Aerobik Ve Multivitamin

AEROBK EGZERSZN VE MULTVTAMN KULLANIMININ LPD,
HOMOSSTEN VE ANTOKSDAN METABOLZMASI ZERNE ETKLER
Nurten Din
Celal Bayar niversitesi

Salik Bilimleri Enstits
Antrenrlk Eitimi Anabilim Dal
Spor Salik Bilim Dal
YKSEK LSANS TEZ
Danman retim yesi

Yrd.Do.Dr.Selda Bereket
Austos-2006
Ref No:
T.C YKSEKRETM KURULU TEZ MERKEZ
Tez No:
TEZ VER GR FORMU
Yazar Ad / Soyad: Nurten DN

T.C. Kimlik No: 17657569804
E-Posta Adresi: Nurten.dinc@hotmail.com
Tezin zgn Dili: Trke
Tezin Ad: Aerobik Egzersizin ve Multivitamin Kullanmn Lipid, Homosistein ve Antioksidan
Metabolizmas zerine Etkileri
Tezin Trke Ad: Aerobik Egzersizin ve Multivitamin Kullanmn Lipid, Homosistein

ve Antioksidan Metabolizmas zerine Etkileri
Tezin Yabanc Dildeki Ad: Effects of Endurance Training and Vitamin
Supplementation on Homocyteine, Lipid and Antioxidant Metabolisms
Tezin Konu Bal:
1. Aerobik Egzersiz
2. Homosistein
3. Antiokdidan
Tezin Yapld Yer:
niversite: Celal Bayar niversitesi

Enstit: Salk Bilimleri Enstits
ABD/Blm: Antrenrlk Eitimi Anabilim Dal, Spor Salk Bilim Dal
Tezin Tr: Yksek Lisans
Tez Yl: 2006
Sayfa Saylar: 90
Giri Sayfalar: 13 Ana Blm: 65
Ekler: 17
Tez Danman: Yrd. Do. Dr. Selda BEREKET

ngilizce Dizin Terimleri:
Trke Dizin Terimleri:

1. Aerobik Egzersiz
1. Endurance Training
2. Homosistein
2. Homocysteine
3. Antioksidan
3. Antioxidant
Proje No: Besyo 2005-031
Tarih:
mza:
T.C. YKSEKRETM KURULU

Yayn ve Dokmantasyon Dairesi Bakanl
Tez Merkezi
TEZLERN OALTILMASI VE YAYIMI N ZN BELGES
( Yksekretim Kurumlar Bilimsel Aratrma Projeleri Hakknda Ynetmelik erevesinde
Proje Destei alm olup Telif Hakk ilgili Yksekretim Kurumuna ait olan tezler iin)
Tez Yazarnn
Soyad : Din
Ad:Nurten
Uyruu : TC
Kimlik No:17657569804
niversite Ad : Celal Bayar niversitesi

Enstit Ad : Salk Bilimleri Enstits
Faklte, Blm/Yksekokul: Beden Eitimi ve Spor Yksekokulu
Tez Tr: Yksek Lisans
Mezuniyet Tarihi:
Tezin Bal: Aerobik Egzersizin ve Multivitamin Kullanmn Lipid, Homosistein ve Antioksidan
Tezin Desteklendii Aratrma Projesi No: BESYO 2005-031
Aadaki seeneklerden biri iaretlenerek imzalanmaldr.
Not: Yksekretim Kurulunun kabul ettii ilke tm tezlerin, makul gerekeler dnda (patent
bavurusu, yaynlanma srecinde oluu vb.) hibir kstlama olmakszn tm aratrclarn
eriimine ak olmasdr. (Tezinkopyalanmas endiesi, tezin eriime almasnn engellenmesi
iin bir gereke olarak kabul edilemez.)
a) Enstitmz / Fakltemiz bnyesinde hazrlanm olan yukarda bal, yazar ad ve proje
numaras belirtilen tezin ilgilenenlerin incelemesine sunulmak zere Yksekretim Kurulu Tez
Merkezi tarafndan arivlenmesi, kat, mikroform veya elektronik formatta, nternet dahil olmak
zere her trl ortamda tamamen veya ksmen oaltlmas, dn verilmesi datm ve yaym
iin, tezle ilgili fikri mlkiyet haklar kurumumuzda sakl kalmak zere hibir cret ve erteleme
talep etmeksizin Yksekretim Kurulu Tez Merkezine izin verilmitir.
b) Enstitmz / Fakltemiz bnyesinde hazrlanm olan, yukarda bal, yazar ad ve proje

no.su belirtilen tezin Yksekretim Kurulu Tez Merkezi tarafndan oaltlmas veya yaymnn
.................................. tarihine kadar ertelenmesini talep ederiz. Bu tarihten sonra (a)
maddesindeki koullarn geerli olacan kabul ve beyan ederiz. ( Erteleme sresi formun
imzaland tarihten itibaren enfazla 3() yldr. )
Enstit Mdr/ Dekan/Bahekim
mza
Tarih
T.C. YKSEKRETM KURULU

Yayn ve Dokmantasyon Dairesi Bakanl
Tez Merkezi
TEZLERN OALTILMASI VE YAYIMI N ZN BELGES
(Telif Hakk Tez Yazarna ait olan tezler iin)
Tez Yazarnn
Soyad : Din
Ad:Nurten
Uyruu : TC
Kimlik No:17657569804
Srekli Adresi: Ergenekon Mh. Erturulgazi Sk. No:2

Telefon No: 0 236 3121365
Nurten.dinc@hotmail.com
Faks: 0 236 2313001
E-Posta:
niversite Ad : Celal Bayar niversitesi

Enstit Ad : Salk Bilimleri Enstits
Faklte, Blm/Yksekokul: Beden Eitimi ve Spor Yksekokulu
Tez Tr: Yksek Lisans
Mezuniyet Tarihi:
Tezin Bal: Aerobik Egzersizin ve Multivitamin Kullanmn Lipid, Homosistein ve Antioksidan
Tez yazar aadaki seeneklerden birini iaretleyerek imzalamaldr.
Not: Yksekretim Kurulunun kabul ettii ilke tm tezlerin, makul gerekeler dnda (patent
bavurusu, yaynlanma srecinde oluu vb.) hibir kstlama olmakszn tm aratrclarn
eriimine ak olmasdr.
(Tezin kopyalanmas endiesi, tezin eriime almasnn engellenmesi iin bir gereke olarak
kabuledilemez.)
a)Yukarda bal yazl olan tezimin, ilgilenenlerin incelemesine sunulmak zere
Yksekretim Kurulu Tez Merkezi tarafndan arivlenmesi, kat, mikroform veya elektronik
formatta, nternet dahil olmak zere her trl ortamda tamamen veya ksmen oaltlmas,
dn verilmesi, datm ve yaym iin, tezimle ilgili fikri mlkiyet haklarm sakl kalmak zere
hibir cret (royalty) ve erteleme talep etmeksizin izin verdiimi beyan ederim.
mza Tarih
b)Tezimin Yksekretim Kurulu Tez Merkezi tarafndan oaltlmas veya yaymnn

.. tarihine kadar ertelenmesini talep ediyorum. Bu tarihten sonra (a) maddesindeki
koullarn geerli olacan kabul ve beyan ederim. (Erteleme sresi formun imzaland tarihten
itibaren en fazla 3 () yldr.)
mza Tarih
TUTANAK
Antrenrlk Eitimi Blm Anabilim Dal Spor Salk Bilim Dal Yksek
Lisans rencisi Nurten DNin yksek lisans tezi olarak hazrlad Aerobik
Egzersizin ve Multivitamin Kullanmnn Lipid, Homosistein ve Antioksidan
Metabolizmas zerine Etkileri balkl bu alma jrimizce Lisansst Eitim
retim Ynetmeliinin 12/d maddesi uyarnca deerlendirilerek kabul karar
verilmitir.
Bilgilerinize arz ederim. 09.08.2006
Jri Bakan: Yrd.Do.Dr.Selda BEREKET (Tez Danman)
Jri yesi: Do.Dr.Fatma TANEL
Jri yesi: Yrd.Do.Dr.Ramazan SAVRANBAI
ZET
Bu almann amac aerobik egzersizin ve multivitamin kullanmnn lipid,
homosistein ve antioksidan metabolizmas zerine etkilerinin incelenmesidir. almaya
Beden Eitimi ve Spor Yksekokulu rencisi olan 60 gnll katlmtr. alma
grubu multivitamin kullanan ve antrenman yapan, plasebo kullanan ve antrenman yapan
ve kontrol grubu olarak 3e ayrlmtr. Egzersiz grubuna 8 hafta sresince aerobik
antrenman program uygulanmtr. Egzersiz program ncesi ve sonrasnda, maxVO2,
antropometrik lmler ve kanda biyokimyasal tetkikler incelenmitir. Biyokimyasal
tetkiklerde kanda total kolesterol, HDL kolesterol, LDL kolesterol, homosistein, folik
asit, vitamin B12, ApoA lipoprotein, ApoB lipoprotein, lipoprotein a, malondialdehid
(MDA) ve koenzim Q10 allmtr. statistiksel analiz sonularna gre, antrenman ile
birlikte multivitamin kullanan grupta ortalama homosistein dzeyinde byk bir art
olmazken, plasebo kullanp antrenman yapan bireylerin homosistein dzeyleri
istatistiksel olarak anlaml olmamakla birlikte art gstermitir. Sekiz hafta antrenman
yapan, katlmclar ile antrenman yapp vitamin kullanan katlmclar arasnda
kolesterol, LDL kolesterol, Lpa ve ApoA deerlerinde istatistiksel olarak anlaml bir
fark bulunmamtr. HDL kolesterol ve ApoB deerlerinde istatistiksel olarak anlaml
bir d gzlenmitir. Folik asit ve vitamin B12 deerleri multivitamin kullanp
antrenman yapan grupta alma ncesi deerler ile kyaslandnda istatistiksel olarak
byktr. MDA deerlerinde multivitamin kullanp antrenman yapan grupta istatistiksel
olarak anlaml bir d olmutur. Aerobik antrenman yapan ve vitamin kullanan
grubun koenzimQ10 sonular ile aerobik antrenman yapan ve plasebo kullanan grubun
koenzimQ10 deerleri almann ba ile sonu arasnda istatistiksel olarak nemli
ykselmeler gstermitir.
Anahtar Kelimeler:Aerobik egzersiz, homosistein, lipid, malondialdehid, koenzim Q10
ii
SUMMARY
Effects of Endurance Training and Vitamin Supplementation on Homocyteine, Lipid

and Antioxidant Metabolisms
The purpose of this study was to investigate effects of aerobic training and
vitamin supplementation on homocysteine, lipid and antioxidant metabolisms. Sixty
students from Celal Bayar University were recruited as the participants of the study.
The participants were divided into 3 different groups which were experiment, placebo
and control. The experiment and placebo group attended 8 weeks endurance training
programme which was prescribed individually. In addition, the experimental group
were taken multivitamins (Supradyn) daily while placebo groups were on placebo.
VO2max, antropometric measurements, and biochemical analysis of the participants
were taken before and after 8 weeks training programme. During biochemical analysis,
HDL, LDL, cholesterol, folic acid, vitamin B12, ApoA, ApoB, Lipoprotein a,
malondialdehyde (MDA), Coenzym Q10 analysis were performed. According to
statistical analysis of the study, there were no statistical differences among three groups
in terms of Hcy levels. On the other hand, Hcy level of placebo group incerease slightly
after eight weeks of endurance training. Also LDL, cholesterol, Lpa and ApoA levels of
subject in the experimental and placebo groups were not statistically different than that
of subjects in the control group. Furthermore, after 8 weeks of endurance training folic
acid and vitamin B12 levels of the experimental group was statistically higher than that
of the placebo and the control groups. It was also found that experimental groups MDA
level were statistically lower than the placebo groups. Moreover, Coenzim Q10 levels
were increase drastically in the experimental and the placebo groups after 8 weeks of
endurance training.
Key Words; Endurance training, homocysteine, Lipid, malondialdehyde, Coenzym Q10.
iii
TEEKKR
Bilim adna nemli bulgular elde ettiimiz bu almada, hogry ve gler
yzn esirgemeden, birok fedakrlkta bulunarak, bana destek veren, akademik
alanda ilerlemem iin yol gsteren ve beni hibir konuda yalnz brakmayan proje
sorumlusu ve tez danmanm, Sayn; Yrd. Do.Dr. Selda BEREKETe teekkrlerimi
sunarm.
Bu almann sporda biyokimyasal analizler ile spor salk bilimlerinin
btnletirilmesi konusunda ve projenin tm aamalarnda, her zaman yanmda olan
Sayn; Do. Dr. Fatma TANELye teekkr ederim.
Bu alma sresince, alannda bilgi ve yardmlaryla benden desteini
esirgemeyen Sayn; Do.Dr. Cevval ULMAN ve Sayn; Do. Dr. Hakan TIKIZa
teekkr ederim.
Bu aratrmann, laboratuar almalarnda beni yalnz brakmayan yksek lisans
rencisi arkadam Sayn; Baak AVLICAya ve ihtiya duyduumda yanmda olan
Sayn; aatay AHANa teekkrler
Aratrma Grevlisi
Nurten DN
iv
NDEKLER
zet.i
Summary ..ii
Teekkr...iii
indekiler.iv
Tablolar Dizini.........vi
ekiller Dizini........viii
Ksaltmalar...ix
1. Giri.1
1.1. almann Amac5
1.2. Hipotezler.6
1.3. Varsaymlar10
1.4. Delimitasyonlar......10
1.5. Limitasyonlar..10
2. Literatr Taramas.....11
3. Yntem ve Prosedrler..28
3.1. Yerleim.....28
3.2. alma Grubu...28
3.3. alma Dizayn.....29
3.4. Kullanlacak Materyal....30
3.5. Yntem...31
3.5.1. Antropometrik lmler.....31
3.5.2. Maksimal Oksijen Tketimi lm......36

3.5.3. Kan Alm....38
3.5.4. Biyokimyasal Analizler...38
3.5.5. statistiksel Analizler 39
4. Bulgular.. 41
5. Tartma.. 56
6. neriler.65
Kaynaklar66
EK-A............. 75
EK-B81
zgemi.82
vi
TABLOLAR DZN
Tablo 1. Total plazma Hcy sevilerini etkileyen faktrler14
Tablo 2. Supradyn (Roche)un kimyasal ierii..30
Tablo 3. Bruce (1973) kou band protokol...36
Tablo 4. Katlmclarn tanmlayc istatistikleri..41
Tablo 5. Katlmclarn fiziksel ve fizyolojik profilleri...42
Tablo 6. farkl gruptaki katlmclarn aerobik antrenman ve multivitamin kullanm

sonrasndaki vcut arl tekrarl dizayn ANOVA deerleri43
sonrasndaki vcut ya% si tekrarl ANOVA deerleri..43
sonrasndaki MaxVO2 si tekrarl ANOVA deerleri...44
Tablo 9. Katlmclarn gruplarna gre antrenman ve vitamin kullanm ncesi ve
sonras homosistein deerleri..46
Tablo 10. Katlmclarn Biokimyasal Rutin Profilleri47
Tablo 11. Farkl gruptaki katlmclarn aerobik antrenman ve multivitamin kullanm

sonrasndaki HDL tekrarl ANOVA deerleri.49
Tablo 12. Katlmclarn antrenman ve multivitamin kullanm ncesi ve sonrasndaki
Lpa, ApoAve ApoB tanmlayc deerleri ile referans deerleri50
vii

sonrasndaki HDL tekrarl ANOVA deerleri.51
Tablo 14. almaya katlan 3 farkl grup denein folik asit ve vitamin B12 deerleri...51

sonrasndaki Folik Asit tekrarl ANOVA deerleri.52
sonrasndaki Vitamin B12 tekrarl ANOVA deerleri.53
Tablo 17. Katlmclarn alma ncesi ve sonrasnda MDA ve Koenzim Q10
deerleri 53
sonrasndaki MDA tekrarl ANOVA deerleri...54
sonrasndaki koenzim Q10 tekrarl ANOVA deerleri55
viii
EKLLER DZN
ekil 1. ekil 1. Hcy metabolizmasnn metabolik yollar..12
ekil 2. Lipid Peroksidasyonu.23
ekil 3. Elektron transport zinciri kompleksleri..26
ekil 4. Triceps, suprailiac ve uyluk (anterior thigh) skinfold lm blgeleri 33
ekil 5. Gs (chest) ve karn (abdominal) skinfold lm blgeleri...33
ekil 6. Uyluk (anterior thigh) skinfold lm blgesi...34
ekil 7. Gs, bel ve karn evre lm blgeleri.35
ekil 8. Kala ,uyluk, baldr ve kol (biceps) evre lm blgeleri36
ekil 9. Antrenman ve Vitamin kullanm sonrasndaki MaxVO2 deiimleri...45
ekil 10. Katlmclarn antrenman ve multivitamin kullanm ncesi ve sonras kolestrol
deerleri...48
ix
1.6. Ksaltmalar
Bu almada aadaki ksaltmalar kullanlmtr.
Hcy: Homosistein
EG: Egzersiz grubu
KG: Kontrol grubu
MaxVO2: Maksimal oksijen tketim kapasitesi
KVH: Kardiovaskler hastalk
MDA: Malondialdehid
CoQ10: koenzim Q10
NAD: Nikotinamid edenin dinkleotid
FAD: Flavin adenin dinkleotid
SAM : S-adenozilmetiyoninin
N5-metil-FH4 : N5-metiltetrahidrofolat
Cbs : Sistatyon sentaz
NO : Nitrik oksit
eNOS : Endotel nitrik oksit sentezi
HDL : Yksek dansiteli lipoprotein
LDL : Dk dansiteli lipoprotein
VLDL : ok dk dansiteli lipoprotein
1. GR
Homosistein (Hcy), metioninden tremi slfr ieren bir aminoasittir. Artan
total Hcy konsantrasyonu kardiyovaskler hastalklar (KVH) (1, 2, 3, 4, 5) fel ve dier
trombotik olaylar iin bamsz bir risk faktr olarak tanmlanmaktadr (6, 7, 8, 9, 10).
Metiyonin s-adenozilmetiyonin (SAM) yolu ile devaml olarak Hcy evrilir. Hcy
kofaktr olarak vitamin B12 kullanlrsa remetilasyonla tekrar metiyonine ve vitamin B6
kullanlrsa transslfrasyonla sisteine metabolize olur. Oluan sistein daha sonra
inorganik slfata dnerek idrarla atlr (2, 11). Hcreden kana Hcynin geiiyle
kombine olan Hcynin normal katabolizmasndaki deiim hiperhomosisteinemiye
neden olmaktadr. Bu olay dokularda Hcy birikimini snrlar, kana Hcy transportunu
arttrr ve vaskler endotelde byk sakatlklara neden olur (1). Hcynin ortalama sabit
seviyeleri yaklak 15uMde %95 lik yzdeyle genellikle 10uMden kktr (11).
Hiperhomosisteinemi sistatyonin sentez ve metilentetrahidrofolat redktaz (MTHFR)
gibi Hcy metabolizmasndaki enzimlerdeki genetik hatalar sonucu ve folat, vitamin B6,
vitamin B12 gibi Hcy metabolizmas iin gerekli kofaktrlerdeki besinsel eksiklik
sonucu olmaktadr (1, 2, 3, 4, 5, 9, 12, 13). Ya ve cinsiyet Hcynin dier 2 nemli
belirleyicisidir. Hcy yala birlikte artmaktadr ve erkeklerde kadnlardan daha yksek
bulunmaktadr. Grnte salkl kiilerde Hcynin yaamsal belirleyicileri beslenme,
plazma folat, vitamin B6, vitamin B12, sigara, kahve tketimi ve fiziksel aktivitedir (10,
14).
Spor aktiviteleri, DNA, RNA, enzimler, nrotransmitterler, kreatin, kas fibrilleri
gibi fonksiyonel molekllerin karlkl etkileimini gerektirir. Bu molekllerin ouna
egzersiz esnasnda ihtiya vardr. Tketilen molekller fiziksel aktivite esnasnda ve
sonrasnda artan de novo sentezle yerine konmaktadr. Bu fonksiyonel molekller metil
gruplar iermektedir. Hcy metiyonin yolunun bir parasdr ve metilasyon oluumunun
son rndr. Ayrca Hcy, remetilasyon ve translfrasyon arasnda ara birimdir.
iddetli egzersiz sonucunda metil grubu eklenmi maddelerin tketiminin artmas serum
Hcy deiiminde etkili olur (7, 8).
Spor ve Hcy ile ilgili almalara literatrde ok rastlanmamakla birlikte akut ve
kronik egzersizler zerine odaklamtr. Kronik egzersizlerle ilgili olan mevcut bilgiler
birbiriyle uyumamaktadr. Bailey ve arkadalar (2000), bisiklet ergometresinde 4 hafta

sren maksimum kalp atmnn %70-85 inde yaplan normoksik ve hipoksik
antrenmanlar aratrmtr. Normoksik antrenman, dinlenim Hcyinde % 10 luk arta,
hipoksik antrenman ise % 11lik azalmaya neden olmutur (15). Randeva ve arkadalar
(2002), kiisel kapasiteye gre haftada 3 gn, 20-60 dakika arasnda 6 ay sren yry
program sonras polikistik over sendromlu gen obez bayanlarda Hcyde nemli
azalma rapor etmitir (16). Buna karlk Kning ve arkadalar (2003), triathletlerde, 4
hafta devam eden sprint triatlon yarlar iin hazrlk sonras dinlenim Hcyde bir
deiiklik gstermedii sonucuna varmtr (17). Akut egzersizin, egzersizin younluu
ve sresine bal olarak Hcyde arta neden olduu grlr. De Cree ve arkadalar
(1999), orta ve yksek younluktaki bisiklet ergometresi testi sonrasnda Hcyde
farkllklar bulmutur. Orta younluktaki egzersiz Hcy zerinde etkili olmazken yksek
younluktaki egzersiz % 16 lk arta neden olmutur (8).
De Heijer ve arkadalar (1998), hiperhomosisteinemili hastalarda ve salkl
kiilerde vitamin ilavesinin homosisteini drc etkilerini karlatrmlardr. Her 2
gruba da kendi aralarnda 2ye ayrarak multivitamin (5mg folik asit, 0.4mg
hidroksikobalamin, 50mg piridoksin) ve plasebo vermilerdir. Sonu olarak folik asit,
kobalamin ve piridoksinin birlikte alm salkl bireylerde olduu kadar venz tromboz
geiren hastalara 8 hafta sreyle verilmesi, plaseboyla karlatrldnda homosistein
seviyesini % 30 azaltmtr. Vitamin ilavesine bal olarak homosistein seviyesindeki
d arteriyal vaskler rahatszlklarn nlenmesine nclk edecektir (18).
Homosisteindeki art reaktif oksijen trlerini arttrarak endotel disfonksiyona
neden olur. Oksidatif streste artn olmas antioksidan kapasiteyi azaltr ve bu kiilerde
damar tkankl hastalklar riskini arttrr (19). Ykselen plazma Hcy endotel
hcrelerdeki bozulmayla nitrik asit kullanlabilirliini azaltr ve vaskler fonksiyonun
zayflamasna neden olarak aterojenezin olumasna neden olur. Egzersiz antrenman
endotel nitrik oksit retimini arttrarak vaskler fonksiyonun gelimesini salamaktadr.
Bu olayda KVH nlenmesinde nemli bir olgudur (1)
Oksidatif stres azalan antioksidan kapasitesi veya artan oksidanlarn ortaya
kmas olarak tanmlanmaktadr. Bu birok hastaln sebebinde nemli bir faktr
olarak tanmlanr. Bu hastalklardan biride KVHdr ve artan oksidatif stres KVH iin
nemli bir patojenik risk faktrdr. Oksidatif stres DNAda ve birok hcre
bileenlerinde deitirilemez hasara, antioksidan eksikliine ve lipid peroksidasyonuna
neden olur. Lipid peroksidasyonunun son rn malondialdehidtir (MDA) ve egzersize
yant olarak da MDA sk sk oksidatif stres marker olarak kullanlmaktadr (20).
Kanter ve arkadalar (1993), 20 salkl erkek zerinde maxVO2 nin %60 ve
%90unda treadmillde yaplan 30 dakikalk kou testi esnasnda 6 haftalk antioksidan
vitamin karmnn lipid peroksidasyonunu engellemediini fakat antioksidan vitamin
kullanmnn egzersiz sonrasnda ve dinlenimde serum MDA seviyelerinde nemli bir
d ortaya kardn bulmutur (21). El-Yassin ve arkadalarnn (2004) 35-65 ya
aras KVH hastalarnda, Bruce (modifiye) teradmill testi sonrasnda MDAda nemli bir
art gzlemlemitir (22). Sedanter ve orta iddette antrenman yapanlarda tepe aa
koularndan sonra ve artan bisiklet testinden sonra kanda MDA seviyelerinde art
bulunmutur. Buna karlk olarak Sahlin ve arkadalar (1991), uzun mesafe
kayaklarda egzersiz testinden hemen sonra MDA seviyelerinde azalma bulmutur
(23).
Hcrelerde oksidatif hasar nleyen, yok eden veya ksmen azaltan baz
mekanizmalar bulunmaktadr. Direkt etki ile oksidanlar inaktif hale getiren maddelere
antioksidanlar ad verilmektedir. Koenzim Q10 (CoQ10) da antioksidan olarak grev
yapmaktadr. ok etkili bir radikal koruyucusudur. Esas grevi mitokondriyal solunum
zincirinin bir parasdr ve hcresel enerji retiminin nemli birleenlerindendir.
Nikotinamid edenin dinkleotid (NAD) ve flavin adenin dinkleotid (FAD) dnda
solunum zincirinde yer alan bir baka elektron taycsdr. Kk ve hidrofobik olduu
iin mitokondri i membranndan kolaylkla gemekte ve elektronlar membranda daha
az hareket edebilen dier elektron tayclar arasnda tamaktadr (24, 25, 26).
Malm ve arkadalar (1997), 22 gnlk CoQ10 takviyesinin aerobik ve anaerobik
fiziksel
performans
zerine
etkilerini
aratrd
almada,
plaseboyla
karlatrldnda yksek younlukta anaerobik antrenman ve CoQ10 takviyesi ile

fiziksel performansta az bir art gzlemlemitir (27). Bonetti ve arkadalar (2000), orta
yal kiilerde 8 haftalk CoQ10 takviyesinin, maxVO2 ve anaerobik eii
ykseltmediini fakat tamamlanan maksimal i ykyle CoQ10da art olduunu

saptamtr (28).
Tm bu aratrma sonularndaki belirsizlikler dnda sedanter kiilerde,
egzersiz iddeti ve kapsam kiisel olarak belirlenmi olan 8 hafta sreyle yaplan
aerobik egzersizin ve vitamin kullanmnn homosistein, lipid ve antioksidan
metabolizmas zerine etkileri u ana kadar aratrlmamtr. Bu almada aerobik
egzersizin ve aerobik egzersizle birlikte multivitamin kullanmn, total kolesterol, HDL
kolesterol, LDL kolesterol, homosistein, folik asit, vitamin B12, ApoA lipoprotein,
ApoB lipoprotein, lipoprotein a, MDA ve koenzim Q10 zerine etkileri aratrlmtr.
1.1. almann Amac

Gnmzde kardiyovaskler hastalklarn yksek lipid dzeyleri ve homosistein
metabolizmasyla ilikili olduu bilinmektedir. Akut ve kronik egzersizin bu sistem
zerine etkileri nem tamaktadr. Ayrca dzenli yaplan egzersizler antioksidan
metabolizmay kuvvetlendirdii bilinmektedir. lkemizde olduka sk grlen kalp
hastalklarnn nlenmesinde ve antioksidan metabolizmasnn kuvvetlendirilmesinde
egzersiz programlarnn dzenlenmesi ve ek vitamin kullanmnn yararllnn
incelenmesi literatrde pratik veriler sunacaktr. Bu aratrma dzenli olarak yaplan
aerobik egzersizin lipid, homosistein ve antioksidan metabolizmasna etkisi ileriye
ynelik koruyucu programlarn gelimesine katkda bulunulacaktr. Bu nedenle bu
almann amac, aerobik egzersizin ve multivitamin (supradyn Roche) kullanmnn
biyokimyasal rutin profili ile kardiyak risk faktrleri ve antioksidan sistemler zerine
etkilerin aratrlmasdr.
1.2. Hipotezler
1. Egzersiz yapan kiilerde 8 haftalk aerobik antrenman program sonrasnda elde

edilen homosistein deerleri, egzersiz yapmayan ve multivitamin (supradyn
Roche) kullanmayan kontrol grubunun homosistein deerlerinden daha
dktr.
2. Egzersiz yapan kiilerde antrenman program sonrasnda elde edilen vitamin
B12, vitamin B6 ve folik asit deerleri, egzersiz yapmayan ve multivitamin
(supradyn Roche) kullanmayan kontrol grubunun vitamin B12, vitaminB6 ve
folik asit deerlerinden daha dktr.
3. Egzersiz yapp ayn zamanda da multivitamin (supradyn Roche) kullanan
kiilerde elde edilen homosistein deerleri, egzersiz yapmayan ve multivitamin
(supradyn Roche) kullanmayan kontrol grubunun homosistein deerlerinden
daha dktr.
4. Egzersiz yapp multivitamin (supradyn Roche) kullanmayan kiilerde elde
edilen homosistein deerleri, egzersiz yapmayan ve multivitamin (supradyn
Roche) kullanmayan kontrol grubunun homosistein deerlerinden daha
dktr.
kiilerde elde edilen homosistein deerleri, egzersiz yapp multivitamin
(supradyn Roche) kullanmayan kiilerde elde edilen homosistein deerlerinden
daha dktr.
kiilerde elde edilen vitamin B12, vitamin B6 ve folik asit deerleri, egzersiz
yapmayan ve multivitamin (supradyn Roche) kullanmayan kontrol grubunun
vitamin B12, vitamin B6 ve folik asit deerlerinden daha dktr.
7. Egzersiz yapp multivitamin (supradyn Roche) kullanmayan kiilerde elde dilen
vitamin B12, vitamin B6 ve folik asit deerleri, egzersiz yapmayan ve
multivitamin (supradyn Roche) kullanmayan kontrol grubunun vitamin B12,
vitamin B6 ve folik asit deerlerinden daha dktr.

kiilerde elde edilen vitamin B12, vitamin B6 ve folik asit deerleri, egzersiz
yapp multivitamin (supradyn Roche) kullanmayan kiilerde elde dilen vitamin
B12, vitamin B6 ve folik asit deerlerinden daha dktr.
kiilerde antrenman program sonrasnda elde edilen kolesterol deerleri,
egzersiz yapmayan ve multivitamin (supradyn Roche) kullanmayan kontrol
grubunun kolesterol deerlerinden daha dktr.
10. Egzersiz yapp multivitamin (supradyn Roche) kullanmayan kiilerde antrenman
program sonrasnda elde edilen kolesterol deerleri, egzersiz yapmayan ve
multivitamin (supradyn Roche) kullanmayan kontrol grubunun kolesterol
deerlerinden daha dktr.
kiilerde antrenman program sonrasnda elde edilen trigliserit deerleri,
grubunun trigliserit deerlerinden daha dktr.
program sonrasnda elde edilen trigliserit deerleri, egzersiz yapmayan ve
multivitamin (supradyn Roche) kullanmayan kontrol grubunun trigliserit
kiilerde antrenman program sonrasnda elde edilen HDL kolesterol deerleri,
grubunun HDL kolesterol deerlerinden daha dktr.
14. Egzersiz yapp mutivitamin (supradyn Roche) kullanmayan antrenman program
sonrasnda elde edilen HDL kolesterol deerleri, egzersiz yapmayan ve
multivitamin (supradyn Roche) kullanmayan kontrol grubunun HDL kolesterol

kiilerde antrenman program sonrasnda elde eldilen LDL kolesterol deerleri,
grubunun LDL kolesterol deerlerinden daha dktr.
program sonrasnda elde eldilen LDL kolesterol deerleri, egzersiz yapmayan
ve multivitamin (supradyn Roche) kullanmayan kontrol grubunun LDL
kolesterol deerlerinden daha dktr.
kiilerde antrenman program sonrasnda elde edilen ApoA lipoprotein deerleri,
grubunun ApoA lipoprotein deerlerinden daha dktr.
program sonrasnda elde edilen ApoA lipoprotein deerleri, egzersiz yapmayan
ve multivitamin (supradyn Roche) kullanmayan kontrol grubunun ApoA
lipoprotein deerlerinden daha dktr.
kiilerde antrenman program sonrasnda elde edilen ApoB lipoprotein deerleri,
grubunun ApoB lipoprotein deerlerinden daha dktr.
program sonrasnda elde edilen ApoB lipoprotein deerleri, egzersiz yapmayan
ve multivitamin (supradyn Roche) kullanmayan kontrol grubunun ApoB
lipoprotein deerlerinden daha dktr.
kiilerde antrenman program sonrasnda elde edilen lipoprotein a deerleri,
grubunun lipoprotein a deerlerinden daha dktr.
program sonrasnda elde edilen lipoprotein a deerleri, egzersiz yapmayan ve
multivitamin (supradyn Roche) kullanmayan kontrol grubunun lipoprotein a

kiilerde antrenman program sonrasnda elde edilen MDA (malondialdehid)
deerleri, egzersiz yapmayan ve multivitamin (supradyn Roche) kullanmayan
kontrol grubunun MDA (malondialdehid) deerlerinden daha dktr.
24. Egzersiz yapp mutivitamin (supradyn Roche) kullanmayan kiilerde antrenman
program sonrasnda elde edilen MDA (malondialdehid) deerleri, egzersiz
yapmayan ve multivitamin (supradyn Roche) kullanmayan kontrol grubunun
MDA (malondialdehid) deerlerinden daha dktr.
25. Egzersiz yapp ayn zamanda da multivitamin
(supradyn Roche) kullanan
kiilerde antrenman program sonrasnda elde edilen koenzim Q10 deerleri,

grubunun koenzim Q10 deerlerinden daha dktr.
program sonrasnda elde edilen koenzim Q10 deerleri, egzersiz yapmayan ve
multivitamin (supradyn Roche) kullanmayan kontrol grubunun koenzim Q10
10
1.3. Varsaymlar
1. Katlmclarn
maxVO2
testleri
boyunca
gerek
tkenmeye
ulatklar
varsaylmtr.
2. Sekiz
haftalk
antrenmanlar
sresince
deneklerin
motive
olduklar
dnlmtr.
1.4. Delimitasyonlar
1. Katlmclarn tm testleri 76m rakmda ve 1011 milibarlk basnta yapld.
2. almann katlmclar 19-34 ya aras salkl, kardiyovaskler hastalklar
bulunmayan, normal iskelet kas fonksiyonlar olan katlmclardr.
3. Tm almalar 2005-2006 bahar dneminde gereklemitir.
4. Tm testler motorize bir kou bandnda yaplmtr.
5. Tm antrenmanlar MaxVO2nin % 50-60 ve %70-75inde yaplmtr.
6. Aerobik egzersiz iddetleri, istenilen iddete baml kou hz ve kalp atm
says kullanlarak dzenlenmitir.
7. Denekler alma sresince standart bir diyet almamtr.
8. Denekler antrenman programna haftada 3 gn 8 hafta sreyle katlmlardr.
1.5. Limitasyonlar
1. Bu alma ortamndaki 76m rakmda ve 1011 milibarlk basn katlmclarn
maxVO2 lerini etkileyebilir.
2. alma sonularn 19-34 ya aras salkl, kardiovaskler hastalklar
bulunmayan, normal iskelet kas fonksiyonlar olan katlmclar dndaki bir
poplasyona uygularken dikkatli olunmaldr.
3. Kou band dnda uygulanan maxVO2 sonular farkllklar getirebilir.
4. Bu alma sonularnn uygulanmasnda aerobik egzersiz modeli olarak
maxVO2nin %50-60 ve %70-75inin alnd dikkate alnmaldr.
5. Bu alma sonular haftada 3 gn, 8 hafta sreyle yaplan aerobik egzersiz
programnn, fizyolojik ve biyokimyasal rutin profiline verilen tepkilerdir.
11
2. LTERATR TARAMASI
Homosistein
metiyonin
metabolizmasndan
retilen
slfr
ieren
bir
aminoasittir. Total Hcynin artan konsantrasyonlar ateroskleroz (1, 2, 3, 4, 5), KVH,

fel ve dier thrombotic olaylar iin bamsz bir risk faktrdr (6, 7, 8, 9, 10).
Besinlerle alnan metiyoninin ATP yapsndaki adenozil kalnts ile oluturduu SAM,
metillendirme tepkimelerinde en nemli metil vericisi olarak kullanlmaktadr. SAM
yapsndaki metil grubunun zel metiltransferazlar ile uygun alclara tamasndan
sonra oluan S-adenozilhomosistein, adenozin ve Hcy hidrolize olmaktadr. Hcy, N5metiltetrahidrofolat (N5-metil-FH4) veya kolinin oksidasyonu ile oluan betain
(trimetilglisin)
gibi
bileiklerden
metil
grubu
alarak
yeniden
metiyonine
dnebilmektedir (4, 5, 11, 24).

Homosisteinin hcresel seviyeleri metiyoninin mevcut olmas, Hcynin
metiyonine remetilasyonu ve homosisteinin sistine transslfirasyonu ile ayarlanmaktadr
(29). Hcy ki farkl yoldan metabolize olur. Remetilasyon ve translfrasyon (2, 29).
Olutuktan sonra ya metilasyon ile metiyonine ya da transslfrasyon ile sistatyona
dnr ve hcrelerden dar atlr (29). Remetilasyon, metiyonin sentaz veya betainhomosistein metil transferaz tarafndan Hcyden metiyonin oluturulmasdr (2).
Remetilasyon
yolu
metiyonin
eksiklii
durumunda
tercih
edilir.
Hcy
s-
adenozilhomosisteinin hidrolizinden olumaktadr. S- adenozilhomosistein metil grubu

alarak SAM kullanlarak metil transfer reaksiyonunun son rn olarak retilmektedir.
Metiyonin
remetilasyonu
birok
dokuda
metiltransferaz
5-metiltetrahidrofolat
homosistein tarafndan katalizlenir ve 5-metiltetrahidrofolat ve vitamin B12 gerektirir (4,

5, 11, 24). Transslfrasyon srasnda ise Hcy sistatiyonin B-sentaz tarafndan
sistatiyonine, g-sentaz tarafndan ise sistine dntrlr (4, 29). Hcynin bir ksm
metil grubu olarak betain kullanlarak akcierde dier bir yolla remetile edilir. Hcynin
byk ounluu remetile edilemez fakat serin ile piridoksil-5-fosfat (Vitamin B6)
baml bir yol ile kondensasyona urayarak sistatyona katabolize olur. Bu reaksiyon
sistatyon -sentaz (cbs) ile katalize olur. Fizyolojik koullar altnda bu reaksiyon geri
dnszdr ve bu noktadan sonra Hcy transslfrasyon yoluna girmitir. Sistatyon -
12
sistatyonaz tarafndan metabolize edilerek sistein ve -ketobtirata dntrlr ve

idrarla atlr (11). Metiyoninin fazla olduu durumda translfrasyon yolu, sistatyonin
beta sentezinin up-reglasyonu ve remetilasyonun down-reglasyonu tarafndan tercih
edilir (30).
ekil 1. Hcy metabolizmasnn metabolik yollar
Hcy yaklak %70-80i temel olarak albumine bal olmak zere proteinlere
dislfid balar ile baldr. Geri kalan Hcy oksidlenerek Hcy veya sistinle birleerek
miksdislfidler oluturur. Ayrca Hcy ok kk bir oranda ( < %1 ) dolamda serbest
olarak bulunur (11).
13
Plazma Hcy dzeylerinin 10-mol/L altnda olmas istenmektedir. Ancak

gnmzde klinik pratikte kabul edilen aralklar bulunmaktadr. Plazma Hcy dzeyi;
>12,<30-mol/L arasndaki deerler lml hiperhomosisteinemi olarak kabul edilir ve
ok
sklkla
nedeni
vitamin
eksikliidir.
>30,
100mol/L
aras
yksek
hiperhomosisteinemi olarak kabul edilir, ounlukla enzim eksiklikleri ve bbrek

yetmezliklerinde
gzlenmektedir.
>100-mol/L
deerlerinden
ise
iddetli
hiperhomosisteinemi olarak bahsedilir, bu durum tipik olarak iddetli konjenital

hastalklarda veya homosistinri hastalnda izlenmektedir (30).
Hiperhomosisteinemi Hcy metabolizmasndaki sistatyonin sentez ve MTHFR
gibi enzimlerde oluan genetik hatalar sonucu ve Hcy metabolizmas iin gerekli olan
folat, vitamin B6, vitamin B12 gibi kofaktrlerdeki besinsel eksiklik sonucu
olumaktadr (1, 2, 3, 4, 5, 9, 12, 13). Hcye etki eden dier yaamsal faktrler sigara
kullanm, kahve, alkol tketimi ve fiziksel aktivitedir. Bree ve arkadalar (2001), 2036 ya aras 1993-1996 yllar arasnda 3025 kii zerinde Hcy metabolizmasna fiziksel
aktivitenin, sigara ve alkol kullanmn etkilerini aratrmtr. Kahve tketimi hem
kadnlarda hem de erkekler de plazma total Hcy ile pozitif ilikili bulunmutur. Alkol
tketimi sadece erkeklerde plazma total Hcy ile negatif ilikili bulunurken sigara
kullanm sadece bayanlarda plazma total Hcy ile pozitif ilikili bulunmutur (31).
Panagiotakos ve arkadalar (2003), 2001-2002 yllar arasnda salkl 1128 bayan ve
1154 erkek zerinde ya, cinsiyet, sigara, alkol ve kahve kullanm, sv ve sebze
tketiminin Hcy metabolizmas zerine etkilerini aratrmtr. Hcy deerleri bayanlarla
karlatrldnda erkeklerde daha yksek bulunmutur. Postmenopozal bayanlarda
Hcy deerleri daha yksek bulunmutur. Sigara kullanmnn, sebze tketiminin, alkol
ve kahve tketiminin, plazma total Hcy ile gl bir ilikisinin olduunu belirtmilerdir.
Ayrca aerobik egzersizin anaerobik egzersiz veya sedanter bir yaamla kyaslandnda
Hcy seviyelerini drdn aklamlardr (32).
14
Hiperhomosisteinemi nedenleri
Total plazma Hcy seviyelerini etkileyen faktrler Tablo 1de gsterilmitir.
Tablo 1. Total plazma Hcy sevilerini etkileyen faktrler

Genetik Faktrler
Etkileri
Homozigot MTHFR defekti

Heterozigot MTHFR defekti
Termolabil MTHFR defekti
Homozigot CBS defekti
Heterozigot CBS defekti
Kobalamin mutasyonu
Metiyonin sentaz defekti
Down sendromu
Fizyolojik Faktrler
Yalanma
Erkeklerde
Renal fonksiyon
Artan kas ktlesi
Yaam Tarz
Vitamin alm
Sigara
Kahve tketimi
Alkol tketimi
Fiziksel aktivite
Kliniksel Salk Durumu
Folat eksiklii
Vitamin B6 eksiklii
Vitamin B12 eksiklii
Bbrek yetmezlii
Hiperproliferatif bozukluklar
Hipotiroidi
laKullanm
Folat antagonistleri (metotreksat, fenitoin)
Vit. B12 antagonistleri (nitrik oksit)
Vit. B6 antagonistleri (teofilin, azarabin)
Antiepileptikler
Kontraseptif ve hormon tedavisi
Aminotioller (asetilsistein,penisillamin)
Adenozil homosistein hidrolazinhibisyonu
Dierleri (L-dopa, kolestiramin, niasin)
15
Ya ve cinsiyet: Kadnlarda Hcy erkeklerden daha dktr ve total Hcy yala birlikte
artmaktadr. Bu vitamin konumlarndaki farkllklardan dolay ksmen olabilir fakat ayn
zamanda cinsiyet hormonlarnnda etkisi vardr. Plazma Hcy seviyeleri menapos sonras
artmakta ve erkeklerle karlatrldnda kadnlarda yala ilikili olarak daha dik bir
art gstermektedir. Kas ktlesiyle orantl olarak da erkeklerde kadnlardan daha
yksektir (29).
Renal Fonksiyon: Renal fonksiyon Hcy seviyelerinin belirlenmesinde gl bir

faktrdr. Bu minr olan riner etraksiyondan ziyade renal metabolizmayla ilgili
olabilir. Renal fonksiyonlardaki fizyolojik azalma ksmen yanda etkisini aklayabilir
(29).
Yaam Tarz: Diyetle alnan vitamin B6, vitamin B12 ve folat dzeyi plazma Hcy ile
ters orantldr. Sigara, kahve ve alkol tketimi Hcy seviyesini ykseltirken fiziksel
aktivite Hcy seviyesini drmektedir. Kronik, fazla etanol tketimi Hcy seviyesini
ykseltirken orta derecede etanol tketimi Hcy seviyesini drmektedir (29).
Genetik Faktrler: Homosisteinri, hiperhomosisteinemiyle ilikili olan Hcy

metabolizmasndaki
doutan
gelen
hatalarla
ilgilidir.
Doutan
kobalamin
metabolizmasnda oluan hasar sonucu, en sk cbs eksiklii olmak zere MTHFR

hasarlar ve Hcy remetilasyonunda bozulmalar meydana gelmektedir (29).
Klinik hastalklar ve kullanlan ilalar: Genel poplasyonda folat ve kobalamin

eksiklii hiperhomosisteinemiye neden olmaktadr. Yksek Hcy seviyeleri bbrek
yetmezliinde ve eitli dier durumlarda da gzlenmektedir. Hiperhosteinemi baz
ilalarla zellikle Hcy metabolizmasn etkileyen vitaminlerle azalmaktadr (29).
16
Hiperhomosisteinemi, Hcy metabolizmasndaki sistatyon sentez ve MTHFR gibi

enzimlerdeki genetik hasarlar sonucu veya Hcy metabolizmas iin gerekli olan folat
vitamin
B6
ve
vitamin
B12
gibi kofaktrlerdeki
besinsel eksikler
sonucu
oluabilmektedir (1, 2, 3, 4, 5, 9, 12, 13). Hcynin dier belirleyicileri ya, cinsiyet,

sigara kullanm, kahve tketimi ve fiziksel aktivitedir. Hcy yala birlikte art
gstermektedir ve erkeklerde kadnlardan daha yksek bulunmaktadr (10). Chrysohoo
ve arkadalarnn (2004) yapt almada Hcy erkeklerde bayanlardan 3.7mmol daha
yksek bulunmutur (33). Prerost ve arkadalarnn (1999) yapt almaya gre de
plazma Hcy konsantrasyonlar yala pozitif ilikili bulunmutur (3). Hcy kltrler ve
lkeler arasnda da farkllk gstermektedir. Amerikada genler iin tavsiye edilen
besinsel metiyonin alm gnde 0,9gdr ve bu lkede genlerde tahmin edilen
metiyonin alm gnde 2gdr (10).
Metiyoninin hayvansal proteinlerde daha byk konsantrasyon gsterdii
bulunmutur. nsanlarda besinle hayvansal proteinlerin alnmasyla, Hcy dzeyleri 8
saatte pik ve 24 saat devam edebilen ykselmeyle sonulamaktadr. Artan kantlar
ykselen Hcynin etkilerinin endotel disfonksiyonla ilikili olduunu gstermektedir.
Chambers ve arkadalar (1999) vaskler endotel disfonksiyona neden olan dk dozda
metiyonin ve besinle hayvansal proteinlerin alm sonrasnda plazma Hcyde kk
fizyolojik artlar gzlemitir (9).
Homosistein deerlerinin hafif olarak atm dzeyleri kardiyovaskler hastalk
(KVH) riskini arttrmaktadr. Hcy vaskler endotelde dorudan hasar oluturabilecei
gibi sadece ateroskleroz belirtecide olabilir (24, 34). Endotel disfonksiyon,
aterosklerozun ilerlemesinde erken aamada grlen kritik bir olaydr ve KVH
gelimesinde bir risk faktr olan Hcynin artmas buna neden olan olaylardan biridir.
Endotel
disfonksiyon
nitrik
oksit
(NO)
kullanlabilirliini
azaltr.
NO
kullanlabilirliindeki azalma lekosit endotel hcre interaksiyonundaki azalmayla

ilikilidir. Fiziksel aktivite KVH engellenmesinde yararl etkiler salar. Birok faktr
egzersizin koruyucu etkilerine katkda bulunur. Buradaki nemli mekanizmalardan
birisi vaskler endotel hcre tarafndan NO rtemindeki arttr. Delp ve arkadalarna
(1997) gre antrenmann ilk 4 haftasn takiben endotheliuma bal vasodilasyonda
gelimeler gzlenmitir. Bu deiimler NO kullanlabilirliindeki artla sonulanmtr
17
(35). Egzersiz, endotel hcrede nitrik oksiti arttrr bylece nitrik oksitin mevcut
konumu artar. Egzersiz, KVH engellenmesinde nemli olan nitrik oksit sentezinin
artmasyla endotheliuma bal vasodilasyonu arttrr (1). Hayward ve arkadalarnn
(2003) ratlar zerinde yapt almada, egzersizin Hcy maruz kalmay takiben
endotheliuma bal vazorlaksasyonu arttrdn, endotel nitrik oksit sentezinde
(eNOS) protein seviyelerini ykselttii ve eNOS aktivitesini arttrdn belirtmilerdir.
Sonu olarak egzersiz hiperhomosisteinemiyle ilikili olan endotel disfonksiyonun
azaltlmasnda nemli rol oynamaktadr (1).
Dzenli fiziksel egzersiz KVH gelime riskini azaltt bilinmektedir (6, 3).
Buna karlk olarak sedanter kiilerin KVH riskine yakalanmada dikkatli olmaldrlar.
Gnmzde egzersizin younluu ve sresi plazma Hcy sevilerinin ayarlanmasnda bir
faktrdr. Bailey ve arkadalar (2000), salkl erkeklerde 4 haftalk egzersiz
programnn Hcy seviyesini azalttn belirtirken (15) Nygard ve arkadalar (1995)
yallarda artan KVH riskinde ykselen plazma Hcy sevilerinin ksmen egzersizden
yoksun olmakla ilikili olduunu onaylamlardr (36). Gaume ve arkadalar (2005),
orta yal antrenman yapan ile yapmayan kiileri karlatrm ve antrenman yapan
kiilerde antrenman yapmayanlara gre Hcy seviyelerini daha dk bulmutur.
Antrenman
yapanlarda
olduu
gibi
antrenman
yapmayanlarda
da
Hcy
konsantrasyonlarnn folik asit ve vitamin B12 almyla ile ters ilikili olduunu
belirtmitir (6).
Protein formunda olmayan Hcy metiyonin metabolizmasnda nemli rol oynar
ve metilasyon oluumunun son rndr. ntracellular metiyonin SAMe evrilir. Bu
SAM insanlarda nemli metil gruplarndandr. Metil gruplarnn miktar DNA, RNA,
kreatin, asetilkolin, melatonin, adrenalin ve mthylhistidine sentezi gibi birok
biyokimyasal yol iin nemlidir. Bu metil maddelerinin ouna egzersiz esnasnda
ihtiya vardr (7, 8). Sportif aktiviteler bu molekllerin e zamanl karlkl etkileimini
gerektirir. Bu molekllerin ou egzersizde yaplan iin artnda nemli rol
oynamaktadr. Tketilen bu maddeler fiziksel aktivite sresince ve sonrasnda de novo
sentezinin artmasyla geri dntrlr (8). iddetli egzersiz sonucunda metil grubu
eklenmi maddelerin tketimi artar ki bu serum Hcy deiiminde etkilidir (7).
Herrmann ve arkadalar (2003), serum Hcy zerine farkl trde akut dayankllk
18
egzersizinin etkilerini aratrmtr. Maraton koucularnda yarma sonras Hcy

seviyesi, yarma ncesi Hcy seviyesinden % 64 orannda artarken, da bisikletileri ve
100km koucularnda hcy zerine nemli bir etki bulmamlardr. Dayankllk
sporcular arasnda lml hiperhomosistein sk sk bulunabilir ve dk folat ve vitamin
B12 seviyeleri elik eder (7). Yine Herrmann ve arkadalar (2003) gen yzclerde 3
hafta sren yksek younlukta interval antrenman sonrasnda Hcy, vitamin B12, vitamin
B6 ve folat deerlerini aratrmtr. Yksek younlukta interval antrenman sonrasnda
Hcy
seviyesi
artmtr.
Antrenman
sonrasnda
vitamin
B12de
bir
deiim
gzlenmemitir fakat toparlanma periyodu esnasnda vitamin B12 azalmtr. Folat

antrenman esnasnda art gstermitir ve vitamin B6 da deiiklik olmadn
gzlemlemilerdir. (8).
Total plazma Hcy dzeyinde art, KVH iin bir risk faktrdr. Hcy plazma
folat vitamin B6 ve vitamin B12 ile ters ilikilidir. Hcy zerindeki birleik etkileri
nedeniyle, KVH ile ilikileri asndan folat, vitamin B6 ve vitamin B12 ile birlikte ele
alnmaktadr. B12 vitamini eksiklii olan kiilerde hcreler Hcyi metiyonin normal
hzda metabolize edemedii iin plazma Hcy dzeyi artmaktadr. Folat ve vitamin B12
metabolizmalar, metil grubunun N5-metil-FH4dan kobalamine aktarld reaksiyon
aracl ile balanmtr. Kobalamin eksikliinde folat, N5-metil-FH4 eklinde tutulur.
B12 vitamini eksikliinde metabolik olarak ilevsiz olan bu bileik tetrahidrofolat
ekline evrilemedii iin, birok biyokimyasal reaksiyonda balca tek karbon birimi
alcs olan folat havuzuna geri dnemez (12, 13, 24). Vejeteryanlarda vitamin B12
eksiklii remetilasyon esnasnda N5-metil-FH4dan Hcyne metil transferini bozarak
serum Hcyde arta neden olmaktadr. Herrmann ve arkadalarnn (2001) vejeteryanlar
zerinde yapt almada serum Hcy konsantrasyonlarnda nemli bir art bulmutur
(19).
Pek ok almada, dk folat alm veya dk folat kan seviyeleri ile ilikili
olarak KVH veya ishemik inme riskinde art bildirilmitir. Vitamin B6 ve vitamin B12
ile birlikte folat, homosisteinin metiyonin metabolizasyonu iin gereklidir. Bir metaanalizde folat, plazma Hcy dzeylerini %25 azaltm ve vitamin B12nin eklenmesi
19
Hcyi %7 daha azaltmtr fakat vitamin B6 nn ilavesinin daha fazla bir azalma ile
sonulanmad gzlenmitir (37).
Heijer ve arkadalar (1998) hiperhomosisteinemili hastalarda ve salkl
kiilerde vitamin ilavesinin homosisteini drc etkilerini karlatrmlardr. Her 2
gruba da kendi aralarnda 2ye ayrarak multivitamin (5mg folik asit, 0.4mg vitamin
B12, 50mg vitamin B6) ve plasebo vermilerdir. Sonu olarak folik asit, vitamin B12nin
ve vitamin B6nn birlikte alm salkl bireylerde olduu kadar venz tromboz geiren
hastalara 8 hafta sreyle verilmesi, plaseboyla karlatrldnda Hcy seviyesini % 30
azalttn saptamlardr. Vitamin ilavesine bal olarak Hcy seviyesindeki d
arteriyal vaskler rahatszlklarn nlenmesine nclk edecektir (18).
Kardiyovaskler hastalk tehisi konan ya da risk altnda olan kiiler iin
egzersiz yaam tarzna mdahalede ounlukla tavsiye edilir. Kan lipidleri, obezite, kan
basnc ve glikoz intoleransn kapsayan kardiyovaskler risk faktrlerinin bazs uzun
sreli egzersiz ile deitirilebilir. Bu faktrlerin her biri iin deiim ok nemlidir (3,
38).
Son zamanlardaki almalar dk dansiteli lipoprotein oksidasyonun (LDL-C)
koroner ateroskleroz ile ilikili olduunu gstermitir ve deneyimli dayankllk
sporcularnda LDL oksidasyon dzeyleri dk bulunmutur. Bylece youn fiziksel
dayankllk
antrenman,
LDL-C
oksidasyonunu
engellemekte
ve
antioksidan
savunmasn arttrmaktadr (39). Orta yal erkek ve kadnlarda yaplan almada,

egzersizle HDL kolesterolnde yksek plazma konsantrasyonu, VLDL kolesterolnde
azalma ve kolesterol, triglycerides ve LDL kolesterolnde sedanterlerden daha dk
deerler bulunmutur (40). Earnest ve arkadalarnn yapt almada, vitamin
kombinasyonunun KVH risk faktr olarak bilinen Hcy ve LDL-C azaltt grlmtr
(41). Kompleks multivitamin ilavesinin etkisinin aratrld aratrmada, vitamin B6,
vitamin B12, folik asit, vitamin C, vitamin E, ve beta-carotenede nemli art
gzlenmitir. Hcy konsantrasyonu ve LDL oksidasyon orannda da nemli bir azalma
grlmtr (42).
20
S-adenozilmetiyonin yoluyla oluan metilasyon, guanidinoacetateyi, kreatine

dntrerek enerji dnm iin nemlidir. Kreatin fosfat yksek enerjili fosfat
balarnn
iskelet
kaslarnda
depolanmasnda
kullanlr.
Anaerobik
alaktasit
metabolizmas esnasnda kreatin dnm arttrlr. Kreatin sentezindeki deiimlerin

Hcy dzeylerini etkileyecei hakknda speklasyonlar vardr. SAMdan oluan sadenozilhomosisteinin yksek kreatin senteziyle arttrld dnlmektedir. Buna ek
olarak fiziksel aktivite plazmadaki protein metabolizmas ve dnmn ve bundan
dolay metiyonin ieren elzem amino asitlerin konsantrasyonunu etkilemektedir (17).
Geen on ylda profesyonel ve amatr olarak sporla uraan kiiler arasnda
kreatin monohidrat popler ek besin olmutur. Kreatin monohidrat sentezi gnlk Hcy
oluumunun %75ine karlk gelir. Kreatin monohidrat almnn art endojen kreatin
retimini bastracaktr. Artm plazmadaki homosistein konsantrasyonu
KVH
geliiminde nemli bamsz bir risk faktrdr. Bundan dolay kreatin monohidrat
besin ilavesinin, plazmadaki Hcy konsantrasyonuna etki edip etmeyeceinin tespit
edilmesi nemlidir. Kreatin ilavesindeki art, azalan kreatin retiminin sonucu olarak
plazma Hcy konsantrasyonunu drecektir fakat bunu destekleyen bir yayn yoktur.
Kreatin ilk olarak ergojenik yardmc olarak kullanlmakta ve antrenman adaptasyonunu
fazlalatrmak iin antrenman programna dahil edilmektedir (43).
Spor ve Hcyi ilgilendiren yaynlar akut ve kronik egzersizler olarak
ayrlmaktadr. Bailey yapt almada (2000), maksimum kalp atmnn %70-85inde
normoksik ve hipoksik koullar altnda 3 haftalk bisiklet ergometresinde yaplan
antrenmanda, dinlenim hcyde normoksik antrenmanda %10luk art, hipoksik
antrenmanda %11lik azalma bulmutur (15).
Akut egzersizler egzersizin younluu ve sresine bal olarak Hcyde art
gstermitir. 100 dayankllk
sporcusu zerinde yaplan almada
maraton
koucularnda hcyde %64 art bulunurken uzun mesafe da bisikletilerinde ve 100km

koucularnda Hcyde bir deiiklik bulunmamtr (7).Randeva ve arkadalar (2002),
polikistik over sendromlu gen obez bayanlarda 6 ay sren yry programndan sonra
dinlenim Hcyde nemli bir azalma bulmutur (16). Buna karlk Knig ve arkadalar
(2003), triatletlerde 4 hafta sren sprint triathlon yarna hazrlk antrenmanndan sonra
21
dinlenim Hcyde bir deiiklik meydana gelmediini gzlemlemitir (17). De Cree ve

arkadalar (1999), bayanlarda menstrual dngye bal olarak akut egzersiz sonrasnda
Hcyde art olduunu saptamlardr (44).
Herrmann ve arkadalar (2003), hafta sreyle gen salkl yzclerde,
yaplan yksek younluktaki interval antrenman ve dinlenim antrenman sonunda
Hcyde art grlrken dinlenim periyodu esnasnda Hcy dzeylerindeki art, vitamin
B12deki anlaml azalmayla birlikte olutuu saptanmtr (8). Steeenge ve arkadalar
(2001), salkl kiilerde 8 hafta sren kuvvet antrenmanyla kreatin ilavesinin plazma
serum konsantrasyonu zerine etkilerinin aratrld almada, kretain retimindeki
azalmann sonucu olarak kreatin ilavesini takiben plazma Hcyde konsantrasyonunda
azalma gzlenmitir (43).
Coombes ve arkadalar (2004), yaptklar aratrmada, kadnlarda plazma Hcy
ve maxVO2 arasnda anlaml ters bir iliki bulmulardr fakat erkeklerde byle bir iliki
yoktur. Burada kadn ve erkeklerin ikisinde de folat, vitamin B6 ve vitamin B12 alm
arasnda anlaml bir iliki vardr. Tm bireylerde Hcy ve folat alm arasnda ters bir
iliki vardr. Olas aklayc faktrler olarak estradiol konsantrasyonlar ve fat-free
mass (FFM) deki farklarla erkelerde plazma Hcy kadnlardan daha yksektir. zellikle
Hcynin estradiolle ters ve FFM ile anlaml bir ilikisi vardr. Hcy ve FFM arasndaki
iliki kreatindeki arta yorulmakta ve kreatindeki art azalan Hcy metabolizmasnn
sonucu olabilmektedir (45).
Homosistein, oluan reaktif oksijen trleriyle endotel ve kas
hcre
fonksiyonlarn deitirmektedir (19). Bu reaktif oksijen trleri Hcy oksidasyonu

esnasnda oluur ve plazmada olduu gibi endotel hcrelerde lipid ykmna neden olur
(1). Oksidatif stresin artmas sonucu antioksidan kapasitesinde azalma meydana gelir ve
buda ateroskleroz hastalklarn oluma riskini arttr (19). Moselhy ve arkadalar
(2003,2004), oksidatif stres marker olan Malondialdehid ve Hcy arasnda pozitif bir
iliki olduunu gzlemlemitir (46).
Hcreler devaml olarak serbest radikaller ve metabolik ilerlemeler olarak
reaktif oksijen trleri retirler. Bu serbest radikaller rnein katalaz, superoxide
dismutase, glutathioneperoxide ve enzimatik olmayan vitaminA, E ve C , glutathione,
22
ubiquinoneve flavanoids ieren antioksidan savunma sistemlerinde naturilize olurlar

(25, 47). Egzersizler oksidatif stres olarak adlandrlan antioksidanlar ve reaktif oksijen
trevleri arasnda bir dengesizlik retebilir. Fiziksel aktivite eitli yollarla serbest
radikalleri arttrr. Mitokondrideki serbest radikallerde %2 ile %5 arasnda oksijen
kullanlr. Egzersize yant olarak oksidatif fosforilasyonun artmasyla serbest radikaller
artacaktr. Egzersiz esnasnda salnan katetlominler serbest radikal retimine rol aar.
Antioksidan ilavesi egzersizde oksidatif stres etkisini azalttndan dolay sporcular
tarafndan satn alnp kullanlmaktadr. Eer serbest radikallerdeki art onlar naturilize
etme yeteneinden daha fazla ise radikaller hcre elerine zelliklede yalara
saldracaktr. Lipidlere olan bu saldr dier hcresel eler iin zararl olan radikal ve
reaktif oksijen trevlerinin retimine neden olan ya ykm olarak adlandrlan bir
zincir reaksiyonu balatr. Vcut serbest radikallerde snrl bir arta kar diren
gsterir (48).
Molekllerin ou ift elektronlu, az saydaki molekl ise tek elektronludur. Tek
yani eksik elektronlu olan bu molekller, bulabilecekleri herhangi bir molekl ile
etkileime girerek bu molekllerden elektron alr ya da ona bir elektron verirler. Baka
molekler ile kolayca elektron alveriine girip onlarn yapsn bozan bu moleklere
serbest radikaller, oksidan molekler ya da reaktif oksijen trevleri denmektedir.
Serbest radikaller hcresel yaplar etkileyerek hcre hasarna yol amaktadr (24, 47).
Her canlda toksik etkili olan molekler oksijenin kendisi deil, oksijenin tam
olmayan indirgenmesi ile oluturulan radikallerdir. Atomik ya da molekler yapda
elenmi tek elektron ieren bu bileikler reaktif zellik tarlar. Serbest radikaller,
negatif ykl elektron saysnn, nkleustaki pozitif ykl proton says ile eit olmad
molekller olduklar iin stabil deildirler ve elektron konfigrasyonlarn pozitif ykle
dengelemeleri gerektiinden dolay ok reaktifdirler. Oksijen radikali serbest elektronu
eletirmek iin baka bir moleklden elektron aldnda dier molekl anstabil hale
getirir, o moleklnde elektronik dzeni salamas iin komu bir moleklden elektron
almas gerekir. Bu nedenle serbest radikaller vcutta nemli molekllere zarar veren bir
seri tepkimeyi balatabilirler (47)
Biyolojik yaplar zellikle membranlar peroksidatif hasara kar duyarl olan
yksek oranda doymam ya asidi iermektedir. Bu lipidler bir radikal balatcsnn ya
23
da oksijenin varlnda oksidasyona urarlar. Bu ya asitlerinin peroksidasyonu

hcresel hasarn en nemli nedenlerinden biridir. Lipid peroksidasyonu yalarn
zellikle poliansatre ya asitlerinin oksidatif oksijen baml yklm olarak tarif edilir.
Ya asitleri peroksidasyonu zincir tepkimeleri eklinde srmektedir. Ya asidi ile
birleen radikal, bir dizi tepkimeyi balatmaktadr. lk olarak ya asidi radikalin
oksijenle birlemesi sonucu lipid peroksid radikali (ROO.) meydana gelmektedir. Lipid
peroksidasyonunun son rn MDA ve hcre ekirdeinde balca DNA ile tepkimeye
girmektedir. Nkleik asit yapsndaki baz deiimleri veya DNA zincir kopmas sonucu
kromozomal yapda deiiklikler oluturarak sitoktoksisiteye neden olmaktadr.
Egzersize yant olarak da MDA sk sk oksidatif stres marker olarak kullanlmaktadr
(24, 47).
ekil 2. Lipid Peroksidasyonu
24
Kanter ve arkadalar (1993), 20 salkl erkek zerinde maxVO2 nin %60 ve

%90unda treadmillde yaplan 30 dakikalk kou testi esnasnda, 6 haftalk antioksidan
vitamin karmnn lipid peroksidasyonunu engellemediini gzlemlerken, antioksidan
vitamin kullanmnn egzersiz sonrasnda ve dinlenimde serum MDA seviyelerinde
nemli bir d gsterdiini bulmutur (21). El-Yassin ve arkadalarnn (2004), 3565 ya aras KVH hastalarnda, Bruce (modifiye) teradmill testi sonrasnda MDAda
nemli bir art gzlemlemitir (22). Sedanter ve orta iddette antrenman yapanlarda
tepe aa koularndan sonra ve artan bisiklet testinden sonra kanda MDAda art
bulunmutur. Buna karlk olarak Sahlin ve arkadalar (1991), uzun mesafe
kayaklarda egzersiz testinden hemen sonra MDA miktarnda azalma bulmutur (23).
Aadiken ve arkadalar (2004) kalp hastalarnda, antioksidan seviyelerinde nemli bir
d olduunu, bu hastalarda kontrol grubuna gre egzersiz sonucu oksidatif stres ve
lipid peroksidasyonuna egzersizin sonular daha fazla grlmektedir ve antioksidan
tedavisi egzersiz kapasitesinde geliimi takiben lipid peroksidasyonunda azalma
olduunu belirtmilerdir (20). Ramel ve arkadalar (2004) submaksimal diren
egzersizi sonras MDAda nemli bir art bulmutur (49). Goldfarb ve arkadalar
(2005), 19-31 ya aras alma ncesinden 12 ay sresince hi diren antrenman
yapmayan 18 salkl bayan zerinde eksantrik egzersizin MDA zerine etkisini
aratrmtr. Biodex izokinetik dinomometerda eksantrik egzersiz sonras MDA
seviyeleri, eksantrik egzersiz ncesi MDA seviyelerinden daha yksek bulunmutur ve
antioksidan takviyesi alan grupta placebo grubuna gre MDA seviyeleri daha dk
bulunmutur (50).
antioksidanlar ad verilmektedir. Koenzim Q10 (ubiquinone) da antioksidan olarak grev
yapmaktadr. ok etkili bir radikal koruyucusudur. Esas grevi mitokondrial solunum
zincirinin bir parasdr ve hcresel enerji retiminin nemli birleenlerindendir. NAD
ve flavoproteinlerin dnda solunum zincirinde yer alan bir baka elektron taycsdr.
Lipitte znebilen ve uzun bir izoprenoid yan zinciri bulunan benzokinon trevi
.
ubikinon bir elektron alarak semikinon radikaline (QH ), iki elektron alarak ubikinol
25
(QH2) ekline dnmektedir. Kk ve hidrofobik olduu iin mitokondri i

membranndan kolaylkla gemekte ve elektronlar membranda daha az hareket
edebilen dier elektron tayclar arasnda tamaktadr (24).
Metabolik yaktlarn oksidasyonu sonucu elde edilen elektronlar aerobik
organizmalarda baz zel tayclarla tanarak solunum zincirine aktarlmaktadr.
Solunum zincirinde bir dizi kompleks zerinden elektronlar molekler oksijene
tanmaktadr. Elektrofilik zellik tad iin elektronlara afinitesi yksek bir molekl
olan oksijenin suya indirgenmesi iin gerekli olan drt elektronun oksijene ayn anda
aktarlmas kimyasal olarak olas deildir bu nedenle solunum zincirinin son
aamasnda sitokrom oksidaz, drt indirgemi sitokrom c moleklnn her birinden bir
elektron uzaklatrarak birbirini izleyen tepkimelerle oksijenin suya indirgenmesini
salamaktadr (24, 25, 26).
Elektron transport zincirinde drt kompleks yer almaktadr. Elektron transport
zincirine kompleks I zerinden giren NADH, elektronlar ubikinona aktarlmaktadr.
ubiquinone elektron transport zincirinde elektronlar kompleks Iden kompleks IIIe
geirir. Kompleks II de FADH2 yapsndaki elektronlar ubikinona aktarlr. Kompleks I
ve kompleks II yapsndan elektronlar ubikinon, hem proteinleri olan sitokrom b ve
sitokrom c1 ile hem yapsnda olmayan FeS proteininden (Riske demir kkrt proteini)
oluan kompleks III ( sitokrom b-c1 kompleks) yapsna tamaktadr. Sitokrom c
elektronlar kompleks IV yapsna tamaktadr. Normal koullarda mitokondri,
sitokrom oksidaz sistemi ile oksijeni suya indirgeyerek detoksifiye etmektedir. Elektron
transport zincirinde yer alan pek ok bileik (NAD, FAD, Koenzim Q10 gibi) oksijen ile
tepkimeye girerek O2. salnmna neden olmaktadr. Bu tek deerli oksijen kaa olarak
tanmlanmaktadr. Normal koullarda bu kaak hcrenin savunma sistemleri ile yok
edilebilmektedir. Ancak oksidan stres durumunda savunma sistemleri yetersiz kalmakta
ve mitokondride hasar olumaktadr. Bu hasar sonucu hcrenin enerji sisteminin
etkilenmesi ile ATP kullanmndaki arta ve ATP sentezindeki azalmaya bal olarak
hcrede ATP dzeyi hzla dmektedir (24, 25, 26).
26
ekil 3. Elektron transport zinciri kompleksleri
Koenzim Q10 enerji retiminde ok nemlidir ve reaktif oksijen trlerine kar

nemli bir koruyucudur. Dinlenimde enerji retimi iin ounluklu olarak yalar
kullanlmaktadr. yk artyla birlikte enerji kayna olarak karbonhitratlar
kullanlmaya balanr. Aerobik eikte %20 karbonhitratlar %80 yalar tketilirken
anaerobik eikte bu oran % 50ye %50dir. Aerobik eik, anaerobik eik, maxVO2,
performans kapasitesini etkilemektedir. Bylece enerji retimindeki deiiklikler
fiziksel performans etkilemektedir. CoQ10un dk konsantrasyonlar zellikle aerobik
enerji retimine bal olarak dayankllk sporcularnda gzlenmektedir. CoQ10 takviyesi
27
salkl kiilerde fiziksel performansta art gstermitir (51). Malm ve arkadalarnn

(1997), 22 gnlk CoQ10 takviyesinin aerobik ve anaerobik fiziksel performans zerine
etkilerini aratrd almada, plaseboyla karlatrldnda yksek younlukta
anaerobik antrenman ve CoQ10 takviyesi ile fiziksel performansta az bir art
gzlemlemitir (27). Buna karlk Zhou ve arkadalar (2005), CoQ10 takviyesinin,
CoQ10 konsantrasyonu ykselttiini fakat kas CoQ10 konsantrasyonunda ve maxVO2 de
nemli bir deiiklik olmadn belirtmitir (52). Bonetti ve arkadalar (2000), orta
yal kiilerde 8 haftalk CoQ10 takviyesinin, maxVO2 ve anaerobik eii
ykseltmediini fakat tamamlanan maksimal i ykyle koenzim Q10da art meydana
geldiini saptamtr (28).
28
3. YNTEM VE PROSEDRLER
3.1. Yerleim
Bu alma; Manisa Celal Bayar niversitesi, Beden Eitimi ve Spor Yksek
Okulu, performans laboratuar ve fitnes salonunda yaplmtr. EKG lmleri, Salk
Kltr ve Spor Daire Bakanl, Mediko Sosyal Tesislerinde, kardiyoloji tetkikleri,
Celal Bayar niversitesi Hastanesinde ve biyokimyasal analizler Celal Bayar
niversitesi Hastanesi Biyokimya Laboratuarnda gerekletirilmitir.
3.2. alma Grubu

Bu almaya;
Manisa Celal Bayar niversitesi, Eitimi ve Spor Yksek Okulu rencisi olan,
Hibir uygulamal ders bulunmayan 7. ve 8. dneme kaytl
Rastgele seilmi
almann, amacn ve risklerini anlatan izin bildirgesini imzalam
Salk gemii envanterini doldurmu
19-34 yalar arasnda, 60 gnll almaya katlmtr.

almaya gnll katlan Celal Bayar niversitesi Beden Eitimi ve Spor
Yksek Okulu rencileri aadaki ekilde gruplandrmtr.

Egzersiz grubu (EG) : A- multivitamin alan ve egzersiz yapan 20 gnll
B- egzersiz yapan ve plasebo kullanan 20 gnll
Kontrol grubu (KG) : sedanter kontrol grubu 20 gnll
almada multivitamin ve plasebo uygulanarak ift kr metodu kullanlmtr.
EG deki katlmclardan rasgele seilen 20 kiiye 8 hafta sreyle gnde 1 tablet
Supradyn (Roche) verilmitir. Geri kalan 20 katlmcya ise ayn boyut ve grntde
plasebo verilmitir. EG grubundaki katlmclar 8 hafta sreyle haftada gn aada
aklanan aerobik antrenman programna katlmlardr.
alma sresinde Celal Bayar niversitesi Tp Fakltesi etik kurulunun yazl
onay alndktan sonra tm katlmclarn kardiyolog tarafndan EKG lmleri ve fizik
29
muayeneleri yaplmtr. Katlmclarn tamam izin bildirgesini imzaladktan sonra,

testlerin ve analizlerin yaplmasna balanmtr. Gnlllerin imzasna sunulan izin
bildirgesi, ekada sunulmutur.
3.3. alma Dizayn

alma dizayn aadaki belirtilen ekildedir.
1. Katlmclar almaya balamadan nce almann amacn ve ieriini anlatan
izin bildirgesi formunu almaya gnll katldklarna dair imzalamlardr ve
salk gemileriyle ilgili bir anket doldurmulardr.
2. almaya katlan tm katlmclarn EKG lmleri ve muayeneleri yaplmtr.
3. almaya balamadan nce tm katlmclarn vcut arl ve bioelektrik
impedans yntemine dayal vcut ya yzdesi analizi, Tanita Bioelektrik
mpedans cihaz (Tanita 300 MA, Tanita C.O., TokyoJapan) ile yaplmtr.
4. almaya balamadan nce tm katlmclarn antropometrik lmleri
alnmtr. Skinfold derialt ya lmleri; bayanlarda triceps, suprailiac ve
anterior thigh (uyluk)dan, erkeklerde ise gs (chest), karn (abdominal) ve
uyluk (anterior thigh)dan alnmtr. evre lmleri gs (chest), bel, karn,
kol (biceps), uyluk, baldr evrelerinden alnmtr.
5. EG grubundaki katlmclarn balang egzersiz yklerinin belirlenmesi amac
ile alma ncesi kou bandnda Bruce (1973) protokol kullanlarak maxVO2
llmtr.
6. almaya katlan tm katlmclardan, egzersiz program ncesi biyokimyasal
parametrelerin bazal seviyeleri saptamak iin kan rnei alnmtr.
7. MaxVO2 lldkten sonra EG grubunda sekiz hafta srecek aerobik antrenman
programna geilmitir.
8. Antrenman programna katlmclar 8 hafta katlmlardr. Aerobik antrenman
programna her bir denek iin kiisel olarak hazrlanm programlar ile mak VO2
nin %50- %60na denk gelen kalp atm saylar belirlenmitir. Bu kalp atm
aralna uygun kou band iddet ve eimi kiisel olarak belirlenmitir. Bu
yklenmelerde katlmclar ilk 2 hafta sresince hafta da 3 gn 30dk
30
yry/kou ile antrenman programna balamlardr. Daha sonraki haftalarda

antrenmana adaptasyonun gelimesiyle egzersizin younluu maxVO2 nin %7075ine denk gelen maksimal kalp atmna, srede 40-50 dakikaya aamal olarak
karlmtr.
9. Sekiz haftann sonrasnda antrenman program bittikten sonra egzersiz
grubundaki katlmclardan tekrar kan rnekleri alnmtr.
3.4. Kullanlacak Materyal

Bu almaya gnll katlan Celal Bayar niversitesi Beden Eitimi ve Spor
Yksek Okulu rencilerinde maxVO2, antropometrik lmler ve kanda biyokimyasal
tetkikler incelenmitir. Biyokimyasal tetkikler, 10 saatlik alk sonras sabah 08:0010:00 saatleri arasnda alnan venz kan rneklerinde yaplmtr. Biyokimyasal
tetkiklerde kanda total kolesterol, HDL kolesterol, LDL kolesterol, homosistein, folik
asit,
vitamin
B12,
ApoA
lipoprotein,
ApoB
lipoprotein,
lipoprotein
a,
MDA(malondialdehid) ve koenzim Q10 allmtr.

EG deki katlmclardan rasgele seilen 20 kiiye 8 hafta sreyle gnde 1 tablet
verilecek olan Supradyn (Roche)un kimyasal ierii aadaki Tablo 2de verilmitir.
Tablo 2. Supradyn (Roche)un kimyasal ierii.
VTAMNLER
MKTAR
MNARELLER
MKTAR
OLGOELEMENTLER
MKTAR
A Vitamini
3333 I.U.
Demir
10 mg
Bakr
1 mg
B1 Vitamini
20 mg
Fosfor
23.8 mg
inko
0.5 mg
B2 Vitamini
5 mg
Kalsiyum
51.3 mg
Molibden
0.1 mg
KalsiyumDPantotenat
11.6 mg
Magnezyum
21.2 mg
B6 Vitamini
10 mg
Mangan
0.5 mg
B12 Vitamini
5 mcg
C Vitamini
150 mg
D3 Vitamini
5 mg
E Vitamini
10 I.U.
D-Biotin
250 mcg
(H Vitamini)
Nikotinamid
50 mg
Folik asit
1 mg
31
3.5. YNTEM
3.5.1. Antropometrik lmler
evre lmleri ve boy uzunluu antropometrik set
(Holtin, USA) ile
llmtr. Vcut arl ve vcut ya yzdesi Tanita Bioelektrik mpedans cihaz

(Tanita 300 MA, tanita C.O., Tokyo Japan) ile llmtr. Ayrca deri kvrm
kalnl lleri, skinfold-caliper aleti (HOLTN, USA) ile alnmtr.
Skinfold ile deri alt ya kalnl lm Jackson Pollock Ward (1980)
formlne gre yaplmtr. Bayanlarda triceps, suprailiac ve anterior thigh (uyluk)
skinfold lmleri, erkeklerde ise gs (chest), karn (abdominal) ve uyluk (anterior
thigh) skinfold lmleri yaplarak ve vcut dansitesi bulunarak ve siri denklemi (1961)
ile % ya hesaplanmtr.
Jackson Pollock Ward metodu : (Bayanlar iin)
Dv = 1.099421-0.0009929(X1)+0.0000023(X1)2-0.0001392(X2)
Dv= Vcut dansitesi (gram/cm3)
X1= triceps, crista iliaca (iliak knt) ve uyluk ortasndan alnan skinfold lmlerinin
toplam (mm)
X2= Ya (yl)
Jackson Pollock Ward metodu : (Erkekler iin)
Dv = 1.10938-0.0008267(X1)+0.0000016(X1)2-0.0002574(X2)
Dv= Vcut dansitesi (gram/cm3)
X1= gs, karn ve uyluk ortasndan alnan skinfold lmlerinin toplam (mm).
X2= Ya (yl)
Vcut Dansitesi ile Vcut Ya orann Hesaplanmas
Siri Denklemi
%Ya = (495 / Dv ) 450
32
Deri alti ya kalinlii lm metodu ( skinfold)

Deri alt ya lm vcudun toplam ya orannn sinin deri altndaki ya
depolarna topland ve bunun toplam ya miktar ile ilikili olduu gerekesine
dayanarak yaplr.
lmler, vcut ve ular arasnda her aklkta standart 10 gr /mm2 lik bir
basn salayan skinfold kaliper kullanlr. lmlerde birliktelik salanmas amacyla
sa taraftan alnr ve btn lmler denek ayakta iken yaplr. lmler iin kaliperle
uygun kabul edilen deri alt ya kalnl lm, baparmak ve iaret parmayla
lm yaplan noktann 1cm gerisinden sadece deri ve derialt ya tutulur. Kaliperin
ular lm yaplan noktaya uygulandktan sonra 2 4 sn iinde yavaa braklr.
Sonu okunarak mm cinsinden kaydedilir. lmlerde standart yerler seilip
belirlenmelidir. nk belirlenen yerlerdeki kk farkllklar nemli hatalara neden
olabilir. Buna bal olarak kullanlan kalipere lmler en yakn 0.1 veya 0.5 cm gre
kaydedilir.
Bir blgeden en az iki defa lm yaplp ortalama sonular kullanlmtr.
Doru sonularn alnabilmesi iin alnan veriler arasnda en fazla % 5lik fark
olmaldr. ayet fark % 5den fazla ise bu blgede lm tekrarlanmtr (53).
Bayanlar iin;
Triceps skinfold lm: Denek ayakta ve dirsei yere paralel 90 bkldr. st
kolun orta hattnda (triceps kas zerinde) scapuladaki acromion ve ulnann
olecranon kntlar arasndaki mesafenin ortasndan dikey olarak kas zerindeki deri
katlamas tutularak llmtr (ekil 4).
Suprailiac skinfold lm: Pollock ve Wilmore (1990) gre vcudun yan orta
hattnda
(mid-axillary) iliumun hemen stnden alnan yarm yatay ( apraz) olarak
deri katlamas tutularak lm yaplmtr (ekil 4).
33
Uyluk ( anterior thigh ) skinfold lm : Uyluun dikey dorultusunda deri katman

alnrken, arlk sol bacak zerine tanr. Bu srada denein sa ayan yerden
kaldrmamasna dikkat edilir. lm diz eklemi st ve anterio superior iliak kavsi
arasndaki orta noktadan alnmtr. Eer denein denge sorunu varsa lm yapan
kiinin omuzuna tutunabilir (ekil 4).
ekil 4. Triceps, suprailiac ve uyluk (anterior thigh) skinfold lm blgeleri
Erkeler iin
Gs (chest) skinfold lm : lm denek ayakta iken yaplr. Pollock ve Wilmore
(1990) gre n koltuk alt izgisinin 1/3ne yakn koltuk altndaki balang noktas ile
gs memesi arasndaki orta noktasndan alnan apraz gs kvrmna paralel deri
katlamas tutularak lm yaplmtr (ekil 5).
Karn ( abdominal ) skinfold lm : Denek ayakta, karn kaslar gevek, normal bir
solunumdan sonra gbek deliinin orta nokatasnn 3 cm yan ve 1cm altndan yatay
olarak lm yaplmtr. (ekil 5).
ekil 5. Gs (chest) ve karn (abdominal) skinfold lm blgeleri
34
Uyluk ( anterior thigh ) skinfold lm: Uyluun dikey dorultusunda deri katman
alnrken, arlk sol bacak zerine tanr. Bu srada denein sa ayan yerden
kaldrmamasna dikkat edilir. lm diz eklemi st ve anterio superior iliak kavsi
arasndaki orta noktadan alnmtr. Eer denein denge sorunu varsa lm yapan
kiinin omuzuna tutunmutur (ekil 6).
ekil 6. Uyluk (anterior thigh) skinfold lm blgesi
evre lmleri
evre lmleri, vcudun ya da paralarnn uzun eksenine dik alarda
alnmaldr.
lmler
derinin
sklarak
ukurlatrlmamasna
dikkat
edilerek
yaplmaldr. lmler 0.1cm hassasiyetle kaydedilmitir. evre lmleri;

omuz, gs, karn, bel ve kalada evre lmlerinde 1.0 cm sapma
uyluk evre lmnde 0.5 cm sapmayla kaydedilmitir.
Gs evresi: Denek ayakta dik dururken, solunum sonunda 4. kaburga hizasndan

yere yatay olarak gs evresi llmtr (ekil 7).
Bel evresi: Denek ayakta ayaklar bitiik, kollar yanda ve karn gevek olmaldr.
zerinde giysileri olmadan belin en dar yerinden yere yatay olarak normal solunumdan
sonra lm yaplmtr (ekil 7).
35
Karn evresi: Denek zerinde giysileri olmadan, ayakta dik, topuklar bitiik, kollar
serbest ekilde yanda, normal bir solunumdan sonra gbek delii seviyesinden yatay
olarak lm yaplmtr. (ekil 7).
ekil 7. Gs, bel ve karn evre lm blgeleri
Kala evresi: Denek ayakta dik dururken, kala kaslarnn maksimal seviyesinden
yere yatay olarak lm yaplmtr. (ekil 8).
Uyluk evresi: Denek ayaklar birbirinden 10cm ak ayakta dururak ve gluteal

blgenin hemen altndan lm yaplmtr (ekil 8).
Baldr evresi: Denek sra zerinde oturur biimde ya da ayaklar birbirinden 20cm
ak olarak ayakta dururken lm baldrn maksimal seviyesinden yere yatay olarak
yaplmtr (ekil 8).
Kol evresi ( biceps ) : Denek ayakta dik avu ileri uylua dnk ve kollar serbest
ekilde yandadr. st kolun orta noktasnda kolun uzun aksisine 90 derecelik ada
yatay olarak serit belirlenmitir. Denein avu ileri kar karya gelerek dirsei 90
derece bklr. lm yapan kii denein arkasna geerek ve acromionun yan ucunu
ve acromial processin distal noktasn belirleyerek belirlenen iki yerin orta noktas
iaretlenmi ve lm yaplmtr (ekil 8).
36
ekil 8. Kala ,uyluk, baldr ve kol (biceps) evre lm blgeleri
3.5.2. Maksimal oksijen tketimi (MaxVO2) lmleri
EKG lmleri yaplan ve kardiolog tarafndan herhangi bir risk tamadklar

saptanan gnlllerin, antropometrik lmleri yapldktan sonra MaxVO2 lmleri
Bruce (1973) kou band protokol ile belirlenmitir. Bu protokol kardiovaskler
adaptasyon ve snma iin zaman salama asndan dk i ykyle balayp ve her 3
dakikada bir hz ve eim arttrlmtr (53). Tablo 3de Bruce (1973) kou band
protokol verilmitir.
Tablo 3. Bruce (1973) kou band protokol
Evre
Sre (dk)
1
3
2
3
3
3
4
3
5
3
6
3
7
3
Hz (mph)
1.7
2.5
3.4
4.2
5.0
5.5
6.0
Eim (%)
10
12
14
16
18
20
22
Gaz analizleri K4b2 (COSMED-Italy) otomatik portible gaz analiz sistemi ile
analiz edilecek ve kalp atm says polar marka kalp atm monitr (polar sport Tester,
E-400, Norway) ile llmtr. MaxVO2 lm boyunca deneklerin alglanan
yorgunluk dzeyleri (RPE), Borgun (1971) skalas kullanlarak llmtr (54). Her
37
aamann son 30 saniyesi ierisinde gnlllerden skaladaki yorgunluk dzeylerini

belirten aamay iaret etmeleri istenmitir. Borgun (1971) orijinal 6-20 skalas ekbde sunulmutur.
MaxVO2ye ulama kriteri olarak kullanlacak kstaslar aada sralanmtr.
Aada sralanm maxVO2 kriterlerinden 3 tanesinin ayn anda gzlemlenmesi,
maxVO2 kapasitesine ulaldnn gstergesi olarak kabul edilmitir (53).
yk artna ramen VO2 deerlerindeki artn, uygulanan iki i yk arasnda

150 ml.dk-1.kg-1 ve daha dk olmas,
Borgun orijinal skalasnda, alglanan yorgunluk dzeyinin 17 ve zerinde iaret

edilmesi,
RQ deerinin 1.15 ve zerinde olmas
Kalp atm saysnn, maksimal kalp atm saysnn % 85 ve zerinde olmas,
Artan i ykne ramen kalp atm saysnda art gzlemlenmemesi.
MaxVO2 testi esnasnda aadaki sralanm durumlarn gzlenmesi halinde teste son
verilecektir.
Anjin ya da anjin benzeri semptomlarn gzlenmesi,
Ba dnmesi, konfizyon, ataksi, souk ve nemli deri gzlenmesi
Artm egzersiz ykne ramen kalp atm saysnda gerileme gzlenmesi,
Kalp ritminde gzlemlenen ok byk farkllklar,
Fiziksel olarak gzlemlenen veya szl olarak denek tarafndan bildirilen ciddi
yorgunluk durumu,
Test aletinde ve analiz cihaznda gzlemlenecek aksaklklar,
38
3.5.3. Kan Alm

Kan numunesi 10 saat alktan sonra sabah 08:00-10:00 saatleri arasnda n
koldan venz kan alnmtr. EG grubundaki katlmclardan sekiz hafta sren aerobik
antrenman program ncesi ve sonrasnda olmak zere 2 kez,
KG grubundaki
katlmclardan ise tek kan rnei alnmtr.
3.5.4. Biyokimyasal Analizler
Kan rneklerinden serum ve plazmalar santrifjle ayrlm ve total kolesterol,

trigliserid, HDL kolesterol analizleri LDL kolesterol, homosistein, folik asit,
vitamin B12, ApoA lipoprotein, ApoB lipoprotein, lipoprotein a analizleri ayn
gn ierisinde allmtr. MDA(malondialdehid) ve koenzim Q10 analizleri
iin ise tm serum ve plazma rnekleri -200Cde saklanm ve toplu olarak hepsi
birden allmtr.
LDL kolesterol, Friedwald and Frederickson forml ile total kolesterol,

trigliserid ve HDL kolestrol sonular kullanlarak hesaplanmtr (55).
Total kolesterol, trigliserid, HDL kolesterol analizleri enzimatik yntemle ticari

(Roche Diagnostics, Indianapolis, IN, USA) kitleriyle Cobas Integra 800 (Roche
Diagnostics,
Indianapolis,
IN,
USA)
analizrnde allmtr.
ApoA
lipoprotein, ApoB lipoprotein, lipoprotein a tetkikleri ise turbidimetrik yntemle

ticari (Roche Diagnostics, Indianapolis, IN, USA) kitlerle Cobas Integra 800
(Roche Diagnostics, Indianapolis, IN, USA) analizrnde allmtr.
Homosistein, enzyme-ilikili kemiluminesans yntemi ile (IMMULITE,

Diagnostic Products Corp., Los Angeles, CA, USA) marka kitlerle (IMMULITE
2000, Diagnostic Products Corp., Los Angeles, CA, USA) analizrnde
allmtr.
Folik asit,ve vitamin B12, tetkikleri (Roche Diagnostics, Indianapolis, IN, USA)
kitleriyle, E170 Modular System, (Roche Diagnostics Corporation, Indianapolis,
IN, USA) analizrnde allmtr.
39
MDA(malondialdehid) ve koenzim Q10 (Ubikinon) analizleri Agilent 110 marka

yksek performansl likit kromatografi cihaznda (HPLC) (Immundiagnostik
AG, Bensheim, Almanya) marka kitlerle analiz edilmitir. Koenzim Q10 diyod
array detektr ile analiz edilmitir. Koenzim Q10 reaktifinin analiz ii varyasyon
katsays 0.66 g/ml konsantrasyonda % 4.4, analizler aras varyasyon katsays
ise 0,31 g/ml konsantrasyonda %6.6 ve 0,89 g/ml konsantrasyonda % 4,5
olarak saptanmtr. MDA(malondialdehid) floresans detektr ile analiz
edilmitir. MDA reaktifinin analiz ii varyasyon katsays 0.48 mol/l
konsantrasyonda % 6.1, 2.06 mol/l konsantrasyonda %4.8 olarak saptanmtr.
Analizler aras varyasyon katsays ise 0.46 mol/l konsantrasyonda %6.9, 2.13
mol/l konsantrasyonda %5.7 olarak saptanmtr.
3.6. statistiksel Analizler

Sekiz haftalk aerobik egzersizin ve multivitamin kullanmnn homosistein,
lipid ve antioksidan metabolizmas zerine etkilerinin incelendii bu aratrmann
bamsz deikenleri multivitamin kullanm ve 8 hafta sre ile yaplan aerobik
antrenmanlardr. Baml deikenler ise bu antrenmanlar ile vitamin yada placebo
kullanm ncesinde ve sonrasnda llen fiziksel ve fizyolojik parametreler;
Vcut ya yzdesi, FFM, BMI, maksimal kalp atm says (KAmak), maksimal
oksijen kullanm (maxVO2), biokimyasal rutin profili; TG, HDL, LDL,
Kolesterol, Lipoprotein A, Apo A, Apo B, Folik Asit, vitamin B12 ile kardiyak risk
faktrleri; Homostein ve antioksidan metaboizma deikenleri; MDA, Koenzim
Q10 dir. Bu almann istatistiksel analizlerini yapmak iin Windows xp, altnda
alan SPSS 11, paket program kullanlmtr. Istatistiksel analiz sresince ilk
nce tm tanmlayc, fiziksel ve fizyolojik parametrelerin minimum, maksimum,
ortalama ve standart sapma deerleri alnmtr. Analizlerde bir sonraki adm olas
dalm problemleri ve univariate outlier larn aratrlmtr. Dalm deerlerinin
karlatrlmasnda skewness ve kurtosis sonularna baklmtr. Univariate
sonularnn incelenmesinde ise X3 olarak allm, bu araln altnda ve
stnde kalan katlmc bamsz deiken sonular istatistiksel analizlere
40
katlmamtr. almada kullanlan baml deikenlerden; vcut arl,

skinfold ile alnan vcut ya yzdesi, bioimpedikal cihaz ile alnan vcut ya
yzdesi, FFM, maxVO2, TG, HDL, LDL, Kolesterol, Lipoprotein A, Apo A, Apo
B, Folik Asit, vitamin B12; Homostein, MDA, ve Koenzim Q10 nin antrenman ve
vitamin kullanm ncesi ve sonrasndaki deiimlerinin 3 farkl grup arasndaki
istatistiksel incelemeleri tekrarl varyans analizi (Repeated Measures ANOVA)
yntemi ile yaplmtr. ANOVA sonularnda istatistiksel bir farka rastlandnda
ise bu farkn kaynann aratrlmasnda Tukey Post Hoc istatistiksel analiz
yntemi kullanlmtr. Aerobik antrenmanlar ncesinde ve sonrasnda koenzim
Q10 ve MaxVO2 deiim deerleri arasndaki iliki pearson korelasyon analizi ile
incelenmitir. Tm alma sresince ana etki analizlerinde kullanlan anlamllk
snr 0.05 tir. Basit etki analizlerinde ise anlamllk snr iin Bonferroni
ayarlamas yaplmtr.
41
4. BULGULAR
Aerobik egzersizin ve multivitamin kullanmnn biyokimyasal rutin
profili ile kardiyak risk faktrleri ve antioksidan metabolizma zerine etkilerin
aratrld bu almann balangcn da 60 C.B. Beden Eitimi ve Spor
rencisi katlmc olarak aratrma izin belgesini imzalamtr. Bununla beraber
sekiz haftalk program sresince 3 katlmc iki gn st ste antrenman
programlarn aksatt iin bir denek ise rahatszlandklar iin almann
sonundaki testlemelere ve istatistiksel analizlere alnmamlardr. statistiksel
analiz sresince ilk nce tm tanmlayc, fiziksel ve fizyolojik parametrelerin
minimum, maksimum, ortalama ve standart sapma deerleri alnmtr. statistiksel
analizlerde bir sonraki adm olas dalm problemleri ve univariate outlier larn
aratrlmtr. Dalm deerlerinin karlatrlmasnda skewness ve kurtosis
sonularna baklmtr. Univariate sonularnn incelenmesinde ise X3 olarak
allm, ve maksimal oksijen tketimi bu araln altnda kalan bir denein
sonular istatistiksel analizlere katlmamtr.
Yukarda aklanan sebepler ile almann, istatistiksel analizlerinde
kullanlan katlmc says 55 dir. Elli be renci multivitamin kullanan, placebo
ve kontrol olarak 3 farkl gruba ayrlarak almay tamamlamtr. Bu
katlmclarn tanmlayc istatistikleri Tablo 4 de verilmitir.
Tablo 4. Katlmclarn tanmlayc istatistikleri
Gruplar
Homosistein
Placebo
Kontrol
Total
Ya
X
Minimum
Maximum
SD
X
Minimum
Maximum
SD
X
Minimum
Maximum
SD
X
Minimum
Maximum
SD
23,33
19,00
34,00
4,05
22,17
19,00
29,00
2,48
23,45
19,00
37,00
4,29
23,01
19,00
37,00
3,7193
Boy
(cm)
170,88
160,00
187,00
8,04
171,17
157,00
188,00
9,63
177,00
164,00
198,00
10,85
173,20
157,00
198,00
9,88
Vcut A.
(kg)
66,86
55,60
83,10
8,54
65,80
46,40
87,60
12,82
74,54
51,70
114,10
14,01
69,32
46,40
114,10
12,52
BMI (kg/cm)
22,81
19,80
26,60
1,98
22,21
17,60
29,30
3,02
23,64
18,10
29,10
2,75
22,92
17,60
29,30
2,64
42
Aratrmaya katlan rencilerin aerobik program ve multivitamin program

ncesi ve sonrasnda llen fiziksel ve fizyolojik parametreleri Tablo 5 de verilmitir.
Tablo 5. Katlmclarn fiziksel ve fizyolojik profilleri
Skinfold
% nce
Skinfold
% sonra
Ya
%
nce
Ya%
sonra
FFM
nce
FFM
sonra
11,48
10,78
16,55
55,23
Minimum
Maximum
3,97
20,94
3,81
19,95
8,40
33,10
SD
X
5,44
12,35
5,24
11,49
Minimum
Maximum
5,16
19,62
4,37
18,69
SD
X
Minimum
Maximum
SD
X
4,93
17,7
1
8,60
35,5
0
7,31
18,4
0
9,30
34,8
0
7,75
11,91
11,12
Minimum
Maximum
3,97
20,94
3,81
19,95
SD
4,85
4,97
Grup
Homosistein
Placebo
Kontrol
Total
4,80
11,92
6,29
18,23
4,42
MakVO2
(ml/kg/dk)
sonra
55,72
MakVO
2
(ml/kg/d
k) nce
37,22
43,40
70,40
43,40
71,30
27,24
48,30
25,16
51,52
6,89
16,91
9,73
53,53
9,77
53,61
6,24
36,73
7,37
38,89
8,30
33,30
39,30
70,00
40,40
68,40
25,78
48,26
27,49
51,12
7,24
19,27
8,60
40,70
7,73
18,4
16,72
9
8,60
8,30
40,7
33,30
0
7,49
6,96
11,08
10,38
6,95
58,75
21,90
83,70
13,92
40,33
7,12
37,19
24,44
46,69
6,13
55,98
54,70
37,06
38,68
21,90
83,70
40,40
71,30
24,44
48,30
24,44
51,52
11,80
9,98
6,31
6,83
Katlmclarn fiziksel ve fizyolojik profillerinin uygulanan antrenman program

ve multivitamin sonrasnda istatistiksel olarak farkllap farkllamad ve gruplar
arasndaki farkllklar, tekrarl varyans analizi (repeated measures ANOVA designs) ile
analiz edilmitir. Tablo 6da aklanan sonulara gre katlmclarn vcut arlklar 3
farkl grup arasnda, aerobik egzersiz ve multivitamin kullanm sonrasnda istatistiksel
olarak farkldr F (2, 52)=4,59, p0,05.
43

sonrasndaki vcut arl tekrarl dizayn ANOVA deerleri
Source
Vcut A.
(kg)
Gruplar
Vcut A
X Gruplar
Error
SS
5,53
df
1
MS
5,53
F
8,966
Sig.
,004*
1889,55
5,544
2
2
944,77
2,77
3,291
4,49
,045*
,016*
32,07
52
,617
*p0.05
Vcut arl n test ve son test arasnda 3 farkl egzersiz grubunda istatistiksel
olarak anlaml deiiklik gstermitir. Bu istatistiksel farkn kayna olan grup Tukey
Post Hoc testi ile aranmtr. Basit etki analizlerine girmeden her bir grubun kilo farklar
karlatrldnda tek bana hibir grubun kilo fark birbirinden istatistiksel olarak
farkl deilken, gruplar ve alma ncesi ve sonras alnan vcut arlk farkllklarnn
ilikisi ana etki analizlerinde istatistiksel olarak anlaml fark getirdii dnlmektedir.
Vcut arlndan bamsz olarak analiz edilen vcut ya yzdesinin 3 farkl
grupta 8 haftalk antrenman ve multivitamin kullanm sonrasnda istatistiksel olarak
farkll ok tekrarl varyans analizi ile incelenmitir. Analiz sonularna (Tablo 7)
vcut ya oranlar ile vcut arl arasndaki sonular birbirini desteklemektedir.
Antrenman ncesi ve sonrasnda ki sonularn gruplar arasndaki iletiimi istatistiksel
olarak farkllk gstermitir, F (2, 52)= 4,494, p0,05

sonrasndaki vcut ya% si tekrarl ANOVA deerleri
Source
Vcut Ya %
Grup
Vcut Ya X Grup
Error
* p0,05
SS
9,78
944,77
11,08
64,14
df
1
2
2
52
MS
9,78
472,38
5,54
1,23
F
7,93
3,29
4,49
Sig.
,007*
,045*
,016*
44
Ana etki analizlerinde kaynaklanan istatistiksel farklln Post Hoc testleri ile
olan incelenmesi sonucunda vcut arlnda olduu gibi vcut ya % si ve gruplar
aras farklarn etkileiminin dnda istatistiksel bir farkllk gzlemlenememitir.
Yasz vcut arlnn antrenman yapan ve vitamin kullanmyla birlikte
antrenman yapan gruplar aras farkllklar tekrarl ANOVA ile incelenmesi sonucunda
skorlarn vcut arl ve vcut ya yzdesi ile fizyolojik uyumunu saylara
yanstamad gzlenmektedir F (2, 52)= 1,640, p0,05.
Tekrarl varyans analiz sonularna gre 8 haftalk antrenman ve multivitamin
alm sonrasnda gruplar arasnda yasz vcut yzdesi orannda istatistiksel olarak
anlaml bir farkllk bulunamamtr,
Katlmclarn maxVO2 skorlarnn 8 haftalk antrenmana ve vitamin kullanmna
verdii yant gruplar aras etkileim ile birlikte istatistiksel olarak anlamldr, F (2,
52)=7,71, p0,05. MaxVO2 sonularnn antrenman ve vitamin kullanm sonrasnda
gruplar arasndaki dalmndaki istatistiksel farkllk Tablo 8de verilmektedir.

sonrasndaki MaxVO2 si tekrarl ANOVA deerleri
Source
MakVO2 (ml/kg/dk)
Grup
MakVO2 X Grup
Error)
SS
134,82
24,07
87,37
283,06
df
1
2
2
50
MS
134,82
12,0
43,68
5,66
F
23,81
,28
7,71
Sig.
,00*
,75*
,00*
*p0,05
ekil 9da akland gibi maksimal oksijen tketimi antrenman program ve

multivitamin kullanm sonrasnda istatistiksel olarak anlaml bir farkllk gstermekle
birlikte, vitamin kullanan, plasebo gruplar arasndaki maxVO2 asndan olan fark
istatistiksel anlamlla ulamamtr.
45
41
40
MakVO2 (ml/kg/dk)
40
39
39
38
37
37
37
37
pre
37
36
post
multivitamin
placebo
kontrol
Gruplar
ekil 9. Antrenman ve Vitamin kullanm sonrasndaki MaxVO2 deiimleri
Bamsz kardiyak risk faktrlerinden biri saylan homosistein miktarnn

antrenman ncesi ve sonrasndaki deerleri Tablo 9da verilmitir. Bu sonulara gre
tm katlmclarn balang ortalama homositein deerleri (X=12,757,11) homosistein
referans deerlerinin (5.0-12 umol/L) zerindedir. Antrenman ile birlikte multivitamin
kullanan grupta ortalama homosistein dzeyinde byk bir art olmazken, plasebo
kullanp antrenman yapan bireylerin homosistein dzeyleri istatistiksel olarak anlaml
olmamakla birlikte art gstermitir (X=16,107,91). Aerobik antrenman ve
multivitamin kullanm sonrasndaki homosistein deerlerindeki deiimi ok tekrarl
ANOVA ile yaplan analizler ile incelenmitir. Bu sonulara gre antrenmanl ve
multivitamin kullanan bireyler ile antrenman yapp multivitamin kullanmayan yada
kontrol grubundaki katlmclarn homosistein miktarlar istatistiksel olarak farkl
deildir., F (2, 52)= 1,76, p0,05.
46
Tablo 9. Katlmclarn gruplarna gre antrenman ve vitamin kullanm ncesi ve

sonras homosistein deerleri
Grup
Multivitamin
Plasebo
Kontrol
Total
X
Minimum
Maximum
SD
X
Minimum
Maximum
SD
X
Minimum
Maximum
SD
X
Minimum
Maximum
SD
Hmcy
umol/L
12,29
6,59
46,80
9,045
12,94
6,11
34,30
6,23
13,01
7,75
30,90
6,06
12,75
6,11
46,80
7,11
Hmcy
umol/L
12,63
8,87
19,60
3,18
16,10
8,00
43,20
7,91
13,01
7,75
30,90
6,06
13,85
7,75
43,20
6,08
Biyokimyasal rutin profili zerinde yaplan lmler ile antrenmanl,

antrenmanla birlikte vitamin kullanan ve kontrol gruplar arasndaki farklar tekrarl
ANOVA yntemi ile incelenmitir. Aerobik antrenman ve multivitamin kullanm
ncesi ve sonrasndaki TG, LDL, HDL ve kolesterol 3 farkl grup iin referans deerleri
ile birlikte Tablo 10da verilmektedir. Katlmclarn Tablo 10da aklanan tm
bamsz deikenlerinin genel ortalamalar, yine Tablo 10da verilen referans
deerlerinin
ierisinde
yer
almaktadr.
47
Tablo 10. Katlmclarn Biyokimyasal Rutin Profilleri
Grup
Vitamin
X
Min
Max
SD
Plasebo
X
Min
Max
SD
Kontrol
X
Min
Max
SD
Total
X
Minimu
m
Maximu
m
SD
Referans Deerler
(mg/dl)
KOL
(mg/dl)
nce
156,38
105,00
227,00
33,48
161,64
140,00
187,00
13,18
168,10
126,00
216,00
26,38
162,27
105,00
KOL
(mg/dl)
sonra
154,33
100,00
210,00
34,26
154,29
118,00
185,00
18,63
168,10
126,00
216,00
26,3876
159,32
100,00
HDL
(mg/dl)
nce
54,77
40,00
75,00
10,54
64,76
33,00
99,00
16,18
55,70
36,00
86,00
14,06
58,20
33,00
HDL
(mg/dl)
sonra
51,38
38,00
67,00
9,5310
60,58
31,00
83,00
12,26
55,70
36,00
86,00
14,06
55,80
31,00
LDL mg/dl)
nce
LDL mg/dl)
sonra
71,61
36,00
199,00
37,42
61,41
32,00
109,00
23,83
73,90
36,00
157,00
32,54
69,29
32,00
TG
(mg/dl)
sonra
75,27
29,00
193,00
40,1670
61,41
30,00
102,00
18,72
73,90
36,00
157,00
32,54
70,49
29,00
87,16
46,00
142,00
27,73
84,64
58,00
113,00
16,88
97,40
62,00
140,00
20,99
90,10
46,00
87,83
41,00
133,00
29,44
81,41
47,00
118,00
17,63
97,40
62,00
140,00
20,99
89,32
41,00
199,00
193,00
227,00
216,00
99,00
86,00
142,00
140,00
25,95
27,60
50-200
14,21
12,50
22,66
TG (mg/dl)
nce
31,79
31,97
50-200
35-65
23,76
0-130
48
Antrenmanl bireyler, antrenman ve vitamin kullananlar ile kontrol grubu

arasndaki TG farkllklarnn istatistiksel analiz sonularna gre; 8 hafta antrenman
yapan, katlmclar ile antrenman yapp vitamin kullanan katlmclar arasnda
istatistiksel olarak anlaml bir farkllk bulunamamtr, F (2, 52)= 0,22, p0,05.
Sekiz hafta sresince antrenman yapan ve vitamin kullanan rencilerin, vitamin
kullanmayan ve antrenman yapmayan bireylerden kolesterol deerleri istatistiksel
olarak incelenmi. Bu analiz sonularna gre istatistiksel olarak anlaml bir fark
bulunamamtr F (2, 52)= 1,86, p0,05. Bununla birlikte ekil 10da da
gzlenebilecei gibi zelikle antrenman yapp plasebo kullanan grubun kolesterol
deerleri istatistiksel olarak anlaml olmamakla beraber d gstermitir.
170
168
168
168
166
kolestrol (mg/dL)
164
162
162
160
158
156
154
156
154
154
pre
152
post
150
Multivitamin
Placebo
Grup
Kontrol
ekil 10. Katlmclarn antrenman ve multivitamin kullanm ncesi ve sonras

kolesterol deerleri
49
Sekiz hafta sren aerobik antrenmana balamadan nce alnan LDL ve HDL
deerlerinde, almaya katlan 3 farkl grupta, gruplar arasnda kan deerlerinde
Tablo10da verilen farkllklar gzlenmitir. Bununla beraber yaplan tek ynl varyans
analizi incelemelerinde antrenmanlara balamadan nceki kan yalar deerlerinde, 3
farkl grup iin istatistiksel olarak anlaml bir farka rastlanamamtr. Bu nedenle kan
yalarndaki istatistiksel analizlerde tekrarl ANOVA yntemi kullanlmtr. Bu
sonulara gre multivitamin kullanp, kullanmadan aerobik antrenman yapan bireylerin
LDL deerlerinde istatistiksel olarak anlaml bir fark gzlenmemitir. Analiz sonular
LDL iin F (2, 52)= 0,83, p0,05. Bununla beraber kandaki HDL deerlerinde Tablo
11de gsterildii gibi antrenman ve vitamin kullanm sonrasnda istatistiksel olarak
anlaml bir farkllk gzlenmitir F (2, 52)= 4,40, p0,05. Bu farkllk kayna Post Hoc
testleri ile aratrldnda gruplar arasnda istatistiksel bir farkllk gzlenmemek ile
birlikte farkn HDL nin antrenman ncesi ve sonras genel istatistiksel olarak anlaml
genel farkllndan kaynakland gzlenmitir t=3,64. , p0,05. Ek olarak buradaki
istatistiksel farkl yaratan etki, fizyolojik beklentilerin aksine antrenman sonras kan
HDL deerlerinde antrenmann balangcna gre istatistiksel olarak anlaml ddr
(Tablo 10).

sonrasndaki HDL tekrarl ANOVA deerleri
Source
HDL mg/dl
Grup
HDL mg/dl *
grup
Error
* p0,05
SS
174,094
2
93,226
df
1
857,704
2
MS
174,094
2,623
46,613
550,374
52
10,584
F
16,449
,082
4,404
Sig.
,00*
,09
,02*
50
Biyokimyasal testler ierisinde yer alan Lipoprotein a (Lpa), ApoA ve ApoB,

antrenman ve multivitamin kullanm ncesi ve sonras ortalama deerleri ile her bir
bamsz deiken iin verilen referans deerleri Tablo 12de verilmitir. Bu deerlerin
referans deerler ile karlatrlmas sonucunda elde edilen verilere gre deneklerin
balang ortalama Lpa deerleri referans deerlerinin stnde olduu gzlenmitir.
Tablo 12. Katlmclarn antrenman ve multivitamin kullanm ncesi ve sonrasndaki

Lpa, APOAve APOB tanmlayc deerleri ile referans deerleri
Grup
Homosistein
X
SD
Min
Max
Plasebo
X
SD
Min
Max
Kontrol
X
SD
Min
Max
Total
X
SD
Min
Max
Referans Deerler
Lpa
Lpa
(mg/dl)
(mg/dl)
nce
sonra
56,87
48,78
54,90
48,70
9,45
8,41
173,38
155,23
32,98
28,11
32,68
27,42
8,72
8,23
114,51
102,48
25,66
25,66
13,18
13,18
11,85
11,85
55,69
55,69
37,70
34,36
37,80
34,02
8,72
8,23
173,38
155,23
0-30
APOA
g/L nce
APOA
g/L sonra
1,38
,1748
1,09
1,83
1,52
,22
,99
1,96
1,40
,22
1,14
1,85
1,43
,21
,99
1,96
1,08-2,25
1,42
,14
1,16
1,77
1,56
,24
1,09
2,30
1,40
,22
1,14
1,85
1,46
,21
1,09
2,30
APOB
g/L nce
APOB
g/L sonra
,55
,15
,36
,89
,53
,10
,40
,77
,59
9,02
,41
,76
,56
,11
,36
,89
0,6-1,17
,53
,16
,28
,92
,49
,11
,34
,77
,59
9,02
,41
,76
,54
,12
,28
,92
Lpa deerlerinin antrenman ncesi ve sonrasnda 3 farkll gruptaki deiimi

incelendiinde istatistiksel olarak anlaml bir farka rastlanamamtr F (2, 52)= 1.48,
p0,05. ApoA deerleri incelendiindeki sonu ise yukarda aklanan Lpa deerlerinin
benzeri olup gruplar arasnda antrenman ve vitamin kullanm ncesinde ve sonrasnda
istatistiksel bir farklla rastlanamamtr F (2, 52)= 0,64, p0,05.
ApoB deerleri tekrarl varyans analizinde incelendiinde ise sonular
farkllklar gstermektedir (Tablo 13). Buna gre antrenman ve vitamin kullanm ile
grup farklarnn ilikisi istatistiksel olarak anlaml kmazken, basit etki analizlerindeki
sonularda ApoB deerlerinin, 8 hafta sresince antrenman yapan ama vitamin almayan
grupta istatistiksel olarak anlaml bir d olduunu vermektedir, F (1, 51)= 5,05,
p0,05
51
Tablo 13 Farkl gruptaki katlmclarn aerobik antrenman ve multivitamin kullanm

sonrasndaki HDL tekrarl ANOVA deerleri
Source
APOB (g/L)
HmcyxAPOB
placeboxAPOB
KontrolxAPOB
Gruplar
APOB(g/L)X Gruplar
Error
SS
1,22
0,00
0,01
0,00
2
7,50
,140
df
1
1
1
1
5,66
2
52
MS
1,22
0,00
0,01
0,00
2,08
3,75
2,69
F
4,53
1,82
5,05
,00
,135
1,39
Sig.
,04*
,18
,03*
1,00
,074
,257
* p0,05
Aratrmada antrenman ve vitamin yklemesi sonrasnda ve ncesinde llen
folik asit ve vitamin B12 vitamini deerleri Tablo 14de verilmitir. Bu deerler referans
deerler ile karlatrldnda katlmclarn balang folik asit ve vitamin B12 vitamin
deerleri normal referans aralndadr.
Tablo 14. almaya katlan 3 farkl grup denein folik asit ve vitamin B12 deerleri
Grup
Hmcy
X
SD
Minimum
Maximum
Plasebo
X
SD
Minimum
Maximum
Kontrol
X
SD
Minimum
Maximum
Total
X
SD
Minimum
Maximum
Referans Deerler
Fa
Fa
(ng/mL)
(ng/mL)
nce
sonra
7,17
12,23
1,60
3,01
3,58
7,09
10,20
18,42
8,56
9,09
3,39
1,58
4,52
5,98
17,47
12,00
7,95
7,95
2,94
2,94
3,78
3,78
13,42
13,42
7,88
9,66
2,75
3,15
3,58
3,78
17,47
18,42
2,7-16,1
B12
B12
umol/L
umol/L
sonra
nce
331,33
377,34
107,78
141,97
173,00
173,50
553,60
833,90
276,95
298,68
158,34
166,78
81,86
123,20
778,70
840,50
343,49
343,49
140,38
140,38
170,80
170,80
688,90
688,90
318,95
340,72
137,29
150,09
81,86
123,20
778,70
840,50
180-925
52
Aratrma da llen folik asit deerlerine aerobik antrenman ve multivitamin

yklemesinin etkilerini analiz etmek iin yaplan tekrarl varyans analizi sonular
Tablo 15de verilmektedir. statistiksel analiz sonularna gre folik asit miktar
antrenman ve vitamin kullanmn ilikisi ile istatistiksel olarak anlaml olarak
farkllamtr F (2, 51)= 21,77, p0,05. Basit etki analizlerine gre bu fark
multivitamin kullanan ve antrenman yapan grubun alma ve ncesi ve sonras
deerlerinin (Tablo 14) arasndaki istatistiksel olarak anlaml deiiklikten ortaya
kmtr F (1, 51)= 69,46, p0,04. Bunun dnda alma sonras llen folik asit
deerleri 3 grupta istatistiksel olarak farkldr, F (1, 51)= 12,82, p0,04 . Bu farkn
kaynann aratrld Tukey Post Hoc testi sonularna gre antrenman ve
multivitamin alm sonrasnda hem antrenman yapp hemde vitamin alan grubun
deerleri, antrenman yapp, plasebo alan ve kontrol grubundan istatistiksel olarak
byktr (Tablo 14).

sonrasndaki Folik Asit tekrarl ANOVA deerleri
Source
Folik Asit (ng/mL)
Hmcy
Plasebo
Kontrol
Gruplar
nce
Sonra
Folik Asit (ng/mL )x
Gruplar
Error
SS
95,00
222,06
2,41
,00
54,76
17,70
176,29
139,22
df
1
1
1
1
2
2
2
2
MS
95,00
222,06
2,41
,00
27,381
8,85
88,14
69,61
163,03
51
3,19
F
29,72
69,46
,76
,00
2,404
1,15
12,82
21,77
Sig.
,00*
,00**
,39
1,00
,10
,33
,00**
,00*
almaya katlan rencilerin antrenman yapp, 8 hafta sresince multivitamin

ya da plasebo kullananlar ile kontrol grubu arasnda, vitamin B12 asndan bakldnda
istatistiksel bir anlamllk kmamaktadr. Bununla birlikte vitaminB12 basit etki
analizlerine bakldnda beklendii gibi multivitamin kullanan ve aerobik yapan
aratrma grubunun vitaminB12 deerleri alma ncesi ile kyaslandnda istatistiksel
olarak byk kmaktadr, F (1, 52)= 7,71, p0,04.Tekrarl ANOVA sonular ana etki
analizleri Tablo 16da verilmektedir.
53

sonrasndaki Vitamin B12 tekrarl ANOVA deerleri
Source
B12 pg/mL
Grup
B12 pg/mL
X Grup
Error
SS
1395
6,5
8909
6,7
1002
5,6
1284
38,5
df
1
MS
13956,5
9
44548,3
5
5012,80
52
2469,97
F
5,65
Sig.
,02*
1,15
,32
2,02
,14
p0,05
Aerobik antrenman ve vitamin kullanmnn antioksidan metabolizmaya
etkisinin aratrmalar iki bamsz deikenin analizi ile incelenmitir. Bunlar MDA ve
Koenzim Q10 dr. Bu iki deikenin alma ncesi ve sonras deerleri 3 farkl grup iin
Tablo 17de verilmitir.
Tablo 17. Katlmclarn alma ncesi ve sonrasnda MDA ve Koenzim Q10 deerleri
Grup
Hmcy
X
SD
Min
Max
Plasebo
X
SD
Min
Max
Kontrol
X
SD
Min
Max
Total
X
SD
Min
Max
Referans Deerler
MDA
MDA
nce
sonra
2,74
1,2897
2,51
,4455
,90
,00
10,07
2,20
2,21
1,3359
1,72
,2920
,00
,80
6,41
1,71
2,73
2,7117
2,98
2,9912
,90
,90
12,49
12,49
2,57
1,8211
2,46
1,9230
,00
,00
12,49
12,49
1.56-2.38 mol/l
Q10
Q10
nce
sonra
,9384
1,1516
,2716
,3816
,54
,57
1,66
1,99
,9913
1,3151
,4161
,5712
,49
,68
1,99
2,97
1,1235
1,1253
,4075
,4066
,63
,63
2,55
2,55
1,0221
1,1925
,3734
,4557
,49
,57
2,55
2,97
0.83 1.43 g/ml
54
Katlmclarn sekiz haftalk aerobik antrenman ve multivitamin yklemesi

sonucunda farkl gruplardaki ilikisinde, MDA asndan ana etki analizlerinde
istatistiksel bir farkllk olmad tekrarl ANOVA sonucunda gzlenmitir F (2, 52)=
2,71, p0,05. Bununla birlikte basit etki analizleri sonrasnda bakldnda, gruplarn
alma ncesi ve sonras deerleri ile arasnda istatistiksel olarak anlaml bir farkllk
bulunmaktadr. Bu farklln kaynann da sekiz hafta sresince aerobik antrenman
yapp multivitamin kullanan grubun MDA deerlerinin istatistiksel olarak anlaml
dnden kaynakland anlalmaktadr. (Tablo 18).

sonrasndaki MDA tekrarl ANOVA deerleri
Source
MDA
Hmcy
Plasebo
Kontrol
Grup
nce
Sonra
MDA X
Grup
Error
SSs
16,886
19,01
654
00
18,42
3,29
24,95
9,811
df
1
1
1
1
2
2
2
2
MS
16,886
19,01
654
00
9,21
1,65
12,47
4,906
93,958
52
1,807
F
9,345
10,52
3,61
00
,314
,26
3,71
2,715
Sig.
,00*
,02**
,06
1,0
1,18
,77
,033**
,07
*p0.05
Antioksidan metabolizmann bir baka deikeni olan Koenzim Q10

deerlerinin multivitamin kullanm ve aerobik antrenman sonrasndaki farkllamalar
tekrarl ANOVA yntemi ile incelenmi. Sonular Tablo 19da verilmitir. Bu
sonulara gre antrenman, vitamin kullanm ve gruplarn ana etki analizlerinde
istatistiksel olarak anlaml bir iliki gzlenemezken, F (2, 52)= 2,68, p0,05. Basit etki
analizlerinde aerobik antrenman yapan ve multivitamin kullanan grup ile plasebo
grubun koenzim Q10 deerleri istatistiksel olarak nemli farkllklar gstermitir (Tablo
19).
55

sonrasndaki koenzim Q10 tekrarl ANOVA deerleri
Source
Q10
Hmcy
Placebo
Kontrol
Grup
nce
Sonra
Q10XGrup
Error
SS
,799
0,41
0,89
,00
,223
0,35
,38
,501
4,860
df
1
1
1
1
2
2
2
2
52
MS
,799
0,41
0,89
0,00
,112
,17
,19
,251
9,34
F
8,55
4,38
9,54
0,00
,44
1,26
,90
2,68
Sig.
,00*
,04**
,03
1,00
,64
,29
,41
,07
*p<0,05
Tablo 19de verildii gibi aerobik antrenman yapan ve vitamin kullanan grubun
koenzim Q10 sonular ile aerobik antrenman yapan ve plasebo kullanan grubun
koenzim Q10 deerleri almann ba ile sonu arasnda istatistiksel olarak nemli
ykselmeler gstermitir. Bununla beraber multivitamin kullanan grup ile plasebo
kullanan grubun koenzim Q10 deerleri arasnda istatistiksel olarak nemli bir farkllk
gzlenmemitir.
Bununla birlikte aerobik antrenman yapan ve multivitamin ya da plasebo
kullanan grubun koenzim Q10 deerleri sekiz haftalk antrenman program ncesi ve
sonrasndaki deerleri (coQ10) ile MaxVO2 deiim (MaxVO2) deerleri arasndaki
olas iliki pearson korelasyon analizi ile incelenmitir. Bu analiz sonularna gre
coQ10 ile MaxVO2 deerleri arasnda istatistiksel olarak anlaml bir ilikiye
rastlanamamtr r=52, p0,05.
56
5. TARTIMA
Yksek tansiyon, yksek kolesterol, obezite, sigara kullanmnn yannda gnlk

yaamdaki fiziksel aktivite azl, kardiovaskler hastalklar iin nemli bir risk faktr
olmasnn yannda, ykselen total plazma, Hcy dzeyleri de kardiyovaskler hastalklar
iin bamsz bir risk faktrdr (3, 5). Yksek dzeylerdeki Hcy, damarlara zarar
vererek, kalp krizi, fel ya da benzeri rahatszlklara neden olabilecek damarlarn
tkanmas riskini arttrr (6, 7, 8, 9, 10). Dk plazma Hcy seviyelerinin,
bu tr
rahatszlklarn grlmesi olasln azatl dnlmektedir. Yaplan aratrmalarda

(5, 14, 18, 31, 42) varlan ortak sonu, vitamin B6, vitamin B12 ve folik asidin, Hcy
seviyeleri zerine drc etkileri olduudur. Bunun yannda, egzersizin de Hcy
seviyeleri zerinde, seilen egzersizin trne, iddetine ve kapsamna gre etkilerinin
olduu ve bu etkilerin deiken sonular oluturduu kstl saydaki aratrmalar (6, 7,
8, 15, 16, 17, 43) ile savunulmaktadr. Bununla beraber bu zamana kadar yaplan
almalarda, (6, 7, 8, 14, 15, 17, 18, 42, 43, 44) egzersizin ve vitamin kullanmnn,
Hcy seviyeleri zerindeki etkileri, birbirlerinden ayr olarak incelenmi olup, egzersiz
ile birlikte, vitamin (plasebo kontroll) kullanmnn ayn anda uygulanmasnn etkileri
aratrlmamtr. Dolaysyla, bu tip bir alma yaplmas, kardiovaskler hastalklarda,
Hcy etkilerinin azalmas ynnde, egzersiz ve vitamin ikilisinin ne tr sonular
douracann incelenmesi asndan nem kazanmaktadr. Bu almada Hcy
seviyesine vitamin ve egzersizsin etkilerinin aratrlmasnn yannda, lipid ve
antioksidan metabolizmas zerine etkileri de incelenmitir.
Bu
alma
bulgularnda,
tm katlmclarn
balang
ortalama Hcy
deerlerinin, Hcy referans deerlerinin zerinde olduu gzlenmitir. Seilen

populasyonun 23.013,71 ya ortalamasndaki salkl niversite rencilerinden
oluuyor olmasna ramen ulalan bu sonu koruyucu kardiyovaskler tedbirlerin daha
yal bir poplasyonda ne kadar nemli olabileceinin bir gstergesidir. Bu alma
sonunda sekiz hafta sren aerobik antrenman ile birlikte multivitamin kullanan grupta
beklentilerin aksine ortalama Hcy dzeyinde istatistiksel olarak anlaml olmasa da bir
art gzlenmitir.
57
Hcynin plazmada ykselen seviyeleri, ateroskleroz iin bamsz bir risk

faktrdr. Hcynin hcreden kana geiiyle, Hcy metabolizmasnda meydana gelen
deiimler hiperhomosisteinemiye neden olmaktadr (1). Hiperhomosistein referans
deerleri >30, 100mol/L aras, >100-mol/L ise iddetli hiperhomosisteinemi deeri
olarak kabul edilmektedir (30). Ancak; aratrmamzda gzlenen, Hcy seviyesinde
(X=16,107,91) artn ok byk olmamas, bu riski ortadan kaldrmaktadr.
Literatrdeki
bulgulara
gre,
(1,
2,
4,
6)
ykselen
plazma
Hcy
konsantrasyonlarnn genetik, fizyolojik (ya, cinsiyet, menopoz vs.), patolojik, egzersiz

ve beslenmeye bal olduu belirtilmitir. zelliklede besinsel faktrlerden vitamin B12,
vitamin B6 ve folik asit eksiliinin Hcy seviyelerini ykselttii ileri srlmtr.
Bununla birlikte, bu aratrmada multivitamin kullanp egzersiz yapan niversite
rencileri ile placebo kullanan renciler arasnda istatistiksel anlamda nemli bir
farkllk rastlanamamtr. Hcy seviyesinin drc etkilerinden biri olan vitamin
kullanmnn aratrld almalar (14, 18, 42) incelediimizde, genellikle vitaminin
drc etkisi net bir ekilde ortaya kmaktadr. Heijer ve arkadalarnn (1998)
ortalama 53 yanda, 227 salkl kii ve 89 venz tromboz gemii olan kiiler zerine
yapt almada, 8 haftalk multivitamin takviyesi (5mg folik asit, 0,4mg
hidroksikobalamin ve 50mg piridoksin) uygulamtr. Multivitamin takviyesi alan
kiiler ile placebo kullanan grup karlatrldnda, multivitamin takviyesi alan
kiilerde Hcy seviyelerinde azalma gzlenmitir (18). Heijer ve arkadalarnn (1998)
yapt dier bir almada, bu aratrmaya kyasla, sadece multivitamin kullanm
sresi ayn olup, ya aral ok uzun tutulmu ve multivitamin takviyesi olarak 5mg
folik asit, 0,4 mg hidroksikobalamin ve 50 mg piridoksin kullanlmtr. Rasmussen ve
arkadalar (2000), yal ve gen bayanlar zerinde yapt almada yksek folat
almyla dk Hcy konsantrasyonlar gzlemitir (14). Earnest ve arkadalarnn (2002)
yapt almada 24-79 yalar arasndaki 141 katlmcya 24 hafta sresince
multivitamin takviyesi uygulamlardr. 12. ve 24. haftalarda aldklar kan rnekleri ile
vitamin B6, vitamin B12 ve folik asit konsantrasyonlarnda 12. ve 24. haftalarda anlaml
bir ykselmeyle birlikte Hcy konsantrasyonlarnda nemli bir azalma saptamlardr
(42). Bahsi geen bu almada(14, 18, 42), katlmclarn egzersiz uygulamamalar
ile birlikte gerek ya aralklar, gerekse kullanlan vitaminin sresi, dozu ve trlerindeki
58
farklln
kendi
aratrmamzdaki
farkll
dourduu
dnlmektedir.
Bu
aratrmada, 19-34 yalar arasndaki salkl katlmclara, 8 hafta sresince egzersizle

birlikte multivitamin olarak supradyn verilmitir. alma sonucunda ise, folik asit ve
vitamin B12 deerlerinde istatistiksel olarak anlaml bir art gzlemlenirken, Hcy
deerlerinde istatistiksel olarak anlaml olmayan bir art gzlenmitir.
Hcy seviyesi zerine etkilerinden bir dieri olan egzersiz uygulamasnn
aratrld almalar (6, 7, 8, 15, 16, 17, 43) incelediimizde, egzersizin eidi,
iddeti, kapsam ve alma grubunun zelliklerine bal olarak farkl sonular ortaya
kt gzlenmektedir. Bu almadaki sonular analiz edildiinde, bulgularmza gre,
plasebo kullanp, 8 hafta sresince, haftada 3 gn, maksimal VO2nin % 50-60 ve %7075inde antrenman yapan bireylerin, Hcy dzeylerinde istatistiksel olarak, anlaml
olmamakla birlikte, art gzlenirken folik asit ve B12 vitamini deerlerinde istatistiksel
olarak anlaml olmasa da bir art gzlenmitir. Hcydeki bu anlaml olmayan art,
egzersizin sresi ve iddetine gre deiiklik gsterebilmektedir.
Herrmann ve arkadalarnn (2003) 100 atlet zerinde yapm olduu almada,
Hcy zerine farkl trde (maraton koucular, da bisikletileri ve 100km koular)
dayankllk egzersizinin akut etkileri aratrlmtr. Maraton koucularnda yarma
sonrasnda Hcy seviyesi, yarma ncesi Hcy seviyesinden % 64 orannda artarken, da
bisikletileri ve 100km koucularnda Hcy seviyelerinde nemli bir deiiklik
bulmamlardr. Dayankllk sporcularnda ise, lml hiperhomosisteine, vitamin B12
eksiklii ve dk folat seviyelerinin neden olduu gzlenmitir (8). Herrmann ve
arkadalarnn (2003), yapm olduu almada kulland antrenman tr de
dayankllk iken, llen deerler akut tepkilerdir. Yaplan bu almada ise, aerobik
(dayankllk) egzersizi ile Herrmann ve arkadalarnn (2003) almasnda akland
gibi hiperhomositeine olmasa da, Hcy seviyesindeki art 8 haftalk antrenman
sonrasnda kronik dzeyde bulmutur. Bununla birlikte yukardaki almalardan farkl
olarak multivitamin kullanm nedeni ile B12 ve folik asit deerlerinde art
gzlenmitir.
Hermann ve arkadalarnn (2003) yapt baka bir almada, yzclerde 3
hafta sreyle, yksek tempoda interval antrenman sonrasnda (7), Knig ve
arkadalarnn (2003) 19-49 yalar arasnda, 39 salkl triatlet zerinde 4 hafta sren
59
yksek younlukta antrenman sonrasnda (17) ve Bailey ve arkadalarnn (1999)

ortalama 22 yalarnda 32 erkek zerinde normoksik koullarda, kalp atmnn %7085inde, 4 hafta yaplan antrenman sonrasnda (15) Hcy seviyelerinde art
saptamlardr.
Sz konusu almada da (7, 15, 17) yksek younlukta yaplan
antrenmanlarn, Hcy dzeylerini ykselttiini grmekteyiz. Buradan da anlalaca
zere, youn bir egzersiz periyodlamas ile yaplan antrenmanlar, Hcy seviyesini
ykselterek kardiyovaskler rahatszlk riskini arttrmaktadr. Bununla birlikte, yksek
iddet ve younlukta olamayan antrenman programlar uygulayarak, egzersiz yapan
katlmclar zerinde yaplan aratrmalarda, (6, 16, 43) Hcy seviyesi farkl deerlere
ulamtr. Gaume ve arkadalar (2005) orta yal 24 erkek zerinde yapt almada,
haftada sadece ortalama 2 saat yry yapan 12 sedanter kii ile 15 yldan daha uzun
sredir haftada ortalama 8 saat dayankllk antrenman yapan 12 kiide Hcy
konsantrasyonlarn karlatrmtr. Antrenman yapan erkeklerde Hcy deerleri,
antrenman yapmayan erkeklerden daha dk bulunmutur. Diyetle vitamin B6, vitamin
B12 ve folik asit almnn her iki grupta da yeterli olmasna ramen 2 grup arasnda
diyetle vitamin almnda nemli farkllklar vardr. Antrenman yapan kiilerde
antrenman yapmayan kiilere gre folik asit ve vitamin B12 deerleri daha yksek
bulunurken vitamin B6 da bir deiim gzlenmemitir (6). Gaume ve arkadalarnn
(2005) yapt almada, katlmclar orta yal olup sporcular sedanter grupla
karlatrlmtr. Kendi aratrmamz da ise katlmclar 19-34 ya aralnda ne tam
sedenter, ne de sporcu (niversite rencisi) olmas, yukarda aklanan antrenman
programnn
iddet
ve kapsamndaki
farkllklar
iki almann
sonularnn
karlatrlmasn zorlatrmaktadr.
Farkl ya ve egzersiz iddetlerinin yan sra farkl egzersiz eitleri de Hcy
seviyesinde deiik bulgular ortaya koymutur. Steenge ve arkadalar (2001) 19-38 ya
arasnda bulunan bayanlar 3 gruba ayrmtr. Birinci gruba sadece 8 hafta sren kreatin
takviyesi, 2. gruba 8 hafta kreatin takviyesinin yannda kuvvet antrenman program
verilmi ve 3. gruba da 8 haftalk diren antrenman ve plasebo verilmitir. Birinci
grupta Hcy seviyelerinde nemli bir azalma gzlenmezken 2. ve 3. grupta plazma Hcy
seviyelerinde istatistiksel olarak anlaml bir azalma saptamtr (43). Kendi
60
almamzdaki katlmclarn, ya gruplarnn ve egzersiz sresinin, Steenge ve

arkadalarnn (2001) almasyla benzer olmasna ramen burada uygulanan kuvvet
antrenman Hcy seviyesi sonular arasnda farkllk yarat dnlmektedir. Kuvvet
antrenmanlarnn Hcy ye etkisi ile ilgili literatrde alma bulunmamas bu varsaym
desteksiz brakmaktadr.
Katlmc olarak patolojik
bir poplasyonun kullanld Randeva ve
arkadalarnn (2005) 21 polikistik over sendromlu bayan zerinde yapt almada

bayanlarn 12si 6 ay sresince yry programna katlmtr ve 9u egzersiz
programna katlmamtr. 6 ay sren yry program sonrasnda Hcy seviyelerinde
anlaml bir azalma gzlenmitir (16). Egzersiz sresi ok uzun tutulup alma
grubunun polikistik over sendromlu kiilerden olumas nedeniyle uygulanan bu
aratrma ile farkl sonular vermitir.
Egzersiz program ncesi ve sonrasndaki maxVO2deki art, kilo kaybnda
yaanan istatistiksel farkllklar ile yaplan antrenmann fizyolojik farkllklar yaratmaya
yetecek iddet ve kapsamda olduunu gstermektedir. Buna ramen, yukarda aklanan
egzersiz iddeti ve kapsamlar ile alma gruplarnn ya, cinsiyet ve patolojik
durumlar gz nne alndnda, yaplan almalar (6, 7, 8, 15, 16, 17, 43) arasnda
Hcy, folik asit ve B12 seviyelerinde farkllklar yarattn grmekteyiz.
Bu aratrmada, 19-34 yalar arasnda salkl, vcut arlklar, body mass
indeksleri ve vcut ya oranlarna gre, homojen bir grup (aktif niversite genliini
temsil eden, ne tam sedanter ne de tam sporcu bir poplasyon) seilmitir. alma
sonras bulgularmzda da, 8 hafta sreyle, maxVO2 nin %50-60 ve %70-75 inde
yaplan aerobik egzersiz sonucunda, antrenman yapp multivitamin kullanan katlmclar
ile antrenman yapp vitamin kullanmayan katlmclarn ve de kontrol grubundaki
katlmclarn Hcy deerleri istatistiksel olarak farkl olmad sonucuna varlmtr. 8
haftalk aerobik antrenman sonrasnda multivitamin kullanan niversite rencilerinin
hem folik asit hem de B12 vitamini deerlerinde istatistiksel olarak anlaml bir ykselme
gzlenirken, sadece antrenman yapan plasebo kullanan grubun folik asit ve B12 vitamini
deerlerinde istatistiksel olarak anlaml olmasa da bir art gzlenmitir.
Homosistein seviyelerindeki art, LDL oksidasyonunu ykselterek, endotel
disfonksiyona neden olmaktadr (4). Endothel disfonksiyon, ateroskleroz geliiminde
61
ana mekanizma olduu bilinmektedir. Aterosklerozda ve kardiyovaskler hastalklarda,

Hcynin yan sra, kolesterol ve kan lipidleri de risk faktr oluturmaktadr (30).
Yaplan almalarda (40, 56, 57) kolesterol ve kan lipidleri zerine egzersizin
etkilerinde farkl sonular ortaya kmaktadr.
Aguilo ve arkadalar (2003), 17 amatr ve 16 profesyonel bisikleti zerinde
yapt almada, maksimal ve submaksimal egzersiz testi sonrasnda, amatr
bisikletilerde serum kolesterol seviyelerinde art bulurken, profesyonel bisikletilerde
bir deiim gzlemlememitir. Profesyonel sporcularda LDL seviyelerinde azalma
meydana gelirken, HDL seviyelerinde bir deiim gzlenmemitir. Amatr sporcularda
maksimal egzersiz sonras serum HDL seviyelerinde art meydana gelirken LDL
seviyelerinde bir deiim gzlenmemitir (40). Amatr sporcularda gzlemledii HDL
ve LDL bulgular, yaplan bu alma bulgularyla rtse de, katlmclarn
karakteristik zellikleri ve egzersiz birbirinden farkldr. Aguilo ve arkadalarnn
(2003), yapt almada akut egzersiz uygulanrken bu almada aerobik egzersiz
uygulanmtr.
Brites ve arkadalarnn (2005),18 sporcu ve 18 sedanter grup zerinde yapt
almada, iki grup arasnda lipoproteinlerde istatistiksel bir fark gzlenmese de,
sporcularda sedanter gruba gre HDL deeri daha yksek bulunmutur (56). Benitez ve
arkadalarnn (2001), 11 maraton koucu zerinde, yapt alma sonrasnda,
kolesterol trigliserit ve LDLde d meydana gelirken, HDL seviyelerinde art
gzlenmitir (57). Brites ve arkadalar (2005) ile Benitez ve arkadalarnn (2001),
alma bulgularyla, bu alma bulgularnn uyumamasnn nedeni egzersiz
kapsamndan ve alma grubunun sporculardan olumasndan kaynaklanmaktadr.
Bu almann bulgularna gre 8 hafta sreyle aerobik egzersizle birlikte
multivitamin kullanan ve sadece egzersiz yapan bireylerin LDL deerlerinde
istatistiksel olarak bir fark gzlenmezken HDL deerlerinde antrenman sonrasnda
istatistiksel olarak anlaml bir d gzlenmitir. TG deerlerinde 8 hafta antrenman
yapan katlmclar ile antrenman yapp vitamin kullanan katlmclar arasnda
istatistiksel bir farkllk bulunmamtr. Kolesterol deerlerine bakldnda antrenman
yapan ve antrenman yapp multivitamin kullanan katlmclar arasnda istatistiksel
62
olarak anlaml bir fark gzlenmezken bununla birlikte multivitamin kullanan grupta
istatistiksel olarak anlaml bir d gzlenmitir. ApoA ve ApoB deerleri
incelendiinde ApoA deerlerinde istatistiksel olarak bir fark bulunmazken ApoB
deerlerinde 8 hafta sreyle antrenman yapan ama vitamin kullanmayan grupta
istatistiksel olarak anlaml bir d olduu gzlenmektedir.
Kardiyovaskler hastalklarn gelimesinde bir risk faktr olan Hcynin
oksidasyonu esnasnda superoksit ve hidrojen peroksit olarak adlandrlan reaktif oksjen
trevleri olumakta ve oluan bu reaktif oksijen trevleri endotel hcrelerde lipid
peroksidasyonuna neden olmaktadr. Hcydeki bu art ile birlikte oluan lipid
peroksidayonunun son rn Malondialdehid (MDA) dr ve oksidatif stres marker
olarak kullanlmaktadr (24, 47).
MDA ile ilgili yaplan almalara baktmzda Sahlin ve arkadalar (1991),
maraton koucularnda (23), Hbner-wozniak ve arkadalar (1994), uzun mesafe
kayaklarda ve koucularda, egzersiz testinden hemen sonra, MDA miktarnda azalma
bulmutur (58). Kanter ve arkadalar (1993), 20 salkl erkek zerinde 6 haftalk
antioksidan vitamin takviyesi sonrasnda, maxVO2nin %60nda treadmillde yaplan
30 dakikalk kou testi ardndan, serum MDA seviyelerinde nemli bir d bulmutur.
(21) Yaplan bu alma (21, 23, 58) sonular, bu aratrma sonularn
desteklemektedir. Bu aratrmann sonularna gre, 8 haftalk aerobik antrenman ile
birlikte multivitamin kullanan grup ile plasebo kullanan grup arasnda MDA
seviyelerinde istatistiksel olarak anlaml bir farkllk bulunmakla birlikte 8 hafta
sresince aerobik antrenman yapp multivitamin kullanan grubun MDA seviyelerinde
istatistiksel olarak anlaml bir d gzlenmitir. Bununla beraber dayankllk
antrenmanlar sebebi ile MDA seviyelerinde gzlenen dn ya ile ilikili olduu
dnlmektedir. Bu hipotezi destekleyen tek almada Fatouros ve arkadalarnn
(2004), 65-78 yallar arasnda bulunan katlmclar zerinde yaptklar 16 haftalk
dayankllk antrenman sonras MDA seviyelerinde art gzlenmitir (59).
almalara katlan deneklerin yann dnda yaplan egzersizin eidinin de
MDA deerlerini farkllatrd dnlmektedir. rnein dayankllk antrenmanlar,
diren antrenmanlar ile karlatrldnda yukarda aklanan alma deerlerini
desteklemeyen sonular bulunmaktadr (49, 50, 60). Ramel ve arkadalar (2004)
63
niversite rencilerinde submaksimal diren egzersizi sonras MDAda nemli bir art
bulmutur (49). Viitala ve arkadalar (2004) antrenman yapan ve yapmayan kiilerde
vitamin E takviyesi kullanan ile kullanmayan katlmclarda diren egzersizi sonrasnda
MDA seviyelerinde art bulmutur (60). Goldfarb ve arkadalar (2005), 19-31 ya
aras alma ncesinden 12 ay sresince hi diren antrenman yapmayan 18 salkl
bayan zerinde eksantrik egzersizin MDA zerine etkisini aratrmtr. Eksantrik
egzersiz sonras MDA seviyeleri, eksantrik egzersiz ncesi MDA seviyelerinden daha
yksek bulunmutur ve antioksidan takviyesi alan grupta plasebo grubuna gre MDA
seviyeleri daha dk bulunmutur (50)
antioksidanlar ad verilmektedir. CoQ10 (ubiquinone) da antioksidan olarak grev
yapmaktadr. ok etkili bir radikal koruyucusudur. CoQ10 mitokondriyal solunum
zincirinde elektron taycsdr ve enerji metabolizmasnda nemli rol oynamaktadr.
Bonetti ve arkadalarnn (2000) yapm olduu almada, orta yal kiilerde
ayda en az 1000km bisiklet kullanan katlmclar zerinde 8 hafta sreyle bir gruba
CoQ10 dier gruba da plasebo vermitir. CoQ10 kullanan grupta 8 hafta sonra CoQ10
deerlerinde nemli bir art gzlenirken, plasebo kullanan grupta nemli bir deiim
gzlenmemitir (28). Ylikoski ve arkadalar (1997), kayaklar zerinde yapm olduu
almada 6 haftalk CoQ10 takviyesi sonrasnda plazma CoQ10 dzeylerinde nemli bir
artla birlikte CoQ10 takviyesini takiben fiziksel performansta ve maxVO2 de art
gzlenmitir (51). Zhou ve arkadalar (2005), fiziksel olarak aktif olan katlmclar
zerinde 4 haftalk CoQ10 takviyesi sonrasnda, plazma CoQ10 deerlerinde anlaml bir
art gzlemlerken yaplan submaksimal egzersiz testi sonrasnda mak VO2de bir
deiim gzlemlememitir (52). Malm ve arkadalar (1997), 22 gnlk CoQ10 takviyesi
alan grup ile plasebo grubu karlatrdnda, CoQ10 takviyesiyle birlikte yksek
younlukta yaplan antrenman ile fiziksel performansta art bulmutur (27).
Yukarda bahsi geen drt almada da (27, 28, 51, 52) ortak sonu olan CoQ10
seviyesinin ykselmesi, bu maddenin dardan verilmesi ve sporcu poplasyonun
kullanlmasndan kaynaklanmaktadr. Ancak, kendi almamz sonrasnda, 8 haftalk
aerobik antrenman yapan ve multivitamin kullanan, niversite rencilerinin CoQ10
64
sonular ile aerobik antrenman yapan ve plasebo kullanan ayn karakterdeki grubun
CoQ10 deerleri almann ba ile sonu arasnda istatistiksel olarak nemli
ykselmeler gstermitir. Bununla beraber multivitamin kullanan grup ile plasebo
kullanan grubun CoQ10 deerleri arasnda istatistiksel olarak bir fark gzlenmemi
olmas, bu farkn sekiz hafta sre ile yaplan dayankllk egzersizlerinden geldiini
dndrtmektedir. Bununla beraber kendi almamz dnda, dardan CoQ10
takviyesi olmadan sadece egzersiz ve vitaminplacebo kullanm ile ekillendirilen bir
aratrma olmamas nedeni ile aratrma sonucumuz henz desteklenmemektedir.
65
6. NERLER
Sekiz hafta yaplan aerobik egzersiz sonucu homosistein seviyelerinin

istatistiksel olarak anlaml olamamakla birlikte arttn grmekteyiz, bu nedenle
yaplan aerobik egzersiz programnn homosistein seviyelerinde drc
etkisini grmek iin 12 veya 24 hafta yaplmas nerilmektedir.
Bu almada seilen poplasyon 23.013,71 ya ortalamasndaki salkl

niversite rencileridir. Literatrde, homosisten deerlerinin yala birlikte
attn ve yaplan baz almalarda dayankllk antrenmann yal kiilerde
homosistein deerlerini azalttn belirtilmektedir. Bu tarz bir almann orta
yal kiiler zerinde de uygulanmas nerilmektedir.
Literatrde uygulanan egzersiz trne gre farkl sonular kt grlmektedir.

Ayn niteliklere sahip katlmclara farkl egzersiz trlerinin de uygulanp,
sonularn karlatrlmas literatre nemli katklarda bulunacaktr.
Bu almada 23.013,71 ya ortalamasndaki poplasyonda multivitamin

kullanmnn ve aerobik egzersizin MDA seviyelerindeki drc etkisi olduu
ortaya kmtr. Literatrde, yal poplasyona uygulanan dayankllk
antrenmannn MDA seviyelerini arttrd grlmektedir. Yal poplasyon
zerinde de aerobik egzersizle birlikte multivitamin kullanlarak alma
sonularnn incelenmesi nerilmektedir.
Mevcut literatrde koenzim Q10 zerine fazla alma bulunmamakla birlikte

diren antrenmannn koenzim Q10 zerine etkileri hi aratrlmamtr. Byle
bir almann yaplmas literatre katkda bulunacaktr.
66
KAYNAKLAR
1. Hayward, R., Ruangthai, R., Karnilaw, P., Chicco, A., Strange, R., McCarty, H.,
Westerlind, K.C., Attenuation of homosisteine-induced endothelial dysfunction
by exercise training. Pathophysiology (2003) 9:207-271
2. Selhub J., Homosisteine metabolism. Annu Rev Nutr (1999) 19:217-246
3. Prerost, M.R., Feldman, B.F., . Herbert, W.G., Homocysteine, Fibrinogen and

physical activity in human males with coronary artery disease. Comparative
Haematology International (1999) 9:25-30
4. Lentz, S.R., Homocysteine and vascular dysfunction. Life Sciences (1997)

61(13):1205-1215
5. Mayer, E.L., Jacobsen, D.W., Robinson, K., Homocysteine and Coronary

Athersclerosis. J Am Coll Cardiol (1996) 27: 517-527
6. Gaume, V., Mougin, F., Figard, H., Simon-Rigaud, M.L., NGuyen, U.N.,
Callier, J., Kantelip, J.P., Berthelot, A., Physical training decreases total plasma
homocysteine and cysteine in middle-aged subjects. Ann Nutr Metab (2005) 49:
125-131
7. Herrmann, M., Schorr, H., Obeid, R., Urhausen, A., Scharhag, J., Kindermann,
W., Herrmann, W., Homosisteine increases during endurance exercise. Clin
Chem Lab Med (2003) 41(11):1518-1524
67
8. Herrmann, M., Wilkinson, J., Schorr, H., Obeid, R., Georg, T., Urhausen, A.,
Scharhag, J., Kindermann, W., Herrmann, W., Comparison of the influence of
volume-oriented training and high- intensity interval training on serum
homocysteine and its cofactors in young, healthy swimmers. Clin Chem Lab
Med (2003) 41(11):1525-1531
9. Chambers, J.C., Obeid, O.A., Kooner, J.S., Physiological ncrements in plasma
Homocysteine induce vascular endothelial dysfunction in normal human
subjects. Arteriosclerosis and Thrombosis (1999) 19: 2922-2927
10. Mennem, L.I, Courcy, G.P., Guilland, J-C., Ducros, V., Bertrais, S., Nicolas, JP., Maurel, M., Zarebska M., Favier, A., Franchisseur, C., Hercberg, S., Galan,
Pilar., Homocysteie, cardiovascular disease risk factors, and habitual diet in the
french supplementation with antioxidant vitamins and minerals study. Am J Clin
Nutr(2002) 76:1279-1289
11. Gktalay, K., Makrositozlu hastalarda kan kobalamin, folat ve homosistein

dzeyleri. Uzmanlk Tezi (2003) Manisa.
12. Graham, I.M., OCallaghan, P., vitamins, homocysteine and cardiovascular risk.
Cardiovascular Drugs and Therapy (2002) 16: 383-389
13. Jacobsen, D.W., Homocysteine and vitamins in cardiovascular disease. Clinical

Chemistry (1998) 44(8): 18331843
14. Rasmussen, L.B., Ovesen, L., Blow, ., Knudsen, N., Laurberg, P., Perrild, H.,
Folate intake, lifestly factors and homocysteine concentrations in younger and
older women. Am J Nutr (2000) 72:1156-1163
68
15. Bailey, D.M, Davies, B., Baker, J., Training in hypoxia: modulation of
metabolic and cardiovascular risk factors in men. Med Sci Sports Exerc (2000)
32:10581066.
16. Randeva, H.S., Lewandowski, K.C., Drzewoski, J., Brooke-Wavell, K.,

OCallaghan, C., Czuprynak, L., Hllhouse, E.W., Prelevic, G.M., Exercise
decreases plasma total homocysteine in overweight young women with
polycystic ovary syndrome. The Journal of Clinical Endocrinology &
Metabolism (2002) 87(10): 4496-4501
17. Knig, D., Bisse, E., Deibert, P., Mler, H.M., Wieland, H., Berg, A., Influence
of training volume and acute physical exercise on the homosisteine levels in
endurance-trained men: nteractions with plasma folate and vitamin B12.,
Annuals of Nutrition&Metabolism (2003) 47:114-118
18. Heijer, M.D., Brouwer, I.A., Bos Gerard, M.J., Blom, H.J., Van der Put, N.M.J.,
Spaans, A.P., Rosendaal, F.R., Thomas, C.M.G., Haak, H.L., Wijermans, P.W.,
Gerrits, W. B.J., Vitamin supplementation reduces blood homocysteine levels a
controlled trial in patients with venous thrombosis and healthy volunteers.
Arterioscler ThrombVasc Biol. (1998) 18:356-361
19. Herrmann, W., Schorr, H., Purschwtz, K., Rassoul, F., Rchter, V., Total
homocysteine, Vitamin B12, and total Antioxidant satatus in vegetarians.
Clinical Chemistry (2001) 47(6): 1094-1101
20. Aadiken, A., Bayiit, ., zden, M., Yldz, F., Ural, D., Maral, H., Boyac,
H., Ilgazl, A., Komuolu, B., The effects of antioxidants on exercise-induced
lipid peroxidation in patients with COPD. Respirology (2004) 9:38-42
69
21. Kanter, M.M., Nolte, L.A., Holloszy, J.O., Effects of an antioxidant vitamin
mixture on lipid peroxidation at rest and postexercise. J Appl physiol (1993)
74:965-969
22. El-Yassin, H.D., Hasso, N.M.A., Al-Rubayi, H.A., Lipid Profile and Lipid
Peroxidation Pattern Pre and Post Exercise in Coronary Artery Disease. Trk J
Med Sci (2005) 35: 223-228
23. Sahlin, K., Cizinsky, S., Warholm, M., Hoberg, J., Repetitive static muscle
concantrations in humans: a trigger of metabolic and oxidative stres? Eur J Appl
physiol (1992) 64: 228-236
24. Onat, T., Emerk, K., Szmen, E.Y., nsan biyokimyas. Palme Yaynclk
Ankara. (2002).
25. Baynes, J., Dominiczak, M. H., Medical Biochemistry, Mosby (1999) syf:87,88
26. Simith, C., Allan, D., Marks, MD., Lieberman M., Basic Medical Biochemistry.
Lippincott Williams & Wilkins (2005) syf:382,385
27. Malm, C., Svensson, M., Ekblom, B., Sjdin, B., Effect of ubiquinone-10
supplementation and high intensity tarining on physical performance in humans.
Acta Physiol Scand (1997) 161: 379-384
28. Bonetti, A., Solito, F., Carmosino, G., Bargossi, A. M., Forella, P.L., Effect of
ubidecarenone oral treatment on aerobic power in middle-aged trained subject.
Journal of Sports Medicine and Physical Fitness (2000) 40: 51-57
29. Refsum, H., Ueland, P.M., Nygard, O., Vollset, S.E.,
Homocysteine and
cardiovascular disease. Annual Review of Medicine (1998) 49:31-62
70
30. Stanger, O., Hermann, W., Pietrzik, K., Fowler, B., Geisel, J., Weger, M.,
Clinical use and rational management of homocysteine, folic acid, and B
vitamins in cardiovascular and thrombotic disease. Z Kardiol (2004) 93(6): 439453
31. Bree, A., Verschuren, W.M.M., Blom, H.J., Kromhout, D., Lifstyle factors and
plasma homocysteine concentrations in a general population sample. Amerikan
Journal of Epidemiology (2001) 154(2): 150-154
32. Panagiotakos, D.B., Pitsavos, C., Zcimbckis, A., Chrysohoou, C., Stefanadis, C.,
The association between lifestly-related factors and plasma homocysteine lebels
in healthy individuals from the ATTICA study. International Journal of
Cardiology (2004) 1-7
33. Chrysohoou, C., Panagiotakos, D.B., Pitsavos, C., Zeimbekis, A., Zampelas, A.,
Papademetriou, L., Masoura, C., Stefanadis, C.,
The associations between
smoking, physical activity, dietary habits and plasma homocysteine levels in

cardiovascular disease-free people: the ATTICA study.
Vascular Medicine.
(2004) 9:117-123
34. Aslan D., Klinik kimyada temel ilkeler. Palme Yaynclk, Ankara (2005)
syf:559,688
35. Delp, M.D., Laughlin, M.H., Time course of enhanced endothelium-mediated

dilation in aorta of trained rats. Med. Sci. Sports. Exerc. (1997) 29: 1454-1461
36. Nygard, O., Vollset, S.E., Refsum, H., Stensvold, I., Tverdal, A., Nordrehaug,
J.E., Ueland, P.M., Kvale, G., Total plasma homocysteine and cardiovascular
risk profile: The Hordaland Homocysteine Study. JAMA (1995) 274: 1526-1533
71
37. Fairfield, K.M., Fletcher, Robert, H., Vitamins for cronic disease prevention in
Adults. JAMA (2002) 287(2): 33116-3126
38. Bergholm, R., Makimattila, S., Valkonen, M., Lu, M-L., Lahdenpera, S.,
Taskinen, M-R., Sovijarvi, A., Malmberg, P., Yki-Jarvinen, H., ntense physical
training
decrease
circulating
antioxidants
and
endothelium-dependent
vasodilation in vivo. Atherosclerosis (1999) 145:341-349
39. Vasankar, T.J., Kujala, U.M., Vasankar, T.M., Vuormaa, T., Ahotupa,
Markku., Effect of acute prolonged exercise on serum and LDL oxidation and
antioxidant defences. Free Radical Biology&Medicine. (1997) 22:509-513
40. Aguilo, A., Tauler, P., Guix, M.P., Villa, G., Cordova, A., Tur, J.A., Pons, A.,
Effect of exercise intensity and training on antioxidants and cholestrol profile in
cylists. Journal of Nutritional Biochemistery (2003) 14:319-325
41. Earnest, C., Wood, K.A., Church, T.S., Complex multivitamin supplementation
improves homocysteine and resistance to LDL-C oxidation. Journal of the
Amerikan College of Nutrition (2003) 22(5): 400-407
42. Earnest, C., Cooper, K.H., Marks, A., Mitchell, T.L., Efficacy of a complex
multivitamin supplement. Applied Nutritional nvestigation. (2002) 18:738-742
43. Steenge G.R., Verhoef P., Greenhaff, P.L., The effect of creating and resistance
training on plasma homocysteine concentration in healthy volunteers. Archives
of Internal Medicine (2001) 161, jun11
44. De Cree, C., Malinow, M.R., Van Kranenburg, G.P., Geurten, P.G., Longford,
N.T., Keizer, H.A., nfluence of exercise and menstrual cycle phase on plasma
homocysteine levels in young women a prospective study. Scand J Med Sci
Sports (1999) 9: 272-278
72
45. Coombes, J.S., Fraser, D.I., Sharman, J.E., Booth, C., Relationship between
homocysteine and cardiorespiratory fitness is sex-dependent. Nutrition Research
(2004) 24:593-602
46. Moselhy, S.S., Demerdash, S.H., Plasma homocysteine and oxidative stres in
cardiovascular disease. Disease Markers (2003,2004) 19: 27-31
47. Atla,
M.,
Deneysel
olarak
inslin
direnci
oluturulmu
ratlarda
oksidan/antioksidan denge ve endotel fonksiyonlar. Uzmanlk Tezi (2005)

Manisa
48. Clarkson, P.M., Thompson, H.S., Antioxidants: What role do they play in
physical activity and health? Am J Clin Nutr (2000) 72: 637-646
49. Ramel, A.Wagner, K., Elmadfa, I., Plasma antioxidants and lipid oxidation after
submaximal resistance exercise in men. Eur J Nutr (2004) 43: 26
50. Goldfarb, A.H., Bloomer, R.J.,
Mckenze, M.J., Combined antioxidant
treatment effects on blood oxidative stress after eccentric exercise. Medicine &
Science in sports & exercise (2005) 234-239
51. Ylikoski, T., Piirainen, J., Hanninen, O., Penttinen, J., The effect of coenzyme
Q10 on the exercise performance of cross-country skiers. Molec Aspects Med.
(1997) 18:283-290
52. Zhou, S., Zhang, Y., Davie, A., Marshall-Gradsnk, S., Hu, H., Wang, J.,
Brushett, D., Muscle and plasma coenzyme Q10 concentration, aerobic power
and exercise economy of healthy men in response to four weeks of
supplementation. J Sports Med Phys Fitness (2005) 45: 337-346
73
53. Maud, P.J., Foster, C., Physiological assessment of human ftness. Human
Kinetics. U.S.A. (1995) Syf: 14
54. Noble, B.J., & Robertson, R.J., Perceived Exertion. Human Kinetics. U.S.A.
(1996) Syf: 63
55. Friedwald, WT., Levy, RI., Frederickson, DS., Estimation of the concentration
of low-density lipoprotein in plasma, without use of the preparative
ultracentrifuge. Clin Chem (1972) 18: 499-502
56. Brites, F., Zago, V., Verona, J., Muzzio, M.L., Winkinski, R., Schreier, L., HDL
capacity to inhibit LDL oxidation in well-trained triathletes. Life Sciences
(2006) 78: 30743081
57. Benitez, S., Sanches-Quesada, J.L., Lucero, L., Arcelus, R., Ribas, V., Jorba,
O., Castettvi, A., Alonso, E., Blanco-Vaca, F., Ordonez-Llanos, J., Changes in
low-density lipoprotein electronegativity and oxidizability after aerobic exercise
are related to the increase in associated non-esterified fatty acids.
Atherosclerosis (2002) 160: 223232
58. Hbner Wozniak, E., Panezenko-Kresowska, B., Lerczak, K., Posnik, J., Effects
of graded treadmill exercise on the activity of blood antioxiant enzymes, lipid
peroxides and nonenzymatic antioxidants in long-distance skiers. Bipl. Sport
(1994) 11(4):217-226
59. Fatouros, I.G., Jamurtas, A.Z., Villiotou, V., Pouliopoulou, S., Fotinakisi, P.,
Taxildaris, K., Deliconstantinos, G., Oxidative Stress Responses in Older
Menduring Endurance Training and Detraining. Medicine & Science in Sports &
Exercise (2004) 2065-2072
74
60. Viitala, P.E., Newhouse, I.J., Voie, N., Gottardo, C., The effects of antioxidant
vitamin supplementation on resistance exercise induced lipid peroxidation in
trained and untrained participants. Lipids in Health and Disease (2004), 3:14
75
EK -A
ZN BLDRGES
Bu Aratrmann Amac
Homosistein gnmzde kardiovaskler, serebrovaskler ve periferal vaskler

hastalklar iin daha baml bir tarzda etkili olan dier risk faktrlerinden bamsz
majr bir risk faktr olarak kabul edilmektedir. Yksek dzeyde homosistein arter
damarn zedeler ve cholestrol birikimi zedenlenmi alanlardan balayarak damar
tkamaktadr
Gnmzde kardiovaskler hastalklarn yksek lipid dzeyleri ve homosistein

metabolizmasyla ilikili olduu bilinmektedir. Aerobik egzersizin bu sistem zerine
etkileri
nem
tamaktadr.
Ayrca
dzenli
yaplan
egzersizler
antioksidan
metabolizmay kuvvetlendirmekte ve kolesterol drmektedir
Bu almann amac aerobik egzersizin ve multivitamin kullanmnn

biyokimyasal rutin profili ile kardiyak risk faktrleri ve antioksidan sistemler zerine
etkilerinin aratrmasdr.
alma lemleri
Bu almaya gnll katlan Celal Bayar niversitesi Beden Eitimi ve Spor

Yksek Okulu rencilerinde Maksimal oksijen tketimi (maxO2), antropometrik
lmler, ve biyokimyasal olarak total cholestrol, HDL cholestrol, LDL cholestrol,
homosistein, folik asit, vitB12, ApoA lipoprotein, ApoB lipoprotein, lipoprotein a,
MDA(malondraldehid) ve koenzim Q10 allacaktr.
76
almaya gnll katlan Celal Bayar niversitesi Beden eitimi ve spor

Yksek okulu rencileri aadaki ekilde gruplandrlacaktr.
Egzersiz Grubu (EG): Multivitamin (supradyn) alan ve egzersiz yapan 40 gnll
Kontrol Grubu (KG): Sedanter kontrol grubu 20 gnll
1. Katlmclar almaya balamadan nce salk gemileriyle ilgili bir anket

dolduracaklardr ve almann amacn ve ieriini anlatan izin bildirgesi
formunu almaya gnll katldklarna dair imzalayacaklardr.
2. almaya katlan tm katlmclarn EKG lmleri ve muayeneleri
yaplacaktr.
3. almaya katlan tm katlmclardan, egzersiz program ncesi bazal seviyeleri
saptamak iin kan rnei alnacaktr.
4. almaya balamadan nce tm katlmclarn antropometrik lmleri
alnacaktr. Skinfold derialt ya lmleri; bayanlarda triceps, suprailiac ve
anterior thigh (uyluk)dan, erkeklerde ise gs (chest), karn (abdominal) ve
uyluk (anterior thigh)dan alnacaktr. evre lmleri gs (chest), bel, karn,
kol (biceps), uyluk, baldr evrelerinden alnacaktr.
5. EG grubundaki katlmclarn balang egzersiz yklerinin belirlenmesi amac
ile alma ncesi kou bandnda Bruce (1973) protokol kullanlarak Maksimal
oksijen tketimi (mak VO2) llecektir.
6. Mak VO2 lldkten sonra EG grubunda sekiz hafta srecek aerobik
antrenman programna geilecektir.
7. Antrenman programna katlmclar 8 hafta katlacaklardr. Aerobik antrenman
programna her bir denek iin kiisel olarak hazrlanm programlar ile mak VO2
nin %50- %60na denk gelen kalp atm saylar belirlenecektir. Bu kalp atm
aralna uygun kou band iddet ve eimi kiisel olarak belirlenecektir. Bu
yklenmelerde katlmclar ilk 2 hafta sresince hafta da 3 gn 30dk
yry/kou ile antrenman programna balayacaktr. Daha sonraki haftalarda
antrenmana adaptasyonun gelimesiyle egzersizin younluu maksimal kalp
atmnn %70-75ine srede 40-50 dakikaya aamal olarak karlacaktr.
77
8. Sekiz haftann sonrasnda antrenman program bittikten sonra egzersiz

grubundaki katlmclardan tekrar kan rnekleri alnacaktr.
Kan numunesi 10 saat alktan sonra sabah 08-10 arasnda n koldan venz kan
alnacaktr
MaxVO2 ve antropometrik lmler (vcut al, vcut ya oran, yasz vcut
arl ve evresel lmler) Celal Bayar niversitesi, Beden Eitimi ve Spor Yksek
Okulu, Performans laboratuarnda yaplacaktr.
Biyokimyasal analizler Celal Bayar Tp Fakltesi hastanesi klinik biyokimya
laboratuarnca gerekleecektir.
almaya Katlmann Getirebilecei Olas Riskler

Testlemeler esnasnda, salkl bireylerde ok nadir gzlenmekle birlikte,
yksek kan basnc, baygnlk, ba dnmesi, algsal kayp, lokal blgede
kassal yorgunluk, dzensiz kalp atm ritmi gibi rahatszlklar ile
karlaabilirsiniz. Bu risklerin minimalize edilmesi ve gerekli olduunda
mdahale edilebilmesi amacyla, eitimli ve tecrbeli salk personeli test
srelerinde hazr tutulacaktr.
Karlaabileceim Rahatszlklar
n koldan venz kan almnn yaplabilmesi iin ine benzeri, sivri ve sert
bir cisim ile derinizin delinmesi gerekmektedir. Kan almlar esnasnda ve
sonrasnda, n kolunuzda ksa srede geecek olan dem veya ufak apl
yaralar oluabilmektedir.
Gaz Analizlerinin yaplmasnda kullanlacak olan ve yznze sert ve
pilastikten yaplm bir maske ile sabitlenmesi gereken alet sizi rahatsz
edebilir. Testlemeler esnasnda kullanlacak maske, testten sonra ksa sre
ierisinde geecek olan ve deri yzeyinize yapt basnca bal izler
oluturabilir.
78
Gnll Katlm
Bu aratrmaya katlma kararm tamamen gnll olarak veriyorum. Bu almaya

katlmay reddedebileceimin veya katldktan sonra istediim zaman, bu tedavi
kurumunda greceim bakm ve tedaviler etkilenmeksizin ve hibir sorumluluk
almadan ayrlabileceimin bilincindeyim. almadan her hangi bir zamanda ayrlrsam,
ayrlma nedenlerimi, ayrlmn sonularn ve izleyen dnemde alacam tedavileri
doktorumla tartacam.
Soru ve Problemler in Bavurulacak Kiiler
Yaplacak testler ve uygulanacak prosedrler hakknda yaplan aklamalar yeterli

gelmezse almaya katlan bireyler, istedii her trl soruyu Yrd. Do. Dr. Selda
BEREKET ve Ar. Gr. Nurten DNe kiisel olarak ya da aada yazl olan
telefonlardan iletebilir.
Yrd. Do. Dr. Selda BEREKET : 0 236 231 46 45

Ar. Gr. Nurten DN
: 0 236 231 46 45
Hasta Kaytlarmn Gizlilii
Hastalmla ilgili bilgiler gizli kabul edilecektir. Doktorum, ekibi ve destekleyici

firmann temsilcileri dosyam inceleyebilirler. Baz bilgiler T.C. Salk Bakanl veya
baka idari merciler tarafndan yerinde veya belgelerin ulatrlmas yoluyla
incelenebilir. Her kim olursa, bu bilgileri kiisel kabul edecek ve gizliliini
koruyacaklardr. Yazl iznim olmadan, benimle ilgili tbbi bilgiler baka kimse
tarafndan grlemez ve aklanamaz. Eer bu almann sonular yaynlanrsa,
benden sadece isimsiz olarak bahsedilecektir.
79
almadan Ayrlmam Gerektirecek Durumlar

Supradyne ait yan etkilerin gzlenmesi durumunda
Egzersiz program esnasnda gnll kendi iyi hissetmedii durumlarda.
Yeni Bilgiler almadaki Rolm Nasl Etkileyebilir
alma srerken ortaya km olan btn yeni bilgiler bana derhal iletilecektir.
Bu alma Nedeniyle Yan Etkilere veya Rahatszlklara Maruz Kalrsam
Supradyn yan etkileri arasnda ierdii maddelerin bir veya birkana kar hassasiyetin
olmas, A ve D hipervitaminozu , hiperkalsemi ve benzeri etkiler
bulunmaktadr.
Benim, doktorumun ve bu aratrmann destekleyicisi olan kii / kurumun protokol

gereklerini tam olarak uygulamas durumunda doktorum tarafndan kesin ya da
kuvvetle muhtemel olarak ilaca bal olduu belirlenen yan etkiler ve rahatszlklar
ortaya karsa bu yan etkiler ile ilgili tedavi masraflarm resmi ya da zel salk
sigortas kapsamnda olup olmamama baklmakszn destekleyici kii / kurum tarafndan
karlanacaktr.
almaya Katlma Onay

Yukardaki bilgileri doktorumla ayrntl olarak tarttm ve kendisi tedavim hakkndaki
btn sorularm cevaplad. Bu bilgilendirilmi olur belgesini okudum ve anladm. Bu
aratrmaya katlmay kabul ediyor ve bu onay belgesini kendi hr irademle
imzalyorum. Bu onay, ilgili hibir kanun ve ynetmelii geersiz klmaz. Doktorum
saklamam iin bu belgenin bir kopyasn alma srasnda dikkat edeceim noktalar da
ierecek ekilde bana teslim etmitir.
80
Hastann adresi :
Hastann telefonu :
Hastann Ad Soyad :
mzas
Tarih
Vasinin Ad Soyad :
mzas
Tarih
Vasinin adresi ve telefonu :
Rza alam ilemine bandan

Sonuna kadar tanklk eden
Kurulu grevlisinin Ad Soyad Grevi
mzas
Tarih
Aklamalar yapan aratrmacnn Ad Soyad

Tarih
mzas
81
EK-B
BORG 6-20 (1971), ALGILANAN YORGUNLUK SKALASI
6
7 OK, OK HAFF
8
9 OK HAFF
10
11 OLDUKA HAFF
12
13 BRAZ ZOR
14
15 ZOR
16
17 OK ZOR
18
19 OK, OK ZOR
20
82
ZGEM
AD:
SOYAD:
MEDEN HAL:
DOUM TARH:
DOUM YER:
UYRUU:
Nurten
Din
Evli
02.03.1982
Turgutlu / Manisa
TC
ETM DURUMU
2003 2006 Ykseklisans

Manisa Celal Bayar niversitesi Salk Bilimleri Enstits, Antrenrlk Eitimi
Anabilim Dal, Spor Salk Bilim Dal
1999 2003 Lisans

Manisa Celal Bayar niversitesi Beden Eitimi ve Spor Yksek Okulu, Beden
Eitimi ve Spor retmenlii Blm
1996 1999 Lise

Turgutlu Niyazi zmez Sper Lisesi Trke Matematik Blm
Yabanc Dil: ngilizce

Aerobik Ve Multivitamin

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Aerobik Ve Multivitamin

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

AEROBK EGZERSZN VE MULTVTAMN KULLANIMININ LPD,

HOMOSSTEN VE ANTOKSDAN METABOLZMASI ZERNE ETKLER

Celal Bayar niversitesi

Danman retim yesi

T.C YKSEKRETM KURULU TEZ MERKEZ

TEZ VER GR FORMU

Yazar Ad / Soyad: Nurten DN

Tezin Trke Ad: Aerobik Egzersizin ve Multivitamin Kullanmn Lipid, Homosistein

niversite: Celal Bayar niversitesi

Tez Danman: Yrd. Do. Dr. Selda BEREKET

Trke Dizin Terimleri:

Proje No: Besyo 2005-031

T.C. YKSEKRETM KURULU

niversite Ad : Celal Bayar niversitesi

b) Enstitmz / Fakltemiz bnyesinde hazrlanm olan, yukarda bal, yazar ad ve proje

Enstit Mdr/ Dekan/Bahekim

T.C. YKSEKRETM KURULU

Srekli Adresi: Ergenekon Mh. Erturulgazi Sk. No:2

Faks: 0 236 2313001

niversite Ad : Celal Bayar niversitesi

b)Tezimin Yksekretim Kurulu Tez Merkezi tarafndan oaltlmas veya yaymnn

Jri Bakan: Yrd.Do.Dr.Selda BEREKET (Tez Danman)

Jri yesi: Do.Dr.Fatma TANEL

Jri yesi: Yrd.Do.Dr.Ramazan SAVRANBAI

Effects of Endurance Training and Vitamin Supplementation on Homocyteine, Lipid

Key Words; Endurance training, homocysteine, Lipid, malondialdehyde, Coenzym Q10.

3.5.2. Maksimal Oksijen Tketimi lm......36

Tablo 1. Total plazma Hcy sevilerini etkileyen faktrler14

Tablo 2. Supradyn (Roche)un kimyasal ierii..30

Tablo 3. Bruce (1973) kou band protokol...36

Tablo 4. Katlmclarn tanmlayc istatistikleri..41

Tablo 5. Katlmclarn fiziksel ve fizyolojik profilleri...42

Tablo 6. farkl gruptaki katlmclarn aerobik antrenman ve multivitamin kullanm

Tablo 10. Katlmclarn Biokimyasal Rutin Profilleri47

Tablo 11. Farkl gruptaki katlmclarn aerobik antrenman ve multivitamin kullanm

Tablo 13. Farkl gruptaki katlmclarn aerobik antrenman ve multivitamin kullanm

Tablo 15. Farkl gruptaki katlmclarn aerobik antrenman ve multivitamin kullanm

birbiriyle uyumamaktadr. Bailey ve arkadalar (2000), bisiklet ergometresinde 4 hafta

karlatrldnda yksek younlukta anaerobik antrenman ve CoQ10 takviyesi ile

ykseltmediini fakat tamamlanan maksimal i ykyle CoQ10da art olduunu

1.1. almann Amac

1. Egzersiz yapan kiilerde 8 haftalk aerobik antrenman program sonrasnda elde

8. Egzersiz yapp ayn zamanda da multivitamin (supradyn Roche) kullanan

15. Egzersiz yapp ayn zamanda da multivitamin (supradyn Roche) kullanan

multivitamin (supradyn Roche) kullanmayan kontrol grubunun lipoprotein a

(supradyn Roche) kullanan

kiilerde antrenman program sonrasnda elde edilen koenzim Q10 deerleri,

aminoasittir. Total Hcynin artan konsantrasyonlar ateroskleroz (1, 2, 3, 4, 5), KVH,

dnebilmektedir (4, 5, 11, 24).

adenozilhomosisteinin hidrolizinden olumaktadr. S- adenozilhomosistein metil grubu

homosistein tarafndan katalizlenir ve 5-metiltetrahidrofolat ve vitamin B12 gerektirir (4,

sistatyonaz tarafndan metabolize edilerek sistein ve -ketobtirata dntrlr ve

ekil 1. Hcy metabolizmasnn metabolik yollar

Plazma Hcy dzeylerinin 10-mol/L altnda olmas istenmektedir. Ancak

hiperhomosisteinemi olarak kabul edilir, ounlukla enzim eksiklikleri ve bbrek

hiperhomosisteinemi olarak bahsedilir, bu durum tipik olarak iddetli konjenital

Tablo 1. Total plazma Hcy sevilerini etkileyen faktrler

Homozigot MTHFR defekti

Renal Fonksiyon: Renal fonksiyon Hcy seviyelerinin belirlenmesinde gl bir

Genetik Faktrler: Homosisteinri, hiperhomosisteinemiyle ilikili olan Hcy

metabolizmasnda oluan hasar sonucu, en sk cbs eksiklii olmak zere MTHFR

Klinik hastalklar ve kullanlan ilalar: Genel poplasyonda folat ve kobalamin

Hiperhomosisteinemi, Hcy metabolizmasndaki sistatyon sentez ve MTHFR gibi

oluabilmektedir (1, 2, 3, 4, 5, 9, 12, 13). Hcynin dier belirleyicileri ya, cinsiyet,