2007 09 KONDA Gundelik Yasam

gndelik
yaamda
din, laiklik ve
trban
aratrmas
08-09.09.2007
Bu aratrma 3-9 Aralk 2007 tarihleri arasnda MLLYET gazetesinde yaynlanmtr
NDA
ARATI RMA VE DANIMANLIK
GNDELK YAAMDA DN, LAKLK VE TRBAN
NDEKLER
A. ARATIRMANIN KNYES.................................................................................................. 4
1. Aratrmann Genel Tanm......................................................................................... 4
2. Gereke ............................................................................................................................. 4
3. Aratrmann Amac ...................................................................................................... 5
4. Aratrmann Kapsam .................................................................................................. 5
5. rneklem .......................................................................................................................... 5
B. GRLEN DENEKLERN PROFL ................................................................................ 8
C. RTNME..............................................................................................................................10
6. Ban rtyor mu? .....................................................................................................10
a.
Yaa Gre rtnme ....................................................................................................11
b. Eitime gre rtnme ...............................................................................................12

c.
ine Gre rtnme ....................................................................................................15
d. Medeni Durumuna Gre rtnme ........................................................................16

e.
Oturduu Yere Gre rtnme ................................................................................17
f.
Gelire Gre rtnme ..................................................................................................18
g. Parti tercihine gre rtnme ...................................................................................19

h. rtnmeye Gre Dindarlk Tanmlar ...................................................................21
7. Ne Zamandr Balarn rtyorlar? ........................................................................22
8. Niin rtyorlar? .........................................................................................................23
9. Barts yerine neden trban? ............................................................................25
D. BADET VE DNDARLIK ......................................................................................................28
1. badet Alkanlklar.....................................................................................................28
2. rtnme ve badet Alkanlklar ............................................................................29
3. Dindarlk Asndan Kendilerini Tanmlaylar ..................................................30
a.
Kendi anlamlandrmalaryla din ilikileri ve ibadet alkanlklar .................31

1
NDA
b. Yana Gre Dindarlk.................................................................................................33

c.
Eitime Gre Dindarlk ..............................................................................................34
d. Gelire Gre Dindarlk ..................................................................................................35

e.
Yaad Yere Gre Dindarlk ...................................................................................36
E. GNLK HAYATTA TRBAN ...........................................................................................37

1. niversitelerde Trban Yasa ................................................................................37
2. Trban Laiklik Kartlnn Simgesi mi? ..............................................................40
3. AKP Dneminde Trban Artt m? .........................................................................42
F. GNLK HAYATTA DN VE LAKLK ..............................................................................44
1. Ramazanda Lokantalar ..............................................................................................44
2. Devlet Memurlarnda rtnme ..............................................................................45
3. Gnlk Hayatta eriat ................................................................................................47
G. GNLK HAYATTA KADIN ..............................................................................................51
1. Beraberlik ve Nikh .....................................................................................................51
2. Boanma .........................................................................................................................53
3. Kadn ve alma ..........................................................................................................55
4. Evin reisi erkektir, dver de sever de (mi?) ........................................................57
H. DN VE AHLAK .....................................................................................................................59
1. Din ve Ahlak Eitimi ...................................................................................................59
2. Aileleri in ncelikleri ...............................................................................................61
3. Kzlar in ncelikleri .................................................................................................62
I. GNDELK YAAM TARZLARINDA MUHAFAZAKRLIK .........................................63
1. Yntem ............................................................................................................................63
2. Dini Muhafazakrlk Kmeleri .................................................................................65
3. Geleneksel Muhafazakrlk Kmeleri ...................................................................64
4. Toplumdaki Muhafazakrlk Kmeleri .................................................................65
J. TARHAN ERDEM YORUMLAR ..........................................................................................68
1. Siyaseti trbanla balamak ......................................................................................68
2. zgrlk ve Laiklik ......................................................................................................69
2
NDA
3. Trbann mesaj ............................................................................................................70

4. Hogrl ada halkmz ......................................................................................71
5. Yolumuz uzun mu? .....................................................................................................71
K. ANKET FORMU.....................................................................................................................73
NDA
A. ARATIRMANIN KNYES
1. Aratrmann Genel Tanm

Bu raporun dayana olan aratrma, DOAN YAYIN HOLDNGin istei
zerine, KONDA Aratrma ve Danmanlk Ltd. ti. Tarafndan
gerekletirilmitir.
Aratrmann saha almas, 8-9 Eyll 2007 tarihlerinde yaplmtr. Bu rapor,
Trkiye insannn, saha almasnn yapld gnlerdeki gnlk yaamda din,
rtnme ve laiklik alg ve alkanlklarndaki eilimlerini yanstmaktadr.
2. Gereke
Tarhan Erdem ynetiminde A&G Aratrma irketi, Mays 2003te barts
konusu ile ilgili bir aratrma yapm ve Milliyet Gazetesinde 27- 31 Mays
2003 tarihli saylarnda yaymlanan aratrma, nemli ve ilgi eken sonular
ortaya karmt. rnein Trkiyedeki hanelerin % 77,2sinde ban
kapatan kadn olduu, 18 ya ve st kadnlarn % 64,2si ev dnda ban
kapatt, ya ykseldike ban kapatanlarn oran hzla ykseldii,
bartsnde eitim en belirleyici unsur olduu ve sosyal stat ykseldike
kapanmayanlarn oran hzla ykseldii gibi bulgular ortaya konmutu.
AKPnin tekrar iktidara gelmesi ve Cumhurbakanl seimi sreci, trban
konusunun tekrar gndeme gelmesine yol amtr. Aratrmann 4 yl
getikten sonra tekrarlanmas, deiimin ynn ve miktarn merak edenler ve
bu dnemin siyasetini deerlendirmek isteyenler iin ok ilgi ekici olacaktr.
Deiimin ynn ve miktarn kimse bilmemektedir. Yeni barts
aratrmasndan, nemli veriler toplanacak ve bilgiye dntrlecektir.
NDA
3. Aratrmann Amac
Aratrmann amac,
Trkiyedeki yetikin nfusun (ARATIRMA ALANI) bartsnn
kullanm ve siyasette tartma konusu edilmesini nasl algladklar,
Bu alanda son 4 yl iinde ne ynde ve miktarda deiimler olduunun,
Trban konusunun yetikin nfusun gzndeki ve alglarndaki
durumlarnn llmesi;
Gnlk yaamda din, rtnme ve laiklik alg ve alkanlklarndaki
eilimlerini deerlendirilmesi,
sonularn kamuoyuna sunulmasdr.
4. Aratrmann Kapsam
Aratrma kapsamnda, Trkiye insannn,
Dindarlk ynnden kendini nasl konumlad ve ibadet
alkanlklar;
rtnme tercihleri, gerekeleri ve anlamlandr;
Trban meselesine ve tartmann yansmalarna bak;
Dini kurallarn gnlk yaamndaki geerlilii ve arl;
Kadn meselesine bak ve dinin inanlarnn bu baka etkileri;
Muhafazakarlk alglarnn
llmesi ve deerlendirmesi hedeflenmitir.
5. rneklem
rneklem, 2000 Genel Nfus Saym ve 2002 Genel Seim sonular esas
alnarak hazrlanmtr. 46 bin 797 mahalle ve ky, blge, il, eitim bilgileri,
istihdam bilgileri ve nfus bilgileri ile seim sonularna gre ayrtrlarak ve
kmelendirilerek hazrlanan ana veriden bilgisayar tarafndan kmelerin nfus
oranlarna kout olarak rastlantsal metotla seilmitir.
5
NDA
rneklem
l
le (merkez ileler dhil)
Mahalle Ky says
Kent
Kr
Grme adeti
Adet
41
171
298
208
90
5291
Tablo 1 rneklem Tablosu
Tablodan grld gibi 41 il ve 171 iledeki, 208 mahalle ile 90 kye

gidilmitir. Gidilen mahallelerde, hangi sokaklara gidilecei, emlak vergisi
beyannamelerine esas olan arazi/arsa/bina m2 fiyatlar dikkate alnarak
ortalamalar seilmitir.
Her mahalle ve kyde 18 denek ile hanelerinde yz yze grlmtr.
Deneklerin seiminde ya ve cinsiyet kotas kullanlmtr.
Blge olarak Kalknma Ajanslar Yasasnda yaplan ekonomik gelimilii de
veri olarak kullanan blge tanmlar esas alnmtr. (Resmi Gazete: 08.02.2006,
S: 26074)
Blge Ad
stanbul
Bat Marmara
Ege
Dou Marmara
Bat Anadolu
Akdeniz
Orta Anadolu
Bat Karadeniz
Dou Karadeniz
Kuzeydou Anadolu
Ortadou Anadolu
Gneydou Anadolu
ller
stanbul
Balkesir, anakkale, Edirne, Krklareli, Tekirda
Afyon, Aydn, Denizli, zmir, Ktahya, Manisa, Mula, Uak
Bilecik, Bolu, Bursa, Dzce, Eskiehir, Kocaeli, Sakarya, Yalova
Ankara, Karaman, Konya
Adana, Antalya, Burdur, Hatay, Isparta, Kahramanmara, Mersin,
Osmaniye
Aksaray, Kayseri, Krkkale, Krehir, Nevehir, Nide, Sivas, Yozgat
Amasya, Bartn, ankr, orum, Karabk, Kastamonu, Samsun, Sinop,
Tokat, Zonguldak
Artvin, Giresun, Gmhane, Ordu, Rize, Trabzon
Ar, Ardahan, Bayburt, Erzincan, Erzurum, Idr, Kars
Bingl, Bitlis, Elaz, Hakkri, Malatya, Mu, Tunceli, Van
Adyaman, Batman, Diyarbakr, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt,
anlurfa, rnak
Tablo 2 Blgeler-ller
NDA
Yukardaki tabloda blgeler ve blgelerdeki iller grlmektedir. Kaln siyah

yazl iller, bu aratrmada grme yaplan 41 ildir.
Blge
Denek Yzdesi
2007 Semen Yzdesi
Kent
Kr
Kent
Kr
stanbul
14,3
2,4
15,5
1,9
Bat Marmara
3,0
2,2
3,0
1,9
Ege
9,9
5,0
9,4
5,2
Dou Marmara
6,8
2,7
6,7
2,9
Bat Anadolu
8,2
1,7
7,8
2,1
Akdeniz
7,7
4,8
7,7
4,9
Orta Anadolu
3,4
2,4
3,4
2,1
Bat Karadeniz
4,0
3,1
4,0
3,1
Dou Karadeniz
2,4
1,7
2,2
1,7
Kuzeydou Anadolu
1,7
1,1
1,7
1,1
Ortadou Anadolu
2,7
1,7
2,6
1,7
Gneydou Anadolu
4,8
2,5
4,8
2,4
Toplam
68,9
31,1
68,4
31,6
Tablo 3 Denek-Blge Dalm
Yukardaki tablodan da anlald gibi, grlen deneklerin blge-kr-kent

yzdeleri ile YSK (Yksek Seim Kurulu) 2007 kesinlemi semen saylar
dalmlar yzdeleri her biri birbirine olduka yakndr.
Aratrma alannn Trkiye semenini tam temsil ettii anlalmakta, sapmalarn
hata pay iinde olduu ve verilerin gvenilir olduu bu tablodan da net olarak
anlalmaktadr.
NDA
B. GRLEN DENEKLERN PROFL
Cinsiyet
Kadn
Erkek
Toplam
%
49,9
50,1
100,0
Tablo 4 Denek cinsiyet dalm
Ya
1828 Ya
2943 Ya
44+ Ya
Toplam
%
31,2
34,1
34,7
100,0
Tablo 5 Denek ya dalm
Eitim Durumu
Okur Yazar Deil
Diplomasz Okur Yazar
lkokul Mezunu
Ortaokul Mezunu
Lise Mezunu
niversite Mezunu
Yksek Lisans
Toplam
%
8,0
3,9
38,8
13,8
26,7
8,1
0,6
100,0
Tablo 6 Denek eitim durumu dalm
Hanedeki Kii says

12 Kii
35 Kii
69 Kii
9 Kiiden Fazla
Toplam
%
14,6
63,0
18,4
4,1
100,0
Tablo 7 Denek hanedeki kii says dalm
Aile Geliriniz
300 TLden Az
301- 700 YTL
701- 1200 YTL
1201- 3000 YTL
3001 TLden Fazla
Toplam
%
8,6
46,5
30,2
12,8
1,9
100,0
Tablo 8 Denek hane halk geliri
NDA
alt
Devlet Memuru
zel Sektrde Memur
i
Kk Esnaf / Zanaatkr
Tccar / Sanayici
Serbest Meslek
Marjinal Sektr (iportac/temizliki/vb)
ifti / Ziraat / Hayvanclk
alyor, Dier
Emekli
Ev Kadn
renci
siz, Aryor
alamaz
almyor, Dier
Toplam
%
5,2
4,9
11,1
6,8
0,9
3,3
0,8
8,0
1,6
11,2
33,3
5,6
4,3
0,9
2,2
100,0
Tablo 9 Denek i dalm
Kr / Kent
Seenek
Kent
Kr
Toplam
%
68,9
31,1
68,9
Tablo 10 Denek kr/kent dalm
Blge Kodu (12 Blge)

Seenek
stanbul
Bat Marmara
Ege
Dou Marmara
Bat Anadolu
Akdeniz
Orta Anadolu
Bat Karadeniz
Dou Karadeniz
Kuzeydou Anadolu
Orta Dou Anadolu
Gneydou Anadolu
Toplam
%
16,6
5,1
14,9
9,5
9,9
12,5
5,8
7,1
4,1
2,8
4,4
7,3
100,0
Tablo 11 Denek yaad blge dalm
NDA
C. RTNME
6. Ban rtyor mu?

Siz veya einiz sokaa karken ban rtyor mu sorusuna, deneklerin %
30,6s rtmediini sylerken, % 69,4 farkl isimlerle de olsa ban
rtmektedir. Deneklerin % 51,9u ban barts, earp, yemeni benzeri
yerel rtlerle rtmekte, % 16,2si trban, % 1,3 araf, pee
kullanmaktadr.
Einiz (veya Siz) Sokaa karken
Ban rtyor Mu? Nasl rtyor?
Ba ak
Bartl
Toplam
Einiz (veya Siz) Sokaa karken
Ban rtyor Mu? Nasl rtyor?
rtmyor
Barts, Yemeni rtyor
Trban Kullanyor
araf, Pee Kullanyor
Toplam
2007
30,6
69,4
100,0
2003
35,8
64,2
100,0
2007
30,6
51,9
16,2
1,3
100,0
2003
35,8
59,5
3,5
1,2
100,0
2003 Aratrmasnda ban rtenler toplamda % 64,2 iken bugn bu oran %

69,4e ykselmitir. 2003 Aratrmasyla kyaslandnda, toplumda ban
rtenler oran kendi iinde % 10 dolaynda artarken, rtenler iindeki trban
orannda ok ciddi oranda art grlmektedir.
Ban rtyor mu?
70
59,5
60
51,9
50
40
35,8
30,6
30
16,2
20
10
3,5
1,3
1,2
0
2007
rtmyor
Barts, Yemeni rtyor
2003
Trban Kullanyor
araf, Pee Kullanyor
10
NDA
a.
Yaa Gre rtnme
Ban rtmeyenler genler arasnda % 46,9 oranndayken, 29-43 ya grubunda

% 31,1e 44 ya st grupta % 18e dyor. Trban kullananlar 18-28 ya
grubunda % 19.7 iken 29-43 ya grubunda % 17.3e 44 ya st grupta %
16.2ye dyor.
Einiz (veya Siz) Sokaa karken Ban
rtyor Mu? Nasl rtyor?
rtmyor
Barts, Yemeni rtyor
Trban Kullanyor
araf, Pee Kullanyor
Toplam
18-28
Ya
46,9
32,9
19,7
0,4
100,0
29-43
Ya
31,1
50,8
17,3
0,8
100,0
44+
Ya
18,0
67,1
12,6
2,3
100,0
Trkiye
30,6
51,9
16,2
1,3
100,0
rtnme geleneksel eilime uygun olarak yalandka artarken, trban

kullananlar ise yalar arasndaki rtnme eiliminin ztt karakter gstermekte
olup paradoksal biimde genlerde daha yksek.
Kimler rtyor?
Trkiye
44+ Ya
29-43 Ya
18-28 Ya
0%
16,2
51,9
30,6
20%
rtmyor
40%
Barts, Yemeni
60%
Trban
0,4
19,7
32,9
46,9
0,8
17,3
50,8
31,1
2,3
12,6
67,1
18,0
1,3
80%
100%
araf, Pee
2003 Aratrmasyla kyaslandnda, trban kullananlardaki art en yksek

oranda genler arasnda trban kullananlarn artnda grlyor. 2003 ylnda
trban kullanan genler % 4,1 iken imdi % 19,7ye ykselmi durumda. 2843 Ya grubunda trban kullananlar 2003 aratrmasnda % 3,8 iken imdi %
17,3e ykselmi durumda. 44 Ya st grupta ise trban kullananlar %
2,5den % 12,6 oranna ykselmi grnyor.
11
NDA
Trkiye
2007
18-27 Ya 28 43 Ya 44 + Ya
rtnme 2003-2007 Karlatrmas
2007
31,1
2003
32,4
2003
40%
rtmeyen
b.
4,10,5
42,3
20%
60%
Barts / Earp
Trban
0,4
19,7
32,9
53,1
0%
3,81,1
62,7
46,9
0,8
17,3
50,8
2007
2,3
2,52,0
73,7
21,8
2007
12,6
67,1
18,0
2003
1,2198
3,4668
59,5134
35,8
2003
1,3
16,2
51,9
30,6
80%
100%
araf
Eitime gre rtnme
Balarn rtmeyenler arasnda niversite eitimliler % 17.7, lise mezunlar %

42.2, ortaokul mezunlar % 12.3, ilkokul mezunlar % 23.7 orannda. Barts
kullananlar arasnda niversite eitimlikler % 2.2, lise mezunlar % 14, ortaokul
mezunlar % 13.6, ilkokul mezunlar % 51.4 orannda. Trban kullananlar
arasnda niversite eitimliler % 5.5, lise mezunlar % 25.9, ortaokul mezunlar
% 19, ilkokul mezunlar arasnda % 38.8 orannda.
Einiz (veya Siz)

Sokaa karken
Ban rtyor Mu?
Nasl rtyor?
rtmyor
Barts, Yemeni
Trban
araf, Pee
Trkiye Ortalamas
Okur
Yazar
Deil
1,5
12,6
7,3
30,6
8,6
Diplomasz
lkokul Ortaokul
Lise
niversite Yksek
Okur
Toplam
Mezunu Mezunu Mezunu Mezunu
Lisans
Yazar
0,9
6,0
3,3
12,9
4,1
23,7
51,4
38,8
45,2
40,8
12,3
13,6
19,0
4,8
14,0
42,2
14,0
25,9
6,5
24,5
17,7
2,2
5,5
0,0
7,5
1,7
0,2
0,1
0,0
0,6
Eitimlerine gre bakldnda, lise alt eitimliler ban rtmeyenler arasnda

Trkiye eitim ortalamalarna kyasla daha az grnyorlar. Bir baka deyile
lise alt eitimliler genele gre daha fazla oranda rtnyorlar.
12
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
NDA
Eitim arttka genel olarak rtnme azalrken, yine paradoksal biimde

rtnenler arasnda trban kullananlar eitim arttka artyor.
Eitime gre rtnme
30,6
araf, Pee Kullanyor

12,6
Barts, Yemeni rtyor
Trban Kullanyor
12,9
51,4
7,3 3,3
rtmyor 1,5 0,9

0%
45,2
13,6
38,8
23,7
10%
19
12,3
20%
30%
4,8 6,5 0
25,9
42,2
40%
50%
60%
Okur Yazar Deil
Ilkokul Mezunu
Lise Mezunu
niversite Mezunu
Yksek Lisans
14
2,2 0,2
5,5
80%
90%
0,1
1,7
17,7
70%
100%
Ortaokul Mezunu
Eitimlerine gre toplumun kmelerine bakldnda, araf ve pee

kullananlar arlkl olarak okur yazar olmayanlar arasnda (% 4.5) ve diplomasz
okur yazarlarn arasnda (% 4) grlyorlar. Trban kullananlar ise nispeten
arlkl olarak ortaokul (% 22.1) ve lise mezunlar (% 17.2) arasnda
grlyorlar. Geleneksel barts kullananlar niversite mezunlar arasnda
% 15.4 iken lise mezunlar arasnda % 29.6, ortaokul mezunlar arasnda %
50.5, ilkokul mezunlar arasnda % 65.3, hibir eitimi olmayanlar arasnda %
76.4 oranndalar.
rtmyor
Barts, Yemeni
Trban
araf, Pee
Toplam
O/Y Diplomasz lkokul Ortaokul

Lise
niversite Yksek
Trkiye
Deil
O/Y
Mezunu Mezunu Mezunu Mezunu
Lisans Ortalamas
5,3
6,5
17,8
26,9
52,8
72,5
83,9
30,6
76,4
76,4
65,3
50,5
29,6
15,4
12,9
51,9
13,8
13,1
15,4
22,1
17,2
12,1
3,2
16,3
4,5
4,0
1,4
0,4
0,3
0,0
0,0
1,3
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
13
NDA
Eitime gre rtnme
83,9
Yksek Lisans
72,5
niversite Mezunu
15,4
52,8
Lise Mezunu
6,5
Okur Yazar Deil
5,3
22,1
65,3
rtmyor
20%
30%
4
4,5
13,8
40%
Barts, Yemeni rtyor
1,4
13,1
76,4
10%
0,4
15,4
76,4
0%
0,3
17,2
50,5
17,8
Ilkokul Mezunu
12,1
29,6
26,9
Ortaokul Mezunu
3,2 0
12,9
50%
60%
Trban Kullanyor
70%
80%
90%
100%
araf, Pee Kullanyor
2003 Aratrmamz ile kyaslandnda Trkiye genelinde rtnmeyenler % 16

orannda azalarak % 35.8den % 30.6 oranna dm grnmektedir. Ban
bir biimde rtmekte olanlar ise kendi oranna gre % 8 artarak % 64.2den %
69.4 oranna ykselmitir. Eitim kmeleri zerinden bakldnda trban
kullananlar:
Trkiye ortalamas olarak 4.7 kat (% 3.5den % 16.3e) artarken,
niversite eitimliler arasnda 4.4 kat (% 2.6dan % 11.4e),
Lise eitimliler arasnda 6.9 kat (% 2.5den % 17.2ye),
Ortaokul eitimliler arasnda 6.1 kat (% 3.6dan % 22.1e),
lkokul ve alt eitimliler arasnda 3.9 kat (% 3.8den % 15e) artmtr.
ilkokul
Ortaokul
Lise
niversite Trkiye
Eitime gre rtnme 2003-2007 karlatrmas

2007
2003
16,3
51,9
30,6
3,5
59,5
35,8
2007
7,9
89,5
2007
2003
2003
0%
3,8
76,0
18,6
20%
40%
rtmyor
2,1
15,0
68,0
14,9
2003
3,6
54,6
41,8
2007
0,4
22,1
50,5
26,9
0,3
2,5 0,8
23,3
73,4
2007
2,6
17,2
29,6
52,8
Barts / Earp
60%
Trban
80%
araf
1,2
11,4
15,2
73,4
2003
1,3
1,6
100%
14
NDA
c.
ine Gre rtnme
Kadnlarn i ve meslek dalmlarna bakldnda, rencilerin % 77si,

alan kadnlarn % 59.4, emekli kadnlarn % 47.2si ban
rtmemektedir. Barts en yaygn biimde ev kadnlar (% 59.8) ve isiz
kadnlar /% 45.5)arasnda grlmektedir. rencilerin % 23 rtnmeyi
tercih ederken, % 13.5i trban, % 9.5i ba rtsn tercih etmektedir.
Kadnlarn i
durumu
rtmyor
Barts,
Trban
araf, Pee
Toplam
siz
37,1
45,5
16,3
1,1
100,0
Ev Kadn
21,7
59,8
17,0
1,5
100,0
renci
77,0
9,5
13,5
0,0
100,0
alan
59,4
27,2
12,7
0,7
100,0
Emekli
47,2
48,0
4,7
0,0
100,0
Grafikte de grld gibi en az rtnenler renciler iken, rtnenler

arasnda en yaygn trban kullanm yine rencilerde grlmektedir.
ine gre rtnme
47,2
Emekli
48,0
59,4
alan
27,2
77,0
renci
21,7
Ev Kadn
9,5
59,8
37,1
siz
0%
10%
rtmyor
4,7
20%
45,5
30%
40%
Barts, Yemeni rtyor
50%
60%
Trban Kullanyor
70%
80%
0,0
12,7
0,7
13,5
0,0
17,0
1,5
16,3
1,1
90%
100%
araf, Pee Kullanyor
15
NDA
d.
Medeni Durumuna Gre rtnme
Bekarlarn % 64.6s, szl-nianl olanlarn % 49.2si, evlilerin % 24.3 ve

dul-boanm olanlarn % 28.5i gnlk hayatta ban rtmemektedir. Ban
rtenler bekarlar arasnda % 35.4, szl-nianllar arasnda % 50.8, evliler
arasnda % 75.7, dul-boanmlar arasnda % 71.5 oranndadr.
Bekr
rtmyor
Barts, Yemeni rtyor
Trban Kullanyor
araf, Pee Kullanyor
Toplam
64,6
21,9
12,9
0,6
100,0
Szl,
Nianl
49,2
30,0
20,8
0,0
100,0
Evli
24,3
57,0
17,4
1,3
100,0
Dul,
Boanm
28,5
63,6
5,4
2,5
100,0
Trkiye
Ortalamas
30,8
51,7
16,3
1,2
100,0
Grafikte de grld gibi kadnlarmzn, erkeklerle beraberlik seviyesi

gelitike ban rtme oran ykselmektedir.
Medeni duruma gre rtnme
30,8
Trkiye
28,5
Dul, Boanm
Evli
51,7
63,6
24,3
49,2
30
64,6
Bekr
20%
rtmyor
Barts, Yemeni rtyor
60%
Trban Kullanyor
2,5
17,4
1,3
20,8
21,9
40%
1,2
5,4
57
Szl, Nianl
0%
16,3
80%
0,6
12,9
100%
araf, Pee Kullanyor
16
NDA
e.
Oturduu Yere Gre rtnme
Oturduklar yerin kent kr ayrmna gre baktmzda, kentte oturanlarda

ban rtmeyenler % 35.5 iken, krda oturanlarda bu oran % 19.8e
dmektedir. Yani kentlerde oturanlarn % 64.5i ban rtenken krda
oturanlarn % 80.2si ban rtmektedir. Barts kullananlar kentte % 46
iken, krda % 64.9a kmaktadr. Trban kullananlar ise kentte % 17.4 iken
krda % 13.6 oranndadr.
rtmyor
Barts, Yemeni rtyor
Trban Kullanyor
araf, Pee Kullanyor
Toplam
Kent
Kr
35,5
46,0
17,4
1,1
100,0
19,8
64,9
13,6
1,7
100,0
Trkiye
Ortalamas
30,6
51,9
16,2
1,3
100,0
Grafikte kolayca grlecei gibi, krda beklenecei gibi ban rtme yksek
iken, trban kentte krdan daha fazla kullanlmaktadr.
Oturduu yere gre rtnme
Trkiye
Kr
Kent
0%
rtmyor
30,6
51,9
19,8
16,2
64,9
35,5
20%
Barts, Yemeni rtyor
1,7
13,6
46
40%
1,3
60%
Trban Kullanyor
1,1
17,4
80%
100%
araf, Pee Kullanyor
17
NDA
2003 Aratrmasyla kyaslandnda, 2003 ylnda kentte oturup da ban

rtenler toplam % 56.3 iken 2007de % 64.9, krda oturanlar arasnda ban
rtenler % 75.5 iken imdi % 80.2 orannda. Ban rtme eilimi kentte kra
gre biraz daha fazla artma oranyla geliiyor.
2003
2007
Bartl
Ba ak
Bartl
Ba ak
56,3
75,5
64,2
43,7
24,5
35,8
64,5
80,2
69,4
35,5
19,8
30,6
Kent
Kr
Trkiye Ortalamas
Kent-kr ayrmna gre 2003-2007 karlatrmas
64,2
69,4
Trkiye Ortalamas
30,6
35,8
75,5
Kr
19,8
80,2
24,5
56,3
64,5
Kent
35,5
0
10
2007 Ba ak
f.
20
30
2003 Ba ak
40
43,7
50
2007 Bartl
60
70
80
90
2003 Bartl
Gelire Gre rtnme
Ban rtmeyenler en yksek oranda en yksek gelir grubunda (% 72.9)

grlmektedir. En dk gelir grubunda ban rtmeyenler % 15.2 iken, ikinci
dilimde % 21.3e, orta gelir diliminde % 37.3e ykselmektedir. Ban
rtenlerin oran ise rtmeyenlerin zttna karakter gsterip, gelir dtke
artmaktadr. Ban rtmeyenler arasnda trban kullananlar ise bu eilimin
tersine hareket etmekte, gelir seviyesi arttka genel karakter olarak trban
kullananlar artmaktadr.
18
NDA
En Yoksul
Dilim
2. Yoksul
Dilim
15,2
67,2
14,5
3,0
100,0
21,3
61,4
15,9
1,4
100,0
rtmyor
Barts, Yemeni
Trban Kullanyor
araf, Pee
Toplam
Orta
Gelir
Dilimi
37,3
44,7
17,1
1,0
100,0
2.
Yksek
Dilim
52,7
27,2
19,6
0,5
100,0
En
Yksek
Dilim
72,9
14,1
11,8
1,2
100,0
Trkiye
Ortalamas
30,5
51,7
16,5
1,3
100,0
Gelir arttka rtnmenin azalyor oluu grafikte de daha kolay izlenmektedir.

Fakat yukarda da deindiimiz gibi, trban orta ve orta st gelir grubunda ya
da orta direkte grece daha fazla kullanlmaktadr.
Gelir durumuna gre rtnme
30,5
Trkiye
51,7
72,9
3001 YTL'den Fazla
0%
rtmyor
g.
27,2
37,3
701-1200 YTL
300 YTL'den Az
14,1
52,7
1201-3000 YTL
301-700 YTL
16,5
44,7
21,3
61,4
15,2
10%
67,2
20%
30%
40%
Barts, Yemeni rtyor
50%
1,3
11,8
1,2
19,6
0,5
17,1
15,9
1,4
14,5
60%
Trban Kullanyor
70%
80%
90%
3
100%
araf, Pee Kullanyor
Parti tercihine gre rtnme
AKP semenlerinin ban rtmeyenleri yalnzca % 14 iken CHP semeninin

arasnda ban rtmeyenler % 59.3, MHP semenleri arasnda % 32.4
oranndadr. Barts kullananlar AKP semenleri arasnda % 58.9, CHP
semenleri arasnda % 31.6, MHP semenleri arasnda % 41.8 oranndadr.
Trban kullananlar AKP semenleri arasnda % 21.3, CHP semenleri arasnda
% 2.7, MHP semenleri arasnda % 11.7 oranndadr. araf, pee kullananlar
ise SP semenleri arasnda % 6.7, AKP semenleri arasnda % 1.7 oranndadr.
19
NDA
rtmyor
Barts,
Yemeni rtyor
Trban
araf, Pee
Toplam
AKP
CHP
DP
14,0
59,3
29,8
GP
MHP
56,8
32,4
SP
0,0
Dier Bamsz
Partiler
Aday
43,8
58,9 31,6 51,6 27,3

41,8 57,8 35,4
21,3
2,7 11,2
4,5
11,7 28,9 14,6
1,7
0,0
1,9
0,0
0,9
6,7
0,0
100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
Oy
Kul-
30,3
Trkiye
Ortalamas
43,1
30,4
47,1 33,2
10,4 10,4
0,5
0,9
100,0 100,0
52,0
16,3
1,3
100,0
AKP ban rtenlerden ortalamas zerinde oy alrken, CHP rtmeyenlerden

ortalamas zerinde oy almaktadr. Ban rtenler arasnda AKP semeni %
62.3 iken, CHP semeni % 9.4 iken, trban kullananlar arasnda AKP semeni %
72, CHP semeni % 2.6dr.
rtmyor
Barts,
Yemeni rtyor
Trban
araf, Pee
AKP
CHP
DP
GP
MHP
SP
Dier Bamsz
Partiler
Aday
Oy
Kul-
Trkiye
Ortalamas
25,3
30,2
3,3
3,5
12,7
0,0
1,5
4,6
19,0
100,0
62,3
72,0
71,0
9,4
2,6
0,0
3,4
2,3
4,8
1,0
0,5
0,0
9,5
8,5
8,1
1,1
1,7
4,8
0,7
0,9
0,0
4,2
3,0
1,6
8,5
8,5
9,7
100,0
100,0
100,0
Barts kullananlar arlkl olarak AKP semeni iken, trban kullananlarn

partisi nce AKP ve SPdir.
rtnmeye Gre Oy Dalm
araf, Pee Kullanyor
71
Trban Kullanyor
72
Barts, Yemeni rtyor
0 8,1
2,6 8,5
62,3
rtmyor
25,3
0%
10%
9,4
30,2
20%
30%
AKP
11,2
40%
CHP
12,7
50%
MHP
60%
Dier
9,5
12,9
70%
9,7
8,4
8,5
10,4
8,5
19
80%
90%
100%
Oy Kul.
20
NDA
h.
rtnmeye Gre Dindarlk Tanmlar
Kendi tanmlad ekliyle, kendini inanl kabul edenler (kendini, inanl

ama dinin gereklerini pek yerine getiremeyen biri olarak tanmlayanlar)
arasnda ban rtmeyenler % 54, trban takanlar % 7.9 oranndalar. Kendini
dinin gereklerini yerine getirmeye alan dindar biri olarak tanmlayan
dindarlar arasnda ban rtmeyenler % 17.2, ba rts kullananlar %
62.1, trban kullananlar % 19.5 ve araf kullananlar % 1.2 orannda. Kendini
dinin tm gereklerini yerine getiren dindar biri olarak tanmlayanlar (sofu)
arasnda ban rtmeyenler % 13.2 iken, ba rts kullananlar % 53.8, trban
kullananlar % 28.2, araf kullanalar % 4.7 orannda.
rtmyor
Barts, Yemeni rtyor
Trban Kullanyor
araf, Pee Kullanyor
Toplam
Ateist
nansz
nanl
Dindar
Sofu
100,0
0,0
0,0
0,0
100,0
64,5
35,5
0,0
0,0
100,0
54,0
37,7
7,9
0,4
100,0
17,2
62,1
19,5
1,2
100,0
13,2
53,8
28,2
4,7
100,0
Trkiye
Ortalamas
30,6
51,9
16,2
1,3
100,0
Grafikten de grlecei gibi, kendi tanmlaryla, kendi dindarlklar ls

arttka rtnme ve trban kullanma oran ykseliyor.
Dindarlk tanmlarna gre rtnme
30,6
Trkiye
51,9
13,2
Sofu
53,8
17,2
Dindar
16,2
37,7
64,5
0 0
0 0
100
0%
10%
rtmyor
20%
30%
40%
Barts, Yemeni rtyor
50%
0,4
7,9
35,5
Ateist
1,2
19,5
54
nansz
4,7
28,2
62,1
nanl
1,3
60%
70%
Trban Kullanyor
80%
90%
100%
araf, Pee Kullanyor
21
NDA
7. Ne Zamandr Balarn rtyorlar?

Ban rtenlerin % 59.9u evlenmeden nceden beri ban rtmekte
olduunu sylerken, % 13.2si evlendikten sonra % 1.8i yaad evre
deiince, % 25i de ya kemale erince ban rtmeye baladn
sylemektedir.
Ne Zamandr Ban rtyor?

Evlenmeden nceden Beri
Evlendikten Sonra
Yaad evre Deiince
Ya Kemale Erince
Toplam
59,9
13,2
1,8
25,0
100,0
Ne Zamandr Ban rtyor?
Ya Kemale
Erince; 25
Yaad evre
Deiince; 1,8
Evlendikten
Sonra; 13,2
Evlenmeden
nceden Beri;
59,9
Barts kullananlarn % 60.9u trban kullananlarn % 58.2si evlenmeden

nceden beri ban rttn sylyor. Evlendikten sonra ban rtmeye
balama en yksek oranda ba rts kullananlarda (% 14.6) grlrken,
yaad evre deiince kullanma en yksek oranda trban kullananlar
arasnda (% 2) grlyor.
22
NDA
Ne Zamandr Ban
rtyor?
Barts, Yemeni
Trban
araf, Pee
Toplam
Evlenmeden
nceden Beri
60,9
58,2
25,8
59,9
Yaad
Evlendikten evre
Sonra
Deiince
14,6
1,6
10,2
2,0
3,2
1,6
13,2
1,8
Ya
Kemale
Erince
22,3
29,0
69,4
25,0
Toplam
100,0
100,0
100,0
100,0
8. Niin rtyorlar?
Balarn rtme gerekeleri sorulduunda, dini inanlar gerei rtnme % 73
ve gelenek, greneklere uyma gerekesiyle rtnme % 13.7 oranlaryla ilk iki
srada sylenen gerekeler oluyor. Daha sonra srasyla ban rtme gerekesi
olarak alkanlk (% 4.6), bulunduklar evreye uymak (% 3.1), aile byklerinin
istei (% 2.9) ve einin istei (% 2.7) syleniyor.
Sizin veya annenizin, kardeinizin ban kapatma gerekesi size
gre unlardan hangisidir?
2007
2003
Dini inanlar gerei
73,0
63,4
Einin istei
2,7
Gelenek, grenek
13,7
19,2
Alkanlk
4,6
12,0
Aile byklerinin istei
2,9
4,1
Bulunduu evreye uymak
3,1
Toplam
100,0
100,0
2003 Aratrmasyla kyaslandnda, 2003 aratrmasnda da 2007

aratrmasnda da gerekelendirme ayn biimde syleniyor: Dini inanlar
gerei ve gelenek-greneklere uyarak rtnyorlar.
Ban kapatma gerekesi 2003-2007 karlatrma
2003
63,4
2007
19,2
73
0
20
Dini inanlar gerei
Alkanlk
2,7
40
60
Einin istei
Aile byklerinin istei
12
13,7
80
4,1
4,6 2,9 3,1
100
Gelenek, grenek
120
Bulunduu evreye uymak

23
NDA
rtnme hallerine gre rtnme gerekelerine bakldnda, barts

kullananlarn % 72.7si dini inan % 14.5 gelenek grenekleri gereke olarak
sylyor. Trban kullananlarda ise dini inan tm gruplar iinde en yksek
oranda (% 89) sylenirken, gelenek grenek gerekesi % 4.8 orannda
syleniyor.
Dini nanlar
Gerei
Einin
stei
Gelenek,
Grenek
Alkanlk
Aile
Byklerinin
stei
evreye
Uymak
Toplam
72,7
89,0
88,5
72,6
3,3
2,3
0,0
2,8
14,5
4,8
4,9
13,7
3,6
0,5
0,0
4,7
3,2
2,3
3,3
2,9
2,7
1,1
3,3
3,2
100,0
100,0
100,0
100,0
Barts, Yemeni
Trban
araf, Pee
Trkiye Ortalamas
Barts, yemeni kullananlar da gelenek ve greneklere uyma arzusu da

nemli bir yer tutarken, trban kullananlarn ve araf-pee kullananlarn ok
nemli bir ksm dini inanlarn gereke gsteriyorlar.
rtllerin Kapanma Gerekesi
araf, Pee Kullanyor
3,30
3,3
4,9
88,5
1,10
2,3
0,5
4,8
2,3
Trban Kullanyor
2,70
3,2
3,6
Barts, Yemeni rtyor
3,3
Dini Inanlar Ge re i
89
14,5
72,7
10
Einin Iste i
20
30
Ge le ne k, Gre ne k
40
50
Alkanlk
60
70
80
Aile Bykle rinin Iste i
90
100
e vre ye Uymak
24
NDA
rtnme halini eitim kmelerine ayrarak rtnme gerekelerine bakldnda,

lise alt eitimli kadnlarda rtnme gerekesi (ban rtenlerin oran % 75)
dini inan ve gelenekler iken, niversite mezunu kadnlarda rtnme gerekesi
din ve einin istei. niversite mezunu kadnlarda (rtnme oran % 27) % 10
dolaynda einin istei ile rtnme ilgin bir bulgu olarak grnmektedir.
Einizin (veya Sizin) Veya Annenizin, Kardeinizin Ban Kapatma Gerekesi SZE GRE Hangisidir?
Cinsiyet
Kadn
Kadn
Kadn
Kadn
Kadn
Kadn
Kadn
Kadn
Eitim
Lise alt
Lise alt
Lise alt
Lise
Lise
Lise
niversite
niversite
rtnme
Dini
nanlar
Gerei
Einin
stei
Gelenek,
Grenek
Alkanlk
Aile By.
stei
evreye
Uymak
Toplam
Barts,
Trban
araf,
Barts,
Trban
araf,
Barts,
Trban
Trkiye
Ortalamas
72,8
87,2
82,8
81,3
94,2
100,0
90,9
88,9
3,3
3,1
0,0
5,6
1,9
0,0
9,1
11,1
12,7
4,5
10,3
6,5
1,0
0,0
0,0
0,0
3,5
0,3
0,0
1,9
0,0
0,0
0,0
0,0
4,3
4,1
6,9
0,9
1,9
0,0
0,0
0,0
3,5
0,7
0,0
3,7
1,0
0,0
0,0
0,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
72,6
3,1
12,4
4,7
3,5
3,8
100,0
9. Barts yerine neden trban?

Barts yerine neden trban taktklar sorulduunda, % 68 orannda
slamn emrine uyulduu, % 14.9 orannda siyasi eilimlerini
gsterdikleri syleniyor. Daha sonra trban gerekesi olarak srasyla
evreyle uyum (% 7.4), kimliklerini gstermek (% 4.6), namuslu
olduklarn gstermek (% 3.1) ve kendini korumak (% 2.1) syleniyor.
Sizce, siz veya dierleri bartsnden farkl olarak trban takarak neyi
gstermi oluyorlar? Yani neden barts deil de trban?
evreyle uyum iinde olduklarn gstermi oluyorlar
7,4
Namuslu olduklarn belli ediyorlar
3,1
slamn emrine uyuyorlar
68,0
Siyasi eilimlerini / yerlerini gsteriyorlar
14,9
Kimliklerini gsteriyorlar
4,6
Kendini koruyor, korumaya alyorlar
2,1
Toplam
100,0
25
NDA
Trban Takma Nedenleri
Kendini koruyor, evreyle uyum

iinde olduklarn
korumaya
gstermi
alyorlar; 2,1
Kimliklerini
oluyorlar; 7,4
gsteriyorlar; 4,6
Namuslu
olduklarn belli
ediyorlar; 3,1
Siyasi
eilimlerini/yerleri
ni gsteriyorlar;
14,9
slamn emrine
uyuyorlar; 68
Bartsnden farkl olarak trban takmann anlam zerine cevaplara

bakldnda, slamn emri olarak rtndklerinin yan sra siyasi eilimlerini
gsterdikleri kans da olduka yaygn.
Eitim kmeleri zerinden rtnme hali ve neden zel olarak trban
gerekelendirmelerine bakldnda, trban takanlarn tm gruplarda en
yksek oranda slamn emrine vurgular dikkat ekici. rtnmeyenlerde ise
dierlerinin siyasi eilimlerini gsterdikleri algs nemli oranda var.
Sizce, Siz Veya Dierleri Bartsnden Farkl Olarak Trban Takarak Neyi Gstermi
Oluyorlar? Yani Neden Barts Deil De Trban?
Lise
niv.
Kadn
Kadn
Kadn
Kadn
Kadn
Kadn
Kadn
Kadn
Kadn
Kadn
Kadn
Lise alt
Ban
rtyor Mu?
rtmyor
Barts,
Trban
araf,
rtmyor
Barts,
Trban
araf
rtmyor
Barts,
Trban
Trkiye
Namuslu
slamn Siyasi
evreyle Olduklarn Emrine Eilimlerini Kimliklerini Kendini
Uyum
Belli Etme Uyuyor Gst.
Gst.
Koruma Toplam
7,6
8,2
2,4
3,6
9,5
11,5
5,9
0,0
6,1
18,2
0,0
7,5
4,6
2,6
3,1
7,1
3,5
1,0
4,0
100,0
2,0
0,0
0,0
3,0
47,4
77,7
90,3
85,7
46,1
68,3
86,1
0,0
39,9
63,6
100,0
68,7
28,6
7,2
2,1
3,6
27,1
14,4
2,0
0,0
36,5
0,0
0,0
13,8
9,1
2,1
0,3
0,0
9,2
2,9
1,0
0,0
13,5
9,1
0,0
4,5
2,7
2,2
1,7
0,0
4,6
1,9
1,0
0,0
2,0
9,1
0,0
2,5
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
26
NDA
Niin rtnyorlar? ve neyi gstermi oluyorlar? sorularnn

cevaplarna beraberce bakldnda, barts kullananlar, dini kurallara uymak
kadar dier nedenleri de eitli oranlarda sylyorlar. Trban kullananlarn ok
nemli bir ksm ise slamn emri gerekesini sylerken gelenek greneklere
uymak gerekesini hemen hi sylemiyor.
27
NDA
D. BADET VE DNDARLIK
1. badet Alkanlklar
badetlerini yapma skl ile ilgili sorularda, daha dzenli yaplan ibadetlerin
dzenli oru tutmak ve cuma namazna gitmek olduu grlyor. Namaz
klanlarn % 43.9u namazn dzenli olarak kldn sylerken, % 41.7si ara
sra kldn, % 14.4 ise hi klmadn sylyor. Orucunu dzenli tutanlar
% 82.5 iken, ara sra oru tutanlar % 12.1, hi tutmayanlar ise % 5.4 orannda.
Dzenli olarak cuma namazna gidenler % 56.1, dzenli olarak dua edenler %
75.2, dzenli olarak camiye, cem evine gidenler % 24.4, dzenli olarak kuran
okuyanlar % 26.3 oranndalar.
Dzenli
43,9
82,5
badet Skl
Namaz Klmak
Oru Tutmak
Cuma Namazna Gitmek (yalnz
erkekler)
Camiye / Cem Evine Gitmek
Dua Etmek
Kuran Okumak
Ara sra
41,7
12,1
56,1
24,4
75,2
26,3
Hi
14,4
5,4
25,0
51,1
22,5
31,2
18,9
24,5
2,3
42,5
Toplam
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
Trkiye insan orucunu tutmak ve dua etmek konusunda daha duyarl

grnyor. Eitim azaldka ve ya bydke ibadet alkanlklar artarken,
yaanlan yerin kent veya kr olmas bu alkanlklar ok zel oranlarda
etkilemiyor.
badet Alkanlklar
26,3
Kuran Okumak
31,2
42,5
75,2
Dua Etmek
24,4
Camiye / Cemevine Gitmek
22,5
51,1
24,5
56,1
Cuma Namazna Gitmek
25
18,9
82,5
Oru Tutmak
12,1
43,9
Namaz Klmak
0%
10%
20%
41,7
30%
40%
Dzenli
2,3
50%
Ara sra
60%
Hi
5,4
14,4
70%
80%
90%
100%
28
NDA
2. rtnme ve badet Alkanlklar

Trban kullananlarn ibadet alkanlklar ba rts kullananlara gre daha
youn iken, araf ve pee kullananlarn ibadet alkanlklar trban
kullananlara gre daha youn.
Dzenli olarak namaz klma alkanl sorulduunda, barts kullananlarn
% 56.6s, trban kullananlarn % 66.4, araf kullananlarn % 83.9u
dzenli olarak namaz kldn sylyor.
Dzenli oru tutmak konusunda da namaz klmaya benzer eilim grnmekte,
ba rtsnden araf kullanmaya doru oru tutma skl artmaktadr.
Barts kullanan
Namaz Klmak
Oru Tutmak
Cuma Namazna Gitmek (*)
Dua Etmek
Kuran Okumak
Trban kullanan
Namaz Klmak
Oru Tutmak
Dua Etmek
Kuran Okumak
araf, pee kullanan

Namaz Klmak
Oru Tutmak
Dua Etmek
Kuran Okumak
Dzenli
56,6
90,3
65,7
28,2
82,4
30,2
Ara sra
37,4
7,6
20,0
51,7
16,8
30,2
Hi
6,0
2,1
14,3
20,1
0,8
39,6
Toplam
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
Dzenli
66,4
95,8
71,1
32,4
87,1
41,5
Ara sra
31,2
3,9
16,4
54,3
12,8
34,2
Hi
2,4
0,3
12,4
13,4
0,1
24,3
Toplam
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
Dzenli
83,9
96,8
73,0
41,7
91,9
69,4
Ara sra
14,5
3,2
10,8
45,0
8,1
16,1
Hi
1,6
0,0
16,2
13,3
0,0
14,5
Toplam
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
(*) Cuma namazna gitmek sorusunu yalnzca erkeklere sorulmu olup, bu tablodaki
rtnme hali kmelemesi einin rtnmesine gre yaplmtr.
29
NDA
Camiye
Gitmek
Cuma
Namaz
Kuran
Dua Etmek Okumak
Namaz
Klmak
Oru
Tutmak
rtnmeye gre dzenli ibadet alkanlklar
90,3
Barts
Trban
araf, pee
95,8
96,8
56,6
Barts
Trban
araf, pee
66,4
83,9
30,2
Barts
Trban
araf, pee
41,5
69,4
82,4
Barts
Trban
araf, pee
87,1
91,9
65,7
Barts
Trban
araf, pee
71,1
73
28,2
Barts
Trban
araf, pee
32,4
41,7
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
3. Dindarlk Asndan Kendilerini Tanmlaylar

Kendi dindarlk tanmlaryla veya din ile ilikisi tanmlar zerinden, kendilerini
nasl konumladklar sorulduunda, kendini dinin gereklerini yerine
getirmeye alan dindar biri (DNDAR) olarak tanmlayanlar % 52.8,
inanl ama dinin gereklerini pek yerine getiremeyen biri (NANLI) olarak
tanmlayanlar % 34.3, dinin tm gereklerini tam yerine getiren dindar biri
(SOFU) olarak tanmlayanlar % 9.7, dinin gereklerine pek inanmayan biri
(NANSIZ) olarak tanmlayanlar % 2.3, dini inanc olmayan biri (ATEST)
olarak tanmlayanlar % 0.9 oranndalar. (Parantez iindeki tek kelimelik
tanmlar bize aittir. Bundan sonraki tablolar ve aklamalarda hem ateistler
inanszlar kmesine ilave edilerek hem de kme aklamas olarak bu ksa
tanmlar kullanlmaktadr.)
30
NDA
Dindarlk Asndan Kendinizi Aada Okuyacaklarmdan Hangisiyle Tarif Edersiniz?

Dini nanc Olmayan Biri (ATEST)
0,9
Dinin Gereklerine Pek nanmayan Biri (NANSIZ)
2,3
nanl Ama Dinin Gereklerini Pek Yerine Getiremeyen Biri (NANLI)
34,3
Dinin Gereklerini Yerine Getirmeye alan Dindar Biri (DNDAR)
52,8
Dinin Tm Gereklerini Tam Yerine Getiren Dindar Biri (SOFU)
9,7
Toplam
100,0
Toplumun ok nemli bir ksm (% 86.1) kendini inanl ve dindar

olarak tanmlyor.
Dinin Tm
Gereklerini Tam
Yerine Getiren
Dindar Biri
(SOFU); 9,7
Dini Inanc
Olmayan Biri
(ATEST); 0,9
Dinin Gereklerine
Pek Inanmayan
Biri (NANSIZ);
2,3
nanl Ama Dinin

Gereklerini Pek
Yerine
Getiremeyen Biri
(NANLI); 34,3
Dinin Gereklerini
Yerine Getirmeye
alan Dindar Biri
(DNDAR); 52,8
a.
Kendi anlamlandrmalaryla din ilikileri ve ibadet alkanlklar
Kendilerini inanl olarak tanmlayanlar dzenli olarak yaptklar ibadet

alkanlklarna bakldnda, % 65.3 oru tutuyor, % 55.3 dua ediyor, %
36.3 cuma namazna gidiyor, % 9.4 namazn klyor.
Kendilerini dindar olarak tanmlayanlarn ise dzenli olarak yaptklar
ibadet alkanlklarna bakldnda, inanl olduunu syleyenlere gre
31
NDA
neredeyse % 50 fazla oranda ibadetlerini dzenli yaptklar grlyor.

Dindarlarn % 93.8i orucunu dzenli tutuyor, % 86.7si dzenli dua ediyor,
% 68.7si dzenli olarak cuma namazna gidiyor.
Sofuluk ile dindarlk tanmlar ile ibadet alkanlklarna bakldnda ikisi
arasndaki farkn ok az olduu grlyor. Sofularn % 97.6s orucunu
dzenli tutuyor, % 96.6s dzenli dua ediyor, % 85.4 dzenli namaz
klyor, % 83.6s dzenli namaz klyor.
nanl
Oru Tutmak
Dua Etmek
Cuma Namaz
Namaz Klmak
Camiye Gitmek
Kuran Okumak
Dindar
Oru Tutmak
Dua Etmek
Cuma Namaz
Namaz Klmak
Kuran Okumak
Camiye Gitmek
Sofu
Oru Tutmak
Dua Etmek
Namaz Klmak
Cuma Namaz
Kuran Okumak
Camiye Gitmek
Dzenli
65,3
55,3
36,3
9,4
9,1
7,1
Dzenli
93,8
86,7
68,7
60,1
32,9
28,4
Dzenli
97,6
96,6
85,4
83,6
64,6
63,7
Ara sra
26,0
41,8
40,8
61,7
56,8
32,1
Ara sra
4,9
13,0
17,2
35,7
33,6
53,5
Ara sra
1,8
3,4
13,2
8,9
19,9
27,0
Hi
8,7
2,9
22,9
28,9
34,2
60,8
Hi
1,3
0,3
14,2
4,2
33,5
18,2
Hi
0,6
0,0
1,4
7,6
15,5
9,3
Toplam
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
Toplam
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
Toplam
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
32
NDA
Oru
Tutmak
Namaz
Klmak
Kuran
Okumak
Sofu
Dindar
nanl
Sofu
Dindar
nanl
Cuma
Namaz
Sofu
Dindar
nanl
Sofu
Dindar
nanl
Camiye
Gitmek
Sofu
Dindar
nanl
Dua Etmek
Dindarla gre dzenli ibadet alkanlklar
Sofu
Dindar
nanl
65,3
85,4
60,1
9,4
64,6
32,9
7,1
96,6
86,7
55,3
83,6
68,7
36,3
63,7
28,4
9,1
0
b.
97,6
93,8
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Yana Gre Dindarlk
Kendi tanmlaryla dindarlk seviyelerine bakldnda, 18-28 ya arasndakilerin

% 47si inanl, % 43.8i dindar, % 5.3 sofu, % 3.9u da inansz olarak
tanmlamaktadr. 29-43 ya arasndakilerin % 34.1i inanl, % 54.8i dindar,
% 7.8i sofu, % 3.3 de inansz olarak tanmlamaktadr. 44 Ya
stndekilerin de % 23.1i inanl, % 59u dindar, % 15.4 sofu, % 2.5i
de inansz olarak tanmlamaktadr.

18- 28 Ya
29- 43 Ya
44+ Ya
Trkiye Ort.
nansz
3,9
3,3
2,5
3,2
nanl
47,0
34,1
23,1
34,3
Dindar
43,8
54,8
59,0
52,8
Sofu
5,3
7,8
15,4
9,7
Toplam
100,0
100,0
100,0
100,0
33
NDA
Grafikten de grld gibi, ya bydke, inanl olmaktan sofulua doru

kay olmakta, bir baka deyile ya kemale erdike insanlarn dinle ilikisi
younlamaktadr.
Yalara Gre Dindarlk
44+ Ya 2,5
23,1
29-43 Ya 3,3
59
34,1
18-28 Ya 3,9
0%
54,8
47
20%
7,8
43,8
40%
nansz
c.
15,4
60%
nanl
Dindar
5,3
80%
100%
Sofu
Eitime Gre Dindarlk
Eitim kmeleri zerinden dindarlk tanmlarna bakldnda, sofuluun en

youn olduu eitim kmeleri okur yazar olmayan (% 12.6) ve diplomasz okur
yazar (% 19.3) olanlardr. Dindar olanlar okur yazar olmayanlar arasnda % 67.6,
diplomasz okur yazarlar arasnda % 61.4, ilkokul mezunlar arasnda % 59.1,
ortaokul mezunlar arasnda % 52.3, lise mezunlar arasnda % 43.5, niversite
mezunlar arasnda % 36.1, yksek lisans mezunlar arasnda 43.8 oranndadr.
nanl olanlar ise okur yazar olmayanlar arasnda % 18.3, diplomasz okur
yazarlar arasnda % 16.3, ilkokul mezunlar arasnda % 26.5, ortaokul mezunlar
arasnda % 37, lise mezunlar arasnda % 46.2, niversite mezunlar arasnda %
51.3, yksek lisans mezunlar arasnda 43.8 oranndadr.

Okur Diplomasz lkokul Ortaokul
Lise
niv.
Yksek
Trkiye
Yazar Okur Yazar Mezunu Mezunu Mezunu mezunu Lisans Ortalamas
Deil
nansz
1,4
nanl
18,3
Dindar
67,6
Sofu
12,6
Toplam 100,0
3,0
16,3
61,4
19,3
100,0
1,8
26,5
59,1
12,6
100,0
1,8
37,0
52,3
8,9
100,0
4,2
46,2
43,5
6,1
100,0
10,5
51,3
36,1
2,1
100,0
9,4
43,8
43,8
3,1
100,0
3,2
34,3
52,8
9,7
100,0
34
NDA
Dindar ve inanszlarn eitim kmeleri arasndaki dalm bile ok net olarak

eitimin artmas ile dindarlk ls arasnda bir ters ilikiyi gstermektedir:
Eitim arttka sofuluktan inanlla doru kaylmaktadr. Bu iliki grafikte de
kolayca grlmektedir.
Ykse k Lisans
9,4
niv. me z unu
10,5
Lise Me z unu
Eitime gre dindarlk
43,8
51,3
4,2
Diplomasz O kur Yaz ar 3

O kur Yaz ar De il 1,4
0%
26,5
8,9
59,1
16,3
12,6
61,4
18,3
10%
6,1
52,3
19,3
67,6
20%
30%
nansz
d.
43,5
37
Ilkokul Me z unu 1,8
2,1
36,1
46,2
O rtaokul Me z unu 1,8
3,1
43,8
40%
50%
nanl
12,6
60%
Dindar
70%
80%
90%
100%
Sofu
Gelire Gre Dindarlk
En yoksul gelir dilimindekilerin % 63.3 dindar, % 24.9u inanl olduklarn

sylyor. 2.Yoksul gelir grubundakilerin % 56.2si dindar, % 30.4 inanl
olduklarn sylerken, orta gelir grubundakilerin % 50.6s dindar, % 38i
inanl olduunu sylyor. st gelir gruplarnda ise, geliri st 2. dilimde
olanlarn % 43.1i inanl olduunu % 42.8i dindar olduunu sylerken, en
st gelir grubundakilerin % 45.9u inanl % 33.7si dindar olduunu
sylyor.
300
301-700 701-1200 1201-3000 3001 YTL'den
Trkiye
YTL'den Az
YTL
YTL
YTL
Fazla
Ort.
nansz
1,1
2,2
3,3
7,0
12,2
3,2
nanl
24,9
30,4
38,0
43,1
45,9
34,1
Dindar
63,3
56,2
50,6
42,8
33,7
53,0
Sofu
10,6
11,2
8,1
7,2
8,2
9,6
Toplam
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
Gelir arttka sofuluktan inanlla kar kay artyor, ya da kendi tanmlaryla

dindarlk younluklar gelir artarken azalyor.
35
NDA
Ge lire gre dindarlk
12,2
3001 YTL'den Fazla

1201-3000 YTL
701-1200 YTL
3,3
45,9
43,1
11,2
63,3
20%
30%
nansz
e.
8,1
56,2
24,9
10%
7,2
50,6
30,4
300 YTL'den Az 1,1
8,2
42,8
38
301-700 YTL 2,2
0%
33,7
40%
50%
nanl
60%
10,6
70%
Dindar
80%
90% 100%
Sofu
Yaad Yere Gre Dindarlk
Kiilerin kendi anlamlandrmalaryla dinle ilikilerini tanmlaylarna, yaadklar

yerin kent veya kr oluuna bal olarak deiip deimediine bakldnda,
yaadklar yer farknn dindarlklarnn younluu zerinde bir fark yaratmad
grlyor. Kentte yaayanlarn % 52.9u kendini dindar olarak tanmlarken
krda yaayanlarda bu oran % 54.1 olarak ortay kyor. Kentte yaayanlarn %
34.9u kendini inanl olarak tanmlarken, krda yaayanlarn % 33 kendini
inanl olarak tanmlyor.
Kent
Kr
Trkiye Ortalamas
nansz
3,8
2,0
3,2
nanl
34,9
33,0
34,3
Dindar
52,3
54,1
52,8
Sofu
9,1
10,9
9,7
Toplam
100,0
100,0
100,0
Yaad yerin kr veya kent olmasna gre dindarlk lsnde nemli bir
deiiklik olmuyor.
Yaad ye re gre dindarlk

10,9
Sofu
9,1
54,1
Dindar
52,3
33
nanl
34,9
2
nansz
3,8
0
10
Kent
20
Kr
30
40
50
60
36
NDA
E. GNLK HAYATTA TRBAN
1. niversitelerde Trban Yasa

niversitelerdeki trban yasann kaldrlmas veya devam konusundaki
kanaatleri sorulduunda, toplumun % 78i yasan kaldrlmas % 22si
yasan devam kanaatini tayor.
ki cmleden hangisine katldnz syler misiniz?
2007
2003
niversitelerde Trban Yasa Kaldrlmaldr
78,0
75,5
niversitelerde Trban Yasa Olmaldr
22,0
24,5
Toplam
100,0
100,0
2003 Aratrmasyla kyaslandnda, niversitelerde trban yasa konusunda,

kamuoyu kanaatinde ok nemli olmad sylenebilecek oranda bir deiiklik
grnyor. 2003 Aratrmasnda trban yasa kaldrlsn diyenler % 75.5 iken
imdi % 78, yasak srdrlsn diyenler % 24.5 iken imdi % 22 orannda.
niversitede Trban Yasa

niversitelerde
Trban Yasa
Olmaldr
24,5
22
niversitelerde
Trban Yasa
Kaldrlmaldr
75,5
78
0
10
20
2007
30
40
50
60
70
80
90
2003
Ban rtme haline gre, trban yasa konusundaki kanaatlerin dalmna

bakldnda, rtmeyenlerin % 55.9u, ba rts kullananlarn % 85.5i,
trban kullananlarn % 94.3, araf kullananlarn % 93.2si yasan
kaldrlmas kanaatini tayor.
37
NDA
niversitelerde Trban
Yasa Kaldrlmaldr
rtmyor
Barts, Yemeni rtyor
Trban Kullanyor
araf, Pee Kullanyor
Trkiye Ortalamas
niversitelerde Trban Toplam

Yasa Olmaldr
55,9
85,5
94,3
93,2
78,0
44,1
14,5
5,7
6,8
22,0
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
Doal olarak en yksek oranda trban kullananlar olmak zere ban

rtenlerin byk ksm yasan kalkmasndan yana grnyorlar. Ayn ekilde
dindarlk asndan kendilerini konumlandrlar dindarla doru ilerledike,
yasan kaldrlmas fikri ykseliyor.
rtnme biimine gre niversitede trban
Trkiye Ortalamas
78
22
araf, Pee Kullanyor
93,2
6,8
Trban Kullanyor
94,3
5,7
Barts, Yemeni rtyor
85,5
rtmyor
14,5
55,9
0
20
niversitelerde Trban Yasa Kaldrlmaldr
44,1
40
60
80
100
120
niversitelerde Trban Yasa Olmaldr
niversiteye gidebilmek iin trbann karmayacan ve eitimini

brakacan syleyenler % 26,1. Ayn soru 18- 19 Austos 2007 tarihli
Cumhurbakanl aratrmasnda da sorulmu ve % 23,4 trban iin
niversite eitiminden vazgeebileceini sylemitir. Aratrmalarn hata
paylar iinde bakldnda ayn sonuca gelinmektedir.
Eer niversite anda Trban Takan Bir Kznz, Kardeiniz Olsa,
niversiteye Devam Edebilmek in Onun Trbann karmasn Onaylar
Msnz, Kabul Eder Misiniz?
Seenek
%
Evet, Trbann karabilir(im)
63,7
Hayr, Trbann karmayp niversiteyi Braksn
26,1
Fikri Yok
10,2
Toplam
100,0
38
NDA
Fikri Yok; 10,2
nive rsite ye devam
Hayr, Trbann
karmayp
nive rsite yi
Braksn; 26,1
Eve t, Trbann
karabilir(im);
63,7
Barts kullananlarn % 58.5i, trban kullananlarn % 40.6s, araf

kullananlarn % 19.4, niversiteye devam edebilmek iin trbann
karlmasn onaylyor. Tersten bir bakla, eitimini rtnmesi iin feda
etmeye en yatkn olanlar araf, pee kullananlar. Trban kullananlarn %
45.4 de trbann karmayp, niversite eitimini feda edebileceini
sylyor.
Eer niversite anda Trban Takan Bir Kznz, Kardeiniz Olsa, niversiteye Devam
Edebilmek in Onun Trbann karmasn Onaylar Msnz, Kabul Eder Misiniz?
Evet
Hayr
Fikri Yok
Toplam
rtmyor
84,6
7,7
7,7
100,0
Barts, Yemeni rtyor
58,5
31,0
10,5
100,0
Trban Kullanyor
40,6
45,4
14,0
100,0
araf, Pee Kullanyor
19,4
72,6
8,1
100,0
Trkiye Ortalamas
63,7
26,1
10,2
100,0
rtnme durumuna gre niv. devam
63,7
Trkiye O rtalamas
araf, Pe e Kullanyor
19,4
Barts, Ye me ni
rtyor
8,1
45,4
14
58,5
31
10,5
84,6
rtmyor
10%
Evet,
10,2
72,6
40,6
Trban Kullanyor
0%
26,1
20%
30%
Hayr,
40%
7,7
50%
60%
70%
80%
90%
7,7
100%
Fikri Yok
39
NDA
2. Trban Laiklik Kartlnn Simgesi mi?

Toplumun % 16,7si trban laiklik kartlnn simgesi olarak gryor.
Trban laiklik kartlnn simgesi olarak grmeyenlerin oran da % 68.4.
Sizce Trban, Laiklik Kartlnn, Devlet lerinin Dini Kurallar inde Yrtlmesi
steinin Simgesi, Gstergesi Veya areti Mi? Bu Konudaki Fikriniz Nedir?
2007
2003
Evet, Trban Laiklik Kartlnn Bir aretidir
16,7
19,2
Hayr, Trban Laiklik Kartlnn Bir areti Deildir
68,4
70,0
Dier
1,7
Fikri Yok
13,2
10,8
Toplam
100,0
100,0
Bu konuda toplumun genel kanaatinde 2003 aratrmasndan bu tarafa ok

nemli bir deiim gzlenmiyor. 2003 Aratrmasnda trban laiklik
kartlnn simgesi olarak grenler % 19.2 iken bugn % 16.7, laiklik
kartlnn simgesi olarak grmeyenler % 70 iken bugn bu oran % 68.4.
Trban laiklik kartl gstergesi mi?

70
Hayr, Trban Laiklik Kartlnn Bir areti

Deildir
68,4
19,2
Evet, Trban Laiklik Kartlnn Bir

aretidir
16,7
Dier
1,7
10,8
Fikri Yok
13,2
0
10
2007
20
30
40
50
60
70
80
2003
40
NDA
Ban rtmeyenlerin te biri (% 33.9) trban laiklik kartlnn simgesi

olarak grrken, barts kullananlarn onda biri (% 10.6), trban
kullananlarn yirmide biri (% 5) bu fikre katlyor.
Sizce Trban, Laiklik Kartlnn, Devlet lerinin Dini Kurallar inde Yrtlmesi steinin
Simgesi, Gstergesi Veya areti Mi? Bu Konudaki Fikriniz Nedir?
Evet
Hayr
Dier
Fikri Yok
Toplam
rtmyor
33,9
52,4
2,3
10,5
100,0
Barts, Yemeni rtyor
10,6
72,0
1,1
15,8
100,0
Trban Kullanyor
5,0
81,3
1,8
11,3
100,0
araf, Pee Kullanyor
1,6
80,6
0,0
17,7
100,0
Trkiye Ortalamas
16,7
68,4
1,7
13,2
100,0
rtnmeye gre trban laiklik kartl
16,7
Trkiye Ortalamas
68,4
araf, Pee Kullanyor 1,6

Trban Kullanyor
Barts, Yemeni rtyor
80,6
81,3
10,6
10%
72
Evet,
20%
1,1
Hayr
52,4
30%
40%
Dier
17,7
1,8 11,3
33,9
rtmyor
0%
1,7 13,2
50%
60%
15,8
2,3 10,5
70%
80%
90% 100%
Fikri Yok
Dini inan seviyesine gre bakldnda, inanllarn % 25.8i, dindarlarn %

10u, sofularn % 8.2si trban laiklik kartlnn simgesi olarak grmyor.
Sizce Trban, Laiklik Kartlnn, Devlet lerinin Dini Kurallar inde Yrtlmesi steinin
Simgesi, Gstergesi veya areti mi?
Evet,
Hayr
Dier
Fikri Y.
Toplam
53,9
34,7
3,0
8,4
100,0
nansz
25,8
59,0
2,6
12,6
100,0
nanl
10,0
75,5
1,1
13,4
100,0
Dindar
8,2
75,0
2,0
14,9
100,0
Sofu
16,7
68,4
1,7
13,2
100,0
Trkiye Ortalamas
Kendini dini inancna gre konumlandr asndan da bakldnda, dindarlk

arttka trban siyasi simge olarak grmeme eilimi artyor.
41
NDA
Dini nanca Gre Trban Laiklik Kartl
16,7
Trkiye Ortalamas
68,5
8,2
Sofu
75,0
10,0
Dindar
2,0
75,5
25,8
nanl
1,8
2,6 12,6
53,9
0%
20%
Evet
34,7
40%
Hayr
Dier
14,9
1,1 13,4
59,0
nansz
13,1
60%
3,0 8,4
80%
100%
Fikri Yok
3. AKP Dneminde Trban Artt m?

Toplumun % 21.5i AKP dneminde trban kullananlarda ok byk art
olduunu dnrken, % 31.3 art olduunu, % 26.2si art olmadn,
% 1.7si azalma olduunu dnyor. Ksaca toplumun % 53.2si trban
kullananlarda u veya bu miktarda art olduu fikrinde.
Son 5 Ylda, AKP ktidar Dneminde Trban Kullanan Kadnlarn
Saysnda Artma Oldu Mu?
Evet, ok Byk Art Oldu
21,9
Evet, Biraz Artt
31,3
Hayr, Hi Art Olmad
26,2
Azald
1,7
Fikri Yok
19,0
Toplam
100,0
Toplumun yars son 5 ylda trban kullananlarn arttn dnyor. Her 10

kiiden 2si ok byk art olduunu, 3 biraz arttn dnyor.
AKP dneminde trban kullananlar
Fikri Yok; 19
Azald; 1,7
Hayr, Hi Art
Olmad; 26,2
Evet, ok Byk
Art Oldu; 21,9
Evet, Biraz
Artt; 31,3
42
NDA
Ban rtmeyenlerin % 34,6s ok byk art olduunu, % 29,1i biraz

art olduunu sylerken, trban kullananlarn % 16,5i ok byk art
olduunu, % 29,8i biraz art olduunu sylyor. Ba rts kullananlarn da
% 16.8i ok byk art olduunu, % 32.5i art olduunu dnyor.
Son 5 Ylda, AKP ktidar Dneminde Trban Kullanan Kadnlarn Saysnda Artma Oldu Mu?
Evet,
Biraz artt
Hayr
Azald
Fikri Yok
Toplam
rtmyor
34,6
29,1
19,8
0,8
15,7
100,0
Barts, Yemeni rtyor
16,8
32,5
28,1
2,0
20,4
100,0
Trban Kullanyor
16,5
29,8
31,9
2,0
19,8
100,0
araf, Pee Kullanyor
14,5
21,0
38,7
3,2
22,6
100,0
Trkiye Ortalama
21,9
31,3
26,2
1,7
19,0
100,0
rtnmeye gre AKP dneminde trbanllarn durumu
21,9
Trkiye Ortalama
31,3
14,5
araf, Pee Kullanyor

Trban Kullanyor
16,5
Barts, Yemeni rtyor
16,8
21
0%
1,7
38,7
29,8
32,5
28,1
29,1
20%
40%
Evet, Biraz Artt Hayr
19
22,6
3,2
31,9
34,6
rtmyor
26,2
19,8
20,4
19,8
0,8 15,7
60%
80%
Azald Fikri Yok
100%
Dindarlk arttka, trban kullananlarn artt fikrinden yana olanlarn oran

azalyor.
5 Ylda, AKP ktidar Dneminde Trban Kullanan Kadnlarn Saysnda Artma Oldu mu?
Evet,
Biraz Artt Hayr,
Azald
Fikri Yok
Toplam
47,6
21,4
10,7
0,6
19,6
100,0
nansz
24,5
32,7
23,2
1,3
18,2
100,0
nanl
18,9
31,3
29,0
2,0
18,8
100,0
Dindar
20,7
28,6
26,8
1,4
22,5
100,0
Sofu
Trkiye Ortalamas
21,9
31,2
26,2
1,7
19,0
100,0
Dindarla gre AKP dne minde Trban Artt m?
Trkiye O rtalamas
21,9
Sofu
20,7
28,6
26,8
Dindar
18,9
31,3
29
nanl
31,2
24,5
26,2
32,7
0%
10%
Eve t,
20%
21,4
30%
Biraz Artt
40%
Hayr,
1,4
23,2
47,6
nansz
1,7
50%
Az ald
60%
22,5
2
18,8
1,3
18,2
10,7 0,6
70%
Fikri Yok
19
80%
19,6
90%
100%
43
NDA
F. GNLK HAYATTA DN VE LAKLK

1. Ramazanda Lokantalar
Toplumun % 45,4 Ramazan aynda lokantalarn ak olabileceini
dnrken, % 17,3 ikili lokantalarn ak olabileceini sylyor. ftara
kadar olmas fikrinde olanlar, lokantalar iin % 35.8, ikili yerler iin % 10.1
orannda. Lokantalarn tmyle kapal olmas fikrinde olanlar % 13,6 iken, ikili
lokantalarn tmyle kapal olmas gerektiini syleyenler % 67,6 orannda.
Toplumun % 81i Ramazanda lokantalara hogrl bakarken, ikili
lokantalara msamaha yalnzca % 27 orannda.
Ak Olmal
Ramazanda, Lokantalarn
Durumu Ne Olmal?
45,4
Ramazanda, kili
Lokantalarn, Alkoll ki
Verilen Yerlerin Durumu
Ne Olmal?
17,3
35,8
13,6
5,2
100,0
10,1
67,6
4,9
100,0
ftara Kadar Kapal Olmal

Tmyle Kapal Olmal
Fikri Yok
Toplam
Ramazan
Alkoll ki Verilen
Yerlerin Durumu Ne
Olmal?
Lokantalarn Durumu
Ne Olmal?
0%
Ak Olmal
17,3
10,1
67,6
45,4
20%
4,9
35,8
40%
ftara Kadar Kapal Olmal
60%
13,6
80%
Tmyle Kapal Olmal
5,2
100%
Fikri Yok
Bartsnden trbana ve araf kullananlara doru kayldka, lokantalarn ve

ikili yerlerin tmyle kapal olmas gerektii fikri dikkat ekici biimde
ykselmektedir.
44
NDA
Eitim ykseldike veya ya genletike bu konudaki tolerans oranlar da

ykselmektedir.
2. Devlet Memurlarnda rtnme

Devlet dairelerindeki kadnlarn balarn rtp rtmemeleri konusunda, %
19.4 tmnn ba ak fikrinde iken, % 68.9u isteyen ban
rtebilsin, % 5.8i tmnn ba kapal olsun demektedir.
Devlet Dairelerinde alan Kadnlarn Balarn rtmeleri Konusunda Ne Dnyorsunuz?
2007
Tmnn Ba Ak Olmaldr
steyenler Ban rtebilmelidir
Tmnn Ba Kapal Olmaldr
Fikri Yok
Toplam
19,4
68,9
5,8
5,9
100,0
2003
37,4
62,6
100,0
Devlet memuru kadnlarn balarnn tmnn ak olmas fikrinde, 2003

aratrmasna gre ciddi oranda azalma var. Devlet memuru kadnlarn
tmnn ba ak olmaldr diyenler 2003 aratrmasnda % 37,4 iken 2007
aratrmasnda % 19,4e dmtr.
Devlet dairelerinde trban

5,9
Fikri Yok
Tmnn Ba Kapal
Olmaldr
5,8
62,6
steyenler Ban
rtebilmelidir
68,9
37,4
Tmnn Ba Ak
Olmaldr
19,4
0
10
2007
20
30
40
50
60
70
2003
45
NDA
Dikkat ekici biimde % 5,8 orannda devlet memuru kadnlarn tmnn

bann kapal olmas dilei sylenmitir.
Trban kullananlarn % 10u araf kullananlarn % 19u tm memurlarn
bann kapal olmasndan yanadr. Ban rtmeyenlerin yarya yakn da
memurlardan isteyenlerin ban rtebileceini dnmektedir.
Tmnn Ba
steyenler
Tmnn
Fikri Yok
Toplam
Ak Olmaldr
Ban
Ba Kapal
rtebilmelidir
Olmaldr
rtmyor
Barts, Yemeni
rtyor
Trban Kullanyor
araf, Pee
Kullanyor
Trkiye Ortalamas
44,7
48,8
1,5
5,1
100,0
10,7
2,4
75,9
81,8
7,1
10,2
6,3
5,6
100,0
100,0
1,6
19,6
74,2
68,6
19,4
6,0
4,8
5,8
100,0
100,0
rtnmeye durumuna gre devlet dairesinde alan kadnlar

19,6
Trkiye Ortalamas
68,6
araf, Pee Kullanyor 1,6
74,2
Trban Kullanyor 2,4

Barts, Yemeni
rtyor
19,4
81,8
10,7
20%
40%
Tmnn Ba Ak Olmaldr
4,8
10,2 5,6
75,9
44,7
rtmyor
0%
6 5,8
7,1 6,3
48,8
1,55,1
60%
80%
100%
Fikri Yok
Din ile ilikisi younlatka devlet memurlarnn bann kapal olmas fikri
artmakta ve sofularn % 14,9u dindarlarn % 6s tm memurlarn ba
kapal olsun demektedir.
46
NDA

Tmnn
Ba Ak
Olmaldr
53,3
32,9
10,4
9,3
19,4
nansz
nanl
Dindar
Sofu
Trkiye Ortalamas
steyenler
Ban
rtebilmelidir
36,4
58,7
77,9
67,6
69,0
Tmnn
Ba Kapal
Olmaldr
0,0
2,9
6,0
14,9
5,8
Fikri Yok
10,3
5,4
5,7
8,2
5,8
Toplam
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
Dindarla gre devlet dairesinde alan kadnlar

19,4
Trkiye Ortalamas
Sofu
Dindar
nanl
69
9,3
67,6
10,4
14,9
77,9
32,9
20%
8,2
6
58,7
53,3
nansz
0%
5,8 5,8
2,95,4
36,4
40%
60%
5,7
0 10,3
80%
Tmnn Ba Ak Olmaldr
Fikri Yok
100%
3. Gnlk Hayatta eriat

Deneklere modern gnlk hayatn gerekleri ve medeni hukuku ile dini inann
gerekleri ve dini hukuk arasndaki deerleri ve tutumlar lecek 7 ayr cmle
okunarak, bu cmlelerdeki yarg ve kanaatleri doru bulup bulmadklar
sorulmutur.
Miras blnde kz ve erkek ocuklar arasnda ayrm olup olmamas
konusunda, % 92 eit olmas gerektii, % 8 farkl olmas gerektii fikrindedir.
Krtaja bak da, % 48.3 krtaja kar, % 40.9 krtaj onaylayan fikre sahiptir.
Erkeklerin ikinci e almas fikri % 87.2 tarafndan onaylanmamakta, yalnzca %
10.5 ikinci e fikrini onaylamaktadr.
47
NDA
Kadnlarn da erkeklerle beraber cuma ve cenaze namaz klabilmeleri fikri

yalnzca % 14.2 tarafndan onay grmekte, % 74.5 tarafndan yanl
bulunmaktadr.
Erkekler kadnlarn elini skmamaldr fikrinde olanlar % 33.9, kadn erkek el
skabilir diyenler % 60.9 oranndadr.
Belediyelerin dini trenler dzenlemeleri % 68.8 tarafndan doru bulunmakta,
% 19.2 yanl bulmaktadr.
Bankalardan faiz almak % 38.6 tarafndan normal bulunurken, % 52.7
tarafndan yanl bulunmaktadr.
Doru
Mirastan Erkek Ve Kz ocuklar Eit Pay Almaldr.
Yanl
Fikri Yok
Toplam
92,0
6,8
1,2
100,0
stemiyorsa Bile ocuunu Aldramamal Ve Dourmaldr.
48,3
40,9
10,8
100,0
mknlar Elveriyorsa Erkekler Ayn Anda kinci E Alabilir.
10,5
87,2
2,3
100,0
Beraber Katlabilmelidir.
14,2
74,5
11,4
100,0
Erkekler Kadnlarn Elini Skmamaldr.
33,9
60,9
5,2
100,0
68,8
19,2
12,1
100,0
38,6
52,7
8,7
100,0
Bir Kadn, stemedii Halde Hamile Kalrsa, Dourmak
Kadnlar Cuma Veya Cenaze Namazlarna Erkeklerle
Belediyeler, Kutlu Doum Haftas ve Benzeri Dini Amal

Toplantlar, Trenler Dzenlemelidir.
nsanlarn Paralarn Bankaya Yatrp Faiz Almalar
Normaldir
Gnlk hayatta eriat

nsanlarn Paralarn Bankaya Yatrp Faiz Almalar
Normaldir, Alabilirle r.
38,6
Be lediye le r, Kutlu Doum Haftas ve Be nz e ri Dini Amal

Toplantlar, Tre nle r Dz e nle me lidir.
68,8
Ee r mknlar Elve riyorsa Erke kle r Ayn Anda kinci E

Alabilir.
14,2
60,9
Mirastan, Erke k ve Kz ocuklar Eit Pay Almaldr.
0%
12,1
5,2
74,5
10,5
Bir Kadn, ste me dii Halde Hamile Kalrsa ocuunu

Aldramamal ve Dourmaldr.
8,7
19,2
33,9
Erke kle r Kadnlarn Elini Skmamaldr.

Kadnlar Cuma ve ya Ce naz e Namaz larna Erke kle rle
Be rabe r Katlabilme lidir.
52,7
11,4
87,2
48,3
2,3
40,9
10,8
92
20%
40%
60%
Doru
Yanl
Fikri Yok
6,81,2
80%
100%
48
NDA
nanllar, kz ve erkek ocuklarn eit miras almasna % 94.5, faiz almaya %

56.3, belediyelerin dini tren dzenlemelerine % 55.1, kadnlarn erkeklerle
beraber cuma namaz klmalarn % 18 oranlarnda doru bulurlarken, ikinci ei
% 89.3, erkeklerin kadnlarn elini skmamasn % 74.9, zorunluluk olsa bile
krtaj % 40.2 orannda yanl buluyorlar.
nanl
Anne Babann Mirasndan, Erkek Ve Kz ocuklar Eit Pay Almaldr.
Bir Kadn, ocuunu Aldramamal Ve Dourmaldr.
Eer Imknlar Elveriyorsa Erkekler Ayn Anda Ikinci E Alabilir.
Kadnlar Cuma Veya Cenaze Namazlarna Erkeklerle Beraber Katlabilmelidir.
Belediyeler, Kutlu Doum Haftas Ve Benzeri Dini Amal Toplantlar, Trenler Dzenlemelidir.
nsanlarn Paralarn Bankaya Yatrp Faiz Almalar Normaldir, Alabilirler.
Fikri
Doru Yanl Yok Toplam
94,5
4,9
0,6 100,0
40,2 50,2 9,6 100,0
8,8
89,3 1,9 100,0
18,0 68,1 13,9 100,0
20,3 74,9 4,9 100,0
55,1 30,9 14,0 100,0
56,3 34,9 8,8 100,0
Dindarlar, kz ve erkek ocuklarn eit miras almasna % 91, zorunluluk olsa bile
krtaj olmayp dourmay % 52,7, belediyelerin dini tren dzenlemelerine %
78,3, kadnlarn erkeklerle beraber cuma namaz klmalarn % 11,6 oranlarnda
doru bulurlarken; ikinci ei % 86,7, erkeklerin kadnlarn elini skmamasn %
53,6, faiz almay % 63 orannda yanl buluyorlar.
Dindar
Anne Babann Mirasndan, Erkek Ve Kz ocuklar Eit Pay
Almaldr.
Kadnlar Cuma Veya Cenaze Namazlarna Erkeklerle Beraber
Katlabilmelidir.
Belediyeler, Kutlu Doum Haftas Ve Benzeri Dini Amal
nsanlarn Paralarn Bankaya Yatrp Faiz Almalar Normaldir,
Alabilirler.
Doru
Yanl
Fikri Yok
Toplam
91,0
52,7
11,3
7,6
36,0
86,7
1,3
11,3
2,0
100,0
100,0
100,0
11,6
40,9
79,4
53,6
9,0
5,5
100,0
100,0
78,3
11,3
10,3
100,0
28,1
63,0
8,9
100,0
Sofular, kz ve erkek ocuklarn eit miras almasna % 86.9, zorunluluk olsa bile
krtaj olmayp dourmay % 61.2, belediyelerin dini tren dzenlemelerine %
78.1, kadnlarn erkeklerle beraber cuma namaz klmalarn % 8.6 oranlarnda
doru bulurlarken; ikinci ei % 81.2, erkeklerin kadnlarn elini skmamasn %
46.7, faiz almay % 68.8 orannda yanl buluyorlar.
49
NDA
Sofu
Anne Babann Mirasndan, Erkek Ve Kz ocuklar Eit Pay
Almaldr.
Kadnlar Cuma Veya Cenaze Namazlarna Erkeklerle Beraber
Katlabilmelidir.
Belediyeler, Kutlu Doum Haftas Ve Benzeri Dini Amal
nsanlarn Paralarn Bankaya Yatrp Faiz Almalar Normaldir,
Alabilirler.
Doru
Yanl
Fikri Yok
Toplam
86,9
61,2
14,0
11,3
28,6
81,2
1,8
10,2
4,8
100,0
100,0
100,0
8,6
48,5
82,4
46,7
9,0
4,8
100,0
100,0
78,1
7,0
14,9
100,0
22,7
68,8
8,5
100,0
50
NDA
G. GNLK HAYATTA KADIN
1. Beraberlik ve Nikh
Geleneksel veya dini deerlerin gnlk yaamdaki arln anlamak amacyla
baz sorular kadn ve kadnlarla iliki zerinden sorulmutur.
Bir kadnla bir erkein beraber yaayabilmesi iin, hem resmi hem dini nikah
gerekli grenler % 85.6 orannda iken, sadece resmi nikah gerekli
grenler % 10.1, sadece imam nikahn gerekli grenler % 1.4, hi bir
nikah art deil, sevmek nemli diyenler % 2.1 oranndadr.
Bir Kadnla Bir Erkein Beraber Yaayabilmelerinde Aadakilerden Hangileri

arttr?
Hem Resmi Hem Dini Nikah
85,6
Sadece Resmi Nikh
10,1
Sadece mam Nikah
1,4
Hi Bir Nikh art Deil, Birbirlerini Sevmeleri Yeterli
2,1
Fikri Yok
0,7
Toplam
100,0
Kadn-erkek beraberlii
Resmi Nikh;
10,1
Imam Nikah;
1,4
Hi Bir Nikh
art Deil; 2,1
Fikri Yok; 0,7
Hem Resmi
Hem Dini
Nikah; 85,6
Gnlk hayatta ban rtmeyenlerin % 69.8i hem resmi nikah hem dini
nikah gerekli grrken, % 22.7si yalnzca resmi nikah yeterli grmektedir.
51
NDA
Barts kullananlarda bu oranlar, her iki nikah grenler iin % 92.4, yalnzca
resmi nikah diyenler oran ise % 5.2ye dmektedir.
Trbanllarda ise, her iki nikah onaylayanlar % 94.6, yalnzca resmi nikah
diyenler % 2.9, yalnzca dini nikah diyenler 1.4 oranndadr.
Aileniz, Kznz/olunuz Veya evreniz Iin, Bir Kadnla

Yaayabilmelerinde Aadakilerden Hangileri arttr?
Hem
Resmi
Hem
Sadece Sadece
Dini
Resmi
Imam
Nikah
Nikh
Nikah
rtmyor
69,8
22,7
0,7
Barts, Yemeni
92,4
5,2
1,6
Trban Kullanyor
94,6
2,9
1,4
araf, Pee Kullanyor
90,3
3,2
6,5
Trkiye
85,8
10,2
1,4
Bir Erkein Beraber
Birbirlerini
Sevmeleri Fikri
Yeterli
Yok
5,6
1,1
0,4
0,4
0,0
1,1
0,0
0,0
1,9
0,7
Toplam
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
rtnmeye gre kadn-erkek beraberlii

1,9
85,8
Trkiye
10,2
0,7
1,4
90,3
araf, Pee Kullanyor
3,2 6,5
94,6
Trban Kullanyor
2,9
1,1
1,4
92,4
Barts, Yemeni
69,8
rtmyor
0%
Hem Resmi Hem Dini Nikah
5,2 0,4 0,4

1,6
10%
20%
30%
Sadece Resmi Nikh
22,7
40%
50%
Sadece Imam Nikah
60%
70%
80%
5,6
0,7
90%
Birbirlerini Sevmeleri Yeterli
1,1
100%
Fikri Yok
Kadn ile erkein beraberliinin gerek artna, dindarlk hali zerine

bakldnda, inanllar iin her iki nikahn gereklilii % 78.3 iken
52
NDA
dindarlarda bu oran % 92.3, yalnzca resmi nikah yeterli grenler

inanllarda % 15.9 iken dindarlarda % 5.1 olmaktadr.
Aileniz, Kznz/olunuz Veya evreniz Iin, Bir Kadnla
Yaayabilmelerinde Aadakilerden Hangileri arttr?
Hem
Resmi
Hem
Sadece Sadece
Dini
Resmi
Imam
Nikah
Nikh
Nikah
40,2
44,4
0,6
nansz
78,3
15,9
0,8
nanl
92,3
5,1
1,5
Dindar
90,3
5,7
3,2
Sofu
85,6
10,2
1,4
Trkiye
Bir Erkein Beraber
Birbirlerini
Sevmeleri Fikri
Yeterli
Yok
14,8
0,0
3,9
1,0
0,5
0,6
0,2
0,6
2,1
0,7
Toplam
100,0
100,0
100,0
100,0
100,0
2. Boanma
Boanmay doal grenler % 73,8, doal grmeyenler ise % 22,4 orannda.
Kznz/olunuz/kendiniz in, Aile inde Eler Anlaamyorsa Boanmak En
yisidir Der ve Boanmay/boanmasn Normal Karlar msnz?
Seenek
%
Evet, Normal Karlarm
73,8
Hayr, Normal Bulmam
22,4
Fikri Yok
3,9
Toplam
100,0
Boanma
Fikri Yok; 3,9
Hayr, Normal
Bulmam; 22,4
Evet, Normal
Karlarm;
73,8
Boanmay normal karlayanlar rtnmeyenler iinde % 87.8 iken, barts

kullananlar arasnda % 69.4e trban kullananlar arasnda % 60.8e
dmektedir. Boanmay normal bulmayanlar ise ban rtmeyenler arasnda
53
NDA
% 9.2 iken barts kullananlar arasnda % 26.9a, trban kullananlar

arasnda % 33.4e ykselmektedir.
Evet
Hayr
Fikri Yok
Toplam
rtmyor
87,8
9,2
3,0
100,0
Barts, Yemeni
69,4
26,9
3,6
100,0
Trban Kullanyor
60,8
33,4
5,8
100,0
araf, Pee Kullanyor
58,1
35,5
6,5
100,0
Trkiye
73,5
22,7
3,8
100,0
rtnme ye gre boanma
73,5
Trkiye
22,7
58,1
araf, Pe e Kullanyor
35,5
60,8
Trban Kullanyor
6,5
33,4
69,4
Barts, Ye me ni
5,8
26,9
87,8
rtmyor
0%
20%
3,8
40%
Eve t, Normal Karlarm
3,6
9,2
60%
Hayr, Normal Bulmam
80%
3
100%
Fikri Yok
Boanmay normal karlayanlar rtnmeyenler iinde % 87.8 iken, barts

kullananlar arasnda % 69.4e trban kullananlar arasnda % 60.8e
dmektedir. Boanmay normal bulmayanlar ise ban rtmeyenler arasnda
% 9.2 iken barts kullananlar arasnda % 26.9a, trban kullananlar
arasnda % 33.4e ykselmektedir.
Evet
Hayr
Fikri Yok
Toplam
81,1
13,0
5,9
100,0
nansz
83,8
13,6
2,6
100,0
nanl
69,0
26,7
4,3
100,0
Dindar
61,4
33,1
5,5
100,0
Sofu
73,7
22,4
3,9
100,0
Trkiye
54
NDA
Dindarla gre boanma
Trkiye
Sofu
5,5
33,1
61,4
Dindar
nanl
4,3
26,7
69
nansz
40%
Evet, Normal Karlarm
5,9
13
81,1
20%
2,6
13,6
83,8
0%
3,9
22,4
73,7
60%
80%
Hayr, Normal Bulmam
100%
Fikri Yok
3. Kadn ve alma
Kadnlarn alabilmeleri ve erkek ile ilikileri zerine sorularda, kadnlarn
almalarn doru bulanlarn oran % 61.7, duruma bal olarak alabilir
diyenlerin oran % 26.2, almalarna tmden kar olanlarn oran % 10.7dir.
alp almama kararnn yalnzca kadnlarn kendi kararlardr fikrinde
olanlar % 40.3 iken, duruma bal diyenler % 32, bu fikri yanl bulanlar % 26
oranndadr.
Katlrm Duruma Katlmam
Bal
Kadnlar Aile Btesine Katkda
Bulunmak in almaldr.
Kadn alp almayacana Yalnzca
Kendisi Karar Verebilmelidir.
Fikri
Yok
Toplam
61,7
26,2
10,7
1,4
100,0
40,3
32,0
26,0
1,7
100,0
Kadn ve alma
Evin Re isi Erke ktir, Dve r

De Se ve r De .
25,5
Kadn alma Durumuna

Yalnz ca Ke ndisi Karar
Ve re bilme lidir.
16,8
56,9
40,3
Kadnlar Aile Bte sine

Katk Iin almaldr.
32
26
61,7
0%
0,8
20%
Katlrm
26,2
40%
Duruma Bal
60%
Katlmam
1,7
10,7
80%
Fikri Yok
1,4
100%
55
NDA
Ban rtmeyenler kadnn almas fikrine % 80.5 orannda katlrken, ba

rts kullananlarda bu oran % 57.7ye, trban kullananlarda % 41.9a
dyor.
Kadnn alp almayacana yalnzca kendi karar verebilir fikrinde olanlar,
ba rts kullanmayanlarda % 59.8 iken, ba rts kullananlarda % 33.1e
trban kullananlarda % 28.8e dyor.
rtmyor
Barts, Yemeni
Trban Kullanyor
araf, Pee
Trkiye
Kadnlar Aile Btesine

Kadn alp almayacana
Katkda Bulunmak in
Yalnzca Kendisi Karar
almaldr.
Verebilmelidir.
Duruma
Duruma
Katlrm Bal
Katlmam Katlrm
Bal
Katlmam
59,8
25,1
14,6
80,5
15,6
3,1
33,1
36,6
28,1
57,7
29,1
11,7
28,8
30,7
37,8
41,9
35,5
19,9
24,2
22,6
50,0
35,5
19,4
41,9
40,5
31,9
25,8
61,8
25,9
10,7
Kadn alp
Kadnlar Aile Btesine almayacana Yalnzca
Katkda Bulunmak in
Kendisi Karar
almaldr.
Verebilmelidir.
rtnmeye gre kadnn almas
Katlmam 14,6 28,1

Duruma
Bal
25,1
Katlrm
37,8
36,6
30,7
59,8
41,9
Duruma
15,6 29,1
Bal
35,5
80,5
0
22,6
33,1
11,7 19,9
Katlmam 3,1
Katlrm
50
50
rtmyor
28,8
25,8
31,9
24,2
40,5
10,7
19,4
25,9
57,7
100
Barts, Yemeni
41,9
150
35,5
200
Trban Kullanyor
61,8
250
araf, Pee
300
Trkiye
56
NDA
4. Evin reisi erkektir, dver de sever de (mi?)

Evin reisi erkektir, dver de sever de yargsna katlanlar % 25.5 iken
duruma bal olarak erkein dvebileceini kabul edenler % 16.8, bu fikri
yanl bulanlar % 56.9 oranndadr.
Evin Reisi Erkektir, Dver De Sever De.
Seenek
Katlrm
Duruma Bal
Katlmam
Fikri Yok
Toplam
%
25,5
16,8
56,9
0,8
100,0
Evin reisi erkek

Fikri Yok; 0,8
Katlrm; 25,5
Katlmam; 56,9
Duruma Bal;
16,8
Cinsiyet ve ya kmelenmelerine gre bu yargya verilen cevaplara

bakldnda, 18-28 ya aras gen kadnlar dndaki kmelerde genel ortalama
etrafnda cevap oranlar grlrken, ciddi farkllk yalnzca gen kadnlarda
grlmektedir. Gen kadnlarn yalnzca % 13.9u bu yargy doru bulmakta,
% 12.1i de duruma bal olarak bu yargya katlmaktadr.
Cinsiyet-Ya
18-28 Ya Kadn
29-43 Ya Kadn
44+ Ya Kadn
18-28 Ya Erkek
29-43 Ya Erkek
44+ Ya Erkek
Trkiye

Duruma
Katlrm
Bal
Katlmam Fikri Yok
Toplam
13,9
12,1
72,8
1,2
100,0
21,9
13,5
64,3
0,3
100,0
28,8
16,0
53,9
1,3
100,0
23,6
21,0
54,6
0,7
100,0
29,0
21,2
49,2
0,6
100,0
34,3
17,1
47,8
0,7
100,0
25,5
16,8
56,9
0,8
100,0
57
K
Cinsiyete gre evin reisi erkek mi?
25,5
Erkek
Trkiye
56,9
21,2
23,6
21
28,8
44+ Ya
49,2
0,6
0,7
1,3
64,3
12,1
0%
0,7
53,9
13,5
13,9
18-28 Ya
47,8
54,6
16
21,9
29-43 Ya
0,8
17,1
29
29-43 Ya
18-28 Ya
0,3
72,8
20%
40%
Katlrm
1,2
60%
Duruma Bal
Katlmam
80%
100%
Fikri Yok
Ayn ekilde cinsiyet ve eitim zerinden erkek, dver de sever de

yargsna cevaplara bakldnda lise ve niversite mezunu kadnlar ve
niversite mezunu erkeklerde genel ortalamann dnda ve bu yargy yanl
bulan kanaat gldr.
Cinsiyet-Eitim

Katlrm Duruma Bal Katlmam Fikri Yok Toplam
Lise Alt E. Kadn
27,8
15,5
55,8
1,0
100,0
Lise Mez. Kadn
8,0
11,2
79,6
1,2
100,0
niversite E. Kadn
2,3
6,4
91,3
0,0
100,0
Lise Alt E. Erkek
36,7
20,3
42,3
0,7
100,0
Lise Mez. Erkek
21,6
20,5
57,1
0,9
100,0
niversite E. Erkek
10,5
14,7
74,4
0,4
100,0
Trkiye
25,4
16,8
56,9
0,8
100,0
Cinsiyet ve eitime gre evin reisi erkek mi?
25,4
Erkek
Trkiye
10,5
niversite
16,8
21,6
Lise Mezunu
56,9
14,7
20,5
20,3
0%
0,9
0,7
42,3
91,3
11,2
79,6
27,8
Lise Alt
0,4
57,1
niversite 2,3 6,4

Lise Mezunu
0,8
74,4
36,7
Lise Alt
Kadn
Kadn
16,8
34,3
44+ Ya
NDA
10%
15,5
20%
30%
Katlrm
40%
1,2
55,8
50%
Duruma Bal
60%
Katlmam
70%
1
80%
Fikri Yok
90%
100%
58
NDA
H. DN VE AHLAK
1. Din ve Ahlak Eitimi
ocuklarn din eitimini nereden almalarn tercih edecekleri sorusunda, aile
diyenler % 44.2, kuran kurslar diyenler % 26.1, okul diyenler % 19.7 orannda.
Bu konuda imam hatip okullarn tercih edenler % 5.9 orannda.
ocuklarnz Din Eitimini ve Dini Bilgilerini Nereden Almallardr?
Anne, Baba, Aile Bykleri
44,2
Kitaplar
3,4
Okul
19,7
mam Hatip Okullar
5,9
Kuran Kurslar
26,1
Mahalledeki Hac Amca
0,8
Toplam
100,0
ocuklara din eitimi
Mahalledeki Hac
Amca; 0,8
Kuran Kurslar;
26,1
Anne, Baba, Aile
Bykleri; 44,2
mam Hatip
Okullar; 5,9
Okul; 19,7
Kitaplar; 3,4
Hepsi cretsiz olsa, kzlarn yaz tatilinde hangi eitime gndermeyi tercih
edecekleri sorulduunda, kz iin kuran kursunu tercih edenler % 46.6, yabanc
dil kursunu tercih edenler % 24.7 oranyla ilk iki srada. Daha sonra % 11.6
oranyla yaz okulu, % 10.8 oranyla biki diki kursu, % 6.3 oranyla spor okulu
tercih ediliyor.
Hepsi cretsiz Olsa KIZINIZI, Yaz Tatilinde Hangisine Gndermek sterdiniz?
Spor Okulu
6,3
Yabanc Dil Kursu
24,7
Yaz Okulu
11,6
Kuran Kursu
46,6
Biki, Nak, Diki Kursu
10,8
Toplam
100,0
59
NDA
Kznz yaz tatilinde nereye gnderirsiniz?

Biki, Nak,
Diki Kursu;
10,8
Spor Okulu; 6,3

Yabanc Dil
Kursu; 24,7
Kuran Kursu;
46,6
Yaz Okulu; 11,6
Hepsi cretsiz olsa, olunuzu yaz tatilinde hangi eitime gndermeyi tercih
edecekleri sorulduunda, kzlar iin olan tercihleriyle benzer olarak kuran
kursunu tercih edenler % 39,3, yabanc dil kursunu tercih edenler % 21,8
oranyla ilk iki srada. Daha sonra % 14 oranyla spor okulu, % 13.8 oranyla
biki diki kursu, % 11.1 oranyla yaz okulu tercih ediliyor.
Hepsi cretsiz Olsa OLUNUZU, Yaz Tatilinde Hangisine Gndermek sterdiniz?
Spor Okulu
14,0
Yabanc Dil Kursu
21,8
Yaz Okulu
11,1
Kuran Kursu
39,3
raklk, Meslek Eitimi
13,8
Toplam
100,0
Olunuz yaz tatilinde nereye gnderirsiniz?

raklk,
Meslek
Eitimi; 13,8
Kuran Kursu;
39,3
Spor Okulu;
14
Yabanc Dil
Kursu; 21,8
Yaz Okulu;
11,1
60
NDA
2. Aileleri in ncelikleri
Ailesi ve kendisi iin hangi zellikleri tercih edecei sorulduunda (seenekler
okunmu ve 2 cevap istenmitir), gelenek, greneklere ballk % 55.4,
dini deerlere ballk % 51.6, evrenin itibar, saygs % 48.4
oranlaryla en ok tercih edilenler olarak ne kmaktadr. hayatnda
baar % 18.1 oranyla, modern, ada aile olmak % 17.6 oranyla
gerilerde sylenirken, maddi servet % 5.4 oranyla en az sylenen
olmutur.
Aileniz, Kendiniz in En nemli Grdnz 2 zellik
evrenin tibar, Saygs
Gelenek, Greneklere Ballk
Maddi Servet
Dini Deerlere Ballk
Modern, ada Aile Olmak
Hayatnda Baar, Kariyer
48,4
55,4
5,4
51,6
17,6
18,1
Aileleri iin ncelikleri

60
50
55,4
51,6
48,4
40
30
20
17,6
18,1
Modern,
ada Aile
Olmak
Hayatnda
Baar,
Kariyer
5,4
10
0
evrenin
Itibar,
Saygs
Gelenek,
Greneklere
Ballk
Maddi Servet
Dini
Deerlere
Ballk
61
NDA
3. Kzlar in ncelikleri
yi bir anne baba kzlarna en ok hangi 2 meziyeti kazandrmaldr?
sorusunda, drstlk (% 48) ve namuslu olma (% 47.1)
sylenmektedir. Daha sonra, dini vecibelerini yerine getirme (% 31.8),
vatana, millete ballk (% 19.6), alkanlk (% 14.9), hakkn
arayabilme (% 14.9) sylenmektedir.
yi Bir Anne-baba, KIZ OCUKLARINA En ok Hangi 2 Meziyeti Kazandrmaldr?
Drstlk
48,0
Vatana, Millete Ballk
19,6
alkanlk
14,9
Dini Vecibeleri Yerine Getirme
31,8
Byklerine, Kocaya taat
8,5
Hakkn Arayabilme
14,9
Gelenek, Greneklere Ballk
14,4
Namuslu Olma
47,1
Kz lar iin nce likle ri
60
50
48
47,1
40
31,8
30
19,6
20
14,9
14,9
14,4
8,5
10
0
Drstlk
Vatana,
Millete
Ballk
alkanlk
Dini
Vecibeleri
Yerine
Getirme
Byklerine,
Hakkn
Gelenek,
Kocaya Itaat Arayabilme Greneklere
Ballk
Namuslu
Olma
62
NDA
I. GNDELK YAAM TARZLARINDA MUHAFAZAKRLIK

1. Yntem
Toplam yedi blm olarak yaymladmz aratrmann son gnn
muhafazakrlk analizine ayrdk. Bu blmde toplumdaki muhafazakarlk ve
kaynaklar, bu kaynaklara gre yaplan gruplama yer alyor. ncelikle
muhafazakarlk gruplamas yaplrken izlenen yntem hakknda bilgi verelim.
Toplumda her bir konuda farkl oranlarda olmak zere eit miras paylamna,
boanmaya, krtaja, kadnlarn almasna kar olan, lokantalarn ramazanda
kapal olmas gerektiine inanan kiiler bulunduunu aratrma sonularnda
grebiliyorduk. Ancak acaba bunlarn hepsini birden savunan, yeniliklere,
kadnlarn eitliine, zgrlklere tamamen kar olan bir kesim var myd?
Varsa bu ar u kesim toplumun ne kadarn oluturuyordu?
Deneklerin ne derece muhafazakr olduklarn anlamak iin, nce anket
formundaki sorularn cevaplarnn muhafazakrlk asndan bir ipucu oluturup
oluturmadna baktk. rnein, kadnn almasna kar kmay
muhafazakrlk gstergesi sayp bu cevaba belli bir puan verdik. Benzer
ekilde, ramazanda lokantalarn durumuyla ilgili sorunun cevaplarnda iftara
kadar kapal olmas cevabn verenlerle, tmyle kapal olmas cevabn
verenleri farkl arlklarla puanladk. Bu puanlar toplandnda, dier bir
deyile, muhafazakrla dair ipular bir araya getirildiinde, en fazla puan
alan deneklerin temsil ettii kesimi, toplumun en muhafazakr kesimi olarak
deerlendirdik.
Ancak toplumda muhafazakrlk dncesinin farkl kaynaklar, farkl felsefi
referanslar vardr. Bu nedenle muhafazakrl tek bir eksene indirgememek
gerekir. Bu yaklamla, daha derinlikli bir analiz yapabilmek amacyla,
Trkiye'deki muhafazakrl geleneksel, dini ve siyasi olmak zere eksene
ayrarak grp anlamaya altk. Bunu yapabilmek iin sorularn cevaplarn
eksen iin ayr ayr deerlendirdik. rnein, bizce faiz almaya kar olmak,
arlkl olarak dini referansl bir grken, kadnlarn almasna kar olmak
ise daha ok geleneki bir anlay temsil ediyordu. Siyasi ekseni bir yana
63
NDA
koyarak yaptmz bu analizimiz, bize geleneksel muhafazakrln ve dini

muhafazakrln toplum iindeki dalmlarn verdi. Bu dalmlar puanlara
gre be gruba ayrarak inceledik.
2. Geleneksel Muhafazakrlk Kmeleri

Ayn yntemle geleneksel muhafazakrlk puanlamalar yaplarak geleneksel
muhafazakrlk kmeleri hesaplanmaya allmtr.
Geleneksel Muhafazakrlk Endeksi
1.Dilim (en dk geleneksel muhafazakrlk)
2.Dilim
3.Dilim
4.Dilim
5.Dilim: TUTUCU (en yksek geleneksel muhafazakrlk)
3,1
38,5
46,6
11,1
0,6
Geleneksel muhafazakrlk dalmna baktmzda, 5. dilimde yer alan, en

koyu geleneksel muhafazakrlarn toplumun yzde 0.6'sn oluturduunu
grdk. Dier bir deyile, ele aldmz her adan tutucu davranan,
adalamaya, ilerlemeye direnen kesimin olduka marjinal kaldn grdk.
Bununla beraber, toplumun ounluu deien derecelerde muhafazakr ve
daha ok orta dilimlerde yer alyor. Dier bir deyile, Trkiye'nin yapsnn
arlkl olarak geleneksel adan muhafazakrlardan olutuunu sylemenin
mmkn olmad grlyor. Ancak ok koyu tutucular, u bir kesimden
ibaret.
Geleneksel adan bizim deerlendirmemize gre, pek muhafazakr olmayan,
toplum kurallarn, deerlerini olduu gibi muhafaza etme kaygs en az
derecede olan kesim ise yzde 3.1 orannda.
64
NDA
5.Dilim : TUTUCU
(en yksek
geleneksel
m uhafazakrlk) ;
0,6
4.Dilim ; 11,1
1.Dilim (en dk
geleneksel
m uhafazakrlk);
3,1
2.Dilim ; 38,5
3.Dilim ; 46,6
3. Dini Muhafazakrlk Kmeleri

Dini muhafazakrln dalmna baktmzda, dini adan ok koyu
muhafazakr olan kesim, nfusun ok kk bir blmn, sadece yzde
1.6'sn oluturuyor. Toplumun geri kalann ise farkl dzeylerde dini
muhafazakr olarak deerlendirmek mmkn.
Dalmlara gre dini adan en dk dini muhafazakrlk sergileyen kesim
yzde 15.9 iken, ortadan daha da muhafazakr olan, en marjinal kmeye en
yakn duran kesim yzde 19.4 orannda. Ortada duran kesim yzde 36.7
dzeyindeyken, grece daha az muhafazakr kesim yzde 26.4 orannda.
Toplumdaki muhafazakrln, geleneksellik ve din asndan iki eksenini

karlatrdmzda, dini muhafazakrln toplumda daha youn olduu
grlyor. Kukusuz, toplumdaki yaam tarzlar ve muhafazakr kmeleri
tanmak amacyla yaplacak ayrntl aratrmalarla daha kesin yarglara
varlabilir.
65
NDA
Dini Muhafazakrlk Kmeleri

1.Dilim (en dk dini muhafazakrlk)
2.Dilim
3.Dilim
4.Dilim
5.Dilim: YOBAZ (en yksek dini muhafazakrlk)
5.Dilim : YOBAZ
(en yksek dini
m uhafazakrlk
) ; 1,6
%
15,9
26,4
36,7
19,4
1,6
1.Dilim (en
dk dini
m uhafazakrlk
); 15,9
4.Dilim ; 19,4
2.Dilim ; 26,4
3.Dilim ; 36,7
4. Toplumdaki Muhafazakrlk Kmeleri

Aratrmann bundan nceki blmleriyle muhafazakrlk ayrmnn ortak yan,
her deiken ve alana gre deerlendirmede, halkmzn ularda
toplanmaddr. Bugnk veriler, nceki verilere benzer ekilde, geleneksel ve
dini muhafazakrlk bakmndan da toplumun ularda yer almadn
gstermektedir.
Toplumda, ar tutucu ya da yobaz saylabilecek; ya da bunlarn tam tersi
tarafta bulunan, ulardaki insanlarn toplamnn (ularda bulunanlarn
tamamnn) oran yzde 10'u bulmuyor. zetle halkn byk ounluu, her
deiken ve deerlendirmede ortalarda yer aldn belli ediyor.
66
NDA
Bu deerlendirmeye, siyasal muhafazakrlk boyutu katldnda da durum

deimiyor. Sylenebilecek olan, halkmzn yardan biraz fazlasnn yznn
muhafazakr tarafa dnk olduudur.
67
NDA
J. TARHAN ERDEM YORUMLAR

(MLLYET gazetesindeki yayn srasnda yaynlanan gnlk yorumlar)
1. Siyaseti trbanla balamak

2003 aratrmasnda, yetikin kadnlar arasnda ban rtenlerin says yaklak
13 milyondu. Bugn bu say 14 milyon evresindedir. Ancak drt yl iinde
trban takan hanmlarmzn says yaklak 500 binden 2 milyona kmtr. Bu
dikkat ekici ve hzl artn nedeni bu aratrmada belirgin deildir.
rtnenlerle rtnmeyenler arasndaki fark genellikle, sadece balarn
rtmesiyle snrl deildir. rtnme insann yaam tarz ve anlayn da
etkilemektedir. rnein, eskiden beri rtnme ile modernleme arasnda
bant kuranlar olmutur. Ban rtenlerin Batllamann karsnda olduklar
iddias azmsanmayacak kadardr. Ancak, bu gr kabul edilirse, yzde 30
dndakilerin hepsini Batllama kart olarak kabul etmemiz gerekir. Eer bu
doru olsayd, rnein son 20 ya da 10 ylda aldmz mesafeyi gememi
olmamz gerekirdi. nk, yzde 70 Batllama kart olan bir lkede bu
ilerlemeler salanamaz. En azndan ban rtenler drt ylda yzde be artt
diye, lkemizin ve halkmzn Bat'dan uzaklatn syleyemeyiz.
Birok bakmdan modernlemede alnan yolun geriye deil, ileriye doru
olduu aktr. Ban rtenlerin bir ksmnn, Batllamaya kar olduu bir
gerektir, ancak byk ounluunun teknolojide, bilimde, hukukta, siyasal
rejimde yzlerinin Bat'ya dnk olduu yadsnamaz. Halkmz geleneini, dini
inancn kaybetmek istememekte, zetle kltrel deerlerine bal kalrken
modernlemek istemektedir. Bunlar iin kltrel deerlere ballk,
modernlemenin tehlikeleri (!) iin bir korunak, korkular iin bir kalkandr.
Dier taraftan, ban rtmeyenlerin kltrel deerlere saygs ban
rtenlerden ok farkl deildir.
Kltrel deerler dndaki dier deerler tartldnda, ban aanlarla ban
rtenlerin ortaya koyduklar grler arasndaki fark azalmakta, rtnme hali
grler arasnda bir ayra olmaktan kmaktadr.
68
NDA
Siyasal hayatmzda, kltrel deerleri korumay yaamsal gren ama

Batllamak isteyenler ile devleti korumak ve ayn zamanda Batllamak
isteyenler arasnda belirli ayrma olduu grlmektedir. Oysa ne bu
taraftakiler devleti ve cumhuriyeti ykmak istemekte, ne de brleri kltrel
deerlerin yok olmasna aba gstermektedirler.
Bu ekimenin bugnk ierii ayn kaldka, tabloda bir deiiklik
beklenmemelidir.
Tartma, kltrel deerlerin dndaki yaamn ortak yanlarna (demokrasiye,
altyapya, eitime, sala, hukuka) tanabildiinde, bugnk tablo deiecek,
rtnme tercihi siyasal hayattaki ayrmann belirleyicisi olmaktan kacaktr.
2. zgrlk ve Laiklik
Bu lkede yaayanlarn nemli bir ounluu namaz klmakta ve oru
tutmaktadr. Hibir aratrmada bu ibadetin engellendiini gsteren bulgu
grlmemitir. Sadece bu bile, lkemizdeki inan zgrlnn, namaz
klanlarn ve oru tutanlarn ibadet zgrl olarak anlalmamas gerektiini
gstermektedir. Trkiye iin ibadet zgrl, Snni mezhebine bal olanlara
zgrlk salamak deil, bu inancn dndakilere ve ateistlere ayrmclk
yaplmasnn nlenmesidir, Snni olmayanlarn ya da Snni olup da ibadetini
eksik brakanlarn bask duygusuna kaplmamalarn salamaktr.
Bu zgrlkle laiklii birlikte dnmeliyiz. Laiklik, Sayn Cumhurbakanmzn
bir konumasnda syledii gibi, insanlarn inanlarnn gerei gibi yaamalar
deil, toplum yaamna inanlarn etkili olmamasdr. Laik toplumda, toplumsal
kurallar dzenlenir ve uygulanrken inanlar belirleyici deildir. Halkmzn
yaad uzun deneylerin kazanm laiklik anlayn tanmlamtr. Bu tanma
gre laik devlet, baz zgrlklere gvence verecek kurallar gelitirmek yerine,
bir inanca sahip olanlarn dierlerine basksn nlemeli, snrlamaldr.
Laiklik ve inan zgrl iinde bulunduumuz yeni anayasa tartmalarnn
en nemli konu bal olacaktr. Bu konuyu, siyasal hayatmza hakim
nyarglara ve ezberlere hapsetmemeliyiz.
69
NDA
Bu aratrma bulgular bence, halkmzn bu konuda da soukkanllkla

gerekten zgrlk tarafta bulunduunu gstermektedir. Siyaset
adamlarmz, banaz ve sesi yksek kan aznlkla birlik olmak yerine,
ounluun aklc tarafnda olmaldrlar.
3. Trbann mesaj
Lise alt eitimlilerde dzenli namaz klanlar yardan fazla iken, lise ve
niversite mezunlar arasnda dzenli namaz klanlar yzde 26'dr. Bu veriler,
eitimle ibadet arasnda varl bilinen ilikinin sonucudur.
Bu bulgular adalama yolundaki yerimizi grmemize de yardmc olabilir.
Geriye doru son on ylda, veya son 30 ylda, renci orannn artt, eitim
kurumlarnn niteliklerinin ykseldii bilinmektedir. Sadece bu gerek bile,
halkmzn bir dnem ncesine gre daha ada, devlet dzenimizin daha laik
olduunu dorulamaktadr.
Bu aratrma verileri de eitimle rtnme ve dinsel uygulamalar arasnda
dorusal iliki bulunduunu gstermitir. Bu iliki, "rtnmeyenler"de ak
biimde grlmektedir: Eitimi alt dzeyde bulunanlarda yzde 20'nin
altndaki rtnmeyenler oran, eitimde geilen her kademede dzenli biimde
artmakta, yksek eitimlilerde yzde 70'leri gemektedir.
Ancak trban kullananlar orannda bu dorusal iliki grlmemektedir. Trban
takanlar oran eitim kademesiyle dorusal veya anlaml biimde
deimemektedir. lk eitimden yksek eitime kadar trban takanlar oranlar
srayla, yzde 13, 15, 22, 17, 12 gibi birbirinden uzak olmayan deerlerdedir.
Bu veri, trban takanlar orannn eitimden bamsz olduunu
gstermektedir.
nsanlar, kimlik edinmek, yaam tercihini gstermek, aidiyetini belli etmek,
geerli bir gce yakn olduunu belli etmek gibi birok nedenle trban
kullanyor olabilirler. Ancak bunlarn nne geen bir baka mesajlar daha
vardr. Trban kullananlarn phesiz hepsi deil ounluu, balarndaki
giysileriyle, toplumsal yaamda, dinsel deerleri dier deerlerden stn
70
NDA
tuttuklarn belli etmektedirler. Trban, ncelik verilen dinsel deerlerin

simgesidir.
Dinsel deerlerin dier deerlerden stn tutulmas, toplumsal yaam
biimlendirme yollarndan biridir. Byle bakldnda, en azndan bir blm
iin, trbann siyasal bir simge olduu, daha a siyasal slamn simgesi
olduu sylenebilir.
4. Hogrl ada halkmz

Aratrmann bugnk blmnde, yaamn deiik durumlar hakknda
deneklerin tercihleri yaymlanmaktadr.
Ben bu tablolarda, halkmzn geni hogrsn gryorum. Yzde 80'inden
fazlas "Oru tutarm" diyen bir toplumda, oru tutanlarn bir ksmnn bile
ramazanda lokantalarn ak kalmasnda saknca grmemesini, toplumun
saduyusunun iareti olarak yorumluyorum.
Asrlarca uygulanm kurallara ters den medeni hukuk kurallarnn toplumun
geni kesimince doru bulunuyor olmas, adalkta epey yol aldmzn
gstergesidir.
Verilere gre, sofu ve dindar olarak nitelendirilebilecek denekler bile, kadn
erkek ilikilerinde ileri dzeydedir. Miras, faiz, krtaj konularndaki veriler
benim topluma kar gvenimi artrd.
5. Yolumuz uzun mu?

Kadn erkek ilikilerinde toplumun yaklam pek tutarl saylmaz!
Deneklerin yzde 96's, bir kadnla bir erkein birlikte yaamas iin resmi
nikah koul olarak grmektedir. Boanmay "normal" karlayanlar yzde 74;
kadnlarn alp almayacana kendileri karar verebilmelidir diyenler yzde
72'dir.
71
NDA
Hem toplumumuzun geleneklerine hem de Medeni Kanun'un gereklerine

uygun olan bu bulgular, kadn-erkek ilikilerinde ilerlediimizin gstergesi
olarak karlanabilir.
Ancak, "Evin reisi erkektir, dver de sever de" tekerlemesine katlmayanlar
yzde 57'dir. Medeni Kanun'un kabul ediliinin zerinden 80 yl getikten
sonra, toplumun yzde 40'nn "dver de sever de" grne yakn olduu
biiminde de ifade edebileceimiz bu sonucun hayal krkl yaratmas
doaldr.
Gerekte siyasal slam ve trban konusu da kadn-erkek ilikilerinin bir
parasdr. Kadn-erkek ilikilerinde, alnmas gereken daha ok yolumuz
olduuna iaret eden bu bulgular, aratrmann nemli sonularndan biridir.
72
NDA
K. ANKET FORMU
Y GNLER EFENDM,
KONDA, Trkiyede semenlerin eilimlerini lmek iin bir aratrma yapmaktadr. zninizle size birka
ksa soru soracam. Anketimiz 34 dakikanz alacaktr. Aratrmamz, tek tek kiilerin deil, genelde
halkn ne dndn ortaya karmay amalayan bir almadr. Bu nedenle size kimliinizi belirtecek
herhangi bir soru sormayacaz. Sorularmzla ilgili samimi fikirlerinizi rica ediyoruz.
lginize ve yardmlarnza ok teekkr ederiz.
1.
Konuulan kiinin cinsiyeti
2.
( ) Kadn
Ka yandasnz?
(
3.
) 1828 Ya
( ) 2943 Ya
(
Eitim durumunuz, yani son bitirdiiniz okul nedir?
(
(
(
4.
( ) Erkek
) Okur Yazar Deil

(
) Ortaokul Mezunu
(
) Yksek Lisans / Doktora
) 44 Ya st
) Diplomasz Okur
) Lise Mezunu
(
(
) lkokul Mezunu
) niversite Mezunu
Nerede dodunuz?
( ANKETRE: TRKYE SINIRLARI ERSNDE DOMU SE LN, YABANCI LKEDE
DOMU SE LKE ADINI YAZINIZ. )
(.............................................................................)
Bu evde / Hanede ka kii (ocuklar dhil) oturuyor?
5.
) 12 Kii
) 35 Kii
) 68 Kii
) 9 ve fazla Kii
6. Medeni durumunuz nedir? Evli misiniz?

(
7.
) Bekr
) Szl, nianl
) Evli
) Dul, boanm
Geen hafta para kazanmak iin bir ite altnz m? altnzsa mesleiniz nedir?
ALIIYOR SE:
ALIMIYOR SE:
( )
1 Devlet memuru, ef, mdr vd
( ) 10
Emekli
( )
2 zel sektrde memur, mdr, vd
( ) 11
Ev kadn
( )
3 i
( ) 12
renci
( )
4 Kk esnaf / zanaatkr /fr vs)
( ) 13
siz, i aryor
( )
5 Tccar/sanayici/iadam
( ) 14
alamaz halde
( )
6 Serbest meslek (Mim.,avu.,dr.vb )
( ) 15
almyor, dier (Yaznz):
( )
7 Marjinal sektr (ip. sim, hiz..vb )
(..................................................
( )
8 ifti, ziraat, hayvanc
)
( )
9
alyor, dier yaznz (...............................................................................................)
8.
Mezhebiniz nedir?
(
(
) Snni Mslman
) Dier Dinler
(
(
) Alevi Mslman
) Dini yok
) Dier Mslman
73
NDA
9.
ki ay nce yaplan 22 TEMMUZ Milletvekili seimlerinde oyunuzu kime, hangi partiye verdiniz?
( ) . Partisine oy verdim
( ) Bamsza oy verdim
( ) Sanda gitmedim, oy kullanmadm
( ) Bo oy verdim
ANKETRE: BUNDAN SONRAK 3 SORUYU DENEKLERE OKURKEN, DENEK KADIN SE SZ....
EKLNDE, DENEK ERKEK SE ENZ.... EKLNDE OKUYUNUZ VE SORUNUZ
10.
Einiz (veya Siz) sokaa karken ban rtyor mu? Nasl rtyor?
11.
(
) rtmyor
(
) Barts, yemeni rtyor
(
) Trban kullanyor
(
) araf, pee kullanyor
Bu evde, sizinle beraber yaamakta olan, einiz (veya sizin) dnda kimse, anneniz-kardeiniznineniz-vb, sokaa karken ban rten kiiler var m?
(
(
) Evet, hanemizde ban rten baka kiiler var

) Hayr, hanemizde bana rten baka kimse yok
Einiz (veya Siz) ne zamandr ban rtyor (sunuz)? (ANKETRE: AAIDAK CEVAPLARI
OKUYUNUZ, DENEN SYLED LK DURUMU ARETLEYNZ)
12.
(
(
13.
14.
) Evlenmeden nceden beri

(
) Evlendikten sonra
) Yaad evre deiince
(
) Ya kemale erince
(
) rtmyor
Einizin (veya Sizin) veya annenizin, kardeinizin ban kapatma gerekesi SZE GRE
unlardan hangisidir? (ANKETRE: AAIDAK CEVAPLARI OKUYUNUZ, DENEN
SYLED LK NEDEN ARETLEYNZ)
(
) Dini / inanlar gerei
(
) Alkanlk
(
) Einin istei
(
) Aile byklerinin istei
(
) Gelenek, grenek
(
) Bulunduu evreye uymak
Sizce, siz veya dierleri bartsnden farkl olarak trban takarak neyi gstermi oluyorlar?
Yani neden barts deil de trban? (ANKETRE: AAIDAK CEVAPLARI OKUYUNUZ,
DENEN SYLED LK NEDEN ARETLEYNZ)
(
(
(
(
(
(
) evreyle uyum iinde olduklarn gstermi oluyorlar

) Namuslu olduklarn belli ediyorlar
) slamn emrine uyuyorlar
) Siyasi eilimlerini / yerlerini gsteriyorlar
) Kimliklerini gsteriyorlar
) Kendini koruyor, korumaya alyorlar
Aada soracam dinin icaplarn ne kadar yerine getirebiliyorsunuz? (ANKETRE: DENEE DN

CAPLARI TEK TEK OKUYUNUZ, ALDIINIZ CEVABI HZASINDAK KUTUYA ARETLEYNZ.)
Dzenli
15.
16.
17.
18.
19.
20.
Ara Sra
Hi
Namaz klmak
Oru tutmak
(Denek Erkekse Sorunuz)
Cuma namazna gitmek
Camiye / cemevine gitmek
Dua etmek
Kuran okumak
74
NDA
21.
22.
23.
24.
Dindarlk asndan kendinizi aada okuyacaklarmdan hangisiyle tarif edersiniz?

(ANKETRE: AAIDAK CEVAPLARI OKUYUNUZ, DENEKN SYLED LKN
ARETLEYNZ)
( ) Dini inanc olmayan biri
( ) Dinin gereklerine pek inanmayan biri
( ) nanl ama dinin gereklerini pek yerine getiremeyen biri
( ) Dinin gereklerini yerine getirmeye alan dindar biri
( ) Dinin tm gereklerini tam yerine getiren dindar biri
imdi size okuyacam iki cmleden hangisine katldnz ltfen syler misiniz?
( ) niversitelerde trban yasa kaldrlmaldr ( ) niversitelerde trban yasa olmaldr
Eer niversite anda trban takan bir kznz, kardeiniz olsa, niversiteye devam edebilmek
iin onun trbann karmasn onaylar msnz, kabul eder misiniz?
(
) Evet, trbann karabilir(im)
(
) Hayr, trbann karmayp niversiteyi braksn
(
) Fikri yok
Sizce trban, laiklik kartlnn, devlet ilerinin dini kurallar iinde yrtlmesi isteinin
simgesi, gstergesi veya iareti mi? Bu konudaki fikriniz nedir?
25.
(
) Evet, trban laiklik kartlnn bir iaretidir
(
) Hayr trban laiklik kartlnn bir iareti deildir
(
) Dier ( ....................................................................................)
(
) Fikri yok
Sizce son 5 ylda, AKP iktidar dneminde trban kullanan kadnlarn saysnda artma oldu mu?
26.
(
) Evet, ok byk art oldu
(
) Evet, biraz artt
(
) Hayr, hi art olmad
(
) Azald
Ramazanda, lokantalarn durumu ne olmal?
27.
(
) Ak olmal
(
) ftara kadar kapal olmal
(
) Tmyle kapal olmal
(
) Fikri yok
Ramazanda, ikili lokantalarn, alkoll iki verilen yerlerin durumu ne olmal?
28.
(
) Ak olmal
(
) ftara kadar kapal olmal
(
) Tmyle kapal olmal
(
) Fikri yok
Devlet dairelerinde alan kadnlarn balarn rtmeleri konusunda ne dnyorsunuz?
(
(
) Tmnn ba ak olmaldr
) Tmnn ba kapal olmaldr
(
(
) steyenler ban rtebilmelidir

) Fikri yok
Aada okuyacam cmleleri ltfen doru veya yanl olarak cevaplaynz.

Doru
buluyorum
Anne babann mirasndan, erkek ve kz ocuklar eit pay
29.
almaldr.
Bir kadn, istemedii halde hamile kalrsa, dourmak
30.
istemiyorsa bile ocuunu aldramamal ve
dourmaldr.
Eer imknlar elveriyorsa erkekler ayn anda ikinci e
31.
alabilir.
Kadnlar Cuma veya cenaze namazlarna erkeklerle beraber
32.
katlabilmelidir.
33.
Erkekler kadnlarn elini skmamaldr.
Belediyeler, Kutlu Doum Haftas ve benzeri dini amal
34.
toplantlar, trenler dzenlemelidir.
nsanlarn paralarn bankaya yatrp faiz almalar normaldir,
35.
alabilirler.
36.
) Fikri yok
Yanl
buluyorum
Fikri
yok
Kznz/olunuz/kendiniz iin, aile iinde eler anlaamyorsa boanmak en iyisidir der ve

boanmay/boanmasn normal karlar msnz?
(
) Evet, normal karlarm
) Hayr, normal bulmam
) Fikri yok
75
NDA
37.
Aileniz, kznz/olunuz veya evreniz iin, bir kadnla bir erkein beraber yaayabilmelerinde
aadakilerden hangileri arttr? (ANKETRE: AAIDAK FAKTRLER OKUYUNUZ,
DENEKN SYLED LKN ARETLEYNZ)
(
) Hem resmi hem dini nikah (
) Sadece resmi nikh
(
) Sadece imam nikah
(
) Hi bir nikh art deil, birbirlerini sevmeleri yeterli
(
) Fikri yok
Kadnlarn almas ve kadn erkek ilikileri konusunda, size okuyacam grlerden her birine ne
lde katldnz syler misiniz? (ANKETRE: AAIDAK FAKTRLER OKUYUNUZ,
DENEN SYLED LKN ARETLEYNZ)
38.
Kadnlar aile btesine katkda bulunmak iin almaldr.

(
) Katlyorum
39.
) Duruma bal
) Katlmyorum
) Fikri yok
Kadn alp almayacana yalnzca kendisi karar verebilmelidir.

(
) Katlyorum
40.
) Duruma bal
) Katlmyorum
) Fikri yok
) Katlmyorum
) Fikri yok
Evin reisi erkektir, dver de sever de.

(
) Katlyorum
41.
) Duruma bal
Sizce, ocuklarnz din eitimini ve dini bilgilerini nereden almallardr?

(
(
(
) Anne, baba, aile bykleri

) Okul
) Kuran kurslar
42.
(
(
(
) Kitaplar
) mam Hatip Okullar
) Mahalledeki hac amca
mknnz olsa ya da hepsi cretsiz olsa KIZINIZI, yaz tatilinde aadakilerden hangisine
gndermek isterdiniz? (ANKETRE: AAIDAK FAKTRLER OKUYUNUZ, DENEN
SYLED LKN ARETLEYNZ)
(
(
) Spor okulu
) Kuran kursu
43.
(
(
) Yabanc dil kursu

) Biki, nak, diki kursu
) Yaz okulu
mknnz olsa ya da hepsi cretsiz olsa OLUNUZU, yaz tatilinde aadakilerden hangisine
gndermek isterdiniz? (ANKETRE: AAIDAK CEVAPLARI OKUYUNUZ, DENEN
SYLED LKN ARETLEYNZ)
(
) Spor Okulu
(
) Yabanc Dil Kursu
(
) Yaz Okulu
) Kuran Kursu
(
) raklk, meslek eitimi
44.
Aileniz, kendiniz iin en nemli grdnz 2 zellik aada okuyacaklarmdan hangileridir?
(ANKETRE: AAIDAK CEVAPLARI OKUYUNUZ, DENEN SYLED KSN ARETLEYNZ)
(
(
(
(
45.
) evrenin itibar, saygs

( ) Gelenek, greneklere ballk
) Maddi servet
( ) Dini deerlere ballk
) Modern, ada aile olmak
( ) hayatnda baar, kariyer
Sizce iyi bir anne-baba, KIZ OCUKLARINA aada okuyacaklarmdan en ok hangi 2
meziyeti kazandrmaldr? (ANKETRE: AAIDAK CEVAPLARI OKUYUNUZ, DENEN
SYLED KSN ARETLEYNZ)
(
(
(
(
) Drstlk
( ) Vatana, millete ballk
) alkanlk
( ) Dini vecibeleri yerine getirme
) Byklerine, kocaya itaat
( ) Hakkn arayabilme
) Gelenek, greneklere ballk
(
) Namuslu olma
46.
Size son ve biraz zel bir soru. Anketimiz iin ok nemli, evinizin aylk toplam geliri ne
kadardr? Herkesin her trl kazanc dhil evinize ayda ortalama ka lira giriyor?
( ) 300 TLden az
( ) 301700 TL
( ) 7011200 TL
( ) 12013000 TL
( ) 3001 TLden fazla
ANKETN YAPILDII
76
NDA
L:
LE:
MAH/KY:
CADDE:
SOKAK:
BNA ADI:
BNA NO:
DARE NO:
Anketrn Ad, Soyad : . ..........................................................
Mahalle Ky Kodu: ................................
77

2007 09 KONDA Gundelik Yasam

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2007 09 KONDA Gundelik Yasam

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

gndelik

GNDELK YAAMDA DN, LAKLK VE TRBAN

Yaa Gre rtnme ....................................................................................................11

b. Eitime gre rtnme ...............................................................................................12

ine Gre rtnme ....................................................................................................15

d. Medeni Durumuna Gre rtnme ........................................................................16

Oturduu Yere Gre rtnme ................................................................................17

Gelire Gre rtnme ..................................................................................................18

g. Parti tercihine gre rtnme ...................................................................................19

Kendi anlamlandrmalaryla din ilikileri ve ibadet alkanlklar .................31

b. Yana Gre Dindarlk.................................................................................................33

Eitime Gre Dindarlk ..............................................................................................34

d. Gelire Gre Dindarlk ..................................................................................................35

Yaad Yere Gre Dindarlk ...................................................................................36

E. GNLK HAYATTA TRBAN ...........................................................................................37

3. Trbann mesaj ............................................................................................................70

1. Aratrmann Genel Tanm

Dindarlk ynnden kendini nasl konumlad ve ibadet

rtnme tercihleri, gerekeleri ve anlamlandr;

Trban meselesine ve tartmann yansmalarna bak;

Dini kurallarn gnlk yaamndaki geerlilii ve arl;

Kadn meselesine bak ve dinin inanlarnn bu baka etkileri;

llmesi ve deerlendirmesi hedeflenmitir.

Tablo 1 rneklem Tablosu

Tablodan grld gibi 41 il ve 171 iledeki, 208 mahalle ile 90 kye

Yukardaki tabloda blgeler ve blgelerdeki iller grlmektedir. Kaln siyah

2007 Semen Yzdesi

Tablo 3 Denek-Blge Dalm

Yukardaki tablodan da anlald gibi, grlen deneklerin blge-kr-kent

B. GRLEN DENEKLERN PROFL

Tablo 4 Denek cinsiyet dalm

Tablo 5 Denek ya dalm

Tablo 6 Denek eitim durumu dalm

Hanedeki Kii says

Tablo 7 Denek hanedeki kii says dalm

Tablo 8 Denek hane halk geliri

Tablo 9 Denek i dalm

Tablo 10 Denek kr/kent dalm

Blge Kodu (12 Blge)

Tablo 11 Denek yaad blge dalm

6. Ban rtyor mu?

2003 Aratrmasnda ban rtenler toplamda % 64,2 iken bugn bu oran %

Barts, Yemeni rtyor

araf, Pee Kullanyor

Yaa Gre rtnme

Ban rtmeyenler genler arasnda % 46,9 oranndayken, 29-43 ya grubunda

rtnme geleneksel eilime uygun olarak yalandka artarken, trban

2003 Aratrmasyla kyaslandnda, trban kullananlardaki art en yksek

rtnme 2003-2007 Karlatrmas

Eitime gre rtnme

Balarn rtmeyenler arasnda niversite eitimliler % 17.7, lise mezunlar %

Einiz (veya Siz)

Eitimlerine gre bakldnda, lise alt eitimliler ban rtmeyenler arasnda

Eitim arttka genel olarak rtnme azalrken, yine paradoksal biimde

araf, Pee Kullanyor

Barts, Yemeni rtyor

rtmyor 1,5 0,9

Okur Yazar Deil

Diplomasz Okur Yazar

Eitimlerine gre toplumun kmelerine bakldnda, araf ve pee

O/Y Diplomasz lkokul Ortaokul

Eitime gre rtnme

Diplomasz Okur Yazar

Okur Yazar Deil