Kolay Kürtçe

n
^^H
j^M^^^BEL
Bj^
'"^P-JB^__-
^^*
*
f
jCsILPi
"'
Ifel^JT '
;-
l^.^^B
Kjff
^.^5
Lgtif
2rf(
KOLAY KRTE
(Kurmanc)
KAMURAN BEDR XAN
Franszcadan Trkeye eviren

Yakup Karademir
Redaksiyon: DOZ
Bask ve mcellit: Ceren Matbaaclk
ISBN 6876 -14 -X
DOZ Basm-Yayn Ltd. ti.

stiklal Cd.
Orhan Adli Apaydn Sk.
Oba Apt. No: 11-13/4

80050 Beyolu/STANBUL
Tel. /Fax: (0212)2925605
E-mail: doz@turk.net
KOLAY KRTE
(Kurmanc)
KAMURAN BEDR XAN
NDEKLER
indekiler
SEKZNC DERS
47
Yayncnn Notu
3. ekim Hali
48
Ksaltmalar
4. ekim Hali
48
Alfabe
DOKUZUNCU DERS
51
Sesli Harflerin Okunuu
Belirtisiz Artikelin Bkm
52
Sessiz Harfler
10
ONUNCU DERS
57
Diftong
11
Geili Fiiller
58
Dier Sessiz Harflerin Okunuu
11
ONBRNC DERS
65
BRNC DERS
15
Geisiz Fiiller
66
Niteleme Sfatlar
17
ONKNC DERS
69
KNC DERS
19
Geili Fiillerin Haber Kipi
71
Cinsiyet Ekleri
20
Geisiz Fiillerin Haber
72
NC DERS
23
ONNC DERS
75
Bkm Hali
24
ONDRDNC DERS
79
DRDNC DERS
27
Bileik Fiiller
80
Bn Fiilinin Olumsuz Hali
28
ONBENC DERS
85
simlerde Bkm
29
Deyim Fiiller
86
BENC DERS
33
ONALTINCI DERS
91
Cisimlerde Cinsiyet
34
ONYEDNC DERS
97
yelik Zamiri xwe
35
simlerde oulluk
99
ALTINCI DERS
37
ONSEKZNC DERS
103
isimlerde Cinsiyet
37
Kklk, Eitlik ve stnlk
104
YEDNC DERS
41
ONDOKUZUNCU DERS
107
ahs Zamirleri
42
aret Zamirleri
109
yelik Sfatlar
43
1.
Kipi
Bala Zamir
109
Dnl at
194
Soru Zamirleri
110
OTUZKNC DERS
197
YRMNC DERS
115
OTUZNC DERS
203
Belgisiz Zamirler
116
OTUZDRDNC DERS
209
YRMBRNC DERS
123
Kiisiz Fiiller
210
Asl Say Sfatlar
125
Dzenli Fiiller
211
Sra Say Sfatlar
125
OTUZBENC DERS
215
YRMKNC DERS
131
Dzenli Fiiller
216
YRMNC DERS
137
OTUZALTINCI DERS
219
znesiyle Uyumu
139
Dzensiz Fiiller
219
Krte Fiillerin Genel zellikleri 139
OTUZYEDNC DERS
223
YRMDRDNC DERS
145
Zarf (belirte) ve Zarf
YRMBENC DERS
151
Niteliindeki Deyimler
224
Filler (Devam)
152
OTUZSEKZNC DERS
231
YRMALTINCA DERS
157
OTUZDOKUZUNCU DERS
237
Yabanc Fiiller
158
Cmlenin eleri
240
Basit Fiiller
158
KIRKINCI DERS
245
Bileik Fiiller
159
Yan Cmle elerinin Sz
YRMYEDNC DERS
165
Diziminin Devam
Deyim Fiiller
166
KIRKBRNC DERS 251
YRMSEKZNC DERS
171
Edatlar ve Edat Grevi Gren
YRMDOKUZUNCI DERS
177
Deyimler
Geisiz Fiiller
178
KIRKKNC DERS 257
OTUZUNCU DERS
183
Balalar ve Bala Grevini
185
Gren Deyimler
258
Bileik Fiillerin ekimi (Devam) 185
KIRKNC DERS
261
OTUZBRNC DERS
191
nlem ve nlem Yerine
Durum Ortac (sfat-fiil)
192
Geen Deyimler
264
Edilgen (pasif)
193
eviri Metinleri
266
Fiilin
Fiil
ekiminde Olumsuzluk
247
254
YAYINEVNN NOTU
Kolay Krte adl bu eser, Kamuran Ali

BEDR XAN'n, Yaayan Dou Dilleri ve
Uygarlklar Ulusal Okulu'nda, 1946 ve
1970 yllar aras verdii, Krt Dili ve
Uygarl adl dersin, ayn bal tayan
ve teksirle oaltlan notlarnn yeniden
gzden geirilmi ve dzeltilmi yeni
basksdr.
;"|
KsaltrrfalajS.'
eril
ful
g f
geisiz
h wd
geusl ful >

gecz ful*.
hervvek dr*
sn
ntr
sf J%
tek.
zam.
' :
sfat
^lekl
'.-zamir
Alfabe
Krt alfabesi aada grld gibi otuz bir harften meydana gelmek
tedir:
abcdeefghijklmnopqrstuvwxyz.
Alfabedeki bu otuzbir harf sesli ve sesiz olmak zere ikiye ayrlr. Krt
alfabesinde, uzun ve ksa olmak zere sekiz sesli harf bulunmaktadr.
Uzun sesliler unlardr: a eo
Ksa sesliler ise unlardr: e i u
Sesli
Harflerin
Okunuu
a Trkedeki a gibi okunur ve aada olduu gibi her zaman

uzundur:
al, Adana, alem, aza ...
Bu harf Trkede yoktur, e ve aras bir ses verir ve her zaman
uzundur.
Trkedeki i'den yarm ses daha uzundur. Aadaki szcklerde

olduu gibi okunur:
air, dair, mahir, Babali
...
o Trkedeki o gibi okunur ve her zaman uzundur:

rol, bol, oda, oh ...
Trkedeki u gibi okunur ve herzaman uzundur:
uzun, Urla, uzak, ulu
...
e Trkedeki e gibi okunur:

evet, eek, erdem, elek ...
i
Trkedeki
gibi okunur:
k, lk, slk ...
u Trkedeki gibi okunur:

zm, mek, remek...
Sessiz
Harfler
Krtede yirmi sessiz harf vardr. Bu harfler srasyla unlardr:
bcdfghjklmnpqrstvwxyz
Sessiz harfler de bee ayrlr:
Dudak sessizleri: bfmpvw
n damak ve di sessizleri: d rs tz
Geniz sessizi: n
Damak sessizleri: c j y
Arka damak ve grtlak sessizleri: g h k q x
mirin
lmek
rabn
kan
pnar
min
kalkmak
ben, benim
10
me
der
yry
kap
hesp
qehwe
at
pismam
mezin
amca olu
kahve
byk
zivistan k
trmeh temmuz
dapr
byk anne
bapr
byk baba
kalem
pens
ot
ere
mehn
tamdar
ksrak
tad olan
bst
yirmi
hrik
zann
pik
bilmek
kk
civvan
bozuk
para, harlk
genlik
gund
ky
havn
gulan
de
yaz
anne
bihar
bn
n
bahar
olmak
gitmek
iya
da
cih
yer
mal
ev
prt
yallk
payz
sonbahar
mays
Diftong
Krt dilinde iki sesiz harf xw ile bir sesli harften meydana gelen tek bir
diftong vardr:
xwa,
xwe,
xwe,
xwarin
xwenda
yemek
okumu
xwestek
istek
xweh
xwedank
kzkardf
tuzluk
xw...
vexwarin
imek
xwendin
okumak
xwendewar okuyucu
vexwend arl, davetli
xwestn
istemek
xwest
istenen
arzu etmek
istenmi
xwez
nexwe
o zaman,
zlem belir
ten bir nlem
yle ise
(Keke)
Dier Sessiz
c
xweh dan
xwn
terlemek
kan
Harflerin
Okunuu
Trkedeki c gibi okunur:
can, Cizre, ceylan...
11
xwe
tuz
Trkedeki gibi okunur:
emikezek, ay, elik

g
...
Trkedeki g gibi okunur:
gl, gzel, gelin, gelenek

h
...
Trkedeki h gibi okunur:
hrriyet, hzn, holanmak

k
...
Trkedeki k gibi okunur:
keklik, krek, Kerem ...

q
Bu ses Trkede yoktur. Genizden gelen kaln bir k sesi verir.
Trkedeki gibi okunur:
an, enlik, eref, aka ...

w
Bu ses Trkede yoktur, Arapadaki vav harfi ya da

ngilizcedeki vvaterman, vvhsky ve tramvvay szcklerindeki w
harfi gibi telaffuz edilir.
Trkede yoktur. ngilizcedeki kh, Almancadaki eh sesine

tekabl eder.
Trkedeki y gibi okunur:
yar, yel, Yeliz, yeil
...
Dikkat: Krt alfabesinde bileik sesli ya da sessiz harf yoktur.
12
ALITIRMALAR
bav
dr
baba
uzak
er
oul
manastr
deli
zer
neh
dokuz
zer
sar
er
on
ya din
het
axaftin
aristan
ciwan
civat
dest
lev
altn
yer, mevki
dier,
teki
sekiz
konumak
site, ehir
aslan
ekmek
yedi
kanal
gelmek
av
su
ol
din, inan
kur
der
dn
deh
gotin
ev
gece
xan
comerd
pit
ev
re
yol
diran
e ya da
di
dir (fiil)
ye
satn
kirn
ann
berdan
ajotin
almak
dernek
yldz
hayr
srmek
cuma
nefte
hafta
hayat, can
komel
ster
na
can
ejn
newal
dadan
n
sylemek
cmert
minik
der
-yel,
bira
sava
nan
heft
co
topluluk
hatin
ceh
bajar
el
av
dudak
erkek
karde
getirmek
brakmak
dergi
pol
omuz
dotmam amca kz
karin
edebilmek
gen
were
az
roj
rnitin
dan
mam
amca
naln
baran
bir
yamur
fraksiyon,
kovar
hindik
kavga,
grup
ehir
gz
gel
gn, gne
oturmak
vermek
inlemek,
inilti
adar
heval
diz
vadi
sopa
rn
irin
em
kapatmak
ez
kirin
yeni
segman
ben
piyade eri
13
arpa
mart
arkada,
dost
dere, akasu
yapmak
FERA YEKEMN
BRNC DERS
SZLKE
Mirov, e.
insan, erkek, adam
Mirovek
bir adam
Hesp, e.
at
kadn
Hespek
bir at
Smek
Zaroyek
bir kadn
Sekoyek
Mehnek
Pensek
Keek
... /nyada
bir bank
bir hokkakalem
...ne
fiilinin 3.
Jin, d.
ocuk
sra, bank
ksrak
kalem
Kep/'/c ya da kz ocuu
Zaro, n.
Seko, e.
Mehn, d.
pens, e.
/cep,
f.
ya da ye
-dir (olmak fiilinin

3. tekil
Ev
bu
ve
Bra, e.
iskemle
kol, bilek
erkek karde
Kurs/", d.
sandalye
Ne
deil
(olumsuzluk eki)
bir ksrak
bir kz
...
dirler (olmak
o.
ah.)
Bele
evet
Rastek, d.
cetvel
entezend, d. anta, el antas
Mase, d.
masa
Jebir, d.
silgi
ahs)
defter
Defter, d.
Rn istek, d. oturulacak yer,
Zencf, d.
bir ocuk
15
<
ne
Fstan, d.
entari
Re, 6.
Til, d.
Qeftan, d.
yol
parmak
kadn elbisesi
GRAMER
Belirtisiz tanm taks: Erkek, dii, ntr tm tekil kelimeler iin -ek ve
szkonusu kelimelerin oullar iin -in belirtisiz tanm taks kullanlr.
ayet isim sesli bir harfle bitiyorsa, ses uyumu iin, isim ile belirtisiz
tanm taks arasna y kaynatrma harfi konulur.
Ev i ye?
Bu nedir?
Ev defterek e. Bu bir defterdir
Evpensek e. Bu bir kalemdir

Ev sekoyek e. Bu bir banktr.
Ev zendek e. Bu bir koldur.
Ev kitebek e.
Ev stloyek e.
Bu bir dolma
Ev rnitekek e.
kalemdir.
Bu bir iskemledir.
Bu bir kitaptr.
Ev enteyek e.
Bu bir valizdir.
Ev entezendek e. Bu bir antadr.
(Evrak ya da
antas)
Bu bir masadr.
kol
Ev rastekek e. Bu bir cetveldir.

Ev maseyek e.
Ev kursiyek e. Bu bir sandalyedir. Ev jebirek e.
Bu bir silgidir.
SORU
Soru cmlesi yaplrken cmlede herhangi bir deiiklik yaplmaz;
sadece ses vurgusuyla soru cmlesi yapmak mmkndr.
Ev sekoyek e?
Bu bir bank mdr?
Bele, ev sekoyek e.
Evet, bu bir banktr.
Ev rnitekek e?
Bu bir iskemle midir?
Na, ev ne rnitekek e, ev
Hayr bu bir iskemle deil,
masayak e.
Ev j inek e?
Na, ev nejinek e, ev mirovek e.
bir masadr.
Bu bir kadn mdr?
Hayr, bu bir kadn deil, bir
adamdr.
16
Niteleme
Sfatlar
Niteleme sfatlar hibir deiiklie uramazlar ve isimden sonra gelirler.

Mirov pr e.
Jin ciwan e.
Zaro pik e.
Keik nermn e.
Seko kesk e.
Rnitek re e.
Mase zer e.
Pens helesor e.
Rastek hn e.
Jbir cn e.
Adam yaldr.
Kadn gentir.
ocuk kktr.
Kz naziktir.
Bank yeildir.
skemle siyahtr
Masa sardr.
Kalem pembedir.
Cetvel mavidir.
entezend hn e.
Fstan helesor e.
Kol
Peftan helesor e.
Ev fstan cn e.
Ev qeftan hn e.
Keik esmer e.
Zaro porzer e.
Keik porzer e.
Jin porzer e.
Mirov esmer e.
Mirov pore e.
Hesp civvan e.
Silgi gridir.
antas mavidir.
Entari pembedir.
Elbise (kadn takm elbisesi)
pembedir.
Bu entari gridir.
Bu elbise mavidir.
Kz esmerdir.
ocuk sar saldr.
Kz sar saldr.
Kadn sar saldr.

Adam esmerdir.
Adam siyah saldr.
At gentir.
Aadaki Kelime ve Cmleleri Krteye eviriniz

Adam.
adam.
ocuk.
Bir
17
Bir ocuk.
Bir kadn.
Bu bir kadndr.
Bu nedir?
Bu bir
sandalye deil, bir cetveldir.
Evet bu bir kadn elbisesidir.

Bu bir valiz midir?
Hayr, bu bir antadr.
Masa ve iskemle.
Bu bir silgidir.
Cetvel.
Bir bank. Bu bir banktr.
Bu bir ksrak deildir.
Bu bir erkek kardetir.
Bu bir hokkakalem ve ucudur.
Bu kzdr (gen kz, kz ocuu).
Bu bir kzdr.
Evet, bu defterdir.
Hayr, bu bir parmak deil, bir koldur.
Bu yoldur.
Bu bir yol deildir.
Bunlar erkek kardetir.
Bunlar kzdr.
Bu masadr.
Bu bir kadn deildir.
Bunlar ksraktr.
Bunlar iskemledir.
Bu kalem ucudur.
Bu bir kadn elbisesi deildir.
Evet, bu bir adamdr.
18
FERA DOWEMIN
KNC DERS
SZLKE
Lepik, e.
eldiven
Lepikek
bir eldiven
Pencere, d.
pencere
Pencereyek
bir pencere
Der, e.
kap
Deriyek
bir kap
Raxer, d.
Esrex, d.
Lempe, d.
deme, taban
bir deme
Dwar, e.
takvim
kalem ucu
duvar
Demjmer, d.
saat
Raxerek
Esrexek
Lempeyek
Rojimerek
Serpensek
Dwarek
Seetek
Mitte, d.
anahtar
Mifteyek
bir anahtar
A/av, e.
isim
bir isim
Eve
Nn
ite
sfr
Navek
ve
alt
Yek
bir
yedi
Du
iki
S
ar
Pnc
Destmal, d.
drt
Heft
Het
Neh
Deh
Qrewat, d.
Rojimer, d.
Serpens, d.
tavan
lamba
be
mendil
19
bir tavan
bir lamba
bir takvim
bir kalem ucu
bir duvar
bir saat
sekiz
dokuz
on
kravat
GRAMER
Krtede isimler cinslerine gre; eril ve diil olmak zere ikiye ayrlrlar.
Cinsiyet
Ekleri
simler;
belirtili,
nitelenmi ya da
ko (bala zamir)'den sonra geliyor ise, aadaki ekleri alrlar:
e tek. erkek isimler iin,

a tek. dii isimler iin,
n her iki cinsin oulu iin kullanlr.
Eer isim sesli bir harfle bitiyor ise, ses uyumu iin, isim ile cinsiyet eki
arasna bir y harfi koymak gerekir:

Bira
Zaro
Pencere
Biraya min
Zaroye min
Pencereya zer
Kardeim
ocuum
Sar pencere
ayet dii isim pencere, mase isimlerindeki gibi -e ile bitiyorsa, -e kal
drlabilir ve isme dii cins eki ilave edilebilir:
Pencera mezin
Masa pik
smin -e ya da -/ seslilerinden biriyle bitmesi durumunda da, onlarn ye

rine -e ya da -/' ikame edilir; ancak istisna olarak aynen kalr:
Re
Til
Pe
R
Riya min
Tiliya min
Piye min
Ry min
yolum
parmam
ayam
yzm
Cinsiyet ekleri ayn zamanda tamlama durumunu (formunu) da olutururlar:

20
Mala Snem
Biraya Narne
Sinem'in evi
Narin'in erkek kardei
nceden belirtili bir isim nasl nitelenebilir?

nceden belirtili bir ismi, bazen harfi tarif (artikel) roln gren ve isim
den ayr yazlan cinsiyet eklerinin yardmyla da nitelemek mmkndr.
Bu artikeller unlardr:
e ya da ye
a ya da ya
n ya da yn
tek. er. isimler iin

tek. di. isimler iin
her iki cins isimlerin oullar iin
Biraya min ciwan

Mehna min a re
Kitaben min n zer
gen kardeim (gen olan kardeim).

siyah atm.
sar kitaplarm.
Jina min
karm
sar bank
Sekoya zer
Keika porzer sar sal kz
Du mirov
Penc lempe
Deh dvvar
Het zaro
Mirovek
Jinek
Pencereyek
Mifteyek
Mirov civvan,
gen adam
entezenda mezin, byk anta
Zaroy min
ocuum
ar destmal
drt mendil
Neh der
dokuz kap
Heft keik
yedi kz.
adamlar,
Mirovin
kadnlar,
Jinin
insan
be iamba
on duvar,
sekiz ocuk,
bir adam.
bir kadn,
bir pencere,
bir anahtar.
iki
Pencereyin
Mifteyin
pencereler,
anahtarlar.
Bu bir kitap mdr?

Evet, bu bir kitaptr.
Acaba, bu bir adam mdr?
Hayr, bu bir adam deildir.
Ev kitebek e?
Bele, ev kitebek e.
Gelo ev mirovek e?
Na, ev ne mirovek e.
Kitaba mezin sor e?
Deriye zer pik e.
Byk kitap krmzdr.

Sar kap kktr.
21
Destmala kesk mezin e.

Nave min Tacn e.
Keika porzer nermn e.
Eve keikek.
Eve du hesp.
Eve xweha min biraye min.
Yeil mendil byktr.

Adm Tacin'dir.
Sarsal kz naziktir.
te bir kz.
te iki at.
te kzkardeim ve erkek
Eve xweh braye min.
kardeim.
te kz ve erkek kardeim.
Aadaki Cmleleri Krteye eviriniz

te bir gen kz.
Bunlar iki adamdrlar.
te drt silgi.
Benim kardeim.
Benim gen karm.
Byk kap.
Ksram.
Sar defterim.
Sarn gen adam.
Bir tavan ve alt siyah duvar.
kadn elbisesi ve yedi ocuk.
Saatim ve anahtarm.
ite kardeim.
Kravatm siyahtr.
Bu bir takvimdir.
Bu bir lambadr.
Bu bir pencere deildir.
Bu bir kap mdr?
te eldivenlerim.
Benim adm Sinem'dir.
Kardelerim. Kadnn elbisesi sardr.
ocuklar sar saldr (sarndr).
Bu benim kitabm deil.
Bu benim gen kardeimdir.
Kzm sarn ve kktr.
22
FERA SEVVEMIN
NC DERS
SZLKE
Sp
Reng, e.
Mamoste, n.
Xwendekar, n.
Depre, d.
beyaz
renk
retmen
renci
karatahta
Dot, d.
Mam, e.
kz
Sit, d.
bayan
amca kz
amca olu
kz karde
Dotmam, d.
Pismam, e.
Xwik, d.
Ma/, d.
/./'
ma/
Snem, d.
A/arn, d.
Sor
Le
Bilind
Nizm
Sipeh
amca
ana
Girover
yuvarlak, tombul
erkek karde
oul
Mezel, d.
Dire]
emo, n.
Tacn, n.
Pirtk
evde
-dirler
bayanlar
iin isim
bayanlar
iin isim
23
ama
yksek
alak
gzel, alml
De, d.
Bav, n.
Bira, n.
Kur, n.
ev
krmz
baba
oda
uzun
isim (erkek)
isim (erkek)
kitap
GRAMER
1.
Bkm Hali
Bir
baka ismi tamlayan isim bklr (bkm eki alr). Btn isimler iin
(isim iin)
bkm ekleri unlardr:

tek. er. iin,
e tek. di. iin,
an her iki cinsin oulu iin.
7
Sesli ; ya da e, harfiyle biten isimler, ses uyumu nedeniyle, tekil bkm

eki almazlar.
Pencereya mezel.
Renge der sor e.
Odann penceresi.
Deriye mala.
Evin kaps.
Pencereya jr kesk e.
e deriye mala zer e.
Renge destmal hn e.
entezenda Tacn mezin e.
Raxer zer e, le esrex hn e.
Odann penceresi yeildir,

ama evin kaps sardr.
Kapnn rengi krmzdr.
Mendilin rengi mavidir.
Tacin'in antas byktr.
Deme sardr, ama tavan

mavidir.
Ev kitabin?
Na, ev ne pirtk in, ev
defter in.
Bunlar kitap mdr?
Mitte re direj e,
Anahtar siyah ve uzundur,

Fakat saat yuvarlak ve sardr.
Sinem'in saati kktr.
Takvim siyah ve beyazdr.
Duvar yksektir.
renci gentir,
Ama retmen yaldr.
Hayr, bunlar kitap deil,
defterdir.
Le demjmera girover zer e.
Demjmera Snem pik e.

Rojimf sip re e.
Dvvar bilind e.
Xwendekar ciwan e,
Le mamoste pr e.
24
Aadaki Kelime ve Cmleleri Trkeye eviriniz

Xwendekarek.
Navek.
Xwendekarin.
Nav min.
Mamosteyek.
Biraya zaroyan.
Mamosteyin.
Mala bilind.
Hespe min.
Mehna Sneme.
Mitta mala.
Deriye male zer kesk e.
Ev het pens direj in.
Lempeya sor pik e, le lempeya hn mezin e.
Eve destmala min.
Qrewata min sor e, le deftera min kesk e.
emo Tacn birayen min in.
Snem Narn xwiken min in.
Narn ciwan.<* le Snem pr e.
Mala xwika min bilind e.

Amca kznn elbisesi krmzdr.
Cetvel uzundur.
Karatahta yksektir.
Amcamn ocuklar evdedirler.
te kzm.
Bu duvarn rengi beyaz deildir.
Bu bir retmen deil, ama bir rencidir.
Oda yuvarlak mdr?
Duvarlar yksek midir?
25
Tavan alak mdr?

Kz kardeim sarn ve gzeldir ama erkek kardeim gzel deil, kk
ve tombuldur.
Bu nedir? Bu entari ne renktir?
Tacin'in kz kardeinin el antas siyahtr.
Kz kardeimin eldivenleri sardr.
Babam ile amcam evdedirler.
Odann kaps.
Okulun bank.
Bayann evinin pencereleri.
Odamn demesi.
Tacin'in kz kardeinin ocuklarnn kitaplar.
Saat yuvarlaktr. Atn rengi siyahtr.
26
FERA AREMN
DRDNC DERS
SZLKE
entedest, e. el antas
iyi gnler,
Roj ba
gnaydn
ev, d.
Ban, d.
gece
Hanm kz, matmazel
Niha
Giran
Tenik
imdi
Str
kaln
drtke
iman, kilolu
arkada
kz karde
Xurt
gl, kilolu
77/
sivri
Gir
byk,
Kr, d.
bak
Botanl (zel isim)
Bexe, d.
Ferzende, e.
erkek ismi
Roj, d.
kim
Bi ev
geceleyin
Evar, d.
Spas, d.
bahe
gn, gne
akam
teekkr
Ba
iyi
Evar ba
ev ba
Qels, jar
arge
Qelew
Heval, n.
Xweh, d.
Bot
Edat
Li ser
Li pe
Li ber
Lipa
akamlar
iyi geceler
zayf, gsz
iyi
stnde
nnde
yarunda,
yanbanda
arkasnda
Di ...
de
Der
Li mal
Li ku?
27
ar
ince
iri
iinde
dnda
evde
nerede?
GRAMER
Bn (olmak) Fiili: imdiki zamann haber kipi.
Ez im
benim
sensin
odur
biziz
sizsiniz
onlardr
Tu y
Ewe
Em in
Hn in
Ew in
ayet nesnesi sesli bir harfle bitiyorsa, ses uyumu iin,
fiil
aadaki
bii
mi alr:
me, y, ye, ne, ne, ne.
Ez polon me.
Tu polon y.
Ew polon ye.
Em polon ne.
Hn polon ne.
Ew polon ne.
Ez kurd im.
Tu kurd .
Ew kurd e.
Em kurd in.
Hn kurd in.
Ew kurd in.
Ez frans, me le tjapony.
Ben Franszm, ama sen

Japonsun.
Ben ngilizim, ama siz
Amerikalsnz.
Em nglz in, l hn
amerkan ne.
Bn Fiilinin
Olumsuz
Hali
Bn (olmak) fiilinin olumsuzluk eki nedir. Eer cmlede nesne varsa,
olumsuzluk eki zamirden sonra gelir. Eer nesne yoksa, olumsuzluk eki
zneden nce gelir:
28
kurd ?
Na, ez ne kurd im.
Tacn pismam te ye?
-Na, ew ne pismam min e.
Sen Krt msn?

Hayr, ben Krt deilim.
Tacin senin amcann olu mudur?
Hayr, o benim amcamn olu
Tu
deildir.
Tu
y?
Sen misin?
Hayr, ben deilim.
-Na, ne ez im.
2. simlerde
Bkm
Eer isim edat alyorsa, ya da edatl bir deyimden sonra geliyorsa bkm
eki alr:
Zaro li ser sekoya ye.

Biraya min li pa deriye.
K li p der ye?
Xwendekar li p der ye.
Biraya min di mezel de ye.
Gelo, hn fransiz in?
Na, ez polon me, heval
min Frans'e.
Mamoste, li ku ye?
Ew li mala ye.
Xweha te hevala min e.
Nav min Tacn e.
Hn awa ne?
Spas, ez ba im. Hn awa ne?
Snem, jina te ye?
Na, ew ne jina min e,
Ew dotmama min e.
Dotmama min Snem mezin e,
l biraya min Ferzende pik e.
29
ocuk bankn stndedir.

Kardeim kapnn arkasndadr.
Kim kapnn nndedir?
renci kapnn nndedir.
Kardeim odadadr.
Acaba, fransiz msnz?
Hayr, ben Polonyalym, arka
dam Franszdr.
retmen, nerededir?
O evdedir.
Kz kardein arkadamdr.
Adm Tacin'dir.
Naslsnz?
Teekrler, iyiyim. Siz
naslsnz?
Sinem, ein midir?
Hayr, o benim eim deil,
o benim amcamn kzdr.
Amcamn kz Sinem byktr,
ama kardeim Ferzende kktr.
Ev mezel arge ye.

Defter tenik e, l pirtk sitr e.
Pns kurt e.
Kr tj e.
Der nizm e, le dwar bilind e.
Bu oda drtkedir.
Defter incedir, ama kitap

kalndr.
Kalem ksadr.
Bak keskindir.
Kap alaktr, ama duvar
yksektir.
Ez ne pr im, le bava min pr e.
entezend giran e.
Ben yal deilim, fakat babam

yaldr.
Kol antas ardr.
Aadaki Cmleleri Trkeye eviriniz

Ev Ban k ye?
Ev Ban kea hevale min e.
Bava min Ii mal e, l xweha min ne li mal e.
Zaro di bex de ne.
Bex min li pa mala min e.
Hevale min Kurd e.
Ev dvvar str e.
Mala Sneme mezin e.
Bray min pik li ber deriye male ye.
De bave min Ii pa male ne.
Roj ba Tacn, tu awa y?
Spas, ez ba im.
Xweha Ferzende awa ye?
Kitaba str re e, l kitaba sor tenik e.
Ev i ye?
Ev der ye, deriye mala me.
Ferzende bava min e Tacn mama min e.
Nav panav te i ne?
Nave min Bot panav min emo ye.
Evjbir in, ev pens in.
entedest li ser mase ye.
30

Arkadamn kardei bahededir.
Ev nerededir?
O bahenin arkasndadr.
Yol geceleyin uzundur.
yi geceler hanm kz.
Bu duvar kalndr.
Kadn narindir, ama adam ar ve imandr.
Bu bak keskindir.
Beyaz evde kim var?
ocuklar nerede imdi?
Erkek kardeim ve kz kardeim evde, annemin ve babamn yanndadrlar.
Kalem masann stndedir.
Kolantas bankn stndedir, ama mendilim nerededir?
Teekkrler kk hanm.
Gl msn?
Kardeim yolun stndedir.
Annem evin kapsnn nndedir.
Bahenin arkasnda aalar var.
Gece gzeldir. imdiden iyi geceler ocuklar.
Annem nerede?
O evde, sandalyenin stndedir.
31
FERA PENCEMN
BENC DERS
SZLKE
Qut, d.
Tar
kutu
delikanl
yalnz, yeterli
Li
iin
Di bin ...re
Digel
ile
Di ser ... re
Ko (ku)
(zam.)
kim (zam.)
kim (k zamirinin
ekilmi biimi)
aydnlk, kl
ok
Bey, prens
grmek (gr!)
Di ... re
Xort
Bes
Ji bona
ki
Ronak
Gelek
Mr, e.
Dtin
(bibnel),
Pr, sfat.
Di biri ...de
Ji
re
Bi ... re
Hem, git
Dotmr, d.
...
karanlk
-de (ek)
altnda
altndan
stnden
-den, -yoluyla
-e (birine)
ile
hepsi
hanmefendi,
prenses
Dan (bide!),
Lzm
f.
yal, ihtiyar
33
vermek (ver!)
akraba
GRAMER
simlerde Cinsiyet
Eril isimler:
Eril varlklarn zel ve cins isimleri;
yek (bir-dii) hari tm say adlar;
3. co (kanal-dii) hari, su yollarn belirten szckler ve zel isimleri;
4. Renk isimleri;
5. Mineral ve metal isimleri;
6. Hir (yn), liva (ince yn), lorik (kelek) hari evcil hayvanlardan
elde edilen rnlerin isimlerinin geneli ile st rnleri;
7. Baz kesici ve delici alet isimleri: r (kl), hivz (topuz), grz
(grz), eper (bir eit topuz), doqik (topuzun bir baka
eidi), bivir (kazma), tevirzr (iki taraf keskin kazma).
1
2.
Haber
Kipi
Dtin (grmek) ve Dan (vermek) fiillerinin imdiki zaman:
olumsuz
olumlu
Ez dibinim
dibn
Ew dibine
Em dibinin
Hn dibinin
Ew dibnin
ben gryorum
sen gryorsun
o gryor
biz gryoruz
siz gryorsunuz
onlar gryorlar
Ez nabnim
Tu nabn
Ew nabne
Em nabnin
Hn nabnin
Ew nabnin
Ez didim
Tu did
Ew dide
Em didin
Hn didin
Ew didin
ben veriyorum
sen veriyorsun
o veriyor
biz veriyoruz
siz veriyorsunuz
onlar veriyorlar
Ez nadim
Tu nad
Ew nade
Em nadin
Hn nadin
Ew nadin
Tu
34
Geili ve geisiz fiillerin imdiki zamannn olumsuzluk eki na- dr. Bu

ek imdiki zamann
diekimekinin yerini alr,

Karn ve zann fiilleri istisna olarak bu kuraln dnda kalrlar: Bu
haber kipinin imdiki zamannn olumsuzluk eki ni- dir.
Ez dibnim
Ez dizanm
Ez dikarim
iki fiilin
Ez nabnim
Ez nizanim
Ez nikarim
yelik Zamiri xwe

iyelik zamiri xwe nicelik, cinsiyet ve
ahs fark gzetmeksizin kulanlr.
Tmlecin zneye bal bir iyelik dncesini ifade ettii durumda kulla
nlr:
Ez di bexe de biraya xwe dibnim. Bahede kardeimi gryorum.

Ew di mala xwe de diya xwe dibne. Evinde annesini gryor.
Ez pirtka xwe li ser masa dibnim. Masada kitabm gryorum.
Evinin arkasndaki bahenin ka
Tu deriye bexe xwe li pa mala
pisini grmyorsun.
xwe nabn.
Onlar odada ne gryorlar?
Ew di mezele de i dibinin?
Onlar odada iki masa, drt is
Ew di mezele de du mase, ar
kemle
ve alt gen renci
rnitek e xwendekarn
gryorlar.
xort dibinin.
Byk kitabn altndaki uzun
Tu pnsa drj ku di bin pirtka
mezin de ye dibn?
kalemi gryor musun?
Oda karanlktr.
Mezel tar ye.
Sadece byk kitab gryorum.
Ez bitene pirtka mezin dibnim.
35
Yuvarlak masann stndeki

lambay gryor musunuz?
Hayr, sadece beyaz tavan
gryorum.
Masann altndan ne gryorsunuz?
Masann altndan iki kk ocuk
gryorum.
Hn lempeya ko di ser masa

girover re ye dibnin?
Na, ez bes esrexa sp dibnim.
Hn di bin masa re i dibnin?
Ez di bin masa re du zaroyen
pik dibnim.
Ez deftera heval xwe ji heval

t e re dibim.
Xort xurt e l pr jar e.
Dest xurt
Destin
Destan xurt
Ez deftera heval xwe didim
heval te.
Arkadamn defterini arkadana

gtryorum.
Gen gldr ama yal gszdr.
Gl el
Baz eller
Gl eller
Arkadamn defterini senin
arkadana veriyorum.

Akrabalarm nerede?
Onlar mutfan arkasndaki byk odadadr.
te bir kitap.
Bu bir ksrak mdr?
Annem ile babam bahededir.
Bahede byk aalar var.
Acaba iekler de var m?
Gzel iekler.
Bu kadn elbisesi ne renktir?
Bu elbise mavi, dieri de krmzdr.
Onlar ka kiidir?
Drt ocuklar var. kisi erkek, ikisi kzdr.
Karatahta uzun ve drtkedir.
Saat altdr.
36
FERA EEMN
ALTINCI DERS
SZLKE
Narn
Kurt
Leyistok, d.
Dar, d.
Dar, e.
ewqe, d.
Dest, e.
Demjmr, d.
ince, nazik
(kadn ismi)
Heyv, d.
ay
SMk
hafif
ksa
oyuncak
aa
aa (kuru)
apka
Bilind
Dev, e.
Se, e.
yksek
az
kpek
ba
Ser, e.
R, d.
Zirav
Otomobl
el
saat
yol
ince
otomobil
GRAMER
simlerde
C insiyet
(D
Diil simler
canllarn zel ve cins isimleri.

2. kon (adr), axur (ahr) ve sfew/(ahr, tavla) hari barnma yer
1. Diil
lerinin isimleri.
3.
Araba ve tama aralarnn isimleri.

37
4. Nehirler hari zel corafik isimler.
esman (gkyz) ve ba (rzgar) hari gkyznde bu

lunan, ondan den (yaan) btn cisimler ve atmosferik olayla
5. Eril olan
rn isimleri
gre diil ya da eril olarak kulanlan wext (zaman) kelime

si hari zaman ve onunla ilgili isimlerin geneli.
7. Hastalk, znt ve sevinle ilgili terimler.
8. Yine eril olan nan (ekmek) ve got (et) dnda kalan piirilen
yemek isimleri;
9. Bro ara gereleri ve mzik aletlerinin isimleri.
10. Genel olarak, mantken hangi cins olduu bilinmeyen ancak
isim olarak kullanlan btn terimler, alfabe harfleri, belirteler, vs.
11. Btn soyut isimler: Mezinahya da mezin (byklk),
sipeht (gzellik), mirina min (lmm), xwarina min (yiye
ceim, yemeim).
6. Yerine
Cinsiyete gre deien baz isimler, isim anlamna uygun ekler alr:
Heval min
Mamosteye min
Cran min
arkadam
retmenim
komum
Heval min
arkadam (bayan)
Mamosteya min retmenim
Crana min
komum

Bel, ew li ser mase ye.
Defter li ser masa ne?
Pns di qutiye de ye.
Pns di qutiy de ne.
Der pencereyn mezelan
Der zer e, le pencere kesk e.
Deriye mala biraya min sor mezin e.
ser masa pnsek heye.

nav qutiy de pnsin hene.
Mamoste xwendekar hevaln min in.
Diyamin Polon ye l bava min Kurd e.
Li
Di
38
Ew pirtk ji bona biraya min e.

D zaro digel bave xwe di bex de ne.
Dotmama min narn e pismam min qelew e.
Depre li ber dwr e.

Ez di pencer re, der bex du jinn porzer, ar zaroyn pore s ken civvan dibnim.
Ev mezel ronak e...
Nav xweha min Perxan e.
Panav pismam te i ye?
Nav pismam min Hemawend e.
Hemed civvan e, l ne xurt e.
ev drej in, l roj kurt in.
Roj ronak in, l ev tar ne.
Mezela mezin ronak e.
Ew di bexe de xweha xwe jina xwe dibne.
Sekoya kesk di bexe mezin de ye.
ente mezin giran e, l entezend entedest pik sivik in.
Rastek dirj e, ez vve dibnim.
Kr kurt e, ez w gelek ba nabnim.
Pirtka sor str e, le pirtka helesor tenik e.
Depre arge ye.
Pirtka ku tu did min ne sipeh ye.
Ez di mezela xwe de du lempe, se rnitek, heft demjmr, mifteyek, rojmerek neh maseyen mezin dibnim.

Annem ve babam, kz kardeimle beraber evdeler.
Bu kutuyu gryor musun?
O bankn altnda ya da stnde midir?
Bu kitap senin iindir.
Bu yepyeni defteri kk kz kardeine ver.
Annemin bana verdii gzel entariye bak.
O rengarenktir.
Bu oda lotur.
39
Eldivenlerimi gryor musun?

Hayr onlar grmyorum, .sadece pencereden ay gryorum.
Altndan saatin var m?
Evet, babam altnc ya gnmde bana hediye etmiti.
Hergn kimi gryorsun?
retmenimiz bize evde okumamz iin kitap, kalem ve yaz yazmak iin
defter verdi.
Yoldaki at bizimdir.
Ben onu gryorum.
Komumuz nerededir?
Teyzemin babana bu ksra verdiini grdm.
Bu kitab kzkardeine ver.
Senin annenin bize verdiklerini grelim.
Bu sarn kza bak; yanaklar pembe ve dudaklar krmzdr.
Kapdan baheyi, yksek aalar ve gzel iekleri gryorum.
glm var; biri annem iin, dieri anneannem iin ve tekisi de kzkar-
deim iindir.
Kapnn arkasndaki kpektir.
Kurunkalem ve kalemlerini koymas iin krmz kutumu kardeime ver
dim.
Bankn zerinde grdm kzkardeimin beyaz valizi ok gzeldir.
Masann stndeki krmz elbiseyi sevdiine ver.
Krt msn? Adn nedir?
Kardein nasl?
yidir, teekkr ederim.
40
FERA HEFTEMIN
YEDNC DERS
SZLKE
ben ayorum
anahtar
Dvvar
Girover
Rojimr, d.
kap
takvim
Zrn
Pirereng
okrenkli
T de
Ez vedikim
Mitte, d.
Der, e.
Raxer
ayakkab
Xwngerm
sempatik,
cana yakn
Di wext xwe de zamannda
Beriya ku
-sinden nce;
-meden
-meden; -meksizin
By ku
Sol, d.
Hervvek
Xwn
iinde
kan
Tit, d.
ey, nesne
Himend
akll
Hi
akl
Ji ber ko
Reng
Pircre
nk
renk
eitli,
muhtelif
bazlar, biraz,
-dii iin; -dii rden
dolay ;-diine gre;

-dii gibi
duvar
deme, zemin
yuvarlak
altndan
Hin
birileri
41
GRAMER
ahs
Zamirleri
Krtede
iki
1.
grup ahs zamiri vardr:
grup (yaln):
Ez
Em
Hn
Ew
Tu
Ew
Birinci grup zamirler: Bn fiili, geisiz fiillerin tm kiplerinin tm zaman

lar ve geili fiillerin tm kiplerinin imdiki ve gelecek zamanlarnda kul
lanlrlar.
2. grup (bkml):
Me
We
Wan
Min
Te
W (erkek) / w (dii)
kinci grup zamirler: Hebn fiilinin tm kip ve zamanlar ile geili fiillerin
tm kiplerinin gemi zamanlarnda kullanlrlar.
Hebn fiilinin haber kipinin imdiki zamannn olumsuzluk eki n dir.

olumsuz olunca kk de ne formunu alr.
Fiil
hebn (sahip olmak, malik olmak)

Olumsuz Form
Haber Kipinin imdiki Zaman

Min heye
Benim var
Min nne
heye
W heye
W heye
Me heye
We heye
wan heye
Senin var
Onun var
Onun var (d.)
Bizim var
Sizin var
Onlarn var
nne
W nne
W nne
Me nne
We nne
VVan nne
Te
Te
42
Benim yok
Senin yok
Onun yok (o.)
Onun yok (d.)
Bizim yok
Sizin yok
Onlar yok
Min birayek nne
Benim bir kardeim yok.
kitebek heye
Wan kitbek nne
Min birayek heye
Min lnsek heye
Te xwehek heye
W dotmamek heye
W pismamek heye
Me otomoblek heye
We zaroyek heye
VVan malek heye
Onlarn bir kitab var

Onlarn bir kitab yok
Benim bir kardeim var
Benim bir defterim var
Senin bir kz kardein var
VVan
Onun bir amca kz var

Onun bir amca olu var
Bizim bir otomobilimiz var
Sizin bir ocuunuz var
Onlarn bir evi var
yelik Sfatlar
Krtede iyelik sfatlar, ikinci grup zamirlerin aynsdr:
Me
Bizim
Hevale min
Biraya te
Pismam vv
Pismam w
Dotmama me
We
Sizin
Onlarn
Mala we
Hespe wan
Min Benim
Senin
W Onun (e.)
W Onun (d.)
Te
VVan
Birayn te
Pismam vv
Dotmama w
Zaroyn min
Zaroy min
Biraya min
Birayn min
Benim arkadam (arkadam)
Senin kardein
Onun (e.) amcasnn olu
Onun (d.) amcasnn olu
Bizim amcamzn kz
Sizin eviniz (eviniz)
Onlarn at
Senin kardelerin
Onun (e.) amcasnn olu
Onun (d.) amcasnn olu
Benim ocuklarm
benim ocuum
benim kardeim
benim kardelerim
43
Li ser
masa pirtkek heye.
Masann stnde bir kitap var.

Erkek kardeimin bir evi var.
Biraya min malek heye.
Evimin bir kaps var.
Mala min deriyek heye.
ocuun bir oyunca var.
Zaro leyistokek heye.
Li ser r hespek heye.
Yolun stnde bir at var.
Di bin masa de rnitekek heye. Masann altnda bir iskemle var.
W devek heye.
Onun bir az var.
Di mezela min de maseyek heye. Odamda bir masa var.
Onun gen bir ksra var.
W mehna civvan heye.
Onun bir kalemi var.
W pnsek heye.
Yuvarlak masa drtke
Masa girover di mezela
odadadr.
arge de ye.
Der mezela pik mirovek heye. Kk odann dnda bir adam
var.
Bahede bir aa var.

Yksek aa evin arkasndadr.
Kapnn nnde bir kpek var.
Masann stnde bir lamba var.
Di bexey de darek heye.
Dara bilind li pa mala ye.

Li ber der seyek heye.
Li ser masa re lempeyek heye.
Di dest te de pnsek heye.
Elinde bir kalem var.
Li ser sera min evvgeyek heye.
Bamda bir apka var.
Ez li ser sera te ewqeyek oVb/n/m. Banda bir apka gryorum.
Senin bir kutun var m?
Te qutiyek heye?
Hayr, yok (benim ondan yok)
Na, min ew nne.
Benim bir mendilim yok.
Min destmalek nne.
Sen arkadan Tacin'i gryor
Tu heval xwe Tacn dibn?
musun?
Na, ez heval xwe Tacn nabnim. Hayr, ben arkadam Tacin'i
grmyorum.
Ez di mezela de jina biraya xwe Ben odada erkek kardeim Ferzende'nin eini gryorum.
Ferzende dibnim.
Oyuncan bahede gryor
Tu leyistoka xwe di bex
de dibn?.
musun?
44
hevaleke ba heye?
Na, min ew nne
Te
yi
bir arkadan (bayan) var m?
Hayr, yok (Hayr, benim ondan yok)

Evimin kapsn anahtarla ayorum.
Deme masann altndadr. Tavan bamzn stndedir.

Sen Kurtsun ama teyzen Franszdr.
Ben Polonyal mym?
Ka elman var? Yuvarlak bir apkan var.
Komumuzun drd erkek ikisi kz, alt ocuu var.
Amca(lar)mzn kzlar ve oullar bykt.
indekileri grmek iin bu valizi ayorum.
Onun ka mendili var? Sadece beini gryorum.
Yeterince ince kol ve bacaklarm var.
Aacn stnde bir ku var.
Bu oyuncak gzeldir.
Ben onu masann stndeki kare kutuya koyuyorum.
Amcamn kzlarn ve oullarn grdnzde, onlara btn gn evde
olacam syleyin.
Kz kardeim hepsini gryor, nk o ok zekidir.
Sen beni grmeden nce, tavan boyamak iin masann stndeydim.
Kann rengi krmzdr.
Bir
erkek kardein var m?
Hayr, yok.
Onlarn kz kardeleri var m?

Hayr, yok (onlarn yok).
Sen beni grmeden kapy ayorum.
Onlar zekidirler.
Kitabm zamannda bana veriyorsun.
Sen amcann kzn pencereden grmyor musun?
45
Evet, onu bankn zerinde gryorum.
Onun gzel beyaz bir elbisesi ve beyaz ayakablar da var.

Bazlar onu gen buluyor.
Bazlar onu ihtiyar buluyor (gryor).
Mantomu ve anahtarm nereye koydun?
Onlar iine mi koydun?
Ne kadar paran var?
benden ok gen ve drd benden daha yal olmak zere, yedi er
kek kardeim var.
46
FERA HETEMN
SEKZNC ders
szlke
R, e.
Por, d.
Gevvr
yz
sa
beyaz (beyaz
tenli)
Zend, e.
Dest, e.
P,e.
d.
Pol, e.
Pist, d.
Sng, d.
/.eV, d.
Til,
kol
el
ayak
parmak
omuz, snf
srt
gs
dudak
ba, kafa
organ, hareket
Ser, e.
Lebat, e.
Sto, e.
Ling, e.
Rast, d.
ep, d.
Eyn, e.
ay, e.
boyun
ayak
sa, doru
sol
diz
gz
burun
aln, cephe
az
Difin, ti.
En, d.
Dev, e.
GRAMER
Dtin (grmek) ve Dan (vermek) GEL FLLER
Haber Kipi: Di'li gemi zaman

Min dt
ben grdm
Min da
47
ben verdim
Te dt
VVdt
W dt
Me dt
We dt
VVan
dt
sen grdn
o grd
o grd (d.)
biz grdk
siz grdnz
onlar grdler
Teda
sen verdin
VVda
o verdi
o verdi (d.)
biz verdik
siz verdiniz
Wda
Me da
We da
VVan
da
onlar verdiler
ekim Hali
Geili fiilin znesi gemi zamann btn kpve zamanlarnda bkml
haldedir ve fiil ekimi zneye gre deil, nesneye gre yaplr, yani fiil
nesneyle uyumlu hale getirilir. Eer nesne oul ise ve fiil sesli bir harfle
bitiyorsa, fiilin sonuna -n, ayet sesiz bir harfle bitiyorsa -in eki getirilir.
Sneme mirov dt.

Sneme mirovek dt.
Sneme mirovin dtin.
Sneme mirov dtin.
Zaroyan mirov dt.
Zaroyan mirov dtin.
Sinem adam grd.

Sinem bir adam grd.
Sinem baz adamlar grd.
Sinem adamlar grd.
ocuklar adam grd.
ocuklar adamlar grdler.
4. ekim Hali
Geili fiilin nesnesi tm kiplerin imdiki ve gelecek zamanlarnda bkm
l haldedir ve fiil zneye gre ekilir, yani fiil zneyle uyumlu hale getirilir.
Ez Sneme dibnim.
Ew Sneme dibne.
Ew Sneme dibnin.
Snem pirtke dibne.
Ben Sinem'i gryorum.

O Sinem'i gryor.
Onlar Sinem'i gryorlar.
Sinem kitab gryor.
Dikkat: ayet zne olan zamir 1 grup zamirlerden ise, nesne olan zami
ya da bu durumun tersi szkonusudur.
.
rin 2. gruptan olmas gerekir,
Sinem pirtke dibne.

Ew we dibne.
Sinem kitab gryor.

O onu gryor.
48
Sneme pirtk dt.
Sinem kitab grd.

O onu grd.
We ew dt.

Ez ry te dibnim l avn te nabnim, mezel tariye avn te pik in.
Pirtka ko duh min date li ku ye?
Min ew da biraya xwe.
Bray min hespek da min.
Snem pirtkek da biraya xwe.
Tu li ser r i dibn?
Ez li ser r(*) mehnek dibnim.
Zaroyan li ser r i dt?
Zaroyan li ser r mehnin hespin dtin.
Eve zaroyek. Nav w Hevind e panav w Reo ye.
W serek heye; sera vvgrover e, avn w hen in (ya da Ew av n e).
Evv gelek xurt e.
VV ar lebat hene; du zend du ling.
Eve zendn w.
Zaro mamosteyan dibnin.
Ez mirovinan dibnim.
VV
mirov dt.
Snem xweha xwe dt.

Destan vv mezin in, l peyn w pik in.
Tiliyn vv zirav drj in.
VV du pol, du ejn, du p hene.
Stoy vv zirav drj e.
Evv heval min e.
W destmalek heye?
Bel, w e w heye.
Perxan malek heye?
Na, w evv nne.
Tacn biraya xwe dibne?
Na, evv vv nabne.
Keikanji te re i da?
VVan ji min re rnitekek da.
49
Zaro mamostey dibnin?

Bele, evv vv dibnin.
Heval n Sneme di mezele de i dtin?
VVan, di mezele de zaroyek jinikek dtin.

Bu adamn geni gs var. Boynu kalndr. Ayaklar uzun. Elleri ve ayak
lar byk ama incedir. Burnu dzgndr ve gzleri iyi gryor. Gs gi
bi srt da genitir.
Bu el kktr ve ben be parmak gryorum.
Sen ka parmak gryorsun?

O (dii) karatahtay gryor mu?
Siz ocuklara oyuncak verdiniz mi?
Bu gen kadn ok gzeldir.
Tatl bir yz ve zeki gzleri var.
Bu komumuzun kz kardeidir.
Komumuzun ad Tacin'dir.
Aln yksek ve az byktr.
Komumuzun bahesi bizimkinden ok kktr, ama ok gzeldir n
k iinde oynayan ocuklar yoktur.
Evinin sandaki aalar ok yksektir.
ok byk olduklarndan kendisine gnaydn diyen ocuklarmz yolda
gryor.
ehrin sanda ne gryorsun?

Sinemada neyi grdnz?
Annemi ve babam grdm.
Kz kardeimin rengarenk bir entarisi vard. O'nun evinin kapsn anahta
rmla ayorum.
Kardeime kurunkalemini veren amcamn olunu gryorum.
Onlar amcamn kzna pencereden byk krmz elmalar verdiler.
Gn aydnlk (ak) ve gzeldir. Yolda atlar ve ksraklar grdm.
Cetvelimi nereye koydun?
Senin iin defterim yok (sana verecek defterim yok).
-e ile biten dii bir isim ses uyumu nedeniyle e dii bkm (ekim) ekini almaz.
50
FERA NEHEMN
DOKUZUNCU DERS
SZLKE
Hesin, e.
Cam, ti.
Xibirdank, ti.
Hir, ti.
Pemb, e.
Hevrim, ti.
Kevir, e.
Quma, ti.
Sol, ti.
erm, e.
Masens, ti.
Mrza, e.
Sv, ti.
Reng, e.
Dersxane, ti.
Gelek
Tr
Ji
avva
Ez dizanim
demir
Fr, ti.
ders
cam
Av, ti.
su
hokka
yn
pamuk
ipek
Te de
iinde
ok eitli, eit
h.vv.d...
ta
(hervvek din)
kuma
ayakkab
Pirereng
Rengerengn
Zrn
end
embelot
okrenkli
alacal
yaldzl, altndan
Navbir, ti.
arasna, arasnda
Pehn
Fireh
Bandemjmer, ti.
Dotxwendekar, ti.
Zann (bizani)
geni, yass
geni, byk
duvar saati
renci (bayan)
deri
yaz
masas
bay
elma
renk
derslik
ok
dolu, doymu
...den, ...dan
nasl
biliyorum
Piretexlt
eit
vs... ve saire
ka, ka tane
kahverengi
bilmek
g.fi(g.f.)
Pisxwendekar, e. renci
51
GRAMER
Belirtisiz
Artikelin
(Harf-Tarifin)
Bkm
Belirtisiz artikel isim gibi bklr ve isimle ayn bkm eklerini alr; yani
eril tekiller -/, diil tekiller -e ve her iki cinsin oulu -an sonekini alr.
Bununla birlikte eer diil ya da oul isimler nitelenmi ise, diil tekiller
ve-her iki cinsin oulu -e sonekini alr.
Ez mirovek dibnim
Mirovek xurt. Mirovine xurt.
Evv jinek dibne.
Jineke sipeh. Jinine speh.
Hon hespinan dibnin.

ser masa kitbeke mezin heye.
Biraya min maleke fireh heye.
Mala Snem deriyek zer heye.
Ez Cemd im.
Ev keik Snem e.
Evv Ferzo ye.
Li
Hon xwendekar in.

Evv mamoste ne.
Cemd mamostey min e.

Kea mama min dotmama min e.
Dvvaren mala me bilind in, l dvvarn bexey me ne bilind in, nizm in.
Baxey me tr dar in.
Nav jina te i ye?
Nav jina min Narn e. (Nav w Narn e.)
Hon fara xwe dizanin?
52
Bel, Mrza.
Evci ye?
Ev rastekek e.
Rastekji i rengye?
Rastek zer e.
Pnszr li ku ne?
Evv li ser masa ne.
Di entezend de i heye?
T de kiteb, defter, lepik, destmal pns hene.
Tu di pencer re heval xwe dibn?
Bel ez vv di pencer re dibnim.
Xibirdank ji cama ye.
Mitte ji hesin ye.
Dvvarji kevir ye. Fstan ji quma ye.
Sol ji erm ye.
Rnitek ji dar ye.
umain hene ji hir, ji pemb, ji hevrim hwd...
Ji her texlt reng quma hene: Sor, sp, hen, helesor, pirereng rengerengn.
Mitte ji dar ye?
Na, evv ji hesin ye. Seko, depre, kurs rnitek ji dar ye?
Lvn keik sor in, le rye vv gevvr e porn w zrn in.
Hon li ku ne?
Em di mezela de ne.
Mezel avvaye?
Mezel ne pik e, evv mezin e, dvvarn vv bilind str in.
T de end dvvar hene? T de der pencere hene?
Bel, t de deriyek spencereyen mezin hene;ji bona xwendekaran t
de seko textebendin j hene. Textebend ji dar ne.
Evv ji i reng ne?
Ewji reng embelot ne.
Di navbera der penceran de i heye?
Di navbira wan de ji bona mamostey masensek, kursiyek du dep
re hene.
-Tacn, ev i ye?
-Ev entezend e, Mrza.

53
-entezend avva ye?

-entezend pehn e.
Dersxane mezin arge ye.
Di dersxan de ar dvvar hene.
str in.
Evv ji kevir ne.
Te de ji bona xwendekaran sekoyin j hene masensek kursiyek
depreek ji bona mamostey hene.
T de bandemjmrek heye?
Bele t de bandemjmreke mezin heye, evv girover e.
Di dersxane de mamosteyek, deh pisxwendekar het dotxwendekar
hene.
Ez keikek dibnim, bi fstaneke rengerengn, evv gelek speh ye.
VV biraya xwe dt. Na vv evv nedt. Evv vv dibne? No, vv evv nedt. VVan
evv dtin? A/p, evv wan dibnin, Ez vv dibnim. Min evv dt. Hon wan dibnin.
VVan hon dtin.
Evv bilind

Hepimiz iin ka elma var?
Bu bank tatandr.
Bu bardak su doludur.
Cam ie doludur.
Bu gzel entari mavi yndendir.
Bu ayakkablar sar deridendir.
Senin apkan siyah m yoksa kahverengi mi?
Ben onu siyah gryorum.
Anne ve babann bahelerinden rencilere elma verdiklerini biliyorum.
Kk hanm Sinem'in dersi iin zaman yok.
Baz gnler ehirdeyim. ehirde her ey bulunur.
Naslsnz?
O gn kardeinin bana verdii kitab odamda gremiyorum.
O nerededir?
O bendedir.
54
Okullar almadan onu evimde grdm biliyorum.

O iyi bir renci midir?
Zeki olduu gibi iyi bir rencidir de.
Onlar masann stnde kitaplar gryor.
O sandalyenin stnde kitaplar gryor.
O iskemlenin stnde kitaplar gryor.
O bankn stnde bir kitap gryor.
Onlar bir elma veriyorlar.
Onlar elmalar veriyor.
Onlar ocua bir elma veriyor.
ocuklar oyuncaklarn veriyor.
Onlarn oyuncaklar yok.
Gzel kz.
Bir gzel kz.
Siyahlar giyinmi gzel kadnlar.
Kz kardeim ocuklar grd.
Kz kardeim ocuklar gryor. Kz kardeim gzel bir kitap gryor.
Kz kardeim gzel bir entari grd.
Onlar gzel ocuklar gryorlar.
Onlar ocuklar gryor.
O onlar gryor.
Sen kendini gryorsun.
Sen beni gryorsun.
Sen beni grdn.
Siz onlar gryorsunuz.
55
T|
FERA DEHEMN
^ONUNCU DERS
SZLKE
Wene, d.
resim
Kirt
irkin
Mujang
kirpik
rn
tatl, sevimli
Birh, e.
Xwngerm
Nern
ka
bakmak
Nivs, d.
yaz
Deng, e.
ses
end
Bihndar
scak kanl
sevimli, sempatik
ka
Erzing, e.
ene
k, ti.
ku
Lam, e.
yanak
Bihn, ti.
koku
Guh, e.
kulak
Gul, ti.
gl
Bask, e.
kanat
aln, cephe
yemek
koymak
satn almak
getirmek
Oirik, ti.
boaz
hergn
En/" d.
Xwarin, g.f.
Dan/n, g.f.
Kirn, g.f.
>4.n//7,
g.f.
Hero
Avtin, g.f.
Kirin, g.f.
Gotin, g.f.
Bihstin, g.f.
57
kokulu
atmak
yapmak
sylemek
duymak, iitmek
GRAMER
GEL FLLER
Haber kipi
Di'li gemi
Mastar
Emir kipi
Haber kipi
imdiki zaman
zaman
Min
Te
xwarin
VV /
vv
xwar
Bixwe
Me
We
VVan
Hon dixwin
dixwin
Evv
Ez davjim
Min
Te
ayetin
VV /
Tu
vv
avt
VVan
Evv
Bavjin (o.)
Em davjin
Hon davjin
Evv davjin
Ez datnim
Tu datn
Min
Te
VV / vv
davj
davje
Baveje
Me
We
dann
Ez dixwim
Tu dixw
Ew dixwe
Em dixwin
dan
Deyne
Deynin (o.)
Me
We
VVan
58
Evv
datne
Em datnin
Hon datnin
Evv datnin
Ez
Min
Te
kirin
Tu
VV / vv
kir
Bike
Bikn (o.)
Me
VVe
VVan
VVe
vv
kir
Bikire
VVe
VVan
Ez
dibjim
Tu
dibj
Bibje
Evv dibje
Bibjin (o.) Em dibjin
Hon dibjin
Evv dibjin
Min
Te
VV
vv
got
Me
VVe
VVan
Min
Te
ann
dikir
Evv dikire
Em dikirin
Hon dikirin
Evv dikirin
Tu
Me
gotin
dike
Em dikin
Hon dikin
Evv
dikin
Evv
Ez dikirim
Min
Te
kirn
dikim
dik
Ez
tnim
Tu
tn
tne
Bne
Evv
Bnin (o.)
VVe
Em tnin
Hon tnin
VVan
Evv
VV /
vv
an
Me
59
tnin
Ez
Min
Te
bihstin
VV / vv
Tu
bihst
Bibihse
Em
Hon
Me
We
Evv
VVan
Min
Te
nern
VV / vv
Evv
Binre
nen
dibihsim
dibihs
dibihse
dibihsin
dibihsin
dibihsin
Ez
dinrim
Tu
dinr
dinre
Evv
Em dinrin
Hon dinrin
Evv dinrin
Me
VVe
VVan

Ez svek dixwim.
Evv kitaba xwe davje ser masa.
Tu ewqa xwe datn ser rnitek.
Em otomoblek dikirin.
Hon i dibjin?
Evv xweha xwe tnin.
Ez deng heval xwe dibihsim.
Ez i dikim?
Ez bi guhn xwe dibihsim.
Tu bi avn xwe dibn.
Evv bi difna xwe bhn dike. Hon bi desten xwe davjin. Em bi deve xwe
dipeyivin.
Evv lepikine
zer, destmaline sp dikirin.
60
Ez rastek datnim ser masa.

Min bihst.
Evv dibne. Ez davjim.
VV avt.
VVe avt.
Min dan.
Evv datnin.
Evv dikin.
VV
kir. Em dikirin.
Snem got.
Snem dibeje.
Zaroyan bihst.
Zaro dibihsin.
Hon datnin.
VVan dan. Min jinek dt.
Ezjinek dibnim.
ermn otomoblek kir.
ermn otomoblek dikire.
Me Pars dt.
Em Pars dibnin.
-Porn Snem ji i reng ne?
-Porn vv zer in.
-avn Narn ji i reng ne?
-avn vv hen in.
-Eniya vv ayva ye?
-Eniya vv bilind e.
-VV endguh hene?
-VV du guh hene.
-Ziman vv li ku ye?
-Ziman vv di deva vv de ye.
-Laman vv ji i reng ne?
-Evv helesor in.
61
-Tu deng kan dibihs?

-Bele, ez deng vvan dibihsim.
Deng vvan gelek speh ye.
Bihna gul irn e.
Ev gula sor gelek bihndar e.
Min guleke bhndar da Snem.
Heval min ar guln sor kirn
vv evv
dan heval xwe bax me tr gul
e, guline sor, guline bhndar.
Aadaki Metni Trkeye eviriniz

VVneyek
Eve vvneyek. Ev rye Temo Kerkk ye. Temoy porine re, eniyeke bi
lind, avine kesk, mujang birhine str, guhine pehn difneke tj hene.
Deve vv mezin e, lven vv sor in, drann vv sp ne, erzinga vv girover e,
lamen vv helesor in.
-VV zimanek heye?
-Bele, avvan?
-Evv li ku ye?
-Evv di deva vv de ye.
Temo ne speh ye, nejkirt e, l evv gelek xwngerm e. Xweha vv ya pi
k ermn, porzer e. VV avine mezin hene bi mujangine re drj.
ermn speh irn e.

Bu ta percereden at. Hergn ayn eyi sylyorum.
ocuklarn arkasnda bulunduu kapy aan babam duydum.

Her zaman ayn takvimleri alyorum, nk iyidirler.
Her eyi bana syle.
62
almamama ramen, ocuklar boynuma sarld.

Baknz, koklaynz, iein her eidi var.
Kulak iitir, gzler bakar, burun koklar.
Bu iek kokuludur.
Babann sana sylediini duydun mu?
Bu kuun hafif kanatlarna bak. Annemin resmi ne kadar gzel.
Bu sar iekleri yemek odasndaki masann stne koy.
Ne yiyiyorsunuz? Elma yiyoruz.
Bu gzel gln rengini gryor musunuz?
iekleri ehirden aldm.
Akrabalarnz iin iskemleler getirdiler.
Onun kz kardeinin sesini duyuyorum.
Annemin sesini duydum.
Bir oyuncak bile
Senin kz kardeinin ok ho sesi var.

Bu resme bakmyorum, ok irkindir.
Okulda yaz yazyorum.
Arkana bak, kim var orada?
Onun kk ku iin elinde ne tadn grdn m?
Babann sana ne sylediini duydun mu?
Gzlerin gle bakyor, ama onu grmediini biliyorum. Siyah gzler, kara
kalar, beyaz ten, pembe yanaklar, al dudaklar, sar salar, ite kk kz
kardeimin resmi.
63
FERA YANZDEHEMN
ONBRNC DERS
SZLKE
Snem, ti.
sinema
Bajar, e.
ehir
Navmal, ti.
ro
hizmeti
bugn
Xurn, ti.
kahvalt
Dr
uzak
Firavn, ti. len yemei
Xweik
sevimli, ho
v, ti.
Di nav ... de
gzel
ortasnda,
Tat, ti.
arasnda
Pav, ti.
Stran, ti.
Duh
Radyo, ti.
Ji ber v yek
Xwendegeh, ti.
dn
Dor, ti.
etraf
iek
gelmek
gitmek
dmek, girmek
kalkmak
Gulek, ti.
Hatin (vverei)
n (biel)
Ketin (bikevei)
Rabn (rabel)
radyo
bundan dolay
okul
65
Z
Sibe z
Dereng
Ya
rast
Bezn
(bibezei)
Peyivn
akam yemei
genelde sabahlar
yenilen hafif yemek
geceyars yemei
ark
abuk
sabah erken
ge
gerekten, dorusu
komak
konumak
(bipeyive!)
Meiyan
(bimee!)
yrmek
Gihan (bigehei)
Hew, ti.
Revn (birevel)
Himend, eqilmend
yetimek, ulamak
avlu
kamak
Xwaringeh, ti.
Guldank
Firiyan
yemekhane
ieklik
umak
uslu, bilge
GRAMER
n, hatin, gihan geisiz fiillerinin nesnesi fiilden sonra gelir.
gotin, dan, ann, dann geili fiillerinin nesnesi de ayn ekilde fiilden
sonra gelir.
Geili fiillerin haber kipinin imdiki ve gelecek zaman, geisiz fiilerin
haber kipinin tm zamanlarnda ve dilek kipinin imdiki ve gelecek za
manlaryla ayn olan aadaki son ekleri alr:
-im,
e,
in,
in,
in
Baz kural d fiiller hari, eer fiilin kk sesli bir harfle bitiyorsa, aa
daki sonekleri alr:
-n,
-m,
-n,
-n
GESZ FLLER
Di'li gemi zaman
Mastar
n
ketin
rabn
hatin
gitmek
dmek,
girmek
kalkmak
gelmek
Ezm
ben
Ez ketim ben
ben
Ez rabm ben
Ez hatim
ben
imdiki zaman
Ez diim
ben gidiyorum
dtn Ez dikevim ben dyorum
girdim
ben giriyorum
kalktm Ez radibim ben kalkyorum
ben geliyorum
geldim Ez tem
gittim
66
meiyan yrmek Ez meiyam ben yrdm

revn
kamak Ez revm
ben katim
firiyan umak
Ez firiyam
ben utum
(havada
hareket etme)
bezin komak Ez bezm
ben kotum
peyivn konumak Ez peyivm ben konutum
Ez dimeim ben yryorum

Ez direvim ben kayorum
Ez difirim
ben uuyorum
Ez dibezim ben kouyorum

Ez dipeyivim ben konuuyo
rum
gihan
ulamak
yetimek
Ez giham
ben ulatm
ben yetitim
Ez digehim ben ulayorum,

ben yetiiyorum

Gurgn, digel heval xwe ermn, snemaye.
Kre xweha min ro hat ba diya xwe.
Em gelek meiyan.
k difire, hesp dibeze, zaro dimee.
Evv gelek meiyan hatin bajr.
Bazara mezin li ser riya bajr e. Mehn dibeze, se direve.
Mala vv ne mezin e le xweik e.
Ez l dinerim.
Evv di nav bexeke mezin de ye.
Ez li r dinerim hevale xwe Tacn y ko li ser r dimee dibnim.
ro,. ez braye xwe Tacn, em diin bajr.
-Tu bi i dime?
-Ez bi ling peyen xwe dimeim.
-k bi i difirin ?
-k bi baskn xwe difirin.
-Evv bi i dipeyivin?
-Evv bi dev ziman xwe dipeyivin.
-Duh var te i bihst?
-Min duh vre ji radyoya straneke gelek xwe speh bihst, straneke
frans.
Ez diim mala vvan.
Evv deng diya xwe dibihse.
67
Xwendekar digel mamostey dipeyive.

Deh zaro li ser r dimein distirn.
Em deng vvan dibihsin.
Eve mirovek, evv gelek z dimee.
Evar e, dereng e, em diin mal.

Sibe z
Em rabn. Me dest piye xwe tin. Me kitb, defter, rastek pnsn
xwe dann entezenden xwe. Em daketin jer em n mezela xwarin.
Navmaliye xurniya me an, me evv xwar. Xwendegeh ji mala me dr e.
Eve em hatin xwendegeh. Zaro di bexeye de dileyizin. Di dora xwendegeha me de du bexe hene, li p li pa xwendegeh. Bexey ko li
pe xwendegeh ye ne gelek mezin e, l gelek speh ye. T de gelek dar
hene ev bexe tr gul gulek e. Bex ko li pa xwendegeh ye ge
lek mezin e em t de dileyizin. Dera ko li pa xwendegehe ye bexe ye?
Ya rast evv ne bexe ye, evv hevvek e.
Aadaki Metni Krteye eviriniz

Sabah erken kalktm. Elimi yzm ykadm, kahvaltm yaptm ve okula
gittim. Kk kz kardeim benimle geldi. Zamannda okula yetimek iin
ok hzl yrdk. Kk arkadalarmz snftalar. Onlara gnaydn de
dik. Kk kz kardeim Nevin, retmenin nne oturdu. retmen ko
nuuyor ve biz dinliyoruz. Karatahta benim yanmdadr. Okulun avlusun
da oynuyoruz. Yemekhanede yemek yiyiyoruz. Masalarn nnde bank
lar var. ok konuuyoruz. Yemekhane aydnlktr.
Tavan ve duvarlar beyazdr ve masalarn stndeki vazolarda rengarenk
iekler var. Eve geleceimiz yol uzundur nk bir ders gnnden son
ra yayan dnyoruz. Uan kulara bakyoruz, insanlar yryor ve atlar
yolun zerinde kouyor. Eve yetimeden nce, annemin byk kz karde
imle geldiini gryoruz. yi geceler dilemek iin onlara doru kouyo
ruz. Onlar bize krmz ekerler veriyor. Memnuniyetle aldk; nk onlar
bize veren annemizdi.
68
FERA DONZDEHEMN
ONKNC DERS
SZLKE
Serban, e.
Kadn, ti.
Jrn
Jorn
anen, ti.
Geraj, ti.
ep, ti.
Pstirk, ti.
dam
samanlk
aa
yukar
balkon
garaj
sol
basamak
(merdiven)
aile
duruyorlar
Malbat, ti.
Disekinin
(bisekine!)
Girtin (bigirel) yakalamak
birini kabul etmek
Tamzv
gm kaplama
Mvan, n.
misafir
Kor, n.
kr
Kes, e.
kii, kimse
Beriya ko
-den nce
Heval, n.
arkada, dost
Daxwaz, ti.
arzu, istek
Xelk, e. o. halk, insanlar
baca
kat
Dke, ti.
Qat, ti.
Ango
Qata erdn
Serdab, ti.
Al, e.
Derence, ti.
taraf
merdiven
Heveduday
bileik
Bihn
an, ksa zaman
Gava...
-d zaman
Hin
Diyar, ti.
baz, biraz
hediye
Zv, e.
gm
Zer, e.
Et, ti.
Kek, e.
Gihatin
bigehel),
geisiz f.
Bko69
yani
zemin kat
bodrum, mahzen
altn
abla
aabey
yetimek
erimek
-sz
Dor, ti.
Bilet, ti.
sra
Hervvek
gibi
bilet
Ji ber ko
nk
Pgeh, ti.
oda
akide ekeri
zamannda
Cih, e.
yer
ekirok, e.
Di wext
xwe de
.
Nitec bn
Xwestin,
istemek, arzulamak
(bixwazel), g.f dilemek
Tamzr
altn kaplama
Dest pe kirin
oturmak,
ikamet etmek
balamak
GRAMER
ekimekleri, fiil kiplerinin deiik zamanlarn oluturmaya yararlar;
szkonusu ekler unlardr:
Fiil
di haber kipinin imdiki ve imdiki zamann hikayesi iin;

e, de ya da vv, bi haber kipinin gelecek zaman iin,
bi- emir kipinin, imdiki zamannn rivayeti ve dilek kipinin imdiki

ile gelecek zamanlar iin, kullanlr.
Btn fiillerin gemi zamanlar mastar kipi esas alnarak ekilir.
Mastar sonekleri unlardr:
1.
-n ayet kk bir sesliyle bitiyorsa;

-in ayet kk bir sessizle bitiyorsa:
dan - ann ve dtin - gotin

2. imdiki
ve gelecek zamanlar emir kipi esas alnarak ekilir.
Haber kipinin imdiki zamannn hikayesindeki di hari, olumsuzluk eki

tm ekim eklerinin yerini alr.
70
GEL FLLERN HABER KP

Mastar
Di'li Gemi Zaman
Olumlu Hal Olumsuz Hal
Min
Min
Te
Te
dtin W/w\
Me
VVe
VVe
VVan
VVan
kirn
xwarin
gotin
kirn
avetin
nern
Min kir
Min xwar
Min
Min
Min
Min
got
kir
avt
ner
Olumlu Hal
Olumsuz Hal
Min
Min
Te
Te
nedt
W/w
Me
dt
imdiki Zamann Hikayesi
Min nekir
Min nexwar
Min negot
Min nekir
Min neavet
Min nener
didt
VVVvv
VV/vv
Me
VVe
VVe
VVan
VVan
Min dikir
Min dixwar
Min digot
Min dikir
Min davt
Min dinr
Min nedikir
Min nedixwar
Min nedigot
Min nedikir
Min nedavet
Min nedinr
HABER KPNN MDK ZAMANI

Emir Kipi
Bibnei
Bikei
Bide!
Bikirei
Bibjei
Binrei
Bibihse!
Bixwe!
Bigirei
Olumsuz Hal
Olumlu Hal
Ez
Ez
Ez
Ez
Ez
Ez
Ez
Ez
Ez
Ez
Ez
Ez
Ez
Ez
Ez
Ez
Ez
Ez
dibnim
dikim
didim
dikirim
dibjim
dinrim
dibihsim
dixwim
digirim
71
nedidt
Me
nabnim
nakim
nadim
nakirim
nabjim
nanerm
nabihsim
naxwim
nagirim
GESZ FLLER HABER KP

Di'li
Gemi
Zaman
imdiki Zaman
Hikayesi
Ezm
Ez ketim
Ez meiyam
Ez revm
Ez firiyam
Ez bezm
Ez peyvm
Ez dim
Ez diketim
Ez dimeiyam
Ez direvm
Ez difihyam
Ez dibezm
Ez dipeyvm
imdiki Zaman
Ez diim
Ez dikevim
Ez dimeim
Ez direvim
Ez difirim
Ez dibezim
Ez dipeyvim
Olumsuz Hal
Ez naim
Ez nakevim
Ez nameim
Ez narevim
Ez nafirim
Ez nabezim
Ez napeyvim

Gava em din mala xwe evv ji mala xwe dihatin.
Se direviya hevale min evv girt.
Te titek digot l min nebihst.
Evv diket, min ev girt.
Min dt tu dimeiya.
Hesp dibez min evv girt.
Gava tu hat ez ne Ii mal bm.
Te duh var i dikir?
Duh var ez m sinemaya.
Te li bajr i dikir?
Min ji bona jina xwe fstanek kir hin leyistokji bona zaroyan xwe, eve
min ji te re j diyariyek an.
Gava ez ketim mala te min dt ko di mezela mvanan de hevaln te rnitibn.
Min i dikir?
Te i digot?
VV i dixwar?
K dike?
i difiriya?
K dipeyiv?
72
K didt?
Kdinre?
K nabne?
xwe dixwar.
digot ko heval te Pars. VV svek dixwar.
Zaro diket.
k difiriya. Mamoste dipeyiv. Jin didt.
VVneyen vvan dinre.
Kor nabnin.
Te xurniya
Te
Aadaki Metinleri Trkeye eviriniz

Malek
Eve bexeyek gulekine speh. Mal sp ye, serban vv sor e bi dkeke drj. VV mala kadnek du qat hene. Qata jrn ango erdn qata
jorn. Li ber pencereyn qata jorn anin heye. Evv di bin serban de ye.
-Serdab li ku ye?
-Serdab di bin qata jrn de ye.
-Ji bona otomobl gerajek heye?
-Bel, geraj li aliye epe ye.
Li aliy rasta derenceyek heye, derenceyeke pik, ji ar pstirkan heveddan. Li ser der em navek dibnin: Rustem Bot.
Mrza Bot digel malbata xwe di ve male de nitec ne. Ez li der didim
bihnek disekinim.
Em n Sinemaya
Em dimein. Em z, gelek z dimein ji ber ko em dixwazin di wext xwe
de bigehin sinemaya. Snem ji mala me dr e. Niha demjmr ar nv
e. Snem di demjmr pnc nvan de dest p dike. Li ser r em pnc
kes in; bava min kek eta min, navmaliya me ez. Em dixwazin beriya
ko filma mezin dest p bike bigehin sinemaya. Hervvek em z meiyan,
em di wext xwe de gihan sinemaya. Li ber der gelek kes hebn. Ko dora me hat, me pnc bilt kirn ketin pgeh rnitin cihan xwe. Ba
va meji bona me ekirok kirn, ekirokine girover, ekirokine sp, zer, sor,
helesor, kesk hn. L beriya ko me ekirokek dan deva xwe filma me
zin dest p kir.
73

Seninle yryorum.
Bana kendi kitabn veriyorsun.
Bu oda karanlktr.
Yemek odas aydnlktr.
Btn kular uuyor.
Beyaz ksrak ile gri at byk ehir yolunda kouyor.
Sandalyenin zerindeki apka babam nkidir.
Kutumu pencereden attm.
Eldivenlerimi ve kitaplarm masann zerine koy.
Bahedeki aalarn altnda koan delikanl kuzenimdir.
Bana akrabalarnzdan szediniz.
ocuk nerededir? Onun iin oyuncaklarm var (Ona verecek oyuncak
larm var).
Gzel hediyen iin teekkr ederim.
Yuvarlak pencere kapnn solundadr.
Zamannda okulda olmak istiyorum.
Btn ocuklar oynuyor, sadece kardeim oynamyor.
ocuklar ellerinde antalaryla kouyorlar.

ki katl bir evde oturuyoruz. Odalar birinci, salon, yemek odas ve mutfak
zemin kattadr. Biz, ocuklar, babamzn bir araba almasn ok arzuluyo
ruz. Ancak babamz, salkl olmamz iin yrmemizi istiyor. Babamzn
arzusunun gereklemesini beklememiz gerekiyor. Biz byyp alt
mzda, araba alp sevgili annemize hediye edeceiz.
20 yandaki aabeyim, bahenin yannda bir garaj ina etti. 18 yanda
ki ablamz, bize, akll ve rahat durduumuz taktirde arabann erken al
nacan syledi.
Akam yemeinden sonra, erkek ve kz kardelerimin arasnda*, anne ve
babamn her trl konumalarn dinliyorum. Lambann etrafndaki, bu
sempatik simalara bakmak houma gidiyor. Dorusu, bu, uyumadan n
ce yapmay en ok sevdiim bir eydir. Ayn zamanda, sk sk birlikte sy
lediimiz arklar dinlemeyi de seviyorum. Bazlar ok gzeldir. Annemin
sesi, geceleri ok gl ve nettir.
74
FERA SEZDEHEMN
ONNC DERS
SZLKE
Meh, ti.
Hefte, ti.
Din
Derp, e.
Kevn
ay
Sal, ti.
yl
hafta
dier
don, klot
eski,
Nv, e.
yarm
aryek, ti.
Deqqe, ti.
Demjmr
Dereng man
Bi n de man
Nvro
Nv ev
Her
eyrek
dakika
ypranm
Km
Heyv, ti.
Star, ti.
Roj, ti.
Der, ti.
Seynik, ti.
Dinya, ti.
Hejmar, ti.
Trk, ti.
Pa ve man
Kl, ti.
Kerem ke
P ve n
az, noksan
ay
yldz
gne
yer, meydan
saat kadran
dnya
rakam, say
saat akrebi
pusula inesi
gerilemek
geride kalmak
saniye
buyur, ltfen
ilerleyi
saat
gecikmek
geri kalmak
len
gece
yars
her
He
-dii zaman
Gt, ti.
Stl, ti.
hepsi
dik a
Stln
Bi n de man
an kirin
Dest p kirin
P ve ketin
75
dik al
dik a say
geri kalmak
belirtmek,
gstermek
balamak
ilerlemek
Yanzde
Donzde-h
Szde-h
arde-h
Panzde-h
anzde-h
Hevde-h
Hijde-h
Nozde-h
Bst
Sih
Hezar s sed
11
il
12
18
Pnc
st
Hett
Het
Nod
Sed
Hezar
19
Milyon
13
14
15
16
17
20
30
1.300
40
50
60
70
80
90
100
1.000
1
000. 000
Bst yek
21
Sed e
106
GRAMER
Hebn (sahip olmak) ve bn (olmak) fiillerinin ekimi:
/ vv heb
Me heb
VVe heb
VVan heb
neb
neb
VV / w(tu)neb
Me (tu) neb
VVe (tu) neb
VVan (tu) neb
Ezbm
Tu by
Evv b
Em bn
Hon bn
Evv bn
Ez nebm
Tu neby
Evv neb
Em nebn
Hon nebn
Evv nebn
Min heb
Te heb
VV
Min (tu)
Te (tu)

Ev deh roj in, ez li Pars bm, niha ez diim bajarek din.
76
mehneke speh heb, min evv da xweha xwe.

Gava mevan hatin, em di bexe we de bn.
Evv heval te Cemd b?
Na, evv ne Cemd b, evv pismam min Temo b. Me kirasek sp heb,
me evv da kura xwe. Hon duh li ku bn?
Em duh li Diyarbekr bn ro em diin Rohay.
Roha li ku ye?
Roha di Kurdistana Tirkiyay de ye, Diyarbekrj li we der ye.
Ez niha naim mal, ez diim mala dotmama xwe.
Te duh i dt?
Min duh otomobleke n dt ko bray min dixwaze bikire.
Otomobla sor ko me li ber deriye mala vve dt kevn e.
Demjmr neh nv e.
Demjmr deh km aryek e. Demjmr yanzde bst e. Di demjmrek
de end deqqe hene ? T de st deqqe hene.
Nve ev dinya tar ye.
Demjmra min girover sp ye. Hejmarn vv zrn in. Trka mezin an
Demjmran dike, he trka pik an deqqan dide. Trka Demjmran
kurt e. Trka deqqan drj e. VVe demjmerek heye?
Min demjmrek heb le min evv da kura xwe.
Min

Demjmr
Rojba, Mrza kerem ke, demjmr end e? Demjmr donzde nv e. VVe
demjimr nne? Min dejmrek heye le evv ba naxebite. Di her demjmerek de deh deqqan pe ve die. Di demjmra vve de end trik hene?
T de du trik hene, ya kurt ji bona demjmran, ya drj ji bona deqqan.
Di mala vve de bandemjmer heye? Bele, di mala me de du bandemjmrin hene, yek di mezela meyvanan de, ya din di mezela xwarin de ye.
Bandemjmren vve ba dimein ? Ya mezela meyvanan ba dimee, l ya
mezela xwarine di nav bst ar demjmran de nv demjmr pa ve di
mine. Snem di demjmr endan de dest pe dike? Di bajar me de du
snem hene, snemayeke mezin snemayeke pik; ya mezin pit nvro di demjmr pncan de ya pik di demjmr nehan de dest p dike,
li gora bihstina min ro filmn her du snemayan gelek speh ne.
77

Saat ka, ltfen?
Saat onikiye eyrek var.
Saat on iki buukta amcamla halam yemek yiyor.
Haftann hergn okula gidiyorum; okul sabahn sekizinde balyor.
Dakikann akrebi ksa m, yoksa uzun mudur?
Saatiniz yuvarlak, kare ya da dikdrtgen midir?
Saatin kadran zerinde ki akrepler neyi gsteriyor?
Onlar gnn saatlerini gsteriyorlar.
Bu yuvarlak saatin kare kadran zerinde ka rakam belirtilmitir?
Saatim yirmi drt saatte be dakika geri kalyor..
Saatiniz ileridir.
Gnde ne kadar ileri gidiyor?
Saat kata yemek yiyorsunuz?
Saat on te len yemei ve on dokuzda da akam yemeini yiyoruz.
Bir yldan beridir hi okula gitmedim.
Geen sene ok baarl bir renciydim.

Kz kardeimin arkasndan yryorum.
Erkek kardeim evin arkasnda garajn kaps nnde kuzenim Sinemhan
ile konuuyor.
Ltfen, bana saatin ka olduunu syleyebilir misiniz?
Saat sekizi yirmi dakika geiyor.
Nereye kouyor bu ocuklar?
Akam yemei saatidir.
Annemi grdnz m?
O size ne syledi?
Bana gelince, yolun zerinde kimin olduunu bilmiyorum.
Hava karard.
Size ehirde refakat etmeyi istiyorum.
Hangi yola sapalm?
Bana en ksa yolu gsteriniz.
Byk kzma hediye etmek iin ok gzel, altn, dikdrtgen ve ak renk
li kadran zerinde altn kaplama akrep ile yelkovan olan bir saat almak
istiyorum.
78
FERA ARDEHEMN
ONDRDNC DERS
SZLKE
hava
Rojn heft
Yekemb, ti.
Duemb, ti.
Semb, ti.
aremb, ti.
Pncemb, ti.
Kuzey
n, ti.
cuma
Gney
emb, sebt, ti.
cumartesi
sokak
sokak
kalmak
Demsal
mevsim
Bihar, ti.
bahar
Havn, ti.
Payz, ti.
Zivistan, ti.
Hevva, ti.
Bakur, e.
Bar, e.
Rojava, e.
yaz
Rojhelat/rohelat, e.
VVeiyan
(bivveel), g.f.
Pirsn
(bipirsel), g. f.
Sekinin
(bisekine!),g. f.
Comerd
Nemerd
Destvekir
Vekirin
sonbahar
k
haftann gnleri
pazar
pazartesi
sal
aramba
perembe
Kue, ti.
Kolan, ti.
Dou
Mayn
dklmek (yap- (bimnel), geisiz f.
Xebitn, (bixebitel),
rek ve sa)
geisiz f.
sormak, soru
Nanda, sf. is.
sormak
Bat
durmak, ayakta
durmak
Jn (bijl), geisiz
cmert
Destgirt
namert
Nitec
eli ak
amak
79
(kal!)
almak
(al)
besleyici, besle
meye
f.
yarayan,
geim salayan
yaamak (yaa!)
cimri
sakin, yerli,
oturan
Vala kirin
VVinda kirin
Peyda kirin
Derkirin
Dadan
Badan
Hildan
Derdan
Vebn
Rabn
Thn
Bi rast
Xebera te ye
Rojeke battaney
Hemiyan
Zanngeh, ti.
Pakt, ti.
boaltmak
kaybetmek
bulmak
karmak, kapdar etmek
ate yakmak,
kapatmak (kap,
pencere vs.)
bkmek, evir
mek, kurmak,
eirmek
ykseltmek,
kaldrmak
brakmak, -den
vazgemek
almak
kalkmak
susamlk
gerekten,
dorusu
haklsn
bir tatil gn
hepsi, herkes
niversite
paket
Sifr helne!
Destteng
Hakirin
sofray kaldr!
skk
(maddi anlamda)
kaldrmak
Hilkirin
skmek
Rkirin
yollamak, gnder
mek
yapmak, ina et
mek, kurmak
skmak, cann sk
mak
dilsizletirmek, lal
etmek
su vermek, sulamak
can vermek, canlan
drmak, yaatmak
tanmak
kurtarmak
barmak,
haykrmak
inanmak
susamak
Ava kirin
Aciz kirin
Lal kirin
Av dan
Can dan
Nas kirin
Xelas kirin
Qr kirin
Bavver kirin
Thn bn
Hd hd
Tara xwe
xwarin
Serbest
GRAMER
Bileik
ki
Fiiller
grup bileik fiil vardr:

80
yavay
yava
dayuncaya kadar
yemek
bana buyruk,
zgr
Grup: Birinci grup fiiller, bir nek ve bir basit fiilin birleiminden meyda
na gelen fiillerdir.
1 .
Bu fiiller basit fiiller gibi ekilirler.
Bununla birlikte, ekim yaplrken bi ekim eki kullanlmaz ve haber kipi

nin imdiki zamannn hikayesinin di ekim eki de, olumsuzluk eki gibi
n ek ve basit fiilin arasnda yeralr.
Mastar
Haber Kipi
imdiki Zamann
Emir Kipi
Haber Kipi
imdiki Zaman
Hikayesi
Derde
Rabe
Ez
Ez
Ez
Ez
Ez
Ez
Ez
Ez
Ez
Ez
Dermeke
Rameke
Rmeke
Damede
Bamede
Hilmede
Ez dernakim
Ez ranakim
Ez rnakim
Ez danadim
Ez banadim
Ez hilnadim
Hakirin
vekir
Min rakrr
Hilkirin
Min
hilkir
Hilke
Rkirin
Derkirin
Dadan
Badan
Hildan
Min
Rke
Derke
Dade
Bade
Derdan
Rabn
Min
rkir
derkir
dada
bada
hilda
derda
Min
rab
Vekirin
Veke
Min
Min
Min
Min
Min
Rake
Hilde
vedikim
radikim
hildikim
rdikim
derdikim
dadidim
badidim
hildidim
derdidim
radibim
Olumsuz Hal
Min dernekir
Derkirin
Rakirin
Rkirin
Min rnekir
Dadan
Badan
Min baneda
Hildan
Min hilneda
Min ranekir
Min
daneda
81
grup fiiller, bir isim ya da sfat ile basit bir fiilden meydana
gelen fiillerdir. kinci grup fiiller ekilirken, sadece basit fiil ekimi yaplr.
2. Grup: kinci
Mastar
Vala kirin
VVinda kirin
Haber Kipi
imdiki Zamann
Hikayesi
Emir Kipi
Haber Kipi
imdiki Zaman
Min vala dikir
Vala bike
Min vvinda dikir
VVinda
Ez vala dikim
Ez vvinda dikim
bike
Olumsuz Hal
Vala kirin
VVinda kirin
Min vala nedikir

Min vvinda nedikir
Vala mebike
VVinda
mebike
Ez vala nakim
Ez vvinda nakim

Min der vekir.
Ez der vedikim.
Der vekei
Temo rab .
Mamoste hat xwendekar rabn.
Min paktek rkir.
Eve min maleke n ava kir.
Seydo kitaba xwe vvinda kirib, vv evv peyda kir.
Te ez aciz kirim.
Evv me aciz dike.
Gul thn bn, min av da vvan.
Her var ez demjmra xwe bardikim. Evar e, demjmra xwe barkei
Tu vv nas dik?
Bavver ke (bike) ez vv nas dikim, bisekine, ma evv ne bray te ye, y ko li
Zanngeha Pars dixwend? Xebera te ye (haklsn) bi rast. Kasik tej r
b, min evv vala kir.
82
Ev mezel vala ye, l evv mezel tejxelk e. Kerem ke, sifr rakel
Roj hilda, tart , dinya b ronak. Ev i mirovek berm e.
Tacn vv derke. Der vekir b, hervvek hevva sar e, min der dada, hd
hd mezel germ dibe.
De here binre, gelo ire kura te qr dike. Fistana min ya hn ji hiriya zi
rav e, min yeke din heye, ji hevrim, gelek speh, ji bona cejna Nevvroz. Diya min ji min re du fstann din da, ji pemby, ji bona heroj. Solan
min ji ermne zer vekir. Fistana min j ya hiriy rengerengn e.

Demn sale
-Di salek de end dem hene ?
-Di salek de ar dem hene; bihar, havn, payz zivistan.
-Di payz de hevva avva ye? -Di payz de hevva d ne gelek germ e
ber bi davviya payz hevva sar dibe peln daran zer, sor cn dibin
divvein.
-Zivistan avva ye?
-Zivistan dema bert barana ye, dinya yek car dibe sar, serma dora me
digire.
Bihar xwe e?
-Bel, bihar gelek xwe e, serma namne, bexe bi gul gulekine rengereng dikenin, eziman dibe hn, zaro li ser r di nav ke kolanan
de dileyizin.
-Tu li ser havn i dibj?
-Hevn germ omerd e. Havn nandaya me ye. Di havn de xwarin
vexwarin ba dibin, zad, mvv henat erzan dibin, xelk tara xwe dixwin.
Sal, meh hefte
-Di salek de end meh hene?
-Di salek de donzde meh hene.
-Di mehek end hefte hene?
-Di mehek ar hefte hene.
-Di heftek de end roj hene?
-T de heft roj hene. -Tu roja duemb dixebit? -Bel, ez roja duem-
b dixebitim.
83
-Zaro roja pncemb diin xwendegeh?

-Na, zaro roja pncemb naxebitin, evv li mal diminin heke diya
vvan
serbest e, digel diya xwe diin ger.

-Roja yekemb, rojeke xebat ye?
-Na, roja yekemb ne rojeke xebate ye. Evv roj, rojeke batlan ye, ji bo
na hemiyan.
-Di hin vvelatan de xelk roja sebt j naxebitin.
-Roja batlane ya misilmanan n e.

ocuklar bahede kpekle oynuyor. Kpek, kk kz kardeimin kendi
sine verdii eylerden doyasya yedi. Ben ise, nne her gn bir kemik
atyorum.
Babam bana, kk erkek kardeime bir at almak iin benim ehire git
mem gerektiini syledi.
Gne erken battndan, zamannda evde olmam tembihledi.
Geen yaz Krdistan'da hava ok gzeldi. Herkes sokaklarda geziyordu.
Gnler aydnlk ve uzundu. Ak pencerelerden biribirleriyle konuan in
sanlar gryordum. Uzun zaman evlerin nnde oturuluyor ve yryen
insanlar seyrediliyordu.
ocuklar kouyor, oynuyor ve ihtiyarlar banklarn stnde ge saatlere
kadar oturarak onlar seyrediyorlard.
Krdistan'da k ihtiyarlar iin ok zordur. Btn gn, sabahn erken sa
atlerinde yaktklar atein nnde otururlar. Yemeklerini beklerler.
Byk babamla yrdmde, her zaman geride kalr. Saa ve sola ba
kar, genliinden szeder ve iimle ilgili sorular sorar.
18 Austos'ta, babamn satn almak istedii Diyarbakr'daki evi grmeye
gitmem gerek. Fiyat yirmi bin dokuz yz seksen liradr. Bu rakkam byk
bir mebladr.
Ama ev olduka geni. Aa ve ieklerle dolu bir bahenin ortasnda bu
lunuyor.
Sonbahar buradan daha az hznl olacak, nk ailemizin tm Diyar

bakr'da oturuyor. Drt yz bin nfuslu bir ehirdir. Orada kendime i bu
lacam ve hepimiz salkl ve mutlu olacaz.
84
FERA PANZDEHEMN
ONBENC DERS
SZLKE
Nitiman, e.
Cran, t. i.
Hj
Badn
Stasyon, ti.
Her du j
Hja
VVelat,
komu
daha, daha da
tas, arap kadehi
istasyon
her ikisi
ikisi de
deerli, saygn
ehreza
tir
Mey, ti.
er ab, ti.
Bade, ti.
Ji mej ve
Razan
yatmak
(razl), gei:5iz f.(yat!)
Vexwarin
imek
Dew, e.
ayran
ro
bugn
e, hayat arkada
yz yze, yorgan
vb. yz
almak
Standin
lke, memleket
yetenekli, bilen
daha iyi
arab
arab
arab tas,
arab barda
uzun zamandan
beri, oktan beri
uyandrmak
istemek, arzu
Hiyar kirin
Xwestin
(bixwaze!) g.f. etmek, dilemek
Navdar,
/anman
Bi nav deng nl, sanl
Liba
yannda
Peber,
kart, nnde
gzel, azize
Delal
Mr
koca, erkek
Rojname
gazete
yaamak
Jn (bijl),
geiiz f.
(vexwe!) g.f.
Xzan
Rber
e.
vatan
85
(bistnel), g.f.
(al!)
Razandin
Dapr, ti.
Bapr, e.
byk anne
byk baba
(birazne!)
(yatr!)
L dan
vurmak
sevmek
Di dora
...de
etrafnda
Hej ... kirin

Silav l kirin
Je ... hez kirin birini, bireyi sevmek

Bala xwe dan dikkat etmek,
dikkatle bakmak
unutmak
Ji bra kirin
abn, d.
sevin, haz, mutluluk
Li xwe kirin,
giymek, rtnmek
(birine)
selam vermek
dnmek
Dan eqil xwe

ilen xwe li xwe giyinmek, elbikirin
sesini giymek
Pircar
ou kez,
sk sk
Li hviy man beklemek
Ban kirin
armak,
seslenmek
Hrmr
teberi
Ma kirin
pmek
vvergirtn
Ji xwe kirin
Cilan xwe ji
xwe kirin
Bi dtina vve
Hn bn
Fr bn
yatrmak (yatr!)
karmak, soyunmak
soyunmak, elbisesini
karmak
grnze gre
almak, renmek
almak, renmek
Qenc
iyilik
GRAMER
Deyim
Fiiller
Deyim fiiller deiik formlardan meydana gelirler. Ama genelde aada

ki
formlardan oluurlar:
ntak + zamir + fiil:
2. sim + zamir + fiil:
3. Fiil + isim + zamir:
1.
Je
hez kirin
Bala xwe dan
...
Dan eqile xwe
ntak ve zamirin kaynamas

Baz ntaklar ekilmi nc tekil ahz zamirleri vv ve vv ile kaynaa
rak yeni bir biim kazanr:
86
Li vv/li vv = l (ona). L, "li vv ya
j; ji w/ji vv
p; bi w/ bi vv
j re; ji vv re/ ji we re
p re; bi vv re/ bi vv re
p ve; bi vv ve/ bi vv ve
t de; di
vv
de/ di
vv
de
da
//'
vv'Ym
kaynam halidir.
(ondan) formunun kaynam halidir,

(onunla) formunun kaynam halidir,
(ona) formunun kaynam halidir,
(onda) formunun kaynam halidir,
(ona bitiik, yapk) formunun kaynam halidir.
(onun iinde) formunun kaynam
halidir.
rnekler:
Bava te li mal e? Bel evv le ye.
Kitb li ser masa ye? Bel,
evv l ye.
Te nivs kira entezenda xwe?
Bel, min evv kira.
Teji Gurgn bihst?
Bel, min j bihst.
Tu bi ziman kurd dizan?
Na, ez p nizanim.
Bava te di bex de ye?
Bel, evv t de ye.
Tu bi biraya xwe re ?
Bel, ez pe re m.
Te evv ji biraya xwe re got?
Bel, min evv j re got.
Baban evde mi? Evet ordadr.

Kitap masann stnde midir?
evet ordadr.
Yazy antana koydun mu?
Evet, ona koydum.
Grgin'den duydun mu?
Evet, ondan duydum
Krte biliyor musun?
hayr, bilmiyorum.
Baban bahede midir?
Evet, ordadr.
Kardeinle gittin mi?
Evet onunla gittim.
Onu kardeine syledin mi?
Evet, ona syledim

kura xwe da?
-Na, min l neda.
-Te ev rokji k bihst, ji Tacdn
Te li
87
-Na, min evv j nebihst.

-Her kes dizane tit ko te kir.
-Tu bi fransiz dizan?
-Na, ez p nizanim. Te ev titji Tacn re got?
-Na, min j re negot.
-Evv bi xweha xwe re hat?
-Na, evv p re nehat. Tu i did hi xwe?
-Ez tit ko min ro li bajr bihst, didim hi xwe. Ez silav li bave te
kim. Hervvek hevva sar e, min iline str li xwe kirin. Havn em iline
di
te
xwe dikin.
-Ez ji Parse hez dikim. De hej zaroyan xwe dike. Bala xwe bide xebata
nik
li
xwe.
-Nav te i b, min evv ji bra kir ?

-Biraya te li mal e ?
Ez bst salt me. Ez kurd im. Heval min j kurd e, l cran min frensye.
-Ez m mala heval xwe y ko min ji mj ve nedtib. Mala heval min
gelek mezin e. Nav vv ero ye xortek gelek ehreza ye.
-Hon avvan in? Tu avva y? Mehna Snem sp ye.
Snem duh evare hevale xwe di sinemaya de dt. Keik di bex xwe
de du se dtin ?
-Zaroyan sv xwarin.
-Te i got? Tu i dibj? Evv i dibje?
Min mirovek dt. Hon mirovek dibnin?
-Na, em jineke dibnin. Ava sar xwe e, l vexwarina devv hj tir e, l
fransiz dibjin ko y tir mey e. Meyan Fransa navdar in.
-Snem end zaro hene? VV s zaro hene.
-Zaroyan end leyistok hene?
-VVan heft leyistok hene. Mala hevale vve li ku ye?
-Mala vv di pber stasyon de ye.
-Stasyon ji mala vve dr e?
-Na, evv ji mala me ne dr e. Tu vvan nas dik?
-Bel, ez vvan nas dikim, her du j hevaln bava min in.
-Duh var vve i kir? Duh var me dixwest em herin snemay l her
vvek meyvan hatin, em digel hevaln xwe nen snemay.
Malbata Mrza Bot

Min li der da. Ez hinek li hviy mam. Xortek panzde sal hat der vekir. Li gel v xort keikek pik porzer heb. Evv xweha Temo ye, kea
Mrza Bot. Keik pnc sal ye. Nav vv rn e. Di pist re stiyek hat g
te min:
-Rojba, heval heja, bi dtina vve ez gelek kfxwe bm. Ev stjina Mr
za Bot ye, diya Temo rn e. Temo kura vv rn kea vv ye. Temo
biraya rn ye. rn xweha Temo ye. Bava herdu zaroyan Mrza Bot,
ro ne li mal b. Mrza Bat rojnamevan e. Jina Mrza Bot ne kurd e. Jina
vv polon ye. Ev hevde sal in evv jina Mrza Bot ye. De bava Temo
rn civvan in. Mrza Bot sh neh sal ye, jina vv sih pnc sal ye.
D bava Mrza Bot dapr bapre Temo rne ne. Mrza Bot xwehek j heye. Evv li ran ye. Evv di Kirmanah de dij. Kirmanah di Kurdistana ran de ye. Kirmanah bajarek mezin e. Mera xweha Mrza Bo
t li Kirmanah dixebite. Nav vv Sineyi ye. VVan j du zaro hene:
Snem Zozan. J p ve Mrza Bot birayek heye. Nav vv Pola ye. Mr
za Bot ar zaro hene: du ke du kur. Pola Bot mama Temo rn
ye. Zaroyan herdu birayn dotmam pismamn hev in.
Pirs
1. Hon Ii ber der li hviy man?
2. K der vekir?
3. Temo end sal ye?
4. Bi Temo re k heb?
5. Di pist re k hat?
6. St Bot i got?
7. Bray rn k ye?
8. VV baprek heye?
9. Nav bapr vv i ye?
10. Temo daprek heye?
11. Mama vv meta vv hene?
12. Meta vv li ku dij?
13. K ye jina Mrza Bot?
14. Jina Mrza Bot kurd e?
15. Deriye mala Mrza Bot avva ye?
89

Evimizin karsnda ok sempatik insanlar oturuyor. ok tannm isimle
ri var. Bizimle ayn saatte yemek yiyorlar. Ben, babamdan ok ge kalk
tmdan, merdivenden iniini duymuyorum.
Ben saat yedide kalkyorum. Elimi yzm ykayp giyindikten sonra, sa
at yedi buukta kahvalt yapyorum. On drt buuk yandaki, komumuz
Tacin'in gelip beni almasn bekliyor ve okula giden yolda birlikte yryo
ruz. Ben ve Tacin, ikimiz de zamannda okulda oluyoruz. Ancak, baz
renciler her zaman gecikiyorlar. Dersler uzun ya da ksa oluyor. eyrek sa
atlik tenefste bahede oyun oynuyoruz. Daha sonra alyoruz, saat onikiye kadar yaz ve rakamlar yazyoruz. Ders bittiinde, her eyimi antama
koyuyor ve Tacin'le beraber, evin yolunu tutuyoruz. Tacin'le evimizin kap
s nnde vedalayoruz. Kapy alyorum, zira kk kz kadeim Sinem'in kapnn arkasnda olduunu ve beni beklediini biliyorum. O'nu z
lemle kucaklyorum.
apkam ve paltomu karyor, elimi ve yzm ykyor ve bizi yemee
aran annemin sesini duyuyorum.

Dorusu ailemle birlikte olmaktan mutluluk duyuyorum. Onlar, masann et
rafnda glp konuurlarken grmek, her zaman byk bir zevktir.
leden sonralar, kk arkadalarmzla bahede ya da evde oynuyo
ruz, sonra akam yemeine kadar dersimize alyoruz. Akam yemei
ni yemeden nce elimizi ykyoruz. Yatmadan nce elbiselerimizi kar
yoruz. Uslu durduumuzda, annemiz bizden memnun kalyor ve bizi ku
caklyor. Bize iyi davrand iin onu ok seviyoruz.
90
FERA ANZDEHEMIN
ONALTINCI DERS
SZLKE
Rmase, ti.
Rengin
sofra bezi
gzel, renkli
Xwarinpj, ti. alk
modern
Njen
mutfak
Metbex, ti.
yastk ve yorgan
Mitl
klf
Penr, e.
Nzik
Strandr, ti.
peynir
yakn
disk
Palkurs
Piyano
koltuk
Piyan, ti.
piyano
iki kadehi
Miqilk, ti.
tava
Mna
gibi
Fraxdank, ti.
kap kaak dolab

kak
kk kak
orba
kepe
kevgir
dzenli
tencere, kazan
ara, gere alet
Ango
yani
bak
Kef, ti.
Kefk, ti.
orbe, ti.
Hesk, ti.
Kefgr, ti.
Adet
Bero, ti.
Hsincavv, e.
Got, e.
abn, ti.
Rojnamevan
Mak, ti.
Kr, ti.
Milbok, ti.
Sifir, e.
et
zevk alma, sevinme
gazeteci
szge
91
S lav, ti.
Destti.
Hnat, ti.
ran, ti.
Qovan, ti.
Pircar
Hrmr
Mr, e.
Oenepe, ti.
atal
bakr
musluk
lavabo
sebze, yeillik
tatl, aperatif
disk, plak
sk sk
eya, teberi
koca, erkek
kanepe
yzk
sokak
Li derek
bir yerde
Mezela raketin yatak odas
Zev, ti.
tarla
yaprak
Pel, ti.
Gustlk, ti.
Kue, ti.
Mrg, ti.
ayr
Ba, e.
Bihn, ti.
rzgar
Televizyon, ti.
Fireh
Di pist re
Dormador, ti.
Bdeng, ti.
Ch, e.
Diktor, e.
Baran, ti.
Honik
Hevedudan
Radyo
Fonograf, ti.
Pehn
ksa zaman, an
televizyon
geni
sonra, sonradan
Mevv, ti.
Njen
Karn (bikarel), g. f.
Li hviy bn, g. f.
92
yer
doktor
yamur
serin
bileik
radyo
gram afon
en, genilik
meyve
modern
grnze gre
gz gezdirmek
prldamak
pmek
parlamak
yatrmak
asmak (amar vs.)
sofra kaldrmak
sofra kurmak
Bi dtina vve
av l gerandin (bigerne!), g. f.
Teyisn (biteyisel), g. f.
Ma kirin (bike!), g. f.
Biriqn (bibiriqnel), g. f.
Razandin (birazne!), g. f.
Hilavvistin (hilavvsel), g. f.
ifre hilann (hilnel), g. f.
Sifr dann, g. f.
ikyan (bikne!) geisiz f.

knandin (biknnel), geisiz
Borandn (bibornei), g. f.
Born (biborei), geisiz f.
Le vegerandin (vegernei),
Deng kirin (bike!), g. f.
geisiz f.
etraf
sessizlik
f.
krlmak
krmak
geirmek
gemek
cevap vermek, cevaplamak
bireyler sylemek, cevap
vermek
edebilmek, yapabilmek
beklemek, beklenti iinde
ol mak
Nitec bn, g. f .
L geriyan (bigere!)
Bert dat, geisiz f.
Li ba bn (bibel)
Baran barn, geisiz
oturmak, yerlemek
aramak
kar yayor
esmek, rzgarda sallanmak
yamak (yamur vs. iin)
sslemek, gzelletirmek
f.
Xemilandin (bixemilne), g.
f.
GRAMER
Kirin (yapmak) ve Dan (vermek) geili fillerinin gemi zamanlar:
HABER KP
gemi zaman
Mi'li gemi zaman
Min kir
Min kiriye
da
Min daye
imdiki zamann hikayesi
Min dikir
Min dida
Min kirib
Min
Di'li
Mi'li
gemi zamann hikayesi
Min
dab
ART KP
Gemi zaman
2. Gemi zaman
1.
Min bikira
Min bidaya
Min d bikira
Min d bidaya
DLEK KP
Gemi zaman
2. Gemi zaman
1.
Min kirib
Min dab
Min kiribya
Min dabya
93

Mezela meyvanan, mezela xwarin xwarinpj.
Em ava xwe li mala malbata Bot digernn. Di qata jrn de du mezelen
mezin hene: Mezela mvanan mezela xwarin. Eve mezela mvanan
digel mitln xwe: qenepeyek, kurs palkursiyin, rnitekine mezin pi
k piyanoyek. Li nzik piyanoya Mrza Bot radyoyek, televizyonek
fonografeke bi strandran dann.
Di pist re em dikevin mezela xwarin. Di v mezela mezin de du pencereyine pehn hene. Navmal sifr datne, evv ji firaxdank kr, kef etelan derdixne. Li ser masa rmaseyeke sp heye li ser vv firax piyanine rengin. St Meryem dibje:
- VVe firina me dt.
Evv firineke sp ye, bi hsincavvn njen. Migilkin beroine paqij hilavvstine ser dvvr. Di ser destok re slavekji paxir heye, evv mna zr
zer dibiriqe.
Ev kitb, kitbn Narn ne?
Bel, yn vve ne. Ev destmala vv ye. Ev pnsa vv ye.

Bihar e, hevva honik e, gul gulek mrg zeviyan dixemilnin. Ba di
be, dinya sar e, peln daran divvein, baraneke xurt dibare.
Zivistan e, bert dahatiye, dormador sp ye, bdengye. Xelk li cihine germ
dierin. Di nav kue kolanan de evv z dimein.
Ez kitbn xwe datnim entezend.
Ev entezend te ye?
Na, ev ya xwka min e.
Te deftern xwe dann ku? Min evv dann ser masa. Em di maleke pik
cn de nitec ne. Heta ko em bikarin bikevin mal, em der vedikin.
- Hon li hviy i ne?
-Em li hviy diya xwe ne.
-K di v mala de nitec ye?
94
-Diktor me t de nitec ye.

Em xwarina xwe carna di xwarinxaney de dixwin.
Di nav rojek de hon end caran dixwin? Em s caran dixwin, sibe z,
nvro var. Carna j em di demjmr dehan, deh nvan de titek dixvvin, evv tata ye, j re tata knandin dibjin. Der evn zivistan car
car em pav dixwin. Ez eva xwe di mezela raketin de dibornim.
-va fransiyan ji i hevedudan ye?
-va vvan, adet, ji orbe, got, henat, penr, mvv an raniyan pak
ta.
-Frans di demjmr aran an ar nvan de aya vedixwin.

Na, ev adeta ngilzan e.
-Adeta kurdan avva ye?
-Bi rast, kurd roj p de aya vedixwin, nemaze li zivistan, ji ber ko welat vvan gelek sar e.
Titek n heye?
-Kjan zevya cran me ye?
-Ji vvan zeviyan kjan yn vve ne?
-Ji vvan gustlkan kjan giranbiha ne?
-Ji vve kjan Temo ye?
Biraya vve avva ye?

Doktorun gelip kk kz kardeimi grmesini istedim. O iyi deil. Sonra
da sen git gr.
Tacin'in oyuncaklarn bir yere koydum.
Bana getirebilir misin? Burada iki defter var, hangisi senindir?
zellikle zemin katn Kapsn kapatmay unutma. Saat yediyi eyrek ge
iyor ve birazdan akam olacak. Sonra etrafa iyi bak. Acaba bahede
kimse var m, bak. Antrenin kapsn ak brakmaya alksn.
Hava olduka serin, bykannen hastalanabilir. Kzkardeinin masasnn
stne koyduum arap bardaklarn krp krmadna bak ve yattn
odaya git.
95
Birinci kata k ve kardein Temo'nun odasna braktm eyalarm ba
na getir.
ok rzgar esiyor, evde kalmak, minede ate yakmak, gzel, gneli
ve scak gnleri dnmek ve hayal etmek en iyisidir. Mobilyalarmz es
ki olduundan; duvarlara renkli katlar, mobilyalara taze canl klflar tak
may ok isterdim.
96
FERA HEVDEHEMIN
ONYEDNC DERS
SZLKE
Ferman, ti.
Hap, e.
Derince, ti.
Kadn, ti.
Text, ti.
Cildank, ti.
emir, buyruk
Peyar, ti.
kaldrm
hal, durum
Piyar, ti.
merdiven
Peya, e.
Peyade, n.
Lijor
Lijr
Zar z
merhamet, mafiret
ahs, kii
ot ve saman
deposu
yatak
gardrop
Germker, ti.
Serok, ti.
Sergernende, n.
Mdr
Dido
iki
Sn, ti.
Her
tepsi, sini
her
ayran kasesi
son, sonunda
Devvkasik, ti.
Davv
Destur, ti.
Tucar
Kullk, ti.
Dan standin, ti.

Giya, e.
Xulam, e.
stma arac
banyo
yaya
yukarda
aada
oluk ocuk
hizmeti
konferans, makale
Gotar
Ber v yek
Ji n ve
Didoyn din
Hema
Name, ti.
bundan nce, nce

yeniden
iki tane daha
srekli, arabuk
mektup
Yekta
biricik
izin
J p ve
asla, hi
daiei
alveri
Kullk, ti.
te yandan, -in
dnda, dier
taraftan
daiei
ot
97
Dew, e.
ayran
Heyf
yazk, intikam
Cgirt, n.
-in yerini alan
Belengaz, n.
fakir
Kar, e.
i, kar
Bedevv
ok gzel
koridor
balkon
Dehlz, ti.
anin, ti.
Get, ti.
Melbend, ti.
Nave, ti.
Daristan, ti.
seyahat
aile
blge
koru
iya, e.
da
Dest, ti.
Gel, e.
Hikenerm
ova
Dev, ti.
Dersdar, n.
Firma, ti.
ay, ti.
vadi, geit
buruk, sert,
etin
kaynak, pnar
allk
retmen
firma
ay
ayrlmak
Veqetyan
(veqete!), geisiz f.
Gor, ti.
iyi
yreklilik
iyi
yrekli
Cgir, n.
yardmc, yedek,
benzer
Devvlemend, n. zengin
fedakar, drst
Pakdil
Ean (b'el), acmak, incinmek
geisiz f.
Gelr
Pardar, ti.
Law, e.
Role, n.
orman
Rl, ti.
Kani, ti.
Mihrvan
Mihrvan
mezar
Goristan, ti.
mezarlk
balamak
Dest p kirin
Ketin hundur
ieri girmek
Li hviy ...bn, beklemek
geisiz f.
anonim (irket)
ortaklk
oul
olan ocuk,
kz ocuk
tacir, bezirgan
ticaret, bezirganlk
deri
tad gzel
durmak
Bazirgan
Bazirgan
er m, e.
Bij
Sekinin
bisekine!)
Piyariya xwed allann rahmeti
zerine olsun
l be!
Xwed hefiz!
allah korusun
Hik
sert, etin
somurtkan,
Hiker
canskc
Derketin derve
dar kmak
yumuak
Nerm
geveze, ukala
Pirgo, pirgoy
kmak
Ketin jor
(bikeve jor!),
geisiz f.
Peya bn (bibe!) inmek
98
Ber xwe dan

Li hviy ...man,
geisiz f.
ynelmek
beklemek
abn (bibe!)
geisiz f.
Ghan (bigh!)
sevinmek,
mutlu olmak
yetimek,
Sivvar kirin (bike!)
bindirmek
ulamak
Vegeriyan
dnmek
Vegeriyan
dnmek,
(vegere!) geisiz f.
geri dnmek
indirmek
Serk dan (bide)
ksa ziyarette Dan peya kirin
bulunmak
Peya bn (bibe!) inmek
kzmak,
L guhdar bn
dikkat etmek,
Enirin (bienire!)
hidetlenmek,
zen gstermek,
ksmek
ilgilenmek
GRAMER
simlerde oulluk
simler aadaki soneklerin yardmyla oul yaplr:
-n, cinsiyet son eki ile,

2. -in, belirtisiz tanm taks ile,
3. -an, ekim eki ile,
4. -n, -in ve -ne fiil soneki ile.
1 .
Kredeki yelik Zamirleri unlardr:

Dii Tekil
Eril Tekil
Y min
Yte
Y vv
Y vv
Y me
benimki
seninki
onunki
onunki (di.)
bizimki
Ya vv
benimki
seninki
onunki
onunki (di.)
Yame
bizimki
Ya
min
Yate
Ya vv
99
sizinki
onlarnki
Y vve
Y vvan
Yn min
Ynte
Yn
Yn
Yn
Yn
Yn
vv
vv
me
vve
vvan
Ya vve
Ya vvan
sizinki
onlarnki
benimkiler
seninkiler
onunkiler
onunkiler (di.)
bizimkiler
sizinkiler
onlarnkiler

Mezela raketin serok
Ji bona ko herin qata jorn em ber xwe didin derceka p dikevin jor ji
ber ko li mala hilanok nne. Li jor end mezeln raketin hene?
Dido di qata jorn de didoyen din yn pikjrin de ne. Ev du mezeln
pik yn zaroyan in. Yek ji mezeln qata jorn ji bona mvanan e. Sala
bor heval me M. VVan, ji Bedlse, du mehan li ba me mvan b em
p gelek a bn. Di her mezelek de texteke mezin, cildankek, rnitek,
palkursiyin maseke eve hene. Je p ve me germkerek heye. Davv,
eve serok, bi destoye ve.
rn ji n ve dest bi peyiv dike. St Meryem dibje:
-rn gelek pirgo ye!
Em dikevin jer mezela mvanan!
St Meryem li ku ye? Gelo evv mezela xwarin an xwarinpjiy?
St Meryem deste vv de sniyek Ii ser devvkasikek end piyanan, t
mezela mvanan. Kurd gelek hej devv dikin gava thn in evv dew an ca
ya vedixwin. Ev dew sar gelek bij e. Em j vedixwin St Meryem ji
vv destura na xwe dixwaze die.

Tu
cima li v zaroy did ma ne heyf e?

100
Chgir vve li M ye, an li Hekariy ye?

Gelo Mrza li mal e?
Tu devvlemend an ne devvlemend ? Tu zarokek xebatker .
Em pnc peya ne.
Hon k ne?
Tuky?
Em mirovine ba pakdil in.
Ez ro ne li mal im, ez diim get, l sibe pit nvro ez vegerim ve.
Em ji Dersim ne, Dersim melbendeke gelek bedevv e, bi daristan deviyan, bi iya kaniyine mezine.
Ma em gihan Bedlse ?
-Na, em hj ne gihane Bedls, demjmrek divtin heta ko em bigehin v
bajar.
Tu di mala xwe de y, ez di mala crane te de me.
Pit demjmrek ez vegerim mala xwe leyistoka ko te xwestye ji te
re binim.
Hon dersdarn me ne?
-Hevaln vve li ku ne?
-Evv ro ne li ba me ne, evv ro n mala mama xwe.
-Hon in sergernende?
-Na, ez cih girtiy vv me. Sergernende ro Hezargol, li vv karek vv
heye.
Evv di dehlza mala xwe de ne.
Evv li anen rnitiye li xelke ko di nav kolana de dierin, dinere. Ez
cihgir firma vve me, nav min M, panav min Simko ye.
- Ma hon ne lavve vv bazirgan ne y ko her sal t bajar me erminan
dikire?
-Na, ez ne lavv vv me, ez heval kura vv me.
Em di dwanxana xwendegahe ya mezin de li heviya sergernendey ne,
y ko dike ji me re li ser jiyna giyan kullkan gotarek bide.
-Hon avvan in?
-Ez ne ba im. Sera min die. Hal min ne tu hal e.
-Ez ajokere meta vve me ev bst sal in ez hero ji demjimr dehan he
ta aran li ber deriy vve li hviy fermann vv disekinim.
-Ma roja yekemb an roja n hon ne serbest in?
101
-Roja yekemb na, l roja n ez serbest im v roj di mala xwe de

dimnim bi zar zn xwe ve.
-Hon dikarin zar zn xwe li otomobla meta min sivvar bikin?
-Bel, ez dikarim, min destur heye, l div ber v yekji meta vve re bjim. Mr vv j mirovek gelek ba b, l heyf e ko di civvaniya xwe de,
mihrivaniya Xwede. Ez her meh bi meta vve ve diim serek didim gora
vv;
piyariya Xwed l be.

Ne gzel orman!... Aalar yksek ve yapraklar rengarenktir.
Tatililimiz boyunca oraya her gn giderdik.
Konferansnz ne zaman vereceksiniz?

len yemeinde gzel etli yemekler yiyeceksiniz.
Kzartlm et her zaman lezetli olur, deil mi?
Yatalak olan byk anneme gnaydn demek iin gnde iki defa birinci
kata kyorum. ki kez de, le yemeinden sonra kestirmek ve akam
yatmak iin kyorum. te yandan, almak iin odama kyorum.
len yemeinde, masada alt kii oluyoruz, nk ticaretle uraan am
cam, her zaman len yemeini bizimle birlikte yer.
Sevinin, nk gne yeniden parlyor. Ama sen yataktasn. yi deilsin.
rtn. Gidip sana scak bir orba getireyim. Dada oturan baz dostlar
mza ksa bir ziyarette bulunmak zere, annem, Bitlis'te ticaretle uraan
amcamn arabasna biniyor. te yandan komularmz da, dan br ta
rafna yerlemeye gittiler. Onlarn ziyaretine gitmek iin, her tarafndan
souk pnar sular akan derin bir vadiden gemek gerekir. Evleri ok g
zel bir yayladadr. Blge zengindir. Ancak, ne yazk ki onlar eskisi gibi sk
sk gremiyoruz.
102
FERA HEJDEHEMN
ONSEKIZNCI DERS
Deyndar, n.
Henat, ti.
tereya
reel
kavurma
yumurta
sebze, yeillik
Devv, e.
ayran
orbe, ti.
Z
Dereng
orba
hzl, acele, erken
borlu, verecekli
alacakl
Nvk, e.
Qehwe, ti.
Qehwer, ti.
r, e.
Nan, e.
Hevedudan
kahve
stl kahve
st
ekmek
Qel, ti.
Hk, ti.
bileik
v, ti.
akam yemei
Mas, e.
Xwarin, ti.
balk
yemek, yiyecek
Rastnivs, ti.
imla
Maker, ti.
dii eek
Dehik, n.
Pyxember, e.
Ferite, e.
Rniti (rnel),
eek spas
VVamday, n.
geisiz
peygamber
melek
oturmak
f.
Drj kirin, g. f.
Derketin (der- uzatmak
kevel),
kmak
geisiz
f.
Ral, ti.
ge
hata
eek
Ker, e.
erkek eek
Nreker, e.
toprak
Ax, ti.
andiy Xwed tanrnn gnderdii
tanrnn elisi
cehenem
Dojeh, ti.
Xelet, ti.
Buhut, ti.
cennet
Wam dan
vermek, dn
vermek
yatmak
(bidne!), g. f.
Raketin
(rakeve!),
geisiz f.
103
Vegeriyan
dnmek,
(vegere!)
geri dnmek
Pk hatin (Pk -den meydana
vverel)
gelmek
geisiz f.
Xwe pk ann, hazrlanmak
geisiz
Prgn
Xwe drj kirin

Ketin (bikevel),
geisiz f.
Ber xwe dan
kirin (ke!)
Pk ann (pk
bne) g. f.
f.
gitmek, beklemek,
Mijl bn
birini kabul etmek
Qewimn
(biqewime),
megul olmak
geisiz
f.
uzanmak
dmek
-e ynelmek
yapmak
hazrlamak,
yerine getirmek
olumak,
olmak, meydana
gelmek
GRAMER
Kklk, Eitlik ve stnlk

Kklk bildiren sonekler kelimenin sonuna eklenir. Bu sonekler unlar
dr:
-ek, -ik, -ok, -kok, -kle

Aadaki kelimelerde olduu gibi, bazen de kklk bildiren sonekler,
tmyle anlamlarn yitirip daha nce dilde var olan orjinal kelimelerin bir
paras haline gelirler. Jinik, keik vs. gibi kelimelerde olduu gibi; k
k kadn, kk kz anlamnda deil; kadn, kz anlamnda kullanlr.
Karlatrma soneki kelimenin sonuna eklenir. Karlatrma soneki -tir tik.
Karlatrma, eer eitlik bildiriyorsa, "kadar" anlamna gelen "bi qas'
deyim zarf yardmyla ifade edilir.
stnlk ise u ekilde ifade edilir:
1 .
lik
Tekillik, oulluk ve cinsiyet durumuna gre kelimenin
zamiri getirilerek:
ak,
iyi
104
nne
iye
Erkek, tekil kelimeler iin y;

y aktr
Dii, tekil kelimeler iin, ya;
ya aktir
Her iki cins kelimenin oulu iin yn; yn aktir
iyisi
iyisi
iyileri
da karlatrma ekinin sonuna, yine stnlk bildiren ve her

cins kelimenin oulu iin kullanlan -n soneki getirilerek kar
latrma yaplabilir: aktirn
2. Ya
iki
rnein:
Tacn ak e, Temo aktir e, y aktir emo ye. Kea min civvan e, dot
mama vv civvantir e, l civvantirn kea cran min e. Evv bi qas min
devvlemend e. Xwkoka min metikamin ne ger. ekir rn e, l hingivrntir e. Ker mezin e, l hespj mezintir e. Mirov mezin e, Pxember mezintir e, l mezintirn Xwed ye.
Aadaki Metni ve Sorular Trkeye eviriniz

Xwarinen Roj
Hero sib z di demjmr hetan de, St Meryem xurniy datne ser sifr;
ji bona mr zaroyan xwe. Evv bi xwe aya vedixwe, he mr zaroyan
vv qehwere vedixwin. Evv hem nan, nivk, rical, qel hakan dixwin.
ro sibe z didoye trmeh, malbata M. Botxurniya xwe di mezela xwarin de xwarin. Di pist re, di demjmr het nvan de, M. Bot ji mal derket ber xwe da cxebata xwe nvro evv venegeriya mal. Jin zaro
yan vv bi hevre firavn xwarin. Firavna vvan ji got hnatiyan pk dihat. VVeke pa xwarin St Meryem mvv ran ann. Malbata M. Bot
di nav xwarine de av devv pit firavne Temo diya vv qehwe bi e
kir vexwarin. Niha demjmr heft e. St Meryem ifre dan evv /Ve dike. Demjmr het e, l M. Bot hj venegeriya mal. St Meryem orbe
paa masiyan datne ser sifr. Evv li bandemjmr dinre dibje: "Bava
vve dereng maye, gelo ire?"
Pirs
1.
Di demjmr endan
de hon xurniya xwe dixwin?

105
2. Xurniya vve ji i pek
t?
St Meryem i vedixwe?
Zaro i vedixwin?
5. Gelo M. Bot di demjmr dehan de ji mal derket?
6. Evv rivro vegeriya mal?
7. Gelo St Meryem zaro firavn xwarin?
8. VVan i vexwar?
9. Gelo St Meryem pit xwarin qehw vedixwe?
10. Kv dike?
11. Di demjmr endan de St Meryem orb datne ser sifr?
3.
4.

Olum yedi yanda, kzn alt yanda olmasna ramen onun kadar b
yktr.
Bu balk u ana kadar grdm en byk balktr.
En iyi atlar amcamnkilerdir.
Gara gitmek iin gney ynn takip edin. Byke bir meydana vara
caksnz. Orada, sk sk evimize gelen kuma tcarnn evi, pazar saba
h size gsterdiim sokakla ana caddenin kavutuu yerdedir. Bu evin so
lundaki yol ikiye ayrlyor. Soldaki uzun yola sapn. ehir merkezine do
ru inen merdvenlerden inin ve saa doru yrmeye devam edin. Orada
gar rahat greceksiniz.
Cennete gitmek iin yeryznde iyi olmak lazm. Ceheneme gelince, ora
da kt ve pis insanlarn dnda kimse olmaz.
Ata m eee mi; hangisine binmeyi ok seviyorsan, ona bin? En ok sev
diim ey babamla ata binmektir.
Kzma, dikkat edeceim ve daha ok okuyacam.
Senden ayrlmay sevmiyorum.
Kk teyzemin ehirden dnmesini bekliyorum. Sizi ziyarete geldiim
de, sizi o denli mutlu ve neeli grmekten ok menun kaldm.
Rakkamlar zerinde almak istemiyorum, okumay tercih ediyorum.
retmenin bana sylediklerine ok dikkat ediyorum.
Komularda oyalandm syleyerek meseleyi abarttn sanyorum.
Yatmay m yoksa uzanmay m tercih edesin? Ne kadar ukalasn!
106
FERA NOZDEHEMIN
ONDOKUZUNCU DERS
SZLKE
Zka
Qahire, d.
am, d.
abuk
Brt, d.
Tehran, d.
Beyrut
Tahran
imdi
sofra
kule
o kadar, o kada ki
hammal, tayc
yakn
koca kar
ihtiyar erkek
kadn, kar
bir an
biraz
bekle
bostan
basmak (yayn)
Ne, d.
haber
Trn, d.
tren
Balafir, d.
Tiyatro, d.
uak
uak
yabanc
tiyatro
Pisng, n.
kedi
ifre
Ger, d.
Tr, d.
Car, d.
seyahat
bina, yap
-in etrafnda
bir kez
kez, defa
Davv, d.
son
Firoke, d.
Biyan, n.
Avah, d.
Di dora ...de
Carek, d.
Niha, Niho
Hinde
Bark, e.
Nzik
Prejin, d.
de sonunda
Rvving, n.
yolcu, seyah gezgin
Di davviy
Rvv, n.
Karker, n.
Dengvve, d.
Destpk
Lez
Avrj, d.
yolcu
ii, grevli
hoparlr
balang
acele
tuvalet, pisuvar
Premrd, e.
Prek, d.
Bstek, d.
Bstek
Bisekine
Bostan, d
ap kirin -
Kahire
am
bana gre, bence

Bacana re,e. patlcan
Nik dil min
107
Bar, e.
Neynk, d.
Par
Prar
Betlane, d.
Derya, d.
lek, d.
Ga, e.
Golik, n.
Mirk, ti.
Zozan, ti.
avla
gerandin
yk
trnak
Bacana sor, e.
Zelete, d.
domates
salata
geen yl
Tivir, d.
turp
evvelki yl
Par, d.
Kevn
pay, hisse
tatil
deniz
inek
kz
dana
tavuk
yayla
gz gezdirmek
(biborel),
geisiz f.
Derbaz kirin
Bi xwed kirin
Pere, e.
para
Km
eksik, yetersiz
Hhar, d.
fasulye
lahana
vv ya vurmak
da // vv dan)
Arkar ... kirin
yardm etmek, e yardm etmek
Min arkarya te sana yardm
Fasl, ti.
Kelem, ti.
L dan, (li
gemek, -in ya
nndan gemek
Born
sot, d.
eski
krmaz biber
biber
geirmek
yetitirmek
ettim
kir
GRAMER
Hatin (gelmek) Fiilinin ekimi
HABER KIPI
Gelecek Zaman
imdiki Zaman
Ez
tm
Tu ty
Evv t
Em ten
Ez
Tuy
Evv
Em
ben geliyorum
sen geliyorsun
o geliyor
biz geliyoruz
108
bm
by
b
bn
ben geleceim
sen geleceksin
o gelecek
biz geleceiz
Hon tn
Evv tn
Hon bn
siz geliyorsunuz
onlar geliyorlar
Evv
bn
siz geleceksiniz
onlar gelecekler
aret Zamirleri
aret zamirleri yerine getikleri ismin nicelik ve cinsiyetine gre deiirler:
ev yakn ahs ya da nesnelerin yerine geer: Bu, bunu, bunlar,

bunlar;
evv uzak ahs ya da nesnelerin yerine geer: O, onu, onlar.onlar;
aret zamirleri, isimler gibi bklrler.
ev ve ev'n bklm hali aada gstereildii gibidir:

Tekil eriller iin: v, vv
Tekil diiler iin: v, vv
Her
iki
cinsin oulu iin: van, vvan
Aadaki iaret zamirleri:
buradaki
oradaki
buradaki
oradaki
buradakiler
oradakiler
ev ha
ew ha
eva ha
evva ha
evn ha
evvn ha
eril tekiller iin,

eril tekiller iin,
diil tekiller iin,

diil tekiller iin
her
her
iki
cinsin oulu iin,
iki
cinsin oulu iin.
Bala Zamir
Krtedeki bala zamir ko'tiur Trkedeki ki zamirinin yerine geer.
109
Soru
Zamirleri
Soru zamirleri k, i, kjik ya da kjan. dir. Soru zamirleri de, isimler gibi
bklrler.
ahslarn yerini alan k zamirinin bkml hali k ve nasnelerin yerini

alan i zamirinin bkml hali de p/ dir.
Kjik ya da kjan ayrm gzetmeksizin canl veya cinsiz varlklarn yeri
ne kullanlabilir ve Trkedeki hangi, hangisi vb. zamirlerinin yerini alr.
Kjan ve kjik zamirlerinin bkm ekleri, yerine getikleri isimin ald

lerin aynsdr, yani:
/ tekil
ek
eriller iin,
e tekil diiler iin,
an her
iki
cinsin oulu iin kullanlr.

Neyek ba
Li der didin. "Eve, bava me ye!" Dibje, u rn zka der vedike.
Zarono, guh bidin min, ezji vve re neyeke ba tnim. Pit mehek em
herin Fransa. Eze bibim negihay rojnama xwe li Pars. Zaro dilxwe
in. Temo dipirse: "Gelo em bi balafir an bi trn herin e?"
-Em Tr Eyfel bibinin? rn dibje. St Meryem li mr xwe dinre
dibje: "Hon bir ne, an na? Ser sifr zarono, em li ser sifr qala v
gera mezin bikin. Li ser sifr M. Bot dibje jina xwe: "Min gelek bajar
dtine, mna Oahire, Tehran, am Brte. Gelek dilxwe im ko em ni
ha diin Fransa.
110
Evv digel bray xwe die tiyatroya. Tiyatro avahiyeke mezin e. Tiyatro di
nav bexeyeke speh de ye. Deriy tiyatroya mezin freh e, pencereyn
vv j mezin in. Sinema hinde tiyatroya ne mezin e. Di dora Snemay de
bexe nne. Ez her hefte carek digel biraya xwe diim snemay.
-Em ji snemay tn. Hon diin ku?
-Tu k y?
-Ez heval biraya te me.
-Heval te li ku ye?
-Heval min li mal e.
Eve, nvro ye. Ez diya xwe xwik birayn xwe em gihane stasyone.
Hrmrn me pir bn. Bark evv dann girgirokeke pik ket piya
me, da ko me bigihne trn. Trna me di demjmr donzde nvan de di
e. Hervvek xwik biraya min pik in, em hd hd dimein. Stasyon
gelek mezin e. Nzkah ve em pnc deqqan meiyan, da ko bigehin vvagona xwe. Min di s/V rbna trn de arkariya xwik bray xwe kirin.
Davv em rnitin cihen xwe. Rvving pir bn heta dema davvn xelk dihatin li trn svvar dibn. Di nav revvingiyan da jinine pr zaroyine pik
hebn. Hin ji xortan arikariya prejin zaroyan dikirin. Bi derbek me den
g karker ko bi dengavve diaxaft bihst. VV digot:
"Kerem kin, bala xwe bidin n, deriyan bigirin!"
ev gotin du car kirin. Pit bstek tren dest bi me kir. Der destpk
evv hdka di, l pir nebor, gav bi gav lez dida xwe, da le. Me pey
hev gir iya gundine mezin pik, zev bostanine kesk rengin didtin. Demjmrek nebor, trena me giha bajarek mezin l deh deqqan
sekini. Li ser xwesti na diya xwe ezji trn peya bm min hinik nan, penr, ekirok mvv du e av kirn. Ez bir bbm me diviya b ti
tek bixwin. Me firavna xwe xwar hema pit firavn xew ket avn
xweh biraya min yn pik evv razan.
VV
Pit demjmrek evv hiyar bn me evv an avrj me ryn vvan tin. Ber bi var di demjmr hettan de, trn giha bajar ko me dixwest t
111
de havn xwe derbaz bikin. Gava trn ket stasyon, min ji dr ve bava
xwe nas kir, hatib stasyon prgna me.
Aadaki Sorular ve Cmleleri Trkeye eviriniz

E w k ye?
Evv i ye?
Tu i dixwaz?
Ez dibjim?
K hat?
Evv k dibne?
Tuky?
dixwaz?
kjan dixwaz?
Tu kjikan dixwaz?
Tu kjan dixwaz?
Tu kjanan dixwaz?
Tu kjik dixwaz?
Evv kjan dixwazin?
Evv kjanan dixwaze?
Lingen min ji zendn min drjtir in, l piyn min tiliyn min kurtir in.
Sera vv mezin e, l avn vv pik in.
VV serek mezin l avine pik hene.
Destan te paqij in l neynkn te dirjin.
Porn vv zer in l avn vv n in.
Nav dotmama vve i ye?
Nav vv Perxan e.
Hon li k nitec ne.
Ez li Wan nitec me.
Hon end sal ne?
Ez bst sal me.
Otomobla vve kevn e?
Na, evv ne kevn e, min evv par kir.
Tu kjik
Tu
112
Hon v etlahiy de dikin herin ku?
Ez dixwazim herim per deryaya, l hervvek diya min hejzozanan dike,

ez nizanim heke em herin.
VVe end pez lek hene?
Me pnc pez, beranek du lek hene.
Hon mirkan xwed dikin? Bel , hervvek xweh birayn min gelek hej hakan dikin, em her mirkan xwed dikin.
sal mna prar honik e.
Herin Kurdistan?
Sibe z, dengen kan me hisar dikin.
Di bexa me de her texlt henat peyda dibin mna kelem, bacana re
sor, tivir, xiyan, fasl, sot hervvek din (hwd.).

Hi kotuklarn grmediim halde ngiliz atlarnn en hzl koan atlar ol
duuna inanyorum. Masanda grdm kitaplar kim bast. ki yldr tati

limi, Krdistan'n hibir zaman kar eksik olmayan dalarnda geirdim.
Sadece parlak gnei ve temiz havas bana yetiyor.
Tatilini deniz kenarnda geirmeyi mi yoksa dada geirmeyi mi tercih
edersin?
Bu ar ykn altnda iki bklm olmu u adama bak; ykn tamaya
yardm edeceim.
Biraz bekleyebilirmisiniz?
ylesine atiktir ki, hemen gelecek.
Balangta bu kadar mesafeyi bir rpda atlayabileceini bir an bile d
nmemitim. ran Krdistan'n hi ziyaret ettiniz mi?
ran Kurdistan'ndan Trkiye Krdistan'na ya da
Irak Krdistan'na gemek iin izin (pasaport) almak gerektiini biliyor
muydunuz?
Temo'nun srsn koruluun dier tarafna siz mi geirdiniz?
113
Bu oyuncak gzel ama teki daha da gzel. Kardeinize, tekisinin daha

hzl olduunu syleyin.
Size, ksa bir ziyaret iin geldik.
Herkesin sevdii, sempatik annenizi sk sk grmeye gelin.

Bu gn sana allahasmarlada geleceim.
Dn sabahn erken saatinde tatile ktm.
Benimle gelmek ister miydin?
Kk kz kardeinle gel.
teki bahenin ortas ndadr.
Kutunun iinde ne gryorsunuz?
Annenizin yzklerine bakyorum.
Sebzeleri ok seviyorum, zellikle de patlcan.
114
FERA BISTEMN
YRMNC ders
szlke
Trmeh, ti.
temmuz
Pin
Pan
ilk,
Havn, ti.
Zivistan, ti.
Pcame, ti.
Gre, ti.
Bersto, e.
Berbaran, ti.
Bar, e.
Oemer, ti.
pein
son
yazlk
klk
picama
orap
boyun ba
yamurluk
yk
kuru
Navnan, ti. adres
Qehwexane,ti. kahvehane,
kahvehane binas
Hotl, ti.
otel
Gotar, ti.
konuma, deme
Germende, n. mdr
Qedr ...
sayg gstermek,
girtin, g. f.
deer vermek
Girtin (bigre) tutmak, kapat
mak, yakalamak
g.f.
Dem, ti.
an, zaman
VVagon, ti.
vagon
Sako, ti.
akt, ti.
Derp, e.
Motosiklet, ti.
Heke
Qrewat, ti.
Carna
Xwarinxane, ti.
Dijmin, e.
manto, palto
ceket
don, klot
motosiklet
eer
kravat
bazen
restorant
Dijvvar
dman
sert, etin
Lre, ti.
lira
Xal, e.
day
ofr
deerli
ofr, n
Hja
sopa
o,ti.
Heke ez ne xe- eer
yanlmyorsam
let im
souk
Serma, ti.
gstermek,
Pkirin, g. f.
115
Sar, ti.
Sar
Kaxez, ti.
Tamzr
Kargeh, ti.
Otobs, ti.
Ji diya xwe bn
Hatin din,
geisiz f.
Vexwendin
(vexwne!), g.
f.
Derbaz bn
Keng
souk, soukluk
souk
kat
altn kaplama
Ji kerema xwe
Rt
iyeri
Km
otobs
domak
dnyaya gelmek
Zayn (biz!)
davet edilmek,
arlmak
gemek
ne zaman
Kum, e.
take, klah
Paqij, ti.
Sef, ti.
temizlik
snf
Y pn
ilk (er.)
Ya
pn
ilk
(di.)
hikaye
rok, ti.
sergilemek
irk, ti.
Qal
Mayn (bimne!)
geisiz f.
Pel, ti.
Rpel, ti.
Devik, e.
Amade
Prozah
Fire, ti.
Fire kirin, g. f.
Xal, Xale, ti.
ltfen
plak
saniye
az, yetersiz
domak, dn
yaya gelmek
ikna, kail
kalmak, ye
rinde kalmak
yaprak
sayfa
kapak
hazr
kutlama
fra
fralamak
hah
Klim, ti.
kilim
Pantol, ti.
pantalon
GRAMER
Belgisiz
Zamirler
grup belgisiz zamir vardr. Balcalar unlardr:
Lgrup:
Her yek
Her kes
Tu kes
Her tit
her biri
herkes
hi kimse
Tu tit
Filan
116
her ey
hibir ey
falan
2.
Filan kes
bir, herhangi bir
Yek
falan kes
grup:
Hem
endek
hepsi
bir ksm
(bir ka)
Hin
Hinek
baz
bazlar
3. grup:
end
He
birka
her kim (ki)
hi
hi kimse,
hibir ey
Tu
Bhvan
filanca
Filan bhvan falan ile filanca
Filan filan
falan falan
Hev, hevdu
birbirine
Tekil olarak bklebilen birinci grup ile oul olarak bklebilen ikinci
grup belgisiz zamirler, yerine getikleri isimler gibi bklr ve ayn bkm
eklerini alrlar.
nc grup belgisiz zamirler, bkm eki almazlar.

Tu
kes negot.
Min tu tit nedt.

Kesek nehat (Tu
kes nehat).
Yek digot yeki.

Yek digot.
Yek digot. Yek hat.
Ez tu kes nas nakim.
Min ji tu kes re negot.
Tu tit nne.
Her kes digot.
117
her kes bihst.

Her tit amade ye.
Ji her tit btir.
Ez hinan dibnim.
He ko v tit dibje.
Min ji
Hinekan got.
Hin dereng hatin. Ji hevd hez bikin.
Min bi yek re axatt.
Hin jiyna xwe bi hviy derbas dikin.
Ezji hevaln xwe hinekan dibnim. Mebje filan bhvan yek bi yek binav bike.
Di mezela de end kes hene?
St Meryem i datne enta pn?
St Meryem vv i deyne enta divvemn?
St Meryem i datne bin enta pn?
Evv i datne li ser vvan?
St Meryem gelo titek ji bra dike?
ilen Mran
Bst trmeh. Di mezela d bavde du enteyne mezin hene. St Mer
yem cilan mr kura xwe vv deyne yek cilan xwe yn kea xwe vv
deyne ya din. St Meryem ent pn vedike, sol paltoyan datne bn
ent, di pist re akt pantolan davviy li ser vvan pecame, derp, kras
gre destmalan. Evv titek ji br nake mna bersto, qrewatan hwd. ...
L evv berbaraniy danayne, ji ber ko baran dibare.
Ezjibex tem.
Evv ji ku t?
Em ji bajr tn.
Em diin bajr.
Eve bajarek mezin.
Li Fransa ji Pars mezintir bajar nne.
Bajare Fransa ye mezintir Pars e.
Hon li ku bn?
Em li xwarinxan bn.
Di dora xwarinxan de bexeyeke mezin heye.
118
Carna em di nav v bexey de rdinin.

Di v bexey de gulekine speh hene.
Bel, hervvek evv heval me ye, gava evv t ba me em dilxwe dibin.
Em ji hevaln xwe gelek hez dikin.
Ji dijminn xwe hez kirin dijvvar e, barek giran e.
Mala vve nzik xwendegah ye?
Bel, mala me nzk vvt ye.
Sed qemer dikin lreyek.
Pnc qemer dikin nv lire.
Navnana vve i ye?
Zaroyan cran me li ku ne?
Evv, ro n gund xal xwe.
Hevaln te li ku ne?
Hevaln min heke ez ne xelet im, di qehwexan de ne.
Qehwexane dr e?
Na, evv ne dr e, hema li tenita snem mezin de ye.
Ev vvagon ne paqije.
Hotla vve birast speh ye. VVagona vve ji ya me paqijtir e. ofor vve ge
lek pr e? Na evv ne gelek pr e, l y vve ji y me civvantir e.
Gotara vve gelek heja b.
Di gund me de xwendegah nne. Heval vve, Mrza Hezargol, gernendey me ye. Te pere heye?
Bele min hinik pere heye.
Di M de du xaniyn me hene.
Min motosklteke n heye. Dest min de oyek heye.
Cilan vve n ne?
Bel, cilan me n ne, me evv hetta bor kirn.
Me div qedr hevaln xwe bigrin.
Min du dest deh til hene.
VVere, destan xwe p min bike!
Ez hn xwendin nivsandin dibim.
-Tu avvan ?
-Spas, ez ba im, tu avvan ?
-Spas, ez rahet im.
-Ji kerema xwe v gelem bide min.
119
-Min kaxez, end defter, du qelem s nivs hene.

-Ez xwe di bnim dibihsim.
Heke min ava xwe y rasta girt, ez dikarim bi ava xwe y ep bibnim.
Heke min her du avn xwe girtin eyd ez n ikarim bibnim, dinya Ii min di
be tar.
Li zivisan roj kurt in ev drj in, l li havn ev kurt in roj drj in. Li
havn hevva germ e, li bihar hevva honik e li zivistan hevva sar e. Pa
yz davviya germiy t serma dest p dike. Di v dema sala de, peln
daran sor zer dibin evv hd hd divvein dar rt dimnin.
Min demjmrek heye; evv tamzer e. Du trkn vv hene; yek ji vvan kurt
e ya din drj e. Ya kurt an demjmran ya drjj an deqqan dike.
De demjmra min de trkeke hrj heye; evv an irkan dike.
Niha demjmr end e? Nuh demjmr e km aryek e.
Duh var, di demjmr hetan de, gelek meyvan hatin mala me. Sibe z,
di demjmr heftan de, ez radibim dest ry xwe diom, cilan xwe li xwe
dikim, xurniya xwe dixwim di demjmr hetan deji mal derdikevim di
im ser kara xwe. Kargeha ko ez t de dixebltlm, ji mala min dr e, ji ber
v yek ez sivvar otobs dibim. Otobs, di nav bst deqqan de, min digihne kargeh. Heke hevva xwe be roj nebe ava, ez peyat vedigerim mal.
-Tu end sal y?

-Ez bst sal me.
-Tu keng zayi?
-Ez li bst yek gulane, sala hezar neh sed pnc nehan de zame.
-Liku?
-Li Diyarbekr.
-Gurgnji te mezintir e?
-Bel, evv bi du salan ji min mezintir e.
-Tu dizanko evv li Erzerm ji daya xwe bye?
-Sersala zayna vv dikeve kjan roj?
-Ya rastxwe nizanim, l bavver ke yekemb ko b prozahiya zayna
vv ye; l herhal, ez qal im ko evvji te re binivse te vexwne cejna xwe.
-Tu nuh li ku nitec y?
120
-Ez nuh li Mrdn dimnim li ba xwika xwe. Gelo te Mrdn dt?

-Ya rast no, beri bi du salan em t re derbaz bn, gava em din Diyarbekr.
Mezela me di qata sisyan (sevvemn) de ye. Kura min di sefa aran de ye.
-Di sefa vve de y pn k ye?
-Di sefa me de y pn Hemavvend e.
-Sine i ye?
-Sine bajarek kurdan e, evv di Kurdistana ran de ye.
-Sine bi xale kilmn xwe navdar e.
Ev rok di rpela sed aran de ye.
Ev kum y me ne.
Kuma min pik e, l y te mezin e.
-Ev lepikn n yn vve ne? Na, evv yn bray min in.
-Leyistokn te li ba min in. devik li ku ye?
-Evv di mezela navmaliya me de ye.
-Xaniyen v gund gelek paqij in.
Ez zaroyek me.
Ry min grover e.
Ez porzer im avn min hen in, bray min esmer e, por avn vv
re in.
Lvn min sor in, drann min sp ne, ji ber ko ez vvan hero fire dikim.
Min ar Iebat hene, du zend du ling.
Lingn min ji zendn min drjtir in.

Arkadalarmdan birkan gryorum.
Falan ya da falanca deme, tek tek isimlerini syle.
Biriyle konuuyorum.
Bazlar hayatlarn denemekle geirir.
Birbirinizi seviniz.
Bazlar yemek yemek iin ve sonra nl yurtseverimizin konumasn
dinlemek iin eve ge geliyor.
Kap alnyor, kim o?
121
Gidip grmek ister misin?

Bu sabah, erkenden, biri gelip babama Diyarbakr' terketmemiz gerekti
ini syledi.
Valizlerimizi hazrlamak iin kimse yardma gelmedi.
Bunu ailemin hi bir ferdine sylemedim.
Bu gn evde yapacak baka bir ey yoktu.
Her ey yerli yerine konulmu ve temizdi.
Pazardaki herkes pahallk olacan sylyordu.

kardeime ksa bir ziyaretten baka bir ey yapmadm.
Bana, bu gn da yolundan geen her kesin, grdklerinden rkm ola
rak geri dndn syledi.
Herkes bunun yrtc bir hayvan olduunu sylyor.
Ancak bir ksm bunun apayr bir ey olduunu, gl rzgarn etkisiyle
sallanan aalarn arasndaki k ve glge oyunundan baka bir ey ol
madn sylyor.
Hi kimse bana kardeimden sz etmiyor.
Hepsi onun seyahate ktn sylyor.
Ama birilerinin bunun byle olmadn sylediklerini grdm.
Yoldan geerken hi bir ey grmedim.
Tahl ambarnn bulunduu taraftan gemek lazm.
Neden birileri babama ktlk etmek istiyor?
Onu herkesten ok seviyorum.
Kuzeninizi eve kabul etmek iin her eyin hazr olduunu biliyormuydunuz?
Evde yiyecek hibir ey yok.
Evli kz
122
FERA BST YEKEMN

YRMBRNC DERS
SZLKE
Dayik, ti.
anne
Cevvahir, e.
mcevher
bilezik
kolaylk
zor, etin
grtlaktan kan,
grtlak sesi
Bazin, e.
Hsan
Dijvvar
Oirik
Rastnivsandin, ti. imla

umut
Hvi
...renmek, al
hn ... bm
mak
Davvn
sonuncu
Devgir, ti.
kapak
bro, yazhane
retmen
tekerlek
byk yol, ana
cadde
Mijlgeh, ti.
Dersdar, n.
Dol, ti.
eqam, ti.
rket
ticari topluluk,
Hikmet, ti.
irket
hkmet
i amar
Bindi, .
Kember, ti.
kemer
Gerden, ti.
kolye,
Bilvkirin, ti.
gerdanlk
renci
harf
telafuz
Dengsaz
fonetik, ses
agirt, n.
Tp, ti.
bilimi
Avva, e.
Derece, ti.
tarz, ekil
derece,
aama
Pande,
ti.
Sef, ti.
Plan, ti.
Cgr
Karmend, e.
seans,
gsterim
snf
plan
vekil
memur,
grevli
Fidakar
Bank, ti.
123
fedakar
banka
alfabe
yazk,
znt verici
Peya, e.
ahs, kii; yaya
Sergernende, n mdr
Bazirgan, n.
tacir
durumumuz iyi
Hal me ne tu
hal e
deil,
halimiz yaman
ar abuk,
Hema
annda
Hevok, ti.
cmle, tmce
Elfabe, ti.
Heyf
Navgn, ti.
nhatin, ti.
Ferman, ti.
Rken
Rast kirin, g. f.
ap kirin, g. f.
a man
Her ijbe
Qewimn
(biqewime!),
geisiz f.c
Tifing, ti.
Fireh
Avah, ti.
Ravvestan
tfek
geni
bina, yap
durmak
(ravveste!),
geisiz
ara
irtibat, geli gidi
emir, ferman
glmseyen,
glen, gle
dzeltmek
basmak, yaym
lamak
armak,
ap kalmak,
ap donakal
mak
her ne olursa
olsun
meydana
gelmek, vuku
bulmak
f.
Yekta
biricik
Snor, ti.
snr
Tu .tit
ne
qewim
hibir ey olmad
Fr, ti.
ders, bilim, bilgi
Rojava, e.
bat
Pbaz
yarma
Hevedudan, ti. bileik
VVezfe, ti.
dev, vazife
Mal, e.
mal, varlk
Hejmartin
(bihejmrel),
saymak
g.f.
Di van rojan de bu gnlerde
Zererdar
Werqiln
zararl
durmak
(werqilel),
124
geisiz f.
Titek n
heye?
yeni bir ey var

m?
Mey, d.
arap,
GRAMER
Asl Say Sfatlar

Saat bildirenler dndaki say sfatlar genelde saylan nesneden nce
gelir.
Asl say sfatlar, bir edattan sonra geldiklerinde ya da bir edat takip
eden her hangi bir isimden sonra geldiklerinde bklrler. Direk saylan
nesneden nce geldiklerinde, deimezler ve bu durumda yerine gre

saylan nesne bklr.
Yek (bir) diidir ve tekil dii olarak bklr.
Asal say sfatlar, 2'den 9'a kadar ve onluk dzende 2'den 9'a kadar o
ul olarak bklrler.
ayet rakam takip etmiyorsa, asl say sfatlar; onluk dzende 20'den
90'a kadar, yzlk dzende 100'den 900'e kadar erkek tekil olarak bk
lr. Eer takib ediyorsa, oul olarak bklrler.
Sra Say Sfatlar

Sra say sfatlar isimden sonra gelir. Sra say sfatlar e ayrlr:
kisi ayrm
yapmakszn kullanlr,
biri
de ayn gnleri iin kullanlr.

ar mirov.
Bst yek sv.
Heft defter.
Demjmr e e.
Demjmr deh e.
Ji aran heta heftan.
125
Ji sisyan heta pncan.

Ji hetan heta donzdehan.
Di sala bst heftan de.
Di sala il diduyan de.
Ez di demjmr pncan de hatim.
Tu di demjmr ean de dixw.
Hon di demjmr yek de n mal.
Min ev pirtk bi deh frenkan kirn.
Ji yeke heta sih yek bihejmre.
Di demjmr heftan de.
Di il aran de. Ji il btir.
Ji sed kmtir.
Ji pnc sed btir.
Ji hezar kmtir.
Di hezar neh sed bst pncan de.
Yekemin
Duyemn
Pncemn
Shemn
aremin
Didoyan (2.)
Pn ya da yek (1.).
Sisyan (3.)
aran (4.)
Pncan (5.).
ean (6.), hw...
Yeke Gulan
Didoy, Sisy, ara, Penc, e, hw... Gulan
Cilan Jinan
Niha, St Meryem cilan xwe yn kea xwe vv deyne enta din. Evv di
bje rn: "Pn ez solan xwe yn te zivistaniya xwe ya te deynim div tu nuh fstan binciln xwe bn, ez yn xwe yn te deynim".
rn vvan tne dayik vvan datne ent

titine din.
126
li
serj destmal, gre, kember
-Em ewqeyan li ku deynin.

-Em vvan deynin elbika ewqeyan.
-Tuy cevvahirn xwe deynku?
-Ez guhar gustlkn xwe deynim guh tiliyn xwe. Gerden bazinn
xwe deynim enta xwe ya destan.
St Meryem enteyan digire, evv giran in, di vvan de pir tit hene.
agirt
Ez agirtek n me. Ez dixwazim hn ziman kurd bibim, ziman kurd
zimanek speh ye gelek xelk pe dipeyivin. Nivsandina vv han e, her
vvek tpn vv tpn latn ne. Bilevkirina dengn kurd ji bona min ne dijwar e. Di ziman kurd de dengn girik kem in. Ez gelek bala xwe ditim
avvay bilevkirina dersdar. Rastnivsandina kurd yekcar han e; ji ber
ko elfabeya kurd elfabeke dengsaze. Hviy min e ko pit salek ez b
karm bi kurd bipeyivim, bixwnim binivsim.

Mezela me di qata shemn de ye.
Ev vvagon ji dereca yekemin e.
Kara me ya pn ev e.
Di v snemay de piandeya davvn di demjimr endan de ye?
Di sefa me de y yekemin Cemd y davvn eko ye.
Ev rok di rpela sed sh aremin de ye.
Kura min di sefa divvemn de ye.
Devgira elbik li ku ye? Evv di mezela mvanan de ye. Xaniyn v gund
gelek paqij in. Cihgir min ro ne di mijjlgeha xwe de ye. Plan di mijlgeha cihgirte min de ye.
iyayn vi vvelat bilindin.
Rengn van xaliyan gelek speh ne. Nav dersdar min Tacn e.
Dersdarn xwendegehn me
gelek fidakar in.
Ev mrza dersdar zaroyan min e.
Ev xort kura cran me ye.
Motosklet du dol hene.
127
Di tiliya v Mrzayya aremin de gustlkek heye.
Banka me dr mala me ye.

V xort pere nne.
Karmendan tifing nne.
Ev otomobil ya irketa me ye.
Ev avahya devvlet ye.
Titek n heye?
Kjan zevya cran me ye?
Ji vvan zeviyan kjan yn vve ne?
Ji vvan gustlkan kjan giranbiha ye?
Ji vve kjan Temo ye?
Biraya vve avva ye?
V bazirgan pere hene?
Kara te nne?
Bava m e ba e.
Ravveste, otomobla vve xira bye?
Ma ne heyf e?
Chgir te li Mua ye an Diyarbekr? Gelo Mrza li mal e an ye serxebata xwe?
Tu zaroyek xebatker .
Em pnc peya ne.
Hon k ne?
Tuky?
Em mirovine ba in.
Ez li mal im.
Sibe tu di mijlgeh de y?
Em ji Dersim ne.
Ma em ne ji Bedls ne?
Tu di mala min de y?
Ez di mezela te de me.
Tu biraya min .
Tu dersdar me y.
Hevaln vve li ku ne?
Evv cran me ne?
Heval min yekta tu y (tu heval min yekta)
Sergernende hon in? (Hon in sergernende?)
128
hevale min .
Evv ya vv ye. Tu yekemn me y.
Evv di dehlza mala xwe de ne.
Ez cihgir firma vve me. Ma hon ne cihgir rketa xwe ne? Hon lavvn
bazirgan ne? Em di dwanxana xwendegah ya mezin de ne. Tu xulam
k y? Tu li ku y?
Hon avvan in?
Em ne ban.
Hal me ne tu hal e. Ez ajokere cihgir vve me.
K hat?
i qewim? (i b?)
Ez di mezela xwe de mam.
Em li mal man.
Hon k ne?
Em mirovine qenc in.
Tu li ku nexwe ket?
Ez s demjmran li hviy mam, heval min nehat.
Hevaln vve nehatin?
Tu tit neqewim.
Tu
Keik derevv nekir.

Em n snor prgna hevaln xwe.
Ez vvan xeletiyan hema rast bikim. VV digel te neleyist.
Te li mal i paqij kir?
Di rojavay de n avgna nhatina hsantir kjan e?
Di kjan pbaziy de tu y yekemin b?
Fermana te her i j be ez bi ya te bikim.
Hevaln ko hatin gotine min ko zanayek mezin nivsandib, rast kir.
ro zarokek pik hat xwendegah y ko gelek rkenok e.
Hon end demjmran Ii Rohay mane?
i li brayn vve qewim?
Hon ire nehatin? Trn li stasyon nesekin ?
Tu titek giran neb.
Li bex tu kes nema.
Pir vexwarin zererdar e.
VVe i dt?
Min titek nedt.
129
Min hinek mey vexwar.

Me dilopeke av venexwar.
Em nv demjimrek beziyan.

Bir Mays'ta Paris'e gideceim. ki ya da Mays'ta, babamz ksa bir zi
yaret iin bize gelecek. Temo snfnn drdncs. En kk kz karde
im, 1959'da dnyaya geldi.
Gz bahemde birok aa var.
Saat yedide teyzemi grmem gerekir.
Krk ile krkbe renciden bir snf oluturuyorum. Bu kyn nfusu en
az bin kiiden oluuyor, ama bazlarnn be yzn stndedir.
Trenin hareket etmesine yirmi dakikadan az bir zaman kalmad.
Yolda be adam gryorum.
yi yazyorsun.
Pazardan yirmibir tane elma aldm.
Saat yedidir.
Genelde yengem leyin, amcam ise saat 9'da gelir.
Saat yedide kahvalt yapyoruz.
1914'te Fransa'da sava vard.
Birden yirmie kadar say.
Bu mantoyu yzelidokuz Franka satn aldm.
Drt saat boyunca yrdm.
Annemin ziyaret saatleri drt ile yedi arasdr.
Saat bete okuldan dnyorum.
ocuun kravat yeildir.
Bayann mcevherleri bir kutunun iindedir.
Kk ocuun gmlei ceketinin altndadr.
rencinin mendili antasnn iindedir.
Mari teyze sandn dzenliyor.
O ayakablar klk mantolarn altna, en dibe yerletiriyor.
Fistan ve etekleri amarlarn stne, mendilleri eldiven ve oraplarn
arasna koyuyor.
Mcevher kutusunu ayor. Boynuna bir kolye, kulaklarna kpeler, kolu
na bir bilezik ve sol elinin nc parmana ok gzel bir yzk takyor.
130
FERA BIST U DIVVEMIN

YRMKNC DERS
SZLKE
Name, ti.
Bazirgan, n.
mektup
tacir
Pke, ti.
Sunu, sunu,
adama
Kiryar, n.
alc
Parsek, ti.
dilenci
Namedor, ti.
Giyan, e.
La, e.
Saye, ti.
genelge, tamim
Karker, e.
ii
ruh
Frote, ti.
Ser je. standin
sayesinde, in yardmyla
actma, incitme,
fatura
yar, raslama,
msabaka
Mir, n.
Kevir e.
ac verme
Xirab, ti.
ta
ktlk, kt
Eandin,
f.
vcut, ceset
-in
tad almak, haz

almak
brakmak,
vazgemek
j standin
(bistne!), g. f.
Dev je berdan
(berdel),
geisiz, f.
Hezinandin(bih zmek, cann
ezinnel), g. f. skmak
Hevvce bn
mecbur olmak,
muhta olmak
ayeste
Njen
Hesiyan
(bihesel), g.
Veqetiyan
(veqetel),
geisiz f.
A/acar man
(bimnel),
geisiz
131
f.
davran
layk, namuslu
modern
hisetmek,
f.
ayrlmak
mecbur kalmak,
aresizlik
Hevvcedar, ti.
Biv neva
Levvra
mecburiyet
ister, istemez
nk,
dolaysyla
Dilteng kirin
(bike!), g. f.
Naar, ti.
Dilge bn
darltmak,
zmek
aresizlik
sevinmek, ii
almak
aresiz,
mecbur, zavall
srmek
Ket, d.
vapur
otin (biol),
ykamak
Bare
pasaport
Ajotin
muhabir, haberci
(bajol), g.
gnlden
ballkla
postahane
Girtin (bigire!), g. f. tutmak
g.f.
Pesport, ti.
Negiha, n.
Bi dilgirday
Postexane, ti.
f.
en azndan
Qe nebe
H nebe
hi olmazsa
Vze, ti.
vize
GRAMER
Hebn (varolmak) ve bn (olmak) fiillerinin gelecek zaman ekimi
HABER KIPI
hebn
bn
Min d hebe
Te d hebe
Ez d bibim
Tu d bib
VVe d bibe
Em d bibin
Hon d bibin
Evv d bibin
d hebe
Me d hebe
VVe d hebe
VVan d hebe
VV/vv
Dtin (grmek) ve dan (vermek) fiillerinin gelecek zaman ekimi
132
HABER KIPI
dtin
Ezd
Tu d
Evv d
Em d
dan
bibnim
bibn
bibine
bibinin
Hon d bibinin
Evv d
bibinin
Ezd
Tu d
Evv d
Em d
Hon d
Evv
bidim
bid
bide
bidin
bidin
bidin
DLEK KP (imdiki ya da gelecek zaman)
Ez bibnim
Tu bibn
Evv bibine
Em bibinin
Hon bibinin
Ez bidim
Tu bid
Evv bide
Em bidin
Hon bidin
Evv bibinin
Evv bidin
xwarin, avtin, dann, kirin, kirn, gotin, ann, bihstin, nern,

ajotin, otin, girtin geili fiillerinin gelecek zaman ekimi:
xwarn
d
Tu d
Evv d
Em d
Hon d
Evv d
Ez
bixwim
bixw
bixwe
bixwin
bixwin
bixwin
avetn
dann
kirin
bavjim
deynim
bikim
bavj
bavje
bavajin
deyn
deyne
deynin
deynin
deynin
bik
bike
bavjin
bavajin
133
bikin
bikin
bikin
kirn
d
Tu d
Evv d
Em de
Hon d
Evv d
Ez
bikirim
bikir
bikire
bikirin
bikirin
bikirin
nern
d
Tu d
Evv d
Em d
Hon d
Evv d
Ez
binrim
binr
binre
binerin
binrin
binrin
gotin
ann
bibjim
bnim
bn
bibj
bibje
bihstin
bibihsim
bibihs
bibihse
bibihse
bibihsin
bibihsin
bne
bibjin
bibjin
bibjin
binin
bnin
binin
ajotin
otin
girtin
bajom
bajoy
bajo
bajon
bajon
bajon
biom
bioy
bio
bion
bion
bion
bigirim
bigir
bigire
bigirin
bigirin
bigirin

Name pasport
Meryem, dibje Mrza Bot, min ji heval Dihok re nameyek nivsandi
b. Evv bersva vv namey ye. St Meryem nama ji destan mr xwe
stend dest bi xwendin kir: "Hevale delal. Ez neyeke mezin didim vve.
Ez bibim negihay rojnama xwe, Raya N li Pars. Ji kerema xwe ji
min re li hotelekji bona panzdeh v meh s mezeln kira bike. Qe ne
be yek ji vvan bi serok be. Em bi dtina vve zaroyan gelek dilxwe bi
bin. Bi dilgirday, Rustem Bot.
Ez d niha v bersvnam bibim postexan.
- Te bi pesport vzan avvan kir?
Mrza Bot l vedigerne dibje:
-Sibe paseportn me d bidin me, vize ne hevvce ye. Cihan me hatine
girtin. Hervvek min gotib em li ketiy Fransa sivvarbin. Evv ketiyeke
134
njen gelek speh ye.

Min nameyekji bava xwe re nivsand.
VVe pere dan v parsek?
Karkern firma me ro di demjimr nehan de hatin mijlgeh.
Biraya min Hezargol.
Bazirgan frote and kiryar.
Me ji hem cihgirn xwe re namedor and.
Te ji Tacn re titek got? Te bijk dt?
Min heval xwe nedt.
Me nameya xwe da posta.
Min nameyin dan posta.
Mirovek xwarinxane paqij kir.
Hon, beriya ko d bava vve bn, hatin.
Zaroye ko bava min an mal e sal b.
Du de biraya min sayemin derket.
P re deh heval hebn.
Kea min ya pik seyeki mezin dt hema dest bi girn kir.
Hon end sal ne?
Ez nozdeh sal me.
Min giyanek heye. Ez vv nabnim, l dizanim ko evv heye. Miriyek du
dest, du pe, du av, du guh, difnek, devek zimanek hene; l evv mir naleqe, evv nabne ne j dibihse, nedihese ne j j distne.
ire?
Ji ber ko giyana vv j vegetyaye laek b giyan mna ax keviran e.
Di saya giyan xwe de tit ko dibjine min ez seh dikim. Ez li rastiy di
erim vv peyda dikim. Heyvvan j, xwedgiyanin e; l t nagihe. Bi gi
yan xwe ez hej mirovan dikim; genciy pk tinim, destji xirabiy dikii
nim ango tit ko div bikim dikim dev ji titn ko nabe ko bikim ber didim. Oenc dil min ge dike, xirab min dihezinne dilteng dike.

Bay Boti'nin ailesi Fransa'ya gidiyor. Bay Boti arkadana bir mektup ya
zyor. Bayan Boti bagajn hazrlyor ve kocasna vizenin gerekli olup ol-
135
madiini soruyor. En azndan pasaportlar hazr. ocuklar Fransa'ya git

menin heyecann yayorlar. Tanmadklar yeni lkelere gitmek onlar iin
her zaman eylencelidir. Yeni bir yaam onlar bekliyor. Uzaktaki yaam
gzel grnr. Her eyden nce byk aal yollar, bulvarlar, tarihi eser
ler onlar ilgilendirmektedir. Grlecek ve tannacak ne gzel eyler var!
Bayan Boti onlarn heyecann yattrmal ve sakin olmaya davet etmeli
ve usluca yatmalarn salamal.
Kzkardeim irin
irin uslu uslu alyor ve snfnn birincisidir. Evet, onu bylesine al
kan olmas annem ve babam iin byk bir zevk. Dahas, oyundan nce
her zaman kitap ve defterlerini dzenliyor ve onlar kitaplna yerletiri
yor. Ayn ekilde odasnda ne var ne yok onlar da dzenliyor. Onu "Ku
sursuz" diye aryoruz; zira biz abileri bile, ona nasihatlerde bulunduu
muzda, ona sylediimiz her eyi dikkatle dinliyor. O ne aile byklerimin
doum gnlerini, ne de bizimkini asla unutmaz. Bizimle birlikte gelen, b
yk anne ve byk babamz da, onu ok seviyor ve sk sk onu sevgiyle
kucaklyorlar.
136
FERA BIST U SEWEMN

YRMNC DERS
SZLKE
Sersax, ti.
ba sal
Sera te sax be ban saolsun
Em herin bal yanna gideceiz
Girt, n.
tutuklu, hapis
Spde, ti.
sabahn alaca
karanl
eveq, ti.
afak
gndoumu, dou
Rojhelat, e.
Parz, ti.
park
Tev
ile,beraber,-e
ramen
Z, e.
akarsu
ele geirmek, elde
Bidest xistin
etmek
Serdan, ti.
ziyaret
Xatirxwaz, ti.
veda ziyareti
Vegeriyan
dn, geri dnmek
(vegere!,
geisiz
yetimek.ulamak,
Gihatin
olgunlamak
(bigehe!,
geisiz
Dolab, ti.
dolap
137
Me serek da
hsr, n.
Derketin,
(derkeve!)
Segur, ti.
Dl,
Targevvrik, ti.
Sim, e.
Hingur, ti.
Sera iy
Tr
vv
onu ziyaret
ettik
tutuklu, esir
kmak
kurt kpei
alaca karanlk
doruk, zirve
tan vakti
da ba,
dan zirvesi
doygun, tok,
dolu
akarsu
Robar, e.
Kom kom
grup grup
Kifko
kfl
Xebatberday, ti. grev

ele geirmek
Xistin dest,
tutmak
(bxe desti), g.f.
vurmak
L xistin, g.f.
kapy vurdum
Min li der xist
sylendi
Hat gotin
Meh, ti.
maa, aylk
Pl, ti.
pul, posta pulu
Biqas
o kadar, ayn
Zivva bn, g.f.
kurumak
kurutmak
derecede
Cengket, ti. sava gemisi
VVerdek, ti.
rdek
Ked
evcil
Pirtep, ti.
kmes hayvanlar
Ji nzkah ve yakndan
Dervetiro, ti ihracat
av p ketin grmek, farkna
varmak
Titn, ti.
ttn
Bihs
duygulu
Peling, e.
derece, rtbe
Giran
ar
Bar, e.
Hilgirtin
(hilgirel), g.
yk
tamak
f.
gndelik
Heroj
Lezetstandin, tad almak, haz
almak
ti.
damar
Reh, e.
Piik, ti.
karacier
bbrek
Gurlik, ti.
erm. e.
deri
Ker
sar
avtar
gz kara
Kor
kr
dilsiz
Lal
Renck, ti. ac eken
Sermaye, ti. kapital, sermaye
Sermayedard. kapitalist
Sermayedarla. kapitalizm
Destpk, ti.
balang
Zivva kirin, g.f.
Bet, ti.
Elo elo, ti.
Kov
ngeh, ti.
Benka Cotyaran
Semyantir
P hesiyan (bihese!), geisiz f.

stgeh, ti.
Rew, ti.
Siyaset, ti.
Piran, ti.
Hindikah, ti.
Mal
Kaler, ti.
Kirt
Hesincavv, e.
Zimanok, e.
Ctin, (bicl), g.f.
Bi
temam
Rehik, e.
Kezeb, ti.
Kiraskir
Bedbextane
Nermandin,
(binermnel), g.f.
Thev, ti.
Deyn, e.
138
toy
hindi
yabani, vahi
ube
Ziraat Bankas
grkemli,
debdebeli, ekabir
hisetmek, farkna
varmak
durak
hal, durum
politika
ounluk
aznlk
satlk mal, meta
mal, meta
irkin, kt
alet, alg
kk dil, dilcik
inemek
tmyle,
tamamen
damar (botanik)
cier
sarl, kapl, rtl
ne yazk ki,
maalesef
yumuatmak,
hafifletmek
toplam, toplama
bor
havlu, el havlusu
ustura, tra
makinas
Macuna dranan di macunu
gemek, - den
Derbaz bn,
Pgir, ti.
Kurtker, e.
geisiz
Vegeriyan
bn
(bibel),
geisiz f.
gemek
Ravvestan
(ravvestel),
geisiz f.
Tayisandin
koridor
pahalllk
Bihabn
Bihabna jiyan hayat pahalll
Dehliz, ti.
dn,
dnmek
almak
durmak, ayakta
durmak
parlatmak
GRAMER
Fiilin znesiyle Uyumu

Bn (olmak) fiili, geisiz fiiller ve geili fiillerin imdiki ve gelecek za
manlar zneleriyle uyum iinde olmak durumundadr.
Fiilin Nesnesiyle Uyumu
Hebn (malik olmak, sahib olmak) fiilindeki gibi, geili fiillerin btn kip
lerinin gemi zamanlarnn ekimi nesnesine gre yaplr. Yani fiil nesne
siyle uyumlu hale getirilir.
ayet nesne oul ise,
fiil
de oul olmak durumundadr.
Krte Fiillerin Genel zellikleri

Krte fiilleri grupta deerlendirebiliriz:
1
2-Grevleri bakmndan fiiller
-Yaplar bakmndan fiiller

a) Yardmc fiiller
a) Geili fiiller
b) Basit fiiller
b) Geisiz fiiller
139
c) Bileik fiiller
d) Deyim fiiller
c) Etken (aktif) fiiller

d) Edilgen (pasif) fiiller
e) Ettirgen fiiller
3-Biimlerine gre fiiller

a) Dzenli fiiller
b) Dzensiz fiiller
ALITIRMALAR
Mirov dibeze.
Zaro dibezin.
Mirov dibezin.
Zaro savan dixwe.

Zaro savan dixwin.
Zaro svek dixwe.
Zaro svek dixin.
Zaro svinan dixwin.
Zaro svek xwar.
Zaroyan svek xwar.
Zaro sv xwarin.
Zaroyan sv xwarin.
Zaro svin xwarin.
Zaroyan svin xwarin
Zaro leyistok dibne.
Zaro ji leyistokan hez kir.
Zaro leyistokin dtin.
Zaro leyistok dtin.
Zaroyan leyistok dt.
Adam kouyor.
ocuklar kouyor.
Adamlar kouyor.
ocuk elmalar yiyiyor.
ocuklar elmalar yiyiyor.
ocuk bir elma yiyiyor.
ocuklar bir elma yiyiyor.
ocuklar baz elmalar yiyiyor.
ocuk bir elma yedi.
ocuklar bir elma yedi.
ocuk elmalar yedi.
ocuklar elmalar yedi.
ocuk baz elmalar yedi
ocuklar baz elmalar yediler.
ocuk oyunca gryor.

ocuk oyuncaklar sevdi.
ocuk baz oyuncaklar grd.
ocuk oyuncaklar grd.
ocuklar oyunca grd
140

Xwe pkanna Mrza Bot
Destpka Trmeh. Roja mezin, roja ger hatiye. Mrza Bot, sera sibeh
di demjmr ean de, hiyar dibe hema radibe pist re pcame li xwekir dikeve serok. Mrza Bot duh var xwe oib. Niha bi lez sabu
na dest ry xwe dide bi ava sar dest ry xwe dio bi pgire
vvan zivva dike. Evv bi mekna trae rih xwe kur dike. Bi fra macuna
drann xwe difirkne. Paa por xwe fire dike. Di pist re vedigere meze
la d ew niha solan xwe bike pyn xwe cilan xwe vvergire.
Di v nav de St Meryem zaro d bikevin serok xwe bion. St
Meryem li serok demjmerek d bimne. Evv sor deyne serlvan, neynkn xwe bi vernk d biteyisne. Mrza Bot ban vv dike dibje:
'"Meryem te qedand? Trn di demjmr het el pncan de die! Em
dereng bimnin!"
Ezji mal derketim, min bere xwe da iyaye ko sima vv bertgirtib. Evparz trgulek e. Cotkarek tev pez leken xwe vedigere. Avn kaniyan yn bo digehin hev p robar dibin. Evv rab ber bi mala xwe
ve . Gund li p xaniyn xwe kom kom ravvestiyane dipeyivin.

Min destan xwe otin.
Zaro ji xwendegah vegeriyan mal.

Tu di demjmr endan de raby?
VVji ser masa kasikek bir.
Ji M nameyek hat min.
Xelk ji gundan hatin bajr.
K deriy dolaba vekir?
Em ji pir ketin av.
Te evv bend hja nexwend?
Li bazar min xalieyek speh kir.
Me ji zaroyan xwe re leyistok kirn.
141
Ez derbaz hundure mezela heval xwe bm.

Gund n zeviyn xwe.
Eskerji motoskltn xwe peya bn.
Min tu kes peyda nekir.
VVe evv ne ji k bihst?
Te ire pencereyn mezela me venekirin.
VVere vir!
Ji vir heta gund me s demjmr nv dajo.

Li vv binre!
Em n Mrdn l ar rojan man.
Siyamend ku?
Hon ji ku hatin?
Te evv qelem ji ku bir?
Em ji Erzingan hatin, em Erzingan ne.
Duh iqas bert dahat?
Li VVan ji trn peya bm, xelk hem vvilo kirin.
Karkern devvlet ro ne di mijlgehan de ne, evv ro xebatberdayiy dikin.
Gelo ire?
Ji ber ko mehiyn vvan bi qas bihabna jiyan nebatiye bilind kirin.
Bray min di mezela raketin de b.
Ez civvan bm l nuh ez pr dibim.
Evv dersdar b.
b dersdar. Snem mala xwe barkir bir Srte.

Em li Semsre nitec ne.
Yek ji bajarn Kurdistana Tirkyay Meletye ye; ev bajar bi mvviyen xwe
navdar e.
Min end pln posta kirn.
Zaroyan ji xwe re, hervvek Sersal e, leyistokine n kirn.
Eskern deryavan agir berdan cengketiyn dijmin.
Gelo, ire peln darsev zivva bn e divvein?
Ji ber ko dinya payz e.
Mirk, vverdek, elo elo, bet heyvvanen ked ne;ji vvan re pirtep t gotin.
VVapora komir bin av b.
Ma li vir ngeha Benka Cotyaran nne?
Di gola VVan de end giravine mezin pik hene; min yekji vvan dtiye.
Evv
142
Gola axa Kurdistan ya mezintir gola VVan ye.

de ji nzikah sed pnc heta du sed bajarine mezin hene.
Robarn Kurdistan yn mezintir Dicle Firat in.
iyay Kurdistan y bilindtir bi semyantir iyay Agir ye, gelo vve evv
Di Kurdistan
dt?
Digotin ko dinya sar e, l ez qet pe nehesiyam.
Sibe em herin gerek drj.
Duh Ii mijlgeh ava min bi serek karkern karan dervefiroiy ket
ez bi vvan re li ser firotina titnn Kurdistan Fransa peyivm.
Em heta stgeha trn bezin l beriya ko em bigehin, trn dest bi me
e kir.
avn vvan hene l nabnin, guhn vvan hene l nabihsin, qeda bikeve
mala vvan devvlemendan. Hetta bor gava ez nesax ketim la min zor
germ bb dile min gelek xurt dipitpit, germiya ae min giha b pling sih ne han. Me bihst ko di van rojn davvn de revva cihana ya siya
s gelek giran bye. Ev s roj in xebat di piraniya kargeh karxanan de
sekinye.
Min du dest du p hene. Ez bi deste xwe dinivsim barine sivik hildi-
girim kar xebatn xwe yn heroj pk tinim. Ez li ser piyan xwe radivvestim bi arkariya ling pyen xwe dimeim, dibezim dileyizim. Min
serek heye. Ez bi avn xwe dibnim, bi guhn xwe dibihsim, bi difna xwe
bihn didim distnim, heke bihnek xwe e an kirt nexwe e pe dihesim. Di hndre deva min de ziman zimanok dran hene. Ziman hesincavv axaftin ejstandin ye, dran ye ctin ye. Di aliye sing min y ep min dilek heye. Ya rast dil ne bi temam di aliy ep de ye, bes ber
bi ep sing ve ye. Heke evv sekini ez dimihm. Di la min de pir titine
din hene mna hest, got, xwn, rah, rehik, piik, kezeb, gurlik hwd.
Hestiyn min ko git bi vvan ve ne bi erm kiraskir ne. Mirov ne bi ten
bi difna xwe le bi deva xwe j bihn dide distne. Y ko nabihse ker e
y ko nikare bipeyive lal e.
VV ji sermiyan xwe, ji dehan neh daniye benqeyn mezin. Di sed de sih
siseyn v thev zr in. Me ji deynn xwe di sed de bst pnc dane. Xelken v gund di sed de el nexwe in.
143

Saat yedibuukta amcamn evine dndm. Onun dnn beklemek
zorundaym. O ge kald, zira evin anahtarn almak iin kardeinin evine
uramas gerekiyordu.
Koridor uzun ve karanlktr.
Yallarn uzun sre ayakta durmalar zordur.
Zamannda vardm ve kapy aldm. O (bayan) bana kapy at ve g
lmsedi. Eldivenlerimi kutuya koydu ve beni salona ald.
O diplomasn geen yl almt.
Her cumartesi gn salonda toplanr ve grup olarak politikadan ya da o
cuklarmzn derslerinden sz ederiz.
O size geceyarsndan nce dnmenizi sylemiti.
Neden bu kadar geciktiniz?
Bu yolu geerken dikkat ediniz.
O yaklak yirmi yirmibe yalarnda olmal.
renimine ara vermekle, geleceini riske soktuunu sanyorum.
Gece gete olsa acele onun evine dnmeliyiz.
Gnein dalarn ardndan ykselii o denli gzel ki bu doal manzara
nn sevincini bir daha yaamak iin tatili iple ekiyorum.
nce grup halinde yrdk sonra ayrldk ve her birimiz gidecei ynde
yola devam ettik.
Bu ok yksek sesle syleniyor.
Bu elmalar gnete olgunlayor.
Gne bizi stmak iin havann byk bir blmn geip geliyor.
Bu evin ii ok konforlu, ho, renkli ve ekicidir.
Oysa d hznl ve eski grnyor.
Grdnz adam saatimi alan adamdr.
144
FERA BST AREMN

YRMDRDNC DERS
SZLKE
Ket
Bender, d.
Pgeh, d.
Xwezr, e.
Xwes, d.
Deryavan, e.
Oirn, d.
Phnik, d.
Civvanmr, e.
Qub, d.
Kevane, d.
Heyveron, d.
nzer
Pir
Levvma, levvra
Hin bi hin
vapur, gemi
liman
rhtm
kayn baba
kaynana
denizci
atrdamak
gverte
centilmen, kibar
kubbe
kvrnt, kemer
ay aydnl
turkuvaz rengi,
koyu mavi
ok
bundan dolay,
bunun iin
yava
azar
Peyhev
yava,
azar
art arda
Xemgr
Rondik, d.
Hinarik, d.
Eyal, d.
Diyar bn, g.f.
Gutl, d.
Bijarte, d.
Evvr, d.
Zad, e.
Notirvan, n.
Behecok
Rengavt
Sisteron
Kem kmtir
Bi semyan
zgn, zntl
gz ya
elmack kemii
aile
belirmek
birikinti, kme, kitle
sekin
bulut
tahl, hububat
nbeti, gardiyan
sinirli, asabi
solmu, benzi
solgun
zayf aydnlk, lo
azar
azar
hametli, grkemli,
majeste
Di drahiyan de uzaklarda
Demdar
vakitli, dakik
Hejandin
sallamak
(bihejnel), g. f.
145
karaya kmak,
yere basmak
g.f.
Vemirn (vemire!) snmek
sndrmek
Vemirandin
(vemirnel), g. f.
Xuya bn, g. f.
grnmek
Zerikn (bizsolmak,
erikel), geisiz f. sararmak,
li
erd kirin,
semek, elemek
Bijartin
(bibijre!)
Xwe dan nas
kendisini
kirin
tantmak
Hatin serhev,
birikmek,
geisiz
ylmak
f.
GRAMER
Bn (olmak) fiilinin ekimi:
art kipi
- 1.
gemi zaman
Olumlu
Ez buma
Tu buya
Evv buya
Em buna
Honbna
Evv buna
Olumsuz
Tu
ne
ne
Evv
ne
Ez
Em ne
Hon ne
Evv ne
buma
buya
buya
buna
buna
buna
Hebn (var olmak, malk olmak), kirn (satn almak) ve hatin (gelmek)
fillerinin ekimi
146
art Kipi
1 .
Gemi zaman
Olumlu
2. Gemi
zaman
Olumsuz
Olumlu
nebya
de hebya
de nebya
de bikiriya
de nekiriya
Olumsuz
Min
Te
VV,
we l hebya
Me
VVe
VVan
Min
Te
VV,
we
bikiriya
nekiriya
Me
VVe
VVan
Ez
Tu
Em
Hon
Evv
bihatama
bihata
bihatan
bihatana
bihatan
nehatama
nehata
nehatan
ne hatana
nehatana
de bihatama
de bihata
de bihatan
de bihatana
de bihatana
de nehatama
de nehata
de nehatana
de nehatana
de nehatana
Mastar halindeki fiiller bir kk ve bir de sonekten meydana gelmektedir.

Eer kk bir sesliyle bitiyorsa sonek -n, ayet bir sesizle bitiyorsa sonek
-in olur.
rnein: dan, kirin
1)
Gemi zaman ekimi fiilin kk itibaryla yaplr

gelecek zamanlar emir kipinin yardmyla ekilir.
2) imdiki ve
147
rnek:
HABER KP
Mastar
Kk
Dan (vermek)
da
Kirin (yapmak)
kir
Girtin (tutmak)
girt
Kirn (s. almak) kir
Dtin (grmek)
dt
Xwarin (yemek) xwar
Xwestin (istemek) xwest
Ann (getirmek) an
Di'li gemi
Hikaye bileik Mi'li gemi
zaman
zaman
zaman
da
dida
daye
kir
dikir
digirt
dikir
didt
dixwar
dixwest
dan
kiriye
girtiye
kirye
girt
kir
dt
xwar
xwest
an
dtiye
xwariye
xwestiye
daniye
di haber kipinin hikaye bileik zamannn ekim ekidir.

ye haber kipinin mi'li gemi zamannn sonekidir.

Roja n
Duh St Mrza Bot ne serdana xizm hevaln xwe. VVan ji xizm
hevaln tu kes ji bira nekir, ji ber ko evv kesine ba delal in naxwazin
dil tu kes biknin. Gava evv li ba bava Mrza Bot bn St Meryeme mifteyn male dan xwezr xwesya xwe; evve ben di mala kur bka
xwe de nitec bin.
Duh malbata M. Bot li trene sivvar bn ber bi nvro hatin bender, VVan
firavna xwe Ii bajr xwar piti nvro, ber bi demjmr aran veketin ketiy bi hem hrmren xwe.
Eve dema na ketiy nzik dibe. Rvvingpir in, evv peyhev ten li ke
tiy sivvar dibin. Ji n hatina deryavanan xuya dibe ko ket devji ben
der berde. Ji nika ve s bangn hik kurt tn bihstin, ket hd h
d bi semyan dest bi me dike. Oirna zencra ko lenger dikiand
vedisekin. Rvving li ser pehnika ketiy ravvestane destmaln xwe dihejnin. Hin digirn, hin dikenin hin j qey di drahiyan de li yek an ye
k dierin. Pit dem demdarek avahiyn bajr dibin hr, hr hrtir
148
bi derbek nayn dtin; bajar dibe gutleke mij moran, ji xwe ket gav
bi gav lez dide xwe. Gelo kea M. Bot rn pik ire xemgr e?
Ji ber ko pisinga vv ya pik ko li mal maye t bra vv. Du rondik dike
vin ser hinarikn vv.
He Temo, evv gelek dilxwe e ewjixwe re dibje: Ez Fransa bibnim!...
Roj, Heyv Strk

Gava evvrn re tn serhev, esman dibe tar baran dest pdike. Heke
dinya xwe sar e, carina bert dat.
Roj nvro p de li esman dibiriqe. He heyv star em roniya vvan bi ev
tir dibnin. Roj ji rohelat hil t li roavay die ava. Evv rohn germ
dide me. Tava vv Ii havn gelek germ e.
B vv ne zad digehin ne j mirovv heyvvan dikarin bijn.
Heyv dest pk sisterohn e, mna kevanek e, zirav e, hin bi hin ronaktir
dibe dibe girover, ardeh meh heyveron e. Di pist re kem kmtir di
be, dizerike, qey xuya nabe heta dema ko ji n ve ron dikeve ser ry
vv.
esman star pir in her strek mna heyv roj an hj btir mezin in,
l evv gelek dr me ne, levvma ronahiya vvan qels diyar dibe nagih me.
Li

Mrza ne li mal e?
Mr te ne li mal e?
Zaro ne li mal in?

Jina te ne li mal e?
St ne li mal e?
Min nameyek nivsand d bava xwe.
Jina cran me gelek behecok e.
Mr v prejin notirvan b.
Ji kura vve tu xeber nne?
Ji kura vve tu ne nne?
Peyameke xwe batiye min, li gora v peyam bka me krek aniye.
Te ez bextewar kirim. St Zn mr xwe berda, em bi v ney gelek
xemgn bne.
Pesporta min di berka min de ye, ya te Ii ku ye?
Kura min di sefa divvemn de ye, kura vv ne di v sefa de ye?
149
Svana min irandiye yeke din ji min re bikirin.

Ev eye me ye, y cran me di bex vv de ye.
Min demjmra xwe vvinda kir, min li ya biraya xwe nr.
VVneyn ko di mezela vve ya mvanan de ne gelek speh hja ne.
Hema ko qrek hate bihstin yen ko li vvagone rnitibn xwe avtin penceran.
Me hrmrn xwe li trn de vvinda kirin.

Hrmrn biraya min yen ko li stasyon bn hatine vvinda kirin.
Duh gelek rewneqdar b; revva dinyaye ro avva ye?
Min bihstiye ko, di van rojan de serekvvezr Brtan d b Tehran.
Rojn civvaniy iqas xwe in, heyf e ko evv born venagerin.
Bi ev gelek baran bari.
Gava min nameya xwe dinivsand min du xelet kirin.
Tu dikux, te serma hilaniye, div tu ro li mal bimn demekev ji der, de
ez ji vve re dermanek, xwarine du rojnaman kovarek speh bnim.
"Gelo hon bi ya min bikin?"

Gemi rhtma zincirle baldr.
Kubenin zerinde, mavi gkyznde bir bulut kmesi olutu.
Gurbette gnlk hayatn zorluklarn yava yava anlamaya baladm.
Sanrm glk zellikle Fransz dilini bilmeyiimden kaynaklanyor. Bun
dan dolay, Franszcay ar abuk renip iyi konumaya bakmalym.
alarak peyder pey dili ve o zengin edebiyat reneceim ve bu ede
biyatn nl yazarlarnn kitaplarn birbiri ardna okuyacam. Geen
Temmuz aynn 27'sinde Fransa'ya ayak bastm.
Neden byle erken saate doktora gidiyor?
Adam bir sre nce uzaklap kayboldu.
Sizinki gibi benim de tanacak ok ykm var.
Caminin kubbesini, uzaktan seebiliyor musun?
Bu vahi hayvan, yava yava sabr ve sevgiyle evcilleecek.
Yaklak Temmuz aynn sonuna doru hepimiz tatile kacaz.
Bu lo k okurken gzlerimi yoruyor.
Olumun geri dn haberini duyduumdan beri kalbim ok hzl atyor.
ieriye girmeden nce slak ayaklarn kurula.
Bana babamn bizi terkedip uzaklara gideceini syledin.
150
FERA BIST U PENEMN

YRMBENC DERS
SZLKE
D,e.
Zbez, ti.
duman
yolcu
Oebale, ti.
Lotke, ti.
Pdan
fincan
neri, proje
gtr i
kayk, sandal
abuk, hzl
Bersv, ti.
cevap
Pagotin, ti.
dedikodu, biri
nin ve ya biri
lerinin ardn
dan konuma
yerlemek
uyarmak, ha
berdar etmek
kul akard
etmek
lafta gzel
konumak
Malbat, ti.
aile
Rbir, e.
yolkesen,
haydut
Rvving, n.
Fincan, ti.
Bi cih bn
Agahdar
kirin, g. f.
Avtin pist
guh xwe
Bi dev xwe
kirin
ekspres, hzl
giden
Lezk
Dilrast
Dengda, ti.
Benzin, ti.
Miza wir, n.
li
erd kirin
Destur xwestin
Peyvandin
doru, drst
klakson
benzin
sahte, sahtekar
karaya basmak,
karaya kmak
izin almak,
msade istemek
konuturmak
(bipeyivne!) g. f.
Rastandin
(rastne!), g.
151
f.
dorulamak,
merulatrmak
GRAMER
Fiiller
(Devam)
imdiki ve gelecek zamanlarn ekimi hikaye bileik zamann yardmyla

yaplr.
HABER KIPI
Mastar
Emir
imdiki zaman
kirin, (yapmak)
tek. Bike!
o. Bikin!
Gelecek zaman
Ez dikim
Tu dik
Evv dike
Em, hon, evv dikin
de bikim
de bik
de bike
d bikin
karn, (yapabilmek) tek. Bikare!

o. Bikarin!
Ez dikarim
Tu dikar
Evv dikare
Em, hon, evv dikarin
de bikarim
d bikar
d bikare
d bikarin
ketin, (dmek)
Ez dikevim
Tu dikev
Evv dikeve
Em, hon, evv dikevin
de bikevim
de bikev
d bikeve
de bikevin
tek. Bikeve!
o. Bikevin!
bi bileik hikaye zamannn ekim ekidir;

di haber kipinin imdiki zamannn ekim ekidir;
d bi haber kipinin gelecek zamaninin ekim ekidir.
Sonekler ise aadaki gibidir:
152
e ve in baz istisnalar hari bn (olmak)
zamani gi
bi, haber kipinin bileik hikaye, imdiki ve gelecek zaman iin kul,
fiilinin imdiki
lanlr.

Malbata mrza Bot di bendera Marsilyay de p Ii erd dikin
Eve bender bi ketiyn pik mezin. Ev Marsilya ye, yek ji bendern
Fransa y mezintir. Ketiy me li ber pgeh sekini eve rvving p li
erd dikin. Pit gihana me Marsilyay; me ber xwe da stasyon. Em
sivvar trn bibin da ko herin Pars. Trn li stasyon li hviy me ye. Li
stasyon mirov pir in, di nav vvan de Frans, ngilz, Amerkan, Ereb, ran, Tirk Kurd hene. Ji lokomotf dyek zirav derdikeve. V trn het
vvagon hene, e ji bona rvvingiyan, yek vvagona xwarin vvagoneke
hrmrn. Li v trn dereca divvemn nne, ji ber ko ev tren zbezek e.
Cihan me di vvagona svvemn de ye, em l sivvarbn li cihan xwe rnitin. rn bkika xwe li vvapor ji bira nekir, hema ko em li trn bi cih
bn, vv bkika xwe ji enta pik derxist dan ser ejnyn xwe. Bki
ka vv porzer avhen e. Pit ko em li trn sivvar bn hat bira bava
min ko cigareyn vv nne. Min lez da xwe, ji trn peya bm min j re
du pakt cigare kirn. VV dem diya min j hat bira min min ji bona vv
rojnameyek
du kovar kirn lezk vegeriyam trn sivvar bm.

Deng xwe bibire.
Ma ne bes e, te ev tit deh car gte min.
Ez gelek mijl im, dev ji min berde.
Sifr hilne van fincanan ji kerema xwe bibe.
V veartiy ji tu kes re mebje, ev tit navbira min te de ye.
Der bigire pencer veke.
Li ry min binre vvilo bipeyive.
Tu ire avn xwe davj erde.
153
Hinek vvere mezela min.

Evv ji mezela xwe derket ket mezela jina xwe.
Di tariy de ji mal der mekevin.
Zaro beriya ko ji mal derkevin, destura d an bava xwe dixxwazin.
Deriy mala bigrin.
K pencere vekir?
Evv ji par re hat bi destan xwe avn min girtin.
Me di spdey de da r ji ber ko riya me dr b.
Hon v roka kurt bixwnin, evv gelek balke.
Bila kes v ney nebihse, ev titek gelek veartye.
Xizmetkar bila cilan min bine, div ez xwe lezk pk bnim.
Temo div di wext xwe de me agahdar bike.
Bila her kes di cih xwe de be, ro sergernende ava xwe d bigerne mijlgehan.
Bila zaro di parez de bileyizin.
Bave vve razaye, bi dengek bilind neaxevin.
Bila Mrza Elo jina vv kerem kin.
Revva me div hon binin ber avn xwe.
VVe ire pedaniya min ne pejirand {qebl nekir).
nkar mekin.
Me avjin pist guh xwe.
Binin bira xwe ko ez heval vve y dilrast im.
Hrmrn hevale min ji sendqek, du entan berbaranek ji entezendek hevedudan ne. Me ev pirs saf kir, pirseke din ma!
Te vvezfa min rast kir.
Min demjimra xwe ko te par dab min, vvinda kir, div tu yeke din bid
min, an ne, div ez ji xwe re yeke din bikirim; l her vvek tu dizan perey min nne be demjimer man zehmet e.
Tu li vir i dik?
Di bazor davvn de neh avger vvinda bne.
Were rex min rne.
Tu duh var li ku b, min s car telefon kir tu kes bersiv nedida?
Ez jina xwe em ne li mal bn zaro razabn hervvek telefon di me
zela min a xebat de ye ev mezel ji ya mezela zaroyan a raketin dr
e, bavver ke evv deng telefona nebihstine.
154
Ma ez li ber te nesekin me?

Ma wext me heb. Ez duh gelek vvestiyame.
-Gurgn te tu ne neda min, gelo cihgirt kargehxana vve ro t an ne?
Min ne xwarin nej vexwarin hene perey min j nne, ez avvan bikim,
k d arkariya min bike?
Rbiranji min pere xwestin heta ko cana xwe xelas bikim min hem pe
rey xwe dan vvan; le gava vvan dtin ko min bi sivikah perey xwe dan
vvan, bi min hatine rehm nve perey min vegerandin min.
VVe ire ev mehek e ji min re tu name neand, ma hon nizanin ko hon li
ber dil min rn in ez her li vve dipirsim. Min nameyeke and biraya
xwe mezinre.
Te ez b ne hitim.
Min duh tu dt te wilo dikir qey tu min nabn ma ev tit ji te re ne k-
masye.
VVe ev quma ji me nekirn, em qumaeke ji vv texlt nafiroin.
-Pesporta min li ba te ye?
Na, min evv da polsxan da ko we ji n ve bikin.
-K ev diyar and te?

VVan tu tit negot te?
Min bavver dikir ko evv hevaln te ne ? VVan bi dev xwekirina xwe, hon xapandin, evv gelek mizavvir in. Min titek vvilo ji vve hv nedikir.
VVan evv kut cendek vv avtin kendalek nzk deryaya.
Me ji vvan re end teneke benzin dan, gelo t bira te?
Qenc nizanim, l ez ji xwe re dibjim ko ji heft tenekan ne kmtir bn.
Evv kes k ye?
-avvan, tu vv nas nak evv braziy min Tacdn e y digel kura te di
xendegahe?
-Tu ire li vv mirov dix?
-Seba i tu l did?
-Evv dizek e, duh otomobla min dizi ro hatib dixwest hesp min bidize.
-Min nedizan.
Tit ko dixwaz bikim, gelo t de feyde heye, heke heye d bje min.
Nav vv i ye?
Navn ar demn sala ev in: bihar, havn, payz zivistan.
155
-Tu li v keike dinr?

-Bel ez l dinerim, evv igas speh ye.

Boandmzda, evlilik czdanmz ok eskimiti, yenilememiz gerektii
sylediler.
Profesrn sylediklerine hi dikkat etmedin mi?
O zaman kes sesini.
Sk sk kendi kendime ciddi bir bilim adam olmay istediimi syledim.
Beni dinlemiyorsun.
Sana sylediklerine dikkat et.
Kes sesini ve nne bak!
Eer snavlarnda baarl olmay dnyorsa, kendi kendisini aldatyor,
nk o ok tembeldi ve sk sk dersine ge kalrd.
Otomobilin hareket etmesi iin benzin gerekir.
Bu akam yemee ge kalacam anneme syleyebilir misin?
Saat sekizotuziki treni krk dakika gecikti ve garda karlayacam arka
dam da bu trenle gelecek.
Bu bacadan tten duman o kadar siyah ve kt kokuyordu ki, evredeki
evlerin sakinlerini de rahatsz ediyordu.
Tren yolcu ve mallar
tayor.
Yolcu vapuru Marsilya limanna girdi.
Yolcular valizlerini tayor ve hzla gardan kyorlar.
Mantonuzu giydiniz mi?
Gemiler rhtmn nnde durdular.
Tren ve uak yolcu ve eya tamaya yaryor..
Duvarda bir delik var.
Ellerin kirli, git yka.
ni
156
FERA BfST EEMN

YRMALTINCI DERS
SZLKE
Bavver ann (bne!), geisiz
Bendevvar, ti.
inanmak
dnmek
delmek, zmbalamak
kendini brakmak
tutunmak, davranmak, kalmak
kendini ldrmek, intihar etmek
gevemek, demoralize olmak,
-den vazgemek
kendini tutmak, tutunmak, kendini
ardan satmak
istifa etmek, iten ayrlmak
gzetlemek
grmek
karlatrmak, tartmak
beklenti, bamllk
Ny, sf.
yeni
Serek istasyona
Niana n
istasyon efi
hareket iareti
makinist
ray, demir yolu
tnel
kontrolr
Dan hi (bide hil), geisiz

Qul kirin (bike!), g. f.
Xwe bardan (berde!), geisiz f
Xwe girtin (bigirei), g.
f.
f.
f.
Xwe kutin (bikuje!), g.

Xwe ist kirin, geili f.
Xwe ragirtin (ragirel), g.
Xwe ji kar dan der, g.
f.
avnr kirin, g. f.
av l ketin, geisiz
Dan ber hev, g. f.
f.
f.
f.
Mekneajo
Xzhesin, ti.
Tnl, ti.
avger, e.
157
an
kemence
yaz makinas
Zengii, e.
Zil,
Kemence, ti.
Mekna nivsandin, ti.
Gj
Xwe bi xwe, xwebar
sersem
otomotik, kendi kendine
Bixeter, sf.
tehlikeli olan
Vndar, sf.
enerjik, muktedir
kk iftlik
eksper, uzman
evvlik, ti.
Pispor, n.
Lava, ti.
Namaz
Dua, yakar
Xezan
aile
Nimj, ti.
GRAMER
Daha nce de belirtiimiz gibi, Krtede fiiller yaplar bakmndan drde
ayrlr:
1.
Yardmc fiiller
2. Basit fiiller
3. Bileik fiiller
4. Deyim fiiller
YARDIMCI FLLER
Yardmc fiiller de
iki
gruba ayrlrlar:
Bn fiili gibi, bileik zamanlarn ekimine yarayan fiiller

2. Hatin, dan kirin vs. gibi bileik fiilleri meydana getiren fiiller
1.
BAST FLLER
Mastar halindeki fiiller bir kk ve bir de sonekten meydana gelir. Mastar
158
durumundaki btn basit fiillerde; eer

ayet sesizle bitiyorsa sonek -in olur:
fiil
sesli harfle bitiyorsa sonek -n,
dan ve kirin gibi

Daha nce de belirttiimiz gibi:
Btn kiplerin gemi zamanlar kk esas alnarak ekilir.
ve gelecek zaman ekimi bileik hikaye zamannn yar
dmyla yaplr.
1.
2. imdiki
BLEK FLLER
Bileik fiiller basit fiiller temel alnarak yaplr,
iki
grup bileik
fiil
vardr:
1 . Birinci grup bileik fiiller; ra-, ve-, da-, ber-, der-, vs. gibi n ek
lerle basit fiilin birleiminden meydana gelir.
Vekirin
kirin
yapmak
Rkirin
Dakirin
Rkirin
kirin
hatin
ann
gelmek, ulamak
getirmek
Dahatin
Derann
ketin
dmek
vermek
Raketin,
Dadan,
Berdan,
Girdan,
yemek
olmak
Vexwarin,
dan
xwarin
bn
Vebn
159
amak
kaldrmak
ieri kapatmak
yollamak
tamamlamak,
yapp bitirmek
inmek
karmak,
tasfiye etmek
yatmak
kapatmak
brakmak, salvermek
balamak, alkoymak
mek
almak
bi ne
kini, dilek kipinin imdiki ve gelecek zamann ekim neklerini, ne de ha
ber kipinin ekim n eki olan d bi ya da e bi eklerini almazlar.
Birinci grupta yer alan bileik fiiller emir kipinin ekim n eki olan
imdiki ve bileik hikaye zamanlarnn ekim neki olan di da, nek ve
basit
fiilin
arasnda yer alr.

amak
o ayordu
o ayor
Vekirin
vedikir
Evv vedike
VV
2. kinci
veke!
a!
grup bileik fiiller:
Bir isim, ya da bir sfat ile basit bir fiilin birleiminden meydana gelir.
a) Duruma gre, aadaki rnekle de olduu gibi baz basit fiiller

isim ya da sfattan nce gelebilir:
Pey ard, arka

Ava kurulu, mamur
dan
kirin
vermek
yapmak
Dan pey takip etmek

Ava kirin kurmak, ina etmek
di (de) edatyla olduu gibi e

kim yaplrken bklr ve -/' sonekini alr.
b) Dier baz bileik fiillerde, isim
rnekler:
Rast ... hatin, karlamak
Duh ez rast biraya te hatim.
Dn, kardeinle karlatm
Hin ... kirin, retmek
Ona Franszca rettim
Min evv hn frans kir
c) Bir isim ve bir basit fiilden oluan dier baz bileik fiillerde, filden
nce ya da sonra gelen

160
Hon gelek hindik radizen. Xew neket avn min. Ez bi sivikah bi xew
ve diim.
Ez nameyn xwe li ser mekna nivsandin dinivsim.
Gund gelek nan dixwin. Mirovin hene ko hi got naxwin, henat meywe tr vvan dikin.
Di bihar de bert dihelin.
Her du kuran v pr di kargehan de dixebitin.
Her kes v tit dizane.
Ez dikim li Bazd ar heftan bimnim.
Trn hem li istasyona Diyarbekre radivvestin.
Gelo hon ji Hekariye vedigerin emdnan.
Serbajar Kurdistan Tirkiy Diyarbekr e.
Bhiiya v mirov hemiyan dikenine.
Xzana min li Silvane nitec ye l ez, ev du sal in, li M dimnimji ber
ko xebata min l ye.
Serxwe kmaniyeke gelek giran e, mirov p bqedir dibe.
ire tu bi karan xwe mijl nab?
Pit ko min xwe t ez ji serok derketim.
Zivistan e, baran dibare an bert dat.
Min xwe berda xewnn xwe.
Ko tu ket tengiy xwe ragire, xwe ist meke.
Ez silavan li bray te dikim.
Silavn min bje bray xwe. Bavveriya xwe bi xwe bine da ko xelk bavveriya xwe bi te binin.
ira vve xwe di v cih talkedar de avt ave, ev der tr teht zinar e.
Sergernendey me y vndar xwe bi xwe ev pirsa zirav dijvvar saf kir.
Duh min nameyek and heval xwe y ko li Mrdn nitec ye.
VVezareta Yevvnan ya n hj nebatiye kirin.
VVezareta Frans xwe daye der.
Em wext xwe bi v xebat vvinda dikin.
Hem li me dinrin.
Hon i dixwazin?
Hon min nas nakin.
161
Karker karan xwe dikin.

Bibexe, tu gelek li hviy min mayi.
Em ziman gundiyan bajariyan seh dikin,
ro poste naye.
Hon qehweke dixwazin?
Kerem ke hinek li ba min rne.
Hotla me ji v otele paqijtir e.
Xwediye v erdave ji hem crann xwe devvlemen tir e. Hon ji me pisportir in.
Ez serdestiya te dixwaz im.
Je re nameyek binivse, evv avnra neyn te ne.
Xwediye mala qedr me girt ji me re cigare qehwe da ann. Ez heta
roja arembe li Bedls mam.
-Hon diin ku?
-Em diin Kurdistan Tirkiy.
-Evv ji ku t?
-Evv ji Kurdistan ran t.
-Diyarbekir, Hezargol, Bedls, VVan, Semsr, M, di Kurdistan Tirkiy
de ne. Bava min gelek bala xwe dide byern siyas.
-Li gora vve revva dinyaye avva ye?
-Li ser serdestiyn me yen ny li eniya ser ne hene?
Hira birndar ber bi min ve hat.
Min li ber tu kes deng xwe bilind nekir.
Mirov nikare van titan bide ber hev.
Navmal her roj di demjimr hetan de min hiyar dike, qehwa min tine,
pencereyen mezela vedike, cilan min dibe fire dike.
-Tu hej aye dik?
-Evv ji qehw gelek hez dike.
-Em di demjmr nehan de radikevin, Kurdistan pez mvviyn xwe dii
ne ji derve.
-Tu rojnameyn biyan dixwn?
-Bel, rojnameyne frans.
162
Aadaki Cmleleri Krteye evirin

Tren yedi vagondan meydana gelmektedir.
Lokomotiften ok duman ttyor nk elektirikli deildir.
Ac ektiini biliyorum, ama ltfen, kendini koyverme, cesur ol.
in yeterince iyi gitmediini gryoruz.
Baarmann en iyi yolu iini sevmekten ve btn azmiyle almaktan ge
er.
Onu dnmedin mi?

Bu ocuk bu sabah okula gitmediini kabul etti.
Dersin bitmesini sabrla bekliyordu, nk dier ocuklarla ayn zamanda
evde olmak istiyordu.
Trende biletleri delen kondktrdr.
Kk kz annesinin yannda bebeiyle oynuyor,
istasyon efi hareket iaretini veriyor.
Evde sabah kahvalts ya da akam yemeinin saatinin geldiini belirt
mek iin zili ben alyorum.
Yemek odasnda, masann etrafna oturarak ve hizmetinin kendilerine
servis yapmasn berleyerek herkes ayn eyi yapyor.
Kahvaltdan sonra babam gazetesini, annem dergisini okur.
Biz okula dnmeden nce devlerimizi kontrol ederiz.
Tren raylarn stnde gider, makinist lokomotifinin iyi gitmesine dikkat
eder.
Yaz makinesinde yaz yazmay rendim.
Komumuz ok enerjiktir.
Ziraat okulunu bitiren kardeim Tacin bir iftlik satn ald, orada alyor.
163
FERA BIST HEFTEMN

YRMYEDNC DERS
SZLKE
yaya yolu
Megeh
Derengmayn, ti. gecikmek
rhtm
Pegeh, ti.
yk tayc
Bark, e.
dikkat
avnr, ti.
bagaj, sandk,
Pitgeh, ti.
araba bagaj
elenk, tac
Evser, e.
Brdar, ti.
Dilk
Pvezan, n.
Ji bra kirin
ilgili
Guherde
deiik, ayr,
Xwendewar, ti.
Xwendekar, ti.
Beran, n.
Tenah, ti.
Banknot, ti.
ant
Svvd, n. ve sf.
Gotar, ti.
Bendevvar, n.
trl
Yevvnan, n. ve sf. Yunanl
Span, n. ve sf.
Alman, n. ve sf.
Civangeh, ti.
Dibjin ko ...
syleniyor
syleniyor ki ...
deniliyor ki ...
T gotin
sveli
spanyal
Alman, Almanyal
klp, toplant yeri
konferans, nutuk
ekici, cazip
Rojn, ti.
Derevvker, n.
Daxwazker
Bi rzk
tercman
unutmak
Pve, ti.
Brdar
(bike!), g.f.
165
okur
renci
yapmc, retici
yalnzlk
para kad,
banknot
gnlk
yalanc
talip, aday, is
tekli, isteyen
ncelik, srasy
la, dzeniyle
eviri
zeki akll,
Ann ber av
(bnel), g.f.
Dan pey
Berdan
(berdel), g.f.
Givatin
(bigive!), g.f.
Pejirn
(bipejirel), g.f.
Gihandin ser
(bigihnel), g.f.
Diyar kirin
Dan pey hev

(bide pey hev!)
gz nne almak
Brbir
Ser j kirin
kovalamak
brakmak, sal
vermek
skmak
Guhdar kirin
(bike!), g.f.
Girdan
(girdel), g. f.
Dereng mayn
kabul etmek
tamamlamak,
bitirmek
aa vurmak,
aklamak
pe pee vermek
ergin, reit
kesmek, ban
kesmek
dinlemek, kulak
vermek
balamak
gecikmek, ge
kalmak
avnr ... kirin beklemek, gz
yolda olmak
Peyvvend...
iliki kurmak,
dann
ilikiye gemek,
balant kurmak
ilan etmek,
g.f.
GRAMER
DEYM FLLER
Deyim fiiller:
1)
Basit ya da kaynam bir edatla bir fiilin birleiminden,
ya da kaynam bir edat ile her hangi basit bir kelime ve

birleiminden meydana gelir.
2) Basit
fiilin
av l ketin
grmek, gzne ilimek
Duh, bi r ve ava min li Tacn ket.

Dn, yolda giderken, Tacini grdm.
hev ann
bartrmak, anlatrmak
hev ann.
Arkadalarm bartrdm.
Li
Min hevaln xwe li
166
stisnai bir durum olarak, baz deyim fiillerde, kaynam edat isim ile
fiil
arasnda yer alabilir.
Dest p kirin
balamak
Min
dest bi dersa xwe kir.
Dersime baladm.
Baz deyim fiillerde ise, edat zamir ile kaynaabilir ve dier baz durum
larda da, isim cinsiyet eki alabilir.
min
te
vv
Je = Ji
vve
me
vve
VVan
J hez kirin
sevmek
Min ji vv hez kir

Berika tifing li min ket.
VV ire li kura xwe xist.
Tu cima v zaroy aciz dik?
J bigere! Min hevaln xwe li hev ann.
Ez hevaln xwe li hev tinim. Ez ji te hez dikim.
Tu ji v bajar hez dik?
Bel ez j hez dikim.
Min ji bira kir.
Ez ji bira dikim.
Min dest bi dersa xwe kir.
Tu dest bi dersa xwe dik?
Bel, ez dest p dikim.
Min ji vv hez kir. Min hej vv kir.
Ez li hesp xwe sivvar bm. Ez sivvar hesp xwe bm.
Zarotiya xwe bine ber ava xwe.
167
onu sevdim
Rvving ji trn peya dibin.

Trna vv di demjmr heft pnc pencan da die.
Mirovek giran nabe lez bide xwe ecel bike.
Mirovek bi r ve di.

Hatina Me ya Pars
Demjmr bst nvan de trna me &'.ha Pars, stasyon Liyon, li ser
megeha bst svvemn. Derengmayn tuneb. Xizm hevaln rvvingiyan ji xwe re biltn ketina pgeh ne kirbn. Evv hati bn prgna xizm
hevaln xwe diyar dib ko demeke evv li hviy hatina trn bn. Hinan destan xwe, hinn din ewqeyn xwe hinn dtir destmaln xwe dihejandin. Trn ravvesta. Mrza Bot bani berbarek kir. Barkek hat
ente hilann dann girgirokeke pik. Ji nika ve mrzayek ber bi me ve
hat bava min evv hema nas kir. Evv heval bava min y zanngeh mr
za Hevind b, pismam diya min. VV destan me hemiyan givat me hemiyan hevdu ma kir.
VV got bava min: "Gelo gera vve avvan b, hon avvan in?"
Bava min l vegerand: "Spas, em hem ba in; gelo jin zaroyan te a
vvan in ?"
Spas,
evv j
ba
in. De niho em herin mal, jin
zaroyan min avnriya
vve
dikin."
Bava min pirs:
-Te li kjan hotl mezel kira kirin?
- Li hotla Pars, em bi r ve li ber biborin enteyn vve deynin.
Em , barkji stasyon derketin, barke ente dann li pitgeha otomobl, bava min heq barke da em hem li otomobla pismam diya xwe
sivvar bn me da r.
Serhengn Kurd evserek danne brdariya Esker Bnav.
Hon pereyen Yevvnan napejirnin ango qebl nakin?
Mihendiz Svvd duh ketiye r di vvan rojan de d bigehe cih xebata xwe.
T gotin ko ev bazirgan Kurd gelek devvlemend e.
Ez kitbeke Span dixwnim.
Evv nivskeke ango kitbeke Alman dikire.
Duh min di civangeha me de guhdariya gotareke fFansiz kir, ev gotar
gelek dilk b.
168
Hevaln min ji zimann fransiz ingilz pveyan dike.

Pekar me gelek brdar e.
Ez gelek hej ziman talyan dikim, l he biraya min mezine evv ji zi
man rs hez dike.
Ziman rs gelek as ye devvlemend e, l evv gelek dijvvar e, nemaze bilvkirina vv.
Ber firanvn ez hevaln, em hinik geriyan.
Beriya ko ez ticaretxana xwe vekim min bi bendevvar guherde girdaniyek dan.
Ev nv demjmr e ko diya minji mal derket ez nizanim keng evv vegere.
Aadaki Dialogu ve Metni Trkeye eviriniz

-Hon bi ingilz dizanin ?
-Na, ez p nizanim.
-Gelo v var hon dikin ben meyvanxana me?
-Bibexn, min wext nne. Zaroyan vve qet nain xwendegah?
-Di gund me de xwendegeh nne.
-Em cilan kevin li xwe nakin vvernagrin.
-Hon qet nayen Fransa?
-Carina em tn. Tu xwe bala xwe nad heyvvann xwe.
-Ma hon ji raniyan hez nakin ?
-Ne gelek.
Ji nvro heta var me xwar vexwar. irketa me kartolan ji beraniyan
dikirin difiroin vvelatn biyan. Em nikarin bi hemiyan re baxvin plann me diyar bikin ango ekere bikin. Ez dixwazim herim bajr ji xwe
re iline n bikirim, gelo tu dik digel min b? ire no, ji xwe ez dikan ba
nas dikim, ez vve p te bikim, ji xwe xwediy vv birader min e. V otomobl ravvestne riya me ji ajoker bipirse. Ev end roj in ez nesax im
te h li min nepirs, ma birat vvilo ye? Zaroyan v kal nayn cem l
miqate nabin, div em car car herin ba vv, heye ko ev mirov vvilo di teny de dimine; Xwed dizane tent iqas dil vv teng dike. Karker
gumrik y ko av li hrmrn revvingiyan digeran di enteya bazirganek de bankenotine biyan peyda kirin.
Her endj agir dijminan gelek xurt b eskeren me r kir p ve n.
Xort ko di kara xwe y ron de bes xwe pere kar nake dixwaze ji xwe
re xebateke din peyda bike. Tu kes bavveriya xwe bi derevvkeran nayne.
169
Ma kesek heye ko berxistiyeke hinde hja girane bi unda vegerne.

Navn mirovn ko diin tn li v deftera binivse.
Ez nameyn daxwazkeran bidim peyhev bi rzk bersva vvan bidim.
Yn ko bi ya qann nakin, z an dereng, d bne aandn.
Kani li p mizgeft e. Kes nne ko vv nas nake.
Bikeve hundur, kes te nabne, dinya tar ye.

Franszca eitiminin ok zaman aldn biliyor muydunuz? Bu dili ren
mek iin yllarca aba sarfetmek gerektii syleniyor.
Babamn kitaplarn alfabetik sraya gre dizmek gerektiini tmyle
unutmutum.
Gidiinizin haberinin btn ehre yayldn sylyorlar. Burada ok tan
nyorsunuz; gideceiniz ehirde de, iinize yarayacak ve hounuza gide
cek iyi ilikiler gelitireceinizi mit ederim.
Babam ocukluunu anlattnda onu byk bir zevkle dinliyorum.
Bu iekleri toplayn, balayn ve onlardan gzel bir ta yapn.
Geciktiimden dolay, ltfen, zrm kabul edin.
ok zgn olan kzm teselli etmekte geciktim. O oyuncak bebeini d
rd. Kafas krld; boynu krlm sradan bir oyuncak bebekten baka
bir ey deil. Ve kk kzm durmadan alyor... alyordu.. Dudaklarn
da mahcup bir glmseme iin zaman gerekiyordu.

Hepiniz dinleyin!
Size sansasyonel bir haberim var!

Tren zamannda geldi.
Ne demek istiyorsunuz?
ok zengin ve o denli tannm retici kimseyi tanmyor ve eminim yal
nzlk hissi altnda eziliyordur.
Bir yalancya gvenmek mmkn deil.
Tp zerine verilen franszca konferansn evirisinin ok enteresan oldu
u syleniyor.
Kk kardeine iyi bak. O henz ok kk, zar zor yryebiliyor.
Byk babann koltuuna oturmak iin izin al. zin almazsan, seni orada
grmek onun hi houna gitmeyecek.
Bu haber yazl olarak dorulanacak.
Hi hatrlamyorum, iyice dikkat etmedim.
O halde kes sesini!..
170
*MFERA BIST U HETEMIN

^MYRMSEKZNC DERS
SZLKE
Navend, ti.
Qeza, ti.
merkez, orta
kaza
Der, ti.
kilise
Gasingeh, ti.
Derzan, ti.
Plek
meydan, gar
eik, peron
bir an, bir sre, bir
dalga
belirlenmi an
ayrlmak
Wext got
Veqetiyan
(veqetel), g.
Qai kirin
Warxan
Bdng
hesd
Dergevan, n.
Nexwenr, n.
Tiyatrovan, n
Xebitandin
(bixebitnel),
sessiz
kskan
kapc
hasta bakc
tiyatrocu, aktr
altrmak
g.f.
VVinda kirin
kaybetmek
Hilciniqn
irkilmek,
sz etmek
(hilciniqel),
sramak
apartman
geisiz f.
f.
GRAMER
Geili ve geisiz fiiller, gemi zaman ekimlerinde ayn ekim nekle
rini alrlar, ama deiik sonekler alrlar.
Yine geili ve geisiz fiiller, imdiki ve gelecek zaman ekimlerinde ay
n ekim eklerini ve sonekleri alrlar.
171
Ancak ses uyumu iin,

re sonekler de deiir.
fiil
kknn sesli ya da sessizle bittii duruma g
Her tekil ve oul ahsn da ekim neki ile soneki ayndr.
Nesnenin oul olduu durumda sonek de oul olur.
Eer fiil kk bir sesliyle bitiyorsa oul sonek -in, ayet bir sessizle
tiyorsa -n olur.
bi
Geili fiillerin gemi zamanlarnn oluumu

ekim ekleri
sonekler
sesli - sessiz kk
iin
Hikaye bileik zaman

HABER
KP
ART
KP
gemi zaman
Mi'li gemi zaman
Mi'li gemi zamann
hikayesi
Di'li
Gemi zaman
2. Gemi zaman
1 .
di
ye
iye
i
bi
ya
d bi
ya
DLEK
KP
Hikaye bileik zaman
Her ahsn tekil ve oul ekim ekleri ile son ekleri ayndr.
Nesne oul olduu zaman sonek de oul olur.

oul ahslarda fiilin kk sessiz bir harfle bittii zaman -in, sesliyle
tii
zaman -n dir.
172
bit
Olumsuzluk iin u hatrlatmay yararl gryoruz:
Haber kipinin imdiki zaman iin na,
zann, kirin gibi baz istisna fillerin haber kipinin imdiki zaman iin ni,
dilek kipinin imdiki zaman iin ne,
emir kipi iin ne,
btn fiillerin gemi zamanlar iin ne olumsuzluk eki

kullanlr.
Bu olumsuzluk ekleri fiilin nne gelir. Birinci grup bileik fiillerde, ekim
neki di de, olumsuzluk eki ne gibi nek ile

gelecek zaman ekim eki bi de kullanlmaz.
fiil
kk arasnda yer alr ve

Ber bi Navenda Bajr ve
Kue kolann dora stasyon ne gelek fireh in evv tej otomobil in. L
otomobil bdeng in, dengdayn xwe naxebitnin.
Otomobla me hd hd dest bi me dike. Xale me div her li dora xwe
binre da ko gezayek nebe. Bi r ve em Tr Eyfel, dara Medlen di
bnin. Gasingeha Konkorde geleke mezin, fireh eleng e. Ez rn em
gotinek bilv nakin. avn me mezin vekir li dikan avahiyan dinrin.
Xale me mea otomobla hd dike, eve em gihane hotla xwe. Dergevan hotl xortek tn, silavan li me dikin deriyn otomobla vedikin. Xal min dibje vvan: "Ji kerema xwe enteyan bibin, em var bn. "
Dergevan deriyn otomobla digire em bere xwe didin mala xale xwe.
Mala xal me di nav bexeyeke pik, l xwe
biservehat ye. Heravek dergeh bex mezin e otomobil t heta derzan! Xelk mala li ber
derzan li hviy me ne: "Hon li ser avan hatin. " Evv dibjin me.
173

Sibe tu i bik?
Heye ko ez herim tiyatroya.
Em ji birna bimirin.
Hon li Erzingan cihgir me bibinin?
Min bavver dikir ko evv ber mehek ye Diyarbekr.
Diya min ya nexwe li M ye, ez di van rojan de herim, da ko
vv bi
bnim.
Nexwenrn v nexwexan gelek delal in ba bala xwe didin nexwean.
Rvvingiyen ko ro bi balafir tn bajar me, d heftek li vir bimnin. Hikmet dij vvelatparzen kurd li areyan diere.
Kurd i dixwazin? Kurd xwendegahine kurd dixwazin, Kurd dixwazin bi
ziman xwe nivs, rojname kovaran ap bikin.
Di demjmr aran de, li stasyon em li hviy hatina vve bimnin.
Hon sib nayn ?
Hon firavna xwe li ku bixwin?
Div hon vvan vvneyan p kesek pispor bikin.
Li pa me ve otomoblek t.
Dayika vv ya ko ji bazar vedigeriya paktn xwe yn giran dann ser r-
nitek.
Elbika ko di bin dolaba re ye j derne.
Tu ire nivsn xwe danan ser masa xebate.
Mr hesd plek ji jina xwe veneqetiya.
Di nav heftek de warxana ko me kir d bte vala kirin.
Ez xwarina xwe, di xwarinxaneya ko di peber. mala me de ye, dixwim.
Di rojnama Riya N de, ro li ser revva Kurdistan nvroy bendeke ba
heye, l k evv nivsand nizanim. Dersdar zaroyan ko di dema ders de
dileyistin aandn.
Tiyatrovan navdar di navbera dujinn gelek civvan eleng rnitib.
Hevqas ji min dr mein, em hevdu vvinda bikin.
Min berbarana xwe dan Ii ser masa pik, ya ko di navbera der pen
cereya de ye.
174
Gelo em dereng namnin?

Na, hj z ye, mala vv di tenita mala me de ye.
v di demjimr endan da ye? v di demjimr hetan de ye.
Prejin bi ax girnan ji her kes re qal derdn xwe kirin, l kes guh neda.
Gundiyekji nika ve helciniq, qr kir got: "Pereyn mi dizn".
Hervvek otomobla me tej cebilxane b, heta ko bobelatek nebe, em
di cihan trxelk re hdka bi baldariyeke mezin derbaz dibn.
Demjmr end e?
Demjmr yek e.
Demjmr ar nv e. Demjmr pnc km bst e. Demjimr e km aryek e.
Sera sibeh emji Mrdn derketin me ber xwe da Srt. Emji mal di
demjmr deh km nehan de derketin. VVan karan xwe di wext got de
gedandin. Zaroyan cilan xwe li xwe kirin. Snem zivistaniya xwe ya n
vvergirt.

Hayal kurarak zaman kaybetme.
Buraya gel, bu arabay altrmama yardm et.

Ayrlk saatimiz belirlendi.
Bunca yl beraber yaadktan sonra ayrlmak ok zor.
ehir merkezinde ok kaza oluyor.
Annem hasta olan kzkardeim iin bir hasta bakc getirdi.
Kap alndnda ylesine korktum ki hemen irkildim.
Neden durmadan yaknyorsun?
Kskansn, onun iin ikisini de birbirine drmek istiyorsun.
Bekle beni, ksa bir sre sonra dneceim.
Evimizin nndeki eikte duran komumuzu grmyor musun? O annem
iin iek ve sebze hazrlyor. Git hemen ona kapy a.
Meydann ortasnda gzel bir kilise ykseliyor. Onu daha nce hi ziyaret
ettin mi?
175
Bu kk kpein bizim ihtiyar kpeimizden doduunu biliyor mu
sun? O kadar minyonlar ki, annelerine benziyorlar. Onlar grmeni ok is

terim. Umarm anneleri buna raz olur ve seni srmaz.
Burada herkes istediini yapyor. Byk aabeyim gibi, bazlar alyor,
dierleri oyundan baka bir ey dnmyor.
Gelecek davetliler iin henz hi bir hazrlk yaplmad.
Ltfen, beni dostunuz Tacin'le tantrn. Eer yanlmyorsam, daha nce,
geen yl tatilde onu yine sizde grmtm. Byk aabeyiyle bu denli il
gilenmesini nemsemiyorum.
Bu aktr tanmak iin nemli bir frsat kardn.
176
FERA BIST U NEHEMN

YRMDOKUZUNCU DERS
SZLKE
Kira kirin, ti.

Hikimxwar,
Darazxwar, n.
Ji hev dr
Domah, ti.
Kesas, ti.
Dilsaf
Parasttin, ti.
kiralamak
mahkum,
hkml
ayr, uzak, bir
birinden uzak
devam, sonu
mutsuz
saf
savunma,
savunmak
Kvverz, ti.
iftlik
Hilkiiyan jor
(hilkie!,,
yukar kmak
geisiz f.
Raber kirin, g. f. gstermek
Peyvendi dann, iliki kurmak,
g.f.
Polsxane, ti.
Bhi
ilikide bulun
mak
polis karakolu,
polis evi
aklsz
Pkhat
meydana
gelmi,
hazrlanm
Tenita hev
Dr drj
Lste, d.
Erd hejn, ti.
Hilebaz, n.
Parzer, n.
yan yana
uzun uzadya
liste
yer sarsnts
kat, hileci
avukat
mahkeme
Dadgeh
modas gemi
Modeket
hapishane
Bendxane
Qma xwe p ann kabul etmek,
raz olmak
daha da derin
Krtir kirin,
letirmek
(bike) g. f.
saklamak,
Veartin
gizlemek,
(bine!) g. f.
sakl tutmak
tatmin etmek,
doyurmak
Tarandn
(bitrne!) g.f.
177
GRAMER
GESZ FLLER
Geisiz fiillerin kendilerine has sonekleri vardr:
GEM ZAMANLARIN HABER KP
Sessizle biten
kkler iin
Hikaye bileik zaman
Di'li
gemi zaman
Mi'li gemi
tek. m, -, o. n, n, n
im,
tek. -me, -yi, -ye

o. -ne, -ne, -ne
-ime,
zaman tek. m,
gemi zamann
hikayesi
Mi'li
Sesliyle biten
kkler iin
i, -
in, in, in
-ine, -ine, -ine,

-im, -i,
-, -,
-iyi, -iye
o. n, n, n,
in, in, in
tek.
o.
-i, -i, -i
-i, -i, -i
-, -, -, -, -
ART KP
1
2.
Gemi zaman
Gemi zaman
tek. -me, -ya, -ya

o. -na, -na, -na
-ama,
tek. -ma, -ya, -ya

o. -na, -na, -na
178
-aya,
-aya
-ana, -ana,
-ana
-ama,
-aya
-ana,
-aya,
-ana,
-ana
DLEK KIPI
Hikaye bileik zaman
tek. -, -, o. -, -, -,
-i, -/, -/
-i, -i, -i
Bezin (komak), revn (kamak) fiillerinin kk -/' ile bitmesine ramen,

haber kipinin hikaye bileik zaman ile mi'li gemi zamannn ikinci tej<il
ahs yi sonekini almaz.
Tam tersine, yine bu fiiller, art kipi ekiminde de, kknn sonu bir ses
siz harfle biten fiillerle ayn sonekleri alrlar.
Geili ve Geisiz Fiillerin imdiki ve Gelecek Zamanlarnn ekimi

imdiki ve gelecek zamann ekiminin emir kipinin yardmyla yapldn
daha nce belirtmitik.
Bu fiiller ayn
nek ve sonekleri alrlar.
nekler unlardr:
bi emir kipi iin

di haber kipinin imdiki zaman iin
de bi haber kipinin gelecek zaman iin
bi dilek kipinin imdiki ya da gelecek zamani iin.
Sonekler de unlardr:
-e emir kipinin tekili iin
-in emir kipinin oulu iin
-in, -i, -e, -in, -in, -in, haber ve dilek kiplerinin imdiki ve
gelecek zamanlar iin.
Emir kipinin.ekiminde, eer kk uzun bir sesliyle balyorsa nekin / se
si der. Yine bu uzun sesli, haber kipinin imdiki zamannn olumsuzluk
ekinin seslisini de ortadan kaldrr.
179
te yandan, ayet emir kipinin kk sesli bir harfle bitiyorsa, emir kipinin
soneki kullanlmaz ve dilek kipi ile haber kipinin imdiki ve gelecek zaman
sonekleri de yle olur:
m, -, -, -n,
-n,
-n.
Haber kipinin gelecek zamannn ekim nekleri istee gre kullanlan

formdan ibarettir:
de bi, bi ya da
vv
bi.
de, e ya da vv gelecek zaman ekleri ya zneden hemen

sonra ya da fiilden nce gelir.

Li Mvanxan
Pit ko me xizmn xwe dtin, me b hevre veke gelek bi j xwarin

wextek xwe derbaz kirin hatin mvanxan. Bava min nav xwe got, gernendey mvanxan. VV li bava min vegerand got:
-Bel, hefta bor heval vveji bo kirkirina du mezeln -yek bi serok- te
lefon me kir. Ev her du mezel ji bona vve pkhat ne. Yek ji vvan di qata
yekemin, ya din ya aremin de ye.
Bava min, gava bihst ko her du mezel ne di tenita hev de ne, dil teng
b gte gernendey; du mezeln ji hev drji bona me ne ba e. "
Gernende defterek mezin ya ko Ii ser masa vv ya xebat de b vekir, dr
drj l nr davviy got bava min: "Besji bona evek qma xwe p bi
nin Mrza, sibe mezela ko di rasta mezela vve de ye, d vala, be, ez vv
mezela bidim vve".
Ji xwe em vvestiya bn, xewa rn dihat. Em di dwanxana hotl de pir
neman, hilkiiyan jor wexteke drj ne bor em hem razan.
Em der zanngeh zanna xwe her her krtir dikin. Evv mirov mna yek
180
karknand dixuye. Bendn rojnameyn ko di domahiya v het de derketine revva cotkaran avva ye bi rast didin zann.
Gernende nivstka yn ko duh dest bi xebat kirine diqedne. We,yn
ko duh bi vvapora davvn hafine dtin? Min li ser v kaxez navn yn ko
sib div vegerin vvelat xwe nivsand. K ji tirn peya dibe?
K got te ko ez d nayim Enteb? Ez ne hinde dilsafim ko bavveriya xwe
bi gotinn v hile baz binim..
Ne em in ko yn v rastiy verin!
Parezr parastdariya xwe da dadigah ango mehkem. Dersdar pesn
zaroyan ko qenc hini dersn xwe bne dan. Min ji hevale xwe y ko di
van rojan de ji M vedigere t Bayezd nameyek girt. Oerta ko vv
hetta bor and bi min gelek speh b.
Min telegrafek and hevalkare xwe y ko li Pars ye davviya meha gu
lan d b hire. Hon vvan nimneyn modeket kmxwest raberz bazirgan ko sibe d be dikana me bikin.
K y evv biyaniye devvlemend ko dike erdava ero bi bihayek giran bikire li vir nitec be? Rencbern ko rojaniyn xwe nestandibn devji xe-
bat berdan.
Ma xwendekar ko grbna xwe neqedandiye avvan dikare bibe ders
dar?
VVe dikar b ji bona me titek bikin, le vve dil nekir. VVilo dixuye ko darazxwar xwe ji girtgeh azad kir.
Hviy me ye ko em bikarin beriya ko meh biqede du sed tonn din bindeq bifroin Fransa.
-Tu dikar bihay ve gustilk bibj?
-Ma mirov dikare hinde bhi be!
-Em keng dikarin hazn xwe bicivnin!
Mirov heta ko bikare di prtiy de xwe bij, div di civvaniya xwe de ge

lek bixebite peran kar bike. Em dixwazin bi karxaneyeke mezin peyvendiyek deynin, ya ko dikare hevvcedariyn me bine ser ango bitrne.
Min ji Mirzaya ko rojjame xwendiye neyn davvn seh kirin. ro mirov
ko cizdan xwe vvinda kirib hat polsxan. Ez parzer ko evv name ni
vsand nas dikim.
181

Bu ehire yeni geldiimizde, kck bir ev kiraladk. Ama o gnden be
saymz ok ok artt nk imdi amcamn ailesi de bizimle oturuyor.

imdi babam daha byk jDr ev aryor. Sizip evin karsndaki evi kirala
yalm! Senin hakknda sylediklerini uzun uzadya dinledim. ayet burdan gidersek, birbirimizden uzak kalacaz. Yugoslavya'daki yer sarsnt
sndan szedildiini duydun mu? Bu zavall insanlar iin bu byk bir
mutsuzluktur. Git bana lazm olan al. te alnacak eyalarn listesi.
Kn hava souk olur. ok nceden klk elbiseler hazrla.
Okulda ok alp baarl olan rencileri memnun etmek lazm. Tembel
ve babo olanlar cezalandrlmal.
Odama k ve bana kpelerimi hzrla. Bu akam Temo'yla tiyatroya git
meme izin veriyor musun?
Onu kabul, ediyorum, ama bana gsterimden hemen sonra eve
dneceine dair sz ver.
Bu cmleyi iyi anlamadm; onu derinlemesine aratrmalym.
-Arkanda neyi saklyorsun? Dnceni en ince ayrntsna kadar anlat.
-Bu ocuun neyi olabilir?
-O her zaman yorgun ve ar hisediyor.
-Bu bardakta ne var?
-Annene ve babana bu akam size geleceimizi syle.
-Resmi evraklar polis karakolunda parafe edilir.
-Neden dikkat etmiyorsun? Anladn syledin ama kendi kendini aldattn.
Yarn sabah benimle korulua gelip ata binmek iin babandan izin iste.
-Hayatn gzel olduunu ve iyi yaamak gerektiini kendi kendime sy
ri,
lyorum.
182
FERA SHEMN
OTUZUNCU DERS
SZLKE
kurtarmak, zmek,
serbest brakmak
asansr, yk asansr
Felitandin (bifelitnel), g.f.

Hilk, ti.
Nimre, ti.
Rnivn, e.
numara
araf, nevresim, yatak yz

yastk yz
yorgan, rt
yatak yz
dme
zil sesi, ngrak sesi
zil, ngrak
zil dmesi
lavabo, tuvalet kabini
pisuvar
Rbalgeh, e.
Lihf, ti.
Nivnp, ti.
Bikojti.
Ziring, ti.
Zengilok, ti.
Bikoja zengilok
Destok, ti.
Avrj, ti.
Serban, e.
ederb, ti.
Asgeh, ti.
at
tabanca
salam yer, salam mevzi
Nav, n.
Navt, n.
Felat, ti.
T bavver kirin
arac, ortac
araclk
serbestlik, kurtulu
inanlabilir, inanlr
183
i wext hon dixwazin
ne zaman istiyorsunuz
ehbenderxane, ti.
Qonsulxane, ti.
bykelilik
konsolosluk
konsolos
zaman gemi, gemi zaman,
mruru zaman
hemen, ar abuk
ister, istemez
dinlememezlik, kar geli
o beni dinlemedi,
bana kar geldi
benim dediimi yapmad
szsz
sessiz bir adam, konumayan,
konumay sevmeyen insan
Oonsul, n
Dembor
Z bi z
Biv neva
Bgotin, ti.
VV bgotiniya min kir
bi ya min nekir
B gotin
Mirovek b gotin e
VV
Proivs, ti.
Parhe\\ ti.
program
ticari irket
Civn, t.
toplant
toplant, toplanmak
eittirler, bir birlerine benziyorlar
ta kalpli, acmasz
Komt n, ti.
Evv <"/ekhev in
Dilkevir, n.
Kom
Nixumandin (binixumne!), g. f.
Gaz kirin (bike!), g. f.
Ziringn (biziringe!), g. f.
Hedidandin (bihedidne!), g. f.
Derve dan (bide!)
Dest ... hilann (hilnel), g.f.

Felitn (bifelitel), geisiz f.
Bgav man (bimnel), geisiz
Bi ch ann (bnel), geisiz f.
n bn (bibe!), geisiz f.
Ziringandin (bizirgne!), g.
grup
rtmek, saklamak
armak, seslenmek
nlamak, zil almak
tehdit etmek
itiraf etmek kabul etmek
el kaldrmak, direnmek
kurtulmak, serbest olmak
aresiz kalmak, mecbur olmak
yerine getirmek, szn tutmak,
yeermek, bymek, gelimek
almak, zil almak
f.
f.
184
GRAMER
Fiil ekiminde
Olumsuzluk
Btn fiillerin gemi zamannn olumsuzluk eki; ne- tik ve fiilin nne
gelir.
rnek:
Min nedt
Olumsuzluk eki bi- ve di- ekim eklerinin yerini alr:

Min nekira
Min nedaya
Min bikira
Min bidaya
Birinci grup bileik fiilerin ekiminde, -ne- olumsuzluk eki ekim eki
gibi, nekle fiil arasnda yer alr ve bi nn yerini alr.
Min venekir
Min venedikir
Min vekir
Min vedikir
Bileik
Fiillerin
bi
ekimi
(Devam)
Aadaki fiillerde olduu gibi, kk uzun bir sesliyle biten baz birinci
grup bileik fiiller;
karmak
karmak
kaldrmak
frlatmak
Derann
Derxistin
Hilann
Hilavtin
haber kipinin hikaye bileik zaman

Min derdian
iki
trl ekilir:
ya da
185
Min
dertan
Min derdixist
Min hildian
Min hildiavt
yada
yada
yada
Min dertxist
Min hiltan
Min hiltavt
Baz basit fiillerin mastarnn deiik formlar vardr:
Dan
Bn
Man
yada
yada
yada
Dayn
Buyn
Mayn
vermek
olmak
kalmak
Pan
Zan
Bezn
Payn
Zann
Beziyan
Bezan
riyan
ehiran
gzlemek
ran
rn
n
Gern
Geran
Sn
yada
yada
yada
yada
yada
yada
yada
yada
yada
yada
Dn
yada
Dyn
Pn
yada
yada
Pyn
Neyirn
Nihrtin
Nrn
Mastarnn her
iki
yn
Geriyan
Gerihan
Stn
bilmek
komak
otlamak, otlatmak
otlamak, otlatmak
gitmek
gezmek, dolamak
gezmek, dolamak
bilemek, sivriltmek,
keskinletirmek
svamak, kaba svasn-i
yapmak
sepilemek, tabaklamak
bakmak
formu kulanlan fiiller de var:
Mirin
yada
Miriyan
lmek
Jn
yada
Jiyn
yaamak
Revn
yada
Reviyan kamak
Dirn
yada
Dirtin
186
dikmek
Bezin (komak) ya da Revn (kamak) gibi kk / ile biten geisiz fi

iller, haber kipinin mi'li gemi ve hikaye birleik zaman ikinci tekil a
hsnn yi ekini almazlar.
te yandan, art kipinin ekiminde, yukarda belirttiimiz
sessizle biten fiillerle ayn sonekleri alrlar.
kinci grup bileik fiillerin ekiminde,
bu" fiiller
kk
sadece fiil ekilir:
Ava kirin (ina etmek)
Ez ava dikim
Ez ava nakim
Ava bike! (emir kipi)

Kuruyorum, ina ediyorum
Kurmuyorum, ina etmiyorum

Mezela Mevanxan
Eve mezela min. Temoji hilk derdikeve. Navmaliyek deriy mezelek
vedike. Nimra mezela sed bs heft e. T bavver kirin ko ev mezel, me
zela meyvanxan ya piuktir e. Esrexa we nizm e, l mezel bi xwe rn
e. Xaleyeke str raxer dinixumne. Li ser masa ev, nzk nivne,
lempeke elektrk heye. Nivn gelek ba e. Temo xwe d raze. Rnivn,
rbalgih Ih f gelek pagij in. Navmal dibje: "i wext hon dixwazin dikarin gaz bikin. Eve bikoja zengilok, di aliy ep y nivn de. Destok avrj di aliy rast de ne. Rvving dikarin, heke dixwazin, xurniy
di mezela xwe de bixwin..."
Temo l vedigerne dibje: "Na, spas, ez xurniya xwe digel d bav
xwka xwe di mezela xwarin de bikim.
Navmalji mezele derdikeve der digire. Temo deriy ko dide eyvvan
ango ehnin vedike.
Temo niho serbanine cnreng hj serbanine rekole cnreng dibne.
Di nav kue klanan de ronah dibiriqin.
Temo vedigere mezele, cilan xwejixwe pcameya xwe lixwe dike radikeve hema bi xew ve die.
187

Nijdevanan ederba xwe hilan rvving hedidandin.
Min dest heval xwe digivat spasiyn xwe digot vv.
Em b ko li dora xwe binrin di gasingeh re derbaz bn.
Me hdka nzk li asegeha dijmin kir.
Bi nav navy hon iqas bistnin.
Ez nikarim v var herim ba heval xwe.
Min kir nekir dildiziya xwe negot min. Sib bava min t tu nizan evv iqas dixwaze te nas bike.
Ji vir robar nay dtn, div em hilkiin sera gir.
Mirov ko fr titek nebye nikare peran kar bike.
B desthilann hon nikarin ji dest vvan bifelitin.
Div hon beri demjimr hetan bn, an ne hon nikarin di trn de ji xwe re
cihek peyda bikin. Div hon lez bidin xwe. Xwe bilezne, eve teks ha
fiye.
Konsulxane div pesporteke n bide vve, em nikah vzek deynin ber

pesporteke dembor.
Nabe ko hon ji min titek hol bipirsin.
J bipirse, evv dizane.
Nabe ko mirov ji her kes re her tit bibje.
Nabe ko hon v tit careke din bikin.
Pit v iknandina giran, biv neva, ordiya dijmin xwe d bavje bext
me.
Her i j be ez bgotiniya te nakim.

irketa me hervvek di mezinkirina mijjlgehn xwe de bgav ma be j, ji
xwe re ev xaniy n kir.
Kes nikare xwe /'.' ni'-rA bide al, evv para me hemiyan e.
VVilo diyar dib i ko hikmet nikarb bernameya xwe li ser avakirina xaniyn n ji bona pundyan, sal bicih bine. Ev pronivs j, mna yn din ma
sala ko b. Hem odanivn vv hatine bi unda avtin. Heye ko tu ni
karb rzn nameva min yn davvn bixwn.
Li p v daxwaza oirkir min titek l venegerand.
Hon nikarin ji bona min titek bikin?
188
der e.
Dozdar paniyn me nikarb bi unda vegerne. Ez nikarimji vve re hin
de peran bidim.
Ji bil Fransa ngilistan Amerika j tkil v civn bye.
Evv wek hev in.
Yevvnanistan vvelatek e ko titnn vv li her der navdar in.
Dilkevir nbn nas nakin.
Min ceriband, ji min

Almanya'ya ve sve'e gideceimden, vize almak iin alman konsoloslu
una gitmek lazm. sve vizesine gelince, bizzat konsolosu tanyorum,
gidip direk kendisinden vize isteyeceim. Ayn zamanda pasaportumu da
yenilemeliyim; nk sresi gemi. ok abuk yenileyeceklerini sanyo
rum. sveli dostum Fransz yengesinin ok kolay aldn syledi. Temo
tlerimi dinlemedi. Babasna kar saygszlk etti ve imdi bunun aza
bn ekiyor. Ama babas, u yada bu ekilde onu affedecek. Bu iin ok
abuk olacana inanmyor musun?

Tanr katnda btn insanlar eittir.
Kapnn almas iin kapy almak gerekir.

Tabancay nerede sakladn.
Her tarafta onu aradm, ama bir trl bulamadm.
sessiz adam yabanclardan saknmak istiyor.

Elbet, yaptklarndan sonra, kendisini tehdit altnda hisediyor.
Sulu olduuna gre, suunu kabul et.
Teyzen nereye gitti? ehir pazarna m, yoksa maazalara m gitti?
Bu aalar bu topraklarda kolay ve abuk yetiiyor.
Gezmek iin kmann tam da zamandr.
Bu
189
Hemen buradan git, eer gitmezsen kzkardein annene henz burada

olduunu syleyecek.
Derslerinden sz ettiimde her zaman sorularm geitiriyorsun.
Bu geceki korku yreime indirdi.
aramyorum, azm dilim kenetlendi.
O kadar mutluyum ki, sonunda fen bilgisi devimi bitirdim.
Annem, alt yamdayken evimiz yandnda olup biten her eyi bana an
latt.
190
FERA SH U YEKEMN
OTUZBRNC DERS
SZLKE
Dotira roj, ti.
Holand, n.
Berkar, e.
Simt
Camekan, ti.
Cih
Rapor, ti.
Xwestek, ti.
ikolata
sucuk
reel
fotoraf, resim
vitrin
ikolate, ti.
Sincq, ti.
Rical, ti.
Fotoraf, ti.
Bi nivsk
Mezela hevmayn
ayr
Danstandin, ti.
rapor
Karker, n.
alveri
ii, emeki
Xwn, n.
katil, kanl
Destgiran
hantal,
yetersiz, zihince
ve bedence
gsz
yarmak,
atlatmak
ezmek
ertesi gn
Hollandal
erkek ya da
kadn garson,
servis yapan
zirve
istek
Qels
Sendke, ti.
Dayndest, ti.
Guman, ti.
sendika
teslim
Dij
kar
Dotin
samak
phe
(bidoel), g. f.
Dirandin (bidirn y rtm ak
el), g.
f.
paralamak
yazl
bekleme salonu
eli ar,
Derizandin
(bideriznel), g. f
Perigandin
(biperiqne!),g.t
boulmak
Xeniqn
(bixeniqinel),
geisiz f.
191
Birin
gtrmek
(bibe!), g. f.
(gtr!)
irandin
Oetandin
(biqetne),
koparmak
atlamak,
yarlmak
(biirnel), g. f.
Derizn,
yrtmak
ibadet etmek
badet kirin
(bike!), g. f.
geisiz f.
av l gerandin gzden
(bigernel), g. f. geirmek,
batan baa
dolamak
bakmak, yokla
mak, seyretmek,
Temae kirin
ziyaret etmek
seyretmek
(bike!), g. f.
Tr ... kirin
(bike!), g. f.
Li xwe kirin (li
xwe bike!), g.
f.
yetmek, yeterli
gelmek, doyur
mak
sslenip pslen
mek, takp
taktrmak
belediyecilik
arevan
GRAMER
Durum
Ortac
(sfat-fi)
Krtede durum ortac yoktur. Ancak bi, di ... de vb. edatlarn, isim ya da
ismin yerini alan mastar fiillerin yardmyla ifade edilebilir
rnek:
Di xew de
Di xwendin de
Bi girn
uyurken,
okurken,
alarken,
uyku durumunda, uyku halinde
okuma durumunda, okuma halinde

alama durumunda, alama halinde
Gemi zaman ortac

Gemi zaman ortac, bn yardmc fiiliyle beraber ya da yalnz bana
kullanlan deimez bir kelimedir.
192
Gemi zaman ortac, sonuna -/ seslisi gelmi
fiil
kkdr.
rnek:
dt
xwar
avt
grlm
yenilmi
atlm
Bununla birlikte, ayet fiilin kk -/ ile bitiyorsa baka bir / eklenmez.

rnek:
kirn
karin
birin
satn almak
edebilmek
kesmek
kir
kar
bir
satn alnm
ede bilmi
kesilmi
Edilgen (pasif)
Etken (aktif) bir cmleyi edilgen duruma getirmek iin, bi dest ya da ji
aliy dolaysz tmlelerinden biri cmlenin baa getirilir (zne durumu
na getirilir).
Edilgen
kilir
ve
bn yardmc fiilinin yerine geen hatin fiilinin yardmyla e

mastar olarak kalr.
fiil,
fiil
etken at
r xezal xwar
Aslan ceylan yedi
Brtus Sezar kut b.

Bruts Sezar' ldrmt
edilgen at
Xezalji aliy r ve hate xwarin

Ceylan aslan tarafndan yenildi
Sezar bi dest Brtus hatib kutin

Sezar Bruts'n eliyle ldrlmt
193
Dnl
at
Krtede dnl fiillerin tmle durumundaki zamiri, her ahsn tekil

ve oulu iin de xwe dir ve zneden hemen sonra gelir.
at
Wxwe kut
VVan xwe lezand
Min xwe
y kand m
o kendisini ldrd
onlar acele etiler

Di mezela xwarin de
Me eva xwe bi gelek rehet derbaz kir gelek ba razan. Dotira roj, di
demjmr dehan de em daketin mezela xwarin, ji bona xurniy. Mezela
xwarin mezin fireh b. VV e pencereyn mezin bilind du der he
bn. Berkar hat, silav li me kir pirs, heke em ay, qehwe an ikolatey
dixwazin...
Bava min ay, diya min qehwe he me zaro ikolate xwestin. Bava min
gte me: Xurniya Fransiyan km e, evv mna Iniglz Holandiyan pir naxvvin. Xurniya Fransiyan ji nivk, rical nan hevedudan ye. L ya Inglz
Holendiyan ji mas, hk, texlteke orbe sencqn pk t. L heke hon
dixwazin em dikarin sipara hakan bidin. Hervvek em dereng rabbn
wext firavn ne gelek dr b, kes ji me hk nexwest, bi rast rical ni
vk tara me kirin. Pit xurniy emji mvanxan derketin gasingeh, avah dikann dora hotl temaa kirin. Mekna fotorafa bi me re b me her
tit ko diecibandin vvneyn vvan digirtin. Camekann dikanan bi gelek
titne speh eleng hatibn xemilandin. Bi qas s demjmran em geriyan ber bi demjmr duduyan, em bi birtiya xwe hesiyan ketin xwarin-
xaneyek.

He pirsa
vve
ya davvn em bersiva
vv
194
cih bi nivsk bidin.
Xortn dilge heta ko bivvestin devjigovend bernedan.

Heta hatina trn, em li qehwexana istasyona rnitin, l rvvingiyine din di
mezela hvmayin de cih girtibn.
Rapora ko cih girtiy me li ser danstandinn sala bor kiriye, duh ghaye dest me.
Tte gotin ko xwestek daxwaziyn sendkeyn uxuldarn otobsan ji
aliy arevaniy hatin pejirandin.
Teslimkirna deh otomobln ko me par spari kiribn, li gora nameya da
vvn, ya karxan, seba xebatberdanek bi du mehan bi nde d bimne.
Ev bername, biv neva, di nav deh rojan de div bte cih ann. ev, li is
tasyona ava polsek bi xwniyek ket, evv dixwest vv bigire, l xwn xwe
avt trna ko li ber stasyon dibor felit.
ik me kin, tit ko ji min t z bikim.
Ev cih tr talke ye, ya tir eve ko em herin.
De em herin hinek di nav kue kolanan de bigerin.
De em dest bi xebat bikin.
Hon dixwazin ko em ji vve re li Diyarbekr mezelek peyda bikin.
Ma em nikarin ev z rakevin?
Hekar yek ji bajarn Kurdistan Tirkiy ye.
Ne hevvce ye ko hon derevvan bikin, em hej rastiy dikin j natirsin.
Me ji zaroyan re tu xirab nekir, gelo ire evvji me direvin.
Ez ne hinde destgiran im.
Ez dikarim di v kari de serdest bibim.
Me kara zivistan kirine.
Dest min ji te nabe.
Gava ke diin govend, xwe kok dikin cilan xwe yn spehtir eleng
vverdigrin.
Carek ko ez razam, dengn xurtir j nabihsim. Gava hevva xwe e k

distirn.
Kes ko trna vv pit nv demjmrek die nikarib li hviy vve bimne.
Mirzaya k kura vv nexwe dij dermann ko j re hatiye dayn hj sax
nebye dike kura xwe bibe Pars.
Gelo hon dikarin hilkiin ser v iyay bilind ko bert her l dimine di germiya havn de j simte vv tr bert e.
Sivvar ko hesp vv li ber birha av xwe avt vv aliy av.
195
Prejina ko mala
vv
ya pik bi ev evvit, bi girnan kitkitn v evvat di-
gotin.
Ji bona xweha
du evan.
vve
min di mvanxana Hezargol de mezelek girt, ji bona
Kerem kin, bikevin piy, ez mezeln tebega jorn p
vve bikim.

Akam yemeinde tadna doyulmaz, sosislerle bir tr patates presi yedik.
Apartmanmzn satn bize yazl olarak bildirdiler. Ayn ekilde biz de, bu
sat nlemek iin yazl bir itiraz da bulunmalyz.
Pazar gn ormana gezmeye gittim ve orada entarimi yrttm.
Salonun yeni mobilyalarna bir gz attm.
Onlar daha ncekiler kadar iyi bulmadm.
Kardeim kitaplardaki resimleri koparmaya iyi alt.
Teyzemin evini ziyaret ettin mi?
O byk ve genitir.
Amcam doktordur, byke bir muayenehaneye ihtiyac var, nk ok
hastas var.
Bu akamdan itibaren bu piyanoyu almak lazm.
Sende bu adama kar kuku nasl olutu?
Sylenecek laf kalmad deniliyor, ama sen bunun farkna deilsin.
Bu ocuk hantal ve tembeldir.
Onun salk durum hi iyi deil; onu bir doktora gstermek lazm.
Kara ramen, hava gzel ve gnelidir. Souk almamak iin iyi giyinmek
ve acele yrmek gerekir. Gzlerinizin nne o denli gzel eyler seren
Paris'teki vitrinlere bakmak ok hotur.
Bu otele vardmn ertesi gn, odama reel, tere ya, stl kahve ve ek
mekten oluan tam kahvalt getirmelerini istedim.
Kat gersonu ve garsonesi ok iyi servis yapyor. kisi de bana iyi servis ya
pyorlar ve ben bundan ok memnunum.
Tccar, yarn beni grmeye gelecek, nk ona aklayacak isteklerim var.
196
FERA SH U DUVVEMN
OTUZKNC DERS
SZLKE
Seray, ti.
Pitk
Pk
Brdar, ti.
Lat, ti.
el, ti.
nvvar, e.
tersine, aksine
havuz
kalntlar, stat
nce
Ft, ti.
slk
ant
pay, ksmet
rnek, numune
Ftik, ti.
slk
Komisyon, ti.
Guhz, ti.
komisyon
dzeltme, deiiklik
temsilci
evirmen, tercman
bakan
ksrk
slk almak
saray
Bervaj
sonra
Hevvz, ti.
ilkin,
hereyden
Nner
Depoxane, ti. depo
satmak
Pevevan, n.
Firotin, ti.
szleme,
kontrat
VVezr, n.
Pey m an, ti.
Dileri
devekariy,n. Bakanl
indirmek, aa
Ann xwar
indirmek
(bnel), g. f.
almak, ele almak
Dest xistin
VVezr
Kuxik
Fkandin (bifknei), g. f.
Daketin geisiz
Ketin peyiv
inmek, aa inmek
konumaya koyul
mak, dalmak
imzalama, parafe
(bxel), g. f.
Berfrotin kirin sata sunmak
(bxel), g. f.
ksrmek
Kuxn
(bikuxel),
(bikeve!), g.
Navn
(binavel), g. f.
Ser wext kirin
(bike), g. f.
etme
bilgilendirmek
geisiz
Kevan
Agahdar kirin
bilgilendirmek
f.
tak
(bike!), g. f.
197
f.
GRAMER
Hatin (gelmek) fiilinin haber kipinin imdiki ve gelecek zamanlarnn e
kimini daha nce grmtk.
imdi de hatin fiilinin haber kipinin imdiki zamannn olumsuzunu gre
ceiz.
HABER KPNN MDK ZAMANI
Olumlu
Olumsuz
Eztm
Tuta
Evv t
Em tn
Hon tn
Evv tn
Ez nayim
Dann (koymak, yere koymak)
nay
Evv nay
Tu
Em nayin
Hon nayin
Evv nayin
fiilinin ekimi
HABER KIPI
Gelecek zaman
imdiki zaman
Olumlu
Olumsuz
Ez datnim
Tu datn
Evv datne
Em datnin
Hon datnin
Evv datnin
Ez dananim
Tu danan
Evv danane
Em, dananin
Hon dananin
Evv dananin
198
Ez de deynim
Tu d deyn
Evv d deyne
Em d deynin
Hon d deynin
Evv d deynin
Dahatin (inmek dmek)
fiilinin
haber kipinin imdiki ve gelecek zaman
larnn ekimi
imdiki zaman
Gelecek zaman
Olumlu
Olumsuz
Ez datm
Ez danaym
Tu danay
Evv danaya
Em danayn
Hon danayn
Evv danayn
Tu
dat
Evv dat
Em datn
Hon datn
Evv datn
Ez d dabm
Tu d dab
Evv d dab
Em d dabn
Hon d dabn
Evv d dabn

Gerek
Hevaln me, xzana M. Bot, ji mvanxan derketin ber xwe dane gasingeha Konkord. Kevirn seray avahiyan, di bin tava roj de mna
tamzrkir diyar dibn. M. Bot fotografn avahiyan dikiine. Avah hinde
mezin in, qey hem seray in, l herend j gevvre ne, ne giran in, bervaj
eleng in, dil mirov p vedibe. Mrza Bot pit pgermoka anzelzey an jin zaroyan xwe dike. Evv s klometir drj e, pk bexeya T
yeri, paa hinik drtir gasingeha Konkord, davv hj drtir, anselze t.
Malbata M. Bot di nav bexan de li ber birk, avah brdariyn bhejmar
derbaz dibe. Di gasingeha Konkord de hevale me dr drj Ii Obelsk
dinrin, brdariyeke gelek kevna Misrye. Di pist re ew di pgermoka
anzelzey de p ve dikevin, Ii ber dikann speh disekinin davv digehin garsingeha Str. Polsek fkand, oya xwe ya sp hil da otomo
bil ravvestan. Xzana M. Bot di ser bora bizmarkir re derbaz gasingeha
bn, evv dikin serek bidin Kevana Serdestiy gora Esker Nenas.
199

Ji latan ko hefta bor gihane vve, heta ro sih ks batine firotin. Evv nivsa
ko par derketib niho lek j peyda nabe, meha ko b evv ji n ve d
bte ap kirin. Mekneyn n kir duh ji vvagonan hatin ann xwar di
vvan rojan de d bn depoxan komisyonek vvan d dest bxin. Qanna ko li ser belavkirina erdan hatib kirin duh di civingeha Mnerande di ket peyiv pit hin guhzan bi piraniya reyan hafiye pejirandin.
Malan ko cihgir me ji Almanyay rkiribn li gumrik bimnin, heta des
tura duranna vvan bete dayn.
Got gayn nesax nayn xwarin.
Ticaretxana me li pevevanek fransiz diere.
Peymana ko hate dann ji aliye min hevkar min ve hate navn.
Ev mehfrji bona firotin ne?
Mirov nikare ji aliy keikeke hinde civvan li hviy avsoriyeke vvilo me
zin bimne.
Hevaln me em ji bira nekirin.

VVe guhdariya gotara ko ji aliy vvezr dervekariy hate dayn nekir.
Nabe ko pencereyn v mezela bne vekirin, y ko t de raza ye gelek
dikuxe.
vekn ko vve di nama xwe ya davvn de xwestin, di wextek hinde kurt

de nikarin bne rkirin.
Bala xwe bidin, bila li ser v pirs gelek veart titek ney gotin.
Rojnama ko me dida derxistin di wextek gelek nzik deji n ve d dest
bi derketin bike.

Koruda gezindiim esnada, byke bir havuzun nnden getim ve son
ra da muhteem eski bir saray grdm. Onu evreleyen bahede yz yl
lk aalar grdm! Her tarafta gzel heykeller vard.
Bata Vens heykeli, sonra isimlerini bilmediim onlarcas. Havuzun or-
2C0
tasnda kk bir melei temsil eden bir yontuyu uzun uzadya seyrettim.
Havuz eit eit ve rengarenk ieklerle evrelenmiti.
Bu yeri ilk defa ziyaret etmeme ramen, gzelliinin karsnda kendim
den getim.
Onun iin size anlatma gereini duyuyorum. Ayn zamanda saray da zi
yaret ettim.
ok grkemliydi. Mobilyalar eski, parlak ve eski bir aatan yaplmt.
Koltuklar Versailles (Versay) saraynda grdklerim gibi byleyiciydi.
Merdivenin yanda, usta bir sanatnn tablolarn zevkle seyrettim. Birin
ci katta dier st katlarda olduu gibi, her tarafa iekler konulduu gr
lyordu. Btn bunlarn alla gelmi eyler olduu syleniyor.
Alt katlara indiimizde, merdiven basamaklarnn eit eit aalardan
yapldn grdm.
Btn bunlar ok gzeldi. Bu sarayda iyi bir yaam srdrld syle
nebilir.
Darda hava gzel olmasna ramen, sarayn ziyareti beni susatt.

ecek bir bardak su aradm. zellikle de bu saatte ay imeye alk
duumdan, merkeze yneldim ve bu byleyici yerlerden ayrldm.
201
ol
FERA SH SEVEMN
OTUZNC DERS
SZLKE
Mijulah, ti.
i, ura
Berbajar, e.
nav de
Bombeavj.ti.
Nrvan
bu arada
Vn
Dorhl
Firotdar, ti.
erm, ti.
evre, civar, etraf

tecim eyas, mal
Ar, ti.
ayp, utan
Li v
bomba atc
Pgeh, ti.
avc
Agirber
ayp, utan
balantl
Komar, ti.
cumhuriyet
Zencrbend, sf. baml, zincirli
gc yetmek,
Pkarn, g. f.
stn gelmek,
yapabilmek
geri ekilmek,
Xwe bi unda
gerilemek
kiandin
Me guman nne ona phemiz yok
proje
Pnme
Warxan
apartman
Maf, e.
hak, hukuk
Pgirday, ti.
zorunluluk,
caresislik
bal
Bendevvar, sf.
bar, sulhu,
Atpervver
bar sever
yzsz, utan
Bar, sif.
maz, arlanmaz
emanet, ema
Sparte
neti, dayanak
sipari, istek
Spari
aht, (gral)ti. monari, krallk
megul olmak
Mijl bn
Near, ti.
geisiz
f.
Dan ber
bomban, g.f.
Bomberbaran
kirin, g. f.
203
varo, banliy
arzu, istek, irade
rhtm, peron
kundak,
ateleyici
bombalamak,
bombardman
etmek
GRAMER
Yardmc fiil grevini gren basit fiiller
Hatin (gelmek), dan (vermek), kirin (yapmak) vs. gibi yardmc fiil g
revini gren baz basit fiiller, yardmc durumdayken anlam deiikliine
urarlar.
Hatin btn kiplerin gemi zamanlarnda, haber kipinin gelecek zama
nnda ve dilek kipinde yardmc fiil olarak kullanldnda, "olmak" anlam
n verir.
Haber kipinin imdiki zamannda ise, "edebilmek, yapabilmek, muktedir

olmak" anlamna gelir.
Hate gotin
Hafiye xwarin
Hatib dtin
Malek d b avakirin
T andin
sylendi
yenilmi
grlmt
bir ev ina edilecek
gnderilir
Dan (vermek) fiili, yardmc fiil olarak kullanldnda btn kiplerin btn
zamanlarnda "yapmak" anlamn verir.
ina ettiriyordum
yazd raca m
Min dida avakirin
Ez d bidim nivsandin
Basit fiilin yardmc fiil grevi grd durumda, onu takib eden
mez yani mastar olarak kalr.
fiil ekil
Kirin (yapmak) ayn zamanda istemek, dost olmak, hazrlamak anlamna
da gelir.
nake min bibine
Ez nakim v xebat bikim
o beni grmek istemiyor

bu ii yapmak istemiyorum
Evv dil
204
Min dikir
ez binivsim
yazmaya niyetim vard, yazmak
zereydim
yazmaya hazrlanyordum
Tu min dik?
benimle evlenir misin
Min dikir ez herim
kmak zereydim, kmaya
hazrlanyordum
Ez dikim ji vve fiteki bixwazim sizden bir ey istemeye niyetim
var, sizden bir ey isteyeceim

Xan an jiyangeh
Mrza Bot niho bi peydakirina malek mijl e. M. Bot, jina vv kura vvan
Temo, di dwanxan de rnitine li rojnameyan dinrin. Davv M. Bot di
bje:
-Ez l dierim, l di rojnama xwe de tu tit peyda nakim; gelo di yn vve
de titek heye ?"
Temo l vedigerne:
-Ya min an xaniyek mitelkir di berbajare de dide, li Sen Jermen. Ev
hinek dr e, ne vver ye ?
-Yade gelo, di ya te de, te titek dilk peyda kir?
-Jiyangeheke bi du mezeln di Kartiya Letn (Taxa Latn) de. Evv gelek
pik e.
Di v nav de pismam jina M. Bot bi ken dilayket dwanxan got:
-Ez ji vvere neyeke xwe tinim, min ji vve re jiyangeheke speh bi pnc
mezeln, bi serok di avahiyeke n de, der qata aremin peyda kir. Ava
h di Pgeha Kontiy de ye. Kiraya vv ne biha ye. Heke hon dil dikin pi
t firavn em dikarin herin av l bigernin.
Mrza Bot destan heval xwe dike nav destan xwe j re dibje: "Spas,
tu heval me tir ".
Evv l vedigerne: "Ji bira nekin ez pismam jina vve me, ango pismam
vve. Herdu dikenin".
rn pik j i diya xwe dipirse:
205
-Beye yada, duhme warxana pismam te dt, gelo ya me d hinde ya vv

speh be? Bguman, rn bi ziman xwe nikare!
Bombebarnankirina Kurdistan
Bombavjn lraq bi ser bajar Amediy de girtine evv bajar dane ber
bomban. Li gora neyn davvn nv xaniyn bajr bi bombeyn agirber
hafine evvitandin evv hilvveiyane. Xelk ji naariy, )i bona parastina
cana xwe, xwe avtin daristann dorhlan.

Ji kerema xwe v namedor mze bikin. Heyv diyar nabe, evv di nav ewran de ye, evv vv dinuxumnin.
Di nav du heftan de em dikin herin Semsure, l ji xwe re xaniyek bikirin
l nitec bin.
Li kesen ko di tartiy de xwe vesaitine hev du radimsin nrn bfeht ye.
Me kir nekir, me nikar b vvan li hev binin.
Tu hn germiya Diyarbekr by.
Roha, Diyarbekir hin bajarn Kurdistan yn din li zivistan gelek sar
li havn pir germ in.
Bala xwe bidin mekevin dest v ticar bar.
Rojname dinivsin ko, arevanji bona ji n ve avakirina xaniyan bernameyeke mezin pk aniye.
Li gora tit ko hafiye gotin ne hevvce ye ko hon bedbn bin.
Keik nameya destgirtiy xwe xwend hema l vegerand.
Revva me mna sala bor ye.
Heke projeyn me ji aliy VVezareta Avakirina hatin pejirandin, em he
ma, meha ko b, dest bi xebat bikin.
Tte gotin ko dijmin ber bi aliy rohelat ve xwe bi unda dikiinin.
Hervvek di xebateke din de ez nikarim btir kar bikim, min da hi xwe
dil nakim ko xebata xwe biguherim.
Zencrbend bn ji er re ne tu ar e.
206

Bombardman uaklar kymz ykt. Her taraf ateler iinde kald. Bu
utan verici bir eydir, nk bizim bombardman uaklarna kar kendi
mizi savunacak tek bir avc bombardman uamz bile yok.
Benim sizin iin bir projem var. kimiz iin bir ev ina edeceiz.
Mallarn bize karayolu ile gnderilebileceini sanyorum.
Gidip aracsz sipari alacam.
Barsever olabileceinizden kukum yok.
Zincire vurulmu aslan hareketsiz duruyor.
Politikayla ilgileniyor musunuz?
Cumhuriyet haknda ne dnyorsunuz? Onu kraliyete tercih ediyor mu
sunuz?
Bu iten geri ekilmeya hakkm var, bundan hi kukunuz olmasn.
Size kar hi bir sorumluluum yok.
Savan ne zaman biteceinden baka bir ey dnyormusunuz?
Beni rahatsz etmeyin.
Gryorsun ki hesaplarm yapmakla megulm.
Bu ii bitirmem iin bana yardm edebilir misiniz?
Byk ehirlerin kenar mahalleleri gnden gne byyor.
Bu genlere ilgilerini ekecek bir i bulmak lazm.
Gelecek yl bu ilerden vazgeeceim.
Ormanda bir ayck grlm.
renci velilerinin toplantsnn bu gn olacan sylemiti.
Genelde geceleri gazete okurum.
Akam yemei iin, ltfen sofray kurmak ister miydin?
Erken saatte geldiinizi grmek ne ho.
Neden srar ediyorsun?
Olay abarttn konusunda her kes hemfikir.
Masum olduun konusunda bizi kandrmaya alma. Bu kadar laf yeter,
imdi arabuk uygulamaya gemek lazm.
Bana ktlk ediyorsun.
stnde yrdn yere dikkat et!
Bu mektup bugn gnderilebilir.
207
FERA SH U AREMN
OTUZDRDNC DERS
SZLKE
Herhal
Pader, e.
Koik, ti.
herhalde
giri aral,
antre,
kabul salonu
ama, hedef
Dilsaf, sf.
saf
Pilxwazi, ti.
istek, dilek, arzu
Frotday, ti.
mal (sat iin
sergilenmi mal)
Sergerinender direktr
Beran, n.
retici
Armanc, ti.
Frotkar, n.
satc
Konserve, ti.
Bjedar, ti.
konserve
anket
Bedenparez,.
spor
Bedenparz,
sportif
asansr
gn boyunca
Hilanok, ti.
Ro p de
Mermerin, sf.
Dalak, ti.
mermerden
avize
bamszlk
dikkat ekicilik
smrge
toplam tutar,
yekn, kumbara
numune,
Serxwebn, ti.
Balke
Mtingeh, e.
Kompere, ti.
Nimne, ti.
eantiyon
Ronak kirin, g.
Agirkuj, e.
Perav, ti.
Bej, ti.
f.
aydnlatmak
itfaiye eri
ky, plaj
susuz toprak
DEYMLER
Bi hevva ketin, geisiz f.
Navdest kirin, g. f.
Serwext kirin, g. f.
Cih bn, geisiz f.

andin d, g. f.
Li gora dil vve
Flervvek hon dixwazin
havalanmak, umak
ele geirmek
bilgilendirmek, uyarmak
ayrlmak, ayr olmak
aramak, armak
gnlnze gre
istediinize gre, arzu ettiinize
209
GRAMER
KSZ FLLER
Kiisiz fiillerin sadece nc tekil ahs iin ekimi yaplabilir.
Baran barn
Bert dahatin
yamak (yamur)
yamak (kar)
Baran dibare
Bert dadihat
yamur yayor
kar yayordu
Kiisiz fiiller, kiisiz biimde kullanldklarnda aadaki gibi evirilirler:
Raste ko ...
Ev heft sal in
Ev s roj in
Havn e
n e
Dorudur, doru
Bu yedi yldr
Bu gndr
Yazdr
Cumadr
Hevva xwe e
yada
Hava gzel, hava gzeldir

Hava gzel
Dinya xwe e
Hava souk
Hava souk
Hevva sar e
yada
Dinya sar e
Div ez herim
yada
ki ...
Min div ez herim
gitmem gerek, gitmem

gerekir
gitmem gerek
Krt dilinde gizli zne belgisiz zamir yoktur; ancak bu durum fiille ifade
edilir:
Dibjin ko ...
Bibnn ko ...
syleniyor ki ..., deniliyor

grlyor, grlyor ki ...
210
ki
DZENL FLLER
Krtedeki btn fiillerin gemi zaman ekimleri dzenlidir.
Emir kipinin nasl yapldn daha nce grmtk.
Dzenli fiiller, kklerinden dzenli bir ekilde uygun emir kipi olutu
rulan fiillerdir.
Krtede
iki
grup dzenli
fiil
var:
grup: Birinci gruba giren dzenli fiiller kk sesli bir harfle biten fi
illerdir. Bu fiillerin emir kipi oluturulurken, kkn nne bi ekim
eki getirilir ve kkn sonundaki sesli harf kaldrlarak onun yerine -e
1.
soneki getirilir.
2.
grup:
kinci grup dzenli fiiller, kk
sessiz bir harfle biten fiillerdir.
Bu grup da kendi iinde e ayrlr.
Aadaki Metin ve Cmleleri Trkeye eviriniz

Jngeha xzana M. Bot
Ev het roj in M. Bot malbata vv di jngeha xwe ya n de nitec ne.
Hon dixwazin vv bibinin? Avahiya ko jngeha M. Bot t de ye ne yekcar
avahiyeke njen e. L evv herhal speh ye, rex ava Sena vv pnc qat
hene. Em ji dergevan dipirsin:
Ji kerema xwe jngeha M. Bot?
-Qata aremin, aliy ep, hon dikarin bi hilanok bikevin jor.
Em dikevin paderiyek: Li aliy rasta eve mezela xwarin ya mvanan, li
ep mezela M. Bot ya xebate, pak mezela Temoy; tava roj ro p de
vvan mezeln ronak dike. Dehlzek digihne mezela raketin ya d bav
serok.
Di davviya jngeha de eve xwarinpj, koik deriy derenceya uxulker.
Pencereyn mezela mvanan didin aliy pegeh: li vv, di pber de
211
Luvr, li aliy rast Pra N. Di mezela mvanan de tifikeke bilind merme

rin heye.
Mezela mvanan tej mitline kevn giranbiha ye. Di ser dvvaran re wneyn malbat xizmn mala hilavvist ne.
Zaro Ii vvan dinrin dikenin. Li var gava dalak bi hezar ronahiyan dibiriqe, ev salona saldt gelek speh ye.
Armanca netevveyan ya pin serxwebn e.

Sergernende firavn. Di demjmr dehan de baran dest p kir.
Min nedixwest vve aciz bikim.
Xebatkeran dest bi kirina pirn xirab kirine.
Li p di safiya v mirov min nikarb kenna xwe bisekinnim.
Cihgirtiy me herend j gelek ehreza ye nikarb frotin bi avvak pavket bike.
Ji bgaviy min mala xwe firot.
Me pasportn xwe ji bona vize standin ann ehbenderxan.
Girin biha mirovan vedike.
Sergernende da zann ko me div ji bona get xwe pk binin, balafira
me di demjimr nehan de bi hevva dikeve.
Kiriyarn me dixwazin ko li ser kertonan merka karxaney bte ap kirin.
Em hvi dikin ko firotkar di wext xwe de otomobla bgre.
Em dixwazin vve li ser vvan daxwaziyan serwext bikin.
Temo dixwaze her titji kmasiyan dr be.
Bajar ko hon diin ji vir dr e, div hon bi otomobla an bi trn herin.
emenzara ko em l rnitibn me tatiya xwe l knand tr gulek
b.
ev frotay j tane ann metngeheke ingilz ye.

Ez li dareke str dierim ko ez li pa vv karibim xwe verim.
Dest xwe medin v kevir ko mar di bin vv de ye.
Min nikarib tit ko keik digot seh bikim.
Gelo tit ko hon l digeriyan vve peyda nekir?
Ez dikim ji vve titek bixwazim. Duh var, tit ko tu kes ne li hviy b
VVelat ko
qewim.
Ferman hatiye dayn ko eskern me div xwe bi nde bikinin.

Gelo kompereyn ko ji bona v kar hafine dayn ne bes in?
Beran naxwazim genimen xwe bi v bihay bifiroin.
212
d xwe bi unda bikine, me riya vvan girt.

Beriya ko ez ji Kurdistan herim dixwazim bajar Bedls bibnim.
Ji nimneyn ko frotkar p min kir, ne li gora dil min bn.
Dijmin nikare
Dinya dikene cima tu digir?

Dema ko trn terka stasyon dida lokomotif, ji ber sebebeke nenas ji r
derket.
Min tu serwext kirib ko evv peya ne mirovek evvle ye.
Ji bona i tu henatiyn konservekir naxw?
Heval min rex min rnitib.
Me qesda xwe ji tu kes re xuyan nekir.
Agirkujan bi dijvvar evvata depoxan temirandin.
Beriya ko bejedariya me bikin vve ji dikann din nepirsn?
Ji vvapora ko binav dib du xortan xwe avetin av dij pln mezin xwe
gihandin perav. Me bi dijvvar xwe gihand beye. Kerem ke yekbine d
Rabe seydaye me te dixwaze.

Ji xaniy ko dievvit kesek nikarb xwe bifilitne.
Li gora te i diviya b em bikin.
Ev leymn diviyab bne rkirin Ingilistan.
Ma nediviyab ko hon sibe z herin ?
Div hon hinik btir bedenparziy bikin.
Nediviyab ko ks hevgas di depoya de bne hitinl...

Gelecek byk tatilimi Fransa'da geirmek istedimi babama sylemek
niyetindeyim.
Sonradan bamsz olman ok nemli.
Tatil yerine giden ocuklar Kuzey Gar'ndan kalkan trene biniyorlar.
Her insann bir ideali var.
Uak sabahn altsnda havalanacak.
Gn boyunca mallar vitrine yerletirdim.
Yeni parlak avize eskisinden daha ok aydnlatyor.
Bu iekleri satn almaya niyetim var.
213
Tccar bana rengarenk yn kumalarn numunelerini gsterdi. Yarn,

bana st mermer bir masa brakacaklar.
denecek miktar fazla yksek deil.
Her ne olursa olsun, sizin bu gn fazla bir ey istememeniz lazm; bu
konuda gerekli her eyi size dnden hazrladm.
Kk ocuum ateler iinde, ltfen bir doktor bulun.
Arabaya bin!
Teekkr ederim, isteinizi yerine getireceim.
ilingir olan ii, bir depo ina etme konusunda beni bilgilendirdi.
Yazn hava gzel, deniz kysna yayln.
Plaj ok gneli ve hava scaktr.
Taze sebzeler sala ok yararldr.
Soruturma bu adamn btnyle sulu olmadn gsterdi.
Gelecek yl vergiden muaf tutulacam.
Denizde geen bir aydan sonra karaya kmak ok gzel.
Spor btn dnya lkelerinde poplerleti ve ampiyonlar her yerde kut
lanyorlar.
tfaiyeciler yangn sndrmekte ok glk ektiler.
Her insann eit olduunu sylemek saflktr.
214
FERA SH PENEMN
OTUZBENC DERS
SZLKE
Bdeng
Tenha
Hew, ti.
Tebit, sf.
Germker, ti.
Berkk, ti.
avlu
Nivsgeh, ti.
sakin, usul,
tecrbeli,
dnya grm
sahne, kerevet
genlik
tenis
iz damga
gnlden, gnllce
gemek
Dinyanas, sf
Berp, ti.
Lavvan, ti.
Tenis, ti.
R, ti.
Bi dilxwe
Born
(bibore!),
geisiz f.
Parastin
(biparze!) g.
sessiz
sakin, tenha
korumak, savunmak
f.
215
radyatr, karolifer
ekmece
ktphane, masa,
Sadey, ti.
Sade, sf.
bro
szlk
dokman
basitlik, sadelik
sade, basit
Law, sf.
gen
Kevneop, ti.
Bi kr hatin,
gelenek, adet
ie yaramak
Ferheng, ti.
Bernivs, ti.
g.f.
Borandin
geirmek (geir)
(biborne!) g.f.
Bazor
frtna
Kiredest
el rn, yapt
GRAMER
Dzenli
Fiiller
(Devam)
grup: Fiil kknn sonu sessiz bir harfle biten ve son sesli harfi
a dndaki bir sesli olan fiillerdir. Bu fiillerin emir kipi, fiil kknn
nne bi ekim eki ve son sessiz harfin yerine emir kipinin soneki
olan -e eklenerek oluturulur.
1.
kknn sonu f sessiz harfiyle biten ve sondan bir n

ceki harfi a olan fiillerin emir kipi yle olur:
2.
grup:
Fiil
kknden nce bi ekim eki gitirilerek.

2) -a seslisinin yerine -e getirilerek.
3) -t yerine e soneki getirilerek.
1) Fiil
grup Fiil kknn sonu d sessiziyle biten ve sondan bir nceki

harfi a olan fiiller. Bu fiillerin emir kipini oluturmak iin:
3.
kknn bana bi ekim eki getirilerek.

a sesli harfi / seslisiyle deitirilerek.
3) d son sessizi yerine e getirilerek.
1) Fiil
2)
3. grup fiillerin byk bir blm
1 .
kategorideki geisiz fiillerin ge
ili formundan meydana gelirler.

Mezela M. Bot ya Xebat
M. Bot ji mezela xwe ya xebat gelek dilxwe e. Evv mezeleke tenha
bdeng e ji ber ko evv dide aliy hevv. Du pencereyn mezin vv ro
nak dikin. Li havn ev mezel hinik germ dibe. L zivistan M. Bot serma
nagire. Germker v mezela xwe germ dike.
M. Bot mekna xwe ya nivsandin daniye ser masa xwe ya xebat. Ew
216
kaxezn xwe deyne berkkan. Nivsgeh tr kitbn fransiz yn speh

ne: Kiredestn Molyer, Rasn, Rso, Vktor Hugo, Balzak hvvd. in. T de
ferhengeke mezin j heye. rn Temoy dixwestin vv ji xwe re bibin, ji
ber ko evv tr vvne ye. L bava vvan gte vvan: "Na, ev ferheng d bi k
ri min b, l heke hon bijr tebit dibin, hon dikarin ben li vvneyan bi
nrin".
Temo heye ko dikare bi hi bisekine, l rn hinde pirbj e.
Di jiyangehe de titek heye ko ji rne bi hitir e, evv j Psil e, pisnga
pik ko jina pismam St Bot daye zaroyan. Psil li her der diere. Ji
vv jiyangeh kafa vv t, le evv nemaze hej mezela xebat xwarinpjiy dike.

Heke hon ne M. Ferzende ne ez nikarim ve nama bidim vve.
Heke hon kurd in cima bi kurd napeyivin?
Hervvek av hevvaya v gund xwe e, em havn xwe li vir bibornin.
Herend j hon hevale min in, ez nikarim v veartiy ji vve re xuyan bikim.
Evv mirovek dinyanas e.
Oesta vv j be, div em xwe j biparezin.
Bi i avvaye be j ez gotina xwe binim cih.
Heke vve pencere vekir toz d bikeve hundur mezela. Heke hon bi pxistiya me ne qalin vekir bjin.
Nik dil min v var bazorek d rabe.
Herend j em dikarin ji vir her tit bibinin, ez tir digirim ko em nzk
berpe rnin.
Heke guldank ikiya ye ez herim yeke din bikirim.
Y ko bfeht e dikare her tit bike.
Herend j vv em nedtin, heye ko vv deng me bihst.
Bava meji ku ve bej, berev d vegere mal.
Em li bex rniytibn, bi derbek barana dest p kir. Gava kura min ji
diya xwe b ez dr vvelt bm.
VV di lavvaniya xwe de ji nr hez dikir, l niho, hervvek pr b, hej masvaniy dike.
217
Xwka min bi tens dileyize.

Biyaniyn ko tn frans, hervvek seraba fransiz bij e hn vexwarina
erab dibin.
Li Felestn pit xwarin me her portegal dixwarin.

"Sempatik" kelimesinin szlkte ne anlama geldiine bak!
O ok deneyimlidir.
Basit ve anlalr bir stille ve ayn zamanda bilgece dokmanlar yazyor.
Bu geceki oyun iin sahne daha da ykseltilmi; orada dans edilecek. B
tn genlik orada randevulam.
Sporcularn leden sonraki sayg gsterilerinde kendilerini oyuna ver
meleri, ampiyonlarn sahnede yerlerini alp saygda bulunmalar adettir.
Tenis ok seviliyor ve genler bu sporu tutkuyla yapyorlar.
Memleketen gelen haberler nelerdir?
kinizin arasndaki sorunlar halledildi mi?
Tiyatroyu seviyor musunuz?
ehrimize gelecek olan Fransz firmasnn yeni mdrn tanyor musu
nuz? Onun haknda ne dnyorsunuz? Ona ksa bir ziyarette bulunma
konusunda seninle ayn fikirdeyim. Byle birikimli bir insanla yava ya
va konuma frsat olur.
Kapnn yanna vardmda almaya baladm. Kap ald ve evin kpe
i sokaa kt. Herkes onun ardndan kotu. Onu yakaladk ve tekrar ie
ri soktuk.
Akamlar haber blteni iin radyo dinliyorum.
Pazar gn leden sonra, tiyatro oynunu izlemek iin, kzkardeimin ya
nna, genie bir koltua oturdum.
Ben ve kzkardeim, ikimiz de ok ackmtkSaatlerce krda dolatm. Orada zaman zaman avclarla, bazen de ift
srenler karlatm; konumak iin beni durdurdular ve bana sk sk
yaadklar zorluklar anlattlar.
218
FERA SH EEMN
OTUZALTINCI DERS
SZLKE
gngrm, yllanm
obur
Xwera, sf.
Bankevan, n. bankac
Dotira roj, ti. ertesi gn
andiyar, n. gnderici, nakliyeci
Berhevan, ti. tamamlama, tamamlanma, bitme , bitirilme
liman
Bender
Rastbn, sf. realist, gereki
Saldt, sf.
yaplmadk
grlmedik
ktmser
Nedt, sf.
Bedbn, sf.
sarka
avantajl
cinli
kaynak,
ocak, maden
oca
alm madeni
Kana zr
PeymaNname, ti. anlama,
szleme
andiyar, n.
Nivsdar, ti.
Hiqels, sf.
akbn,
iitilmedik
Nebihist sf.
Nekir
ihnok, ti.
Nehfdar, sf.
n, n.
Kan
gnderi
belge, vesika
kt zekal
iyimser
GRAMER
Dzensiz
Fiiller
Krtedeki fiiller sadece emir kipi, imdiki ve gelecek zaman ekiminde,

dzensizdirler. Dzensiz fiiller iki kategoriye ayrlr:
219
kategori: Kk, emir kipi ekiminin dzenli olarak yaplmasna

elvermeyen fiiller. Aadaki fiillerde olduu gibi, emir kipinin, im
diki ve gelecek zamann ekimini salayan fiiller:
1.
Avtin (bavje!)
utin (bio!)
atmak
ykamak, vs....
kategori: Aadaki fiillerde olduu gibi, emir kipinin, imdiki ve

gelecek zamann ekimine elvermeyen fiiller:
2.
getirmek
gelmek
gitmek, vs
Ann (bne!)
Hatin (vvere!)
an (here!)
Fiil
kk sesli bir harfle baladnda, bi- ekim nekinin / s d
er.
rnek:
Avtin (bavje!)
atmak

Mezela xwarinpj xwarin
Mna mezela mvanan, mezela xwahnj di qeta bini de ye. Dvvar bi wneyn yan benderan xemiland ne. Li ser firaxdaneke saldt firaxine
paxirn firaxine ekkir, di navbira her du penceran de banjimrek ihnoka xwe ber bi aliyn ep rast ve dihejne dike, tik-tek. Niho em bi
kevin xwarinpjiy.
Pisinga pik ya ko nzik der, Ji ser dv xwe rnitiye li me dinre qey
dixwaze bje me: "Hon li ba min in, li her tit binrin, l me be ko titek
bi xwe re binin". Li ser masa masiyek hinik drtir raniyek heye. Pising
li masiy dinre, he rne hdka nzk masa xwarinpjiy t, li raniy dimeyizne l dest xwe na de vv.
220

-Xwez kura me himg y vve xebatker buya.
Xwez civvan hinde z derbaz nebya.
Di v kari de, vvilo dixuye ko revva m e gelek nehfdar e.
Tte gotin ko M. Remo li emdnan her kes nas dike.
Heye ko ez karibim.
Hervvek evv bankevan gelek devvlemend e hem daxwaziyn xwe tne
cih.
rn pir bej e l ne xwera ye b destura d bava xwe dest xwe nade titek.
VVisa dixuye ko evv xortji ttn ko hn vvan dibe tu tit ji bra nake.
Tte gotin ko niyan ji wextn kevnare vir de kaxez dixebitandin.
Wilo dixuye ko zr v kana di wextek nzik de d biqede.
ire cilan min ne h atine fire kirin?
Div hon av bidin zeviyn xwe.
Xwe bilezne ko bigeh vvan. Me dest ji v kiand.
Peymananmeya ko di navbira me de heb hate rkirin. Heke name ro
beri demjimr ean hate andin heye ko dotira roj evv digehe dest girtyar.
Heke min evvtiyek kir ji kerema xwe bjine min.
Heke ev nivsariya kevn hate evvitandin j ne tu xem e, ber dest me ye
ke din heye. Heke te niho bavveriya xwe bi gotina min nean, li davviy tu
bibn min iqas rast gotib.
Heke, hema niho vve dest bi xebat kir j nakeve sera min ko hon vv be
ri davviya havn bikarin biqednin. Heke ro j tu ne ne hat, ez hviy
xwe ji vegera vv nabirim. Mirov iqas j pesn bankevaniya vv bide ne
bes e.
Heke wext hinde dereng nebya min bigota de em herin snemay.
Heke me bizaniya ko evv li mal e me d serek bidaya vv.
Div ez bixebitim da ko sibe karibim bi kri xebat bm.
Heke ev premrd biqas texmna me hiqels buya nedikar b pirsine vvi
lo deyne p me.
Heke te rojnameyn davvn xwendibya, tu hinde akbn nedib. Silo mi
rovek akbn e. Hin bedbn in, hinn din akbn in, hinn dtir rastbn in,
221
hinn dtirn dijn, dimirin b ko titek bibinin. Min bizaniya ko em he

rin goristan, min cilan xwe yn re vvergirtana. Evv ti yekcar nedtye.
Beriya ko hon cihgirtiy me bibinin, ji kerema xwe dest bi kirna trektora
xwe mekin.
Aadaki Metni ve Cmleleri Krteye eviriniz

Sevr Antlamasnn 1920 de byk devletler tarafndan imzalandn bi
liyor muydunuz?
Krte-Franszca szlk ksa zamanda bitecek. Bu byke bir eserin
gereklemesi demektir.
ocuklar, Pariziyen banliysnde oynarlarken bir hazine buldular. Sanki,
hi bitmeyecek bir altn rezervidir bu.
Pole Sud ya da Pole Sud Kaifleri zerine kitap okudunuz mu?
Onlarn yazlar her trl aratrma iin yararldr.
Bu bankac ar derecede iyimserdir.
Onun gerekle uzaktan yakndan ilgisi yoktur. Aksine onun efi, az rasla.nan karamsar insanlardandr.
nceki gn gnderdiim mektupta bildiiniz olaylardan, arkadalarm
zn mevcut durumundan sz ettim.
Herkesin bizi daha iyi anlamas ve bu durumdan kurtulmamz iin yardm
etmesi gerekir.
Gazeteciler, sk sk huzursuzluk olan lkeleri gezerler ve hatta savan
srd yerlerde ikamet ederler. Dndklerinde de, nefes kesen, heye
canl makaleler yazarlar.
Yaklak hazirann ortalarnda bu ehri terkedeceim.
Tabi, daha erken gitmek benim iin iyi olurdu, ama her yerde olduu gibi,
o bana efimin benden nce gideceini syledi.
Gelecek olan sinema aktrn daha nce grdnz m?
Doruca onun evine dneceiz. Bizimle olmak ister miydiniz?
Czdanm cebime koydum, ama birileri gizlice cebimden karm. Ben
bylesini hi grmedim. Allah onu afetsin.
222
FERA SH HEFTEMN
OTUZYEDNC DERS
sepet
sergi, sergi vitrini
taze, ya
Peyar, ti.
avgerandin,
kokulu
satc
fiyat, pahall
Hertiro, n.
Rn, e.
Xeznedar, n.
Kart, ti.
havu
havu
Sal p de
Str, ti.
kalnlk
Zirav, ti.
incelik
Selik, ti.
Derfro, ti.
Ter, sf.
Bhndar, sf.
Froker, n.
Biha, e.
Gzer, ti.
Hevvcedar gerekli olan ey.

Xapnok, n. aldatc
Pitdan
zoralm,
msadere
kaldrm
ti gz atmak, gzden
Giran, sf.
Bihagiran, sf.
geirmek
market
ya, erimi ya
veznedar, kasaya
bakan
yl boyunca
pahall, ar
pahall, fiyat yksek
Erzan, sf.
ucuz
Zirav, sf.
ince
Temaager, n.
izleyici, seyreden
Pmerge, e.
sava, gerilla
Ghev, ti.
uygun, birbirini
DE YMLER
tamak, kaldrmak
sarmak, paketlemek
toplamak
Hilgirtin (hilgirel), geisiz f.
Pandin (bipnel), g.f.

Kom kirin, g f.
223
Li ser ve
zade kirin
P ketin, geisiz f.
Dan pey. g.f.
Beisin (bibeiel), geisiz
B etlah
Li cih ko
Nema
ilave etmek
ilerlemek
f.
takip etmek, arkasndan gitmek

glmsemek
aralksz, durmadan dinlenmeden
bir eyin yerine, -in yerine
daha fazla, bundan baka
GRAMER
Zarf (belirte) ve Zarf Niteliindeki Deyimler
zaman, nicelik, karlatrma (kyayslama), olumlama ve
olumsuzlama zarf ve zarf niteliindeki deyimlerin balcalar
Yer,
unlardr:
Yer zarflar
Dormedor
dereke din baka yerde

Di dora ...de ...in etrafnda,
dolaynda
Ji vir de
buradan, bu ta
Li
Li hindur...
raftan
... iinde
Di pist ... de
...in arkasnda
Li pa
arkada, arkasn
da
stte, yukarda
burda, burada
Jorn
Li vir, li hire
Dr
He, ha
Ji vv de
Ji derve
Di p ...de
Li p
Jrn
Li vv
Li
her der
Liku
Ji dr ve
epeevre, etraf
tede
tede, biraz uzakta
darda, dardan
-in nnde
nde
aa, alt, alta, altaki
orada
her yerde, her tarafta
nerede
uzaktan
Zaman zarflar
Hing
Wext ko
...
o zaman
ro
bu gn
...dii zaman
Hema
hemen
224
Dember
Ber ...
Zkan
Damen
Ed
Davv, tal
nceden, ok
Ber
nceleri
(... dena) nce
acele, alelacele
her zaman, daima
bundan byle, artk
Zka
Her hal
Ji hing ve
Ji vir ve
sonunda,
nihayetinde
Duh
Di cih de,
dn
hema
anszn
Paa
Pr
Betirpr
sonra
Tal
sonunda
hi, asla
bazen, baz baz
baz zamanlar
az sonra, az nce
annda, yerinde
Di wext ber eskiden
imdi
Keng
Pircar
ne zaman
nceki gn
bir nceki gn
( gn nce)
car
Car car
Carina
Bistk
Dereng
ge
Her, her car zaman
erken
Z
Tu
de
Niho
nce, daha nce,

gemite
erkenden
bu esnada, bu anda
bundan byle
o zamandn beri
sk sk,
genellikle,
ounlukla
Nicelik zarflar
Bes
Pir
end
yeterli
Hne
ok
ka
Bi xwe
Btir, pirtir
daha ok
daha da
ka tane, ne
kadar
o denli, o kadar
Hj
igas
Kmtir
Hindik
Km
Evvend
Heke, ger,
Hinde
Zehf, gelek ok
Zade
fazla, daha ok
pek ... deil, pek

... yle deil
hatta, bile
daha az
az
az, eksik
o denli, bu kadar
eer, ayet
eer
1
225
Hevgas
o kadar, bu denli
Durum ve karlatrma zarflar

Hol, vviha
VVilo,
vver
J
Oesdane
Cima, are
tir, laytir
Batir, tir
byle
byle
de, dahi
bile bile, kasten
Zor, qew
neden, niin
Xirabtir
daha ok, daha

daha iyi,
Bi qas
o kadar
Bi hev re
beraber
nasl
gl, olduka
daha kt, daha
beter
avvan
Nemaze
Lez
iyi
zellikle
Olumlama ve kuku zarflar

kukusuz, elbette
Nexwe
Heye ko
Bi rast
Bguman, bik phesiz,

Bel, er
kukusuz
Dibe ko
evet, tabi
olabilir, olabilir ki
gerekten,
dorusu
olabilir, olabilir ki
Olumsuzlama zarflar
N, ne, na
No
Tu, ti
deil
hayr
hi, hibir
yek car
birden, bir kez
hi
Qet
Katiyen
Zarf deyimlerin byk bir blm, bi edat ya da -/, -ane, -ahi, -ka
soneklerinin yardmyla yaplr.
Bi lez
Bi ehrezay
Bi eleng
aceleyle
Bi edeb
bilerek, beceriklice Bi diqet
cesurca
Bi sivikah
Aqilane
akllca, zekice
Bi nerm
beyvari, prensvari Eqilmendane
Mrane
Comerdane cmerte,
Ehmeqane
Civvanmran bonkrce yiite,
ehsivvarane
e
soyluca
Bi dizka
226
terbiyeli
dikkatlice
hafife, kolayca
yumuaka, usulca
ciddiyetle
ahmaka
velyece
gizlice ,vs.

Zaroyan min, d vverin em herin titn xwarin peyda bikin.
Temo tu selika hilgir.
St Bot zaro ketin r, evv niho di kolaneke kevina drj teng de ne.
Li ser peyar, li ber derfiron xwe firotker ban dikin:
"Kerem kin, vverin vir, li avgerandineke henatiyn ter, mvveyn bhn
dar n!"
Hevaln me dikevin herfiroiyeke t de rn, penr, birine, her texlt got,
henat meyvveyn elbikir, zeyt, zeytn, megerne, mevvj hene. Herfiro tej xelk e, jin mr zaro.
St Bot dibje froker: "Kloyeke meqerne, nv klo qehwe, eke zeyt,
du klo ekir, aryek klo penr bidin min".
Froker binaya vvan kom dike. St Bot peran dide xeznedar digel za
royan xwe ji herfiroiy derdikeve.
Di kolana de zaro girgirokn pik jinan dibnin. St Bot dibje zaroyan
xwe: "Evv frokern ardemn sala ne. Sal p de evv li gora demn sala
henat meyvveyn difiroin. "
St Bot yek ji vvan frokern dipirse:
"Bihay vvan gzeran bi igas?"
Frokera gelevv bejinbilind vedigerne dibje:
"Biten frengek. Evv ne biha ne". Jink bi ser ve zeyde dike: "Min pvaz,
kelem, bacana sor faslj hene evv erzan in".
St Bot pir texlt henat meyvveyn dikire, henant mvviyn kesk,
sor, zer sp an zrn.
Zaro gelek dilxwe in. rn mna hero dev ji axaftin bernade, he Temoye deng nake, selik giran e r dr e.
Xort civvanmerd ji bona xelaskirina zaroy reben ko di av de dixeniq
b ko cilan xwe ji xwe bike, xwe avt av evv an bejy.
Mehfr b davveandin utin paqij nabin. Eskern me b etlah p
ve dikevin. Li cih ko tu bid pey xebata xwe, tu di nav kue kolanan de
wext xwe vvinda dik.
Balafira bi hevva ket li cih ko bilind dibe, rizk li erde kir hate xwar ji
ber v yek temaager bavver kirin ko balafir d bikeve erd.
Em heta panzdeh gulan, digel d bava xwe li vir bimnin.
227
Em nema diin v dikan.

Ez di sala hezar neh sed ardehan de za me (ji deya xwe bme ya
da hatime din).
Ev bername sala ko b d bte cih ann.
Li havn em diin zozanan li zivistan em xwe digihnin germiyanan.
Ber bi armanca xwe ve p ve bikeve li titn ko yn din dikin menre.
Hevvcedariyn avakirina duh hatine.
Bi dehan ve kamyon girgirokn ko dijminan di piteriy de berhevkir
bn ketin destan pemergan.
Beri her tit div em bizanin heke ev mal di gora vve be, an ne, bihay
vv pirseke din e; ez dikarim Ii ser bihay vv bi xwed re li hev bm.
Pirsa ko her li p hi me ye pirsa vvelat me Kurdistan e, ji bona me,
bextewariya vv, armanca bilindtirn e.
Ev kamyon nimneyek e, hem kamyonn ko di karxana me de hatine kirin mna vv ne.
Di v ghev de hin xaleyn Kurdistan ran hene.
Hk di v vvelat de gelek erzan in.
Tu li ber dil min gelek rn .
Bihay mvviyn elbikir hinde bilind bye ko, em bgav man devji hunduranna vvan berda.
Tit ko dest dike, d bav nake.
Xebat r e, dest avt dibe rov.
Her tit bi zirav dik, mirov bi str.

Btn bir yl boyunca, pazar kk ehrimizin merkezindeki meydanda
kuruldu.
Byk sepetler iinde, bol bol meyve ve sebze geldi.
Bir yaz boyunca hava eftali, ahududu ve her eit kokulu meyve ve ot
koktu.
Kenar semtteki bakkal da gelip pazar da tezgah kurdu. Orada, fiyatlar
maazalardakilerden daha ok uygundu.
Pazara gittiimde, nce maln iyisini ve ucuzunu nerede bulabilirim diye
228
etraf bir gzel kolaan ederim ve daha sonra, sebze, mutfak iin erimi
ya koyun ya da kz eti ve bolca meyve satn alrm.
Tabi her eyden ce, yllardan beri tandm satclarla biraz sohbet ede
rim. Satclar bana, ufak tefek ilerinden ve karlatklar glklerden
sz ederler.
Bazen de, usulca ya sepetimin iine biraz sebze koyarlar, ya da bir mey
ve uzatrlar.
Bunu karlksz yaparlar, nk ben de onlara sk sk hibir karlk bek
lemeden hizmette bulunuyorum.
Bazen tandk dostlarla karlarz ve karlkl olarak birbirimize sr
larmz aarz. Hemen saatin ilerlediini farkeder ve bundan byle daha
fazla ene yapmadan eve dnmeye karar veririm.
Ama, her nedense durum hep byle olur.
Evde o denli iim var ki, arkadalarm ziyaret etmeye bile frsatm ol
muyor. ocukluk arkadamn kzn greli iki gn oldu.
Ne kadar de bym ve gzellemiti!
ok tali ve bir o kadar da kibar birine benziyordu. Genliinde annesi de
byleydi.
imdi bir birimizi daha az grr olduk.
229
1MFERA SH U HETEMN
^MOTUZSEKZNC DERS
SZLKE
Ser ye standin nne gemek,
(bistnel), g. f. amak, inisiyatifi
Xaer, ti.
ele geirmek
nhatin, d., gidi geli, dola im
Xwebextane mutluca, mutluluk
iinde
Titnfiro, ti. ttn satcs
Agirpek, ti. akmak
Gotfiro, e. kasap
Beraz, e.
yaban domuzu
Nanpj, e.
frnc, ekmeki
Herfiro, e.
bakal
erbet, ti.
erbet, tatl iecek
Pirtkfiro, ti.
Cerime, ti.
Patik, ti.
Kurteling, e.
kavak, drtyol
az, kesime yeri
kitap satlan yer, ki
tap
ceza,
para
crm, kibrit
ksa eyri bacakl
bir kpek cinsi
Gotfiro, ti.
kasap
Beraz kedi, e. evcil domuz
frnclk
Nanpj, ti.
Dikan, ti.
bakkaliye
Berber, e.
kuafr, berber
DEYMLER
Mr min ez berdame.
Xem nake.
Ez navbera te mr te
xwe bikim.
Evv digir li hal xwe.
cezas,
Kocam beni boand.

nemli deil, bir ey olmaz.
Kocanzla aranz yapacam
0 haline alyor.
231
hal xwe digir

Min evv bi der kir ji mal.
i cih ko evv di ...
Bi zimanek xwe.
Ptji bin ling vv derdiketin.
Bi jor ketin.
Evv ji pa zinarek dinre.
Min evv bi lez kir.
Evv teyran li ezmn digire.
Evv bi
Min xwe Ii em xist.
Ez ji rex din ve z derketim.

Min di bin av de dom kir.
Li bina av.
VV baz da bezi.
Min ling xwe bi ling vv ve
girda.
Lingn xwe bi hev re girdan.
Evv vegeriya ber bi heval
xwe.
Min evv ji dr ve dt!

Te veartiya min ji vv ve
ekere
O haline alyor.
Onu evden dar kardm.

Gittii her yerde...
Kibarca, tatl bir dille.
Ayann altndan kvlcmlar
salyordu.
Yukar kmak.
Bir kayann arkasndan bakyor.
Onu hzlandrdm.
Havada ku yakalyor.
Dereye girdim.
Hzla dier kyya getim.
Suyun altndan devam ettim, gittim.
Suyun dibinde.
O kotu ve kat.
Ayam onun ayana baladm.
Ayaklarn bir birine baladlar.
Arkadana doru dnd.
Onu uzaktan grdm!
Srrm ona atn.
kir.
Em ketin av carek li ser

av areke li bin av dibn.
Suya girdik ve kah ste kyor, kah

batyorduk
GRAMER
Baz fiillerin kategorilerinin cmle iindeki yeri (szdizimi, sentaks)
Krce cmle de szdizim, genelde aadaki gibidir:
1 .
zne
2. Yklem
ya da tmle
3. Fiil
232
Erd girover e.
Yer yuvarlaktr.
Aada sraladmz baz fiiller;

n
Ann
gitmek, terketmek
getirmek
Hatin
Ketin
Ghandin
Dann
Xistin
Avtin atmak
gelmek, ulamak
dmek, girmek
yetimek
koymak, vs.
dolayl tmleten nce geldiklerinde, dolayl tmle edat almazsa

da bklr:
Paris'e gidiyorum.
Seni eve getireceim.
O suya dt.
Odann iine girdik, odaya
Ez diim Pars
Eze te bnim mala.
Evv ket av.
Em ketin hindr mezela.
Ez d te bigihnim
Pars.
girdik.
Seni Paris'e ulatracam
Yine ayn fiiller, bzlm bir edatla zamirin oluturduu bir deyim fiille
birlikte kullanldklarnda, genel kurala uyar ve cmlenin sonunda yer
alrlar.
Ez ji Pars tm.
Berik li min ket.
Roja n ez ji Pars diim.
Paris'ten geliyorum.
Bana kurun deydi.
Cuma gn Paris'i terk edeceim.
Dier, dan, gotin, andn vs. gibi fiiller, durma gre bazen dolayl tmle
ten nce bazen de ondan sonra gelirler.
Sizi grdme sevindim.
Ez bi dtina vve bextiyar im.

Xwarina fkiyan qenc e.
Dest ji xwendin bermedin.
Meyve yemek iyidir.
Okumaktan vaz gemeyin.
233
Ez guh didim reyna seyan.
Kpek havlamalarna kulak

veriyorum (dinliyorum).
At kuusunu gryorum.
Konuan insanlar duyuyorum.
Ez beza hespan dibnim.

Ez axaftina mirovan dibihsim.
Ez dixwazim herim.
Ez dikim bixwim.
Min div ez binivsim.
Gitmek istiyorum.
Yemek zereyim (istiyorum).
Yazmalym (yapmak istiyorum).

R nhatin
M. Bot li ser peyar hd hd dimee. Carna li ber camekanan disekine li hr mrn t de mze dike.
Di dora vv de xelk z dimein evv ser j distnin. Hinn din li vv, li mirov ko xwe nalezne dinrin. Di nav kolana de otomobil, kamyon, otobs,
motosklt bisklt pir in. Di xaeryan de iaretn ronak yn sor nhatin disekinnin, pist re areta kesk hemiyan didin meandin. L bi derbek, heval me dixwaze here aliy r y din peyar biguhere.
-Gelo ev dikana sor i ye?"
-Evv pirtukxaneyek mezin e.

Polis Trafik
"M. Bot xwe dide r, xwebextane nhatin sekini ye, ew Jigehe peyarya aliy din. L heyf e evv dikeve ser polsek y ko defter li des t li h
viy vv ye. Pols, pit silavdan dibje;
"Mrza diviya b ko hon di bora bizmarkir re derbaz bin, ya kopnc m-
tir vvdetir e.
Nav vv i ye? A ez dibnim hon biyan ne. Ba e. L bala xwe bidin! Careke din vve div cermey bidin. "
234
Qehwe titnfiro
rn pik digel bava xwe ketin titnfiroiyek.
-Hon i dixwazin Mrza!
-Paktek cixare, pakteke titn elbikeke patik, ji kerema xwe du pln
posta ji bidin min.
Titnfiro tr elbikinin rengereng e: Sor zer, kesk hn, spi re, zrn zvn.
Di camekaneke stln
de agirpekin piretexlt hene. Hinji vvan gelek spe-
hn. Agirpekine bi fitil, bi benzin bi gazhevvay. M. Bot dike agir; ekek bikire, lji ber bsebriya kea xwe dev j berdide ji dikan derdi
keve. He rne kes nizane evv li ku ye. M. Bot li dora xwe dinre,
rn di bin siha darek de, li erd rnitiye, bi seyeke pik, ji nijada kurteling dileyize.
Ev e meh in M. Bot digel jin zaroyan xwe Ii Pars ne di mna xelkn Pars evv hn eqam kue kolann Pars bne.
Evv d b dijvvar bi otobs, bi metroya an bi trnan diin tn her aliyn bajr. Titek ecb e, l y ko carina riya xwe a dike M. Bot ye.

Eve gotfiroiy de her texlt got peyda dibin. Got ga, pez, golik, bizin
berazan.
Mirov nan xwe j li ba nanpj dikire.
Di nanpjiy de her texlt nan ran peyda dibin.
Dikandr ava maden, mey erbetan j difiroe.
Cil, mitl, hesincavvn elektrk hwd. di dikann mezin de tane firotin.
Gava mirov dixwaze por xwe bide kurt kirin die ba berber.
Gava mirov dixwaze di vvelatek biyan de bimne, div mirov here polsxan destura nitec bn bixwaze.
Gelo mirov ko li rex mr min e k ye?
Div em ji bona azadiya vve lata xwe bi her avvay li her der bixebitin.
Div tu bi kar vvezfa xwe rab.
Heval min li ser deriy cran xwe sekini ye.
235

Ona son sigaray ikram ettim. ki paket sigara ve bir kibrit almak iin tekel
bayisine gittim. Frnn ve bakkaliyenin nnden getim ve bir koyun bu
tu aldm kasap dkkanna girdim. Onu darda odun ateinde piirdim.
Yaban veya evcil domuz eti ite piirilince gzel oluyor.
Kava getiimde, trafik ok kalabalkt ve kendimi ezdirmemek iin ok
dikkat ettim. Kedeki kitapda her eit kitap bulunur. Narin'e, doum
gnnde gen bir ss kpei hediye edildi. ans var, ki kpek nceden
eitilmi. O hallar pisletmiyor. te yandan, onbe gn ncesi gibi temiz
dir. Nereden geiyorsa Narin onu takip ediyor ve yal kediler ile kk
kpekler nnden kayor.
Bu at ylesine hzl gidiyor, ki ayaklarnn altndan kvlcmlar sayor.
O benimle ok saygl bir ekilde konutu. nce yanma yaklat, bana
Krdistan'dan geldiini ve yanmzda kiralk bir oda tutmak istediini sy
ledi. Bizde kiralk oda olmadn sylediim zaman, bana nemli deil
dedi ve daha uzakta bir yer de tutabileceini syledi.
Babam iki ipi nasl salam balayacam bana gsterdi ve ben de he
mencecik yaptm.
O kadar mutsuz ki! Onun iin kendi kendine alyor. Birbirinize dargn ol
manz glntr, sizi bartmak istiyorum.
Arkadama git, sana srm syleyecek.
Onu kayann arkasndan gzetleyeceim. Onu uzaktan grdm ve onu
hemen tandm.
Kurt kpeini ardm ve o da bana bakt, sonra kotu ve en sonunda
kat. Gidip onu aramalym.
236
FERA SH U NEHEMN
OTUZDOKUZUNCU DERS
SZLKE
Xwezan, e.
Erd, ti., nave, ti blge, saha
Mafir
madem
Xiniz, sf.
Dotira roj
ertesi gn
Bila
Cih dtin (cih bi yer bulmak, yer
bine!), g.f.
Hnga,
yapmak
Dan der
hngbel.
aa vurmak,
Xiniz, ti.
(bide der!), g.f. ifa etmek
Bend, sf.
yasak, engel,
Kizbn, ti.
Feht, ti.
bent
Tif kirin, g. f
Berdt
utanma
Kmas, ti.
Ponijn (biponi- ngr
avok, ti.
jel), geisiz f. dalmak,
Mizmizn
Bi der ketin (bi dnmek
(bimizmizel),
der bikeve!),
kmak, dar
geisiz f.
geisiz f.
kmak
Hdka
yavaa, temkinlice Der adet
Dvhev
bir biri ardna, ard
arda, arka arkaya Sepand, e.
Serwext, ti.
Navnivska tele yllk tarife
.
fona, ti.
Holika telefona
Bkr, ti.
telefon kabin
237
bilen, uzman,
erbap
ele verici, ihaneti
olsun
o zaman
ihanetilik, ele vericilik
fke, hiddet,
tkrmek
eksiklik, hata, kusur
gie
fsldamak, alka
lanmak (su iin)
alk olunmayan,
adet d, istisnai
koruma, saklama,
kollama
bir eye vakf olma
durumu
beceriksizlik
DEYMLER
A ve hasta, sefil, perian.

O bir gln kenarnda yryordu.
Nz nexwe.
Evv li dora golek bi r ve di.
Ajotin ser, g. f.
Tu z b z an min bide.
Li ser keviya gol rne!
Dve xwe drj nava av kir!
Rov ber bi gur h atiye.
Av qea girtib.
Dv gur di nav qe de as b-
Ji bo v.
Min rmeta vv digirt.
Evv di dora vv re din dihatin.
stne yrmek
Bana abucak gster
Gln kysna otur!
Kuyruunu suyun iine uzatt!
Tilki kurda yaklam.
Su buz tutmutu.
Kurdun kuyruu buzun iinde s
kmt.
abuk dn!
O kurdun nnden kat.
Ar bir scaklk.
Bir aacn glgesinde.
Yakc scaklk.
Dilleri azlarndan sarkmt.
Tfeimi aldm.
Sr iti.
ikier ikier.
O az konuuyor ve ok alyordu.
Bunun iin, onun iin.
Ona sayg gsteriyordum.
Onlar onun etrafnda gelip gidi
eveke tar b.
Li ser gotina vv min bala xwe da.
Di nveka iyan de.
yorlard.
Karanlk bir geceydi.
Onun sz zerine dikkat ettim.
Dalarn arasnda, dalarn orta
b.
Bi lez veer e!
Evv ji ber gur rev.
Germeka dijvvar.
Li bin siha darek.
Kelekela germ.
Ziman vvan drj derketib.
Min tifinga xwe hilda.
Faza pez.
Dudu bi dudu.
Evv hindik dipeYiv pir dikir.
snda.
Bu arada.
Di v navbera de.
Me her duyan da ser.
Me yek dest tifing berda y
kimiz birlikte saldrdk.
Ona bir el ate ettik.
238
Evvji nav malan derket.
O evlerin arasndan kt.

Ben ona doru gittim.
Ben onu kyden uzaklatrdm.
Onu sndlar ve yediler.
Bize gilince, eer bize kalrsa
Onlar bize saldracaklar.
Gerek scaklk.
Azgn bir kpek.
Uyank bir adam.
Sadece bu gn de.
Gevelemek, laf aznda gevele
mek.
Ben artk edemiyorum.
Gerek haknda btnyle bilgi
lenmitim
Bundan haberim var.
Madem.
Bu gnler dii kpeimizin iftle
me zamandr.
Gnlm vard.
Gnlm var.
Kaybettirmek.
Seni bu olaydan haberdar
edeceim.
Yer bulmak.
Onun ihanetinin farkndaym.
Zaman gelmedi.
Bu arada.
Szm onun kafasna yatmyordu.
Dncemin temeli.
Dmanlklar olutu.
Kimseye bakacak yz brak
mamt.
Ez ber bi vv m.
Min evvji gund bi dr xist.
VVan dev l kirin evv xwarin.
Ko bte me.
Ew li ser me de bigirin.
Germa rast.
Seyek no.
Mirovek serwext.
Bi v roj ten de.
Deva xwe mizmizandin.
d nema ez dikarim.
Ez tevayiya rastiy bi serwext
bbm.
Haya min ji ve yeke heye.
Mafir.
Dala me di van rojan de tye se.

Min dil heb.
Min dil heye.
Dan vvindakihn.
Ez te serwext v byer bikim.
Cih dtin.
Ez bi bbextiya vv hesiya me.
Dem nehat.
Di vv navbera de.
Gotina min bi sera vv nediket.
Bingeh ramana min.
Neyar bn.
VV r bi mran re nehitib.
239
GRAMER
Cmlenin eleri
I.
1.
(Szdizimi)
BAST CMLE
Bamsz cmle
Gul ekeke bihndar e.

Ez bi dtina vve gelek bextiyar im.
Zaro bi pnsa xwe vvezfa xwe
ya kurd dinivse.
Duh var biraya min y mezin,
bi end hevaln, snemay.
2.
Gl kokulu bir iektir.

Sizi grdme ok sevindim.
ocuk kalemiyle Krte devini

yazyor.
Dn akam aabeyim, bir ka
arkadayla sinemaya gitti.
Ardk bamsz cmleler
Btir wext dibore, evv btir bi nebaxteyariya xwe dihese.

Zaman getike, daha da mutsuzluunun farkna varyor.
Min berdti b, vve xwe xapand.
Ben ngrmtm, siz kendinizi aldatnz.
d te binin.
Kt yaptn, seni incitecekler.
Te xirab kir,
migate dibin, evv tir dixebite.

Ona daha az mukayyet oluyorlar, o daha iyi alyor.
Kmtir li
vv
II.
GRK (KOMPLEKS) CMLELER
1 .
Temel cmle
240
Heke hon fkra min naecibnin ji ji xwe hon dixwazin by arikariya

hinekan bixebitin, qene piek bi hesibnin ezji rast im.
Benim dncemi beenmezseniz de, hi kimsenin yardmn almadan
almak istediinize gre, en azndan birazck hakl olacam hesaba
katn.
2.
Sral cmle
Ez hatim, min dt, min zora vvan birin.

Geldim, grdm, yendim.
Roma, ko ber hinde bi nav deng bye ko dinya xistibye bin
dest xwe, ro vv mezinahiya xwe ya siyas vvinda kiriye.
Gemite o denli nl olan ve dnyay hakimiyetine alan Roma, bu gn

siyasi etkinliini kaybetmitir.
3. Yan
1)
cmle:
Temel cmleye balala bal yan cmle
Ez bavver dikim ko evv nexwe e.

2) Temel
Evv
Sanyorum
ki
o hastadr.
cmleye bala zamirle bal yan cmle
e mirov ko min duh dt.
Bu dn grdm adamdr.
Dn grdm adamdr bu.

3)
Soru zamiriyle bal yan cmle
Beje min tu ky?
Bana, kim olduunu syle?
4) Bir zarfla bal yan cmle
Ez d nizanim li ku me.
Artk nerede olduumu bilmiyorum.
241

Postexane
Demjimr deh e. St Bot vegeriya mal.
-Bava vve li ku ye?
rn l vedigerne: Ew postexan. Di demjimr nehan de evv li ber
masa xwe runitib dinivsandji nika ve, postec li der da.
Temo dibje: "Na, postaciyek pik b". VV ji bona bavo telegrafek an.
Bavo evv xwend, vv dixwest telefon bike, l axaftin neb, telefona vv
nedixebitiya, ji ber v yeke evv postexan.
-Gelo em dikarin herin l bigerin?
-Bel, l bala xwe bidin otomoblan.
Zaro tn postexan. end kes li ser textebendan name kaxezan dinivsnin, li ser textebendan ve gireday ne. Xibrdankn mezin nevniviskn
telefonan hene bi zinciren zirav bi textebendan ve girdayine.
Kafa zaroyan t. Li ser sernivskan dihate dtin: "cigare kiandin, anna
seyan, tif kirin qedexeye". rn Temo bi xwe dizanin ko li erd tif kirin
kmasiyeke gelek giran e, feht e.
Li ber avokan xelk dhev ravvesta ne, li vir pere rkirin, li vv plkirin, wdetir her vvek din. (hind)
Davv, eve M. Bot ji holika telefona derdikeve, Evv dilxwe e: Pevaxaftin
hatib ekirin. Hem bi hev re vedigerin mal.
Aadaki Cmleleri Krteye evriniz

Zamannda onu ikna edemediim iin, seni bu zc olaylardan haber
dar etmek istedim.
En son ne dndm sana sylememi ister misin?
Adam ikinizi de uyard.
Eminim ki bundan haberdar deildir. Kendimi o denli yorgun hisediyorum
ki, daha fazla yapamam.
Snr gizlice gemek zorundaym.
Gememe yardmc olacak birini tanyor musunuz?
242
Kpek, masann stne konan et parasn kapt gibi, hemen orada yedi.
Bize gelince, eer sadece onu kyden uzaklatrabilirsek, bu iimizi da
ha ok kolaylatracaktr.
Ne yazk ki bana sylediklerinden. sonra, ona inandm ve ona yneldim,
ona omuz verdim ve onun zerinden silahm havaya dorultarak bir el
ateledim.
O bizi ard ve ikimiz de alel acele "katk.
Karanlk gece boyunca, boucu bir scaklk iinde, ben ve o birbirimizi
dman hatmin yanbanda bulduk.
Arkadam az konuuyor, ama ok atiktir.
Scaklk gittike artyor. Arkadam, bana silahn nasl abuk omuza at
lacan gstermiti.
Beki kpeinin bu denli a olmasna sinirlenmitim, ama gerekten a,
acmasz ve yrtcyd.
Kuyruu gln buzu arasna skm henz canl olan tavan parala
yp yedi.
Elini suyun iine koy! Ilk olduunu hisetmiyor musun?
Ama sonu olarak, ne diyorsun?
Gnein her kes iin parladn bilmiyor musun?
yi insanlar iin olduu gibi ktler iin de mi?
Yaln yaptn iin, yanldn sonradan fark edeceini tahmin etmitim.
Nereden kaptm bilmiyorum ama, ok hasta olduumu sanyorum.
243
rf| FERA LEMN

^KIRKINCI DERS
SZLKE
mzik
arkc
Msik, ti.
Stranvan, n.
Sazbend, n.
Pircar
Dila bn
Gasngeh
Dilber
saz alan
ou kez
memnun olmak, honut olmak
byk meydan
gzel, albenili (dii cins iin kulla
nlr)
Nedt, sf.
Tbin
Dehbe
Stran, ti.
Dengbj, n.
Sazbend, ti.
Sadran, ti.
Sazdr
Nemaze
Dilruba, sf.
Dilket, sf.
Landik, ti.
Me nav di vv da.
Herifandin (biherifne!), g.
Me evvji hev bela kir.
f.
istisnai, seyrek, grmemi

dipnot
yrtc hayvan
ark, yorum
arkc, anlatc
konser
sazclk
organizatr
zellikle
gzel (genelde nesneler iin kul.)
ak
beik
Onu cesaretlendirdik, tembihledik,
Ykmak, kertmek
Onu dattk, paraladk.
245
Evv bi pplek
ve hilkiiya jor.
Div em xwe bavjin vvelatek bi
yan.
O merdivenle yukarya kt
Yabanc bir lkeye gitmek lazm.
Drdest
Ev i bazar e!
Em tev Ii od ne.
K dizane em ji ber kjan kevir ha
Ulalmaz, eriilmez.
Bu ne itir byle!
Hepimiz odadayz.
Kim hangi tan nnden (nereden,
hangi lkeden) geldiimizi bilecek.
lkemizde henz yiitler tkenmedi.
tine!
Civvan mr hj ji vve lata me xelas
nebn e.
Em rast herin ba vv.
Eer evv ne derket.
Havvara min dimne namusa te.
Kurebav, sf.
babasnn kz (onurlandrma sf.)
Kee bav, sf.

Virek, sf.
Em li nan zik xwe dierin.

Dil bi tirs,
hem bdeng sar
man.
VV sera xwe hilda.
Xuya ye tu li dor jina
vv
dieri.
Ma jinn xelk berday ne?
simbl xwe bada.

Te ttn nedt aniye sera me.
Gund bi dizi di ber xwe de ji
hev re dibjin.
VV deva xwe xist bin guh heval
xwe got.
VV
Direk onun yanna gideceiz.

Eer o ie yaramaz ktysa, ayet
kt biriyse.
mdadma yetimek sana kald bi
lirsin.
babasnn olu (onurlandrma sf.)
(erkek iin)
(kadn iin)
yalanc
Karnmz doyuracak ekmein
peindeyiz.
Yrekler korkuyla dolu, herkes
sessizleerek dona kald

O ban kaldrd.
Belli ki onun karsnn etrafndan
dolanyorsun.
Elalemin karsn sahipsiz mi sandn?
O byklarn burdu.
Grlmedik eyler bamza getirdin.
Kyller gizlice kendi aralarnda
konuup sylyorlar...
Azn arkadann kulana
gtrp syledi.
246
GRAMER
YAN CMLE ELERNN SZ DZMNN DEVAMI
Yan cmlenin bir cmle ierisinde birden fazla ilevi olabilir:
"I.zne
Heyfe ko kes bani min ne kir.

Y ko
qenc dihebne, qenc dine.
Ne yazk kimse beni
armad.
yi seven, iyi incitir (seven
alatr)
2.
Yklem
Daxwaza min hem ewe ko hon

bextiyar bin.
3.
Tek dileim sizin mutlu
olmanzdr.
Kountu
Ez hvdkarim ko hon pomah ne bin.
Piman olmazsanz
sevinirim.
4.
Nesne
Bavver dikin ko zaro hem qenc in.
5. Dolayl
tmle
Zamann getiini
dnmeleri gerekir.
Div bifikirin ko wext dibore
6.
Btn ocuklarn iyi

olduuna inanlyor.
Kalma durumu eki alm dolayl tmle
247
Hechecok die gava serma t.

7.
Havalar souduunda
krlanglar gider.
sim tmleci
Strin yn ko dibirigin
8.
Parlayan yldzlardr.
Sfat tmleci
Evv
ayeste ye ko abaek bidin .
dl almaya hak
kazanm.
9.
Zamir tmleci
Ji
vve
re ye ko ez dibjim
Size sylyorum.
10. Zarf tmleci
almaktan ok konuuyor.
Evvji kirine btir diaxive

11.
Dolaysz fiil tmleci
Ez dizanim ko hon
li vv
bn.
Biliyorum ki ondaydnz.
12. Dolayl fiil tmleci
Ez guman dikim ko evv be.
Geleceini umuyorum.

Li Tiyatro Snemay
St Meryem Mrza Bot ji msik stranan gelek hez dikin. Pircar evv
diin sazdraniyan. L evv hej tiyatro snemay j dikin. Hefta bor di
sinema mezin de filmeke gelek speh heb, evv digel zaroyan xwe n
gelek dila bne, nemaze rn. Di film de gelek dehbe dihatin dtin;
mna er, piling, fl hirn sp re.
248
Nameya Temo
Dapra min a delal, bapr min delal,
Ev e meh in ko em li Pars ne. Wext iqas z dibore! Em di taxeke
gelek kevn de nitec ne. Warxana me li em Sena dinre. Ji mezela
mvviyan Tvr t dtin.
Em xwe hnjiyana v bajar bne. Yada bi tena xwe her die bazar, di
nav bajr de diere h riya xwe vvinda nake.
He em j bi tena xwe diin xwendegahn xwe.
rn bi otobs die, ji ber ko xwendegaha vv dr mala ye.
L ya min nzik e, ez dimeim.
Me digel d bava xwe heta niha hem avah brdariyn Pars yn
speh dtine. Gasingehn Konkord, star heyv ecb dilrba ne.
Em n bexa heyvvanan j. Evv bexeke ecb speh ye. Her texlt heyvvann pik mezin, kov ked, dehbe ravvir, mar, k teyr
masiyn nedt t de hene.
r, piling hirn bex ne girt ne.
Evv serbest in.
Dehbe p avn temaageran bi serbesti dimein, dibezin, dileyizin
carna j li hev dikevin.
Di nav kue kolann Pars de otomobil gelek in.
Pars j mna Diyarbekra me kevn e, l j gelek mezintir e.
Cara pn gava mirov digehe Pars li avahiyan dinre, mirov bavver
dike ko evv hem resin zingar l avetiye. L gav bi gav, roj bi roj, ev
bajar li ber dil mirov rn rntir dibe.
Ji aliye din Pars landika gelek mirov mezin e, ji ber v yeke j ez hezj
vv dikim.
Davviya meha ko b bet!ana me dest p dike.

Bavo dibje ko evve me bibe bar Fransa,
perava behr. Me ji bava

xwe re got ko em dixwazin betlana xwe li vvelt bibornin. L vvilo dixuy
ko heq r giran e, heye ko sala ko b, r l bikeve.
Dapr baprn min yn delal, ez bi dtina Fransa gelek bextewar bme,
l ez Kurdistan xwe ya rn ji bira nakim. Evv hon her di bira min de ne.
Tbin: rn j ro ji vve re nameyek and.
249
Neviy vve Temo

Pazarlar, sk sk annem ve babam beni folklorik Krt mzii ve baz
yabanc paralarn sylendii konsere gtryor. ok eleniyoruz, nk
mziin dili yoktur, olduu gibi seviyoruz.
Tabii, halk arklarna ve danslarna alk olduumuz kadar klasik mzie
alk deiliz. Asansrle kmak yerine merdivenlerden kmasn tembih
ledik. Bu dan yamalarnn yollar geit vermez engebelerle doludur.
Evimize bir daha dnemeyeceimizi kim bilebilirdi. O kadar urat ki,
elbette bizi karacak bir bahane bulacakt. Bereket versin ki hala
dnyamzda iyi yrekli insanlar da var. Doruca ona gidelim,
kurtuluumuz onun elinde. Birilerinin durumumuzu bildiini dnyor
musunuz?
Hepimiz odada toplandk. Korkudan neredeyse donup dilimizi yutacaktk.
Btn bu olanlar sessiz sedasz seyredemezdik. Bam kaldrdm ve
kartaln gkte nasl szldn grdm. Eminim ki o avn aryor. Bunu
korktuumdan sylemiyorum. Her eyi arkadana emanet etti ve
konumamaya gayret etti. Ona kimi tercih ettiini sylemek ister misin?
Orada olduundan eminim, kendini saklamann bir anlam yok. Onun
dllendirilmeye layk olduunu sana sylyorum.
Kar yayor ve hava ylesine souk ki, geleceinden kukuluyum.
ocuklarn, genel olarak iyi olabileceklerine inanmyor musunuz? Acaba,
genlik andan itibaren gelecee hazrlanmak gerekmiyor mu? Ayn
zamanda, zamann gelip getiini ve ona yetimenin kolay olmadn da
dnmek lazm.
Tatilin ikinci gnnde, trenle en az iki ay kalacam deniz kysna
gideceim.
250
FERA L U YEKEMN
KIRKBRNC DERS
SZLKE
iver, ti.
Qet ne bit
Dagerandin
(dagernel), g.
f.
Dermanker, n.
Derman, n.
Derman kirin, g.f.
German, ti.
Dest l dan, g.f.
Nexwenr, n.
Melbend, ti.
Zelal, sf.
Avjen, ti.
Gog, ti.
patika, kei yolu

hi olmazsa
saknmak,
bastrmak, geri
evirmek
eczac
ila
ilalamak
termometre
muayene etmek
hasta bakc
blge, aile
berrak, ar
yzmek
top
kova
Delv
Malira
deniz feneri
Serban
at
251
Navser, n.
tepe, zirve,
doruk
Km zade
az ok
Nexwexane, d.
Dermanxane,
Pandin
(bipei), g. f.
hastahane
Ta, d.
Destldan, ti.
eczane
sarmak
stma
muayene et
mek (tp)
Radyonivs, ti.
radyografi, film
Brnsaz, n.
cerah
Avaker, n.
kurucu
Br, ti.
krek
Kerpi, ti.
briket, kerpi
Melevan, n
yzc
Bi dev xwe kirin aldatmak, sz
verip yerine
getirmeme
DEYMLER
Gava vv mirin
L her nebi.
li
ber ava xwe dt.
lm gzleriyle grdnde.
Her ne olursa olsun, her eye
ramen.
Ji ro pa de.
Bu gnden sonra.
Di lkirina dvvar de.
Duvarn kuruluunda
Kr dr.
Uzun uzadya
Ez gihame nv r.
Yolun yarsna yetitim, yolu
yarladm.
Li gora
zanna min.
Bilebildiim kadaryla, bildiime gre.
Kr hr.
Derinlemesine, detaylaryla.
Bi v avvay.
Bu ekilde, bylece.
Her ten.
Yalnzca.
Vevvejartin (vevvejre!), g.
f.
Analiz etmek, zmlemek.
Ez ji xwendegeh der m.
Evv ar caran ketiye zindana.
Okulu bitirdim.
Ez ji bo xebat hatim vira.
almak iin buraya geldim.
rn gulan diine.
irin gl topluyor.
Serphatiy xwe dibje

Denge xwe li min hilda.
Li evre
Davviya meha ko b
Ed nema em tn xapandin.
Em n ba vv, ji bona
serxweiy.
Ji xwe b hv bn
avdr kirin, g.f.
Bandan geenleri anlatyor.
Netek, d.
O drt kez hapse dm.
Beni ard, bana seslendi.
Gecenin karanlnda.
Gelecek ayn sonunda.
Artk aldatlamayz.
Basal dilemek iin, onun
yanna gittik.
Kendine olan gvenini yitirmek
Gzlemek, gzetlemek.
Saplant, korku.
252
Bi dirjiya metrek mirov.
metreden bile insanlar

birbirini gremiyorlard.
Benden uzak dur.
Ben bu yola ba koydum, ben
bunu tercih ettim.
Dier taraftan, te yandan.
O sanyor ki
lk la onu ard.
Ondan bir pck ald.
Sen beni karalyorsun.
O benden kukuland.
Bir
hevdu ne didtin.
Tu drm her (dr min here)!
Min ev r daye ber xwe.
Ji alk d ve.
Ji vv vve ye ko.
Bi qrqr deng l kir.
Ramsanek j stand.
Tu bext min re dik.
Evv li min bi guman ket.
Limlimn (bilimlimel), g.
Hrt, uultu, fslt
f.
Av dilimlime.
Su uulduyor, fsldyor.
hewqas re pea li min

meke!
Te bi dara zora evv an.
Bana fazla numara yapma

Onu zorla getirdin
Kevnejin, d.
okevlilikte ilk kadn
Bela xwe ji min veke!
Belan benden bulma, canm
Tu
skma, stme varma.

Yeter, beni rahat brak!
Alaman gerekmez!
Bes e dev ji min berde!

Ne gerek e tu bigir.
Xaniyek der vekir.
Dest ling girday.
VV dest bi xap fenan kir.
ev xwew neket avn min.
Evv li p mala min vvinda bu
Me evv hayidar kirib
gece gzme uyku girmedi.

O evimin nnde kayboldu.
Onu haberdar etmitik
Dilgirs, sf.
Fedakar, cmert.
Her deng vv di guhn min de ne.

Mirovek ji xwe hezkir.
Sesi hep kulamda.

Kendisini seven biri.
Misafirperver bir ev
Eli kolu
bal
Hile, dolap evirmeye balad.

Bu
253
GRAMER
EDATLAR VE EDAT GREV GREN DEYMLER
Balca edat ve edat grevi gren deyimler unlardr:
Li
-de;
Ji ... re
Pit
Ber
Bi ... re
-a
-li, lik
sonra
nce
J p ve
Her end j
-in dnda, hari
Ji xeyn
Di ... re
ramen
hari
-den, ile, tarafn
dan
ile
Digel
ile, beraber
Bi
ile
Ji bo, ji bona
Di nav ... de
Di ... de, der
Ji
Ji ... ve
Pa, li pa
Hema
iin
Di nav re
iinden
ortasnda
yannda
yannda
Li cem
yannda
Li nik
-siz
B
esnasnda
Gava
-e kar, -e doru
Berbi ...
-e kar, n
Ber...
-e kar
Bi ... ve
-e gre
Li gora...
altnda
Di bin ...de
Li ser ... de, li ser stnde, stte
stnde
Di ser ... de
altndan
Di bin ...re
arasnda
Di navbera
arasnda
Di navbeyna
bunun iin
Ji ber v yek
yannda
Di tenita ...de
Li ber
P
Di dema...
Li
Di ... de
Evve
Eve
Tev
Di nzk ... de
He
Li cih
iinde
-den, ile, ce
-den itibaren
arka, arkada
-den itibaren
nnde
n, nde
boyunca
-de, iinde
-de, iinde
ite, orada
ite, burada
ramen
yannda
-e gelince
yerine
Liba
254

Li perav
Mrza Bot ji av derdikeve. Dilop hr gir li ser sing lingn vv dibiriqin. Evv li rexjina xwe radikeve ya ko pita xwe li ber tava dide zivva kirin.
Evvji rn Temo re dibje: "Zaroyan min ko vve avjeniya xwe qedand,
em herin xwarinxan, ez bir me. L rn hj dev ji leyistin bernedaye, bi ber delva xwe ya pik kerpan dike evv dibje: "Min div
ez deh heban din kim pitre ez bikevim av. Temo digel hevaln xwe
bi tope dileyize.
Hing M. Bot radibe, desten zaroyen xwe digire vvan txe av.
rn pveareke sor li xwe kiriye he Temo ranveareke re.
Bava vvan dibje vvan: "Gelek dr merin bala xwe bidin pln deryaya.
M. Bot li hviy zaroyen xwe dimine.
Li lva av dinre. Li aliye ep malirayek t dtin, li rast hinek girn
kesk li ser vvan xaniyine sp serbansor, hej vvdetir, di drahiy de x-
zn hen yen iyayen Preney.

M. Bot di nav koman melevanan konan rengerengn re, derbaz dibe
digel jin zaroyen xwe t meyvanxane. Qesda malbata M. Bot ev e ko
du heftan li peravn behre bimnin pist re herin aliy iyan.

gnden itibaren her gn uzun bir yry yapmak istiyorum; bylece
kendimi daha salkl hisedeceim. O zaman, sadece aratrmalarma
daha az zaman ayrmam gerekecek. Ne olursa olsun, bu salm iin
mutlaka gereklidir. renimimi geen yaz tamamladm, eer bu gn burdaysam, bu sadece burada almak iindir. Karanlk gecenin derinlikle
rinden, bir lk duydum; ok rktc bir eydi. Arkadamn sesini he
men tandm. Sonra dostane bir sesle bana seslendi. Anladm kadary
la, askerler tarafndan takip ediliyordu. Bu onun iin canskc bir iti.
Uzanmt. Kolunu bir kurun delip gemiti. Srekli kan kaybediyordu.
Acs gittike byyordu, ama o direniyor ve yryebiliyordu. Koltuunun
altna girerek onu evime kadar gtrdm. Yarasn sardktan sonra, ona
Bu
255
snr geecek ve Dicle'nin te tarafndaki akrabalarnn yanna ulutracak kadar para verdim.
Bereket versin ki sis ok youndu ve insan bir metre yaknn gremiyordu. Sonuta onu bekleyen drtbiryandaki tuzaklar ap zgrlne ka
vutuunu renmek iin, uzun zaman pusuya yattm ve etraf gzetle
dim. afakla birlikte evime dnene kadar, snrn te tarafnda tek bir si
lah sesi bile iitmedim. Btn kalbimle tanrya krettim, soyundum ve
hemencecik yattm. ok sonradan rendim ki, sa ve selamet, ama on
gn sonra akrabalarna kavumu.
256
FERA L DIVVEMIM
KIRKKNC DERS
DEYMLER VE SZLKE
Qene em karibin vvan xirabiyan
ji ser xwe dagernin.
Tu xwe ji mala xwe bide alk!
Wey Ii min reben!
Me ji gund bar kir.
ibimete?
Me se hir berdane hev.
P re berberi meke!
Evv di guh vv de end gotin an
dibje.
VVan ji hev bela bike!
Ji xwe ko dest xwe dan hev,
ma k dikare zora vvan bibe.
Mirov i ji vvan re bike, di ber
av de die
Div em li pita vv bin.
Li deva der sekini b.
Dest me li pita vvan nagih

hev.
Kura bava xwe be!
D bi ser de kilor bye.
Evv z
z deng xwe nake.
Hi olmazsa, bu ktlkleri zerimiz
den savalm
Bu ara evinden uzakla!
Vay kara bahtm!
Kyden g ettik
Bize ne oluyor?
Kpekle ayy birbirine salmz.
Ona dmanlk etme!
Onun kulana baz eyler fsldad.
Onlar dat!
ayet elele verirlerse, kim onlarla ba

edebilir.
Onlar iin ne yapsan da suya gider,

boa gider
Bizim onu desteklememiz gerekir.
Evin kapsnda durmutu
Biz onlarla ba edemeyiz.
Babana layk bir evlat ol!

Duman (sigara duman) iinde kalm.
O kolay kolay sesini karmaz (sinir
lenmez).
257
re dixeyid!
Baya re bi vve bikeve!
Xwez ez mrek buma, tey bidta min i dikir.
Li ber ava min
Qene
K dikare li ber deng xwe bike ?
Bi ldan got la min rkirin.
Tu bi min
Bana kzyorsun, ksyorsun!

Karayel sizi arpsn.
Keke erkek olsaydm, yapacam
grrdn.
Gzlerimin nnnde.
Hi olmazsa
Kim onun nnde azn aabilir?
Dve dve etlerimi paraladlar.
GRAMER
BALALAR VE BALA GREVN GREN DEYMLER
Balca bala ve bala grevi gren deyimler unlardr:
Ji ber ko
Her end j
de, dahi
byle, yle
byle, yle
byle, yle
byle, yle
nk, zira
her ne kadar
VVek
da
Mna
gibi, rnein
ve
Gava
-dii zaman
ama
Ji qeneve
en azndan
ya da
nk
nk
ne zaman ki
-dikten sonra
yani
J
Hol
VVha
Wilo
VVerge
An
Levvra
Ji levvra
Keng
Pit ko
Ango
An ne
Ger
Heke
Bila be
Her hal
Ta ko
Dako
Heta ko
Hema ko
Beriya ko
Ji ber v
yek
Ji dema ko
Dtk
Hervvek
endane
Ko
Bi ert ko
VVek
258
yoksa
eer
eer
olsun
bununla birlikte
... diye, ... mesi iin
-dii anda
-meden nce
bundan dolay
-den beri
yle olunca, halbuki
mademki, nk
ise de, meine
ramen
ki
artyla, kouluyla
-dii zaman

Der Nexwexan
Hefta bor gava rn digel diya xweji bazar vedigeriya, li peyar, seye
ki mezin evv xiste erd. St Bot gelek tirsiya, ji ber ko ejny rn y
rast birndar bb; birneke sor pehn. Bi ev keik xwe raneza. La
vv germ b taya evv girtib. Yada german dan vve, evv giha heta sih
nehan.
Dotira roj M. Bot ban bijjkeke kir. W li rn nr pit destledan got:
"ikestinek t de nne, l her hal div radyonivsa lingbte ekirin".Kea
xwe birin nexwexane, l radyonivsa vv dikare bete kirin. Ji bona ro
tu derman nadim vv. Tit ko dermanker kiriye, bes e. Li nexwexan
rne dwanxaneyine mezin dtin, tej nexwe birndar, nexwenr birnsazen pr civvan, kirasine sp y drej vvergirt.
Nexwenreke rn an dvvana radyonivsiye, bijjkek rn da raketin
ser nivneke pik, di bin mekneke mezin re.
Bijjk pit radyoya gelek dilxwe b di ling rn de hestiyek deriz an i
kestinek tuneb. rn vegeriya mal dotira roj mna ber evv dibez dileyist.
Ed rn bi temam di xweiye de ye.
Li Ser yan
ro, sera sibeh. M. Bot malbata vv li otobs sivvar bn ber xwe
dan aliy yan. Otobs di melbenda Baske re dibore. Li pir deran revving ji otobs dadikevin evv dorhl bergehn speh temae dikin.
Bi rast di Fransa de, mna bajar, qesr, bire, seray, dr, dest, navdet, gei, gol giravan, titn hejay temaakirin be hejmar in. Frans nitiman xwe bi sed texlt avah xemilandine. Evv nijadek avaker e.
Otobs rvving gihadin keviya golek. iyayn kesk bilind dora gol digirin. Gol hen e, henek zelal. Hevva pak e bhndar e.
Zengiln lek beranan tane bihstin, evv di nav rl daristanan de hr
xuyan dikin.
Li gora gotina rber, di nav sala de bitene s meh raya ko em li ser ha
tine v dere vekir ye. Ji davviya havn heta destpka bihar r t gir
tin iver vvinda dibin.
259
Ber bi nvroy otobs hevaln me M. Bot jin zaroyan

din gihandin gndeki pik Ii navsera iyayek.
vv
rvvingiyn

Buralardan uzak dur sevgili olum, nk sana yapmak istedikleri kt
lklerin nne geemeyiz.
Kpeklerimi ktlk yapmak isteyenlerin zerine salmak zorunda kaldm.
Kavga ediyorlarsa onlar ayrmaya al. Ama, imdi onlar ayr! Neden
bana kzyorsun, iyi ki anlaamyorlar, eer birleirlerse kim onlarla baakabilir? imdilik, birbirlerine karysalar da onlar ayrmamak lazm,
nk aksi taktirde onlarla baa kamayz. Buna ne diyorsun? En azn
dan, benim huuzurumda sana saldrmaya cesaret edemez.
Gitmeden nce, annesi bana bir termometre almam syledi.
O ateini lt, krkiki derece.
Panie kaplarak Temo'yu hastahaneye yatrmas iin alel acele doktora
telefon etti. Hastahanede krksekiz saati oldu, hala atei dmedi. Acs
n hafifletmek iin, beraberce annesini ziyarete gidelim. Bunun ciddi ol
madn syleyin. Geen ay yakaland souk algnl henz geme
miken, gittii rdek avnda, suya dp tekrar souk ald. Hava ok so
uk olduundan, saatlerce slak elbiselerinin iinde titredi ve dilerini g
crdatt. Bu garip olann, anesinin onu bu halde grmekten nerdeyse ak
ln karacana aldrmayn asla unutmayacam. Allah onu annesine
balasn.

Sigara itiinde, dumanyla yuvarlaklar yapyorsun.
Ah, eer erkek olsaydm, neler yapabileceimi grecektin!.
Yaptn, hite iyi deil, baban bunu kabul etmeyecek..
Bari ona saygl ol!
Benim karmda bir tek sz bile sylemeye cesaret etmez.
Temo'nun hastahanede olduunu biliyor muydun?
260
\FERA L DIVVEMN
KIRKNC DERS
SZLKE
ol, d.
l, kr
Ber, d.
stun
Bedenparz.d.
moda
gebe kalma, an Oeyde, d.
Tev ko
lay, dnce
deiik, farkl
Tvel
Plitang
Li ser v yek bunun zerine,
Li ser vve
bu konuda
Heriya ko
Di r de
yolda
Manidar, sf.
Bi rk bi ken gler bir yzle,
Hempa, n.
glee
B ser ber ba sonu billirsiz Li gorey ko
Mergeh, d.
tapnak, manastr Nitecih
Merg
Hevvz, d.
havuz
Sere
renkli
Rengini, sf.
Herhat
Ravveandin serpmek
Rage
(ravvenel),
Giyandar
g.f.
Stn, d.
Mode, d.
Aver, d.
Rbaz
Avedan
metot, stil, biim

glet
Rbayek
Diravparz
261
scak blgelerdeki
otlaklar
spor
kaide, kural, yasa

-e ramen,
...olmasna ramen
kelebek
onun stnde
herey, olan biten
anlaml, manidar
i birliki, i arkada
-e gre
ikamet, ikametgah
tin, ruh
orta ya zeri
mdavim
asabi
canl
havalandrma
para kasas
CMLELER
Ew xwe ji heq derket.
Evv bi xebateke mezin rab.
VV xwe negihand rastiy.
Hatin p, geisiz f
ok iyi baard.
O byk bir ie giriti.
O geree ulamad.
Gotinn vvan nabin yek.

Der zanna min.
Av ji bin v kevir bi der t.
Szleri bir birini tutmuyor.

Bilgimin dnda
Su u tan (kaya) altndan kyor
(douyor).
rtmek saklamak
Saklamak, balamak
Dinlememek, kar gelmek
Yedek, bakasnn yerini dolduran
Paylam, paylama
Paylam, paylama
aile d, aile dnda
Babadan oula geer (miras)
zel, bamsz
nceden verilen haber
toplayc, derleyici
toplayc, derleyici
kk
o halde nedir. Syle bakalm.
hadi, syle!
asmak
Kimsenin kendisine seslenmesini
istemiyordu
O yatsya kadar, durmadan hizmet
Gereklemek, ekle emale

brnmek
Por kirin, g.f.

Nsikandin (binsikne!), g.
Bdil kirin, g. f.
ngirt, n.
Parvekirin, ti.
Par vekirin, g. f.
Der malbata
f.
Ji bav digehe kur.

Xweser, sf.
Pende, d.
Berefkok, mek.
Berhefkar
Kok, d.
L i ye, ka bje?
Hela bje, hela!
Bi dar vekirin, g.f.
VV
nedixwest kes deng
Evv
heta razan li ber me
hat.
Deng l kirin
Ez kincan li te dikim
li vv bik
etti.
armak, seslenmek
seni giyindiriyorum.
262
Qma te t eve, qma te nay

ez dev ji xebat berdidim.
Tevznok girzo bi la min ve
hatin.
VV bi hars deng xwe hilda.
Hing ez sax im ji br nakim
Dest hev bigirin!
hesabna geliyorsa iim budur,

miyorsa
gel
brakyorum
Tylerim diken diken oldu.
ii
Xwed bike!
i a min j ye!
Ari li sera me bi!
Min tu li ser xwe mezin kir
Ma kuliyan deva vve xwariye?
fkeyle sesini ykseltti.

Sa olduka unutmayacam.
El ele tutuun, birbirinize destek
olun!
Babasna sert bir bak att.
Kyller bana toplanm
Kimse kimseyi dinlemiyordu, her
kafadan bir ses kyordu.
Allahma dorudur
Allah etsin!
Bana ne, beni ilgilendirmez.
Toprak bamza!
Seni ben bama bela ettim
Dilinizi mi yuttunuz! Bana cevap
teva kir neyar xwe.

sera iya ket.
Destan xwe ber bi ezmanan ve
versenize, konusanza
Herkesi kendine dman ettin
Dan zirvesine kt
Ellerini at, tanrya yalvard
VV
avvirek da bava xwe.
Gund l gihane hev.

Kes li kes guhdar nedikir
Bi xwed ev rast e!
Te
Evv bi
bilind kir.
Vepexirandin (vepexirn)
Min kir
nekirji min veneb.
ser te xeyid!
Bye, ye, d guh med.
Li ber xwe dan
Evv li
ayrmak, zmek, eelemek, izole

etmek
Ne yaptysam bir trl benden
kopmad
O senin iin kzd
Olmu, bitmi, artk kulak asma
Direnmek
263
GRAMER
NLEM VE NLEM YERNE GEEN DEYMLER
Balca nlem ve nlem yerine geen deyimler unlardr:

Ac belirten
ax
Ax Ii min!
Ax li min ezo!
Ax li min ez!
arma belirten
Eyvah, bana!
Ah, benim kara bahtm!
Ah, benim kara bahtm
(bayan)!..
hey ! hol
arma (bayan iin)
arma (erkek iin)
L, l, l, hey l
lo, lo, lo,
hey lo
Sevinci tatmin olmay belirten

Seslenmeyi belirten
Gecikme belirten
mdat istemeyi belirten
mdat istemeyi belirten
Hayret belirten
Srpriz belirten
oxl
gell Gel Kurdan! Ey Krtler!
vvay!
ya bo!
ya d!
wi!
aha!
Aada olduu gibi baz isimler arldnda, l ve lo nlemleri e ve

o formunu alp isme ulanrlar:
Bavo!
Dotmama!
Baba!..
Amca kz!
264
sim oul olduunda, ismin
sonuna in oul soneki getirilir ve her iki
cin
sin sonuna da o nlemi ilave edilir:
Pismamino!..
DotmaminoL
Amca oullar!..
Amca kzlar!..

Beriya ko veerin Pars M. Bot xzana vv hetteyek li ol man di bin
konan de. Ji bona vvan jyna konan ji her tit spehtir b, ji ber ko p welat vvan Kurdistan dihat bira vvan. Konan fransiz njen in, pik in sivik hatine kirin.
Ne mna konan Kurdistan mezin, giran fireh in. Konan het, deh, donzde stn li Fransa nakin.
Ji xwe Fransizan jiyna bin konan yekcarji bira kiribn. Hetta ko M. Bot
zaroyan vvli ol man, evv n nr masvaniy. Li Fransa nr pi
re, l nrvan hj btir in.
Heke ne ji qeydeyn dan buna nr li Fransa nedima, nrvan hinde
zehf in. L Fransiz di nervaniy de guh didin qeydeyn dan.
Hefteya ko M. Bot jin zaroyan vv li ol borandn, her di bira vvan de
ye ji xwe re dibjin: Qey em hetteyek li Kurdistan bn".
Evv gelek ji Fransa hez dikin, l ji aliy din Kurdistan her di bira vvan de ye.
Aadaki Cmleleri Krteye evirin

aralar iddet sporlar moda. Siz neyi tercih ediyorsunuz?
O kadar duygusalm ki, kimseyi kramyorum, bundan dolay o bana bak
Bu
myor bile.
ehire gittiimde, vitrinlerde sergilenen her eye, gelen gidenin yz ifade
lerine dikkatlice bakarm.
265
Yz ifadesinin, insanlarn neeli ya da zgn olduklarn anlamaya, hatta

karekterini tahmin etmeye yaradn biliyormuydunuz?
ayet gezinti krda ya da ormanda geiyorsa, binbir kk detay gzme
iliir.
rnein bcekler, zellikle dikkatimi ekerler. Onlarn o zorluklar iindeki

abalarna hayranm.
Geerken aa dallarna, grdm talara dikat ederim ve bunlarn sa
yesinde dnte asla yolumu kaybetmem.
Sonra, renkler, aa dallarnn arasndan szlen k huzmeleri benden
kamaz.
zellikle yalnz olduumda, sklmaya vakit bile bulamyorum, nk, ev
remdeki her eyden bireyler renirim ve bu da beni teselli eder.
Bu kck kuun yavrusunu korumak iin, bylesine cesurca bana kar
koymas beni son derece heyecanlandrd.
Bav
Evar e. Bav ji xebata xwe vedigere t mal. Kea vv ya pik, ber bi vv

ve dibeze da ko vv ma bike. Bebikek hj nikare bimee, zendn xwe yn
pik ber bi vv ve dirj dike.
Xelken mala dest bi xwarin dikin. Ev e d orb tne. Evv hemj li hev
dikin, evv bextewar in.
Mala bapr dapra me
Ez di mala dapra xwe de rdinim, l he xweh birayn min in, evv di

mala bapr me de rdinin.
-Ma d bava vve nne?
-Na, d bava me nne. Em hj zaro bn, evv n dilovaniya Xwed
266
em hem s xwk ar bira, hett svv di sty dapr bapr xwe de

vvan. Xwed evv ne kesn belengaz bn vvilo evv barji vvan re giran ne
hat.
-Ma ire dapr bapr vve cih rdinin?

-Dapra min diya bava min e, l he bapr mine, bava diya min e. Ji
xwe di nav vvan de, mala devvlemend ya diya min b.
-Tu end sal y?
-Ez bst ar sal me.
-Te zanngeh gedand?
-Bel, par min zanngeh qedand ev het meh in ez dixebitim.
-Xwik birayn te i dikin ?
-Xwika min a mezin xwendegeha dersdaran ya bilind gedand ev du
sal in, evv li gndeki dersdar e. Xwika min a duvvamn hj die xwedegeha navn, sala ku b evv d biqedne. Xwka min a piktir die xwendegeha destpke. Ya rast evvji xwendegah hez nake, bi dijvvar em vv
diinin xwendegah. Gava em j dipirsin: Tu ra ji xwendegah hez nak? Evv dikene dibje: " Ez ji vv hez nakim. "
-Ma evv tiral e?
-Na, evv ne tiral e, ji xebata mala gelek hez dike, her di bex bapr xwe
de dixebite, xwarina heyvvanan dide, vvan pagij dike.
-Birayn te bi i mijl in ?
-Keka min bijijk e, her s birayn min yn din diin zanngeh.
Piremek Silman
Dibjin ko gava Silman pxember Belqs ji xwe re anb, Belks j
xwest, ji prta teyran j re nivneke ke. Silman pxenber ferman da
hem teyran ji vvan re got: "Div hn xwe biriknin".
Hing piremek li vv b xwe ranegirt, zka prta xwe rikand . L

teyran mayi evv ferman li r bihstin hatin gotin: "Silman pxember,
ma ne guneh e ku, ji bona jina xwe tu me gikan bid rikandin; evv pr
ta ha cana me ji sermay diparze".
267
Silman pxember gotina vvan rast dt destji vvan berda. Le piremek

ku xwe rikandib, ji vv roj ve erm dike bi ro derkeve nav heval hogiran, ji levvre evv bi ev dert.
Gund me
hene. Hotla v bajar ya mezintir li tenita

istasyona ye. Di v bajar de rojname dernakevin. Mirov dikare tit ko
dixwaze di van dikanan de peyda bike. Di bihar de, xelk bajar ko li nzk gund me ye, bi piran tn gund me. Ji ber ko gul gulekan bexeyn me bi bhna xwe bi spehtiya xwe navday ne.
J pve r penr gund me gelek tamdar e.
Ji aliy din rbar gund me tr mas ye, masiyn mezin.
Xelk bajr bi otomobla an bi trn tn gund me. Ev du meh in her roj
otobsek di navbera gund me bajr de die t.
Di v bajar de hoteline mezin
Der nzk gund me rlek j heye. Ji bona nr carna nnrvan diin. He em, xelk gund ji kutina heyvvanan hez nakin, ji xwe ji ber v
nr zehf in. arevvaniya gund, di civna xwe ya davvn de dida egl xwe,
ko di zoma gund me de, nrvaniy bend bike.
Ziman kullkan
S zarokn daykek hebn, du keikn pik krek. VV her ret li

vvan dikir carinanj digote vvan: "Zaroyen minji kullkan hez bikin. Evv bi '
rni pirerengiya xwe diyariyan Xwed yn spehtir in. " Li pa mala ve
jinika, ku gelek ji gulekan hez dikir, ji diya xwe veqetiyan di nav dar
gulekan de, dest bi gere kirin.
yek gelek ji guln sor hez dikir; gava ji p vvan
derbaz dib, vv evv an eta xwe dida digot:
Et, li v gul binre, evv igas eleng e, trpel bhndar e. Ma bhneke j spehtir heye ku bikare dil mirovan veke; div mirov naz l bike:
Yek ji keikn pik
268
Dotmra kullkan. Et li vv berfiy j binre, spehtiya vv igas pak e, mi

rov nikare bes pesn vve bide; evv kullk periyn bexeyan in; ikl vvan j
zehf speh ne. Di v nav de, biraya vvan Eoj tkil axaftin b ji xwehn xwe re got:
-Hn binefji bra dikin; ma gava bihar t, ne evv in ku bi rniya bhn
reng xwe ol zeviyan kok dikin. VVe xweha vvan narnpel j avt pist
guh xwe.
Eo bi ser ve de dikir digot:
-Ma ne evv in ku em peln vvan yn sp, sorn, zer zrn, helesor binefn datnin nav rpeln nivskn xwe.
Ez gelek ji binefan hez dikim, evv pltangn kullkan in. Diya vvan kuji dr
ve zaroyan xwe guhdar dikirin, evv gazi ba xwe kirin gte vvan:
-Zaroyan min, vve gelek qala gul, berfiy, binef narnpel kirin. Her
vvek ev gul kullk bexey me kok dikin, vvilo j s hjay hene ku heyna me speh dikin; yekji vvan dilnizmye, ango ne pozbilindah, ya din dilnerm qenc ya dtirji xirabiy dest kiandin e. Zaroyan guhdariya van
retan kirin hem bi hev re l vegerandin gotin:
-Yada, xebera te ye, tu rast dibj, igas ji dest me t, em bi ya te bi
kin.
Bapr
Bapr mirovek gelek delal e evv dil neviyn xwe her xwe dike. Xaniyek gelek mezin speh y baprn min heye. Davviya her hett ez d
bava xwe digel xweha xwe, em diin ba vv. Evv bi dtina me gelek dila
dibe heke hefteyek em necin ba vv, dienire bi ken ji bava min re di
bje: Heke te careke din vvilo kir, ez neviy xwe li ba xwe bihlim ez
digel vv herim vvelatek din. Vca, diya min l vedigerne:
-Scdar kura te ye, ra tu dixwaz min bin.
Bapr min, hj btir dikene dibje:
-Ma keng ez te dinim, em te Snem j bi xwe re bibin bes m
r te bi tena xwe li vir bihlin.
269
Em hem p dikenin.
Em carina havn xwe li ba bapr xwe derbas dikin, ji xwe mala
vngeha me ye.
vv
ha-
Bajar
Xwed dinya, mirov bajar aristan afirandin. Ber mirov di nav ikeftan
de dijn, l niha piraniya mirovan di gund bajaran de nitec ne. Gelo hj
mirovin hene kojiyna xwe di ikeftan de derbaz dikin?
Bguman, ji ber belengaziy hj zehf mirov hene ku ne xwed mal in. Mi

rovin j hene yn ko ji ber nezaniy hn avakirina xaniyan nebne evv
hj ro ji'yna xwe bi peran zvar di ikeftan de dibornin.
Heval min Temo

Nav heval min Temo ye. Temo xortek hja ye. Em hev din ji mej ve
nas dikin. Em di zarotiya xwe de, bi hev re din xwendegaha destpke.
Hej t bra min ku vv her ji min re digot: "Titek ku hja ye mirov bike, h
ja ye ku evv vv qenc bike". Temo bi gotina xwe dikir gelek bala xwe di
da xebata xwe.
Methelokeke kurd:
"Xebat ker e, bajo here. "
VVelatek biyan
Gava kesek dixwaze here vveiatek biyan j re ber her tit pasaportek
divt. Derxistina pasaporta gelek dijvvar e, l carina j re hinek wext divt, nemaze di vvelatn Rojhilata Navn de di hin vvelatn din de.
Ku pasaport hate dayn, kare dijvvartir dest p dike: Peydakirina peran.
Heke di benq de pere hebe, kar sivik e, nivsandina ekek pir dom nake ev kar tiliyan naene. L heke pere nebe, kar zehmet dibe serandestp dike, l ne ji bona herkesi. Xortin hene ko avsorin, guh na-
270
ist nakin b pe
re j dikevin r, ber xwe didin vvelatek biyan; carina peyade, carina Evv
xortn camrji xebat natirsin. Bi r ve heke titek li otomobile qewim
bere xwed ji otomobile peya dibin heke hevvce b, bi qas xwed xwe
didin xebat j bi her avvay bi kr tn. Xwediyn otomoblan ji vvan hinde
kfxwe dibin ko pircaran vvan diezimnin firavn an /Ve.
Gava evv digihn bajarek, kara vvan y pin peydakirina xebatek ye.
din teqelan, di piya kemnan de xwe radigirin, xwe
Piraniya vvan xortn bi destxetek dizanin ji ber v yeke xebat z bi z

dikeve dest vvan. Bi v avvay evv xort meheke dido di vvelatek biyan de
diminin, r rzikn xelkn vv vvelat yn civak parojmendiy nas di
kin. Heke ziman vv vvelat hineki zanibin, di vv vvar de zanna xwe p
ve dibin, hevalin n peyda dikin bergehn xwe yn mirovnasn tevjiyan firehtir dikin.
Xwarinxane
Eve xwarinxane, bi nav xwe biha ye. Em dikevin xwarinxan ji ber ku
em bir t nin. Xwediy xwarinxan t pegna me bi ken dibje me:
-Hn li ser avan hatin.
Em dest vv diguvenin. Xwed mirovek sere ye. Pore l avn vv ne
re in, evv kesk in. Evv rken e gelek zrek xuya dike. Xwarinxane tej
mase, xwarin, maseyn pik, navn mezin.
Xwed maseke navn an me dide ya ko di nezk pencerek de ye, pencereke mezin. Hervvek havn e, pencere vekir ye. Rmase mna berf
sp ye, firax badn, kev, kr j gelek paqij in, evv dibindin. Li ser masa,
di nav guldankek de, end kullkan rengerengn dikenin. Em rdinin ci
han xwe. Ji dr ve denge tanbreke t. Keikek distir.
Deng vv srin zz e. Em vv guhdar dikin p a dibin. Stran qala

evin dilketiyan, kesern drketin, diyarn xerb xurbet dike. Stran
hinde dilhebn e ku em gey birtiya xwe ji bira dikin. Deng berkar me
hiyar dike, xewa me direvne. Berkar li gora texmna me, xortek bstsa-
271
lye, bejnkurt e, porzer e, avn e ermn e. Gava evvji me dipirse em

i dixwazin bixwin, ry vv y girover sor dibe.
L div bte gotin ku gava vv firax diann an evv hilann, ekere dib ko
lavvik ehreza ye destxet xwe rind dizane evv dizane j xwarin, penr
orbeyn tir bibijre. Ev cara pn b ko em dihatin v xwarinxan.
Me evv ber nas nedikir. L niha ko me,ew nas kir, em bavver in ko em
bibin yekji herhatiyn vv. Xwarin vexwarinn vv gelek ba tamdar in
evv xwarinxaneke ne bihagiran e.
Destbiraye min eko

eko ji mj ve dixwest b Pars. Hefta bor, nizanim avvan, pere ket
dest vv hema hat Pars. Hervvek min roja hatina vv dizan, ez m
balafirgeha Orliy, prgna vv. Ji ber nexweiya hevvay balafira ko evv l
sivvar bb bi dereng gihaye Orliy.
Gava em ketin rber hevh me hev din ma kir .em bi v hevdtin b

pvan a bn.
Gotina eko ya pin ev b:
-Em, v var herin tiyatroya.
Min div ez rastiy bjim, ez hinek heyir mam min j re got:
-eko, ma li Pars ji tiyatroya p ve hjay dtina titek din nne? VV li
min vegarand got:
-Na, kenge, ez dizanim ku li Pars pir titine bedevv hja hene, l ez
dixwazim ber her tit, ber Tr Eyfele Plas-Voj Lvr, piyesek bi
bnim. Min li vvelt Korney, Rasn, Molyer gelek nivskarn Frans yn
din xwendine ez bm dildayiy vvan, ji ber v yek ez dikim, ber her ti
t yek ji delalen xwe vejand bibnim bibihsim.
Ma hevvceye ko ez bibjim, pit gihtina eko ya Pars, bi ar demjm
ran, em n Komedi Fransa me Tartf dt.
272
eko, gava Tartfdihate leyistin, ne biten guhdariya artstan dikir l qey

dengn vvan her gotinn vvan, naz lebtn vvan dixwar vedixwar. Pit
tiyatroya, em n xwarinxanek ji bona pav.
eko ji bextewariy dikeni digot:
-Ez mirov v din y heri bextewartir im.
Nav min Temo panav min emdnye. Ez bst ar salime. Diya min
her end j el pnc sal ye, evv hj mna keikek civvan e. He bava
min, evv pnc neh sal ye. Bava min d ne civvan e, l bi dest lep e
evv hj ro, di erd xwe de, deh heta donzdeh demjmran dixebite.
Du bira s xwikn min hene. Xweh birayen min, hem diin xwendegeh zanngeh. Biraya min y mezin sala ko b zanngeh d bigedne d bibe mihendiz.
Eta min die xwendegaha dersdaran ya bilind. Biraya min pik par
xwendegeha navn qedand evv sal die xwendegaha bilind ya kimya
ya. He xweha min ya pik vv par xwendegaha destpk temam kir
evv sal ket xwendagaha navn.
Get
Eve em hatine stasyon. Demjmr deh e. Trna me di demjmr deh n
van de die. Me nv demjmr wext heye. Em dikarin herin xwarinxana
stasyon t de gehvvek vexwin. Heval min p qal b em n. He
val min, hervvek bir b, vv dixwest titek sivik bixwe. Me bani berkar kir me j pirs l heke em p qal dibin dikare ji me re got sar, se
lefe, penr meyvve an raniyan bine.
Heval min got golik selete, min penr meyvve xwest me gte berkar ko wext me km e div xwe bilezne.
Bi rast berkar xortek lezgn b xwarina me zka an.
273
Me lez da xwe xwarina xwe z qedand ber na trn bi s deqqan

em l sivvar bn. Di v nav de me j xwe re end rojname kovar j ki
rin. Trn di wext xwe de bi re ket.
Baran
Baran e, baraneke xurt dibare. Dibjin ko barann bihar, di v navey

de kurtedem in. Le tit ko ez dibnim roj nne ko baran nebare. Ezman
her tar tr ewr e. Dormedor mij duman in. Her roj demjmrek an dido hevva vedibe, baran disekine, ezman hnik hen dibe mirov bavver
dike ko ed rojn xwe destp dikin. Le ji nika ve ji n ve din tar dibe,
bayek xurt t, guregura ezmanan, rgna brskan dest p dike, ke
kolan dibin cor egam em robar. Ev e bihara v navey. B berbaran an baranparz nabe ko mirov ji mal derkeve.
Bert
Zivistan e. Bert dat. Di nitiman me de erd ar meh di bin berte de di

mine. Evv ji dar, iya gund bajaran p ve her tit dinuxumne. Evv
dem, dema bdeng tenahiy ye, nemaze di nav dest yan de. B
guman bert gelek bi kri cotkariy t. Ji aliy din hervvek p hevva bicn
saxlem dibe evvji bona jndariya mirovan mna dermanek e.
Xort zaro gelek hejberf dikin di mehen bertdahatin de bi hezar texlt leyistinan tendurust a dibin.
Gund
Eve gund me. Nav gund me Bervvar e. Hervvek hn dibnin evv di detek de hafiye ava kirin. Ev hl, pereyekji deta M ye.
gund me de ar sed nod xan hene. Piraniya vvan xaniyan ji kevir

hatine ekirin. Xaniyn gund me hembi bexan dorgirt ne. Xaniyn me
yn kevinji s mezeln hevedudan ne. Ev il sal in xelk xaniyn xwe meDi
274
zintir firehtir dikin. Dipiraniya vvan xaniyan de serok hene. Ber xelk gund din serok gund ya git, l xelkn roji v tevger hez nakin
heryek di mala xwe de serokek dide kirin. Riyan gund me fireh
pagij in. Her du aliyn r bi dar in. Havn, xelk li ser riyan gund yn paqij fireh dierin.
Di nveka gund me de korteke mezin heye. Dikann gund me di dora
v korta de ne.
gund de rleke mezin di nav vv de goleke pik heye.

Herend j gol pik e, tr mas ye, ji xwe robarek t re dibore. Xwendegeha gund li aliy rojava ye. Evv xwendegeheke destpk ye. Zaroyan
gund pit gedandina v xwendegehe, diin xwendegeha navn ya ko li
Di aliy rojhilat
bajr e.
Gund me bi hingiv meyvveyn xwe nas e. Li dora gund me gelek n

r j hene, ji ber v yek xelk bajr, pir car tn gund me demn azadiya xwe di nav rez bexan de dibornin. Hin j nr dikin an bi girtina
masiyan bhna xwe vedikin.
Di nvroy gund de kavilek heye, li gora kevnarezanan ev kavil bermayi-
y perestixaneyeke zerdet ye.

Du Egd
Du egd bn er azadiya vvelt dl keti bn. Gava evv birin navwar dijminan, vvan sera xwe da ber xwe, seh dikirin ko kurd ikiyane, er
vvinda bye
serekn
vvan
hatine girtin.
Her du egd, li ser vvan neyn tehl, digiriyan yek ji vvan digot:
-iqas ez diim, birna min iqas dievvite...
Y din digot:
-Stran vemir, govand sekini ye. Min j div ez bi te re bimirim, le
min ve, jin zaroyan min hene; b min evv d perian bibin...
275
li pist
Birndar l vedigerand:
-Pr ek ji bo min i ye?... zaro ji bo min i ne? ... Pteka bilindtir di dil min
de rab ye. Prek zaro, heke bir ne, berde, bila herin bigerin, vvelat
min, vvelat min vvinda bye. Hevalo kolos min deyne ser singa min, tifinga min bide dest min xencera min bxe nav pitika min. Ez dixwazim vvisa rakevim bibihsim vvek nobedarek di gorin de, heta ko deng
gogan ehna hespan bn. Dema ko reprepa hespn Kurdan egd di
ser tirba min re d biborin deng tifing gogan, bombe balafiran d
bn, ez bi ekn xwe ve xwe ji gora xwe hilavjim, ji bona azadkirina
vvelat xwe.
Malbat
Malbata min ji d bav, xwik her du birayn min pk t. Bava min il
sal ye ango hej civvan e. Diya min di heft v meh de, d bibe sih ar
sal. Di nav me de, ya mezintir xweha min Binef e. Binef eta me hemiyan e. Pit Binef ez tm. He her du birayn min evvji min piktir in,
ango ez keka vvan im.
Bapr dapra me j hene. Em zaro gelekji dapra xwe hez dikin. Bap
r me km t ba me, ji ber ko evv ivan e evv di nav dest yan de di
j. Havn keriyn xwe tine zozanan zivistan die ber bi germiyanan.
Bava min cotkar e. end zeviyn mezin, bostanek du dehln vv y pi
k hene. Diya min dersdar e, evv jinikeke gelek zrek xwenda ye. Xelk gund gelek qedr vv digirin. Karen male, di dest xweha min de ne.
Xweha min ber nvro hem xebatn mala diqedne pit nvro, li otob
s sivvar diba die bajar ko ji gund me ne dr e. Li bajr evv die
xwendegeha dirnkeran.
He ezim d sal, xwendegeha gund ya destpk biqednim sala ko b,

bikevim xwendegeha cotyaran. Biraya min yn pik, evv du sal in ko di-
276
in bex mindalan. Dema roj ya aktir, nik dil min var e, gava hem
lebatn malbata me di mezela xwarin de digehin hev.
Bihar
Bihar e. Bel ji n ve bihar. Ezman hen b evvr e. Bayek hnik t.
Hervvek gund me li ser girek bilind hatiye ava kirin. Em ar aliyn xwe
dibnin. Dormedor re, soln, emenzar heta ko av dibne zev ne.
Dorhlkesk hen in. Eve em cend heval dikevin det. Di tenita r de,
s hesp hd hd dimein. Em nzk vvan dibin. VViha ez dibnim, yekji
vvan mehnek e, mehneke gelek speh. Evv sp ye. Hehespin yekji vvan
re e, y din gemer e. Evv bi avn xwe yn zerik li me dinerin. Min mehn nas kir, evv mehna eko ye, sivvar gund me ye tir. Mehn j ez
nas kirim, evv ber bi min ve t. Xwebextane di brka min de du pere
ekir hene. Ez vvan didim vv. Evv bi lvn xwe yn nerm vvan digire. Em
pdetir diin. Di nav ran de, em ji nzkah ve deh lek, heft golik
hinik drtir ar ga dibnin yn ko sere xwe ji giyan hilnaynin. avn me
bi pezan nakeve. Bguman, keriyn pez ber xwe dane zozanan.
Em demjmrek btir di nav soln emenzaran de dierin.
Keikeke Pik Zrek

Zn keikeke pika neh sal ye, l mna keikeke panzdeh saljhat ye.
Li mal evv arkariya diya xwe dike bi biraya xwe y pik re mijl dibe.
Evv e ko dest ry biraya xwe dio, cilan vv l dike, xwarina vv dide vv
p dileyize gava biraya vv digir girna vv disekinne.
Rast e ko hin kmaniyn Zn hene. Evv serhik rage e. Tit qenc ev

e ko Zn kmaniyn xwe dizane vvan venare. Gava diya vv j re di
bje:
-Kea min serhik kmaniyeke mezin e, evv l vedigerne dibje:
-Yada, sera nerm ji xwe kundir e. Diya vv dikene li ser babeteke din dipeyive.
277
Pez Devvar
Giyandar ango arpa an heyvvan pirceleb in. Em destpka gotina pezan

bikin. Pez du celeb in:
-Pez sp pez re.

pez re in.
M,
berx beran pezn sp ne.
A/er/, bizin kark
Devvar j du crene in:
-Devvar re devvarn str. Boxe, ga, lek, golik, gam, nregam,

mgam gedek devvar re in. Hesp, mehn, cani, ker, manker, nreker, dehik, hestir an qantir, hestir nr, hestir m, hestirole, htir, lok,
nag, gvvk devvar str in.
Pencere
Mal b pencere nabin. Pencereyine mezin pik, argoe, stl, girover
ango kilot hkan hene. Piraniya penceran ji dara tane ekirin l ro roj
ji hesin alaminyon j penceran dikin. Pencereyine girover pik
bilind hene ko rojen nav li vvan dikin.
Mezeleke b pencere tar jandar e. L hj ro roj, di pir vvelatn de, nemaze li Efrqe Asyay, ji ber belengaziy holik xaniyn gundiyan b
pencere ne zar zn di van cihen tar bhngen de jiyna xwe dibornin.
L hervvek di mezela min de pencere heye, eve ez radibim, ber bi pen
cer ve diim vv vedikim. Rbayek xwe dikeve hundr mezela, pi

t aryek demjmreke ez oisa radibim pencer digirim.
Yekt xurt dike
Min mriyek pik dt y ko dibez v vv al li devvlemendiy digeriya.
Evv li ser riya
vvan
xwe rast livek serseri hat ko dixwaze bi xwe re bibe, l a
bike?
278
hinde gir e mr hevqas qels. Hing evv hilkiiya ser kevirek ji

li ol dinre mna ji sera bircek... Davv ava vv bi du hogirn xwe dikeve evv ber bi vvan ve dibeze. Evv poza xwe difirikne pozn vvan, qey dike bje vvan:
"Z digel min vverin, l titek ba heye. "
Hing her s mr ber bi liva sser ve p ve tn vv digirin.
Tit ko yek ji vvan bi tena xwe nikarb bike her s bi hev re bi sivikah
pk tnin bi serdest bara ji vvan re sivik by dibin.
min rastiya v metheloka ko hinde car t serhev gotin seh kir:
"Yekt xurt dike".
Evv liv
v bilindahiy
Htir
Ereb li htir mna diyariyeke ezmen dinrin. Giyandarek evro ko b

arkariya vv evv nikarin bijn, bazirganiy bikin ne j herin get. r nag xwarina vvan ya heroj ye, evv got vvan j dixwin nemaze yn civvanan evv li vvan xwe t. Myn vvan giyandaran yn ko zirav nerm e
her sal ji n ve derdikevin, di kirina qu maan de ko evv j cilan xwe dikin, bikr vvan t.
Droka efqoleya Sor ya Pik
Carek keikeke delal a pik heb ko her kes j hez dikir, nemaze da
pra vv ya ko ne dizan i bide vv daku dil vv a bibe.
Rojek vv je re efqeke pik, ji qedf sor kir, da diyar ya ko l hin
de xwe dihat, ko keika pik di ne dixwest yeke din bike ser sera xwe
xelk hem bani vv dikir: efqoleya Sor.
Rojek diya vv bani vv kir j re got:
-VVere efqoleya Pik, eve pereyeke ran eyeke erab, tu vvan
bibe ji dapra xwe re. Evv qels nexwe e ev tit d bikr vv ben. Bi
keve r, beriya ko germiya xurt dest p bike bi delal here, by ko tu ji
r derkev bibez aliyn ep Yasta, heke na tu dikar bikev bikn hing titek nakeve dest dapra te. Gava tu derbaz hundure me-
279
dibi destpkj re bje rojba, by ko avn xwe berd her kuncikn mezela.
zela
vv
-Ez bi dilxwe gotina te pek binim, got Keik vv piti ko diya xwe
ma kir ber xwe da r. Dapr di nav daristanek de nitec b. Ko efgoleya Sor giha daristan evv t de rast gurek hat.
VV nedizan gur ende heyvvanek xirab e evvj netirsiya.
Gr got:
-Rojba, efqoleya Sor...
-Spas, guro...
-Hinde z tu di ko?
-Ba dapra xwe.
-Di bin fistana xwe de tu i vedir?
-ran erab... duh tenr germ kirin dapra min a reben a ko nesax
e div titek qenc bixwe ko vv bixurtne.
-efqoleya Sor, dapra te li ko nitec ye?
-Ji vir tr aryek demjmrek, der daristan, di bin s darberyn mezin
re.. Li ber mala, teke bindeqn heye, tu xwe dizan...
Gur di xwe de fikir:
-Keika pik a nermn, i pereke ba... ja vv b guman ji ya pr
aktir e, div tu bes tepo bid ko evv bigir.
Bhneke, evv derbinre di dora te de, i kullkine speh hene, cima tu nasekin da ko li vvan binr? Bi rast, ez bavver dikim ko tu na hes kn
pik avvan xwe distirn. Tu hema vvilo dimegey tu di xwendegeh,
hingav, der daristan, her tit hevqas trabn ne.
efqo leya Pik avn xwe hildan gava vv trjn roj yn ko di nav
igln daran de direisin hem kullkan ko bi eleng vedibn dtin, vv
ji xwe re got:
-Heke min, ji dapra re, pertiyeke ter teze bianiya, evv iqas dilxwe bibya...
Hj z ye ez dikarim di dema xwe de bm ba vv.
Evv devji r berdide, da ku di nav deviyan de gulekinan biine. L ga-
280
va vv yek ini, j re vvilo dihat ko yeke din, hj spehtir l ye, vv xwe dilezand dako vv biine vvilo evv btir btir diket krahiyn daristan. Di
vv nav de, gur rast bi rast di ba dapra. VV, li der da.
-K ye?
-efqoleya Sor, ya ko ji vve re erab ran ann. Der vekin...
imrey davvesne, dapra got,
-Ezji bona rabn gelek gels im.
Gur girdek imrey davvesne, dapra, got.
-Ezji bona rabn gelek gels im.
Gur girdek davvesand; der veb dirindey neak, byko gotineke bibji, xwe avt ser dapra evv peritand xwar. Paa, vv cilan vv vvergirtin, kevnik vv dan ser sera xwe, di nav nivn de raket perde kiandin.
Pit ko efqoleya Sor, ji her al hinde kullk inin ko edj nedihat pirtir
hilgire, bi derbek dapra vv hat bira vv bi lezk da r. Dema ko giha
p mala, nikedar b ko der vekir ye, vv ji xwe pirs:
-i li min diqewime? Evv der ko heroj li ber dil min rn e, ro qey min
ditirsne...
Hing gir kir:
-Rojba...
L kes l venegerand.
ber xwe da nivn perde ji hev kir. Dapr

raketib, kevnik vv li ser avn vv yn xwe hl by, bi avveyeki ecb...
-L, dapra min, te i guhn mezin hene...
-Heta ko te tir bibihsim..
-L, dapra, te i avn mezin hene
-Heta ko te tir bibnim
-L, dapra, destan te igas mezin in...
-Heta ko tir bigihm mindala min...
-L, dapra, deva te iqas gir e...
-Heta ko te tir bixwim..
bi vvan gotinan gur xwe avt ser keike evv dirand.
VV
281
Ko gur xwerayiya xwe xwekir, ji n ve raket bi xwe ve bi xirxireke
girtole.
Nrvanek ko li ber mala dadibor da eql xwe:

-Prejin avvan xirxiran dike... Min div ez l binrim, heke evv ne nesax e.
VViha evv ket hundir mezela gava nzk nivn hat ava vv bi gur
ket:-Pr hikedil... eve davv ez te peyda dikim, nrvan qr kir, wextek
e ko ez li te dierim.
dest avt tifinga xwe dikir derbek berde ser la gur, hing hat
bira vv ku heyvvann xirab dibe ko dapra reben xwar heye ko mirov bi
kare hj vv xelas bike.
vv
meqesek bir biten zik gur razay qelat, Nirvan hema end
derbine meqes da bn ko efqeke sor diyar b keika pik xwe avt
ji der ve got:
-Ez iqas tirsiyam... zik gur ende tar b.
D re dora dapra hat ya ko hjjndar b, l bi dijvvar bhna xwe distand.
efqoleya Sor xwe lezand li kevirine mezin geriyan bi vvan zik gu
r tij kirin, hinde qenc ko gava gur h iyar b dikir birevej ne hat, ji ber
ko kevir gelek giran bn, gur ket gevver b. Hem p dilxwe bn. N
rvan erm gur bir evv an ba xwe, dapra ran xwar, erab vexwar
sax b efqoleya Sor gotina xwe da ko d dr r nakeve da ko der
daristan bibeze, heke diya vv bendi vv dike.
VV
Dibjin ko careke din, hervvek efgoleya Sor ji n ve raniyek dian da
pra xwe, gurek din kir p re bipeyive vv ji r derne. L kea pik xwe
radigirt li ser riya xwe p ve di.
Gava keik hat ba dapra xwe j re r kir ko evv rast gur hat ko vv je
re rojba xwest l bi avine hinde xirab ko evv b guman heke her du
li ser riya mezin nebna d bihatina xwarin.
"De vvere, gte dapr, em der bi mift bigirin da ko evv nekeve hundir".
Bi rast, pit hinek gur hat li der da:
282
"Dapra, der veke min... Ez efqoleya vve ya Sor im ya ko raniyji vve

re tne".
L vvan guh ne da der venekir.
Hing heyvvan xirab di dora xan de bmark geriya davv xwe diavt
ser serban heta ko li hviy na kea pik bimne di tariy de bike
ve pey vv vv bixwe. L dapra bi fkra gur hesiya. Hervvek li ber xn
avedaneke mezin heb dapra ji keike re got:
-Devvlika ko dh min t de sincq kelandin tij av bike v av birijne
avedan. efqoteya Sor mna ko dapra vvje re gotib kir avedan he
ta jor dagirt. Bhna sincqan heta poza gur bilind b, vv bhn kir p
ve hat, da ko lijr binre, davv sty xwe hinde dirj kir ko ji serban emit, by ko bikare xwe bigire bi giran ket hundur avedan mezin
t de xeniq.
Bi saya v, efqoleya Sor dikarb vegere mala xwe, by ko kesek bika
re xirabiy l bike.
Ji rokn Grimm
Rih Hen
Carek mirovek heb y ko li bajr li ol xwediy xaniyine speh, taxim firaxine zr zv, mitline negiand girgirok n git tamzr b.
L, bedbextane, rdna vv, ango riha vv nen b. VV evv hinde kiret
tirsday dikir ko ne jin, ne ke heb ko j nereve.
Yek ji crann vv, stiyeke hja, du ken eleng heb. VV yek ji vvan
xwest heq bijartin da dayika vvan. Her du keikn j evv nedixwest
yek digote ya din tu ji xwe re bibe l ne kea pik nejya mezin nedikar bn qma xwe pe bnin bibin jina mirovek Rih Hen.
Ji aliy din ya ko dil keikn sar dikir ev b ko, v mirov hemn gelek jin
an bn kes nedizan i li vvan qewimiye.
Rih Hen, da ko vvan her du keikn ak binase, evv digel dayika vvan du,
s an ar hevaln vvan yn tir end xortn cranan vexwendin, evv
ann malekeji malan xwe yn ol vvan t de het rojn xwe bi ger, n-
283
rvvan, masvan, govend, xwarin vexwarin cejn davvetan qedan-
din, evv ranediketin eva xwe bi leyistin henekan diborandin.
wext hinde xwe, derbaz b ko kea pik di dil xwe de digot; qey
rih mrik ne hevvgas hen e evv xwemrek e.
Hema ko evv vegeriyan bajr mehra vvan hate birin.
Der davviya mehek Rih Hen gte jina xwe ko vv ji get nebeji bona e
heftan div here get, nav melbendan, ji bona karek giran ko evv j
hv dike der dema nelivyiy xwe de vv div wext xwe bi xwe biborne, hevaln xwe yn ba bne ba xwe, heke dil dike vvan bibe seyranan
ko li her der pak bixwe vexwe.
VVj re got: "Eve mifteyn her du mezeln mezin yn hrmrn, eve yn
taqimfiraxn zv zr ko her roj nayn xebitandin, eve yn diravparzn
ko zr zvn min di vvan de ne, eve yn gencnokn ko gevvhern min
der vvan in eve herborka cihjiyann, ango apartimann min. "
"He ev mifteya pik, ev mitteya mezelek ye, ya ko di kutabna navdera mezin a cihjiyana nizm de ye; hn hem deriyn vekin, herin her der, l na be ko hn derbaz hundur v mezela pik bin, div hn xwe
bizanin heke vve bgotiniya min kir, tit ko ez dikim binim sera vve b hejVVilo,
mar e.
xwe da y ko di her tit de evv bi ya vv d bike qet b emriya vv nake. Mrik pit ko jina xwe ma kir li girgiroka xwe sivvar b
geta xwe. Cran hevaln delal by ko li hviy vexwendin ezimandin bimnin hatin ba bka civvan, ji ber ko bsebriya vvan gelek mezin b,
vvan dixwest mala Rih Hen y mezin devvlemendiya vv bibinin.
Dema ko Rih Hen li mal b, evv nedihatin ba bk, ji ber ko rih mrik
evv ditirsandin. Gava avn cran hevaln bi revv zneta mezeln ke
tin, evv hem heyir ecbmay man. VVan bavveriya xwe bi avn xwe nedian. Hevqas miteln rengin giranbiha, tr av tu carnedt, hinde xaliyn eleng dilrba, perdeyn hevrimv nazik zirav neqkir, baline navbalgihn b hevr, der pencereyn tamzr, tamzv nrevan xistibn diyara xewn xeyalan.
L, he bka civvan guh nedida gotinn dost hevaln xwe, vv dixwest
here deriy mezela pik veke titn t de temaa bike.
Jina
vv gotina
284
merag bsebriya xwe de hinde bilez b ko vv nedian bira xwe

ko xwediy mala nikare dev ji mvanan berde bikeve pey kar an mereEvv di
qa xwe.
L bka civvan br nedibir vv yek, ber xwe da dernceya veart p

giha piya mezelok ko mr vv emri vv kirib bila deriy vve veneke.
Evv demeke dirj li ber der zendemay man, tirs ketib dil vv, hisab erna mr xwe belaya ko evv dikare bine sera vv dikir.
Dest vv dileriz, bi tirs li dora xwe dinr l davv xwe ragirt, mifteya pi
k ji brka xwe derxist deriy mezela vekir.
Di destpk de vv titek ne dtji ber ko pencere girtbn.
285
Kolay Krte
(KURMANC)
KAMURAN BEDR XAN

Kolay Kürtçe

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kolay Kürtçe

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

n

Franszcadan Trkeye eviren

ISBN 6876 -14 -X

DOZ Basm-Yayn Ltd. ti.

Oba Apt. No: 11-13/4

Sesli Harflerin Okunuu

Belirtisiz Artikelin Bkm

Dier Sessiz Harflerin Okunuu

Geili Fiillerin Haber Kipi

Geisiz Fiillerin Haber

Bn Fiilinin Olumsuz Hali

yelik Zamiri xwe

Kklk, Eitlik ve stnlk

Asl Say Sfatlar

Sra Say Sfatlar

Krte Fiillerin Genel zellikleri 139

Zarf (belirte) ve Zarf

Yan Cmle elerinin Sz

KIRKBRNC DERS 251

Edatlar ve Edat Grevi Gren

KIRKKNC DERS 257

Balalar ve Bala Grevini

Bileik Fiillerin ekimi (Devam) 185

nlem ve nlem Yerine

Durum Ortac (sfat-fiil)

Kolay Krte adl bu eser, Kamuran Ali

geusl ful >

Uzun sesliler unlardr: a eo

Ksa sesliler ise unlardr: e i u

a Trkedeki a gibi okunur ve aada olduu gibi her zaman

al, Adana, alem, aza ...

Bu harf Trkede yoktur, e ve aras bir ses verir ve her zaman

Trkedeki i'den yarm ses daha uzundur. Aadaki szcklerde

air, dair, mahir, Babali

o Trkedeki o gibi okunur ve her zaman uzundur:

uzun, Urla, uzak, ulu

e Trkedeki e gibi okunur:

k, lk, slk ...

u Trkedeki gibi okunur:

Krtede yirmi sessiz harf vardr. Bu harfler srasyla unlardr:

Trkedeki c gibi okunur:

can, Cizre, ceylan...

Trkedeki gibi okunur:

emikezek, ay, elik

Trkedeki g gibi okunur:

gl, gzel, gelin, gelenek

Trkedeki h gibi okunur:

hrriyet, hzn, holanmak

Trkedeki k gibi okunur:

keklik, krek, Kerem ...

Bu ses Trkede yoktur. Genizden gelen kaln bir k sesi verir.

Trkedeki gibi okunur:

an, enlik, eref, aka ...

Bu ses Trkede yoktur, Arapadaki vav harfi ya da

Trkede yoktur. ngilizcedeki kh, Almancadaki eh sesine

Trkedeki y gibi okunur:

yar, yel, Yeliz, yeil

Dikkat: Krt alfabesinde bileik sesli ya da sessiz harf yoktur.

insan, erkek, adam

-dir (olmak fiilinin

Evpensek e. Bu bir kalemdir

Ev rastekek e. Bu bir cetveldir.

Bu bir bank mdr?

Evet, bu bir banktr.