Professional Documents
Culture Documents
• Bu değer SiO2, Al2O3, Fe2O3 gibi bileşenler hakkında bilgi verir ve aynı
zamanda CaO içeriği konusunda da aydınlatıcıdır. Kil minerali olarak
kullanılacak kayaçlarda silikat ve alumina oranı dikkate alınarak
değerlendirilmektedir.
Ana hammaddeler:
Kireçtaşı
Kimyasal bileşiminde en az %90 CaCO3 (kalsiyum karbonat) bulunan kayaçlara
kalker yada kireçtaşı adı verilmektedir.
Kil
Kil mineralojik bileşiminde %90’a kadar kil mineralleri bulunan kayaçlardır.
• Kil minerallerinin temel özelliği kimyasal bileşimlerinde aluminyum oksit
(Al2O3) bulunması ve sulu aluminyum silikatlardan meydana gelmiş
olmasıdır. Demir, alkaliler ve alkali topraklarda değişik miktarlarda yer
almaktadır.
Marn
Kalker ve kilin doğada, %50-70 oranında kalker ve %30-50 oranında kil
karışımından oluşmuş kayaca marn denilmektedir.
• Çimento klinkeri ortalama %70 kalker ve %30 kil içeren hammadde
karışımının öğütüldükten sonra yüksek sıcaklıklarda pişirilmesi ile elde
edilmektedir.
• Marn doğal olarak bu bileşimi taşıdığından veya bu bileşime çok yakın
özellikte bulunduğundan ideal çimento hammaddesidir. Ayrıca kalkere göre
daha yumuşak olması nedeniyle kolay öğütülebilmekte, kırma-öğütme
işlemleri sırasıında enerji tüketimi düşük olmaktadır.
• Çimento yapımında genellikle % 70 kalker ve % 30 kil içeren “Marnlı
Kalker” kullanılması klinkerin kimyasal bileşimine en yakın doğal
kayaç olduğu için tercih edilmektedir.
Puzzolonik Maddeler
Uçucu Küller
Alçıtaşı (Jips)
Alçıtaşı, kimyasal bileşimi kalsiyum sülfat olan bir mineraldir. Bileşiminde iki
molekül kristalizasyon suyu bulunan türüne jips (CaSO4.2H2O) denir.
Susuz kalsiyum sülfat ise anhidrit (CaSO4) olarak adlandırılır.
Demir Cevheri
Sanayinin en önemli hammaddelerinden birini oluşturan demir, saf halde gümüş
parlaklığında olup kolayca oksitlendiğinden doğada serbest halde ender olarak
bulunur. Demir cevherleri oksitler, sülfürler, sülfatlar ve karbonatlar olmak üzere
dört grupta toplanırlar.
Kimyasal Dönüşümler:
1-Hammadde Ocakları
2-Kırıcı Ünitesi
3-Ön homojene ve hammadde Stoklama Ünitesi
4-Hammadde Değirmen Ünitesi
5- Stok ve Homojene Siloları
6- Döner fırın ve Klinker Soğutucu Ünitesi
7-Kömür Öğütme Ünitesi
8-Çimento Öğütme Ünitesi
9-Katkı Kırma Ünitesi
10-Çimento Siloları ve Paketleme Ünitesi
• Kuru prosesde hammadde yarı yaş proseste olduğu gibi öğütülerek farin
haline getirilir.
• Farin çok kademeli siklonlardan oluşan bir ön ısıtıcıda ısıtılır. Burada
hammaddenin dekorbanizasyonu % 80-90 oranında tamamlanır. Malzeme
daha sonra diğer sistemlere oranla kısa boylu bir döner fırında klinkerleştirilir
ve soğutucuya gönderilir.
• Kuru prosesin kullanımı, diğer proseslere göre daha düşük olup 750-950
kcal/kg klinker dolayındadır.
• Klinker pişirme kalorisinin düşük olması nedeniyle kuru proses mevcut
üretim prosesleri içinde en ekonomik prosestir.
1) Çimento üretiminde kullanılan hammaddeler; hammadde ocaklarından genellikle sert oldukları için
patlayıcı maddeler yardımıyla çıkarılır ve yükleyici iş makineleri ile nakil araçlarına yüklenerek kırılmak
üzere konkasörlere (Taş Kırıcı) taşınır.
3) Gezer vinçler yardımıyla stokholden alınan hammaddeler belli oranlarda karıştırılarak farin
değirmenlerine alınarak öğütülürler.
4) Farin adını alan karışım pişirilmek üzere hazır olarak farin stoklarında stoklanır.
5) Ön ısıtıcılardan geçirilerek döner fırına sevk edilen farin yaklaşık 1400-1450 derece sıcaklıkta pişirilir.
6) Döner fırından klinker olarak çıkan yarımamül ürün soğutucuda soğutularak klinker stokholünde
stoklanır. Alçıtaşı ve üretilecek çimento cinsine uygun katkılarla çimento değirmenlerinde öğütülür.
7) Çimento cinslerine göre ayrı ayrı silolarda stoklanan çimento, torbalı ve dökme çimento olarak satışa
sunulur.
Kireç (1,5,6)
Kalsinasyon
Hidratasyon
Çeşitleri:
Üretimi
1. Kireç taşı ve kireç üretimi, Kimyasal teknolojiler projesi, Proje Yöneticisi: Pişkin, S., Yıldız
Teknik Üniversitesi, Kimya Metalurji Fak., Kimya Müh. Böl., 2005, İstanbul.
2. Toros Çimento San. Ve Tic. A.Ş., Entegre Çimento Fabrikası Proje Tanıtım Dosyası,
Karaman, 2006.
3. DPT Madencilik Özel İhtisas Komisyonu Raporu Endüstriyel Hammaddeler Alt Komisyonu
Toprak Sanayii Hammaddeleri, IV, (Çimento Hammaddeleri) Çalışma Grubu Raporu, 2001,
Ankara.
4. Kirk-Othmer Encyclopedia of Chemical Technolgy, 4th Ed.
5. Kimyasal Teknolojiler, Prof.Dr. Aral Olcay, Gazi Kitapevi, 1998, Ankara.
6. Kimyasal Proses Endüstrileri 1, Shreve Brink (Cev. Çataltaş, I), İnkilap-Aka Basımevi, 1983,
İstanbul.