BEYAZ

ZAMBAKLAR
LKESNDE
(BIR MILLETIN UYANII)

Hayat Yaynlar: 20
Baar Dizisi: 12
Kitabn Ad: Beyaz Zambaklar lkesinde
Yazar: Grigory Petrov
Trkesi: Prof. Dr. Ali Haydar Bey
Kitap Editr: Hurit lbeyi

1998, Hayat Yaynclk letiim, Yapm,

Eitim Hizmetleri ve Tic. Ltd. ti.
Tm yayn haklar anlamal olarak Hayat
Yaynlarna aittir.
Kaynak gsterilerek alnt yaplabilir; izinsiz
oaltlamaz, baslamaz.
ISBN: 978-975-8243-20-4
Sertifika No: 12451

Kapak Tasarm : Ahmet elik

Tasarm: Gonca zdemir

Hayat Yayn Grubu

Nianc Mahallesi Davutaa Caddesi No:26/1
34050 Eyp-stanbul
Tel:0212 613 11 00 GSM:05302909978
Faks:0212 613 11 55
www.hayatyayingrubu.com editor@cilekyayinlari.com
twitter.com/hayatyayingrubu facebook.com/hayatyayingrub

BEYAZ
ZAMBAKLAR
LKESNDE
(BIR MILLETIN UYANII)

GRIGORY PETROV

Petrova ve Eserine Dair

Grigory Petrov, bata Rusya olmak
zere Bulgaristanda da en ok okunan
nl bir Rus yazardr. Yazarn 32 eseri
de Bulgarcaya evrilmi ve her eseri 810 bask yapmtr. Petrov, yaz
hayatna atlmadan nce Lev Tolstoy,
Vladimir Korolenko, Anton ehov,
Maksim Gorki, Leonid Andreev gibi
dnemin nl Rus yazarlaryla tanm
ve zel dostluklar kurmutur. Yine dnya
yazarlarndan Anatole France, Antonio
Fugacaro, Knut Hamsun ve birok
Avrupal ve Amerikal yazar ve

sanatyla da yakn iliki iine girmi,

fikir alveriinde bulunmutur.
Engin
bilgisiyle Petrov,
tm
insanln daha rahat bir hayat
srmesini, ycelmesini ve mutlu
olmasn arzu etmi ve bu dorultuda
eserler vermitir. zellikle yoksul kyl
ve iilerin geri kalmlktan ve
ezilmilikten kurtulmas ynnde aba
gstermitir.
Petrov, 1868 ylnda, Petersburgun
Yamburg kasabasnda, yoksul bir ailenin
ocuu olarak dnyaya geldi. Babas
garsonluk yapyordu. Hayatn tm
zorluklarn daha gen yalarda hisseden

Petrov, yeryznn daha aydnlk,

mutluluk dolu ve daha insanca
yaanabilir olmas yolunda zihin
yoruyordu. O da tpk Tolstoy gibi bir
rpda insanlar mreffeh ve mutlu
klacak, yeryzn bir anda cennete
evirecek zmler aryordu.
Bu zlemle 5. snf bitirdikten sonra
iinde cennetten bahsedilen lahiyat
Okuluna devam etti. Gen renci
hereyin nedenini ve nasln, insana
yararnn ne olduunu sorduundan
retmenlerininin dikkatini ekmiti.
Daha o yalarda kk zihni u fikirlerle
dolmutu.

nsanolu, yeryznn en deerli

varldr.
O,
yaratan
Rabbin
batacdr. Dnyada var olan her ey
insan iindir. Yeryznn zenginlikleri
ve gzellikleri insan iin yaratlmtr.
lim, felsefe, sanat ve din hep insann
olgunlamas iin vardr. Bunlarn
herbiri insanla hizmet etmek iin
olumutur. Eer tm bunlar yeryznde
daha mutlu, daha aydnlk ve gerekten
cennet hayat sunmaya ve kurmaya
hizmet etmeyeceklerse hibir nem ve
deer tamyorlar demektir.
Byyp gelitike bu dnceler
zihninde iyice pekimeye balamtr.

Yaam boyunca da ayn dnceleri

tad, savundu. O, bilimi, felsefeyi ve
sanat her zaman insanl gelitirmek ve
ykseltmek amacyla renmi, insanlar
ve toplumlar da bu bakasyla
incelemitir.
lahiyat
Okulunun
Edebiyat
Blmnde eski ve yeni birok dil
renmi, Medeniyet ve Sanat Tarihi
derslerine devam etmi, bu bilgilerini
daha sonralar Sanat ve Hayat adl
eserinde topluma sunmutur.
Petrov, rahip aday sfatyla topluma
daha
ok
yararl
olabileceine
inanyordu. Dorusu Profesr ve Rahip

Petrovun bu amala giremeyecei yer

olamazd. Asl amac, yeryzn bir
cennete
dntrmekti.
Petersburg
ehrindeki soylu ve varlkl aileler
nezdinde yksek bir konumdayd artk.
yle ki arlk sarayna bile girmi,
Grandklerin eitimini stlenmiti.
Btn bunlara ramen Aydn Rahibin
yrei ii snf ve yoksullar iin
arpyordu. Doktor, salkl olanlardan
ok,
hastalar
iin
gereklidir
dncesiyle, zorluklar ve skntlar
iinde kvranan yoksullara, eitimsiz
kalmlara, iilere zel vaazlar
vererek,
onlar
aydnlatmaya
alyordu.

lgiye, geree ve bilgiye susam

binlerce eitimsiz ii ve kyl onun
vaazlarn dikkatle ve sevgiyle dinliyor,
Petrova hayranlk duyuyorlard. Bir
yandan da smrlen emein grkemli
geleceine dair eitli gazetelerde
makaleleri yaynlanyordu.
1900l yllara doru Petrov, artk
tm Rusyann severek okuduu bir halk
yazar olmutu. nceleri dk tirajl ve
pek bilinmeyen bir gazeteyken, Grigory
Petrovun bayazar olmasyla Ruskoe
Slova gazetesinin tiraj birden bire
500.000e frlamt. Bunun yansra
Petrov, milyonlarca basan ve tm

Rusyaya datlan bir dergi de

yaynlyordu. Eserleri bata ince ve
Japonca olmak zere birok yabanc dile
evriliyordu. Bir eserinin ngilizceye
evrilmesi
mnasebetiyle
ngiliz
y a z a r l a r d a n William
Weyling,
Rusyann Misyonu adl kitabnda
Petrovdan vgyle sz ederek yle
diyordu:
Grigory Petrov, Ruslarn en
sevilen bir hatip ve yazardr. Bu kiinin
vaazlarna hergn onbinlerce insan
katlyor. Hitabeti gl ve etkileyicidir.
Eserlerinin on milyonlarca adedi
Rusyada elden ele dolayor. Kitap

v i t r i nl e r i nd e Petrovun
eserleri
bakeye konuyor. Edebiyat, felsefe ve
din alanndaki tartmalarda son sz hep
Grigory Petrovundur.
Petrovun bylesine byk bir n
kazanarak tannmasn dnemin kilise
evreleri ilerine sindiremediler ve her
frsatta aleyhte szler sarf etmeye
baladlar. Petrov, bunun zerine
1907de rahip giysisini stnden atp
din adamlndan istifa etti. Sivil
konumuyla
edebiyat
ve
felsefe
almalarna hz verdi. Rahiplii
srasnda adayln koymad halde
kinci Duma Meclisine milletvekili

seilmiti. O ise btn hayatn yazarla

adad.
Novoe Uremiya gazetesinin en nl
yazarlarndan Menikof, Petrovun,
hergn derslerini ve eitli yerlerdeki
konumalarn hi aksatmadan yazmay
srdrmesine
hayret
ediyordu.
Menikof, Petrovun hergn 2000 satr
yazdn hesaplamt.
Petrov, Rus halknn insan haklar ve
zgrl iin en ok mcadele
edenlerin banda geliyordu. O, birok
grmeyen gzlerin grmesini salad.
evresine bilgi klar sat, uyuyan
kitleleri uyandrd.

Btn bunlar Rus egemenlerinin

dikkatinden kamyor ve Petrova di
biliyorlard. arln uygulad bask
ve zulme kar aleyhte tavr taknd
iin hakknda soruturmalar ald.
Petrov, Boleviklerle (komnistler)
de anlaamyordu. nk o daha geni
bir zgrlkten yanayd. Bolevikleri
rahatsz eden bu grleri nedeniyle
onlar tarafndan takibe alnd, eitli
basklar grd. 1920de ocuklar ve
yakn evresi ihtilal kaosunda hayata
veda etmilerdi. Krmdan stanbula
hareket eden vapurun en son yolcusu
Petrovdu. Son anda vapura yetierek

hayatn kurtarmay baarabilmiti.

Dier Rus ilticaclaryla birlikte bir
sre stanbulun Yeilky semtinde
sefalet iinde yaad. Daha sonra
Triesteye
nakledilen
ilticaclar
ar as ndaki Petrovu Srp aydnlar
tand ve sefaletten kurtulmasn
saladlar. Srp ynetimi de kendisini
Belgrad niversitesine profesr olarak
atad ve devlet demiryollarnda diledii
yere cretsiz seyahat edebilmesine
yarayan bir paso verdi. Bu vesileyle
Petrov,
Yugoslavyann
eitli
blgelerinde nsanlk Kltr ve
Medeniyeti, Emek ve Dayanma

konular
erevesinde
bir
dizi
konferanslar verme frsatn yakalad.
Srpay ksa bir srede anadili gibi
konumay rendi. Birka yl iinde
tren ve otomobille, kimi zaman da yaya
olarak Yugoslavyay bir utan bir uca
dolat; her gittii yerde ateli
konferanslar verdi. Konferanslarnda
niversite rencilerinden profesrlere,
askerlerden kyllere, Hrstiyanlardan
Mslmanlara kadar toplumun her
kesiminden farkl insanlarn ilgisiyle
karlayordu. Bir keresinde seyahati
tipe
kadar
uzanmken
Saraybosnadaki Mslman kadnlara,
kadn haklar ile ilgili bir konferans

verdi.
Srp ynetimi kendisine ok yardmc
o l u y o r d u . Ministir
Pribieviin
Babakan olduu dnemde hkmetin
salad
kolaylklar
sayesinde
Yugoslavyada tam 1500 konferans
verdi. niversitede verdii dersler ve
sohbetlerle de lkenin en tannm kiisi
haline geldi. Ayn zamanda eserleri
Bulgaristanda
da
ilgi
grmeye
balamt.
Eserlerini Dr. Bojkof
eviriyordu.
Bulgar yazar G. Baltaciev, Petrovun
Bulgarca yaynlanan eserleriyle ilgili
Naradna Tzelina dergisinde unlar

yazyordu:
nanyorum ki biz Bulgarlar bir ulus
olarak topyekn yok olmazsak, bunu
Grigory Petrovun ktphanelerimizdeki
eserlerine borlu olduumuzu iftiharla
syleyebiliriz.
nanyorum ki ok yaknda bu
kitaplarn herhangi bir okul veya millet
ktphanesinde bulunmayn su olarak
kabul edeceiz; zellikle de Beyaz
Zambaklar
lkesinde
adl
Finlandiyaya dair kitab.
Millet adna yazlm byle bir kitap
enderdir. Bu kitap herkes iin deerli ve
yararldr. Kitab okuduunuzda yazarn

sizi
nasl
srklediini,
kanatlandrdn hissedeceksiniz. Sanki
yazar unlar fsldyor gibidir:
Bir u lkeye bak, bir de doal
zenginliklerden yoksun, kra gllerle
dolu bir lke olan Finlandiyaya bak!
Oras da senin lken gibi bir zamanlar
igal altndaym, yabanc kams
altnda inlemekteymi. Bu lke, 60-70
yl iinde akllara durgunluk veren bir
devrim yapm, ileri lkelerle yapt
yarta rekor krm. Bu ilerlemeyi de
yle byk bilim adamlar, gl
liderleri olmadan yapm. Ama gl
nesiller, byk yurtseverler, almay
seven yurttalar, inanlar granit gibi

salam bir toplum yaratmlar. lkenin

yetitirdii
bu
insanlar,
isimsiz
kahramanlar, yer altnda alan iiler,
halkn aydnlanmas iin alan kltr
savalardr. Yalnzca yurtlarn ve
halklarn dnmler ve bu uurda her
eylerini
feda
etmekten
ekinmemilerdir.
Bir kez de tkenmez doal
zenginliklere ve doa gzelliklerine
sahip olan kendi lkeni dn. Bizzat
kendinin, evrenin bu milli servetleri
nasl yok ettiini ve yeni bir smrgelie
yol atn dn!
Bu durum karsnda sklmaz msn,

utanmaz msn?
Beyaz
Zambaklar
lkesinde
kitabnn Trke tercmesi basnmz
tarafndan da ilgiyle karlanmtr. Milli
Talim ve Terbiye Heyeti Reisi
Mehmet
Emin
Bey,
Hayat
Mecmuasnn 74. saysnda kitaptan
vgyle sz ediyordu:
Elimde olsa Haydarpaa-Ankara
arasnda seyahat eden her bir yolcunun
eline bu kitab tututurur, kitab
okuturken bir yandan da evrede bulunan
toprak yn kylere baktrrdm.
retmen
olsaydm,
ocuklara,
bulunduum ehrin kenar semtlerini

gezdirirken,
evlerde
konuulanlar
tekrarlatrken yeme-ime, giyim-kuam
tarzlarn
gsterirken Grigory
Petrovun kitabndan sayfalar okurdum.
Komutan olsaydm, askerlerimin
toplandklar koulara bu kitabn baz
sayfalarn kopya eder ve asardm.
Dncelerin davran ve yaant
zerindeki etkisine inandmdan bu
kitaptan yararl sonular beklerdim.
(...) u toprak ynndan ibaret
kylerin, ortasndan lamlar akan
sokaklarn kalkmasn itenlikle arzu
ediyorsanz, bunlardan irenen bir
toplum oluturmak zorundasnz. te

Beyaz Zambaklar lkesinde bizlere

bunlar telkin ediyor.
(...) Eserin en gzel blmlerinden
biri de, askeri klalarn nasl bir halk
okulu olduunu anlatan ksmlardr. Bu
blmler bizim iin batan sona bir
program modelidir. Birok kyde daha
uzun yllar retmen bulundurmak
imknn elde edemeyeceiz. Onun iin
kylmz temel eitimini klalarda
alacaktr. Finlerin klalarna soktuklar
ruh, aynen bizim ideallerimizi de
yanstyor.
Kitab okuyup bitirdikten sonra
evredeki toprak kyler yklp gidiyor.

Hereyden ancak alay etmek niyetiyle,

elenmek iin sz eden, ruhsuz, bencil
tipler yannzdan uzaklayor. Yalnz
halk sevgisini, yurt akn duyuyorsunuz.
O zaman Beyaz Zambaklar lkesinin
ne demek olduunu anlyorsunuz. (26
Nisan 1928)
Maarif Emini (Milli Eitim Mdr)
smail Habib Bey, Adana Mntkas
Maarif Mecmuasnn 5. saysnda
yle yazyordu:
Demokrat bir millet ne demektir,
topyekn bir millet nasl ykselir,
aydnlarn halka kar rol nedir, gerek

yurtseverlik nasl olur? Halka gerek

hizmet nasl yapl? Bir avu aydnn
kendilerini
halka
adayan
fedakrlklaryla, btn bir ulus nasl
cehennemden cennete ykselir? Btn
bunlar o kk kitapta bir solukta ve
btn
ruhunuza
sindirerek
reneceksiniz.
Kitabn asl deeri bize Finlandiyay
tantmasnda deil, oray tantrken,
bizlere de bizim ne olduumuzu ve ne
olacamz gstermesindedir. Sanki bu
iki milyonluk Fin milleti, byk akrabas
olan bizlere bir kolaylk olsun diye
tuttuumuz ada uygarlk yolunda daha
kararl, daha gvenli, gideceimiz yolu

daha bilinli grerek yrmemizi

salamak
iin
o
deneyimi
gerekletirdiler. Onlar, bizim de
baaracamza yalnzca bir rnek deil,
bir kanttr. (15 Mays 1928)
Aksaray Valisi Ziya Bey, Aksaray
Vilayet Gazetesinin, ikinci ylnn 90.
saysnda, halka hitaben bir bildiri
yaynlayarak eseri yle tavsiye etmitir:
Bataklk ve lm vadisi, yoksulluk
ve sefalet yuvas olan, Finlandiya diye
bilinen, yeryznn ta kuzeyinde, k
uzun, topraklar verimsiz ve orak bir
lkede; ky kooperatiflerinin, ky
retmenlerinin, gnll doktorlarn

gayret ve aydnlatmalaryla, bugn nasl

mutluluklar ve gzellikler lkesi
olduunu; halk gcnn en kk
ortaklk ve belirtisinin ayn yl iinde ne
ekilde biri yze, bine, on bine, milyona
karttn servetler ve mutluluklar
fkrttn gsteren Beyaz Zambaklar
lkesinde adl kitaptan baz blmleri
Vilayet
Gazetesinde
tefrika
ettiriyorum. (21 Haziran 1928)
Vakit
Gazetesinin
Bayazar
Mehmet Asm Bey, gazetenin 3742 nolu
saysnda zetle unlar yazyordu:
Grigory Petrovun kitab, aslnda
halk
ynlarnn
kolayca
zevk

almayaca bir konuyu ele almakla

birlikte, nasl olmu da Bulgaristan gibi
kk bir lkede, iki yl iinde 7 bask
yapma baarsn gstermitir? Her
eyden nce bu baary elde eden gc
kitabn slubunda aramak gerekir.
Yazarn, en karmak sosyal meseleleri
bir takm basit rneklerle sradan halk
ynlarna yle bir anlat var ki, bu
alandaki ustaln, ancak uzun yllar
yazyla uram olanlar takdir edebilir.
t e Grigory Petrovun uluslarn
toplumsal kalknmalaryla ilgili olup da
sosyologlar tarafndan bile anlatmnda
zorluk ekilen birtakm sorunlar birka
fra darbesiyle okuyucularn zihninde

canlandrmay baarmas, ruhlarnda

lke ve kalknma arzusu tayan
genlerin bu yeteneklerini ateli bir
vatan ve millet akna dntrebilmesi,
Beyaz Zambaklar lkesindenin en
srkleyici halk romanlarndan bile
fazla ilgi grmesini salamtr. (9
Haziran 1928)
Muallim Ziyaettin Fahri Bey, Hayat
Mecmuasnn 80. saysnda unlar
yazmtr:
... Kitabn Suominin Tarihi ismini
tayan blmnde, yazar Finlandiyann
tarihini iziyor. Bu tarihin son aamas
Fin kltrnn hayranlk uyandran

geliimidir.
Dier on bir blm, Finlandiyann
dnce geliimini yakndan incelemi
bir
yazarn
izlenimleridir.
Bu
izlenimlerin arlk merkezi, bir
zamanlar bataklklar diyar olan
F i nl a nd i ya y Beyaz
Zambaklar
lkesine dntren kltrel ve sosyal
almalarn anlatmdr. Bu almalar
arasnda
Finli
aydnlarla
halk
arasndaki scak iliki ve yaknlamann
byk yeri var.
Kitabn zellii de zaten buradan
geliyor. Bu aydnlarn iinde zellikle
Snelmann hayatn ve almalarn

anlatan
blm, Beyaz Zambaklar
lkesinde eserinin ilgi ve dikkatle
okunacak ksmdr. Halk aydnlatmak,
bilginin ve ykselmenin anlamn halka
retmek iin Snelmann duyduu derin
ak, onu karmza bir demokrasi
havarisi olarak karyor.
Onun bilinci, tm Fin toplumunun
inancn etkileyen sentezler yaratyor. O
adeta fen-fl cemiyet (toplumda
yokolu) hazzn tatm, onun srlarna
erimi bir mutasavvftr. (7 Haziran
1928)
Muallim Kemalettin Kaya Bey,
Hakimiyet-i
Milliyenin
2480.

saysnda yle yazyor:

Kitabn 77. sayfasndaki Reel Kral
Jarvinenin hatralar okunurken, insan
heyecanlanmaktan kendini alamyor.
Kurabiye satan bir ocuk zerinde
etkileyici bir konumann ne kadar
olumlu sonular dourduunu gstermesi
asndan, zellikle toplum eitimini
kendine
ideal
edinmi
fedakr
retmenlerimiz iin byk bir tevik
kayna olacaktr. (6 Haziran 1928)
Muallim emsettin Sami Bey, Sinop
gazetesinin 593. saysnda yle yazyor:
Ben ahsm adna bu eseri hayranlk
ve mill bir heyecanla okudum. Ne yalan

syleyeyim
gzlerim
yaararak
okuduum bu kitapta; harap olmu bir
lkeyi imar eden, yurdun gelimesi ve
ykselmesi iin hibir snf fark
gzetmeden hep birlikte ve ayn amala
alan; bataklklar kurutan, sar tenli,
uuk dudakl, zayf bilekli insanlarla
alarak, bataklklarn gl bahelerine
ve zmrt ovalar hline; sar tenli
insanlarn tun rengine, uuk dudakl
ocuklarn yakut kzllna, zayf
bilekli ocuklarn demir bileklere
dntren bu alkan Finleri kalbim
ve benliim alk ve takdir tufanyla
karlad. Mill uurun bu kadar
olaanst ve benzersiz olduunu

bilmezdim. Ancak bu kitab okuduktan

sonra bildim ve rendim.
Bataklklardan
uzakta,
en
blbllerin,
kanaryalarn
zgr
namelerinin titreimleriyle alkanan bir
vatanda yayoruz. Allahn gle yzl
gne klarnn hzmeleriyle ykanan,
bir kalp gibi arpan vatan paras,
mehtaplaryla
bereket
ikliminde
yzyor. Tabiatn nadide gzellikleriyle
dolu yurdumuzun geri kalm blgelerini
yalnzca ilmin nda imar etmek,
eitimsiz insanlarmza okuma-yazma
retmek, bugn biz aydnlara den en
acil
grevdir. Beyaz Zambaklar

lkesinde ve Mefkreci Muallim adl

eserler,
bugnn
birer Rubab-
ikestesi ve erminidir. Vazifemizin
akaya gelmez kutsalln ve deerini
kavrayp takdir edelim ve bir dakika
gemeden alalm. (25 Ekim 1928)
Konyada
yaynlanan Babalk ve
Krklarelinde
yaynlanan Yeilyurt
gazeteleri
de Beyaz Zambaklar
lkesinde
eserinden
vgyle
bahsetmiler
ve
kimi
yerlerini
alntlamlardr.
Kitabn Trkeye tercmesi Bulgar
basnnda da eitli yanklar yapmtr.
rnein, Stefan Bratovanov, Zname

gazetesinin 8 Mays 1928 tarihli

saysnda zetle unlar yazmtr:
... Profesr Ali Haydar Bey, bizde
ok iyi tannan, Rus yazar Grigory
Petrov u n Beyaz
Zambaklar
lkesinde adl eserini Trkeye
tercme etmekle isabetli davranmtr.
Bu kitabn bizim lkemizde olduu gibi,
yeni Trkiyede de birok insan
tarafndan byk bir ilgiyle okunacana
kuku yoktur. Kitabn basks gz
alcdr. Trk dilinin ifade ve deyim
zenginlii, eserin slp ve anlam
ynnden olduka akc ve telif gibi
gl olmasn salam ve bu adan

eviri eserin deeri bir kat daha

artmtr.
Beyaz Zambaklar lkesinde adl
e s e r , Mdafaa-i Milliye Vekaleti
(Milli Savunma Bakanl) tarafndan
askerlere tavsiye edilmi ve Maarif
Vekaleti (Milli Eitim Bakanl)
tarafndan da retmen okullarnn son
dnem mezunlarna birer adet hediye
edilmitir.
Profesr Ali Haydar Bey
13 Kasm 1929, Ankara

Bulgarca evirinin nsz

1909 ve 1910 yllarnda iki kez
Finlandiyay ziyaret etme frsat
buldum. Dier lkelerden ok farkl bir
grnme sahip olan Finlandiyann
konumu
ok
dikkat
ekicidir.
nsanlarnn dnceleri, ruhsal yaplar,
dnya grleri bizimkinden ok
farkldr. Bu insanlar inceleyecek olan
biri, onlarn sanki dnyamza deil de
baka bir gezegene ait olduklarn
zanneder. Finliler, insana ncilde sz
edilen Beyaz Zambaklar hatrlatyor.
Beyaz Zambaklar lkesine dair

anlarm ve izlenimlerimi 1914 ylnda

Souremenna Misal (ada Dnce)
dergisinde yaynlam ve o konuda
unlar yazmtm:
... Avrupann hibir lkesinde
Finlandiyada olduu gibi byk bir
kltrel
ilerleme
yaanmamtr.
Finlandiyann Avrupann en gen
lkelerinden biri olmas da ayrca kayda
deerdir. Fin halk, bir zamanlar Ural
boylarndan
kalkm,
Volga
sahillerinden
gemi,
bir
sre
Bulgarlara komu olarak yaamlardr.
Bar bir yapya sahip olan Finler,
kimsenin kendilerine saldrmayaca,

kendilerinin de kimseyi tedirgin

etmeyecekleri sakin bir yurt aramlar ve
bugnk yaadklar yeri kendilerine
yurt edinmilerdir. O zamanlar uzak
saylan bu blgede hibir ulus
bulunmuyordu.
Bugnk Fin topraklar yzlerce yl
Rusya ile sve arasnda doal bir kale
hizmeti grmtr. Blgede geni
bataklklar ve girilmesi zor ormanlar
olduundan ne Ruslar, ne de sveliler
bu topraklardan ordularn ve ihtiya
maddelerini geirememilerdir.
1808 ylndan itibaren Finlandiya bir
Rus eyaleti oldu. Bu durum I. Dnya

Savana kadar srd. Bu srete

Finlandiya ar I. Alexandr tarafndan
verilen imtiyazlar nedeniyle kendi iinde
bamsz oldu, yasalarn ve ynetimini
kendisi belirleme hakkna kavutu.
Petrograd ile Vyborg arasndaki
uzaklk trenle iki saattir. Petrogradta
bizzat Fin memurlarnn grev yapt
zel bir tren istasyonu vardr. Bu ilk Fin
istasyonundaki zellik bile hemen
dikkat eker. Ruslarn tren istasyonlar
genellikle pislik iindedir. Bilet
gielerinde srekli kargaa yaanr.
Petrograddaki Fin istasyonu ise prl
prldr. Orada tam bir sessizlik ve

dzen hkimdir. Her iki lkeye ait

vagonlar arasnda bile ok farkllklar
gze arpmaktadr. Rus vagonlar tpk
bizim vagonlara benziyor. Her yeri
tkrk iinde, duvarlar karalanm ve
kir
iindedir.
Yolcularn
kendi
aralarnda
veya
kondktrlerle
tartmalar ve grltleri hi eksilmez.
Fin
vagonlarnda
ise
Alman
trenlerinde
olduu
gibi
yerler
numaraldr; her yolcu kendi yerinde
oturur ve asla yer kavgas yaanmaz.
Kompartmanlarda hi kimse yksek
sesle konumaz sigara ve pipo imez ve
kesinlikle yerlere tkrlmez. Tm
vagonlar rnek alnmaya layk bir

temizlik iindedir. Gece seyahat etmek

durumunda olan nc mevki yolcular
iin bile temiz araf ve yorganlarn
serili olduu yataklar hazrlanmtr.
Bunlar iin czi bir cret denir.
Ksacas tm seyahatleriniz boyunca
asla
rahatsz
olmazsnz.
Eer
uyumusanz, kompartmanda bulunanlar
asla yksek sesle konumazlar. Zaten
Finler
yksek
sesle
konumay
bilmezler.
Finlerin
Helsinki
dedikleri
Helsingforsta,
Vipuri
dedikleri
Vyborgda ve dier ehirlerde, cadde ve
sokaklar insanlarla doludur. Gruplar

halinde veya bir bana gezinen insanlar,

tandklaryla selamlar, konuur ama
evrelerine
rahatszlk
vermezler.
Caddelerde yksek sese rastlamak
zordur.
te
yalnz
bu
durum
bile
Finlandiyada Rus medeniyetinin(!)
bulunmadnn ilk iaretidir. Polisler
barmaz, faytoncular asla grlt
karmaz, yolda rastlaanlar boazlarn
yrtarcasna yksek sesle dnce ve
duygu alveriine kalkmaz. Hi kimse
aklna estii zaman, diledii yerde alg
almak ve ark sylemek hakkna sahip
olduunu aklndan bile geirmez.
Hlbuki Avrupann birok lkesinde

rnein Fransada bile gece yaanan

sokak grltlerinden uyumak zordur.
Beyaz
Zambaklar
lkesinin
insanlar, her eyden nce baka
insanlarn hak ve zgrlklerini
dnrler. Orada zgrln deeri
byktr. Ama bu lkede zgrlk
demek, bakalarn rahatsz etmek demek
deildir.
Finlandiyada seyahat ederken bir
yolcu olarak istasyonda iner ve bfeden
gnl
rahatlyla
alveri
yapabilirsiniz.
Avrupa
trenlerinin
yolcular bfenin ne demek olduunu iyi
bilirler. Oralarda herey asl fiyatnn

birka misli fazlasna satlr.

Finlandiyada ise en azndan benim
grdm tren istasyonlarnda ve ehir
lokantalarnda sat yoktur. Bfenin veya
lokantann orta yerine mkemmel bir
sofra kurulmu ve etrafna yemekler
dizilmitir. Raflarda tabaklar, atal,
kak ve baklar sralanmtr. Her ey
masann zerinde aktadr. Yemek
servisi yapan, hesap gren garsonlar ve
dier hizmetliler yoktur. Ackm bir
yolcu sofrann bana geer, raftan ald
tabaa beendii yemekten diledii
kadar alp, ieceini kendi doldurur.
Afiyetle doyduktan sonra kasaya giderek
yemein bedelini der. Fiyatlar da

olduka ucuzdur. Yerine gre 1 veya 1,5

Marktr.
Vyborgta, Fince ravintol denilen bir
otelde iki hafta kadar kaldm. Ayrlrken
hesab istedim. Otelci ka gn kaldm
ve ka n yemek yediimi hesap
pusulasna benim yazmam isteyince
hayretler iinde kalarak istenileni yaptm
ve sadece pusulada belirtilen miktar
dedim.
Finlandiyada bindiiniz tramvaylarda
bileti veya kontrolr gremezsiniz.
Yolcular ulam cretini bir kutuya atar
ve diledii yere kadar seyahat eder. Bir
Fin retmeni bana bunun nedenini yle

izah etti:
_ Eer halka gvenmeyip de Rusyada
olduu gibi bileti veya kontrolc
kullanmak isterseniz, kontrolcular da
kontrol etmek gerekir. Biz kontrolcye
deil, halkmza inanrz, insana inanrz.
Bir
keresinde Grigory Petrovla
birlikte
Helsinkideki
Mill
Fin
Tiyatrosuna gitmitik. Tiyatro binas
granitten yaplm grkemli bir binadr.
O gece Kitab- Mukaddesin Hbil ve
Kbil hikyesini konu edinen bir oyun
sahneleniyordu. Ancak Kbil ile
Hbilin
kiilikleri Kitab-
Mukaddesin bize rettiinden ok

farkl yorumlanmt.
Hbil, zayf ruhlu, ciz, miskin, uysal,
rkek, ksacas iradesiz bir kiilik
olarak sunuluyordu. O her eyden
korkuyor, herkese boyun eiyor ve btn
iyilikleri yukardan bekliyordu. Hbil
ok salam bir ahlka sahip olmasna
ramen sevimsiz ve skc bir kiilik
rnei sergiliyordu.
Kbil ise sert yaradll, dnce ve
davranlaryla tam bir zalim olarak
kyordu karmza. O, Hbil gibi zayf
ve gsz bir kardein varlna
dayanamyor, yreinin ve iradesinin
zayflndan
dolay
kardeini

aalyor. Sonunda dayanamayp onu

ldryor. Kbil, Hbillerle dolu bir
cennette yaamay reddediyor. Oradan
kayor ve yeryzne iniyor. Atei
kefediyor. Yeni bir yaam kltrn
oluturuyor. O uzaklarda olan deil,
yanbamda bir cennet yaratmak istiyor.
Ama bu yle bir cennet olsun ki, asla
kendisine bahedilmi bir cennet
olmasn. Kendi alnteriyle, kendi
emeiyle kazanlm bir cennet olsun!..
Bu oyunla Fin ulusunun yeni zellii
ortaya konulmak istenmiti. Kitab-
Mukaddesin kendilerine cennet diye
sunduu Asyadan g ettikten sonra,

bataklklarla ve ormanlarla dolu bir

yeri kendilerine yurt kabul etmiler ve
oray cennete dntrmler. Gerekten
de nceki dnemlerde bataklk ve
ormanlktan ibaret yaamd bir yer
olan Suomi1 Finlerin stn abalar
sonucunda adeta bir cennet olmutur.
Bugn Suomlar, bataklk, kayalk ve
ormanlklardan ibaret bir blgeyi imar
edip cennet bahesine dntrmeyi
baarmlardr. Onlar bu cennet
bahelerinde ncilde sz edilen Beyaz
Zambaklar gibi lekesiz, saf ve masum
bir hayat yaamaktadrlar. Finlerin
temiz ahlkl olular yalnzca zel
hayatlarnda
deil,
toplumsal

yaantlarnda da grlmektedir.
Profesr uprov, kaleme ald
ekonomiyle
ilgili
bir
kitabnda
Finlandiya ile Rusya demiryollar
arasnda gzel bir karlatrma yapyor.
Kitap bu ynyle Fin demiryollar
ynetimindeki intizam ve huzur ile Rus
demiryollar ynetimindeki, yolsuzluk,
hrszlk ve kargaay net bir biimde
ortaya koymaktadr.
Sayma
Glyle,
Finlandiya
Krfezini
birletiren
Saymensky
Kanal, 59 km uzunluundadr. Bu kanal
amak iin dalar yarmak, sarp kayalar
oymak gerekmitir. Buna ramen kanaln

toplam maliyeti 13 milyon Marktr.

Bu kanaln bu kadar az bir maliyetle
meydana getirilmesini kaydettikten sonra
Pofesr uprov, Rus ve Fin
demiryollar ynetimlerinin gelir ve
giderlerini karlatryor.
Rusyada ina edilen demiryolunun 1
km.si 115.000 Rubleye ml olurken,
Fin hkmetinin ina ettii demiryolunun
1 km.si 36.000 Rubleye ml olmutur.
1882 ylnda Petersburg-Helsingfors
(Helsinki) Demiryolu letmesi Fin
hkmetine km. bana 5431 Ruble brt
ve 2064 Ruble net kr getirmitir. AboTavastgos hatt ise km. bana 2878

Ruble getirmi ve hi ak vermemitir.

Rusyann Baltk demiryolu ise ayn
yl iinde km. bana 8171 Ruble gelir
getirdii halde, Rus hkmeti bir yl
iinde meydana gelen a kapatmak
iin 1.000.000 Ruble demitir.
Rusyann
Korsk-Harkov-Azov
demiryolu km. bana 11.143 Ruble gelir
getirmesine karn 3.521.100 Ruble ak
vermitir.
Finler, asrlar boyu kimi zaman
svelilerin, kimi zaman da Ruslarn
egemenliinde kalmlardr. Bu sre
zarfnda savunma ve diplomasi alannda
aba iinde olmayp, btn gleriyle

milli bir Fin kltr meydana getirmeye

almlardr.
zellikle okullarn ve toplumun
eitiminin gelime ve ilerlemesi yolunda
gayret sarf etmilerdir. Finlandiyada ilk
renim zorunlu ve paraszdr. Kz ve
erkek tm Fin ocuklar ana dillerinde
okuma ve yazmay bilirler.
Her evde mutlaka ktphane veya
kitaplar vardr. lke yasalar ve
ilkrenim ders kitaplar baucu
kitaplardr. Ev idaresi, ormanclk ve
balca geim kaynaklaryla ilgili
konulardaki kitaplarla birlikte baka
yararl
kitaplar
da
okur
ve

bulundururlar.
nemli yerleim merkezlerinde ina
edilmi ktphaneler halka aktr.
Dileyen herkes hibir cret ve teminat
vermek zorunda kalmadan arzu ettii
kitab ktphaneden alma ve evinde
okuma hakkna sahiptir.
Bunun
yansra
Finlandiyada
kitabevleri de en iyi i yapan
messeselerdir. 15.000 nfuslu bir
kasaba olan Vyborgda bile 12 byk
kitap
vardr.
Kitabevlerinin
vitrinlerinde sergilenen eitli dillerdeki
kitaplarn okluu, toplumun olduka
zengin bir kltrel altyapya sahip

oluunun gstergesidir.
Finlandiyada hi kimse iki imez.
1907 ylnda karlan bir yasayla insana
sarholuk veren her trl ikinin
satlmas yasaklanmtr.
Rus hkmeti kendi egemenlii
dneminde
Finlandiyada
votkann
tketilmesi amacyla meyhaneler atrd
ama yaplmak isteneni anlayan Finler,
kesinlikle o meyhanelere adm atmadlar
ve bir sre sonra da bu meyhaneler
kapanmak zorunda kald.
Yine Avrupa uygarlnn kanlmaz
bir sonucu olarak ortaya kan insanlk
d sokak kadnlarna da bu lkede

rastlamak zordur. Finlandiyada gerek

aile, gerekse okul ve toplum hayatnda
ok temiz bir ahlk yer etmi
bulunmaktadr.
yle sanyorum ki, Beyaz Zambaklar
lkesine dair bir zamanlar yaynladm
hatralarn bir ksm Grigory Petrovun
kitabnn evirisine iyi bir sunu yazs
olabilir. Kltrel alanda bir ulusun ne
denli yksek bir dereceye eriebildiini
hatralarmda belirtmitim.
Grigory Petrov ise Finlandiyada
uzun yllar yaadndan, Finlerin
nceki hlleriyle sonradan kurduklar
yksek uygarla nasl eritiklerini

grm ve bu deiim ve ilerlemeyi

kendine
zg
sanatl
slubuyla
anlatmtr.
Bir milletin; kamu kurulularnn,
okullarnn ve askeri kurumlarnn
birbiriyle ibirlii yaparak lkeyi
kalkndrmak ve ykseltmek iin neler
yaptklarn aka gstermitir.
Bu kitapta, zellikle Finlandiyann
ykselmesi
iin
baz
kiilerin
gsterdikleri fedakrlk ve baarlardan
sz edilmektedir. Baz kahraman
ruhlularn, Fin milletini nasl kahraman
millet hline getirdikleri ok gzel
anlatlmtr.

Grigory Petrov, bu eserini yazarken

Bulgaristann siyasi, toplumsal ve
ekonomik yapsn da dikkate alarak
kitabn Bulgar genlerine ithaf etmitir.
Bu eser, Grigory Petrovun Rusa
yazd
msveddelerin
dorudan
doruya tercme edilmesi suretiyle
meydana gelmitir.
Dr. Bojkof
1 Suomi, Finlandiyann Fince addr. Suom
Fin demektir. Finlanda ismi Almancadr.

Tarihten bret Almak

Bundan
30-40
yl
nce2
Moskovadaki Devlet Tiyatrosunun
duvarlarnda birdenbire byk atlaklar
olutuu grlm. Temelden atya
kadar ykselen bu atlaklarla btn
binann
anszn
yklp
iinde
bulunanlarla evredekilerin ezilme
tehlikesi bagstermi.
Binay
inceleyen
mhendisler,
atlaklarn nedenlerini aratrmaya
balamlar. Temelin birka yerinde
yaptklar incelemede ortaya kan sonu
u olmu:

Moskovann artk rmeye ve

kmeye balam olan bu tarihi kargir
binas ahap temeller stne bina
edilmitir. Devlet Tiyatro binas ina
edilirken zeminin salam olmay
nedeniyle yere kaln kazklar aklm ve
bunlarn stne de kaln ta duvarlar
rlm. O dnemde bu temel yeterince
salamdr, denilmi.
Gerekten de tiyatro binas bu hliyle
uzun yllar dayanm. Ancak yllar
getike zaman da etkisini gstermekten
geri kalmam; yeraltndaki kaln ahap
kazklar rdnden temel kaymaya
balam
ve
sonuta
binann

duvarlarnda atlaklar meydana gelmi.

Mhendisler, Bu tehlikeyi nlemek
iin neler
yapmalyz?
diyerek
zmler bulmaya almlar. Tarihi
binay ykmay gze alamamlar. nce
kelerden balayarak temeli amlar.
ryen kazklarn yerine ksm ksm
salam granit talar yerletirmiler. Bu
ilemi srdrerek yava yava btn
temeli yenilemiler. yle ki Devlet
Tiyatrosu eski binas yeniden salam
temellere kavumu.
Mhendislerin
aklc
onarm
sayesinde tiyatro binas bugn bile hl
sapasalam
ve
tehlikesiz
bir

durumdadr.
Devletlerin tarihi ve milletlerin
yaants da Moskovadaki Devlet
Tiyatrosu binasna benzer. Devlet
dzeninin eski temelleri -halk ynetmek
iin karlan yasalar- o dnemler iin
ne kadar yeterli kabul edilmise de
gnmzde bu temeller -eski ynetim
yasalar- zaman amna urayarak
bunalma neden oluyor, yetersiz kalyor.
Mehur bir atasz vardr: Yeni
toplumlar, kendileriyle birlikte yeni
arklar retirler.
Zaman getike nesiller srekli
deiiyor, yenileiyor. Her nesil,

kendisiyle birlikte yeni kavramlar,

sylemler, yeni ihtiyalar ve talepler
gelitiriyor. Yeni nesillere artk eskimi,
zaman amna uram ynetim
biimleri ve yasalar zorla uygulanamaz.
Yeni nesiller iin, daha yeni, daha
aklc, daha adil, daha salam temellere
dayanan ynetim anlaylarnn yasa ve
kurallarn uygulanmas zorunludur.
Akl ve saduyu sahibi devlet
adamlarna sahip olan lkelerde artk bu
i byle yaplmamaktadr. Bu lkelerde,
krizlere, kaoslara, toplumsal sarsnt ve
alkantlara yol amadan, daha bilgece,
daha
adilce
yntemlere

bavurulmaktadr.
Birok lkede ise devlet adamlar,
halk ynetiminin ve toplum eitiminin
aama aama dzenlenmesi gerekliliini
kavramyorlar
veya
anlamak
istemiyorlar.
Devlet yapsnn duvarlar harap
oluyor, yer yer atlaklar ba gsteriyor
ama gittike derinleen ve genileyen bu
atlaklar nemsenmiyor. te bu
nedenlerden dolay dtan salam ve
gl grnen devlet kurumlarnn
atlamasna, hatta yklmasna asla
arlmamaldr.
Eski ran ykld. Eski Osmanl

Devleti, Eski Avusturya mparatorluu

ykld.
Koca
Rusya
devrildi.
Bismarklarn
ve Wilhemlerin
Almanyas da ykld gitti.
Kutsal kitaplarda anlatlr: Bir
zamanlar kudretli ve zalim bir
hkmdarn saraynn duvarlarnda
atele yazlm kelimeler grlm:
Mane tekel fares!
Bu kelimelerin anlamn hi kimse
anlayamam.
Hkim Danyal bu kelimeleri yle
yorumlam:
_ Bu ateten yazlar, mthi bir eyin
meydana geleceini haber veriyor.

Bunlarn anlam udur ki; artk devlet

yaama gcn yitirmitir. Kanlmas
imknsz bir musibetle yklmaya
mahkmdur.
Eski
Roma
mparatorluu, Alba
Dkasnn
spanya
Saltanat, 15.
Louisnin
Fransa
Hkmdarl,
Romanoflarn
Rusyas,
Hohenzollernlerin
Almanyas,
Habsburglarn Avusturyas ayn feci
sonla karlatlar.
Tarih onlar hakknda gereken hkm
verdi:
Mane tekel fares!
Btn bu meseleleri ciddiyetle

dnnz!.. Bcekler gibi, nemsiz,

kiisel uralarnzn ve dertlerinizin
bata iinde kvranmaynz. Bunun
yerine
devletin
temellerinin
yenilenmesini ve toplumun bundan sonra
alaca eitimin yntemini dnnz.
Tarih baz milletlerin ve devletlerin
feci sonlarn yazd gibi, baz
devletlerin ve milletlerin ilerleme ve
ykselmesini yazmak iin de parlak
sayfalar amaktadr.
Tarih, halk ynlarnn bir hayvan
srs hlinden ya da alkan bir
karnca
yuvas
(Ameisenvlker)
eklinden karlarak, aklc ve neeli

bir yaam reten milyonlarca sanat ve

reticiye dntrmenin zmlerini,
devlet hayatnn nasl glendirileceini,
toplumun nasl eitileceini gsteren bir
bilimdir.
2 Kitabn 1920li yllarda yazld dikkate
alnmaldr.

Kahramanlar ve Millet
Baz devletler iddetli buhranlar
geirirler ya da btnyle mahvolurlar.
Baz milletler ise yaantlarn bilgece
bir gzellik iinde dzenlerler. Bu
rneklerin her ikisi de yalnzca devlet
adamlar, milletvekilleri, senatrler ve
arlar iin nem tamayp, toplum
bireylerinden
her
birini
de
ilgilendirmesi gereken meselelerdir.
Erkek ve kadnlar, ihtiyarlar ve genler,
kentliler ve kyller, beyin gcyle veya
kol gcyle alanlar hep bu meselelere
zihin yormaldrlar.

Devletlerin g ve zaaf, milletlerin

ilerleme ve yozlamas, yalnzca devlet
adamlarnn ehil olularndan ve ynetim
kabiliyetlerinden
veya
beceriksizliklerinden
kaynaklanmaz.
Yneticiler iyi veya kt olsunlar,
kahraman veya zalim olsunlar, onlar
kendi milletlerinin birer yansmasdrlar.
Onlar, milli ruhun birer kopyasdr, halk
kitlesinin iinden domutur. Bir millet
naslsa, devlet adamlar da onlar
gibidir. te bu nedenledir ki eskiden
beri Her millet, layk olduu idareye
ve devlet adamlarna sahip olur.
denilmitir.

Ne yazk ki pek iyi anlalmayan bu

gerei iyice aklamak iin yzyllar
boyu tartlan felsefi ve tarihi bir
mesele zerinde durmama msaade
ediniz. Mesele undan ibarettir:
Milletlerin tarihini kim yaratr?
Devletlerin
ve
btn
insanln
yaantsndaki en byk olaylar, kimler
tarafndan ynlendirilir ve ynetilir?
Bamsz bireyler tarafndan m? Yani
baz tek bana byk adamlar nl
ngiliz dnr Carlylen dedii gibi
kahramanlar tarafndan m, yoksa btn
millet mensuplarnn gayreti ve halk
ruhunun
dirilerek
yaygnlamas

sayesinde mi?
Carlyle, birinci gr savunmu ve
bunu kantlamtr, ikinci gr ise Lev
Tolstoy savunmutur.
Carlyle Kahramanlar ve Tarihte
Kahramanlklar
adl
eserinde
kahramanlar ve meydana getirdikleri
k l t r l e r l e , culte/klt
ve
culture/kltr kavramlar zerine
duruyor. Carlylea gre millet cansz bir
kil tabakasndan ibarettir. Eer ona bir
sanatnn eli demeyecekse, sonsuza
dek ekilsiz ve hareketsiz kalacaktr.
Cengiz Han, Asyann steplerinden
milyonlarca halk oluturdu, ynetimi

altna ald. ini, Hindistan, ran,

Eski Rusyay fethetti.
Peder Pierre dAmiyen, Kuds
Mslmanlardan geri almak iin btn
Katolik Avrupay ayaklandrd.
Martin Luther reformlar yapt.
Neronlar, Kaligulalar, Romay yakp
yktlar.
Bismarklarn
ve Hohenzollernin
politikas
Almanyada
iddetli
sarsntlara neden oldu.
Ksaca Carlylen dncesine gre
milletlerin ve hatta tm insanln
tarihini oluturanlar, ruhen gl
olanlar, zek ve yetenek sahibi olan

bireylerdir. Yani kahramanlardr. te

Ramsesler,
Themistoklesler,
Lutherler, Bismarklar vs. hep bu tr
insanlardr.
Lev Tolstoy ise tamamen bunun
tersini ileri srerek unlar sylyor:
Hayat yaratan, olaylarn akn
belirleyen ve bunlarn zellik ve
biimini veren tek bana kiiler,
Napoleonlar deil, halk kitlesinin
kendisidir.
te yandan Thomas Carlyle da:
Halk ktlesi, yerde hareketsiz yatan
ve ryen bir saman p gibidir.
Byk adamlar ve kahramanlar ise

samanlar
tututuran,
kitleleri
canlandran ve harekete geiren, gkten
den bir yldrm gibidir. diyor.
Lev Tolstoy bir rnek vererek unlar
sylyor:
Denizlerde byk ama ok byk bir
geminin, transatlantiin yol aldn
dnnz. Hareket esnasnda geminin
nnden sular bir erit hlinde kayor.
Bu su eridinin gemiyi srklediini kim
iddia edebilir? Aktr ki bu su akmn
geminin kendisi oluturuyor, kendi
nnde kovalyor. G asl geminin
kendisindedir. Akan su ise bunun
sonucudur sadece.

E v e t Tolstoy byle sylyor. Bir

millette hareket gc oluup yrynce,
kendiliinden harekete gemi oluyor ve
nndeki sular kovalyor. Kendi hayat
tarzn, ilgi ve duyarlln ifade eden
bir kiiyi kendisine nder olarak
seiyor.
Sava ve Bar romannn yazar
o l a n Lev Tolstoy,
eer Thomas
Carlylen
kahraman
yldrm
benzetmesini kabul etmi olsayd
herhlde yle derdi:
Evet, byk adam bir kahramandr,
bir yldrmdr. Ama halk kitlesi ne kil
tabakas, ne de saman yn deildir. O,

yldrm meydana getiren milletin

kendisidir. Ne zaman bulut kmesi
elektrik
oluturursa
yldrm da
kendiliinden oluur. Eer bulutlar
elektrikle ykl deilse, hibir zaman
imek veya yldrm olumaz, yalnzca
bulut nemli bir buhar hlinde kalr.
Milletler de byledir. Eer bir millet
byklk ve kahramanlk zelliklerini
tayorsa ondan yldrmlar doar,
kahramanlar kar. Eer halk kitlesi
nemli bir buhar ynndan ibaretse,
hibir g ondan yldrm kartamaz.
lk bakta bu iki gr biribirine zt
ve
biribirine
uymaz
grnyor.

Bunlardan birini semek gerekiyor.

Carlyle m hakldr, yoksa Tolstoy
mu? Ancak Carlyle
ile Tolstoyun
grleri
arasndaki
bu
eliki
yzeyseldir.
Gerekte Carlyle ile
Tolstoy birbirlerine kar deillerdir.
kisi biribirini tamamlamaktadr. Burada
ikisinden birini semek gerekmez.
B u n l a r a Carlyle
ve Tolstoy
denmeliydi. Carlyle
da Tolstoy da
hakldr. Tpk parann iki yz gibi, her
gr gerein dier yarsdr.
Kahraman halk heyecanlandrr ve
alevlendirir. Ancak onu milletinden
ald ate ve heyecanla yakar.

rnein, bir mercei ele alalm.

Geni bir alana dalm olan gne
n bir noktada toplama zelliine
sahiptir. Milyonlarca gne nn bir
yere toplanmasndan parlak bir nokta
oluur. Bu gl enerjik nokta, kt,
saman gibi yanc maddeleri annda
tututurur; ta, cam ve demiri kzgn
hle getirir.
Milletlerin byk adamlar da tpk
bir mercek gibidir. O kendi kiiliinde
milletin gcn ve zelliklerini toplar,
bununla milyonlarca insann ruhunu
tututurur. Ancak gne ndan yoksun
bulutlu havalarda hibir mercek bir kar

taneceini eritmeye, bir su damlacn

bile stmaya g yetiremez.
svire peyniri yalnzca yksek
dalarda otlayan ineklerin stnden
yaplr. eitli dnemlerde ve eitli
milletlerde yetien byk adamlar da
byledir. Onlar iek amaya balayan
bir milletin latif rayihasdrlar.
Napoleon, eski barsever inde
deil, Fransada yetimitir. Rusya ise
direnisizliin havarisi olan Tolstoyu
yetitirmitir. Bunun tersi grlmemitir.
Her zaman ve her yerde hep ayn ey
olmutur.
Almanyay
I.
Dnya
Savana sokan II. Wilhelm deildir.

Ama Almanlarn sava ve zorba ruhu

Bismarklarda,
Wilhelmlerde,
Hindenburglarda ve Ruhrbachlarda bir
ifade biimi bulmutur. Eski Romay
Neronlar, Karakallalar ve Komodlar
ykmamtr. Ancak her eyde ihtiras
sahibi spanya, dnyaya Loyolay;
Almanya ise Kruppu yetitirmitir.
Her millet iktidar mekanizmasnn
bana ya kudretli ya da nemsiz kiileri
geirir. Bunlardan birinin ibana
gelmesi milletin ahlk seviyesi ve
yaantsna baldr.
Millette toplanm iyi bir ey var m
yok mu ya da toplanyor mu? Milletin

akl, milletin iradesi, milletin vicdan

ykselme gsteriyor mu, yoksa yozlap
zehirleniyor mu? Baya ve sefil bir
hayat iinde yok olup gidiyor mu?
Burada her birimizin hayatnn
zellii ve alma eklimiz ele alnyor.
Biz kendi lkemizde ne yapyoruz?
Milletimizin geleceinde nasl bir rol
oynuyoruz?
Gney denizlerinde be-on mercan
adas vardr. Mercanlar alelde kil tr
bir yapya sahiptir. Kk polipler
vcutlarndan bir
takm organik
maddeler salglarlar ama bunlarn
farkna varmak gtr. Ancak bu

salglarn birikmesiyle zamanla adna

Mercan Adalar denilen ite bu
adacklar meydana gelir. Hatta bu
adalarda insanlar bile yaayabilir.
te yandan Gney lkelerinde bir tr
kk karinalar vardr ki, o blge halk
tarafndan tam bir afet olarak
grlrler. Halkn barnd kam ve
ahaptan evleri ve iindeki mobilya
cinsi eyalar yerler. Bu karncalarn
ortaya kt yerlerde insanlar evlerini
terk edip baka blgelere g etmek
zorunda kalrlar.
imdi de kendi lkemizin durumunu
gznne alalm. lkede ne tr bir

retim gstermekteyiz? Yapmaya m,

yoksa ykmaya m yneliktir abamz?
Olumlu mu yoksa olumsuz mudur?
lkenin refah ve mutluluunun ve
toplumun onur ve erefinin halkn
iradesine bal olduunu kantlayan
arpc bir rnek olmas asndan kk
ve yoksul bir lkeyi gsterebiliriz.
Buras iki milyonluk bir nfusa sahip
olan Finlandiyadr.
Avrupann en kuzeyinde bulunan
Finlandiyann sert bir iklimi vardr.
Havas genellikle sislidir. lkbaharda
bile don olaylar devam eder.
Austostan itibaren souklar balar.

Arazisi de olduka kratr. ou yerler

sarp granit kayalarla kapldr. Kalan
yerler ise ukur ve bataklktr. lkede
maden namna hemen hemen hibir ey
yoktur.
Tarm
ok
glkle
yaplabilmektedir. Halk da hibir
zaman tam bamszlklarn elde
edememitir.
Kimi
zaman
bir
komusunun, kimi zaman da dier
komusunun
ynetimi
altnda
bulunmutur.
Finler kendilerine Suomi derler ve
ok sevdikleri lkelerini Suomi diye
tanmlarlar ki bu bataklk arazi
anlamna gelmektedir.

Suominin Tarihi
Finlandiyay eitli zamanlarda
ziyaret
ettim.
lkenin
eitli
blgelerinde yaadm. Byk ehirlerde,
gller ve ormanlar arasndaki cra
kylerde bulundum. Finlerin gnlk
uralarn, yortu gnlerindeki oyun ve
elencelerini izledim. Ksacas bu
milletin mziini, edebiyatn, sanatn,
tiyatrosunu ve mimarisini tek tek
inceledim. tenlikle itiraf etmeliyim ki
tm bu uralar karsnda hayretim daha
da artt. Finlandiyaya olan her
seyahatimde yabanclar iin sevimsiz

grnen ama inadna alkan olan

kuzeyin bu kk ve sakin milletini daha
fazla takdir etmeye ve hayran olmaya
baladm.
Fin milletinin hayatnda balca iki
ey kayda deerdir: Birincisi, Rus
ihtilaline kadar Finlerin bamsz bir
hayatlarnn olmay; ikincisi ise bu
milletin bal bana ve byk g
saylacak ve kendilerine nderlik edecek
byk adamlar yetitirmemi olmasdr.
Finlerin sahip olduklar byk kltr ve
medeniyet, halkn bizzat kendi abasnn
rndr.
Finler, Rusyann kuzeybatsndaki en

u keye yerlemilerdir. te yandan

Finlandiya, svee komudur. 1811
ylna kadar Finler, sve egemenlii
altnda bulunmulardr. O zaman
svelilerin Finlere kar olan tutumu,
Avusturyallarn, Voyvodinadaki ve
Bosna Hersekteki Srplara kar olan
tutumu gibiydi. Ya da Osmanl
egemenlii
dneminde
Rumlarn,
Bulgarlara kar olan tutumu gibiydi.
Btiin hkmet ve iktidar gc, ticaret
ve sanayi, okullar ve hatta kiliseler bile
svelilerin elindeydi.
Btn kamu memurlar, hakimler,
askerler, rahipler ve retmenler
svelilerden
seilirdi.
sveliler

kendilerini
uygarlka
stn
grdklerinden Finleri alt bir rk
mensubu olarak grrler ve onlara kar
srekli o ekilde davranrlard. Finler,
svelilerle ayn siyasi haklara sahip
olmakla birlikte, dnsel ekonomik ve
hatta
ahlaki
ynden bile
geri
braklmlard.
Btn bunlar Fin milletinin kltrel
geliimine gl etki yapmtr. 18.
yyn sonlarna ve hatta 1840 yllarna
kadar Fin kltr, havasz bir mahzende
yetien bir iek gibi zayf ve solgundur.
O dnemde Finler sadece ok az okuma
yazmadan baka bir ey bilmiyorlard.

1808 ylnda Rusya ile sve arasnda

kan savata Rus ar I. Alexandr,
ordusuyla Finlandiyann yarsn istila
ettikten sonra Borgo ehrinde, btn
Suomiden seilmi delegeleri Fin
Ulusal Meclisi (Seyim) altnda
toplanmaya
davet
etmi.
Tm
Suomlarn (Finler) temsilcilerinden
oluan meclis yelerine u soruyu
yneltmi:
_ Bundan sonra da svelilerin
ynetimi altnda m kalmak istersiniz,
yoksa lkenin i ynetiminde bamsz
olmak artyla Rus ynetimine mi
gemeyi istersiniz?

Fin milletinin temsilcileri Rusyaya

iltihak etmeyi kabul etmiler. Bunun
zerine ar I. Alexandr, Finlerin sve
egemenlii dnemindeki anayasayla i
ynetimde verilmi olan haklarla
yetinirlerse, kendisinin de bu anayasada
belirtilen haklar tanyacana ve szne
sadk kalacana yemin etmi.
Finlandiyann Rusyaya iltihak her
iki taraf iin de faydal olmutur.
Aslnda Finlandiya yoksul bir lkedir.
Hindistan ve Msr, ngiltere iin neme
sahipti ama Finlandiya, Rusya iin byle
bir nem tamyordu. Finlandiya,
Rusyann Krmna, Kafkasyasna ya

da Trkistanna benzer bir lkedir.

Rusya, Finlandiyay ilhak ettikten sonra
hibir ekonomik kar salayamamtr.
Ancak bu lkenin ilhak baka bir
ynden Rusyann iine yaramtr.
Asl mesele, Finlandiya snrnn
Rusyann bakenti Petrograda yakn
olmasndayd. Finlandiya snrndan 4
saatlik bir tren yolculuuyla Petrograda
varlyordu. Herhangi bir lkeyle
kabilecek savata dman glerinin
Finlandiya zerinden bakenti tehdit
etmesi tehlikesi vard. Bakenti olas
tehlikeden korumak iin Finlandiyann
igali uygun grlmt.

te yandan ite bamszlk kazanan

Finler, kendilerine zg kltr ve
uygarl
gelitirme
frsatna
kavumulard.
Rus igalinden sonra da sve halknn
byk ounluu Finlandiyada kalmay
tercih etmiti. Ancak bunlar artk
lkenin eski sahipleri deillerdi. Bu
durum da yeni vatan kabul edilen
Finlandiyann kltrel ynden gelimesi
iin byk bir g kayna olmutu.
lk dnemlerde lkenin kltrel
geliimi iin ura verenlerin says
snrlyd. lkede aydn konumunda
saylabilecek retmen, din adam ve

genlerin
says
parmakla
gsterilebilecek kadar azd. Fakat bu
durum aydnlarn gcnn azalmasna
deil, artmasna neden olmutur.

Ykseli nderi Bir Aydn:

Snelman
Daha ar I. Alexandrin salnda
Fin kltrn ykseltmek isteyenlerin
bana Snelman adnda biri gemiti. Bu
nedenle bu kiinin hayat ve almalar
hakknda biraz bilgi vermekte yarar var:
Johan Wilhelm Snelman, 12 Mays
1806da, Stockholmda dnyaya gelmi
ve 4 Temmuz 1881de Danskarbyde
vefat etmitir. Snelman, dnemin byk
bir bilim adam, derin bir filozofu ve
nl
bir
siyasetisiydi.
Ancak

Snelmann en byk n, Fin kltrn

yaratan halk retmeni olmasndadr.
Snelman ve arkadalar, halk
retmenleri sfatyla srekli hizmet
ederek bin bir bataklklar lkesini,
beyaz zambaklar lkesine dntrmeyi
baarmlardr.
Bu byk Finlandiyal bilge, btn
hayat boyunca u gerei yurttalarnn
zihnine yerletirmeye almtr:
Finlandiya her zaman Rusya ve sve
tarafndan igal edilme tehlikesiyle kar
karyadr. Gl ve emperyalist
komularna kar direnebilmesi iin
kltr ve uygarlk ynnden onlardan

yksek olmas gerekmektedir.

Snelman, Sayma adnda yaynlad
gazetesinde, lke insanna srekli u
dnceleri iletmitir:
Ne zaman bizim kk milletimiz,
byk komularndan daha yksek bir
uygarla sahip olursa, ancak o zaman
tehlike savuturulmu olur!..
Finler uzun yllar mill kltrlerinin
gelimesi ve ilerlemesi iin almlar
ve bugn birok Avrupa lkesinden daha
yksek
bir
uygarlk
derecesine
ulamlardr. Artk byk ve kk
komularnn saldrsyla, zgrlk ve
bamszlklarn kaybetme tehlikesinden

kurtulmulardr.
Snelman,
yeni
yetien
Fin
aydnlarnn en gzel rneidir. O bir
avu gen retmen, din adam, avukat
ve memurla birlikte halkn eitilmesi ve
eitimin yaygnlamas amacyla adeta
bir seferberlik ilan etmitir.
te bu bir avu insan, aydnlara yle
sesleniyorlard:
_ Aydn olmak demek, modaya uygun
elbise, apka giymek ve kolal gmlek
giyinmek demek deildir. Aydn kesim,
halkn beyni konumundadr. Halkmz
sizi iyi bir eitim aldktan sonra yksek
bir gelir elde edesiniz, geceleri

elenesiniz diye sizi o konuma

getirmemitir. Byle olanlar gerek
aydn olamazlar. Onlar yozlamlardr.
Eitim alm olanlarn tm mill
dnceyi gelitirmeye, mill ruhu
uyandrmaya,
mill
iradeyi
glendirmeye mecburdurlar.
Kyllere, iilere, halkn alt
kesimlerine nasl daha iyi bir konuma
ykselebileceklerini retiniz!..
Halkmza var olmann deerini
bilmeyi ve korumay retiniz. orak
topraklarmzda her kylnn, her
iinin daha insanca, daha salkl, daha
mutlu,
daha
aklc
bir
hayat

yaayabileceklerini anlatnz!..
Halkmza
nasl
almalar
gerektiini retiniz!..
Az maliyetli salkl konutlar nasl
yapabileceklerini gsteriniz!..
Kendilerinin
ve
ocuklarnn
salklarn nasl koruyabileceklerini
retiniz!..
Mutlu bir aile hayatnn nasl
kurulabileceini, kadnn erkee, erkein
kadna
nasl
davranacan
ve
ocuklarnn nasl terbiye edileceini
anlatnz!..
Halkmz,
her
ii
zamannda
yapmaya, disiplinli ve dzenli almaya

altrnz!..
Kendisinin ve bakalarnn hukukunu
gzetmesini retiniz!..
Btn bunlarda halka bizzat kendiniz
rnek olunuz!..
Kendi aranzda ve halk ile
ilikilerinizde yol gsterici olunuz!
Btn Suomiyi byk bir aile kabul
ediniz. Btn lkeye de o gzle baknz.
Unutmaynz ki, en yoksul kmrc,
kantarc, hizmeti ve dul kadn, btn bir
Fin
milleti,
sizin
kardeleriniz,
hemehrileriniz ve yurttalarnzdr.
Bunlar eitmek ve uygarlkta daha
kadim olan milletlerin arasna sokmak

sizin grevinizdir.
Unutmaynz ki, halkn cehaleti,
kabal, alkol dknl, hastalkl
oluu, sefaleti, kt ahlkl oluu, btn
bunlarn hepsi sizin kendi utancnz ve
suunuzdur.
te bir avu Fin retmeni, avukat,
memuru ve doktoru, aydnlara byle
sesleniyorlar ve bu ynde yazlar
yazyorlard.
Bunlar
arasnda
almalar ve cokusuyla Snelman daha
ok ne kyordu. Kn sky denilen
kayakla, ilkbahar ve yazn ise kaykla,
kimi zaman da yaya olarak Finlandiyay
bir utan bir uca dolaarak halk

aydnlatmaya alyordu. Ormanlarda

ve ta ocaklarnda alan gen veya
ihtiyar zeki insanlarla karlanca
onlarla sohbet ediyor, kitaplar veriyor,
adreslerini alyor ve onlarla mutlaka
mektuplayordu.
Snelman her gittii karanlk kede
birka
sorunu
zmekten
geri
kalmyordu. lkenin iinde bulunduu
gerei
zihinlere
naketmeye
alyordu:
_ Btn lkeyi sulamak iin birka
dere yeterli gelmez. En cra yerler bile,
gl, pnar veya dere gibi su kaynana
muhtatr. Milletin manevi susuzluu da

buna benzer, her yerde milletin kana

kana
iebilecei
taze
pnarlar
bulunmaldr.
Snelman, gittii her yerde rastlad
zeki insanlar uyandryor, zihinlerini
ayor ve onlarla yazyordu. Yazlan
mektuplar sonradan baka insanlara
ul a t r l yo r d u. Snelman
yazd
mektuplarda kimini knyor, kimineyse
nasihat ederek yeni grevler veriyordu.
Bir yere gittii zaman evresine eitim
gnlllerini topluyor ve onlarla sohbet
ediyordu.
_ Baknz, kenevirden nasl ip ve halat
rlyor? nce ham kenevir liflerini alp

ince ip hlinde bkyorlar, sonra iplerin

bir ksmn beraber bkp kaln ip
ryorlar. Yine bu iplerden birkan
bkerek de halat yapyorlar.
Bizim iimiz de tpk byle.
Aydnlarn dank glerini bir araya
toplayarak, iki milyonluk halkmz
byk bir g hline getirmeliyiz.
Snelman, yaz tatilinde evredeki
retmenleri bir merkezde toplayarak
iki- haftalk kurslar dzenliyordu.
Ancak ilk dnemler ilgi grmemiti.
Kurslara yzn zerinde retmen
katlyordu.
lkenin cra kelerinde btn k

hizmet
ederek
yorgun
den
retmenlerin
ou
aslnda
mesleklerinden memnun deillerdi.
Kurslara isteksizce katlyorlard. Hatta
bazlar Bu kurslar da nereden kt
bamza?
retmenleri
eitmeye
kalkmak da neyin nesi? diyerek sitem
ediyorlard.
Snelman bunlarn hepsini duyuyor
ama kzmyordu. O, insanlara bir doktor
gibi bakyordu. Hastalar tedavi etmek
gerekir. diyerek iinin inceliini ortaya
koyuyordu. Kurslarda yle sesleniyordu
ylgn retmenlere:
_ Aziz kardeler! Grevinizin ne

kadar ar ve yorucu olduunu

biliyorum. cra kelerde ne zorluklarla
altnz ve abalarnzn halk
tarafndan
gerektii
ekilde
deerlendirilmediini de biliyorum.
Ekonomik
durumunuzun
hi
iyi
olmadn da biliyorum. Ama ne
yapalm?
Asla unutmaynz ki, biz milleti
uyandrmak iin ktmz yolun henz
bandayz. Bizler yeni eitim ordusunun
ncleriyiz. Cehaletle mcadele ederken
tm zorluklara gs germek zorundayz.
lk
zamanlar
belki
bizi
anlamayacaklardr.
Fedakrlklar
yapmalyz. Belki iimizden kurbanlar

vereceiz. Bu zorunludur, kanlmas

imknszdr.
Ben sizleri
fedakrla
davet
ediyorum. Yalnzca kendini feda etmeye
hazr olanlar aryorum.
Afedersiniz,
aka
sylemek
istiyorum! Her meslekte olduu gibi
retmenler arasnda da mesleklerine
yabanc kimseler vardr. Bunlar
meslekte rak bile deildirler. Bunlar
retmenlik grevini hor gren mesai
dknleridirler.
Bylelerine
dosta
neride
bulunuyorum. Mesleklerini terk etsinler.
Kendilerine daha baka i arasnlar!..

Gitsinler, tccar olsunlar... Resmi

kurumlarda memur olsunlar...
Gitsinler ki, daha canl daha yce
ruhlu insanlarn bulunmas gereken
kutsal grevlere layk olanlar gelsin!..
te, benim ricam zerine, lkemizin
en byk bilginleri sizlere beer, altar
konferans vermeyi kabul ettiler. Onlarn
anlatacaklarndan yararlannz.
Bu
kurslardan
okullarnza
dndnz
zaman,
sizler
de
rencilerinize
renme
arzusunu
alaynz!..
lkokul
retmenlerinin
ou
Snelmann szlerinden etkilenerek

evresinde kenetlendiler, cehalete kar

mcadelede onun yardmcs oldular. Bu
retmenlerin ou bilgilerini artrmak
iin youn bir renme srecine atldlar
ve stadlarnn gsterdii yolda
yrmeye baladlar.
Bunlardan her biri, bir sre sonra
lkede byk bir kltr ve uygarlk
kayna oluverdi. Ksa bir zaman sonra
lkenin drt bir yannda nce beer
onar, sonralar ise yzlerce byk-kk
Snelmanlar tredi.
F a k a t Snelman sevgili Suominin
uyandrlmasn sadece retmenlerden
bekleyemezdi. Nerede memurlarn,

doktorlarn, tccarlarn toplandklarn

haber alsa, oraya kouyor ve onlara
ateli konumalar yapyordu:
_ Halkmz unutmaynz!.. Sizler
hepiniz, bu halkn arasndan yetitiniz.
Oysa imdi ne yapyorsunuz!? Bilgisiz
kardelerimizden kayor musunuz?
Yoksa halkmzn daha iyi bir konuma
ykselmesi iin zmler mi dnyor
sunuz? Halkmz uyandrmak ve kltrel
dzeyini
ykseltmek
iin
neler
yapyorsunuz?

Eitimci Memurlar
1816 ylnda, Finlandiyann Rusyaya
ilhak artlarndan olarak bu lkeye yeni
bir anayasa verilmiti ve Finlandiya
Milli Meclisi yeni anayasa hkmlerine
gre icra yapyordu. ar I. Alexandr,
yaynlad
bildirisinde
Rusyann
idaresi altnda bulunan Finlandiyaya
verilen anayasaya, gerek kendisinin,
gerek de kendisinden sonrakilerin
sonsuza dek bal kalacan vadederek
yinelemiti.
Bir keresinde Mill Meclisin al
mnasebetiyle
memurlar
kongresi

toplanmt. Bu kongreye Snelman da

katlm ve sz alarak,
sve
dneminden
balayarak
Fin
memurlarnn tarihini gzler nne
sermiti.
Snelman
yle
seslenmiti
memurlara:
_ sveliler, ok iyi, ok zeki, ok
namuslu ve uygar insanlardr. Ben
svelileri severim. Bunlarn arasnda
ok aziz dostlarm vardr. svein her
alanda baarl olmasn itenlikle
temenni ederim. Fakat ayn zamanda
bizim unutulmu ve yoksul kalm
lkemizin
sve
eemenliinden

kurtulduuna da memnun oluyorum. Ben

halkmn sve Devletinden deil, sve
memurlarndan kurtuluunu selamlarm.
Finlandiyadaki sveli memurlar
nasl adamlard? Bunlar hem Finlandiya,
hem de sve iin birer belaydlar.
svelilerin
kendi
yurtlarndaki
memurlar zeki, drst, ve alkan
insanlardr. Fakat bizim lkemizdekiler
byle deildi. sve Hkmeti de bir
ok lkenin yapt hatay tekrarlyordu.
En yetenekli memurlarn merkeze ve
iteki gzde ehirlere tayin ediyor,
uzaklara ve taraya ise memur snfnn
artklarn, ya da toplumun dknlerini

gnderiyordu.
Her millette olduu gibi baz kibar ve
sosyete sve ailelelerinde de mark,
tembel, beceriksiz, zararl, aptal, alkolik
ve yozlam genler yetiiyordu. Btn
okullardan kovulmu, hibir kamu
sektrne kabul edilmemi, iyerlerinde
bir i bulamam, kendi bana bir i
tutturamam,
aslnda
almak
istemeyen bu genler, bir sre aile
servetiyle
idare
ettikten
sonra
ailelelerinin torpiliyle lkemize memur
olarak gnderilirdi.
Bu ekilde lkemize gelmi olan
1000, hatta 2000 sve memurundan

artk ne beklemek gerekir, gerisini siz

dnn. ounluu Lise 2den ve 3ten
mezun olan bu yalanc, cahil ve ahlksz
memurlar,
mesailerini
devlet
dairelerinde deil, lks meyhanelerde ve
elence yerlerinde geirirlerdi.
Bu memurlar almak istemezler ve
aslnda
iten
de
anlamazlard.
Grevlerine kar ne kadar ilgisizlerse,
halka kar da o denli marur ve
kibirliydiler. Mesai saatlerinde kahve ve
sigara ierek, gazete okuyarak veya
dostlaryla sohbet ederek ya da
tartarak zaman ldrrlerdi.
Bir i iin kendilerine mracaat

edenleri saatlerce bekletirlerdi. Kaba ve

kstah odaclar bile halka barp
aryordu. Halk saatlerce bekledikten
sonra iini yaptramadan dalrd.
Sabrla bekleyenler ise uykulu, aptal
suratl ama bir hindi kadar marur olan
memurun huzuruna kabul edilirdi.
Mracaat eden kii daha azn amaya
frsat kalmadan Bugn ok megulm,
yarn gel! cevabn alrd. Adamn
srarlar ie yaramaz yarn gel diye
tutturan memurun hmna urayarak en
nihayet daireden kovulurdu.
Mesaisi biten memur ise soluu bir
elence yerinde alrd. Pahal ikiler su
gibi akar, kadnlar evresinde dner,

memur gnn yorgunluunu(!) karrd.

Ancak bylesi bir hayat iin elbetteki
ok para kazanmak gerekiyordu. B
yzden nemli devlet ileri bu
batakhanelerde rvetle dnyordu. Bu
olaylar duyanlar yksek sesle hesap
sormaktan korkarak ancak kendi
aralarnda fsldaabiliyorlard.
Halk alyor, inliyor, ikyet ediyor,
kzyor, nefret ediyor ve Madem devlet
adamlar vurgun peinde, biz neden
frsatlar
deerlendirmeyelim ki?
denilerek milli servet talan ediliyordu.
krler olsun ki, imdi memurlarn
durumu byle deildir. Yava yava her

devlet
dairesine
kendi
Fin
memurlarmz yerletiriyoruz veya
Finlandiyaya yerleen svelilerin
drst olanlarn seiyoruz.
Bu
zamann
deerini
biliniz.
Bulunduunuz kurumda, grev banda
daha ilk gnden balayarak yeni usulleri
uygulaynz. Eski ileyi biimini terk
ediniz. Tamamen yeni ve gereki
yntemleri deneyiniz. Bu yoz ynetim
biiminin devlet dairelerinde hibir izi
kalmasn.
Artk halk da bilsin ki memurlar,
halkn hizmetileridirler. iin size
mracaat edenlere, sknt veren sinek

muamelesi yapmayn.
Elden geldiince ileri kolaylatrn,
zorlatrmayn. Herkese kar gler
yzl ve iyi niyetli olun.
Sonuta halk unu anlasn ki, eer bir
i sonulanmyorsa bu sizin yapmak
istemediinizden deil, yasal olarak
yaplmas mmkn olmadndandr.
Anlaynz ki, siz memurlar, halk
eitmek hususunda retmenlerden aa
deilsiniz!...
Snelman anlaml bir glle u
soruyu yneltti:
_ Kanunsuzluun en byk reticisi
kimlerdir, bilir misiniz?

Sorusunu yine kendi cevaplad:

_ Memurlarn ta kendisidir. Yasay
uygulamakla ykml olanlardr. Halka,
yasalara itaat etmenin yollarn ve
arelerini memur retir.
te bunun iin yeni Finlandiya
Devleti iin sizden rica ediyorum.
Kanun adam olan sizler, halk kanunlara
uyma konusunda eitiniz ki, halkta
samimi adalet duygusu yer etsin!
Bu konferans Snelmann ilk ve son
konferans deildi. Gittii her yerde
frsat
bulduka
memurlar
ynlendirmeye alyordu. Sonuta
halkn memurlara kar gveni ve

saygs artt.
Bir iki nesil sonra btnyle yeni bir
Fin memurlar kadrosu meydana geldi.
Memurlar kltrel olarak ve ahlken
ykseldiler. Tm dnyaya rnek olacak
hizmetler gsterdiler.
Bugn halk, kamu memurlarnn
varlyla gurur duymakta ve onlar
hayranlkla izlemektedir.

Halk Okulu: Kla

Daha
sve
egemenlii
dnemindeyken Finlerin kendi anayasa
kurumlar vard. Bu yasa gereince
F i n l e r i n Seym
denilen
bir
parlamentolar
vard.
Kendilerine
mahsus posta pulu ve para birimleri
vard. Az sayda da orduya sahiplerdi.
Finler, Rus egemenliine getikten
sonra da bu kurum ve haklarn
korudular. Ancak sveliler dneminde
btn bu kurumlarn ynetiminde sveli
memurlar bulunuyordu. Finler, sve
kltrnn geliimi iin canl bir unsur

saylyorlard.
Suomi denilen Finlandiya, Rus
egemenliine geince, Finler btn bu
kurumlar ele geirmek ve lkenin
gerek sahipleri
olabilmek iin
mcadeleye giritiler. e kk
ilerden baladlar. Kademeli olarak ilk,
orta ve yksek renim kurumlarnda
sveli retmenlerin yerine Fin
retmenler atanyordu. Bylece yava
yava Finlerden, hkim, doktor ve
memur yetitirmeye baladlar.
Kk Fin ordusu da millilemeye
balad. sveliler dneminde askerlerin
tm Finlerden oluuyordu. Ancak

Bakomutanlk, Genelkurmay ve Komuta

Kurulu svelilerin elinde bulunuyordu.
Rtbelilerin askerlere kar tutumu da
sve ordusunda olduu gibiydi.
sveliler kahraman bir millettir.
Reformlar dneminde Gustov Adolf, ve
Byk Petro zamannda XII. Karl,
sve ordusunun nn tm Avrupaya
yaymlard.
Ancak
o
dnemde
svelilerin askeri gc aristokratlarn
elindeydi.
lkede
deta
asker
ailelerinden oluan zel bir imtiyazl
snf meydana gelmiti. Bu snfa ait
olanlar memurlara, tccarlara, aydnlara
ve tm halka tepeden bakyorlard.

Halkn evlad askerler, dayanlmas zor

bir disipline tabi tutuluyordu.
Komutanlar, eitim, resmi tren ve
kla hayatndan baka hibir eyle
uramyorlard. Mesai d zamanlarn
ise iki ierek, kumar oynayarak veya
dansl
balolarla
elencelerle
geirirlerdi.
ounun eitimi eksikti. Okuldan
ktktan sonra hi okumaya, aratrp
dnmeye
ynelmezlerdi.
Hibir
toplumsal ve ulusal idealleri yoktu.
Yalnzca
marurca
kllarn
akrdatmasn
bilirlerdi.
k
niformalar iinde srekli para

harcamaktan baka ey bilmezlerdi.

Dans salonlarnda dans etmekte stlerine
yoktu. ou zaten iki ve kumardan
ban kaldrmazd. Askerlere kar
srekli krc, kaba ve hatta zalimce
davranrlard. Kendi deyimleriyle kla
kzlerine
aalayc
baklarla
tepeden bakyorlard.
Snelmann nclndeki gen Fin
aydnlar orduya da gereken nemi
gsterdiler.
zellikle
ordudaki
askerlerin
talim
ve
eitimiyle
ilgilenmeyi hedeflediler.
Bunun sonucunda liselerin en gzde
rencileri, hatta niversite rencileri

bile okullarndan mezun olduktan sonra

askeri okullara girmeye, orduya mensup
olmaya baladlar.
5-6 yl, hatta 10 yl sren askerlik
hizmetleri srasnda bir yandan da
bilimsel aratrmalarn kapsaml bir
ekilde srdrdler.
Snelman, bu genlerin sorunlarn ve
skntlarn bilen en iyi bir eitimci
olmutu ayn zamanda ve onlarn her
trl ihtiyalarn karlamadan geri
kalmyordu. Gerek konferanslarnda,
gerekse de yazlarnda srekli u
dnceleri alamaya alyordu:
_ Grnte en uygar milletler bile,

henz hayatlarn bar ve huzur iinde

geirmek iin yksek bir uygarlk
dzeyine eriememilerdir. nsanln
yaratlnda var olan kin, intikam ve
vahet; azgn deniz dalgalarnn alak
yerlere saldrmas gibi, insanlar
arasnda da bakalarnn haklarna kar
saldrlar halinde sryor.
nsan ynlarndan canl kaleler
oluturur gibi ordularn glendiren
insanlar kendilerini savunurlarken,
dnyamz kanlmaz bir ekilde kanl
taknlklara, lgnlklara sahne oluyor.
Askerlerini yurt savunmasnda siper
eden her ordu, kukusuz deerlidir.

Snrlara ynelik hizmet eden ordunun

arkasnda milletin selameti, huzuru ve
bamszl yatmaktadr.
Ordu, fedakr ve feragatkr bir
dindarlar tarikat gibidir. Asker olmayan
bizler, vatan savunmas iin oluturulan
canl kale duvarlarnn nemini gerei
gibi takdir edemiyomz. Bu duvarlarn
inasnda kullanlan her tula, her har,
canl birer insandr. Bu zerrelerden
herbiri, gerektiinde bizim varlmz
ve huzurumuzu salamak iin lmeye
hazrdrlar.
Yolda, bir dkknda veya bir parkta
askerlere
rastlaynca
saygyla

selamlayp, onlara Aziz kardelerim,

sizler hep bizim selametimiz iin bu ar
grevi stlenmi bulunuyorsunuz. Allah
yardmcnz olsun. demek isterim...
Dnnz ltfen! Kladaki her bir
asker, canl birer elmastr. Byle deerli
varlklardan binlercesi her yl bir yerde
toplanyor. Uzun bir sre yoruluyor,
ypranyor, kendilerinden ok ey
veriyorlar. Bu kadar sre onlardan
yararlandktan sonra, geldikleri yerlere
krlm ve izilmi elmaslar olarak geri
gndermek ne zc bir eydir!..
Bu szler zerine Snelmann manevi
rencileri olan gen Fin subaylar yle

karlk verdiler:
_ Bizim yeni ordumuz ruhen diri,
alkanlklaryla
yeni,
askeri
hizmetlerinin sonular itibariyle her
adan yeni olmaldr. Yeni bir ruh ve
idael sahibi olmutur ordumuz.
Asker, klada beslenen bir inek
deildir. Benim kk ve daha az
tahsilli bir kardeimdir. Vatan Ana
evladn tlim ve terbiye iin klaya
gndererek bizlere emanet etmitir.
Askerler terhis olduktan sonra Vatan
Ana, subaylara, generallere soracaktr
elbet; Hangi evlatlarm ve nasl
yetitirdiniz bakaym? Sizin ellerinize

teslim ettiim yzbinlerce civanma ne

rettiniz, nasl eittiniz? diye.
Subay, askerin yalnz kardei deildir,
onun sadece aabeyi deildir, ayn
zamanda retmenidir. Onun eitiminden
sorumlu terbiyecisidir.
Subay, askerlere kar birok ynden
sorumludur: Askerin vcudu subayn
eline teslim edilmitir. Subay, onun
salndan sorumludur.
Askerin
beyni
subayn
eline
verilmitir. Zihninin almasndan ve
dnsel geliiminden sorumludur.
Askerin kalbi de subaya verilmitir.
O, askerlerde gl bir kiilik meydana

getirecek, onlara temiz vicdanl olmay,

grg kurallarn, insanlarla salkl bir
iletiim kurmay reterek ve onlara
vatan sevgisini alayacaktr.
Bu yeni grevler karsnda bulunan
gen Fin subaylar bu sorumluluu ar
ve zor grevlerin yerine getirilmesinden
korkmuyorlard.
_ Her zaman ama her zaman, yalnz
barta deil, sava srasnda da biz
vatanmza kazan salayacak, yararl
olacaz!..
Biz
kladayken
de
yurdumuza yararl olabiliriz. lkemiz
iin askerlerle her trl eitim ve
almamz yararl olacaktr.

Bugne kadar Finlandiya halk

arasnda kla kelimesinden nefretle sz
edilmiti. Eskiden bir yerde kabalk,
terbiyesizlik, kavga ve kargaa oldu mu
herkes;
_ Efendiler, buras kla m?
_ Sanki kla havas!
_ Onun ahlkn kla bozmu...
diyordu.
Gen Fin subaylar artk bu szlerden
inciniyorlar ve duymak istemiyorlar.
Yeni dnemin klas, baka bir kla
olacaktr! diyerek ant imilerdir.
Biz klay bir halk okuluna
dntreceiz. Hatta bir niversite

hline getireceiz. yle ki, her bir asker,

klada yaad gnleri yaam boyunca
sevgi ve vgyle ansn; kladan
rendiklerini
hayatnda
baaryla
uygulayarak gurur duysun.
Klay yle bir hle getirmeliyiz ki,
artk halkmz, aalayc szler yerine;
_ Bereket versin, onu kla slah etti.
_ O eitimini kladan ald.
_ Askerlii srasnda drst, atik,
alkan ve kibar olmay rendi... desin
ve bu szler birer atasz olsun.
Kla dzeninin ve askerlik hizmetinin
amalar bu ekilde ortaya konulduktan
sonra, gen Fin subaylar bu amaca

ulamak iin en acil zmleri aramaya,

en iyi yntemleri uygulamaya baladlar.
Bundan sonra subaylar, askerlere
kar izleyecekleri tutumu ve yntemleri
dikkatle dnmeye koyularak askerlere
kar
eski
davran
biimlerini
deitirdiler.
sve egemenlii dneminde klalar
olduka pisti ve yaanlr gibi deildi.
Havas pislikten kt kokuyordu.
Askerlerin niformalar dklyordu.
Bozuk yiyeceklerden ve kokmu
yemeklerden askerler zehirleniyor,
yemeyenlerse a kalyordu. Rtbe
sralamasna gre onbalar, avular,

temenler dier askerlerin yiyeceinden

ve snma aralarndan (battaniye, kaput,
v.b.) ksarlard. Askerleri hor grrler
ve aalarlard. Klada en ar
kfrler bile gndelik konuma hline
gelmiti.
Ama artk her ey temelden
deimiti.
Klalar
temizlenmi,
duvarlar boyanm, baheye imler
ekilmi, pencerelere ve avlu kelerine
saks iekleri konulmu, pencerelere
perdeler ekilmi, kou girilerine
paspaslar konulmutu. Askerler de her
sabah banyo yaparak gne balyorlard.
evre ve vcut temizliinin yansra
manevi temizlie de ahlak temizlie de

dikkat edilir olunmutu.

sve egemenlii dneminde halk
arasnda kullanlan deyimler askerlerin
ne berbat eyler olduklarna iyi rnektir:
_ sveli gibi krktk sarho!..
_ sve askeri gibi svyor!..
nceden askerler srekli sarhotu,
aza alnmayacak kfrler ediyorlard.
Askerler
birbirlerine,
subaylar
birbirlerine, hatta generaller bile
birbirlerine sverlerdi. Karlarndakini
severken de, yererken de sverek
konuurlard.
ren
ve
uursuz
kfrlerdi hepsi de. Hi ekinmeden
ana-babaya, dine-imana, gnee-aya,

gkyzne ve doaya, akllarna gelen

her eye kfrler ediyorlard.
Gen Fin subaylar klaya temizlik
maddeleri
getirttiler,
askerlerin
yemeklerden nce ve sonra sabun
kullanmalarn
saladlar.
Temiz
havlular zimmetlendi ve her askere birer
di fras ve macun datarak di
temizliine nem vermeyi rettiler. Di
temizliinden sonra dil temizliini,
dzgn
ve
kiifrsz
konumay
rettiler. Subaylarn kendileri de asla
kt sz sylemiyor ve kfr
etmiyorlard.
nceleri askerlere kaba ve sert

davranlyorken, artk byle bir eye izin

verilmiyordu. Ama hibir aalayc ve
kfrl
sz
sylemeden,
kaba
davranmadan
en
kat
disiplinin
yerlemesini baardlar.
Eskiden yalnzca askerler deil,
subaylar ve sekin ailelere mensup
kiiler bile adi kavgalar, barp
armay bir yiitlik ve adeta kla
hayatnn vazgeilmez gereklerinden
sayarlard. yle ki eit eit kfrler
bilmekle vnrlerdi.
Klay
bambaka
bir
hle
dntrmeyi baaran gen Fin subaylar
yle diyorlard:

_ Kla bizim aile ocamzdr. Oras

bizim ibadet yerimizdir. Din adam iin
mabedi, retmen iin okulu neyse bizim
iin de kla odur. Biz burada kadnlar
arasnda bulunduumuz zamankinden
daha fazla edepli ve terbiyeli davranmak
zorundayz.
Subaylar, davran ve szleriyle
askerlere unlar telkin ediyorlard:
Klay sarho meyhanesine veya
kfr ortamna evirmeyiniz.
Yerlere tkrmeyiniz.
Demeleri kirletmeyiniz.
Kfrl konuarak klann nezih
havasn bozmaynz.

Dilinizi
temiz
tutunuz,
arkadalarnzn
kulaklarn
kirletmeyiniz.
Kaba kfrlerle konumak, kpek
ulumasndan daha ktdr.
Kfr
etmek
medeniyetsizliin
belirtisidir. Eer yiitliinizi gstermek
istiyorsanz, bunun iin daha asil
zmler bulunuz.
Spor yapn, uzun metre yzmeyi,
ustaca gremeyi, yksek atlamay
reniniz.
Toplantlarda nezaket iinde olmay
reniniz.
Yararl
kitaplar
okuyunuz.

Okuduklarnz ve dinlediklerinizi iyice

anlaynz.
Bu ekilde gen subaylarn her biri iyi
birer eitimci oldular. Askeri tlimler ne
kadar ok zaman alrsa alsn, subaylar,
askerleri terbiye etmek iin her gn 1-2
saat
bulabiliyorlard.
Subaylar,
askerlere zel oyunlar, elenceler,
piyesler ve genel okuma geceleri
dzenliyorlard.
Onlarla
sohbetler
yaptklar gibi, eitli milletlere dair
hikyeler ve nl kahramanlarn
yiitliklerini
anlatan
kitaplar
okutuyorlard.
Projeksiyon aletiyle vatan tarihine ve

dier milletlerin tarihine ait emalar,

haritalar, manzaralar gstererek genel
kltr konularnda bilgilendiriyorlard.
Bundan baka askerlik hizmetini
bitirip terhis olan erlere yurda nasl
hizmetlerinin dokunacaklarna dair sk
sk aklamalar yapyorlar, bu amala
yazlm kitaplar okutuyorlard.
Subaylar unlar diyorlard:
_ Geldiiniz yerlerde insanlar,
kstebekler
gibi
kovuklarda
yayorlard. Bunlar insanca yaamann
ne demek olduunu ne grmler, ne
duymular,
ne
de
kitaplarda
okumulardr.

Sizler de yleydiniz. O kstebeklerin

yanna tekrar onlar gibi gidip kovuklara
tklacak olursanz, yazklar olsun size!..
Sizler oraya yeni hayatn mjdecileri
olarak gidiniz! O cra yerlerde yaayan
insanlarn ruhlarn uyandrnz.
Oralarda yeni bir ordu kurunuz. Bu
ordu bar, huzur, uygarlk ve alma
ordusu
olsun.
eitli
ordularda
yiitlikleriyle
ne
km
kahramanlardan oluan taburlar vardr.
Onlar kendilerine lm taburu ismini
takmlardr. Baka insanlar da yle
diyor onlara. Bunlar, gerektiinde bir tek
asker kalncaya kadar lmeye yemin

etmilerdir. Bunlar kahramandrlar.

Vatan
iin
yaamak,
lkenin
ilerlemiesi ve ykselmesi iin almak
da lke iin lmek kadar ereflidir!
Topra nasl iliyor, buday nasl
ekip biiyorsunuz?
Hayvanlardan ve ormanlardan nasl
yararlanyorsunuz?
Erkekleriniz
kadnlaryla
nasl
geiniyor?
Analar ve babalar ocuklarn nasl
terbiye ediyorlar?
imdi geliniz size, hayatlarn daha
akllca
dzenlemi
toplumlarda
bunlarn nasl yapldn anlatalm:

Niin herkes, ngiliz kumalarn,

Bohemya kristallerini, ekoslovak
camlarn, Felemenk (Hollanda) balk
konservelerini, rlanda koyunlarn,
Fransz
araplarn,
Danimarka
tereyalarn,
Bruxelles
(Brksel)
dantellerini, Rus krklerini, sve
mukavvalarn ve kibritlerini tercih
ediyor?
nk bunlar o lkelerde en iyi bir
ekilde retilmektedir. Sizler de bizim
lkemizde byle kaliteli rnler
meydana getirmek iin aln!..
Btn bunlar kim yapacak?
Kylerinizdeki kr kardelerinizin ve

babalarnzn gzlerini kim aacak?

Bataklk ve ormanlklarn cra
ksmlarna kadar gitmeyi kim gze
alacak?
Askerlerine
bu
uyarc
ve
bilinlendirici
sorular,
ynelten
retmen Subaylar, cevaplar yine
kendileri veriyorlard:
_
Sizler!..
En
nce
sizler
yapacaksnz. te o zaman aileleriniz,
kyleriniz, sizin vatan iin uzun yllar
klada kalmanzdan dolay hibir ey
kaybetmemi olacaklar, aksine kazanl
kacaklar. Onlardan aldklarnz kat kat
onlara geri demi olacaksnz.

Sizler klaya ham bir madde olarak

geldiniz. imdi ilenmi bir elmas gibi
ve harikalar yaratan sihirbazlar gibi
memleketlerinize dnyorsunuz.
Doann sanki hor grrcesine feyiz
ve
bereketten
mahrum brakt
Finlandiya topraklarnda, gen Fin
subaylar byk bir uygarlk gc
oluyorlard. Byk bir fabrikann
retimi gibi, lke iin akll, gl, canl
insanlar yetitiriyorlard.
Askerler, artk kdemli arkadalarn
sayyor ve seviyorlard. Askerlik
hizmetleri
boyunca
onlar
gcendirmekten
ve
zmekten

kanyorlard. Daha gsz ve ihmalkr

olan arkadalarnn davranlarn ise
kontrol altnda tutuyorlard.
Terhis olduktan sonra ise ounlukla
subaylaryla
mektuplayorlard.
Askerlik gnlerini kranla anyorlar,
hayata atk yeni gzle ve daha canl
bakmakta olduklarn bildiriyorlard.
lkenin kalknma hamlesiyle ilgili
dnce ve hayallerini subaylarna
anlatyor ve onlardan ne yapmalar
gerektiini soruyorlard. Kendilerine
baz kitaplar gndermelerini ya da
gazete ve dergilere abone yapmalarn
istiyorlard.

En kk yerleim birimindeki
kulbelere varncaya dek, lkenin her
yeriyle kla arasnda samimi bir ba
kurulmutu.
Yediden yetmie hep birlikte, lkenin
salkl bir kalknma ve uygarla
kavumas iin tekilatlar kuruyorlard.
Kla artk lke iin bir facia
olmaktan km, hakkyla takdir edilir
olmutur.
Anne-babalar, yaramaz ocuklarn
eitmek iin artk unlar sylyorlard:
_ u askerlik zamann gelse de artk
askere gitsen. Belki asker oca seni
yola getirir!

evredekiler ise onaylyordu:

_ Elbette slah eder. Byle haylazlarn
hakkndan ancak kla gelir. Artk
biliyoruz ki, kla bizim ocuklarmz
bizden daha iyi terbiye etmesini biliyor.
Yallar da onaylyorlard:
_ Evet, nceleri gzlerimiz krm.
Feci bir hayat sryormuuz. krler
olsun, imdiki genler hayat daha gzel
ve
daha
akllca
dzenlemesini
biliyorlar.
Bu eklide bizzat klalar da bilgi ve
ahlk ynnden ykselmitir. yi
mayann hamuru kabartmas gibi, kla
da milleti bilgi ve ahlki adan

ykseltmitir.

Futbol
Napoleonun Fransann idaresine
geiinden sonra Avrupa lkeleri
arasnda savalara rastlanmamtr.
Napoleon, birok Avrupa lkesiyle
savayor ve en ok da ngiltereyi
yenilgiye uratmak istiyordu. Dier
taraftan
ngiltere
de, Napoleonu
tahtndan indirmek iin her areye
bavuruyordu.
Napoleon, Rusyay da savamakla
tehdit ediyordu. Rusya, Franszlarla bir
sava kar endiesiyle 1808de svele
yapt savaa son verdi. Fakat

Rusyann endiesi gerekleti ve

Fransayla aralarnda o nl korkun
sava balad. Napoleon yirmi milletin
kuvvetlerinden
oluan
ordusuyla
Rusyann zerine yrd. Moskovaya
kadar ilerledi. Ancak burada bozguna
urad ve Rusyadan geri ekilmek
zorunda kald.
Napoleon gc tkenmi ve aresiz
bir hlde Fransaya dnd. Bir sre
sessiz kalarak eski ihtiamn ve
kudretini yeniden kazanmaya alt.
Fakat bu kez de ngilizler tm
A v r u p a y Napoleona
kar
ayaklandrarak, btn gcn ezdiler.

ngiltereye
esir
den Napoleon,
Sainte-Helene
Adasna
srgne
gnderildi.
Napoleonun ard arkas kesilmeyen
savalarndan artk bkm olan Avrpa
lkeleri bu sonuca ok memnun oldular
ve ngilterenin yenilgi bilmeyen
kudretine hayran oldular. Tm Avrupa,
ngilizleri taklit etmeye balad.
ngilterenin her eyi artk moda
olmutu.
Ancak ocuklar, blua ermemi
genler ve orta ya kesimi hereyi taklid
ederken, ounlukla sigara ve iki
kullanma, kaba konuma gibi olumsuz

ynlerini taklit ediyorlard.

Henz kltr ve medeniyet alannda
ilerleyememi milletler de ngilizlerin
komik ve zararl davranlarn alarak,
ngiliz toplumunun kt birer kopyas
durumuna dtler.
Zenginler ve ekonomik durumu iyi
olanlar, ngilizler gibi at yarlarnda
yksek miktarda paralar harcamaya,
sodayla viski imeye, ngiliz modasna
gre giyinmeye, ve salarna onlar gibi
ekil vermeye baladlar.
Genlik ise kendini ngiliz sporlarna
ve daha da kts futbola kaptrmt.
Eitimlerini henz tamamlamam olan

Avrupa genleri arasnda futbol deta

bir din olmutu.
Dier lkelerin genlii de bundan
etkilenerek futbolu bir ibadet ekline
soktular. Bundan daha da zevk alanlar
futbolu bir bilim ve sanat dal gibi
grmeye balamlard.
Sokaktaki halk heyecanlandrarak
geinen bo kafal ve cahil baz
gazeteciler, genliin bu yeni tutkusunu
kkrtarak smrme yoluna gitmilerdi.
Futbol iin ayrca ke yazlar
konulmu ve sr baca gibi gl
bacaklarn meziyetlerinden uzun uzadya
bahsetmek artk gazetecilik saylr

olmutu.
Snelmann dneminde Finlandiyada
da ayn eyler yaanyordu. O zamanlar
Fin genleri ciddi dnce urana
henz
almamlard.
Ciddiye
alnabilecek hibir dnsel ilgi ve
retimleri yoktu. Finlandiya, Rusyaya
ilhak ettikten sonra artk svelilere
kar milli kin beslemek, onlarla
mcadele azmi tamak gibi mill
duygular da krelmiti. Bombo bir kafa
ve zamana sahip olan Fin genleri iin
de futbol en ciddi, hatta dinsel bir ura
halini almt. Bulac salgn hastalk
gibi futbol, kent genliini etkisine

almakla kalmam, nfusu kalabalk

kylere bile girmiti.
Futbol btn bir neslin dncesini ve
duygularn kendi egemenlii altna
alm bir hastalk olmutu. Futbol
kulpleri ve federasyonlar, bitkin bir
vcutta treyen sivilceler ya da bataklk
sinekleri gibi oalyordu. Manda
aya gibi gl bacak. o gnlerin
iftihar sembol olmutu.
Snelman ile arkadalar, genlerde
zek dolu beyinlerin yerine gl manda
ayaklarnn olumasna raz olmadlar.
Btn bir neslin dnce ynnden
plak kalmasna tahamml edemediler.

Finleri ruhen uyandrmak ve uygarlk

alannda
ykseltmek
isteyen
yurtseverler, kollar ve bacak kaslar
kay gibi sertlemi kahramanlardan(!)
ne yetiebilir? lkenin kalknmasnda ne
tr hizmetleri olabilir? eklinde
birbirlerine
soruyor,
zmler
aryorlard.
Snelman, bir zamanlar spanyada
birtakm kiilerin hayal valye
romanlaryla
akllarn
bozup,
valyeleri taklide kalkmakla nasl
gln duruma dtklerini nl Don
Kiot (Don Quichotte) romannda
Cervantesin daha gln bir hle

sokarak anlattn hatrlatt herkese.

Snelman
ve
dostlar
ayn
fikirdeydiler:
_ Genlerin byle aptalca yazlm
serseri
romanlarna
kendilerini
kaptrmalar yle ihmale gelecek
nemsiz bir ey deilmi ki, spanyann
en byk dahisi bunu romanna konu
edinmi ve bu salgnla mcadele etmek
zorunda kalm, diyorlard.
Cervantes, btn okuyucularn byle
macera romanlarna dkn olmalarnn
zihin tenbelliiden kaynaklandn
tesbit etmiti. O dnemde spanyollar,
geri kalm lkelerinin kalknmas,

sosyal dzeninin yeniden tesisi, milleti

ekonomik sosyal ve kltrel alanda
ykseltmek yolunda ciddi zmler
araynda deillerdi. Bu alanlarda
tamamen plaktlar.
nk onlar bu konularda ne bir
dnce, ne bir duygu ne de bir niyete
sahiptiler, olmak da istemiyorlard.
Toplumun ou zamann hayal rn
macera romanlaryla geiriyor ve byle
davranmakla bir ey yaptklarn
zannediyorlard.
lkede kltrle uraan sanatlar
yoktu. Toplum dncesi uykuda; cehalet
ise zirvedeydi. Bunun yansra nfus

artyla birlikte yoksulluk da artyor,

devlet gc zayflyor, ahlk, fikr ve
ticari hayat yok olma tehlikesi
yayordu. Halk uyandrmak durumunda
olanlar ve az-ok eitim grm kiiler
ise macera romanlar okuyarak zevkten
drt ke oluyorlard.
Snelman yle dnyordu:
Dahi yazarlarn nemini bizim
toplumumuz henz kavrayamaz. u
dnemde bizde de hayatn gln
ynlerini ustaca tasvir eden bir
Cervantes, ccelerden bahseden bir
Swift yetimelidir. Cce ruhlu insanlarn
basit politik dedikodularn, ksr

fikirlerini anlatan biri gelmelidir.

Snelman ve arkadalar Cervantes
gibi bir yazara sahip olamadklarna
zlyor ve areyi onun yaptnn
aynsn
kendilerinin
yapmasnda
gryorlard. Tpk veba, kolera, ateli
humma mikroplaryla mcadele etmek
gibiydi bu futbol mikrobuyla mcadele.
Topluma ve millete musallat olan
manevi mikroplar, onlardan daha da
tehlikeliydi.
Finlandiya bataklklarla dolu bir lke
olduundan stma ve verem hastal
yaygnd. Halk stmadan ikyetiydi;
veremden ise krlmaktayd neredeyse.

Snelman bu mikroplarla mcadele

balatmt. Bu mcadeleye imdi de
grnmez bozuk kiilik mikroplaryla
mcadele de eklenmiti. Snelman yine
zm gsteren ilk kii olmutu:
_ imdi bir de dnce stmas, irade
veremi, ruh stmas hastalklar kmtr
karmza. Bu ruhsal bozukluk nerdeyse
tm lke genliini istila etmitir.
Gelecek yllarda topluma yararl iler
yapmak zere hayata atlacak olan
genlerimizin ruhsal hastalklardan
krlmasna gz yumamayz. Mcadele
etmek gerekmektedir.
Bir gn futbolcular byk bir elence

dzenlemilerdi. nlii ve dev bir futbol

kulbnn
kuruluunun
onuncu
yldnm kutlanyordu. Bu mnasebetle
milli ma oynanacakt. Konumalarla
geen elence toplants trenle son
buluyordu. Elenceye her daldan
sporcular katlmt.
Snelman da arkadalaryla birlikte
oradayd. Aslnda kendisi de en byk
spor kurulularndan birinin fahri
bakanyd. Sz olarak bir konuma
yapt:
_ Fin genliinin sporla uratn
grerek seviniyorum. Aklc bir ekilde
yaplan eitli beden hareketlerinin

nemi ok byktr. Felsefe alannda

hayli ilerlemi olan eski Yunanllar,
yle rastgele olarak jimnastii, grei,
yarlar
yksek
bir
konuma
getirmemilerdir. Beden egzersizleri
vcudu evikletirir ve glendirir.
Egzersizler
sayesinde
vcudun
grnm dzelir, yry ve hareketler
gzelleir.
Kentlilerin
kokumu
evlerde
yaadklar hayat, vcudu yaratr, kaslar
gszletirir, kanda zehirlenmelere
neden olur ve insanlar miskinletirir.
Buna bir de yllar sren ve aratrmaya
dayal olmayp skolastik yntemlerin
uyguland eitim dnemini ekleyiniz.

Bu sre zarfnda, ocuklarmzn kafas

tarihler, ahs isimleri, l birimleri,
prensipler ve cansz yasalar mezarlna
dnr.
Almanyada rencilerin ou gzlk
kullanr, gzleri bozuktur. Srtlar
kambur, kemikleri arpk, bacaklar
ince, kollar zayf; ktan yoksun bitkiler
gibi solgun yzl insanlara kylerde
deil, kentlerde rastlanr. nsann,
bylelerini ellerinden tutup krlara
karaca, ayrlarda koturup temiz
havay derin derin solutaca geliyor.
Eski
Yunanllar
da
byle
yapyorlard. imdi bizler de onlar gibi

yapyoruz. Fakat Sokratesin Phidiasn

v e Periklesin adalar hayatn temel
ilkesi olarak unu ne srmlerdir:
Hibir eyde arya kamamaldr!
Hibir ey tek tarafl olmamaldr. Her
eyde orta yolu gzetmelidir. Her eyi
zamannda ve yerinde yapmaldr.
Sokratesin ve Eschylein ada
o l a n Aristofan, hkimlerin bu bedeni
geveklikleri ve miskinlikleriyle alay
ederdi.
Aptalla vg adl lmsz hiciv
dolu slubuyla, kafalarnn ii malumatla
dolu, iki ayakl yaratk ile, soyut
teoricilerle acmaszca alay ediyordu.

Gulliverin yaratc yazar Swift,

kurbaalar gibi iip byk adam olmak
isteyen cceler (Liliputlar) topluluuyla
alay ediyor. Bundan baka Laputlarla
da alay ediyor. Bunlar iri ve ikin
kafal, ince boyunlu ve kk omuzlu
anormal yaratklardr. Bunlarn btn
hayat kitap kurallarna, geometrik
ekillere gre dzenlenmitir. Yani
hayatlar da bedenleri gibi biimsiz ve
sevimsizdir.
Bizzat benim ve dostlarmn bu kadar
byk bir muhabbetle sevdiimiz
Suominin
Laputlarn
lkesine
benzemesini asla arzu etmeyiz. Bize ne

Liliputlar ne de Laputlar gerekli

deildir.
Ancak biz Finlerin bacaklar gl,
ama akl zayf olmasn da istemeyiz.
Bacaklar kz aya gibi gl, ama
beyinleri koyun beyni gibi zayf insanlar
bizim idealimiz deildir. Byle bir
insan, bizim kk milletimiz iin bir
rnek, bir model olamaz.
Sizler,
futbolun
Finlandiyadaki
ilerleyiini
grerek
heyecana
geliyorsunuz. Kuvvetli Bacak isimli
futbol takmmzn komularmz olan
sveliler,
Norveliler
ve
Danimarkallarla
karlamalar

yaptndan, hatta Macaristana bile

gidip orada galip gelmesinden dolay
sonsuz bir sevin duyuyorsunuz. Ama
ben sizin sevincinize katlmyorum.
Ben arzu ederim ki, bizim sevgili
Suomimizde
u isimleri
tayan
tekiltlar, dernekler kurulsun:
Gl Dnce, Yksek ler, Yce
Giriimler, Salkl Hayvanclk, En yi
Tarm, Kaliteli Kuma, Temiz Vicdan,
Yeni Fikirler, Mekanik Baar, Mreffeh
Millet!
Ben isterim ki siz gen Finler, yalnz
Macarlar deil, Franszlar ve
ngilizleri de malup edesiniz. Ancak

yalnz bacak gcyle deil, yalnz top

utlaryla deil; bilim, teknoloji, sanat,
ticaret, sanayi, hukuk toplumu, lkenin
kalknmas alannda da onlara galip
gelesiniz.
Bu
etin
mcadelede
yalnz
futbolcularn gl kol ve bacaklarna
dayanmak
isterseniz,
ok
ileri
gidemezsiniz. Kardan gelen topa
vurmak
iin
salam bir
kafa
gerekmektedir. Ancak biliniz ki en
salam kafaya ko sahiptir. Ben ko
kafasn Fin genlii iin iftihar
duyulabilecek bir ey saymam.
Sokratesin ve mehur Herklesin

resimlerini
bulup
karlatrnz.
Sokratesin bstnde filozof ba dikkat
eker. Geni bir aln. Buras zeknn
yeridir.
Sanki Sokratesin zeks
kafasnn iine smyormu da dar
taacakm sanrsnz. te Sokratesin
aln ve kafas bu ekildedir.
Bir de Herklesin heykeline baknz.
Antik Yunan efsaneleri kahramannn
gl kaslar karsnda hayrette
kalrsnz. Csseli bir vcut, stun gibi
gl bacaklarn stnde ykseliyor.
Kollarnn kaslar, kaln bir halat
andryor. Omuzlar geni, gs
kabark, boynu kz boynu kadar kaln.

Ba ise vcuduna oranla kk, aln

dar.
Btn bunlar byk bir beden
gcnn ifadesidir. Ama bu kahraman
zek ynnden gszdr. Muhteem
vcutlu, sert yapl, gl adaleli bir
adamdr, ama akl ve zek itibariyle
geridir.
Dnce
ve
maneviyat
kahraman deildir.
Ben
size Sokratesin
veya
Herklesin kafalarn tercih ediniz
demiyorum. Demek istediim kz
bacaklarn
dnrken, Sokratesin
ban da unutmaynz. Kaya gibi sert ve
koyun kafal olmaynz.

u kural asla unutmaynz:

Her ii zamannda yapmak lazmdr.
Elence zamannda da elenmelidir!
Finlandiyann yalnz top tepmesini
bilen insanlara ihtiyac yoktur. Bize Fin
milletini ekonomik, sosyal, ahlak ve
fikr ynden ykseltecek insanlar
lazmdr.
Kltr ve dnce ynnden geri
kalm olan ve eski uygarlklar
tersinden renmeye kalkan milletleri
taklit etmeyiniz.
Parise gidenler, ikili gazinolar
reniyorlar. Almanyaya gidenler,
birahanelere devam etmeye alyorlar.

ngiltereye
gidenler
de
futbol
reniyorlar.
Siz eitim almasna daha yksekten
baknz. Avrupann bilim ve dnce
mabedlerine gidiniz. Binlerce Alman
gencinin mensup olduu Tugenlbundu
yani Fazilet Birliini rnek alnz.
u
kural
srekli
aklnzdan
karmayn:
Salam ruh, salam vcutta bulunur.
Ey Fin Genleri!
Sizin vazifeniz utla topu ykseklere
frlatmak deil, Fin milletinin haysiyet
ve erefini ykseltmektir.
Sevgili yurdumuzu her alanda ileri

gtrmeye, her alanda refah artrmaya

gayret etmektir!..

Anne-Baba ve ocuklar
Yeni nesillere aklc bir terbiye
verme meselesi...
Snelman ile arkadalar Finlandiyay
uyandrmak iin btn mitlerini buna
balamlard.
Genlik
meselesi
Snelmann en sevdii bir konu ve ayn
zamanda kendisinin en hassas ve strap
duyduu meselesiydi.
Snelman kimi zaman genleri
yzlerine kar azarlyor ve knyor ama
baz
yal
kimselerin
genlerin
hayrszl ve bozuk ahlklarndan

dolay ikayet etmeleri zerine srekli

genleri savunuyordu. yle diyordu:
_ Kabahat gerlerde deil, sizdedir.
Siz genleri nasl terbiye ederseniz,
onlar da yle yetiir. Genlere
verdiiniz terbiye nedir? Sadece hi!..
Anneler ev ileri ve yemek yapmakla;
babalar da memuriyet, ticaret, dkkn
veya fabrika ileriyle megul olurlar.
Geceleri de ge vakitlere kadar
zamanlarn kahvehane ve kulplerde
oturarak ve
iskambil
oynayarak
geirirler. Ama ocuklaryla asla megul
olmazlar. nk bunun iin vakitleri
yoktur. Hem sonra ocuklarla megul

olmak insan yoran ve usandran bir

itir.
Bunlar ocuklaryla konumazlar,
onlarn yaantlaryla ilgilenmezler.
Sadece bo zamanlarnda ocuklarn
sevip okamay bilirler ve onlara
ekerleme ve oyuncaklar almaktan te
baka bir ey yapmazlar. Sonra da,
haydi bakalm, imdi odanza ekilin,
grlt etmeden kendi kendinize
oynayn. derler.
Aslnda bunun anlam udur:
Bamzdan defolun da ne isterseniz
yapn! Sadece bizi rahatsz etmeyin.
Bu durum karsnda ocuun akl,

fikri, ruhu, ilenmemi bir tarla gibi

kalr. Buraya yararl hibir ey ekilmi
olmaz. Arasra ocuklara iyilik,
doruluk ve sevgiden bahsedilse bile,
bunlar genellikle ruhsuz, kupkuru, ta
gibi sert ve ocua yabanc szlerdir.
Anne-baba,
ocuun
ruhunu
ilgilendirecek
szler
sylenmesini
istemezler. steseler bile bunu nasl
yapacakarm bilemezler. Onlarn sradan
ve smarlama nasihatleri ocuun hassas
ruhunda yanklar uyandrmaz.
Dorusunu
sylemek
gerekirse,
ocuun anne-babas sa olduu halde
ve evde bunlardan baka birok halalar,

teyzeler, daylar ve amcalar olduu

hlde ocuk yetim gibi bymektedir.
Baz ailelerde ocuklar ok iyi
beslenirler, iyi giydirilirler, salna
vcut salna dikkat edilir. Ancak tm
bunlara ramen ocuk ruhunun safl,
al ve ss ihmal edilir.
Dorusu bu artlar altnda yetien
ocuklarn, olduklarndan daha fazla
yaramaz yetimediklerine amamaldr.
ocuklar byyp de baz eyleri
anlamaya baladklarnda, aile hayatna
katldklarnda, aileden ne alr ve ne
grrler ki?
Kentlerin,
kasabalarn,
kylerin

meydanlklarnda birtakm plerin,

pisliklerin ve gbrelerin yldn
grenler, Bunlar salk kurallarna
aykrdr; ne rezalettir bu byle? diye
feveran ederler.
imdi siz, evlat sahibi anne-babalar!..
Bir
kere
dnnz.
Kendi
vicdannza danarak bir karar veriniz.
inde bulunduu aile evresi ve havas
ocuklarn kiiliklerinin salkl bir
ekilde
olumasnda
ne
derece
olumludur?
ocuklara,
Yalan
syleme,
yaramazlk yapma, bu hareket ktdr,
nefret
uyandrr,
gnahtr.
gibi

nasihatlerde
bulunurlar
ama
bu
nasihatleri veren kiiler birbirlerini
aldatrlar.
ocuklar aldatrlar ve yine ocuklara
Kimseyi incitmeyiniz, nezaketli ve
terbiyeli olunuz. derler. Ancak
kendileri
bu
kurallara
uymay
dnmezler.
ocuklar aldatlmay abuk fark
ederler. nce hayret ederler. Anne
babalarnn kendilerine kt ve gnah
diye gsterdikleri eyleri nasl olup da
bizzat
kendilerinin
ilediklerini
anlayamazlar.
Sonuta kendilerinde u kanaat oluur:

Anne-babalar byle syler, baka

trl davranrlar!
Bu nedenle anne-babann szlerine
kar ocuklarn gveni kalmaz. unu
yapn, bunu yapmayn. trnden
nasihatlere artk aldr etmemeye
balarlar.
te yandan anne-baba da ocuklarnn
daha
kk
olmalarna
ramen
kendilerine itaat etmediklerinden ve asi
olmalarndan ikyet ederler. Oysa ki,
ocuklarn bu hle geliine kendileri
neden olmulardr ama farknda bile
deillerdir.
ocuklarn azarlama, knama ve

cezayla itaatkr ve sevgi dolu

olabileceklerini sanmayn. Onlarn
yannda yle davrannz ki, sizin
meziyetlerinizi bizzat grerek sizi
sevmeye balasnlar.
Kimi
anne-babalar
evdeki
yaantlarna, giysi ve beden temizliine
dikkat etmezler. ocuklarnn yannda
kirli, skk ve eski elbiselerle ve kirli
el ve ayaklarla dolarlar. Konuma ve
davranlarnda nezahet ve nezakete
riayet etmezler.
Kimileri
de
onlarn
yannda
birbirleriyle
kavga
ederler
ve
Babanzn nasl biri olduunu gryor

musunuz? veya Annenizin nasl bir

kadn olduunu kendiniz grn! gibi
szlerle ocuklar da kavgalarna ortak
ederler.
Aile toplantlarnda meydana gelen
dedikodulara,
bakalarn
ekitirmelere, kk bir kar iin
evrilen dolaplara dair szlere dikkat
ediniz.
te
ocuklar
ergenlik ana
ulancaya dek 15-20 yl byle feci bir
ortamda byrler ve ondan sonra da
yallarmz ocuklarn niin gklerde
umadklarna, kanatsz kaldklarna
aarlar.

Byle syleyen ane-babalara sormak

gerekir:
Siz ocuklarnz terbiye ederken
ykselmeleri iin onlara kartal kanatlar
m taktnz? Yoksa bu kanatlar
kknden mi yoldunuz?
ocuklar
byyp
olanlar
delikanl, kzlar gen kz olunca, annebabalar geleceklerine dair pembe
hayaller kurarlar. Oullarn mhendis,
doktor, tccar, avukat, memur veya iyi
bir meslek sahibi yapmak isterler.
Kzlar iinse zengin bir koca aramaya
koyulurlar.
ocuklar iin hep servet ve refah

salamaya urarlar. Bylelikle annelik

ve babalk grevini en iyi bir ekilde
yerine getirdiklerine inanrlar. Bu
konuda Lev Tolstoy, gayet hakl olarak
u szleri sylyor.
Hayattaki dzensizliklerin en byk
nedenlerinden biri udur ki, herkes
hayatnda refaha kavumay arzu eder,
fakat hayatn terfi ettirmesini ve bizzat
alma sonucunda hayatn daha iyi bir
biimde
dzenleme
ihtiyacn
hissetmez.
Herkes hayattan bir ey almak ister
ama ona bir ey vermek istemez. ou
kimse hayata menfaati, zorba ve asalak

olarak atlr. Hayatn anlamn bu

asalaklkta ararlar.
Byle bir hayat anlay uzun yllar
boyunca ac iinde ocuklara alanr.
Kimler alar?
Anne-baba!..
Bu telkinlerle yetien ocuklar,
bydklerinde zorba, a gzl, ehvet
dkn, tembel ve vurdumduymaz
olurlar.
En sonunda artk hi kimseye ve
hibir eye sevgi ve ballk duymayan
duyarsz genler olur karlar. Bu
tiplerde lkeye, millete kar sevgi,
yksek dncelere ciddi uralara

sayg uyanmaz. Anne ve babalarn da

itenlikle sevmezler.
Ne ekerseniz, onu biersiniz.! Ne
piirirseniz, onu yersiniz!
Eer
genliin
ruhunu
tarm
yaplmayan bir tarla gibi kendi hline
brakrsanz, orada srgan otlar ve
dikenler yetiir.
Anne-babalarn,
ocuklarnn
beyinlerini ve kalplerini ilemeden
kendi hline brakmalar, akla ve
vicdana uygun deildir. Hatta byle bir
ihmal, ahlkszlktr, cinayettir. nk
ocuklarn iyi terbiye grp grmemesi
meselesi,
yalnz
anne-babay

ilgilendiren bir mesele olmayp, ayn

zamanda toplumu ve devleti de ciddi bir
ekilde
ilgilendiren
hayat
bir
meseledir.
stediiniz
kadar
mkemmel
anayasalar yapn. zgrlkler alannda
da halka dilediiniz kadar haklar
tanynz. Sosyalizmin veya liberalizmin
sihirli gcne dilediiniz kadar inann.
Eer ocuklarnz gerektii ekilde
eitim almazlarsa hayata bir hi olarak
atlrlarsa, yasalar ve btn sosyal
haklar var olmasna ramen toplumsal
hayat yine de snk ve ruhsuz olacaktr.
Bu nesilden gelen memurlar bencil ve

uyuuk, devlet adamlar ise politik

madrabaz olurlar.
Politikaclar, kar peinde koar.
Okullar yeni neslin bilincini krelten
ve kalbini karartan birer karanlk maara
olur.
Basn, sokak kadnlarnn albmlerine
dner.
Tok veya a olan halk kitleleri ise
kendilerine yabanc olan her eye,
zellikle varlkl snfa mensup insanlara
kar nefret, kskanlk ve intikam
duygular beslemeye balarlar.
Bizim yeni ve gen vatanmz sizden
byle eyler beklemiyor!..

Finlandiyann istikbali byktr.

Burada herkes tok, herkes hlinden
memnun olmaldr.
Kendi hayatnz ve toplum dzenini
buna gre ekillendirin.
Snelman ve dostlar, kentlerde ve
kylerde bu trden konferanslar
veriyorlard.
Bu konferanslar ilgiyle dinleyen
anne-babalar,
ocuklarnn
eitimi
meselelerini
gerekten
ciddiyetle
dnmeye balamlar ve ocuklarna
kar
yklendikleri
sorumluluun
bykln kavramlard. Birok
ehirde aile kurumlar oluturarak ocuk

eitimindeki
baarszlklarn
ve
olumsuzluklarn nedenlerini aratrmaya
balamlard. Eitim alannda baar
gsterdike sevinmiler, ancak bununla
yetinmeyip, pedagog ve ilahiyatlarn
da baz meselelerde grlerini almak
zere onlara danmaktaydlar.
Eitim ii bylece ciddiye alndktan
sonra sorunlar bir bir zme kavumu
oluyordu. lkede tannm eitimci ve
ilahiyatlar btn bir lkeyi dolaarak,
hayatta kazanlan tecrbelerde ve
bilimin yol gstericiliinde ocuklarn
nasl yetitirilmesi ve terbiye edilmesi
gerektiini halka anlatyorlard. ocuk
ruhunun zelliklerini, hassasln, zayf

noktalarn ve hastalklarn izah ederek,

eitim esnasnda bunlarn slah ve tedavi
edilmesi arelerini retiyorlard.
Ziraat mhendislerinin, halka, en
gzel fidanlarn nasl yetitirilecini, iyi
tarmn nasl yaplacan retmesi
gibi, nl pedagoglar ve ilahiyatlar da
tm anne ve babalara ocuklarnn daha
aklc bir ekilde nasl eiteceklerini
vatana ve millete nasl daha yararl
olabileceklerini retiyorlard.
Bu alma ve stn gayretler
sayesinde Fin ailesi gaflet uykusundan
uyanm ve byk bir hzla ilerleme ve
ykselmeye balamtr.

Halk niversitesi
Gen Fin aydnlar, Snelmann
evresine toplanmlard. Bu gruba azar
azar, ama srekli yeni kltr mimarlar
katlyordu.
Snelman
grubunu,
Helsingfors
niversitesinin gen
profesrleri,
en
u
kylerdeki
retmenler, olduka aydn tccarlar,
fabrikatrler, zel sektrde hizmet veren
doktorlar, memurlar ve avukatlar
oluturuyordu. Bu dinamik beyin gc,
yava yava Finlandiyann her kesine
etki etmiti. Bu amala alanlardan
hibiri bunu kesinlikle hret olmak

amacyla yapmyordu.
Bu grubun almas dier eitim ve
kltr kurulularnda olduu gibi srf
kt stnde kalmaktan ok uzakt.
Burada herkes alyordu ve kelimenin
tam anlamyla herkes birer kltr
misyoneriydi. Bu gruba mensup olan her
kii, inatla, ilhamla alyor, bu
gayretlerinde zel i ve kar gtmeyi
aklna bile getirmiyordu.
Bunlar okunmu ve eski kitaplar
toplayarak ilerinden ypranmam
olanlar seiyor, gezici bir ktphane
oluturarak ky ky dolayorlard. Bir
sre o yerde kaldktan sonra bir baka

kasaba veya kye gidiyorlard. nceleri

iki- haftada bir, sonralarysa her
pazar,
halka
ynelik,
salkla,
edebiyatla, ekonomiyle ve ahlkla ilgili
konularda sohbetler dzenliyorlard.
Bu ie kendini adam hatipleri ve
retmenleri seerek, lkenin her
tarafna gnderiyorlard. Bylelikle zel
bir Halk niversitesi kurulmutu ve bu
niversitenin profesrleri de iyi birer
konumac olan gezgin genlerdi. Bu
gen profesrler, halk eitli konularda
bilgilendirerek en uyuuk ruhlar bile
uyandryorlard.
Bu konferanslar dinleyenlerde daha

ok bilgi renmek, lkenin herhangi bir

ekilde ilerlemesine ve ykselmesine
hizmet etmek arzusu uyanyordu.
nceleri kimi zenginler lmeden nce
servetlerini
kiliseye
veya
hayr
kurulularna balyorlard. Halk
arasnda aydnlanma ve aydnlatma
hareketleri yaygnlatka eitim iin
byk vakflar kurulmaya baland.
lkenin eitli yerlerindeki varlkl
aileler evlerini ktphane, konferans
salonu veya halka ait elence yeri
olmas niyetiyle halka balyorlard.
Bu anlamda daha birok saf insancl
davranlara ve abalara rastlanyordu.

Tannm
gezici
profesrlerin
sohbetlerinden, bu aydnlatmalarndan
son derece memnun olan kyller,
ellerinde bulunan tereya, bal, yumurta,
dokuma kilim ve el oyalarn
profesrlere
vererek
ailelerine
gtrmelerini istiyorlard.
_
Sizler
bizi
aydnlatmak,
bilgilendirmek iin kylerimize kadar
zahmet edip geliyorsunuz. Msaade
ediniz de biz de sizlere elimizden
geldiince karlk vermi olalm. Sizin
bizlere rettiiniz yararl bilgilere ve
saladnz mutluluklara oranla ok
kk eylerdir ama ltfen kabul edin,
diyorlard.

Halk niversitesinin 25.

Yldnm Dolaysyla
Reel Kral Jarvinenin
Yapt Konuma
Halk
niversitesinin
birok
zorluklar aarak 25 yl boyunca yapt
hizmetlerden sonra Snelmann yaad
Kuopio ehrinde mill bir bayram
dzenlenmiti.
Tren sonunda lkede Reel Kral
diye tannan Jarvinen sz alarak, bir
saatten fazla sren bir konuma yapt.
Davetliler birok konuma dinleyerek

yorgun dtkleri hlde Jarvinenin

konumasn ilgi ve dikkatle dinlediler.
Jarvinen konumasna u szlerle
balad:
_ Ben bir zamanlar yoksul ve sradan
bir satcydm. ocukken bir sepet
iinde simit satardm. Daha sonra
arda kk bir dkkn ap
ekerlemeler satmaya baladm. Byk
tccarlar bana gvenirler ve dilediim
kadar, ekerleme, kurabiye ve kuruyemi
verirlerdi. Ben de bunlar satarak
borlarm gn gnne derdim.
Bundan dolay beni severler ve ileride
daha byk bir dkkn aabilmem iin

bana yardm edeceklerini vadederek

tevik ederlerdi.
O dnemde geim sknts ekmiyor,
temiz elbiseler iinde, iyi bir odada
yayordum. Ancak buna ramen, o
zamanki hlimi nasl ifade edeyim
bilmiyorum beenmiyordum. Ruhum ac
iindeydi. Kendi hayatm ve geimim
bana dar geliyordu. Srekli skntyla
dnerek kendi kendime, Dkkn
kk, mteriler snrl, kr az. Btn
bir hayat byle azlklar iinde mi
geecek? diyordum.
Jarvinen orada bulunan profesrlere
dnerek szlerini yle srdrd.

_ Efendiler sabrederek benim

hikyemi dinleyiniz!
Sizler pekl iyi bilirsiniz ki, her
simiti ocuktan reel kral olmaz ve her
simiti ocuk, doduu ehirde yaplan
milli tiyatro yapm iin on binlerce
Mark
veremez. Jarvinenin yapt
gibi, doduu kasabada kurulacak olan
byk bir gazetenin yaynlanmas iin
gereken yardmda bulunamaz.
Ben bunlar kendimi vmek iin
sylemiyorum. Buras, bir ahsn
kendisini vp gklere karaca bir
yer deildir. Sizlerin huzurunuzda,
benim ahsmda, gen, gl ve salam

olan
Fin
milletinin
ahsiyeti
bulunmaktadr. Ben burada, sizin
karnzda aa kabuklaryla kark
avdar ekmeiyle beslenen, ormanlar ve
bataklklar arasnda tahamml ederek
alan Fin milletini temsil ediyorum.
Fin milleti arasnda reel kral nadirdir
ama bu milletin arasnda benim gimi
Jarvinenler yok deildir.
Jarvinen ismi tayanlar bir taburdur.
Benim gibiler halk arasnda binlerce
mevcuttur. Benim gibi Jarvinenler hl
ormanda
aa
kkleri
skerler,
dalardan talar yuvarlarlar.
Bunlarn da bir ouna yoksul

hayatlar dar gelmektedir.

Biz zorluklardan ve almaktan
korkmayz, daha ok alyorlar diye
bakalarn
kskanmayz.
Yalnz
Jarvinen cinsinden olanlara bu geim
yolu dar gelmektedir. Onlarn cann
skmaktadr.
Onlar daha gzel bir hayat arzu
etmektedirler, daha parlak bir istikbal
mit etmektedirler. Gne gibi daha
parlak, daha gzel, daha gl bir
gelecek
arzusundadrlar.
Onlarn
ruhunda kaynaan, fkrmak isteyen bir
ey vardr ama k yolu bulamyor.
Geen yl talyann gneyine gitmi

ve reel yapmnda kullanlmak zere

bir gemi dolusu portakal satn almtm.
Birka gnlk geziyi frsat bilerek
Napoli
civarndaki Vezv
Yanardann doruuna kmtm.
Dan doruundaki volkann azn
seyrederken kendi genliimi hatrladm.
O zamanki fikirlerimi ve duygularm
dndm. Btn Fin milletinin halini
dndm.
Kraterin iinde kara ve koyu bir lav
ktlesi kaynyor ve kpryordu. Lavlar
kraterin dar azna doru bazen
ykseliyor, bazen alalyordu. Sanki
volkann iinde kraterin darlna

ramen nefes almak isteyen mthi

csseli bir bir dev vard. Dan iinde
biriken ateli lavlara volkann az dar
geliyordu. te bu yzden yeraltnda
varolan gler ve iteki ate lavlarn
darya frlatyordu.
Ben de bir zamanlar bu durumdaydm.
imdi Fin milleti de ayn durumdadr.
Jarvinen demek, Fin milleti demektir.

Haydut Karokep
Jarvinen konumasnn bu yerinde
Haydut Karokepin hayatn hatrlatt:
_ Efendiler! Bundan yirmi be yl
nce btn Finlandiyay heyecan ve
dehet iinde brakan Johan Karokep
ismini hatrlyor musunuz? Karokep, bir
hrsz ve hayduttu. Byk ehirlerdeki
bankalar, iyerlerini ve kiliseleri
soyard. Hrszlk yaparken deta polise
meydan
okurdu.
Gereksiz
yere
cinayetler
iliyordu.
Bu yzden
tutuklandnda akli dengesinin yerinde
olup olmadnn anlalmas amacyla

nce
akl
ve
gnderilmiti.

ruh

hastanesine

Karokep, oradan byk bir cesaretle

kat ve izini kaybettirdi. Finlandiyada
ismi artk anlmaz oldu. Belki de
izlendii srada alan atelerden ar
bir ekilde yaraland, ld ve
arkadalar da cesedini mehul bir yere
gmdler. Herkes byle dnyordu.
A r t k Karokepten
bahsetmekten
vazgetiler.
Efendiler Karokep yayor!
Geen yl, talyada bulunduum
srada, Napolide kendisiyle grtm.
Ben onu tanyamadm. Finlandiyada

yaayan herkes gibi ben de onu l

sanyordum. Bir lokantada yemek yerken
o beni tand ve masama geldi.
Yannda da ok yakkl olu
vard. Fin milletinin en grbz ve en
gzel rnekleriydi sanki. Uzun boylu,
geni omuzlu, yiit durulu, kumral sal
ve mavi gzlydler. Yzleri Gney
Amerikann yakc gneinin etkisiyle
esmerlemiti.
talyanlar bunlara Apollon Oullar
diyorlard.
de Avrupann ayr
niversitesinde eitim gryorlarm. En
by
svirede
Ormanclk

Fakltesinde okuyor ve Kaliforniyada

bir
ormanclk
iletmesinin
yneticiliini yapyormu. En k
Fransada Ziraat Fakltesinde, ortanca
olan
da
Almanyada
Kimya
Fakltesinde eitim gryormu. Deri,
odun ve yalarn kimyasal ilemleri
konusunda yapt incelemeler, nl
Alman
niversitelerinden
birinin
dikkatini ekmi. Bu gencin nl bir
kimya mhendisi olmas bekleniyormu.
Bu zeki, gzel ve kibar ocuk,
lkemizde bir zamanlar haydutluk yapan
Karokepin oullardrlar.
O zamanlar gazeteler, Karokepin bir

ailesi olduunu, einin kocasnn iledii

cinayetlerden habersiz yaadn ve
Karokepin gayet sevgi dolu bir e ve
iyi bir baba olduunu yazmlard. Sonra
Karokepin ei ve ocuklar da
unutuldu.
Fakat babalar onlar unutmam ve
dostlar
araclyla
Amerikaya
getirtmi. Ancak ei Amerikaya
giderken yolda sar humma hastalna
yakalanm ve lm.
Karokep ocuunu bizzat kendisi
yetitirmi, onlara hem analk, hem
babalk yapm. ocuklaryla birlikte
eitim grmeyi srdrm.

Karokep -imdi ismini deitirmise

de burada yeni ismini sylemeye gerek
grmyorum- iki transatlantik gemisiyle
Cenovaya buday gndermiti. Ayn
zamanda kendisi de ocuklaryla birlikte
talyay grmek istemiti.
Karokep, yeni ismiyle, yeni yurt
edindii Gney Amerika lkelerinden
birinde ticaret yapm, para kazanm ve
buday kral olmutu. O kadar ok
zengin olmu ki, sizin Reel Kral
Jarvinen bile onun yannda yoksul kalr.
ocukluumuzda
ve
sonralar
genliimizde biz Karokeple dosttuk,
ikimizin de ailesi yoksul katranclard.

Karokeple birlikte bydk, yle

tesadfler oldu ki ayn zamanda
babalarmz vefat etti ve yetim kaldk.
Dul kalan annelerimiz bizi ehre
gtrdler. Beni bir frncnn yanna
rak verdiler; Karokep de zengin bir
tccarn yanna yerletirildi.
Bu tccar, lkede yn, yapa, ve
amsakz toplar ve ihracat yapard.
Ticaret yapt yerlerde yetien buday
ihtiyac karlamadndan, dardan
ithal ettii buday kyllere satard.
Karokep, yakkl, zeki, namuslu ve
alkan bir ocuktu. Yalnz son derece
hiddetli ve takn bir ocuktu. Kendisini

tahkir edenlere kar hereyi yapmay

gze alan bir genti. Kzd zaman
kendisini bir titreme alr, benzi sararr,
dileri gcrdar ve ylan gibi tslayarak
ben sana Karokepin kim olduunu ve
onu tahkire nasl cesaret edildiini
retirim.. diyordu.
Bu tccar, Karokepi sevdi. Her
yerde
onun
namuslu
oluundan
bahsediyordu. Birka yl sonra nemli
satn almalar ona devretmeye ve
kendisine olduka yksek miktarda
paralar teslim etmeye balad. Nihayet
onu byk depolarndan birinin
mdrlne tayin etti.

Burada allmn dnda ve

anlalmaz bir olay meydana geldi.
Karokep hibir dayana olmadan
efendisinin kendisine teslim ettii
yksek miktardaki paray kyllere
datm ve tccar olduka byk
zarara sokmu. Bundan baka efendisine
de adamakll bir dayak atm.
Mahkemeye
verilmi. Karokep
mahkemede azn amam. Sadeci
sinirli sinirli glm. Mahkeme sonunda,
Benim yerime onu mahkm etseydiniz
daha iyi yapardnz. demekle yetinmi.
Tccar sonradan Karokep galiba
delirdi! demi.

Karokep birka ay cezaevinde yatt.

Bu sre iinde kimseyle iliki kurmam,
sadece okumakla megul olmu. Yalnz
zincire vurulmu olan mahkmlarn
iledikleri cinayetleri dinlemekten zevk
alm.
Karokep cezaevinden ktktan sonra
eini ve ocuklarn alp yabanc
lkelerden birine gndermi. Bundan
sonra Finlandiyada korkusuzca yaplan
hrszlklar, soygunlar ve cinayetler
balam. ki yl iinde birka banka ve
on kadar kilise soyulmu, papaz
cinayete kurban gitmi.
Herkesin sevgisini kazanm olan bir

belediye doktoru, hasta ziyaretine

giderken yol stnde ldrlm. Fakat
stnde
bulunan
hibir
eye
dokunulmam, ldrlmesi iin mantkl
hibir neden de bulunamam.
Son olarak da bir ehrin kysndaki
mezarlk kilisesine hrsz girmi.
Kilisenin yannda oturan papaz,
tesadfen
kilise
pencerelerinden
birinden
k
geldiini
grm.
Hizmetliyi ararak birlikte kiliseye
doru gitmiler. Yksek binann
kapsnda
hrszla
burun buruna
gelmiler. Adam bir darbede hizmetliyi
yere sermi. Arkada duran papazn
bana da demir bir ubukla vurmu ve

kafasn paralam. Papaz yine de

bararak yardm istemeyi baarm.
Aynn olduu karl bir k
gecesiymi. O srada birka kyl
tesadfen
mezarln
yanndan
gemekteyken imdat sesini duymular ve
hemen oraya komular. Birisinin
kamakta olduunu grmler. Peine
dp yakalamlar ve polise teslim
etmiler.
Sorguda ismi sorulunca Haydut ve
Katil Karokep demi. Sinirli bir
glle ve sknetle, banka, iyeri ve
kiliseleri nasl soyduunu, papaz ve
bir doktoru nasl ldrdn anlatm.

Kimden yardm grdn? sorusuna

da
Hepsini
kendim
yaptm.
Yardmclarm sadece bana bilgi verdi.
Hibirinin ismini de sylemeyeceim.
Btn bunlar kendi hesabma yaptm ve
tm sorumluluklar zerime alyorum.
Oyunu kaybettim. Alnz kaderim sizin
elinizde. Her eye razym, isterseniz
ldrn ama yardmclarma dair bana
sou sormayn. cevabn vermi.
Bundan sonra Karokep hastaneden
kat ve hibir iz brakmadan ortadan
kayboldu. Bu olaylarn stnden yllar
geti ve her ey unutuldu.
imdi

Napolide,

bizzat Karokep,

yemek yediim masann yanna gelip,

Fince bana:
_ Afedersiniz, siz Jarvinen deil
misiniz? diye sordu.
Ben, Evet. dedim ve ardm.
_ Jukko Jarvinen? diye tekrar sordu.
_ Evet... dedim.
_
Tomerfors
civarndaki
Kolmarviden deil misiniz?
_ Evet, evet ama siz bunlar nereden
biliyorsunuz? Ben sizi ilk kez
gryorum.
_ Ben eski Karokepim... diyebildi.
_ Jukko, benim eski arkadam
Jkko!.. Ah benim sevgili ocukluum...

O zamanki kk dostun Johan

hatrlyor musun? Eski Karokepe elini
uzatacak msn?
Karokeple birlikte odama gittik.
Gece ge vakte kadar Fince syletik.
Bana unlar syledi:
_
Oullarm Karokepin kim
olduunu bilmezler. Amerikada iki kez
vatan deitirdim ve iki kez de ismimi
deitirdim. Ailemi Gney Amerikaya
gtrdm, kendim Kzeyde altm.
Ben doutan yar Amerikal, yar
spanyolum. Ama ruhum Findir. imdi
nasl yaadm gryorsun.
Gnahlarm itiraf etmek istesem beni

dinler misin? Benim izimi kimseye

sylemeyeceine dair namusun zerine
sz veriyor musun?
Jarvinen,
ben
senin
hayatn
biliyorum. Bizim Suominin gelimesini
de izliyorum. Sen daha ocukken, ben
seni ok severdim. imdiki Reel
Kraln da ok seviyorum.
Genlik dostunun nasl biri olduunu
anlaman isterim. Johan Karokepten
nefret etmeni istemem. Johan Karokep
cani deildi.
_ Sen o zaman ruhen hastaydn deil
mi?
_ Sen ne kadar hasta idiysen, ben de o

kadar hastaydm. O zamanlar ben

cahildim.
Bir kere dn. Kapkaranlk bir evin
iinde dolayorsun. Yzlerce odann
iinde eit eit eyler var. Ama hibir
k zerresi yok. El yordamyla
gidiyorsun. Elbette evredeki eyalar
krlr. Hem bakalarnn eyalarn krar
dker, hem kendin yaralanrsn.
nsan byle bir yerde yalnz kalnca
deli mi, cani mi, yoksa ktan yoksun
bedbaht m olur? te o zaman biraz
sevdiin Johan bu hldeydi. Byle
karanlkta kalm daha ka milyon Johan
vardr.

Karokep
devam etti:

elimi

tutarak

szlerine

_ Ah Jukkocuum, hayatn bu zalim

anlarnda senin de bir tarafa yalpalayp
devrilmediine seviniyorum. Ana ben
efendimin
depolarnda
alrken
sklyordum. Bir eyler bana dar
geliyordu.
Ben, O sralar ben de bir darlk
sknts yayordum. diye karlk
verdim.
te gryorsun ya! dedi Karokep.
Milyonlarca Jarvinenler, Karokepler,
hayatn
bir
dneminde
darlk
hissediyorlar. Daha geni daha gzel

daha neeli bir eyler istiyorlar. Benim

geimim iyiydi. Bir eim, kk
ocuum vard ve onlar seviyordum.
Kendi bama ticaret yapma dncem
de vard. Fakat ben sklyordum.
Birgn, bir de baktm ki, bizim
efendinin deposundaki kantar hileli.
Kyllerden ald mallar baka
kantarla, kyllere satt buday baka
bir kantarla tartyordu. Her ikisiyle de
kylleri aldatyordu. Yllardr bu iin
byle devam ettiini, benim de
bilmeyerek
kendisine
hrszlkta
yardmc olduumu anladm. Fena hlde
canm skld. Elimdeki paralarn
hepsini kyllere dattm. Depo

sahibine de temiz bir dayak attm.

Elimden almasalard, belki cann da
alrdm.
Mahkemede beni mahkm ettiler.
Hileli kantarlardan szetmeyi dndm
ama
kyller
kantardan
ikyet
etmeyeceklerine
dair
imzayla
ykmllk
altna
girmilerdi;
vazgetim.
Kleler!.. Aptallar!.. ikyet edecek
olurlarsa, tccar artk kimseye veresiye
vermez diye korkuyorlard.
Ben de sustum. Klelerden nefret
ettim. Bunlar hesap sormaya ve isyana
tevik iin, kendilerini dvmek geldi

iimden.
Cezaevinde srekli dnyordum.
Tutukluluum bittikten sonra beni
salverecekler. O zaman ne yapacam?
Hileli kantarla tekrar bakalarn
aldatmaya m balayacam ya da beni
aldatmalarna tahamml m edecektim?
Byle dnnce canm ok skld.
Zavall halk!.. Zavall insanlar... Hem
soyulurlar hem de birbirlerini soyarlar.
Tanr sevgisi iin byk mabetler ina
ediyorlar, sonra bir mabedin nndeki
meydanlkta binlerce insan diri diri
yakyorlar. Birtakm kiiler de Tanr
akna lyor.

Ben de artk insanlara ve Tanrya

isyan ettim. spanyada olup da oradaki
insanlara ruhsal ve bedensel ikence
edemediime hayflanyordum. Eer
orada olsaydm, onlara bararak,
Klesiniz!..
Kurbansnz!..
ekeceksiniz!.. Mahvolunuz!.. derdim.
Artk insanlardan ve Tanrdan
intikam almaya karar verdim. Bankalar
soydum. Buralar soymakla daha ok
insann felketine sebep olacama
inanyordum. En holandm ey kilise
eyalarn almakt. En iyi papazlarn
kimler olduunu aratryor, gidip onlar
ldryordum.

Ey
Tanrm,
beni
neden
yakalatmyorsun, diye bir yandan da
isyan ediyordum. Yakalanmaynca daha
ok
kzyordum.
Yalan,
hileyi
yeryznden kaldrmak iin, elimden
gelse btn insanlar yok etmeyi
istiyordum.
Bu srada tekrar yakalandm ama
korkmadm. Yalnzca ardm. Demek
ki her ey yalan deilmi.
Ancak beni kuruna dizecekleri yerde
delidir
diye
akl
hastanesine
gnderdiler.
Kendi kendime, Aptallar, ahmaklar,
yalanclar... dedim. Ben de aptallk

yapp, ellerine dtm. Yerler karlarla

kaplyken, ay ortal iitirken, hi
hrszla gidilir miydi?
Bir mddet akl hastanesinde kaldm.
Srekli beni sorguya ekiyorlar ama
derdimi anlamyorlard. Bir frsatn
bulup oradan da katm.
Aklma sinsi bir plan geldi. Kafasn
yardm papaz iyilemi ve tekrar
nceki evinde oturuyormu.
Hastaneden katktan sonra, bir
dostumun evinde kyafet deitirdim ve
o gece doruca papazn evine gittim.
Pencereden baktmda, oturmu, bir
kitap okuduunu grdm. Alnndaki

yarann izi hl belliydi.

Kapy aldm.
Ayak seslerinin yaklatn duydum.
_ Kim o? diye seslendi.
_ Papaz Efendiyi aryorum, dedim.
_ Ne yapacaksn? diye sordu.
_ Dini iler iin... diye cevapladm.
Papaz kapy at. Elinde bir mum
vard. Beni iyice grebilmek iin
elindeki amdan iyice kaldrd.
Bir ey hatrlyormu gibi kalar
atld, vcudunu bir titreme ald.
Ben kapda durup;
_ Beni tandnz m? diye sordum.

_ Sizi bir yerde grdm sanyorum

ama
nerede
olduunu
iyice
hatrlamyorum. Son zamanlarda hafzam
ok zayflad, dedi.
_ Ben size yardmc olaym, dedim.
Kilise soygununu hatrlyor musunuz?
Papaz geriledi ama barmad. Kapy
da kapamad. Derin bir soluk aldktan
sonra usulca sordu:
_ Siz hapiste deil miydiniz?
_ Katm.
_ Buraya niin geldiniz?
_ Beni saklayasnz diye. Bir
zamanlar
canilerin
kiliselerde
saklandklarn bir yerde okumutum.

Ben sizi ldrmek istemitim. imdi de

bir papazn kendi katiline kar nasl
davranacan grmek istiyorum.
_ Buyrun, ieri girin.
Admm ieri atar atmaz, kapy
serte kapadm.
Alayc bir glle:
_ imdi sizi tekrar ldrmeye
kalkrm diye korkmuyor musunuz?
dedim.
_ Hayr korkmuyorum, dedi.
_ Niin? diye sordum.
_ Gzleri byle olan insanlar
ldrmez, diye cevap verdi.
_ Benim gzlerim nasl? diye sordum

merakla.
_ Hznl, derin bir kederle dolu. Siz
ruhen ok fazla hastasnz. Odaya
girelim.
O an bana ne oldu anlayamadm. nce
demir kadar sert Karokep, bu kez scak
odaya getirilen donmu balk gibi birden
bire yumuad.
Masann zerinde papazn okuduu
ncil ak duruyordu.
_ Karnnz a m? Birey yemek ister
misiniz? diye sordu.
Ben serte;
_ arap getir! dedim.
Gsme bir eyler batt, boazm

tkand. Ev sahibi odadan knca

sandalyeye oturup alamaya baladm.
ocukluumdan
beri
hi
byle
aladm hatrlamyorum.
Papaz bir bardak arapla, bir dilim
tereya srlm ekmek getirdi.
Ben huzurunda diz kp elini tuttum.
_ Beni affediniz... Affediniz... dedim.
_ Rahat olun, arabnz iin. Ne
istiyorsanz syleyiniz.
_ Ne sylemek mi istiyorum? Ben
isyan etmek istiyorum... Papazla alay
etmek, belki de onu ldrmek iin
buraya geldim... Sonu baka trl
oldu...

Ben perian bir hlde, yllardan beri

neler hissettiimi, yeryznde ve
gkyznde yalan ldrmek istediimi
anlatmaya baladm.
Ev sahibi beni sakince dinliyor, yalnz
arada bir ellerimi ve bam okuyordu.
Hikyem
bittikten
sonra
papaz
glmseyerek sordu:
_ Demek siz Tanryla mcadele
ediyorsunuz. Tanry kzdrmak iin de
kiliseleri soyuyor ve iyi insanlar
ldryordunuz. Siz ok budala ve sefil
bir adamsnz.
_ Ama Tanr varsa, niin benim
cezam vermiyor?

_ Yavrum sen Tanry kendin gibi

sanarak onunla uramaya kalkmsn.
Tanr senin gibi canilere benzemez ki
sana karlk versin.
Eer Tanr senin cezan vermemise,
kendini dzeltmeni beklemitir. nce o
Kk Johan nasl iyi ve masum bir
ocuktuysa, sen yine yle olmaya al!
_ O hlde gidip kendim teslim
olaym...
_ Hayr buna gerek yok. Hz. saya
gnahkr bir kadn gelmi, gnahlarn
affettirmek iin ne yapmas gerektiini
sormu. Hz. sa da ona, Kalk git, bir
daha gnah ileme. demi.

Sen de bundan sonra namuslu bir

adam ol. Namusunla al, kazan.
Sanyorum senin ocuklarn da var.
Onlar terbiye et. Geimlerini drst bir
ile kazanmay rensinler.
te
azizim Jukko! Ben tekrar
namuslu hayata dndm. ocuklar
yetitirdim, okuttum, adam ettim...
Benim hikyem ite byle...
imdi de sen bana, nasl Reel Kral
olduunu anlat. nk Jarvinen ile
Karokep iki ocukluk arkadadr.
Onlar bizim milletimizin iki yarsdr.
Birisi souk bir karanlk ve cehalet
iinde lmtr.

Dieri de gnein klaryla aydn

bir bahar hayat yaamaya arldr.
Jarvinen konumasnn burasnda
Halk niversitesinin profesrlerine
unlar syledi:
_ te sizler almalarnza devam
ederken, Reel Kral olan Jarvinene ve
benim gibi daha bir ok Jarvinenlere
yaptnz hizmetleri anmak isterim.
Deerli
Hocalar! Jarvinenlerle,
Karokepler
hep
ayn
milletin
evlatlardrlar. Her birisi ocukluunda
iyi etkilere olduu kadar, kt etkilere
de aktr.
Eer ben herkesin saygsn ve

sevgisini kazanm bir adam olmusam,

bu benim kendi becerim deildir.
Eer sevgili ocukluk arkadam
Johan Karokep, haydut ve katil
olmusa, bu onun kabahati deildir. Bu
onun yalnzca talihsizliidir.
Jarvinen
ile Karokep
ayn
madalyonun birer yzdr.
Ayn aacn iki daldr.
Aacn gvdesi ise milyonlardan
oluan halk kitlesidir.

Jarvinen, Okunen ve Gulbe

Nasl Kral Oldular?
Ben nceleri yoksul bir sokak
ocuuydum. imdi ise yurdumuz iin
byk ve iyi bir g olduumu
syleyebilirim.
Ben bu konumumu kime borluyum?
Tesadfen dinlediim bir konferansa
deil mi?
Daha nce de sylemitim. Kk
dkknmda kurabiye ve ekerlemeler
satyordum. Byle snrl ve ilgisiz bir
hayat yaamaya mahkm olduumu

dndke canm sklyordu. Az

kazanyordum.
Ruhumdaki
acy
dindirmek iin ikiye baladm.
Bu srada nl bilim adamlarmzdan
biri kasabamza geldi ve duvarlara yle
ilanlar astrd.
htiyar, gen, bilgili, cahil herkesi
davet ediyorum!..
Ben btn hayatm, gzel lkemiz
Suominin ykselmesine adadm.
Bo zamanlarnzda bana haftada bir
saat ayrnz.
mit ediyorum ki, bu bir saat iinde
alacanz bilgilerle, hayatnzn bundan
sonras sizin iin ve yurdumuz iin

yararl olacaktr!..
Ben o ana kadar birka kez ak
konferanslara
gitmitim.
Orada
tandklarma da rastlamtm. Dorusu
ben konferanslardan hi holanmazdm.
nk bu konferanslar ounlukla o
krsye kmaya layk olmayanlar
tarafndan
verilmekteydi.
Bu
konferanslar verenler, ya dileri
dklm, dindar bir takm kiilerdi ki,
genellikle bizim anlamadmz eyleri
mrldanr dururlard ya da gen, ama
arlatan tipli kimselerdi ki, ciddi
dnceler sergileyecekleri yerde sama
sapan eyler sylerlerdi. nc trden
olanlar da Eitim Bakanlnn

memurlardr. Bunlar da devletten

harcrah ve fazla mesai creti almak iin
dolarlard. O gne kadar dinlediim
konferanslarn hayati bir konusu yoktu.
Bu kez kasabamza gelen bilim
adamlarnn konferans ilan birok
kimsenin ilgisini ekmiti. Tabi ben de
bu konferansa gittim. Salon hnca hn
doluydu.
Konferans
beni
heyecanlandrd,
derin
uykudan
uyandrd. Hayatn anlamn retti.
Amacma nasl ulaabileceimi gsterdi
bana.
Konferansn konusu Yamalanm
Kitapt. Konumac ise Robinson

Crusoedan sz ediyordu. fade biimi

Sokratesin dili gibiydi. Hem derin
felsefi konular anlatyor, hem de
ocuklarn bile anlayaca kadar sade
bir dil kullanyordu.
yle diyordu konumac:
nsanlk her zaman koca bir ocua
benzemitir. nsanlar kendi aralarndaki
anlamazlklar kavga ve grltyle
zmeye kalkrlar. Allah inanc ve
hayr ilemek gibi istek ve dncelerini
bile
iddet
yoluyla
savunmaya
yeltenirler. Hikmet ve felsefe konularn
oyun ve elence hline getirirler.
Birounuz Robinsonun hikyesini

okumu veya duymusunuzdur.

Ne zaman okudunuz?
Kkken deil mi?
Diyorlar
ki:
Robinson kk
ocuklara mahsustur.
Kesinlikle hayr! Bu kitap byk bir
millet olmak isteyen her millet iin bir
felsefe kitabdr. Robinson, dnyann en
byk
kahramandr.
Btn
kahramanlarn stnde bir kahramandr.
Romulusten, Cesardan, Napoleondan
daha byktr. O, uygarlk alannda bir
kahramandr, sarslmaz bir iradenin
canl bir rneidir.
Robinson Crusoe, ngilterenin ve

Kuzey Amerikann byklk ve

kudretlerinin anlalmasna hizmet eden
bir delil, bir anahtardr. Robinson,
yeryznde sevincin mjdecisi ve
havarisidir. Leonardi, Schopenhauer
v e Hartmanndan ok daha filozoftur.
O, daha iyi bir insan hayatnn
salanmas iin yaplan savata zaferi
tevik ve ilan etmitir.
Robinsondan reniyoruz ki, insan
yeryznn
ve
dnya
hayatnn
hkmdardr. Robinson bize bu dersi
kuru szlerle deil, canl rneklerle,
almasyla retiyor. nsann zekas,
dehas, kudretli iradesi, doann

acmasz glerinden daha stndr.

Robinson diyor ki: Bitkin ve
hastalkl
beyinlerin
uydurduu
samalklar bir tarafa atnz. Bir defa
bana baknz! Benim misalim gz
nnde!
Frtna gemiyi paralyor, evrede
deil bir yurt paras, zerinde
yaanlacak kk bir ada bile yok. Her
taraf amansz dalgalarla denizlerle
dolu... Btn yolcular boulmu... Bir
gen ocuk, bir tahta paras zerinde
yalnz bana kurtulmu... Dalgalar onu
srkleyerek ssz bir adaya atyorlar...
Kendisi a ve plak...

Bu ocuk acaba ne oldu dersiniz?

Acaba perian bir hlde ld m, yoksa
aresizlikten ve zntsnden intihar m
etti dersiniz?3
Robinson,
batan
gemiden
kurtarabildii eyleri glkle adaya
srklyor. Orada nce kendisine bir
barnak yapyor. Sonra buday ekiyor,
yaban keilerini evcilletiriyor. Daha
sonra da adaya gelen yerlilerden birini
yakalayp kendisine yardmc yapyor.
Ksacas o uzak adada yerleik ve
dzenli bir hayat kuruyor.
Hem de yalnz bana!..
Gen bir ocuk!..

Issz bir adada!..

Konumac u szlerle konumasn
srdrd:
_ Ey Fin kardeler!.. Milletimizi
oluturan iki milyon Fin, bu Robinson
denen ocuktan daha gsz, daha
iradesiz, daha aklsz mdr?
Deerli
retmenler..
Rahipler..
Hkimler.. Mhendisler.. Memurlar..
Avukatlar.. Gen Suominin evlatlar..
Aydn filizleri... Sizler de kendi
milletiniz arasnda birer Robinson
olmak istemez misiniz?
Robinson, ssz adann orta yerinde
kendi kltrne yabanc Mslman bir

yerliyi kendisine dost edinmi, kendi

kltryle eitmi.
Sizlerse
byk
kentlerde,
niversitelerin, gazete merkezlerinin,
tiyatro ve mzelerin duvarlar dibinde
durduunuz
hlde
milletimizin
milyonlarca mensubu hakknda Bunlar
cahildir, kabadr, sarhotur. diye
ikyet ediyorsunuz.
Bu durum karsnda bir kere
Robinsonu gznzn nne getiriniz.
Hayata ve insanlara kar grevinizin
neden ibaret olduunu dnnz.
***
Jarvinen konumasn srdryordu:

_ Bu konferans benim gzlerimi at.

Srtmda byk ve gl kanatlar kt
sandm. imdi bende de byk adam
olma istei olutu. Bizim u kk
Suomi iin ben de byk bir i yapaym
diye dnmeye baladm.
Fakat ben ne yapabilirdim? Btn
sermayesi birka bin Marktan ibaret
olan bir kurabiyeci ne yapabilirdi?
O srada benim dostum vard.
Onlar da konferansa gtrmtm.
Dncemi onlara atm zaman, ayn
itirazlarla karlatm. Arkadalarmn
biri kundurac, biri demirci, ncs
de yumurtacyd.

Konferanstan dnerken bunlar:

_ te herbirimiz birer kahraman deil
miyiz? Birimiz yumurtacyz, birimiz
kundurac... Sen de ocuklara ekerleme,
kurabiye satyorsun. Biz nasl birer
Robinson olabiliriz? diyorlar ve
glyorlard.
O an bana ilham geldi. Bir air gibi
konumaya baladm:
_ Ne demek baylar!.. Ben kurabiye
satarm ama niin kendi mesleimde,
kendi iimde bir Robinson olmayaym.
Ben yalnz ball simitler satmakla
kalmam, bu lkede arcl da
ilerletebilirim. Bu ii o derece

ilerletebilirim ki, ball ve ekerli

kurabiyeler bu lkede yalnz zenginlere
mahsus bir lksten ibaret kalmaz.
Yoksullar bile bunlar rahatlkla
alabilirler.
Arkadalar, ben kararm verdim! Ben
bu lkede tatllar kral olacam!
Bunun zerine arkadalarm:
_ Peki biz ne olacaz? diye sordular.
_ Biriniz ayakkab kral, dieriniz de
yumurta kral olabilirsiniz, cevabn
verdim.
Ve hep birlikte plan yapmaya
baladk.
Eve gittik, sabaha kadar gzmze

uyku girmedi. Hep ayn konu zerinde

konutuk.
ok srmeden azim ve iradeyle
srekli
almayla
genliimizde
kurduumuz hayallerin gerekletiini
grdk.
Kundurac olan arkadamz biraz
para biriktirerek eitim almak zere
Parise gitti ve orada en nl ayakkab
imalathanelerinin birinde yl alt.
Tam anlamyla usta bir kundurac olarak
yetiti.
imdi kendisiyle birlikte iki olu da
alyor. kisi de yksek renim
grmtr.
Biri
kimya
okudu,

Finlandiyada en byk deri fabrikasna

ynetici oldu.
Okunen ve Oullar firmas tm
Avrupada
tannmtr. Okunen
Ayakkab Maazalar, Finlandiyann
tm ehir ve kasabasnn yansra
Avrupann byk ehirlerinde de
vardr.
Londrann
Piccadilly
Caddesinde,
Parisin
Opera
B ul v a r nd a Okunen
Ayakkab
Maazalarna rastlarsnz.
Bu imalathaneler ve maazalar,
Okunenin kk olu tarafndan
ynetilir.
Almanyann Jena
niversitesinde
eitimini

tamamlamtr. Bir Parisli gibi Fanszca

konuur.
ngiliz Veliaht Prens Edward -ki
modann mucididir- ayakkablarn
Okunen Ayakkab Maazalarna
sipari ederdi. Prens, Okunenin oluna
meslektam diye hitap eder ve aka
yollu:
_ kimiz de birer kralln veliahtyz.
B e n ngiltere Kraliesinin oluyum.
Siz
de Ayakkablar
Kralnn
olusunuz, derdi.
Arada bir keyfi yerindeyse:
_ Veliahd unvann tamaya siz
benden daha layksnz, diye eklerdi.

Okunen ve Oullar firmas, her

yl Finlandiyann en sekin 8-10 gencini
seer ve yksek renim grmeleri iin,
A l m a n y a d a k i Wirchov
Laboratuvarna, Fransadaki Pasteur
Enstitsne ve Amerikada Edison
Enstitse gnderirler.
te
burada Robinson hakknda
dinlenilen gzel bir konferansn verdii
verimli sonucu gryorsunuz. Ama hepsi
bundan ibaret deil tabi ki. Pazar
yerinde sepetle yumurta satan Thomas
Gulbe de Yumurta Kral oldu; ismi
ngiltere, Fransa ve Almanyada
duyuldu.

Thomas Gulbe de o gnden sonra ky

ky dolap, yumurta toplamaya balad.
Her ky ve kasabada kap kap dolap
her evden 2-3 veya 8-10 yumurta
satnalrd. Gulbe, ald yumurtalara
karlk para yerine onlarn iine
yarayabilecek ve holarna gidebilecek
ufak-tefek eya verir; toplanan binlerce
yumurtay sandklara doldurarak, d
lkelere ihra ederdi. Ancak Thomas
Gulbe, en taze yumurtalar satn alrd.
gnlk yumurtalar bile bayat diye
satn almazd.
Her
yumurtann
stne T.G.
harfleri, yani Thomas Gulbe markas

baslrd.
Bir yl sonra Londra, Paris ve
Berlinin en byk lokantalar T.G
markal yumurtalar istemeye baladlar.
Yol masraf fazla olduundan Thomas
Gulbe, Finlandiyann her tarafna
seyahat edemiyordu. Bu nedenle Gulbe,
lkenin her yanndan yumurta toplamak
iin bir zm buldu. lkokul
retmenleriyle
yazarak,
lkede
mkemmel bir satn alma a kurdu. Bu
aslnda ok geni ama kendi apnda ok
basit bir iti.
Gulbe, lkeyi eitli blgelere ayrd.
Her blgeye Latince rakamlarla iaret

koydu. Bir ilede kendisiyle temas

hlinde olan retmenlerin isimlerinin
ba harflerini Arap rakamlaryla,
Latince rakamlarnn yanna yazd.
Bundan sonra da yumurta getiren ailenin
ba harflerini iaretleyip yazd.
Her renci sabah okula gelirken,
birgn
nce
kendilerinin
veya
komularnn taze yumurtalarn da
yanlarnda getiriyorlar ve retmene
teslim ediyorlard.
retmen, hergn toplad birka yz
yumurtann zerine gereken iareti
yazdktan
sonra,
hemen Thomas
Gulbenin
yumurta
depolarnn

bulunduu Abo ehrine sevk ediyordu.

Depoda da yumurtalar hzl bir ekilde
sandklara yerletirilerek gemilerle
gidecei lkeye ihra edilirdi. Bu
tekilat sayesinde Paris, Londra,
Brksel,
Anvers
ve
Berlin
lokantalarnda mterilere iki- gnlk
taze
yumurta
sunulurdu.
Eer
yumurtalardan birisi bozuk karsa,
Gulbe Firmasna yle bir mektup
gnderilirdi:
15 Nisan, VII, 15 M. iaretli yumurta
bozuk kmtr.
Gulbe
Firmasnda
ksa
bir
incelemeden sonra VII numaral Kuopio

kasabasndan, 15 numaral retmenin,

Madam M.den ald yumurtann bozuk
kt anlalrd. Hemen retmene bir
mektup yazlr ve 15 Nisanda Madam
Makinenden alnan yumurta bozuk
kmtr. Tekrar hlinde bir daha
kendisinden
yumurda
satn
alnmayacan ihtar ediniz. eklinde
bildirilirdi.
On
yl
sonra Thomas Gulbe,
Finlandiyann Yumurta Kral oldu.
Londra, Hamburg ve Filsingende
yumurtalar muhafaza etmek iin, yaza
mahsus souk hava depolar ve ka
mahsus kaloriferli mahzenler kurdu.

Finlandiyann belli bal her

merkezinde tavuk iftlikleri kurdu.
Burada damzlk iin yetitirilen cins
tavuklar ucuz bir fiyata kyllere
satlyordu.
Yumurta ticaretinin yan sra kmes
ve av kular ve av hayvanlar ticaretine
de balad. Gulbe artk ok zengindir.
Ancak iin en nemli yan sra yapt
ihracat
sayesinde
Finlandiya
ekonomisine yapt katklarn tesinde,
lkeye milyonlarca dviz kazandrm
olmasdr.
Thomas Gulbe Firmas, her yl
eitli kurum ve kiilere u yardmlarda

bulunmaktadr:
Ky ktphaneleri iin 100.000 Mark,
Zeki
kyllerin
tarmda
uzmanlamalar
amacyla,
Norve,
Danimarka ve svireye gnderilmeleri
iin 100.000 Mark,
nl bilim adam, retmen ve
sanatlarn yabanc lkelerde aratrma
yapmalar iin 100.000 Mark.
t e Thomas Gulbe, bu amalar
uruna sekiz yldan beri her yl 300.000
Mark lke kalknmasna yardmda
bulunuyor. Bugne kadar verdii para
2.500.000 Mark eder ki bu para
Gulbenin servetinin kk bir ksmdr.

Sizi daha fazla skmamak iin sz

ksa tutarak kendi ta ve tahtmdan sz
edeceim. Kk bir simiti ocuunun
nasl Reel Kral olduunu anlatacam.
Robinson
hikyesinden
aldm
ilhamla kendi iimde bir Napoleon
olmaya
karar
verdim.
nce
Finlandiyay igal etmeye, sonra da
Avrupay kendi smrgem hline
getirmeye karar verdim.
Gryorsunuz ya, yoksul ve cahil bir
Fin ocuunun kurduu bu hayal, pek
yksekten uan cinsten ve cretliydi.
Ama ben aklma koyduum eyi
kesinlikle yapmaya karar vermitim.

Ben bu amacma ulatm. e kkten

baladm. Kk bir meyve suyu
fabrikas atm. Bu fabrika hl retime
devam etmektedir. Buras daha ok
samanl veya pancar deposunu andran
ahap bir binadr. Yeni fabrikam ok
ilkel ve basit bir fabrikayd ama bunu
iletmek iin bile param yoktu.
Banka Mdrne giderek, kuracam
ile ilgili planlarm anlattm.
Banka Mdr:
_ Bir kez giriimde bulununuz, dedi.
Sizin gelecekteki krallnz iin, biz de
bir miktar sermayeyi riske atalm,
diyerek destek verdi.

Tatl Krall gibi cazip bir

kelimeyi ilk kez Banka Mdrnden
duydum.
Giriimim baaryla sonuland.
rettiim meyve suyu temiz, koyu ve
tatlyd. nce kyleri dolayor, meyve
suyu
karlnda
pancar
satn
alyordum.
kinci yln sonunda, Finlandiyada
byle be fabrikam oldu. Ondan sonra
yeni bir ie giritim.
Finlandiya ormanlarnda ok ilek
olur. Kn kyleri dolarken, kyllere
binlerce litre veresiye meyve suyu
dattm. Bunlar yazn meyve sularnn

karln ilekle demeye baladlar.

Kyller
oluk-ocuk
topladklar
ilekleri bana tayp teslim ettiler. Bu
ilekler bana ok ucuza maloluyordu,
yle ki pancardan daha ucuza
maloluyordu.
Kyller
ve
iiler Jarvinenin
reellerini yemeye altlar. Reel ve
ekmek, ou kez kyllerin le ve
akam yemeiydi. nk rettiim reel,
tatl, lezzetli, ucuz ve bol proteinliydi.
Ertesi yl Finlandiyada toplanan
ilekler yetmez oldu. Rusya ve
Almanyaya siparilerde bulundum.
Rusyadan
nl
Vladimirovsky

vineleri, rlandadan da pancar

getirttim.
Ayn zamanda kyleri dolaarak,
kyllere meyve fidan ve tohumluk
pancar datyor, bunlarn ekimi ve
yetitirilmesi
konusunda
bilgiler
veriyordum.
Btn lke deta benim iftliim
hline geldi. Bu sanki benim vcudum
gibi bir eydi. Saysz kan hcreleri,
sinirler, kaslar hi durmadan benim iin
alyorlard. lerin byle gzel
gelitiini grdke keyifleniyordum.
Btn dncelerim meyve suyu,
pancar, ilek ve vine zerinde

younlamt. Srekli bunlarn nasl

daha
kaliteli
retebileceklerimi
dnyordum. Reel ve tatly seven
sanatlar, airler benim gnll
danmanlarm olmulard. retimde
yaptm her yenilik nce onlar
sevindiriyordu.
Bense
srekli
bir
tek eyi
dnyordum: Jarvinen Reellerini
nasl daha ucuza ml edebilirdim?
Gnlerce nehirlerde emek sarfeden
kayklar, aylarca dalarda maden
ocaklarnda didinen kmrcler, benim
reellerimle besleniyorlard.
Bir keresinde Finlandiyaya ticari

temaslar iin gelmi olan ngiltere

Orman letmesi Mdr, iilerin
yedikleri reel ve tatl besinleri grnce
ard:
_ Bu reeller iilere zg bir gda
deildir, kral sofrasna yaraan bir
tatldr. Bunlarn bu kadar ucuz
satlmasn aklm almyor, diyerek
hayretini dile getirdi.
Sonra kendisi de sipari verdi:
_ Eer size 50.000 kutuluk sipari
verecek olsam, bana ayn fiyattan
verebilir misiniz?
_ Bu takdirde size % 2 iskonto
yaparm, cevabn verdim.

Jarvinenin
reelleri
bylece
ngilterede
de
tannd.
Sonra
Danimarka,
Hollanda,
Belika,
Almanya, Fransa ve hatta Amerikada
bile tketilmeye baland.
imin eitli birimleri vardr. Her
birimin banda kimyagerler, uzmanlar
bulunur. Bu uzmanlar zaman zaman
lkede seyahatlar yaparak kyllere
meyve aalarnn yetitirilmesi ve
bakmyla ilgili sade bir dille
konferanslar verirler.
Bugn reel sevkiyatn yazn souk
hava, kn scak hava tertibatna sahip
zel vagonlarla yapyorum. Her yl

Mesina Limanndan bir gemi yk

portakal ve Singapur Limanndan yine
bir gemi yk pirin satn alrm.
Fin
genleri
benim
sayemde
diledikleri kadar muz yiyebilirler.
Benim meyve sularm, reellerim;
rom, sve puncu, bira, likr ve konyakla
mcadele ediyor; halk, Fazla imek
yerine, tatl yemeye alyoruz. diyerek
memnuniyetini ifade ediyordu.
Jarvinen,
Halk
niversitesi
profesrlerine hitaben yapt konumay
yle srdrd:
_ Sizler benden daha iyi bilirsiniz ki;
eker gereksiz bir gda deildir. eker

salkl beslenmenin temelidir. yi

beslenen bir insan, iyi beslenen bir
toplum, daha az iki tketir. Tatl, acnn
dmandr; acnn da tatlnn dman
olduu gibi.
Sarholar tatly sevmezler, tatly
sevenler de ispirtolu ieceklerden
holanmazlar.
te bundan dolay Jarvinenin reel
kutularna ikiden alkoyar ibaresi
yazlmtr. Bu reellerin girdii her
kyl ve ii evine gne douyordu.
Reeli gren ocuklarn yzleri glyor,
ev hanmlar, aile reisinin kazand
paray ikiye deil de, reele vermi

olmasna seviniyorlard.
Jarvinen, konumasna u szlerle
son verdi:
_ Limanda Jarvinen markal binlerce
sandn
gemilere
yklendiini
grdm zaman, kalbim mutluluk ve
neeyle doluyor. Bunlar askerlerim
olarak grrm. O askerler, milletin
refah, ailelerin mutluluu iin alrlar.
Ben kendi dnyamda her reeli ayr
ayr kutsarm. Uzun yllar alan emeimi
kutsarm. Btn hayatm kutsarm.
nk biliyorum ki hayatm anlamszca
gemedi. Gerek Finlandiyada, gerekse
yabanc lkelerde, insan hayatn

tatllatrmak iin zerime den grevi,

stn bir gayretle yerine getirdim. Btn
bunlar, bende kutsal atei alevlendiren
o gzel kitabn dhi yazarna borluyum.
Halkmza k saan ve ufuk saan siz
aydnlarmza, bilim adamlarmza da
teekr etmeliyim. Tesadfen uzaktan
gelen bir profesrn akt parlak bir
kvlcm, sizin sayenizde snmedi,
byk bir ate oldu. Sizler benim
ruhumun n yaktnz. Sizlere
teekkrler
ediyorum,
sonsuz
teekkrler...
Yapmakta olduunuz byk uygarlk
uranzn mkfat, byle sade bir

teekkrle
denmez
biliyorum.
Yorulmadan ve daha byk iler
baarm olmanz temenni ediyorum.
Dnya tarihini okudum. Birok hoca
ve retmenle grtm. Srekli
dnyorum ve yle sanyorum ki,
yeryzndeki birok millet hl
vahilikten kurtulamamtr. Yalnz
bugnk vahilik baka ekilde oluyor.
Baka milletlerin topraklarn igal
eden kumandanlardan niin bu kadar
saygyla bahsedildiini anlamyorum.
Byk skender, Anibal, Scipion,
Cesar, Charlmange, Napoleon ve daha
bunlar gibi binlerce kumandan, baka

halklarn topraklarn igal etmekten

baka ne yapmlardr?
Geri bu igaller sonucunda byk
devletler meydana geliyor; ama saysz
insan da skntlardan ve alktan lyor.
Milyonlarca insan cahil kalyor. Her
yerde ahlkszlk, hrszlk, sefalet,
sefahet, atmalar, toplumsal nefretler
artyor ve herkes kabalayor.
Baba serveti veya okul diplomalar
sayesinde,
halkn
yuvarland
rmlk ve yozluk bataklndan
kurtulmu ve salam zemine basabilmi
olanlardan hibiri, milyonlarca halktan
birini bile, karanlklardan kurtarmak iin

parman bile oynatmyor. Bunlar cahil,

sarho ve a bir halktan olumu byk
bir devletin, bataklklar stne talardan
yaplm yksek kalelerden farksz
olduunu bilmek istemiyorlar.
Tarih,
ka
kez
bu
marur
kahramanlara ibret dersi verdi. Ka kez
hatalarn balarna geirdi. Dolandrc
Metternichlerin,
zorba
Dured
Albalarn kurduklar grkemli yaplar
bir darbede yklmad m? Tarih, bunlar
ocuklarn kartondan yaptklar evler
gibi ykt. Ama bunlardan hikimse ders
almad. Politikaclar ve generaller, hl
o eski zorbalk ve yamaclk oyununa

devam ediyorlar. Srekli devletlerinin

snrlarn geniletmeye alyorlar.
Fakat egemenlik srdkleri snrlar
iinde bulunan halkn zgrlemesini,
akln, dncesini, inancn ve ahlkn
ykseltmesini istemiyorlar.
Bizim kk Suomimizin topraklar
bundan daha fazla byyemez. Ben
lkemizde
yurttalarmzn gittike
oalmasn istiyorum. Suominin iki
milyonluk halk eitim ve terbiye grsn,
gerek kendi hayatlarn, gerekse toplum
hayatn iyiletirmeye ve ykseltmeye
alsnlar istiyorum.
Jarvinen orada bulunan retmenleri

de saygyla selamlayarak konumasna

son verdi.
Bu konuma zerine Torsten Forsten
isimli yal bir kyl, yksek sesle
amin dedi. Dierleri de hep birlikte
amin, amin diye tekrarladlar.
Bu kylnn olu da Helsinki
niversitesinde profesrdler.
Kendisi ise aalardan am sakz
toplamay srdryordu.
Bakan ayaa kalkarak Jarvinenin
bu mantk ve duygu dolu konumasndan
sonra baka sz sylemeye gerek
kalmad. dedi. Jarvinenin szleri,
halkn, tepedekilere Bizim yanmzda

olunuz!.. Bize kalknmay ve gelimeyi

retiniz!.. eklindeki feryatlarnn bir
ifadesidir. diyerek yerine oturdu.
***
Bu tren ve Jarvinenin konumas
tm
ayrntlaryla
btn
Fin
gazetelerinde yer ald. Bu konuma
Finlandiyada yanklar uyandrd. Uzun
sre bu konumadan sz edildi. Halk ve
ii snfn aydnlatmak isteyenlerin
ordusu yzlerce gnll kazand.
Kimi ehirlerde zengin tccarlar,
Halk niversitelerinin kurulmas iin
bina baladlar, ya da yeni bina yapm
iin yksek miktarlarda para banda

bulundular.
Birok retmen, hkim, avukat,
memur ve doktor, akamlar klp ve
lokallerde oturup kumar oynamaktan ve
habire bira imekten vazgetiler. Tekrar
kitap
okumaya,
mesleklerinde
aratrmalar yapmaya baladlar. Halk
aydnlatabilmek iin, nce aydnlanm
olma gereini kavradlar. Artk her
yerde bilgili konumaclar ve konferans
verenler grlmeye balad.
Btn toplantlarda, oyun ve elence
yerlerinde, lokantalarda toplanan yardm
paralaryla kitaplar satnalnp, en cra
kylere kadar gnderilmeye baland.

ncelikli konular belirlenerek bu

konularda en kapsaml ve bilgi dolu
kitaplar yazabilecek olanlar dllerle
tevik edildi. Yazarlarn eserlerinin
basmna yardmc olundu. Bu ekilde
ortaya kan kitaplar ucuz fiyatlarla
piyasaya srld.
***
Hayatnn sonlarna doru Snelman,
dostlaryla yle sohbetler yapyordu:
_ Finlandiyann bugnk hliyle,
ocukluundaki durumunu kyaslarken,
yle bir tablo tasavvur ediyorum:
Byk bir harabe ev... Btn
pencereleri
rtk...
Dardan

bakldnda metruk bir ev izlenimi

veriyor... erisi karanlk, boucu,
rutubetli ve ar havas olan bu ev,
byk bir mezarl andryor. Ama
birtakm gen, korkusuz ve gl
insanlar kp geliyor. ok neeli ve
zeki insanlar... Hemen evin perdelerini
ekip, pencerelerini ayorlar. Evin
iine gn , temiz hava ve iek
kokular doluuyor. eriye canllk
katyor. Binann d da onarm gryor,
yenileniyor. evredeki insanlar da artk
cinli-perili bir evden kaar gibi bu
evden uzaklamyorlar. Yanna gelip,
yenilenen
binay
hayranlkla
seyrediyorlar.

te byle bir deiim, her lkede, her

kentte, her ilede ve unutulmu,
terkedilmi her kyde yaanabilir. Bunun
iin yalnzca dinamik fikirli, uyank
ruhlu ve uygarlk yolunda almaktan
yorulmayan, usanmayan; aksine heyecan
ve zevk duyan insanlara ihtiya vardr.
3 Robinson Crusoe adl eserde geen hikyeyi,
yazar Daniel Defoenin, bn Tufeylin Hay
bin Yakzan (Ruhun Uyan) adl ark
Klasiinden alp uyarlad, edebiyat
evreleri tarafndan tespit edilmitir.

Kyller, iler ve
malatlar
Snelman, daha ocukluk ve okul
yllarnda, toplumsal retim ve insan
ilikilerinin, saray anlayyla, yani
efendi/kle
bak
asyla
deerlendirilmesine kar kmt.
Tm tarih kitaplarnda, krallardan,
imparatorlardan, bunlarn vezirlerinden,
aristokrat snfn mcadelelerinden,
baronlardan, generallerden ve birka da
bilgin, yazar ve sanatdan sz edilir.
Bunlarn hayatlar anlatlr, yaptklar
kanl savalar, saray entrikalar, iktidar

mcadelelerinde
dklen
kanlar,
diplomatik baar saylan hileler,
suikastlar ve ihtilller, en kk
ayrntsna kadar tasvir edilir. Tarih
okutan profesrler de yalnzca bunlardan
bahsederler.
Gemi
yzyllarda
eitli
corafyalarda yaayan toplumlarn, halk
kesimlerinin, nasl bir hayat yaadklar
ya tesadfen ksaca anlatlr veya
bunlardan hi sz edilmez. Milyonlarca
kyl,
ii,
eitli
alanlardaki
imalatlar, esnaf ve az saydaki kk
burjuvalar, sanki yzyllardr tarihin
dnda yaamlardr.

Toplumlarn fikr ve manev ynden

ykselmeleri konularyla ilgilenenler ise
pek azdr. Daha dorusu milletlerin
madd
ve
manev
hayatlarnn
dzeltilmesi,
iyiletirilmesi
ve
ykseltilmesi
iin
kimse
ura
vermemitir.
Ot yetitirmesini, hayvan beslemesini,
tula, kt ve kuma retme tekniklerini
gelitirmiler ama milyonlarca retken
halk kitlesinin ruhunu, maneviyatn,
saln,
beslenmesini,
meskenini
gelitirmeyi,
iyiletirmeyi
dnmemilerdir. Halkn yaantsn
kendi bana brakmlardr. Btn

bunlar dnmek hi kimsenin grevi

deilmi gibi, sanki yle gizli bir karar
alnmtr:
Diledikleri gibi yaasnlar. yi bir
duruma gelirlerse mutlu olurlar; kt bir
durumda olurlarsa da sabr ve tahamml
gstersinler.
Her ada ve her blgede halk
kitleleri sabr ve tahamml gstermeye
mecbur braklmtr. Zorluklara ve
yokluklara katlanmak, halkn zorunlu bir
grevi gibi kabul edilmitir. Her
vesileyle halka saldrr ve hor grrler.
Her zaman ve her yerde hep ayn eyleri
sylemilerdir.

Halk sarhotur, tembeldir, almak

istemez.
Kabadr,
agzldr,
kavgacdr, fkelidir, sz anlamaz...
Ama hemen ardndan da eklerler:
Milletimiz ne kadar byk olduunu
sabr ve tahammlle gstermitir. A
kalr, souktan donar, pislik ve yokluk
iinde yaar; ama asla ikyet etmez,
bunlara katlanmasn bilir.
Bunlar, milletin sabrl ve tahammll
oluundan cokuyla sz ederek, milletin
bu mecburiyetini bir din konumuna
ykseltirler. Zaten sann dinini de sabr
ve tahamml dinine dntrmemiler
midir?

Snelman, bu sabr ve tahamml

ibadetinden nefret ediyor ve her iki
tarafa da kzyordu.
ncelikle,
btn
zgrlkleri,
mutluluklar ve zenginlikleri kendisi iin
isteyen ama halka ise en byk sefalet
ve mahrumiyetlere kar tahamml
etmeyi tavsiye eden burjuvalara ve
sekinci devlete kzyordu. Sonra da
kendisine dayatlan bu mecburiyete
tahamml ettiinden dolay halka
kzyordu. Halkn dnce uyuukluuna,
madd ve manev sefalete, hukuksuzlara
ve safehate alm olmasna kzyordu.
Kzd zaman yle baryordu:

_ Milyonlarca insan hayvanlar gibi

yayor, pis ve miskin bir hayat
sryor!.. Bir tek dnceleri var, o da
mideyi doldurmak!..
Sakinleince, Ama sulu halk mdr?
Bu onlar iin bir felaketten baka bir ey
deil ki. diyordu.
Snelman, iki snf arasnda yle bir
karlatrma yapyordu:
_ Baheyle orman... Baheye ince,
gzel, kum deli yollar alm...
Yollarn her iki taraf iekler ve meyve
aalaryla sslenmi. Alabildiine
uzanan yemyeil bakml ayr ve
imenler.
Kameriyelerin
evresini

meneke
ve
gller
sarm...
Fskiyelerden su fkryor... Kimi
yerlere heykeller dikilmi... Yollarn
kenarna kanapeler konmu... Her keye
ve her fidana zenli bir insan elinin
dokunduu anlalyor.
imdi bir de ormana bakalm: Burann
manzaras tamamen farkldr. Burada her
ey yaban ve bakmszdr. Kendi hline
terk edilmitir. Tohumlar nereye
rastgelmise aalar ve dikenli bitkiler
orada bitmitir. Ormanlarn kimi yerleri
geilmeyecek bir hldedir. Frtnada
devrilen bir aa, olduu yerde rr.
Varolan patikalar da tamamen tesadf
eseridir.

Bunlarn
dzenlemesiyle
kimse
ilgilenmez...
te zengin kesim, anlattm bu bahe
gibidir. Eitim, grg, konfor, salkl
yaam ve gzel sanatlardan aldklar
zevklerle, halktan kopuk, farkl bir
boyutta yayorlar...
Halk ynlar ise daha ok doa
hayat yaayan ormana benzer. Eer
deerini bilirlerse bunu korurlar. Ancak
buna da gerekli ve canl olduu iin
deer verirler.
Ormandaki aalar nasl bahedeki
gibi canl bir aasa, halkn her ferdi de
yksek tabakaya mensup insanlar gibi

bir insandr. Onlar da yaratlrken akll

ve eit yaratlmlardr. En yksek
ruhsal geliime sahiptirler. Yalnz
bunlara zen gstermek, milyonlarca
halk ynlarndan herbirine tam
anlamyla adam olmas iin imkn
sunmak gerekmektedir.
Snelman, btn kyllerin, iilerin,
imalatlarn ve btn halk kesimlerinin
her ynden aydnlanmasn, renim ve
eitimini hayatnn en nemli grevi
saym;
bir
zamanlar Pierre
dAmiyen i n Hal
Seferlerini
kkrtt gibi, o da Finlandiyada
eitim seferberliinin ncs olmutur.

Snelman her yerde u szleri

sylyordu:
_ lke halknn ounluunun byle
ilkel, grgsz ve eitimsiz kalmasna
seyirci kalmak ayptr, sutur. Uygarlk
mealesiyle aydnlanan bir insann buna
duyarsz kalmas cinayettir.
Devlet denilen ey, st katlar geni
pencereli, yksek tavanl, stunlu, bol ve
temiz haval ve aydnlk; alt ve bodrum
katlarysa karanlk, rutubetli, dar ve
penceresiz bir ato deildir.
lke
insannn
ounluunun
eitimden yoksun braklmas bir
cinayettir. Devletin kendi kendini yok

etmesi, intihar etmesi demektir.

Vahi kabilelerin yoksul olduunu,
lkelerinin zenginliklerinden yararlanma
yollarn bilmediklerini ve bu yzden
alktan ldklerini ileri sryorlar.
Ancak bir lkede yaayan her insann,
maddi ve manevi ynden glenmesine
duyarsz kalmak, farknda olmamak ve
istememek de vahetin en bydr.
En iyi cins ve en deerli on milyon
aaca sahip bir orman dnnz. Bu
ormanla kimse ilgilenmez, kimse
bakmn stlenmez ve korumazsa bu
aalarn ne yarar olabilir? Koca
aalar frtnalarn iddetiyle devrilir,

yamur sularnda rr, o gzel orman

da stma yuvas batakla dner. Saf
orman havas yerine, yzlerce kilometre
evresinde stma mikroplar dolamaya
balar.
Anlaynz!.. Anlaynz!.. Anlaynz!..
lkede alan ve reten her bir
insan, bir deerdir. Bunun yedii-itii
her eyi, tketimini hesaplaynz.
Mantkl bir ekilde yetitirilen her
isann, lkeye neler kazandrabileceini
bir dnn!.. Bir de retmeden
tketenlerin, sarholarn, asalaklarn
maliyetini karlatrn. Eer halkmz
eitim grm olsayd, bunlarn her biri,

lke iin millet iin alan, reten birer

g kayna olurdu.
***
Snelman konuyla ilgili, Avrupa
gezisinde yaad bir ansn anlatr.
Berlinde nl bir Avusturyal yazarla
tanmtr. Bu yazar aslen Slav olduu
hlde
kitaplarn
Almanca
yazmaktaym. Yazd birok gazete
makalesi ve kitaplarnda, Avusturyal
Almanlarn, Galiyadaki Lehlere;
Moravyadaki eklere ve Slovaklara;
Voyvodinadaki Srp ve Hrvatlara
egemen olmakla hakl olduklarn
savunmu ve bu konuda unlar

yazmtr:
Slav rk uysal bir rktr. Bu rka
mensup olanlar hayalperesttirler ama
romantik air de olamamlardr.
Doutan tembeldirler. Uzun sre esir
olarak
yaadklarndan
almay
sevmezler. Yararsz ve serseri bir
millettirler. Baarszlk karsnda
insanlk
onurunu
kazanan
uygar
Avrupaly kendilerinden nefret ettiren
bir sefalet ve miskinlik iinde yaamay
tercih ederler. Baarl olma ve refaha
erme halinde ve zellikle ticari hayatta
vicdansz, yalanc, rveti, agzl,
sinsi ve hilecidirler. Byk ve kolay
kazanlar
peinde
koarlar.

Kazandklarn da aptalca israf ederler.

Slavlara mantkl ve sert bir Alman
disiplini gerekmektedir. Slavlar, sk ve
yumuak ynl ama pis kokulu bir koyun
postuna benzerler. Bunu temizlemek iin
Alman Tabbakna vermek gerekir. O
zaman bundan gzel ve scak bir krk
olur.
Olduka zeki olan bu dnme yazar,
yksek bir eitim grmt. Balca
Avrupa dillerini iyi biliyordu. Yazlar
yaln, akc ve espriliydi. Makalelerin
arasna eitli dnemlerde yaam
filozof, tarihi ve edebiyatlarn
eserlerinden
alntlar
serpitirirdi.

Ancak bu yazarn yazlar namusluca

deildi.
nk
bu
yazlarnn
karlnda Avusturya hkmetinden
yksek paralar alrd.
Bu dnme yazar, yap olarak kt biri
deildi. Sadece zevk ve elenceye
dkn, kadn ve kumar tutkunu bir
ahlkszd. Byle bir hayat iinse bol
para gerekiyordu. Oysa ald eitime ve
sahip olduu yetenee dayanarak
namuslu bir kazan elde edebilirdi.
Ancak byle bir hayat iin, ruhun
tutumu olmas lazmd. Temiz dnce,
temiz ahlk, inan ve bir ideal
gerekliydi.

Oysa bunlarn hepsi dnme yazara

yabanc
eylerdi. Avusturya
niversitesinde
eitim
grd
yllarda, lkeye Matternichin gerici
politikas egemendi. Matternich, bu
eski saray tilkisi, Avrupal parlamenter
grnmnde olan bu Bizans ua,
kendi zorba ve baskc politikasyla
servetler edinerek, sinsi planlar gerei
tm Avrupa toplumlarnn ahlkn
bozmutur. O, insanlar kendisine
balamak iin bir tek ey bilirdi; o da
r vet. Matternichin ayrca rveti
sistemletiren uzmanlar ve memurlar
vard. Bunlar kimin, neyle satn

alnabileceini inceler ve aratrrlard.

Matternich dneminde rvet yoluyla
kolay kazanlar peinde komak deta
bir din hline gelmiti. Toplumda ahlk
oksijeni kalmamt. ou aydn bile,
Matternichin
uygulad
alaka
politikalar sonucunda kirlenmilerdi.
Gerekte yceliklere tutkun olan genlik
bile alalm, yozlamt. Genliin
byk
lkleri,
ncleri
yoktu.
Dnceden yoksun ve ilkesiz olarak
yetiiyorlard.
te bu dnme yazar da byle boucu
bir ortamda yetimi ve ahlk duygusunu
yitirmiti. O, idealist giriimleri,

abalar; gln, ciddiyetsiz ve yapay

buluyordu. Hayatta Schiller gibi gzellik
ve doruluk arayanlara ayordu.
Yllar getike bu dnme kpei bir
felsefeci oldu. Almanlarn kar uruna
Slavlara saldrmaktan adeta zevk alr
olmutu. Ben ok iyi yazyorum ve
Almanlar da bana iyi para veriyorlar.
diyerek kendini temize karmaya
alyordu.
Kendisine ate pskren Slav
milleyetilerine kar ise yazlarnda
kendini yle savunuyordu:
Benden ne istiyorsunuz? Siz Floransa
ve Venedikteki iki talyan heykeltra

Donatella ile Verrochionun yaptklar

heykelleri grmediniz mi?
Floransa ve Venedik kentleri, bu
heykelleri paral askerlerinin, paral
komutanlar adna dikmilerdir.
Bu kentler, komutanlara iyi cret
dediklerinden, onlar da efendilerine
kar grevlerini yerine getirmilerdir.
Eer Milano, Cenova, Piza, Verona ve
Roma kentleri bu komutanlara daha fazla
cret vermi olsalard, bu kez onlarn
hizmetine girecekler ve Venedik ve
Floransa
iin
yaptklar
gibi
kahramanca arpacaklard.
te ben de yazarlk alannda bunlar

gibiyim. Bana Almanlarn verdiinden

daha fazla kazan salayn, sizin iin
mcadele edeyim. Bunu salamazsanz,
salamak istemezseniz, o zaman benim
saldrlarma katlanmay biliniz ve
kendinizi
savununuz.
Ben gl
dmanlarla
mcadele
etmesini
severim.
Slavlar bu basn ylanndan nefret
ediyorlard. Almanlar ise parlak yazar,
cesur Slav felsefecisini ok takdir
ediyorlard.
t e Snelman, Berlindeyken bu
kiiyle
karlam.
Ancak
Finlandiyadayken
bu
yazarn

almalarndan hi haberdar olmam,

ismini de duymamt.
Berlinde biri Fin, dieri Slav olan
iki nemli konuun, Almanlarn
deyimiyle Kltrtrger (uygarlk
ncs)
onuruna
bir
ziyafet
dzenlenmiti.
Ziyafet
sonras
davetlilerin
azalmasyla Snelman bu uygarlk ncs
saylan Slav bir keye ekti ve geri
kalm lkelerle ilgili yaplmas gereken
almalarla ilgili grlerini aktard:
_ Samimi olalm. Almanlar iten
gelen bir sevgiyle bizi sevmezler. Bu
konuda gemi iin hakl saylabilirler,

ama gelecek iin deiller.

Biz Finler ve siz Slavlar, gelecein
byk gleriyiz. Almanya artk g
kaybediyor, bizim lkelerimiz ise henz
enerjik ve retkendir. Ancak almamz
lazm. Biz gen milletler, Almanlardan,
Franszlardan, ngilizlerden iki-,
hatta on kat daha fazla almalyz ki,
onlarn dzeyine ulaabilelim ve onlar
geebilelim.
Biz onlar mutlaka geeceiz. nk
biz, yalnzca kent insann aydnlatmakla
kalmayacaz,
ilkrenimle
yetinmeyeceiz; ayn zamanda hibir
ky
okulsuz
ve
ktphanesiz

brakmayacaz.
Her
kylnn,
balknn, katrancnn kulbesini bilgi
yla aydnlatacaz. ocuklarmzdan
yepyeni, gl, eitimli, aydn ve asil
bir nesil yetitireceiz.
Snelman, karsnda Slav milletinin
bir uygarlk hizmetkr bulunuyor
zannyla, bu konuda cokuyla uzunca bir
nutuk ekmiti.
Avusturyal hain ise gzlerinden hi
eksilmeyen alayc bakyla, kendi
kendine, te can skc bir budala
daha, diyerek dinlemi, Snelmandan
bir an nce kurtulmak iin frsat
kollamt.
Ancak
daha
sonra

Snelmann ruh tututuran cokulu

szleri karsnda yreindeki buzlar
erimi, bir ie ikiyi byke bir
bardakta imeye balam.
Kendini konumasna kaptrm olan
Snelman,
karsndakinin
ikiyi
bitirdiinin farknda olmam.
Avusturyal yazar, sarho bir halde
ayaa kalkarak Snelmana u szleri
sylemi:
_ Aziz Snelman, bu kadar yetiir...
Byk ruhunuzun ateini bu kadar israf
etmeyiniz. Onu kendi milletiniz iin
saklaynz.
Siz bahtiyar bir insansnz... Byle

insanlara sahip olduundan, sizin

milletiniz de bahtiyardr. Siz yarn yola
kyorsunuz. ok iyi...
Ben sizinle ilk kez burada grtm.
Daha nce ne ben sizi tanrdm, ne de siz
beni... Bu da iyi. Yani beni
tanmadnz daha ok iyi... Hl da
benim kim olduumu bilmiyorsunuz.
Ancak sizi tanm olmam, benim iin iyi
mi oldu, kt m oldu, bunu
bilmiyorum...
Ey aziz Snelman!.. Nereden byle
anszn karma ktnz? Yaln bir kaya
gibi karma dikildiniz. Niin bu kadar
ge rastladm size?

O srada saat 24 vurdu.

Snelman, Artk ge oldu sanrm.
dedi.
Avusturyal yle karlk verdi:
_ Gerekten de vakit ge oldu. Ama
ge olan vakit, bu geceki vakit deildir.
Ge olan asl vakit, asl benim
hayatmdaki zamandr.
Ah, ne olurdu, ben daha gen
yamdayken, Snelmanla byle bir kez
grm olsaydm. O zaman ben
bsbtn baka bir insan olurdum.
Snelmanlarla
grtkten sonra
benim neslim de bambaka bir nesil
olurdu. Ama imdi i iten geti... Artk

vakit ge
gidelim...

oldu...

Artk

uyumaya

A zi z Snelman, aramzda garip bir

iletiimsizlik var...
Bana elinizi
veriniz...
Bu istek karsnda Snelman elini
uzatm.
Avusturyal bu eli tutup pm.
Snelman akn bir hlde elini ekip
Ne yapyorsunuz? diye sormu.
Avusturyal:
_ Siz en iyisi, beni kendi hlime
brakn! Ben sizin elinizi deil, her
drst insann yreindeki Snelmanln
elini pyorum. Kendi iimde gml

olan ruhumu pyorum, cevabn vermi.

_ Ben bu szlerden birey anlamadm,
demi Snelman.
_ Anlamanza da gerek yok zaten,
demi Avusturyal, Siz benim Slav
ruhumun
zelliklerini
biraz
zor
anlarsnz!..
Ertesi gn Snelman, Suomiye hareket
etmi.
ki- hafta sonra be satrlk imzasz
bir mektup alm. Mektupta unlar
yazlym:
Siz benim ruhumu tersine evirdiniz.
imdi
artrk benim bu hayata
tahammlm yok. imdiye kadar

yaadm ekilde yaamak, bana iren

geliyor. Sanki istemeyerek hayatma son
veriyorum.
Snelman
mektuptaki
yazy
tanyamam. Bundan bir ey anlamam.
Son bir ayn Viyana gazetelerini taram
ve u haberi grm:
zc bir kaza... Byk bir kaza...
Slav yazar, korkusuz dnce adam,
dikkatsizlik sonucu ar bir ekilde
kendini yaralam ve saat sonra
ruhunu teslim etmitir.
Bu haber zerine aratrma yapan
Snelman, kaza sonucu len kiinin,
Berlinde verilen ziyafette elini pp de

Eer
ben
byle Snelmanlara
rastlasaydm, ben ve benim neslim
bsbtn baka insanlar olurduk.
Genliimde niin sizinle tanmadm?
diyen Slav yazar olduunu renmi.
Snelman bu ansn anlattnda
dostlar bu yazarn hangi milletten
olduunu sordular:
_ ek mi, Leh mi, Bulgar m, Srp m,
Hrvat m, hangi milletten? smi nedir?
diye srar ettiler.
Snelman:
_ Bouna merak ediyorsunuz. Bu
kiinin hangi milletten olduunu bilmeniz
neye yarar? Adam ar bir hata ilemi

ve cezasn da yine kendisi vermi.

Kendi varln yeryznden yine kendi
eliyle silmi. Bunun adn niin analm?
Burada asl nemli olan eye dikkat
edin. stn yeteneklere sahip bir insan,
byk bir zek, ender bulunan geni bir
bilgi, parlak bir edebi yetenek ve sonu:
Zevk ve elenceye dkn, kumarc,
msrif, sefih, kalemini kiraya vermi,
mensup olduu millete ihanet etmi bir
ahlksz.
Oysa bu adam mantkl bir eitim
grm olsayd ve genliinde ona halk
kitlesinin
ruhunu
ve
gnln
tututurmaktan doan zevkin, hayat boa

geirmek zevkinden daha stn olduu

sylenmi olsayd; bu insan kendi
lkesinde bir uygarlk havarisi olurdu.
niversite okumu, bilimadam ve
edebiyat olmu, bakentte yetimi,
daha ne istersiniz? Byle biri adam
olmazsa; hi okulu, ktphanesi olmayan
ve hayatn daha gzel, daha mutluluk
dolu, daha dzenli olmas iin neler
yaplmas gerektiine dair hi sz
edilmeyen bir yerde yetien sradan
halktan ne beklenebilir ki?
Milyonlarca halk bedenen, ruhen,
fikren ve ahlken ryor da hi kimse
bu kokumuluu grmyor. Herkesin

karakteri bozulmu veya herkes bu

yozlamla alm da bunu doal bir
durum sanyor sanki. Ama bu byle mi
olmaldr?
Milyonlarca insan douyor, derin bir
sefahet iinde yayor ve lyor. Bu
byle mi olmaldr? lerinde birok
zeki
insan
bulunmasna
ramen
milyonlarca insan, hayvanlar gibi sersem
ve cahil kalyor. Saysz kk
kardeiniz huy olarak zalimleiyor.
Peki bu byle mi olmaldr?
Evet byle olmaldr! diye yzlerce
kez tekrarlanan iren szlerden
utanmyor musunuz?

Snelmann konumalar yksek bir

ilham kayna oluyor, o zorlama ve
nasihatleri en uyuuk ve durgun akllar
uyandryor, kalplere ate ve enerji
sayordu.
Doktorlar, ky papazlar, ilkretim
retmenleri, hkmet memurlar; eitli
blgelerdeki
toplum
kesimlerinin
hayatlarn aratrmaya koyuldular.
Gazetelerde, dergilerde, ve eitli
kitaplarda halkn hayatn konu edinen
haberler, rportajlar, aratrma yazlar
yaynlanmaya baland.
zellikle iki kitap ok daha fazla ilgi
grmeye balad. Bunlardan birisi Bir

Ky Doktorunun Hatralar, dieri de

Bir Ky Papaznn Notlar adl
kitaplard. Bu iki kitap kltr ve basn
dnyasnda bir frtna kopard. Kimi
yazarlar bu kitaplar ok beendiklerini
syleyerek gklere karyor ve
eletirilerinde vgye yer veriyorlard.
Halk iin yrei szlayan ve
okuryazar olan herkes, mutlaka bu
kitaplar okumaldr. Bu kitaplar
krlerin gzlerini aar, ruhu henz
tamamen krelmemi biri, bu kitaplar
okuyunca utancndan kzarr.
Kimileri de bu kitaplara fena hlde
kzyorlar
ve
yazarlarna
ate

pskryorlard.
Bunlar
da
u
eletirilerde bulunuyorlard:
Her iki kitapta da Fin milleti kk
drlyor. Bu kitaplar yalanlarla
doludur. Bu anlatmlarda her ey
olduundan
fazla
abartlm
ve
karikatrize edilmitir.
Bu iki kitap hakknda yaplan birinci
eletiri, hakk teslim etmektedir.
Grltleri koparanlar, millet kavramn
yanl anlayanlar ve Milletin, kaba ve
irkin de olsa, her eyi gizli
tutulmaldr! diyenlerdi. Onlar ldeki
deve kuu gibi, nlerindeki tehlikeyi
grmemek
iin
balarn
kuma

gmyorlar ve balar dar karlnca

da hiddetleniyorlard.
Her iki kitabn yazar da Finlerin
yksek tabakasna var gleriyle yle
sesleniyorlard:
_ Uyannz! Yurttalarnz kurtarmak
iin ibana geiniz! Halkmzn drtte
nn yaamakta olduu hayat fecidir.
Kylmz
ve
iimiz
lmle
peneleiyor,
ruhen ve
bedenen
kyorlar.
Gl yazarlarmzdan olan sayn
Doktor ve Papaz, eserlerine uydurma
eyleri
yazmamlar
ve
sizleri
fkelendirmemek iin olaylar tek yanl

ele almamlardr. Bunlar sadece

bulunduklar kylerde yaayan halkn
hayatna yakndan tanklk ederek,
gerekleri olduu gibi yanstmlardr.
nsan dehete dren gerekleri
renenler 1,5 milyon insanmzn
byle bir hayat srmesine nasl
dayanabiliriz? Bu durumun sulusu
biziz!.. diyorlar. Kitaplar okuyunca
dehete den dier bir kesimse Acaba
bu insanlar byle hayata nasl tahamml
edebiliyorlar?
Bunlar
azizler
zmresinden midir, yoksa iki ayakl
birer hayvan mdrlar? Bu hayat,
Dantenin Cehenneminde tasvir ettii

hayattan daha berbattr. Orada insanlar,

gnahlarndan
dolay
o
azab
gryorlard.
Peki
lkemizdeki
insanlarn gnah nedir? Sonuta
Dante n i n Cehennemi batan sona
dahice kurgulanm bir romandr.
Burada ise kahredici bir yazg, ac bir
gerek ve utan verici bir irenlik
var!..

Kendini Halkn Salna

Adayan Doktor
Bir Ky Doktorunun Hatralar adl
eserin yazar, greve balad ilk
gnden beri gnlk tutuyor ve Tp
Fakltesini nasl bitirdiini, blge
hizmetine hangi niyetle baladn
kaydediyor. Talihi kendisine pek
yardmc olmam, ocukluunu ve
genliini muhtalk ve yokluk iinde
geirmi. Kk bir kasabada geimini
salamaya
alan
yoksul
bir
kunduracnn oluymu.
Talihin herkese glmediini bilmesine

ramen, blge hizmeti srasnda grd

eylerden dehete dmekten kendini
alamam. Bir an kbus grmekte
olduunu sanm. lk izlenimleri, ona
insanlarn ilka dnemlerindeki ilkel
maara yaantlarn hatrlatm.
Acaba ben lkenin en kt bir yerine
mi dtm? diye kukuya kaplarak,
evre ky ve ilelerdeki yaanty da
grmek istemi. Ne yazk ki oralarda da
ayn gereklerle karlam; hatta baz
yerlerdeki durumun kendi bulunduu
yerden daha vahim ve feci olduunu
grm.
Kayalarla kapl yerlerde, st ste

ylm biimsiz koca talardan evler

yapldna tank olmu. Kaplar alak
ve pencereleri yokmu. Kap ereveleri
ince ve aralkl olduundan ieri kar ve
rzgar giriyor, yamurda damlar
akyormu.
Cam nadiren grlyormu. Pencere
diye braklan kk deliklere, yal
kat ve naylon veya bez paralar
ivilenmi bir hldeymi. Ender olarak
da ince deriyle kaplandn grm.
Tamamen akta olanlar da varm.
Odalarn bir kesinde ta ve
topraktan yaplm ocaklar varm.
Burada ate yaklnca odann iini

duman kaplar, ierdekilerin gzleri

yaarr, st balar is iinde kalr, nefes
alamazlarm. Duman ar ar tavandaki
kk bir delikten karm.
Kyller hep ayn elbiseyle alr,
yemek yer ve yatarlarm. Yllarca
banyo yapamazlarm. amar ykamak
alkanlklar da yokmu. st-balar bit
ve bceklerle doluymu.
Trahom hastalndan ok ekerler,
ou kez de tp yataklara der ve
verem olurlarm.
Su kuyular tuvaletlerin hemen
yanndaym. Sular mikroplu olduundan
tifodan krlyorlarm.

ocuklar arasnda ishal, difteri, kzl

ve iek hastalklar yaygnm. Binlerce
ocuk da daha kk yatayken
lyormu.
Halk perianlk ierisinde yetersiz
besleniyormu. Buna ramen berbat bir
ekilde iki de iiyorlarm.
Halk arasnda sarlar, dilsiz, kr,
topal, kambur, ktrm ve geri
zekllarn da says azmsanmayacak
miktarlardaym.
Doktor, bir ky yle anlatyor:
Bir kye girilince insan ok olur. O
durumu
grenler
kendisinden,
evresinden,
toplumdan,
uygarlk

denilen eyden utanr.

Dnyorum, buralardan ok uzak ve
zengin yerlerde, tiyatrolar, konserler,
yazarlar,
sanatlar,
parlamento,
arlar, alveri merkezleri, eence
yerleri, barlar, gazinolar, bilimler
akademisi, niversiteler, hastaneler ve
birok uygarlk kuruluu var.
Burada ise saysz insan, cehennem
gibi
bir
hayat
iinde
lmle
peneleiyor.
Mesela bir ky evine girersiniz:
ocuk kuru toprak stnde kzl
hastalndan can ekiiyor. Onlarn
arasnda anne yeni dourmakta olduu

ocuunun arlaryla ac ekiyor.

Sarho babaysa bir kenarda oturuyor.
Ona: Evinde bu kadar felaket
yaanrken sarho olmaya utanmyor
musun? diyecek olsanz; alacanz
mrlt tr cevap u olacaktr:
_ Sen de burada otur da gr! Yalnz
sarho olmakla kalmaz, bir de ikiye
boulursun. Bizim hayatmz aykken
ekilmez...
Baka bir kulbede, baka bir felaket
manzaras:
Anne veremin son devresine gelmi,
kan
tkryor,
ban
yastktan
kaldramyor. Baba tifoya tutulmu,

yksek atein tesiriyle sayklyor. ki

hasta da yerdeki paavra tr ilteler
zerinde yatyorlar. Karyola filan yok.
kisi arasnda, biri bir yanda, dieri iki
yanda, iki ocuk yatyor. kisi de canl
birer iskelet gibi.
Komulardan
hibiri
hastalarla
ilgilenmek istemiyorlar. Artk bu hale
almlar. Evde herkes kendi aclaryla
ba baa.
Bir yerde iek, tifo gibi bulac
hastalk salgnlanca devlet oraya iki doktor gnderiyor. Halk ise bu
duruma kzyor:
_ Bu ineleri niin yapyorsunuz?

ocuklar tedavi etmeyiniz, varsn

lsnler. Alarn says azalm olur. Siz
asl bizleri, bykleri tedavi edin!..
diyorlar.
Tedavi ve yardm grmek iin, hemen
her evden hasta geliyor. Kimisinde
frengi yaralar veya uyuz var. Kimisinin
gzleri irinlemi, kimisi de kansere
yakalanm.
nsan o an mitsizlik ve bezginlik
iinde kalyor. Sonuta da yorgunluktan
meydana gelen bir duyarszlk oluuyor.
Doum yapan kadnn yanndaki sarho
kocaya hak verircesine, insann ya
sarho olaca ya da boulup lecei

geliyor.
Bu gzlemleri yapm olan doktor,
ehirlerde oturan insanlara devlet
adamlarna, politikaclara, bilim, sanat
ve basn mensuplarna yle sesleniyor:
Efendiler! Ne zamana kadar bu
saklamba oyununa devam edeceksiniz?
Srekli
vatanseverlikten,
millet
sevgisinden uygarla hizmet etmekten
bahsedersiniz. Ama millet iin, vatan
iin, insanlk iin ne yapyorsunuz?
Bazlar milyonlar vurarak sevgili
yurdumuzu namussuzca soyuyor, bazlar
da dairelerde, matbaalarda, okullarda,
niversitelerde memurluk yapyorlar.

Dier tarafta ise milyonlarca halk

mahvoluyor, yozlayor, sarho yayor,
hayvanlayor!..
Milletin
temelleri
kyor!..
Henz vakit varken lkeyi ve halk
kurtarnz! Halkn arasna giriniz. Onlar
tedavi ediniz, eitiniz, terbiye ediniz!..
Evlerini nasl yapacaklarn, nasl
dzelteceklerini retiniz! Halka salk,
temiz hava, gneli, rutubetsiz ve scak
meskenler veriniz.
Onlara daha insanca bir hayat
yaamasn retiniz! nsanca bir hayat
yaayabilmeleri iin onlara yardm
ediniz, imknlar salaynz!..

Doktor, kitabnn sonuna doru unlar

yazyor:
Devlet byk bir ailedir. Onun
mensuplar sizin kk kardelerinizdir.
Alt tabaknn kusurlar, ksmen de st
tabaknn
ihmallerinden
ve
duyarszlndan kaynaklanmaktadr.
Edebiyat ve kltr evrelerinde
doktorun
kitabyla
ilgili
birok
tartmalar
yaand
ama
sosyal
evrelerde kitap gereken ilgiyi uyandrd
ve amacna ulat. Finlandiyann btn
salk kurulularnda meslekdalarnn
kitab kelime kelime okundu, incelendi.
Nahiye merkezlerindeki belediye ve

kamu memurlar toplantlar yaparak, bu

kitabn ortaya koyduu meseleleri
aratrmaya ve yaplan hatalarn,
olumsuzluklarn, sorunlarn giderilmesi
iin nlemler almaya baladlar. Bu
konuyla ilgili her yerde aydnlatc
konferanslar verilmeye, yeni belgeler
toplanmaya baland.
nceleri
bahsedilmesinden
bile
rklen ve grmezden gelinen halkn bu
feci durumunu herkes grd ve anlad.
Herkes parti ekimelerini, kiisel
karlar, entrikalar bir kenara atarak,
halkn salnn korunmas sorunlaryla
uramaya koyuldu.

lkede veremli hasta says ve bu

hastalktan lenlerin says tespit edildi.
Bir yl iinde tifoya, trahoma
yakalananlarn,
bakmszlk
ve
gdaszlktan len ocuklarn, di ars
ekenlerin ve sakat kalanlarn says
tesbit edildi.
Bunun yansra alkoll ieceklerin
tketimine harcanan paralar hesap
edildi. Alkol yznden meydana gelen
kavgalar,
yaralamalar,
cinayetler,
yangnlar ve hrszlklar tespit edildi.
Sonu olarak ortaya kan rakamlar
herkesi korkuttu. nk bu rakamlar,
kafalara bir balyoz gibi iniyor ve

herkeste bu durumlarn dzeltilmesi

istei uyandryordu.
Hkmet,
Mlki
dareler
ve
Belediyeler, doktorlardan oluan bir Tp
Ordusu kurdular.
ocuk Hastalklar Doktorlar,
Kadn Hastalklar Doktorlar ve Di
Doktorlar, gruplar hlinde lkeyi
salk taramasndan geirdiler. Bunlar
gittikleri yerlerde hem hastalar tedavi
ediyor, hem de gz, kulak ve dilerini
nasl koruyacaklarn, anne sal ve
ocuk bakmn retiyorlard. Bir
ocuun
yetimesinin
maliyetini
hesaplyorlar ve bakmszlk yznden

ne kadar ocuun lmle penelemekte

bulunduunu anlatyorlard.
Kyller yava yava insan hayatnn
ekonomik deerini anlamaya baladlar.
Doktorlar kyllere yle diyorlard:
_ Paralarnz alnmasn veya
yanmasn diye iyice saklyorsunuz.
ocuklarnz, einiz ve kendiniz paradan
ok daha deerlisiniz. Sizler canl
parasnz. Bu sermayeyi iyi koruyun,
israf etmeyin, oaltn.
ou kye, iki byk penceresi olan
rnek birer ev yaptrld. ine soba
yerletirildi. Kylerde, kyllere ok
ucuz fiyatlarla ev ina eden ii gruplar

oluturuldu.
Hkmet bir ok merkeze depolar
tesis
ederek
buralara
inaat
malzemelerini yd. Bu depolardan
kyller ve Ky Kooperatifleri, gayet
uygun
artlarla
malzemelerden
yararlanabiliyorlard.
20 yl sonra birok kyn ekli
deiti. Evler ahr eklinden kurtarlp,
gerek insan evine dntrld.
Kyller daha iyi, daha scak
elbiseler giymeye baladlar. lkenin
her yannda konfeksiyon ve ayakkab
atlyeleri kuruldu. Burada retilen giysi
ve ayakkablar, ucuz fiyatla halka

satlmaya baland.
Kylerde yeni elbiseleri giyenler
bayram havas yaadlar. Yamal ve
paavra elbiseler ortadan kalkt, gzel
giyimli insanlar ortaya kt.
Souk algnl hastalklarnn n
alnd, verem kurbanlarnn says yar
yarya azald. Birok hastalk ortadan
kalkt. Daha salkl bir hayat ierisinde
doumlar artt. Salkl bebekler
dnyaya geldi. ocuklar salkl ve
neeli bymeye baladlar.
lkede retime katlan eller oald.
Halk
daha
fazla
kazanmaya
baladndan, daha iyi beslenmeye zen

gsterir oldu.
Sonunda birgn geldi ve btn bu
salk
seferberliinin
balamasn
salayan doktor hayata veda etti.
Kendini Halkn Salna Adayan
Doktorun lm, lkede byk bir
zntye neden oldu.
lkenin drt bir yanndan yzlerce
kyn temsilcisi cenaze trenine katld.
Kyller, temsilcilerini en grbz, en
salkl ve iri yapl genlerden
semilerdi.
Bu salkl genler Kendini Halkn
Salna Adayan Doktorun tabutunu
omuzlarnda tadlar. Bu iriyar

insanlarn dzenli bir sra halinde ehrin

sokaklarndan getiklerini grenler,
bunlar canl bir am ormanna
benzetmilerdi. Gerekten de bunlarn
her biri, birer gemi direi gibiydi.
Mezarla gelindii zaman ky
delikanllarndan biri tabutun yanna
gelip u konumay yapt.
_ Bizler ky krlarndan, ky
ormanlarndan senin mezarnn bana
geliyoruz. Fakat cenaze trenlerinde
tanmas gelenek olan elenk ve
iekleri getirmiyoruz. Bizim Suomimiz
iinde senin kurduun hasbahenin
ieklerine birer rnek olmak zere,

kyllerimiz bizi seip buraya gnderdi.

Ey milletimizin byk bahvan,
ebed meskeninde istirahat et!..
Biz senin hayrl almalarn
kutsuyoruz...
Sen bir halk doktoruydun.
Yzbinlerce kyly iyiletirdin.
Milletimizin damarlarna taze ve
temiz kan akttn.
Vatanmza kahramanlar armaan
ettin.
Bize salkl almann hazzn
tattrdn.
Millet senin heykelini dikmek istiyor.
Sen buna gerekten layksn. Ama senin

en gzel heykelin ite bizleriz.

Bizler ki yeni toplumun rnyz.
Kendimiz de bu yeni hayatn reticisiyiz.
Erkek ve kadn hepimiz, Fin
aydnlarnn, lke iin nasl almalar
gerektiini gsteren birer canl heykeliz.
Varlnn stnden geen zaman ne
kadar ok olursa olsun, salna
kavuan milletin kalbinde senin hatran
da o kadar scak ve parlak olacaktr.
Sen ne Cesardn, ne de Napoleon...
Hibir kar toprak igal etmedin. Tek
bir damla kan aktmadn. Ama
yurdumuza binlerce yeni, salam,
kuvvetli ve alkan eller kazandrdn.

Milletin sal iin mcadele eden

byk kahramann an sonsuza dek
ycelsin!..