri magsi'l-ll bi'l-bahri'l-mezkr.....................................................296
F zikri semeketi'l-ksec ve m bih ...........................................................297
F zikri semeketi'l-ksec ve m bih ...........................................................297
F zikri semeketi't-sn ve m bih................................................................297
F zikri's-semeki'l-uhr................................................................................298
F zikri's-semeki'l-uhr bih .......................................................................298
F zikri cezyir elleti bahri'l-Fris cezret-i Hdek ve m bih mine'l-'acyib
.....................................................................................................................298
F zikri cezreti Kays bi'l-bahri'l-mezkr ....................................................298
F zikri cezreti Ck bih ve m bih mine'l-acyib .................................299
F zikri cezret-i Lengls ve m bih mine'l-acyib.................................299
F zikri bahr- Kulzm ve m bih mine'l-acyib ve'l-hayvnt................299
F zikri hayvnti'l-acbeti bi'l-bahri'l-mezkr ve minh semek-i Ms ....300
F zikri's-semeketi yukl leh'l-hattf ve bih...........................................301
F zikri's-semeketi'l-azmeti ve m bih ....................................................301
F zikri Katani'l-bahr ve hve hayvn bih .................................................301
F zikri hayvni'l-fere bih.........................................................................302
F zikri'l-cezyir elleti bahr- Kulzm minh cezret'l-melcseti ve m bih
mine'l-'acyib ..............................................................................................302
F zikri cezreti cebel-i Magnts ve m bih mine'l-acyib ......................303
F zikri bahriz-zenc ve m bih mine'l-'acyib ve'l-hayvnt....................303
F zikri anberi'l-hm bi'l-bahri'l-mezkreti ................................................304
F zikri'l-hayvnti'l-acbeti bih minh insni'l-bahr................................305
F zikri Feresi'l-bahr bih ............................................................................306
F zikri bakari'l-bahr ve bih .......................................................................306
F zikri's-semeki'd-dulfn ve bih................................................................306
Fi zikri semeki'l-kon ve bih......................................................................306
F zikri's-selahfti'l-bahriyyeti ...................................................................307
el-Hikyet..................................................................................................307
F zikri's-semeketi'l-hyyeti bih .................................................................307
F zikri cezyi bahriz-zenc ve m bih mine'l-'acyib ...............................308
el-Hikyet..................................................................................................308

13

F zikri cezreti'l-Muhterikadi ve bih.........................................................308

el-Hikyet..................................................................................................308
F zikri cezret'z-zz ve m bih mine'l-'acyib .....................................309
F zikri bahri'l-Magrib ve m bih mine'l-acyib ve'l-hayvnt ................310
F zikri'l-halci'l-hric min haza'l- bahr ve hve halc'l-bendika .............312
F zikri vasf- bahr- Trabuzon ellez h bahru'r-Rm bi-aynihi ..............312
F zikri'l-hayvnti'l-acbeti'l- mezkre mine'r-Rm ile'l-Magrib minh
semeketi.......................................................................................................314
F zikri's-semeketi'l-acbeti ellet ben dem bih......................................315
F zikri'l-hayvni's-semn bi-eyhi'l-yehd bih .........................................315
F zikri'l-hayvni's-semn bi-seyfi'l-bahr bih ...........................................315
F zikri'l-hayvn keheyeti'r-recl ve'l-mereti bih....................................316
F zikri's-semeketi's-semiyyeti bi'l-menre bih .........................................316
F zikri's-semeki'l-uhr bih ........................................................................316
F zikri's-semeki'l-uhr ibh ve bih ...........................................................316
F zikri'l-hayti'l-hamseti bersin vahid ......................................................317
F zikri tenni'l-bahr ve's-sbn bih..........................................................317
F'-zikri't-temsl ve'n-nashati......................................................................318
F zikri cezyiri bahri'l-magrib minh cezreti Sakaliyye ve m bih mine'l'acyib..........................................................................................................319
F zikri cezreti Kbris ve m bih...............................................................319
F zikri cezreti Rodos ve m bih...............................................................319
F zikri cezreti Karit ve m bih ..............................................................320
F zikri cezreti'l-Fars bih ve m bih mine'lacyib .................................320
F zikri cezreti Kavsen ve m bih.............................................................321
F zikri cezreti'l-Mevt ve m bih ..............................................................321
F zikri cezreti'd-Deyr ve m bih..............................................................321
F zikri cezreti'l-Esmk ..............................................................................322
F zikri cezreti'n-Nevm...............................................................................322
F zikri cezreti Sardaniyye .........................................................................322
F zikri cezreti Belbnas ............................................................................323
F zikri cezreti Clita..................................................................................323
F zikri bahri'l-cezyir .................................................................................323
F zikri bahri'l-cezer ve m bihi mine'l-acyib fi'l-hayvnt .....................323
Fi zikri'l-hayvnt mine'l-acbeti bih ve minhs-semeketi'l-'azimeti elleti
tahrc min anhril-criyeti.......................................................................324
Fi zikri semeketi'l-Bd bih ........................................................................325
Fi zikri't-temsl ve'n-nasha .........................................................................326
F zikri cezreti bahri'l-Hazar minh cezreti'l-Cinn ve m bih mine'l-'acyib
.....................................................................................................................327
F zikri cezreti'l-Cebel ve m bih mine'l-acyib .....................................328
F zikri'l-bihar'l-mlihati'l-mehreti minh bahr-i Azgar ......................328
F zikri buhayret-i Erc ..............................................................................330

14

F zikri buhayret-i Tennessr ......................................................................330

Et-taaccb f devri'z-zamn ve tagayyre min hlin il hl.......................331
F zikri buhayret-i Hvrzem ........................................................................332
F zikri ayn- Ermeniyye ............................................................................332
F zikri be-nhiyyet-i Hlit..........................................................................333
F zikri buhayreti be-nhiyyeti min nevh Horsn...................................333
F zikri'l-hayvn elleti bih ve't-taaccbl itibri f hli zalike'l-hayvn 333
F makli'-ir...........................................................................................334
F zikri teveldil-enhr vel-uyn ve'l-Cedvil ve's-Seyln al vechi'l-arz
.....................................................................................................................335
F zikril-enhril-mehre al vechi'l-arz ve minhn-Nl ve acyibi
ahvlih .......................................................................................................336
F zikri meshati nehr'n-Nl ve buduhu tluhu ........................................338
F zikri ziydeti'n-Nl ve noksnihi .............................................................339
El-ilm f mekkiyeti mikdr ziydet'n-Nl kable imtiddihi....................340
F zikri mikysi'n-Nli Msr.........................................................................340
el-Hikyet..................................................................................................342
F zikri hayvnti'n-Nl ve minht-timsh .................................................342
F zikri nehri'l-Furt ....................................................................................343
F zikri nehr-i Ceyhn .................................................................................344
F zikri nehr-i Seyhn..................................................................................345
F zikri nehri'd-Dicle yan e-attu Bagdd................................................346
F zikri mbtedi'd-dny ve mnteh ve meshati tlih..........................347
F zikri nehr-i Mihrn..................................................................................348
F zikri nehr-i Secistn ysemm nehr-i Hindmend ...................................349
F zikri nehr-i Etil........................................................................................351
F zikri nehri'l-Ker.......................................................................................352
El-Hikyet .................................................................................................352
F zikri itibri emrullh fi'l-mevt ...............................................................352
F zikri nehr-i Sfhn .................................................................................353
F zikri nehr-i Cndi Sbr .........................................................................354
F zikri nehr-i Aras ......................................................................................354
F zikri nehr-i Ceyhn .................................................................................354
F zikri nehr-i Seyhn..................................................................................355
F zikri nehr-i Arden....................................................................................355
F zikri nehri'l-Arnat ve hve'n-nehri'l-s................................................356
F zikri nehri'z-zeheb...................................................................................357
F zikri nehri'l-Yemen .................................................................................357
F zikri nehr-i Arde ..................................................................................357
F zikri nehr-i Saklb...................................................................................358
F zikri nehr-i Asfr.....................................................................................358
F zikri nehr-i Mekrn .................................................................................358
F zikri nehr-i Vdi Ermeniyye ...................................................................358

15

F zikri'l-uyni'l-criyyeti ve sftih.........................................................359
F zikri ayn- Nihvend ..............................................................................360
F zikri ayn- Arvende................................................................................360
F zikri ayni be-cebel-i Fris......................................................................361
el-Hikyet..................................................................................................361
F zikri ayn- Nmyn ................................................................................362
F zikri ayn-i Bdhn ................................................................................362
F zikri Eylbistn .......................................................................................363
F zikri ayni's-Salt ....................................................................................363
F zikri ayn- Cc .......................................................................................364
F zikri ayn- Aderbcn ............................................................................364
F zikri ayn- Grnata..................................................................................364
F zikri ayn- Semermer .............................................................................365
F ayn-i Ys emen ..................................................................................365
F zikri ayn- Kapluca ................................................................................366
Fi zikri't-taaccb ve'l-itibri......................................................................366
F zikri ayni'l-Kayr.....................................................................................367
F zikri ayn- Drt.....................................................................................367
F zikri ebyri'l-acbe ve sftih................................................................367
F zikri Bir-i zemzem errefeha'llhu Teal .............................................368
el-Hikyet..................................................................................................369
F zikri Biri'l-Matariyye .............................................................................369
F zikri Bir-i Bbil......................................................................................370
el-Hikyet..................................................................................................370
F zikri Biri'l-Beden ...................................................................................370
el-Hikyet..................................................................................................371
F zikri Bir-i Hindiyn ...............................................................................371
F zikri Bir-i Kaysr...................................................................................371
F zikri Bir-i Bkayr ..................................................................................372
F zikri sfati'd-dny ve ahvlih ...............................................................372
el-Hikyet f temsli'd-dny.....................................................................375
en-Nkte ve'n-nashat................................................................................375
ftithi'l-kelm el-hikyet fi'l-huzeyft......................................................376
F zikri tekvri'l-insn eyen hatta yeru insnen kmilen ........................378
F zikri halkati'l-insn..................................................................................379
F zikri heyeti'l-cenn fi'l-erhm.................................................................380
F zikri tekvni'l-insn al vechi'l-icml.....................................................380
F zikri'l-havvs'l-mahmdeti f ben dem................................................381
F zikri hlyeti'l-mahmdeti f ben dem....................................................381
F zikri hlyeti'l-ayn..................................................................................382
F zikri hlyeti'-ur ..................................................................................383
F zikri hlyeti'l-ciht ...................................................................................383
F zikri hlyeti'l-enf....................................................................................383

16

F zikri hlyeti'l-efvh..................................................................................384
F zikri hlyeti'l-ank..................................................................................384
F zikri hlyeti syiri'l-az ..........................................................................384
F zikri hlyeti'l-elvn ..................................................................................386
F zikri's-sft elleti ykemmih bh'l-hsn ve'l-ileyh .............................386
F zikri'l-demni'l-arabiyyeti's-suver ve minh Avc bin Unuk ..............388
el-Hikyet..................................................................................................388
F zikri Unuk mm Avc ibneti dem aleyhi's-seltu ve's-selm ..........389
F zikri'r-recleyn f beden-i vhid..............................................................389
F zikri'l-mereti acbeti'l-evld..................................................................390
F zikri'r-recli'l-krdyyi'l-Msul .............................................................390
F zikri'r-recli'l-arabiyyeti's-sad ve'r-recli't-Trk ..............................390
F zikri hayvni'l-mtevellid mine'l-insn ve'd-db....................................391
F zikri min tekaddm f ihtirci'l-mali's-sanyia fi'l-'lem ....................392
Ve fhi nevun har ellez kne bade zuhri nebn aleyhi's-selm..........393
F zikri sanati't-ticreti ...............................................................................394
F zikri gafleti'l-mugtern bi't-ticreti..........................................................395
el-Hikyet..................................................................................................397
F zikri nefyisi'l-biza...............................................................................398
F zikri sanati'l-hikyeti .............................................................................399
el-Hikyet..................................................................................................400
el-amel fi'l-hikye ......................................................................................400
F zikri sanati'l-haddde .............................................................................400
F zikri sanati'l-iftins ................................................................................401
el-amel'l-acb fi's-sayd............................................................................402
F zikri sanati'l-felha.................................................................................402
el-Hikyet f erzaleti ehli felhati..............................................................403
F felhati'z-zer ..........................................................................................404

17

Bismillhirrhmnirrahm

Kitb- Hikmet-nme
me f ln /me f ln / fe ln
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.

(fa ln)
Gel zikr idelm ol pdih
Ki vah u tayr u ins cn siph
Mnezzeh pdih- lemyezeldr
Ebeddr mlk anu hem ezeldr
Kemli kbil-i noksn degldr
An bir bilmeyen insn degldr
Mukaddesdr kamu ayb u ilelden
Muhalled milk hldr halelden
Kamudan evvel oldur hir oldur
Hakkat zhir oldur btn oldur
Kamu oldur ki ansuz nesne yokdur
Ne kim ansuz durur ol nesne yokdur
Gren oldur an gz nice grsn
Tutan oldur aa el nice irsn
An gren dah kendyi grmez
Aa iren dah kendye irmez
Eger gstermeyeydi yz cemli
Cihn yandura-y-d celli
Eger lutf zlli ahmayayd
Nite kahr cihn yahmayayd
Cihn bulmasa cd kesretinden
Yanard heybet-i ferdiyyetinden
lh lim'l-esrr Tar
Kerm Gaffr u Settr Tar
Kadm Kdir Kahhr sensin
Gir kalan ademdr var sensin
Mnezzehdr vcdu m-sivdan
Samed'sin ey alap n erdan
Yaradursn dridrsin gmnsuz

18

16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.

Bilr birlgi her cnlu cnsuz

Kapuc yoh vezr nyib yoh
Kerem knsn iy Hak nimet oh
Anu-n gitmez adu kamu dilden
Ki yol var hazrete kamu dilden
Yaratmaklkda hergiz let yok
Diriltmeklikde hd keyfiyyet yok
Dilerse balug dem idersin
Feriteden dah alem idersin
Dilerse demi toprak klursn
Nedr hikmet yine hem sen bilrsin
Yaradursn dridrsin dzersin
Yaradlmaduga dner bozarsn
Mukaddesdr taallukdan ztu
Mberrdur teebbhden sftu
Egeri kesret old vahdetden
Vel gafletde kald vahdetden
Degl zerre iki lem katuda
Ki ha yohsula red yok kapuda
Kamun evvelisin ibtidsz
Kamun hirisin intihsz
Temmet akl u fehm fikr idrk
Seni bilmekde olmdur vehm-nk
Sftu levhi b-pyn olupdur
Kalem vasfuda ser-gerdn olupdur
Tanukluk virrem kim evvel yok
Kamun hiri vardur sen yok
Ki ztu bir vasfu b-adeddr
Sftu "Kul hvallhu ehad"dur
Eger lemde mnend olayd
Cihn kll fesd-la tolayd
Neye kim gldrp virse hayt
Ol agladup irreydi memt
Sen dem itse ol hayvn ideydi
Ya sen ten dzdg ol cn ideydi
19

33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.

Bahr itdkde sen murg-zr

Hazn ideydi ol ol dem bahr
sunu hsni ireydi kemle
olok dem ol irreydi zevle
Sen itse gice ol gndz ideydi
nii yoku ol dz ideydi
Nazrin yoh misl bede yoh
de aczu ortagu i yoh
Eger hem-dem idersin n ne
di yoh bir kiin diye ne
Dirildrsin ki geh gh ldrrsin
Benem diyene hlin bildrrsin
Kaznu kimsene reddin bilemez
Anu-n emre mni olamaz
Tene bu akl u cn kim bahidr
Sahvetler atlar hod idr
Seltn-i cihn sil kapuda
Geddur pdihlar hazretde
Gk ehli ins perr dv hayvn
Yehd gebr ters v msilmn
Kamu rahmet umar dill dilince
Diler snlgn z mkilince
Kamun hcetin makbl ider ok
Gedy h u h kul ider ok
lh lem cd hakk
Tamun umag bnyd hakk
Ol dem balgndag srr in
Melyik secde itdgi yir in
Ol od in ki nr itd Hll'e
Ol ad in ki did Cebreyil'e
Muhammed Mustaf'nu kurbeti-n
Firkudan len hlikler-in
Fen-y-in ki mande bekdur
Bek-y-in ki saa indur
Bizi der-ghua b-gne itme
20

51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.

Dimg hrs u dm u dne itme

Mesya oldur irren sabh
Seher-gh esdren oldur riyh
Akar emri-y-ile enhr u ebhr
Biter hikmeti-le ecr u ezhr
Madin geri hayvn u nebtt
Anu varlgna brhn yt
Kamu ntk anu zikriyle gy
Kamu smit anu fikriyle eyd
Alur her muhdist andan nevy
Okur her kyint aa seny
Kemli kudreti klur beyn
Ki yokdur milketinde aa sn
Bulupdur kyint anula n sz
Ne gerek arada bulna enbz
n oldur lutfa kmil kahra kdir
Yarar hamde latf medhe khir
Keml lutfnu budur bert
Ki mhiyyi durur dyim hayt
Celli kahrnu oldur nin
Mmt old klur mevti-yle fn
Ne klursa revdur hak durur ol
Her ide fil mutlak durur ol
Tal ismh celle sfta
Tekaddes zikrehu izzet semta
Ne fikr idersiz ey evld- dem
Abes mi geldi cda bu lem
Bu grinen murassa etr-i ezrak
Kim-in kurlmdur muallak
Kim-n old bu tk- muall
Nin bizendi bu sahn- mcell
Bu deyr ire nin yand bu kandl
Kim-n old bu tagyr tebdl
Kim-n old bu meclis ya bu cem
Ya nin ren old bu yidi em
21

68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
76.
77.
78.
79.

80.
81.
82.
83.
84.

Bilr misin bu fir- saby

Kim-n pk ider vech-i sery
Kim-n ald y Rabb ebr-i sakk
Nin saar bu anber sahnna m
Nin dendi bu nat- bahr
Ki zeyn old bu dehr murg-zr
Kim-n old bu kasr u bu eyvn
Nin kuruld bu hkm bu dvn
Kime yand bu yidi em-i nevvr
Kime told bu yidi cm- ebhr
Kim-n raks ider bu yidi hadr
Nin ser-mestdr bu yidi gabr
Kim-ndr bilr misin ya bu kevn
Neden zhir olupdur bunca bu levn
Gn yzi kim n old garr
Gicen zlfi nindr mutarr
Seher kumrlaru efgn nin
Gle blbller elhn nin
Kim-ndr ki bu meta-y bg
Ars- nev-bahra virr asbg
Gle nin virldi hulle rengin
Nin nergis urund tc- zerrn
Ruh lleler hamr nindr
Sa snbller sevd nindr
F nati'r-resli aleyhi's-saltu ve's-selm
Anu-ndr k'anu hakknda Mevl
Dimidr midht "levlk levlk"
Yaradld anu knda eflk
Anu evkna cem old bu emlk
Vcda gelmeg-in ehadiyyet
Getrdi lemi cda kudret
Bu malmta huccet zt- Ahmed
Bu esbba sebeb yt- Ahmed
Bu mirt- cihn iinde hir

22

85.
86.
87.

88.
89.
90.
91.
92.
93.
94.
95.
96.
97.
98.
99.
100.

Ceml-i Hak durur grndi zhir

Egeri zhir cismndr ol
Velkin btn u rahmndr ol
Cem-i ehl-i lem d cihetdr
Muhammed ehriyr d cihetdr
Taallukdan klupdur bu cmle sultn
Tecerrdde taallukda bu ekvn
F medehti seyyidi'l-kevneyn Muhammed resl'ullhi aleyhi'sselm
Bulupdur hazret-i kudse usl ol
Gelpdr lem-i kevne resl ol
Neb kld ibda an subhn
Elinde nme-yi tevk-i Kurn
Olupdur "kbe kavseyn" aa mev
Anu kurbna huccetdr "ev edn"
Sendur adna T-H v Y-Sn
Kasemdr hakkna H-Mm T-Sn
"Raeyt Rabb" andan Hak haberdr
Bulupdur hazret-i Kudse vusl dir
Yazld fethine "fethan mbn"
Okund nasrna "nasran azz"
Virp safha'l-ceml aa celli
Buyurd "fasfih's-safha'l-cemli"
giben halk iinde ol kermi
Didi anu-n "al hulkin azmi"
Mbrek lafz g olmaga esbak
Didi "L terfa esvtekm" Hak
zine fahr kld kend fakr
Anu-in didi "el-fakru fahr"
Olupdur htem'r-rsli'l-kirm ol
Virr hem "l nebiyyi bade" diy'ol
Kerm oldur ef'l- mznibn ol
Mbn oldur sirc oldur mnr ol
Emn oldur ber oldur nezr ol
Hud'dan "rahmeten li'l-lemn" ol
23

101.
102.
103.
104.
105.
106.
107.
108.
109.
110.
111.
112.
113.
114.
115.
116.
117.
118.

Hem oldur mahzen-i srr- dakyk

Hem oldur mesken-i kn-i hakyk
Hem oldur menba- ilm fezyil
Hem oldur mecma- hm u fevzl
Bihr- hikmet gavvs oldur
Cevhir nimetin hs oldur
Hadsi hikmet- fkh u mani
Bed hem muammdur beyn
Nbvvet emesin murg-zr
Rislet gl-enin gl-izr
Vilyet milkin mri v hn
Riyset ehrin h- cihn
Ki yan seyyid-i evld- dem
Azz-i kyint fahr- lem
Muhammed Mustaf hayr'l-beerdr
Nebiyy'l-mcteb shib-eserdr
Reslu'llhdur hatm'n-nebiyyn
Rislet barmagna htem-i dn
Dem iinde kim ola "tarfet'l-ayn"
Gzr-gh old aa "kbe kavseyn"
Cihn sathna basdug dem akdm
Savmda scda geldi asnm
dnyya hull itdi rikb
Yire gedi Kenniler kbb
Klupdur tc s[r]r- naleyn felekler
Ayag tozn srme melekler
Latf oldug-n cism-i begya
Vcdndan yire dmezdi sye
Anu-n salmad yire zilli
Ki nru zll olmaz ihtimli
inden grdgi gibi cihn
Versndan grrdi gine an
Kim anu ztdur "nrn al nr"
Olur nr iinde nesne mestr
Gr imdi bu muazzam mucizt
24

119.
120.
121.
122.
123.
124.
125.
126.
127.
128.
129.
130.
131.
132.
133.
134.

Klnsun diy fevt olan salt

Gurba varm-iken ems-i devr
Dnben menziline vard asru
Gne klm iken gkde tul
Anu bir remzi-le kld rc
ret eyledi mh old tli
Ki mark magrib an grdi st
nben yir yzine arh- mh
ki akk olban virdi gvh
Ki Hakk'a Mustaf hayr'l-beerdr
Bu sze "nass v'en akka'l-kamer"dr
kld meyyite bir kez hitb
Hak emr-ile aa virdi cevb
Aa syledi hem bryn u mesmm
Beni yime diyben kld malm
Meger kansun diy atn- ashb
Esbiden aktd eme-yi b
Bir avu toprag-la z-kermet
Siph- kfire virdi hezmet
Nihyetszdr anu mucizt
Diylmez dil ile medh u sft
Cem-i mucizt enbiynu
Bulnur yaluz ztnda anu
Bu didgmz gneden zerredr pes
Deizden bu beynum katredr pes
Heme dndgince bu havl
Gelp gitdke eyym u leyl
Meslar adugnca gonca efvh
Seherler kldugnca andelb h
Sablar esdgince subh-demler
emende blbl itdke nagamlar
Mukaddes rhna yz bi tahiyyt
Mutahhar ztna bi bi salavt

25

135.
136.
137.
138.
139.
140.
141.
142.
143.
144.
145.
146.
147.
148.
149.
150.
151.

F nuti'-eyhn Eb Bekr u mer Osmn ve Al rdvn

aleyhm ecman
Mukaddem yrdur B Bekr-i Sddk
Ki shib-havzdur ol ehl-i tahkk
Hem oldur "sn isneyn f'l-gr"
Aa dirler "atkallh mine'n-nr"
Hem oldur sbk- dn-i eriat
Tarkat ehline pr-i hakkat
Pes esrru esrrna mahrem
Ledn ilminde bir dn-y alem
Habbu'llh kna gr an
Ki terk itdi cihn hnumn
mer kim shib-i zhd tak[v]dur
kinci r-yr- Mustaf'dur
Cihnda adl u insf-la marf
idr "nehy-i mnker emr-i marf"
Neb olurd dir peygmber'd-d
Eger ben olmasam hatm'n-nebiyn
Hem oldur adla Frk- Server
Klcna fed Kisr v Kayser
Srtu cisrin evvel ol geiser
Behit bbn evvel ol asar
nci yr Osmn ibn-i Affn
Kim oldur cmi-i yt- Kurn
Hay klurd yzinden felekler
Utanurd cenbndan melekler
Hem oldur ehl-i dne nr- vahdet
Didiler aa zi'n-nreyn hret
Vilyet milkine bir h- vris
Hilfet tahtna slr- slis
Al kim shib- seyf kalemdr
Muhammed Him'ye ibn-i amdur
Hem oldur hnedn- ilm bb
Gtrdi r-y hikmetden nikb
Hem anula resl idp tefhr

26

152.
153.
154.
155.
156.
157.
158.
159.
160.
161.
162.
163.
164.
165.

166.
167.

"Al minn ene minh" dimidr

Hem ol zevc-i Betl i h- Haydar
Cinn ehlinedr sk-yi Kevser
Elinde seyf-i nusrat z'l-figr
Gaz meydnnu Dldl svr
Ben demde bir r-i Hud'dur
Emr'l-mminn ehl-i tak[v]dur
Dah unlar ki nesl-i Murtez'dur
ehdn-i zemn-i Kerbeldur
Cihnu dni cnu seyyidni
Hasan'dur bil birin biri Hseyn'i
ol iki seyyide kim raye-gne
D hatun- beerdr d cihne
Birisi Ftma'dur rf-i zehr
kinci Aie dirler Humeyr
Biri nesl-i nebiyy-i mctebdur
Birisi ehl-i beyt-i Mustaf'dur
ol on ashba kim h- rislet
Duhl-i cennete kld beret
Olardan drdi kimdr r yan
Dah Talha zbeyir Abdu[r]rahmn
Dah Sad u Sad Bu Vade
Olara old dny bu mjde
Resl line ashbna hep
Dah etbna ahbbna hep
Cemi-i enbiyya evliyya
Tammet asfiyya etkyya
Salavtu'llhi aleyhim vesselm
"Mine'l-bed il yevmi'l-kym"
F beyni kudretu'llhi tal f fitbi min acyibi'l-mahlkti
ve garyibh
Meger m iline bir subh- sdk
Hcm itmi-idi sultn- mark
Elinde bir muarr seyf-i kt
Kolnda bir siper zerrn lmi
27

168.
169.
170.
171.
172.

173.
174.
175.
176.
177.
178.
179.
180.
181.
182.
183.
184.

Cemlin arz klmd ufukdan

Nite kim dil-rb yzi tutukdan
Alem ekmidi fka seher-gh
Ruk hatt-la "nasrun mina'llh"
Yrtmidi taraflarda siph
Basa-y-d Rum' v Subh-gh
Boyanm-d kana ser-te-ser garb
Klc ulesinden grmedin harb
Ki yan togm-d ems-i tbn
Cihn tutm-d nr yik-sn
F zikri efzli'l-fusl eyymi'l-bahri
Zamne h klur diy talat
Cihna virmi-idi dehr ziynet
Cihnu lutf dnmidr cinna
Ferahlar feyz iderdi bu cenna
Habbm naknu lem mzeyyen
Olupdurd latf hb u ahsen
Meger meta-y fasl- bahr
Bizemidi ars- murg-zr
Komd micmer[e] laline gl d
Belbil dzmi-idi nagme-yi d
Gl-istnda habb itmege seyrn
Denmidi emen db-y elvn
Seher-gh ol nigr- serv-kmet
Yzidr huld bgndan bir yet
Meger uka itmege itb
Cemlinden gtrmidi nikb
Cemliyle cihn olmd mahbb
Nite kim cnla olur cism mergb
Yzine karu ol zb habb
i olm durur h andelb
Belbil grben ol nzenini
Klur-d seher-ghlar enni
Bizenmi-idi levn levn gl-zr

28

185.
186.
187.
188.
189.
190.

191.
192.
193.
194.
195.
196.
197.
198.
199.
200.

Klurd gn-e-gn vz tayyr

Deminden subh-dem bd- nesm
emen ibh-idi cennt- nam
Heves drdi cna bu havdan
Nefes gelrdi sv sabdan
Kim ol demden zemn bu mevt
Zamn-la bulupdurd hayt
Nire baksa yazlmd bu yet
Saa "fenzur il sri rahmet"
Ki yan fasl- eyym- rebu
Kemli zhir olmd bedu
Ne hdur mr-i tze mevsim-i gl
Ko blbl aglasun bi'llh sen gl
F zikri tetimmeti eyymi'n-nehri
Grelm kim n'olur ahvl-i lem
Ne resm-ile dner bu arh- azam
Kaan dil dehri v eltf grdi
Mzeyyen hsn-ile etrf grdi
Letfet birle kluban itb
Feshat birle eyledi hitb
Ki iy gavvs- dery-y marif
Mzehhn cevheri sarrf- rif
Ki sensin sz ilin tc-dr
Feshat ehrin hem ehriyr
Dildr srr- Hakk'u tercemn
Zih hikmet glin medh-hvn
Seher kim eyleyesin sze heng
Tutar gl-ende blbl bigi heng
Zamne gir devlet hb
Dil gy bauda k- mahbb
Yigitlik limi v mr-i tze
Dil cn mbteldur dil-nvze
Dirg byle bu esbb ola c
Olasn iy letfet kn hm

29

201.
202.

203.
204.
205.
206.
207.
208.
209.
210.
211.
212.
213.
214.
215.
216.
217.

Nin sylemeyesin andelbe

Zaf derd-mende v garbe
Revdur sylemek saa revdur
Ki bu szler saa Hak'dan atdur
F beyni htb shibi'l-kitb b-dil-i hd
Bize erh eyle evsf- cihn
Hikyet kl zemn smn
Besyit syle ulviyyt iinde
Beyn it an sfliyyt iinde
Yz srt- ulvden eser sen
Vir ahbrt- suflden haber sen
Nedr bu gnbed berrk- devvr
Ki turm tk-ber-tk ile izhr
Ne nesnedr digil bu sakf- ezrak
Ya nedr bu kandl-i muallak
Felekde izdihm bu ncmu
Nedr syle iridke ulmu
Nedr bu neyyir-i azam semda
Ki tutmdur yiri ggi ziyda
Degl ol eb-ru-y shib-cemli
Nedendr kim bu naks- ber-kemli
Nedr hem bu feleklerde melk
Haber vir kim neden halk itdi Mlik
Nedr digil bu eyym u leyl
Ya nedr bu hr bu havl
Nedr bu grinen bulut havda
Dirilr taglur vech-i semda
Neresinde turur bu gaymu emtr
Sehb ire nice olur tolu kar
Haber vir bu riyh bize rif
Neden olur bu yir yzine tf
Zemn vasf kl etrfn hem
Bid vsati eknfn hem
Yidi iklm syle add-y-la

30

218.
219.
220.
221.
222.
223.
224.
225.
226.
227.
228.
229.
230.
231.
232.
233.
234.

Diyr- milketi v hadd-y-la

Madinler beyn it kn iinde
Nebtu erhin it ekvn iinde
Cebellerde biten ecr syle
Derelerden akan enhr syle
Nedr emeler[e]'olur revne
Dkenmez k u yaz akup cihna
Bize vasf eyle hem bahr- muhti
Kim ortaya alupdur bu basti
Bu derylar aa halcn olupdur
Akar yir yzine gadrn olupdur
Deizlerde acyibler haber vir
Cezyirde garyibler haber vir
Hikyet eyle env- beerden
Haber vir cinn cins-i cn-verden
Bu taglaru beyn it tellesinde
Acyibler digil asdk iinde
Kelm- hikmet emsl-i letyf
Hikyt u tevrh u muvsf
Haber vir mucizt- enbiydan
Beyn it mekremt- evliydan
Hikyet kl seltn-i cihn
Cihn-in iderlerdi cidli
Benm olsun diy bu mlk-i dny
Klurd bir biri mlkini yagma
Benm olsun diy bu taht u bu tc
derdi bir biri tahtn trc
Bu yir yzinde olan inklb
Diyr iine den ztrb
Nie devr eyledi cevr-ile eflk
Nie boyand hn- kahr-la hk
Nie told kazlar bu fezya
Nie geldi fenlar bu fenya
Nice esdi zamne sarsar- kahr
Nie tutd zemni tndr-i dehr
31

235.
236.
237.
238.
239.
240.
241.
242.
243.
244.
245.
246.

247.
248.
249.
250.
251.

Kim iidp an gayret alavuz

Cihnu hline vkf olavuz
Teferrc klavuz kevn mekn
Tema idevz vech-i cihn
Bu neva syle bir ho dsitn
Kim an syleye ehl-i man
Szi ol resme yaz evrk iinde
Okunsun dyim uk iinde
Szi olsun dem--dem her latf
Dilinde virdi olsun her zarf
Gzeller boynna olsun hamyil
Klde eylesn ehl-i emyil
Okunsun her zamn ehler inde
idilsn ehin-hlar inde
plsn evde v baa urulsun
Heme gze v kaa srlsn
Mevzi sylegil yt iinde
Nesyihler digil yt iinde
Ki senden ydigr olsun cihna
Adu sylesn ehl-i zamne
Kiiye bki kalmaz rzigr
Kii oldur ki kala ydigr
u kimse ad kald lmemidr
len oldur ki ad kalmamdur
F beyni mukaddimeti telfi'l-kitbive ursihi ile't-telfi
Grelm kim n'olur ahvl-i lem
Ne resm-ile dner bu arh- azam
itdm n ki bu szi glden
Kabl itdm an cn u glden
Ey cevr cefya mbtel dil
Didm kim Hak durur sz ey dil
Mahall-i hasret kn- mahal dil
Mekn- gussa v dru'l-hazan dil
Bu renc-i kncin virnesi dil

32

252.
253.
254.
255.
256.
257.
258.
259.
260.
261.
262.
263.
264.
265.
266.

267.

Bel v mihnet ser-hnesi dil

Cef v cevr od-y-la yanan dil
Firk u hasret-ile boyanan dil
Zaf derd-mend heste glm
Giriftr u ikeste beste glm
Hakkat sini bir mahbb u meh-ve
dpdr k-la zr u mevve
Gmnsuz bir habb yr u mevzn
Klupdur sini bir ve-le meftn
Yzni grben bir dil-rbnu
Dpsin kna bi'l-klli anu
Ki sensin cem-i evka hne-yi k
Bu em-i vahdete pervne-yi k
Ald cnu zre cme-yi k
Yazld nmu zre nme-yi k
Ykuksn leyki sensin mahzen-i k
Yanuksn sende durur maden-i k
Egeri adu old iy gl kalb
Vel yokdur szde illet kalb
Muhallessin kamu zerk u riydan
Mcellsn dah kibr andan
Ne kim syler-ise ilhm- Hak'dur
Ne buyursa kamu ilm- Hak'dur
Ki bir yne-yi gt-nmsn
Musaffsn nazar-gh- Hud'sn
Ne szde sen vardur garaz hi
Ne fikrde sen vardur maraz hi
Ne kim syler-ise hak'dur revdur
Cem-i ber-savb u b-hatdur
Kelmuda hat yok haallh
Hat gelmiye senden inaallh
F zikri ibtidi'l-kitbi ve beyn ism'l-kitbi
Grelm kim n'olur ahvl-i lem
Ne resm-ile dner bu arh- azam

33

268.
269.
270.
271.
272.
273.
274.
275.

276.
277.
278.
279.
280.
281.
282.
283.
284.

Dir-iken bu szi ben ol seher-gh

Teessf birle n-gh eyledm h
Aktdum ubu zer stine sm-b
Ki yan gzlermden ehreme b
Dkiben gzlermden seyl-b
Gl elmsna ben virdm b
Hem ol elms-la bu drr-i meknn
Olup sfte getrdm nazma mevzn
Ser-gz eyledm bir dem nevy
Muhayyer eyledm ehl-i gny
Rehvde dutdum rst-sz
Irk itdm sifhn hicz
Dzetdm h adna hmeyi ben
Pes itdm nak- Hikmet-nme'yi ben
Midd nmeyi mk-ile ezdm
ehinh adna unvn yazdum
F beyn telfi'l-kitbi f zamni sultni'l-Msr Kayitbeg ve
medehathu
Kim oldur yir yzin pdih
Yidi iklme bir zll- ilh
Hilfet tahtnu h v hn
Vilyet mlkin h- cihn
Zemn hem zamnu ser-firz
Cihnu ziyneti cnu trz
Amnallh zi lutf- Rab'dur
Vcd maksad- ehl-i talebdr
Hud virmidr aa akl u derrk
Muayyendr aa esrr- eflk
Gl gzine virmidr cily
Bulupdur nr- Hak'dan reny
Brakmdur zire akl u gmne
Bu fehm-i sehmin irrmi nine
Zek v kl rif durur ol
Cihnu hline vkf durur ol
Zamne halknu bns oldur
34

285.
286.
287.
288.
289.
290.
291.
292.
293.
294.
295.
296.
297.
298.
299.
300.
301.

Cihnu bu Al Sn's oldur

Her ie var durur anu vukf
Hem oldur bu cihnu feylesf
Hadkat gl-sitnnu lebbi
Zekvet gl-enin andelbi
At vu madelet hvnna bsit
Diyr- memleket hline zbit
Virlmidr aa "va'llhu alem"
Hud'dan "seyfu ismu'llhu azam"
Bu slm ehlin h- diyr
Muhammed Emn' tc-dr
Tapus ehl-i asra Hzr lys
Kapus gice gndz mecmuu'n-ns
Meded diyenlere feryd-resdr
Hayt irrmege s-nefesdr
Cihnu mehdi-yi devri zamn
Dah skender- shib-krn
Zamn-la tutup durur zemni
Bu karn iinde yok durur karni
Bilr hlin vazu hem erf
Alur adn kavn hem zaf
Olupdur sye-bn sye-yi hayr
gi toprag ser-mye-yi hayr
ehinh iigi l iikdr
Cem-i halku amli iikdr
u ba kim koyalar ol sitne
rir merteb-ile smna
Dileyen dnya v ukba sevb
Ola ol iig bir yd-yb
Sehvetde zamnu htemdr
Sehvet ehlin bil htemdr
Muht old cihnu cd u feyzi
Nite kim bahr- azam katre arz
Var subh-gh yd- ekber
Vuru gicesi dmna maher
35

302.
303.
304.
305.
306.
307.
308.
309.
310.
311.
312.
313.
314.
315.
316.
317.
318.
319.

Adalet ilin nn-revn

Hidyet milkine mehd-yi sn
Gninde akmamdur b-mahal ba
Deminde olmamdur bir yrek ba
Zamnnda kebter bze hem-dem
Zemninde koyun kurd-la mahrem
Virelden klc fka te
Getrdi dmene lemde takd
Kader seh kaz trna sdif
Klc satvetinden dehr hyif
Hcm sarsarndan bahr lerzn
Kudm teinden arh szn
Boyunlar hikmet inde hzi
Halyk buyrug altnda t
Anu hmndan olmayan hazar-nk
Meger kalbi hacerdr gzi ne hk
Gtren fitnesin hir zamnu
Silh lem hayr cihnu
Zamnu issidr anu imn
Zamnu nev dnynu nin
ehmet mansbnu hdur ol
Nihyet kevkebin mhdur ol
Vilyet havzasnu hresidr
Cihn meydnnu bir frsdur
Kubd elinde grrse kemli
Kaura yir yzinden hm an
Kafda baglncak hayzurnn
Gnedr kim binpdr aslann
Klc kabzas aldukda kabza
Gelr Azryl adsna kabza
Urunsa hda giyse deri der-bend
Klar sitem olursa hasm der-bend
Alcak eline tg-i cz ad
Adlar grurlar el-aydi
Klc ketfine remcini b-cn
36

320.
321.
322.
323.
324.
325.
326.
327.
328.
329.
330.
331.
332.
333.
334.

335.

Eger ejderh olsa kla b-cn

Alcak cer-in eline harbe
Kan er kim gire meydn- harbe
Bu hm korkus anu r-i nerri
Didrr miede "ine'l-mfd"
Aarsa milke ebvb- kal
Klur bir birine dmen ved
Aceb mi hdan havf itse ad
Ki kend ejderh ci dery
N'ola feth olsa aa her vilyet
Sikender gibi var anda vilyet
Ne Rstem-ver gda ura lf
Musf iinde yka kh- Kf'
Grp Merrh elinde tg-i brrn
Yanar havfndan eflk zre szn
Okndan sehm-nk olup kamer hem
Tutar yzine dyim o siper hem
Siph heybetinden c-i encm
Klupdur kala-y eflke trm
Virilmidr huddan aa sade
Melyk lekerine avn- necde
Vilyet minberi zre adna
Okutd hutbe-yi rz adna
Ezelden elini sindn- mlke
Urld ismine lemde sikke
erf-i iklim-i Msru h
Ki yan kubbet'l-slm h
Harmeyn ehi sultn oldur
Dah arz- mukaddes hn oldur
Melik Eref cihna pdidur
Eb'n-nasr ismi sultn Kaytb'dur
F zikri'l-mncti ve'd-daveti li-sultni-l-Msr Kayitbeg Hn
lh taht-ghn kl muall
Nie kim dne bu dolb- hadr

37

336.
337.
338.
339.
340.
341.
342.
343.
344.
345.
346.
347.
348.
349.
350.
351.
352.
353.

Diyra kurdugnca br-gh

Felek evcine irir klh
Cihn olsun mdm emrine memr
Vire tursun yidi iklme menr
Mersm-i erfi m olsun
Kitb nfid'l-ahkm olsun
Klc memleketler aa tursun
Aa dmen olanlar kaa tursun
Virilsn gnde bir iklm zine
Kamu yir yzi feth olsun yzine
Azz itsn heme nusretin Hak
Blend itsn dem--dem devletin Hak
Klc gibi gli lmi olsun
Elinde z'l-figr kat olsun
Adlara havle kla yasn
Okna balar ucnda Y Sn
Adlar togru olsunlar okna
Alup cnlarna lanet okna
lh ser-brn olsun klc
Kim oldur dmeni kan klc
Aa sehmi gibi rst olmayanu
Kemn tek ham olsun pti anu
Kesilsn irmesn ba havya
Budak kim salmaya stine sye
Gersn mrini gussayla hussd
Otursun memleket tahtnda ol d
Fezsna irimesn kaz h
Kafsna toknmasun kn h
Yavuz gzden rag olsun cemli
Emn olsun yavuz dilden kemli
Cinn u cn-la bu bn-i Bl
Du klduka eyym u leyli
Al ol zlimler mrin ilh
Bu dil mlike virgil kemh
Elin yze silp ashb- illn
38

Diye mn Allhmme mn
354.
355.
356.
357.
358.
359.
360.
361.
362.
363.
364.
365.
366.
367.
368.
369.

F'l-mncti
lh ente gaffru'l-znb
lh ente settru'l-uyb
lh ente kefu'l-krb
lh ente allmu'l-guyb
Dilerem evvel ztu hak-n
Sft u zikr ytu hak-n
Ceml u behcet hilm hak-n
Keml kudret glmu hak-n
Gn vu izz ikrmu hak-n
At vu avf u inmu hak-n
Habbu'llh Ahmed hrmeti-n
Eb'l-Ksm Muhammed izzeti-n
Nebn hilati tc hak-n
eb-i esrda mirc hak-n
Cem-i l u ashb hak-n
Kamu etb ahbb hak-n
lh enbiylar izzeti-n
Hudy evliylar hrmeti-n
Feleklerde melyikler hak-n
Ben demde slikler hak-n
Yolnda sdk-la bidler-in
Riysz giregin zhidler-in
Giceler t seher kmler-in
Seherler t mes smler in
Muhibler gzi ya hak-n
Yrek zahm ciger ya hak-n
Habbden cd klar-in
Nigrndan rak frklar-in
Giceler t seher shirler-in
Seher-gehler snuk htrlar-in
Seher klaru h hak-n
Kamu sdklaru rh hak-n

39

370.
371.
372.
373.
374.
375.
376.
377.
378.
379.
380.
381.
382.
383.
384.
385.
386.
387.

Garb b-kes b-nm hak-n

Kapularda zell eytm hak-n
Gice gndz msfirler hak-n
Kuruda yada hzrlar hak-n
Esr mbtellar hrmeti-n
Diyrndan cdlar furkati-n
Halykda ben dem hak-n
Yaradlmda bu lem hak-n
Behyimler hak-n vaheti-n
Beriyyeler ferh fshati-n
Bu yidi gnbed-i hadr hak-n
Bu yidi birke-yi dery hak-n
Bu yidi encm-i seyyre hakk
Bu yidi memleket iftr hakk
Sab yili hak-n subh-demler
Cihna urdugnca subh-demler
Bulutlar hak-n r-y semda
Esen yiller-in cevv-i havda
Zemn zre yagan emtr hakk
emenlerde biten ezhr hakk
Giceler seher-gh hak-n
Seher-ghlar eben-gh hak-n
lh vir lisna avn- teyd
Kim oldur blbl-i gl-zr- tevhd
Aa telkn kl hayr'l-kelm
Sen olsun saa nesr u nizm
Sen zikr ola dyim makli
Saa kr eylemek ola fili
Gl mirtna virgil cily
Ki bulsun her kdretden safy
Mnevver eyle nrula ergn
Bizegil hikmet-i ezhr-la bgn
Bu ps- masiyyetden an pk it
Cil vir gzgsine tb-nk it
Tecell nr-la kl an pr-nr
40

388.
389.
390.
391.
392.
393.
394.
395.
396.
397.
398.
399.

400.
401.
402.
403.

Muhabbet nr-la emini mamr

Hem eyle btnum srrua mester
Vcdum hikmet-i irfna mazhar
Keml-i ilm-ile vir rha tezyn
Ceml-i ilm-ile hem nefse tahsn
Cenb- hazrete lyk eyle
Rz vir rahmete lyk eyle
Azzl'e rag it bu vcd
"Al ragml-ead ve hasdi"
sensin kamuya gaffr- tevvb
Did "inn le gaffar li-men tb"
Beimnum gnehlerme her-gh
Ne ki kldum-sa estagfiru'llh
Yz urdum bb- rahmnu'r-rahme
Hidyet kl srt- mstakme
Bu bn Bli'ye sen rahmet eyle
Yirini menzlini cennet eyle
Umaram rahmet y Rab[b] her-gh
Did "L taktnetun min rahmeti'llh"
Kamuya rahmet rahmn hakdur
Vel bu miskin iken mstehakdur
Gnehldr vel Gaffr sensin
Siyeh-rdur vel Settr sensin
Yazana okyana bu kitb
lh rahmet eyle vir sevb
F mevzi'l-kitb
Bu Hikmet-nme'yi ger okyasn
Temmet hikmet esrrn tuyasn
Olasn nr- irfn-la mahzz
Harm-i rz dr- levh-i mahfz
Ola gl erg gayba mirt
Mnevver htru esrra mikt
Gze olmaya eyda mahcb
Gide perde grine vech-i mahbb

41

404.
405.
406.
407.
408.
409.
410.
411.
412.
413.
414.
415.
416.
417.
418.
419.
420.
421.

Klasn lem-i ulvde cevln

desin lem-i suflyi seyrn
Bilesin nicedr merkz- lem
Saa malm ola mermz- lem
Tema klasn vech-i cihn
Tecell idesin kevn-i mekn
Hicb gzler hatf ola
Yidi iklm de kef ola
Gezesin seyr idesin bahr u berri
Gresin grmedg il ehri
Oturdugu mahalden iy Ht'y
Teferrc klasn arz u sat
Felek ilminde bir rif olasn
Cihn ahvline vkf olasn
Olasn bir hakm-i hurde-dn sen
Gresin her hafiyyt ayn sen
Oksa bu sebakdan bir varak sen
Viresin ehl-i irfna sebak sen
Dah kimse senle urmaya dem
Harf olmaya bide bir dem
Bu mektebden oksa ger ebced
Olasn marifet dersinde std
Bu iklme ki sen seyyh olasn
Ens hem-dem ervh olasn
Keml ehli gerekdr bu beyna
K'irre fehm sehmini nina
Sen-n sylerem ben bu kelm
Ki yokdur cn kulagnda smm
Nazar ehli ola shib beyn ol
Gre srr- hafiyyt ayn ol
Gl gzinde olmaya gve
Ola irfn ehline ilve
Sen-n yazmam ben bu kitb
Ki cn gzinde olmaya hicb
Ki gaflet uyhusndan ola bdr
42

422.
423.
424.
425.
426.
427.
428.
429.
430.
431.
432.
433.
434.
435.
436.
437.
438.

Bu vahdet perdesinde gre ddr

Nazar ehli ola v shib idrk
Marif issi ola v derrk
unu kim marifetden merebi yok
Bu er iinde anu mezhebi yok
u kalb k'olmaya nr v nr
Nice bu srr-la bula srr
Nin kim bu ars- nzenni
Ki hsni k ider hr- yni
Gerekdr hikmet-ile bir auk gz
Ki gre bile bu manden ol gz
Vel ol gz k'almam Hud'dan
Ne alar baksa bu arz u semdan
Sez olmaz ki cft ola kabha
Yaramaz hem melh ill melha
Kerme dimiem bint'l-kerme
Gerekmezdr kerm ill kerme
Size virdm size bint'l-kermi
Sez grme bua ibn'l-leyimi
Dirg hayf kim bu verd-i ahmer
Lem eline de ola ebter
Gle blbl gerekdr blble gl
Yaramaz zg elinde sarf ola gl
Gerek bu cevher-in cevherler
K'olardur bu meta mterler
ular kim sayrefdr bilr an
Ne bilr cevheri her saydeln
Kan lemde bir sarrf- rif
Kim ola bu gher kadrine vkf
Meger ol hazret-i h- cihndur
Kerem ehline mri kmurndur
Bu srr- hikmete vardur vukf
Hem oldur bu zamnu feylesf
Kitb ehline eyledm vasiyyet
Ki bu dvn kldukda kitbet
43

439.
440.

441.
442.
443.
444.
445.
446.
447.
448.
449.
450.
451.
452.
453.
454.
455.

Yaza ol resme kim olund telf

Emnet klmaya tabr tahrf
"Li-vechi'llh" ide tashh terkb
Nizm vezn hem tasrh terkb
Ser-nme-i Kitb
Sze gel sz-ile iy murg- k
Ki sz fursatdur subh- sdk
Nefes ur kdan derd dil-ile
Ki tola gl-en ii gulgul-ile
Ki ol gulguldan olur sz- ku
Gelr ol nagmeden vz- ku
Ok ol cn-fez mahbba tahsn
K'odur lemde sultnu'r-reyhn
Ki yan ol gl-i gl-en-feznu
Ceml-i hsnine medh ok anu
El ey sk-yi peymne-yi k
Harf-i hdim-i humhne-yi k
Ber sun k cmn kne
r vahdet meyini sdkne
Kim ise crasndan ol arbu
Bandan gitmeye fili ol ayu
arbndan anu her k'ola ser-h
Eylemeye bu meyden kala b-h
unu kim germ ide bu mey dimgn
Tuta ba stine anu ayagn
Vire bir crasna Rm' m'
Sata bir katresine hs u m
Sal-y ka ski kl immet
mutrib okud bezme ikmet
Dzilse saffumuza silkmze
Olasn bir melik bu mlkmze
Kapuda kul idesin halkumuz
Tutasn arkumuz garbumuz
Bizm sohbetmzde viren h

44

456.
457.
458.
459.
460.
461.
462.
463.

464.
465.
466.
467.
468.
469.
470.
471.

Meymzden olan ser-h u medh

Dah terk eylemez ol bu arb
Nie kim ie kanmaz ol bu b
Gel ey mutrib sze gz klgl
Bu Hikmet-nme'den bir sz klgl
Teseyyr kl Irk u Isfahn'da
Muhayyer eyle uk cihnda
Szi klaru sz- cigerdr
Kelm ehl-i ku kr-gerdr
Kim ki k vardur vardur h
Yanar odu olur dd- siyh
Kan bir k eri bu asr iinde
Kim ad sylene bu devr iinde
Bile klaru hlin klin
Ki gine hasta bilr hasta hlin
Kulak tutmuuz ey ehl-i mani
Bize vasf eyle cd- cihn
Der-ferd-kerd-i dny-r Br Tal Celle Cellhu
u dem kim hazret-i Br Ta l
rdet kld k'ide halk- dny
Vcda getre kevn-i ademden
Huds gstere hl-i kdemden
Mkevvin biline bu kevn iinde
Mlevvin alana bu levn iinde
Messir grine zt- eserden
Muabbir fehm ola asl- iberden
Muallel okna mall iinde
Mdellel kef ola medll iinde
Ala n-gehn bir genc-i mahfi
Latf biline ztnda lutf
Ki yan ola kudret genc peyd
Beyn olsa bu srr "knt-i kenz"
Biline Halk'u tevhd-i zt
Cell izzi v kadri sft

45

472.
473.
474.
475.
476.
477.
478.
479.
480.
481.
482.
483.
484.
485.
486.
487.
488.
489.

Yog-d bu arzi v semavt

Grinmezdi bu aktr u felvt
Ne fr var-d ne ar ne krs
Ne dny var-d ne cinn ne insi
Var-d bir muazzam pk cevher
Mud lmi efff u enver
Yog-d hilkatine anu bidye
Gerdi-y-di zamn b-nihye
Nazar kld aa bir kerre vehhb
Eridi heybetinden old n b
Deiz old v bes itdi temevvc
Tehezzl eyledi kld teheyyc
Ki buld bahr mevc-ile tezebbd
Hem old bir duhn andan tevelld
Duhnndan o bahru kudrete bak
Semvt yaratd Bri Hallk
Kefenden bast itdi yirleri hem
"Tala'llh zih Hallk- lem"
Meger kim alt gnde Rabb-i mabd
Yidi kat yiri ggi kld mevcd
Ki her biri eger arz u semvt
kier gnde buld hilkat-i zt
Ki yan mddet-i mddedr evvel
Hem old snide sret mkemmel
ki gnde dah bulup kemlt
Ncm u hem nfs u hem nebtt
Vcda geldi bu ayn yan
Bu kf sittet'l-eyym- man
Bu mevcdt kim grrsin ayn
Yaratmdur iki snf zre Sbhn
Nedr bu snf- maklt- ulv
Birin ad mahsst- sfl
yaratd tabk- liyt
Kod stinde bu rhniyt
Tabk- arh iinde Rabb-i Hallk
46

490.
491.
492.
493.
494.
495.
496.
497.
498.
499.
500.
501.
502.

503.
504.
505.

ergna ncmu virdi irk

Yaratd r ansr mmeht
Cemdt u nebt u z-hayt
Bulara htem old zt- insn
Ki insn-la revnak buld ekvn
idilmi haberdr Vehb'den hem
Ki dimi Mustaf slr- azam
Yaratd on sekiz bi lemi Hak
Olardan birisi dnydur ancak
kiye munkasimdr zt- dny
Biri pinhndur bir ksm peyd
Ki yan biri grinmez nazarda
Muayyendr biri baksa basarda
Grinmeyen nedr ar ile krs
Melyik cinn-ile eytn cinsi
Grinen gze u arz u semdur
Zevt'n-nefs m-fevka's-serdur
Gir vhid olban varlg hem
Alem old anu ztna lem
Dimidr ehl-i Hakk ala dakyk
Ki sbitdr bu eyya hakyk
Vcd ire ne varsa m-siva'llh
Kamu mahlkdur el-halku lillh
her eczs-la bu lemiyn
Kimi arzdur kimisi ayn
Kamu muhdes durur bu zt- dny
Bua muhdis dpdr Hak Tal
F zikri halk-i levhi'l-mahfzi
Yaratd levh-i mahfz mukaddem
Hud bir zerre-yi beyzdan azam
Dah yaratmadn Hak kyint
Hem cd itmedin bu mmkint
Ne kim var-sa bu kevn meknda
Ne olm olacag-sa cihnda

47

506.

507.
508.
509.
510.
511.
512.
513.

514.
515.
516.
517.
518.
519.
520.

521.

Kamu ol levh iinde old melhz

Anu-n old ad levh-i mahfz
F halki'l-kalemi
Vcda nak iden Hlk ademden
Yaratd levhden sora kalemden
Nazar kld aa Hak heybet-ile
ki akk old uc kudret-ile
Nid old aa kim y kalem yaz
n irdi semine anu bu vz
Taharrk kld vu ditredi hme
Hud'nu zikri-le geldi kelma
Yridi levh zre kld tahrr
Ne kim olm olacag-sa takdr
Sad old sad olan kalemden
ak old ak olan kalemden
told levh ceff old kalem bes
Bilindi her vcd u her adem bes
F halki'l-ari ve'l-krsiyyi
Yaratd kudret-ile "Allhu ekber "
ki al vu azam pk cevher
Birisinden yaratd ar- azam
Birinden krsiyi halk eyledi hem
Kod krsn stinde hakmi
Muall sakf-ve ar- azmi
Essn koymadn evvel zi-Hallk
Yaratd ar- bev yh arstk
Pes imdi gkleri yaratd Kdir
Dnp bu yirleri halk itdi hir
Dimidr Vehb ashb- velden
Bu dnyda ktb yokdur ezelden
Ki zikr olmaya anda ar- krs
Oknmaya bu ilm anda dersi
F halkil-mi ve'r-rhi
Hud bir zerreden yaratd my
48

522.
523.
524.
525.
526.
527.

528.
529.
530.
531.
532.
533.
534.
535.
536.
537.

idp m-y kudretden nidy

Revna old v geldi sarra
Ki tesbh itdi Hallk- habra
Sebeb kld Hak an bu hayta
Vasta eyledi nev-i nebta
Bu sze istese brhn huccet
"Mine'l-me klle eyin hayy"dr yet
Pes andan sora yaratd yili Hak
Buyurd byledr fal-i mutlak
Getrdi suy zahr stine bd
Taala'llh zih std std
Meger esp sarr itdgi bu rh
Nedr yan klur Mevl'ya tesbh
F halki'l-eflki's-sebati ve beynih
Dah bu gkler-in Hak Tal
Didi "seba semavtin tbk"
Nedr zt- felek ilme muht ol
Krriyyi'-ekl hem cism-i bast ol
Eserde ne sebkdr ne girn-ver
Ve ne meltem durur ne dardagndur
Ne ratb u yabis ne hr u brid
Aceb hilkat kalupdur an vhid
Taharrk klur amm bi'l-irde
Dah kbil degl kevn-i fesda
Mcedded oldg-n her ciht
Mahal olmaz fesd- kevne zt
Taharrk eyledke her medr
Olur bir vast zre istidr
Tabiatda istidr- kadri bu zta
Temeyyl yokdur anda bir cihta
K'odur mebde-i meyl-i istidret
Yog anda mebde-i meyl-i istikmet
meylinde bulnmaz istikmet
Yaramaz dah hariku'l-kymet

49

538.
539.
540.
541.
542.
543.
544.
545.
546.
547.
548.

549.
550.
551.
552.
553.
554.

Egeri dir bun erbb- hikmet

Bua kyil degl ehl-i eriat
Ki hariku'l-kyme bu semavt
Yaramasa fesd- kevne bi'z-zt
Felekden bulmayayd rh- imkn
Hbt- vahy hem inzl-i Kurn
Sud- sa mirc- Muhammed
Kadm olayd kalayd muhalled
Her eflk var amm bir medr
Muhlif bir birine istidr
devrn stinedr yok karr
Tagayyrde durur dyim medr
Bu nev-la muhaddesdr sft
Muayyendr ki hdis old zt
Muallakdur muarrdur senedden
Muhallasdur ilka vu amedden
Kimi dolbi kimi siyb
Kimi deyr kimin var itb
Kimisi igzinr hem n hamyil
Hem olmaz bir nefes devrinde btl
Kimi garba tolanur kimi arka
Kimi tahta dner kimisi fevka
F beyni keyfiyeti'l-eflk al vefki'l-eklmi's-seb
Yidi eflki didi ehl-i talm
Musattahdur al sebi'l-aklm
Yidi ylduz yaratd Hlku'l-halk
Ki her ylduz bir iklme virr evk
Dpdr her felek bir isme mazhar
K'olur tesr-i ism anda mazhar
Yidi sitren biri Zuhal'dr
Yidinci arh hem aa mahaldr
Yidinci gge mensb ism-i Razzk
Kom yidinci iklm zre Hallk
kinci necm ad Mter'dr

50

555.
556.
557.
558.
559.
560.
561.
562.
563.
564.
565.
566.
567.
568.
569.
570.
571.

Hem altnc felek anu yiridr

Alm mazhardur smn
Aa mensbdur iklm-i sn
Nedr incin Merrh ismi
Beinci arh anu old ksm
Aa mensb olupdur ism-i kahhr
Anudur hem inci mlk-i aktr
Nedr drdinci ylduz ems nm
Sem- Rbi old anu makm
Aa muhyi ad mazhar dpdr
Ki milk-i rbia hver dpdr
Beinci ylduz ad old Zhre
inci arh olupdur aa behre
Musavver ismin ol mazhardur
Anu iklm-i hmis manzardur
Utrid'dr meger altnc ylduz
kinci arh anu old dpdz
Dpdr ismi Br aa mensb
Olupdur ksm- sdis aa mahsb
Yidinci ylduzu ad Kamer'dr
Meger evvelki gk aa makardur
Dpdr ol felek Hallk'a mazhar
Tutar yidinci iklm zre manzar
Rivyetdr ki rbide turur Mh
Gne hmisdedr dir baz revh
Kamer ggi Hud dir devr iinde
Gne ggine dyim seyr iinde
Hisb iinde dimidr ncm
Hud halk idicek sebu'n-ncm
Meger kim her biri itmege tedbr
Klupdur devr in bi sl takdr
Zuhal'den ycedr arh- sevbit
Kim andadur sevbit necm-i sbit
Dah andan yukaru arh- atlas
Budur add- esm-y felek bes
51

572.
573.
574.
575.
576.
577.
578.
579.
580.
581.
582.
583.
584.
585.
586.
587.
588.

F zikri'n-ncm f keyfiyyetih
Dimi ilmin bilenler bu ncmu
Kelmdur meger ehl-i ulmu
Bu tedbrt- kevn-in bir fk
Feleklerde yaratd necm Hallk
Togup batmaz turur bir nev-i sbit
Anu bu nevna dirler sevbit
Mzeyyendr bu nev-la semvt
Bulardur merkez-i eflke yt
kinci nev seyyrtdur hem
Togar batar feleklerde dem--dem
Bularla ihtid olur taryk
Yrr deryda bunlarla halyk
inci nevn ylduzlaru bil
Muallakdur semda n kandl
Ggi dnse bile dner ncm
eytn bularla olur rcm
Ki yan istirk-i sem-in bil
Havya kcak nesl-i azzil
Melekler recm ider an semda
u ylduzdur kim atlur havda
Vel dir hikmet ehli bunda bir sz
ihb- cev dirler var bir ylduz
Hakkat necm degl nr durur ol
Meger bir te-i tayyr durur ol
Zemn ger tesud olsa dd
rise merkezi nra sud
Bulur ol dd anda itili
Eger olmazsa arza ittisli
Havda mutf olur gine bu dd
Ve ill arza dik irr ol od
Galz olsa eger anu duhn
Od syinicek kalur nin
Kevkib kim zevi'l-eznb dirler
Anu nryla bulur tb dirler
52

589.

Muhlifdr biri birine ekser

Merkda magribde bu ahter

590.

Mugyirdr cemi kevn iinde

Nite kim devr iinde kevn iinde
Degldr cmle encm bir karra
Yemine seyr ider kimi yesra
Kimi sratle klur gkde seyrn
Geincedr meger kimine devrn
Kimin levni ag u kimi asfer
Rassdr kimi v kimi ahmer
Kimi ekber durur ve kimi asgar
"Tala nehu Allhu ekber "
Nazar kldukda eflke itda
Murraham grinr nin semda
itda zre kim cevv-i havnu
Sef bulur gubrndan cihnu
Kudretden hav n ki erinr
Semda ne ki ylduzlar grinr
gyet sfidr cirmi semnu
Grinr nr necm iinde anu
Meselde bu felek bezer zcca
Bu ylduzlar zcc ire sirca
Nie tk olur-sa b-gne
Grinr nr anu iinde gine

591.
592.
593.
594.
595.
596.
597.
598.
599.
600.

601.
602.
603.
604.
605.

F zikri feleki'l-kamer
Bu dny ggi kim arh- Kamer'dr
Kamu eflkden bu muhtasardur
Bu arhu sath- als ser--ser
Utrid necm-i arhna muakkar
Olupdur sath- edns anu hep
Mahall-i nrya sath- muhaddeb
Mahall-i nridan itse kys
Utrid arhna irince als
Olupdur alt yz bi seksen alt

53

606.
607.

608.
609.
610.
611.
612.
613.
614.
615.
616.
617.
618.
619.
620.
621.

Bi yz yitmi alt yl fevti

Kallg irir bak bu kla
Yz on sekiz bi altm alt mle
Olcak her yigirmi sekiz eyym
rir devrine bu arhu itmm
F havssi'l-kameri ve acb tesrtihi
Kamer kim arh- evveldr mekn
Yidi seyyren biri bil an
Kesf muzlim old cirm-i aya
Vel kbil durur nr u ziyya
Dimiler levn-i myildr sevda
Meger gnden klur nr istifde
Egeri nr gnden ahz ider bu
Aceb budur ki gne olsa karu
Dkenr nr kalmaz iltim
Iraga varduka artar u
Ki yan irdkce gn-be-gn de
Ayu yzinde nr olur ziyde
Kemle irdgi gice bid
Tolar nr-la olur bedr ad
Tolanup buldugnca kurb- ems'e
Dner gnden gne envr bahse
Mukbil oldugnda emse her gh
Grinmez olur oldur hir-i mh
Dimidr hazret-i shib-rislet
ems'ini yaratd Br izzet
Bes itdi nr ar-la mnevver
Birin ekber yaratd birin asgar
Olaru birisi ems biri Mh
Buyurd Cebrl'e hir Allh
Kanad-la ay kerre ald
Glef old yzinde yiri kald
Bu hlet olmasa aya semda
Gice gndz bir olayd ziyde

54

622.
623.
624.
625.
626.
627.
628.
629.
630.
631.
632.
633.
634.
635.
636.
637.

638.

Bu sze nass- kavli izzetidr

Mahvna yet'l-Leyl yetidr
Mneccimler bu szi grdiler ry
Ki iner her gice bu menzile ry
Meger yigirmi sekiz gnde bir mh
Tutar yigirmi sekiz menzile rh
Yigirmi tokuz olsa ehre eyym
Yigirmi sekizinde olur itmm
Otuz gnde olursa ehre pyn
Olur yigirmi tokuznda pinhn
Didiler istinrnda bu mh
Keser bir burc ol gice kemh
Ncm ehli didi her burca lbs
Kalur bu mh iki gice v bir sls
Keser bir ehrde arhn cemi
Ncmu bu durur seyr-i seri
Kamer bilince bu necm urc
Keser bir ylda on iki burc
Kim yz elli drt eyym bir sds
Olur yl ksr stine bir humus
Mhendisler didiler cirm-i mh
Meger kim arz cirminde kemh
Giidr czv-le otuz tokuz ecz
Biridr bu Kamer tolar arz
Gelr ml-ile cirm kutrn bil
Hakkat drt yz elli iki ml
Meger takrb-ile ilm-i hakm
Bua irdi gr sunn kadm
Tabatda Kamer necmin kl idrk
Bu yidi arhdur hem bi eflk
Dimiler seyr ire ahter-i mh
Geh sad olur u hem nahs olur gh
F havssi'l-kameri ve acb tesrtihi
Dimiler hikmet erbb haberde

55

639.
640.
641.
642.
643.
644.
645.
646.
647.
648.
649.
650.
651.
652.
653.
654.
655.

Nie szler bu tesr-i Kamer'de

Anu tesri bu eyda her dem
Rutbet vstasyla durur hem
Hurc idp Kamer burc- tutukdan
Deiz stine togsa bir ufukdan
Deiz artar eb-i Kamer iinde
Olur mddet-ile dery iinde
rince kamer vast- semya
rir medd-i bahru intihya
Oradan varup itdke hbt
Dner dery bulur cezr-i hutt
Gurba varcak tahte's-serda
Dner balar gine bahr imtidda
Kaan evtd- arza ola havle
rir medd-i derynu kemle
Vel giceki medden az olur bu
Oradan gese eksilr gine su
Hem hir marka varnca br
rr intihya incizr
Mezd olduka dirler hem uyanur
Olur derylar ire b- mevfr
Hem eksildke nrnu ziyd
Dner cezre bihru imtidd
Etbb didiler zav-i Kamer'de
Ya olur cism-i hayvn beerde
Bulur nev nem v hsn kuvvet
Olur agleb rutbet ger sehnet
Tavl hem arz ider ur
Hilfnca olur eksilse nr
Her ayu evvelinde olur firvn
Zarnda bu hayvntu elbn
Arknda demi azmnda magz
Ziyde olur iit kavl u nagz
Beyz beyz artuk zerresi kem
Olur ay yiisinde didiler hem
56

656.
657.
658.
659.
660.
661.
662.
663.
664.
665.

666.
667.
668.
669.
670.

671.

Didi sayyd nev oldukda mh

og olur sularu iinde mhi
Meger shib felhat didi Br
Eger ay artar-iken dikse ecr
Bite sratle bula inti ol
Tuta haml u vire berg nev ol
Kaan kim nksu'n-nr olsa bu mh
Ya tutm olsa gkde batmaga rh
Dimiler ol zamn dikilen ecr
Kuruya bitmeye ya gi vire br
Nebt esnf ne kim var serda
Olur byr kamerde hep ziyda
Semerden reng alan zav- kamerde
Kamerszden melh olur semerde
Dimilerdr meh-i tbn iinde
Televvn bulsa gevher kn iinde
Latf [] sf olur levni gyet
Bulnmaz b-kamer ol hsn-i behcet
Kamer olsa didiler zyid'n-nr
Zevti's-semme olur semm-i mevfr
el-emsl f'l-kameri
Meseldr kim gurb itse kamer dir
Yaramaz kim kla kii sefer dir
Dimiler ayblar kim var kamerde
Eger ol aybu olsa biri harda
An redd idelerdi byiine
Ne d olmak gerekdr tliine
Eridke felekde kurs anu
Eridr mrini ehl-i zamnu
Kamer togar irir mddet-i m
Bunula munkazi olur her eyym
F zikri'l-Mecerreti'l-bniyyeti f's-semi'd-dny
Mecerre kim grinr gkde azher
Neb dir smna ol durur der

57

672.
673.
674.
675.
676.
677.
678.
679.

680.
681.
682.
683.
684.
685.
686.

687.

Hubt andan ider yire melyik

Sud andan klur gklere slik
Nhl andan idpdr b- tfn
Akdur oradan seyl-b- tfn
Dimi ilmin bilenler smnu
Beynnda b rh- kehkenu
Ki Nuh'u merkebine rz- tfn
Meger emr eyledi kim Br- Yezdn
Tavf ide vara beyt'l-harm
Bu-y-d ketin ol gn zamn
Sebeb oldugnca ol yana cerre
Didiler adna anu mecerre
Miyn- smna gelicek ol
Tutar beyt'l-harmu stine yol
Felek devrt-la bu dah glib
Klur devrn yle kim kevkib
F zikri felek-i Utrid
Feleklerden ikinci smnu
Utrid arh old ad anu
Olupdur sath- als semda
Mukaar Zhre arhna alda
Hem ad sathn anu alagl heb
Kamer arhna olmdur muhaddeb
Hem anu mh- arhndan als
Hisb mli-y-ile bugday kys
Gelr yz yitmi v alt yz bir
Hem itdiler anu tahsni takdr
Meger yz bi seksen sekiz bi
Dah hem drt yz seksen iki di
Tamm olur aa bir ylda devre
Dner magribden ol arkiyye devre
F beyn Utrid
kinci arh nazmdur Utrid
Ncmndan olupdur kavl vrid

58

688.
689.
690.
691.
692.
693.
694.
695.
696.

697.
698.
699.
700.
701.
702.
703.
704.

Ki sad olur sud-la bu ahter

Nuhs-la gine nahs olur ekser
Nehr-la nehrdr dem--dem
Dah leyl-y-ile leyl olur hem
Dimiler dii irkek-ile irkek
An nr yaratm Hak tebrek
Utrid necmini dir ehl-i makl
On iki burc bir ylda gezer ol
Vel takrb-ile bu seyr iinde
Keser arh on iki ehr iinde
Kys cirm bu necm-i debr
Yigirmi iki czvinden bu yir
Hemn bir czvidr hem kutrn bil
ki yz yetmi del olur ml
Didiler ktib-i eflkdr ol
Debr hsib derrkdr ol
Velyet ider ol ashb- ilme
San ehline erbb- ilme
F zikri felek'z-Zhre ve m yelh
Zhre arhdur nci hadr
Dimiler bu felekden sath- al
Gne ggine olmdur muakkar
Muhaddebdr Utrid arh yik-ser
Utrid smnndan anu hem
Alsnu kys didi alem
Gelr bi keret bi ml var
Hem yz altm alt bi umr
Gelr hem yidi yz yitmi kadar ml
Hisb it hendeseyle sen dah bil
Kalulg bu arhu dir hakmn
Gelr bi keret bi ml yik-sn
Yidi yz dah toksan bi adeddr
Bu arhu tahtna bu del haddr
Meger kim bu felek kldukda devrn

59

705.
706.

707.
708.
709.
710.
711.
712.
713.
714.
715.

716.
717.
718.
719.
720.

Tolanur arka magribden iy cn

Tamm olur anu bir ylda devri
Degl bir hl-ile her demde seyri
Geh srat klur devrn iinde
Geh gi deprenr seyrn iinde
F beyni'z-Zhre
nci necme dirler necm-i Zhre
Ki arh- slis old aa behre
Meger kim sad- asgardur bu ahter
Ne in dirler aa sad- asgar
Sadetde bu necm-i Zhre dyim
Giidr Mter'den dir mneccim
Klur ylda on iki burc seyrn
On iki ayda keser eflki yik-sn
Hem otuz drt bir sls olsa bu yir
Anu bir czvidr bu cirm-i takdr
Dah kutr- kys drt yz ml
Ksr krk tokuz sdsdr bil
Bu ylduz leyldr hem tab- mda
Dah kavl- encmdr semda
Dellet tutar ol raks- gnya
Srr iret zevk u safya
Dah k u nis-y mmehta
Hal v tb nak u zehrevta
F zikri feleki'-ems
Sem-y rbi-i eflk-i yik-sn
Nedr man sem-y ems-i tbn
Yukaru arh- Merrh'a mukaar
Aaga Zhre arhna berber
Bu arhu Zhre arhndan als
rince arh- Merrh'a kys
Yigirmi iki bi kez bi esnf
Dah say bi yz altm tokuz alf
Ksr yz seksen drt durur hem

60

721.
722.
723.

724.
725.
726.
727.
728.
729.

730.
731.
732.
733.
734.
735.
736.

Hisb mli-y-ile vllhu alem

Hem yz elli bi bi necm dr
Ki yitmi drt ml olur ksr
Dimilerdr sem-y ems-i tbn
Ki bir ylda klur devrn- pyn
Hem otuz alt bi ylda bu hadr
Keser eflki devri ire turr
F beyni'-ems
Gne kim neyyir-i azamdur ismi
Ki drdnci gg ol old necmi
Geh sad olur u geh nahs olur hem
Nehr v zekerdr necm-i azam
Didi kutr- kys krk bi yl
Ksr yidi yz toksan sekiz yl
Ki cirmi yir yzin cirmi girdr
Gelr yz altm alt del mikdr
Kalur her burcda bir ay mikdr
Keser eflki bir yl ire yikbr
Kim yz altm bi rub gndr
Budur ems hisbnca bil iy hr
F havssi'-emsi ve acb tesrtih el'-cihti ve's-sfliyyti
Dimidr hikmet iinde hakmn
Bu tesrt ki ider ems-i tbn
Her eyda eger az olur evvel
Harret vstasyla olur ol
Klur tesr ulviyt iinde
der tasrf sfliyt iinde
Pr ider pertevi-y-ile cihn
Tutar nr zemn smna
Dicek pertevi r-y bihra
Sebeb olur ol cd- buhra
Buhr ebr olur andan yagar emtr
Matardan emeler hem neden enhr
Biter yirde nebtt u madin

61

737.
738.
739.
740.
741.
742.
743.
744.

745.
746.
747.
748.
749.
750.
751.
752.

Talallh sbhne'l-mkevvin
Nebt bitmez asl ol trbu
Ki nr irmez aa fitbu
Nebtt ire var ki irer kemle
Toguban gn iriince zevle
Dbl olur gine irince hrd
Gne grse klur Hakk an tecdd
Nite kim nr- subh itdkde lemen
Takavv kesb ider ebdn- hayvn
riince gne vast- semya
Bedende kuvveti irr nihye
Gne dnp gurb itse nzli
Bulur gine beden zaf u zebn
Semda gnee ehl-i teneccm
Dimilerdr meger sultn- encm
Aa meslldr izz-i hukmet
Mebbed terbt-i tedbr-i hikmet
Ve min acebi tesrtih
Aceb budur ki bir iklme yik-ser
Yakn olsa memet emse ekser
Bu ems har-la ol yir ehli
Hakk esved olur reng ekli
Tabiatda ebih olur siba
Ki dirler arz- sevdn ol buka
Mesmetde eger kim ola devri
Zaf olur orada harr- nr
Hep ag olur ol iklm ehli dyim
Tabiatda olur hem-n behyim
Dimiler fitbu evcini bil
Olur her burcda bi kadar ml
ricek alt yz altm bire sl
Meger cevzda imi evc ol hl
Gne klsa dimi ehl-i taakkul
Kim ebrc- cenbiyye tenakkul

62

753.
754.
755.
756.
757.

758.
759.
760.
761.
762.
763.
764.
765.
766.

767.
768.

Ola bir drl hle milk tahvl

Bu yir yzi ola tagyr tebdl
Ki yan ykla arz u amyir
Yklmlar yapla olsa mir
Dah var ola sehl sehl ola var
Dnp bahr ola ber ber ola bahr
Cenb ola iml hem imli
Cenb irer zamnu infili
Kelm- ehl-i hikmetdr bu akvl
Hakkat Hak bilr kim n'olur ahvl
F zikri feleki'l-Merrh
Biinci arh Merrh old iy cn
Mvzindr bu arha dah sathn
Aaga yukaru arh giridr
Als kar- arh Mter'dr
Had'dur muhdib hrde sfl
Kysnda dimidr ilm ehli
Yili senden gne ggin azam
Yigirmi drt bi kez bi olur hem
Dah bi yz yetmi bi emyl
ki yz on altdur bi'l-icml
Meger bah kys ol semnu
Yigirmi bi kerret bi olur anu
Hem yz yitmi alt bi bi'l-icml
Tokuz yz dah toksan sekiz emyl
Yrense devresinde gice gndz
Olur bir yl on ay yigirmi iki rz
Muhlifdr meger bu arha devrn
Ki dner marka magribden iy cn
F beyni'l-Merrh
Dimi durur ncm iinde encm
Biinci arh durur arh- Behrm
Eger cirmin anu klsa tasavvur
Ki bu cirm-i serca bir buukdur

63

769.
770.
771.
772.
773.

774.
775.
776.
777.
778.
779.
780.

781.
782.
783.
784.

Bu necm kutr cirmin klu icml

Tokuz yz bi sekiz yz seksen emyl
On iki burcdan eflkine rh
Sekiz yl u sekiz ay u buuk mh
Dimilerdr bu necme nahs- asgar
Tabiatda durur leyl v hem ner
Nedr Merrh yan shib'l-cey
Fal u kahr u katl u satvet u t
ol amledr ol ylduzda medll
K'od-la hen-ile ilene ol
F zikri feleki'l-Mter
ol altnc felek kim Mter'dr
Anu sathn mlis hem giridr
Als esfeli arh- Zuhal'dr
Aaga arh- Merrh'a kuleldr
Bu arhu azmna seyr itse seyyr
Gelr yz bi keret bil ml mikdr
Kallg yigirmi bi keret bi
Hem yz otuz iki bi kadar zk
Bunula drt yz otuz iki ml
Dimilerdr mhendisler iit bil
Meger kim devresine anu itmm
Olur on bir yl on ay on bi eyym
Dimiler arh- burcna tutup rev
Ki markdan tolanur marka ol
F beyni'l-Mter
Ad altnc necm Mter'dr
Kim altnc felek anu yiridr
Bu yir yzince seksen drt azam
Ksr sls rub- cirm-i verhem
Sorarsa kutrumn ne kim var
Gelr bu yir yzince drt mikdr
Turur her burcda on iki mh ol
Keser on iki ylda arha rh ol

64

785.
786.
787.
788.

789.
790.
791.
792.
793.
794.
795.
796.
797.
798.

799.
800.

Ulu durur sadetde bu ahter

Olupdur ad gkde sad- ekber
Tabatda zekerdr bu sitre
Nehrdr taallukdur nehre
Dimiler kdi-yi eflkdr bu
Vzert ehli v mellkdr bu
Klur ashb- erzka dellet
Aa medlldr ehl-i sadet
F feleki'z-Zuhal
Yidinci smn arh- Zuhal'dr
Giridr iki sath b-tegayyr
Mevzindr cevnibden bu hadr
Mehzidr bu arha sath- al
Sem-y sbitru esfeline
Aaga Mter haddine gine
Kys bu semnu ml-ile di
Hem yz bi keret bi bi yz bi
Bunula krk yidi bi kadar ml
Dah sekiz yz altm durur bil
Aagadan yukaru arh- keyvn
Kallg bu arhu var hakmn
Olur yigirmi bir bi kez ey bil
Hem alt yz bi otuz alt bi yl
Dah alt yz alt ml kesri
itgil hem nicedr devr-i kadri
Yl-la hem yigirmi tokuz avm
uhr-la bi ay alt eyym
Bu dah yle arh- Mter var
Tolanur marka magribden iy yr
F beyni Zuhal
Yidinci ylduzu ad Zuhal'dr
Yidinci smn aa mahaldur
Gelr cirmi bu necm didi alem
Bu yir cirmince seksen bir kadar hem

65

801.
802.
803.
804.
805.
806.
807.

808.
809.
810.
811.
812.
813.
814.
815.
816.
817.

Hisb-la gelpdr kutr- cirmi

Bu yirce krk iki sls azm
Kalur her burc zre bu Zuhal bil
Hisb- devr-ile iki buuk yl
Ki yan bu Zuhal seyr-ile evci
Otuz ylda keser on iki burc
Dimiler nahs- ekberdr bu ahter
Nite kim didiler Merrh'a asgar
Nehr v zekerdr bu sitre
Helk u hemmedr bunda ire
Hazin-dr- felek oldug-n ol
Yir altnda madin aa medll
gen ekmek su aktmak serda
Anu tesridr arz u semda
F zikri feleki's-sevbit
Sekizinci felek arh- sevbit
Hem ol durur ki dirler krsi sbit
ki sath zre bu arh- smin
Aaga yukaru her yaa v uzun
Als arh- azam tahtdur hep
Zuhal burcna sfldr muaddeb
Dimiler devre-yi arh- sevbit
Zuhal arh yanndan ala sbit
Kys drt yz bi kez bi emyl
Dah bi bi ksr olur bi'l-icml
Meger yz on alt bi sekiz yz
Dah seksen kadar mle tokuz yz
Anu cirmi kallg v devri
Hem otuz drt bi kez ksr
Sorarsa krk drt emyl olur hem
Bu arhu kutr- cirmi bi eger kem
Kim oldur arh- ebrcu buhr
Gelr yz bi keret bi kutr devri
Hem elli bi kerret ml olur bil

66

818.
819.
820.
821.
822.
823.
824.
825.

826.
827.
828.
829.
830.
831.
832.
833.

Bile bi yz bi otuz yidi bi ml

Ksr yz seksen drt emyl
Hisb ehli bu del klm icml
Dah dirler bu arhu cirm-i azm
Gelr bu yirce toksan drt cirmi
Meger kim dyire resmince peyd
Olur bu arh yz altm ecz
Ki her yz ylda bir czvden keser ol
Hisbn byle klm ehl-i makl
Batiyy'd-devrdr bu arh- azam
Tolanur magribe markdan ol hem
Her otuz iki bie iricek m
Bu arhu irir devrine eyym
Kevkibden ne var-sa sevbit
Bu arh zre durur merkz-i sbit
Muht-i dyire zre bi-evz
Turupdur muhtelif olmaz bu esm
F zikri adedi'l-kevkibi's-sbite
Felekde ylduzu addin verdan
Kimesne bilemez ill Yaradan
Dimi ashb- hikmet bir aceb sz
Ki vardur bi yigirmi iki ylduz
Bulardan yidi yz on alt ahter
Olupdur krk sekiz drl peyker
Yigirmi birisi nsf- imle
Dpdr k'olur anda itigle
Ncm- seba-y seyyren hem
Mesrindedr on ikisi her dem
Dah nsf cenbnda ikre
Meger vardur yz on sekiz sitre
Ki bu sretlere andan temmet
Bulupdur ksmet oluban izfet
Olara hric-i sretdedr ad
Bu resme ksmet itmi an std

67

834.

835.
836.

837.

838.
839.

840.

841.

Eger hric eger dhil rakamla

Hisbn yazm hind kalemle
F esmi'l-kevkibi'-imliyyeti ve hiye ahadn ve irne
kevkebn
Kevkib kim der nsf- imle
Yigirmi bir kevkibdr havle
Birisi dbb-i asgar biri ekber
Dcce zt- krs biri azher
Sret fakat sret fakat sret fakat sret hric sret
hric sret hric
Sret fakat
Ukb vefke ve cevviyye havv
Dah mmsik einne sehm-i avv
sret-i hric sret fakat sretihim
fakat sret fakat
Sret fakat sret hric mselles hem feres taamla
delfn dah kta
Feres-i selyk tinnn sret fakat sret fakat
biri kaykavu u biri siyvu
Feres-i azam mselsel merrt dervu sret-i hric
sret-i hric
Sret fakat
F esmi'l-kevkibi'l-cenbiyyeti ve hiye hamset kevkeb
sret hric
Kevkibden den nsf- cenba
Hem on bi kevkeb old bak durba
ec v kaytus hem nehr cr
Gurb u btiye kanturs iy yr
Sret hric sret fakat sret fakat sret fakat sret
fakat Sret fakat sret
kelb'l-ekber kelb-i mukaddem
Sefne mcmire ylduzlar hem
sret fakat sret fakat sret fakat
Seba ylduz ernep bil durb

68

Cenb- ht ikll-i cenb

Sret fakat sret fakat sret fakat
842.
843.

844.

845.
846.
847.
848.
849.
850.
851.
852.
853.

854.

F esmi kevkibi's-seyyrti ve hiye inneni aere burcen

Yidi seyyren yidi ncm
On iki burc var ala ulm
Hameldr sevr hem cevz seretn
Esed hem snble yidinci mzn
Sret-i hric sret-i hric sret-i hric sret-i hric
Sret-i hric sret-i hric sret-i hric sret-i hric
akreb kavs ced v delv-ile ht
Zmir-i kudret u fermn- l-ht
Sret hric sret hric sret fakat sret fakat sret hric
F zikri menzili'l-kamer
Dimi durur ncm iinde kyil
Ki yigirmi sekizdr aya menzil
Meger on drdi anu old m
Yemendr kalan on drdi nm
Ki togar her gice nsf vezn
Felek stine v r-y zemn
Batar nsf gider tahte's-serya
Biri batsa biri togar semya
Bulur her biri on gn tevtr
Skt ider vel cebhe degldr
Olur on drt gn anu skt
Meger her birin devr-i hutt
Zamnnda bulut gelse havya
Ya yagmur veya kar yagsa serya
Ya yl ise havda olsa serm
Gne kzsa zemni tutsa germ
Meger ol ylduzu nevdr ol hl
Ne hikmetdr zih fermn- fal
F esmi menzili'l-kamer ve hiye semniyetn ve rne
mine'-miyyeti ve'l-yemniyye
Menzilden biri artn iy cn

69

855.
856.
857.
858.
859.
860.

861.
862.
863.
864.
865.
866.
867.
868.
869.
870.

Batn u hem srey-y-la dbrn

Biri huka biri huna durur hem
Zir u nesre v turfa iy azam
Birisi ceyhe biri zebre peyd
Birisi sarfa v birisi avv
Simk old biri gufr u zebn
Biri ikll evle kalb iy dn
Neyimdr birisi sad- zbih
Dah sad u belidur ala vzh
Biri sadu's-sud ahabbiye hem
Biri belde biri feru'l-mukaddem
Dah feru'l-muahhar batn- hta
Dkendi bu menzil geme te
F zikri'l-feleki'l-azam
Tokuznc felekdr arh- azam
Felek atlas felek eflk durur hem
Azm oldug-n eflkden ol
Felek azam dir aa ehl-i makl
Kevkibden teh oldug-n bes
Didiler adna anu arh- atlas
Dimidr ara iit kavl-i hakmi
Felek atlas durur ar- azmi
Muht oldug-n eflke yik-sn
Felek eflk dir adna insn
Hemn bir zt- vhid gibidr hem
Ki olur cz bu kl gibidr hem
Kom ehl-i rasad fehm idene narh
Kim iki kutb- sbit zre bu arh
Tolanur markndan garba lk
Bunu devr-ile devr ider her eflk
Ser oldur dir bu arh gyet
Dimiler hendes-ile aa srat
u takdr-ile kim bir at- perrn
Segirdgi zamn bir ba- meydn

70

871.
872.
873.
874.
875.
876.
877.
878.

879.
880.
881.
882.
883.
884.
885.
886.
887.

Alban kaldurup koynca bu at

Keser eflki bi fersah ol at
Klur bu arh- azam kat eflk
Yigirmi drt sat ire lk
Keml-i devresi iddet iinde
Dkenr bu kadar mddet iinde
Meshatle dimiler arh- azam
Sevbit merkezinden ulvine hem
Olupdur drt bi kez dir als
ki yz on sekiz bi kl kys
Anula drt yz seksen iki ml
Mhendisler bu resme kld tevl
Bu arhu sath- alsn asl
Kimesne bilmedi ill ki Mevl
rimez aa ilmi kyintu
zilmez ukdesi bu mkiltu
F zikri'l-meliketi aleyhim's-selm
Melek resminde dimi ehl-i makl
Meger bir cevher-i elfz durur ol
Hayt u rh var hem akl u fehmi
Kelm u nutk var hem nakl u ilmi
Ne irkek ne diidr misli yokdur
Ne togar ne togurur nesli yokdur
Ardur zulmet u ehvniden hem
Kdrt- gazabdan pk muassam
Olaru krdur slh- ekvn
Hem anlardur semvt zre skkn
Olara yok durur hadd u nihyet
Yiri ggi tutup durur temmet
Ki yok bir zerre ez-zert-i lem
Yahd bir katre ez-katrt- lem
Mvekkil olmaya aa firite
Bil ztnda olmaya sirite
Bu resmedr dah ahvl-i eflk

71

888.
889.
890.
891.
892.
893.
894.
895.

896.
897.
898.
899.
900.
901.
902.
903.

Bularla toldur eflk-i emlk

Ncm u gaym u emtr u havlar
Bihr u bint hayvn u serlar
Nice olmaz melyikle mzeyyen
Bak imdi hikmet-i rabbniye sen
Muhammed Mustaf salli vessellem
Musahhahdur hads ire dimi hem
Ki yokdur bir mahall arz u semda
Melyikden ola hli v sde
Kimi kyim turupdur kimi kid
Kimi rki olupdur kimi scid
Yidkleri kamu tesbh tahmd
Mdm idkleri takds temcd
Olardan gelmez ill kim itat
Salh u tevbe v hsn-i ibdet
Hud'nu emrine tyidr anlar
Ne fermn kim ola smidr anlar
F zikri hamleti'l-ari aleyhi's-selm
Melyikden meger kim drt azam
Melek halk eylemi Hallk- lem
Ki dirler hamlet'l-ar anlara ad
Klaldan Hak Tal ar bnyd
Bu drdi drt rkninde muhakkak
Gtrmiler durur ar- muallak
rimi balar fevka'l-ulya
Ayaklar dah tahte's-serya
Bu yir yzindeki halk-in iy h
Hakkat hazret-i izzetde her gh
Bu halk-in mdm izz iderler
Hud'ya hamd u istigfr iderler
Yaratm drdini Br Tal
Tammet drt sret zre peyd
Biri insna bezer biri sevre
Biri aslana bezer biri nesre

72

904.
905.
906.
907.

908.
909.
910.
911.
912.
913.
914.
915.
916.
917.
918.
919.

u kim dem sfatdur gr bedi

Olupdur rzk- insnu efi
u kim sevra mbihdr o dyim
Klur tef-i erzk- behyim
u kim aslana bezer intib
Diler Hak'dan hemn rzk- sib
u kim bezer sft-la nsra
ef oldur meger rzk- tuyra
F zikri Rhu'l-emn aleyhi's-selm
Mkevvin bir melek klmdur icd
Kim eydrler aa Rhu'l-emn ad
Nin Rhu'l-emn old aa nm
Kim andan her nefes n gelr encm
Hud emri-y-ile ebh iinde
Gelr hem rh olur ervh iinde
gen azam yaratmdur Hudvend
Melyik ire yokdur aa mnend
Muazzamdur sft-la melekden
Mukavvdur felekden hem melekden
Bulnmaz yirde gkde istese hem
Meger bir nesne k'ola bundan azam
Mufavvazdur aa mdbr-i eflk
Anu elindedr tedvr-i eflk
Nice kdirse tahrkine her br
Anu tesknine de kudreti var
Ne kim var-sa gklerde kevkib
Anu tahrki-le bulur mertib
Kamer gginden aaga serya
Serdan yukaru irince semya
Ne var-sa ansrdan mrekkeb
Anu tasrfine mezndur hep
Gelp gedkde devr subh u m
Alem y emn elfe's-selm

73

920.
921.
922.
923.
924.
925.
926.
927.
928.
929.
930.
931.
932.
933.
934.

935.

F zikri srfl aleyhi's-selm

Melek kim aa srfldr nm
Muazzam hilkat itmi an allm
Ba ara irimidr alda
Ayag yidi kt tahte's-serda
Tutupdur bir kanad ark hem dem
Birisi magribi tutmdur azam
rimidr biri fevka'l-alya
Biri vsl durur tahte's-serya
Ne kim var-sa hayvnt- ebh
Hud emri-le ol nefh ider ervh
Hud klmak dilese ger bir emri
Kalem levha yazar n ola emri
Bakar ol levha srfl her gh
Bilr her ne kim emr itdi-se Allh
Melyikden hem oldur shibu's-sr
Tutupdur sr t olnca destr
Turupdur vakt- emre muhtazrdur
Meger sad-be-sad muntazrdur
alnsa sr olup Hak'dan irdet
Hemn kopsa gerek rz- kymet
Ki srn riserdr kerre
Olupdur her biri msal bir emre
Mukaddem nefh ki irir sima
Gelr arz u sem ehl-i feza
kinci nefhasdur nefha- sak
Ki anula fen bulur kamu halk
nci nefhas base sebebdr
len dirilmege emr-i alap'dur
Ansr rhla oldukda sirite
Selm olsun ze iy firite
F zikri Cebryil aleyhi's-selm
Nedr Cebrl bil nms- ekber
Melyikden odur tvus- ekber

74

936.
937.
938.
939.
940.
941.
942.
943.
944.
945.
946.
947.
948.
949.
950.

951.
952.

Dah Rhu'l-emndr hzin'l-kuds

Emn'l-vahydr ol menbau'l-ins
Ktbler kim maklt- Hud'dur
Sahaflar kim nin- enbiydur
Hud'dan enbiyya old nzil
Cemine Cebrl old menzil
Kim oldur Br'den celle celle
Resl olanlara shib risle
Yaratmdur an Br Tal
Mehb azam u saht u tuvna
Bilrsin kuvvet-i rhu'l-emni
Oksa " inde zi'l-ari mekn"i
Tamm alt kanad vardur azam
Sgar tahte'l-cenhiyye bu lem
Ser't-tayrdur seyr seferde
rir yire gkden bir nazarda
Ki Nemrd oda atcak Hall'i
Hemn Cebrl'e emr itdi halli
rimedin dah ol od emne
ridi sidreden r-y zemne
Tutuban Ysuf' kartalar hem
Gtrp kuyuya brakdug dem
rimedin dah karna h
ridi sidreden peyk-i ilhu
Kaan bu sayhada geldi vcda
Fen irrdi ashb- Semd'a
Hud'dan shib u kahr u gazabdur
Helk-i ehl-i kfre ol sebebdr
Mukaddem hasf olanlara memden
Anu tedbri-le old kdemden
F zikri Mikyil aleyhi's-selm
Melek kim ad Mikyldr hem
Hisbnda durur erzk- lem
Nasbine mvekkeldr ibdu

75

953.
954.
955.
956.
957.
958.
959.
960.

961.
962.
963.
964.
965.
966.
967.
968.

Anuladur beks nev-bahru

Yire bir katre b inmez semdan
Dah bir nbite kmaz serdan
Kim aa bu melek olmaya sarrf
Bunu ksmndadur aktr- etrf
Mvekkeldr nfsa ksmet-in
Keml ilm akl u hikmet-in
Muazzam halk idpdr an Hallk
Katnda zerredr anu bu fk
Aarsa leme bir kez dehn
Belrsz kla arz u smn
Dehnndan bu yir gk mkemmel
Grinr yle kim bir dne hardal
Eger bir kez kla dnyya irk
Yana nrndan anu ehl-i fk
Nice kim tura bir dne semvt
zie iy melek bi bi tahiyyt
F zikri Azryil aleyhi's-selm
Ululukda bu Azryil'e hemt
Yaratmad melek Br Tal
Yceden fevk bu fevka'l-uldan
Aaga ayag tahte's-semdan
Aaga yukaru sag u sola hem
Kanatlar var anu gyet azam
Tutupdur biri taht biri fevk
Basupdur biri garb biri ark
kupdur yukaru hacb- semdan
npdr aaga kar-u semdan
Alupdur kabzasna bu cihn
Bu dny ggidr anu mekn
Turupdur levh-i mahfza mukbil
Gzedr her zamn ol levh-i kmil
Ne kim mahlk var-sa cihnda
Yazlmdur bert- mri anda

76

969.
970.
971.
972.
973.
974.
975.
976.
977.
978.
979.

980.
981.
982.
983.
984.
985.

unu kim dkene rzk vu mri

Tamm ola zamn gee devri
Bakup levha okur anu bertn
Haytna virr ol dem memtn
Tal'allh an evvel-be-evvel
Klupdur kabz- ervha mekkel
Anu elinde kahr olur cebbir
Anula kam olur kamu eksir
Cihnda her ne kim olursa fni
Anu tesri-ledr bilgil an
Hud'dan kbzu'l-ervh oldur
Cihnda hdim'l-ebh oldur
Alur sag eliyle mmin revnn
Sol eliyle alur kfir cnn
Hem mn ehline peyk-i alap'dur
Blg- rahmet-i Rabbe sebebdr
Ecel iridgi dem irir hem
Ne bir sat mukaddem ne muahhar
Zamna muntakil olmaz zamn
Mekna mnbedil olmaz mekn
Nie kim cism iinde var ola rh
Selm olsun saa iy kbzu'r-rh
El-Hikyet
Hikyetdr ki der-devr-i Sleymn
Olur bir vakt Azryl'e fermn
Meger kim ol fln dery iinde
Fln kimse filn ada iinde
rimidr aa vade Hud'dan
Dkendi ksmeti vech-i serdan
Fln gnde fln sat gidesin
Anu ol yirde rhn kabz idesin
Hud emriyle Azryl mezn
Sleymn'u katna gelr ol gn
Meger kim grr ol mabd- dem

77

986.
987.
988.
989.
990.
991.
992.
993.
994.
995.
996.
997.
998.

Sleymn'u yannda hzr ol dem

Yol bud- mesf-ile bu yire
Gelrdi alt aylk ol cezre
Acebledi bu ahvli firite
Sleymn'a didi hli firite
Meger ol kimse kim bunda gelpdr
Cihnda mri bir sat kalupdur
Firite gitdi n kald Sleymn
Ol insna haber kld Sleymn
Sleymn'dan iitdi bu makli
Temelluk eyledi kld suli
Ki emr ide yile an gtre
Varup Hind' deizine yitre
Koya bir adada an nihn
lmden ola kim kurtara cn
Sleymn yile emr itdi gtrdi
O demde didgi yire yitrdi
Varnca oraya ol kimse hir
Katnda old Azryl hzr
Tutup kabz itdi anda rhn anu
Yitrdi yirine emrin Hud'nu
Sleymn'a gelp kld hikyet
Fln kimse ki bundayd u sat
Fln adada cnn almam ben
Oradan togru bunda gelmiem ben
Kaup kurtla sanurd lmden
Kim ola kurtara cnn elmden

Fi'l-sri'l-mtevasst beyne's-semi ve'l-arz

999. Dimidr ehl-i hikmet r unsur
Sem vu arz arasn tutupdur
1000. Nedr ol unsur- r- muhte
Kriyyi'-ekl ecsm- baste
1001. Kim anlardur bu kevn mmeht
Hud andan klupdur kyint

78

1002. Vcd srete mdde vu lt

Ne durur yan bu r istikmet
1003. Besyitdan nedr ol unsur- r
Trb u bdur hem bd u hem nr
1004. Hud'nu emri-le bu drt azdd
Gelp bir yire buld kevn cd
1005. kisi ulvdr olmad sfl
kin sukldur bes old sfl
1006. Vel tahte's-semda baksa iy yr
Huss her birin merkezi var
1007. Muall merkezi nr andan edn
Havnu merkezi hem merkez-i m
1008. Kamusndan aaga merkez-i hk
Gel imdi kudretu'llh kl idrk
1009. Bulur kbil durur kevn u fesda
Ki bir birine kalb olur kuvda
1010. Hacer olur akarken cirmi anu
Nite kim ayn Aderbycn'u
1011. Su olur bu hav olursa serm
Klalda og olur anu-n anda
1012. Erir su gibi seng olur tagyr
Nite kim kldlar tolb- iksr
1013. Hav olur suya irrse germ
Buhr olur gneden yan ki m
1014. Hav od olur ekser bd iinde
Nite kim kre-yi haddd iinde
1015. Dner te havya yana yana
erg zre nazar klsa duhna
F zikri krret'n-nr
1016. Ansrdan nedr ol kre-yi nr
Meger cism-i bast u ybis hr
1017. Haff't-tb levn-i nef
Mnr muhrik u sf efff
1018. Bu kadar hk-dn iinde encm

79

Bunu keyfiyyeti-le puhte olur hm

1019. Felekde aa mev-y tabi
Ne durur gel iit sun bedi
1020. Mukaardur kamer harkna sti
Muhaddebdr hav sathna taht
1021.
1022.
1023.
1024.
1025.
1026.
1027.
1028.

1029.
1030.
1031.
1032.
1033.
1034.

F zikri'l-hav
Havdur unsur- sn hem iy yr
Odur cirm-i bast u ratb u hem hr
Latf u sf v b-sakl u cnbn
Vel yok durur anda nev-i elvn
Havnu merkez-i nrndan edn
Dpdr merkez-i myden al
Hav cedbiyledr ecns- ecns
Ki hayvnda girr kar bu enfs
ua bezer ki hayvnt- my
Bulur suda hayt- intiy
Olara clib'l-enfs mdur
Hav halkna nite kim havdur
Bu iki unsur kudretle Yezdn
ki dery yaratmdur firvn
Birisi unsur- bahr- havdur
kincisi nedr dery-y mdur
F kreti'l-m
nci su durur kim old vrid
Odur cirm-i bast u ratb u brid
Sakl sf v efff u seyyl
Vel ne levn var tam her hl
Ki koysalar iine bir innu
Hemn dem gsterr gnini anu
Neyi kim itseler su-y-la erbet
Gine anu durur ol suda lezzet
Bu durur alknup akdug her su
Ki Mevl'ya klur tesbh her su
Mesh oldg-in her nefes m

80

Hud virmidr aa tab- ihy

1035. Muhaddebdr aa taht havnu
Muakkar hem aa vech-i semnu
1036.
1037.
1038.
1039.
1040.
1041.

1042.
1043.
1044.
1045.
1046.
1047.
1048.
1049.
1050.

F kreti'l-arz
Trb old meger drdnci unsur
Bu arz- hk-dna ol kredr
Odur cism-i bast ybis serd
Kesf skin eskaldur iy merd
Dpdr merkez-i edny bu arz
Didiler ber adna tl eger arz
toprakdan biter bu cmle nm
Gine toprak olur hir makm
Ne var-sa bu toprakdan biter hem
Varur hir bu toprakda yiter hem
Ne hikmetdr bu kim dir itb ol
Klur her eyi kendn trb ol
F halki'l-cnni
Dimidr Vehb ala bu ulm
Hud yaratd n nr- semm
Semm odndan itdi halk cn
Ne har var ol odu ne duhn
Aa mric didi Rabb-i Tal
Yaratd ft-in aa bir ebn
kisinden meger bir cin togd iy cn
Hem ol cinden olupdur nesl-i eytn
Kard bir birine mdde v ner
redi gn-be-gn ogald anlar
Togurd bir karnda iki oglan
Biri irkek birisi dii eytn
Olaru nesli-ile told dny
Pr old berr bahr u kh u sahr
Mukm itdi Hud cinni havda
Sknet kld cn vech-i serda
Nedr cinni havy cismdr ol

81

1051.
1052.
1053.
1054.
1055.
1056.
1057.
1058.
1059.
1060.
1061.

1062.
1063.
1064.
1065.
1066.

Latf u hem efff cirmdr ol

Yir ier nefsi vardur cn vardur
Togar hem togurur mdde v nerdr
Kimi mmin durur kimisi kfir
Kimi err olur kimisi hayyr
Tutar her demde bir ekle bu millet
Klur her bir nefes tebdl-i sret
lr cinni v lmez baz eytn
Kymet gnine tek gde devrn
Yaratd anlar Mabd u Yezdn
Kimi insn sfatlu kimi hayvn
Kimisi fl sretl kimisi har
Kimi r kimi esb kim ahter
Kimi ag u kimi kzl durur hem
Kimi kara kimi yeil durur hem
Olaru meskeni yirlerde her br
Mugrt olur u br u enhr
Gyz olur dah km u cm
Kesf mezbele serdb u hammm
Nice nice ki bu devrn u mddet
mret kld bu dnyy millet
Gelicek leme bu nesl-i dem
Cihnda gyib old millet cn
Zikri har fim beyne's-semi ve'l-arzi acyib-i mahlktih
Hud bast eyledi n kim sery
Ser stinde icr itdi my
Hav halk eyledi fevknda mnu
Tuman yaratd fevknda havnu
Tuman stinde icd itdi ebri
Yaratmdur ol ebr stinde bahr
Hem ol bahru iinde b-nihyet
Halyk halk idpdr Br izzet
Gtrmi mitnine ol bahr bu bd
Kom bahr stine hem od std

82

1067. Duhn yok durur ol nru asl

Savk andan olur gkde peyd
1068. u kavm- Nh'a kim tfn gelpdr
Meger ol bahrdan icr olupdur
1069. Dah vrid olupdur kavl-i kyil
Gnee olmasa ol bahr hyil
1070. Tokansa pre nr fitb
Yakayd pertevi vech-i trb
1071. Muktilden rivyetdr bu ahbr
Yukaru bu havdan bir hav var
1072. Meger ol bu havdan mferrikdur
Latf sf v pk u arkdur
1073. Yaratm anda Hak drl halyk
Hisbn bilmez ill ki Hlk
1074. Hem anda var durur bir neva atyr
Vel hilkatde mr u mhi girdr
1075. Kanatlar var u lkin per yok
Uar kudur vel kuu fer yok
1076. Budur dyim o nev-i tayra de
Havda togurur yrr havda
1077.
1078.
1079.
1080.
1081.
1082.
1083.

El-Hikye
Hikyetdr meger bir vakt Hrn
Klur sayd itmeg-in azm- hmn
Gezp avlar-iken vech-i klda
Grr bir ku uup gider havda
Salur h ol kuu stine eh-bz
O perrn old n bu kld pervz
u del gitdiler cevv-i semya
Varup gark oldlar bahr- havya
Nice dem gzledi dutmad yaz
Ki kesdi h-bzndan niyz
Birinden sora eh-bz- ehen-h
Gelben kond dest-i ha n-gh
Vel cenginde tutm bir ikr ol

83

1084.
1085.
1086.
1087.
1088.
1089.
1090.
1091.
1092.
1093.
1094.
1095.

1096.
1097.
1098.
1099.

Ne kudur ne semek ne nev-i mr ol

Acebledi o hayvn halfe
Nedr bilemedi an halfe
Sul itdi bu ilm limine
Didiler ol emr'l-mminne
Yaradupdur Hud cevv-i havda
Halyk nite kim vech-i serda
Nie kim yirde hayvnt vardur
Havda dah mahlk vardur
Ol atyr havdadur ki bu bz
ikr itmi durur kldukda pervz
Olardan dileyp itdi halfe
Taaccb eyledi gyet halfe
Meger Hciz dimidr m-selefden
Haberdr sylenr ubu halefden
Meger bir gn Safhn'la Horsn
Arasnda kar bir ebr-i perrn
Yagar bir muteber yagmur havdan
Kim enhr akdur vech-i serdan
Dkilr yagmur iinde mlemma
Nihyetsz semek b-had snda
Didiler grben ilm ehli an
Dimiler arza bahr- smn
Bu ol bahru vhdur cihna
Ki old su-y-la gkden revne
F zikri'l-ebhirati ve'l-edhineti'l-mtevellideti f's-semi ve'l-arzi
idicek bilenlerden beyn
Ne nesnedr buhr vu duhn
Kevkib kim harr ola tb
Dicek bahr stine u
Anu teshn-ile ecz-y myi
Olur bahr zre ecz-y havyi
Bu aa ol bua idp mezc
Buhr olur klur evce urc

84

1100. Dah ol necm vardur harr

Sevhil yirlere ddke nr
1101. Bulur teshni ol del nihye
Ki virr nr- tabn havya
1102. Karur aa ecz-y havyi
Duhn ider pes ecz-y havyi
1103.
1104.
1105.
1106.
1107.
1108.
1109.
1110.
1111.
1112.
1113.
1114.
1115.
1116.

F zikri'r-riyhi ve sebebi hudsih

Hakm kavlidr kim didi kyil
Bilr misin nedr lemde bu yl
Neden hdis olur eser cihna
Geh yir yzine ki smna
Var sr vu vz acebdr
Grinmez kend gze ne sebebdr
Hilfnca sehb gr ayndur
Ne sr ne hayy u ne revndur
Yukaru bu hav aagda m
Olupdur hem ikisi iki dery
Haff'l-hcdr ol kim havdur
Kesr'l-mevc olan dery-y mdur
Meger tesri-le ems serya
Buhrt kar arzu havya
Brdet irse aa fevka'l-alda
Kesb ider cevv-i havda ol esnda
Tra bilmez iner sfle ol ebhar
Klur vech-i ser zre tedevvr
Nzlinden hav ider teheyyc
Hemn dery gibi klur temevvc
Olur yil anu heyyiciyle peyd
Tutar yir yzini arka vu garba
Yahd dirler bulut ksa alda
Sakl olur kesfetden havda
Pes olur ulvden bu sfle myil
Kopar bu indifndan anu yil
Yahd deprendke ebri havnu

85

1117.
1118.
1119.
1120.
1121.
1122.
1123.
1124.
1125.
1126.
1127.
1128.
1129.
1130.
1131.
1132.
1133.

Tahalll kesb ider eczs anu

Hav zre sehb-iken olur rh
Klur her yaa ya tervh u tesrh
Ya dirler indifndan sehbu
Biri birne vakndan sehbu
Teheyyc hsl olur bu havya
Yil olur ol eser vech-i serya
Ger andan zyil olmasa harret
rimese aa tab- brdet
Sud ider semya hir-i kr
Olur menzil-gehi anu merkez-i nr
Hud'nu emri-le ol aradan bu
Gine redd olur iner yire togru
Harret tab-la itdkce hcm
Cihnda esdrr bd- semm
Brdet fasl ider bd- itda
Harreti olur yazn ziyde
Bahr iinde bulur itidli
Harf eyym bigi bil makli
Al klli sft itse teheyyc
Klur ol rhden dery temevvc
Teheyyc idecek yiller havda
Temevvc hsl olur bahr- mda
Teltum kldugnca mevc-i ebhar
Sud ider havya andan ebhar
Buhr- arz old rhe illet
Buhr- bahr old ebre hccet
Egeri bu szi dimi hakmn
Vel teslm itmez ehl-i irfn
Ki dirler bda byle olsa iy ad
Gerek alak mahalde ok ola bd
u yir kim alcag ola dutar b
Aa dise harr- fitb
Buhr og u az olur havs
Buhr- bs-la tolar sers
86

1134. Vel taglar depesin gresin

Aagadan ziyde var havsn
1135. Eger arzu buhr olsa bu rh
Buhr olan mahalde ideydi tervh
1136. Yceye az eseydi alaga ok
Yceye ok eserlik alaga yok
1137. Pes imdi zhir old rh-i fk
Ezelden ey durur mahlk- Hallk
1138. Haberde yle gelmidr mukarrer
Bu yil Mikyil'e old musahhar
1139. Anu destr-la eser cihna
Anu izni-le varur her mekna
1140. Olup durur nebmzden rivyet
Yile smek diy kld iret
1141. Nin kim ol durur enfs- rahmn
Ki yan ol durur rh u reyhn
1142.
1143.
1144.
1145.
1146.
1147.
1148.
1149.
1150.

F zikri'r-riyhi'l-muhtelifeti
Bu yir-ile gk arasnda azher
Meger yl eser didi peyamber
Ki dirler birine rh'l-akm ad
Helk old anula millet-i d
kincisine dirler rh-i sevd
Anu destr-la esdi cihnda
n ol yildr sefer-geh bu bihra
Azb anula olur ehl-i nra
ncidr riyh andan bu ervh
Ki rh olur yrr her ehl-i ebh
Meger bir kimse Abdullh nm
Sekizdr dir riyhu inksm
Azb-in eser drdi heme
Kalan rahmet in gelr ie
Azb-in olanu biri vsf
Biri sarsar akm biri ksf
u kim rahmet-indr didi std

87

1151.
1152.
1153.
1154.
1155.

1156.
1157.
1158.
1159.
1160.
1161.
1162.
1163.
1164.
1165.
1166.

Bert old biri nirt ad

Birine ism dirler mrselt
Birine ad dirler zriyt
Rivyetdr Al-yi Murtez'dan
Mrvvet-kn ol shib-sehdan
Yil isicek dir-imi gh ghi
Riyh itme it itme rh ya lh
Ki Kurn ire nerde asa hazret
Riyh rahmete kld iret
Ne yetde ki zikr itdise rhi
Azbadur anu nass- sarhi
F zikri usli'r-riyhi ve hiye erbaat ve minhe'-imli
itgil nkte-yi ehl-i ukli
Riyhu drtdr dirler usli
iml old biri biri sdr
Cenb hem dbr asl- havdur
Bularu arasnda olan revyih
Ne durur yan eryh- bevrih
iml oldur ki kar menbandan
Nebt- nau eser matlandan
Bu cnibden kopup klur hbb
u yaa kim gne ider gurb
imlden eser esicek ol brid
Anu-in iml old aa ad
Tabatdadur ol bil huk u bd
Nin kim dyim aa mvrid
Yce taglar durur arz u berr
Kurus okdur azdur buhr
u yirler kim savuk olur ziyde
Ki kar erimez sayf u itda
O yirlerden olur bu bd vrid
Anu-n olur anu tab brid
Cibl oldug-n aa menfis
Budur hikmet kim old tab ybis

88

1167. Oradan iktisb ider bu tab

Tut imdi hikmet szine semi
1168. Katdur dyim ol yil hbb
Kim azkdur mehiyyen dern
1169. Nin kim merkezi arz u imli
Dimilerdr ki og olur cibli
1170. Eser gndz kat olur zarb
Gice olsa haff olur hbb
1171. Temevvc virr esicek buhra
Ki dirler yagar anu-la hicra
1172. Dimidr rutb iinde tabbn
Sahh olur anu heb-ile b-dn
1173. yirde kim og eser ola bu bd
Ner olur anda ekser togan evld
1174.
1175.
1176.
1177.
1178.
1179.
1180.
1181.
1182.
1183.

F zikri'l-cenbi'l-yeti min etrfi'l-ceniyyeti

Bun cennet yilidr dir cenbi
Sheyl matlandan hbb
Klcak ol mahalden insirf
Tutar gn togna inhirf
Muhlifdr imle bu bahr-kr
Nedr tab bu yil ratb u hem hr
Hem ol yildendr ala bu hitb
Ki yaratd Hud hayli azb
Aa ider Arab rh- levkh
Ki virr nesnesi arza revyh
Sorarsa merkezi reyh-i cenb
Sheyl matlandan hbb
Klcak ol mahalden insirf
Tokur gn togna inhirf
n arz- cnib hatt- istivdur
Ki berri az u bahr mntehdur
Anu-ndr harr ol mebu
Ki yzi ol yaadur fitbu
Anu tek isi yirlerden gelpdr

89

1184.
1185.
1186.
1187.
1188.
1189.

1190.
1191.
1192.
1193.
1194.
1195.
1196.
1197.
1198.
1199.

Tabatda anu-n hr olupdur

Deizlerden hbb itdgi-n hem
Rutbet kesb ider tab dem--dem
Mheyyi vsi oldug-n anu
Haff olur hbb bu havnu
Dimilerdr kaan isse bu bd
Kopar deryda emvcu sevd
Etbb kldlar ilm-ile tevl
K'esicek cism-i kesln ider ol yil
Hbb virr ebdna rehvet
Sema sklet u gze gvet
Ne yirde kim esse bu bd ekser
ns olur togan evld ekser
F zikri'd-dbri
Reyhu birine old dyr ad
Meger ol bd-la old fen d
Hikyetde gelpdr kavm- d'u
idicek esecegin o bdu
Magrlar kesp yirden kyda
ine girdiler tahte's-serda
Naghn esdi bu bd- feny
Ne fevk koyd ne tahte's-sery
Tezelzl virdi yir yzine yik-sn
Ki bu mamre-yi arz old virn
Esicek kuvvet-ile eser ol yil
Olnmaz hi nesne aa hyil
Hbbnda dbru itse tesyr
Sheyl matlandan magribe dir
Muhlidr sabya esmesinde
Tabatda eserde nesmesinde
Gne irimedin dah gurba
Pes imdi bu hav balar hbba
Dyr esse hem eser dn ince
Sab yili nite kim dn ince

90

1200. Hbbnda aza okdur zamn

Gicede glib esmez dirler an
1201. Gne oldg-n bu bd- mdr
Dyr old ad dillerde hir
1202. Gne batup gelicek leyle zulmt
Mhibbini tutar anu buhrt
1203. Gne aa mnidr gurb
Anu-n gicede olmaz hbb
1204.
1205.
1206.
1207.
1208.
1209.
1210.
1211.
1212.
1213.
1214.
1215.

F zikri's-sab
Sabdur n birisi ol riyhu
Nesm'r-rhdur reyhi sabhu
Hadsidr musahhah Mustaf'nu
Ki hakknda dimidr bu sabnu
Hud'dan baa nusrat imdi bu rh
Mbrekdr didi bu rh- tervh
Bentu'n-na kdug tarafdan
Eser gn togdug tarafdan
Seher-gehler eser bu bd ekser
Sovuk issi tabatda berber
Gicede esicek eser sonda
Nehr ese eser gn inde
Gne gitdke gider gn ince
Nite kim subh-dem ger dn ince
Gicede esicek bd- sabda
Savuga myil olur tab anu
Sabh oldukda ems-i itigli
sidr an bulur itidli
Ne yildr bil ki lutfdur lh'u
Meger oldur nesm-i subh-ghu
Saf bulur dil cn nesmesinden
Saflar hasta diller esmesinden
Esicek subh-dem gr bu zarfi
Getre gzlere hvb- latfi

1216. Egeri h olur lutf- evn

91

Az olur lk tiz geer zamn

1217.
1218.
1219.
1220.
1221.
1222.
1223.
1224.
1225.
1226.
1227.
1228.
1229.

Fi'n-nesmti
Nesm esdi havdan n seher-gh
emende gonce-yi gl ad evfh
Tutard subh-dem sahrda anber
Tozutd yir yzine misk-i edfer
Meger tu old zlf-i nzenne
Kim eyledr hediyye tfe ne
Nefes urd havdan n Mesh'a
Deminden rha geldi yirde mevt
Ya urd sr- srfl hare
Ya geldiler mevt'l-arz nere
Hbt itdi sab r-y zemne
Simdan bezedi Rhu'l-emn'e
iml okur seher Trt-i Ms
Beyn ider cenb bahl-i s
Mezzin-ve sab n subh- enver
Felekden okd "Allhu Ekber "
agrd yirde ne varsa "amenn"
Didiler hep "semin ve atan"
itdi an blbl kld gulgul
Anu-n ad agzn gonce-yi gl
Benefe g itdi ol kelm
itdi serv an kld kym
Budaklar sald ban ol eserden
Varaklar girdi kssa ol eserden
Bu lutf gricek bd- sabdan
Eserken subh-dem r-y havdan

Er-Rislet bi-riyhi's-sab
1230. Didm iy peyk-i gl-zr- seher-hz
Resl-i kn- nagme-engz
1231. Esersin yir yzine bu havdan
Heblar koparursn her feldan
1232. Yce taglar depesinden esersin

92

1233.
1234.
1235.
1236.
1237.

1238.
1239.
1240.
1241.
1242.
1243.
1244.
1245.
1246.
1247.
1248.

Kara deizleri aup kesersin

Geh n Ht'ya seyr idersin
Geh Hind'e geh Sind'e gidersin
Yidi iklme yrrsin rehdr
Bu yir yzi sen seyrn-gehdr
Nire varsa vel ehl-i keremsin
Mbrek ehreler shib kademsin
Dilegm bu durur senden ey bd
Eserse bir keret bi'llh feryd
Sefer ile kerem kl gurm- m it
Varup benden ol iklme selm it
F zikri's-sehab
Hakm ider hakm iy ilm-i bn
Neden peyd olur bilgil sehb
Tul idp felekde ems-i bbn
Tutcak yir yzin envr- yik-sn
u kim de berre v bahra
Anu tesri-y-ile bak bu emre
kisinden bir ecz-y reiyye
Olur hsl zih emr-i meiyye
Dirilr yan kim berr duhn
kar bahru buhr bil beyn
Birigr mrtefi olur havya
Kaan kim irir fevka'l-alya
Yukaru savugndan zemherr
Aaga mdesinden bahr u berr
Tegalluz kesb ider bu iki ecz
Karur bir birine zr bl
Biri birine itmekle tereddd
Sehb olur bu ikiden tevelld
Sehb olur yceldkce havya
Zebb olur inicek aagaya
Dah bir ksm vardur bu sehbu
O dah nevidr dirler zebbu

93

1249. Rakk olur bu nev ebr bigye

Havda mahv olur dner havya
1250. Gicen savug klsa aa hal
Olur Hakk asar-la ol tuman tal
1251. Gice savuk olup dkedrse b
Sak kargu olur dimiler ol zebb
1252. Kabl itmez bu szi ehl-i ilm
ular kim var olarda fasl- ilm
1253. Buhr olsa bulutlar bihru
Duhn olsa arz- hksru
1254. Gneden aa olmadukda tesr
Gerek hsl olmaya bu tedbr
1255. Bulutlar og ola yazn havda
Az ola fasl- eyym- itda
1256. Ki yazn kuvvet-i tesr-i ems
itdan kat olur tahrr-i ems
1257. Pes imdi zhir old kim bu mahss
Hav-y emr ayndr tutar bus
1258. Nebdr bir yire mabd her br
rdet klsa kim yagdura emtr
1259. Semda bir melek vardur mekkil
Bulutlar srer ol bell bilgil
1260. Anu-la seyr ider bulut havda
Eger yazda eger fasl- itda
1261.
1262.
1263.
1264.
1265.

Fi's-sahbiyyt
n esdi menzilinden bd- sarsar
Yrtdi mmkininden ebr-i leker
Sevdndan pr old her cevnib
Meln old merik hem megrib
Felekden ald kudret tabln rad
Getrdi gaym- ufukdan ryeti sad
Elinde berku te tziyne
Yrtdi baglad saf saf ahne
Saffndan pr old saffa-y arh

94

1266.
1267.
1268.
1269.
1270.
1271.
1272.
1273.
1274.
1275.
1276.
1277.

Cemndan told hokka-y arh

Felek h ki yan ems-i tbn
Kimin ghna girp old pinhn
Hcmndan cihn virdi nse
Felek dndi deminden bnse
Sem hucb old zulmt havdan
Hav fevk olmaz old bu semdan
Yahd kaynad v c itdi yik-sn
Cehennem kresinden bahr- ummn
Ki kd gklere anu buhr
Yaratd zulmeti leyl nehr
Ya urd rye-yi lem sec-b
Felek mahcb yzine nikb
Ki her gzden cemli ola mahcb
Gerek mahcb ola her yirde mahcb
Ya grdi ol hicba yzde k
Ki nr- hasret-ile subh- sdk
Bir h itdi ki yandurd sery
Duhn tutd bu cevv-i semy
Yahd fir- dehr-i smn
Mzeyyen kldg-n bu mekn
Gelp taht u zemn zre revna
Felekden baglad bir bah-hne
Kim anda hucb ola sultn- eflk
Yzin grmeye anu tre-yi hk

Er'-rislet bi'l-gaym
1278. Didm iy ski akdh- rahmet
Vey cra-fen rh- rahmet
1279. Felek meydnna vey etr-i h
Zemne ryeti zll- lh
1280. Sadet syesin sye-bn
Kermet cnnu ihsn- hvn
1281. Bint etfl-in iy dye-yi pk
Rzat senden olur mder-i hk

95

1282. Dkersin yir yzine b- hayvn

Saarsn bahr iine drr-i mercn
1283. Msfirsin gezersin garb u ark
Mcvirsin tutarsn taht u fevk
1284. Eger klsa diyr- m'a seyrn
Nazar kl nicedr ol mlk-i bldn
1285. Var ol iklmi bi'llh kl ziyret
Selm ilet aa bi'llh immet
1286.
1287.
1288.
1289.
1290.
1291.
1292.
1293.
1294.
1295.
1296.
1297.
1298.

F zikri''l-emtri ve'l-berdi ve's-selci

Hakm szidr dir ehl-i man
Neden hsl olur brn yan
Duhn yirler bahru buhr
Bu fk zre tutdukda karr
itdk kim urh idp havya
Sehb olur urur vech-i semya
rise merkez iberden bu ecz
Tegallz kesb ider tl vu arza
Brdetde kat olmasa mekn
Buhr b u bd olur duhn
Ol ecz-y reiyye zerre zerre
Dirilr yagmur olur katre katre
ua bezer ki hammu buhr
Kbbnda kup klsa karr
Brdetden bulup anda eser ol
Su olur yine karna tamar ol
Kaan kim yagmur u yil klsa glt
Brdetden aa irise ifrt
Tecemmd hsl olur katresine
Tolu olur yagar r-y zemne
Tekattur bulmaynca ecz-y mi
Karsa aa ecz-y havi
Tefettn bulur ol demde safy
An tagyr ider yil fetn
Tecemmd buldugndan olur ol kar

96

1299.
1300.
1301.
1302.
1303.
1304.
1305.
1306.
1307.
1308.
1309.
1310.
1311.
1312.
1313.
1314.
1315.

Zih emr-i Hud'y hikmet inkr

Ulm ehli kabl itmez bu kavli
Egeri sylemidr hikmet ehli
Nin kim eylemeye aa esbb
Gerek kim bu buhrt olcak b
Dkleydi zemne cerre cerre
Nin yagar semdan katre katre
Ol ecz-y reiyye k'olur emtr
Tecemmd bulup olsa tolu ya kar
Deydi yire kadar hne hne
Nin iner havdan dne dne
Eger sudur akayd defa defa
Eger buzdur ineydi kta kta
nerken aagaya ne sebebdr
Karmaz bir birine bu acebdr
idilmi haberdr mutemedden
Cebeller var durur selc beredden
Yaratmdur Hud cevv-i havda
Neyi ok dir ise andan ziyde
Melyikden Hud ez-rz- evvel
Klupdur bir melek aa mekkel
Alup andan dker aktr- arza
Srp bulutlar bu tl- arza
Didiler itdren an temattur
Meger her dnesine bir melekdr
nen bir kez dah inmez mkerrer
"Tal nuhu Allhu Ekber "
Hem olmudur kitb ire nvite
Yaratm Tar bir ulu firite
ki zddan klupdur an mabd
Ki yukarus kar aagas od
Ne od kar eridr ne od kar
Syindrr zih hikmet zih kr
Kanadn silker anu zre her br
Kanadndan dkilen dr yagan kar
97

1316. Gr imdi hikmet-i perverdigr

Dilese bir yire yagdura kar
1317. Mhendisler dimiler bu buhrt
On iki mlden ekserde bi'z-zt
1318. Varuban mrtefi olmaz havya
Ne del ok karsa bu alya
1319. Nazar klsa kup bir yce taga
Bulutlar grinr senden aaga
1320. Eger yildr eger savuk alda
Olur lu aagadan ziyde
1321. Bilindi bi'l-hakka kim bu emtr
Yagar Hakk emri-ile yirlere her br
1322. rdet oldg demde Hud'dan
Bulutda nev olur yagar havdan
1323. Meger kim nef var rahmet durur ol
Hakkat vbil-i cennet durur ol
1324. Matar kim zirri vardur kahr- Rab'dur
Ki yan kullara Hak'dan gazabdur
1325. Deiz vardur hav zre sth
Hakk anu-la bogupdur kavm- Nh'
1326. Ne yirde kim yagar brn- kahru
Suyndan feyz olur lu o bahru
1327. Didiler ar altnda mukarrer
Meger kim var durur bir bahr- hir
1328. Kaan kim vahy ide ol bahra cebbr
Yagar yidinci gkde andan emtr
1329. Yagar gkden gge aagya hem
rr ol menzile k'addur ebrem
1330. Yile vahy olur anda bak hisba
Getrr vaz ider an sehba
1331. Sehba vahy olur ol an bi'l-kll
Yrr yir yzine ider tegarbl
1332. Ne nesnedr bulut grbl- brn
K'ider yir yzine enhl-i brn
1333. Haber virmi durur hem Kab'l-ahbr
98

Kom her katrede bir bedr-i cebbr

1334. Hak emri-le nire dse o katre
Biter ol bedr anda bak bu emre
1335. Gelben bir yire klsa nigh
Biter her ylda bir drl kiyh
1336. Ki ekser bir biter bitmez orada
Nazar kl hikmet-i Rabbi'l-ibda
1337.
1338.
1339.
1340.
1341.
1342.
1343.
1344.
1345.
1346.
1347.

Fi'l-matariyyti
Bulutdan balad ml old emtr
Ki told katreden bahr old eftr
Grinen emeler old bu eme
Nhr old akar her yirde eme
Yrtdi her yaa Seyhn Seyhn
Aktd her mahal Ceyhn Ceyhn
Deildi Kaydfe mlkine ummn
Ya akd millet-i Nh zre tfn
Yahd Hzr old bu Hzr iy gerdn
K'aktd yir yzine b- hayvn
Hayta geldi ekfnnda emvt
Ban kaldurd yirden her nebtt
Meger tad Aden bahr cihna
Ki sad yir yzine drr-i dne
Zebercedler bitrmege mezri
Zemne lller tohm ekdi zri
Dldgince her bir dne gkden
Yire san kim yagardur dne gkden
Aceb kim smy bilr bu eshb
K'akdur su yirine yire sm-b
Bitrr h- hr stinde ter gl
Bitrr hre-yi huk zre snbl

F zikri'r-radi ve'l-berki
1348. Didm iy gayb sensin rahmet-i gayb
Cihn ehline Hak'dan rahmet-i gayb
1349. Hayt ehline iy sermye-yi nev

99

1350.
1351.
1352.
1353.
1354.
1355.
1356.
1357.
1358.

1359.
1360.
1361.
1362.
1363.
1364.
1365.

Nebtt- zemne mye-yi nev

Yagarsa leme rahs u rehsn
Eger yagmaz-sa kaht u galsn
Senle gl-han olan kele olur
Vel kele tapusuz gl-han olur
Ne yirde kim olasn sen revna
Gl-istnlar olur bezer cenna
Sen-le sebze reng olur emenler
Kudm-le merrefdr semenler
Aar evku-la gonce dehn
Klur iv-ile blbl fign
Ey yagmur eger seyrn iderse
Varuban m mlkine giderse
Kadem basarsa anu yollarna
Yagarsa ol diyru illerine
letgil benden ol mlke selm
Aa arz eyle ben kuldan peym
Gel iit kim ne dir erbb- hikmet
Ne szler sylemi ashb- hikmet
F zikri'r-radi ve'l-berki
Tehalll idp ecz-y trb
Karsa nriye ala hitb
Duhn olur hir cevv-i havda
Buhr bahra merc olur nihye
Brdet merkezinde idp karr
Sehba mnkalib olur buhr
Sehb iinde habs olur duhn
Esben rh tahrk ider an
Temezzuk klur ebr u bd u hem berd
Kopar ol mazkdan vze-yi rad
Ya dirler istikkinden riyhu
Biri birne hakkinden riyhu
Havda hsl olur bir tehevvr
Ki dirler halk ola vze-tndr

100

1366. ua bezer ki batn iinde bu yd

Takar kor klur ol dem bulsa cd
1367. Bu aa ol bua n kim ider mezk
Orada hsl olur te-i berk
1368. Nite kim tokna kadhe taa
Gelr bir od ara yirde rie
1369. ol od kim hsl olur bu eserden
Demrden mi kar yhd hacerden
1370. kisinden dah eyd degldr
Bulardan hem dah tenh degldr
1371. Muhakkak old k'oldur nr- kudret
Ne tadan ne demrdendr hakkat
1372. Arada hsl olur bir lehebdr
Demr taa tokmag sebebdr
1373. Savuk yirlerde olmaz berk y rad
Buhr duhn syindrr berd
1374. Kn turmaz n ol ecz havda
Anu-n rad u berk olmaz itda
1375. Mcerrebdr meseldr didiler halk
Gnz zre yile bir glib berk
1376. Dimidr bu kelm ehl-i makl
Kabl itmez vel ashb- menkl
1377. Beni dimi kulak tut bu hitba
Melek vardur mvekkildr sehba
1378. Srer bulutlar cevv-i havda
Hakk emri-le yrdr her belda
1379. Sehba ol melek darb durur berk
Ki tolar pertev-ile garb t ark
1380. Melek vzdur dirler aa rad
Meger tesbh ider Hakk'a klur hamd
1381. Bulut kim didgine tutmaya yol
Aa hm eyleyben karur ol
1382. Meger bu ol mlkdr bil biny
eker gge deizden ezdehy
1383. Kanadn kakdugnca ol firite
101

akar berk ol durur k'old sirite

1384. Dah dirler deiz kim var havda
Mutabbakdur turur tahte's-semda
1385. Havda itdgince bd- ehyc
Teltum ider ol bahra emvc
1386. Ol vzu sadsdur bu tendr
Ol ehycu dah berk teidr
1387.
1388.
1389.
1390.
1391.
1392.
1393.
1394.
1395.
1396.
1397.
1398.
1399.

F zikri's-sika
Sehb iinde iitdk ki bu dd
Temezzuk itse unf-la kar od
Latf-ise ol oda berk dirler
Kesf ise hem aa sak dirler
Ne durur sika kl itibr
Ki bir cirm-i galz u sulb- nr
Bu ecz-y duhniyyete n-gh
Ola arziyye glib n bula rh
Tokncak ekbirdi havnu
Salbet kesb ider terkb anu
Ya ta u y nuhs olur ya pld
Der n sika olur aa ad
Bel dimez bua erbb- ilm
Kabl itmez bun ashb- ilm
Bu m-y-sa ger aa cd- makl
Gerek zhir olayd her zamn ol
Bahr eyymdur hassa zamn
Grinmez zge vakt anu nin
Hakkat bu durur dah szi kes
Hud'nu emridr bu sika bes
Aa men durur bu vakt malm
rdet byle klm Hayy u Kayyum
Kat yagmur yagban aksa berk
Havdan grlese tendr der sak
Taa vu agaca her yana bi'l-kl
Tokanursa yakar ykar klur kl

102

1400. Yire dse geer tahte's-serya

riince yir altnda mye
1401. An redd eylemez her seng hra
Germez kuvvetin anu meger m
1402. Aceb olmaya dse bir yire sak
Ki vire ddgi yire kamu hark
1403. Aceb budur toknm bir kapuya
Agac sag u dnmi mh-i suya
1404. Muakkid hrkanu iinde altun
Toknm zer erimi hrka btn
1405. Bu szler sylenr dyim lisnda
gen ok vki olmdur cihnda
1406.
1407.
1408.
1409.
1410.
1411.

1412.
1413.
1414.
1415.

el-Hikyet
Meger eyh'r-reis itmi hikyet
Ki Crcn arzna bir devr-i mddet
Der bir sika cevv-i havdan
karurlar uup an serdan
Grrler bir acyib nesne muhkem
Mba hene hen degl hem
Dilediler an ideler eksr
Ne hen kr kld aa ne nr
Esr oglandan iidildi bu sz
Ki Afrikiye arz zre bir rz
Nagh bir ebr old aikre
Matar yirine yagdurd hicre
F zikri'l-kavsi'l-bniyyeti bi'l-havi
Nedr ol kavs ki grinr havda
Havda nsf u nsf serda
Mukvis tk bir tk zre zt
Grinr reng reng anu sft
Kaan kim yir yzine yagsa emtr
Erinse haku eczsndan aktr
Togup batar-iken bu ems-i tbn
Yzinden ebr gidp dkse brn

103

1416. Havda feyz olan ecz-y my

Gneden bulsa fi'l-cmle ziyy
1417. Latf-iken dah eff olur ol
sfi idi dah sf olur ol
1418. Virsndan olur bir ebr-i hzil
Ya bir ulu cebel emse mukbil
1419. Meger anlardan olur levn-i yik-sn
Ki yakduka grinr gze elvn
1420. Dah dirler tervet bulup fk
Gne klsa bu fk zre irk
1421. Alur her rengini vech-i sernu
Yzinde gsterr cevv-i havnu
1422. Ya der mecre z-y fitbu
Alur aksini ddgi mebu
1423. Ne sret baglasa ol r-y mde
Getrr gsterr cevv-i havda
1424. Gneden yaa yan olur akrab
Karaldur sararur varduka agleb
1425. Olcak hfakna ems-i myil
Gelr kavs-i kuzah aa mukbil
1426. Ufukdan evc-i arha varcak ems
Grinmez cevv zre dah bu kavs
1427. Irag olduka olur ergavn
Nen kim karur zulmet nin
1428. Benefeye dner olur semv
Olur bu kavs burcnu sem evi
1429. Bu sret kim havda baglar ol kavs
Grinr anda aks-i peyker-i ems
1430. Ne etrfa kim ola ems-i myil
Gelr kavs-i kuzah aa mukbil
1431. Yakn olduka aa grinr dr
Irakdan grr an ddede nr
1432. Hem ol eczdan olur gkde hyil
Kamer sathnda grinr hamyil
1433. Kamer bedr olsa bu vasat semda
104

1434.
1435.
1436.
1437.
1438.
1439.
1440.
1441.
1442.
1443.
1444.
1445.
1446.
1447.
1448.
1449.
1450.

Grinr dyire ekli gicede

Mcelldur muht-i bi'l-kamerdr
Vel kavs-i kuzahdan muhtasardur
Grinse ol eser dimi mcerreb
Yagar yagmur bu yir yzine glib
Dimidr bu kelm m-tekaddm
Ulm ehli vel tutmaz msellm
Nen kim zyi dse arza ems
Havda sretin baglasa kavs
Gne yir yzine olduka tli
Gerek kavs- kuzah olayd st
Deizden zyi ddke serda
Grneydi anu aksi havda
Tul idp gne ddke nzil
Gerek kim ol dah olmaya zyil
Gneden olmadugnadur isbt
Ki dyim zhir olmaz bil kim evkt
Gneden olmayayd nak her gh
Gerek kim gstereydi an her mh
Grindgi gibi gndz havda
Grneydi gine nak gicede
Bu resm-ile olcak kavsa hle
Hem anu gibidr ahvl hille
Muhakkak old kim ol nak u tasvr
Hud'nu emridr "Allhu takdr "
Haberde byledr bu kavs-i dyir
Meger kim bad- tfn old zhir
Kaan kim zhir old bu almet
Bilindi k'irdi tfna nihyet
Gemi ehlinden olmdur bu rivyet
Kaan kim zhir ola bu almet
Beretdr zuhr andan necha
Mbrek fldur ehl-i seyha
idelden meger ehl-i nebdan
Rivyetdr cenn- Mustaf'dan
105

1451. Dimi kavs-i kuzah dimek ki iy cn

Kuzah nedr meger kim nm- eytn
1452. Hakkat ad anu "vallhu alem "
Ne durur bil ki kavsu'llhu azam
1453. Acyibden hberdr old vrid
Ki dimi shib-i erh'l-meksid
1454. Yidi yz altm vn iinde
Grr bir gice Trkistn iinde
1455. Ufukdan alm-iken mh- rk
Sem yzini tutm-ken besrk
1456. Olur bu kavs bir cevv zre hsl
Degl lkin yzi mha mukbil
1457. Kamu kavs- kuzahda olan elvn
Grinrdi o kavs iinde yik-sn
1458.
1459.
1460.
1461.
1462.
1463.
1464.
1465.
1466.
1467.

F halki vechi'l-arzi
idilmi haberdr ehl-i haberden
Ki sord bir kii hayr'l-beerden
Haber virdiydi "Rabb'l-lemin "i
Neden cd ideydi bu zemni
Ne durur mdesi terkbi anu
Neden cem old bu tertb anu
Nedr hem kh- Kf'u mvers
Yine irir anu intihs
Bize kl y Reslullh beyn
Ki sensin ilm-i gaybu tercemn
Meger kim hazret-i shib-risle
Cevb byle virdi ol sule
Hud birdr yaratd bir mberrak
Zamn-la turupdurd muallak
Nazar kld o drre heybetiyle
Hemn su old akd kudretiyle
Revn old v kld varlg gark
Ki old mevc-gh garb-la ark
Temevvc eyler-iken bahr- zehr

106

Tecemmd buld ol dery-y tayyr

1468. Kefinden ol deiz Rabb-i kfi
Yaratd yirleri v kh- Kf'
1469. Cebeller old anu vechinde emvc
Sahr old ol ki timd-yi ehyc
1470.
1471.
1472.
1473.
1474.
1475.
1476.
1477.
1478.
1479.
1480.
1481.
1482.
1483.

F zikri mveri
Rivyet eylemidr Kabu'l-ahbr
Ki dimidr resl ol h- Muhtr
Bu Kf ardnda yitmi bi ser var
Kamusnu trb misk-i ezfer
Olur ardnda bi dah arz
Kamu kfrdandur tl eger arz
Var andan gir yitmi bi dah c
Yartm Hak an ykt- hamr
Var andan sora yitmi bi iklm
Yaratmdur Yaradan cmlesin sm
Var andan sora yitmi bi dah yir
Yaratmdur Hud mecmsn zer
Var andan gir yitmi bi yir encm
Kamusnu trb anber-i hm
Gice gndz yrinse her masre
Gelr on bi kadar yllk mesre
Dah her arzu zre hkmine bak
Melekler halk itmi an Hallk
Ki bilmezler anu addini lem
Meger yine Hud al v alem
Bu Kf'u hricinde Hak Tal
Yaratm kudretiyle yidi dery
hta eylemidr bir birini
Nite kim bahr- azam bu zemni
Var onlarda dah drl acyib
Eger civn eger vah u garyib
Ki bilmez ilmini ill ki Hlik
Talllh z Hallk- halyk

107

1484. Yaratm kudretiyle Rabb-i Yezdn

Bulardan sora hem bir ulu sayn
1485. Cebel-i Kf'a ser--ser hem ol ef
Muht olm durur vaz v tab
1486.
1487.
1488.
1489.
1490.
1491.
1492.
1493.
1494.
1495.
1496.
1497.
1498.
1499.
1500.

F zikri'l-arzi's-sebati ve skknih ve krrih

Dimi durur peyember h- fk
Yidi kat yaradupdur pr-i Hallk
Meger evvelki yir stinde Subhn
Yaratmdur mukm olmaga insn
kincisinde skin eylemi cinn
ncide akrib kld skin
Dah drdncisi mev-y hayt
Beincisi eytne makmt
Hem altncs bls'e mensik
Yidincisinde turmdur melyik
Rivyetdr ki hep ider kaan Hak
Bu yirleri ki yaratd muttabak
Taharrk hsl old bu zemne
Nite kim bahr yzinde sefne
Gelben bir melek bi'izn-i Yezdn
Gtrdi ketfine yirleri yik-sn
ki eliyle etrfn arzu
Tutup ref itdi ektfn arzu
Basupdur ol melek bir taa muhkem
Kzl yktdur ol seng-i azam
Gelr ol sahne-yi ber-sevr-i ahmer
Gtrmidr iki karn zre yik-ser
Muazzam sevrdr girdr u tende
Var anu krk bi ba bedende
Hem ol del kulag gzi vardur
Dah burn v dili agz vardur
Eli v ayag var ol kadar hem
Taharrk eylemez turmdur epsem
ki ayagnu dirler aras

108

Gelr be yz kadar yllk kys

1501. Gtrmidr an bir ht- azam
Bes ol ht gtrmi bir deiz hem
1502. Deizi bil getrmi yili zulmet
Gtrmi zulmeti fermn- kudret
1503.
1504.
1505.
1506.
1507.
1508.
1509.
1510.
1511.
1512.
1513.
1514.

En-nkte f sanati'l-limi
Bu ne kevn ola kim klm mkevvin
Bu ne levn ola kim dzmi mlevvin
Bu ne san ola kim sni dzpdr
Bu ne nak ola kim nakk yazupdur
Kom zulmet nikbn kudret zre
Kara kullk hicbn hikmet zre
Yil stine yazupdur resm-i dery
Klupdur bahr zre ht in
Mekn itdi semek zahrnda sevre
Seriver sevr zre kod sahne
dpdr sahne-yi menzil sre
Meger cisminde koyd arz- de
Yidi kat arz zre hem yidi kat
Yaratd yani kim seb'l-semevt
Bularu kalasnda koyd ar
Murakkamdur hem anda krs nak
unun kim b u bd ola ess
Ne del muhkem ola anu bins
u bnydu kim ola menzili bd
Varsar kbet bda o bnyd
Su olsa asl- evvelde meba
Viriserdr yine hirde bda
Bu sze istese ger huccet u fasl
Dimiler "klli eyin yercau'l-asl"

F zikri ibtidi halki dem aleyhi's-selm

1515. Dimidr vech n celld- lem
rdet kld k'ide halk- dem
1516. Buyurd ol zamn Rhu'l-emne

109

1517.
1518.
1519.
1520.
1521.
1522.
1523.
1524.
1525.
1526.
1527.
1528.
1529.
1530.
1531.

Hubt itdi semlardan zemne

Yir her nevi hkinden temmet
Derdi bu yire ol bi hazret
O toprag oda suya yile hem
Kardurd Hud halk itdi dem
O hk srr-d sze kulak tut
Ben demde grinen tefvt
Mukaddem su-y-la mezc itdi hki
Kl old gr ne dir Yezdn pki
Zamn-la bulut tahmr-i glib
Anu-n didi Hak "min tyn[in] l zib"
Pes ol klden dzetdi dest-i kudret
Bu ekli dem mahbb sret
Hav-y-la yubset buld ol gl
Hummesn aa didi Hud bil
Birdi od-la ol tyn Cebbr
Fehr nite kim bire fehhr
Didgi Tar Kurn'da aa dir
Ki "min salsl[in] ke'l-fahhr" aa dir
Kaan Hallk- Hlik bu tlsm
Aa dem diyben koyd ismi
Adm arzdan durur nihd
Anu-n dem old anu ad
Bu knce bulmaga feth-i fth
Ki rhndan aa nefh itdi rh
Bu rh- demi-y-in ki mutlak
"Nefaht fhi min rhi" didi Hak
Kamu ervhdan bu rh- dem
Mnevverdr mufazzaldur mkerrem
u kim rh nefahatden bula bah
Acb midr mufazzal ola ol nak

F scdi'l-meliketi li-demaleyhi's-selm ve bi ibls ve's t

ekbera laanehu'llh
1532. Bu kitb vcd iinde rahmn
Pes itdi dem'e talm-i Kurn
110

1533. Hem gretdi aa ilm beyn

Kamu esmya vkf itdi an
1534. u kimseye k'ide talm Mevl
Temmet kef olaa srr- ey
1535. Bu akl- klden gh old dem
Pes old cmle eydan mkerrem
1536. Bunu srr durur Kurn'da mutlak
Ki "kerremn ben dem" didi Hak
1537. nefs ntk-y-la buld tehdb
rdi her kemlta bu terkb
1538. Hem old ol mahall-i emre teklf
Ki buld l-cerem tekrm terf
1539. Dnben emr itdi Rabb-i Mlik
K'ideler dem'e secde melyik
1540. Mukaddem secde kld aa Cebrl
Hem srfl ardnca Mikyil
1541. Anu ardnca Azryil-i azam
Scd itdi melyikler dah hem
1542. tat itmedi emre Azzl
Bu emri isciddan kld tahvl
1543. Hak'u emrinde n kim acb kld
Eb vu estekber nnda geldi
1544. Didi kilden yaratd an Mevl
Serdur merkezi v kend sfl
1545. Meni oddan yaratd Rabb-i z'l-men
Havdur merkezm hem ulvyem men
1546. Hak al eylemidr kilden od
Klur m sfliye ulv scd
1547. Bu zt- demi kl sand ancak
Vel bilmedi k'oldur menzar- Hak
F halki Havv aleyhi's-selm
1548. Yaratd sol eyegsinden akdem
Bua cft olmaga Havv'y da hem
1549. Ki bunlaru karrndan irdet

111

1550.
1551.
1552.
1553.
1554.

1555.
1556.
1557.
1558.
1559.
1560.
1561.
1562.
1563.
1564.
1565.

Bu-y-d kim ola dny immet

Bu yir yzi eger nezdk eger dr
Bularu nesli-y-ile old mamr
rde klup bls'i hubna
kard pes cinnndan cihna
Bulara bildrp veche maet
Buyurd eri teklf-i ibdet
Bu ikiden nev old zen i zd
Zen zd-la old lem bd
Mezd old bularu nesli her gn
Ki told anlar-la rub meskn
F beyni alem'l-insn
Tlsm- azam old zt- dem
Aceb hikmet durur yt- dem
Nazar klmadukda insna hveyd
Ayn olur sft- cmle ey
Hakkat umde-yi lemdr dem
Lebb u zbde-yi lemdr dem
Ki yan kyintu ayn sensin
Bu cn u bu cihnu zeyni sensin
Mrekkebsin vel nesneden hem
Biri nefs biri nutk u biri ten
Mriksin ten-ile her nebta
Mbih nakle v ehl-i hayta
Ki yan sende n n nem var
Nebtta dah ol inti var
sende var durur hiss taharrk
Kamu hayvnda vardur ol tederrk
Meleksin bu sebebden Bri izzet
Ki kld saa teklf- ibdet
Eger sarf eylese makduru sen
Yiyp imege oldur maslah- ten
Nebt old deglsin dem zt
Kim slh ile olur her nebtt

112

1566. Uyarsa ehvete yle ki hayvn

Behyimsin yakn olmazsn insn
1567. Bu vasf-la hemn eytn olursn
vahsin kaan insn olursn
1568. Eger ilm amel old-sa kru
Geerse tat-ile rzigru
1569. Ben dem sftnda meleksin
Bu yir yzinde seyyh- feleksin
1570. her nevi sfta kbil oldu
Hakkat bil ki zt- kmil oldu
1571. Cem-i cn-verden og eger az
Klupdur nutk-la Hak seni mmtz
1572. Nider sende bu nefs-i ntka cn
Nite kim memleket iinde sultn
1573. Ne durur akl ol hu vezri
Kavdr lekeri v dr u gri
1574. Dimg ire kod Hakk ol emri
Mualldur anu azde yiri
1575. Bu ten kim mmtesildr bu diyra
Tamm iklmdr ol ehriyra
1576. Bu lemde ne kim varsa irdet
Meger dem durur maksd bi'z-zt
1577. Cihnda her mrekkeb her besyit
Vcd- deme old vesyit
1578. Bu mahsst bu ekvn bu yt
Olupdur dem-in mdde-yi zt
1579. Zuhr- leme dem sebebdr
Vcd- leme dem sebebdr
1580. Bu lemde tutar n mdde dem
Pes dem dah old nev-i lem
1581. Meger ehl-i iretden haberdr
Ki dirler lem-i kbr beerdr
1582. Bu lem lem-i sugrdur ey cn
Egeri zhir kbrdur ey cn
1583. Hakkat btn u zhir bu dem
113

1584.
1585.
1586.
1587.
1588.
1589.

1590.
1591.
1592.
1593.
1594.
1595.
1596.
1597.
1598.
1599.

Olupdur mstakill bana lem

Nazar kl hikmet-ile lemine
Getrgil hikmet-i ekvn- ayna
Ki bu bir lem-i sugr iinde
Adedsz lem-i kbr iinde
Nite kim lem-i sugr temmet
Bulupdur lem-i kbrda vsat
Ki yan dem lemde koyd
Gtrdi lemi demde koyd
Ne kim lemde var demde vardur
Ne kim demde var lemde vardur
lem nak aa terkm olupdur
Anu-n ahsen't-takvm olupdur
Temsl'llem be-vcdi'l-insn
Felekde ar var demde himmet
Semda ulv var demde kllet
Hud hilkat idpdr levh-i mahfz
Gl demide Hakk'a melhz
Kalem yaratd yaradan cihn
Beerde behce var klur beyn
Feleklerde melekde var hakkat
Dimg- demde ilm hikmet
Mmsil istese dr- cinna
Nazar kl zt- insnda cinna
Vel cennet makm ehvet old
Vel mmn mahall-i hikmet old
Olupdur cennete Rdvn- hzin
Cenn- deme rahmn- hzin
Letfet var-sa cennetde gyet
Beer rhnda vardur ol letfet
Felekde geri kim ems kamer var
Ben demde akl u hem nazar var
Semda necm var demde irfn
Felekde devr var demde seyrn

114

1600. Alda berk var demde lahme

Havda rad var demde sayha
1601. Bulutdan nzil olsa yire katre
Ben dem gzinde uta ibre
1602. Ansr var cihnda drt erkn
Tab var beerde aa yik-sn
1603. Hud yir yzine virmi karr
Var insnu dah sabr u karr
1604. Suda rikkat var demde efkat
Havda dikkat demde hikmet
1605. Cihnda maden lal gher var
Ben demde drl hner var
1606. Cihnda var durur her vah u tyir
Beer ztnda var evhm u htr
1607. Gicede zulmet demde fikret
Ziy gndzde v demde behcet
1608.
1609.
1610.
1611.
1612.
1613.
1614.
1615.
1616.

El-iftithi fi'l-bahriyyti
El iy blbl-i gl-zr- man
Ki sensin mazhar- esrr- man
Seherde yitme tur iy andelb
Yatur m mbtel olan habb
Seher-i ukdan bir sz klgl
Irk u sfehn vz klgl
Dil syler-iken iy murg- guy
Gl-istna gel eyle bir r
Ki bir gn ola kim bu nagme v sz
Tutula gelmiye senden bir vz
Yine bir meta-y devr-i zamna
Letfetler virpdr gl-sitna
Bizendi drl reng-ile hadyk
Ald erguvn-la akyk
Gli kim y kefendendr habb
Yregi kayna durur andelb
Yei geldi emen ehrine n gl

115

1617.
1618.
1619.
1620.
1621.
1622.
1623.
1624.
1625.
1626.
1627.
1628.

1629.
1630.
1631.
1632.

Bula blbllere derse gulgul

Ganmet gr bu eyym- bahr
Felek bir neva koymaz ruzigr
Bahru fasl u eyym nagamdur
Geer bu dem cihn-in ne gamdur
Gl iy sk habb-i nzk-endm
r gl evkine bir lle-gn cm
Nicesi cm u cm- hakk
Ki her kim n iderse ol rahki
Nie kim mri var b-h ola ol
Kymet kopa v ser-h ola ol
Ne mey kim emmesi rh- gddur
Elden cras derde devdur
Bu gnde almayan eline bde
Gmnsuz virmi ola mri bde
lem ser-te-ser gussa v gamdur
Pes anu resi bu cm u cemdr
Bir iki cm-la kl cnu d
Bu mr gl-enine esmedin bd
Ki kalmaz kimseye bu y bk
Dkenr bde v gider sk
Bugn el vir mekin arh- mni
Dem h gr germe mri zyi
Geh devr-i kadeh ki sz knn
Geh sahn- emen ki yr- mevzn
F hkmi basti'l-arzi
Ser-gz eylegil mutrib nevy
Kim vzu virr cna safy
Bize yir yzin vasfn syle
Bu aktr- cihn zikr eyle
Bu arzu varlgn bsit'l-arz
Yaratm huk u brid tl eger arz
Ki galazla temsu bula ecz
Rasn ola ess zr bl

116

1633. Ola stinde hayvnt skin

Bite iinde nebtt u madin
1634. Meger etfl- halk-in bir fk
Mehd itdi bu yir yzini Hallk
1635. Didi mehd itdgi-n halk bun
"Ferenh fenam'l-mhdni"
1636. Eger sorsa bu yir yzine heyet
Cevb byle virmi ehl-i hikmet
1637. Musattahdur ehr rkn-i havy
Cenb ark vu garb imli
1638. Berberdr bu yir yzi muhakkak
Cebellerdr grinen bu cau'l-hak
1639. Hakm szidr ala bert
Murabba kedr arzu ciht
1640. Vel tutm durur cumhrdan baz
Siper eklindedr bu heyet-i arz
1641. Budur hem ittifk- ehl-i hikmet
Kret'-ekldr bu arza heyet
1642. Felek samnnda bezer bahr u berde
Nite kim beyzanu iinde zerde
1643. Geridr yan bu vech-i gubr
Mdevver vazdur bu zr bl
1644. Anu-n dir mhendis bu kelm
Eger sen nakb eylese arz- m'
1645. kar hem arz- Rm'a mddet-ile
Ya n'e ya Ht'ya hikmet-ile
1646. Egeri dir bun ashb- aklu
Vel teslm itmez ehl-i fazlu
1647. Kret'-ekl olsa htim-i arz
Gerek kim mstav ola tl eger arz
1648. Dkel durur cibli v vehd
Toludur gavvur u tille kh u vdi
1649. Eger yir yzi olsayd berber
Bu cmle bahr olayd cmle y ber
1650. Bu devr-i vech-i arz-in hakkat
117

1651.
1652.
1653.
1654.

1655.
1656.
1657.
1658.
1659.
1660.
1661.
1662.
1663.
1664.
1665.
1666.

Yce alak olmaklga hikmet

Nazar klsa ser--ser bu zemne
Birin hki bezemez birine
Kimi ta u kaya toprak grinmez
Kiminde istese bir ta bulnmaz
Bitrr arz var drl nebt
Mahal var re bitmez hazravt
Muhlif bir birine ne sebebdr
Zih kim hikmetu'llh b'l-acebdr
F mikdri cirmi'l-arzi ve shatih tlen ve arzen mamren ve
harben
Beni dir seyr-ile bu bad- dny
Yidi yz yllk old zr bl
Buhr old meger bi yzi anu
Yzi issz yzi amir cihnu
Nebn bu hadsi zre yik-sn
Ki bir sls tolu ecr u hayvn
Meger bi yz bi fersih
Dah altm iki bi dir meyih
Tokuz yz fersah u altm yidi hem
Didiler bu zemni bi b-kem
sath- hricisin bu trbu
Hisb itmi meger ehl-i hisbu
Ki on drt bi kez yidi yz
Ksr krk drt bi fersah rz
Kys itdi yir kutrn meyih
ki bi hem sekiz yz fersih
Yz alt bi sekiz yz old devri
Nie kim tolana ulv v gavr
Dimiler seyr idenler vech-i arz
Yigirmi bi durur fersahla arz
On iki bi biri fersahla yik-sn
mretdr sekiz yz bii vrn
Yigirmi drt bi olur didiler hem
Enni fersah-la baz dem
118

1667. Kim on iki bii kavm- Sdn

Tutupdur hem olardan anda mekn
1668. Sekiz biinde Rm itdi ikmet
Arab biini kld ibret
1669. Yigen dah tutupdur zge deyyr
Tal'llh zih kudret zih kr
1670. Dah slsdr bu arz- mekn
Ki bir sls tolu ecr u hayvn
1671. kinci sls old cmle peyd
nci sls badan baa dery
1672. Haberdr Hlid' ogl Mezar'dan
Yazlmdur kitba ol haberden
1673. Ki bud yir yzin vsati-le
Gelr bi yz senelik mddet-ile
1674. Vel an dah fikr itse yik-sn
ki yzi harb yzi umrn
1675. Dimilerdr bu yir nsfn hem
Basupdur her yaadan bahr- azam
1676. Meger rubnda hem dir ilm issi
Eed olur begyet savuk issi
1677. Kim anda yok durur kimse beerden
Bulnmaz anda cnlu cn-averden
1678. Kalan rubnda hayvnt mehn
Anu-n dirler aa rub- meskn
1679. Mhendisler dimi bu szi zhir
Meger bu yir yzinde rub- mir
1680. Gelr seyr olsa tl- mddet-ile
Ki yz yigirmi yllk iddet-ile
1681. Bilin toksan kadar yllgn anu
Meger yiridr Yecc Mecc'u
1682. Klupdur kabu'l-ahyr ehl-i tenbh
Meger bir nesre bu dny-y tesbh
1683. Bii m u Yemen iklm-i znib
ki kanaddur mark-la magrib

119

1684.
1685.
1686.
1687.
1688.
1689.
1690.
1691.
1692.
1693.
1694.
1695.
1696.

F zikri erbi'l-arz
itgil kavl-i kavm-i evvelni
ki ksm eylediler bu zemni
Ki evvel ksmna rn dirler
kinci ksmna Trn dirler
Ol iki ksm drt ile kassm
Meger her ksmna anu rubdur nm
Cenb ikisi iki imli
itgil her birinden bu makli
u kim rub iml garbisidr
Irk arzndan itdkde teseyyr
Cezyirden irir Msr u m'a
Hem iklm-i Rm'a irince temme
imli rubnu ark mn
Irk'u milketinden bil hisb
Geer varur Horsn zemne
Dah Ahvz'a v Vakvk'a n'e
Bu rubnna ksm iinde Ynn
Dimilerdr meger iklm-i rn
ki rub ki dmidr cenba
Bild- zenc'dr hem em u nna
Az mamrdur og harbe
Beerden kimse varmaz ol meba
Hem anda vah girmez ne uar tayr
Ne anda mr var ne mr ider seyr
Zemni blicek Ynn didiler
Bu iki rubna Trn didiler

F zikri cihti'l-hariceti miner-rubi'l-meskni

1697. Bu drd birisin mikdr- meskn
Anu-n didiler rub aa meskn
1698. Bulardan hrici arzu ne kim var
Tehdr yrr anda cins-i deyyr
1699. Orada kimse yok nesl-i beerden
Bulnmaz anda nesne cn-averden

120

1700. Ki yan cnibi ksm imli

Irakdur ems aa ittisli
1701. K olur alt ay anda dem--dem
Gice olur tevtr alt ay hem
1702. Cevnibden cenb rubu uc
Hazz-i ems andadur burc
1703. Yaz olur alt ay eser semm
Hem alt ay bahr ider kudm
1704. Bu arzu ksm- arkisinde yik-sn
Olur taglar olur b-hadd u pyn
1705. Havsndan uamaz murg- tayyr
Sersndan geemez mr u hem mr
1706. Ciht- garbisin dah temmet
Tutupdur her taraf dery v zulmet
1707. Kuru yir yokdur ol iki berden
kmet eyleye nesl-i beerden
1708.
1709.
1710.
1711.
1712.
1713.
1714.
1715.
1716.

F zikri'l-eklmi's-seba
u berre kim iderler rub- meskn
Yidi ksm itmi an ehl-i knn
Tabi ksm dimezler bu ksm
Hutt vehmdr ala bu resmi
Mlk-i m-tekaddm hikmeti-ile
lediler bu yiri ksmeti-le
Ki her mlk biline tl- arz
Snur haddi v iklmi arz
Bile her biri milki milketine
Komaya bir birini milketine
byle zabt old ksm- lem
Bu ksm-la yridi ksm- lem
Klanlar yir yzin bu resme taksm
Komlar ism her ksmna iklm
Sorarsa her bir iklmine haddi
ekilr arkisinden garba meddi
Cenbdan gider arz- imle

121

Nie deryya sahrya cible

1717.
1718.
1719.
1720.
1721.
1722.
1723.

1724.
1725.
1726.
1727.
1728.

El-eklm'l-evvel
Bu yididen biri iklm-i evvel
Meger Hindistn old mkemmel
Habe mlki olur varsa cenba
Hazar mevt-i zagve arz- Nevbe
Hem andadur Yemen'den mlk-i Mra
Aa gir radndan ehr-i Sag
Snurdur anu Kemr Mn
Suzdl Ht v Amde v n
Kamu iklm-i vsidr arz
Uludur cmlesinden tl u arz
Yz elli fersah old anu eni
Hem bidr zin zemni
Ol iklm ehl-i glib ala hikmet
Zuhal'den tutsa gerekdr tabat
El-iklm's-sn illeyye fh beytu'llhi'l-harmi
kinci ksm old arz- Sdn
Var anda Hind ilinden nie bldn
Anu haddndadur Mekke Medne
Geer andan irer magrib zemne
Yemen'den hem Seb Tyif Yemme
Deizden cidde-yi Ummn u Tihme
ki bahr ortas Armra ehri
Bild- Sind'den Manzra ehri
Dpdr mter bu mlke tli
kar andan her iklme bizyi

El-klm's-slis fih beytl-mukaddes

1729. inci ksm hem fevk- Yemen'den
Ki Ubbdn'a irir radndan
1730. Anu haddnda var bahr zre Kulzm
Syt dir ahmm kla Rm
1731. Diyr- Msr u hem arz- mukaddes
Nisbr ili Basra milketi pes
122

1732. Irk ehli v mlki Horsn

Bild- Vsit Bagdd u Kirmn
1733. Bu ksmu necmine dir Fars- Behrm
Attr durur didi hem kavm- Ervm
1734. Meger burc haml-i akreb olupdur
Bu mlke ehl-i seyf enseb olupdur
1735.
1736.
1737.
1738.
1739.
1740.
1741.
1742.
1743.

El-klm'r-rbi
Meger drdinci iklm aa glib
markdan ekilr s-y magrib
Anu haddndadur yezd-i Sfhn
Semerkand u Necr v Hemedn
Acemden medd olur geer Arabdan
Diyr- garba irir Haleb'den
Ki varur Serehn'a Askaln'a
rir Krtusa Kayrevn'a
Hem Afrikiye v hem arz- Berber
Diyr- Endls'den nie kiver
Dah Kbrs'da Merks u Semr
Toreys u Rodas u Kartos u Vn
Klur hrd ol iklme tahakkm
Kim eflk zre oldur h- encm
Mnr-i saffa-y lem durur ol
Nin kim neyyir-i azam durur ol
Budur hikmet kim ol iklm-i rbi
Gneden tutsa gerekdr tb

El-iklm'l-hmis
1744. Meger ol yididen beinci maksm
Diyr- m u baz milket-i Rm
1745. Anu haddndadur Hvrezm-i Crcn
Hacend Belh hem Karvn ken
1746. Bu ksma oldg-n zehre ahter
kar bu ksmdan sz ehl ekser
1747. Nie kim zehre kavvl- semdur
Makmt issi v shib nevdur

123

1748.
1749.
1750.
1751.

1752.
1753.
1754.
1755.
1756.
1757.

1758.
1759.
1760.
1761.
1762.
1763.

El-iklm's-sdis
Nedr altnc iklm arz- Delam
Hazar amli Trkistn ili hem
Diyr- Rm'dan hem Konstantiyye
Trabuzn'dan Ekf Ermeniyye
Bu resm-ile olupdur nass- vrid
Kim ol iklme tlidr Utrid
Utriddr n eflk debri
Gerek Rm ola hikmet ehl-i pri
El-iklm's-sbi
Bild- Selce durur yidinci ad
Ki Rm'u ol durur hir bild
Dpdr ol bildu milkine uc
u yir kim ehldr Yecc Mecc
Kamusndan gii yidinci iklm
Bu resme sylemidr ehl-i taksm
Uzun old bi bi yz fersih
ni yitmi durur didi meyih
Yidinci ksm ylduz kamerdr
Ki evvelki felek aa makardur
Anu-n glib bu ksm ehli
Olur hsn belhat ehli hayli
El-arzu'l-mahsfe evvelhm's-sbi
Meger iklm-i sbadan aaru
Yakn bir memleket var aa togru
Yir karndadur ol mlk-i mevsf
Ki dirler ol diyra arz- Mahsf
mret milketidr ol vilyet
memden anda itmiler ikmet
u del hasfdr ol hasf- gvir
Ki baksa grimez karn nzir
Yol yokdur o mlk bir mahalden
nemez kimsene aa mellden
Gicede grinr anlaru od

124

kar gnden yir karnda dd

1764. Ne milletdr bilinmez ol halyk
Meger kim gine ol Mevl v Hlk
1765.
1766.
1767.
1768.
1769.
1770.
1771.

1772.
1773.
1774.
1775.

F htemi'l-eklmi
Yidi iklm kim vasf eylemiem
Saa nm u ninn sylemiem
Degldr her biri bi vasf temmet
Dimiem her birisinden almet
Kim ol ksm ol almetle bulnr
Snur haddi anula bilinr
Eger sylinse her biri temmet
l b-il vilyet-b-vilyet
Geer eyym u sz olur mutavval
Yidin biri olmaya mkemmel
Sz hayr budur kim muhtasardur
Vel her tarladan bu bir med durur
ret-i kfdur ehl-i nihye
"Ve hazel kadr f'z-zikri kifye"
F zikri syiri'l-memliki ve'l-bldni veacyibh
Ser--ser yir yzi kim memleketdr
Diyr- milk dr- saltanatdur
Cihnda ok durur milk vilyet
Ki yokdur hadd u addine nihyet
Komlar her birine m-selef ad
og vrn olupdur az bd
Koyalum an kim vrn olupdur
Diyelm un kim mir kalupdur

Ve minh el-memleketi'-miyyeti ve hiye hamset eklm ve

minh Filistn
1776. Didigm memleketlerden biri m
An bi ksm idpdr shib aksm
1777. Kom her birine ad ehl-i yin
Ki m- evvel ad Filistn
1778. Filistn'e taalluk ehr cmle

125

Hall beyt-i mukaddes Gaze remle

1779. Uzun seyrle anu ata c gn
Varur are t hadd-i leccn
1780. ki gnlikdr an ata yik-sn
Erhdan varur ydn insn
El-ksm sn Hrn
1781. kinci ksm ad old Hrn
Taallukdur aa Bermk-i Bsn
1782. Kasr gr u hem ehr-i Taberiye
Akar ardan suy andan sarya
El-ksm's-slis'l-Gta
1783. nci ksma Gta didiler ism
Meger arz- mukaddesdendr ol ksm
1784. Dmk old ulu ehrin ad
Aa didi Hud zt'l-amd
1785. Anu bir ehri dah Balbek'dr
Trabls biri biri gerekdr
1786.
1787.
1788.
1789.
1790.

El-ksm'r-rbi Humus
Vel drdnci ksm mlk-i m'u
Meger Hums old ad ol makmu
Katdeden yazlmdur kitbe
Yatur anda dimi bi yz sahbe
Oradadur zarh ibn-i Leyd'
Ki Hlid durur ad ol ehd
Tlsm itmidr anda ehl-i esrr
ine girmez anu akreb mr
Ham ehri v raz aa mirsd
Dah restn arz- hasanu'l-ekrd

El-ksm'l-hmis Kansern
1791. Biinci ksm Kansern'dr hem
Haleb old aa ehr-i muzzam
1792. Nazri yok durur bldn iinde
Bulnmaz bedei umrn iinde

126

1793. Yannda bir mahal var ad Hln

kar ol yirden iki nehr-i Seyln
1794. Kan-y-la gelr akar o ehre
Bulnur ehr iinde berre berre
1795. Vel kimse nin virmez ol b
Ki nirden geldi kandadur serb
1796. Kimesne bilmez anu menban
Ne yirden feyz olsar masnan
1797. Karr- enbiy anda sahhi
Orada sad u ensr u zarhi
1798. O mlke saydlar sermn bn
Hem Antkiye ehri Ayn-tb'
1799.
1800.
1801.
1802.
1803.
1804.
1805.
1806.

F zikri huddi memliki'-miyyeti b serih

Didiler mlk-i m'a hadd- kable
Meger Ar olur hem mlk-i remle
Geer th-i ben sryil'e ol
Tebk'e Tr- Sn'ya varur yol
Vel arksi dir ehl-i hadka
Beriyye var iriince Irk'a
Semda dirler ol bdya nm
K'iner klar an Arb- m'
imle hudd u nehr-u Furt'
Cezyir milkine irince Filt'
Olur garbsi anu bahra vsl
Ki bahr- mlih olur aa fzil
Var anu shilinde ok medyin
Kamus m mlkine mukrn
Uzun Msr mlinden Furt'a
Sefer durur yigirmi gnlik ata

F zikri arki'l-memliki'-miyye
1807. Dimidr Mustaf-y makbl-i der-gh
Diyr- mlk-i m'a hayretu'llh
1808. Bu mlkdr Harmeyn'-erfin
Eklim-i cihna ol durur zn

127

1809. Ezelden enbiylar merkezidr

Ebedden evliylar merkezidr
1810. Hem ler yidiler krklar makm
Mekn kutb ala arz- m'
1811. Cell-ile sevd- azam oldur
Ceml-ile urs- lem oldur
1812. Anu-n m'a dirler mlk-i m'a
Ki dmidr cihn vechinde ma
1813. rem bg diseler ol durur bes
Anu haddndadur arz- mukaddes
1814. Gazab kldug kimesneye Sbhn
Atar m ok-y-la an pinhn
1815. n ehl-i m savtu'llh olupdur
Anu-la nimetu'llh olupdur
1816. Hak'u oldg-n hayru'l-bild
Aa skin klur hayru'l-abd
1817. Mcerrebdr ii durur ezelden
Bu m'a yag olan her mahalden
1818. Mrd olur vu irimez murda
Nizm devleti varur fesda
1819. u kim ola erf iklme yag
erg mrin dkene yag
1820. Ki her kim m in baglar salh
rimez m'na mr-i sabh
1821. Hads ire dimidr hayru'l-enm
Klupdur hayr-hak on r-i aksm
1822. Tokuz rini m'a virdi mhid
Yidi iklme virdi r-i vhid
1823. Didi on r idpdr er kassm
Kalan zge mlke birine m
1824. Meger m milketinde m- srr
Helk ola didi Deccl-i aver
F memleketi't-Trk
1825. Memlikden birisi milket-i Trk

128

1826.
1827.
1828.
1829.
1830.
1831.
1832.
1833.
1834.
1835.

1836.
1837.
1838.
1839.
1840.

Muazzam milketdr gyet ol mlk

imlden cenba olsa taksm
Dpdr ark etrfa ol iklm
O mlk hnna hkn dimiler
Melik asgar durur ol hn dimiler
Grinmez degmez kimseye hkn
Yzin grinmez adn iidr insn
Vel bir ylda vardur bell bir rz
Klurlar anu-in te-efrz
Tekellm ider oda hemhem-ile
kar bir vehc ol oddan itse bile
Eger yeillige meyl itse ol vehc
Olur rahs u yagar ok yagmur u selc
Eger aglga olsa vehc-i meyyl
Meger ol ylda olur kzlga dl
Eger kzllga meyl itse te
Olur ol yl klc u ceng ugra
Eger meyl itse ol vehc asfirre
De ol yl veb mlk diyra
Eger meyl eylese ol od sevda
Olur her kim melikdr ol bilda
F memleketi Habe
Habe mlkin gezen ehl-i seyhat
Muazzam mlk dir vsi vilyet
Sorarsa tl u arzn evvel hir
On iki yl seyr ider msfir
Klanlar didiler ol milket-i seyr
Ucuzluk olur imi nimet hayr
Menbitler olurm her ciht
Akarm her taraf azb u frti
Meger Nevbe diyrndan bu kiver
Aa rdur cenb tutsa dirler

F memleketi'z-zenc
1841. Habe katndadur ol milket-i zenc

129

1842.
1843.
1844.
1845.

Didiler mntehdur vsat zenc

u dery kim demdr bahr- mlih
Anu cenbindedr dir an syih
Begend adlu var bir ehr-i mamr
Kim oldur zenc iline taht- mehr
Cezyirler var anu bahr iinde
Veda kar o bahru kar iinde
ol iklm evvel garbsi yik-sn
Olupdur zenc iklmine bldn

F memleketi Berber
1846. Temmet nci iklme berber
Meger garb der iklm-i Berber
1847. Snur yrakdur t hir-i garb
Ki bahr- azama irir ol derb
1848. Ol mlk ehli durur kavm- Clt
Kim ol kavm helk eyledi Tlt
1849.
1850.
1851.
1852.
1853.
1854.

F memleketi'n-Nevbe
Firvn milketidr mlk-i Nevbe
Dpdr Msr arzndan cenba
Dimiler grenler ol buk
yllk milketdr ittis
Bir ulu ehri var Veylle ad
Meger kim ol durur taht- bild
Mahberden yitimidr muhabber
Trbnda var anu maden-i zer
u kim haddndadur Sdn ilidr
Ki Sdn ili anu evvelidr
Oradan gir yokdur l-i slm
Kim oldur hir-i aml-i slm

F memleketi Kerken
1855. Bir iklm olur anu Kerken ad
Azm iklmdr anu bild
1856. Nihyetsz durur il siphi
Yigen gr bir uludur pdih
130

1857. Hem ol iklm iinde didi rif

Ki Sdn ilinden ok tavyif
1858. Vatan-gh eylemiler ol diyr
Gerrler orada rzigr
1859. Hem ol iklm olur hadd olsa kbil
Zeheb madenleri arzna vsl
1860. Ve ger ol iklm iinde bir nine
ekilmi togru hatdur bir mekna
1861. Ol ile her kim varursa memden
Tecvz eyleyimez ol rakamdan
1862. Rivyetdr ki tcirler varurlar
Kaan kim anda ol hatt grrler
1863. Dkerler anda ne varsa bza
Giderler dah bakmazlar meta
1864. Olar gider gelrler kavm- Sdn
Getrrler zeheb b-hadd u pyn
1865. Getrdkleri altunlar ol kavm
Klurlar her meta karu bir kevm
1866. Giderler anlar u bunlar gelrler
Met korlar altun alurlar
1867. Eger satmasa tcir ol bahda
Gelp irtesi iderler ziyde
1868. Bularu anlaru varsa intif
Bular altun alur anlar met
1869.
1870.
1871.
1872.
1873.

F memleketi Dehdem
Meger bir milket var ad Dehdem
Varur Kerken ilinden aa dem
Sorarsa ol il rh u diyrn
Tutar magrib sar dery kenrn
Ki var bir feva kavm ol meknu
Biri birini yirler ehli anu
Bir ulular var hkim ilinde
Melikler milketler var elinde
Var anu ehr iinde bir hisr

131

Oturur dyim anda ehriyr

1874. Hisr iinde bir ulu sanem var
Ki avrat sretinde ekl girdr
1875. Ulu gice ne kim var harc idp ml
Varuban hac iderler an ol sl
1876.
1877.
1878.
1879.
1880.
1881.
1882.
1883.
1884.
1885.
1886.
1887.
1888.
1889.

Fi'l-memliki's-Sne ve Sni's-sne
Memlikden birisi milket-i n
Dimiler seyr idenler anu in
Var yz del ehri mlk-i n'in
Harb yokdur asl ol zemn
Cezyirler ki gelmez intihya
Alupdur bahr ol iklmi araya
Msfir seyr idicek ol zemne
Yidi dery geer varur sefne
Ki bezemez biri birine miyh
Kokus lb iindeki mhi
Ulu taglar olur n' zemni
Yapupdurlar orada ehr-i ni
Dimilerdr varanlar ehr-i n'e
Cezredr dpdr bahrlar iine
On iki kapus vardur o ehr
Kim alur kamu stine bahru
Her iki tagu arasnda bir bb
Yapulmdur bu resme on iki bb
Huddnda bild- n n'
Meger bir bb var iklm-i n'
Ki oradan girilr mlk-i n'e
Dah yirden varlmaz mlk-i n'e
Bu resme kim Tatar iklm-ile Ln
Arasnda Demr Kapu'dur iy cn
Rivyet byle olmdur mukarrer
Ki vardur n ilinde maden-i zer
Oradan haml idp altun tccr
letr her diyra bulsa bzr

132

1890. kar ol milketden sanat- nak

Hem ol yirde bulnur gyeti nak
1891. Haberde ravler klmdur isnd
Ki vardur n ilinde her bir std
1892. Cihnda sylenr nakk- n'
Varur her mlke nak ola zemn
1893. Eger tahrr idp nak itse tasvr
Klur her sreti yirinde tahrr
1894. Cenb cnibine bu zemn
Dpdr didiler iklm-i n'
1895. imlindedr anu mlk-i Hamrn
Ki Hamrn suy zredr o bldn
1896. Ulu ehri o mlk ehr-dr b
Mecsdr var eyh eger b
1897. Kabh'-ekl olur ehli begyet
Bild'-emsdr ol mlke hret
1898. imlinde yaldur snf- bahr
Yaplmdur orada Snf ehri
1899. Ulu ehrin addur halft
Yaldur Hlifr ol yire bi'z-zt
1900. ekilr snf- bahrndan tl
Varur Hamrn rmagna yol
1901. Nidir tag eteginden geer ol
Varur aks-y n'e irir yol
1902. Bir azam ehri vardur ad Balkan
og kfir durur az mselmn
1903. Mselmn hkm ider ol mlke ekser
Hem ol mlke yal bir memleket var
1904. Bild- Hnukv dirler ol arza
Muazzam memleketdr tl u arza
1905. Bir ulu tag var ol yirde hayl
Ki der Hnkv ehrine zilli
1906. Bir azam kala var stinde anu
K'oturur hn anda Hnkv'nu
1907. imli ark biri yresidr
133

1908.
1909.
1910.
1911.
1912.
1913.
1914.
1915.
1916.

1917.
1918.
1919.
1920.
1921.
1922.
1923.

Ht vu Trk n' arasdur

imli yans hem ol meknu
Zemldr cibl-i Belhur anu
Ciht arksidr bahr- azam
Kim oldur uc iklm evvel hem
Gelr garb beyninde berber
ol il kim addur Hamrn- asgar
Ki dirler ol bilda n u Mn
O mlk arkdur milket-i n
Olur ehri anu Hamrn'adur nm
Var anda kfir hem ehl-i slm
Gzel iklmdr bu bg u bostn
Mey v meyve v atyr u elhn
Bu mlk Tce durur ulu ehri
Kim akar ortasnda Tce nehri
Hem oldur dr- mlki ol zemn
Oturur hn anda n-i n'
Dah bir iki vardur ehri mamr
Biri Mihrc ehri biri Belhr
F memleketi Hind
Memlikden biri Hindstn'dur
Muazzam mlk arz- b-kirdndur
Dpdr mlk-i Hind' ark yan
ol iklm-i evvel iklm-i sn
Bu mlk Keng ehri zre mehr
Ki var bir Keng adlu ehri mamr
Kardug mahalde bahra bu nehr
Var anda Yrakl'dur ad bir ehr
Dah ts-y tne tni iy cn
Almnlar durur Hind'e bu bldn
Yaldur garbisinde arz- Belvn
Ki Sendbs Sekbs aa bldn
Bu iki mlke dir ehl-i rivyet
Ki vardur krk bi karye imret

134

1924. Menbr arz hem aa yaldur

Ki dilde ad anu Fulful ilidr
1925. Var anda istese her bir memden
Mselmnlar Arab'dan hem Acem'den
1926. Nie ulu ehr var ol ilde hayl
Birisi Hintbz biri Delli
1927. Birisi Keynbd u biri npr
Ki bunlar Hind iline taht-gehdr
1928. Zek vu shib'l-akl olur ili
Hner ehli ulu her ide hayl
1929. Yakndur Sulyn mlki ol zemne
Var anda bahr zre iki mna
1930. Hem andan gir arz ger vardur
dilmez andan aaru teseyyr
1931. Dimidr ger Ver ehrinde sefr
Murassa cevher-ile bir sanem var
1932. Meger kffr- Hindn' temmet
Gelr her yirden iderler ziyret
1933. Rivyetdr ki bir yllk mahaldan
Ziyret klur an her milelden
1934. Dir stne srnr gelrler
Ki yan ol bte izzet klurlar
1935. Ya hz yz stine tuta de hem
Gelrmi ol bte kimince dem
1936. Kii var ol bte gelp bakarm
Hemn z zini oda yakarm
1937. Yetp kl oldgndan sora kll
Saarlarm klini bahra kll
1938. Rivyet byledr kim hep o kffr
Tensh mezhebine klur ikrr
1939. Bu tenden yan olsalar revna
Bulurlar bundan ahsen ten revna
F memleketi Hindi'l-hric ve'l-Hindi'd-dhil
1940. Meger Hind mlkin didi kyil

135

1941.
1942.
1943.
1944.
1945.
1946.
1947.
1948.

1949.
1950.
1951.
1952.
1953.
1954.
1955.
1956.

kidr biri hric biri dhil

u kim hricdr ol mlke olur behr
Gelr iki yz seksen iki ehr
u kim dhildr ol Hind zemne
Gelr ol dah altm bi medne
Ki vardur ol mahalde kre-yi sm
Hem andan aaga vardur bir iklm
Yrrler kavm anu cmle ryn
Ki yirler nirede bulsalar insn
Olardan aaru var bir yakn yir
og olur ol mahalde neml-ile mr
Kat grbz olur fli muzahham
Gelr her nemli bir sekden mcessem
Tutupdur bir tavyif ol bild
Benkejdm durur ol ehr ad
Olaru cildine kr itmez hen
"Taal'llhu Subhne'l-mkevvin"
F memleketi Hind
Meger ark yaas ehl-i Hind'
Ser--ser mlkidr iklm-i Sind'
Bularu dah vardur bir lisn
Ki bilmez Sind ehli ol beyn
Klanlardan bu iklm-i teseyyr
Rivyetdr ki Mesd dimidr
Taalluk Sind iklmine her s
Ki vardur yz yigirmi bi kadar g
Meger Fris deizi zre mehr
Ki Dnbel adlu var bir ehr-i mamr
Akuban Kbilistn nehri takun
Deize girdgi budur alimn
Meger bir ehr var Meltn adlu
Dah Beyt'z-zeheb'dr dilde yd
Ki her tcir ki ol mlke celebdr
Alup getrdigi glib zehebdr

136

1957. Bir ulu ehri vardur ad Lhz

Karr anda klupdur h her rz
1958. Ad Mansra bir ehri var bd
Olupdur nehr-i Sihrn zre bnyd
1959. Otuz bi gni var mamr o ehr
Mselmndur kamu yok asl- kfr
1960. Dah bir ehr vardur Kandehrd
Muazzam ehrdr hem ili bd
1961. Ger konar kamu ol il ehli
Kat hayr ehli olur ehl hayl
1962. Tahmed dir bu ile arz- Trn
Ki bir vdi gnlik bu bldn
1963. Hem ol ovadadur Kasdr ehri
Kim akar ovadan Trn nehri
1964. kinci milketden tutcak yol
nci milket ser-hadddur ol
1965.
1966.
1967.
1968.
1969.
1970.
1971.
1972.

F memleketi Ki'l-hric ve Ki'd-dhil

Hem iki milket var adlarn bil
Ki dirler K-i hric K-i dahil
u k'ad K-i hricdr o bldn
Meger krk mednedr yir insn
O kavm yidgi aga ggidr
Klurlar tenlerine otdan tesettr
Biter ol yirde flfl-dr- ini
K'iicek andan aaru zemni
Ki dirler K-i dhil aa iy cn
Hem anda bir cebel var tolu insn
Yidgi anlaru dem etidr
Olardan iler klsa teseyyr
Meger bir kavm var yidgi mhi
Centaba'dur olaru tutsa rh
Hem anda bir mem vardur tururlar
Gice ilerler gndz uyurlar

137

1973.
1974.
1975.
1976.
1977
1978.
1979.
1980.
1981.
1982.
1983.
1984.
1985.
1986.
1987.
1988.

F memleketi Kirmn ve Fris

Muazzam milketdr arz-i Kirmn
Vilyetdr tolu mlki firvn
Eklme ncidr bu iklm
Bu resme sylemidr ehl-i taksm
Ki vardur bir ehr Fendbil ad
Nie ulu ehr var anu bild
Birin ad Kirmr'dr hem
Akar ol ehrden bir nehr-i azam
Scstn-la Kirmn'a miyne
oh ulu ehr vardur yegne
Hem ol ilden durur yezd-i Sfhn
Dah Rey ehri v mlk-i Horsn
Ulu taglar durur hem ol aralk
Var anda her tavyifden halyk
Dah bahr zre var bir mna grbz
mret milketdr ad Hrmz
Ki Kirmn arzna oldur nihyet
Temmet olur ol ada bu vilyet
Bunu garb Fris bild
Meger bir ehr var Astahar ad
Ki an yapmdur Behrb sultn
Olupdur kbet ol ehr vrn
Sibbek adlu vardur bir vilyet
Klupdur an hir imret
Anu ehrine dirler ehr-i Beyz
Ki var bir kalas isfd garr
Bir ulu ehri var rz- rf
Ki yapmdur Muhammed ibn-i Sakf
Snurdur Semerkand u Necr
Kam u Sve eter ister Ava
Hacend Belh u Dn v Nedv-i Crcn
Tms Serhas u Kzvn K

138

1989.
1990.
1991.
1992.
1993.
1994.

1995.
1996.
1997.
1998.
1999.

2000.
2001.
2002.
2003.

F makli'-ir
Memlikler ki bunda zikr olupdur
ua kim glm iridi yazulupdur
Egeri ok durur lemde iklm
Didk size un kim old talm
u yirler kim rivyetle bilindi
Msfrlerden istifr klnd
Tevrh ehl an cem eylemidr
Kamu dill dilince sylemidr
Dimiem ben dah b-vasi mikdr
un kim bilmiem dilimce her br
Rivyet eyleyenlerden lisnum
Hikyet eylemiem tercemnum
F beyni kbleti klli memleketi ill nahvi'l-kbleti ve'l-Kabeti
erefehallh
Mhendisler dimiler srre-yi hk
Diyr- Kabe'dr n kutb- eflk
Dpdr safha-y arz zre vsta
Nite kim dyire iinde nokta
Bu yir yzi hep aa hl olupdur
Cihn an miynna alupdur
Tefahhus klsa ol zt- erefde
Dpdr her vilyet bir tarafda
Gel indi iy musall kblei bil
Mukbil tur namzu aa kl
Kblet'-m ve m bih mine'l-memlik
Meger mzb-la hem rkn-i m
Arasna mukbil ala m
Togar necm-i sehl andan yaada
Bint'n-na kalur mverda
Klur baz ehrini tasavvur
Trblus Hame Hams u Haleb'dr
Dah m'a mukrin olan iklm
Mukbildr bua dn ehl terkm

139

2004.
2005.
2006.
2007.

Kblet Diyr- Bekr ve m yelh

Mukbil rkn-i m v makme
Diyr- Bekr dmidr imme
Dimiler matla ceddi olur an
Alcak mverya Ferkandn'
Ne indi dpdr baz o yire
Reh v Hasen Keyf Cezre
Diyr- Bekr'e peyveste diyra
Kamu kble dpdr ubu ara

Kblet Fris ve m yelh mine'l-memlik

2008. Makm- bb aras dir nigeh-bn
Olupdur kble-yi mlk-i Horsn
2009. Bu arzu kblesinden baz mahlk
Tul ider dimiler necm-i ayyk
2010. Yaldur aa Nsbr- bd
Salim'dr Kfe v Hvrezm Bagdd
2011. Bulara muttasl olan vilyet
Bua karu dpdr temmet
2012.
2013.
2014.
2015.

Kblet Fris ve m yelh mine'l-memlik

u bb-la Hacer esved miyn
Diyr- Fris'e kble bil an
u yir kim togar anda Nesr-i tyir
Bu mlk kblesidr ala zhir
Anu baz diyrdur Sfhn
Dah Ahvz u hem iklm-i Kirmn
Bua togru ne iklm olsa cmle
Dpdr buas aa kble

Kblet-i zence ve m yelh mine'l-memlik

2016. Meger rkn-i Irk v Yemn
Dpdr zence kble yok mekn
2017. Mukbildr bu mlke zr bl
Bakarsa matla- necm-i serya
2018. Bild- Nevbe'dr baz diyr
Habe iklmine arz- kenr
140

2019. Eger Hind eger Hindstn'dur

Cemi kblesine bu nindur
2020. Togcak sol gz stine sreyy
O mlk kblesidr yokdur ill
2021. Diyr- Msr'dandur arz- Sdn
Bild- Endlis'dr ehr-i Karvn
2022. Nie kim gide magribden yaa arz
Bu anu kblesindr tl ger arz
2023.
2024.
2025.
2026.
2027.
2028.
2029.
2030.
2031.
2032.
2033.
2034.
2035.

Kblet-i Msr ve m yelh mine'l-memlik

Gel iy vzi iit szin hikmet
Gerek kim var-sa tab- selim
Dilerse vaz idesin bir imret
Eger ky eger ehr vilyet
Gerekdr seyr idben yir yzinde
Yriyesin ycesinde dzinde
Bulasn bir mekn k'ola li
imlinden yaa de cibli
ok ola aa garbi havs
i sahr v tag ola vers
De bir ulu su garbi yine
Furt ola yriye anda sefne
Kim ol bahru yzinden esben rayh
Vire enfslar ol yire tervh
Nie ulu sular olup divna
Basa yirlerin aka ol mekna
Aka tayyr ola turmaya an
Ser ola suyu ztrb
Yigende savug olmaya itb
Kat issi almaya yazn havs
Ale't-tacl iriben nebt
Dnp geeye tizde hazravt
Msyifler ola yaylamag-in
Mtlar ola klamag-in
Bulcak ubu vasf-la mevzi

141

2036.
2037.
2038.
2039.
2040.
2041.

2042.
2043.
2044.
2045.
2046.
2047.
2048.
2049.
2050.
2051.

Revdur yapsa anda Msr u cm

Bulcak byle bir hk su-y md
Yaraur yapsa anda ehr-i Bagdd
Anu tek yir dime pek menzil dr
Kapus ark kru didi mimr
Binnu kim ola kapus ark
Gne togsa der iine evk
Buhr arzndan olan kudret
Gne grse gider yle ki zulmet
Nite kim dicek ebnem fezya
Gne grse yine kalkar havya
u yirde kim gne klmaz siryet
Zarardur anda abdna ikmet
F temsli'l-bnyn al terkbi ben dem
Meger bir hne-yi mamr- kl
Klupdur cism-i insna mmsil
Ess hnu dir ehl-i bnyn
Yine bezer meselde acz-i insn
Dimga mmtesildr gurfe-yi dr
Ser-y beytdr hem pt-i kirdr
Derine anu agz old mrteb
ki knat kapusnda iki leb
Depesine baa bezetdi std
Burnna sadr didi ehl-i bnyd
Meger gzlerden ol eve menzir
Burundur bd hibbi ala bir bir
Nedr dehlz hna n-y hulkum
Ser-y sahn srre old malm
Vilardur hazne v hristn
Ne durur kalb n beyt-i zemistn
Dimiler madedr ol evde mutbah
arb-hne cigerdr alayu bah
Nedr bi'l-vaa ol eve mesne
Madur h- hav anda miyne

142

2052. Nedr ol hnen dvd azl

Nedr asb ol bnyda acd
2053. Ne durur svas ol hnen lahm
Nedr direkleri azde key azam
2054. Dimg ortasdur eyvn azher
I-y magz old perde-yi der
2055. Hakkat nefs old shib'd-dr
Havs old aa huddm her br
2056.
2057.
2058.
2059.
2060.
2061.
2062.
2063.
2064.
2065.
2066.
2067.
2068.

F temsli terkbi ben dem al bnyni'l-kala

Bu iklm-i vcd iinde muhkem
Cesed bir kaladur l v azam
Vel bu kala grse her evkt
Hassr itmi durur cind beliyyt
Siph u havf u cevr rzigr
Kuamdur yidi kat bu hisr
evirmidr an cey'r-rezya
Atar stine anu sehm'l-menya
Kurdur mncefk cevr-i eflk
Dker cevv-i andan seng-i ihlk
Zamn atduka bu top mihandan
Yakar erfeler burc- bedenden
Nazar ile bu celh-endz- arha
Tutupdur cn ninn tr-i celha
Kazyasn krub- dest-i zamna
Kader sehmn atar gzler nina
Kleng-kerd yle rzigr
Essn nakb ider leyl u nehr
Yrr stine her eyym ider hayf
Geh cnd-i fen ki leker-i hak
Hisr olsa bu resme defa defa
Nice turm vire y Rab bu kala
Zamn mihnet reyb'l-menn
Klsar bunlar hir zebn
Alnur l-cerem bu burc- bnyd

143

Yaklur kbet bu deyr-i bd

2069. Gidp tfn yir yzinde ilkin
Yapld karye-yi sevk- semn
2070. Ki krk insn imi kup gemiden
Varup ol karye-yi mamr iden
2071. O tfn akdugndan sora asra
Mudenden evvel yapld Basra

2072.
2073.
2074.
2075.
2076.
2077.
2078.
2079.
2080.
2081.
2082.
2083.
2084.

F zikri'l-Medneti ve'l-Kabei'l-merrefe errefeha'llhu

Tal
Rivyetdr ki Batlms- hikmet
Sayupdur mdn-i dny-y temmet
Meger drt bi iki yz ehr-i bd
Olupdur yir yzinde didi bnyd
Vel andan ber dnmek-ile devrn
Ykld v yapld nie bldn
Kamun erefidr ehr-i Mekke
Olaru eltafdur ehr-i Mekke
Hud'dan emr old Cebrayil'e
Kim inben selm ider Hall'e
Aa gstere kim vasat zemne
Hicz arznda yapa bir medne
Hem o ehr koya adn Mekke
Vire her memleketden aa sikke
Yapa Allh in ol yire bir beyt
Zih Mevl telt telt
Kla orada Beytu'llh bnyd
Koya hem Kabetu'llh ol yire ad
ret byle olcak Hall'e
cbet eyledi emr-i Cell'e
Orada eyledi ol ehri bd
Hem ol ehr ire kld bnyd
Rivyetdr ki gelp bir gmme
Brakd zll- beyt olan makma
Anu zll den mikdr arz
Ess itdi yapd tl u arz
144

2085. Hacer-i esved koylan rkne dvr

riicek aa emr itdi Cebbr
2086. Ki vardur baksar arznda bir ta
Hacer-i esveddr ad muntazr ta
2087. Yaratm an rz-i ezelden
mmetdr komam ol cebelde
2088. Getr ol ta koy rknine beyt
Yapuban k agr stine beyt
2089. Digil kim iy cihn halk temmet
K'alu bu beyti id hacc ziyret
2090. Getrdi ta kod ol arada
Bitben Kabeyi kld Min'da
2091. Kim iitdi an ehl-i cihnu
ridi arka garba savt anu
2092. srlar sulbna iridi ol n
Analar rahmine kavud ol n
2093. Gelr gelmi ne kim varsa beerden
itdi ol ni avratdan erden
2094. idenler didi "lebbeyk lebbeyk"
Cevb eylediler "sadeyk sadeyk"
2095. idenlerdr ol savt temmet
denler Kabetu'llh' ziyret
2096. Sem idenler old ol kelm
Klanlar hacc ol beyt'l-harm
2097. Rivyetdr ki yitmi bi kadar hc
An hacc itse gerek ylda iy hc
2098. Bulardan eksk olsa anda slik
Tamm itse gerek durur melyik
2099. Atanlar ehl terk idp vatanlar
Dkerler ml u ekerler mihenler
2100. Tavyifler klur azm mesfe
Beriyyeler eker gelr tavfa
2101. Bu dny kisvetini klur ihrm
Giyerler tenlerine setr-i ihrm
2102. Ba auk yaln ayak em-i giryn
145

2103.
2104.
2105.
2106.
2107.
2108.
2109.
2110.
2111.
2112.
2113.
2114.
2115.
2116.
2117.
2118.
2119.

Yrrler gice gndz zr- shrn

Yz urup agrurlar Hakk'a "sadeyk"
Dah "lebbeyk Allhmme lebbeyk"
Hacer-i esved ki rknindedr ol ta
Srerler halk ol taa gz-ile ka
Klurlar hayr hem ihsn iderler
Virrler sadaka v kurbn iderler
Egeri karadur billra bezer
Karaudur velkin nra bezer
Rivyet byledr ol ta ezelde
Ag imi koyulcak ol mahalde
Srilmekden yzi ehl-i gnha
Dnpdr ag-iken levni siyha
Rivyetdr ki dimidr ktda
Yog-d bir bin vech-i serda
Ki vaz itdi bu beytu'llh vz
Bunu zre durur hem nass- kat
Var-sa dah bu vaza dkldi
Bins resmi bu neva dkldi
Meger tfnda sora ykld
Hallu'llh an bnyd kld
Hallu'llh'dan sora o bnyd
Harb old Kurey eyledi bd
ricek ibn-i Hattab'a hilfet
mer yan ki Frk hkmet
Gninde buld kesret ehl-i slm
Sgmaz old beytu'llh avm
Alup havlinden anu og mevzi
Uladur didiler aa old vsi
Halfe olcak hem ibn-i Affn
Hilfet ehriyr yan Osmn
Ziyde itdi ol dah Haram'den
Ki sga gelse aa her memden
u ahde dik ki ibn-i zbeyr'
zine kavm- Husn ibn-i Nmeyr'
146

2120. Yan kim bir dem advet eylediler

Hicz ilini gret eylediler
2121. Meger ol vakada astr- Kabe
Oda yand bile dvr- Kabe
2122. Pes andan sora kld an mamr
Zbeyr' ogl Abdu'llh mehr
2123. Zbeyr ogl gninden sora iy hc
Ykld idi yapd yine hccc
2124. u vaza kim Hall itmidr bd
Mebbedden bu gne dik o bnyd
2125. Riyset iricek ibn-i Kilb'a
Ki yapd dr- nedve ol meba
2126.
2127.
2128.
2129.
2130.
2131.
2132.
2133.
2134.
2135.
2136.

F beyni'l-haddi'l-harmi'-erfvetavassatahu bi-vechi'l-arz
Beni ehr yolndan ehl-i talm
riince didi mdn- tenm
Sayarsa hendise ilmi-le ml
Meger haddi haramdur b-gmn bil
Hem alt ml olur rh- Yemen'den
Rivyet byle olm ehl-i fenden
Tutarsa fsla rh- Irk'
Ki kh- munkatdan itirk
Yidi emyle dik hadd- haramdur
Hisb rstdur b-pi kemdr
Yidi emyl olur seyrn-la hem
Tarki Tyif'i hadd itse dem
Eger Curne yoln tutsa insn
Tokuz emyl olur dir ehl-i hasn
Tarki Cidde'den aa revn ml
Haram haddi dimidr ehl-i tevl
Nebden bu hads-i muhteremdr
Ki yir srresi Beyt'l-Harem'dr
Nite kim kutb- encm dir mneccim
Gg bir necmdr vasatda kyim
Felek bir dyiredr hem- pergr

147

2137.
2138.
2139.
2140.
2141.

2142.
2143.
2144.
2145.
2146.
2147.
2148.
2149.
2150.
2151.
2152.

Bu ylduz noktadur kulb devvr

Turupdur Kabetu'llh Hud'dur
Felekde hem- hatt- istivdur
Sem ortas ol arz ortas bu
Anu-n bir birine geldi karu
Muhakkak bil ki oldur eref'l-arz
dny gbegidr tl ger arz
Rivyet eylemidr Kabu'l-ahbr
rimidr hem andan bize ahbr
Ki beyt'l-mukaddes old vasat gabr
Kim anda har olsar ehl-i dny
F erefi'l-Kabeti errefeha'llhu ve azzameh
Gnehler durur ne bulmaga tmr
Varur ol ie dyim gneh-kr
Ol itdkde olur afv- kebyir
Olur ol kapuda mahv- sagyir
Makm- rahmet oldur mminne
mid-i afv oldur mznibine
Merref cy-ghdur Kabetu'llh
Muazzam br-ghdur Kabetu'llh
Harm-i muhterem beyt'l-haramdur
erf-i muhteem beyt'l-haramdur
Cihn bir cisme bezer cn Mekke
Kermet gevherin kn Mekke
erf oldg-n arz Hicz'u
Olupdur kamuya farz Hicz'u
Hem oldur sitne-yi lhi
Kamu balaru oldur secde-gh
Ki burc-i matla nr- Hud'dur
Vatan-gh- Muhammed Mustaf'dur
Arab'dan Him'ler hnednu
Arab Arab'a Kureyler mekn
Makm- mevlididr enbiynu
Cihnu cn v cn cihnu

148

2153. Kim kim ola Hak tevfki yolda

Koya ol asitne kbet ba
2154.
2155.
2156.
2157.
2158.
2159.
2160.
2161.
2162.
2163.
2164.
2165.
2166.
2167.
2168.
2169.

el-Mnct
lhi hakk-n Beyt'l-Harem'
Harmi hrmeti-n ol makmu
Makm u minber mihrb hakk
Hatm u halka v mzb hakk
Hacer-i esved ad-n hak-n
Saf v Merve v zemzem hak-n
Ol iikde dkilen yalar- in
Trbnda koylan balar-in
Anu iinde zyirler hak-n
Gice gndz mcvirler hak-n
Hem ol hir zamn peyamberi-n
Nbvvet milketin srr-n
Risleti kermt hak-n
Mnct ibdt hak-n
Cemli behcet-in ol habb
Celli izzet-in ol tabb
Ulu ciddi Hallu'llh hak-n
Hall ogl zebhu'llh hak-n
Makmuda nebler izzeti-n
Cenbuda veller hrmeti-n
Kelmu'llh- Ms hrmeti-n
Meshu'llh s hrmeti-n
El iy pdiahlar pdih
Bu ibn-i Bl'den afv it gnh
Yaz anu nr- rahmet-le bertn
Sahfinden gider sil seyitin
Ceml hakk-n an karb it
Aa rev it tecellsn nasb it
Gtr gzinden ayrukluk hicbn
Aa arz eyle kurbet fitbn
Harm hrmete mahrem eyle

149

Ens-i ns-ile hem-dem eyle

2170. Vir aa lutfu-la nme-yi tk
Makmn eyle anu makad- sdk
2171. lhi bu duy b-riy kl
Cemi ehl-i slm'a rev kl
2172.
2173.
2174.
2175.
2176.
2177.
2178.
2179.
2180.
2181.
2182.
2183.

F zikri medneti Beyti'l-mukaddes ve'l-mescidi'l-aks

Buyurmdur hads ire peyamber
Haber virr peyamber'den Eb zer
Yapld Kabe v kuds-i mkerrem
Mescidden bu yir yzinde akdem
Vel dirler ki bi yz yl muahhar
Yapld Kabe-yi kuds- mnevver
Kitb iinde yle old mevrd
K'an yapd nebiyu'llh- Dvud
Dah dirler ki Dvd ho vz
Essn yapmaga klmd gz
Sleymn geldi an kld kmil
Rivytu sahhi bu durur bil
Hikyetde gelmidr kim Sleymn
Buyurd dv ins cinne yik-sn
Nie yl ugl bnyd eylediler
Ki beyt'l-mukaddes bd eylediler
Sleymn gitdginden sora bir m
Gepdrdi k'iridi aa itmm
Vel zge rivyet kldlar yd
K'an Sm ibn-i Nh eyledi bd
Dir zgeler rivyet bu durur hem
Yaplmdur nie karn andan akdem
Hakk bu durur ol hne-yi hak
Melyik yapusdur ala mutlak

Fi's-sahrati'l-muazzamati
2184. Meger ol sahra kim hayr olur aya
Oradan old mirc irtikya
2185. Ezelden ol tau dirler kys

150

2186.
2187.
2188.
2189.
2190.
2191.
2192.
2193.
2194.
2195.
2196.
2197.

2198.
2199.
2200.
2201.

Gelrdi on iki arun als

Horsn dimidr bir rivyet
Ki bir gnbed vard anda imret
Yaplm sahranu stine muhkem
Als on sekiz arun-d hem
Komlard anu stinde amel
Gazl eklinde bir altun timsl
ol eyyma deiz kim yridi Rm
Aluban kuds-i arzn kld mahkm
Ykup an bu sahra stine hem
Bir zge dir yapldlar muazzam
bnydn terkb eylediler
Zer sm ile tezhb eylediler
Kodlar anda yitmi bi emmis
Nice bir tk- ruhbn- kasyis
Kim ol dir ire olalar mcvir
Dzetdiler gmi altun mermer
Kaan kim irke gz eylediler
Kelm- kfri vz eylediler
Gtrmedi ol ii sahra zhir
Ki old ol bnyd n-gh dsir
Tevrhde yle sylediler
Kim kez dah bd eylediler
Kamusndan ykld old n hk
Kabl itmedi an sahra-y pk
F zikri kinseti'l-kummeti'l-mahrbe
Meger bir gn gelr bir pr-i rhip
Mekr shib tezvr rhib
Giyinmi bir kara brns libs
Kara uranm elinde ass
Dell old olara bir makma
Ki bnyd anda olmdur Kumma
Didi hem sahradan kat eylediler
Binsn mescid kal eylediler

151

2202. ykdlar anu iin tan

Tatdlar kamu toprag u tan
2203. Bin itdiler an ol makma
Kodlar ol yir adn Kumma
2204. Bir ara var ad vdi-yi cehennem
Hem anda yapdlar bizediler azam
2205. Yrdi ol lan bed-fal
Ki Kuds' prn itdiler mezbil
2206. Meger bir milketden anda kffr
Getrr sarh- zl eylediler her br
2207. Hikyetdr ki Kostantn ehli
Getrp dker idi anda zibli

2208.
2209.
2210.
2211.
2212.

2213.
2214.
2215.
2216.
2217.

F zikri fethi mr ibn'l-Hattbradiyallhu anhu beyt'lmukaddes ve nazzafe's-sahrati

Meger kim hicretinden Mustaf'nu
On iki yl gemidi zamnu
Ki kavm-i Rm elinden ibn-i Hattb
Yridi ald Kuds-i h- ashb
Buyurd Kuds'i tenzf eylediler
Yine tazm terf eylediler
Arand sahra v beyt'l-mukaddes
Mutahher old kalmad mdennes
nyet eyledi Allh tebrek
Mnr old gine Kuds-i mbrek
F zikri ahz'l-frenc beyt'l-mukaddes
Gine hir Kuds'e geldi asnm
Hisr itdi o ehri krk eyym
Mselmnlara urd seyf-i kfir
Gice gndz bir usb evvel hir
u resme dkdiler hn memden
Ki yir yzi akke dndi demden
Rivyetdr ki yitmi bi mselmn
ehd old harem iinde yik-sn
Yriyp Kuds'i gret eylediler

152

2218.
2219.
2220.
2221.

2222.
2223.
2224.
2225.
2226.
2227.
2228.
2229.
2230.
2231.
2232.
2233.

Nihyetsz hasret eylediler

Var idi sahranu sakfnda mugarrak
Cevhirden kandl- muallak
Nihyetsz gmi altun avn
Kamu yagmalad kfirler an
Yridi oradan ad-y mahzl
Sevhil mlkine kasd eyledi ol
Ki yakdlar v ykdlar baa ba
Komadlar tr ta stine ta
F zikri imreti Kubbeti's-sahrati'l-muazzamati
Halfe olcak melik ire pyn
Meger Abdu'l-melik Ferzend-i Mervn
Buyurd sahranu stine ol hem
Meger bir kubbe yapdlar muazzam
Kzl altun aa ar eylediler
Hem ag feza hacer fer eylediler
Rivyetdr ki aa ibn-i Mervn
Yidi yllk harc- Msr' yik-sn
Tamm olnca kubbe sarf kld
Nie eyym bnyd kald
den telf "Mirt'z-zamn "
On ylda tamm itdi dir an
Hem andan sora dir erbb- irfn
Delim eyym gezdi dndi devrn
Meger bir kimse sultn old Msr'a
Olayd pdih ebn-y asra
Amn u adl-ile devrinde Memn
Melik nsr itdi ibn-i Kalvn
Gelben ol makm kld tecdd
Med idi dah itdi tehd
Hem itdi mescid'l-kasy yir kesb
Dah kubbe-yi sahr iy tezhb
un kim yapd ol sultn- Muhammed
Turur bu ahde dik dah muhalled

153

2234.
2235.
2236.
2237.
2238.
2239.
2240.

2241.
2242.
2243.
2244.
2245.

2246.
2247.
2248.
2249.

F zikri'l-acyibi elleti knet beyt'l-mukaddes

Bu beyt'l-mukaddes olmaga yt
Dzetmilerdi ok drl tlsmt
Meger ol zamn iinde sbk
Amel klnurd anula halyk
Bu kevn kim leme hir zamndur
Evyilden klan nm u nindur
Ser--ser btn olmdur ol yt
Bozlmdur ol sr- tlsmt
Bu kevn kim ol isimdr zikr olnur
Tlsmu hlidr kim fikr olnur
Kim an [i]idp ehl-i tasavvur
deler ol tlsmt tefekkr
n ol ilm'l-yakn-ile biline
Pes andan ireler ayn'l-yaknine
F zikri's-silsile elleti knet beyt'l-mukaddes
Meger beyt'l-mukaddesde Sleymn
Ki bir zencr vaz itmidi iy cn
Tururd bir r sukukdan muallak
Seilrdi anula btn u hak
Yigi duc ger olsa hzr
Sunard elin ol zencre bir bir
u kim hakk issidr ne ir yazd
rirdi eli kim sunard
Hak olmaya ne inmezdi asl
Elin sunduka kaa ol kalkard al
El-Hikye
Meger ki bir mselmn komd bir gn
Katnda bir yahdin bi altun
Kaan kim itdi mevdn ol er
Yahdi kld an bi'l-klli kr
Meger ol yahdi bed-muhallif
Dzetmi bir as ii mcevvef
itgil hle v mekrini anu

154

2250.
2251.
2252.
2253.
2254.
2255.
2256.

2257.
2258.
2259.
2260.
2261.
2262.

Kom iine altun asnu

Gelr bu zencre gr mddes
Virr hak issi eline ass
Sunar elin iner ol silsile zr
Yahdin eline zencr
Virp aa assn shib-i hak
Sunar elin olur zencr-i mlhak
Gren hayrn olur bu iltibsa
Taaccb ddi bundan halk- nsa
Bulnmad ki mubettal kim mehak kim
Bu iki mddaden mstehak kim
Nie eyym kld bu tahayyl
Kim hir zhir old bu tahayyl
Dah ol silsile olmad menzil
Bu iden sora ne hak u ne btn
F tlsmi'l-hayyt
Dimi durur kitb iinde kyil
Meger kim beyt-i mukaddesde evyil
Heme b-nihyet mr olurd
Kimi zehri ire derhl lrdi
Var anda bir muazzam mescid bd
Kim an ibn-i Hattb itdi bnyd
Kumma'dan alnmdur o hne
Var anda iki ulu stvne
Ol iki mermer stinde rengr
Dirilmi nie drl sret-i mr
Meger kim ol tlsm iden std
Ylan-in idp dururlar bd

F zikri'l-as
2263. u mihrbda beyt'l-mukaddes' hem
Var-d bir as dirler mutalsm
2264. Yapanu yanard eli asdan
Meger kim ola nesl-i enbiydan

155

F zikri'l-bb
2265. Var-d bir kapu ol yirde mebn
Ki her kim kapudan gire yan
2266. Koyard zlim olsa an kapu
Meger ki tevbe ideydi zulmine o
F zikri's-sehmi'l-merm
2267. Birisi ol tlsmtu gel it fehm
Atlsa beyt-i mukaddes zre bir sehm
2268. Gine ol ok atana yukanurd
An karudan atlm sanurd
2269.
2270.
2271.
2272.
2273.
2274.
2275.
2276.
2277.
2278.
2279.
2280.

F zikri melik-i Msr Msrnm

Mlk- mukaddemden bu asra
Var-d bir melik bu arz- Msr'a
Ki Msrnm-idi ol hu ad
Mnf arz-d hem anu bild
Olayd Msr'a bnyd iden evvel
Bu Msr'u ehrin bd iden evvel
Msrnm'di muammr o ehre
Kodlar ism Msrnm Msr'a
Bi ogl var d ol hu azam
Biri Kubt u biri S v Muktam
Biri Atrb biri ad Emm
Bilrler bunlar Msr ehli malm
lepdrdi bulara arz- Msr'
Ki yapd her biri bir yirde ehri
Kod kend adn ol ehre hret
mretdr meger ol mlk milket
Halykdan klup uzlet Muktam
Kod halk Hud'y istedi hem
Meger kim bir cebel var ol mahalde
bdet kld vard ol cebelde
Mukm oldg-n anda Muktam
Muktam tag dirler ol yire hem
licek ogl Kubt'a degdi milket

156

2281.
2282.
2283.
2284.
2285.
2286.
2287.
2288.
2289.
2290.
2291.
2292.
2293.
2294.
2295.
2296.
2297.

Azm'l-hulkd z'l-bat- kuvvet

Sad arznda dirler yapd an
u bnyd k'aa dirler bir an
Anu nesli durur hem millet-i Kubt
Ki mrs andan itdi hikmet-i Kubt
Didiler Kubt grdi mr-i devrn
Temmet drt yze dah yik-sn
Hem anu var-d bir ogl Kavsd
Ol itdi Kavs amline bnyd
Ol old mrine karta Emm
Melik old v kld Msr- mahkm
Alban Msr' dil ogl eddd
Ki yapd Msr'da ok drl bnyd
Oradan kld azm-i skenderiye
Hem anda kld bnyd- nebiyye
Gp andan ariyye geldi eddd
Ecel irdi orada ldi eddd
Dnben geldi yine Msr'a Emm
Aa dah iridi vakt- malm
Oturd yirine karda Atrb
Pes andan sora S'ya irdi tertb
O dah h olup Msr zemne
Tedris geldi ol gidp yirine
Tedris gidben h old ogl
Anu adn dirlerdi Kelkel
Katndayd anu ol demde Hrmz
Olayd hikmet esrrnda grbz
Grp Hrmz'den ol ok ilm-i hikmet
O dah bir hakm olmd gyet
aa dah old firk
eh old Msr'a karda Hark
Gan kimse-y-idi dnys vfir
Saf v zevk idi te old hir
Meger bir vakt olur bu gli magmm
Klur y itmek-in gurm- kayym
157

2298. Ki yan def klmaga mellin

Unutmaga cihnu infilin
2299. Zamnu gussasn virmege bde
erdi cm- laln ire bde
2300. arb u ya megl idi ol hn
it kim nice old emr-i Yezdn
2301. Yakar bir sika n-gehn an
lr orada derr cihn
2302. Yirine ogl Vats old eh anu
Ki yidi ogl var d o hnu
2303. Biri Dimyt biri Dehekl'dur
Biri Defr birisi Safedf'dur
2304. Dah Yetts Bne v Semennd
Yidisi yidi ehre old madd
2305. Kod her biri kend ehrine ism
Gine kendn ismin kim kla resm
2306. Diyr- Msr iinde ol vilyet
Kimi vrndr kimi imret
2307. Cihnda glib her cs mamr
Olupdur bnisi ad-la mehr
2308. Pes hir ddi ilerine idvn
Krld bir biri elinde yik-sn
2309.
2310.
2311.
2312.
2313.
2314.

F vasfi Hriy ve cemlih

Vats' vard bir kz dil-rm
Mehsin itdi aa hriy nm
u resme hb-idi ol diler b-hb
Ki grp an hsn-ile mahcb
Feleklerde melyik yirde insn
Sekiz tk u ank u hr- glmn
Didiler fern iy hsn h
Aleyke dyimen ayn- ilhi
Cemlin grdi bedr ay tke kld
Diine bakd encm tke kald
Ruhna bakan gl eyledi teng

158

2315.
2316.
2317.
2318.
2319.
2320.
2321.
2322.
2323.
2324.
2325.
2326.
2327.

Grp agzn gonca kald dil-teng

Benefe zlf-ile old pern
San grdi v reyhn old reyhn
Gz-ile nergis mestne kld
Mr-ile tt dvne kld
Kesd old lebinden ekker-ist
Yire gedi lebinden b- hayvn
Nazar kld hidinde baa bezer
Didi flfl misli bee bezer
Boyn ald sab mk-i hutenden
Boyn grdi seh gitmez emenden
Grp reftrn tvs- devrn
emende eyledi cevln- devrn
Aceb ol kank bir burcu yldzdur
Ya y Rab kank gice gndzidr
Yzin ay u gne keridr
Felekde Zhre aa mterdr
Gnedr yah togmdur kamerden
Ki misli togmad nesl-i beerden
Kll b- hayt-la serite
Ne gkden nzil olm ol firite
Melhat tahtnu h cihn
Sabhat mlkn fermn revn
Kim anu gibi mahbb u zamna
Ne geldi ne geliser bu cihna
Griben halk anu hsn bahsn
Terfi itdiler gayet bahsn

Kssati Huriy ve'l-cebr'l-cebyireti

2328. Mdebbir kimse-y-idi ehl-i hikmet
Bu Msr arzna ol kld hkmet
2329. itdi vasfn anu seltn
Tama itdiler aa tutdlar kn
2330. Varayd bir melik asru emri
Ad anu Cebbirler Cebri

159

2331. Mlk-i arz aa olmd mahkm

Klurd kuvvet-ile heni mm
2332. gen griben ehdi merd-i cbir
h b-kys- iklm-i vfir
2333. Drp cey old h u gc
Yridi Hriy stine togru
2334. Kim ala Msr mlkin Hriy'dan
eke elini anu ol serdan
2335. ridi bu haber n Hriy'ya
Pes imdi balad tedbr rye
2336. Katnda var-d bir kahramne
Ki mekrinden gelrdi kahr lina
2337. Kat mekri-di v ubde sz
Hile-kr fitne v tarr u trz
2338. Bu kz ol karyd istedi tedbr
Kim ol tedbr-ile hasm ola tedmr
2339. Didi bu cd aa gr mekri
Cabre ilci viribi eyle zri
2340. Disn ili aa iy h- pr-dil
Saa bir criyedr Hriy bil
2341. Diler kim ola senle tezevvc
Bula lal cenbuda tederrc
2342. Elinde ili gni milketi ok
Vel tedbr idici kimsesi yok
2343. Kabl itse seni bu hle sultn
Anu-n eylesn bir ehr-i bnyn
2344. Kenr- baha zre yapsun an
Ol olsun mihr gk nakd u nin
2345. u resme eylesn t imret
Kim ola pr ii esrr- hikmet
2346. Mukm olasn ol ola makmu
Gice anda mri hla devmu
2347. Dnp vasf eylesn aa ceml
Haber virsn ceml ire keml
2348. Ola kim iidp vasfu dil-ile
160

2349.
2350.
2351.
2352.
2353.

2354.
2355.
2356.
2357.
2358.
2359.
2360.
2361.
2362.
2363.
2364.

Saa k ola cn u dil-ile

Saa iriicek kl bir velme
Velmde agu vir ol leme
Aczu sz-ile Hriy hem
Aa bir ili gnderdi muazzam
Bu szleri yazuban nmede ol
Yridi ili il stine mahml
Hem anu-la sald ok zehyir
Hdy v tahf- ml u cevhir
Varuban ili n virdi peym
Pes imdi balad ad kelm
F taauk Cebyir'l-Cebbireti f Hriy
u del gdi ol kzu kemlin
Bah v behcetin hsn cemlin
Ki k old aa cn u dil-ile
Kulak k olur l-ek dil-ile
Dkendi kalmad sabr u karr
Ykld arz bozld vakr
Giceler fikr-ile tke kalurd
Aard hsnini tke klurd
Bu glinde hayl-i hr yd
Lisnnda makl-i hr-i yd
Teniydi tenine cn-y-d ol
Nedr cn cnna cnn-d ol
Eridi emat cisminde cn
Revn old tenden revn
u rn szine olmd Ferhd
Gamm u hrd hsnine ferahd
Meger ol Leyla olmd bu Mecnn
Hm-y-d hakk bu hmyn
O mihre bezedi v bu vefya
ddi mh ol mihr vefya
Glden tutd k pesini
Taa ald bu izzet esini

161

2365. u resme k old ol nigra

Ki gelmez ku vasf mra
2366. Cihn gzine teng eyledi k
An b-nm u b-teng eyledi k
2367. gen makdr- azamdur baa k
Eridr ugrar-sa ger taa k
2368. Begyet cnna kr eyledi k
Gam u derde giriftr eyledi k
2369.
2370.
2371.
2372.
2373.
2374.
2375.
2376.
2377.
2378.
2379.
2380.
2381.

F sfati'l-k ve ahvlihi
gen makdr- azamdur baa k
Eridr ugrar-sa ger taa k
Bir tedr ki k anu lehbi
Yakar klar yakmaz habbi
Mukadderdr Hud'dan kula bu k
Konlmdur ezelden yola bu k
Diyr- akl u cna cndur k
Gl iklmine sultndur k
Bu varlk hep hebdur k elinden
Halyk mbteldur k elinden
Seltni zell ider bu sevg
Ne oklar kall ider bu sevg
Nie serkeleri mahkm ider k
Nie kat yregi mm ider k
Cihn almayandur zerreye k
Muhti saymayandur katre-yi k
Yidi iklmi gavgya viren k
Bu mahlkt hyhya viren k
Gelicek k-la vze blbl
Getrr k szin sze blbl
Gl gl-ende nz klandur
Seher blbl niyz klandur
Uzanur kla servi yasemende
Alur k-la gonca emende
Yanar k od-la suzn olur

162

2382.
2383.
2384.
2385.
2386.
2387.
2388.
2389.
2390.

2391.
2392.
2393.
2394.
2395.
2396.
2397.

Egilr derd-ile d nln olur

agrur k-la hy hy ider ny
Hev v derd-ile vy vy ider ny
Rebbu ku syler dilinde
Bu eng kdur iler klnda
Beldur bunca gavgdur ad k
An v fikr sevddur ad k
Bu cn oda atmakdur ad k
Cihn he satmakdur ad k
Aceb sevd durur insna sevg
Acyib ser-gzetdr cna sevg
Beer kim olmaya bir yze k
Beer dime odur hayvn u ntk
unu kim k yokdur evk yokdur
Oda yanmaya em evk yokdur
Bel hayvn dah k hem olur
Beer kim k andan kim olur
unu evk yokdur hark yokdur
Bahyimden hakkat fark yokdur
Tetimmet'l-kssa
n ili nme virdi cebre
Gerek kim vkf ola her serre
Grr mektb bir cnn nme
Yazlm adna unvn nme
Acebledi anu hsn nizmn
Begendi manisin lutf u kelmn
Melek midr didi y ibn-i dem
Ki yazm byle bu nme mkerrem
Aceb nme aceb ilci aceb sz
Kulak iitmemi grmi degl gz
Mzevr szine aldand cn
Kabl itdi hell olmaga an
Meger skenderiye ehrin ol h
Buyurd yapdlar bir kza der-gh

163

2398. u vaza kim an yapmd eddd

Harb olmd bu kld bnyd
2399. Tamm olup iricek intihya
Haber bildrdi sald Hriy'ya
2400. Cihn in bu da aup zehyir
kard sm zer lal cevhir
2401. Nihyetsz gmi altun evn
Evn kim deger ml cihn
2402. Getrdi ok kuma ok melbis
Melbis kim nefsiden nefyis
2403. Murassa taht zre fer merf
Mkiller ne makt v ne memn
2404. Nihyetsz kenzek hb ehre
Hezr oglan ki bezer yzi mihre
2405. Aluban Hriy bu genc ml
Yridi Msr'dan gr mekr al
2406. Yakn oldukda ol menzil-gehe rh
An karulad beglerle ol h
2407. Aa izz u ikrm itdi sultn
Ziyfet kld inm itdi sultn
2408. Oturd bir bista n iki h
Mukrrn old yan mihr-ile mh
2409. tenh buld yire yar hzir
Dil-i fte v dil-dr- hzir
2410. Mekn halvet hzr habbi
Zamn fursat u gyet rakbi
2411. Net itdi old dumne
Sanasn olm-d irdi cna
2412. Ziy buld gzine ki mazr
Saf buld sanasn rence rencr
F ictimi Cebr'l-cebbireti maa Hriy
2413. Cebr ol dil-beri grdgi hlet
Oda yakd an nr- muhabbet
2414. Yzinde grdi n nr- Hd'y

164

2415.
2416.
2417.
2418.
2419.
2420.
2421.
2422.
2423.
2424.
2425.
2426.

2427.
2428.
2429.
2430.

Grinmez old dah m-sivy

Gzinde kef idp sihr-i melli
Harm old gzine uyhu hli
Mukavvis ka grdi mutarr
ki bkdi bilin bu sehm-i sevd
Ruhnda zlfini grdi pern
Melek grndi aa ol per san
Nazar kld sa ucnda bende
Hemn divne old ddi bende
Dehnndan grp srr- nihn
Cihnda f kld k an
Diini grdi n lal ire gher
Yan sm itdi bezini zer
Gmi boynna n kld nazar ol
Trba ddi yle kim hacer ol
Boy servi revnn n ki grdi
Havsnda ayag stine turd
Gzin degdi tem-y cemle
Gl virdi tecell-y hayle
Zamr levhna hat yazld
ine tana nak kazld
Esr vla serkete old
Dell k u fte old
Sa gibi pern old hli
Drilmez perkende hayli
F arzhli'l-Cebr'l-Hriy
Didi iy cn ilin cn mahbb
Gl tahtnu sultn mahbb
Ceml kim sadet manzar-d
Habb nr- rahmet mazhar-d
Bi-hamdi'llh ki sen tek necm-i lmi
Ki bizm burcumuza old tli
Dil cn ola ki kula hem-dem
Ciger kan-la yaum old hem-dem

165

2431. Yz bedr ideli hsn hillin

Beni mihrle yakd ol ay elin
2432. Ceml grdi kald taa emm
Kalur her eb uyanmaz tke emm
2433. Virpdr ka u gz z'l-fnn
Dile dvnalk cna cenb
2434. Ne sihr itdi baa ol cd gzler
Ki uyumaz gzlerm t subh gzler
2435. Grinelden gze ol zlf mkn
Kalupdur cn u dil bendinde meskn
2436. Dehnuda irn ekker dil
Alupdur ttisinden cnumu dil
2437. Boyu servi olaldan gzme t
Beni azde-yi kul eyled u
2438. Sen oldu dem-be-dem zikrm dilmde
Haylm sanum u fikrm dilmde
2439. Hayl old gzme hvb sensz
2440.
2441.
2442.
2443.
2444.
2445.
2446.
2447.
2448.

Olupdur gz ya hn-b sensz

Grem diy seni bir gice dde
Niyzum ema tek taa dik uda
Yanar ku od imde her dem
kar tara ttnm urcak dem
Elmde hk baumda havdur
Yregmde od gzmde mdur
Yola virdm yoluda neng r
Haydan olmam bi'l-klli r
Hayl emna pervneyem u
Sau zencrine divneyem u
Ciger hicr odna yand karra
Akar gz ya degmez bir karra
Bu myd ka ss grelden
Ki ka aglamag-la gz elden
Gel iy pr olcak klma zevli
Kazanma nev-civnsn ok u bl
Gurr itme cemlne emnet
166

2449.
2450.
2451.
2452.
2453.
2454.
2455.
2456.

2457.
2458.
2459.
2460.
2461.
2462.
2463.
2464.

Kemle n zevl olur nihyet

Ele girmez geicek hsn ag
Hazn irse bozar elbette bag
Elden h elden h elden
lrem kbet vallh elden
Rev mdur sinisn kla h
Yine cevr cef od-la her gh
sensin Ysuf'um hsn-ile mahbb
Benm kuda u hzn-ile Yakb
Hakkat bil ki saa kam ben
Yoluda bir muhibb-i sdkam ben
Fid olsun saa cn u cihnum
Nisr olsun yolua cn u mnum
Gzm glm kalupdur vuslatuda
Gerdm dn gnm hasretde
Bau kaldur baa bak mekremet kl
Gz a hli gr merhamet kl
F helki Cebr'l-cebbireti al yedi Hriy
grdi Hriy kim bu cebri
Hakkat knu olm esri
Klup dery-y k ire seyhat
An gark eylemi mevci muhabbet
karm hablin elden ihtiyru
Kilmin suya salm neng ru
virmi yolna akl u dil dn
Hemn cn dah virmekdr yn
Gr imdi Hriy-y b-vefy
Ne mekr-ile getrdi aa feny
Dgn itdi dzetdi bir velme
Velmiye an kld garme
Yidrdi aa bir agulu makl
Helk old kamu cndi-y-ile ol
Bu detdr cihnda her habbe
Muhibbine krkmaz rakbe

167

2465. Aceb mi kn ldre mak

Cihnda vki olmdur bu i ok
2466. Aguy ol dzetdi anda din
Nedr bilmez-idi an seltn
2467. evirdi an dah dehr-i bde
Getrdi defn kldlar brda
2468.
2469.
2470.
2471.
2472.
2473.
2474.
2475.
2476.
2477.
2478.
2479.
2480.
2481.

Hz m naka al kabri Cebr'l-Cebbireti

Kod kabri stine alyim
Ser p iki mdin kyim
Anu stine yazdlar cebre
Ne-ise sret vasf- serre
Ki yan bun yazm taa nakk
Kim aldanma cihna iy karnda
Beni kim iidrsin imdi ydum
Cebbirler cebri idi dem
Yrrdi hkmm altnda seltn
Zebn-d klcuma fern
ehenhlar baa mahkm olupdur
Mlk-i asr elmde mm olupdur
Alurdum her yiri bi'd-darb bi'l-harb
Yanard klcumdan ark-la garb
Cihna tolm-d br-ghum
Bu yir yzini tutmd siphum
Zebn itmidm Beg Erder'i
Bu gn bir avratu oldum esri
Vururdum darbum behrm- cevre
Beni u Hriy urd bu cevre
Klcumdan gelrdi kahrmne
Giriftr oldum u bir kahrmna
rerdm meger itsem her husna
Beni hl-ile ald ubu hna
Hynetdr hynetdr hynet
nanma avrata asl emnet
Szine avratu her kim inand

168

2482.
2483.
2484.
2485.
2486.
2487.
2488.
2489.

2490.
2491.
2492.
2493.
2494.
2495.
2496.
2497.

Esr-ile akar suya tayand

nanma ahdine kavli yalandur
Ki avratdan vef gelmek gmndur
Mcerrebdr iitgil bu biny
Dimiler "l vef li'n-nis"y
Meseldr halk iinde sylenr ok
Klca avrata ata inam yok
Gl virme nisya olma k
Ki vardur bunlara drl sevbk
n uyd szine Havv'nu dem
Srldi cennet'l-mevdan dem
Brakd Ysuf' habse zleyh
Hem mm-i Yfes old nevha
Sleymn barmagnda htemi bil
meyye kapdurupdur dve gfil
Bu hl oldukda olardan enbiyya
Emnet itimd itme nisya
Tetimmet'l-kssati bi-zikri medneti'l-skenderiyye
Hem zgeler rivyet eylemidr
Anu zre hikyet eylemidr
Sikender ki aa z'l-karneyn'dr ad
Deiz zre o ehri kld bnyd
Dah dirler Sikender mddetinde
Ki ehr yapd bir biri katnda
Musavver cmlesi bak bu ribta
Klupd ini bir sr ihta
Ser--ser an z'l-karneyn-i azam
Yapupd ag rehm-la murahham
Olurd bakmagndan em-i hayra
Bakamazd garb dem o yire
Varur hem Nl'den o ehre bir nehr
Kadminden dzetmi shib-i nehr
Kaan kim bahr- Nl olur ziyde
Tolar ol nehr akar su serda

169

2498. Gelr ol ehr stine dkilr

ekilr bahr- Nl olda kesilr
2499. Zamn evvel ire ol mekn
Ki yidi cde imi dirler an
2500. Bugn ol yididen biri kalupdur
Kalan ser-te-ser-i dery alupdur
2501. Zamn- Ahmed'e irince mddet
Yklmamd dah ol imret
2502. Muayyendr m ktnda hsu
Ki ol yirdr fethdr mr ibn-i s'u
2503. Meger mr ibn-i s ala beyn
ki kez feth idpdr dirler an

2504.
2505.
2506.
2507.
2508.
2509.
2510.
2511.
2512.
2513.
2514.

F zikri beyni sr'l-Khiret'l-mahrseti ve hiye nefsi

medneti Msr
Mverrihler dimi "vallh alem "
Ki yz elli inde hicret hem
Var-d bir ehi magrib diyru
Maaz'd ad ol ehriyru
Olayd Ftmlerden mukaddem
Hilfet tahtna vli olan hem
Varayd bir vezre ol emr
Ki Cevher Kay-d ad vezr
Aa leker virp Msr zre sald
An Kfr-i Ahd'den ald
Pes anda ide ok drl imret
Kod ol ehre manzre hret
Gelicek hem Maaz ehrine Msr'u
Adn Khire didi o ehr
ricek cevhere bu devlet sr
Diledi Msr ehrine yapa sr
Vel bir sate istedi ird
Kim ol satde yaplsa o bnyd
Maaz'u nesline bk kala mlk
Ogul ogula anlaru ola mlk
Mneccimler gelp sayd ncm
170

2515.
2516.
2517.
2518.
2519.
2520.
2521.
2522.
2523.
2524.
2525.
2526.
2527.
2528.
2529.

Hem itdiler hisb-la rakm

ret itmege ehl-i binya
Nin bagladlar hable derya
Muvfk gelicek binya tli
An tahrk ide ehl-i tavli
Kim iitdgi dem ol savt- std
Essn vaz ide balaya bnyd
Meger kim muntazr turmd bin
Nigh kond ipe bir m karga
np tdi hem vz itdi ecrs
itdiler o vz kamu ns
Hakkat sanup ol tahrk-i std
Hemn-dem balad vaz itdi bnyd
An ol demde kim vaz itdi vzi
Meger Merrh'u idi anda tli
Bel Merrh'dur n tli terk
Pes imdi terk old kbet mlk
O necm srr oldug sebebden
Ki terke intikl itdi Arab'dan
Meger Merrh'a khir didi necmi
Anu-n Khire old Msr'u ismi
Ya glib oldg-n terk Msr'a
Kodlar Khire ismin o ehre
Yahd bir kasr vard Khire ad
Kalupdur Ftimlerden o bnyd
Cihnda Msr n mamr olupdur
O kasru ad-la mehr olupdur
Dah dirler kim Msr'a ol eyym
Ki bir kz hkm iderdi Khire nm
Anu ad durur ol ehre hret
Kim aa Khire dir cmle millet

F zikri kubbeti'l-immi'-f ve mezyiri'l-immi'l-Leys ve

kubri bazi'l-evliy
2530. Oradadur iit kavl-i sahh
mm'-fi'in hem sarh
171

2531. Anu stinde var bir kubbe-yi azam

Ki yapmlar an l vu muhkem
2532. Mahal kim gnbed olm anda bnyd
Aa Karfe dirler Msr'da ad
2533. Mezr mezcadur evliynu
Makm mevzidr asfiynu
2534. Ne yir Hak rahmetine rukadur ol
Makmnda behit bukadur ol
2535. Hem ol buka iindedr sahh
mm'l-Leys' ol enver zarhi
2536. Olupdur anda Rdvn'a ense
Ars- hriyn sett-i nefse
2537. Bu Msr arzndadur "Allhu yalem "
Mezr Hamdi-yi Beydvi'n hem
2538. Muayyen ylda vardur nie yevmi
Ki cem olur orada Msr kavm
2539. Muhakkakdur ki bu gice gn
Ne mevti var-sa ol yirde medfn
2540. kar yir yzine hep mde v ner
Ki grrler halyk an mehcer
2541. Kaan olsa bu mddetden ziyde
Klur her biri kabrine ide
2542. Dah Msr ire var-d mezyir
Ki olardan zhir olmdur seryir
2543. Kabl olur reclar ol arada
Rev olur dular ol serda
2544. Biri zi'n-nr Msr'nu sarhi
Ebu'l-Hayr Aktau kabr-i melhi
2545. Birisi Bu'r-Rebi mazcdr
Eb Bekr mezn mevzudur
2546. Birisi Kd Bekr'u mezr
Biri Kd Ketne'n karr
2547. Biri hem Bu'l-Hasan Dnver'dr
Hd'nun hs u hsn kullardur
2548. lh himmeti bu evliynu
172

Hdy nusreti ol asfiynu

2549. Ens olsun eh lem gya
Karn yolda olsun pdiye
2550. Didig evliylar rh-n hem
Dah zge asfiylar rh-n hem
2551. Dumuz mstecb olmaga her-gh
Okgl sre-yi Elhamduli'llh
2552.
2553.
2554.
2555.
2556.
2557.
2558.
2559.
2560.
2561.
2562.
2563.
2564.

F zikri hudd arz- Msr

Dimilerdr mhendisleri asru
Huddnda meger iklm-i Msr'u
Kim anda skin olmdur cebbir
Feryinler yiridr ol hir
Kaybdur orada Firavn u Ms
An atd Ysuf'u Firavn u Mev
Hem oldur mevz Masab- peld
Makm Masab'u ogl Veld'
Bilr ar Lefh arznda seyfr
Ki var hadda nin bir nie ecr
Tutar andan gider emvta yol
Otuz gnlikdr anu bad tl
ni anu berkadan ile irr hem
Keser on gnde an gitse dem
Didiler devr idenler arz- Msr'
Ki bahr- Rm'dan balasa dr
rir Nevbe iklmine ser-had
Hudd Nevbe arzndan olur med
Varur Esvn'a v Esvn'dan ol
Tutar kblesi varur Kulzm'e yol
Dner deryya vardukda tarki
rir Tr- Sn'ya tarki
Varur Teybe ben sryil'e rh
Der andan iricek shile rh
Kenr- bahr- Rm' tutsa insn
Klur skender-i yesri devrn

173

2565.
2566.
2567.
2568.
2569.
2570.
2571.
2572.
2573.
2574.
2575.
2576.
2577.
2578.
2579.
2580.
2581.

F zikri'l-ihrmi bi-Msri'l-mahrsati
Meger tfn devrinde gep dem
Tevrh-ile yz yl mukaddem
Var-d Msr'a bir h- marf
Aa dirlerdi rd bin ehlf
Ki dirler bir gice ol pdih
Grr dinde bu arz u semy
Yaklur dklr yire kevkib
Harb olur bozulur her cevnib
Ne yir kalur ne gk berr ne bahr
Olur zr bl kamus kahr
Der dnyya bir vz- hyil
Olur ol savt-la bu gn btl
tabr ehline didi bu hvb
Bu old ehl-i tabr cevb
Kim iy ha gep bir nie devrn
Kopsardr bu yir yzinde tfn
Tolsardur temmet garba arka
Varsardur yidi iklm garka
Aaga bahr ola yukaru eflk
Bulnmaya gze srme ola hk
Ne del yce taglar olsa ol su
Aka anu depesinden yukaru
Ne vah u tayr u ne ihvn- dem
Fenya vara cmle ehl-i lem
Bu yir yzinde bulnmaya zinde
Ne kala bir revende ne perende
Cemi ola tfn-la fni
Kla hli halykdan cihn
Ne tfn san ki srfl sr
alap'dur kopmaga "yevm'n-nr"
Kaan rd indi bu kelm
Pes itdi memleketde emr-i m
K'anu-n yapalar bir l bnyd
Aa kr itmeye ne b u ne bd
174

2582. Ki akcak leme tfn n-gh

ka kavm-la ol yapuya h
2583. rimeye aa tfn Nh'
Hals ide ba durur tre rh
2584. Vel bilmedi tfn- Hud'y
Deilse gark ide arz u semy
2585. Bulnmaz kimse kahrndan amn
Nire aksa muht- kahramn
2586. u kim stine aka kulzum- kahr
Aa ne kala nef ide ne hd ehr
2587. ua kim ala amndan sed
Ne ass ide aa burc meyyed
2588. Meger kim garbisinden Msr'u iy h
Irak Kastt Msr'a iki fersah
2589. Buyurd yapdlar nie ehrm
Ki oldlar cihn iinde alm
2590.
2591.
2592.
2593.
2594.
2595.
2596.
2597.
2598.

F sfati'l-haremeyni'l-muazzameyni minh
Heremler ok durur ol yirde muhkem
Velkin ikisi gyet muazzam
Rivyet byledr veche serda
Ki bir bnyd aa irmez alda
Yaplm seng mermerden temmet
rem bnyd tek muhkem imret
Gelr her tanu saysu fzn
On arun ini yigirmi uzun
Cidrnu inine ehl-i ferheng
Komdur seh zere on iki seng
Murabba veche yaplm ol ehrm
Sanavber ekl hem r ke endm
Aagadan nie kim ycelr ol
Yukaru vardugnca incelr ol
Yceligi gelr dir ehl-i knn
Zir mliki ile bi yz arun
Meger her biri ol ehrmu bd

175

2599.
2600.
2601.
2602.
2603.
2604.
2605.
2606.
2607.
2608.
2609.
2610.
2611.
2612.
2613.

Klnm r tk itbk bnyd

Meger kim khini hm-ile nakk
Yazup nakr eylemidr ulu ta
Ki iy yir yzine hnum diyenler
Yidi iklme sultnum diyenler
Alanlar ark u garbu ml u bcn
Yiyenler Rm'u vu m'u harcn
Drenler cihnda ml- Krn
Klanlar lem gencini mahzn
Direnler sad hezrn bi siphi
Tutanlar mlk-i dnyy gmh
Bu bnyd ki biz itdk imret
Kalupdur sizlere bizden emret
Yapup durur bun biz himmet-ile
Tamm altm yl ire mddet-ile
Eger var-sa sizde dah himmet
Yku siz alt yz ylda temmet
Cemi yir yzin ml u bc
Temmet garb-la arku harc
Bun ykmaga harc olunsa yik-sn
Dkene cmle bu olmaya virn
Biz rterdk bu bnyd- harb
Harr rtme siz rtz hasr
Ezelden ol haremler ire maml
Dimiler bahr- Nl'e var durur yol
Dah nakb eylemiler ol aradan
Varur Feym'a dirler bu serdan
Vel kimsene bilmez ol ne yirdr
Nin mahv olm mndesirdr
Meger dir bazlar d ogl eddd
Klupdur ol iki ehrm bnyd

F ihtilfi'l-mverrihn f men mr'l-ehrm

2614. Hem zge kimseler didi bi'l-tlk
Yapupdur an Sehln ibn-i Seryk

176

2615. Klurlar bazlar hem bu beyn

Sd ibn-i Melik yapmdur an
2616. Meger bir nevada vardur rivyet
Ki dirler Ysuf'udur ol imret
2617. bildi Msr'a bir fahz olsardur
Nie bi nefs iinden liserdr
2618. Drdi virdi mezra ml
Hazn eyledi anda her glli
2619. Nin kim arz- Msr iinde glle
Hazn olsa irir aa glle
2620. n aa yir iinde yokdur rm
Zarr yapd yir yzinde ehrm
2621. Hakkat bu durur ala kelm
Nedr kimsene bilmez ol makm
2622. Sebeb ne nin bnyd olupdur
Neden tr aceb bd olupdur
2623. Melekler bri-gh m aceb ol
Ya ehler taht-gh m aceb ol
2624. bdet ehli mi yir mabedi mi
Seltn kabr mehedi mi
2625. Alyimler midr y kime resmi
Ya arz- Msr mlkin tlsm
2626.
2627.
2628.
2629.
2630.
2631.

F zikri't-till al vechi'l-arz
u ykler gibidr kim yir yzinde
Yglmdur ycesinde dzinde
Gepdr stine b-cidd devrn
Nin ygldugn bilmez bir insn
Kim ider Nh tfnndan akdem
Nice nin yapupdur ibn-i dem
Kim ider yrise dmn n-gh
Klurlard kadm an h-gh
Kim ider kabridr gemi mlk
bdet-ghdur ehl-i slk
Kim ider eylemidr nina

177

Ben dem karr-gh mekna

2632. Yakn oldur ki yapldukda ehrm
Bular dah ygmdur ol akvm
2633.
2634.
2635.
2636.
2637.
2638.
2639.

2640.
2641.
2642.
2643.
2644.
2645.
2646.

F zikri tevrhi'l-ehrm
Bu ehrmu dimi ehl-i tevrh
Meger ilm-ile bnydna trh
Ben demden din bil beyn
Yapupdur cn ibn-i cn an
Bu dem ogl bnyd degldr
Ki yokdur andan din nesne mamr
Kar bnyddur lemde mehr
Ki yokdur andan din nesne mamr
Ki dirler gelicek dnyya dem
mret grdi ol ehrm ol dem
Zamn an kla bilmedi vrn
Dremedi bir ta devrn
Meger bu iki behrm- alme
Kala bk "ila yevmi'l-kyme"
F zikri's-sllemi ellez bi-fetha'l-Memn ve m ahrecehu
mine'l-ml
Kaan Msr'a halfe old Memn
An delmege niyyet itdi Memn
Ki yan an bnyd eyleyen hn
Komdur gencini ol yirde pinhn
karmag-in ol ml nihn
Buyurd deldiler bir yirden an
Girp buldlar anda bir kadar ml
takdr eylediler an amml
Hisb sarf-la kld berber
Ne bir miskl-i akal ne hd- ekser
Gricek h Memn ubu resmi
Bu idrk u bu ilm bu tlsm
Zih std dir ekmi bu renci
Kys itmi bu genci v bu genci

178

2647. Ne mikdr ilese amml anda

Bula sarf itdgince ml anda
2648.
2649.
2650.
2651.
2652.
2653.
2654.
2655.
2656.
2657.
2658.
2659.
2660.
2661.

F zikri'l-kadeh ve'l-mevcd bi'l-heremi'l-kebr vet-tahsn

Bu resm-ile yazlmdur haberden
Meger bir gn iki kimse beerden
Bulurlar oradan bir neva nme
Yazlm ser-te-ser brn hme
Ki her kim itse bir genc hne
Ki mislin grmemi ola zamne
Yrisn Msr'dan yaa nie km
Ki kala mversndan bu ehrm
rir oradan matlba tlib
Ki yan bulnur anda muttlib
Ki her kim bula ol genc-i nihn
Ola dnyda bir Krn- sni
kazdlar arayup ol yiri ok
Orada buldlar bir sra sanduk
Hem ol sanduk iinde bir kadeh var
Kadeh iinde hem bir dne dnr
Bu-y-d altunu hsiyyeti hem
Nie kim harc iderdi an dem
Gine yirine gelrdi ol altun
Eger yz kere harc olursa her gn
Zih shib-i ulm ehl-i hikmet
Ki klm bu tlsm z-sanat
Bu yirden ucna dik smnu
Hezr ahsent stdna anu
Nin anu gibi bir merd aceb
Bulnmaz bu zamn iinde y Rab
Ki srme klur gze trbn
devz Kabe v ikbl bbn

F zikri sr'l-aczi bi-arz Msr

2662. Bu arz- Msr iinde bil beyn
Meger bir hyitu vardur nin

179

2663. Yklmdur vel vardur rumza

Kim iderler aa haytu'l-acze
2664. Tutar arden t hadd- isvn
Yaplm muttasl ol hayt bnyn
2665. Sebeb yaplmagna ubu haytu
Bu resme zum iderler ehl-i kptu
2666. Hud gark idicek firavn-la
Helk old bu Msr'u cndi-y-ile
2667. Meger bir pre zen htun o devrn
Diyr- Msr iinde old sultn
2668. ogalsun diy Msr'u cndi gyet
Kara zengiler ald b-nihyet
2669. Nis-y Msr-la anlar yik-sn
Getrdi cft itdi bir bir ol hn
2670. Olaru neslidr kim ogalupdur
Ki Msr ehli og esmer olupdur
2671. Beyn- hadd- mlk-n zarr
evrdi iki aylk yire sr
2672. Tefekkr ile kim ne resme bni
Beriyyeler kesben yapm an
2673. Z misk dem ogl gr bu fikri
Ki gelmez lmeg diline zikri
2674. Kelm diy bu dnyda muhalled
eker iklme bir iklmden sed
2675. Turam diy diyr iinde bisyr
Yapar bir iki aylk yirde dvr
2676. Fen-y-in vel asa kazyid
Ne dvr aa mandr ne hd sed
2677. Felek n kim kiiye p ide ser
Ne melek ass ider aa ne leker
F beyti't-temsil be-Msr f kadmi'z-zamn
2678. Dimi durur kitb iinde kyil
Zamn- m-tekaddemden evyil
2679. Meger bir kz iderdi hkm Msr'a

180

2680.
2681.
2682.
2683.
2684.
2685.
2686.
2687.
2688.
2689.
2690.
2691.
2692.
2693.
2694.
2695.
2696.

Olayd pdih ol ehl-i asra

Anu adna dirlerdi Dilke
Yrrdi buyrug mlk mlke
Kaan kim Msr sultn zen old
Seltnler hep aa dmen old
Var-d anu zamnnda key std
Meger bir cd avrat tedvire ad
Ulu cd-y-d ehl-i fayil
Ki aa ba kod ehl-i bbil
Getrp katna an Dilke
Didi bir sanat ile bu mlke
Ki gele bilmeye Msr zre yag
Adv basmaya bu mlke ayag
n old ol acze bu iret
Anu-n kld bir hana imret
Rivyet ehl byle yd idpdr
An su stine bnyd idpdr
Anu dvrna ol ehl-i dikkat
Hem itdi b-nihyet nak- sret
Bu-d anda olan tasvre brhn
Kaan kim yrr-idi Msr'a dmn
Taharrk eylerdi ol temsil
Olurd ol sr tegayyr tebdl
An grp klurlard yarag
Bilrlerdi yrrdi Msr'a yag
Gelben ol temsil-i ser--ser
Bozarlard eger p v eger ser
Bu sretler niresi olsa noksn
Oradan naks olurd uzv- dmn
Diyr- Msr dmen eylese heng
Kamu zr u zeber olurd b-ceng
Nie kim baka-y-d ol tlsmt
Diyr- Msr'a sokmazd advet
Gidpdr ol tlsm ad kalupdur
Bugn dilde hemn yd kalupdur
181

2697.
2698.
2699.
2700.
2701.
2702.
2703.
2704.
2705.

2706.
2707.
2708.
2709.
2710.
2711.
2712.

Et-taccb f hli'l-muhterisnale'd-dny
Aceb budur ki Meskn ibn-i dem
Bulur her zahm-in bir drl merhem
lme bulmam durur dev bes
Elm elinden olmam rah bes
lm dah bilseydi emni
Klur dem aa yz bi ferni
Ne ass her i-in klsa ry
lm derdine bulmasa devy
Egeri ry-la her i dzilr
Vel ne ass lmekle bozlur
lme girmesn dirse her ft
Klur sihr dzer drl tlsmt
Adv ehrme gelmesn diy rh
Muhassn kalalar yapar penh-gh
Vel miskn idemez bu kys
Ki gelse kiin n-gh kazs
Ne kala nef klur aa ne sr
Kaz gzinden olmaz kimse mestr
F zikri medneti Dmki'l-mahrse hareseha'llh Tel
mine'l-ft
Meger bir ehr var lemde mehr
Dmk adlu latf hb mamr
O ehr m arzdur bild
Hud didi aa "zt'l-imd"
Ne ehr ol kim gl-istn rem'dr
remden bil ki muhteemdr
Anu hakknda "lem yuhlak" gelpdr
Ne kim Kurn'da geldi hak gelpdr
Ki drt enhr akar ol ehre tr
Nite kim cennet ire drt enhr
Toludur hur u ayn-la kusr
Mzahref nak-la diri v dur
i ta tul ecr u enhr
Otur enhr u ezhr zre tayyr
182

2713. Meger her yaa nie fersah arz

Gl gl-zrdur tl u arz
2714. Dneli gkler tural bu yir
Anu gibi dah grmedi bir yir
2715. Ne yir kim yzine k felekler
Havsnda uar dyim melekler
2716. Cihn istese t rub- meskn
Anu tek yok durur bir ehr-i mevzn
2717. Yaradlmad misli dehr iinde
Nazr yokdur il ehri iinde
2718. Gzeldr kim ars- lem oldur
Uludur kim sevd- azam oldur
2719. Dimidr fahr- lem h- kyin
Dmk'u hakkna hayru'l-medyin
2720. Kim old lem yzinde ma
Anu-n m dirler ubu ma
2721. Dmk'a dirler ad eyle ki ma
Dimiler aa dru'l-nh nm
2722. Mekn mevzudur enbiynu
Makm menzilidr evliynu
2723. Kim kim var-sa baht hayt
Ola hem kbet anda veft
2724.
2725.
2726.
2727.
2728.
2729.

F zikri cmi-i ben mmiyye be-Dmk

Dmk ire bezenr ille mamr
miyy camiidr dilde mezkr
Ulu cmi durur bu m iinde
Yaplmdur kadm eyym iinde
Merref cmi v mahbb bnyd
Muazzam mescid mergb bnyd
Mcevher minber mihrb zerrn
Mcell kubbe vu ebvb zerrn
Mnakka tk bir tk- merref
Fuss-u sm zer-ile mzahref
Mressemdr haty ire virdi

183

2730.
2731.
2732.
2733.
2734.
2735.
2736.
2737.
2738.

2739.
2740.
2741.
2742.
2743.
2744.
2745.

Mzemm nak ni lciverdi

Cihnda ne ki varsa ehr bd
Fussnda anu nak itmi std
Mlevven nak-la eyvn u sahn
Mrahhim fer-ile meydn u sahn
Meger an yapan std- kmil
Yapupdur yle bir bnyd- kmil
Nazrin yapmad lemde mimr
Mislin grmedi dnyda diyr
Nicelerden bugn bize halefdr
Ki mirs- malu m-selefdr
Zevyasnda anu ikre
Yaplm drt sultn- minre
idrz bu ahbr- sahhi
Kim anda ayneserdrler meshi
erf itdi hud ol cy-gh
Kim oldur mehbit-i rh- ilhi
Mahal kim ola rhu'llh nzil
Aceb mi ol ola hayru'l-menzil
F zikri'l-ablak be-Dmk
Melik Thir meger sultn Msr'u
Yapupdur bir makm ol hn Msr'u
Dmk ire aa yapd mzevvak
Anu adna dirler Kasr- Ablak
Kara vu ag tadan kld bnyd
Anu-n Kasr- Ablak'dur aa ad
Ki mislin yapmad lemde kimse
Nazrin grmedi demde kimse
Yapan bir hendisiyle yapm an
Ki lutf-la cnn ider cinn
Pr olm nak-la ii v ta
Boyanm sm zer dvr u ta
Nedr ki kim kamu tk rev kt
Pr evyn ebbk tabkt

184

2746. Havlisi kamu enhr u ecr

Gl-istn emen atyr u ezhr
2747. Kusrndan sna an cennu
Cenn cn vire evkndan anu
2748. Bu lutf-la irerse ol makma
Selm ilte sab dru's-selma
2749. Grrse an cenntu kusr
Biline kendye kend kusr
2750. Yazupdurlar adn sakfnda hnu
Dah bnyd trhini anu
2751. K'okuyup an bir ehl-i mrvvet
Yapana yapdurana kla rahmet

2752.
2753.
2754.
2755.
2756.
2757.
2758.
2759.
2760.
2761.
2762.

F zikri Balbeki'l-mahrseti bi'l-memleketi'-miyye ve m

bih mine'l-acyib
Meger bir ehr vardur Balebek ad
Olupdur orada bir kala bnyd
Kadmi kaladur devrn iinde
Misli yok durur bldn iinde
Meger vardur kitb iinde mevcd
K'an yapm Sleymn ibn-i Dvud
Muall kaladur hsn- muazzam
Yaplm ulu talar ile muhkem
Vel ta vardur b-nihyet
Uludur kamudan anlar begyet
Uzun her birin otuz arun
ni dah gelr on tokuz arun
Meger bu tau drdnci ii
Kalupdur maktanda gr bu ii
Zamndur kim yatur orada ol seng
demez kimse tahrkine heng
Nice kesdi aceb anlar amml
Nice gtrdi getrdi hamml
Ne drl koyd an anda std
Meger ol dah bin kld bnyd
u kim ol hnen bbna derdr
185

2763.
2764.
2765.
2766.

2767.
2768.
2769.
2770.
2771.
2772.
2773.
2774.
2775.
2776.
2777.
2778.

Meger ol dah yik-pre hacerdr

Olur kala iinde b-aded hem
Direkler seng-i mermerden muazzam
Anu sakfn kim std idpdr
Hemn bir tadan bnyd olupdur
O sakfu drt tarfnda kassm
Meger resm eylemidr drt asnm
Alcak ol makm ehl-i islm
Komadlar orada nak u asnm
F zikri'l-bir elleti bi'l-kalati'l-mezkreti ve't-taaccb fih
Var ol hsn iinde bir kapu hem
Dern kuyudur iinde suy kem
Hisr olsa ziyde olur an
Hisr olmasa eksilr hisb
Suy artar adv gelse diyra
Gidicek eksilr iner karra
denler ol diyr u hsne resmi
Dzetmiler orada bu tlsm
Turur resmi vel ressm gitmi
Tlsm grnr std yitmi
Grinmez sa bu hsn resm
Bilinmez nerdedr ismi tlsmu
Yapan gitmi v yapdug turur u
Mukminden makm ser-te-ser bo
Nin yapd aceb bun o mimr
Koyup gidermi n hir-i kr
Nin ekdi ki bunca mihnet derd
n hir ter idermi bun ol merd
Nin yapd ki an byle muhkem
kalmazm zine msellem
Aceb bilmez midi hlin cihnu
Beksuzlugn devr-i zamnu
Teferrc klmam ben ol diyr
Tema eylemiem ol hisr

186

2779. Ulu bnyd grdm an gyet

Ki yokdur misli lemde temmet
2780. O resme seng-sr saht- bnyd
Kimesne yapd ill ki eddd
2781.
2782.
2783.
2784.
2785.
2786.
2787.
2788.
2789.
2790.
2791.
2792.
2793.
2794.
2795.

F zikri medneti Ayn-tbi'l-mahrseti

u ehristn ki ehr-i mevlidmdr
"Eb an cedd " makmum mahbbumdur
Ki yan Ayn-tb ehri ran
Urs- lem mahk- dny
Misli yok durur bldn iinde
Nazri gelmedi devrn iinde
Gzeldr hem gzeller ehridr ol
Gl-istndur belbil behridr ol
ekilmi glleri v murg-zr
Klur her cnibinde murg zr
i ta tolu ecr u ezhr
ter atyr akar her yaa enhr
kar gn bana bir hb eme
Letfetde baglar nr eme
Huss drt eme kim revndur
Bu eme nr bu cisme revndur
U ol drd biri ayn'l-lebindr
K'anu urb if vu cn tendr
Birine ad komlar ayn- verdi
Devdur giderr merb derdi
Birine didiler ayn'l-gazl
Bezemez cras b u zlli
Dimiler birine ayn'l-nebt
arb mt ider m'l-hayt
Dem urur huld bagndan havs
rem timslidr berk nevs
Anu hsnindedr "Allhu alem "
Makm- Ahmed-i Gazl'n hem
Anu tagnda tutmdur makar-gh

187

2796.
2797.
2798.
2799.
2800.
2801.
2802.
2803.
2804.
2805.
2806.
2807.
2808.
2809.
2810.
2811.
2812.

Dlk Baba "aleyhi rahmetu'llh"

Mbrek topragnda iit aceb
Kimesne grmemidr cins-i akreb
Aceb mi gezdm olsa orada kim
hccetdr n'ider cennetde gezdm
Ne yir kim kalas grinr anda
Bulnmaz akreb asl ol meknda
Trb kim anu iksr-i cndur
Gl gzine khl-i Isfehndur
N'ola medh eylesem ben ol mab
Ki lem medh idpdr Ayn-tb'
Vatandur bize hd gmek revdur
Vatan hab hads-i Mustaf'dur
Egeri lutf-kndur ser--ser
Vel b-kadr dmidr bu gevher
Bu yirde olmadug gibi sr
Felekde dah yokdur necm sr
Benm bigi zide b-sitre
Bellar okna dyim sitre
Dimiler bu szm mni olmaz
Ki mahbba igende tli olmaz
lhi gitsn anu ayn-tb
Ki vrn isteye bu Ayn-tb'
lhi her kim olsa aa yag
ergnda bu ehr yana bg
Mnr olduka emi fitbu
erg enver olsun Ayn-tb'u
Seherler kldugnca blbl elhan
lhi tze olsun bu gl-istn
Meslar adugnca gonca evrk
Nesminden muattar olsun fk
Dem--dem dndgince bu felekler
Emn olsun Hud'sndan melekler
ine girmesn hem zulm- advn
inden kmasun her hayr u ihsn
188

2813. Irag olsun zi yag yzinden

Emn olsun ah ydt zinden
2814. Dile alduka ehrin ibn-i Bl
Makmn gl-sitn ider makli
2815. Ki bilin manisin kavl-i sahh
Melh olur dimi vasf melh
2816. Yaramaz her sze tetvl-i tekrr
Vel tekrr hdur vasf- dildr
2817.
2818.
2819.
2820.
2821.
2822.
2823.
2824.
2825.
2826.
2827.

F zikri medneti Konstantiniyye ve bih mine'l-acyib

Ki bir ehr var lemde mehr
Ki dirler aa Stanbul- mamr
Klupdur an Konstantin bnyd
Aa Konstantiniyye dimi ol ad
Orada vaz idp ol ehr-bn
Deiz stine bnyd itmi an
Cemi havl bahr u berrine ber
Dger dvrn dery ser--ser
Muazzam ehrdr b-sr u dvr
i tolu temmet halk- deyyr
Var ol ehr iinde drl millet
Gelp ol yirde itmiler ikmet
Firenc elinde idi ol medne
Msilmn girmez-idi ol zemne
Vel havlinde ne varsa vilyet
Alupdurd mselmnlar temmet
Ki m' Rm'a ol ehl-i masi
Geh tl olurd gh s
Bu hl-la geerdi eyym devrn
Alamazd an evld- Osmn
Meger ol asra dik dndi mddet
ridi bir eh devrn- devlet

F medhi Sultn Muhammed bin Osmn ve fethi medneti

Konstantiniyye
2828. Kim oldur zbde-yi ensl-i Osmn

189

2829.
2830.
2831.
2832.
2833.
2834.
2835.
2836.
2837.
2838.
2839.
2840.
2841.
2842.
2843.
2844.
2845.

Azz srr- n- l-i Osmn

Ad Sultn Muhammed Hn Gzi
Emr-i mminn sultn gzi
Kuanldan biline seyf-i dni
Keser-idi rikb- kfirni
Klcndan nie bi kibr ters
Mselmn old d eybn ters
Cihna geldi gzi ibn-i gzi
Klurd dmen andan ihtirz
Olayd yir yzin pehlvn
Zamnnda cihnu Orhan'
Al ferzendi hamra dest-gri
Sikender tli Rstem nice Dri
Svr olsa semend-i ehebine
Melekler denk olurd mevkibine
Dir-isem h-bz ol ehriyr
N'ola kim pdihlardur ikr
Sekiz yz elli idi m iinde
Cemd'l-evvel hir gninde
Se enbe rz-d rz- mbrek
Ki rz kld fethin tebrek
Ne deyr kod anda ne savm
Kimini mescid itdi kimi cmi
tevhdi-y-ile rtdi irki
Trbndan mutahhar kld irki
Gtrdi kezbi v getrdi sdk
Baturd btl kaldurd hakk
Gidben kfr tigyn- dallet
Yirine geldi tevhd-i erat
Hezrn fern ol gzi hna
Ki dest urd anu tek hndna
Hem ol yirde durur misvs anu
Makm mazca mevs anu
Hud rahmet kla ol ehriyra
Ki bb- rahmet old ol yra
190

2846.
2847.
2848.
2849.
2850.
2851.
2852.
2853.
2854.
2855.
2856.
2857.
2858.
2859.
2860.
2861.
2862.

F sfat Aya Sofiya

Var-d bir kinse ol mahalde
Yaplm durur eyym- evelde
Anu yapldugna ehl-i trh
Haber virmez nice gedi tevrh
Aya Sofiya dirler ol makma
Sft u resmi sgmaz kelma
Cihnda seyr idenler sehl ari
Tem eyleyenler bahr u berri
Yidi iklmi cmle get idenler
Temmet arka vu garba gidenler
Haber virmez anu bigi mekn
Mislin yapmad lemde bni
Olupdur bir muazzam kubbe bnyn
Kim olm kla m eflke yik-sn
Mukavvis kubbedr arz- fusuhdan
Muall grinr kavs- kuzahdan
Als kubbesi eflke bezer
Cils encm-i derrke bezer
Eger eddd eger Sm v eger d
Anu tek yapmad lemde bnyd
Yaplm tk bir tk- muall
i ta fss-la mcell
Fss sm zer-ile muharrer
Ta lal cevhir-le mcevher
Deger her tk yz bi tk dr
Ki her eyvn bi eyvn- Kisr
Ne sret ki var demde cd
Anu dvrna nak itmi std
Ne nak olur-sa lemde an
Yazupdur orada nakk bni
Eger grse an std- Erjeng
Anu bir resmine olur-d deng
Hezrn fern b b
Ki nak itmi an lemde nakk
191

2863. Madinde ne kim varsa cevhir

Getrmiler kamu anda yapmlar
2864. idilmi haber durur lisndan
Kim anda ta var Hindsitn'dan
2865. Reh m nakna baksa temmet
Aceb nak eylemi nakk- kudret
2866. Birin nak ya birine mbih
Yakcak akl olur nigine vlih
2867. Nazar kldukda her ta tutup r
Grinr sret yle ki gzg
2868. Var anda b-aded mermer direkler
ekilmi her birine ok emekler
2869. Muharrem nak-la cmle mcell
Ki kimse mmdan dkmeye asl
2870. Avmd stine yaplm etbk
Tabkt zre b-had tk-ber-tk
2871. Meger sultn Muhammed ibn-i Osmn
An bir ulu cmi kld bnyn
2872. Aa yapdurd mihrb u minre
Ki kld hak dni ikre
2873. Bozuld resm Rd u Nsezler hem Lt
Yazld ism-i Hallku'l-beryt

2874.
2875.
2876.
2877.
2878.
2879.

F zikri kasr Sultn Muhammed ellez ammerehu ve

hammmehu bih
O ehri dr mlk itmege sultn
Hem anda bir sery eyledi bnyn
Meger bir li yir kldukda nazarda
Merrefdr temmet berre bahrda
Ki bir yan kuru yan dery
Klur dery vu ehri tem
Yidi kat tk-ber-tk merref
Zer sm cevhir-le muzahref
Murassa ne ki var hayt vu bb
Murassa hem sth vu kbb
Ki nirden baksa ol bnyd- azam
192

2880.
2881.
2882.
2883.
2884.
2885.
2886.
2887.
2888.
2889.
2890.
2891.
2892.
2893.
2894.
2895.
2896.

Grinr yle kim hsn-i muazzam

Kusr- hndndur v hem o tk
Sery u kubbe v eyvn u etbk
Ki bir beytine k beyt-i mamr
Felek sakf katnda rkk- menr
Nazar klsu aa fevka'l-alda
Grine trum hazr serda
Bakarsa evcine anu arh- mhi
De bandan aaga kelm
Felekdr dem alda aa tekrr
Felekde bir kamerdr anda akmr
Behite bezer hem vardur imkn
Kim anda dah vardur hr u glmn
Bins arh- dyir gibi azam
Ess Kf dag gibi muhkem
Anu tek bir sery u kasr u eyvn
Ne Kayser yapd ne Kisr ne Orhan
Kim aa hne-yi Orhan muhayyer
Mvellih nakna bi kasr- kayser
Cihnda sylenr eyvn- Kisr
Aa eyvn- Kisr tk- sfl
Mualldur egeri kasr- Behrm
Hud'snda anu bu burc- Behrm
Seryu evresi bir bg- destn
Gl gl-zr ecr u gl-istn
Zll sebz b- revna
Klur her dilde bi murg trna
Alm her taraf envr u ezhr
Akar her yirde sular tahtu'l-ecr
Uzanm servler n kadd- mahcb
Alm gl dah dil-ber gibi hb
Tagtm san snbl sine fm
Nite kim tagda zlf-i dil-rm
Ki her gl-ende iret itmege h
Yaplm bir mzeyyen kasrdur gh
193

2897. Nedr ki her biri yle ki bir em

Ne gz grdi ne kulak eyledi sem
2898. Aa bir sr bnyd eylemi h
Ki burc idinmi anu ucna mh
2899. evrmi ol sery [u] bg- etrf
Nite kim sahn- gabr-y cebel-i Kf
2900. Demrden dzmi aa nie ebvb
Vel bir yirde yapm bir ulu bb
2901. Muazzam sitne li pye
Kim andan girilr sahn- serya
2902. Mukavvis kantara bnyd al
Hemn kavs- kuzah gibi muall
2903. Kapus halkas uc havda
Grinr mh- nev gibi semda
2904. Yazlm bbna hatt- rk
Mezheb-i l-cevr-i dile bk
2905. Bi'ism-i h- hn- beriyye
Muhammed Ftih-i Konstantiniyye
2906. Hem anda kld bir hammm- mamr
Ki mislin grmedi lemde cumhr
2907. Nite kim batd mh u togd hurd
Mislin yapmad lemde Cemd
2908. Yaplm b-aded anda amkin
Mehzn dehlz levvn
2909. Raham u gn-e-gn czn-i mahbb
Murassa lle v zerrn enbb
2910. Akar pld billrna sm-b
Ki yan fer-i hamm stine b
2911. Dzilmi bir mcell havz- nihl
Dkilr iine sm-b- seyyl
2912. Muall kubbe v cmt u rengn
Muazzam saffa vu hnt- rengn
2913. Cihnda her ne varsa maden-i seng
Getrmi yapm anda ehl-i ferheng
2914. u naka ki dmi ferini rasss
194

K'anu tek kimseye krts- mkrs

2915. Kzl yal ebbk murahham
Kara vu ak avmd-i murakkam
2916. Var anda ubu drt faslu havs
Bahr gzi v sayf u its
2917.
2918.
2919.
2920.
2921.
2922.
2923.
2924.
2925.
2926.
2927.
2928.
2929.
2930.

Et-tbbi fi'l-hammm ve min ibdih evvel

Klupdur ehl-i hikmet bu hitb
Ki hammmu yce gerek kbb
Dah bnyd yir zre gerekdr
Yir altnda olandan yigrekdr
i ren ola dehlz uzun
Zekk ok gerek oynaya ttn
Dah hammm-in dirler gerekdr
Yiisinden atki yigrekdr
Hekm ider meger ahkm iinde
og oturma igen hammm iinde
Gerekdr anda ol had oturasn
Ne ol senden sen andan gtresin
Suy issi gerek hammm issi
Gler yzl gerek hammm issi
Yol ehli byle gstermi tarki
Gerek hammm ehli ehl-i hidmet
Revdur dirsem aa nsf- dny
Nam-i dr- dny dirler aa
Tevrh ehli byle kld ilm
Ki cinn vazdur dnyda hammm
Sleymn'a dimi bir vakt cinn
Virrse y nebyu'llh izni
Saa bir kasr bnyd ideym ben
Ki drt fasl anda cd ideym ben
Buyurd dvn bnyd kld
Meger kim aa hammm ad kld
Dah baz mverrih sylemidr
K'an Cemd bnyd eylemidr

195

2931.
2932.
2933.
2934.
2935.
2936.
2937.
2938.
2939.
2940.
2941.
2942.
2943.
2944.
2945.
2946.
2947.

F zikri'l-mli't-timsl be-medneti Konstantiniyye

Hem anda var durur bir muteber ml
Dzetmiler an bir tadan bil
Yceden ycedr gyetde ol seng
Dikpdr sanat-la ehl-i ferheng
Komlardur o ml stine hem
Bakrdan bir musavver at u dem
Olupdur at zere ahs- rkib
Kimesne grmedi anu tek acyib
Atnu kendn yni imle
Turupdur bahr stine havle
Uzanm bir aln bs-y dery
Bir elinde tutar bir top peyd
Bu resme vrid olm durur akvl
Hakk ol ml ol at o timsl
Meger Konstantiniyye kabrdr ol
K'anu bnyddur ehr-i Stanbul
Grenler ol misli byle mensb
Bir eli bo bir elinde tutar top
Bu resme kldlar tevl an
Dimekdr kim tutupdurdum cihn
Bu dnyy Hud emri-le hb
Elme almdum yle kim top
Eger sende benm tek hn olasn
Cihnda yaluz sultn olasn
Tutarsn yir yzini tl eger arz
Sen ola temmet milket-i arz
Yapasn sen dah ekp beliyye
Benm tek sen saa Konstantiniyye
Koyasn gidesin an ser-encm
Nie kim biz koyup gitdk bin km
Meger sultn Muhammed ibn-i Osmn
Klcak ol yiri hir mselmn
Kopard mlden drdi an
Turupdur imdi ml zre nin
196

2948.
2949.
2950.
2951.
2952.
2953.
2954.
2955.
2956.
2957.
2958.
2959.
2960.
2961.
2962.
2963.
2964.

F zikri'l-haceri'l-mensbebe-mevz At Meydn
He m anda bir mahal vardur nine
Kim At Meydn dirler ol mekna
Var anda bir hacer semki rengi
Dzetmiler sanavber ekl o sengi
Murabba taht itmi an insn
Musaykal ta durur berrk- tbn
Ki varduka ref olur als
Otuz arun uzunnu kys
Anu elinde bir bnyd muhkem
O bnyd stine bir ta muazzam
O ta zre bakrdan drt ayak
O drt ayagu stine muallak
Komlar ol ulu ta yegne
Dimiler ema bezer am-dne
Nice timsl ol taa yazlm
Sft- heyet-ile kazlm
Nice dikldgin ol yirde bu ta
Anu resm eylemi stine nakk
Var anda drl timsl-i subn
Bakrdan yani kim ekl-i abn
Beer ii durur mesn maml
i bir birine melfn u makfl
Dikilmi yire balar havda
Gelr uzun on arun alda
i yaaya am dehnn
Vel iit nedr anu beynn
Dimi evvel zamn iinde deyyr
Begyet og olurm orada mr
Hurc idp deizden anda hayt
Harb itmi ol ehri nie kerrt
Tlsm itmi an Konstantiniyye
Ki dah girmeye ol ehre hayye
srtdur ol ejdehnu
Ylan girmez trbna u anu
197

2965.
2966.
2967.
2968.
2969.
2970.
2971.
2972.
2973.
2974.
2975.
2976.
2977.
2978.
2979.
2980.
2981.

F risleti'-ir il sultni'r-Rm
Meger ol devr kim sultn Muhammed
Veft itdi cihndan ekdi n yed
Pes ulu ogl Sultn Byezd Hn
Yirine tn old sultn
Gii ogl kim ad h- Cem'dr
Cihn iinde matlb- memdr
tat itmeyp kartana Cem
Yei ehr zre ceng itdkde muhkem
Dp hir Cem anda inhizma
Kauban gitdginde Msr u m'a
Melik Eref aa idp sefret
Varuban Mekke'yi itdkde ziyret
eh-i Msr'u katnda turmayup ol
Frengistn'a kaup tutcak yol
Varup Efrinc'e tutsak oldugnda
Nie yllar orada kaldugnda
Meger bir ehriyr- shib-i dil
Kim olayd Haleb milkine kfil
Ben Meskn kim bir abd- bnum
Keml ehli iiginde trbum
Rev grmi-idi olam revna
Varam yzm srem ol sitna
Meselde katreyi salmd bahra
Buyurm-d ya hrde zerre
Sleymn'a resl itmi-idi mr
Ki unk kasdn klmd asfr
Bu bende hazret-i shib celle
Ki varmdum al veche risle
Komdum ba ol devletl pye
Yzm srmidm ol yirde trba
Ki yan hazret-i hkn- devrn
eh-i deyyr- Sultn Byezd Hn
Meger ol sye-yi Br Hud'y
Getrp hk-dn ben hk-py
198

2982. Baa izz u ikrm eylemidi

Ht vu hayr u inm eylemidi
2983. nyet ayn-la klmd melhz
Dah drl nevle-y-ile mahzz
2984. Meger ol ahd iinde hazret-i h
Stanbul' varup klmd der-gh
2985. Mbrek mukdem u hayru'l-kudm
Merref klm-d mlk-i Rm'
2986. Diyr memleket olmd ziynet
Latf olm-d yle ki cennet
2987. Ki her gz kim greydi ol makm
Budur dirdi Hak'u dru'l-selm'
2988. Nire baksa saf vu iret-idi
Yimek imek nevl u nimet-idi
2989. Gidben zulm u tev ceflar
Gelpdi yirine ay u saflar
2990. Fign itmezdi devrinde meger ny
Taab ekerdi vaktnda meger yay
2991. Rebb iderdi ahdinde hemn sz
Kebb-d kede bes ciger-sz
2992. Zamnnda kan imezdi meger cm
G itmezdi gninde ala dil-rm
2993. Pern yogd ol gn meger bahr
Deminde aglamazd anu meger ebr
2994. Amn u adl-ile tolmd iklm
Keml fazl-la tolmd iklm
2995. Togupd halka devlet-i fitb
Almd diyra sad bb
2996. Gerp devr-i mri rzigr
Teferrc eylemidm ol diyr
2997. Acyibler ki didm saa yir yir
Garyibler ki kldum vasf bir bir
2998. Cemisin tem itmiem ben
Dimek kim zgeden iitmiem ben
2999. Gzmle grdgmdr syledgm
199

Sze bir bir hikyet eyledgm

3000. Bu az mrm iinde b-nihyet
Grpdrem il ehr vilyet
3001. Yridm yir yzinde gel eger nm
Tem eyledm iklm iklm
3002. Msfir olmam kerrt kerrt
Teseyyr itmiem merrt merrt
3003.
3004.
3005.
3006.
3007.
3008.
3009.
3010.
3011.
3012.
3013.
3014.
3015.

F zikri'l-medneteyn ihdhime bi'l-mark ve'l-hiri bi'l-magrib

Rivyet byle gelmidr haberde
Kim iki ehr vardur veche berde
Yaradlmad dnyda nazri
Biri markdadur magribde biri
Birin ad Barks'dur iy cn
Aa ad byle dimi ehl-i Sryn
brnice Cbelk'dur ad
Meger mark diyrdur bild
Biri magribde Barcs'dur ad
Ad Sryni o brni hb
u resme muteberdr bu iki ehr
Tolanmaz kii havlin mddet-i ehr
Muhissin her birisi sr u dvr
Vel her birin bi on deri var
Meger her iki kapuu aras
Gelr buud-la bir fersah kys
Dimidr seyyid kevneyn-i lem
Toludur bu iki ehr ii dem
u deldr olaru izdihm
Daglsa yir yzin tutar tamm
Bu iki ehr olmasa sagri
Gne iidileydi sarri
Haberde kh- Kf stindedrler
Togban tapdugnca ems-i hver
Bir vz kopar anda hatr-nk
Ki eker naresinden ts- eflk

200

3016. Bu her bir ehr ehli ol zamnda

Dirilp cem olurlar meknda
3017. alarlar tabl u sr nlar ururlar
Mekhiller atup nare ururlar
3018. Kim iidilmeye zri fitbu
Budur her gn ii eyh ebbu
3019.
3020.
3021.
3022.
3023.
3024.
3025.
3026.
3027.
3028.
3029.
3030.
3031.
3032.

F zikri'l-medyni's-sabati elleti f Bbil ve acyibh

Bu ehl-i Farsdan bir shib'l-fazl
Tevrh ire yazmdur bir nakl
Kadm eyym iinde ehl-i ferheng
Var-d bir melik dir ad Heng
Kim ol Heng Sultn gerp dehr
Yapupdur arz- Bbilde yidi ehr
Yidi ehr ire hem yidi tlsmt
Komdur kim ola lemde yt
Birisi dr mlkinde o hnu
Aktm nie her ehl-i beynu
Oradan mnkasem olur cedvil
Akar her biri bir iklme kmil
Ne itmeyem ki kim kasd ide isyn
Ya mlki stine yriye dmn
Ziyd iderler ol suy tolu ark
Klur ol milketi udan uca gark
kinci ehr iinde didiler kavl
Dzetmiler meger kim bir ulu tabl
Nedr bilinmese bir gyibe hl
Gelrler n alar ol tabl tabbl
Deri olsa kar vz- glib
Eger kmasa olm ola glib
ncisinde bir havz itmi bd
Anu dah havsn ideym bd
Getr anda kii anda arb
arb u engbni v clb
Dah hem bde snfndan sag-d

201

3033.
3034.
3035.
3036.
3037.
3038.
3039.
3040.
3041.
3042.
3043.
3044.
3045.
3046.
3047.

Kzl sarus khne ceddi

Nie marb olursa anda mecm
Kardurup dkerler anda melm
ledrse gelp sk ol b
kar her kiin kend arb
O ehr rbnda dile std
Bakrdan bir kaz dzmidr std
Giricek bir garb ol ehre bu kaz
Grv ider hemn-dem klur vz
idp kazdan ehr ehl-i nara
Bilrler kim gelpdr kimse ehre
Biincide dzilmi iki timsl
Kom bir nehr zre an umml
Budur ol ehr ashbna det
ki kimse kim eylese husmet
Kimi hak issi ise iki hasmu
Girr arasna ol iki cism
unu kim hakk yokdur giremez ol
Olaru arasna bulmaz yol
Meger altnc ehr iinde dirler
Dzetmiler demrden bir ecer var
Otursa zllna bir kii y yz
Yitr anlara yle ki dpdz
Gidicek anlaru biri birine
Gidp sye gne gelr birine
Yidinci ehrde bir yine var
O mirtu havs budur iy br
Ki bir gyib kii adna dem
Gelp orada kurbn itse bir dem
Nazar kldukda ol mirta nazar
Grr ol gyibi yle ki hzr

F zikri Medneti Tebba

3048. Reb Ebrr'u iinde mukarrer
Hikyet eylemi eyh-i zemaher

202

3049. Meger bir ehr vardur key musanna

Ki bnyd eylemidr an Tebba
3050. Beerden her k'ide anda ikmet
Dah grme anu gli mellet
3051. Mukm oldukda onda ola dn
Hemn handn ola olmaya kirmn
3052.
3053.
3054.
3055.
3056.
3057.
3058.
3059.
3060.
3061.
3062.
3063.
3064.
3065.

F zikri medneti'l-ml ve m bih mine'lacyib

Haberde yle yazlm sefne
Meger Magrib'de vardur bir medne
Yaplm bir beriyye ire k'ol arz
Ser--ser reml olur tl eger arz
Bakrdan eylemiler aa sr
Gelr hem krk fersah dr devri
Digil srna srane alsn
Meger kim yz kez gezdr kysn
Duhlna tarki yokdur anu
Kapusn kimse bilmez ol meknu
Bu resme eylemi durur olur yd
Ki z'l-karneyn idpdr an bnyd
Orada defn idpdr genc b-had
Tlsmt eylemidr anda b-ahd
Var ol ehr miynesinde bir ml
Yaplm seng-i cdden an bil
Kapar ta anu ku havdan
eker sengi anu vah feldan
magnats ider hayvn cezb ol
Bulamaz kimse katndan anu yol
Varmaz havline vah ol meknu
Havsndan uamaz tayr anu
eker b-ihtiyr ol ml an
Dah kurtaramaz andan revn
Eb Hmid'den olmdur rivyet
Sleymn itdi dir an imret
Cihndan nakl itdkde Sleymn

203

Aa mstevl old leker-i cn

3066. Olardur hatf ider hayvn anda
Kapup handn iden insn anda
3067.
3068.
3069.
3070.
3071.
3072.

3073.
3074.
3075.
3076.
3077.
3078.
3079.
3080.
3081.

El-Hikyet
Bu resme vard olmdur hikyet
Kadmiden meger nie cemat
Varurlar frcesine ol meknu
karurlar birin srna anu
Gle gle atar ol ehre emen
Cevb itmege ciz-idi semen
Biri dah kar gre ki an
Atar handn olup ol dah cn
Uad nki byle old ahvl
Kalup hayrn ne bilmediler hl
n lmedi melik hli malm
Oradan dndiler nevmd mahrm
F zikri'l-iltift ile'l-mahsst bi'nazari'l-hikmeti
Bu grinen cihn zr bl
Tem eyleye bi'llh tem
Tema eyles r-y zemni
Gresin sun Rabb-i Tel'n
Niye baksa acyibdr acyib
Beni grse garyibdr garyib
Necyib kim aa fikret grinmez
Garyib kim aa fikret erimez
u gz kim an uyaran alab'dur
Beni grse acyibden acebdr
Teseyyr eyler ol arz- semy
Gne gibi gre gndz nihy
Geh taht gre ol gh fevk
Geh garb gre ol gh ark
Oturdug mahaleden zr bl
Gzine kef olur aktr- dny
Gzin aar grr fevka'l-aly

204

Gzin grr tahte's-sery

3082.
3083.
3084.
3085.
3086.
3087.
3088.
3089.
3090.
3091.
3092.
3093.
3094.
3095.
3096.
3097.

F zikri medneti'l-Memlk
Hikyet byle olmdur ev[v]elde
Meger bir ehr vardur Endlis'de
Mednet'l-mlk old aa ad
Bir ev var orada beyt'l-mlk ad
Haber virdi varanlar ol zemne
Yigirmi drt ulu hasen medne
Var ol iklm iinde cmle mir
Var bir hu idi evvel hir
Ogul ogul tgiy-idi melik
Biri lse kalanu-d ol mlk
Yaplm dr mlkinde ezelde
Meger ol e didm bir mahalde
Tururd dem-be-dem kapuy makfl
Aa bulmazd kimse girmege yol
Anu ehlerine bu-y-d det
Ogul ogula iderdi vasiyyet
Ki her kim taht- melike oturd
O kapu stine bir kal ururd
Yazard stine ad hretini
Zamn hkmini v devletini
Kimesne an auk grmez-idi
Aup iine kimse girmez-idi
Yigirmi drt kufl olmd yik-sn
Kim old bir kii ol mlke sultn
Degldi memleket beyninden ol nesl
Ki saklayayd ahdi yle kim asl
Hayl itdi meger ol merd hyin
Ki vardur orada genc hazyin
Kapuy ad bozd ol tlsm
Bu gtrdi olar koydug resmi
Girp grdi an bir hli hne
Deglmi genc hne genc hne

205

3098. Vel yazlu anda nie timsl

Arablar tavrna elvn- ekl
3099. Hem anda buldlar bir nevnme
Yazlm nmede brni hme
3100. Ki her kim bu diyra ola vli
Bu ayu kapusna ura kufl
3101. Emnet amayalar bu mekn
Komayalar beerden aa an
3102. u kim kapusn aa bu meknu
ka bu memleket elinden anu
3103. Bu sretler sft zre millet
Alalar mlki ideler hkmet
3104. Dzetd bu tlsm ol sebebden
Emn ola diyrumuz Arabdan
3105. Bozlur bu tlsm alcak tb
Alur bu Endlis mlkine arb
3106. Okud nmeyi old pern
Pemn old iine pemn
3107. h elde yigen emnet
Ne ass sora ekmege nedmet
3108. Dimilerdr bu szi yirde kalmaz
Pemnlk sonda ass klmaz
3109. Bozld ol tlsm old btl
Gtrildi oradan ol amyil
3110. Ki gemedin dah bir sl ekser
Yrdi Endlis stine leker
3111. Meger Abdu'l-melik old velde
rimidi hilfet ol saide
3112. Anu ahdinde bir merdne sdk
Ziyd ogl aa dirlerdi Trik
3113. Alup ehrini tutd ehriyrn
Hemn aldurd v yakd diyrn
3114. Buyurd Endlis mlkini yagma
Klcdan gedi b-had pr bern
3115. Kii zine itdgi ziyn
206

3116.
3117.
3118.
3119.
3120.
3121.

3122.
3123.
3124.
3125.
3126.
3127.
3128.
3129.
3130.
3131.

Dirilp idemezler halk an

zin sayd eyledi krdug aglar
kend kend ddi ne aglar
Hem ol evden kup buld zuhr
Sleymn ibn-i Dvud'u zebr'
Hem ol evde bulnd bir sahfe
Var anda ok tlsmt- latfe
Dah hem zikr-i ecra menfi
Muayyen syler ahcra menfi
Bulnd anda hem bir sfi mirt
Mdebbir muhtelif Ahlt'dan zt
Nazar klsu anu iinde zhir
Grrdi nie fersah yiri nzir
F zikri bnydi'l-rem
Varayd bir kimesne ad eddd
Aram ogl idi v dedesi d
Yapup durur meger mlk-i Aden'de
Bir ulu br-gh kh- Aden'de
Sorar-sa ad anu rem'dr
Nin kim bnisi ibn-i rem'dr
Sebeb yapmagna ol kasr- eddd
Bu resme sylemidr ehl-i std
Meger kim ol zamn ehline yik-ser
Nebyyullh Hd idi peymber
Klurd dn-in eddd davet
Aa iderdi izhr- nbvvet
derdi vasf aa dr's-selm
Dir-idi mmin oldur makm
Nie kim vasf kld aa cenb
Getrdi bilmedi mna an
idp cennet vasfn eddd
Diledi mislin anu ide bnyd
Buyurd rub meskn temmet
Gezben buldlar bir yir nihyet

207

3132. Kim istedgi anu encmindr

Yemen mlkine ol kh- Aden'den
3133. Hemn emr eyledi ol merd-i hyin
Bu yirde ne ki var genc hazyin
3134. karup ygdlar hi yok hisb
Nie kim ygdlar seng trb
3135. Mhendisler gelp kld kys
Meger kazdlar ol ehre ess
3136. Murabba ekl-ile ksm eylediler
Anu zre bin resm eylediler
3137. Essna r eyledi bni
Kod ta yirine czi yemni
3138. Aa bir sr bnyd itdi yik-ser
Meger bir ta sm bir ta zer
3139. Als bi yz arun-d anu
ni igirmi arund binnu
3140. Hem anu ittis vu zehs
Dimiler krk fersahd kys
3141. Dah ol ehr iinde temmet
Nie yz bi kusr itdi imret
3142. Ki her bir kasru iinde nina
Deglmi kymet bi stvna
3143. Kzl altun u hem yal zeberced
Safha sm zer-ile muakkad
3144. Uzun her amdu tut sem
Yz arun-d necr zir
3145. Kom her bir direk stine levvh
Kzl altun vark gmiden elvh
3146. Dah ol levhlaru stinde std
Nie kasr eylemi zerrn bnyd
3147. Hem olm ol kusr stinde bnyn
Nihyetsz revk- tk- evyn
3148. Kamu yakt u lal-ile mretteb
Zebercedden cevhirden mretteb
3149. Akar ol ehr iine drt enhr
208

3150.
3151.
3152.
3153.
3154.
3155.
3156.
3157.
3158.
3159.
3160.
3161.
3162.
3163.

Havlisi kamu ecr u ezhr

Agalar kzl altun kulak tut
Zeberced yaprag yimii ykt
Havs cn-fez suy kevser
Trb zafrn u ta cevher
Var ol ehr muazzam drt bb
Murassa cevher-ile yok hisb
Vel her kapunu tl u als
Yz arun-d necr kys
ni yigirmi arun it umr
Mnakka drl elvn-la var
Yapupdurlar hem ol ehr diyra
Meger dyir-be-dyir bi minre
Nicesi her birin bi yz arun
Zer smdr cevherle mehn
Kim otura orada ps-bnlar
Dem--dem bekliye bu ehri anlar
Kod her kasr iinde sad hezr taht
Kamu atlas- bist ebrem raht
Mesel klmag-in an behite
Getrdi bde-yi anber sirite
Bilr u lalden gz abrk
Gmiden cm altundan mervk
arb u hid rini v em
Buhr u d kfr eyledi cem
u resme dzdi ol ehri yegne
Ki hsn-ile ebh old cinne
u resme syledi ehl-i mani
Ki bi yz ylda yapm yapan an

F vasfi'l-mellh elleti fi'l-rem

3164. Tamm olcak ol ehr-i mcell
Dilemi kim ide an tem
3165. Gl vrnesini kld mamr
Ola dehr gamndan bir nefes dr

209

3166. Getrp bi keret bi hb ehre

Gniz kim virr hurde bahre
3167. Kamu gonca dehn hem eker-leb
Benefe gs v simn gabgab
3168. Boy serv gzi nergis yzi gl
Bei flfl lebi ml sa snbl
3169. Hep h dde v tvus- reftr
Kamu blbl zebn u tti gftr
3170. Ne evher-dde cmle duhter-i bekr
demez kimse hsn ire birin fikr
3171. Geyrdi her birine drl hulle
Cevhirle mzeyyen kld cmle
3172.
3173.
3174.
3175.
3176.
3177.
3178.
3179.
3180.
3181.
3182.

Fi'l-melbis ve'l-celel
Nefyisler geyrdi pdih
Dirip mihr eyledi hsn-ile mh
Melhdi kamu dah old mahbb
Yaraur hb olana giyse hem hb
Kifyetdr melhe hsn-i manzr
Olur dzgn-ile nr al nr
Yiter mahbba hsn zebr u zeyn
Ne hcet mta el ura iy ayn
Yaraur geri ziynet veche yre
Gerekmez mta r-y nigra
Nidr mahbb olan sret ilc
Ki olmaz naka hsn ihtiyc
un kim nak ide nakk- kudret
Ne hcet aa dah zeng ziynet
un kim yazd "Rabb'l-lemin "i
Dirilse cmle nakkn- ni
Anu bir klna olmaya imkn
Nazre gelmeye btl- devrn
Bu hsn lutf-la mahbb u zb
Ki grse her birin cennetde hr
Diye iy nzenn ahsent ahsent

210

Hezrn fern ahsent ahsent

3183. Ki her biri bu nak- zver-ile
u nz u ve v fitneler-ile
3184. Ala glin eger Hrt olursa
Giriftr eyleye Mrt olursa
3185. kara zhidi sad sl yoldan
Tahavvl kla ehl-i hli yoldan
Fi'n-nagam ve'l-lt
3186. Kamu engi zen hem d eh-sz
Gazal-hvn nagm[e]-sz u h vz
3187. Ki her biri nefes ursa havdan
Tuyr indire yire havdan
3188. dicek her biri bir sz-ile sz
Kla dvud olursa derde dem-sz
3189. Kaan kim el ura her biri kla
Semda Zhre'yi hayrn kla
3190. Giricek her biri 'nz-la raksa
Getrr cn u dil bana arsa
3191. Gtrp arpana klsalar arh
Dne anlaru semna bile arh
3192. Ne hdur kim habb ola h vz
de her nagmede bi ve v nz
3193. Nagam her kiiden gelse olur hb
Begyet hb olur sylese mahbb
3194. Ceml ehline yiter hsn tezyn
Eger h-sz ola hem dah rn
3195.
3196.
3197.
3198.

F kasr- edddin tetellz bi'l- rem ve lem yekn lehu nasb

Kaan kim grdi eddd ol makm
Didi dnynu u dru's-selm'
Niderm ben dah hr u cenb
buldum lmedin dnyda an
Diledi kim gire ol ehre eddd
Saflar sre vire mrine dd
Gere y u zevk-la o an

211

3199.
3200.
3201.
3202.
3203.
3204.
3205.
3206.
3207.
3208.
3209.
3210.
3211.
3212.

Unda mihnet devr-i zamn

Vel bilmedi kim bu dehr-i sda
ridrmeyiser an serda
Kapusndan kadem basmd ehr
Ki gire ehre gr filine dehr
Meger olmad Hak'dan emr-i ird
Ki girdi rem iine eddd
Naghn bir mlk-i cevvi havdan
Bir efgn eyledi kim ol saddan
Yarld yregi fi'l-hl ldi
Cemi kavm-la fni old
rem yapd ne ass irmedi ol
Srr y anu srmedi ol
u nesne kim Hud itmeye ksmet
Nasb olmaz ne ass eke zahmet
u kim kasm itmeye kassm- vhid
Ne nef ide aa cedd mchid
Olur ol sayhadan n old fni
Hud gayb eyledi gzlerden an
Dah an iitdiler rmadlar
Nie kim gzlediler grmediler
Dime ol ehr kim dnyda turmaz
Vel gyib durur kimesne grmez
Harb olm degldr ol imret
Tursardur bu resme t kymet
Kamu gzler egeri an gzler
Gre bilmez anu nakn gzler
Meger ol kimseye kim "Rabbu'lezbb "
Kla grmege an fethu'l-ebvb

El-Hikyet
3213. Meger bir kimsene arz- Yemen'de
Nigh kef old ol kh- Aden'de
3214. Girp old o ehr ire revna
Teferrc kld an hne hne

212

3215. Gtrdi bir nie lal cevhir

Getrdi kld an halka zhir
3216. Grp an ulu gii Yemen'de
Varup istediler kh- Aden'de
3217. Bulamadlar asl ol mekn
Gremediler andan bir nin
3218. rimedi birisi ol murda
Nieler ister an ubu ada
3219. Taaccb klmaz-sa her fili
Taaccb ile Br ubu hli
3220. u grdg cihn b-vefnu
Nieler hasret-ile gitdi anu
3221. Nieler yapd an zahmet-ile
Koyup gitdi sonda hasret-ile
3222. Nieler yapdlar oturmadlar
Turur yapduklar anlar turmadlar
3223. Yaparsa burada dru'l-huld
Dime kim bulasa anda huld
3224. Nie dry drndan zamne
Elinden tutuban ald yabane
3225. Nie kayzerler kasrn ykupdur
Nie bi ilhan ilin ykupdur
3226. Eger eddd tek klsa imret
ze bir makm eyle ki cennet
3227. Dime kim gldre sini zamne
Glem diy dah dme gmna
3228. Ki bir lokma yimedin nimetinden
Hem imedin bir im erbetinden
3229. Yalamadn dah anu bir glini
Drmedin bir avu snblini
3230. Alur an elden bu zamne
Klursa hasret-ile yana yana
F zikri kasri'l-Mecdel
3231. Kaan kim yir yzine akd tfn

213

3232.
3233.
3234.
3235.
3236.
3237.
3238.
3239.
3240.
3241.
3242.
3243.
3244.
3245.

Temmet eyledi dnyy vrn

Yaplmadn bu yir yzinde evvel
Meger bir kasr- azam ad Mecdel
Ki yapmdur an Nemrd- ebter
Kim iderler aa Nemrd- ekser
Ki Nh'u ogl vu Hm ogl Kek
Ol ogldur meger tut sze g ek
Cihnda yine bir tfn- sni
Nigh aka diyben yapm an
Kim aa girben bula nect
Fen bahrnda gark itmeye zt
Ess hyit pld- mermer
Rass u henn-ile muammer
Dehn- nak-la ii mzeyyen
Lebn u emla ta mutayyen
u resme nak klm an nakk
Ki mni grse an dirdi b
Olurd grmeginden em-i hayra
Ki Erjeng olsa yazmaya nazre
Meshitle anu tl u als
Meger bi bi zir-d kys
Anu pri durur iklm-i Bbil
Kim anda yapd an std- kmil
Hats m-la Nemrd'u iy h
ridi bir gice aa "Kahru'llh "
Naghn kopd bir vz- trk
Ykld heybetinden tk-ber-tk
Meger ol sayhadan irdi zevli
Harb olm yatur imdi selli

F levmi'd-dnye'l-fniyye
3246. Ne yir var kim felek vrne klmaz
Diyr ola m kim hir yklmaz
3247. Hat mndan irer kamuya helk
Ne durur kasr- Mecdel yklur mlk

214

3248. Yklur masiyyetden kh- Elburz

Aceb midr yklsa kasr- Hrmz
3249. Eger Nemrd-ve y tr- eddd
Yaparsa seng pld-la bnyd
3250. rise bir nefesde sayha-y kahr
Klur zr zeber bu tendr-i dehr
3251. Gazab klsa felek itse heddi
Yksa bir darb-la kasr- eddi
3252. u yir kim menzil-i seyl-i fendur
mret itmek orada hatdur
3253. u yir kim menzil-i seyl-i fennu
Nie muhkem ola bnyd anu
3254. Cihnu so n vrnalkdur
mret eylemek dvnalkdur
3255. Yiter saa bilrse neydi bni
Grinr n ki anlaru harb
3256. Olaru yapdugn ykd eflk
Sen dah ykuban idiser hk
3257. Kan bu kalay bnyd idenler
Diyr- memleket bd idenler
3258. Olar gitdi v kald kasr- bnyd
Bu gn olurlar ol bnyd ile yd
3259. Gider yd issi kalur ydigr
Kii oldur kim ola ydigr
3260.
3261.
3262.
3263.
3264.

F eyvni Kisr
Cihn iinde hem eyvn- Kisr
Acyibden durur lemde peyd
Ki bnyd eylemidr an br
derler aa z'l-eknf mehr
Tamm eylemedin br an
Tamm itdi aa ecel zamn
Pes andan sora geldi h- Ebrz
Yigirmi yl kadar iletdi Hrmz
Anu elinde old anu tamm

215

3265.
3266.
3267.
3268.
3269.
3270.
3271.
3272.
3273.

3274.
3275.
3276.
3277.
3278.
3279.
3280.

Vel bu resme dirler ol makm

Murabba ekl yapm an mamr
Gelr ulv yz arun kadar mikdr
Adedsz ravzen evyn- tkt
ebbk errf tabkt
Anu gibi dah bir hb- bnyd
Ne yapd ne h yapa bildi eddd
Yapan bir hendes-ile yapm an
Ki latf-le cnn ider cenb
Muzharif nak-la l bins
Mcell ta v muhkem ess
rimi tremesi bu havya
Ulam kullesi uc semya
Mselmn alcak anu diyrn
Ykuban ykdlar nie cidrn
Meger kd iinden b-hadd emvl
Kzl altun cevhir nie ahml
Bu gne dik hem ol eyvn- bnyd
mretdr klur her kimse an yd
F levmi'd-dnye'l-fniyye
Ne Kisr kald ne Ebrz br
Vel turm durur eyvn- mamr
Nie sbr seb idp durur dehr
Klupdur nie Kisr tahtn kesr
Sikender irmedi bunda murda
Sleymn'u serrin virdi bda
Asupdur dra Dr'y bu devrn
Klupdur kayzer kasrn vrn
ehi nev-deryz yapd derd
Muzaffer hndn olm durur ferd
dpdr htim-i tay defterin tay
Urupdur gidie yregine key
Bil hem bil old zamna
erdi nini nevn revna

216

3281. Bu dny kalsa anlara msellem

Msellem kala idi saa da hem
3282. Cihn senden anlar ok srdi
Bel senden dah artuk kurad
3283. Olar sevdgine olmad vsl
Bular kodugn klmad hsl
3284. Seversin sende vsl olamazsn
Kurasn an hsl klamazsn
3285. Tecennb eylemek buna halefden
Sebuk yiter saa kavm- selefden
3286. Tarkat bu durur ehl-i nihye
Ki ragbet itmeye dru'l-fenya
3287.
3288.
3289.
3290.
3291.
3292.
3293.
3294.
3295.
3296.
3297.

F zikri kasr Behrm

Yapupdur harc idp bir kasr- azam
Meger Behrm cevr-i eyym-la hem
Hmyn kasrdur zll- hmdur
Acyibden acbdr mntehdur
Hmdn mlkin iindedr ol
Yakndur ol diyra oradan yol
An sen nahyet-le bir std
Meger klm durur lemde bnyd
Tanu tana vasl bilinmez
Nicedr aras fasl bilinmez
u resmedr ki gren ol mekn
Sanur bir tadan yik-pre an
Hurc-la her erknn tandan
Ki tasvr eylemilerdr tandan
Nigr u nak-la elvn o ekl
Pr itmiler anu haytn amml
Zih std kmil z muallim
Komdur tan ta zre kyim
Hezrn fern stdna anu
Hezr ahsent hem bnydna anu
mret ideliden an mimr

217

Mislin yapmad lemde deyyr

3298. Felekden grp an didi Behrm
Selm olsun saa iy kasr- Behrm
3299. Sevdn grp anu beyt-i mamr
Didi dyim ola bu beyt-i mamr
3300.
3301.
3302.
3303.
3304.
3305.
3306.
3307.

3308.
3309.
3310.
3311.
3312.
3313.

F levmi'd-dnye'l-fniyye
gen hb-d ol kasr- muazzam
Kalur msayd Behrm'a msellem
n aa kbet kalmad bk
Cihnu hc imi tk u trk
Msellem olmadukda beyt-i mamr
Harbedr dimesn aa mamr
u mir kim so vrnalkdur
Aa mir dimek dvnalkdur
Gre n'itdi felek Behrm gre
kard kasrdan geyrdi gre
eh bu grdg hurd-i behrm
Hezr grmi ola Cemd-i behrm
Ne Behrm ola kim bu arh- eflk
Kim an klmdur behre-yi hk
Ne Cemd ola kim bu arh- devrn
Kim anu cmna turmad kan
F zikri sr- Kabdu Frz
Meger bir sr yapmdur dil-efrz
Zamn-la Kabd'u ogl Frz
Bins seng-sr u saht u muhkem
Nazrin yapmad lemde dem
Uzun mddet-ile yz fersah
Mverrih byle yazmdur mverrih
Hazar bahrnu iinde revne
Yapupdur an std- zamne
Keser Fris'den ol b-hadd- bldn
Geer rvndan t Musul Ln
Yapaldan an ol ibn-i Frz

218

Gepdr stine b-hadd- eb-rz

3314.
3315.
3316.
3317.
3318.
3319.
3320.
3321.

3322.
3323.
3324.
3325.
3326.
3327.
3328.
3329.

F levmi'd-dnye'l-fniyye
Olupdur bnisi bk bins
Gidpdr issi turupdur ess
Nieler geldi gitdi itdi bnyd
Turur bnyd anlar oldlar yd
Gelp giden halyk bu cihna
Koyupdur her birisi bir nine
Sebeb budur komadan ol nin
Ninn greler aalar an
Bu yir yzinde kim klduka seyrn
Grrsin yapular bd u vrn
Klupdur her birin bir kii bnyd
Klupdur her biri bir kimseden yd
Olar gitdi saa kald bu dny
Gidersin sen de bir gn yokdur l
Grp vrne kiy bir ehl-i ird
Kla vrnen mimrn yd
F zikri minreti Fris
Acyibden biri dir gren dem
Meger Fris minresi durur hem
Kim skender komdur ol nin
Yapupdur Endlis mlkinde an
Karadeiz gelben bak ulma
Kavdug mahalde bahr- Rm'a
Dimiler bir cezre vardur bd
Olupdur orada bu ml bnyd
Kara tadan an bnyd idpdr
Adn u resmin anda yd idpdr
u resme saht- muhkemdr o bnyd
Ki kr itmez anu tana pld
Yz arundur uzun bil ziyde
Olupdur kullesi hem-sye bde
Murabba ekldr esfel bins

219

3330.
3331.
3332.
3333.
3334.
3335.
3336.
3337.
3338.
3339.
3340.
3341.

3342.
3343.
3344.
3345.

Mdevver resm yaplm als

Musammetdr dern vu deri yok
Murassandur tanu ghteri yok
Var stinde anu bir resm-i timsl
Ben dem sfatlu cism-i timsl
karm bir koln yakasndan
Uzatm elini etvkasndan
ehdet barmagyla ider iret
Karadeiz snurna temmet
Kim ol hadd u ol snurna
Gerekmez kim sefer kla sefne
Ne get kim ide ol yaa seyrn
Ol olur kuvveti mevc-ile yik-sn
Zih rif kim itmi ol beyn
Komdur ol mahalde bu nin
Kim anda seyr itmeye msfir
Ne mslim gire ol bahra ne kfir
Orada eylemi ol hayr bnyd
Olur ol hayr-la lemde u yd
lh var ola ashb- hayru
Mdm ola mdm erbb- hayru
Ki her derde klupdurlar devy
Hud'dan bulalar hayru'l-cezy
Nerede var-sa bir ehl-i ird
lhi kl olaru rhn d
F zikri minreti skenderiyye
Meger skenderiyye'de Sikender
Yapupdur bir minre bahra menzar
Pld- seng mermerden bins
Gelrdi yz arun als
Aagas murabba ekl bnyd
Msemmen yapm ortasn std
Mdevvir ekl-ile ulv mbenn
Anu stine bir gzg mcell

220

3346. Puld- niden musanna maml

Mcell v musaff pk masakl
3347. Sft vasf gyet mntehdur
Ad yne-yi gti-nmdur
3348. Dzlmi alemle ol ml u mirt
Toludur drl nev-ile tlsmt
3349. Tamm ol gzg ire mlih
Grinr nazar kldukda vzh
3350. Kaan kim gelse dmenden sefne
Gelicek sabr iderlerdi yakna
3351. Klurlard pes ol mirt hyil
Tutarlard yzin emse mukbil
3352. u resme dndrrlerdi ol met
Ki de ol kime anu u
3353. Toknsa aa lema pertevinden
Yanard sora ema pertevinden
3354. Oda yanard suda b-nihye
Trb olurd varurd havya
3355. Firengistn anula zr olupd
Elinde skender' bzr olupd
3356. ekerlerdi mdm andan hayli
Virrlerdi Sikender ha ml
3357. 'Adv virmez hayl itmese bc
Klcdur hasmdan alan harc
3358. Vel bu resme iitdm rivyet
Kaan Amr bin sa irdi hilfet
3359. ridi feth kld ol diyr
Hem old ol diyru ehriyr
3360. Hem ol ml-i tlsmt-la yik-sn
Zebn old elinde ehl-i evsn
3361. Pes imdi btl itmege ol emri
Dzetdiler nihn aa mekri
3362. Varayd bir farh ehl-i fayil
Buyurdlar kim ide an btl
3363. Tama kldlar an genc mla
221

3364.
3365.
3366.
3367.
3368.
3369.
3370.
3371.
3372.
3373.
3374.
3375.
3376.
3377.
3378.
3379.
3380.

Zer sm itdiler aa cala

Eger harc olsa bir ide zer sm
Ol i bitmez diyben ekmegil bm
Zer sm ile biter bitmeyen kr
Kolay olur zer sm-ile dvr
Bu sm zer durur kim olsa elde
Bitrr bitmez ii her mahalde
Kim kim sm yokdur bitmez ii
Bitrr sm olan bitmez ii
Firengistn iinden kd kfir
Karadeiz'e girp akd kfir
Giyben prs tonn ters
Mukm old gelp Msr ire tenh
u resme eyledi bu halka zerk
Ki meftn eyledi zerk-la halk
Riy-y-la u del ekdi ki renc
eh Msr'a teferrc buld Efrenc
Gice gndz nedm-i h old
Ens-i hem-demi hem-rh old
Ne kim sylerse ol merd-i mryi
Kabl olurd eh katnda ry
Meger bir gn didi Msr'u pdih
Bu szi didi ol Efrenc melihi
Ki iy sultn- baht- h- devlet
Tutarsa saa klam bir nashat
u mli kim Sikender kld bnyd
Ki dimidr aa gti-nm ad
Gzfn itmemidr ol bu resmi
Abes komad anda bu tlsm
Oradadur Sikender genci mahzn
Anu altndadur varlg medfn
Eger kim klasn ol mli sen fek
kar ol genc altnda bel ek
Eger kim ol tlsm bozup iy hn
Ola ki gire ol genc-i firvn
222

3381. Sikender h gibi hn olasn

Yidi iklme bir sultn olasn
3382. Klasn dmeni anula fni
Olasn lem shib-krn
3383. u del itdi ol Efrenc efsn
Ki kld l-cerem sultn meftn
3384. Mezevvir szine inand sultn
Buyurd kldlar ol mli vrn
3385. Dah yklmadn ol ml-i kmil
Meger kim bir gice iinde gfil
3386. Gemiye girben seyr itdi kfir
Firengistn'a kaup gitdi kfir
3387. Hemn ol dem pemn old sultn
Ne ass sora olmaklk pemn
3388.
3389.
3390.
3391.
3392.
3393.
3394.
3395.
3396.
3397.

F levmi'd-dnye'l-fniye ve min tegayyrih

Acebdr ii bu ehl-i zamnu
Ki tuymaz gzi mln cihnu
Virrse birine dnyy mutlak
Dah gerek mi dise dimez ancak
Bu miskn dem oglnu bu emlk
Toyurmaz gzini ill ki bu hk
Bu kibr bu tama hrs u hevy
Acebdr ger yka gti-nmy
Tama odyla mr evi yklur
Nedr gti-nm gti yklur
Ykld ml bozuld tlsmt
Aa dah iridi dest-i ft
Felek bu ziyn itmege toymaz
Zamna ykmaduk nesne ne koymaz
Komaz yne-yi gti-nmy
Ne an resm klan pdih
Eger yne-yi gti-nmdur
Elinde yz bi anu tek hebdur
Yklsa ne aceb ol ml bnyd

223

Yklur ne ki var lemde bd

3398. Eger sedd eger gti-nmdur
Yklur sanma an muhkem bindur
3399.
3400.
3401.
3402.
3403.
3404.
3405.
3406.
3407.
3408.
3409.
3410.
3411.
3412.
3413.

F zikri seddi z'l-karneyn al Yecc Mecc

Sikender h bir gn seyr iderdi
kuban Kbil-istna giderdi
Gelr yol anu bir mntin arza
Bir aylk yir idi tla v arza
Aluban h ol yirde ad ill
Yritdiler nie gn kh u sahr
ridi yollar bir mlke hir
Muazzam kalalardur ehr-i vfir
Harb olm durur yle vrn
Bulnmaz bide birisinde insn
Biraz dem bulup ehlinden anu
Ki sord anlara h cihnu
Didi nin harb olm bu iklm
Neden taglm ehli ne durur bm
Kim itdi yle vrn bu buk
Kim issz kod bu medn-i kal
Didiler k'iy h- shib-kermet
Yakinumuzda vardur bir vilyet
Diyr- memleketdr mlk hadsz
Halyk vardur iinde adedsz
Olaru haddn vasf itmez efvh
Bilimez sgiin ill ki Allh
u tagdur anlaru iklmine u
Ki dirler anlara Yecc Mecc
Mdm ol kavm bu tagdan karlar
Yrrler bu il ehri ykarlar
Olaru mdur iy h- devrn
K'olupdur bu vilyet cmle vrn
u vd kim aramuzda durur had
Dilerz idesin ol vdyi sek

224

3414. Kim andan gemege olmaya re

Dah grmeye bunlar bu diyra
3415. Diledi h kla seddi bnyd
Gtrdi her milelden anda std
3416. Hadd-ile bakrdan dgdi ger pen
K'anula yapdug yklmaya hi
3417. Kod kl yirine kurun mzb
Ta hen yaradayd trb
3418. Bu resme mde v lt ile ced
ki tag arasn eyledi sed
3419. Pes andan sora bnyd std
Eritdi od-la ald bnyd
3420. Hemn ol tag-la hem-reng old
Meger ol dah bir tag old kald
3421. Turur bu devre dik ol sedd-i bnyd
Ne brn eger kr eyler ne hd bd
3422. Yklmaz turur ol sedd-i menh
riince meger emru'llh
3423. Dah gelmi durur naks- haberde
Gelp Yecc Mecc her seherde
3424. Meger ol seddn ardn cifr iderler
Gine dile gliz dirler giderler
3425. Gelrler irtesi grrler ayn
O kazduklar yir olm kem-kn
3426. Rivyetdr kaa kim ykla sed
Kymet kopsa gerek dir Muhammed
3427.
3428.
3429.
3430.

F zikri deyri'z-zerzr
Dimiler Rmiye mlkinde mehr
Meger bir deyr vardur imdi mamr
Ki dirler adna deyr'z-zerzr
Dimidr ylda bir gn ehl-i tabr
Dirilr odaya bi-had zerzr
Ki tolar yir yzi nezdk eger dr
Gtrr her biri ol devre ol gn

225

Dehn enginde bi dne-yi zeytn

3431. u del cemi olur zeytn iy cn
Ki drp sokarlar an ruhbn
3432. der bir yla dik zit-i kifyet
erg u deyre anlara munis
3433.
3434.
3435.
3436.
3437.
3438.
3439.
3440.

3441.
3442.
3443.
3444.
3445.
3446.

F zikri kniseti'l-gurb
Ebu Hmid'den olmdur bu tezkr
Karadeiz'de dimi bir cebel var
Var ol taga muhassn bir kinse
Kesilmi sahrdan mir kinse
Anu stinde bir kubbe muazzam
Oturur bir garb anda dem--dem
Meger kim ol kimesne ire hubn
Oturmlar durur yaz u zemistn
Gelen zyirleri anda temmet
Budur det kim iderler ziyfet
Nie olsa gelen mihmna hisse
Gelr ol tknu tkna karga
Otur ol del kim ehl-i ziyfet
Bulup getrr anlara mennes
Velkin kimse bilmez ol garb
Gds ne durur nedr arb
F makli'-ir
Bu ben di ki kat idp meslik
Meger get eylemiem ok memlik
Elmden geldgince zr bl
Bu yir yzini itmiem tem
Bu az mrmde ok iklm bldn
Teferrc klmam bd u vrn
Sul itmiem ashb- seferden
Haber sormam erbb- haberden
Ne grdm ne iitdm bir mni
Ki olmaya anu hergiz harb
Bulnmaz istese vech-i serda

226

3447.
3448.
3449.
3450.
3451.
3452.
3453.
3454.
3455.
3456.
3457.
3458.
3459.
3460.
3461.
3462.
3463.

Harba sz mahal tahte's-semda

Olur iklm olan yirde firvn
Yklm kalalar ok ehr-i vrn
Nirede kim ola bir ehr-i mamr
Olur anda yklm nie maksr
mret iller olan yirde yikbn
Bulunur nie nie ky vrn
Nin kim bu cihnu ibn-i Bl
Yklmaga durur her dem ml
Yklur gn-be-gn mamr- lem
Tedennde durur lem behr-dem
Harb olmagadur bu mlk-i levn
Okgl "klli min terzu levn"
Nire baksa kamu vrnelerdr
Ess u kk resm hnelerdr
Nie kez yaplup vrn olupdur
Nie kez yklup vrn olupdur
Nie kez yaklup ykld Bagdd
Ykld Msr nie old bd
Nazar klsa eger vech-i serya
Teseyyr eylemek sahn- felya
Bulnm ekseri krt krt
Ki yokdur bir kar yir ki ola ifrt
Ekilr yirler imi m-mezda
Eger var u cebel sehl fezda
Bulnmaz yir yzinde bir mahal hem
Kim anda skin olmamdur dem
Grinmedi bu yir yzinde berden
Ki basmamdur anda bu beerden
Bilr misin kim anlar kimler-idi
Diyr ire nice hkimler-idi
Ne idi anlaru dillerde ismi
Cihn iinde ne'y-di urf-i resmi
Ne dil syler-idi dnyede hem
Arab m y Acem y Trk diyelem
227

3464. Ya Arbi midiler yhd Sryn

Yahd Rm midiler yh Yunn
3465. Baslmdur olardan dr- dny
Bulnmaz bir ehad anlardan asl
3466. Olupdur munkarz nesli olaru
Grinmez feri vsl olaru
3467. Olar dah bu grdg cihn
Meger senden mukaddem grdi an
3468. Zamn gelmidi vard devrn
Klurlard bu yir yzinde seyrn
3469. Bu gn anlar buradan gyib old
Olar gitdi cihnda resmi kald
3470. Sen dah huzrua bek yok
Beksuz dnyede hergiz saf yok
3471. Eger mir eger dir cihnu
Nazar klma bu varlgna anu
3472. Kim anu varlgna klli ademdr
Uzun devrn bir kth- demdr
3473.
3474.
3475.
3476.
3477.
3478.
3479.
3480.

F zikri'l-cibl ellez al vechi'l-rz

Nazar kl hikmet-ile bu cible
Ne resm-ile yaratm z'l-celle
Kimi al kimi evsat kim edn
Kimi var u ecer kim sehl gubr
Yaratd taglar sun-la Sni
Bulardan hasl olur ok mnfi
Cebeller old f'l-arz revs
u resme kim kimlere mers
Bu resm-ile gelpdr nass- mutlak
Yire evtd idpdr taglar Hak
Eger almasa arza bu revs
u resme kim kimlere mers
Eger olmasa arza bu revs
Olupd mnhedim arzu ess
Eger yaratmasa taglar Hallk

228

3481.
3482.
3483.
3484.
3485.
3486.
3487.
3488.
3489.
3490.
3491.
3492.
3493.
3494.
3495.
3496.
3497.

Didiler stvr olmazd fk

Bu yirler mstedr olayd elmas
Zemn olayd b-la mlebbes
Bu yir yzine taglar medd olupdur
Deizler karusna sedd olupdur
Dimidr bu szi erbb- hikmet
Bu taglar yaradlmakda irdet
Budur kim merkez arzu bihr
Temevvc eyleyp ksa buhr
Bu yirden mrtefi olur havya
Bulut olur yrr vech-i semya
Reyh itmesn an diy btl
Ulu taglar olur yillere hyil
mni ola yillere cebeller
Reyha hyil ola bu kalallar
Karr idp havda bu necrt
Sehb olur zih emr-i irdet
Kamu sulara taglardur mtebb
Olardan feyz olur drl yenbba
Sorarsa kr- br z'l-cell'i
Kayadan hilkat itmidr cibli
Ne kim yagsa aa selc matardan
Teferrc eyleye aka hacerden
Ulu taglar dibinde yagardur bend
Gii taglar yaratmdur Hudvend
Degldr saleb tadan ol cebeller
Trbdr glib ol mahaller
Kim ol ulu cebellerden inen su
Aka ol gii taglara tuta r
Karr ide n ire ol zemne
Ola ol sulara bunlar hazne
Az az andan gerek olduka arza
Aka ksm ola bu tla v arza
Bu taglarda her iklme emre
Klur taglarda yagan kar kara
229

3498. Olur bir ehline byle cebeller

Dereler klalarna mahaller
3499. Biter taglarda drl ab u ecr
Gelr andan hatab halb olur ahcr
3500. ikr ehli klur taglarda seyri
Cebellerden tutarlar vah u tayr
3501. Yrise yagalar iklme n-gh
Ulu taglar olur halka penh-gh
3502. Muazzam kalalar ok hsn-i mni
Bu taglardan yaratd Rabb-i Sni
3503.
3504.
3505.
3506.
3507.
3508.
3509.
3510.
3511.
3512.
3513.
3514.

F Cebeli'l-Kfi'l-muhti bi'd-dny
Yaratmdur meger Allh Kfi
Keml kudretinden kh- Kf'
hta eylemidr bu cihn
Alupdur ortaya kevn mekn
Bu dny ggine etrf olupdur
Necra berre hem eknf olupdur
Bu lem ehrini vrn u mamr
evrmidr ser--ser yle kim sr
Rivyetdr meger Allh Kf
Zmrtden yaratm kh- Kf'
Kim anu aksidr r-y semyi
Muhazzar gsterr fehm it biny
Nie kim yine kldukda hyil
Olur levnin yine olsa mukbil
Ne kim varsa bu yir yzinde etvr
Bu kh u Kf'dan aa tamar var
Diypdr kabu'l-ihyr it kys
Cebel-i Kf'u arz als
Gelr bi yz bi yllk mesre
Tema kl cebel-i Kf kebre
Rivyetdr dimidr ehl-i idrk
Ki her bir cnibinden Kf- eflk
Aceb aar msn ol z'l-maf'

230

3515.
3516.
3517.
3518.
3519.

3520.
3521.
3522.
3523.
3524.
3525.
3526.
3527.
3528.
3529.
3530.

Neden bnyd idpdr kh- Kf'

Ne resm-ile yglm tellesi anu
Ne vech-ile ycelmi kullesi anu
Ya anu mddesin mddeti ne
Ya bunu mddetin gyeti ne
Neden terkb olupdur ol mrekkeb
Neden tertb olupdur ol mretteb
Bu fikri idicek erbb- irfn
Olur bu bahr- hikmet ire garkn
Bu ilm el irimez hslna
Bu bahru akl varmaz shiline
F beyni Cibli'l-hams al vechi'l-arz
Bu resme old haber ehlinden iblg
Ki yir yzinde vardur bi ulu tag
Rivyetdr ki bu vech-i serda
Ne del taglar olursa ulda
Bes iki fersah u bir slsden ol
Ziyd olmaz dimidr ehl-i makl
Grrsin geri aktr- felda
Cebeller ok durur vech-i serda
Vel anlar kamusndan muazzam
Eger tl-la uluvv-la azam
Meger ol bi tagu birine nm
Kom ehl-i lugat kh- Lekm
Diyr u Mekke v arz- Medne
Miynndan kar r-y zemne
Orada o tagu ad Arac'dur
Hem ol yirden Dmk'a ider tedevvr
Dmk'a iriicek imtidd
Orada ugln dir aa ad
Gep ol yirden itdkde tahavvl
Olur varduka ad kh- Dldl
Ola udur aa Bulgar tag
Ki Varsak kavmnu oldur turag

231

3531. Varcak Mara'a bu hikmete bak

Olur ol aralkda ad Nerkk
3532. Maltyya iline olsa vsl
Hem olur ad Balyaka anu bil
3533. Varcak Ermeniyye Sar ol tr
Olur ol mlk iine ad Munzr
3534. Keser andan Diyr- Bekr'i yik-sn
riince ne iklm-i Sfhn
3535. Pes andan uzanur ol kh- li
Hazar khna irr ittisli
3536. Dkenr anda olur fasl bu etnb
rir hadd t bbl-ebvb
3537. Var ol tagu iinde b-nihyet
Diyr u milket il vilyet
3538. Bir ucndan bir ucna o tag
Buuk yllk durur dirler rag
3539.
3540.
3541.
3542.
3543.
3544.
3545.
3546.
3547.

Sniyeh cebel-i Rhn

kinci taga dirler kh- Rhn
Acyib hilkat itmi an b-n
Ki dirler ol taga kh- Serendb
Serendb illerine ol durur dip
Dimiler bahr- Hind iinde mehr
Bir adadur bu tagu il mamr
Kim anu tl u arz fersah-la
Gelr seksen kudr haml olsa mle
Var ol ada iinde bir halyk
Ki dirler anlara kavm- Berhk
Kamus kfir b-mezheb dn
Ki yokdur ilerinde urf u yn
Kamu mnkir dururlar enbiyya
Vel ikrr iderler Hud'ya
Dah var orada bir cins insn
Kamu vah sfat yle ki hayvn
Beerden grseler bir yirde dem

232

3548.
3549.
3550.
3551.
3552.
3553.
3554.
3555.
3556.
3557.
3558.

3559.
3560.
3561.
3562.
3563.

Karr itmezler anda dah bir dem

Meger dem nebn ol cebelde
Ayag eseri var bir mahalde
Ki her bir gice stine o resm
Felekden nr iner nr ola em
Kadem-ghna anu her gice yagmur
Yagar tsbih olnca ol izi yur
Yagncak kat yagmurlar o taga
Muazzam sil olur akar aaga
Belrr ol suda yakt- ahmer
Dah elms d u seng cevher
Biter ol tagda drl reyhn
Gl reyhn u hem mentr u nesrn
Rivyet byledr vallhu alem
Ki cenneden hurc itdkde dem
Gelp ol kh-sra old nzil
Cihn hk-dn kld menzil
Nebtndan cinnu hem o devrn
Var-d dem-ile nie elvn
Olaru asldur kim ol cebelde
Bitpdr her iekden ol mahalde
Meger anda olan kavmu gmh
Gds durur ol tagu kiyh
Sliseh cebel-i Demvend
nci tagu addur Demvend
Muall tagdur dvr der-bend
u del ldr tellesi anu
Grinr her mahalden kullesi anu
Meger kim baksa her gz ol mekn
Ki yz fersah rakdur grr an
Gz irimez alsna nazarla
Nie gnlik mesfedr seferle
Yukaru inarc itdke mevci
Muharrat kubbe tek grinr uc

233

3564. Grinr kullesi uc havda

Memmel karla sayf u itda
3565. Turur kar irimez k eger yaz
Hem ider devresinde berk- pervz
3566. Eger kim kullesine yagsa brn
rise bir mahalu kar yik-sn
3567. Halyk bir acyib fl iderler
An bir fitneye istidll iderler
3568. Ki yan kank yaa erise berf
Der ol yaa yle fitne v havf
3569. Var ol tagu iinde b-nihyet
Nevhler dah il vilyet
3570. Tutamaz kullesinde kimse mev
Kat olur orada bd u serm
3571. Depesi cmle reyk yok trb
Ne ot var ne agac ne b
3572. Bakarsa kullesinden vech-i dete
Ulu taglar grinr hem- pte
3573. Hazar bahr grinr yle kim nehr
Vel yigirmi fersah var aa bahr
3574. Var stinde nie nakbu nin
Ki kibrt kar andan dhn
3575. Ttninden leheb kar nukabdan
Salur anda kibrt ol lehebden
3576. O kibrti kimesne ala bilmez
Ol oddan aa kimse re bulmaz
3577. Rivyet byle olmdur Al'den
Kermet kni ol h- velden
3578. Klupdur dirler ol nakb ire zindn
Meger zahk ariyyeti Sleymn
3579. Sleymn'a meger ol diy ksi
Mut olmaz-d olmd s
3580. Pes anu h dddr kan dd
Deminden zhir olur anu ol od
3581. Anu gzi yandan ikra
234

3582.
3583.
3584.
3585.
3586.
3587.
3588.
3589.
3590.
3591.
3592.
3593.
3594.

Meger kibrt feyz olur kenra

u kul kim kla Mevl'sn zd
Aa zdalk virmeye Cebbr
Kii kim hkimine ola s
Bil ek hayra dndrmez nevs
u kim Mevl'sna ol tuta isyn
Aceb mi olsa menzil-gh zindn
Meseldr avlanur sayd-la avlar
Melikler tavan kaal-la avlar
Ne hdur itdgini bilse kii
Aa gre mdra olsa ii
Yemen ii kii itmese hdur
dicek br untmasa hdur
Eger hayr u eger er kim klursn
Untma kim cezsn bulursn
Kii kim kla bir yirde sdr
Gerek kim kla ol yirde sdr
Hynet klacak bu yirde cn
Alup kamak gerekdr ya u cn
Ne ide teng yirde mri zyi
Bilr gezen arzu'llha vsi
Dimiler cinni sahrudur ol dd
Kom anda Sleymn ibn-i Dvd
Hem ol madendedr kibrt-i asfer
Oradan feyz olur kibrt-i ahmer
kar ol tag eteginden firvn
Ulu sular klur her yaa seyrn

Rbih cebel-i er
3595. Meger drdnci tag ad er'dur
Ululkda al vu mntehdur
3596. Ki yokdur tl-la misli nihd
Meger bir tag anu tek imtidd
3597. Kim aks-y Yemen'den ibtids
kar varur Dmk'a intihs

235

3598. Meger kim bu cebeldr kl muayyen

Geer cennet tehm ortasndan
3599. Nehme nehrine oldukda vsl
Meger kim arksndan ol tagu bil
3600. Diyr- Neced'dr ol mlk-i bldn
Tolu ehr-i vilyetdr firvn
3601.
3602.
3603.
3604.
3605.
3606.
3607.
3608.
3609.
3610.
3611.
3612.
3613.
3614.

Fi't-tavattun ve't-tegarrb
Cihna kim bakarsn zr bl
Degldr dem oglndan muarr
Ki her yir bir kiiye encmendr
Ol anu yiridr aa vatandur
Orada nev olur anda biter ol
Hem anda biter anda yiter ol
Vatanda olur adu nm u nin
Ki her tau yirindedr girn
Sefer eyler kii n Hoten'den
Gelicek gle hubbu'l-vatandan
Vatandan tara kii h olursa
Diyeler bir garb lmi olursa
Vatan sevgsi dirler cndadur
Kim anu sevgsi imndadur
Dilerse mihnet olmaya refku
Emnet gurbete tutma tarku
Heme gzi ya olur garb
Yregi bagr ya olur garb
Egeri ho durur iklm seyri
Tema eylemek berri v bahr
Vel bi anca durur kahr anu
Olur bir ehrine bi zehri anu
Dimidr geri bu dehr lebbi
Garb oldur ki olmaya habbi
Anula eyleye cn u dil rm
Aa adurmaya ehlin dil-rm
Egeri kim cddan dil berdr

236

3615.
3616.
3617.
3618.

3619.
3620.
3621.
3622.
3623.
3624.
3625.
3626.
3627.
3628.
3629.
3630.

Tesell klan an dil-beridr

"Gl-istn-nme "sinde bil rumz
Dimidr Sad-i rz bu szi
Gerek gurbetde olana ahvl
Keml hem ceml hem dah ml
Keml-la olur her yirde matlb
Ceml-la der her dilde mahcb
Olur ml-la mergb u mkerrem
Nirede varsa diyeler hayr- mukdem
Hmisih cebel't-Tr
Biinci tagu olmdur ad Tr
Ki dirler Tr- Sn aa mehr
Kii kim Msr'dan seyr ider cil
Yidi gnde olur ol taga vsl
Oradur kim Kelmu'llh- Ms
Mnctnda bulmdur tecell
Hud'dan anda iitdi kelm
Kelmu'llh orada old nm
Urc itmege anu tellesine
rimege al v kubbesine
kar alt bi alt yz kadar bu
Derec Sellem aagadan yukaru
Miynndan meger yire dek ol tag
Tolu b- revndur eme v bag
Yaplm ol cebel stinde muhkem
Kadmi bir knise var muazzam
Kamu mermer direkdendr mretteb
Kapular madndan mrekkeb
Skf sm zer-ile mdehhen
Sth hep rass-la murassan
Ezelden var-m havlinde yik-sn
Kenyisler olupdur imdi vrn
Var ol tagu dibinde ala yd
Meger kim b-nihyet ulu vd

237

3631. Ne vard kim sanasn h- siccn

Ki siccn aa gre dr- illn
3632. Yrimez vah uamaz orada tayr
Klamaz mr u mr ol mevza seyr
3633. demez akl u derrk aa heng
Bu fehm-i zr anda vlih deng
3634. Per uarsa andan braka per
Beer grse diye "Allhu Ekber "
3635. Var ol vdde bir eme revna
Baglar cras saht- revna
3636. Dimiler andadur Ms'nu iy yr
Ulayku agacnda grdgi nr
3637. Nire gitdi aceb ol nr ol nr
Grinmez Ms gitmi turur u Tr
3638. Kelmin iidilmez kelm
Drlmes nmesi dillerde nm
3639. Nire gitdi hitb- "erin kn"
idilmez cevb- "len tern"
3640. Kelmi eyliyecek dehr hm
Seni ll itmege itmez ferm
3641. Kelme diyecek devrn ebsem
Aceb mi seni dah klsa ebkem
3642. Gele devrn ki baglana zebnu
idilmez ola nutk u beynu
3643.
3644.
3645.
3646.
3647.

F zikriaddedi'l-cibli'l-mehreti f'l-aklmi's-sebati
Bulupdur seyr-ile ehl-i seyhat
Yidi iklm iinde temmet
Meger yz yitmi alt kh- azam
Cihnda her biri mehr lem
Olardan on tokuzna mkemmel
Mahal dmi durur iklm-i evvel
Yigirmi yidisine bil beyn
Muht olm durur iklm-i sn
Otuz bire ki saa arz olupdur

238

3648.
3649.
3650.
3651.
3652.
3653.
3654.
3655.

3656.
3657.
3658.
3659.
3660.
3661.

Meger iklm-i slis arz olupdur

Yigirmi drdine iklm-i rbi
Olupdur alem heyet ire hmi
Yigirmi yidiye iklm-i hmis
Yigirmi drde hem iklm-i sdis
Eklm yidincisinde yik-ser
Yigirmi drt ulu tag vardur ekser
Ciblinden cihnu kldlar yd
Mkerrem bir cebel var B Kayis ad
Diyr- Kabe'dedr Mekke zre
Ki der syesi anu Mekke zre
Kamu taglardan din tl eger arz
Bu tag halk itmi Hlku'l-arz
Emndi evyilde aa hret
Ki rkn-i Kabe andayd emnet
Emnet oldg-n ol ta anda
Emn old ad anu cihnda
F cibli arz Mekket'l-merrefe
Hicz- Mekke arznda dimiler
Ki yz toksan sekiz tag vardur eher
Olardan birisidr Sevr tag
Cebel-i Hamr anu yannda sag
Uhud tag durur kh- Medne
Hacn anu dp durur yanna
Ab old Karak khna nm
Ab ider Hezlik tagna m
Merref di toy zre mretteb
Meger bir tag var addur Muhassab
Hicz'u taglarndan old rdvn
Yemme tagdur Yezl Hveydn

F zikri cebel-i Espire

3662. Meger kim Mver'n-nehr ilinde
derler arz menzilinde
3663. Bir ulu kh vardur Espire nm

239

3664.
3665.
3666.
3667.
3668.
3669.

3670.
3671.
3672.
3673.
3674.
3675.

3676.
3677.
3678.
3679.

Haber byle virpdr ehl-i alm

Ki ol tagda olur frz altun
Nuhs u hen hem naft u fern
Karadur ta ol tagu yikpr
Kmr tek nr olur n kim kre nr
Yancak ag olur ii v ta
Kara dner agarur kara ta
Anu ta-y-la yur halk anu ton
karur kri tondan hem- sbn
Bah-y-la satarlar sengin anu
Virrler dirheme bir tengin anu
Madin-le egeri dnyede ok
Vel bir yirde anu madeni yok
F zikri cebel-i Bhamend
Dimilerdr yirinde ender anu
Bir ulu tag vardur ol meknu
Kim aa Bhamend olm durur ad
Banda var anu bir ky- bd
Var ol kyu yolnda bir muzka
Ne kii kim giderse ol tarka
Eger sylerse ger iderse vz
Terennm eyleye y klsa bir sz
Anu vz del didi nakl
Eser ol vdde bir bd derhl
Kat olsa ni eser kat yil
Haff olsa eser ni an bil
F zikri cebel-i Dmgn
Meger bir tag var ad Dmgn'dur
Sorarsa an mehr- cihndur
u resme p gerekdr hk anu
Bahis olmaz trb pk anu
Kim anda bir kadar dse necset
Kopar bir yil orada b-nihyet
Eger ol yirden ol olmaya zyil

240

Ne mmkindr ki ola ol btl

3680.
3681.
3682.
3683.
3684.
3685.
3686.
3687.

3688.
3689.
3690.
3691.

F zikri cebel-i Jnik

Meger bir kh vardur ad Jnik
Ki kimse olmaz ol kha slik
Olup durur msfirlerden iblg
Ki Trkistn ilinde olur ol tag
Bulnur maden zer ol cebelde
Dah var sm kn ol mahalde
Meger ol tag iinde isteseler
Bulnur pre pre sm eger zer
Bulup az alan andan ol met
Grr ol az-la ok intif
Eger og alsa andan olsa tm
Ola mrine v mlna km
Vel ol sm zerden alagl zr
Gtrse bir garb dem og u rz
Ziyn itmez aa yokdur hats
Bu ne hikmet durur eyle kys
F zikri cebeli'-ebb
Meger bir kh var arz- Yemen'de
Acyibden iit bir nesne anda
kar stinde anu bir ulu su
Akar taglur ol tag zre her s
Dah inmedin ol su yir yzine
eb olur bezer ol suyu yzine
Kat ag olur oldur eb yemn
Oradan celb ider tccr an

F zikri cebel-i krn

3692. Meger krn ilinde ehl-i irfn
Didiler bir cebel var ad krn
3693. Ycedr gz irimez kullesine
Uamaz tayr anu tellesine
3694. Kat yiller eser fevknda anu
San andan kopar eryh cihnu
241

3695. Ben dem aa adm adamaz

Beerden kimse ol taga gidemez
3696. Var ol tag zre bir nesne nine
Mbih sret-ile em-dne
3697. Meger bir yl iinde gice cem
Yanar ol em-dn iinde bir em
3698. Kaan kim subh ola bakarlar avlus
Grinr em yanan yirde tvs
3699. Ne hikmet durur an kimse bilmez
Anu ilmine kimse yol bulmaz
3700. Hud bilr hakkat ol nin
Yaradan ol durur ol bilr an
3701.
3702.
3703.
3704.
3705.
3706.

3707.
3708.
3709.
3710.

F zikri Cz-i Msil

Tabristn'da bir tag vardur al
Ki kh- Cz-i Msil dirler aa
Bir ot biter dir ol tag zre kbil
derler adna anu Cz-i Msil
Gler-iken ise yise bir kii an
Geer glmekle ok dem zamn
Eger aglar-iken yirine insn
Kalur nie zamn ol kimse giryn
Eger iner-iken yrise kiyh
Gee uyanmag-la vakt-gh
Ne hal-ile yise an bir dem
Olur glib aa ol hl her dem
F zikri cebel-i Fergna
Dimi ehl-i seyhat bu kelm
Meger bir kh var Fergna nm
Bir ot biter aceb ol tagda hem
Ser--ser sret-i ekl-ile dem
Eli ayag vu ka gzi var
Sakl sa vu ba yzi var
Kimi irkek gibi kimi diidr
Kimi oglan gibi kimi kiidr

242

3711. Bu szi sylemidr ehl-i makl

Meger abdan bir rhdur ol
3712.
3713.
3714.
3715.

3716.
3717.
3718.
3719.

3720.
3721.
3722.
3723.
3724.
3725.
3726.

F zikri cebel-i Kirmn

Hikyetdr dimiler ehl-i Kirmn
Olurm yirleri glib khistn
Meger kim ol khistna temmet
Cebel-i Kirmn eydrler halk hret
Vel ol taglaru ta acebdr
Yanar od grse sanasn hatabdur
Dutuur ema gibi ta anu
Yanar od olur ii ta anu
F zikri cebel-i Suvar
Meger bir kh var Kirmn ilinde
Suvar tagdur ad il iinde
Sayarsa her tan baksa bi-kudret
Yazlm dem eklinde sret
Kimi yatm gibi kimisi turm
Kimi yasdanm u kimi oturm
Eger su iine koysalar an
Dah zhir olur kalmaz nihn
F zikri cebel-i Sakliyye
Bir ulu tag var Sakliyye ad
Meger Sakliyye arzdur bild
Tevrhinde dimi ibn-i Yahy
Dker ol tagu etrfn dery
Ycedr kullesi ol del yire
Gelr ulv-ile gnlik mesre
Yimiler biter anda tatlu ac
Vel fnduk durur ekser agac
Delkler vardur ol tag zre madd
Gice od kar anda gndzin dd
Meger ol tag seyr idp temmet
Acebden bun grdi ehl-i hikmet
Od kar-la her sayf u itda
243

Gresin cem olm bir arada

3727. Ki kh- zer durur dir Rm an
Bulnur orada altun kni
3728.
3729.
3730.
3731.
3732.
3733.

3734.
3735.
3736.
3737.
3738.

F zikri cebel-i Nihvend

Nihvend ire var bir tag Dervend
Ki dirler ol taga kh- Nihvend
Nakiyye oglna olmdur rivyet
Kim ol tag zre vardur iki sret
Biri balk birisi kver smi
Dzilmi kardan anu tlsm
Egeri kardandur cism anu
rimez yaz u kda resmi anu
Tlsmdur u sunu kim kar ol
Bu tagdan iki ksm olur akar ol
Nihvend'e olur bir ksm vsl
Birisi Dinever arzna syil
F zikri cebel-i Hrmz
Meger bir tag var l v grbz
Ki dirler adna anu kh- Hrmz
Tabaristn ilinde olur ol tag
Garyib issi byle kld iblg
kar bir su o tagu kullesinden
Akar bir kya iner tellesinden
Gelben ol suyu aynna insn
n itse akmaz olur ol su yik-sn
Dnp n eylese ikinci kerre
Bu kez akar yine akdug tavra

F zikri cebeli's-Semm
3739. Hikyet old cihn dilinde
Meger iki cebel var n ilinde
3740. Makarndur biri birine der hem
derler ehl-i n aa cebel-i Sem
3741. Bu iki tagu ortasnda mimr
Yapupdur bir kadm kantara var
244

3742. Kaan ol kpriden gese bir dem

Olur ol demde san am durur Sem
3743.
3744.
3745.
3746.

3747.
3748.
3749.
3750.
3751.

3752.
3753.
3754.
3755.
3756.
3757.

F zikri cebel-i Hayyt

Meger bir kh var lemde bi'z-zt
derler adna anu kh- Hayyt
Ki Trkistn ilinde bir mekndur
Tolu ol tag bir neva ylandur
Bakan Hayyt'na gider hayt
Gren mrn irir memt
Nazar klsa anu mrna dem
lr ol demde virmez ol dah dem
F cebel-i Endelis
Dimiler Endelis'de bir cebel var
Var ol tagu iinde bir aceb gr
Dzetse bir fetle revgan-la
Ugaru iine soksa fetle
Dutuur ol fetle hem- f-nr
Grinmez grda ne nr ne nr
Yannda bir cebel var ol meknu
Dem--dem od yanar stinde anu
Synmez gice gndz andan ol od
kar ol yanan oddan bir ulu dd
Faslun f inikdi'l-ahcri f cevfi madini'l-arz
Gel iy ehl-i tefekkr bu zemne
Nazar kl sun- "Rabbu'llemn "e
Madenler ki var tahte's-serda
Neden peyd olur mmzc- sde
Nedendr kim yir altnda ahcr
Biter kudretden olur yle izhr
Meger her topragu iimde sengi
Mugyirdr biri birine rengi
Sft sreti hsn-i sft
Cils kymet vezn [] bahs
Kimi frz olur kimi zeberced
245

3758.
3759.
3760.
3761.
3762.
3763.
3764.
3765.
3766.
3767.
3768.
3769.
3770.
3771.
3772.
3773.
3774.

Belha olur kimi kimi zmerrd

Gmi altun gher lal [] bedehn
Akk yeim hem ykt mercn
Aceb budur ki cmle bir serda
Neden bu naks olur ol ziyde
Kamunu madenidr kre-yi hk
Nen bu tredr ya ol neden pk
Kamu bu yir iinde mntedur
Neden bu kymeti ol kim bahdur
Meger bu hilkat zre ehl-i hikmet
Nie szler klupdurlar rivyet
Dimidr cevf-i arz iinde hccr
Magrt- khf ahviye var
Semdan kim iner emtr anda
Kaan bul ider an hk peyd
ner habs olur ol tahte's-serda
Kalur eyym-la ol b- sda
Karmasa aa ecz-y hk
Mkedder olmasa ol b- pk
Eser klduka madenden harret
Dah artuk olur ol suda safvet
tl gmi-ile b- sf
Tecemmd bulur u artar eff
Delm eyym-la yan kim ol b
Hacer olur zih Hallk u Hb
Kaan kim habs ide maden ol b
Karsa aa ecz-y trb
Mkedder klur ol suy bu ecz
Zamn- mddet-ile turup ol m
Aa tahlt olup czv-i trbu
Eser klduka harr fitbu
Salbet kesb ider hem galz- sklet
Kef olur gider andan letfet
Bu talar muhtelif oldug bi'z-zt
Budur kim var yirinde ihtilft
246

3775. Ya dirler yir altnda buhrt

Duhn-la ki habs ola her evkt
3776. Zamn dnmeg-ile devrn iinde
Televvin bulur ol ta kn iinde
3777. Buhr glib olsa sf olur ol
Latf-i ryk u eff olur ol
3778. Ki yan yeim y billr u ykt
Rass u zbak olur emr-i lht
3779. Duhan mddesin olsa ekser
Olur knnda maden-i mkedder
3780. Ki yan milh y zc u y kibrt
Ne ndir olur bu szi iit
3781. Karsa zbaka kibrt an ced
Yidi maden olur andan mvellid
3782. Nedr yan hadd gmi altun
Nuhs u hr n kal kurun
3783. Dimiler bazlar bir kavl-i hir
Tagayyrl ne bu talarda ekser
3784. Budur kim seyr idp gkde kevkib
Gelr bir yire her satde syib
3785. Anu tesridr seyrn iinde
Televvin bulur ol ta kn iinde
3786. Rivyetdr ki klmdur ncm
Yidi levne mahal yidi ncm
3787. Zuhal esved yeildr Mter hem
Kzl Merrh saru ems-i azam
3788. Zhre gk mlevvindr Utrid
Kamer agdur dimi ehl-i kavid
F zikri'l-madini ve minh'z-zeheb
3789. Madin bi durur dir ehl-i hikmet
Nedr bil maden-i evvel hakkat
3790. Haddi har- n gmi altun
Nuhs u srb u hem kn kurn
3791. kinci ksmdur kibrt-i ahmer

247

3792.
3793.
3794.
3795.
3796.
3797.
3798.
3799.
3800.
3801.
3802.
3803.
3804.

nci milh snfdur ser--ser

Nedr drdnci zbakdur muakkar
Biinci lal ykt zeberced
Hacer snfnda dimidr Feltn
Azz olur cemsinden altun
Kamu eyya n altun bahdur
Pes imdi ml vechinde bahdur
Kim kim altun var nimeti var
Bu halk iinde anu izzeti var
Szi durur Setetlis hakm
Elinde altun var-sa kim
Szi nfid olur zi muhkem
Kav olur yregi gli b-gam
Var anda haslet-i hatm- Sleymn
Kim anula olur teshr-i insn
Biter altun-la her betmn kr
Zer-ile bende olur cmle ahrr
Zeheb kiiye gurbetde vatandur
Zehebsz her vatan cy- mehazdur
Zer asfer olur her hemme mni
Mferricdr dker safr-y fk
Beni klsalar altun-la ziynet
Kabh-ise virr aa melhat
Zehebden ml-ile ger ttiyy
ekerlerse gze virr ziyy
Oda yatmaz rtmez an toprak
Sudan ya olmaz u yil eylemez k

F zikri'l-fizza
3805. Meger kim filizt ehl[i] dimidr
Hacerden altuna akrab gmidr
3806. Zer olmasa tutar anu yirin sm
An bilmeyen ider bun tazm
3807. u kimse kim ola keffinde dirhem
Gedlikden cihnda grmeye hem

248

3808. ol iki ta kim ad sm zerdr

Belya dfi v fakra siperdr
3809. Alup satmag-indr sm eger zer
Vel nfkdur andan sm ekser
3810. Gmi itdgi ii altun itmez
Ki yan altun gmi harcna gitmez
3811. Bakar kim ideler od-la mesbk
Dze sekkk an fels-i meskk
3812. Gmi gibi aa dah ziyde
Bu halk ahvecdr reb erda
3813.
3814.
3815.
3816.
3817.
3818.
3819.
3820.
3821.
3822.
3823.
3824.

F zikri'l-elms
itmiz ki sylenr lisnda
Meger bir vdidr Hindsitn'da
Kim ol vdide olur seng-i elms
Varmaz ol mekna cehd idp bs
Kat dvr dirler ol buk
Temmet ii anu tolu if
Drimidr anu iinde hayyt
Tutarlar yaz u k anda makmt
Hikyetdr ki zl'l-karneyn-i Rm
Gelp ol vdiye dkdi luhm
Havle kld ol etlere ukbn
Pes indi anlaru ardnca murgn
Koyup her pre bir murg tayyr
Bile kd yapup ete ahcr
Kitb iinde dimidr Aristo
Ki elmasu tana oldur ayu
Nidur levn ola vu sfi berrk
Kimi kara grinr kimi vrk
Dah bir snf var baksa kzldur
Meger bir nev var san kim yeildr
Birine tebn dir bu fende std
Dah fzz durur bir snfna ad
Kitbnda dimidr eyh Ts

249

3825.
3826.
3827.
3828.
3829.
3830.
3831.
3832.
3833.
3834.

3835.
3836.
3837.
3838.
3839.
3840.

u neva durur elmsu eysi

Ki ag ema koyup havline bir dem
Gne karu kosa ol ta dem
Nazar kldukda ol elmsa nezzr
Grinse bir eser kavs- kuzah var
Uak olur hass evvel hir
Bulnmaz ulus ill ki ndir
Madinden sanmaz bir nesne an
Vel ol cmlesin sr yok gmn
Demrci matr kla an ursa
Hemn batur ekce yhd rse
Snur elmsla hen delinrdr
Rass elms sndurur acebdr
Sya bilmez an pld- haddd
An kurn sr kurn pld
Dah bundan acebdr i eger ta
Sncak hem mselles snur ol ta
Alursa agzna elms kii
Ovanur dkilr agznda dii
Yudarsa kimsene an hatdan
Deler emy kar m-verdan
F zikri hr- n
Madinde birisi hr- n
Ki n iklmidr anu zemni
Eysi hr inn ne durur bil
Ki levni kara ola srha myil
Nuhsa bezer ol levn-le ol kn
Bulmaz degme gz ol kn insn
Kl kim ol gherden ola maml
Kat mhlik olur kesdgine ol
Etbbdan kalanlar imtihn
Dimiler yne dzseler an
Karau yirde ger ashb- lakve
Aa baksa gider andan o lagve

250

3841. Anu mink-la kopan kl ekser

Dah bitmez dimidr ehl-i zver
3842.
3843.
3844.
3845.
3846.
3847.
3848.
3849.

3850.
3851.
3852.
3853.
3854.

F zikri haceri's-Smr
Meger bir kh var lemde mehr
Hem anda bir hacer var ad Smr
Anu magrib zemnidr mekn
Oradan getrr tccr an
O tau hassasn bil og eger az
Keser ahcr lkin kmaz vz
Hikyetde gelpdr kim Sleymn
Klcak Kuds bnydn bnyd
Meger vze-yi kat- hacerden
Kat ibhandlar cin ol eserden
ikyet kldlar t kim Sleymn
Afrti getrdi kld fermn
Hemn magrib bildndan o sengi
Getrdi dvler-in kld hengi
Pes andan dzedp ok drl lt
Keserlerdi ta kmazd esvt
F zikri hacer-i Murdd
Dimi durur Aristo merd-i std
Cihnda bir hacer vardur Murdd
Bu tau madeni kim vasf olnur
Nev n cenbnda bulnur
Cenba varsa gn ol ta her br
Karr tabb olur y bes hr
Yeil olur garba ola vrid
Olur tab o tau ratb u brid
eytn ol ta haml idene hem
Mut olur yrr emrinde her dem

F zikri hacer-i lukti'z-zeheb

3855. Aristo-y hakm ol ehl-i ferheng
Didi var Magrib iklminde bir seng
3856. O tau ad lukt- zeheb'dr
251

Ki levni saru vu agberdr iy har

3857.
3858.
3859.
3860.
3861.

3862.
3863.
3864.
3865.

3866.
3867.
3868.
3869.

F zikri hacer-i mknts

Bu mknts dir ehl-i teseyyr
Ki yiri bahr- Kulzm adasdur
Kara olsa v levni serha myil
Eydr vardur anda ok hasyil
O tau ad lukt- zehebdr
Ki levni saru vu agberdr iy har
An altun sanur grdkde dem
Vel liyyin durur cins itdgi dem
Saar altun toprakdan klur pk
kar bir yaa altun bir yaa hk
F zikri lkti'l-fizza
Kelmdur Aristo-y hakm
Ki bir ta vardur lukt- Sm'
Hem ismi lkatu'l-fizza'dur anu
Ag agber olur levni ol hasnu
Bir arun yirden olsa sme arza
Koparur ger msemmed olsa fizza
Hacer-i czibt iinde glib
Bunu tek yok durur bir seng-i czib
F zikri lkti'l-kutn
Aristo ilm-i hikmet ehline ba
Didi var lkatu'l-kutn adlu bir ta
O tau ag olur gayetde rengi
Sevhilde olur dirler o sengi
Yakn olsa pamuk snfna o ta
Tolaur fetl olur aa i ta
Bulasa heng yzine penbe
Anu-la arnur srse an sevbe

F zikri hacer-i lkti's-sf

3870. Aristo'dan olupdur byle mevsf
Ki bir ta vardur ad lktu's-sf

252

3871. Yeillgin aga old myil

Tamarlar var iinde saru yeil
3872. Yanar ne pime kim yakn ola hemn ol
Biter ol yeim iinde olur nihn ol
3873. Gze kim eskiden dmi ola ag
An dkse gze ekse olur sag
F zikri hacer-i lkti'-ur
3874. Meger bir ta var ad lkt'-ur
Aristo'dan rivyet old bu emr
3875. An ger sreler zt- ura
Dke hep urn yle ki nra
3876. Nereye sahk idp kosalar an
Bulnmaya trnu nin
F zikri hacer-i lkti'l-azm
3877. Didiler bir hacer var okugl nazm
Adna dirler anu lkt'l-azm
3878. Hudur elde habs itseler an
Diyr- Belh'dr anu mekn
3879. Yakn ger rak gelse azama
ekiben cem klur bir makma
3880.
3881.
3882.
3883.
3884.
3885.

F zikri hacer-i clibi'n-nevm

Aristo didi bir ta var durur hem
Adna clib'n-nevm eydr dem
Kat kzldur berrk u sfi
Ki grinr ua vu eff
Baku aa hav oldukda r
kar anu bug vu hem buhr
Gicede em-ve kar ua
Mnevver klur oldug buka
Eger kim ol hacerden ibn-i dem
Gtrse bilesince iki dirhem
Gzine tuta anu hb- uyhu
Uyanmaya katndan gitmese bu

253

3886.
3887.
3888.
3889.
3890.

3891.
3892.
3893.
3894.

3895.
3896.
3897.
3898.
3899.
3900.

F zikri hacer-i tridi'n-nevm

Aristo'dan rivyet eyledi kavm
Ki bir ta vardur ad trid'n-nevm
Ag olur lk meyl ider sevda
Rasas-la birdr stvde
Gtrse kendye an her insn
Gzine gelmiye uyhu kala sihrn
Seher kim geri insna tabdur
Gcenmez geri ol sihrden bu acebdr
Giderse dah ol ta nazardan
Nie eyym kurtlamaz sihrden
F zikri haceri'l-matar
Bild- Trk'de hem bir ta vardur
Kim ol tau ad seng-i matar'dur
Kaan braksalar ol ta mya
Bulutlar yriye vech-i semya
Yaga yagmur aka seyl ola enhr
Az olur kim der hem tolu vu kar
Musahhihdr bu sz ehl-i haberden
Haber virmi durur gren beerden
F hacer-i bhit
Cihnda bir hacer var ala sbit
Ki dirler adna anu seng-i bhit
Ag olur levni berrk u musaff
Mcelldur nite kim merka
Nazar kim eyleye ol taa dem
Hemn glmek tutar iini ol dem
Gler ol del kim fevt ola akl
Tefehhm olmaya akl vu nakli
Gidermeyince ol ta nazardan
Ki gitmez glmek asl ol beerden
Dah ol ta durur dir ehl-i irfn
Meger var-sa magnts-i insn

254

3901.
3902.
3903.
3904.

3905.
3906.
3907.
3908.

3909.
3910.
3911.
3912.

F zikri hacer-i ats

Aristo'dan rivyet klm std
Ki vardur bir hacer seng ats ad
Alcak sol ala an ens
Gelr ol kimsen ol dem ats
Yanar oda kosalar ol met
Syne kalmaya asl iltim
Dili altna alup an insn
arb ise dah olmaya sekrn
F zikri hacer-i tedmr
Aristo'dan olupdur bu tezekkr
Meger bir ta var ad seng-i tedmr
Diyr- Magrib arzdur mekn
Kenr- bahrda olur dirler an
Ele alup yalasa an dem
Demi kurur tamarda olur ol dem
Agu ta durur ol seng-i mhlik
Ol oldug yire varmaz meslik
F zikri haceri'l-kr ve mbih
Dimi durur Aristo bir hacer var
Ki dirler adna anu hacer-i kr
Karadur levni v cism-i rdr
Kosalar kar stine eridr
Ne del og olursa kr eger kar
Eridr yle kim eritmeye nr
Eger iine bir ayn- revnu
Braksa kaynadur suyn anu

F zikri haceri'l-bahr
3913. Aristo'dan olnmdur rivyet
Deiz ta durur bir taa hret
3914. Olur dery buhrndan tevelld
Kenr- bahrda bulur tecemmd
3915. Eger kk ola yhd bykdr
Braksalar suya batmaz sebkdr
255

3916. Ne kiin kim iinde ola ol

Dah gark olmaya dir ehl-i makl
3917. Kosalar kadre an yanar-iken nr
Die kaynamya ol kadr fevvr
F zikri haceri'l-fr
3918. Mbih sret-ile fre ol seng
Sanasn mdur b-vaz b-reng
3919. Nerede kim koya ol ta insn
Dirilr cem olur stine feyrn
3920. Kaa bilmez tururlar an her br
Bu ta oldug yirde az olur fr
3921.
3922.
3923.
3924.
3925.
3926.

3927.
3928.
3929.
3930.

F zikri hacer-i flks

Aristo-y hakm idp durur yd
Cihnda bir hacer var flks ad
Ki her gnde dner bir drl renge
Gice gzg olur baksa o senge
Hikyetdr ki z'l-karneyn-i Ynn
n ald ol hacerden bulban kn
Gice oldukda cnn kavm yikbr
Anu stine recm itmiler ahcr
Muhakkak byle dir kim millet-i cn
Dilemez kim bula ol ta insn
Mutalsmdur ki grdkde o ta
Kaar andan seb v cinn vah
F haceri'l-bh
Dimidr Aristo olgl gh
Ki bir ta vardur aa dirler hacer-i bh
Pes Afrikiye arz old kn
Sikender ol mahalde buld an
Kimle kim ola ol ta her gh
Aa glib ola bu hret bh
Susuz kimse eger tahte'l-lisna
Kosa an hemn ol demde kana

256

F haceri'--yeb
3931. Bu seng-i yeb ger gtrse dem
Savada kimse an yimege bir dem
3932. Bu srr-in an saklar halyk
Saltn ider ol ta mentk
3933. An agzna alsa merd-i atn
Atadan kurtla pes ola reyyn
3934.
3935.
3936.
3937.

3938.
3939.
3940.
3941.
3942.
3943.
3944.

F zikri hacer-i billr

Zccu ahsen-i billrdur bil
K'olur sanatla ykta mmsil
Ag olur levn anu berrk tbn
Getrse bilesince an insn
Ne emrz olsa cism iinde arz
Gide klmaya tesr-ile emrz
Getrse gnee tutsa mukbil
Dokunsa penbeye evk yakar bil
F zikri hacer-i ykt
Olur ykt ta zt- elvn
edd sfdr eff u tbn
Kimi ahmer olur vu kimi asfer
Kimi azrak olur v kimi ahzar
Bu levni ihtilf ol hasde
Madin ihtilfdur serda
Kiin menfatdur bil gamna
Susuzlk kandurur alsa femine
Siler macn dilden ihtilt
Fash ider dili virr net
Demi ryk klur dirler bedende
Komaz kan k'ola cmid-i tende
Gze srseler anu ttiysn
Aar nrdan mezd ider ziysn

F haceri'z-zmrrd
3945. Zmrrd ta dir merd-i sarrf
Yeildr levni hem sf eff
257

3946. Dimidr cevheri ala beyn

Ki altun madeninden kar an
3947. Eger ol ta dyim baksa insn
Gzin nr artar dir tbyn
3948. Zmrrd ki ola fyk baksa aa mr
Eriye bir nefesde su ola mr
3949. Getrse bilisince an masr
Gele bana akl ola mecm
3950. Agu in kiiye dkp an
irse olmaya zehr ziyn
3951.
3952.
3953.
3954.
3955.
3956.

3957.
3958.
3959.
3960.
3961.

F zikri haceri'l-frzec
u ta kim aa frze durur ad
Dimidr ol tau vasfnda std
Sorarsa mlk iinde ol taa kn
Ya Nsbr olur yhd Horsn
Meger ol tau olur levni yeil
Karur rengi olur gge myil
Olur sfi hav sfi ola ger
Mkedder olsa hem olur mkedder
Aa bakmak mnir ider uyn
Giderr derdi sag ider sunn
Didi cfer avd grmeye her br
ol el kim htemi firzesi var
F zikri haceri'l-akk
Aristo-y hkim ol eyh-i Ynn
Dimidr ki akk'e ha hsn
Kat kzl ola ya zerd-i sfi
Ki de her yana evk vu eff
Bulnur bahr- Ar'dan shilinde
Ki derydur Yemen Tyif ilinde
Rivyetdr nebden bil hakki
Ki her kim gtre mhr-i akki
Dah glinde kalmaya hem gam
Gice harem cihnda grmiye hem

258

3962. Gtren htemi seng- i akki

Dimiler fakr grmeye hakki
3963. Gre inde'l-veft eshel-i kabz
Ola kable'l-memt yiri arz
3964. An htem dzedp getrende
Tecvz itmiye itse hm- hande
3965.
3966.
3967.
3968.
3969.
3970.
3971.

3972.
3973.
3974.
3975.
3976.
3977.

F zikri haceri'l-cez
Aristo'dan rivyet klm insn
Olur bu cez ta zt- elvn
dilmi durur hem ehl-i fenden
Getrrler an n Yemen'den
Dimiler durur ehl-i tecrbe hem
Aa bakmak getrmek getrr hem
Getren ermiye emniyetine
Erimeye kaz-y hacetine
An etfle baglasa anas
Leb aka vu arta beks
Dgp an su-y-la ise dem
Giren ola lisn didiler hem
Az ola nevmi og ola fez
Tr ola hulk bed ola teb
F tegayyri vechi'l-arzi berren kne ev bahren min hlin il hl
Hakkat alagl iy hikmet-mz
Ki turmaz bir karra asl- merkz
Zamna sarf olup dnmekle eflk
Tegayyr kesb ider bu sreti hk
Felekden nrn itmek-ile tahvl
Olur bu yir yzi tegayyr tebdl
Zamn mddet-ile bu ceddn
Virr bu hk-dna drl elvn
Ki bir gn gresin bir mlk-i mamr
Yklm yrr anda mr-la mr
Gresin bir zamn bir ehr-i bd
Harb olm fezsnda eser bd

259

3978. Ne bir yir gresin bir dr- vrn

Zamn gelr k'olur mamr u bldn
3979. Gresin bir cebel pr ar ecr
Gelr bir devr olur sahr-y hem-vr
3980. Meger bir yazy grse bir ag
Zamn-la olupdur an bir tag
3981. Yrrken bir mahalde mr u mhi
Gemiler yrr-iken sl u mhi
3982. Gresin dnmek-ile arh- gerdn
Kimi yirine yrr anda gerdn
3983. Nite kim iidrsin arz- Ynn
mret mlkdi iklm bldn
3984. Bugn ol milketi dery alupdur
Kadmi berr-iken u bahr olupdur
3985. Meger dery-y-iken hem arz- sve
Yog-iken bir eser berden ilve
3986. Gidpdr ya olupdur imdi sahr
mretdr diyr u ehr-i gavg
3987. Bu dny kim grrsin zr bl
Harb- mir peyd v dery
3988. Haberdr sylenr kim m-mezda
ki yir hasf olur vech-i serda
3989. Nie peyd-y-iken dery olupdur
Nie dery-y-iken peyd olupdur
3990. Birisi Gancere ehridr iy cn
Ki yapmdur an Rm ire Ynn
3991. Biri Hemedn ilinde ehr-i digerz
Nazar kl hikmete iy hikmet-engz
El-Hikyet
3992. Hikyetde gelpdr Hzr zinde
Hikyet eylemidr dile sen de
3993. Sorar bir kii ol ehl-i rtbeden
Ki ne grd cihnda dir acebden
3994. Didi bir gn iderdm seyr-i lem

260

3995.
3996.
3997.
3998.
3999.
4000.
4001.
4002.
4003.
4004.
4005.
4006.
4007.
4008.
4009.
4010.
4011.

Nigh grdm ki bir ehr-i muazzam

Yaplmdur diyr b-nihyet
i tolu ben dem temmet
Havlisi gli gl-zr u enhr
li gni imret halk deyyr
Ki bir kimseye sordum bu medne
Kaan yapld didm bu zemne
Cevb itdigi bi ab-y ecdd
Bu yiri ehr grdk byle bd
Yidi cedde iridi asl yz yz
Bu ehr bu diyru ehliyz biz
Ne didiler ne iitdk haberden
Bu ehri bunda kim yapd beerden
n ol kimesneden bun iitdi
Taaccb eyledi vu Hzr gitdi
Bunu stine be yz yl ser--ser
Gep gelr yine Hzr peyamber
Harb olm grr yok anda deyyr
Yirini alm anu eb ecr
Gezp seyrn iderken ol mekn
Grr itmm oturur bir abbni
Gelp sord aa Hzr vilyet
Kaan vrn olupdur bu imret
Cevb eyledgm biz devrmzde
Bu yiri byle grdk mrmzde
"Eba an ced " biz itdk bu mani
mret grmedk biz bu harb
Ne grd ne hd iitdk ehedden
Harbedr yatur yle ebedden
Olcak ol kiiden bu icbet
Acebledi bu ii Hzr gyet
Geer bi yz yl stine zamne
Gine Hzr'u yol ugrar ol mekna
Grr kim bahr olm ol mekn
Grinmez ol harben nin
261

4012. Ol evvel grdgi b-hadd- peyd

Gidp alm yirini cmle dery
4013. Gemiler yrr iinde kemh
Hem andan sayd ider sayyd- mh
4014. Sorar ol kimseye ider bu peyd
Ne mddetden ber old byle dery
4015. Didi Hzr'a meger iy merd-i hzr
Deizdr bu aralk evvel hir
4016. Atadan anadan biz bu mekn
Deizdr bilrz yokdur gmn
4017. Rivyetdr ki Hzr ehl-i kermet
Meger ol aray kerrt u merrt
4018. Geh dery geh pyn grpdr
Geh bd u ki vrn grpdr
4019. Gelp gitmeg-ile devr-i zamn
Gine bir ehr olm grr an
4020. Kelmu'llh dimi durur muhakkak
Ki dnyy meger yitmi keret Hak
4021. Bu dem ogl-la mamr idpdr
Dnp tfn-la makhr idpdr
4022. Nie dah boalup tolsardur
Ser-encmn o bilr n'olsardur

4023.
4024.
4025.
4026.
4027.
4028.

F zikri sayrreti's-sehl cebelen ve'l-cebeli sehlen ve'l-berri

bahren ve'l- bahri berren
Dimidr alem iinde ehl-i irfn
Hikyet byle klmdur hikemiyn
Ki bir yir sehl-iken var oldug bil
Budur kim su-y-la toprak olup kl
Eser ider aa harr fitbu
Bier balg ta olur trbu
Dah bir yaz hasf olur gep ag
Meger ol vd v havli olur tag
Yahd esmek-ile eryh- lem
Ki klur bere toprag olur hem
n ol mecmada az az yglur ol
262

4029.
4030.
4031.
4032.
4033.
4034.
4035.
4036.
4037.
4038.
4039.
4040.
4041.
4042.
4043.
4044.
4045.

Mrr- dehr-ile bir tag olur ol

Cebel kim sehl olur dir ehl-i hikmet
Nedr tegyr ne anu tarkat
Zamn-la ol tagda ta toprak
Yaklur gne harr-la olur ak
Huss ghi yaz u geh k-la
Geh yagmur-la geh gne-ile
Kopar bir saika ya bir zelzil
Olur ol cuhi taglara nzil
Dkilr birle olur berber
Zih hikmet zih kudret zih fer
Klupdur ehl-i hikmet byle takrr
Nie dery-y-iken hir olur yir
Meger bir ulu sil olmak-la peyd
Teheyyc itmek-ile b u dery
Klur bir tag sahry ol kam
Getrr varn ider bir yire cem
Mrr- dehr-ile bahr-iken ol yir
Cemi berr olur z-emr-i takdr
Olur ta u kaya tayn-la memzc
Gne har klur an menzc
Tecemmd kesb ider eyym-la hem
Olur yik-bre bir seng-i musammem
Bu hikmetde irem dirse yakne
Nazar kl gresin r-y zemne
Bitp terkb olupdur bir kayay
Has vu remel hep bahr- cy
Ezelde bahr-iken peyd olandur
O remel ol has andan kalandur
Didi ehl-i hakem lemde peyd
Nice dery olur bu arz- peyd
Ki bahru olmag-la yirin bir
Ya ii tolmag-la seng-i yik-ser
Der bir cnibine kuvvet-i b
Akar dyim anu stine seyl-b
263

4046. Basar eyym-la su ol kenr

Trb gidp olur bahr var
4047. Didgm berr bahr u berr hem bahr
Deizler shilinde olur ekser
4048.
4049.
4050.
4051.
4052.
4053.
4054.
4055.
4056.
4057.
4058.
4059.
4060.
4061.
4062.

F zikri'z-zelzeleti
Dimilerdr hakmyn- zamne
Nedr bu zelzele kvler cihna
Meger bu yir altnda buhrt
Duhn-la karcak her evkt
Yir serdi aa olmaz mukvim
ogalur mdesi turduka kyim
Kaan kim sulb ola arz- makm
Nfz itmege bulmaz mesm
Tasaddm klsa ol dem kudret-ile
Tezelzl virr arza kuvvet-ile
Nite kim cism iinde dir etbb
Rutbet-i afna olsa peyd
Klur tahrk az-y teni hep
Pes oldur ki dirler lerze-yi teb
Ya n-gh ihtilc olsa bedende
Taharrk hsl olur baz tende
Metn-i arza zr-la vire recf
ki ak ider an ol durur hasf
idilr anu akndan ihvn
akkndan ya su kar yahd nr
errlerde kim olmaya salbt
Az olur ol mahallerde bu hlet
Nin kim rahv olan arzu buhr
inde eylemez dyim karr
Hakm szi bu "vallhu alem"
Velkin ehl-i ilm itmez msellem
derler zelzele kvler bilda
Meger tenbiyyedr Hakk'u ibda
Buyurur bir firite n Allh

264

Tutuban agardur bu pri her gh

4063. An grp halyk bu cihetden
Rc eyleyeler her masiyyetden
4064. Bu ne kut durur "Allhu Ekber"
Ki bir iklmi bir mlki ser--ser
4065. Tutuban ditredr yle ki yaprak
Tala'llh zih fal-i mutlak
4066.
4067.
4068.
4069.
4070.
4071.
4072.
4073.
4074.
4075.
4076.
4077.
4078.

El-Hikyet
Meger gemi zamnda ittifk
Haber virmi bir insn ark
Ki Nsbr Rey arznda bir yl
Naghn hsl olm bir zelzil
Yklm ol zelzilde z-fet
Nie ehr diyr il vilyet
Dimidr rfi tezekkr iinde
Otururken meger bir dr iinde
Zillinden yarlur sakf anu
Ki grinr ncm smnu
Ki meltem olur ol sakf ol dr
Ki klmaz hi anu akfndan sr
Meger Antkiye ehrine bir sl
Olur Hakk emri-le bir cezb-i zelzl
Ki bersinden ol ehr hem ol rz
Yklur toksan olur burc bir gz
Bugne dik yatur vrn ol
Yaplmamdur haytn anu
Filistn arzna dnmekle devrn
Meger bir zelzele old naghn
Yarld bir mahalden kar- dery
Ki hasfndan yire gedi anu m
Meger bir gnlik arz ol meknu
Ald shilinden kar anu
Hem old bu yakn o n iinde
Bir ulu zelzele bldn iinde

265

4079. Kim an grmiz bir ol zamnda

Ykld ehr-i Erzincn anda
4080.
4081.
4082.
4083.
4084.
4085.
4086.
4087.
4088.
4089.
4090.
4091.
4092.
4093.
4094.

F makli'-ir
Aceb mi zelzele olsa cihnda
Ki tegyr old ahvl-i zamnda
N'ola zhir olursa her alyim
Ki tutd yir yzin cevr-i mezlim
Revdur mlk iine dse eklf
Ki kalmad mlk iinde insf
Melikler milketde eylemez dd
Ykld adl evi zulm old bd
Klurlar rvet-ile hkm-i kazzt
Bert-la tapar hkkm- velt
Hak hkm eylemez ashb- ahkm
Yritmez er ahkmna hkkm
Emnet klmad ehl-i zemne
rimez old kimse bir emne
Terahhum ehli yok devrn iinde
Bulnmaz bir rahm insn iinde
u efkat defterin drdi zamne
rimez kimsene bir mihribna
Halyk bir birine hsed old
Sadkat yir yzinde fsid old
Vef bu kmy gibi durur kim
Harf gam-gsr vey rev mahrem
Mrvvetden bu lem hli old
Ftvvet ehlin pes ad kald
Boald asr ii ehl-i veldan
Dah ne hayr umarsn bu fendan
Bu hlet kim bizm vardur bizm var
Aceb kim pre gemez-idi aktr
Amel kim bizde var pinhn u peyd
Acebdr kim yklmaz vech-i gubr

266

4095.
4096.
4097.
4098.
4099.
4100.
4101.
4102.
4103.
4104.
4105.
4106.
4107.
4108.
4109.
4110.
4111.

F zikri tfni'l-azami'l-Nh
bir hikmet dah geldi lisna
Diyeym ger kulak tutsa beyna
Kaan kim Nh kavm zre Sbhn
Diledi hm idp aktd tfn
Buyurd gge yagdurd suyn
Tefeccr kld yirler uyn
Ki sovuk su-y-d yagan semdan
Hem issi su-y-d kan serdan
u del yagd gklerden bu emtr
Revn old virdi kd enhr
Ser--ser yir yzi arka vu garba
Pr old su-y-la taht vu fevk
Cihn ser-te-ser gark itdi dery
Berber old tag u ta u sahr
Gelrdi umk sunu dirler ol gn
Yce taglar bandan otuz arun
Ne del old alakda als
O del old yceden kys
Pes alt ay sefn-ile temmet
Neciyu'llh Nh itdi seyhat
Ne varsa yir yzinde cins-i hayvn
Ark old o tfn-la yik-sn
Buyurd Hak Tal bu zemne
Temmet suyn bal itdi gine
Nazar kld cihna Nh old
Boalm grdi ehlinden bu lem
Ne bir insn kalm vah ne tayr
Kim ua gkde v yirde ide seyr
Helk olm eger derv eger h
Zih emr-i "azamu'l-hakemullh"
Kan ol b-nihyet ehl-i dny
Kan ol yidi iklm ire gavg
Kan dny-in bu nice tablar
Gice gndz kan bu nice talebler
267

4112. Ya kan Nh'dan arz idenler

Koyup Hakk' btl gidenler
4113. Cihn olm kamusndan muarr
Sanasn grmemi anlar dny
4114. Yirinde kalan ol b- semnu
Buhr- azb old ad anu
4115. Aak yirlerde kim sular kalupdur
Gidp tfn o dery olupdur
4116. Dah grse ki bir yir hk yikreng
Var anda zge drl toprag u seng
4117. Gresin bir mahal b-bisyr
Hcm- b-la anm ahcr
4118. Vel dery yok anda cmle peyd
Kamu tfn olmdur ecz
4119. Hakk ol peyddan gelpdr
Yakn bu seng derydan gelpdr
4120. Ne bilr kimse an b- tfn
Ne milketden getrdi an yik-sn
4121.
4122.
4123.
4124.
4125.
4126.
4127.
4128.

Fi'l-Mnct
Sgndum saa y "Mevl'l-mevl "
"Ve y Rabbi aleyke ittikl" i
Sen hmudan olmayan hazer-nk
Meger kalbi hacerdr gzleri hk
Fenk altnda lem vlih-zr
Halyk mevt altnda giriftr
Melikler kahr idici h- kahhr
Cebbirler zebn idici cebbr
ulara kim yoluda ola am
Cehennem nimet-ile muheyy
u kim togr tutubdur kullga yol
Bulupdur rahmetle cenneti ol
Klanlar her mehfetden enni
arlar "min emni'l-hyifn"
Meded diyenlere feryd-ressin

268

Adu agrana lemde bes sin

4129. Ensi Ms'sn her vecd
efk efkisin her ferd
4130. Kapudur melce-yi kamu ibdu
Tapudur dr-gr cmle dru
4131. Kamu esrra sensin lem'l-gayb
Gnehl kullarua stir'l-ayb
4132.
4133.
4134.
4135.
4136.
4137.
4138.
4139.
4140.
4141.
4142.
4143.
4144.

Fi'l-iftithi zikri'l-bihr ve'l-cezyir ve'l-enhr ve'l-ebyr

Gel i gavvs- dery-y man
Ki yok durur bahru hadd u kirn
Tevekkl iylegil ol mstane
Yine talgl bu bahr- b-girna
Cevhirler kargl cevher yine
Dururlar arz ile mteriye
Bilrse cevherisi bilr an
Ne bilr cevheri her saydaln
buldu sen bugn drr-i yetmi
Aa grme sez ill kermi
K'aa lyk olan ehl-i keremdr
Meger kim bu met- muhteremdr
Anu her dnesine kudr mikdr
Yitrmez kimsene b-vezn-i miyr
Bu deryda saa kullk sens
Olupdur Hak Tal'dan ats
Olaldan sen bu dery ire bahr
Sadef agznda dzdk nazma dri
Ezelden her k'ola bu bahra seyyh
Ne hcet itse get v melh
rimek isteyen deri semne
Gire deryya imeye sefne
Hav-y bahr k-la bu irfn
Temevvc itdgce hem- ummn
Yine sagl kenrua gherler
Yine etrfua dkgil drerler

269

4145. Ki her bir dnesin lemde tccr

Nie kim seyr ider etrf u aktr
4146. Yidi iklme ideler teberrk
Klana her kerm an temellk
4147. Ceml ehline dzile cemyil
Hal[l] ide an bu ehl-i emyil
4148. Yaraur ubu drr-i hvre
Kim ola her kulaga gvre
4149. Sze gelgil sze iy ibn-i Bl
itdm ilm-i hikmetden makli
4150. Haber vir bu cihn ire gmh
i tatlu ne durur bu miyh
4151. Ki yan sylegil nedr ol ebhar
Neden peyd olur akar bu enher
4152. O nice k-la her demde devvr
Bu nie evk-la her lahza seyyr
4153. Sevhil sylegil dny iinde
Cezyir vasf kl dery iinde

4154.
4155.
4156.
4157.
4158.
4159.
4160.
4161.

F zikri'l-krreti'l-bahri'l-mi'l azb ve'l-mlih ve cevher ve

keyfiyyetih
El iy Kulzm- irfn- man
Muht-i marifet ummn- man
Reis-i ketibn- bahr- hikmet
Azz-i bahriyn- ehl-i rikkat
Kebr-i feylesof- lemiyn
Hakm-i hurde-dn- demiyn
Nazar kl hikmet-ile gel bihra
Tem eyle sun br bra
Nedr bu cevher-i seyyl-i sf
Reviyy't-tab revk- eff
Ya bu crm-i bast cra-y mer
Nedr yan meyt- suba ebhar
Rivyetdr ki dimi heyetler
Hikyet eylemidr hikmetler
Kriyy'-eklidr m-y bahru
270

4162.
4163.
4164.
4165.
4166.
4167.
4168.
4169.
4170.
4171.
4172.
4173.
4174.
4175.
4176.
4177.

Dendr merkezi vasat kenru

Nin kim rkib-i bahra der-fk
Grnse bir cebel deryda rak
Kim olur evvel anu uc zhir
Grinr esfeli olayd peyd
Nin kim esfeli ulvndan anu
Yakn olur kenrdur mnu
Rivyetdr ki dimi ehl-i seyrn
Ne del yce taglar olsa yik-sn
Deizler yce taglardan ycedr
Ne kudretdr bu ne sun- Hud'dur
Bu ulv kesret-ile gr bu emri
Dilp gark itmez bahr u berri
Anu seddi olupdur kudret-i Hak
Aa mni dpdr hikmet-i Hak
Meger bu mandendr glib bil
Deizlere cebeller old shil
Havline olur cyiz dpdr
Ki yan mni v hciz dpdr
Ac vu tatlu var anda fevyid
Sorarsa tabn anu ratb- brid
Dimilerdr ki her yir trb
Ne tam olsa anu tek olur b
Vel mzn-la didi Aristo
Gelr tatlu sudan eskal ac su
Kalupdur heyetler bun tenfk
Meger bir merkezi hkide tahkk
Rutbetden bakiyyedr bu cr
Ki cf yitmidr key cevher-i nr
K'at-y r idp ems hurr
Zemn mrr dehr mrr
Meiyyet iktiz idp bu b-cer
Tegayyr kesb idp old kamu mr

271

4178.
4179.
4180.
4181.
4182.
4183.
4184.
4185.
4186.
4187.

F zikri'l-bahri'l-muhti'l-azam
Rivyetdr ki dimi Kabu'l-ahyr
Ki yaratm cihn iinde Cebbr
Yidi dery biri birinden edhar
Kamusndan muht-i azam ekber
Bihr-in meger "bi't-tl ve'larz "
Neb didi "hyazu'llh f'l-arz"
Klupdur ehl-i ilm ehl-i hikmet
Bu deryy muht-in rivyet
Ki dirler ekser arz bu dery
Brimidr meger tl u arz
Ht itdgi-in bu cihn
Muht-i azam old bilgil an
Meger bahr- muht iinde bu yir
Nite kim bir yumurta suda magmer
Ki og suda gys az mekf
O kef olandur ki dirler bir marf
vardur berr alag ycesi
Cibli v hdi v fezs
Bulup bu bahr alakdan menfiz
Olupdur her taraf halcn- nfiz

F zikri mehiri bahri'l-muht'l-Azam bi'l-cihti'l-azam

4188. Eb zeyhn- Hvrezm didi hem
Sorarsa bu muht-i bahr- Azam
4189. Cihn marka buldukda vuslat
Olur ad orada bahr- zulmet
4190. Dah dery-y zift bahr- Cmit
Msfirden bu resme old vrid
4191. Cenbu cnibine tutcak ser
Olur ol yirde ad bahr- Ahmer
4192. Cihn magribe oldukda vsl
Ki mlk-i Endls'de ol sevhil
4193. Ad anu okyns olur anda
Hem ismi bahr- Ahzar'dur lisnda

272

4194. Gemi varmaz anu vasatna glib

Kenrnca anu gider merkib
4195. Vel irdkde Magrib shiline
Orada bir kulak olur zemne
4196. Meger hatt- istivya mverdur
Ki dirler Yemm's-Sevdn aadur
4197. Olur andan dah bir ke frk
Ki bahr- Kava dir aa halyk
4198. ekildke olur azm ziyde
Ad Leblbe bahr olur orada
4199. der bir ke hem andan tedevvr
Zikf bahr- Rm'u mahrecidr
4200. Olcak Endels kurbna vsl
Ad olur bahr- Fris orada bil
4201. Olur bir ke hem andan havle
Ad Vireng olur varur imle
4202. Ki dirler ol deize bahr- zulmet
Hem aa bahr- Esved old hret
4203. Kim anda bahr ider gyet teheyyc
Kat yil eser eyler temevvc
4204. Temevvc itmesinden m-y ebhar
kar taglar gibi derydan ebhar
4205. Tutar deryy badan baa zulmet
Kararur bahr t hazr temmet
4206. Aa kr eylemez nr fitbu
Gne grdke artar bug anu
4207. Grinmez anda ne kesret ne kllet
Anu-n dirler aa bahr- zulmet
4208. iml garb arasndan varur ol
Meger zulmet bildna gider ol
4209. Giricek zulmet iklmine ol bahr
Klann bilmez ill Hlku'd-dehr
F inksmi'l-halecn min bahri'l-muhti'l-azam
4210. Muht-i kre-yi azamdan iy cn

273

4211.
4212.
4213.
4214.
4215.
4216.
4217.
4218.
4219.
4220.
4221.
4222.
4223.
4224.
4225.
4226.

kar r-y zemne bunca halcn

Bes ol halcndur kim her bilda
Akup dery olup gelmidr ada
O derylar ki dirler ehl-i dny
Ki vardur yir yzinde yidi dery
Yidisine dah old ser-had
Bu derydan alurlar mdde v med
imle bir halc olur mukaddem
Ki Yintas dir aa Ynnler hem
Tarbzn'da ider bazlar nm
Klur Konstantiyye sar akdm
Orada teng olur ol bahra shil
Akar dery-y m'a oradan dil
imli gzlesin ko bahr- m'
Gider Rm'ye Bulgr'a kavm
Buradan mnharif olup o dery
Varur mark diyrna hveyd
Varcak anda ol dery-y Giryz
Olur oradan ad bahr- Hrmz
Hem andan bir halc olur yegne
kar n iline olur revne
Meger derys oldur mlk-i n'in
Ulaur bahr aa Hind-i zemn
kar iki halc andan muazzam
Diyr- Fris varur mukavvem
Klupdur ol iki dery tekaddm
Biri Fris deizi biri Kulzm
ekilr oradan ol bahra yik-ser
Olur varduka ad bahr- Berber
Aden bahr olur gitdke bu yem
rir zence bahr zenc olur hem
Varur andan Kamer tagna ol bahr
Kim oldur Nl-i Msr'a menba- nehr

274

4227.
4228.
4229.
4230.
4231.
4232.
4233.
4234.
4235.

4236.
4237.
4238.
4239.
4240.
4241.

F zikri'l-cezyir elleti f bahri'l-ahzar ve minh cezreti kalat'lmaziyye

Cezyirler ki var dny iinde
Kuru yirler durur dery iinde
Dimilerdr bihr ire cezyir
Nihyetsz olur vrn- mir
Az mamr olupdur og vrn
Varmaz degmesine anu insn
Karadeiz'de dimi ehl-i hikmet
Meger kim bir ada vardur imret
Var ol ada iinde didi bihr
Yaplm bir muazzam kala dvr
Temmet yapsnu ta billr
Varur her yanasna yahtu vu nr
Cemi ehl-i memdhu'l-fayil
Hasn uluca mahbbu'-emyil
Sanade kat tahrr iderler
Aceb resm aceb tasvr iderler
Meger ol kala dimiler iy cn
mret eylemidr millet-i cn
F cezreti Astkn f bahri'l-mezkr
Var andan iler yigirmi emyl
Meger kim bir cezre oklk aml
Olup durur anu haddna makrn
Cibl-i millet-i arz- Satkn
Dimiler ol khistn- baste
Dpdr fsla bahr- muhte
Biraz dem yirinden mlk-i n'
Gelp olm mukmi ol zemn
Cem kfir b-mezheb dn
Gne tapmak durur anlara yn
Grenler ol mekn ire didiler
og olur madin ykt hem zer

275

4242.
4243.
4244.
4245.
4246.
4247.
4248.

4249.
4250.
4251.
4252.
4253.
4254.
4255.
4256.
4257.

F zikri cezreti Armiyns'r-ricl ve cezreti Armiyns'nnis

Hem ol deryda var iki cezre
Dimi durur varanlar ol masre
Biri ad Kiiler adasdur
kincisi Diiler adasdur
Kiiler adasnda bir dii yok
Diiler oldug yirde kii yok
Budur detleri ylda olaru
ki aynda her evvel bahru
Gelrler karurlar bir birine
Giderler kbet yirl yirine
Tuman eksk olmaz ol meknu
Kat mevc olur derys anu
Deizden degmez anda varlmaz
Varlsa dah zulmetden grilmez
F zikri'l-bihri's-seba al vechi'l-arz ve minh bahri's-sabiyy
ve m bih mine'l-acyib
Yidi bahr ki var r-y zemn
Biri derysdur iklm-i n'
Biri Hind birisi Fris'e yem
Biri Kulzm biri bahr- Cezer hem
Biri Magrib deizidr biri zeng
Bu resme itmi ehl-i ferheng
it vasfn imdi bahr- n'
Muazzam bahrdur r-y zemn
Bu bahr- n'e dirler bahr- Herkend
Acyib hilkat itmidr Hudvend
Dimiler bir deiz bundan muazzam
Cihnda yokdur ill bahr- Azam
Kat mevvc olur hem rzk- b
Azm olur midd ztrb
Nie kim ztrbdur um[m]nu
Sukn dah gyet olur anu
Taharrk itmedin bir gn mukaddem
276

4258.
4259.
4260.
4261.

4262.
4263.
4264.
4265.
4266.
4267.
4268.
4269.
4270.
4271.
4272.
4273.

Yzine getrr bi'l-ayn ol dem

bir ku vardur sknadur nine
Kim ol kua deizdr iyne
Deiz skin olur ol gelse arsa
Ki kozlar suda hk zre maziye
Var ol deryda bir girdb- mehlik
Olmaz ol mahalde kimse slik
Gemi kim de devvrna anu
Hals olmaz iinden ol meknu
el-Hikyet
Meger tccrdan bir merd-i seffr
Hikyet eylemi kim nie tccr
Girp ol bahra srmiler sefne
kar bir yil olaru karusna
Gemilerini ol bd muhlif
letr klur ol girdba sdif
Der girdb iine n mrekkeb
Grr tcirler an aglaur hep
Nie merkeb grrler b iinde
Dp kalm durur girdb iinde
Krlm eslerinden yokdur insn
Kalupdur ml varur an yik-sn
Res'l-merkebe bu kavm- tccr
Rehn-i ml idp kldlar azd
Ki her ne vech-ile idp mdra
Halsna olaru bula re
Bun ry eyledi mellh- merkkeb
Ki ol mevtlar cem idben hep
Hable baglad deryya itdi
Gelp balklar ol mevty yutd
Habl ucu gtde muakkar
Balk karnnda bir uc medded
Buyurd kavme vz eylediler
Fign u nagra gz eylediler

277

4274. aluban sanc dkdiler duhli

Nefr urdlar urdlar tabl
4275. Bu hl-ile anu havlinde mhi
Teneffr kld yir yirin kemh
4276. Balklar iplere zr eylediler
Hilf- garamdur dr eylediler
4277. ekp kardlar devvr iinden
Hals eylediler tayyr iinden
4278. pi kesdi balklar gitdi bir bir
Var olsun ehl-i ry u ehl-i tedbr
4279. Var ola deryda lln makm
karurlar oradan ll hs
4280. Nihyetsz durur anda cezyir
Ki bilmez sagn ill ki kdir
4281. u kim klm marif ehl-i menkl
On iki bi sekiz yz adadur ol
4282. Bes yzi imret mads
szdr yok durur anda ensi

4283.
4284.
4285.
4286.

F zikri'l-hayvnti'l-acbe bi'l-bahri'l-mezkr ve minh

tayru'n-nr
Msfirler dilinden old mezkr
Meger bir ku var ol deryda pr nr
u pertevinden an dde
Tamm idrk ide bilmez gemide
Grindgi gibi gyet olur hem
Nereye gitdgni bilmez dem
Skn bahra olur ol almet
rir get ehline selmet

F zikri dbbeti'l-misk fi'l-bahri'l-mezkr

4287. O bahr iindedr bir drl hayvn
Ad aa dbbet'l-misk ider insn
4288. Sft sret-ile sanki h
kar her ylda bir gn bahrdan o
4289. Hisb yok had vu hasr madm

278

Gzedrler gelicek vakt malm

4290. Varurlar her yaadan kayd iderler
Kaa bilmez tutarlar sayd iderler
4291. ki dendn var hnzra bezer
Anu nfinde olur misk-i ezfer
4292. Yirinde misk olmaz by zhir
Bir iklme iltimsa msfir
4293.
4294.
4295.
4296.

4297.
4298.
4299.
4300.
4301.

Fi's-semeketi bi'l-bahri'l-mezkr
Var ol dery iinde bir balk hem
Uzun yz arun dah azam
K'olur Vkvk bnda o hayvn
Gemi ehli grse an naghn
Fign idp tegyr tabl olurlar
Ki gelmiye gemiye rkdrler
Cenhn ref itse bahrda hem
Kimi yilkeni tek grinr azam
Eyzn f's-semeketi bih
Cenb yanasnda bahr- n'
Vuhndan meger ol bahr iin
Bir aceb mhi olur ad seyln
Yatur gn kuruda lmez o hayvn
Dah dirler yidi gn lmez an
Teninde ztrb ider revn
Kesp kysalar etin kdra gyet
riicek aa oddan harret
inden kar pre pre
Meger rtile muhkem ki ola re

Eyzn f's-semeketi bih

4302. Hem anda bir balk var latam ismi
Yzi hnzra bezer nse hsm
4303. Begyet ferbih olur cism anu
Ki tolu ahm olur lahm anu
4304. Deiz karna girmez o mhi
Su yzidr anu rm-gh
279

4305. Didi nler ehl ol meknu

Ki her kim srtine yagn anu
4306. Suya girse dah batmaya asl
Gtre tahta gibi an dery
Eyzn f's-semeketi bih
4307. Meger mhi var anda gmh
Yzi dem vel cism-ile mhi
4308. kar sudan uar ku tek havya
Gine iner batar deryda mya
F zikri's-seretn
4309. Var ol deryda hem bir neva harceng
Deizden kdug demde olur seng
4310. Alur tan anu merd-i khl
Katar kehil dzedr drl ekhl
F zikri's-slhaft
4311. Var anda bir slhaft igen azam
Yigirmi arun olur devresi hem
4312. Ki kuzlar her biri bi beyza yik-sn
og olur orada bu cins hayvn
F zikri'l-hayye
4313. Meger ol bahrda her ejdeh var
Yudar bir fl badan baa ol mr
4314. Varur bir agaca y bir kayaya
Tolar kendzini muhkem oraya
4315. Uanur sthvn cevfinde anu
K'iidilr sads sthvnu
F zikri'l-cezyir f bahri's-Sn ve minh cezreti zyic ve bih
mine'l-acyib
4316. Dimilerdr bu bahr- n'e Lyic
Ki vardur bir cezre ad zyic
4317. gen ulu adadur yok kys
rir Hind iline intihs
4318. mretdr ki yok bir deyr-i vrn

280

Bulnur orada her nev insn

4319. Ucuzlkdur nire varsa ol ada
Gtrmez anda yriyen zevda
4320.
4321.
4322.
4323.

F zikri'l-hayvnt bi-sreti'l-insn bih

Dimi ibn'l-Fakiyye ehl-i marif
Ki vardur ol adada bir tavyif
Ben demdr amm sret-ile
Vuh- tabdurlar sret-ile
Kaarlar kimse grmez yzlerini
Kimesne fehm idemez szlerini
Agacdan agaca perrn u galtn
Kebi gibi klurlar cst cevln

F zikri'l-insni't-tyir bih
4324. Dimiler ol adada vardur hem
Sft u vaz-la bir nev dem
4325. Kara vu ag vu yal hem ziyde
Kanatlar var uarlar havda
F zikri'l-kard bih
4326. Hem olur orada bir nev kardan
Kimi beyzn olur kimisi sevdn
4327. Vel baksa anu cisminde naka
Kimi cmsa bezer kimi kebe
F zikri't-tuyri'l-bg bih
4328. Kelmnda dimi ibn'--urt
Kim anda var durur bir neva tt
4329. Ag u saru kzl ekl elvn
Hem iderler tekellm sankim insn
F zikri'l-hrreti bih
4330. Olur bir krbe ol dery iinde
Uar hf tek gice iinde
4331. Dah bir cn-ver var krbe girdr
Zebd andan ider celb tccr
4332. Didiler anda olur m- mk

281

Olur bir nev by h mk

F zikri'l-magret bih f zikri'l-magreti'l-cebel
4333. Hikyet eylemi merd-i revende
Bzi kh olur bir nev anda
4334. Etin tur olur gyetde tam
Ne vah yirine hd insn o lahm
4335.
4336.
4337.
4338.

F zikri'l-verdi'l-acbeti bih
Dah Seyrf didi ol arada
Meger nev-i gl biter felda
Kzl saru ag u kl muhtelifden
Drr etegine ol klefden
Tutuur eteginde oda ol kl
Etegi yanmaz ol kl olur kl
Meger kimse an hergiz beerden
karmaz yirinden bu eserden

F zikri'-eceri'l-kfr
4339. Var anda bir agac l v azam
Oturur syesinde anu yz dem
4340. ecer kfr odur lemde mehr
kar skndan anu sun- kfr
4341. Anu sundur ol andan durur hem
Alcak sgmaz ol agac kurur hem
4342.
4343.
4344.
4345.
4346.

Ve minh cezret'l-Vkvk bi'l-bahri'l-mezkr ve acyibh

Hem oldur y iinde kldlar yd
Meger bir ada vardur Vkvk ad
Ki zbih arzna vsldur ol yir
Ncm-la varur aa msfir
Var anda bi yidi yz bell ada
Tahakkm berzen ider ol bilda
Klupdur ibn-i Seyrf hikyet
Ki seyrn itmeg-ile tl u mddet
Varur ol mliken milketine
Tavassul bulur anu hazretine

282

4347. Grr bir tc urunm ol emre

Cls itmi bir altundan serre
4348. Turur hem karusna b-had ebkr
Gzel kzlar kamu yle ki akmr
4349. Nihyetsz kenzek hne-gler
Dil cn feti cnne kiyler
4350. Gne grmez yzini dil-rblar
Kamer peyker perler cn-fezlar
4351. Ki barmak gtrrse biri hra
Baksa cennet iinde an nra
4352. Dzetmiler zer sm cevhir
Yrrler yzleri mekf zhir
4353. Tekanna eylemezler yzlerini
Hem itmezler temenna zlerini
4354. Dzerler karda altundan hamyil
Hem atlarna etrk- selsl
4355. Agac vkvkdur ol adanu
Anu-n Vkvk old ad anu
4356. Yimiinden anu sem itse dem
Gelr bir vkvk zi her dem
4357. Biter anda diraht ebnsu
Siyh levn saht ebnsu

4358.
4359.
4360.
4361.
4362.
4363.

F zikri'l-cezreti Rmin bi'l-bahri'l-mezkr ve m bih mine'l'acyib

Var anda bir cezre Rmin ad
Klupdur ol yiri bir kavm bd
Kamusnu teni biz gibi pr-m
Behyim sret hem demi r
Cemi kmet kadd-la iy yr
Kass vu uzun drt ebr
gen okdur hisb adde yitmez
Lugatlerin kimesne fehm itmez
Gezerler me iinde her br
Zerler murh gibi fevku'l-ecr
Tutamazlar hem insn-la ins
283

Kaarlar per tek grseler insi

4364.
4365.
4366.
4367.
4368.
4369.

4370.
4371.
4372.
4373.
4374.
4375.
4376.
4377.

F zikri'l-cezreti Selh bi'l-bahri'l-mezkr ve m bih

mine'l'acyib
Meger ol bahr iinde bil gmh
Bir ada var ad anu Selhi
Ucuzlk memleketdr hayr- vfir
Dah kar aa varan msfir
Hikyet eylemi varan o yire
Ki oklar memleketdr ol cezre
Meger her yl mlki ol zemn
Hedylar salar hna n'
u yl kim salmyalar n'e tartuk
Tura bilmez dah ol yirde mahlk
Ki bir katre matar inmez semdan
Yklur memleket kaht u galdan
F zikri cezreti Trn bi'l-bahri'l-mezkr ve m bih
mine'l-'acyib
Dah ol deyr iinde dir hikemiyn
Meger bir ada var ad Trn
Muazzam adadur hli beerden
Ki var her cins anda cn-averden
Var anda bir cebel bahra musallut
Muazzam khdur l vu mugallut
Olur bir nev-i kurd anda mcessem
Gelr her biri bir har del azam
Meger bir yir var anda dilegil kavl
Ki dirler ol mekna vdi-yi Hevl
Var anda demden bir cima
Teni dem ba bezer siba
Varcak ol yire ehl-i merkib
Grinmezler olurlar cmle gyib
Var anda mdeni ykt u ahmer
Latf mihr mh hb ezher

284

4378.
4379.
4380.
4381.
4382.
4383.
4384.

4385.
4386.
4387.
4388.
4389.
4390.
4391.
4392.

F zikri'l-cezreti'n-Nis bi'l-bahri'l-mezkr ve bih mine'l'acyib

Bir ada var o bahr iinde umrn
Nis adas dir ad aa insn
Kamu nsdur ehli bir zeker yok
Oradan gayr orada beer yok
Kenrnda bitpdr bir ecer var
Var ol yirde meger bir eme teyyr
Gelrler ol agaca srtinrler
Girrler ol par ire yunurlar
Hd emri-le ol devf-i ecerden
Olurlar hmile yle ki erden
Zih kim "hikmetu'llh'l-aceb"dr
Olara bu amel nesle sebebdr
Dogan kzdur olardan togmaz oglan
Taal'llh zih hallaku'l-insn
F zikri'l-cezreti'l-Kasr bi'l-bahri'l-mezkr ve m bih mine'l'acyib
Hem andadur ki dirler Kasr adas
Ki vardur anda bir Kasr'u bins
Yaplmdur meger billrdan ak
Irakdan grinr n necm berrk
Kasru'l-nevm dirler ol nine
Garb dem gelicek ol mekna
Gice olsa gzini tutar uyhu
Yatur kalur uyanmaz dah hem o
Mukmine degldr bu acbe
Bu hl olmaz hemn ill garbe
Tlsm itmidr an m-tekaddm
Ki hfz- mlk-indr bu mutalsm
Kaan bir yag gelse ol masra
Kaar girr o kasra ehl cezre
Gice tutar gzni yagnu nevm
Helk ider kup anlar ol kavm

285

4393.
4394.
4395.
4396.
4397.
4398.
4399.
4400.
4401.
4402.
4403.
4404.
4405.
4406.

Et-taaccb fi'l-Kasri ve't-tlsmtih

Nazar klgl eh bu li resme
Teferrc eyle bu muhkem tlsma
Aceb kim ilemidr ubu kr
Ne kii resm idpdr bu nigr
Aceb kim baglamdur bu tlsm
Kim ola rakam ider y Rab bu resmi
Hezrn fern ol pehlvna
Ki gstermi hner kom nine
Kim andan sora grenler bu kr
ridrmedi aa iftikr
Ki ne resme yaplmdur o bnyd
Ne neva ol tlsm olmdur cd
Bu ne ilm bu ne resme ameldr
Kim istedi iinde b-haleldr
Kan ol bni k'itdi an bnyd
Nirede bu tlsm dzen std
Var-iken anca bunca bu menkb
Dzerken ilm-ile bunca acyib
Aceb nin cihn ire bu lim
Bir i itmedi kim kalayd dyim
rimeyeydi aa dest-i eflk
Ecel an dah itmeye-di hk
Hat didm nedr kusr issi insn
Ki bula bu lm derdine dermn
u kim indrr-idi gkden an
Ecel derdine bulmad devy
Ki bu derd sakmi b-devdur
Bua dermn olur dimek hatdur

F zikri bahr- Hind ve m bihi mine'l-acyib ve'l-hayvnt

4407. Rivyetdr ki dimidr revende
Teseyyr eyleyenler bahr- Hind'e
4408. Yidi dery ki dirler ehl-i dny
Kamusndan muazzamdur bu dery

286

4409. u resmedr anu vs u celli

Ki bilinmez muht-i ittisli
4410. Degl yle ki bahr- Rm olupdur
Muht-i vasl anu malm olupdur
4411. Bu bahru tl kim cmlet klnd
Tavliden gavribden bilindi
4412. Ki halcnndan zge kendyi bil
Sekiz bi v tokuz yz tokuz ml
4413. ki bi yidi ml old arz
Keser ml olsa elli fersah arz
4414. kar bu bahrdan bir nie halhn
Ulus Fris Kulzm'dr iy cn
4415. imli bahr- Fris old mutlak
Cenb zenc bahrdur muhakkak
4416. Meger gne gelicek burc- hta
Geince snble cevzdan ota
4417. Ki dirler ol zamn evvel bahra
Gicen istivsdur bahra
4418. Teheyyc eyler artar ztrb
Temevvc klur iner cmle an
4419. Tutar zulmet deiz yzini hep
Gire bilmez dah iine merkeb
4420. Gelicek ems mzna mukaddem
Gep vardukda kavs burcna hem
4421. Bes oldur istivy mevsim gz
Yakn olur bir ulu gice gndz
4422. Meger ol demde klmaz ztrb
Oturur mevc skin olur an
4423. Yrr her cnibine merkeb anu
Gezer benderlerin Hindsitn'u
4424. Dimiler alt aynda itnu
ogalur garbsinde suy anu
4425. Vel ark cevnibde olur az
Gidben k olcak alt ay yaz
4426. Dner hem ark olur med
287

4427.
4428.
4429.
4430.
4431.
4432.

4433.
4434.
4435.
4436.
4437.
4438.
4439.
4440.
4441.
4442.

ekilr garbisinde cezr olur ced

Bu bahru arkisinden sar yni
ekilr cnib-i garba uzun
Tutup aks-y mlk-i n'i badan
rir zence aks-y Habe'den
ekilr mver-y Hind'den hem
Halc olur gider bir ube azam
Varuban kubbet'l-arz geer ol
Meger bi yidi yz ml dah yol
kar hem ola arz- Habe'den
ekilr bir yire varur bu badan
Halc-i Berber dirler aa ad
Olur bir ube bi bi yz kudr ml
F zikri'l-hayvnti'l-acbeti bi'l-bahri'l-mezkr ve minh
tarfenn
Dimi ehl-i ticretden olan t
Ki vardur bahr- Hind iinde bir ku
Fnn iderler aa halk nm
Kaan kim bir ola gee kavm
Gelr Yrlerinden iki Yri
Aa hizmet ider olduka mri
Yidrr iirr bekler meknn
Dzer aa mnsib iynn
Katndan bir nefes gyet degller
Dah zge ie tlib degller
Biri gitse biri turur yirine
Gider biri gelr nevbet birine
Ata ana hakn klmak riyet
Meger ol kua olmdur hidyet
Ada itdgi-n hakkn olaru
it lutfn aa perverdigru
Tebeyyz gni irdkde fnna
Bes on drt gn vardur bi-skna
Kemline irp kduka bcce
Gine balar klur emvc- lcce
288

4443.
4444.
4445.
4446.
4447.
4448.
4449.
4450.
4451.
4452.
4453.
4454.
4455.

En-nashat f berri'l-vlideyn
Meger bir tayr-iken gr filin anu
Gzedr hakn atanu ananu
Aceb budur ki sen zt- beersin
Ata ana hakndan b-habersin
Bu del haka ri olsa hayvn
Aceb nin riyet itmez insn
Bu hakk bilmeyen dem degldr
Ne var insn-sa ekrem degldr
Ed it vlidenin hukkn
Emnet k olup itme ukkn
Ki her kim ata anaya ola k
Olur iflh bb aa glk
Atanu ananu hakkn yitrmek
Odur isyn pyna yitrmek
Dkp sger-ise sen eyleme yf
Dimegil kendler yzine uf
Olur ata rzs ogla rahmet
Ananu ayag altnda cennet
Bua huccet nebn beyn
Ki didi mihnet akdm mmeht
Gtrse her birini kenefge ger
Hem iderse nie kez hac- ekber
denmez hakk atanu ananu
Kalur bu yanuda olmasun gmnu
Dilerse Hak Tal'dan rzy
Atadan anadan algl duy

F zikri's-semeketi'l-mntkati bi'l-bahri'l-mezkr
4456. Var ol deryda hem bir cins mhi
Teni mhi yzi dem gmh
4457. Yzinde noktalar var dne dne
"Tal Hlki m celle ne"
F zikri's-semeketi't-tayyr bih
4458. Var ol deryda bir neva semek h

289

Uar gice iinde yle kim ku

4459. Kenrnda kar otlar kiyh
Gne togsa girr bahra gmh
F zikri's-semeketi'l-hazr bih
4460. Hem anda bir balk var ad hazr
Ylan bana bezer ba pehn
4461. Ki her kimse kim anu etini yir
Yimek yimez nice hafta olur seyr
F zikri's-semeketi'l-mdevvereti
4462. Var anda mddevver balg- azam
Ki adna Kv mhi eydr dem
4463. Hem anu arkasnda bir semek var
Ki uc nter tek tz berrr
4464. Ne hayvn ki deryda grr ol
Urur ol nter-ile ldrr ol
F zikri's-semeketi'l-uhr ve bih
4465. Var ol deryda hem bir mhi glib
Anu ya-la yazu yazsa ktib
4466. Gice olsa grinr hatt- vzh
Vel gnder an grmez levmh
F zikri's-semeketi'l-uhr ve bih
4467. Kitbnda dimi shib garyib
Var ol deryda bir mhi acyib
4468. Yanar burn delginden anu od
Yine toknsa yandurur kar dd
4469. Nire varup atlarsa o mhi
Oda yanar havlinde kiyhi
F zikri'l-cezyir elleti fi'l-bahri'l-Hind minh cezyir-i Bertl
ve minh acyib
4470. Dimi ilminde Batlmys hikmet
Meger kim bahr- Hind ire temmet
4471. Cezyirler olur tl- memden
Kesr'l-hayr olur meml niamdan

290

4472. Meger bir ada var Bertl ad

Yakndur zbihu aa bild
4473. Var anda bir halyk mdde v ner
Siper tek yzleri jerf mdevver
4474. Uzun salar vardur kara vu al
Kaba olur nite kim esb dnbl
4475. Hem ol ada iine bir cebel var
Kaan kim ola gide envr
4476. Gelr ol khden vze-yi tabl
Def subh- nefr esvt- bi'l-hevl
4477. Olupdur bahrlar ire mukarrer
Oradan ksa Deccl-i aver
4478. Meger dir bazlar ol rehc-i tecns
eytn rehcdr hem c-i ibls
4479. Hikyetdr syler cmle bahhr
Ki varur ol araya kavm- tccr
4480. Dkerler bir fez yirde buza
Gidp irte gelrler ol meta
4481. Grrler ol meta karu ol kavm
Getrmiler karanfil gm-ber-gm
4482. Bulur alsa iriicek bahs
Olur dah olur gider gicesi
4483. Eger elmslar klsa fezda
Gice gelrler iderler ziyde
4484. Ygarlar ol kadar anda karanfil
Kim ola ol meta kymeti kl
4485. Virrler ol kadar kymet meta
Ki rz ola ol shib buza
4486. Bulardan ger tam itse bir dem
Karanfil birle alsa virdgin dem
4487. Gemileri turur deryda gitmez
Nie kim cehd iderler seyr itmez
4488. Hikyet eylemi baz tccr
Ki grmi yz-be-yz ol kavm tekrr
4489. Sakalsuzlar-m pkze peyker
291

Kamu Trk sfat isfd akar

4490. Kulaklar mahrem hep hudy
Sa uzun kamusnu nisy
4491. Dem--dem nr ceyl mr u mhi
Yidkleri bulur durur gmh
4492.
4493.
4494.
4495.
4496.
4497.
4498.

4499.
4500.
4501.
4502.
4503.
4504.

F zikri cezreti'l-kameri bi'l-bahri'l-mezkr

Bu bahr- Hind iinde didi tccr
Kamer adas dirler bir ada var
imlinde durur anu Serendb
Olupdur nie ehr ol yirde tertb
Cenbnda Sahrler yaldur
Kim anlar bahr- zulmet shilidr
Orada skin olm kavm- Sdn
Znc'z-zenc'dr urynu'l-b-dn
Var anda bir eer mza mnsib
Arz nam u yaprag rtb
Drrler meger yapragn anu
An giyerler ehli ol adanu
Ulu taglar olur ol adada bil
Kim oldur baz rs- menba- nl
F zikri cezreti's-Serendb bi'l-bahril'-mezkr
Cenbndadur ol bahru Serendb
Ki Hind adalarna ol durur dip
Muazzam adadur ol dah gyet
Gelr bi ml del aa vsat
Keser ortadan an kh- Rhn
Anu-la Bilcerm adas makrn
Var anda bir medne hb tertb
Muazzam ehrdr ad Serendb
Tutupdur her milelden anda sekni
Mselmn u mecs v nasr
Vel her millet bir hkimi var
Kamusna mselmn old slr

292

4505.
4506.
4507.
4508.

4509.
4510.
4511.
4512.
4513.
4514.

F zikri cezre -i Seyln ve bih

Klanlar bahr- Hind iinde seyrn
Dimiler bir ada var ad Seyln
Kys-la uzun alt yz ml
ki yz mldr ini oat bil
Olur ol adada kni bilhuu
Hem oldur yiri mdini benafu
Cd ta dah drl cevher
Anudur d- Seyln ki dirler
F zikri cezreti's-Selmat bi'l-bahri'l-mezkr ve m bih mine'l'acyib
O deryda dimidr ehl-i cre
Selmat adlu vardur bir cezre
Byk adadur yz ml mikdr
Kamu taglar durur er u ezhr
Kim andan celb olur evvel-be-evvel
Diyra snbl kfr u sandal
kar ol adada bir ayn-vr
Dkilr suy bir h ire teyyr
Rendan dkilen su kenra
Olur dkildgi yirde hicra
Olur gice dkilen su kara ta
Ak olur gndzin akan i ta

F zikri's-semeketi'l-acbeti ve m bih
4515. Hem anda var durur bir cins mhi
Ki derydan kar ol gh ghi
4516. Mekn yuvasdur anu ecr
Gds yidgidr dyim esmr
F zikri cezret-i Cba bi'l-bahri'l-mezkr ve m bih mine'l'acyib
4517. Var anda bir cezre ad Cba
Haber virmi varanlar ol meaba
4518. Ki bir ulu cebel var anda mehr
Gice od kar andan gndzin dd

293

4519. Yaknna varmaz kimse anu

Bilemez kimse hlin ol meknu
4520. Ne kim yah koku varsa kiyh
Biter havlinde ol tagu gmh
4521. Oradan celb iden her tr tcir
letr her yire an msfir
4522. Meger ol yirde var bir akvm
Kim itmilerdr ol mevzda rm
4523. Ben dem cesedllik b-ser
Gizde yzleri v levni akar
4524. Vuh't-tabdur nev-i beerden
Heme sayd iderler bahr u berden

4525.
4526.
4527.
4528.
4529.
4530.
4531.
4532.
4533.
4534.
4535.

F zikri'l-cezyiri'l-muhtelifeti bi'l-bahri'l-mezkr ve m bih

mine'l-'acyib
Dah bir ada var anda muazzam
Ki vardur orada bir nev dem
Behyim gibi kamu kuyrug var
Beerdr anlaru yidig key her br
og olur seng-i mgnts anda
Demr olmaz og u az ol meknda
Varur andan aaru ok mesre
Gine var anda bir ulu cezre
kar ol adadan ahcr- mehr
Zmrrd hem dah ykt billr
Kitbnda dimi shib-i garyib
Kim anda cezre var acyib
Birinde gice olcak eser yil
Yagar yagmur birinde her gice bil
Birisinde giceler yalabr berk
Grrler yl on iki ay an halk
Rivyetdr ki Batlamys- hikmet
Klupdur ilm-i hikmetde iret
Ki bahr- Hind iinde ol hir
Yigirmi bi kadar vardur cezre
Toludur her biri b-had millet
294

Hisbn bilmez ill Br- izzet

4536.
4537.
4538.
4539.
4540.
4541.
4542.
4543.
4544.
4545.
4546.
4547.
4548.
4549.
4550.
4551.

F zikri bahr- Fris ve m bih mine'l-acyib ve'l-hayvnt

Meger Fris deizin dir revende
Muazzam ubedr dery-y Hind'e
Egeri ubedr Hind'e o dery
Muhlifdr skn hcceyle amm
Mselles ekldr bu bahra heyet
Haber bile verpdr ehl-i hubret
ki zal ki gider Basra'dan ol
riince bild- Mihre'ye yol
Ki resen Cimcime dirler o yol
Tokuz yz ml olur bahr-la tl
Deizden yans bi yz kadar yl
Olur varnca berre fehm it bil
Mbrek bahrdur bu bahr- Fris
Her iklme kar bundan nefyis
Kesr'l-hayrdur bahr- menfi
Satlar bu deizden her bizyi
Bu bahr iinde ok yrr merkib
Bulnur bu deizde her metlib
Cemi bahru olur ztrb
Kamusndan bunu skindr b
O derynu sorarsa imtidd
Kamer dogdug dem olur ziyd
riince miyn smna
Begyet mdvirler irer nina
Gurba dndgi dem mh- tbn
Olur az az bu kere medd-i noksn
Hem artar yirde geince vetedden
Vel bu az olur evvelki medden
Az olur ay varnca matlana
ogalur togdug satda gine
Bu bahru bir mahalde vardug yiri
Hem anu gibi bir yirde ketri

295

4552. Kat mehlik durur bu iki mehreb

Oradan kurtlmaz degme merkeb
4553. Dimilerdr meger ol cy- girdb
Yaldur arz- ubbdne ol b
4554.
4555.
4556.
4557.
4558.
4559.
4560.
4561.
4562.
4563.
4564.
4565.
4566.
4567.
4568.

F zikri magsi'l-ll bi'l-bahri'l-mezkr

Havs- lln budur megs
Bu derydan kar hem ll hs
Rivyetdr ki dimi merd melh
Bahr ire hbb itdkde eryh
Begyet mevc ider bahr- okyns
Rendan tutar derylar bs
Yagmaz bahr stine brn- nsn
Sadefler agzn aar aa yik-sn
nsn yagmurndan dse katre
Sadef kurbnda olur kudretle drre
kar her gn deizden bu sadef hem
Seher gne togup batduka aham
Agz aar turur bd- imle
K'ire tesr cevfinde lle
Tecemmd kesb ide anu-la ll
Nite kim rahm iinde nic'olur su
Gn artar bahrdan kmaz ki dri
Fesd itmeye ems an harr
Rendan derse ulu katre
Hemn drr-i yetm olur o drre
Ne del olsa azm vu cils
O del og olur anu bahs
Eger kalsa sadef ire ii su
Mkedder ola anu cevfinde ll
Ne del ii sudan ola pk ol
der o del drri tb-nk ol
Sadefde ll n irr kemle
Sadef balar yirinden intikle
Yine karna bahru dker an

296

 gre ehl-i bahrn ol nin

4569. karur tze yigen an gavvs
Hb olur levni oldur ll-yi hs
4570. karmazsa an gavvs derhl
Dner levni tegayyr ol ml
4571. Dimiler seyr idenler ol miyh
Balkdur anda var bir cins mhi
4572.
4573.
4574.
4575.
4576.

4577.
4578.
4579.
4580.

F zikri semeketi'l-ksec ve m bih

Ki her yl kim gele knn- sni
On inci gni grrler an
kar dery yzine az eger ok
Klur ol hl istidll mahlk
Kim ol gn ol semek oldukda peyd
Kat yiller eser uyanur o dery
Gider teskn artar ztrb
Azm emvc olur alkanur an
Suy tagyr olur levni mkedder
Tutar zulmet o deryy ser--ser
F zikri semeketi'l-ksec ve m bih
Dimidr ol deiz iinde bihr
Meger kim ksec adlu bir semek var
Ulusnu uzun iki arun
Muayyen vakt vardur kar ol gn
Hemn grdgi dem hayvn bahr
Karr- esnn-la skkn- bahr
Dii dem dii tek lk brn
An grse kaar deryda hayvn

F zikri semeketi't-sn ve m bih

4581. Hem ol dery iinde bir balk var
Kat uzun u ince yle kim mr
4582. Yigirmi arun uzun dah artuk
ni bir iki arun az eger ok
4583. ki gzi kzl bezer kana
Mbih her biri esnn sinne
297

4584. An grse kaar hayvn bahru

Hep andan havf ider skkn bahru
F zikri's-semeki'l-uhr
4585. Hem anda bir semek var muteberdr
Degirmi sret-ile san siperdr
4586. Eger levnin sorarsa mntehdur
Ag ag u karas key karadur
4587. Kat karnnda arkasnda zars
arun kuyrug var gr bu cinsi
F zikri's-semeki'l-uhr bih
4588. Hem anda bir semek var zt- menhr
Neye ursa keser yle ki minr
4589. Uzun bir zir olur kim bi
Gelemez bahrda hayvn aa pi

4590.
4591.
4592.
4593.
4594.
4595.
4596.
4597.

F zikri cezyir elleti bahri'l-Fris cezret-i Hdek ve m bih

mine'l-'acyib
Hikyet eylemi merd-i tcir
Ki vardur bahr- Fris'de cezyir
Cezyirler kamu mamr u vrn
og issz velkin az umrn
Madinler yiridr ol cezyir
kar anda her esnf- cevhir
Gelr lal akk ol adalardan
Zer sm hen bcdelerden
Olardan birin Hrik'dr ad
Megs lln oldur bild
Megsu ol durur yahi hs
Aa nezdk ola bahrna megs
Sadef ol bahrda peyd olur bil
Ki tatlu sular ola aa vsl
Yigirmi ml dirler ol zemne
Var ol ada iinde bir medne

F zikri cezreti Kays bi'l-bahri'l-mezkr

4598. Var anda bir cezre Kays ad
298

On iki ml dirler ol bild

4599. mretdr temmet ol aralk
Toludur bag u bostn- hadyk
4600. Dimiler shib-i ummn o yire
Muhkemdr anudur ol cezre
4601. Gemiler koym ol yirde pr let
Ki bahr- Hind iinde ider garbet
4602.
4603.
4604.
4605.
4606.

4607.
4608.
4609.
4610.

F zikri cezreti Ck bih ve m bih mine'l-acyib

Var ol dery iinde bir cezre
Ki Ck dirler halyklar o yire
Kebr'l-fesh meskn'l-memdr
Kesr'r-rzk mehn'n-naamdur
Var anda bir mem b-hadd u gyet
Ktl- harb iinde ehl-i hubret
Nie kim kurda klurlar heng
derler suda yzer-ken dah ceng
Halyk grp anlardan itret
Klurlar anlar cinniye nisbet
F zikri cezret-i Lengls ve m bih mine'l-acyib
Hem ol deryda bir yir var ens
Ki dirler aa Lengls adas
Var anda bir tevyif cmle ryn
Demrdr ziyneti merdn u nisvn
Alup satsa arada bir birine
Demrdr yriyen aka yirine
Olarda yok durur altuna kymet
Kim altun og olur ol yirde gyet

F zikri bahr- Kulzm ve m bih mine'l-acyib ve'l-hayvnt

4611. Yidi dery kim iderler tekellm
Birisi ol yididen bahr- Kulzm
4612. Bu Kulzm bahr dir hikmet bilici
Olupdur bahr- Hind' bir halci
4613. Cenb shili anu arz- Berber
Dah mlkdr zence kiver
299

4614. Kenr marki magrib-i demendr

Velkin garbisi arz- Yemen'dr
4615. Kenrnda var anu bir medne
Ki Kulzm dir halyk ol zemne
4616. Dimi Fris deizi tek hikemyn
Olur bu bahra dah medd heycn
4617. Haberdr sylenr avm iinde
Ki iderler kadm eyym iinde
4618. Yemen arz-la bu bahra evsat
Cebeller var-m l v mugallaz
4619. Meger baz mlk ehl-i devrn
Advv mlkini klmaga vrn
4620. Keser bir tag anda bir mahalden
Akdur bahr ol kat cebelden
4621. Basar dery bildn dmenin
Varn gark ider ol zemn
4622. Dimiler bahr n itdi tasaddm
ridi Kulzm'e old ad Kulzm
4623. Yemen arzn basd zr bl
uayb'u ehrine geldi o dery
4624. Cezyirler var iinde firvn
Vel yokdur birinde cins-i insn
4625. Bu ol deryya bezer kim Sikender
Dpdr Kaydefe mlkine yik-ser

4626.
4627.
4628.
4629.
4630.

F zikri hayvnti'l-acbeti bi'l-bahri'l-mezkr ve minh semek-i

Ms
Var ol deryda bir mhi kim aa
Ki dirler ht yaht- Ms
Ki yan ol semek neslidr a
Ki yarusn yimi Ms vu Ya
Hud yarusna virp hayt
Girpdr bahra gr bu mucizt
Gzin birle nsf- seri yok
Tenin yarusnda peykeri yok
Ki bir yan hemn azam deridr
300

Has baksa iinde grinr

4631. Halyk ol balga eyleyp beher
Teberrk iletrler ehr-b-ehr
4632.
4633.
4634.
4635.

4636.
4637.
4638.
4639.
4640.
4641.

4642.
4643.
4644.
4645.

F zikri's-semeketi yukl leh'l-hattf ve bih

Eb Hamid dimidr bu kelm
Var anda bir balk hattf nm
Havda ku gibi uar o mhi
Var arkasnda iki bir siyh
Gelr gine konar bir b- dery
Girer suya olur kullb- dery
Geh kom olur uar havda
Yzer mhi gibi ki cevf-i mda
F zikri's-semeketi'l-azmeti ve m bih
Hem anda var durur bir cins mhi
Uzun iki yz arun gmh
Kimi grse hemn galtn ider ol
alar kuyrug-la garkn ider ol
Var ol deryda hem bir cins hayvn
Ki Katan bahr dirler aa insn
Dakk hem tavl olur bedende
Tutarlar halk an ol demende
Kurudurlar gnede cismin anu
Amk tek egirrler lahmn anu
Ki gazlndan anu std- mhir
Dokurlar ehlere sevb-i mfhir
F zikri Katani'l-bahr ve hve hayvn bih
Meger ol bahrda bir cn-ver var
Ki sretde mdevverdr siper-vr
Tutup sudan karsa an merdm
Grinmez niresindedr ser dem
Nie kerre ier gine siner ol
Kubarur kalkar u gine iner ol
Bu hl-ile geer ol nie kerre
Ya lr ya irir gine bahra
301

4646.
4647.
4648.
4649.

4650.
4651.
4652.
4653.
4654.
4655.
4656.
4657.
4658.
4659.
4660.
4661.

F zikri hayvni'l-fere bih

Meger bir cn-ver var turfe halka
Yeildr lk vardur lk zerka
Arablar aa iki ism eydr
Biri Kur biri Seba Yemen'dr
Zira-la uzun drt mikdr
Bir arun burn var yle ki minr
Huendr arkas anu shn
Kl balg ider cildin ins
F zikri'l-cezyir elleti bahr- Kulzm minh cezret'l-melcseti
ve m bih mine'l-'acyib
Didi Kulzm deizi ire tccr
Ki on ulu gii adalar var
Olaru cmlesinden bir cezre
Var-m Csa der halk o pre
Olupdur ilm ehlinde rivyet
Temm'd-dr itmidr hikyet
Meger bir gn deizde seyr ider-ken
Sefer klup bir iklme giderken
Nigh bir yl olur deryda peyd
Kim uyanur ol eserden r-y dery
tmemek merkebin bd muhlif
Alur ol adaya eylenr musrif
Grrler anda bir hayvn merdm
Meger her zeyl ile klur tekellm
Sorarlar aa kim ne nesnesin sen
Didi Deccl-in ber-cseyem ben
Meger ol dir kim grinr ezher
Anu iindedr Deccl-i aver
Gice gndz size mtak durur ol
Oturup ol mahal iinde gzedr yol
idp an ol yire varurlar
Turupdur anda Deccl' grrler
Bular gricek ol yirde Deccl
Sorar nesneyi bunlara derhl
302

4662. Ki yan var mdur dir nahl-i ummn

Zagn ayn Taberiye bahr meln
4663. Kursa uc bunlaru cihnda
Benm bendm zilr bu meknda
4664. karam yrrem r-y zemnde
Oluram mlki t Mekke Medne
4665.
4666.
4667.
4668.
4669.

4670.
4671.
4672.
4673.
4674.
4675.
4676.
4677.

F zikri cezreti cebel-i Magnts ve m bih mine'l-acyib

Haber virmi durur gren ns
Kim andadur bu Magnts adas
Kimi gelse yanna ol meknu
Uar iinde key hep hen anu
Varuban der anu madenine
Varlmaz bu sebebden ol zemne
O bahra seyr ider gete bihr
Demrden tokmaz levhna messr
Ya eker merkebi kendye gazba
Hals olmaz ol merkeb asl
F zikri bahriz-zenc ve m bih mine'l-'acyib ve'l-hayvnt
Ulm ehlinden olmdur rivyet
Msfirler idpdrler hikyet
Ki zenc' bahr Hind'e muttasldur
Bu iki bahr san yik-bre dildr
Sheyl' necm kim necm-i Yemen'dr
Bu dery-y-la dyim mukterindr
Bu deryda msfir gitse hayl
Grr kutb cenb vu Sheyl'i
Grinmez oradan baksa leyl
Bentu'n-na hem kutb- iml
Cenb yanadur zenc' bild
Anu-n zence bahr old ad
Dah dirler o bahra bahr- Berber
Bir ad dah anu bahr- Ahmer
Anu-n Ahmer old ad anu
Kim olur bd- Ahmer bd anu

303

4678. Kat olur havsnu humm

Giceler od olur eser semm
4679. Azm emvc olur iinde rsih
Kopar mevci "kle tavdu'-evmh"
4680. O derydan gee bilmez merkib
Hatr-nk olur anu seyr-i glib
4681. Kpegi keff olmaz hergiz anu
Nite kim zge bahru zge mhu
4682. Azm oldug-n mevci nihd
Del dery olupdur anu ad
4683.
4684.
4685.
4686.
4687.
4688.
4689.
4690.
4691.
4692.
4693.
4694.

F zikri anberi'l-hm bi'l-bahri'l-mezkreti

Klupdurlar meger zenc ehl-i alm
Ki kar ol deizden anber-i hm
Dimiler anber-i hm ehl-i dery
Olur bir nie derylarda peyd
Biri zenc biri Fris biri Hind
Habe biri biri n biri Sind
Biri Magrib birisi Msevidr
Bilr bu szi ol kim manevdr
itmiz ki didi ehl-i dery
Toludur kar- dery kh u sahr
Meger kar- cebelden bahr iinde
Parlar feyz olur kar iinde
kar ol emelerden pre pre
Bu anber-i mevc an urur kenra
Vel kdug dem dir merd-i clib
Olur naam nite kim em-i zyib
Brdet irir aa havdan
Tecemmd kesb ider kdukda mdan
Sudan kdug demde defa defa
Yapyur bir birine katre katre
Rivyetdr ki dirler gh ghi
Yudar ol anberi deryda mhi
Alur mevc urur an kenra

304

karurlar iinden pre pre

4695. Deizden ksa ad anber-i hm
Balkdan kana mebldur nm
4696. Dah dirler ne hayvn kim yir an
Hemn virr yidgi demde cn
4697.
4698.
4699.
4700.
4701.
4702.
4703.
4704.
4705.
4706.
4707.
4708.
4709.
4710.

F zikri'l-hayvnti'l-acbeti bih minh insni'l-bahr

Dimilerdr cihn-getn- dery
Kim ol deryda var insn- dery
Temmet sret sretde dem
ki kanad bir kuyrug var hem
Gricek demi balar girze
Varur ol dem gine batar deize
Geh dery-y m iinde b-naks
Grinr dem eklinde bir ahs
Grinse halka deryda o sret
Ucuzluga durur dirler dellet
Tutar bahr demin bir getisi bni
Getrr bir emre tuhfe an
O hayvn turmayup klur tekellm
Kelmn kimsene itmez tefehhm
Pes imdi bulmaga aa tercemn
Bir dem getrp cft ide an
n old bir biriyle nie devrn
Meger togd ikisinden bir oglan
Atas anas dilen taallm
dp bes itdi anlarla tekellm
Getrp sord oglana ol emr
Ne syler didi ata ki haber vir
Didi budur szi her demde tekrr
Ne syler didi ata ki haber var
Bular grrem ne turfe mahlk
Bizm gibi kanad kuyrug yok
idp szine anu old hande
Taaccb kld an h bende

305

4711.
4712.
4713.
4714.

F zikri Feresi'l-bahr bih

Dimiler seyr klanlar o bahr
Ki vardur ol deizde Esb bahr
Kamu azde etdr bir kemi yok
kz gibi vel drnag yark
Deizden havz idp gelr kenra
kar otlar kuruda ikra
Atas biri olsa anas bahr
Asl hb olur gyetde mihri

F zikri bakari'l-bahr ve bih

4715. Hem ol deryda vardur kv- dery
Ki kv ehli gibidr b-az
4716. Gelr kar deizden gh ghi
Kenr- bahrda otlar kiyh
4717. Bu deryda sefer klanlar ekser
Anu sr gibidr dirler bu anber
F zikri's-semeki'd-dulfn ve bih
4718. Dah dery-y zenc iinde yakn
Didiler bir semek var ad dulfn
4719. Ki ol mhi gezer deryda her dem
Nerede grse gark olm dem
4720. Virr kuyrugn anu eline
karur an dery shiline
4721.
4722.
4723.
4724.
4725.

Fi zikri semeki'l-kon ve bih

Meger ol suda var bir cins balk
Ki kon dirler adna halyk
Var anu banu altnda bir evk
Ki neyi grse anula ider devk
Gemi grdkde deryda bu hayvn
Dalar ol evk-ile t ola garkn
Kaan kim a ola dir an tccr
Urur nefsini bir hayvna nr
Ya ldrr ya yudar an hayvn
Deler karnn olur fni hayvn
306

4726. Alur n cn-ver bir kon an

Gd olur semeklere kulb
4727.
4728.
4729.
4730.

4731.
4732.
4733.
4734.
4735.
4736.
4737.
4738.

F zikri's-selahfti'l-bahriyyeti
Var ol deryda bir neva selahft
Azm zift olur gyet aa zt
Gelben bahrdan ksa kenra
Grinr telle gibi ikra
Kenra kuban tursa serda
Nie eyym turur bir arada
Anu hline vardur rivyet
Kadm eyymda olm hikyet
el-Hikyet
Zamn-la meger kim bir selahft
Turur bir ada katnda nie evkt
Trb-la yil an rter encm
Biter stine otlar gep eyym
Adadan sanur an ehl-i get
Ne bilsn ki odur tosbaga pti
Grrler n an akdm iderler
Gelrler arada rm iderler
Kim hir orada bir kavm- tccr
Yimek birmeg-in yandurur nr
Geicek ptine oddan harret
Hemn azm- deiz kld selahft
bildiler kim an ehl-i dery
Selahft arkas imi ol mev
Hemn baladlar bir bir grze
Varup basd selahft ol deize

F zikri's-semeketi'l-hyyeti bih
4739. Hem olur ol deizde mr u mhi
Ki yan mrdur kirdr- mhi
4740. Ylan-la balkdandur mvelled
Ylana tab- akrebdr anu ced
4741. Anu-n dirler aa mr-u mhi
307

Korudan vah olur gh ghi

F zikri cezyi bahriz-zenc ve m bih mine'l-'acyib
4742. Bu bahr- zenc iinde ol hir
Yidi yz ada var vrn u mir
4743. Bir birine mlskdur o ada
Zncek tamm ol er mev
4744. Kamu ll megasdur ki gavvs
Mdm andan karur ll-yi hs
4745.
4746.
4747.
4748.
4749.

el-Hikyet
Hikyetdr meger bir merd-i thir
Varur ol adaya olup msfir
Bulnur etfak sohbetinde
Meger bir s hummusdan katnda
Virrler dnesine dne ll
Satun alurlar evvel mevcd kamu
n anda yog-m hams- vcd
Ne durur tanmazlarm nahdu
An satun alcak ol adada
Zirat kldlar old ziyde

F zikri cezreti'l-Muhterikadi ve bih

4750. Hikyet eylemi merd-i seffr
Ki bahr- zenc iinde bir ada var
4751. Kim ad ol adanu Muhterikaddur
imlinden deize key rakdur
4752. Varmaz aa bide bir beerden
Haber virmez kimesne ol makardan
el-Hikyet
4753. Grr ol adada b-had mahlk
Hisb var anu sag yok
4754. Mukm olur orada nie mddet
Turur ol kavm-la n ins-i lfet
4755. Olaru diline klup taallm
Lugatlarnca hem ider tekellm

308

4756. Grr bir gn bu kavm efgn iderler

Bakup bir ylduza evn iderler
4757. Sorar ol kavma n bir merd-i tcir
Nedr bu girye-yi zre sebeb dir
4758. Didiler ol grinen ulu ylduz
Her otuz ylda bir togar o ylduz
4759. Gelicek stine ol bu adanu
Yakar hep bu aday od anu
4760. Tutuur ucdan uca bu cezre
Kl olur kll dner kara yire
4761. Meger togdug-n ol necm-i muhrik
Fign u zr iderler bu halyk
4762. Yakna iricek ol necm-i tbn
Meger kim ol cezre ehl-i yik-sn
4763. Oradan balad bir bir girze
Gemilere girp kad deize
4764.
4765.
4766.
4767.
4768.
4769.
4770.
4771.
4772.

F zikri cezret'z-zz ve m bih mine'l-'acyib

Sefer ehlinden olm durur ahbr
Ki zz adlu anda bir ada var
Bild- zenc'e ol ada ilidr
Kim anu m-vers zenc ilidr
Meger bir ehr var anda muazzam
Yaplm ag hacerden anda muhkem
szdr yok iinde dem zd
Ben dem yirine anda eser bd
Sefer klduka ol deryya bihr
Girp anda sulanr kavm- tccr
idrler meger ol yirde zz
Kimesne yok velkin var gavg
Nihyetsz durur anda cezyir
og isz durur az amyir
Cemi melerdr ol adalar
Agalklar durur arz- fillar
Ki ekser enbs u sc u sandal

309

Agacdur biter anda mkemmel

4773.
4774.
4775.
4776.
4777.
4778.
4779.
4780.
4781.
4782.
4783.
4784.
4785.
4786.
4787.
4788.

F zikri bahri'l-Magrib ve m bih mine'l-acyib ve'l-hayvnt

Dimilerdr cihn-getn- lem
Hisb-la bu Magrib bahr-n hem
Tutcak cnib-i kutr- imli
Muht-i azamadur ittisli
ol gz kim aa dirler Stanbul
Meger Konstantiyye ehri dir ol
Haber virmi durur hem merd-i ahber
Dpdr an ol yirden Sikender
Katmdur diyr- Magrib'e an
Anu-n bahr- Magrib'dr beyn
ki tag ortasndadur divne
Yrimi mnferi olm cihna
Sebeb dmegine an Sikender
Nie drl rivyet sylediler
Bild- Magrib'i itmege garkn
Depdr an z'l-karneyn-i Ynn
Dah dirler meger kim ehl-i Berber
Diyr- Endlis kavm-la yik-ser
Grp Ann kavmndan hisret
Sikender ha kldlar ikyet
Ki dedi ol deizi h- pr-dil
Miynndan k'olaru ola hyil
Depdr didiler bu bahr- briz
Bild- Rm arz- ha hciz
Deli an z'l-karneyn-slr
Dah ol yirden akar bahr- tayyr
Stanbul'u dker brsn ol
Olur anda ad bahr- Stanbul
Gelibol bogazndan o dery
Varur suy tlya vu alya
Cebel-i Akra eteginden gep ol
Tutar hem Ldikiyye arzna yol

310

4789. Geer varur Trbls- Dmk'a

Ferkiyye Beyrt'a vu Bark'a
4790. Olur ol mlk iinde Araf nm
Sorarsa bahr- Mlih bahr- m
4791. evrr bu bahr andan rede
Hem andan Sagr u Dimyt u Saide
4792. Trbls- Dmk inde iy ayn
Deiz karnda kar bir ulu ayn
4793. Suy toludur ol aynu gmh
Karmaz nie dem bahra miyh
4794. u del fevr ider ol ayn- glib
Varmaz katnda degme merkib
4795. Oradan mferre oluban ol yem
Varur skenderiye sagrna hem
4796. Varcak ol diyra ol bilda
Ad anu bahr- Msr olur orada
4797. Bild- Bendikyye arz- Trn
Kenrndadur anu nie bldn
4798. Varur Cenh u Serdniyye'ye hem
rir Endls arzna ol yem
4799. Bu bahru arkna didi nakkl
Uzun bi altm alt emyl
4800. Uzun fersah-la bi adeddr
On alt inine fersah-la haddur
4801. Bu bahr- Rm'a dirler bahr- ahzar
Ki yaldur bu bahru suy yik-ser
4802. Karadur suy bahr- Magrib' had
Ki dirler adna anu bahr- Esved
4803. Dimilerdr bu bahru cezer-i meddi
Gice gndz olur drt kere haddi
4804. Gne togup iriince zevle
Taar Magrib deiz irer kemle
4805. Dkilr mecmu'l-bahreynden ol
Bu bahr- Rm'a t haddi Stanbul
4806. Dnp andan varnca magribine
311

4807.
4808.
4809.
4810.
4811.
4812.

4813.
4814.
4815.
4816.
4817.
4818.

Dilr Rm bahr maklibine

kuban mecmu'l-bahreynden hem
Dkilr garb derysna ol yem
Dn bir nsfna dik Rm bahr
ekilr irir pyna cezeri
Dkilr bahr- Magrib Rm'a yik-sn
Sabh olup tognca ems-i tbn
Rivyetdr ki dir ehl-i ulmu
Ki cezeri imtidd bahr- Rm'u
Kamer irtesi bile artar midd
Hem eksildke eksilr ziyd
Dah dirler aa medd hatta
Olur ol u resme kim bahr- muhta
F zikri'l-halci'l-hric min haza'l- bahr ve hve halc'lbendika
Rivyetdr didi ehli ulmu
Ki vardur bir halci bahr- Rm'u
Nedr ol Bendekyye cy yan
Var iki yana sende iki rkni
Bu iki rknin aralg bil
Kys-la gelr yitmi kadar ml
Bu n iindedr arz- Bendk
mret milketidr ol aralk
Toludur kalalar ehr vilyet
Ference ilindedr ol yir temmet
Hem ol n iredr alt cezyir
i vrn vel i imret

F zikri vasf- bahr- Trabuzon ellez h bahru'r-Rm bi-aynihi

4819. Trabuzon'da bahr- mstekaldur
Ki yan Rm bahr aa dildr
4820. Pes imdi eyle olsa dir gemici
Bu bahr- Rm olur anu halci
4821. Bu iki yem "al klli'r-rivye"
Hemn bir bahr olur varur nihye

312

4822. Kim anu badur dery-y azam

Sorarsa mahrecin vallhu alem
4823. Bild- Sakaliyye'n zuhrdur ol
Ki varur Baltamiyye arzna ol
4824. Yalarus' bild- Dr Keiyye
Dah varsa diyr- Ter Keiyye
4825. Hem andadur bild- Ln Berhn
Ki Rs ilindedr ol mlk yik-sn
4826. mret milketidr ol vilyet
Tolu ehr nevhdr temmet
4827. Yirin og tag az sahr
Mselmn yokdur anda hep nesr
4828. ki limne vardur anda mahsn
Trabuzon'da biri biri Samsn
4829. Oradan Dru'l-slm'a gelrler
Ticret Rm ol yirden klurlar
4830. Sefer klanlar ol diyra her dem
Dimiler arkisine uzun hem
4831. rir bi yidi yz krk mle
Kurudan olsa hem yitmi rah-la
4832. Kim arz- Mastk'dr arksi anu
Cibl olur zemni ol meknu
4833. ki yz ml olur an umr
mret milketidr ol diyr
4834. imlinde olur bu bahra bir n
Gelr tl otuz ml ini on
4835. Varur Kpak deizine dkilr
Orada bir mdevver bahr olur
4836. Uzun ini anu iki yz ml
Kenr havli cmle memleket il
4837. Yaplm shilinde ehr-i Ekf
Hem andadur Kurum ehri minh
4838. Kenrndadur anu ehr-i Serdk
Karr anda idpdr ehl-i Kpak
4839. Trabuzon'da iinde msfir
313

Didi vardur yidi bell cezre

4840. Olarda Rs itmidr ikmet
Harmdr anu ehli temmet
4841. Gice gndz klurlar seyr-i dery
Gezerler bahr iinde pr bern
4842. Nihn bahr yzinden varurlar
aylarn garbu hep ururlar
F zikri'l-hayvnti'l-acbeti'l- mezkre mine'r-Rm ile'lMagrib minh semeketi
Mektbeti al zahrih l ilhe illa'llh
ve beyne znih Muhammed reslu'llh
4843.
4844.
4845.
4846.
4847.
4848.
4849.
4850.
4851.
4852.
4853.

Sbhne'l-Hallku'l-Azm
Haber ire yazlmdur mestr
Ki bahra olanlardan msfir
Dimidr Abdu'r-rahmn bin Hrn
Meger bir yir var anda ad Bertn
Stanbul'u yakndur degl dr
u dery kim olur anda Saknkr
Gemileri klur ol yire seyrn
Konarlar indrrler anda yilkn
Balk avlamag-in bak bu emre
Brakurlar meger Sannra bahra
kar Sannra'dan bir cins mhi
Yazlm zarna hatt- ilhi
Ki yok Allh'dan gayri bir Allh
Muhammed'dr reslu'llh iy va'llh
Gelr bir ibr del tl anu
Gr imdi hikmetini mestanu
Ki kfir grp an z-kermet
Mselmn old getrdi ahdet
Gine ol yirde zd eylediler
Halyk ire vasfn sylediler
Teberrk bilp an kavm- Sayyd
Hatdur diy tutsa klur zd
314

4854.
4855.
4856.
4857.
4858.

4859.
4860.
4861.
4862.

F zikri's-semeketi'l-acbeti ellet ben dem bih

Bu bahr- Rm iinde didiler hem
Meger bir mhi var sretde dem
Grinr dem gibi sft
Klur saga vu sola iltift
kz gzi gibi gzi degermi
Balk cismine bezer cism-i cirmi
Ayag yok iki kk eli var
Ben dem eli gibi bikr-dr
Yiri taglar etegidr sevhil
Ki anda ola megrt u medhil
F zikri'l-hayvni's-semn bi-eyhi'l-yehd bih
Var anda bir aceb vahu vcd
Ki dirler adna eyh'l-yehd
Ben dem bigi sretde mutlak
Sakl var kocalar gibi appak
kar her enbe gni ire btn
Kenrna deiz gn batar-ken
Turur ol eb ehad gni dah hem

Gne batup gice olnca aham

4863. der hir gine bahra vrd
Anu-ndr ad eyh'l-yehdi
4864.
4865.
4866.
4867.
4868.

F zikri'l-hayvni's-semn bi-seyfi'l-bahr bih

Meger bir cn-ver var anda peyd
Ki dirler adna seyf- dery
Ben dem sftnda acyib
Turupdur yle kim merd-i muhrib
Bir elinde klnc birinde kalkn
Banda huddur yle kim insn
Bildu var ol hayvna ecsm
Nite kim el ayak syir endm
Meger ekser bu hayvna husne
Ya serdaniyyedr y bir elne

315

4869.
4870.
4871.
4872.

4873.
4874.
4875.
4876.
4877.

F zikri'l-hayvn keheyeti'r-recl ve'l-mereti bih

Var ol deryda hem bir cins hayvn
Teni mhi vel sretde insn
Er avrat sftnda musavver
Bulnur bahr- azamda bu ekser
Meger kim kuvvet-i mevc-ile geh gh
Atar dery an kuruya n-gh
Kaan kim de derydan kenra
Kaa bilmez drrler ikra
F zikri's-semeketi's-semiyyeti bi'l-menre bih
Var anda bir balk ad menre
Durur kuyrug zre ikre
Koyup kendzini gine bahra
Yarlur heybetinden tende Zhre
Ne kiiye ki tokna mesrif
Hemn gark ider an b-muhlif
Meger an gricek ehl-i merkeb
alarlar tabl u zemer sanc debdeb
Kim an iidp kaa bu hayvn
Elinden mikrle kurtaralar cn

F zikri's-semeki'l-uhr bih
4878. Var anda bir semek halk- ilhi
kcak bahrdan olmaz o mhi
4879. Eger klsalar an pre pre
Taharrk klur u gelmez karra
4880. Meger bie ki tura lahm anu
Begyet tatlu olur taam anu
F zikri's-semeki'l-uhr ibh ve bih
4881. Var anda bir muazzam cins-i mhi
Ki sudan tara dse gh ghi
4882. u del ztrb ider vahalda
Ki soylur klur drus kilde
4883. ki kat kar altndan ol dem
Uar deryya der ol balk hem
316

F zikri'l-hayti'l-hamseti bersin vahid

4884. Eb Hmid dimi gr bu nak
Hem anda var durur bir neva vahi
4885. Bei birdr vel cismi nice mr
Tende kara kara noktalar var
4886.
4887.
4888.
4889.
4890.
4891.
4892.
4893.
4894.
4895.
4896.
4897.
4898.
4899.

F zikri tenni'l-bahr ve's-sbn bih

Hem olur ol deiz iinde yakn
Meger bir cins vahi ad tennn
Kim ol hayvna dirler ejdehdur
Muazzam cn-verdr mntehdur
Karr-gh deiz kardr ekser
Kat bed cn-verdr mevz vu er
Ne varsa bahrda her vah- hayvn
Ezkirdr kamusndan bu abn
Olur ekser muht-i muteberde
Dah Verenk deizde v cezerde
Olupdur ehl-i manden rivyet
Byyp olcak ol vah- kuvvet
Hcm ider deizde tnd-nk ol
Ki hayvnt- bahr ider helk ol
Ziyd oldukda hsrn u hats
Tecvz idicek zarr u adas
Gazab klur Hud ol ejdehya
Varban bulut vech-i semya
Yagar yagmur eser bd u akr berk
Havda rad grlr garb t ark
Tutar zulmet temmet berr bahr
Meliklere olur Allh emri
Gelrler bahrda ol ejdehya
ekp an karurlar havya
Brakurlar an Kf- zemne
Meger Yecc u Mecc'u yirine
Meger ol kavmu olm gds
Musahhah sz durur yokdur hats

317

4900. ekilr ezdeh gge dem--dem

Grrler zhir an halk- lem
4901. Dah bir sz var ehl-i ilm syler
Rivyet ehl an nakl eyler
4902. Melekler iidp emr-i Hud'y
ekerler bahrdan ol ejdehy
4903. letrler an nere atarlar
Cehennem vahlerine katarlar
4904. Varup dicek ol bs'l-maaba
Karur anda hayt- azba
4905.
4906.
4907.
4908.
4909.
4910.
4911.
4912.
4913.
4914.
4915.
4916.

F'-zikri't-temsl ve'n-nashati
Nedr dery bu dnydur hakkat
Ki tolmdur kamu mevc-i mehfet
u kim bu bahr iinde ejdehdur
Nedr yan cihnda pdidur
Nedr ol ebr rad u berk u brn
Meger ol ezdehya hm- Yezdn
Nedr Yecc u Mecc izdihm
Ki zlimlere Hakk'u intikm
Bugn kim memleketde pdisn
Nite kim bahr iinde ezdehsn
Eger kim adl idersen demsin
Ne dem bil firite aar msn
Gidp zulmet ergu ren eyle
Yir cennet makmu gl-en eyle
Eger zulm eylese aslan olursn
Halyk yudc evrn olursn
ekerler memleketden seni encm
Brakurlar cehennem ire n-km
Olursn hazret-i Hak'dan merdd
Refk olur saa Firavn u Nemrd
Yir cennet ider gr kl-ise
Cehennemden ekin ehl-i dil-ise
Var-iken cennet rdvn menam

318

Dirg kim ola yir cehennem

4917.
4918.
4919.
4920.
4921.
4922.
4923.
4924.
4925.
4926.

4927.
4928.
4929.
4930.

F zikri cezyiri bahri'l-magrib minh cezreti Sakaliyye ve m

bih mine'l-'acyib
Msfirlerden olmdur rivyet
Ki Magrib bahr iinde temmet
Muazzam adalar vardur firvn
mretdr kamu iklm bldn
Var ol deryda bir ulu cezre
Ki dirler Askaliyye ol masra
Hem Afrikiye'n oldur cibli
mretdr ki yok bir arz- hli
Mselles ekldr hem ol cezre
Ki bi yz ml olur aa mesre
Diyr u kalalardur il dery
Devbb u nimet enhr u ecr
Hem anda didiler Abd's-selm
Var-m ilm ehlinden ok akvm
Meger B'l-Ksmu'l-Mehd gelpdr
Belerm ehrin anda ol kalupdur
Ad Serkavmiye bir ehr vardur
Ki yan deiz bir yan berdr
Meger bir rkn zre ol adada
Yapupdurlar bu ehri m-mezda
F zikri cezreti Kbris ve m bih
Birine Kbris adas durur ad
Var anda muazzam ehr bd
Yaldur bir m'a anu masri
Yidi gnlik durur dirler mesri
Yiri sahr durur pr-ravza vu bg
Keser vustnda an bir ulu tag
Firenc elindedir ol beriyye
Virr sultn- Msra ylda cizye

F zikri cezreti Rodos ve m bih

4931. Hem ol derydadur Rodos adas

319

4932.
4933.
4934.
4935.
4936.

4937.
4938.
4939.
4940.

Kim yz mldr vs-i kys

Hem Efrence bildnu cibli
Meger ol adadur bilgil makli
Var ol ada iinde nice kala
Firenc elindedr ol arz- buka
Kat dvr adadur ol cezre
Giremez yagdan kimse o yire
Yemen kffr var ehl-i cefdur
Deiz yzinde ileri adadur
Olara bu taaddi urf- havdur
Advdr Dru'l-islm'a advdr
F zikri cezreti Karit ve m bih
Karit adlu vardur bir cezre
Firenc olm durur skin o yire
Cibl-i berka dirler ol adadur
Suy hb u havs mntehdur
mret olur adadur an bil
Uzun seyr-ile yz otuz ml
Var iinde hem iki ehr-i bd
Biri Handak birisi Rabz- zd

F zikri cezreti'l-Fars bih ve m bih mine'lacyib

4941. Hem anda bir ada var Fars ad
4942.
4943.
4944.
4945.
4946.
4947.

Kamu kfir durur ehl-i bild

Var anda drt ulu ehr yegne
Sevhilde i biri miyne
Shli Msr arznu makli
Cibli m u Rm ili cibli
O yirde bir muall tag var hem
Var ol tagda meger bir deyr-i azam
Var ol deyr iinde bir ulu bt
Murassa hep zer sm-ile ol bt
Mugallif hen-ile her tarafdan
Dzilmi eytanat-la m-selefden
Ki magnats tandan iki py

320

Dzetmiler aa kim tura bir cy

4948. O tau cezbi-le bu hene bak
Turup durur ara yirde muallak
4949. Varup kfirler anda z-masiyye
Kim iderler taabbud ol salbe
4950.
4951.
4952.
4953.

4954.
4955.
4956.
4957.
4958.

4959.
4960.
4961.
4962.

F zikri cezreti Kavsen ve m bih

Hem anda bir ada var ad Kavsen
Kat ulu adadur ol muayyen
szdr yokdur anda dem zr
Bulnmaz anda bir bd bnyd
Nin kim turmaz ol yirde insn
Afrt arzdur ol mevz- cn
Dimiler kim varursa ol diyra
Afrt aa olur ikra
F zikri cezreti'l-Mevt ve m bih
Hem andadur ki dirler Mevt adas
Ki mhlikdr ot suy havs
Orada skin olmaz asla insn
Karr itmez o yirde cins-i hayvn
Nohuda bezer anda bir kiye var
Biter anda sedba bezer ecr
Kokusn alsa hayvn ol kiynu
Diraht syndan tursa anu
Helk olur begyet korhuludur
Kiyh mhlik ecr agudur
F zikri cezreti'd-Deyr ve m bih
Var ol dery iinde dir ens
Meger bir ada ad Deyr adas
Var anda bir derne deyr-i azam
Ezelden anda yaplm mutalsm
Batupdur su iine o imret
Grinmezlik var anda emret
Dimiler ylda bir gn evvel hir
ekilr su olur ol deyr zhir
321

4963. Dirilp ol ada ehl temmet

Gelp iderler ol deyri ziyret
4964. Turur asrna dik mekf o bnyn
Pes aham olsa olur gine pinhn
4965. Gelince yl dnp ol yevm-i malm
Gremez kimse kalur yle meksm
4966. O gn ilmine dise bulam yol
Cezre anu yigirmidr didi ol
4967.
4968.
4969.
4970.
4971.

F zikri cezreti'l-Esmk
Bu bahr- Rm iinde didi bihr
Semek adas dirler bir ada var
Muazzam adadur cmle imret
Var anda ok diyr u ehr millet
Olur bahrnda anu her cins mhi
O kavmu yidgi oldur gmh
Sar ehlinden olmdur bu mesm
Meger bir yl tamm olnca mecm
Yz otuz cins mhiden temmet
Gelr anda gider nevbet nevbet

F zikri cezreti'n-Nevm
4972. Hem anda bir ada var ztu'l-ezhr
iekden tag u sahrs yik-br
4973. Ki her kim ol iekden ala kohu
Uyuya tuta ol dem gzin uyhu
4974. Vel degme keret olmaya bdr
Virr bu hasleti dyim ol ezhr
4975.
4976.
4977.
4978.

F zikri cezreti Sardaniyye

Meger bir ada var Sardaniyye nm
Mukm olmdur anda kavm- ervm
Kat iri olur anlar bedende
gen hr yd olur sretde tende
Sabr olur ikya ol tavyif
Karnca dn mezhebinde muhlif
ulu ehri var turmaga hn
322

Olur ada iinde sm kn

4979.
4980.
4981.
4982.

4983.
4984.
4985.
4986.

F zikri cezreti Belbnas

Dah bir ada var Belbnas ad
mretdr ili gni bild
Gelr havli kys bi kadar ml
Ulaur vardur anda berre bir dil
Sorarsa arz alt ml olur ol
Uzanur iriince berre ol yol
Hem on bi ulu ehri vardur anu
Firenc asldur ehli ol adanu
F zikri cezreti Clita
Hem anda bir ada var Clita nm
Beer yokdur orada yrr agnm
Ganam adas var ad lisnda
Yrr vahdur ol agnm anda
Toludr her taraf agnm iinde
Katler yrr cm iinde
Var anda bir muazzam ulu bnyd
Ki dirler halk aa dir el-Ganam ad

F zikri bahri'l-cezyir
4987. Hem anda iki ada vardur anda
Ki tutmdur Firenc Ktln' anda
4988. Var anda bir ada dah mesdr
Muazzam sr-la havli msevver
4989. inde yok durur hi dem zr
Eser ol yirde dem yirine bd
F zikri bahri'l-cezer ve m bihi mine'l-acyib fi'l-hayvnt
4990. Haber sorarsa eger bahr- cezerden
Gel imdi dilegil ilm haberden
4991. K'anu yokdur muhta asl asl
Sevhildr hemn havlinde peyd
4992. Meger ol bahr bahr- mstekaldur
Kenr bir birine muttasldur

323

4993. Dimilerdr varanlar ol mekna

Yigirmi nehr olur aa revne
4994. Dpdr mstedr'l-vaz ekli
Vel tolnadur bisyr mli
4995. Cenbndan imledr uzun
Gider garba inin ark yni
4996. Kurudan fersah-la dr yik-sn
Ki bi bi yz olur kaldukda devrn
4997. Deizden mli-y-ile tl sekiz yz
An ml-ile alt vu dpdz
4998. Kenr arkisidr mlk-i Crcn
imlidr Cezer arzna bldn
4999. Cibli dlim olmasdur cenb
Cibl Kerc'dr su b-gurb
5000. Kat dvr derydur hatr-nk
Kalupdur geti b-had helk
5001. Ne cezeri olur ol bahru ne meddi
Tecvz eylemez mevcinde hadd
5002. Dimidr bahrlar cins-i cevhir
Ki kmaz ol deizden evvel hir

5003.
5004.
5005.
5006.
5007.
5008.
5009.

Fi zikri'l-hayvnt mine'l-acbeti bih ve minhs-semeketi'l'azimeti elleti tahrc min anhril-criyeti

Hikyetdr ki Selm- tercemndan
Ki Eb Hmid klupdur nakl andan
Halfe h- Msr ala makl
Hazar hna saldukda resl
Reslin bes olmaga beyn
Bil salm selm tercemn
Varup devrn-la ol ehl-i alm
Mukm olm cezerde nie eyym
Haber virr meger ol kimse bir yevm
Grr kim bir balk avlam ol kavm
Meger bir mhi-di gayetde azam
Virr cnn kenra kdug dem
Aar gnein neznda revnu
324

5010.
5011.
5012.
5013.
5014.
5015.
5016.
5017.
5018.
5019.

5020.
5021.
5022.
5023.
5024.
5025.

kar bir criye gneinden anu

Mogol-n gzl bir mahbb mehr
Krkcn kalu bir mak- dil-ke
Dah vuslat gni tek ems efrz
Sa frkat gicesi gibi b-rz
Kara zlfi mbih enbsa
Yaag eli hamra-y ursa
Revdur hr disem y kenzek
Gren ider Taalla'llh tebrek
Miynnda aaga bir gve
Hud'dan setrine olm ilve
Bilinde bagludur yle ki mrer
Gbeginden dizine dek msetter
Hemn kdug dem g- semekten
Bir efgn itdi kim gedi felekden
Yzini yrtd vu san yold
Dah degmedi bu hal-la ldi
Musahhih kssa durur dir bun nkil
Yazlmdur ktbde kavl-i kyil
Umma irse ahbr- tevtur
Ulm ehli katnda ol esahdur
Fi zikri semeketi'l-Bd bih
Hem ol dery iinde didi nakkl
Meger bir cins mhi var ad bl
Muazzam mhidr kerden dirz ol
Gelr tolyla bi yz del kr ol
Cenhn kaldurcak sudan iy cn
Grinr nite kim deryda yilkn
Dehnndan tere ilin su
kar bir oh atam gider yukaru
Kaan an gre ehl-i merkib
alarlar subha vu tabl u debdeb
Nin kim ol balk iidp an
Kaa irmeye anlara ziyn

325

5026. Deizde kim olur her cins mhi

An grse kaar andan gmh
5027. Yrr deryda her yaa gider ol
Ne neva cn-ver grse yudar ol
5028. Nihyetden geicek iftirs
Tecvz idicek hadden adas
5029. Bes aa intikm idp lh
Musallat klur aa gine mhi
5030. Kim ol balga dirler leek ad
Bir arundur anu kadd nihd
5031. Gelr bir subh-dem ol leek n-gh
Kulagna girr ol htu iy h
5032. Yir anu magzn oldur gds
rir kbet andan fens
5033. Giricek gna blu o mhi
Tutar cn diyrn devh
5034. Deger ban yire t k ola ol
Kulagndan kar kaan ola ol
5035. Kii her ne kim iderse bulsar
Dimesn kimse itdgi klsar
5036. Muhakkak bil glden bu kelm
Okdusa "azz z'l-intikm"
5037.
5038.
5039.
5040.
5041.
5042.

Fi zikri't-temsl ve'n-nasha
Ben dem dah pkize bl
Yine bezer meselde yle kim bl
Nasb oldukda aa devlet-i vefr
Cihnda buldugnca kuvvet-i vefr
Gurr idp keml kuvvetine
Tama klsa zaf nimetine
Oturup mlk-i sadrnda serre
Taaddi itse miskn fakre
Bes olur mstehak h-la mu
Cezsna "azz z'l-intikm"u
Aa hm eyleyp halku rahmi

326

5043.
5044.
5045.
5046.
5047.
5048.
5049.
5050.

5051.
5052.
5053.
5054.
5055.
5056.
5057.

Musallat klur aa bir garmi

K'olur begenmedgi kimsen ol
Elinde kbet makhr u mahzl
Hud emr itse bir mr- zafe
Garm olur Sleymn- erfe
Garme hr bakma kana bakgl
Karncaya dah merdne bakgl
Her insndan hazr kl alem-ise
Tolu bak deme dem-y-ise
Eger Nemrd-ve klsa tezlem
Helk ider seni bir pie-yi bm
Mezd olduka senden kuvvet-i kt
ridgi bu tama yle kim ht
Ve ill seni bir leekle faal
Helk ider nite kim hlet-i bl
Gelr insna insndan mazarrat
Ki kend cinsi olur her e-yi fet
F zikri cezreti bahri'l-Hazar minh cezreti'l-Cinn ve m bih
mine'l-'acyib
Rivyetdr ki dimidr msfir
Cezer bahrnda vardur ok cezyir
Tehdr bes birinde ins vardur
Agalar mler akar sulardur
Var anda bir cezre didi bihhr
szdr yok iinde deyr deyyr
Velkin gelr andan drl vz
idrler halyk k eger yaz
Vara bilmez kimesne ol adaya
Tahamml ide bilmez o sadya
Asah budur kim ol vz- hyil
Ki cin vzesidr didi kayil
Klupdur ol makm cinni mev
Anu-n anda dem turmaz asl

327

5058.
5059.
5060.
5061.
5062.
5063.
5064.
5065.
5066.
5067.
5068.
5069.
5070.

F zikri cezreti'l-Cebel ve m bih mine'l-acyib

Cebel adas dirler andadur hem
Katnda bir kara tag var muazzam
evrmidr deiz ol tag mutlak
Var anu kullesinde bir ulu ak
kar andan olur bir su revne
Gelr ol su iinde dne dne
u sencem dnk tek habb- asfer
Dkilr bahr iine ekber-i asfer
karur bahr iinde an gavvs
Satar tccra oldur mhre hs
Cezer bahrn seyr ider msfir
Dinmidr vardur anda cezyir
Birin adna dirler Sin kh
Var anda Trkden bir halk- enbh
Orada sayd iderler bz- ebyaz
Mukbildr meger slta ol arz
Birine dirler anu halk- Trkn
Muall khdur yok aa pyn
kar bir li yirden orada nr
Kim olur yz fersah yirden izhr
Birine Kara dirler ism-i Arb
Mukbildr o yire bb'l-ebvb
emenler sular olur ol ada hem
Olur ol memleket hasb u reh hem
Alnur oradan sayf- itda
Msfir Kara'y her bir bilda

F zikri'l-bihar'l-mlihati'l-mehreti minh bahr-i Azgar

5071. Dimiler yriyenler berr bahra
Ki yir yzinde vardur nice bahra
5072. Haber byle dimi ehl-i beynu
Meger bahr- Azgar'dur yiri anu
5073. Zagar dirler aa hem bahra-y Lt
Gelr ok sular olur aa mahlt

328

5074. Aceb budur akar ol bahra enhr

Karur suyna enhr her br
5075. Eger sayf u eger fasl- itda
Ne eksilr hd olur ziyde
5076. Meger kim hrdur anu zemni
Mahaldr maden-i kibrte tni
5077. Ki kar Lyezle anu buhr
Buhr olur giren enhr var
5078. Dimiler ol deiz ol meknu
Meger bir gavr var karnda anu
5079. ki aylk gider dah ziyde
Gider ol gavra su tahte's-serda
5080. Varur hir bir iklme kar ol
Orada arz sathna akar ol
5081. Meyihden dimiler zge harfe
Ki varur ol suda bir arz- hasfe
5082. Geer ol hasfdan suy serya
Ki bahr- Kulzm'e kar nihye
5083. Dah dirler o hasf iit kulak tut
Nedr bir sakbdur t arz- Behmd
5084. Olur her nehr anu-n anda gays
Bu dery ne mezd olur ne nks
5085. Biter bir nev kayr olur suda ki gh
Kopar urur kenra mevc n-gh
5086. Ne iklme ki ka ol bazaa
Olur kim mlik-ise ol diyra
5087. Olur bir tellesi gibi dah azam
Dah subga katar sabbg an her dem
5088. idilmi durur erbb- eserden
Yazlmdur kitba ol haberden
5089. Ki ol bahra yirinde m-tekkaddm
Var-m bir ulu ehr-i muazzam
5090. Olara irip hm- Hud'nu
Yire gemi yiri bahr olm anu
5091. Ki m'u gavr- sflisine karu
329

ki cnib arasndadur ol su
5092. Yidi fersah durur tl u kys
nin fersih intihs
5093. Dimiler ol buhayre ire yeksn
Bulnmaz istese bir cins-i hayvn
5094. Nin kim mntin fsiddr an
Ki tutmaz cn-ver anda mni
5095.
5096.
5097.
5098.
5099.
5100.
5101.
5102.
5103.
5104.
5105.

F zikri buhayret-i Erc

Be-hayrt ire iy ehl-i mani
Biri Erc bahrdur bil an
Uzun mddet-ile drt merhal
ni bir merhale old mkemmel
Hem anda kayz olur ikre
Heme burk armen kenra
Vel bir ml iinde iki mhi
Tolar ol bahru ii vah u mhi
Aceb budur ki ol su ire yeksn
Grinmez on ay ire cins-i hayvn
Drrler vuhndan ikra
letben satarlar her diyra
Aceb hikmet durur bu hikmetu'llh
Ki bir ylu iinde ol iki mh
Nin mhi tolar bu bahr yik-sn
Neden on ay bulnmaz anda hayvn
ki ayda grinr ne sebebdr
On ayda gayib olur bu acebdr
Gidicek kanda gider anlar iy cn
Gelicek ne yirden gelr firvn
Bu hli fikr itse ehl-i irfn
Kla bu bahr- hikmet ire garkn

F zikri buhayret-i Tennessr

5106. Meger bir bahr var Tennessr ad
Ki ac deizdendr nihd
5107. nine uzunna ittis

330

5108.
5109.
5110.
5111.
5112.
5113.
5114.
5115.
5116.
5117.
5118.
5119.
5120.
5121.
5122.

Meger bir gn buuklkdur kl

Vel bir yl iinde ol ac b
Nie gn azb olur z-emr hb
Ki yiri ol bahrin temmet
Diyr u ehr-imi il vilyet
Naghn bir gice bu bahr- Mlih
Deilp olm ol iklme slih
Temmet gark klm ol mekn
Naghn ber[r]ken bahr itmi an
Hem andadur ki dirler "fem tyne"
Ki bell cydur mehr Mna
Eger Trk Frenc m u Magrib
Ne yirden gelse Dimyt- merkib
Ol agzdan girr og diyra
Virr b u harc ehriyra
u asr ire ki eyb' mr-i devrn
Klurd Mna vu Dimyt'a fermn
Melik Eref zamn-y-d ol eyym
Baa ol ehri h itmidi inm
Emr nzr-idm ol mahalde
Mukm htr-dm ol mahalde
Meger ol yirde grdm b-nihyet
Acyibden aceb bir nesne gyet
Ki her yl bir nie gn ol agzda
Balk akar su yzine deizde
u resme sayd ider sayyd an
Ki gelmez saga hadd u kern
Tutlur ol mahalden her zamn ol
Gider her ilden ile armagan ol
Dkilse yir yzine anu b
kar od gibi ol hletde tb

Et-taaccb f devri'z-zamn ve tagayyre min hlin il hl

5123. Acebdr bu cihnu hli iy yr
Ki turmaz bir karra arh- devvr

331

5124. Zamnu dndgince her demine

Tegayyr irir r-y zemne
5125. Ki bir gn bir imret hnumn
Gresin kim ykupdur dehr an
5126. Gresin bir yiri bir devr-i ybn
Deiz klm gresin an devrn
5127. Gresin bir mahal bir vakt- peyd
Olur bir tl- eyym-la dery
5128. Dilse n-gihn tumn- fermn
Yidi iklmi gark eyleye yik-sn
5129. Cebel-i Kf ola aa olmaya sed
Muht ola aka dnyya b-had
5130. Aceb ol bahr an itmedi gark
Kim-idi ol yiri mamr iden halk
5131. Eger bilseler-idi ol mekn
Deilp gark idiser bahr an
5132. Yapalar m-yd bir dvr anda
Tura m-y-d ya bir diyr anda
F zikri buhayret-i Hvrzem
5133. Dah Hvrzem arznda yigne
Meger kim bir buhayre var revne
5134. Dkilr aa b- nehr-i Seyhn
Hem enhr- bild- Trk Ceyh
5135. Kyas-la anu devr-i temmet
Meger yz fersah itmiler meshat
5136. Ziyde olmaz ol derynu b
Acdur tatlu olmaz anu b
5137. Dimidr baz ehl-i ilm dehr
Cezer bahr badur o bahru
F zikri ayn- Ermeniyye
5138. Varanlar Ermeniye sar sre
Dimiler vardur anda bir buhayre
5139. Akar alt ay anu b teyyr
Yzer yzinde mhi uar tayyr
332

5140. Kurur hem alt oldukda encm

Bulnmaz yidi yl iinde katre
5141. Sekizinci yl akar bu emre
riince gine vaktna eyym
F zikri be-nhiyyet-i Hlit
5142. Diyr- Hlit arznda muazzam
Dimiler bir buhayre var durur hem
5143. Ki bir slu geer on del mhi
Grinmez anda ne zafda ne mhi
5144. Ylu iki ayna irse devrn
Tolar ol sunu ii drl hayvn
5145.
5146.
5147.
5148.

5149.
5150.
5151.
5152.
5153.
5154.

F zikri buhayreti be-nhiyyeti min nevh Horsn

Horsn milketinde dir msfir
Ki vardur bir bahire b vfir
Madinden ne dse bna anu
Hemn irr karur bna anu
Bu sunu Msr arznda dem--dem
Nazri Brke-yi Natrn'dur hem
Kim iine ne derse fildan
Kamu Natrn olur knca mdan
F zikri'l-hayvn elleti bih ve't-taaccbl itibri f hli
zalike'l-hayvn
Hem ol su ire var bir neva hayvn
Hemn sretde v sretde insn
Meger ol cn-ver bu heyet-ile
kar ol su yzine mddet-ile
Nie sz syler klur tekellm
Vel kimse ide bilmez tefehhm
Meger ol zhir olmaga dellet
Melik mevtine durur bu almet
Nedr hikmet kim ol gelse makle
Mlku devleti irr zevle
Aceb kim bildrr aa bu hli
Ne kimse gredr ubu makli

333

5155. Ni bilr iy aceb bahr ire hayvn

Fen oldugn yir zre insn
5156. Deizden kuban virr haber ol
Hat itmez vel syler hatr ol
5157. Meger kim ldrr ilhm- kudret
Hakkat b-hat alm- kudret
5158. Zih hikmet ki yok ilminde reb
Deizde syledr hayvna gayb
5159. Bu resme olcak irfn- hayvn
Aceb mi bahr- hikmet olsa insn
5160. Mkerrem zt kim insn ola ol
Aceb mi maden-i irfn ola ol
5161. Szinden alana her drl man
zinden gelmeye bir mla yan
5162.
5163.
5164.
5165.
5166.
5167.
5168.
5169.
5170.
5171.

F makli'-ir
itse ibn-i Bl'den makli
Saa yz gstere hikmet-i cemli
Beyn ola saa esrr- gaybu
Yze kef ola ddr- gaybu
Gzden ref ola gaflet hicb
Ala kalbe irfn bb
Gresin garb ark bir nazarda
Teseyyr eyleyesin bahr u berde
Grinen kudret-i Rabbn'den r
Diye cn rz- tenden akl- yh
Garyibler ki bdlar iinde
Acyibler ki derylar iinde
Yaratmdur Hud yokdur kys
Bilinmez sag vu intihs
Eger saylsa ol efrd efrd
Dkenmeye vel dkene add
Eger sylense ol tafsl tafsl
Tamm olmaya gee b-aded yl
ua ki ilmm irdi sylemiem

334

5172.
5173.
5174.
5175.
5176.
5177.

5178.
5179.
5180.
5181.
5182.
5183.
5184.
5185.
5186.
5187.

Vel bide birin cevz-ile vasf eylemiem

Kim azndan ogn ekliyesin
Klasn cezv-ile kll kysn
Deizin fehm idesin katresinden
Bilesin fitbn zerresinden
Yakb grmek-ile necm-i sehnu
Kysn idesin ems-i sehnu
u kimse kim ola scid-i ryet
Kifyetdr bu del sz kifyet
unu var durur akla sebli
Ne hcetdr aa sz tavli
u kim ztnda var tab- selmi
Ol alar l-cerem kavl-i hakmi
F zikri teveldil-enhr vel-uyn ve'l-Cedvil ve's-Seyln al
vechi'l-arz
Yaratmdur yir gg ilh
Bu yir yzinde ok drl miyh
Yaradldan Hud arz u semy
Aktmdur bu yir yzine ml
Aceb akar gice gndz bu enhr
Ne ard kesilr ne i karr
Ne yirden akar ol enhr y Rab
Nire olur gine tayyr y Rab
Dimiler yir yzinde k'ad berdr
ki yz krk ulu enhr vardur
Uzun elli fersah asgarnu
Vel bi fersah old ekberin
Cebellerdendr ekser ibtids
Deizlere irir intihs
Meger mervdr ehl-i hakemden
Yazlmdur bize sbk memden
Ki taglara yagcak yagmur u kar
ner suy yir karna karr
Cemi cem olup fasl- itda
Hazn olur turur tahte's-serda
335

5188. Yir altnda khufta tolar ol

Hud emri-le oradan bulur yol
5189. kar yir yzine olur revne
Akar sular olur yrr cihne
5190. Zamn-la hazn bu serdan
kar m-esef-le akar aldan
5191. Kimi rmaklar olur kimi enhr
Kimi emeler kimi ebyr
5192. Yukarusndan akan khsitnu
u sulardur ki yokdur kat anu
5193. Aagsndan aksa taglaru su
Kn akar kesilr yazn ol c
5194. Siryet itmeyen sular olur feyz
Kim an bal idemez kre-yi arz
5195. Cibl vdlerde cem olan b
Revn olur akar her yaa seyl-b
5196. Eger kim kara enhra enhr
Olur rmaklar olur b- tayyr
5197. Gr imdi lutf- Rabbu'l-lemn'i
Ki tedbr itmege ehl-i zemni
5198. Akdur yir yzine bu miyh
Bitrr drl ecr u kiyh
5199. rir intif her diyra
Bulardan artan varur bihra

5200.
5201.
5202.
5203.
5204.

F zikril-enhril-mehre al vechi'l-arz ve minhn-Nl ve

acyibi ahvlih
Muhammed Mustaf'dan iit sr
Ki cennetden kar dir drt enhr
Biri Nl birisi nehr-i Ceyhn
Furt old biri birisi Seyhn
Kamusndan muazzamdur vel Nl
Diyeyem vasfn anu zhir bil
Kitb- Nzhet'l-Uk iinde
Yazlm kssa-y fk iinde
Meger kim bir batiha vardur asgar
336

5205.
5206.
5207.
5208.
5209.
5210.
5211.
5212.
5213.
5214.
5215.
5216.
5217.
5218.
5219.
5220.
5221.

kar ol kh- Akmar'dan iner

Bulnur menbadur ol batiha
kcak ol bathadan fesha
ki ube olur iki yaaya
Akar her ubesi vech-i serya
Biri kh- kamerden n ekilr
Bihr- Kubbet'l-arza dkilr
Akar birisi Nevbe sar kmil
Olur hirde bahr- Rm'a vsl
Cibl- Selc'dr dir menban baz
Didiler Kf tagndandur ol arz
Akar ol aradan iner tutar yol
Gelr devr-ile bahr- Ahzar'a ol
Keser ol bahr geer kuvvet-ile
Yrr akar kuruda mddet-ile
Geer Sdn arzndan Fizn'a
Olur Bezgvi'ye ulv revne
rir Donkala ehrine pyn
Ki Nevbe arzdur ol mlk-i bldn
Bild- Nevbe'de bu Nl-i sl
Biten yire grinmez merhil
Gelr iklm-i evvelden geer ol
Akar iklm-i sniye turur yol
Varur Nisvn arzna dkilr
Gelr nci iklme ekilr
Olur bir mevza bu Nl vsl
Ki dirler adna anu Cendil
Tolu ahcr olur ol arz- Mesab
Gee bilmez oradan hic merkeb
ki tag arasdur ol medde
Geer andan akar arz- Sade
Orada medd olur hsl o nehre
rr Esvn'a vu Kastt- Msr'a
Hemn gedigi dem Kastt- Msr'
ki akk olur anda Nl nehri
337

5222. Bir uc dkilr bahr- Rede

Birisi bahr- Dimyt- Sade
5223.
5224.
5225.
5226.
5227.
5228.
5229.
5230.
5231.
5232.
5233.
5234.

F zikri meshati nehr'n-Nl ve buduhu tluhu

Meger kim nehr-i Nl' bil beyn
Cenbnda imledr revn
Rivyetdr ki dnyda mkemmel
Meger bir nehr yokdur bundan atvel
Bir ucndan bir ucna temmet
Uzun yidi aylkdur hakkat
Akar drt ay iszlik yirde tayyr
Beriyedr ki yokdur anda deyyr
Geer bir ay buuk arz- Habe'den
Bir aylk Nevbe arzn bu badan
Buuk ay seyr ider arz- Sade
rince sahar- Dimyt u Rede
Rivyetdr ki dimi baz dn
Ki bilmez kimse Nl' aslu asl
Meger kim m-tekaddm asr iinde
Var-d bir melik bu Msr iinde
Melik Slih dimeklik-ile melkb
Aa dirlerdi Necme'd-dn Eyyb
Dilerdi bile nedr asl- Nl'
Ne yirdendr netiyye vasl- Nl'
Karakullar alup ol shib iklm
Balk avlamag itdrdi talm
Dem--dem gl-dlar bu ie
Yidkleri balg-d heme

a5235. Dah bilmezler-idi nimet kt

Bu olmd bulara kuvvet kt
5236. Olar-in dzetdi bir sefne
Kod anlar ol kii iine
5237. Buyurd anlara bu sanat-la
Gideler bahr- Nl'e mddet-ile
5238. Ki varup irieler menbana

338

Greler kandan akar menbana

5239. Rivyetdr ki ol kavm u o millet
Yrimiler gemi-le nice mddet
5240. Varup irimemiler menbana
Gine dnmiler hir merciine
5241.
5242.
5243.
5244.
5245.
5246.
5247.
5248.
5249.
5250.
5251.
5252.
5253.
5254.

F zikri ziydeti'n-Nl ve noksnihi

Dimidr Mhdev tefsr iinde
Yazlm nmeye takrr iinde
Ki ne kim varsa yir yzinde enhr
Musahhar eylemidr Nl'e Cebbr
Kaan kim cemle mahlku Hall'i
Ziyde eylemek dilese Nl'i
Urk- arz iinde zr bl
Gerek medd ola aa enhr- dny
Dilerse bu sze msdk man
Aa medd oldug enhr yan
Ki grse ne ziyde olcak bu
Gerek kim eksile lemde her su
Kamu sular ziyde olcak hem
Bu nehr-i Nl olur gne gune kim
Ki yan kim nihr iinde her su
Mezd olur lkin eksilr bu
Dner hem sayf u kanda tayr kl
Kamu sular bulur ol vaktda takll
Dimidr Kbtler kl bu kys
Burana on ikinci gicesi
Mcerrebdr ki bu yl ol gicede
Gerek "min klli bedd" ola ziyde
Aceb budur ki her ylda bu dery
Nekvet eylemez ol demden asl
Kaan kim artmaga balasa ol her su
Beretler olur Msr ire her s
u del medd olur tedrc-ile ol
Ki arz- Msr sak ider sun u sl

339

5255. Eger eksk gele Msr'a galdur

Eger artuk aka ayn- hatdur
5256.
5257.
5258.
5259.
5260.
5261.
5262.
5263.
5264.

5265.
5266.
5267.
5268.
5269.
5270.

El-ilm f mekkiyeti mikdr ziydet'n-Nl kable imtiddihi

Dimidr Nl hakknda mcerreb
Hem ol resme hisb itmi muhseb
Dilerse bilesin meddini Nl'
Middnda n'olur haddini Nl'
Nzli noktadan on gn mukdem
Ki cemre dirler aa halk- lem
Trbndan bu Msr'u didi nakkl
Eger kim alsalar on alt miskl
Pes an hfz idp ehl-i zayia
Kosalar bir yce yirde veda
Bu artla ki irimeye aa gam
Tura anda sabh olnca aham
Gelp vezn itse an vezan arta
Gerek krt-la uzun arta
Vel ne del irise az ziyde
Pes on krtdan olmaz yda
Mcerrebdr ki bir krt miskl
Olur Nl' bir arun meddine dl
F zikri mikysi'n-Nli Msr
Nebiyyu'llh Ysuf bin Yakb
Zamnnda meger irfn-la hb
Kys meddini bilmeg-in ns
Dzetmiler durur bu telle mikys
Bu bahr- Nl iinde merd-i std
Yapup durur meger bir li bnyd
Var ol bnyd vasatnda nine
Dkilmi tadan bir stivne
Bu arz- Msr takrr eylemiler
Ninn anda tahrr eylemiler
Nin mermeri mikysa merkm
Zira-la hisb anda malm

340

5271. Kaan kim bahr- Nl ider medda

Bakarlar ol almetl amda
5272. Suvarm grseler n bir nin
Bilrler su virr arz- Fln'
5273. ricek Nl haddi irtifa
kar meddinde on alt zira
5274. Kemle iricek bahru ziyde
Budur Msr ehline her telle de
5275. Ulu gice kz oglan pr bern
Dirilr anda olur ulu tem
5276. Gelr hem Msr seltni hmla
Temmet begler-ile v hadem-ile
5277. Mahal kim kat- Nl iderler an
alar bir kez klc-la ol mekn
5278. Nice mddet akar yrr fezya
Kamu Msr arzna virr sakya
5279. Hemn oldur deiz kesmek tlsm
Klupdur m-tekaddmler bu resmi
5280. Pes imdi kat iderler yir yir an
Revn olur basar her bir mekn
5281. Muhsibler klupdurlar bu yd
Bu arz- Msr'a Nl' imtidd
5282. Ziyde oldug-n her bir arun
Harc Msr'u artar yz bi altun
5283. Nedr arun yirmi drt sb
Dimidr bu szi ehl-i snyi
5284. Ki her bir sbnda tl u arz
Suvarur bi kadar fidn- arz
5285. rise ol sekiz aruna haddi
Gark ider bu arz- Msr' meddi
5286. rise imtird ol adde
Yigirmi iki zir artar medde
5287. Olur drt arun artuk irtif
Nin kim ycedr anu bek
5288. Yukaru gitdgince artar midd
341

Kim olur aaga virse ziyd

5289.
5290.
5291.
5292.
5293.
5294.
5295.
5296.
5297.
5298.
5299.
5300.
5301.

el-Hikyet
Dimiler chiliyetde meger Nl
ricek hleti meddine her yl
Alup bir bkire kz kymet-ile
Dzerler idi drl ziynet-ile
Brakurlard iletp an Nl'e
Bu-y-d det ol kavm- dalle
Bun ragm iderdi ehli kfr
Ki byle olsa artar Nl'i Msr'u
Salup mer ibn-i As ibn-i Hattb
Varup feth itdginde Msr' eshb
rimi-idi vakt- meddine Nl
Muahhar old pes tamad ol yl
Yazup bildrdi Frk'a biny
Hikyet eyledi mcery
Bu hafsa iricek bu alka
Yazuban Nl'e gnderdi Betka
Bun yazd Batka ire iy Nl
Taarsa ihtiyru ile her yl
Bize hcet degl sin middu
Ko hergiz olmasun bu imtiddu
Taar bi kez dker emr-ile her sl
Bi'iznillh med ol gine derhl
Aluban mr ibn-i As an
Brakd Nl'e bi'l-ihls an
Alup mr ol kitb itdi bir Nl'e
On alt arun artd Nl ol yl

F zikri hayvnti'n-Nl ve minht-timsh

5302. Rivyetdr ki bu timsh- mutlak
Olur bu Nl nehr iinde ancak
5303. Dah sularda olmaz dir hakkat
Velkin bahr- Sind'e var rivyet
5304. Egeri Nl'dr ol vaha mev

342

5305.
5306.
5307.
5308.
5309.
5310.
5311.
5312.

5313.
5314.
5315.
5316.
5317.
5318.
5319.
5320.

Vel Kastt- Msr girmez asl

Ki olmaz Msr katnda vcd
Aa mni durur Msr'u hudd
Dimiler og olur Nl ire zt
Mbihdr Sakankra sft
Tutup bir nesneyi klsa tehannk
Aaga nesi itmez taharrk
Teninde mahreci yokdur verdan
Yapar olsa btn drl gddan
kar derydan ol hayvn kenra
Aar agzn turur intizr
Gelr bir ku aa ol yirde hir
Meger Katkt'dur dirler o tyir
Girp karna yir anu fezsn
Hak andan klm ol kuu gdsn
Var ol kuu banda bir dikeni
Ki yumdurmaz o timsha dehn
F zikri nehri'l-Furt
Rivyetdr ile'l-Murtez'dan
Yazld deftere ehl-i bindan
Furt-in dimi ol hayru'l-ashb
Akar cennetden aa iki mzb
Dimiler Cafer Sdk dimidr
Meger nehr-i Furt'a hayru'l-enher
Halyk bilseler nedr ol b
Yapalard kenrna kebb
Cihn ire ki dirler vfidin
Furt old biri ol iki aynu
Furt'u Ermeniyye'dr serb
Hem ol milketdr anu mebni b
Olur Ahlt kurbndan revn ol
Maltyya amst'a turur yol
Oradan atf olur dner cenba
Akar hem kalatu'r-Rm Sabe

343

5321. Anu stindedr Bre hisr

Nasbin Rahbe v Rakka diyr
5322. Kenrnda durur na hadse
Ana grme kulak tutsa hadse
5323. Olur iki kenr zr- ecr
rince byledr t hadd- ebzr
5324. Tecvz itse andan cy b
ki ksm olur anda anu b
5325. Cenba meyl ider bir blgi hem
Kim ol ksma didiler ism Galkam
5326. Kenrndadur anu ehr-i Halle
Dah Kfe diyr bile cmle
5327. Ki Basra bile vsat vastna yol
ricek bir batha dkilr ol
5328. kinci ksm ad nehr-i s
Varur Bagdd'u iklmine ol m
5329. Bild- Hayra arzna ekilr
Varur Fris deizine dkilr
5330. kuban Ermeniyye'den uyn
Meger amst'a irince uzun
5331. Gelr buud-la yz elli ml ol
Varnca oradan Bagdd'a bi't-tl
5332. Olur hem alt yz elli add
Fersih-i hkm-ile bu nehre vefd
5333.
5334.
5335.
5336.

F zikri nehr-i Ceyhn

Meger kim nehr-i Ceyhn yegne
Olupdur arkdan yaa revne
Bedehn'u huddndan kar ol
Varuban Belh haddna akar ol
Oradan atf ider dner imle
Horsn arzna olur havle
Horsn'a kaan kim ol su varur
Geer Hvrzem arzn suvarur

5337. Horsn arz hem Hvrzem iline

344

5338.
5339.
5340.
5341.

Semerkand u Buhra shiline

Dpdr fsla bu nehr dirler
O yaa Mver'n-nehr dirler
Geer ondan olur enhr helcn
Yemne v imle akar iy cn
Dner gine karur bir birine
Akar yigirmi fersah del gine
Amd- vhid oluban ekilr
Varur Hvrzem bahrna dkilr

5342. Uzun fersah-la yz altm

Dimi Ceyhn' ol kim seyr itmi
5343. Kat gelse zemistn ol masra
Deiz suy dner ol nehr yire
5344. Yol olur vu yrr stinde gerdn
Grinmez kalur iki iy bu Ceyhn
5345. Sovuk snur hev n kim asnur
Alup b- nehr yzi snur
5346. Cihn iinde yokdur didi nakkl
Anu gibi dah bir nehr-i ktl
5347. Ki her kim ol enher iinde ola garkn
Hals olmaklga az ola imkn
5348.
5349.
5350.
5351.
5352.
5353.

F zikri nehr-i Seyhn

u su kim dirler aa halk Ceyhn
Versndadur anu nehr-i Seyhn
kisin aras ksmet-ile
Gelr on bi mesfe med-ile
Dimiler nehr-i Seyhn'u srb
Hudd Trk ilindedr meb
Nie enhr olur bir yirde makrn
Birikp dirler aa nehr-i Seyhn
Akar Fergna arzna irir
Orada aa ok sular karur
Revn olur yrr ol yirde tahn
Beriyyeler keser yrr nie gn

345

5354. Akar var stine ol nehr-i glib

Bu nehre seyr ide bilmez merkib
5355. Kaan kim varur arz- Sad'a bu m
Mrevvec gbih olur ol ara
5356. Orada muhaddur olan miyh
Dirilr bir yire gelr gmh
5357. Varur bir nehr-i azam olur encm
Ki dirler adna anu Hazm Km
5358. Geer arz- Buhr'dan revne
Varur hir dkilr bir mekn
5359. Bahr olur anda ad Chn
Mukribdr o nehre nehr-i Ceyhn
5360. Yigir[mi] fersah ini var uzun
Gelr dimi grenler Chn'
5361. Gider Gazne diyrna ekilr
Varur hirde Ceyhn'a dkilr
5362. Hazm Km arg Ceyhn u Seyhn
Bir olur dkilr Hvrezm'e tahn
5363. Meger tayn idpdr ehl-i knn
Yigirmi merhaledr hadd- Seyhn
5364. Geer ay stinden kavfil
Devvb- halk u ahml u revhil
5365. Aceb budur ki bu azm-la ol su
Toar k oldukda yekpre her s
5366.
5367.
5368.
5369.
5370.

F zikri nehri'd-Dicle yan e-attu Bagdd

Klupdur Dnyl'a vahy- Hallk
K'akduram cihn ire bir rmak
Mut olsun saa emr itdm arza
Akt nice dilerse tl u arza
Bu resme vahy olcak Dnyl'a
Uru turd assn ald ele
Yrdi ark sar garam kld
Assyla yir yzine resm kld
Nire resm itdise ol h- mille

346

5371.
5372.
5373.
5374.
5375.
5376.

5377.
5378.
5379.
5380.
5381.
5382.
5383.
5384.
5385.
5386.

Yridi ol rsm stine Dicle

Rivyetdr ki ol ehl-i hedye
Yriyp resm itdkde serya
Yetm var mille y eyh-i fn
Yirine gelse resm itmezdi an
Tolanurd oradan bir mahalle
Anu-n togar u akmaz nehr-i Dicle
Bir ad at biri nehr-i Bagdd
Dah iderler ol nehre Selm ad
Selm oldg-n bu at nm
Didiler ehr-i Bagdd'a selm
Mbrek nehrdr bu nehr-i azam
Gark olmaz iine dse dem
F zikri mbtedi'd-dny ve mnteh ve meshati tlih
Cibl-i med iklminde mehr
Meger bir kala var dvr- mamr
Kim aa Hasan- z'l-karneyn dirler
kar ol aradan bu ayn dirler
ki tagu arasndan kar ol
Ki varur ehr-i ehrz'a akar ol
Hem andan Hasan kifye irir
Orada iki nehr aa karur
Ki ba Arzurum'u taglardur
ogalur orada bulur teveffr
Varcak Msul'a nezdk eger dr
Karur anda aa nehr-i Hbr
Kim Aderbycn'dur menba anu
Deldr ad ol nehr-i revnu
Olur ol rmagu yan Msul
Hem olur bir yaas arz- Bbil
Akar Tekriyet arzna varur at
Dkilr anda aa zb- evsat
Varur hem arz- Sermen rya ol m
Gelr aa karur nehr-i s

347

5387. Varur Bagdd'a n kim at nehri

Miynndan iki bler bu ehri
5388. On iki rag olur ol yirde Dicle
Birikr bir yire kbet cmle
5389. Kaan andan gep olur revne
Karur anda nehr-i Hezevn'a
5390. Hem olur vsta halvne vsl
Batyh olur andan geicek bil
5391. kar hem ol batyhdan enhr
Akar her nehr bir iklme teyyr
5392. Birisi Basra'ya varur mukavvem
Biri Ehvz arzna akar hem
5393. Biri Basr-la Abd anu iy yr
Miynndan geer kat ider aktr
5394. Bu enhr yirin yirin ekilr
Kamu Fris deizine dkilr
5395. Bu sudur hadd olan iftirka
Cezyir milkine arz- Irk'a
5396. Bandan ayaga gitse o nehr
Ki yz fersahdur ehl-i seyr
5397. Dimiler dyim anu akdug yir
mret milketdr evvel hir
5398. Rivyet byle var durur bu nehre
Ki dirler ehl-i vst ehl-i Basra
5399. Suvarurlar anu suyla arz
Dkedrler ki klmaz bahra feyzi
5400.
5401.
5402.
5403.

F zikri nehr-i Mihrn

kar Mihrn nehri bir aradan
Ki akar drt enhr ol serdan
Ki her biri mbihdr Furt'a
Tutar her nehr nisbet bir cihta
kisi Sind arzndan revndur
Birin menba Kbilsitn'dur
Birin adug Kemr olupdur

348

5404.
5405.
5406.
5407.
5408.
5409.
5410.
5411.
5412.
5413.
5414.

5415.
5416.
5417.
5418.
5419.

Dirilr bir yire bu drt enhr

Karur drdi bir birine yik-sn
Olur orada ad nehr-i Mihrn
imle akar sanurlar zhir an
Hakkatde cenbadur revn
Nin kim togr akmaz bir kble
Tar iinde ok dner imle
Muazzam nehrdr gyetde Mihrn
Gelr azm-la nehr-i Nl'e yik-sn
Bu ne ay iere yle kim Nl
Hem artar eksilr bu nehr her yl
Ne neva kim ola hayvn iinde
Bulnur cins anu Mihrn iinde
imle irdginden imtidd
Basar her bir nevyhdan bild
Dimilerdr meger erbb- irfn
u yirden kim kapar bu nehr-i Mihrn
Akar hir Miltn'a irir
Varur Mansra arzna karur
Zamn-la akar andan ekilr
Varur Fris deizine dkilr
Uzun ibtiddan intihya
Gelr fersah- aktrna gye
F zikri nehr-i Secistn ysemm nehr-i Hindmend
Secistn milketinde kldlar yd
Meger bir nehr vardur Hind-i mendd
Kim ol ehremni Cehr ibn-i Ebrz
Aktmdur Secistn ire dpdz
Bild- Hind' arzndan kar ol
Gelr mlk-i Secistn'a akar ol
Geer andan klalar kesp ince
rir Rehhec Best zerence
Orada ayrlur andan og enhr
Akar her nehr bir iklme teyyr

349

5420. Rivyetdr ki bir nehri muazzam

Karur aa vu andan kar hem
5421. Ne artar ne hd eksilr ziyde
Hemn bir hlet zredr midde
5422. n kim gyet azamdur umd
Belrmez anda enhru vcd
5423. Yrr eyym-la anda merkib
mretler durur etrf glib
5424. Bu nehr evvelinden hirine
Yrr yz fersah emyli sefne
5425. Cebel arznda bir su var revne
Ki dirler adna anu nehr-i Gna
5426. Dah dirler o nehre nehr-i Sdn
Vel nehr-i Habe dir baz insn
5427. Didiler bahr- Cvs'dan kar ol
Nie taglar arasndan akar ol
5428. Bulur ol Gna ehrini miyne
Olur iki kenr ehr-i Gna
5429. Nedr Gna bir iklme olur nm
u resme kim Dmk'a dinilr m
5430. Olur markdan ol cy-b- Gna
Meger magrib kbline revne
5431. Var ol nehr iinde ok cezyir
Harb yok durur kamu amyir
5432. inde cins-i sdn dir ens
Hem andadur ki dirler Tebr adas
5433. Dimiler ylda bir kez nehr-i Gna
Taar yir yzine olur revne
5434. Basar ol milketi hep yle kim Nl
Suvarur yirlerini il Bbil
5435. Bild- Emcer ggden ol su
Akar hem iki aylk yire togru
5436. Zagu Gna'nu gelr yirine
Olur ay revne ol zemne
5437. Varur Tekrr Knem arzna hem
350

ki ay cr olur bi b-kem
5438. Bir ay Kse bildn keser ol
Tutar bir ay buuk hem var heme yol
5439. Geer andan deiz sar ekilr
Varur bahr- okynsa dkilr
5440.
5441.
5442.
5443.
5444.
5445.
5446.
5447.
5448.
5449.
5450.
5451.
5452.
5453.

F zikri nehr-i Etil

Hazar mlkinde dimi her dekyil
Meger bir nehr vardur ad Etil
Muazzam nehrdr Allhu ekber
Gelr Dicle kadar yz del ekser
O nehr mebdei-n didi seffr
Bild- Rs'dur hem arz- Bulgr
Secistn arzna oldukda vsl
Bir ulu bahr olur bu nehre Etil
Dkildgi mahal bahr- Hazar'dur
Vel erbb- hikmetden haberdr
Ki yitmi fer olur bu nehr-i Etil
Olcak hem Hazar bahrna vsl
Nazar klsa vel aslndan asl
Sanasn gitmemi katre kadar m
Dkildgi mahalde bahra nehri
ki gnlik keser rz-la bahr
Karmaz bahra ol del mesre
Grinr bahr iinde b- tre
Rivyetdr ki bu azm-la ol su
Dker fasl- it iinde her s
ebh olur zemn-i hk-dna
Yz stinden yol olur krvna
Var anda drl drl cins-i mhi
Biri birine yokdur itibh
Hem anda bir balk vardur muayyen
Gelr veznle sakli iki yz men
Uzun olur cesedde ol balk hem
Aceb hortm var banda azam

351

5454. gen gkek olur anu dehn

Ne dendn olur ne sthn
5455.
5456.
5457.
5458.
5459.

5460.
5461.
5462.
5463.
5464.
5465.
5466.
5467.

F zikri nehri'l-Ker
Dah bir nehr vardur Ker ad
O nehr badur Cezrn bild
Geer Tiflis arzndan miyne
Olur arz ire hem revne
Masabb kbet bahr- Hazerdr
Muazzam b nehri muteberdr
Meger her mevznda anu kemh
Dimiler var durur bir cins-i mhi
Mbrek nehr dirler gyet an
Ki nefi ok durur azdur ziyn
El-Hikyet
Acyibdr iit bu dsitn
Dimidr bir fakh Nahcuvn'
Klurken bir gn ol nehr zre seyrn
Gark olur grr suda bir insn
Kenra gtrr cehd idp an
Grr bir pre var cismde cn
lc eyler aa bir nice h
Tenine cn gelr bana h
Sorar ol kimsene bu ne mekndur
Fakh eydr ki arz- Nahcuvn'dur
Meger gark oldug yir ile anu
Irag idi aras Nahcuvn'u
Oturur bir dvr altunda encm
Kim ide syesinde bir dem rm
Naghn yklur stine dvr
Kalur altunda olur hir-i kr

F zikri itibri emrullh fi'l-mevt

5468. Hakkat nedr iy merd-i hakk
Bu suda lmedi gr bu garki
5469. Sudan kurtld an ne sebebdr
352

5470.
5471.
5472.
5473.
5474.
5475.
5476.
5477.
5478.
5479.

5480.
5481.
5482.
5483.
5484.
5485.

Cidr altnda ldi bu'l-acebdr

O gnde lmek-imi n arada
Gark old nin lmedi mda
dvrd anu lmegine bb
lr midi n'ola oldsa gark b
Kamu nesne fend olur acebdr
Vel her eye bir nesne sebebdr
Hakkatdr bu szden yokdur ill
rimese kiiye vakt msemm
Ne takdm ola bir dem ne h thr
Ne tebdl ola bir sat ne tagyr
Keml-i vadesine cmle hayvn
rimeyince olmaz yokdur imkn
ua kim mr virdi mstan
Deize dse kurtlur revn
un kim diledi ldre Cebbr
Yklur n-gihn bana dvr
An kurtardsa sudan mucbi
Bir zevr-d mrinden nasbi
Dketdi n kim an hir old
Ecel irdi cidr altnda ldi
F zikri nehr-i Sfhn
Sfhn ire bir su var revndur
Kim anu ad nehr-i Asfih'dur
Su-la anu yusalar cme dyim
Harr dner olur nerm-i nim
Meger bir ky vardur ad Mkn
Bu sunu mahrecidr ol yir iy cn
Olnca Asfihn arzna vsl
Karur aa ok b u cidvil
ogalur orada anu cm
Sorarlar anu-la ok zer
Geer andan girer bir arz- remle
Batar anda yire bu nehr cmle

353

5486. Nie mddet grinmez varur hir

Olur Kirmn arz ire zhir
5487. kar andan revn olur ekilr
Varban Hind bahrna dkilr
5488.
5489.
5490.
5491.
5492.

5493.
5494.
5495.
5496.
5497.

5498.
5499.
5500.
5501.

F zikri nehr-i Cndi Sbr

Horsn mlkin iinde mehr
Meger su var ad Cindi Sbr
Sfhn taglardur menba anu
Dicle rmagdur hem musanna anu
Geer d revn testeri ol
Tutar Fris deizi stine yol
Var stinde anu bir cisr-i azam
Kadmi yapudur bnyd muhkem
Uzun bi yz elli admdur
ni on bi didi ehl-i teseyyr
F zikri nehr-i Aras
Bir b vardur Aderbycn'u
Aras'dur halk iinde ad anu
Muazzam nehrdr hem b- vfir
Hacerdr akdug yir evvel hir
Bandan bana pr var u devvr
Akar ba seyl-b stine teyyr
Bakarsn her mahal ecrf- hyil
Kenr mhlik etrf- hyil
Bu manden kim akar ol zemne
Yrimez anu iinde sefne
F zikri nehr-i Ceyhn
Meger bir yir var ad bilistn
Kim oldur menba cyn- Ceyhn
kar bir sahradan anu bikr
Olur hir bir azam nehr-i cri
Bu su kdug yirde kayanu
Yaplm bir kinse stine anu
Muazzam dir-imi l bnyn
354

5502.
5503.
5504.
5505.

5506.
5507.
5508.
5509.
5510.
5511.
5512.
5513.
5514.
5515.

Vel klm an bu dehr vrn

Kaan kim ol aralkdan kar ol
ki tagu arasndan akar ol
Ki Dldl tagdur ol tagu ad
kar Karava'ya imtidd
Anvarza hisrndan geer ol
Tutar togru Massa ehrine yol
Gider Tarts arzna ekilr
Varuban Rm bahrna dkilr
F zikri nehr-i Seyhn
n iid nicedr nehr-i Ceyhn
it nedr sft- nehr-i Seyhn
Meger kim Hasan- Mansr'la gsm
Arasndan gelr ol nehr-i malm
Anu kdug yir stinde muhkem
Yaplmdur meger bir deyr-i azam
Zamn-la hem ol deyrdr yine
Yklm turur sr yirine
Meger var ol sunu bir ulu cisri
Ki dirler adna anu Ta Kpri
Dimilerdr cihnda ehl-i rivyet
Acyibden durur ol kpri gyet
Sorarsa vasf- bnydn o cisr
Kenrndan kenrna bu nehr
Olupdur akd u vhid zre mebn
Turur bir kantra stine yan
Sorarsa nehr-i Seyhn'a nedr tl
Yidi yz ml otuz mldr ol
Revn olur yrr her bir cihta
Karur kbet nehr-i Furt'a

F zikri nehr-i Arden

5516. Meger kim nehr-i Arden ol hir
Muazzam nehrdr b- vfir
5517. ekilr Bnys arzndan izhr

355

5518.
5519.
5520.
5521.
5522.
5523.

5524.
5525.
5526.
5527.
5528.
5529.
5530.
5531.
5532.
5533.

Dirilr bir buhayre olur asgar

Karur orada aa og enhr
kar andan yine bir nehr-i teyyr
ekilr kble saru hayt- vhid
Kim olur cisr-i Yakb zre vrid
Hem Tabriyye bahrsna girr Kasra
Hem olur gavr iinde bir buhayre
Varur Havrn arznda kasra
Hem olur gavr iinde bir buhayre
Ki dirler adna anu Mcmi
ekilr oradan ol nehr-i cmi
Gice gndz akup klur tevaffur
Musabbi bahra-y b- zaazdur
F zikri nehri'l-Arnat ve hve'n-nehri'l-s
Meger Arnat suy aal kelm
Ki nehr-i s'dr mehr nm
Cihnda ne ki sular var-sa hep
imliden cenba akar agleb
Vel bunu imledr midd
Anu-n s old dilde yd
Cebel-i Lbnn'dan kim oldur cebel-i m
Meger bir ky var aa Lebve'dr nm
Sorarsa Balbek ilidr ol ky
Meger andan kar bu didgm cy
Dah bir yir var ol ehr bild
Kim anu kyim Eherml'dr ad
Olur bir ba yirden revna
Yaplmdur orada bir nine
Meger bu iki mevzdan kar ol
Karur Hums arzna akar ol
Ki Hums arz yannda bu s
Parlar cem olur db vu ks
Kitb ire budur manas nakl
Ki ol bend b bendidr her kulu

356

5534. Eger vardur Ham ehrin miyne

Olur raz bildan revne
5535. Girr taglara yazdan kar ol
Varuban Rm bahrna akar ol
5536.
5537.
5538.
5539.
5540.
5541.
5542.

5543.
5544.
5545.
5546.

F zikri nehri'z-zeheb
Ad bir rmagu nehr-i zeheb'dr
Kim anu menba arz- Haleb'dr
Ne yirden kim klur ol mrr
erler stine drl bzr
Meger bir ky vardur ad Ceyyl
Akar varur n anu arzna ol
Dkilr anda cmle bir fasha
Olur ol yirde bir azam batha
Yglan su orada evvel hir
Nemek olur toar zi-emr-i Kdir
Aceb budur kim zge yirde ol m
Ne del kim tura melh olmaz asl
bunca rzka ol nehr sebebdr
Anu-n ad anu nehr-i zeheb'dr
F zikri nehri'l-Yemen
Dimiler bir su var arz- Yemen'de
Yemen nehridr ad ol deminde
Togup batnca arhu fitb
Akar markdan anu garba b
Yitp tobnca hurd-i muazzam
Dnp magribden akar marka hem
Ki gndz magribe akar hemn ol
Gice marka olur revn ol

F zikri nehr-i Arde

5547. Dah nehr var ad Arde
Dmk amline akar arada
5548. Meger drt yl akar suy firvn
Teneffi ider andan ehl-i bldn
5549. Diler drt yl kesilr akmaz b
357

Su yirinde tozar yile trb

5550. Kesilse imegi-n ehl-i cre
Klurlar drt yllk su zahre
5551.
5552.
5553.
5554.

5555.
5556.
5557.
5558.

5559.
5560.
5561.
5562.

F zikri nehr-i Saklb

Meger bir nehr var Saklab ad
Ki Saklg arzdur anu bild
O nehr yaradldan pk-i Yezdn
Akar her haftada bir gn firvn
Kesilr muttasl alt gn b
Yidinci gn akar gr bu hisb
Ki yan haftada bu nehr-i Saklb
Akar kank gn olur-sa ol b
F zikri nehr-i Asfr
Akar Asfr ilinde bir su teyyr
Ki dirler adna anu nehr-i Asfr
Hud emri-le ol nehri yigne
Sekiz ylda olur bir yl revne
Ki yan kat olur sekiz yl b
Tokuznc yl akar seyl-b
Onunc yl gine kat olur ol nehr
Geer bu resme devrn u dner dehr
F zikri nehr-i Mekrn
Dimidr shib-i tuhfe hem iy cn
Meger bir nehr vardur ad Mekrn
Anu stinde var bir kpri azam
Hemn bir pre tadan saht- muhkem
Rivyet yledr ehl-i bindan
Mutalsmdur bu kpri m-mezdan
Gelben her kim stinden geer ol
Ne kim karnndan var-sa kusar ol

F zikri nehr-i Vdi Ermeniyye

5563. Meger bir nehr var fevvr b
Diyr- Ermeniyye'dr meb

358

5564. Akar bir vdiden ol nehr teyyr

Varmaz ol sunu katnda deyyr
5565. Begyet issidr ol nehr b
kar dyim buhr vu zabb
5566. Zulm gitmez anu k eger yaz
Gelr kaynamagndan her dem vz
5567. Var ol yirde gine bir vdi-yi azam
Akar bir su miynndan anu hem
5568. Trdur menbanda taam anu
Vel halv olur iinde inanu
5569. Toludur ol dere bg u bestn
Zirat-i nevh vu tevhn
5570.
5571.
5572.
5573.
5574.
5575.
5576.
5577.
5578.
5579.
5580.

F zikri'l-uyni'l-criyyeti ve sftih
Hakm kavlidr tutgl mesm
Ki vardur yir altnda menb
kar ol menbadan bu emvh
Yce alak zemn zre tutar rh
Bu arzu ol sular durur uyn
Akar gedke eyym u menn
Buhr cevf-i arzu bulsa net
Hem irise aa yirde brdet
Sular tozmadn anu buhr
Hem olur bu Urk- arza cri
Menfid bulsa bir yirde bu esvd
Uyn olur akar arz zre her gh
Eger olmasa sarf ol b- vrid
Gavr olur hem oldur ayn- rkid
Aceb budur kim olur bir yirden izhr
Kimisi brdur kimi olur hr
yaz olsa sor yir ire her b
Kn issi olur zi-emr-i Vehhb
Brdet bula n cevv-i havnu
Harret kesb ider cevfi sernu
Meger ol harretden bu emvh

359

5581.
5582.
5583.
5584.
5585.

5586.
5587.
5588.
5589.
5590.
5591.

5592.
5593.
5594.
5595.
5596.

Shnet kesb ider turmakla her gh

Harret hsl olsa bu havya
Brdet feyz olur tahte's-serya
Sor su ol brdetle serda
Nazar kl hikmeti Rabbi'l-ibda
u sular kim savuk kar serdan
Olur menba anu ekser kayadan
ol ayn kim suy anu ol har
Meger kibreti yirden olur izhr
u yir kim ola kibreti tabat
Olur ger k u yaz anda harret
F zikri ayn- Nihvend
Nihvend'de mukarreb bir cebel var
kar ol khdan bir ayn- teyyr
Vel her aynnu akmaz heme
Akar kaan gerek olsa bir ie
Gerekmez olsa akmaz bu acebdr
Gerek oldukda akar ne sebebdr
Hemn iitdgi mikdr bir su
Akar nice dilerler-ise her s
Gider ol kime ardnca suvarur
Anula bg u bostn suvarur
i bitp tamm olsa murd
Kesilr ol su kalmaz imtidd
F zikri ayn- Arvende
Meger bir kh vardur Arvende ad
Hemn ildr anu yokdur bild
Muall tagdur mahbb u mev
Merref cy-gh u hurrem-r
Meger var ol cebel stinde bir ayn
Ki ayna yahtu virr gkler beyn
Hud emri-le bir tadan kar ol
Revn olur her yaa akar ol
Meger her ylda ol ayn- kermet

360

5597.
5598.
5599.
5600.
5601.

5602.
5603.
5604.
5605.
5606.
5607.
5608.
5609.

Nie gn akar akmaz nie mddet

Muayyendr anu akdug eyym
Bilr ol vakt ger hs u eger m
erler suyn derde devdur
Cemi hastaya urb- ifdur
Dimiler suyn anu hne cndur
Ki bir ilden ile armagandur
Ne del gelse halk imege an
O del olur ol aynu revn
Ki yan ok gelrse ok kar su
Eger az gelse yine az akar su
F zikri ayni be-cebel-i Fris
Diyr- Fris ire bir cebel var
Var ol tagda meger bir muteber gr
Dem--dem su kar akndan anu
Yglur sahnna sakfndan anu
erse ol sudan ne del dem
Kifyete akar ne bi ne kem
var bir eme ayn- Gazne ad
Ki Gazne mlkidr anu bild
Drp yir yzinden hr u hk
Kaan dkseler ol ayn ire lk
Bulut tutar havy garb t mark
Eser bd u yagar brn sakr- berk
Nie kim sudadur ol bil yik-sn
Dah dimez o berk u bd u brn
karsalar o kazviyt- mdan
Deger brn gider bulut havdan

el-Hikyet
5610. Hikyetde yazlmdur sefra
Kaan bir yag gelse ol diyra
5611. Dkerlermi meger ehl-i diyru
ine hr u hk ol bikru
5612. Yagup brn akarm drl seyl-b

361

5613.
5614.
5615.
5616.
5617.
5618.
5619.
5620.

Klurm dmen cemini gark-b

Vel ol ahde dik kim h zamne
Meger Sultn Muhammed yigne
Yrtdi Gazne'n katna leker
Hisr itdi varup ol mlki yik-sn
Hemn dem ehl-i Gazne st lk
Getrp dkdiler ol ayna hk
u del esdi yil yagd brn
Sanasn ki kymetdr ya tfn
Yakn old ki sayna lekeri h
eh ol amd kldlar gh
Ne varsa ol yigirde hr u hk
Varuban leker-ile eyledi pk
Ne yil kald havda ne h brn
Urnd her gzerden cevv-i yik-sn
Gne togd vu lem hurrem old
Refhet birle h ol mlki ald

F zikri ayn- Nmyn

5621. Meger bir yir ad var Nmyn'dur
Horsn arz iinde nindur
5622. kar ol arada bir ayn-i kuvvr
Ki kaynar san ki kadri kaynadur nr
5623. Braksa kazurt iine insn
Taar suy klur havline garkn
5624.
5625.
5626.
5627.
5628.

F zikri ayn-i Bdhn

Khn dirler hudd- mgn'da
Meger bir ky vardur ol meknda
Haber virmi durur grenler an
Akar ol yirde ayn- Bdhn
Mogol katnda ol ky ehl-i her yl
Dilese harmenin savurmaga yil
Alurlar bir ky hayz- b-pk
Brakurlar an bu ayna lk
Hemn bir bd eser kar havda

362

Virince harmenin ol kavm bda

5629. Yiticek ileri bil gft gy
karurlar pardan ol rky
5630. Deger ol bil dah esmez acebdr
Anu esmesine bu i sebebdr
5631. Suyndan bir kadar gtrse hamml
Hacer olur elinde ol su derhl
5632.
5633.
5634.
5635.
5636.
5637.
5638.
5639.
5640.
5641.

F zikri Eylbistn
Meger esfer ini-y-ile Crcn
Arasnda olur bir ky iy cn
Varur ol kyu iinde bir ulu gr
kar ol grdan bir ayn- teyyr
u del ok durur ol aynu b
evirr suy seng-i syb
Zamn olur ki ol ayn- firvn
Kavurur kalmaz iinde suy iy cn
Kaan kim suy anu ola makt
Budur det ki ol ky ehl-i mecm
Ulu gice er avrat kz u oglan
Gelrler ol par stine yik-sn
Girrler hilleler ziynet iderler
Yiyp ierler iret iderler
alarlar sz u klurlar trne
Girrler raks iderler dimne
Ne kim var-sa lt u melhi
alarlar ol par zre gmh
Akar ol key gibi dah vfir
Nazar kl hikmete pk ile htr

F zikri ayni's-Salt
5642. Grenler magrib ire kldlar yd
Acebdr bir su var ayn's-Salt ad
5643. Akar ol ayn olcak her bi evkt
Ki yan hums- evkt's-salavt
5644. Halyk b-dest andan alurlar

363

Bu bi vakt- namz anda klurlar

5645. Geicek vakt anu suy kesilr
Gine akar kaan kim vakt olur
5646.
5647.
5648.
5649.
5650.

5651.
5652.
5653.
5654.

5655.
5656.
5657.
5658.
5659.

F zikri ayn- Cc
Meger bir ky vardur Cc ad
Ki Kaht ilidr anu bild
Yaknnda o ehr bir naka var
Depesinden kar anu bu par
Yazupdur Sahib'l-Tuhfe kitba
Hem iitdm Varn'dan ol meba
Kaan kim olmaya bulut semda
Grinmez katre-yi b ol ayn- mda
Bulut olsa hav pr olur b
Bu resmedr dem--dem inklb
F zikri ayn- Aderbcn
Dimidr Shib-i Tuhfe beynda
Ki bir eme var Aderbycn'da
Suyn yine koysa ehl-i ferheng
Toar ol sat iinde olur seng
Dkerler klba andan kirmd
Dzerler ol sudan drl avmd
yle yapular yaparlar anu
Ta ider suy gr emrin Hud'nu
F zikri ayn- Grnata
Diyr- Endls'den didiler hem
Kadmi bir kinse var muazzam
Var anda bir par iy nr- ayn
Ki dirler halk aa Grnta ayn
Hem anu cnibinden didi seffr
Meger bir ulu zeytn agac var
Rivyetdr ki ylda bir gn ol su
Gne togdug dem artar tolar c
Akar eme yeerr agac ol gn
ieklenr virr ol vakt zeytn
364

5660.
5661.
5662.
5663.
5664.
5665.
5666.
5667.
5668.
5669.

5670.
5671.
5672.
5673.
5674.
5675.

F zikri ayn- Semermer

Meger bir ayn var ark ire eher
Ki dirler halk aa ayn- Semermer
Dpdr dirler ol ayn revna
Sfhn-la rz'a miyne
Bu durur suynu vasf- rsm
ekirge bir yire itse hcm
Getrrler suyndan anu ekser
Gelr ol sunu ardnca Semermer
Vel ol suy nakl iden kiin
Budur art anu evvel iin
Meger ol suy yire koymaya hi
Dnp bakmaya ardna olup hi
Bu tavr klsalar ol suya resmi
Varur ardnca murg oldur tlsm
Ne yirde kim ola ol murg mbrek
Cerd olmaz tealla'llh tebrek
Meger her birisi bi bi cerd
Helk ider dah andan ziyd
nin iitse turmaz bi eger bir
Nite kim bzdan kaar asfr
F ayn-i Ys emen
Meger Ahld arzn Rm-la hem
Arasndan kar bir eme azam
Kim ad eme-yi Ys emen'dr
Akup ol ayn itdke tefevvr
kar ol emeden bir savt- kt
iden gider ol dem hayt
idicek o savt kank hayvn
Hemn ol dem olur b-akl u b-cn
Gresin ol sunu havlinde peyd
Yatur her cn-verden nie mevt
Komlar var anu yolnda dem
Komaya gide kimse aa her dem

365

5676.
5677.
5678.
5679.
5680.
5681.

5682.
5683.
5684.
5685.
5686.
5687.
5688.
5689.
5690.
5691.

F zikri ayn- Kapluca

Meger bir ehr vardur Rm ilinde
Ad Bers durur halku dilinde
kar ol ehr iinde nie eme
Ki her biri baglar nr eme
Olardan biri ayn- Kapluca
Ne savukdur ne hd issidr ol
Ki bir hammm ayndur Hud'dan
Yaplm bir bnyd m-mezdan
Seblu'llhdur ol ayn- dfik
Levcu'llh yunar anda halyk
Varuban ol par grmiem ben
Hem ol hammm iine girmiem ben
Fi zikri't-taaccb ve'l-itibri
Akar andan iki enbbdan m
Biri brid sudur birisi germ
kisi bir mahalden vrid olur
Nin germ ol bu nin brid olur
Ne dest iinde kaynar byle bu b
Ne teden durur bu szi-i tb
Neden olur bu b- germ vrid
Ne bir necd[d]en akar bu b- brid
Kim-in akar bu iki enbb
Yanan bilsem orada kank mahbb
Kim-n feth olupdur ubu halvet
Ne h-in durur y Rab bu hidmet
Aceb kim ola bu hammm issi
Ki klm suy vu hammm issi
Bu hammmu kim ola klhansi
Nereden kar anu klhan isi
Yaratmdur an Bri Hudyi
Ki grp ideler aa seny
Bileler sunnda anu kemlin
Keml kudret iinde cellin

366

5692.
5693.
5694.
5695.
5696.

5697.
5698.
5699.
5700.

5701.
5702.
5703.
5704.
5705.
5706.
5707.

F zikri ayni'l-Kayr
Meger bir ky var ark ire iy ah
Irag Msl'a bir iki fersah
ki eme akar ol yirde teyyr
Birisi brid biri kat hr
u eme kim anu serd old my
Alamaz kimse iinden hasy
u kim issi durur bakagl bu feyze
Birr suyu issini beyza
Su kduka kar ol emeden kr
Zih kudret zih fermn- takdr
F zikri ayn- Drt
Meger bir ayn vardur ad Drt
Biter o emede nie nebtt
Giren ol eme ire gh ghi
Tolaur ol sunu aa kiyh
Dah andan bula bilmez nect
Nie kim cehd ide ol merd kat
Taharrk klmaga itmese gz
zilr ol kiyh andan az u az
F zikri ebyri'l-acbe ve sftih
Acyibden durur anlar cihnda
Alur adlar dyim lisnda
it her birin imdi beynn
Sftn heyetin arz- meknn
Olamyan kudret-i siden gh
Saa yz gstere bu hikmetu'llh
Muayyendr ki bu tahte's-serda
Ac tatlu sular olur kyda
Revn olur yir yik-sn
u resme kim tamarlarda yrr kan
u yir kim r ola seng trb
Ac vu kekre olur anu b
Kys sfi olan yir iy yr

367

5708.
5709.
5710.
5711.
5712.
5713.
5714.
5715.
5716.
5717.
5718.
5719.

5720.
5721.
5722.
5723.

Suy tatlu kar dir merd-i suffr

Hakme bu durur geri tahakkm
Hilfn sylemi ehl-i tekellm
Ki yan bu-y-d emri Hud'nu
Bu tatlu ac olayd taam anu
Bu sze hcceti makbl yan
Diyeym alagl iy ehl-i man
Ki bir yirde kazlm iki kuy
Biri tatlu birin ac suy
kisin bir ola kys
Bir olayd gerek taam u kys
n an tatlu kld bun ac
Anu emri bu kim yok ihtiyc
Temessl ister-ise bu beyna
Misli sendedr dme gmna
Baka imdi hikmetle bir nazarda
Dehn u eme bu vech-i beerde
Yahd eyle nazar iy ehl-i ke
Ben demde bu beyni v ke
Bu sret safhasnda gr hubb
Kimi tatlu kimin ac b
Agzda tatludur bak bu ruzba
Nazar kl acdur bu gzde ba
Kulakda mntin burunda hmz
Hud'nu emridr bu ilm-i gmiz
F zikri Bir-i zemzem errefeha'llhu Teal
Merref birdr ol bir-i zemzem
An klm durur Hlk mkerrem
Kim oldur marb- atn uk
arb- eme-yi hayvn- uk
Nasb olsa kime ol b- rahmet
Gark afv ola seyl-b- rahmet
Akar dery-y rahmetden her evkt
Anula arnur irk-i mzilt

368

5724. u kimse kim yur anula humm

Err anu harm olan lahm
5725.
5726.
5727.
5728.
5729.
5730.
5731.
5732.
5733.
5734.

5735.
5736.
5737.
5738.
5739.

el-Hikyet
Rivyet eylemidr ehl-i hubret
Hallu'llhu brhm hazret
Hatun Hcer ogl smal'i
Koyuban Kabe'de tutd sebli
Nie vakt anda itdiler ikme
Dkindi sular bak bu kelma
Nazar kl smal'i nr- eme
Aktm ep ayag-la eme
Grp kr eylemese gl
Akard yir yzine ayn olup ol
kar karnda anu bak bu resme
Hud'nu emrile drl eme
Birisi ayn- rkn-i esveddr iy gayn
kinci bksn katndak ayn
inci Merve katndak eme
Al imdi kudret-i Yezdn eme
Dkleydi murahham arz- zemzem
An mansr klmdur murahham
Bu h- zemzem'e okdur kermet
Bu del old o sf kifyet
F zikri Biri'l-Matariyye
Bu Msr arznda var bir yill kariye
Ki dirler adna anu Matariyye
Var anda bir kuy yy- zemistn
Suvarlur anu suyla bilsen
Anu agac dir ehl-i felhat
O sudan gayrdan olmaz sekyet
Sorarsa yokdur dnyda yik-sn
Ki bite orada bu binti Bilsn
Kermet yirde midr yh suda
Havsnda o kyu y kuyda

369

5740. Suyndandur dimi ehl-i tecerrb

Ki biter ol mahalde z-taaccb
5741. Haberdr kim Nebiyyullhu s
Aa gusl eylemi dirler nasr
5742. Anu-ndr ki dir ehl-i rivyet
Olupdur ol ehba bu kermet
5743.
5744.
5745.
5746.
5747.

5748.
5749.
5750.
5751.
5752.

F zikri Bir-i Bbil

Dimidr Bbilistn ire kyil
Meger bir h vardur ad Bbil
Acyibden durur lemde ol cb
Diyeym dile vasfn kl taaccb
Orada eylemidr bend zindn
Meger Hrt-la Mrt' Yezdn
Muhakkakdur bun diyr dirler
kar ol hdan eshr dirler
Yridr cmle sihr didi kyil
Bu deyr-i lem ire h- Bbil
el-Hikyet
Haber virmi durur eyh Mchid
Ki varm girmi ol ha bu bid
Grr iinde anu iki firite
Aslm ba aaga eli beste
Muazzam kimseler zift-i mcessem
Sanasn her biri bir kh- azam
Diline geldi ol dem ism-i Lht
itdi n an Hrt u Mrt
Bir vz itdiler kim told lem
itdi an vah u tayr u dem

F zikri Biri'l-Beden
5753. Tark-i Mekke zre bir kuyu var
Ad Beyru'l-Beden'dr anu iy yr
5754. Didiler ehl-i kfr ehl-i islm
Ktl itmiler ol yirde bir eyym
5755. Yritp himmet-ile ehl-i dn
370

Urukn kat itmi merkn5756. Krlm anda b-had ehl-i evsn

Brakm ol kuyuya msilmn
5757.
5758.
5759.
5760.
5761.
5762.

5763.
5764.
5765.
5766.

el-Hikyet
Yazlm m-tekaddmden kitba
Hikyet eylemidr bir sahbe
Sefer klm meger ol rha gelmi
Zamn-la yol ol ha gelmi
Yakn oldukda ol ha bu insn
kar andan kaar bir kimse uryn
Olur bir kimse anu ardnca tbi
Kovar an elinde satt- km
rir redd ider an bi'd-darb
Getrr ha sokar an an-gasb
Muayyen bildiler bu almet
Nedr ol katl- kffr zre hlet
F zikri Bir-i Hindiyn
Meger kim Fris amlinde mehr
Didiler var durur bir ky mamr
Addur Hindiyn ol kyu iy h
Var anu haddnda bir ulu h
kar ol h iinden bir ulu od
Suud ider havnu yzine dd
Yaknndan anu kimse geemez
Yklur ku havsndan uamaz

F zikri Bir-i Kaysr

5767. u Hind iklmin iinde mehr
Meger bir ada vardur ad Kayasr
5768. Ki var ol adanu bir turfe h
Olur ol hda bir neva mhi
5769. kcak h bndan bu balk
Hacer olur hemn z-emr-i Hlk

371

F zikri Bir-i Bkayr

5770. Diyr-i Magrib ire ehl-i tabr
Didiler bir kuyu var ad Bkayr
5771. Eser ol hdan bir muteber yil
Ki dimez yili anu ay her yl
5772. Ne dse iine bi eger kem
Komaz tara atar yil an her dem
5773.
5774.
5775.
5776.
5777.
5778.
5779.
5780.
5781.
5782.
5783.
5784.
5785.

F zikri sfati'd-dny ve ahvlih

Nazar klsak nazar bu dr- dny
Acyibdr ne kim var zr bl
Semekden t semek taht u t fevk
Serdan t serya garb-t-ark
Melyik ins cinn vah u hayvn
Nebt u cmid skkn u cnnn
Cam-i hikmet ferd sametdr
K'anu evsf- b-payn u haddur
Bu dny nicesi magbun idpdr
Gzin ya u yregin hun idpdr
Bu lem kim grinr her aradan
bretdr hemn cevr-i otdan
Tegayyrdedr n hlet hk
Karr yokdur dner bu eflk
Ki yokdur hadd- ztnda sebt
Degl nr- sem sbit olur zt
Ola iy ibn-i Bl gfil olma
Nazar kl bu cihna gfil olma
Gz a olmagl dnyya meftn
Sakn seni dah itmeye magbn
Egeri mahza hikmetdr bu dny
Sarsar ayn- ibretdr bu dny
Kan lemde bir ehl-i basre
Ki hikmetle nazar kla bu yire
Teferruh gh olur aynna dny
Kla bu ulv sfl tema

372

5786. Gre nedr bu ayn u bu asr

Ola bu srr- eydan haber-dr
5787. Egeri ho temdur bu lem
gen mahbb- rdur bu lem
5788. Vel n'idem ser-encm fendur
Dirg hsl cevr-i cefdur
5789. Nazar klsun hakkatle nazar kl
Nedr bu mmkint- fniyi bil
5790. Ki nie b-vef dny durur bu
Ne vrn olcak aradadur bu
5791. Mrekkebdr cihn n b u gl-dn
kar insnu u kat dilden
5792. unu kim b u gl-dndur bins
Muayyendr ne del ol beks
5793. ol ara kim toludur suru gavga
Dimilerdr anu adna dny
5794. Mahal kim her bely n mekndur
Kamu dillerde u ad cihndur
5795. u kim ii ta toludur gam
Alem koymlar aa halk u lem
5796. Makmu kim fendur dilde sayt
Komlardur anu adn Gti
5797. Bu mevnu sona vardlar
Reb oldug-n dny didiler
5798. Gresin bu virn hk-dn
Grpdr b-nihyet mr hn
5799. Nielerden kalupdur saa mrs
Alacakdur elden gine vrs
5800. Harb olur kaan-sa bu hne
Gl virme harb olan mekna
5801. Yklur br yklmad an
Brak elden fergat eyle cn
5802. bir nesne ki vrn olcakdur
Gidp sen ol yirde kalcakdur
5803. Nin an saa mahbb idersin
373

5804.
5805.
5806.
5807.
5808.
5809.
5810.
5811.
5812.
5813.
5814.
5815.
5816.
5817.
5818.
5819.
5820.

mahbbu kalur u sen gidersin

Sevecek yir del zindndur bu
mret sanmagl vrndur bu
Severse sevgil ol dru'l-huld
N'idrsin hne-yi dru'l-vukd
An iste ki rhat gl-enidr
Bun kogl ki mihnet gl-handur
N'idrsin gl-han nr- cahm
Var-iken gl-eni nz- nam
Gl baglama ill ol makma
Ki sgmaz vasf- eltf kelma
Hazna irmez anu murg-zr
Heme tzedr sebze-zr
Gl-istnna esmez bd- sarsar
Hem itmez mihr cn evrkn ebter
Bek mlki durur yok durur fens
Gn evi durur olmaz ins
Hat olmaz kamu andan atdur
Cef olmaz orada hep safdur
Ne lm vardur anda ne elem var
Nagamdur tolu ne gussa ne gam var
Makm kbil-i rahmet durur ol
Mekn lyk- mncet durur ol
Dilerem cmle mahlku rahmi
Nasb ide bize dru'n-nami
Cihna kim peyamber didi cfe
Yaramaz cfe insn nazfe
Beer mrdr-la itmez maa
Kilba koy kilba sen bu l
Bu l koy kilba yisn iy yr
Gerek ttiye eker zga mrdr
Cihn bir remzle old yok gmn
Koy elden tayyib'n-nefs an
u yir kim dkilr anda kuzrt
Nice mezbil olmaz ol harbt
374

5821.
5822.
5823.
5824.
5825.
5826.
5827.
5828.
5829.
5830.
5831.
5832.

5833.
5834.
5835.
5836.

el-Hikyet f temsli'd-dny
Reslu'llh'dan dir ehl-i hubra
Rivyet eylemidr B Hureyre
Meger bir gn peyamber vahy-i kb
letr bir harbt zre an
Ki yglm zamn-la zebli
Didi dnynu ubudur misli
u taglm azm- demyn
Diri idi didi bir devr iy cn
Olar dah bu dnyy severdi
Dem--dem ardna dp kovard
u drl drl pre pre hrka
Libsyd meger bir devr o halka
Bugn dest-i zamn an tutupdur
Meger preleyp hki atupdur
u grinen hyim sthvn
Varayd anlaru bir devr-i cn
Bugn kim bunlaru reyb-i zamn
Yimi etini kalm sthvn
Zamn varayd kim bu zebelbed bu
Kamu nimetler-idi drl drl
Bugn kim anlar bu ekm hk
Yiyp zebl eylemi bed by b-pk
u kim khne ider her bir ceddi
Nice hr olmaya anu sadi
en-Nkte ve'n-nashat
Bu dnynu Muhammed h- millet
Dimidr tl u eyymna sat
Gerek ol sati tat idesin
Yz ag ola n bundan gidesin
Cihnda bir dem-in hayf gyet
Ki fevt ola zamn- b-nihyet
unu fehmi var alar sebli
Satar m sate mr-i tavli

375

5837. unu kim akl vardur nice aza

Virr mi kimse hergiz og aza
5838. Arana gel eris gayret eyle
Bu bir sat Hud'ya tat eyle
5839. bu az mr iinde kim olasn
Varasn rh- kudse yr olasn
5840. Bulasn anda bir bk cihna
Ne gz grmi iitmi sem an
5841. K'anu mamrnu yokdur harb
Bitrdgini yitrmez trb
5842. Ter tzedr anu sebze-zr
Hazna irmez asl murg-zr
5843. der blblleri dyim terennm
Klur skinleri y u tegannm
5844. Ni dimek ola hr u ayn- Rdvn
Tapuda turalar glmn u vildn
5845. Olasn bir habbe vsl iy cn
Kim irimez anu vaslna hicrn
5846. Klasn bir nigr-la ank
Ki hergiz yok durur anu firk
5847. desin bir gl endmdur g
Ki firkat olmaya anu vaslna t
5848.
5849.
5850.
5851.
5852.
5853.

ftithi'l-kelm el-hikyet fi'l-huzeyft

Sze subh-dem iy murg- rif
Ki vardur sende ok drl marif
Dir aklu gz a bak cihna
Ki ne neva dner devr-i zamna
Gne n snbleden old nzil
Gelp mzn burcn kld menzil
Nazar kl gl gl-istna seher-gh
Gresin t ki srr "sbgatu'llh "
Yeil yapraklar dehr hazn
Nice sun eylemidr zafirn
Ki zerrn reng-ile sabbg- kudret

376

5854.
5855.
5856.
5857.
5858.
5859.
5860.
5861.
5862.
5863.
5864.
5865.
5866.
5867.
5868.
5869.
5870.

Virpdr sufhe-yi evrka ziynet

Salur katre-yi g havdan
Dkilr berg lal zer sabdan
Gine esdi cihnu mihr-i cn
Bahru gine dkendi zamn
Bahr-la bizenmi gl-sitn
Gine bozd gelp fasl- hazn
Sarard murg-zru sebze-zr
emende klmaz old murg-zr
Meger ddi urs- dehr bmr
Kim old vech-i lem nlfer var
u grdg bahru nak- ni
Seherde andelb h hzni
Gel ol nzik ran cemli
emende serv-i kaddu itidli
Alm ysemn ter yaag
Taglm snbl gss ag
Zamn esdrmek-ile mihre cnn
Komad bozd bunlaru ninn
Dner arh geer ag zamnu
Tegayyr olur ahvli cihnu
Hazna irmedin bu mr-i evn
Tem eyle bu fasl- hazn
Shlet virmi-iken saa devrn
Kogl kim eylesn peymne devrn
Getr sk ir kuvvet revn
Ki yan cm u ykt u revn
Ki kalmaya glde gussa vu gam
Olavuz cm ip Cem bigi harem
Kim anu cras kt- revndur
Nicesi kt kim cnlara cndur
Dilersin bulasn zevkn bu cmu
Gergil bde-y-ile subh u mu
Felek dnmeg-ile esmeg-ile bd
Dkenr bde v mahbb olur yd
377

5871. Seher-tavr mutrb ile tegazzl

Ki vardur nagma bizde temeyyl
5872. Gel iy gyende-yi mev-y uk
Gazel-hn- emen-r-y uk
5873. Ser-gz ile bir dem enge ur eng
Nevda heng kalmaya kl heng
5874. Hicz u Isfhndan eyle vz
Vcd- zt- insndan kl gz
5875.
5876.
5877.
5878.
5879.
5880.
5881.
5882.
5883.
5884.
5885.
5886.
5887.

F zikri tekvri'l-insn eyen hatta yeru insnen kmilen

Zih hikmet ki dimidr hakmn
Neden bulur tevelld zt- insn
Mukadder ksmet olnan Hud'dan
rise mideye nesne gddan
Klur n hzma hall ol gdy
ki ksm ider an bil beyn
Szer yan an yle ki masft
Biri sf olur birisi fazlt
u sfidr ki emr-i hikmet-ile
Ciger cezb ider an kuvvet-ile
Varcak munferrk olur kebedde
Tamarda kan olur yrr cesedde
Cigerden artann evvel hir
Nuha srer an hkm-i Kdir
n ire nsine bak bu lutfa
Aa hl olur anda tab- nutfe
Nsn arzndan dse katre
Sadefden baglya yikdne drre
Kosa bir birine mihr-ile mh
Gerek ylduz toga arada her gh
Ki yan bu tevassuldan z-turfe
Hull itse mahalline bu nutfe
Pes alt gn olcak Kdiru'llh
Anu azsn resm ider iy h
On iki gn olcak hayz kn

378

5888.
5889.
5890.
5891.
5892.
5893.

5894.
5895.
5896.
5897.
5898.
5899.
5900.
5901.
5902.
5903.

Alak klur karur n kim an

Pes imdi muza olur o yimi kan
Azm ider an fermn- Yezdn
Dem hayz ile ol kim lahm olur bes
Azm zre olur ol et mlebbes
Olcak mddet-ile krk eyym
Belrr cism iinde her bir endm
Bulur anda ceml nak u tahtt
Hudd stinde hl-i resm-i tenkt
Yz otuz gn olcak aa mddet
Aa cn nefh klur Br- izzet
Tokuz ay olcak tokuz bir insn
Hud emri-le ger kz u ger oglan
F zikri halkati'l-insn
Dimiler limn- lemiyn
Yidi nesne durur az-y insn
Dimg u hem urk u lahmdur ol
Dem cild asb hem azamdur ol
Vel yz altm rk kandur
Dah yz krk sekizi sthvndur
Azm- cism iinde didi kyil
Sayarsa var durur ems-i megsl
Dah yz bi yigirmi drt bi kl
Yaratd cism-i insnda Hud bil
ki gz bah kld iki kulakla
ki el virdi hem iki ayakla
Kod kalbi miyne hikmet-in
Dimg ba iinde fikret-in
Giyrdi kisveti cildi bu cisme
Hicb ola zdan bu tlsma
Ki issi sdk aa itmeye kr
rimeye aa hr cidde zrr
Kod grmeg-in gze u
Hem iitmeg-in ke sem

379

5904. Hem ele mes virdi ayaga seyr

Kamu bir rhla hayy itdi l-gayr
5905. Kod her hsede Hak bir firite
Ki tedbr-ile old anu sirite
5906. Bulupdur kudret-i rahmn-la kevn
Kymna irdetdr Hud avn
5907.
5908.
5909.
5910.
5911.
5912.
5913.
5914.
5915.
5916.
5917.
5918.

F zikri heyeti'l-cenn fi'l-erhm

itgil kavl-i Bukrt- hakmi
Bilesin sun- rahmnu'r-rahmi
Cenn-in didi ahkm iinde
Ne drl vaz olur irhm iinde
Ban diz stine kom oturm
ki eli-le ban gtrmi
ki bzs zlna mulsk
Kamu azlar bir yire mulhak
Oturm mstedr-i mnhan kad
K'ola her fetinden batnu ibad
Sgsun dvar- hme gmh
An byle klur hkm-i lhi
Yret ki andandur nebi haytu
Dah mahzz ola vastnda ztu
Yzi sulbna sulb nien hem
Merkna ensn mukavvem
Gr imdi lutf- Rabb'l-lemni
Nice tertb idpdr ol menni
Her azsndan agardur n kim ser
Kod an rkbetin zre berber
Zaf oldug-n rkbe beher hl
Bau hamlna itmi iki el
Nezdemden masn olsun diy anu
Gelr sulb merkna anu

F zikri tekvni'l-insn al vechi'l-icml

5919. Mukaddem deme toprag-d zt
Pes anu-n didi Hak "kntm emvt"

380

5920. toprakdan nebt old didi t

"Ve enbetn mine'l-arzi nebt"
5921. Meni kld nebt emr-i kudret
Alak kld menni Br- izzet
5922. Alakdan masga old mazgadan hem
Beer yaratd Hak al vu azam
5923. Aa cn virdi hem hsn tehcl
Keml-i marifet ilm taakkul
5924. n old bu mertib aa hmil
Pes old l-cerem insn- kmil
5925.
5926.
5927.
5928.
5929.
5930.
5931.

5932.
5933.
5934.
5935.

F zikri'l-havvs'l-mahmdeti f ben dem

Dimiler imtih-y-la hakmn
Havvs- demde nie brhn
Kim olur sretle bilinr sft
Hem ol sretle olur vasf- zt
Teebihde dimidr ehl-i makl
Bu cism-i deme sandk- makfl
Kii bilmez ne var mahlk iinde
Nite kim rtl sandk iinde
u kimse kesr'l-imtihndur
Bil ek demde hssadndur
Nazar klsa kiin hilyetine
Hemn dem vkf olur sretine
ular kim imtihnlar eylemiler
Bu szi aa gre sylemiler
F zikri hlyeti'l-mahmdeti f ben dem
Ben demde bir nie sfat var
Kim oldur hilkati mahbb- muhtr
Nedr ol vasf kulak tut beyna
Kii kim kmeti ola miyna
Ne aglaz nrkk ola ekimde
Hem anu gibi ola tutukda femde
Hem ola mutedil banda azm
Eti yumak ola vu ag cismi

381

5936. Vel cisminde anu aglg bil

Ola kzla y saruya myil
5937. Ne kat uzun ola sa b-had
Ne igen ksa ala yle ki ehad
5938. Sa kamer el ola vu vechi esbil
Hem ola mstevv'l-unk atvel
5939. Ne sulbnda vu rknde eti anu
og olmaya didi ehl-i beynu
5940. Tabiatda dimilerdr etbb
Ne sakrv mizc ola ne sevd
5941. Bakcak gr ne yzinde behcet
Nin- di sr- meserret
5942. Kelm az ola vu samt- vfir
Zekiyy'l-tab ola vu pk htr
5943. Bu hilkatlu olandur hayru'l-insn
Bulursa bir anu tek kimse iy cn
5944. Elden koyma etegin emnet
derse anu-la eyle sohbet
5945.
5946.
5947.
5948.
5949.
5950.
5951.
5952.

F zikri hlyeti'l-ayn
Gel iitgil kelm- z'l-ukn'
Ki gk gzdr dimi "ard'l-uyn"
u kim akar ola vu azraku'l-ayn
rr- ehlidr hem shib'-eyn
Dimiler ol beer n ehl-i Ynn
Siyeh em olsa olur merd-i cn
ol insn kim ola hem bir'l-ayn
Habs chil olur shib'-eyn
Sab baklar kimse gresin n
Zahk'l-levce ola ol mr-i evzen
Eger ola batyy'l-ayn insn
Didiler shib'l-mekr olur iy cn
ol insn kim ola ol gz gzl
Kat chil olur menhs bed h
Azm'l-ayn ola hem em-i lerzn

382

Olur ol b-hay vu merd-i hvn

5953. Bahdur kim ola ayni ahmer
Dah dirler gelr ol kimseden er
5954.
5955.
5956.
5957.
5958.
5959.
5960.
5961.
5962.

5963.
5964.
5965.
5966.

F zikri hlyeti'-ur
Rakk'-ur olan insn mevcd
Salh ehli olur hem shib-i cd
Hain salu olan hem ahsen'-ur
ecat ehli olur shibl'l-cisr
Sa gyetde leyn olan dem
Dimg- brid olur ftnat kem
Kesr'-ur olan cismden serde
Olur habb ol kimse beerde
unu kim sadr u batnnda ola kl
Dellet klt- fehme durur bil
Kebr'd-dakn olandur dellet
Kall'l-akl ola hem bi-cret
Galz'l-hcib olan kimsen hem
og olur ol kiiden hazanla hem
unu kim klar gyet siyehdr
Nazardur ne drz u ne kitendr
Didiler zeyr tr ola ol
Her ide hdk- htr ola ol
F zikri hlyeti'l-ciht
Dimiler aln byk olan insn
Olur ol kimsene gyetde kesln
Kim kim ola pnesi asgar
An chil olur dir merd-i ahbar
unu kim mnbast ola cebni
Ki yan olmaya alnnda ni
Anu bigi kii olur mahsm
Gzf vezr kavlinde sdk

F zikri hlyeti'l-enf
5967. unu kim yufka ola turfe enf
Muhsm ola insnu evzaf
383

5968. u kim burn delgi ola vsi

Olur err hassm u merk
5969. Miyne atf olan kimse beerde
Fehm-i ehl-i akl ola seyirde
F zikri hlyeti'l-efvh
5970. Kde leb olup hem vsi'l-fem
Bahdur olur anu gibi dem
5971. Tutag aglaz olan bil muhakkak
Galz olur olur hem merd-i ahmak
5972.
5973.
5974.
5975.
5976.
5977.

5978.
5979.
5980.
5981.
5982.
5983.

F zikri hlyeti'l-ank
Dimilerdr kasr'l-unk insn
Habs olur dah mekkr u fettn
ol insn kim ola ol etvalu'l-unk
Sabr olur velkin seyyy'l-halk
Tavl'l-unk olan asgaru'n-ns
Didiler ahmak olur ol sfat ns
Galz'l-unk olandur shib'l-cehl
Hem olur ol kimesne glib'l-ekl
Ne uzun ne ksa boyunlu insn
Saka vu sdk olur dirler iy cn
Hem olur ehl-i akl u ehl-i tedbr
Mveddet issi olur shib'l-cebr
F zikri hlyeti syiri'l-az
Ba byk olanu kavli kth
Olur err hem mecnn u gmrh
Kab kulaklu kimse ola chil
Dah hfz ola dir baz kyil
Kulag kk olan olur ahmak
Dah dirler olur ol merd-i esrak
Yzinde etl ola iki adk
Galz't-tab ola olmaya hadk
Arugz yzl olan kimse iy yr
Habs-i erzil olur merd-i mekkr
Rakk ola unu kim ketfi gyet
384

5984.
5985.
5986.
5987.
5988.
5989.
5990.
5991.
5992.
5993.
5994.
5995.
5996.
5997.
5998.
5999.
6000.

Olur ol hokkat-i akla dellet

unu kim yass ola ketfi zehri
ecidr az olur akl vu fzikri
u kimse kim tavl ola zir
Uzatsa dizine irie b
ecat ayas shib-keremdr
Mrvvet-kn vu ehl-i himemdr
Zert ol kiin ola aksar
Muhannes olur u hem shib'-er
Galz'l-yed olan dirler muhakkak
Dellet bu durur kim olur ahmak
El bir barmag uzun olmak begyet
der ol iddet-i cehle dellet
Dimilerdr glz'l-batn her gh
Olur dirler heme shib-i bh
Arz'z-zahr olmaklk sebebdr
Ki bu resme kii ehl-i gazabdur
Dimiler inhin'z-zehr her dem
Nindur kim berk olur ol dem
Kim kim ola sulbnu eti ok
Galz'l-hsndr ol fikreti yok
Kebr'l-verk olanadur dellet
Kim olur ola kii ehl-i ecat
Azm'r-rkbe olan kimse dirler
Delr olur dah ehl-i dil-ver
Galz's-sk olan kimse iy eh
Dimilerdr olur ola kii ebleh
Yag etl olan nesl-i dem
Meger ol seyy'l-fehl olsar hem
u kim ola ayag hred anu
Mizh ola ii ola dil-rbnu
Uzun boylu kimesne olur ahmak
Hem orta boyluda olur hayru'l-hak
Ksa boylu olur fettn u ayyr
Fuzl vu habs merd-i mekkr
385

6001. Rubu'l-kme olan dem hem

Kerm slih olur mer-i ekrem
6002.
6003.
6004.
6005.
6006.
6007.

6008.
6009.
6010.
6011.
6012.
6013.
6014.
6015.
6016.

F zikri hlyeti'l-elvn
Gerek kim ola levni baksa iy yr
Kzl sru lehb'n-nr girdr
Didi vasfnda anu ehl-i makl
Acl merdm dvnedr ol
Rakk'l-hamra olan kimsene hem
Hay ehli olur dirler ol dem
u kimse kim anu levni karadur
Yemn olmakda hy mntehdur
u kimse kim saa oldukda tuda
Kzara bezi y gzden gele ya
Ya seni gricek ide tebessm
Muhabbekdr sen bilgil o merdm
F zikri's-sft elleti ykemmih bh'l-hsn ve'l-ileyh
Meger hsn ehline dir shib aff
Gerekdr otuz alt drl evsf
Bulunsa bu sfat anda temmet
Melh'z-zt olur ol kimse gyet
Ki yan ag gerekdr drt nak
Teni sn gzi ag vu dii
Kara olmak gerekdr drt resmi
Bei v turresi ka vu emi
Gerekdr drdi kzl bir yaag
Ayas ii v dili tutag
Deger mi olmak gerekdr drt zeyni
Ba unk topug sadn
Rakk olsa gerekdr drdi azam
Boy boyn ka-la kirpgi hem
Kii olmak gerekdr drtde nin
Eli ayag v enfi dehn
Gerek vsi ola drt yirde cismi
Cebni iki ggsi iki emi

386

6017. Gerekdr drt yirde boy nagz

Kulag koltug burn vu agz
6018. Gzeli hb ider dirler gzeli
Gzel hulk kl ider gzeli
6019. Bilenler hsn ilmini sahhi
Bu resme vasf itmilerdr melhi
6020. Gr imdi hikmet-i Hallk halk
Aceb nesne yaratmdur bu cismi
6021. Tal'llh Tal kudret eli
Ne zb hilkat itmi bu cemli
6022. Mrekkeb nr-la hattt- kudret
Yazupdur ahsen-i takvme sret
6023. Yazupdur ag yzde kara kalar
Klur cn u dili orada kalar
6024. Bu gamz remze ider an gzler
Girimeyle dil alur cn gzler
6025. Bu smn hadd zre hl-i miskn
Klur bir dnesi bi cn teskn
6026. Bu ag yz stine kara zlfler
Getrr baa hli muhtelifler
6027. Bu eker lebler piste dehnlar
Bu cn ttsine virr lisnlar
6028. Bu nr u ve bu rn szler
Brakur ku cnna szler
6029. Bu smn boyn ol billr gabgab
Ne klur k dermnda y Rab
6030. Bu hsn-i itidl lutf u kmet
Getrr ser bana haclet
6031. Hud-y nku'l-hsn ibn-i Bl
Cemle h at itmi cemli
6032. Bu sret kim Hud tasvr idpdr
Keml-i kudretin tahrr idpdr
6033. Acemdr ola bu hsn-i czib
Ki sunn gsterpdr anda vhib

387

6034.
6035.
6036.
6037.
6038.
6039.
6040.
6041.
6042.
6043.

6044.
6045.
6046.
6047.
6048.
6049.

F zikri'l-demni'l-arabiyyeti's-suver ve minh Avc bin Unuk

Meger bir kimse vard demi zd
Aa dirlerdi Avc ibn Unuk ad
Bedende zift-idi azda grbz
Bzrg li san kim khu'l-Brz
Dirz-d begyet kadd anu
rrdi ba ucna havnu
ol-d kmeti tlna fermn
Ki dirler ol kimesne devr-i tfn
Yrrdi b- tfn ire her s
Dizine karmaz-d anu ol su
Deizlere girp seyrn iderdi
Kenrndan kenrna giderdi
Deizlerden balklar derdi
Semda emse tutup birrdi
Kat cebbr-d fil amelde
Fesd iderdi varup her mahalde
Yrrdi yir yzinde bahr u berr ol
Klurd ne dirlerse b-hazr ol
Hem bi alt yz bi grdi devrn
rince Ms'nu ahdine pyn
el-Hikyet
Haberdr sylemidr ehl-i tenbh
Ben sryil'e dir olcak th
Avc ibn-i Unuk grmi o kavm
Olaru iylemi katline azmi
Koparm bir cebelden bir ulu ta
Gelr ol kavm cemine b
Getrmi ba stine o sengi
Dilemi ide ol kavm-la cengi
Ben sryil' stine an
Braka yan ol seng-i girb
gedi gerdenine Avc'u ol seng
Grp katline Ms kld heng

388

6050. As-y-la gelp tan itdi an

Anu bir zahm-y-la old fni
6051. Haber virmi durur ehl-i rivyet
Ki on arun-d Ms'ya kmet
6052. Hem on arun-d dirler ass
Dah saard on arun kys
6053. Bu del ulv-ile uc asnu
Meger urukuna iridi anu
6054. Helk itdi an ol yirde Ms
Hals old elinden ehl-i dny

6055.
6056.
6057.
6058.
6059.
6060.
6061.
6062.
6063.

F zikri Unuk mm Avc ibneti dem aleyhi's-seltu ve'sselm

Dah var-d Avc'u bir anas
Unuk dirlerdi adna ens
Meger dem ata kz-d ol
Acyib hilkat-idi yle kim gl
ki ba var-d bir cesedde
Yigirmi barmag hem iki yedde
Dah her barmagnda iki zfr
Gelrdi her biri bir tg- kadr
Bu old yir yzinde ilk s
Fcr izhr kld itdi s
Atamaz dem'e "salli ve sellem "
Hud virmi-idi bir ism-i azam
K'aa mahkm olurd cin her gh
Ugurlad ol ism Unuk n-gh
eytni anula kld teshr
Ol itdi evvel aml-i teshr
Perler kuvvetiyle old seyyr
Kehne sanatn ol kld izhr

F zikri'r-recleyn f beden-i vhid

6064. mmu'-fii grmi durur hem
Yemen'de bir acyib hsn-i dem
6065. Ki nfinden aaga bir bedendr

389

6066.
6067.
6068.
6069.
6070.

ki ayag zre yrr lk zerindr

Gbeginden yukaru cism-i t ser
Ulam iki demdr mzekker
Bile yirler bile ierler heme
kisi bile balarlar her ie
Savaurlar barurlar ikisi
Alurlar virirler ikisi
Meger ol ikin olur birisi
Diri kalur nie mddet birisi
Nie mddet o dah diri olm
Aa dah ecel irimi lmi

F zikri'l-mereti acbeti'l-evld
6071. Bild- Belh iinde dir hakmn
Meger bir kariye vardur ad Smn
6072. Haber virrler anda bir zen hem
Meger bir ogl togm yarm dem
6073. Her zada biri var birisi yok
Meger nesnse bezer turfe mahlk
6074. Geer stine bunu nice mddet
Togurm bir veled gine o avrat
6075. Var-m iki ba bir bedende
it bu hikmet-i Yezdn' sen de
6076.
6077.
6078.
6079.

F zikri'r-recli'l-krdyyi'l-Msul
Cebel-i Msul arz ire bd
Meger bir kavm vardur ad Ekrd
Fakh ider o kavmu ire turdum
Meger kim bir mazahham kimse grdm
Tokuz arun boyn vardur greydm
Dah oglandur lmi diseydm
Her eliyle bir insn tutard
Getrp bandan aur atard

F zikri'r-recli'l-arabiyyeti's-sad ve'r-recli't-Trk
6080. Garyib evsflu dem cihnda
Size vasf eyleyem ben bu zamnda

390

6081. Gzmle grdgmdr syledgm

Yaknmdr size vasf eyledgm
6082. Meger ol h iki cnd cihnu
h-y-d zemn zamnu
6083. Myesser yebek mehd devdr
Mnevver rhna lutf ide Gaffr
6084. ki kimse var-d hazretinde
Yrrler-idi piyde hidmetinde
6085. Say-d kimsedi biri Arab'dan
Birisi Trk-idi arz- Haleb'den
6086. Muzahham kimse-y-idi ol say-d
Tutarsa mm iderdi haddi
6087. Gelrdi alt arun kmetiyle
Basard arslan kuvveti-y-ile
6088. Bir arundan dah artukd ba
Gelrdi bir kar arz- zir
6089. Teni grbz idi n fl zinde
Ba bezerdi lkin cevr-i Hind'e
6090. u Trk-idi iitgil hikyet
Kasr'l-kadd-d ol merd-i gyet
6091. Kaba-y-d sakl ol kiin
Bykdi kellesi gyet banu
6092. Eli ayag ksa bir aceb zt
ni uzun san kim selahft
6093. Bu meger turfe dem nie mddet
O hu hazretinde kld hidmet
6094. Ecel iridi ldi ol say-d
Haleb'de gmdiler oldur say-d
F zikri hayvni'l-mtevellid mine'l-insn ve'd-db
6095. Togubdur bir kii Rabb-i beerden
Karm demdr cn-verden
6096. Ts ayu teni insna bezer
Beerdr geri kim hayvna bezer
6097. Ben dem gibi klur tekellm

391

6098.
6099.
6100.
6101.
6102.
6103.
6104.
6105.

6106.
6107.
6108.
6109.
6110.
6111.
6112.
6113.

der her eyde talm taallm

Nedr pe nasbe bb- mefth
Keml-i nefsdr hem rht- rh
Hner ehli azz olur heme
Gandr nerde-ise ehl-i pe
Kiffn karur sunndan
Emn olur halyk minnetinden
Ola m bundan zge fakr- azam
Ki uma lokmasn demden dem
unu kim sanat yok ac olur ol
Sanat ehline muhtc olur ol
Olur her nesnen bir imtihn
Bu yoklugu snatdur hicb
Egeri ksm iden rzk alab'dur
Vel sanat dah rzka sebebdr
Sanat ile v oturma battl
Ki battl olan sevmedi fal
F zikri min tekaddm f ihtirci'l-mali's-sanyia fi'l-'lem
Cihnda dem itdi evvel felhat
Hem andan kald bize bu zirat
Anu bnyddur evvel bu Mekke
Hem ol urd zer sm zre sikke
Atamuz b'l-beer neslinden akdem
Cihnda togd Kbil ibn-i dem
Hikyet sanatn ol zamnda
Meger eyb eyledi dirler cihnda
Dah dris-idi tasnf iden hem
Cihnda derzilik pesin akdem
Kim din setr itmege vcd
Giyerlerdi libs idp cld
Ola-y-d okn ilm drst
Kalem tutan klan evvel kitbet
Aa kr oldug-n ilm tedrs
Ad Ahnh-iken didiler drs

392

6114. Ticrt sanatn Nh itdi tasnf

Gemi dzetmegi ol itdi mellf
6115. Hallu'llh giydi evvell sevl
Hem andan kald buhtan eylemek bil
6116. Bu halka andan old evvel izhr
Meger kass- uvrib kalem ill zaffr
6117. Olayd minberi tazyif iden hem
Cihnda hutbe telf iden hem
6118. Anu ii-y-idi fenn-i felhat
Ol itdi evvel zayfa ziyfet
6119. Zebyu'llh smal iy hr
Arab dilin dzetdi b'l-Arab'dur
6120. Haberdr sylenr dyim lisnda
O bindi evvel ata cihnda
6121. Cihnda yazmag-in kgd u hem
Drpdr didiler Ysuf mukaddem
6122. Hadd ehline lemde muayyen
Zire dzmege Dvud iyledi fen
6123. Sleymn yazd evvelde kadmi
Bu "bismi'llhi'r-rahmani'r-rahm "i
6124. Sleymn yapd hamm mukaddem
Sleymn-d sbn dzen hem
6125. Kirm-d biren dirler iy cn
Kim-idi evvel lemde hmn
6126. Demrcilik pesin kld cd
Cihnda Hlik ibn-i mer u haddd
6127. Harme ibn-i Mlik eyledi kr
Mukaddem ata nal urmag baytr
6128. Arabca yazmag vaz itdi tekrr
Merman ibn-i Meneh ehl-i enbr
Ve fhi nevun har ellez kne bade zuhri nebn aleyhi'sselm
6129. Reslu'llh Cebryil muazzam
Vaz grendi her eyden mukaddem
6130. Kelmu'llhdan klmdur evvel
393

6131.
6132.
6133.
6134.
6135.
6136.
6137.
6138.
6139.
6140.
6141.
6142.
6143.
6144.

Hem okur sresin Mahmd'a menzil

Gelpdr evvel slm'a tahkk
Ululardan meger b Bekr-i Sddk
Fatlerden Al hem r-i merdn
Gelpdr evvel slm'a iy cn
Mevliden gelen slm'a ikdm
Meger kim Hrse ogl zeyd'di hem
Ezn evvel Bill itdi cihnda
Kim aarlar dudan her eznda
Nislardan mukaddem gele-di dne
Hadce kim anadur mmine
Meger ensrdur Cbir dah hem
Gelpdr dn-i slm'a mukaddem
Mukaddem dru'l-islm ire cuma
Hemn esad klupdur bu vaza
Namz- cumada ikinci ezn
Ziyde kld Osmn ibn-i Affn
Muviye eyledi evvel hitbet
Namz- cumada budur rivyet
Dah bint'l-harma kisveti hem
Neble ibn-i Abbs itdi ikdm
Muhammed ad dirlerdi mukaddem
Bu slm ire ibn-i Htime hem
Mukaddem dru'l-islm ire zhir
ehd old Sme mm mir
Mukaddem akaya nak itdi iy cn
Meger Abd'l-melik Ferzend-i Merdn
Cihnda kssa-hvnlk klmag hem
Tamm'd-dr klm durur ikdam

F zikri sanati't-ticreti
6145. Sande dimiler ehl-i hubret
Mbrekdr dimi gyet ticret
6146. erf oldug-n mevli bu sanat
Didi biat- ehlu'llh yet

394

6147. ular kim bu ticreti komlar

kinci pdihlkdur dimiler
6148. Nin kim olmasa tccr her dem
Bulmazd nizm ahvl-i dem
6149. Bilrsin her meta var mevz
Bulnmaz bir mahalde her bazy
6150. Beer muhtc olcak bir meta
Gerek vard anu-n her buka
6151. Bu hikmetdr kim u cmle milelden
Olur bzr-gnlar her mahalden
6152. Gice gndz yrrler mlk iinde
Geh ber zre geh felek iinde
6153. Mahal yokdur kim dem yir yzinde
Sefer klmaya yolnda aznda
6154. Geh garba geh arka giderler
Geh tahta geh fevka giderler
6155. Kazandugn bil vu muhatle
Drdgin cef vu kisvet-ile
6156. Deizde gresin bir gn olur gark
Ya od der kl ider kellesin ark
6157. Ya yoln kat ider alur harm
Ya yagmalar yklur izdihm
6158. Ya bir sultn- cbir gazb ider hem
Elinden alur anu b eger kem
6159. Ya lr kend yirinde kor an
Alur vrisler an yok gmn
6160. Acebdr kim bilrken bu kelm
Drr her helli v harm
6161. Dimez ben drem bu del ml
Yiye zge kala bende v bl
6162. Dimez koyam gze dny trbn
Ala bir kii ben virem hisbn
F zikri gafleti'l-mugtern bi't-ticreti
6163. Gel iy bzar-gn dile nashat

395

6164.
6165.
6166.
6167.
6168.
6169.
6170.
6171.
6172.
6173.
6174.
6175.
6176.
6177.
6178.
6179.

Bulasn dn v ukb sadet

Dilerse arta dny ire mlu
Olcak h ola akbde hl
Dri kesb ide gr ml-i helli
Tasarruf eyle hayr ie o ml
Zektn vir uladur hayr- sdka
Mdm ihsn kl mlula halka
Nice k'ihsn idpdr saa Allh
Kl ihsn sen dah kullara her gh
Kazan dny-y-la ukby bld
Ki dny fndr ukb muhalled
Yidg giydg hayr itdgdr
Saa kalan bes ancak bilgil oldur
u ml isteme kim dyim arta
Sen olasn kla ol senden arta
Sen ygdugu tagda gayr
Saa erri kla ol gre hayr
Hell-ise kla sende hisb
Haram-sa eke cbk azb
Emnet ygmagl ml harm
Ki almaya hellgi harm
Depesi taba dner dibi kla
Ess kl olan lbud ykla
Olursa myesi bzr-gnu
Nedr hakkn olmaklg anu
Bazas anu ola ziyde
Kla dny v ukbada ifde
u kimse kim zagallkdur fali
Hakkatdur hasret kesb-i ml
Nice nkid basar yir oldukda nzr
Kla bey irda ge tcir
Her fetden dimek saklana mlu
Zektn kar ml hell

396

6180.
6181.
6182.
6183.
6184.

el-Hikyet
itgil m-tekaddmden hikyet
Var-m bir kii ehl-i ticret
Hell-imi elinde res-i ml
Klurm rz u eb kesb-i helli
Virrmi ml Hakka'llh her sl
Klurm ml-la ok hayr efl
Hell oldug-n res-i ml
Mezd olur-m her lahza ml
Gelelden Br ol hvce cihna

Dah ugram bir gn ziyna

6185. Gezerken ehr iinde hvce bir gn
Der bir kimse andan tolu altun
6186. Nie kim ister an bula bilmez
Drdgi mahalli bile bilmez
6187. Acebledi bu hli hvce gyet
Didi mrmde grmedm hasrat
6188. Ne hikmetdr ki yitdi bu metum
Ziyna dndi bu gn intifum
6189. mdm varmaz key mlum
Bulnur gine ol ml- hellm
6190. Hud'ya niyetini tutdu hvce
yiten mlna sabr itdi hvce
6191. Geer bir mddet stine bu eyym
it ml- helle n'olur encm
6192. Hud'nu emri-le z-hikmet-ver
Kzl u al-m ol surh- zer
6193. Dr bir ha ku grr an
Kapar yirden mikrt sanur an
6194. Alur engline uar havya
Ki yan ilete an yuvaya
6195. Dnp ol kse-yi uha uarken
Uban bm stinden geerken
6196. Drr kseyi emne anu

397

Ki yan hnesi tamna anu

6197. Meger gnlerde bir gn hvce-yi cn
kar bm- serya k'ide seyrn
6198. Grr ol kseyi kim klmd zyi
Hemn ayn-la bmnda vaki
6199. Mzekk ml-d olmad zyi
Nasb itdi gine isine Sni
6200. Emnet mlnu kar zektn
Koma boynuda anu seyytn
6201. karmasu zektn hvce mlu
Harm olur bel keydr hell
6202. Hakn virmese Hakk- mecb
Nisbudan cidd olur nasb
6203.
6204.
6205.
6206.
6207.
6208.
6209.
6210.
6211.
6212.

F zikri nefyisi'l-biza
itgil hbretin bzr-gnu
Ki mergb nefsi bende-gnu
Be ol sfatda rst gftr
Rezn kl u fermn berdr
Gezp kim ola pk- affe
Hay ehli v mahbba tarfe
Tazannu klmaga itmma ragbet
Cihna ol kza itmeye ragbet
"Feres-nme" iinde didi baytr
udur yahi feres kim ola akar
Kmeyt ola y hunk yhd yedic
Bu aya pdiehler ola ahvec
Ne del hr olursa bu sfat esb
Azz olur verik virt an kesb
Yarmdur ulu kii bu sayta
Dimiler sancu olmaz ata ite
Didiler bzdne eylegil g
Cibli sehli ola hb olur ku
Ki tuta dem-ile ins lfet
Anu gibi kua olmaya kymet

398

6213. udur bzu nefsi kim muhakkak

Ki levni eheb ola yhd ezrak
6214. Nedr hn baak ire ecyed
Ya rengi ag ola ya rengi esved
6215. Nefsi cezr oldur ki ola ssi
Dah nim ola hriddr lebs
6216. Nefs olur hem ebrim sbr
Dah Hvrezm ebrimi mehr
6217. Menakku ola yhd sde cme
Anu lebisi virr cisme selma
6218. Dah mahbb snf pst- kkam
u kkamdur k'uzun ola aa dem
6219. Hazar samr mahbb olur ekser
gen esved gerek y kat ahmer
6220. Nefsi kunduzu oldur kim iy yr
Uzun hem seber ola aa tr
6221. Bistu hb oldur bil beyn
K'ola ol ter y hrvn
6222. Klcu hs olur brrn brrn
Meger Hind klcdur didi tccr
6223. Dmk kavs- Crcn nin
Didiler hs olur ala hitb
6224. Kitbet yazd yazmaga habri
Kalem ahvz ola haber-i Msr'
6225. Dah hsn bilgil muhakkak
Semerkand ya Bagdd olarak
6226. Dah dirler nefse b-gne
Ya Fergn ya Ss ola gine
F zikri sanati'l-hikyeti
6227. Tevrh itmi durur ehl-i rivyet
Ki dem atadan kald hikyet
6228. Gerekl pedr bu yir yzinde
Aa muhtcdur merd zende
6229. Ki yan lye bundan kefendr

399

6230.
6231.
6232.
6233.

6234.
6235.
6236.
6237.
6238.
6239.

Diriye ton olur setr-i bedendr

Aceb sanat durur bu sanat- nesc
Dakk olur ona bilmeklige nehc
Brakur nesc nak u tasvr
Klur tatrf tatrz zre tahrr
Aceb budur var anda bunda dikkat
Ki irrmez degme kimse aa fikret
Nin ht mlzmdur bu ie
Neden hr old halk ire bu ie
el-Hikyet
Meger bir vakt Meryem mm s
Diyelm kim "selmu'llh aleyh "
Gezp ogl Mesh'i arar-d
Kime ugrarsa an sorar-d
Gezerken geldi yol grdi n-gh
Ki iler bir mahalde nie clh
Meger anlara sord s'y ol
Aa yal yaa gsterdiler yol
Sebeb bu old kim anlara mersem
Getrp dest-i tefrn itdi ol dem
Didi halku gzine inaallh
Hakr olana yirde olsa clh

el-amel fi'l-hikye
6240. Selef Ynnilerden bir muallim
Tokm bir aceb biz pr-alyim
6241. Mukaddem bu cihna gelen anm
Dimilerdr Bukalamn aa nm
6242. Nazar kldukda aa dem tiz
Grinr her zamn bir levne ol biz
6243. Geh hazar grinr gh ahmer
Geh azrak grinr gh asfer
F zikri sanati'l-haddde
6244. Didiler hengirlik ehl-i makl
Begyet menfaatl pedr ol
400

6245. Cihnda yok durur bir neva sanat

Ki bu hen aa olmaya let
6246. Girr hen zyiden her ie
Anula ilenr her drl pe
6247. Gelpdr dem atamuzla bu
Ki yan kelbetin rs kc
6248. n kim iildi bu peyi ol
Agac kesmege dzdi teyi ol
6249. Bu ie kim ur eyledi dem
Dzetdi bag et kesmege hem
6250. Hayrda yledr yok dah nesne
Ben Kbil'den iki kimesne
6251. Birisi Tbel birisi Tbel
Olar dzmi cihnda seyf ol
6252. Rivyetdr ki dirler bad- tfn
Klc dzdi evvel Behimen Han
6253.
6254.
6255.
6256.
6257.
6258.
6259.
6260.

F zikri sanati'l-iftins
Hals old ikr bahr berr
Budur Kurn iinde nass emr
Harm olmaz av itmek her mmde
Bes ancak Kabe iinde haremde
Egeri snnet old deti sayd
Mlke yaraur bu sanat sayd
O av an dimiler er demidr
ikr atu hem er erdemidr
Giderr sayd kayguy hldden
karur ol her derdi cesedden
Naghn ksa sahrda bir h
Dise ehli anu ardnca yh
Aaga yirde kosa an tz
Salnsa yukarudan murg- bz
Anu ardnca itmek esb-i burrn
Aguz iken giderr dir hakmn

401

6261.
6262.
6263.
6264.
6265.
6266.
6267.
6268.

6269.
6270.
6271.
6272.
6273.
6274.
6275.
6276.

el-amel'l-acb fi's-sayd
Hazar bahrnda var bir sayd ehli
Aceb olur av suda hayli
Getrp bir kabag nie devrn
Suda korlar k'aa ns ola murgn
Gelr bir vakt ol uc nihn
Batar suya gerr bana an
ki s rh dzer ol kabaga
Kim andan baka nezdk raga
Teni suda kabakda ba pinhn
Gelp cem olcak ol suya murgn
Tutar her birin ayakdan nihn
Kanadn burar sb ider an
Bu hileyle ikr ider az u ok
Birisinden birin gh yok
Uamazlar kanatlar olur kayd
Kabakdan kar ider cmlesin sayd
F zikri sanati'l-felha
Felhat sanat-n bil hakkat
Meger Kurn iinde Br izzet
Didi "nn sababne'l-me sabb"
Dah "Smme akakn'l-arda akk"
Cihnda okdur geri sanat
Mukaddemdr kamusndan felhat
Mbrek pedr bu pe azam
Cihnda evvel itdi an dem
u kimse kim cihnda bulmaz ekmek
Anu karn toynca bulmaz ekmek
Eger dem eger vah u eger tayr
Grr ehl-i felhatdan kamu hayr
Felda ekmese ehl-i felhat
Medyin ehl itmezdi maet
Hakkat rzk viren hd alap'dur
Ekincilik ara yirde sebebdr

402

6277. Saar rzkn yire gge tutar yz

Diler yan Hud'dan gays her rz
6278. Klur yldan yla sabr u temenn
Ki rzkn vire Rezzku'l-bery
6279. Ekincide var-iken bu fayil
Aceb budur ki grrler erzil
6280. Olurlar sebhi grseler rm
derler hizmet ikbl ikrm
6281. Ekinci gsfende v grg cendi
Yimez mi grg bulcak gsfendi
6282.
6283.
6284.
6285.
6286.
6287.
6288.
6289.
6290.
6291.
6292.
6293.

el-Hikyet f erzaleti ehli felhati

Haberdr sylenr avm iinde
Reslu'llh bir eyym iinde
Gazvatdan gelrdi tene leb ol
Varup bir kye su itdi taleb ol
Resli bilmeyp ol kyu ehli
Su virmediler aa gr bu fili
Birazdan geldi haydur h- millet
Olara kld bir azam siyset
K'an grp getrdiler azm b
Temmet leker iinde
Gr imdi bu mrvvetsz ekinci
rmez su yimese zahm renci
Elinde isbehn grse debbs
Der eline ayagna ider bs
Demr dbs olsa mm olurlar
Siph gricek muhkem olurlar
Virr havf itdgine hnumn
Yidrmez hakk-in bir pre nn
Resle lutf-la virmediler b
Siph kldlar gark-la gark-b
Dimi dyim Hud iy kavm- yag
Gidermesn ba u gzden omag
Sebeb bu old kim ehl-i felhat

403

Zell old vu buld erzeliyyet

6294. Ekinci knci dirler meselde
Kim ileri haseddr her milelde
6295. Diricek harmini kesmginde
Komasa dne inde sonda
6296. Nihn maktau yimese ksmet
Diyeydm mflihn anlaru ismin
6297.
6298.
6299.
6300.
6301.
6302.
6303.
6304.
6305.
6306.
6307.

F felhati'z-zer
Ekincilik ikidr biri ekmek
kincisi yire ecr dkmek
u nevi kim dirler zirat
Meger kim ol durur asl- felhat
Rivyetdr ki her snf cbk.
Dah ne var-sa env nasbu
Cebellerden alnmdur usli
Ekilmidr mezrda tli
Hem aa tertb-ile ehl-i hikmet
Verpdr hsn tertb-i aslet
Gerekdr evvel her merd-i felh
Aa ol arz k'ola zira slh
Ki yan yagmur fasl- itnu
Yirin evk eylemek yazn anu
Gyh ggi anu olsa muhkem
Kat kutlu yiridr ol mahal hem
Kav arza gerekdr ekile kendm
Zaf olsa eke merdm
Karsa rkle pr trb
Olur cv ekmeg ol yir meb
kz karn stinde bidr
Saarsa zer iderken ket kr

404