VEL BABA

MENAKIBNAMES

[J

Do.Dr.Opr. BEDR NOYAN(Dedebaba)

VELi BABA

MENAKIBNAMESI

Do. Dr. Opr.

Bedri NOVAN (Dede baba)

isteme Adresi

:Can Yaymlan Adil Ali Atalay (Vaktidolu)

Yankkap Sok. No. 21 Ortaklar Han

Kat 1 No. 12 Ka,raky - ST.
Tel: 235 25 86

255 62 54

MART 1993

ISBN: 975-7812-06-4

KAPAK RESM: Ebuziya takvimi 25 Aralk 1951 tarihli Halk ve

tasawuf airi VEL BABA olarak yaynlanmtr.

(Resmi bize gnderen Snrkent Ulubey'den Ali Grer beye

Teekkr Ederiz.)

BASKI: ANADOLU MATBAA TC. KOLL. T.

Tel : 526 20 48 - 526 79 99

NSZ
(Veli Baba) Yatn, Isparta- Senirkent yaknlarnda leye
birka kilometre mesafede bulunan Ulubey kasabasndadr. Bu
zat anma ve tantma almalar arasnda, birka yl nce, Fa
kyrlerinden de bir konuma istemilerdi.
Bu zatn soyundan ve nun adm tayan (Veli-yyettin Ok
tay). beyin bu davetine gitmitim. Bu Veliyettin Oktay bey, eski
belediye bakanlarndan ve emekli bir retmen idi.
Kendilerine konuk olduum srada, (Veli Baba Menakpnames) m fakyrlerine lutfettiler, bir sfiretini karttm, asln ken
dilerine geri vermitim.
Senirkent ve Ulubey kasabalar uyank, gelimeye ok el'

..

verili yerlerimizdendir. nceleri burann ad Ilep iken sonra

Ulun olmutur, imdi Ulubey olarak bilinmektedir. evrede
Bizans kalntlar.ve baz Kal'a harabeleri vardr.
Veli Baba (Veliyyettin Gaazi) Hazret-i Ali olu Hz. Hse
yin'in olu, Drdnc mam .Zeyn-el Abidin hazretlerinin olu
Zeyd'den gelen kuaktandr. Menakpname iinde Soy aac
akca yazldr.
Veli Baba'nn byk Dedesi Hasan Gaazi, Seyyit Battal
Gaazi ile karde olduklarna dayanan bilgiler de vardr. (M. Fa
ruk Grtunca :Seyyit Battal Gaazi, lk Matb.

1976, s:21 -

22.).
Yaps, .gnmze kadar iyi korunmu olan Yatr iinde Ve
li Baba ile aileden olan kiiler, Byk Dedeleri, Amcalarn sin
leri vardr. Kabirlerin bulunduu genie blme, yzmz onla
ra doru girilince, soldan saa doru : l)Hasan Gaazi, 2):-Ha
san Gaazi olu Hll.c;;eyin Gaa:ri olu Hseyin Gaazi Paa,
li Babann annesi Hatice Sultan,
Baba ei Fatma Hanm,

3:- Ve
4:- Veli Baba Sultan, 5:- Veli

6:- Veliyyyettin Gaazi, _7:- Mustafa Ga

azi (Bu zat Eirdir kal' as fethinde orada ehid olmu, salla geti
rilerek Yatr inasndan nce bu yere defnedilmitir. Sonradan
yatr binas buna gre ina edilmitir). 8:- Veli Baba yaknlarn-

dan

Ali

Mfred,

9:- nl Gl Baba'nn (asl ad: Ca'fer) zeri

ak olan makaam vardr. Gl Baba Veli Baba Sultann Amcas

dr.
Bu yatr blmnn dokuz tane de penceresi vardr.
Yatr ve dergah yaps olan topraklar, ky arazisi Hasan
Gaazi ve evladlanna Kln Timan olarak verilmi, aile kiileri
Malatya ve dier yrelerden buraya gelerek yerlemiler.
Veliyyettin Gaazi'nin ikinci olu Ca'fer Veli Baba'nn Am
cas olur. Gl Baba adyla nl Ca'ferdir, Budin'de medfndur.
Yatrdaki yeri makaam olarak ziyaret edilir.
Ky dolaylarnda da batya doru Kk Kabaca'ya giden
blmde Kuruay (Sarpdere ay) denen yerde (Uzun'er) (asl
ad: Seyyit Hseyn) yatr var. Mezar da normalden uzundur.
Bu zat Veli Baba Sultann bylik dedelerindendir.
Kyde de (Bseyin Kutay) evi'nin altnda kalan yerde, (Ve
li Baba illehanesi) denen ile ve ibadet yeri vardr.
Menakpnamede de grlecei zre, Dervi Kara Dehman
adl birinin olu olur, Veli Babann babasna gelerek bu ocua
ad koymasn ister. Haydar ad verilir. Sonralan, esmer oluun
dan Kara Haydar denilen bu gence Veli Babann kzkardei
ehribaniyu nikahlarlar. Bu Kara Haydar'n da bir olu dnyaya
gelir, adn Mehmet koyarlar. Bu Mehmed'i Veli Baba ok se
ver, yanndan ayrmaz imi.
Kara Haydar, o sralarda airetleri ve Isparta evresini ka

sp kavuran Katrcolu denilen ekya ile ibirlii yapar. Soy

gunlara karr, ky ve kasabalar basar, bir azn ekya olur, gi
der.
Bunlar duyan Veli Baba ok zgndr. Halk ve Valiler Ve
li Babaya haberler yollayarak bu Kara Haydar'a t vermesini
isterler. Fakat tler hi bir sonu vermez. Hatta Babann Kz
kardei olan ei ehribanf'yu da boar. Bir gn de Dergaha gi
rip Sanca- erifi krar. Veli Baba'ya hakaretler eder.
Kara Haydar, talanlardan sonra geceleri, yine gelip kyde

yatarm. Fakat Kara Haydar', Halktan k endisine dman olan-

lardan bilinmeyen kiiler, evine girerek ldrrler.

Fakat ( Kara Haydar' Veli Baba Sultan ldrtt) diye bir
sylenti kar (1647). bu hususlarda Evliya elebi'de, Na'ima ta
rihinde ve Read Ekrem Kou beyde de bilgiler vardr.
Kara Haydar'dan sonralan, randa ah smail'in Babas
ah Safi bir tanyk iciid ile bunu yaymaya alr. Bunun adam
Sal Koca diye birisi Veli Baba Yatrna gelir, evlenip Ulu
ky'e yerleir. pheli hareketlere balar.
Veli Baba bunu artp nasihatlar eder. Fakat bu Sal Ko
ca'evresine birka kt kii toplar. B.unlar Kara Haydar'n o
lu Mehmed'i de kandrrlar ve ilerine alrlar. Bu Mehmed'i
ok seven, ayni zamanda days olan Veli Baba'y ekitirirler.
Kara Haydar olu Mehmet'e (Senin baban da bu ldrtt) dedi-
kodulan ile etki yaparlar.
Sonu olarak (1648) de Mehmet te Stdana kar, ba
na da bin kii toplar, bir gn gelip dergah basar.
Bu saldr'da: Seyyit Veliyyettin gaazi olu Ali'nin olu Ha
bib Nebi, Mustafa, Veli Baba Sultan, Mfsa, Beir, Ali, Emine,
Fatma ve Hatice, mm- Glsm, Sekine, Atyka, Zeynel, Ke
tayfn', Cenane, mmhani'y ldrrler. O sralarda Kara
Haydar ol u Mehmet Onyedi yanda imi.
Bu byk saldrdan Veli Baba'run olu Seyyit Hseyin e
lebi, ei Emine, .olu Nebi ve Nebi'nin ei Ayni kurtulmutur.
Menakpnamede, bu ba ?kaldranlardan Katrcolu, ve Ka
ra Haydar olu Mehmet ile b Jnlara uyanlarn izlenmesi alma
lar anlatlmaktadr.
Do. Dr. Bedri Noyan

Sadat- Aleviyye-i
Hseyniyyeden Veli Baba
Hazretlerinin Lisan- fasafat-beyan- Arabiden
_

Lisan- Trki-ye tercme buyurduu

Ve evrad- sbu'iyyelerini ve mcmilen ecerelerini
mternil kasfildlerini ve evlad evlad evla.de
laveyi havi olmak zere
bir menakb- alidir
Sene 1313 H.

Haza Tercrne-i Menakb-

Seyyid Veliyyeddin Gazi
min evlad-l-Aleviyyet-il
Hseyniyye.
B-ism-illah-ir-Rahrnan-ir-Rahim
El-hand- Rabb-il alemin.
V-es-selat- v-es-selam-
- ela nebiyyina Muhurnmed-in ve lih-i ecma'in.

ADEM (A.S.) VE EVLATLARI

Veba'd-e bu dolab- asumin- meydan- kudrette sergerdan.ola
h hali alem bir tavtr zre karar etmemitir. Ve halk- alem
amn errinden aman bulamamtr. Hazret-i Adem Selavat-ul
lah-i ala nebiyyine ve aleyh babamz ve Efendimiz ile Havva
Anamz ennetten ihra olunduklarnda bu yer yzne indiklerin
de Adem bir iklime ve Havva dier bir iklime dp yz yl
giryan ve naian ve ber-kete-i hal-i beyaban olup medetkari-i
inayet-i Rabb-l-alemin ile Arafat dann altnda birbirini bu
lup ve bilp ol batha-y gayr- zizer'de tavattun edip tanasl et
tiklerinde yeryzn Cenab- Allah nice gani ni'metler ve taze,
nihayetsiz yeillikler ile mzeyyen iken Adem olu Kaabil bira
deri Habil'i katlidp ol katil e'ametiyle Adem evlatlar arasna
den tefrika cmlesini iki frka edp bir frkas msliman ve bir
frkas kafir oldu.
kiyz yl mikdar aralarnda fitne-i fesad muharebe ve m
cadele olunduktan sonra yzbinlerle tarafeynden ademler katlo
lundu.
Hak Subhanehf ve Ta'ala'nn Zahrel-fesad- fil-berr-i
v-el-bahri bima esebet eydiyen-nas (Rum sresi41) nazm- celi
lesiyle beyan buyrduklar gibi yeryznde ecar ve mezari'den
hayr ve berekat munkat' olup buday ve arpa aacnn dibin
den tepesine kadar dane msr koan gibi iken bu grdmz
ekline girmitir.

ST, NUH, HD (A.S.)LAR

Ve Hazret-i Adem // ahirete terif ettiklerinde Nbvvet
it aleyhis-seiam'a teslim olundukta Kaabil-i hunriz evla
dnd-an nice yzbin bugaat- kefere saye-i liva-y dalaletine mc
temi' olup Hazret-i it aleyh-is-selam' dan Habil'in kanm taleb
etmekle ikiyz yl mikdar atedan- harb-i ktal aralarnda na
ire-i cengi sap ahir-l-emr medetkari-i mecende-i melaike Ka-

abil-i Hnbar'

alup Ayn-i- ems demekle ma'rll mevzi'de he

lak ettiklerinden sonra mesned-i risalet Nuh Aleyh-is-selam

Efendimize teslim olundukta halk- alem manptan manka ka
dar putperest olup Nfil aleyh-is-selam' tekzib in irtikab ettik
leri fesadat ve kfriyyat ne'Oz- b-illah dokuz

yz

elli yl mey

dan- alemden emn- aman gidp her ide hkm- gaalib-in ol

makla kfe-be-kfe kyametler kopup nihayet-l-emr eziyyet-i
sfeha-y kavmdan Nfil aleyh-is-selam'n takat- beeriyyesi tak
olmala "Rabb-i la tezir al-zel-arz- minel-kafirin-e deyyar-en"
(Nuh suresi, ayet:

26)

Keliimiyle gemiye rakip olanlardan

ma'dii yeryznde ziruh kalmadktan sonra mesned-i hiliifet

Hfd Aleyh-is-se lam'a

ilbas olunduktan sonra Ad kavmi tfl ka

amet ve ziyade bat ve vefret-i kuwetle sair mahlukattan mm

taz olmala herbirinin efal-i kabihleri haddini aup kimi edid
ve kimi eddad birer semte tegallb ile her fcir fsk- pelld f
il-n ma yrid olup kendini var eden Hallak- Cihan' unudup

Hazret-i Hud

aleyh-is-selam ol putperestleri taryk- mstaky

me komak in elli sene leylen ve nehiiren da'vet-i Hak eyledi.

Ancak Lokman bin Ad ve Mrid bin Sa'd ismiyle mevsfun
iki kimse iman getirip anlar dahi zir-i kelim-i ihfdan izhara ka
adir olmadlar.

Hazret-i Hud Aleyh-is-selam

ol kavm-i dal ve

muzill'in imanlarndan me'yfs oldu ve. Azlz-i z-l-intikaam'a

her gn liiyk olmayan kelimat-

//

haltiyycye cr'et ederlerdi.

Pertab ettikleri tlr-i baran- eziyyet ve cefadan sine-i bi-ki

nesi grbiil-i beliiya dndkte yzn dcrgah- zzet'e tutub ala
dkta yedi sene gkten rahmet yamad. Ve yeryznde yedi se
ne bil-klliyye ekin namna ve ot namna bireyler bitmedi. Ve
bunca eciir- msmire, gayr-i msmire kurudu. Ol kffar dahi
zu'umlarnca ol belii-y iisumaniye are aramaa balayp sonra
Ka'be-i Mkerremede olan putlardan medet ve inayet talebinde
adamlar gnderdiler.
Ol halde bize rahmet ihsan eder putlar deyf intizarda iken
Ka'be tarafndan bir pare siyah butul peyda oldu. Bulutlar men
ba'- yamur olmak mlabesesiyle ve mlahazasyla cmlesi

10

iid- handan olup oynamaa ve sevinmee baladlar.

Meer ki ol yamur zannettikleri bulut ta mene'-i t1fan-
Nfil rih-i sarsar- pr-atepare-i gazab imi. Ol kavm-i cebbar
kuvvet-i bazi ile gih.i Kaafa el ursalar yerinden ayrrlard. Bu
rtbede iken ol bir pare buluta takat getremediler. Gz aup
yumunca bunca ifriti ka'r- cehenneme vasl eyledi.

LOKMAN, SALH, BRAHM (A.S.)LER

Hazret-i Hd aleyh-is-selam ile Lokman bin Ad ve Mr

id'den gayr bir kimse kelmayup ol gn kabna km edda

di binalar,

Adi

ehirler zat-l-imad gibi murassa' glan-seray

lar ve mualla kasrlar, musavvar kaaneler ve mzeyyen putha

neler (de) nice yz yl kadar baykular tnediler.
Bundan sonra mesned-i nbveet Salih Aleyh-is-selam'a
teslim oldukta al-i Semfd kuvvet-i edid ve bat- mezid ashab
olmaa kabm-i Ad'a isabet eden Cenab- Hakk'n gazab anl
dka kavm-i Ad dediimiz bir alay za'lf kimse idi. Bir mikdar
yele sivrisinek gibi tahamml edemediler. Cmleseni sprd
gitti.

Hal bu ise' biz be kabile etfiil ve nisadan ma'da yetmi bin

den ziyade dilaver ve merdan-

//

zor-averlerimiz vardr ve on

kerre yz binden :ziyade safder-i saf-iken ya'ni yani pehlivan-

merd-efken ademiz deyu Haz:eti Salih'e ve Hazrei Zl-intika
am'a her gn layk olmadk kelimati haltiyyeye cesaret ederler
di.
Hazret-i Salih peygamber aleyh-is-salat- v-es-selam bu
vech zre ikiyz yl da'vet-i Hak idp bir karatatan tevelld
eden Naka-tullaah gibi mu'cize-i bahireden sonra Cenda' bin
Amri ile zu'af-y kavmden ancak bir kimse imana gelp hakisi
merkez-i tuyanda sabit-kadem idi.
Ol naka-tullah muhafaza edeceklerine mevask ve uhiddan
sonra o naka-tullah yaz gnnde yaylaya kp anlarn hayvanat
naka-tullah grnce dadan ovaya kaarlard Ve k gnde su-

11

lan olan derede elcnrdi. Andan korkup hayvanlar daa kaar

d. Anlara bu bir iptilii.-y azim idi. Binaen-aleyh o naka-tullah'
katle ikdam ettiler.
Gazab- Aziz-i Muktedir Cell-e Celii.lehu asan zuhur edp

gnedek ol kffar- haksann ehreleri garib renkler, acib e

killere girp drdnc gn z-l-bat--eclid sahibi olan Al

Iah'n emriyle Hazret-i Cebrail alyh-is-selam bast- cenah-

kalr ettikte dalar gibi ateler salp bu kadar yz bin kffar-
semud turfe-tl-ayn'da yanub hiikister oldukta memleketleri
olan Medayin ve etraf ve eknaftaki ba ve boston ve mezari' ve
glistan ile nice yz yl ibretnma'y alem olduktan sonra Haz
ret-i ibrahim aleyh-is- salii.t-v-es-selam anasndan domazdan
zulm- zulumat- Nemrud -u merdfd yeryzn arkan ve gar
ban kaplayup haa smme hiia ilah-il-alemin ben'im deyu dn
ya halkm zar- zebun ettikte

Hazret-i Halil-r- Rahman

Efen

dimizin avaz-i zuhur-u nbweti .kainat velveleye verdikte bir

gece Nerfd'un murassa' puthanesi kklerinden scrnigfn olup
asumanda dahl

//

nice mhib--ekil yldzlar zahir olduun

dan ma'da Nemrfd-u la'in dahi ok korkulu r'ya.Jar grp er

bab- ta'birden su' al ettike bu gnlerde ziyade yakn akrabanz
dan mehd-i vcuda gelecek ocuktan kendinize ve tomturak-
uluhiyyetinize ok zarar iriecek grnr diye cevab verdiklerin
de o dinsiz mel'fn Nemrud can korkusuna db, ewea benim
olum bana ziyade yakndr deyu kendi ferzendini katlettikten
sonra zu'munca ihtiyat- azim eyleyp bunca gnahsz halkn o
cuklarna sell-i seyf idp yzelli binden ziyade tfl- ma'sfm
maktfl- seyf-i hayf olduktan sonra yeryznde nekadar hamile
hatfn var ise rahmindeki cenin katlolunsun deyf etraf bilada cel
lii.dan- bi-aman gnderp nice yzbin muhaddere-i isnet-pe
nah- perde-niin rahminde olan cenin-i bi-gnah ile kati olun
duktan sonra

brahim

aleyh-is-selam hazretlerine mesned-i n

bwet teslim olundukta cenab- nbwet-me'iibna kavn- Nem

rud eziyet ve cefaya balayub husfsa ta'lim-i eytan ile manc
nk yapup o cehennem misali nar'a

12

brahim

aleyh-is-selam' at-

tkta Cebrail aleyh-isseam gelp Ya ibrahim, benden bir yar

dm ister misin dedikte :-Senden istemem, buyurup Rabb'in Cel
le ine'den iste dedikte "lmim bihiili kaf-in" su'ali cevabm ve
rp brahim aleyh-isselamn nar'a inmesi akabnda " Yanar-
kfui herden ve selam-en ala brahim-e (Enbiya sfresi, ayet:69)
hitab- izzeti erefsuduruyile varta-i mancmk- nar'dan brahim
halas olmala Nemrfd-u merdid inadndan tertib-i asker ve le
ker idp cenab Halil-ir-Rahman ile harbe ru' ettikte ol Kah
har- Cebbaar z-l-celal Ez'af- mahlikaatndan za'if Sivrisi
nek;ler nev'ini asker-i Nenirud'a karu saf saf olun deyil emir bu
yurdukta blk blk alay alay sivrisinekler saf ara olub" / / ni
gehbanlk ile dmen endazla baladklarnda leker-i Nem
rud'a Zelzele-i havf- heras db bir takatsz sivri sinein dahi
Nemrfd'a salp o dahi Nemrid'un zerine hcfm ettikte Nem
rud-u Ia'in o bir sivrisinein mehabetine takat getiremeyp sara
yna kat, halvethanesine girdi ve kapusunu seddeyledi.
Ve lakin faidemend olmayub ahir-l-emr o sivrisinek burnu
,
nun deliinden girp dmann kubbesine kt, depinmee ba
lad.
O la'in krk gn krk gece pis bam tatan taa urup bana
ta dokunduka biraz rahat etmekle kafir devletsiz bana bir
tokmak ta'yin eyleyp perde-i dma'a halel vermez derecede
darb- hafif ile darabata ru' ettirp ziyade darb ziyade rahata
ba'is olman ziyadece ur deyil emridp hizmetkar aciz kalup ta
zeman- hare kadar azab- halxian ba kaldrmamak zere ba
na ahane bir sard urub mel'ilnu derekat- cahim'e gnderdikten
sonra rub'-u meskfnde Nemrid'a tapanlarn her birine birer
za'if sivrisinek musallat olup birer sng sokmakla mel'unlar ce
henneme gnderdiklerinden sonra bu zulmet abad dnya meza
lim-i fir'avn- zalim ile tenk- tar olup kfr ve tuyan serhadd-i
nihayete yettikte Hak. Cell-e ve ala hazretleri Hazret-i Mfisa
aleyb-is-selim' vcfda getrp Fr'avn-i bi-avn-i zeval mlkine
mta'allik r'yalar grp cmleden biri oldur ki: Seyr-i sahra-y
menlm edeen bir civan- dil-afb-u mevzfn endam elinde bir

13

asa-y atefean gelp fir'avunun bana urup bu kadar yllardan

beri seni halkeden Fatrs-semavat-i v-el-arz hazretlerinin per
verde-i ni'met ve ber'averde-i atfeti iken perverdigarn in am
n unuttun, ve tuyanlk bayraklarn atn, dalalet derelerine
dtn dedikte havf- asa'dan feryad ederek uyandkta, vak'as
n ashabna ta//bir ettirdikte cmlesi birden cevablan u oldu
ki:

MUSA-KELM-ULLAH
Yaknda bir ocuk dnyaya gelicek. O ocuk sadr-niin-i
mansabba-i vcud olsa gerektir. Mukteza-y hal senin ve kavmin
helaki ann elinden mukadder olsa gerektir dediklerinde .
Ol la'in-i bidin bir ka gnlk hayat- hl-sebatn gamna d
p ewelki gnde oniki bin hamile avretle bin tfl- ma'sfun-u
acizi ta'ma-i ir-i imir eyleyb ikinci gn yzbinden ziyade te
hammil-l-haml havatin-i ismet-Ayin iskaat- cenin in hava
le-i celladan- bi-rahm'e emridp ikence-i pene-i azabdan
cmlesi alil.de-i hak-i helak olduktan sonra etraf- aleme dahi
katl-i etfal-i bi-gnah in zaleme-i bi-efkat gndertip byle ni
ce ma'sfun mazlumlar kat ettirdiinden sonra Hazret-i Musa
Kelim-ullah ibraz- yed-i beyza ve izhar- mu'cize-i asa edp sa
hare-i u'bedebaz tac- islam ile serfiraz oldukta gayret-i cahiliy
ye-i fir'evni Beni isrfl'e izhar- azamet in "Ya Haman ibn-i li
sarhan ayet-i kerimesi msdaknca bir kasr ali binasna ferman
idp zevele-i rgad ve amele-i ferhaddan ma'da ellibin mimar
gerdan- stad leyl- nihar sa'y- gayretle yedi ylda ancak hi
tam bulup bir vechile saf bah oldu ki Ad ve eddad'n kasrlar
yannda hi kald.
Fer'avn- la'inin byle yce kke hurucu ile murabba'-ni
in-i mesned-i istiklal olmas Hazret-i Mil.sil.'mn hatrna ar ge
lp hazreti Kahhar'a niyazmend olup berbad- fena olmasn ta
zarru eyledikte Dergah- Sultan- Layezal'den alamet-i kabul
nmayan olup yevm-i ziynet-i fir'avndaki kavm-i pr-levm'ine
14

arz-i tecemmller ettii gndr. Ol gnde ne kadar Fir'avniler

varsa cmlesi kasr// altna cem' olmak lazm idi.
'
Ol rfrz- kafir-sz'da Hazret-i Cebbar- zev-il-intikaam em
riyle Cebrail aleyh-is-selam KUe-i cenah- gazab ol bina-ker
de-i ru'unet-i fir'avni olan dar-l-gurfuu esas- Iazm-l-indira
sndan yle att ki turfa (tl-ayn' da yirmi kerre yzbin kafir ce
henneme gitti.)

U'AYB, YAHYA, E'IYA SA (A.S.)

Fir'avn bu asar- gazabullah sihire nisbet etmekle mmi
nan- Beni srai i kfie be-kUe aradup katlettikten sonra Hak
Subhinehf ve Ta'alann gazab- lahiyyesi cf-u hurfa gelp
Nil'den Kelim'in Beni srail'le selamet geirp Fir'avn' gark ey
ledikten sonra cebbaran- Beni srail ki Ya'kfb uaklarndan
olanlar rab- tvan mal-i firavan ile klah- kfie-i gururu kub
be-i asfunana yatrup sermest-i sahba-y inad olmala mesnedi
nbvvet u'ayb aleyh-is-selam'a teslim olundukta ita'at etme
diklerinden fisk-u fcfr bayraklarn atklar in Fatr-us-sema
vat- v-el-arz Cell-e celalehf ferman- ravi httai am Buhtunna
sar nam seffak-i bi-pak'i ftak'i anlara musallat edp msellem
kabza-i isti'dad olan Tig-i bidiri-i tuyan ile ekin biercesine
bunca Yahudilerin boynlarn kesp bitikten sonra maldaran-
Yahud beyt-l-mukaddes ki bhesiz ibadetgah kadimdir, dahil
olanlar ganimet-i emn- amana nail olurlar diye hazain-i em
val-i iyegan'la penah gtrmler idi. Anlar dahi perverde-i
dest-i kahr- garat olub Hazan-hane-i Beyt-l Mukaddes'te atl
m Sleyman aleyh-is-selamn himmeti olan bunca kymet biil
mez berr'den ve bahir'den armaanlardan ma'da ekseri daver-i
mlfk- (i israileden em-i cihan- felek grmedii cevahir hazi
nesi ki nice yzbin yllardr Kuds hazinesinde mahffz idi. Ol ce
vahirlerden yetmi bin zeri kilitli altun ve gm sand Buh

.1 5

tunn asar'n eline geti. Sekiz kerre yzbin yahudi klntan ge

ti. Buhtunn asar "adem kanndan deirmenler dndreceim"//

deyi yemin etmekle Beyt-l-Mukaddes her deresinden adem ka
nyla deirmenler dndkten sonra ol fitte-i bayye-i Yahild
mtemerridleri islah olmayub ziyr-i liva-y dalalete cem' olup

Yahya mazlfun ile E'ya aleyhm-esselamlar katla ikdam et

meleriyle Hazret-i Kahhilr- z-il-intikaam iki defa dahi im
ir- Hfnriz-i Buhtunn sar' hanman- Yahfd'a havale idp
herbirinin yerine yetmi beer bin Yahfd katlolonup ksas yeri
ne gelmekle Buhtunn asarn imiri kat'dan imtina' ettiyse de
def a-i flade Beyt-l-mukaddesde deil piramen-i damen-i
alemde sm-i Yahfd itlak olunacak ahs komayub ancak
defa-i saniyede ol kadar ehirlerde ve kylerde endaze-i kyasa
gelmez ba ve ekin ve mer'a ve kusur nice caygah srir iret
gah- ma'muru hak-i siyaha yeksan idp nice yllar baykular
dnedikten sonra mesned-i nbvvet Hazreti sa Ruhullah'a
teslim olundukta:
Bu Beyt-l-Mukaddeste tekessr eden kavm-i Yahfid'a he
zar gfne da'vet-i din-i Hakk edp Beyt-l-Mukaddes sa'adet-i
mltezimleri ile mahs1d- felek-i armin ettiklerinde Beni isra
il mu'anidleri rf-yi inkardan atezen-i harmen-i err- rfu ol

maa balayub giderek mkalemeleri macereye meddi ol

mala zu'm-u fsid-i muhal-endileri zere katl-i Rfhullaha kas
dettikleri in Hazret-i Cebbiir- edid-l-intikaam Rfhullah
varta-i hcfm-u cuh1dandan halas idp balahane-i zerrin-i
sakf- asumana ref eyledi.

HZ. MUHAMMED-L-MUSTAFA (S.A.S.)

Mukteda-y erzime-i cuhfd olan Ebf' nam kafiri hem
reng-i sfret-i isa gstermekle ol bedbaht keti-i celladan- bi
rahm'e ahzettirp kanare-i siyasetgaha getrdklerinde Ebu'ya
hudi her ne k&dar gf hra- feryad olup Bire medet hay, ben isa
bin Meryem deilim, belki sizin emr-i dinde mkil-kiidmz.

16

olan Eyu' benim diye grdiyse de kimse iltifat etmeyb mhim

mat salb - siyasete ihtimam ve icradan sonra kilab- hadid-ilen
yab-// Beni srail ke be-ke dendan- ma'artiz-i hfn-alde
leriyle gezp ne kadar isa perest yani m'min muvahhid var ise
sad-pare ettiklerinden sonra Hazret-i sa 'dan ta zeman Hace-i
alem Seyyid-il-Arab v-el-Acem Nebi-yyi ekrem ve Muhterem
rahmet-enet-il-alemin olan Muhammed-l-Mustam Sall-Al
lah- Ta'ala aleyh-i ve sellim Efendimize gelinceye dein be
yz yl mtecaviz eyyam cahiliyyette ki hengam- herc- merc
idi, ne bir sahib-i adalet padiah var idi, belki, "El-hkm-li
men galeb" olmala her kede bir aky bayra- tuyan aup
ate-i ciersfiz-u fesaddan alem yanm idi ki Kelib bin Va'il
nam Arab'n himayesinde Besfis dimekle ma'rfif bir avretin deve
si bir kimsenin hamam eyasn bozmaa gel o biare deveyi
kati ettikten sonra akrabasndan Misas bin Mrre nam bir atlu
yetip bir zahm-i sitan- Cansitan ile Kelib'i Paymal-i mjmerk
idicek kabile-i Arab arasnda ate-i fitne erer-fe3.n olup gide
rek cemi'kabail-i Arab iki blk olup krk yl mkdan emir-i
ateban harb ve ktal hfn-ef3.n olduktan sonra risalet ve nbv
veti Hazret-i Sultiin-s-sakaleyn ve seyyid-il-hafkyn ehvar- ar
sai levlak ve alem-efraz- meydan- "lema halkt-l eflak," gl-i
glzar- "ve ma yantk-a heva ve' blbl- guyan- "n bve illa
vah-yn yilha'', imam- enbiya Muhamed-l mustafa sal-Allah-
aleyhi ve Selim Efendimiz h.zretlerine teslim olundukta ru-yi
alem Seraser haristan- err-i rfu olmala kimse tanyk- msta
kyme gitmeyi bilmeyp her 1 abile ahalisi mahlilkaattan birine
ki kimi suya, kimi atee; ve ki ni daa ve kimi taa ve kimi fer
ce ve kimi ems'e ve kimi kamere taparken bu kadar erazil-i
bed-nihad-i dala! i'tiyad tanyk- dalaletten dndrp mihralr

slam'a scrfru ettirdi.

Pederleri Abdullah bin Abd-l Muttalibdir. Mukaddem ana
s resfil ekremi hamile iken Mekkede karvanla Medine'ye tica
rete gitmiti. Anda hasta olup fevtoldu. Kabri Medinede bir ma
halededir ki ann ad Dar-n-nabiga'dr.//

17

Ol vakit Peygamberimiz henz anas karnnda yedi aylk idi

ki babas Abdullah anda vefat etmiti. Be yana girdi anas,
Abdl- Muttalib'den destfr diledi, ta ki Rasilullah Efendimizi
Medineye ilete. Atas Abd-ullah'n kabrini ziyaret ettire.
Abd-l-Muttalib dahi destur verdi, anas ald Medine'ye geldi. Evvel seferi bu oldu. Anas ile Medine'de bir yl oturdular.
Yine anas ile Mekke'yi kast ve murad idp gelrken yolda Me
dine ile Mekke arasnda Ebva derler bir yerde anas dahi vefat
etti.
Yalnz kervan iinde kald. Bu kervana aldlar Abd-l-Mutta
lib'e getrdler. Sekiz yana kadar Dedesi Abd-l-Muttalib ya
nnda kald. Andan sonra Abd-l-Muttalib dahi vefat etti. Ol ulu
luk ve riyaset niecmu'u Ebu Talib'e kald. Abd-l-Muttalib Ebu
Talib'e Rasfilullah' vasyyet edp smarlad. Ta Hatice anamz
alverinceye kadar,
Ebu talih Rasfilullah' ho tuttu. Ba'dehft Hadice'nin evine
gitti ise de Ebi Talib Rasulullah Efendimiz in ok fedakarlk
lar eyledi.
Ve; Hazret-i Amine bint Veheb Peygamber-i zianmz Efen
dimizin valide-i muhteremeleridir. Neseb ve edeb faziletleri ile
beraber cemal-i kemali hiiiz bir vcfd idi. Nesebi valide cihetin
den nc peder cihetinden drdnc batn balada nesebi Ne
bevi ile birleir. Viladet-i seniyye-i risiiletpenahinin altnc sene
sinde yirmibir yana karib Mekke-i Mkerreme ile Medine-i
mnevvere arasnda Ebva denilen mahalde ve bir rivayette Mek
ke-i mkerremede irtihal eylemitir.
Peder-i ali-gher-i peygamberi Abd-ullah'dan ma'da kimse
ye tezvi olunmamtr. Ve peygamber-i zi-an Efendimizden
baka evliid dahi olmamtr. Gayette rakyk ba'z e'ar vardr.
Ve Peygamber-i zi-an Efendimize Ebf Talib Efendimizin al
verdii Hadice-tl-Kbra, Peygamberimiz Efendimizin ibtida-i
zevecat- mutahharatndandr. ecere-i aliyyemizde olduu ve
cihle eraf Kurey'ten Huveylid bin Esed bin Abd-l-aza bin
Kussi'yin// kerimesidir.

18

Validesi Fatma bint Zaide-tl-asm' dr ki Amir bin Lvi ev

ladndandr.
Zuhur-u slamdan mukaddem nisvan- Kurey arasnda Tahi
re lakab ile yad olunurdu. Kbra, ekber-i zeveciit- Nebi oldu
undan sonradan bir lakabtr. Kabl-el-ba's zevc-i Peygamber ol
mak erefini ihraz etmi ve Peygamberimizin drt tane kerimele
ri ile Kaasm; Tahir Tayyib buna Abdullah dahi denr, cmlesi
bu Hadice'den olmutur. Zeveciit- nebeviyyenin efdali, Allah-u
ezim- an'n vahdaniyyetini ve Rasfil'n nbvvetini tasdik et
mekte zkfu ve inas'n evvelidir. Yirmi Drt yl ay Rasfilul
Iah Efendimizle birlikte yaamtr. Hicretten sene ev
vel altmbe yanda olduu halde Mekke-i Mkerreme
de irtihal eyledi, Radiyallah- anha.

HZ. AL, FATIMA-TZ-ZEHRA (A.S.)

VE EVLATLARI
Ve Hazret-i Ali kerremallah- vecheh Efendimizin vali

Fatma bint-il-Esed bin Haim bin Abd-i Menaf'n keri

mesidir. mam Ali Efendimizin biraderleri Talib ve Akyl (U
kayl) ve Ca'fer ile hemireleri mmhan ve Cmane'nin vali
deleridir. Cmane, Drdane demektir. Hazret-i mam ka'benin
iinde tevelld ettikte pederi Ebi Talib diyar- aharde olman
isim tesmiyesi validesine kalmt. Mar-ileyhii kendi pederle
rinin ismi Esed (arslan) olmak mliibesesiyle olu Ali'ye Hay
dar ve ala kavlin (sylenene gre) aynen Esed namn verdi. Ve
Hazret-i ah'n Hayber cenginde Merhab ile mbareze esnasn
da inld buyurmu olduu u para kavl-i evveli t'yld ve takviye
eder: nnellezi semteni mmi Hayder-e.
Mar- ileyha'nn iman kadim ve hakk- risiiletpenahlde
hizmeti azim idi. Zevci Ebi Talib'in vefatndan sonra Nebi-yyi
ekremin hizmetine validelik mertebesinde ihtimam eylemitir.
Medine-i mnevverede irtihal eyledikte Rasululliih Efendimiz

desi

19

an mubarek gmleiyle tekfin ve bizzat tedfin etmitir. Kahra

ihtida kendisi inerek biraz mddet Fatma bint Esed'in kabrinde
uzanup aram etti. Sonra defnini icra ve hakknda du'a buyurmu
tur.// Haimi kadnlan iinde Haimi erkek sulbnden dnyaya
evlad getrenlerin birincisi Mar- ileyha Fatmadr "Radiyal
lah- anhma".//
Ve Fatma-tz-Zehra Peygamberimiz Efendimizin kerimei
muhteremesi, Hazret-i iih- vilayet'in zevce-i mkerremesidir
ki Nur- ud-em-i ehl-i vilayet olan Haseneynin valide-i mad
deleridir'.
Cemiil- mukaddesi nfr-efln olduundan ve hatunlarn adet
leri dahi kendisinde olmayub ve nifas dahi bulunmadndan
Zehra ile tavsif buyunlmutur.
Hi bir vakit namaz fevt etmemitir. Rasilulliih Efendimizin
kerimelerinin en kdr. Zira Rasilullah Efendimizin kei.
melerinin en by Zeyneb'dir. Ve en kkleri miir- ileyhii
Fiitma-tz-Zehra'dr.
Ortanca kz Rukiyye, Zeyneb'in kdr ve mm Gl
sm de Rukiyyenin k, Fiitma-tz-Zehra'nn bydr.
Cenab- Rasilliih Osman'a ihtida Rukiyyeyi tezvi edp vefa
tndan sonra mm- Glsm' tezvi etmitir. Binaen-aleyh Os
man'a Zinnfreyn derler.
Lakin Zeyneb'i Atebe bin Ehi Leheb'e verdi. Atebe iman et
meyb tatlik etti. Ve hiiii Rasilulliih Efendimizin yzne tkr
d. Rasilullah Efendimiz de "Alliihmme sallit aleyh-i kelb-en
min kiliibik-e" deyi du'a.buyurdular.
am kafilesi iinde gece bir arslan gelp Atebe'yi para par
a paralad. Bu mm- Glsm hicretten dokuz sene sonra zr
riyetsiz olarak irtihal-i bakaa etmitir. "Radiyalliih- anha".
Ve ah- viliiyetin mm- Ginsm namnda Fiitma'dan bir
kz dnyaya geldi. mer'e verdi, badehfi Avn bin Ca'fer Tay
yar'a tezvi buyurulmutur. Ve yine mm- Glsm namnda
bir kerimesi dahi olup Abdullah-il-Asar bin Ukayl tezvi etmi
tir. Ve bu. mm- Glsm'lerden birine Kbra ve birine Sura

20

denilr. "Radiyallah- anhma".

Osman'n ald// mm- Glsm'n vefat Bedir gazasnn
mjde-i muzafferiyyeti gnne tesadf etmitir. Osman, mm-
Glsm' brakup ta Bedir gazasna bile gidememitir.
Bu drt Kerime-i Rasulullah Efendimiz valideleri Hadice-
tl-Kbradr. Ve HazreFi Fatma-tz-Zehra'nn Hazreti Murta
za ile izdivac Hicret-i Nebeviyyenin ikinci senesi Zilhiccesinde
vak' olmutur.
Ol vakt kendus ondrt yan -doldurup onbeine kadem bas
mt. Haklarnda Rasulullah Efendimiz "Ceme'allah'u emlek
ma ve a'azz-ceddekma ve ahrece minkma kesir-en tayyiba" di
ye du'a buyurmutur. erkek ikisi kz olarak dnyaya be ve
led getrd. Biri sakat vak'olub ismini Muhsin koymulardr.
Dnyaya gelenletden erkekleri Hasan ve Hseyn ve Muhsin'
dir. Lakin Muhsin tfliken vefat eyledi; Kzlar mm Glsm ,
Zeyneb hazerat_dr. Nesl-i pah-i Nebevi Hazret-i Fatma ile ba-.
-

kaa bulmutur.
rtihiil-i nebeviden sonra ancak alt ay berhayat oldu. Bu
mddet zarfnda Fahr-i Kainat'n firakndan ve dmanlarnn
cefasndan kat'a gn grmedi ve gld grlmedi.
Hicret-i nebeviyyeden onbir sene sonra Ramazan' erifin
n sal gecesi yirmi iki yan doldurup yirmi yana gitmi
idi. Hasta oldu. Hastalnda gusl ederek yeni esvab giyindi, sa
elini ruhsar- akdes'i altna vaz' ile yan zerine yatt. Ba'dehi
kbleye tevecch ederek yatt beni kimse gaslitmesn, byle def
netsnler dey1 vasiyyet etti. Atide zikrolunaca vecihle vef-t
etti.
O anda Ali-yyel-Murtaza geldi. Sret-i hal kendusine ihbar
olundu. Bila gusl zerine namaz kld, defnolundu, "Rahmetul
Iahi aleyha" .//
Ve Cafer Sadk Radiyallah- anl Efendimizden mervidir ki
ceddimiz Hazret-i Fatma radiyallah- anha vakta ki vefat etti
ise ceddimiz Hazret-i Ali her gn gelp kabrini ziyaret ederdi.
Gnlerden bir gn ziyaret in gelp Fatmnn kabri bana diz

21

kt, alad ve u beyitleri syledi:

"Mali merert al-el-kubftr mslim-en
Kabr-el-habibib-i felem yredd-e cevabi
Ya kabr- ma leke la tcib- mnadiyen
Emelelte ba'di hulle-tl-ahbab-i"
mdi hatiften cevab verildi ki ses iitilp syleyen grlmez,
dahi der= "Kaal-el-habib- ve keyf-e li bi-cevabikm
Ve en-e rehi- cenadil-in ve turab-in
Ekel-et-turab- mehasini fenesitkm
ve hucebt- an ehli ve an etrabi
Fe'aleykm min-es-selam- takatta'at
Minni ve minkm Hulle-tl-ahbab-i"
Ya'ni Rfh lmez, lm kalba anz olur. Lakin rfh da kalp
sz muradn kalpda olduu gibi muhatabna ifade edemez. Zira
kalp altdr, bu sebebden cevab veremedim.
Ve mmet-i muazzamann en byk mukaddes hatfnu ite
Hazret-i Fatma-tuz-Zehra'dr. Pederlerinden nsekiz Hadis-i
erif rivayet etmitir. "Radiyallah-u anha".
Ve al-i aba Peygamberimiz Efendimiz hazretlerinin bir gn
bir muhabbetan mubarek abasyla rtm olduu Ali, Fatma,
Hasan, Hseyn hazeratyla zat- mukaddesinden ibaret be v
cfid-u eriftir. Ve eimme-i isna-aer Ali, Hasan, Hseyn, Zey
el-abidin, Muhammed Bakr, Ca'fer Sadk, Mfisa Kazm, Ali R
za, Muhammed Taki, Ali Nakii, Hasan Askeri, Muhammed
Mehdi hazeratdr ki mnet-i muhammediyyenin karabet-i ne
beviyye cihetiyle en ziyade takdis eyledii zevat- kiram radiyal13.h- anhm.// Ve Ondrt ma'sfim pakten murad Rasfilullah
sallallah-u alcyh-i ve sellim ve Fatma-tz-Zehra ve eimme-i is
na-aer ndvaultah.i aleyhim ecma'indir.
Sahib-i menakb esma-i eriflerini tertibleri zere zikr esna
snda cedd-i a'lalanZeyd--ehid hazretlerinin Hiam bin
Abd-t-Melik ibn-i Mervan zamannda Kfife'de ba'de-ehadet
ber-dar olduunu ve cedd-i a'Ialan bulunan evlad ve ahfadn e
carede olduu gibi beyan eder.

22

Ma'sfun luatta ismet olunmu demektir. smet ehl-i snnet

indinde cenab- Hakk'n ma'siyet mmkn olmaz ve muhal olur
derecesinde kulunu muhafazasna derler.

Bu "smet" enbiya-i zame ve mela'ike-i kirama mahsus der

ler. Ankann gayrsnda olmaz derler. Bu cfi.rette Eimme-i is
na-aer ma'sfun olmazlar belki sair Evliyaullah gibi mahfz-u
min indallah olurlar, derler.
Amma revafz ve i'a taifesi "nnema yridullah- liyzhib-e
ankm-r-rics-e ehl-el-beyt-i ve yutahhirekm tathira" (Ahzab
sfuesi, ayet: 32) naz- celiline temessk edp Eimme-i isna-ae
rin ismetine kaail olmular ve cedd-i a'Ialan Zeyd-e ehid'e
Ebu Bekr ve mer hakknda iyulikten gayri nesne demezem di
diinden in ekserisi bi'atlerini bozup ehid ettirdikleri in
an eimmeden saymazlar ise de bunlar Hanedan- risiilettir ve
Ehl-i Beyt'tir. Bunlarda su'i hal ve a3.m (crm, kabahat) ola
maz didiler.
Ravafz'n ve i'ann bu i'tikadlan dine dokunur mes'eleler
den deildir. Bu cihetten ma'smlardr Clemekte bir be'is yoktur.
Belki Hanedan- risiilet-i uzmayata'zim vardr.
Eimme-i isna-aer ndvanullah-i Ta' ala aleyhim ecma'in haz
retlerini ta'dada ru' edp:
Ol eimme-i isna-aerden birincisi cedd-i a'lil.lan Hazret-i
AJi. kerremallah- vecheh ile bed ederler ki Pirlik vaktinde gaz
ve-i// Hayber fethinde "Lii feta illa Ali la seyf-e illa Zlfikaar"
(Aliden baka yiit er, Zlfikaar'dan baka kln yoktur) buyu
rulmutur. Sairleri Hazret-i ah- vilayetin evlad evlad olmular
dr.
Ma'lfun ola ki Fatma-tz-Zehra radlyallah- anha ceddele
ri irtihal-i dar- bakaa buyurdukta Hazret-i ah- vilayet te'eh
hl ettiler ve ezvac- mt'dadide aldlar. Ve anlardan ok evla
d dnyaya geldi. Nitekim ecere-i aliyyelerinden masturdur.
Lakin anlara erif ve Seyyid ta'bir olunmaz.
Bu makamn tahkik mufassalan aada geliyor. Belki Alevi
denir, zire Siyadet ve erafet ceddeleri Hazret-i Fatma-tz-

23

Zehra radiyallah- anha'dan olan evlad- krama mahsustur.

Eeri Hazret-i Fatma'dan olanlara luatta Alevi denr la
kin rfte istilahda Alevi ta'bir olunmaz, belki Seyyid ve erif ve
mam ta'bir olunur. Hazret-i Ali hakknda Rasiilallah dedi ki:
"Knt- ve Aliyyn nureyn-i yed-illah-i kable en yahlk-Al
lah Adem-e bi-erba'at-e ve aere elf-i am-in felemma ha
lak-Altah Adem-e bi-erba'at-e ve aert" elf-i am-in felemma
halak-Altah Adem-e nakale zaliken nfu-e ila sulbin felem ye
zele yenkuluhu min sulh-in ila sulh-in hatta nezele min sulb-i
Abd-l Muttalib fekasemehu ksmeyn-i. ksmi sulbe Abdullah-i
ve ksm-i Ali fi sulb-i Ehi Talib-in ve Ali-yyn minni."
BEYT
Bil ey Selman Ali ile beni ki
Cihanda yaradlmadan dahi ey'
Bil ondrt bin yl ewel Hayy-i Sbhan ,
Benim nfuum yaratmtr O Rahman
Dahi bir nfu'dan ber-dest-i kudret
derim dinle birlikte ehadet
Beni hem Haydar'i Hallak- Kaadir
o nfu-u vahdaniyetten kld zahr

Gelicek Adem'e nakletti ol ofu

Pes andan nice tavr'a erdi ma'mfu
Bulup Abd-l-Muttalib'e karan
ki ksn' oldu anda dinle kan
Ann bir ksm Abdullah'a erdi
Nbvvet nfuu idi bana verdi
Ehi Talib'e erdi ksm- sani

Afi oldu et bil bu beyini.

Buyurdu yine ol dem nlr-u Rahman

te bir dahi diyem sana Selman
Ki bundan evvel ol Hallak- alem//
Ne yer var 'idi// ne gk ne hod Adem

Benim nfuum o dem ki eyledi halk

kiye bld ortadan an Hak
Birini yine iki bld ann
Nazar kl kudreti anla Huda'mn
Pes ol nfua dedi Nfu-u Muhammed
Benim n1rumdur ol nfu ad Ahmed
Hak andan yaradup Seb'-i semavat
Biri biri zere kat ber-kat
ikinci nuru kim ismi Alidir
Vilayet menba' nfir-u velidir
Yedi kat yeri andan yaradup Hak
Ol Ali nfuundan oldu muhakkak
un ki Eb-t-Turab oldu ana ad
Bu resme kld bu mlk Hak abad
O bir nfudan dzd yine o bir nfu
Bu srr bilemedin mi ne srdr
Benim adm ki Hatm-i Enbiyadr,
Ali bil kim o ah- Evliyadr
Olam der isen ey pirehl-i iman
Bulan dersen yakyn din ire erkan
Muhib ol Haydar'a doru nazar kl
Sana erh eyledim kimdir am bil

25

Sall-i ve sellim alii seyyidina Muhammed-in ve ali-yyin ve

Fatma ve-el-Hasan- vel-Hseyn bi-aded-i Katarat- balr-i
rhmetikel-vasi'a (Seyyidlerimiz Muhammed, Ali, Fatma, Ha
san ve Hseyn'e geni rahmet denize damlalar saysnca salat
ve selam olsun).
Zlfekaar "Fa"nn fethiyle (yani: Fe okunmasyla) Hazret-i
ab'n klncnn alemidir. Fakaar lugatte Ee kemiine tlak
olunur.
Bu sayf-i erif dahi atal olmala insann ee kemiklerine
mabihi sebebiyle Zlfekaar tesmiye olundu. Ve ma'lfun ola ki
(La feta illa Ali a seyf-e illa Zlfekaar) kelamnn kaaili Haz
ret-i Cibril-i Emindir ki Hayber fethinde ab- vilayet Hakknda
buyurmutur.
Falr-i alem S.A.S. buyurdular ki Ya Ali Cibril-i emin Me
lekler ile ne diyor acaba iidir misin? mam Ali dahi tevazu'
edip buyurdular ki itmem Ya Rasfilallab. Falr-i alem buyurdu
lar ki: (La feta illa Ali la seyf-e illa Zlfekaar) eyf nida ider
ler.
Bu surette Hadis ta'birinde be'is yoktur. Ma'nas Hak Ta'a
la'nn indinde makbul ve sevgili pehlivan yoktur, ancak Ali var
dr. Ve dahi nezd-i Hak da sevgili sayf yoktur, Ali'nin Zlfeka
ar' iinden mstesnadr. Yani Ali gibi min indallab pehlivan
yoktur ve zlfekaar' gibi dahi makbul sayf yoktur// demektir.
Ve Hazret-i Ali'ye muhabbet-i basene-i azimedir.
Nitekim Hadis-i erifte gelmitir: Hubb-u Ali basene-tn a
tazurr-u ma'aha seyyi'e-tn ve bu'z-u Al-yyn seyyi'e-tn a ten
fa'u ma'aha basene-tn. "revah-e Mu'az ibn-i Cebel keza fi Ha
dis-l-Erba'in li-Mevlana Hseyn-el-Va'iz" (Mu'az ibn-i Cebel
ve Mevlana Hseyn-el-Va'z tarafndan rivayet edildi) Yani :
Aliye muhabbet etmek sevabdr. Ol sevab ,ile beraber bulunan
gnah muhibbine zarar vermez. Altah- azim--an gnahn
26

afiv buyurur demektir. Ve Ali'ye bu'z etmek gnahtr, ol gnah

la bulunan sevab ol bu'zeden kimseye nefi' (yarar) vermez, seva
b batl olur demektir.
Ve yine Hadis-i eriPde "Zikr-i Ali-yyin ibadet-n" buyurul
mutur. Yani Ali'yi zikretmek ibadettir, demektir (Aye'den riva
yet edilmitir.)
Ve yine Rasfil- ekrem S.A.S. " En-nazar- ita Ali-yyin iba
detn" buyurulmutur. (bn-i Mes'd R.A. rivayet etmitir). Ya
ni: Hazret-i Ali'ye bakmak ibadettir, buyurulmutur.
Ve yine Hadis-i erifte "Al-yyn bn-i Talib-in Mevla men
knt mevliih ve Ali-yyn Mevlah- (bn-i Ali R.A. rivayet et
mitir). Yani Ehi Talib olu Ali Efendidir. Ben kimin Efendisi
isem Ali dahi ann eferdisidir.
Ve yine Fahr-i alem S.A.S. "Ali-yyn minni bi-menzikt-in
re'si min bedeni" buyurmutur. (Cabir rivayet etmitir). Yani :
Ali benim bedenim zerinde bam menzilesindedir demektir.
Ve yine Hadis-i erifte: "Ali-yyn ahi fid-dnya v-el-a
her-ti"buyurulmutur. (bn-i mer riveyet etmitir). Yani: Ali
dnya ve ahiret benim kanndamdr, demektir.
Zira muharebe esnasnda herkesi biribiriyle karnda ettiin
de Ali'yi kendisine msahi; etmiidi.
. Ve yine: "Men sebb-e Ali-yyen fekad sebbeni" varid olmu
tur. (mm- Seleme rivayet etmitir, Yani : Bir kimse -ne'uz-
billah Ali'ye sse Resfilullah Efendimize sm olur.
Ve yine "Men ahabb-e Ali-yyen. fekad ahabbani ve men eb
az-e Aliyyen fekad ebazeni" buyurulmutur (Selman Farisi'den rivayet) Yani: Aliyi seven beni sever// Aliye buz'eden ba
na buz eder, demektir.
Ve yine "Men eza Ali-yyen fekad ezani" buyurulmutur. Ya
ni: Ali'ye cziyyet eden bana eziyyet etti, demektir.

27

Ve yine "Men mat-e ve fi kalbim buz-u Ali bin Ebi Talib

felyemt Yehudiyyen ev Nasraniyyeten" diye buyurulmutur (Mu
aviye bin Habide rivayet etmitir). Yani: bir kimse le-cei vakit
te eeri Hazret-i Ali bin Ehi Talib'e kalbinde buz olduu hal
de lrse ol buz ile len kimse muhayyerdir derlerse Yahudi
lmyle lsn, demezse Nasrani lmyle lsn. Zira ann kal
binde kiliseler gibi anlar alnur, demektir. Guya kilisalar gibi.
Ve yine: "En-nas- min ecere-tin etta ene ve Ali-yyn
min ecere-tin vahide-tin" gelmitir (Cabir rivayet etmitir). Ya
ni: Halk mteaddid aalardan vcuda geldiler, benimle Ali bir
tek aatan vcuda geldik. Abd-fil-Muttalib ikimizin de ceddi
mizdir, demektir.
Ve yine "Ali-yyn asli ve Ca'fer-n fer'i" buyurulmutur
(Abdullah bin Ca'fer rivayet etmitir). Yani: Ali benim aslmdr,
ve Ca'fer Tayyar fer'imdir, demektir. Zira bu Ca'fer Tayyar ve
akiyl(ukayl) ve Ali Resfilullah Efendimizin ammisi Ehi Talib'in
oullardr. Kht (ktlk) zamannda Akyl'i Hazret-i Abbas ald
ve Ali'yi Resfilullah Efendimiz ald. Ca'fer pederleri yannda
kald.
Ve yine "Ali-yyn ma'al-Kur'an v,el-Kur'an- ma'a Ali-y
yin lem yefterika hatta yeriden al-el-havz" varid olmutur.
(mm- Seleme rivayet etmitir). Yani: Ali Kur'an ile, Kur'an
Ali ile beraberlerdir. Havz- Kevserin bana varmadka birbi
rinden ayrlmazlar, demektir.
Ve yine "Ali-yyn imam-l-bereret-i ve kaatil-il-fecere-ti"
buyuruldu (Cabir rivayet etti). Yan,i: Ali hayrlulann mukteda-
bih'idir. Hayrsz, kafir, tacirlerin kaatilidir, demektir.
Ve yine "Ali-yyn bab- htta-tin // men dahal-e minh
kan-e m'minen ve men harec-e minh kan-e kafir-en" Varid ol
mutur (bni Abbas rivayet etti). Yani: Ali bir meydann ve dai
renin kapsdr. Her kim ki gire, m'min oldu ve her kim. girp
ka kafir olur, demektir.
Ve yine "Ali-yyn aybe-te ilmi" varid olmutur (bn-i Abbas
rivayet etti). Aybe (Kab, trkede:Heybe) ma'nasna iaret oldu-

28

undan: Ali benim ilmimin kabidir, demektir.

Ve dahi Ebfl turab Hazret-i mam Ali Efendimizin bir un
van- alisidir. Bir gn Peygamberimiz S.A.S. Efendimiz hazretle
ri mam- marn-ileyh'i Mescid-i erifte turab zerinde yat
m bulunca yanna yaklaup mubarek elleriyle V\icfdundaki toz
ve topra izale edp kendisini mazhar- nvazi eyledikten son
ra "Kum' ya Ebii Turab, kumya Ebii Turab" hitab- mkerreyle
sem' -i samisini tenif eyledikten (kulam kpe ile ssledikten)
buyurduundan bir knyasi de Eb Turab olmutur. Bu taltif-i
mahsfs- cenab- risaletpenahi'den fevkal'ade memnfn olmu
olan Hazret-i imam dahi Ebf turab knyesini Ebl-Hasan,
Eb-r-Reyhaneyn gibi sair knyalerinden ziyade severdi, Kere
mallah- vecheh.
Zikrolunan Hadis-i eriflerden ma' da mam Ali hakknda
Ahadis-i erifelerin hisab yoktur. Bu kadar ile iktifa eyledim.
Ve Seyyide-tn-nisa Hazret-i Fatm-tz-Zehra R.A. dnya
dan incindi, dnyay istemezdi. Zira sulaMar dnyada mu'am
mer olma istemezler, civar- Hakk'a intikaal isterler ve her
kim ki mr ister ve mevtinden nafret eder kaasrla alil.mettir.
Zira dnyada olmak Ccnab- Hak'tan gaflettir Eer Alliih' bil
mi olsayd sebe-i vuslat olan mevti temenni iderdi.
Hazret-i Rasflullah Efendimiz "Men beereni bi-hurfc-
Safer-e beerthu b-il-cennet-i" buyurdular. Yani : Her kimse
kim Safer ay kt gitti deyf bana mjde ederse ben de ol kimse
ye sen Cennetliksin// deyf mjde ederim, demektir. Zira ehr-i
Rabi-ulevvcl veliideti olduu gibi Safer-il-hayr'in hurucuyla
ehr-i irtihalleridir.
Safer-il-hayr'n hurucuyla Rabi-ul-evvelde civar- Hakk'a
intikaali karib olacak, binaberin bu hadis-i mezkuru buyurmu
tur.
Menkuuldur ki Bilal-i Habei RA. Efendimiz hasta oldu
lar. Alamet-i mevt vechinde zahir olmala zevce-i muhteremele
ri mubarck vechinde ol alamet-i mevti grdkte ve na-mid ol
dukta "v-ahznah" buyurdular, yani: Vay benim mahzunluuma

29

vay, demektir. Hazret-i Bilal- Habei Efendimiz bunu iitb:

"v-atrebah-u gaden elka-1-ahibbet-e "buyurmulardr. Yani :

Vay olsun benim evkma ve itiyakma ki yarn ben ahbablan

ma mlakat iderim, bu ahbablanndan murad Rasfilullah Efendi
miz ile sair irtihal-i dar- bakaa eden Sahabe-i Gzin Efendileri

mizi murad buyurmulardr. te kiimillerin hali dahi byledir.

Hasl keliim mevte itiyak emare-i kemal'dr. Ve mevttan iti

nab naks ve kusura alamettir.
Hal bu ise

Hazret-i Fatma

R.A. nn dnyadan nefret ve

azar kaziyye-i mselleme-i bedihiyyedendir. Zira mrnde fak

fii k a'y ihtiyar buyurduklar ve nezd-i Huda'da olana kemal-i

rabetlri ktb- siyerde musarrahtr. Btn mr- eriflerini

bir eski gmlek ve arpa unundan yaplm etmei tenavl buyur
makta imrar eylediler.
Bahusus

Peygamberimiz

Muhammed-l-Mustafa

S.A.S.

Efendimiz Dar bakaa'y ihtiyar huyurdukta dnyadan incinmesi

ve nefreti ne mertebeye rside u mersiye-i erifelcrinden halle

ri ma'lfm olur.

Fahr-i kainat aleyh-i ekmel-t-tahiyyat Efendimizin def

noldunun ferdas gn ravza- i mutahhareye vardlar. Nale-i fer

yad ederek kabr-i sa'adetten . bir kabza turab alup koktukta bu

mersiye-i dcihan-baha'y

// buyurmulardr:

Mii za alii men emm-e turbe-ti Ahmeda

En lii yemme medez-zemiin-i gavaliya

Subbet ala mesaib- lev enneha

Subbet al-el-eyyam-i sr-ne leyaliha.

Yani: Hazret-i Ahmet aleyh-is-selamn trbe-i sa'adetin

emmeden kimseye zamann gaayetine kadar gzel kokulu nes

ne koklamamdan gayr bir ey yoktur. Yani: gavall ki gzel ko

kulu eyleri koklamaktan mstani olur, hacet kalmaz benim
zerime ol mesiiip nazil oldu ki eer ol mesaib nfr-u ems ile
mnewer olan gndzler zerine nazil olayd mefbin kesretin
den ol gndzler gece olurlard.

30

Yarabbi! Sen bize Habib'in Ahmed aleyh-is-selamn dnya

da trbesinden kokmak ve ziyaret etmek nasib eyle ashabiyle ec
ma'in.
Ve ahirette dahi ef atm nasib eyle Ya liih-il-iilemin,
Amin.
Ve yine Hazret-i Fiitma-tz-Zehra R.A. her gn ravzii-i
mutahhara'ya varup azim bka buyururlard. Bkasn (alamas
n) iidenden rical ve nisii R.A. ecma'in cem' olup bc:abcr bka
iderlerdi. Ve Ravza-i Mutahhara kll-i yevm-i n nala ve efgan
ile malamal olur idi.
Mahasal bu hznle alt mah mkdar dnyada oldular. Alt
mah tekmilinde Hazret-i Fatma R.A. ceddelcri dahi muradna
nail olup civiir- Hakk'a ve civar- Rasfl- Kibriyii'ya intikaal
buyurdular. Cedleleri ah- vilayet dmann kesretinden in
cesed-i mubarekelerini kabirlerinden karup yakarlar deyfi, ni
tekim Arab'da olzamanda adet idi, gece ile kendisini yalnz de f
nittiler, demiler.
Binaberin kabr-i Fatma kande idin bilinemedi ve bir ri
vayette dnyada Fatma Ali'nin zevcesi olduu gibi ahirette dahi
olacan Rasflullah haber vermekle hayyen meyyiten beyinleri
ne ( . . . okunamad) hulfl etmedi. Binsen aleyh kendi eliyle Ali
gusleyledi Gece ile pederinin ( . . . . . okunamad) (mrekkeb silik
hale gelmi) verdi. Bir rivayette Ravza- i Mutahharann nezd-i
erifinde Bab-i Cibril karusunda defnetti diye kabr-i erifte g
zel sanduka zerinde srmal p'.lie-i erif ve zerinde kymetli
ve a'Iaallar// vardr.
Ve bir rivayette Cennet-ili-Baki nam kabristana defnetti ve
zerinde bir al ve mzeyyen kubbe-i erif vardr. Ve yannda
Hazret-i mam Hasan Efendimiz, ve bir rivayette cedd-i a'!alan
ma Hseyn'in re's-i erifleri ve yine cedd-i a' lalar mam Mu
hammed Ca'fer-s-Siidk hazretleri vardr.
Bu zevat- kiramn mecmu'u bir sanduka-i erifenin tahtn
dadr. Ve sandukann st bir ebeke-i erif ile ihata olunmu
tur. Ve bu trb-i erifeye Ehl-i Beyt R.T.A. ecmain trbe-i eri

31

fesi ta'bir olunur ki Baki'a-i erifte olan trbelerin a' zamdr.

(Not:

Bu gn byle deildir. bn-is-Su'ud zaman, onlarn

mezheblerinde trbe rnezar ziyareti makbul olmadndan Ba

ki' ada ve sair yerlerdeki mezarlar yerle bir edilmitir. Sonradan
halk tarafndan bilinen yerlere talar dizerek toprak zerinde
belli hale getirilmitir. bn-is-Su'ud Ankara'ya geldiinde de bu
sebeble Atatrk'n ant kabrini ziyarete gitmemitir).
Ve Hazret-i Fatma Kur'iin- azime benzeyen din -i slii
mn ve kulfb-u siifiyenin Sfre-i Fatiha'sdr. Ve dahi nisann ulu
larnn min indillah makbfil ve merubudur.
Ma'h1m ola ki Sfre-i Fatiha'nn lakab- erifesi mm-l .
Kur'andr. mm-l-kitab dahi yle demektir. Kur'ann asl de
.:tek ma'nas murad olunur mevad- ma'lfmedendir ki Ktb-
lahiyyenin esrar ve havass ve mtemil olduklar nket ve da
kaaik' Kur'an- azim cami'dir. Nitekim Kal-Allah- Ta'alii: Ve
lii ratb-in ve lii yabis-in lla fi kitab-in mbin-in (En'am sresi,
ayet:

59

sonu. Trkesi: Ya, kuruyu -ki apak kitabdadr -

bilir.) . Ve dahi esrar- Kur'iiniyyeyi Fatiha-y erife cami'dir.

Bu cihetten a'zam sfre ftiha-y erifedir. Hatta Fatiha'mn an
na ihtimam in iki defada mnzel olmutur.
Menkuuldur ki Hazret-i M uhammed A.S. bir gn buyurmu
lar ki lahi Hazret-i sii A.S. a kitab ve hikmet ve Tevrat ve n
cil ta (!im buyurdun ve dahi ihya-y mevtaya kudret verdin ve da
hi anadan gzsz domulara gz verir idi ve abras (deride be
yaz lekeler) oanar mesh' ten ifii bulurdu, ve yine amurdan
ku sfreti yapup ana nefh idp senin iznin ve ihsann ile

/ / tayr

olup uard. Ve yine alem-i baliiya eyyiim- hayatnda refidp

mekann asuman ettik ve bunlarn emsali fazail-i namtenahiy
ye verdin, bana ne ihsan buyurdun? dedikte Alliih- azim-an
cell-e celaleh buyunnu ki:
"Sana dahi sfre-i Fatiha'y ve sfre-i Bakara'run aharn ver
dim ve inzal ettim "
te Fatiha- i erife sii A.S. a olunan ihsan- Bari'ye muka
bil gelr imi. Var imdi Fatiha-i erife ne mertebede imi anla.

32

Ve bu ayet-i kerime dahi sure-i Fatiha'run kemaline delalet

eder: (Kaal-Allah- Ta'ala) (Yce Allah buyurdu): Ve lekad
ateynak-e seb'an min-el-mesani v-el-Kur'an-el-azim-e (Hicr su
resi, ayet:87) (Trkesi: sana yedi ayeti ve byk Kur'an- ver
dik).
Zira Fiitiha-i erife mecmu' Kur'iin- kerime mukabil oldu.
Seb'a mesani'dan muriid Fatiha-i erifedir. Cemi' dinin ve dil-i
agahn esrarn ciimi' olmaktadr. Hazret-i Fatma sfre-i Fati
ha'ya mabihtir. Bu dahi Hazret-i Fatmay kemaliyle medh-
sena dr.
Hazret-i Fatma hakknda varid olan ba'z ahadis ve ba'z
hikayeleri teberrken nakledeyim. Sen de gzelce istima' eyle:
(Ebi Hureyre R.A. dan rivayettir) Rasflullah S.A.S. dedi
ki:

(zakan-e yevm-el-kyamet-i ynadi mnad-in min bat

nan-il-ar-i Eyyhennas-i gaddf ebsarekm hatta tecfz-u Fat

ma-ti il-el-cennet-i). Yani: yem-i kyamet olduu vakitte ar al
tndan bir mnadi nida eder ki ey halk gzlerinizi kapayn, ahir
zaman Peygamberi Muhummed- l-M ustaf'nn ker'ime-i muhte
remcsi ve Hazret-i Ali'nin zevcesi Fatma-tz-Zckhra cennete
geinceye kadar, demektir.
Ve dahi : (Eba Eyyub Ensari'dan rivayettir ki) : (nn-en-
Nebi aleyh-is-selam- kaale iza ka-e ycvm-el-kyamct-i nadi
mniid-n min batnan-il-Ar-i Ya ehl-el-cem'i nekisf r'fsckm
ve gaddf ebsarekm temmr Fatma bint Muhammed-in ala-s-
Srf-i

fctemmr

ma'a

seb'in-e

clf-i

cariye-tin

min-el-

hlr-ul-ayn-i kemmer-ilberk-i). Yani: Rasfl ullah//Efendimiz bu

yurmular ki, kyamet gnnde Ar- a'liinn altndan bir mnadi
nida eder ki Ey ehl-i mahar, banz aa aln ve gzlerinizi
kapayn. Muhammed AS. n kz ftma geinceye kadar Srat
zerine imdi Hazret-i Fatma Hf-ul-ayn'dan yetmi bin cariye
ile berk-i hiitf gibi Srat kprsnden geer gider, demektir.
(Ebi

Sa'id-el-Hudri'denrivayettir

ki):

"nn-en-Ncbi

aleyh-is-selam kaal-a, Fatma-tu seyyide-ti nisa-il cennet-i, illa

Meryem bint mran".

Y an i: Rasulullah

33

Efendimiz buyurmular

ki : Cennette olan dnya hatunlannm ulusu Hazret-i Fat

ma'dr. Ancak lmran kz Meryem mstesnadr, demektir.

Ve, (Usame bin Zeyd'den mervidir ki) , "nn-en-Nebi

Aleyh-is-selam kaale, Ahabb- ehli ileyy-e Fatma-t" yani : "E

vim iinde bulunan ehalidan en bana muhabbetlusu kerimem

Fatma-tz-Zehradr", demektir.
Ve (Hazret-i Fatma-tz-Zehra R.A. dan mervidir ki) "Ka
al-e Rasfilallah S.A.S. Ya Fatma ela tarzin-e en tekfu-e seyyi

de-ti nisa-il-m'minin-e" ani:. Ey Fatma, sen cemi' m'min

lerin hatunlarnn seyyidesi olmaz msn buyurdular, demek
tir.
.

Ve yine rasfilallah Efendimiz buyurmudur ki : "nnema Fa

tma-tu bid'atun minni yu'zini ma ezaha ve yansibni ma ensaba
ha" . Yani :" Fatma benim cz'mdr. Ana eziyyet eden bana

eziyyet eder. Ana iddet ve ztrab veren bana iddet ve ztrab

verir, demektir.
(Zbeyr'den rivayet

ki) ve yine Rasfilullah Efendimiz ah-

vilayet Efendimize buyurmulardr ki: "Fatma-tu ahabb- ileyye

Yani- Ya Ali, kerimem

Fatma bana senden muhabbetludur ve sen dahi Fatmadan
benim zerime// ziyade izzetlusun dur, demektir."

mink-e ve ent-e a'azz- aleyy-e minha".

(Ebu Hureyra'dan rivayettir ki) (Ve Aye'ye su'al buyur

mular ki) Nasn kangs Rasfilullah Efendimize muhabbetlu idi,
buyurmu ki : Hatunlardan Fatma erlerden zevci Ali'dir.
Ve yine Rasulullah Efendimiz buyurmular ki: "nn-e beni
Haim binil Mugayre-te iste'zeni' en yenkihil-bnetehm Ali-y
yibn-i Ehi Talib fela ezen- smm-e la ezen- ila

en y

rid-ebn-i Ebi Talibin yutallak-abneti ve yenkeha-bnetm feinne

ma biye mudat-n minni yeribni ma yeribha ve yu'zini ma
yu'zila. "" Revah-e bin Ali" .

Yani: "Muayra

olu Haim'in

oullan kzlarm Ali bin ebi Talib'e nikah etmek iin bendn
izin istediler, ben izin vermedim. Bundan sonra yine izin verir
deilim. Meer ki benim kzm Fatma'y Ali bin ebi Talib tat
lik etmek ve onlarn kzlarm nikah eylemek murad ederse olza-

34

man izin virem.

mdi Fatma benim cz'mdr, ana bhe eden bana bhe
eder. Ana eziyyet eden bana eiyyet eder demektir. Binaen
aleyh Hazret-i ah- vilayet Fatma'mn hayatnda te'ehhl etme

di. Gnlerden bir gn Fatma'ya gcendi te..' ehhl murad etti ve

gitti, mescidi erife yatt idi. Rasfilulliih Efendimiz gelp, kalk

Ya Dabbe-tl-arz (grlmesi kyamet alametlerinden olan, bek
lenen bir binek hayvan) deyii ayandan depti, kaldrup evine
gtrd. Hazret-i Fatma: Aman ya Habib diye ah- vilayetin
etrafn ka'be gibi yedi defa tavaf idp eteklerini pt, hatnru
ele ald Ta Kimah- vilayet'i gldrd. Yine. bu halde cehen
nemden korkup Rasfilullah Efendimize "Acaba Ya Rasfilullah
benim Ali'yi gcendirdiim in cehennemde azab grr m
ym" deyii su' al ettiklerinde Rasfillullah Efendimiz "Ya Fatma
bu bal zre olaydn seni mslman kabrine koymazdm" buyu

rup/ /vakit aham olmala yataklanna yatmalanyla Rasfilullah

gelp ta' eddp ettiklerinden sr'atle heman kalkmak murad et
tiklerinde ikisini dahi kaldrmayarak ben de sizin yatanza ya

tacam deyii mubiirek ayaklarm yataklar iine sokup iih- vi

layeti bir tarafna Hazret-i Fatma'y dier tarafna alup bir mik

dar muhabbat ettikten sonra "Alliih- azim--an muhabbet ver

sn" deyp sr'atle gitti hucresine terif buyurmulardr.

Binaberin Hazret-i Fatmamn hakknda hiidis-i erifler ga
yetle oktur, ancak bir mikdar ile iktifa olundu. Ve fazlna dela
let eder hikayeler dahi gayetle oktur. Cmlesinden biri: Kefe

re-i Kurey'in nisas Hazret-i Fatma'y dne davet etmiler

dir. Bu da undan in ki elbise-i fhiresi yoktur, khne libas .
ile gelsn de nisa'mn yannda hacile olsun deyu idi.
Da'vet gn geldikte Cibril-i emin aleyh-is-selam al-es-sa
bah gelp cennetten bir hulle ve bir kemer getrd ve didi ki
"Cenab Kibriya Fatma'ya selam ider. Bu hulleyi giysn ve bu
kemeri kuansun, dne gitsn". Hazret-i Fatma dahi emr-i

Bahri'ye imtisal-en anlan giyb ve kuanub dne gittiler. Ora

da olan nisvan Hazret-i Fatmay bu libas- fahire ile

35

grdiikle-

rinde gayet hayran olup ve adeta akllan zail ve Lat- aza gibi
nutka bimecal oldular.
Hazret-i Fatma dahi hane-i sur'da bir miktar oturup yine
hane-i sa' adetine avdet buyurdular. Yine Cibril-i emin A.S. ge
lip Cenab- Rabb-l, zzet'ten tahyir haberini getrd, yani Fati
ma ister ise bu libaslar dnyada giysn, isterse cennette giysn.
Hazret-i Fatma dahi cennette giymeyi tercih edp libaslar Haz
ret-i Rasfil- u ekreme teslim eyledi. Fahr-i alem efendimiz dahi
1 1 Cibril-i emine teslim edp o dahi alup cennete gtrdler.
Ve Hazret-i Fatma dnyadan ahirete terif buyurmaa mu
haddra iken buyurdular ki u sanduka'da puideli bir varaka-i
mektfbei memhfre vardr. An benim kabrime vaz'isdisin ya Ali
deyu vasiyyet itti.
mam Ali su'al buyurdu ki ol aput iine sarlm mhrl
mektubta ne yazlmtr. Cevabnda buyurdular ki Validim Rasf1 ullah S.A.S. beni size tezvi murad buyurdukta mihir ne istersin
deyf su'al buyurdular, ben dahi didim ki "mihr-i dnyevi iste
mem, mihre bedel an isterim ki istediim kadar nisa-i m'mini
ne cfa'at ideyim ve bana Rabbim dnyada bir senet virsn.
Fahr-i alem dahi buyurdular ki Cibril-i emin geldikte syleyem.
Ba'dc hu Cibril'e sylediler ve Cibril dahi cenab- Kibriyaya ar
zeyledikte Rabbim niyazm kabul buyurup u senedi Cibril ile
irsal ve ihsan buyurdular. te bu senet o senettir. Kabrime vaz'i
desin. Badehu vasiyyeti zere mahfazasyla vaz'itti.
Ve Azrail A.S. kabz' rfh in Hazret-i Fatmaya geldikte
buyurdular ki "Rabbim bana rfh verdii vakit sen vasta my
dn?" Azrail dahi deil idim buyurmulardr. Hazret-i Fatma da
:"Sen git, bana rfh veren Zat- Rabb kendisi alsn" buyurdular.
Azrail A.S. bil-avdet Ceniib-i Rabb-l-zzete bylece syle
dikte filvaki' Fatma'nn kelam yerindedir, bizzat Fatmann ru
hunu ben azim- an kabzederim", sen vasta olma " buyurdu
lar. Ve bizzat Vacib-l-vcfd hazret-i Fiitmann rfh-u pr enve
riyyelerini kabz itmilerdir. Ve Cenab- Hakk'n byle bizzat
ruh almas Hazreti Fatma R.A. nn hassasndandr. Zira Hasa
is-i Fatma pek oktur.

36

Birisi dahi I/ budur ve zira Enbiyann bile ervah- tayyibe

lerini Azrail A.S. Kabzetrnitir. Zehi eref ve zehi fazilettir radi
yallah- anha seyyid-il-mrselin hurmetine efii ' atlerine bizlei
de nail buyursun, Amin.
Ve Hikab- erifleri Zehra'dr ki (Ezber) (gayet gzel, be
yaz ve parlak anlamna)in mennesidir. Pak ve tahir ma'nasna
dr.
Mar- ileyha Fatma, cemi- kabayih ve ma'ayib-i diniyye
den ve dnyeviyyeden ve hatta nisalarn adetleri olan hayzdan
dahi pak olmala Fatma-tz-Zehra tesmiye olundu. Ve Haz
ret-i

Rasfl-

ekrem'in

cemi'

evladnn

evliid'

kirammn

Ahabb' ve sevgilisi idi.

Hatta kemal-i muhabbetinden Fahr-i alem Efendimiz tak
bil buyururlard. Yani mubarek ayaklarndan pcrlerdiler.
Nitekim (Aye'den rivayettir ki)" Ve kanct iz dahalet

alan-Nebiyyi sallallah-u aleyh-i ve sellim Kaam-e ileyha ve kab

belehii ve aclesehii fi meclisim Ve kan-cn-Nebiyyi Sallallah

aleyh-i ve sellim iza dahale aleyhii kaamete min meclisiha fe
kabbelethu ve eclesethu

fi

meclisiha. (keza

fi

Snen-it-Tirmi71).

Yani : Hazret-i Fatma Rasflullah Efendimizin oturduu odaya

girse idi Rasflullah E fendimiz Hazret-i Fatma'ya kyam ider

ve yzlerinden per ve oturduu yere oturturdu. Ve Rasflullah

Efendimiz dahi Hazret-i Fatmann oturduu odaya girse idi
Hazret-i Fatma kyam ider, pes Rasfl ullah Efendimizin muba

rek yzlerinden per ve olduu yere oturturlard, buyurmutur

demektir.
Ve dahi Rasulullah Efendimiz Hazret-i Ali Kerremallah-
vecheh hakknda buyurmutur ki: "Kll- ncseb-in ve shr-in yen
kati' yevm-el-kyamet-i illii nesebi ve shri" . Yani: Kyamet g
nnde her bir heseb ve damatlk mnkati' olur ancak benim ne
sebim ve shr'm olmaz.
(Not:Shr yaknlk. Kaynata, kaynana, kayn birader, bal
dz, damat, enite olarak yaknlk. Bu yaknla shriyyet de
nir. )Dr .B.N.

(bn-i akeden rivayet) Rasfilullah Efendimiz buyurmutur

ki:// Likll-i nebi-yyin vasiy-yin ve varis-in ve Ali vasiy ve Vari
si. Yani: Her nebi'nin vasisi dahi varisi var. Benim Vasim ve da

hi varisim Alidir.
(Deylemi'den rivayettir) Ve Rasfilullah Efendimiz buyur
mutur:

Lev lem yuhlak-a Ali-yyin ma kan-e li-Fatma-te

kfv-n.
(Yine Deylemi'den rivayettir) Ve Rasfilullah Efendimiz bu
yurmutur: Merhaba bu-seyyid-il-mrselin ve mam-el-mutta
kyn kalehu li- Aliyyi.
(bn-i Na'im'den rivayettir): Ve Rasfilultah Efendimiz bu
yurmu: Ali-yyn hayr-l beser-i men ekk-e fih-i fekad kefer-e.
Yani:Ali beerin hayrlsdr. Her kim anda ek iderse kafir
olur.
(Ebu Ba'li-el-Musuli rivayet etti ki): Ve rasfilullah Efendi
miz buyurmu: Kullimen ahabb-a Aliyyen tehayya li-duhfil-il-
cennet-i.
Ve dahi imam

Ali bin Ehi Talib Hazret-i

Fatma-tz-Zeh

ra'nn zevc-i alisi ve Haseneyn Efendilerimizin valid-i bii

hir-l-me'alisidir.
Osman' dan sonra Hicret-i nebeviyyeden otuzbe sene sonra
Halifei Rasfilulah, Emir-il-m' minin olmutur. Ahali-i Medine
ah- Vilayeti gcendirdiler ehadeti dahi orda vuku' bulacan
dan Klleyi merkez-i hilafet ittihaz buyurmu idi.
Buday benizlu, boyu ksaya karib orta idi. Lihye-i erifesi
gsnn ksm- a' liisn rtecek surette byk, omuzlarnn ara
s geni, omuzlar ile kollar kaln, gzleri gayetle ela, byklar
byk , peneleri gayette kavi idi. Hayber kapusunu koparup at
t mehurdur. Herkan pehlivan ile cenk itmi ise galib gel
mitir. Ve (Esed-ulliih-il-galib) Allahn yenen arslan) unvanm
almtr. Klncm bir kerre ururd bir uruta ikiye blerdi.
"nn-e darbete Ali-yyin kanet bikren fkras ma'lfundur.
Ve Anru bin Abdud ec'an Arab'n en namdirlarndan idi.
Cndilikte (binicilik'te) ve silahorlukta binazir addolunurdu.

nn

Kabiiil-i Arab an bir alay svariye mu'adil tutarlard. Yek ba

na nice frkalar datm idi.
Handek gazvesinde kffar- Kurey ve Hayberde bulunma
yan Yahildiler kendisine burnu krmz bin re's deve virp Ras
lullah Efendimize terk-i // nbwet ettirmek in Medine'ye
getirdiler Peygamberimiz Efendimiz Medinenin etrafm hendek
kazdrp iine sular doldurdu. zerine bir kpr koydu idi. Bu
Amr bin Abdud ileri at srb slilmdan mbariz er diledi. Ras
lullah Efendimiz ashaba bakt kimse tnmad Hazret-i Ali Efen
dimiz Ya Raslallah "Ben karm" didi. Nebi-yyi ekrem "Sen
dur Ya Ali, gelen Amr bin Abdfd" buyurdu. Amr tekrar mey
dan okud, iinizden meydan- mbarezeye kacakr yok mudur?
Hani sizin ulularmza ta'yin ittiiniz cennet nerede? diyordu.
Hazret-i mam tekrar kmak istedi. Raslullilh Efendimiz yine
ruhsat virmedi. Bu defa Amr bin Abdud btn btn mard,
meydana kacak kimse yok mudur diye st perdeden na'ralar
uruyordu.
Bunun zerine Haydar- kerrar Efendimiz "Ya Rasfilullah,
Amru da olsa karm, Rstem de olsa kann, Kafir bizden m
bariz dileyp bugnki gnde bu kafir bize galib olursa din-i Mu
hammediyye henz kklemedin herkes kafir olurlar ve bu kafir
byle mardka btn herkesin gz korkuyor, ve benizleri sa
raryor. Elbet bana ruhsat vir" deyp kyam itti. Rasfilullah Efen
dimiz ah-i vililyete kendi zrhn giydirp Zlfekaar namnda
Msr meliki Mukavks hediye ettii klnc beline taktktan son
ra "Ya Rabbi, ammim Ubeyde Bedr gazasnda, ve ammim Ham
za Uhut gazasnda ehid oldul r. Kimsem kalmad. Ancak ya
nmda bir biraderzadem Ali k,\ld. Bun.i bari muhafaza buyur,
beni yalnz brakma dey ok du' alar itti. (Not: Tm siyer ve s
liim tarihleri ile Hadis kitablar Zlfekaarn Uhud savanda Ra
sfil- ekrem yaralanp ukura dtnde onun ars ile gelip
iahi bir ba olarak verilmiti. Baz baka eserlerde de Hen
dek savanda Arnr bin Abdfid ile drken verildii kaydl
dr. Bu da ikinci rivayettir.) Dr.B.N.

39

Heman ah- vilayet piyade olarak Amrl bin Abdud zali

min karusna kt. btida an din-i Hakk'a da'vet itti. Ol halde

11

Fahr-i Kainat Efendimiz Hazret-i ah- Vilayete iaret ede

rek " Bu imandr" ve Amrf'ya iaret ederek" Bu kfrdr. Eer

Ali lrse iman ld, kyamete kadar kfr bakiidir. Ve eer bu
kafir lrse iman kyamete kadar bakiidir. ", buyurdular.
Heman du'ada bulundular. Bu da'vet-i Ali'ye Amrl gle
rek: "Bu azla kimsenin karuma kaca hatrma gelmezdi,
sen kimsin hele syle bakaym" didi.
ah- vilayet Efendimiz "Ali ibn-i Ebi Talib'im" diye cevab
verdi. Amru didi ki:" Senin amcalarnn iinde yal bal meyda
na kacak biri yok mu? A biraderzadem, sen pek gensin, azn
henz st kokar. Pederinle pek ok vakit karda gibi grtm.
imdi senin kann dkmek bana pek g gelr" didi. mam Ali
yle mukabele itti ki: "yle amma eer sen mslman olup
din-i Muhammediyyeyi kabul idp te pederim ile karda oldu
un gibi benimle dahi karda olmaz isen ben senin kann dk
mekle mahzfz olurum, fakat sen de benim gibi piyade olsan" .

Amrl bu szden pek ziyade hiddetlenerek heman atndan

inp mam Ali'nin zerine klnla hcum itti. Ali kalkann kar

u tuttu. O gn ahama kadar Ali' den ana hamle ve andan

Ali'ye hamle ile aham oldu. Birbirinden ayrlup Ali Medineye

ve Amrf haymesine gitti.

O gece Cibril-i emin Dldl ile Zlfekaar' Cenab- Bari

tarafndan getrb Rasflullah Efendimiz berhayat olduka kua
nub ba' dehf Necef bahrine brakmak zre Rasflullah Efendimi
ze getrp selfm- Rabbani ile teslim itti.
Al-es-Sabah

Rasflulliih

Efendimiz

mezkur

Zlfekaar'

ah- vilayetin beline kuadup ve dldl altna virp hendek'

ten

11 dara kup " Yii Amrl dnki

gn avratlcr gbi kaba kaba

atardnz, gel bu gn sana haddini tandaym" deyf bir na'ra ur

du.

Bu szden Amrl gayetle hiddetlenp meydana geldi. Tek

rar imam Ali teklif-i iman itti, kabul itmedi. Ali'ye hamle idp

40

yle iddetle bir kln indirdi ki Ali kalkan kar tuttu ise de
kalkan iki para ettikten baka Ali'nin bam da biraz yareledi.

Amru :"Grdn m Ya Ali" dedi. ah- vilayet te: "Beli sen

iki, ben bir de ,yle" buyurdu. Amrl bin Abdfd:"Hani birimiz"
deyince ah- vilayet, nnde glgesini gsterp, Amrl nne
baktkta "El-harb-i hud'a-ten" (sava hiledir) deyb zlfekaar'y
la Amrf'nun bandan bir kerre urdu, Amrfyu iki pare idp bir
taraf bir tarafa dier taraf bir tarafa dt.
Ba' dehf hemiresi gelp grd ki kanndann stnde hi
bir ey'ini almam. Ve kantar getrp vezn-i kantar ittirdikte
iki taraf biribirine msavi, yarm dirhem fazla deil, ol zaman:
"Benim biraderimi katleden bir kerim kii imi, ben karnda
mn ldne alamam" didi. Ba'dehf sairleriyle muharebe l

mee baladkta Rasflullah Efendimiz Ali'yi meydandan a

rup (Darab- Ali-yyn

fi

yevm-il-handek-a efdiil- min iba

det-is-sakaleyn)(Trkesi: Ali'nin Hendek gnndeki vuruu ins

ve cinn'in ibadetinden daha efdaldir) buyurmulardr.
(Abdullah bin Abbas R.A. den rivayettir) Ehl-i slam yle
bir beliyye-i azimenin indifa'ndan gayette ad ve Hurcm oldu
lar.
Hazret-i Ali (K. V.) kendusi gler yzl, halim, kerim, m
tevaz'idi. lmi, adli, fesahat, belaati zaten mselcmdir. Kaf
fa-i fezail-i insaniyyeyi cami' idi. (Esedullah-i der vcfd amed-
Der pes perde- her i bfd amed) (Yani: Ali dnyaya geldi, per
de ardnda ne var ise meydana kt).
Hazret-i Rasflullah Efendimiz gibi altm yanda oldu
u halde Kffe cami'inde sabah namaznda iken Abdurrahman

11 ibn-i Mlcem Amribn-i As'n Muaviye tarafndan iki kese al

tun ile gelp vasyla (kandrmas, ayartmas) ehid etmitir.
Merkad-i mutahhar muayyen deildir. Necef-i eref makaam
dr. "Radiyallah-u . anh ve kerremallah-u vecheh. Hicretin otuz
be senesinde hilafete gete, drt sene hitafet etti, hicretin kr
knc ylnda ehid oldu.

41

Harfu aleyh-is-selamn olu olup birinin ismi Beer, ve

birinin ismi Byr ve birinin ismi Mbeir olmala Rasfilulah
Efendimiz mam Ali ile Fatma'dan olan veledlerinin isimle
rine Hasen ve Hseyn ve Muhsin tesmiye buyurub, Muhsin hal-i
surunda (kklnde) vefat buyurmulardr. Ridvanulliih-
Ta'alii aleyhim ecma'in. Zira Rasfilulliih Efendimiz "Semmeyt
hm bi-esma-i veledi Harfin Beer- beyr- mbeir, buyur
mulardr. Birok Hadis rivayet ediciler Ali ve Fatma hakknda
ok rivayetler sylemilerdir.
(Mkat-l-Mesiibih'te Ebu-Zer' den rivayet) Rasfilullah bu
yurdu ki: "nn-e mesel-e Ehl-i Beyti fikm mesele sefinet-i
Nfh-in men rekebehii neca vemen tehalef-e anha helek-e"
(Trkesi: Benim Ehli Beytim Nuh'un gemisine benzer. Ona bi
nen kurtulur, kar koyan helak olur) (Not baz rivayet ediciler
de bu Hadisin sonu (onu terk eden ve ya kar gelen boulur)
eklindedir.
(Yazmada Sayfa:36 dan sayfa Krk'a kadar olan hadislerin
Arabca metinlerini almadm. Zira Sayfa Krk sonuna doru bun
larn Trke evirilerini alyorum) Dr.B.N.
Mevedde-tl-Kurba'da Seyyid Ali-yyl-Hemedanide keli
matndan bu makaama gelince u ikibuuk katta zikrolunan
Hadis-i eriflerin ma'nalan yledir ki Seyyid Ali-yyl-Hemeda
ni'nin Mevedde-tl-Kurba nam kitabnda mezkfudur ki Eb
bekr Harezmi menakbnda Msiibin Ali-yyel-Kureyi'den riva
yet-en ihrac eyledi. O da Kanber bin Ahmed' den, o da Bilal bin
Hammam'dan rivayet etnitir ki Biliil bin Hammam dedi ki bir
gn Resflultah Efendimiz fevkal'ade mesrr olduu halde tebes
sm ederek zerimize terif buyurdular. Mbarek yzleri bedir
ay gibi leme' an iderdi // mdi Abdurrahman bin Avf su'al etti
ki "Ya Resii.lultah vech-i keriminde bu gnki gnde grdmz
be3.et ve nfu her gnden ziyadedir. Sebebi nedir?".
Resfilultah Efendimiz ana cevaben buyurdu ki: "Bu bir bea
rettir ki Rabb'imden bana geldi. Biraderim ve ammim olu Ali
ile Kzm Fatma hakknda ki Hak Subhanehu ve Ta'ala Keri-

42

mem Fatma'y Annim olu Ali'ye tezvi buyurmular ve cenne

tin hazinedar olan Rdvan'a Tfba aacm salla deyf emir buy

rub, Rdvan Tuba aacm salladkta Ehl-i beytin Cenab- Allah

Tuba aacn altnda nfrdan melaikeler halk buyurmu, ol Tuba
aacndan dklen huccetler altnda olan melii.ikelerden her bir
melee bir huccet dm. Pes yevm-i kyamette halii.ik iinde
melaikeler- nida iderler ki: "Ey muhibb-i Ehl-i Beytler gelir Ce
hennemden halii.s olmak huccetlerinizi, beratlarnz aln".
Muhibb-i Ehl-i Beytten bir ferd kalmaz, ancak ol huccetler
den melaikeler yedlerine birer huccet verirler. Ol huccette yazl
m ki Bu muhibb Cehennem narndan beridir.
Pes Anmim olu Ali'nin ve kzm Fatma'nn nikah benim
mmetimden muhibb-i Ehl-i Beytin boyunlarnn cehennemden
azad olmasna sebeb olmutur. Bu sebebden mesrur oldum" bu
yurmutur.
Ve anlardan gelen evladlarmn da isimleri Musa eleyh-is-
selii.mn biraderi Harfn'un evlii.dlar olan / / lisan- ibranide Be
er, Beyr ve Mbeir isimlerinin ma'nasnadr ki Hasen, H
seyn ve Muhsin' demektir.
Ve kezalik Mveddet-il-Hurba nam kitabta Hazret-i Abbas
bin Abdl-Muttalib' den rivayet olunmutur ki: Rasflullaf Efendi
miz Hazret-i Abbas' a hitaben buyrmulardr ki: "Ey Ammi sa
na mjdeler olsun ki tahkik Cenab- Hak beni Vasilerin Seyyidi
Ali ile kuvvetlendirdi ki an benim kzma kfv kld.
Ve Menavi'nin Knfz-ud-Deka'ik mim kitabnda mezkfr
dur ki Tahkik Cenab- Hak bana emreyledi ki "Fatmay Ali'ye
tezvi eyle" deyf buyurmutur.
Bunu da taberani zikretmitir. Ve Deylemi'nin rivayetine
gre Rasfilullii.h Efendimiz:"eeri Ali halk olunmam olsayd
Kerimem Fatma'mn kW bulunmazd. Lakin Cenab- Hak ev
ladlarm Hasen ve Hseyn ve Muhsin dnyaya getrmek murida

43

lahiyyesi olduundan Ali'yi halk buyurdu. Kfw- Fatma bu

lunmala kendusine tezvi olundu" , buyurmutur.
Zira, Fatma cemi' nisa'i dnyann efdalidir. Ann zevci da
hi cemi' ricalin efdali olmak Iazmgelr. Kema vaka'a b-il-ha
dis-issiibk (Geen hadiste vaki' olduu gibi).
Rasfilu!Iah Efendimiz, muhiblerinin Cehennemden azad ol
masna Ali ile Fatma'nn kfv olmas ve birbirine tezvi olma
lar sebeb olduuna iftihar buyurmular. Nasl Muhibb-i Ehl-i
Beyt mesr1r ve mftehir olmasun ki Cerir ibn-i Abdullah-il-Be
celi'den Kays bin Hazk'n rivayetinde senediyle Ebf s
hak-es-Sa'lebi tefsirinde ihra etmitir ki Rasflullah Efendimiz
buyurmular :
"Ey mmet-i ashabm, sizler agah ve mtenebbih olunuz ki
er ve avretten bir kimse / / al-i Muhammed'in muhabbeti zeri
ne dnyadan gse ol kimse Cennete zifaf olur. Nitekim gelin
olan bakire kzn zevcinin evine zifaf olduu gibi. Sizler ol kim
seyi topraklara gitti zanedersiniz. Halbikiyse Cennetin kkleri
ne gitmitir. Ve yine agah ve mtenebbih olunuz ki bir kimse
al-i Muhammed' e mihib olarak irtihal-i dar- bakaa eylese Ce
nab- Allah rahmet meliiikelerini ol kimsenin kabrini ziyaret edi
ci klar. Ve yine agah ve mtenebbih olun ki bir kimse iil-i Mu
hammed'in muhabbeti zerine dnyadan gse ol kimse Ehl-i
snnet v-el-cemii'at zerine vefat ider. Ve yine agahve mteneb
bih olun ki bir kimse Al-i Muhammed'e buz iderekten mrd ol
sa yevm-i kyamette maher yerine geldii vakitte alnnda yz
lur ki Bu adem, ne-fz b-illiih-rahmet-i liihiyyeden mahrum ve
me'yfsdur.
Ve yine agah ve mtenebbih olunuz ki bir kimse al-i Mu
hammed'e buz ederek vefat eylese kafir olarak vefat ider. Ve
yine Aagah ve mtenebbih olunuz ki bir kimse al-i Muhammed
zerine buz iderek vefat eylese ol kimse Cennetin rayiha-i tay-

yibesini koklayamaz.", buyurmutur.

Bu hadis-i erifleri Hamilini lafzyla ihra ettii gibi fasl-i
hitab dahi Mikat-l-mesabih'de Ebi Zerden nakletmitir ki// :
Ebi Zer Ka'be kapsn tutup der ki "Rasflullah Efendimizden
iittim ki, buyurdu:" Benim Ehl-i Beytimin sfat ve hal ve an
Nuh aleyh-is-selamn sefinesinin hal ve an gibidir. Her kim ki
gemiye bindi halas oldu. Binmeyen helak oldu.
Bu hadis-i erif merff' olarak bn-iz-Zbeyr "Cem-il-Feva
id"de zikretti. Ve mam Ahmet te rivayet itti ki: Ehl-i Beyt'imin
sfat Nuhun gemisinin sfat gibidir. Rakib olanlar necat buldu,
rakim olmayanlar gark oldu.
Bezazi' den menkuuldr ve Evsat nam kitabta ziyade etti ki:
Rasflullah Efendimiz buyurmular: inizde Ehl-i Beyt' imin hal
ve an Beni sriiil'in htta yani meydannn hal ve an gibidir ki
dahil olanlar mafiret olur.

"YA A L BEN LMN EHRYM

VE SEN KAPISISIN"
Ve dahi Rasflullah Efendimiz buyurmular ki: " Eymmet-i
ashabm, sizin iinizde iki ey braup gideyorum. Ol iki ey'e
temessk ittiiniz mddete elbette dalalette kalmazsnz. Ol iki
eyden biri Kitabullah' , dieri benim Ehl-i Beyt'imdir. Bu ikisi
birbirinden Hav- Kever'in bana varasya kadar ayrlmazlar.
Ve yine Sellm bin Kays-il-hiliili' den, Cveynl, (Feraid-i
smteyn)de senediyle bn-i Cbeyr'den o da bn-i Abbad'tan, o
da Rasflullah Efendimizden rivayet ider ve Rasflullah Efendi
miz Buyurmulardr ki

sn.),

(Ya Ali ben ilmin ehriyim ve sen kaps

(Elbette ehre gelinmez, gelen kapusundan gelr), (Ya

lan// syler ol kimse ki g1ya beni seviyor da Ya

zediyor. Zira

Ali sana bu
ya Ali sen bendensin ve ben senden'im, senin etin
45

benim etimdendir Ve senin kann benim kammdandr. Ve se

nin rtlhun benim rtlhumdandar. Senin gizlilerin benim gizlile
rimdendir ve senin 8ikarlann benim 8ikArlanmdandr.), (Sa
na ita'at eden kimse sa'id oldu, ve sana isyan eden aki oldu.),
(Ve senin dostuna dost olanlar kazand, Sana adavet edenler
ziyan etti), (Senin ile ittifak edenler necat buldu, senden mfa
rakat edenler "ayrlanlar" helak oldu) (ve Ya Ali senin hal ve
anm ve benden sonra gelecek eimme'nin halleri Nuhunse ine
sinin bal ve am gibidir. Her kim binerse necat buldu, her kim
tehallf ederse-kar gelirse, hilafnda olursa gark oldu), (Ve,
Ya Ali Sizin hal ve anmJz gkteki yaldzlarm hal ve an gibi
dir. Her ne zaman bir yldz gaib olursa yerine bir yaldz daha
tuhi' ider. Ta Kyamete kadar byle gider).
mam Ahmed Hambel Affan'dan naklen Msned'inde zik
retti. Affan da Hammad bin Seleme'den, o da Zeyd bin Ali bin
Sabit' den, o da Bere' bin Azib'den rivayet eyledi. Berra' didi ki:
Biz Rasfilulliih Efendimizle

Hacc-etl-veda'da

Gadir-i

Humm denilen mevzi'a geldik namaz ii ezan okundu. // Ce

ma'at cem' olundu. Rasfilullah Efendimiz oylan (len) namaz

m kald. (Bana Eyy-er-Rasfil- belli ma nzil-e ileyk-e- (Ma
ide sfiresi, ayet:67) (Trkesi: Ey Peygamber- Rabbinden sana
indirileni tebli et.) ayeti nazil oldu, size tebki edeyim" buyu
rub, Ali'nin elinden tuttu, minbere kt. Buyurdu ki: Ben
m'minlere kendilerinden daha ziyade merhametlu ve evla ve
elyak deil miyim? Sahabeler Beli didiler. Ol halde Sahabelere
hitaben buyurdu ki: imdi ben kimin Mevlas isem Ali dahi
anan mevlasdr. Ya Allah Aliye dost olana sen de dost ol, ve
Ali'ye dman olana sen de dman ol).

Berr' bin Azib dedi ki : mer o anda Ali'ye mlaki oldu.

'
"Mbarek olsun Ya Ali bin Ehi Talib her bir m'min ve m'mi
nenin mevlas-efendisi-olduun halde sabaha dahil oldunuz".
dedi.

Bu hadisi Sa'lebi dahi lafziyle ihra itti.

46

Ve yine Ata bin Sa'ip'ten, o da Ebi Yahya'dan , O da ibn-i

Abbas'tan rivayet eylemitir. bn-i Abbas dedi ki: Rasfilullah
Efendimiz bir gn hutbe okudu, hutbesinde buyurdu ki" Ya mah
eril-m'minin, tahkyk Hak Subhcinehfi ve Ta' ala bana vahiy bu
yurdu ki tahkyk ben kabz olunacam. Ben size bir sz derim ki
eer ol sz ile amel iderseniz necat bulursunuz, eer terk// ider

seniz helak olursunuz. Tahkyk benim Ehl-i Beyt'im benim ha

siyyetim ve hcinimdir. Ve siz iki skletten su'al olunursunuz, bi
ri: Kitabullah, dieri benim Ehl-i Beyt'imdir. Eer sizler Kita
bullah ile benim Ehl-i Beyt'ime temessk ve ittibi' ederseniz el
bet dalalette kalmazsnz. mdi grn ki anlar hakknda nice ba
na hilaf idersiniz.
Bu Hadis-i erif Ebu Zer'den dahi ahirine kadar rivayet
olunmutur.
Zira Rasfilullah Efendimiz Talha ve Abdurrahman bin Avf
ve Sa'd ibn-i Ebi Vakkaas in buyurdu: Benim Rasfilullah oldu
umu bilr misiniz? Anlar da bilirz, didiler. Ve benden sonra
iinizde bnkm olduum Kitabullah ile Ehl-i Beyt'ime ittiba'
idp dalalette kalmayalar. mdi sizler de ittiba' ider misiniz? di
di. Anlar da "beli ittiba' ve temessk ideriz" didiler.
Ve, Hafz Cemaleddin Muhammed bin Zendi-il-Medeni
Nizm Dreris-Smti nam kitabnda bir hadis rivayet itti. O Ha
disin lafz Zeyd bin Erham'n rivayet ittiidir. Zeyd bin Erham
didi ki : Hacce-tl-vedii' da Rasfilullah Efendimiz ikbal idp bu

yurdu ki

"Ben Havz- Kevser zerine sizden mukaddem vannm

ve muhakkak sizler de benim arkamdan gelrsnz. mdi sizler

o makaama geldiinizde ben sizden iinizde brakup gittiim//
iki skletten su'al iderim ki anlar hakknda

bana nice muhalefet

ittiniz. Ansirdan bir kimse ayaa kalkup su' al itti ki "Ya Rasfilul

lah ol bize su'il buyuracamz iki sklet nedir? ". Rasfilullah

Efemiz

ana cevaben buyurdu ki:"

Ol iki skletten by Ki

tabullih'dr. Amn da bir taraf Allah'n yed-i kudretindedir. Ve

dier sebeb taraf sizlerin yedinizdedir. Ve k benim Ehl-i
. Beyt'imdir. imdi bu iki sklete yapmak sizlerin zerinize vacib-

47

tir.
Pes bir kimse benim kbleme yneltip ve da'vetime icabet
eyledi. Ol kimse benim Ehl-i Beyt'ime hayr bir vasiyyet itsn.
mdi szler anlan katletmeyiniz ve siz anlara kahretmeyiniz ve
anlardan tr hizmetlerinde kusfr itmeyiniz. Ben Kitiibullah
ile Ehl-i Beyt'imi Lfif-l-Habir'den istedim, anlar bana virdi.
Anlar u iki Msebbahateyn (u iki ehadet-iaret- parmam gi
bi) parmaklarm gibi bir yerde Havz- Kevserin bana gelrler
diye ba'd-el-iaret buyurdu: Ey mmet-i ashabm, benden sonra
kitabullah ile benim ehl-i Bcyt'ime yardm eden bana yardm
eder. Ve anlara hakaret eden bana hakaret eder. Ve anlara
dost olan bana dost olur. Ve anlara dman olan bana dman
olur".
Byle buyurduunda kaputla sahabeden yirmi kii vard ve
buyurdu ki herkesin mallarnn kirinden pasndan ibaret olan Ze
kat ve Sadaka-i ftr'a zarfretsiz// benim Ehl-i Beytimden olan
kimselere haHil itmem. Anlar itin kifayet edecek mkdar
Hams-l-humus'tan ey' vardr" Vesabkta beyan olunduu vecih
le Ehl-i beyte muhabbet ey'in azim ve vacib olduu Kur' an ile
ve Ahadis ile msbet olmala Ehl-i Beyt'in muhiblcri her ne ka
dar ziyade ise de bu Ehl-i Beyt (Kasim-n-niir-i vel-Cennet-i)
(yani cenet ve cehennemi tamsim edici) olduklarndan adflar
dah zeman- sa'adetten berf ok olduundan hulef-y Abbiisiy
ye zamannda mam afi'i rahmetullah- aleyh'den su'al olun
mu ki Ya mam Ehl-i Beyt in bir menakp veya bir fazilet
sylenilse ekser halk an dinlemee sabredemezler. Ve mu
hibb-i Ehl-i Beyt'ten birimiz Ehli Beyt'i zikreder grseler derler
" Bu Riifzi'dir". Bina' en aleyh mam iif'i rahmetulliih- aleyh
u ebyat buyurmulardr:
za fi meclis-in zekerf Ali-yyen/ Ve sbtayh-i ve Fatma-
tez zekiyye-tin/ Fecra ba'zuhm zikr-en sevah-/ Fe'eyka-n en
nehf selaklakyye-tn/ za zekerf Ali-yyen ev beni-i/ Tea
al-e biriva-yat-il-Ali-yyet-i/ Ve kaal-e tecavezf ya kavm-u an
za / Fehiiza min hadis-ir-riiziyye-ti/ Beri't il-el-Mheymin-i

48

min nas-in/ Yerevn-er-Rafz-a hubb-l-Fatmiyye-ti/ Ala

al-r-Rasfli salat- Rabbi- Ve Ia'nethf li-tilk-el-cahiliyyet-i / .
Yani : mam af'i anlara cevaben didi. Gerek Hazret-i Ali
Efendimiz ve gerek oullar Hasan ve Hseyn / / Efendilerimiz
ve dahi zevcesi Fatma-tt-Tahire R.A. zikrolunduklar vakitte
eer bir kimse anlarn zikirlerinden ekilp baka bir szn zik
rine balarsa tasdik et ki o balad laklakyyedir. Eer Ali'nin
ve evliidnn zikrini iderse ol kimse rivayat-i Ali-yye ile kendusi
ni meul ider. Lakin bunun hakknda dahi dirler ki "Ya kavn
bu szden ekilin, dinlemeyin, Zira bu sz Rafzi hadsidir" <lir
ler. mdi ben hubb-i Fiitma'y rafzilik gren kimselerden Alliih
in beri oldum. Allah'n rahmeti Ehl-i Beyt zerine olsun, ve
la'neti de ol cahiller zerine olsun"' demektir.
mdi, af'i nin bu ebyatm iidenler ,"af'i de Riif71 oldu"
deyf sylediklerini mam af'i Rahmetullah-i aleyh iittiklerin
de u ebyat sylemitir :

EGER MUHAMMED,
A LY SEVMEK RAFIZLK SE !
Ya rakib-en kf b-il-muhassab- min minni / V-ehtcf-i bi-sa
kini hcyfha v-en-nahiz-i / Seher-en iza fil.z-el-hacic- ilii min
ni/ Feyz-en Kemelttam-il- furat-il-fii i z-i/ n kan-' rafz-en
Hubb- al- Muhammed-in/ Fel-yehed-is-sakaliin-i inni ra
fz-un.
Yani, afi'i dir ki: Eydeveye binici sen Minc'nin Muhassib
denilen mevk' inde dur. Al-es-sabah Frat nehrinin dalalanmas
gibi bir geli ile Haccac- mslimn Mine'ye gelrlerse gelb gi
dene tenbih eyle, iitsnler: Eer al-i Muhammed'i sevmek riif
zilik ise, ins- cin benim Rafzi olduuma ahid olsunlar", didi.
Ve af'i Riifzidir diyenlere ta'acc, b-en didi ki :
Ve mimmam nefa nevmi ve eyyeb-e minni // Tesarif- ey
yam-in lehnn-e hutfb -/ Taveb-e hemmi v-el-fu' ad- keyb- /

.'IO

Ve-erk-a ayni v-er-rukaad- garib- / Tezelzelet-it-Dnya

li-al-i Muhammed-in/ Ve katlet lehn-l- cibal- tezub-/ Fe
men bellaa annil-Hseyn-e risalet-en/ Ve in kerhethe-n-nefs-
ve kulb-/ Femen bellaa annil-Hseyn-e risalet-en/ Ve in ke
rihethe-n-nefs ve kulib-/ Katil-n bil cerem kamisuh/ Sabi
u-n bi-ma-il-ercivan-i hazib- / Nusalli al-el-Muhtar-i min al-i
Haim-in/ Ve mizi be nihi inne zak-e acib-.
Yani :"afi'i Rafzi" diyenlere ve evlad- Rasil katledenle
re ta'accben didi ki : Benim uykumu defeden ve sam aart
m olan gnlerin tebeddl ve havadisleri iinde yle bir musi
betler vardr ki Hemm ve Gam'm geriye dndrm ve kalbi
mi mahzin klm ve gzm uykusuz brakmtr. Uyku gzle
rimden garibdir. Al-i Muhammed in dnyay zelzele ald, kati
berk dalar al-i Muhammed'e olan cefalar in hayasndan eri
mee yakn oldu. Sizlerden kim vardr ki Hazret-i ah- ehid-i
Hseyn-i Kerbelaya benden bir emanet risalete tebli ider. Her
ne kadar insann gnl tebliinden holanmazsa da gnahsz kat
ledilmi, mubarek gmlei ercban gibi krmz kan ile boyan
mtr. Al-i Haim'den biz Rasilullah Efendimize salat ve se
lam getrrz. Ve Ehl-i Beyt'ine eza ve cefa ideriz. Be ne aca
ip eydir, demektir. Ve afi'i dedi ki:
Le'in kan-e zenbi hubb- al-i Muhammed-in
.Fezalik'e zenb-n lest- anh- etub- //
Hm efe'ai yevm-e hari ve mevkfi
Ve ba'zuhn li-afi'i-yyi zenub-
Yani : Eer mahza al-i Muhammed'i sevmek benim gna
hm ise bu birgnahtr ki ben o gnahtan hi bir vakitte tvbe et
mem. Ve phl-i Beyt-i Rasil rilz-u kyamette benim efa'atlanm
dr. Bu Ehl-i Beyt-e buz, afi'i i' tikaadnca byk gnahtr.
Binaen aleyh afi'i u ebyat buyurmutur:
Ya Ehl-i Beyt-i Rasilullah hubbiknu
Farz-un min-Allah-i fil-Kur'an-i enzelehu.
Kefkmu min azim-il-kadr-i ennekemu
Men lem ysall-i aleykrn la salat-e lehU.

Yani : afi'i dedi : Ey Ehl-i Beyt-i Rasil sizi sevmek yle

bir

farz ki Allah

Kur'anda inzal eyledi. Ve sizin kadrinizin azim

olmasnda size salat ve selam itmeyenin salatmn kabul olmama

s kifayet eder.
Ve rivayet bn-i Abbas'tan olunan hadise gre sizler ve mu
hibleriniz "aer-i mbeere-i b-il-cennet" sinizdir:
"Eyyhen-nas-i ela uhbirkJ bi-hayr-n-nas-i cedd-en ve
ceddeten ela uhbirkm bi-hayr-in-nas-i amm-en ve ammet-en
ela uhbirkm bi-hayr-in-nas-i hal-en ve halet-en ela uhbir
km bihayr-in-nas-i eb-en ve mm-en El-Hasen v-el-Hseyn
ceddehma Rasilullah-i. ve ceddethma Hadice bint-i Hucey
lid ve mmhma Fatma bint-i Rasfilullah ve abfilma Ali-y
yibn-i Ebi Talib ve ammihma Ca' fer bin Ebi Talib ve ammete
hma mmhani bint Ebi Talib ve halehma-l-Kaasm ibn-i Ra
su-lullah ve Haletihma Zeyneb ve Rukyye ve mm-i Glsm
binat-i Rasfilullah ceddihma ve ceddeteha fil-cennet-i ve
ebfilma ve mmiha fil-cennet-i ve men ahabbehma fl-cen
net-i.
Lakin mbeer-i bil-cennet (cennet ile mj delenmi kii
ler) on olmayub belki ashab- Bedr'i vesairlerini cennet ile teb
ir buyurduunu mam a'rani "Cem'lcevami"' nam kitabnda
sahib-i menakbn beyan gibi beyan buyurmulardr.
u halde aere-i mbeere Hadis-i erif ile beyan olunan
dr. / /
Sabkta zikri mrfr ettii gibi Hazret-i Fatma'nn vefatn
dan sonra ah- vilayet izdivac- mteaddide aldlar. Yirmi iki
erkek ve dii evlad vcuda geldi.
Ati-yiz-zikir Hz.Fatma evladndan baka evlad Haz.Ali'yi
(Aleviyye) ile tesmiyeye ittifak iden sadr- evvelin getikten son
ra Aleviyye hretiyle Evlad- cenab- Hasan ve Hseyn ihtisas
etmitir.
Ve mtekaddiminden ekabir-i sadat- eraf- Aleviyye hku
mete nail olup riyaset-i dnyeviyyeye ve haml-i silaha tami ol
madlar. Ancak ceddina ve seyyidina Zeyd-i-ehid ibn-i Ali bin

51

Hseyn bin Ali K.V. ahz-i intikaam- hun- Hseyn-i Kerbela

in, ifiiliita uradlmtr. Zira sadiit- eraf- aleviyye meya
nnda kan dkmeyi icab edecei kendilerine keif tarikyla te
beyyiin ve tahakkk idince neseb-i ilmi - i vilayet salah- gna ile
mkteseb cahile temkinleriyle beraber himmetleri tevella-y
umfu-u mslimin idenlerin yani Hulefa-v Saliit'.in' in takviye-i
evketleriyle yardmlarna sa'yetmee mteveccih olup sil'ih ta
ma ve asker cem'etmei terk idp ilm- ibadat ve ticaretle iti
al etmilerdir. Ve ilerinde Tercme-i/ / hallerini mtemil
olan kitablar mtala'a idenlere ma'llm olduu vecihle ulema
ve evliya ve aniya ve mera zuhur itmitir.
Sadat- Aleviyyenin kam-en ba'de kam-in adetleri bu min
val zredir. Fakat atide beyan olunaca vecihle cihad gibi veya
cihadn ibah bir emr-i er'! zuhur iderse silah tarlar. Bununla
beraber Sadiit'tan Tevclla-i Hkumet eyleyenler behemehal
emr-i Halife veya ann tarafndan intihab olunmala ider. Nite
kim Hasan Gazi ve Hseyin Gazi ve Ayn-i Ali ve Ca'fer vesair
ler gibi. Cebr ve mnaza'a suretiyle tevella itmezler. Yani Sul
tanlar ile muharebe ve mcadele ile galib olup halkn umuruna
sultanlk ve valilik itmezler. Bu da ancak Msliminin kanlarn
dkmekten ihtiraz indr.
Ehl-i Beyt-i nbwelten mam Hasan' da olduu gibi, eka
bir-i Ulema ve ukala'run adetleri dahi byledir. Ehl-i ilm-i en
sab kava'idi vecihle delil ve burhan ile ensab sabit olan sadf-
eraf- marn' ileyhinin zeman- sa'adetinden bu zamana ka
dar adetlerinden biri dahi neseblerini birbirine haltememek
in sadat'tan cemi' cihanda sakin olan zeviitlarn lenlerinin ve
doanlarnn isimlerini birer birer tabaka-ten ba' d-e tabaka-
tin// temyiz-i btfin suretiyle ve hangi cihete intikal ittiini i
had iderek o vecihle sicilliitta ve ccerelerde dikkat zere zapte
derler. Diyar" Arab'da kendileri i ' tikiiatta e'ari mezhebinden
ve amelde iif'i-yyiil-mezhebdirler.
Minhac- kitiib ve snnet ve cma' -i mmet zere saliktir
ler. Fakat Badad ve RUna hicret iden sadiitn ekserisi Miitri-

52

di-yli' tikaad ve Hanefi-yl-amel olmulardr. Ve tanykleri ta

ryk ittiba'dr ki Tanykat- Aleviyye'ye ittiba'dr. er'-i erif ah
kam dahilinde zahiren ve batman cemi' mezml.attan ictinab
ve cemi' evamir ve ef al-i mahmfdiyye er'-i erif ahkam dahi
linde mrwat ile mtahalli olmaktan ibarettir.
Fehm ile cahede aleb vakitte
ciladr.

(Bir

kelLne okunamad)

Bu zikrolunan ahvalde eyh elbisesi giymekle ve yahud

fu

kara suretine girmekle deildir. Sa'adet-i dareyn insann kal

bindedir. Nice ganiler vardr ki zhd ile vefat ider, ve nice abid
ve zahidler vardr ki dnya muhabbeti zere vefat ider. Zira
Dnya-y Mahmude oldur ki

layr i i!e

beraber olup ve er i' -

ten necat bulur. Eeri dnya mubah ise bu mubah olan dnya
sebebiyle // me'mfr olduu ahkam te!r itmeyb te sonra mh
likeye dmemelidir.
Eeri dnya mezmfm ise bu mezmfim dnya sebebiyle
ta'at terk ve f'l-i ma'asi irtikab itmemelidir. Ve idenler olur,
nki insan kamil kendusmn ahkar-i nastan olduun daima kal
binde mlahaza itmelidir.
Bir kimse ilm-i amel-i salah'la marur olmasun. Zira hati
me insan aldadr. Ba'z zevat bulunur ki harekat izzet-i nefisle
yani kendtLo;n rezil itmei istemez ve ba'z zevat dahi bulunur
ki harekat dena'et-i nefisle bu da neseb ve haseb'den mnba'is

olmayup mcerred unsur ve terbiyeleri muktezasndandr. Hak

Subhanehu ve Ta'ala ilim ve bilim ve fehim ve akl ve edeb ka
millere mzdad buyursun.
Shhat-i neseb-i erifimiz ekabir-i arifin indinde taraf- m
te'addide ile tahakkuk itmitir. Bu hususta benimle arzf-y mu
hacece (Yani: da'va ve muhaseme idb hccetler ve deliller
irad etmek) eden meydan- mnazaraya ksun. Benimle mna
zaraya muktedir olmazsa illet-i his'ten (hased'den?) kalbinde
bir da mhlik peyda olur. Tevarih-i eslaf- kiram'a bir nazar it
sn de grsn ki mearib (su iecek kab) //rb in saaf ve ef
faftr.

53

eyh ehab-ed-din Mnci dahi buralarm tasdik eylemiler

dir ki szleri celi olup muhtac- delil deildir. Ve ammirniz olan
Seyyid Hseyin Gazi ve Mahdfun-u alleri Battal Gazi dimekle
mehi.r Seyyid Ca'fer ve nam- alileri vaz' olan Bilecik Fatihi
Seyyid Ca'fer ve Gelibolu Fatihleri Gl (Kel?) Battal ve muhdf
mu Hseyn Gazi ve Seyyid Ca'fer ve nam- alileri vaz' olan Bile
cik Fatihi Seyyid Ca'fer olu (Uzun er) dimelde ma'rfif Ayn-i
Ali Seyyit Hamza ve Yahya'lann emsali dilaveran- Sadat ile ki
tabi tuhfesini tezyin eylemitir.
Ve Ehl-i Beyt hakknda erif lafznn isti'mali neseblerinin
erif olmasndandr Zki.runa da Seyyid lafznn tahsisi Nesebi
erifleriyle mmet-i Muhammed zerine ihraz-i siyadet ittikle
rinden onlara ta'zim indr. Fakat nisalanna erife ve maka
amlar ta'alli iderse (yani: ykselirse) Seyyide Hadice ve Seyyi
de Fatma vesairleri gibi. Ahn-ibn-i Hacer demitir ki erif min
cihet-il-eb (yani baba tarafyla) Hazret-i Hasan ve Hseynle
mntesib olandr. nki eref her erife amil// ise de ancak
Hazret-i Fatma' dan olan oullara rf-u mutarrid olarak muhtas
olmutur.
Haccac-i Zalim devrinden sonra ekserisinin badiyede muta
vattn olmas hasebiyle evlad- Hasan, Hseyin R.A. dan silah
tayanlar Hicaz' da erif ismiyle ihtisas itmilerdi. Arab cezire
sinde olan Arab'daki ehl-i badiye dahi hamil-i silah olsun olma
sun Evlad- Hasan ve Hseyn'den olanlar erif namyla tesmiye
iderlerdi. Nihayet Medayin-i Hicaz' da Ufz-i erif Evliid- Ha
san ve Hseyn'den R.A. harnil-i silah olanlarn herbirine rf-
mutarrid olarak Sylenmee baland. Hamil-i silah olmayanlar
ise Seyyid tesmiye iderlerdi. Zira Seyyid kelimesi Ehl-i lgat in
dinde kavmine faik olanlara sylenr bir isimdir. Fakat kelirne-i
mezki.re erafetle ihraz- siyadet ittiklerinden, eref ise bir
emr-i zati olduundan erafa nida olundukta "Ya Seydi" denil
mekle erafa mahsils olmutur.
Bu sebebten diyar- Arab'da ve diyar- Arab'a civar olan
memalikte Rasflullah Efendimizi / / zikrettikleri vakitte Seyyidi-

54

na Muhammed- Sllallah- Ta'ala aleyh-i ve sellim salavat- e

rifesindeki isti'mal olunan Seyyidina lafzn ibkaa in Hazret-i
Hasan ve Hseyn gibi Havas vesair kibar- mmet zikrettiklerin
de nlara hurmeten gerek hilmil-i silah olsun ve gerk olmasun
evlad- Hasan ve Hseyn'den olanlara Seyyid itlak iderler. Ve
Havali-i Badad'n ekseri mahallerinde, ve Yemen . diyarnda
muhabbet-i Sadat-i eraf- Aleviyyede sairlerine tefevvuk ittikle
rinden bir erife nida itttiklerinde Habib lafzn isti'mal iderler.
Guya Habib dimek kendulerince pek byk bir ta'zimdir. Ve za
ten Habib-ullah ve Habib-r-Rahman cedleri Rasfilullah Efendimiz Esma-i Nebeviyyesindendir.
.
Bundan bir asr evvel HavSli-i Konya' da Valide cihetinden
Evlad Rasfil'e mensub olanlara elebi itlak olunmakta iken git
gide gerek valide ve gerek peder cihetlerinden mensfiblara dahi
elebi lafznn itlak ta'ammm itmitir. Buralar ma'lfim olun
.
ca erif ile Seyyid bayninde bir fark olmayub, ancak takva ve
ilm iledir. stilahta ihti afat erifin Seyyid zerine// ve Sey
yid'in etjf zerine tefdul'unu icab itmez. Ve bir de Peygambe
rimiz S.A.S. Efendimizin hasaislerindendir ki kznn oullarn
kendusine nisbet iderler. Vakf ve Vasiyyete de dahil olurlar. Bu
kava'ide mebni Muhibb-i Ehl-i Beyt Evlad Fatma'ya Y'ebn-i
Rasfilullah deyi nidalarna Emeviyyenin ve Abbasiyyenin kalble
ri daralup yaknda zikrolunaca vecihle Haccic- zalim vaktn
da ve Yezid'in vaktnda mebahis-i kesirler cereyan itmitir. Ve
Hazret-i Hasan ve Hseyn R.A. ya Ebna-i Rasiilullah denilir.
Hazret-i Rasfil- ekrem A.S. "Ned'u ebnaena ve enbaekm
"ayeti muktezasm ittifak-en Ma-u ileyhmaya "Eb"dir. Bunu
meyyed Hakim rivayet etmitir ki : (Kaal-e Rasfilullah S.A.S.)
Li-kllei nebi-yyin asabet-n illa ebna-i Fiitma-te fe-ena veliy
yhma ve asabethma "Yani : her peygamberin bir asabesi
(Yani: bir kimsenin ana baba ve ocuundan baka akrabas)
vardr. lla Evlad- Fatma'nn anlarn velileri ve pederleri
n'im).

55

Ve Tirmizi dahi same'den rivayet itmitir ki: Haz. Pey

gamber bir gn Hz. Hasan ve Hseyn' i agf-u eriflerine // ic
las ederek : " Haza in-ibnaye ve ibna binti Allahmm-e inni uhib
bhma fc-uhibbhma" buyurmutur. Yani :"Bunlar benim evla
dm ve kzmn evladdr. lahi ben bunlar severim, sen de Ya
Rab sev.".
Taberani vesair muhaddisin rivayet iLmi5lcrdir ki: Hz. Pey
gamber dedi ki: Kll- beni-yyi mm-in yentimZi-e ila asa
bet-in. lla veled-e Fatma-te fe' ene veliyyhm ve ene J.abet
hm" Yani: Hep ana yavrular birer asabeye intisab iderler. lla
veled-i Falma, anlarn velileri de ben' im, asabcleri de ben' im" .
Ve dier rivayet-i sahihade : "Kll- bcni-yynsa asabet
hm liebihim ma hala veled-i Fatma-le fc-ene ebfihm ve asa
bethm "Yani: Veled-i Fatmadan baka ana yavrularnn nisbe
ti kendi pederlerinedir. Amma onlarn pederleri ve asabcsi
ben' im.

0
Ve kavl-i ari' ise: Hz.Hasan ve Hseyn R.A. ile evlad

itin ibah ve evahta ahkiim- nbvvet tereLtb ider. Ve ba'z

hasa'is-i nebcviyye ile dahi ereflenrlcr. Ol hasaisdendir ki Ev
lfd Rasfle salavat getrmek vacib olmas ve kendulerine ze
kat'n haram olmas // " innema Yri<lullah- liy:rhib- e an
km-r-ricse Ehl-cl-Beyt-i ve yutahhirekm tathira (Ahzab sure
si :ayet

33.

son blm) (Trkesi : Ey Peygamberin ev halk,

bhcsiz Allah sizden kusuru giderip sizi tertemiz yapmak ister).

ayet-i tatahhurunda duhflleri.
ve : " Kul la es'alkm aleyh-i ecr-en ili-el meved<let-f-il-
kurba" (fra suresi, ayet:

23

den bir para) (Trkesi:Ey M u

hammed <le ki : Ben sizden buna kar yaknlarma sevgiden ba

ka bir cret istemem.) ayet-i celilesiyle mmet-i Muhammed
zerine iftiraz- muhabbetleri (yani: sevilmeleri farz edilmi) ve
daha nice hasseleri vardr.
Hulefa-i Abbasiyyeden Harun-er-Reid gnlerden bir gn
halkn eimme-i isnaaerdcn ve sair Sadattan olanlara hurmet ve
ri'ayetle Ya ibn-i Rasflullah" dediklerini iitmesi zerine bir va-

56

fr cema' at huzurunda olunun olunu ve kznn olunu celbetti

rp ewela olunun olundan su'al itti ki "Sen kimin olusun? "
Cevab virdi ki" " Harun-ur-Reid'in olunun oluyum". Saniyen
kznn olundan su'al ittikte " Hasan olu Hseyn'in oluyum"
didikte ol meclisde bulunanlara hitab-en" Benu be nuna ben1na.
Ve benf benatina benu rical-il-eb'ed" yani: Bizim olanlarm
zn olanlar bizim olumuzdur. Amma bizim kzlarmzn evlad
l ar bizim olumuz olmayub uzaktan baka kimselerin oullar
dr. Yani, kz evladndan olan oul babas kim ise onun oludur.
Yohsa kzn babasnn olu deildir demek olur ki Hasan ve H
seyn Ali'nin oullardr ve E Talib oullardr. Rasfl ullah
oullar deildir dimek istedi ise de geen ayet-i kerime yakyn
de gelecei vechile ve salif-z-zikr hasa'is-i peygamberi ile ken
disine cevab verilmitir.
Ve eref dahi iki ksm olup birine Kati ve birine Sfati der
ler. Ve eref-i zati de Halkii olur ve Hulkii olur. Ve eref-i sfa
ti de: Halkii olur ve Hulkii olur. Lakin eref-i zati-i Halkii
Hakk- bari'de sfti'dcn efdaldr. Amma Hulkii'nin hakikatte
zata bir erefi yoktur. nki zat cemadattandr. Binsen aleyh
kemalattan bir ey yoktur. Ancak nu'it ve sfat suretiyle vardr.
Ve muhakkkyn-i ulema ittifak itmilerdir ki ercf-i Zati Ne
bi'ye ve ana nisbctle zrriyyetincdir. Ve Rasilullah efendimizin
eref-i sfatisi dahi vardr ki bu eref bu sfat haiz olanlara da ra
ci'dir. lim eref-i sft'tr.// Ve Rasfil ullah'a mensb olmak e
ref-i zattr. Bunlardan hangisinin efdal olduu beyn-el-ulema
muhtelif-n fih'dir. Fakat bu ihtilaf hakikatta bir ihtiliif deildir.
nki mahlukta zat ancak kemalattan ol an sfat ile teerrf
ider. Nitekim zat- Rasi-lulliih " M uhtare-tulliih-i min-el-vfd"
idi ki Ccnab- Hak o Zat- mubar.c keyi her na't ve sft- mah
mid'a ma'den itmitir. l-el-an o ma'den-i mubarekteki mcziy
yat-i celile kendi u'belcrine sirayet itmektedir.
Bununla beraber Hak Subhanehu ve Ta'ala sabk-uz-zikr
(Ve yutahhirekm tathlra) ayetiyle o zat- mubarekeye kemal-i
tathirde izhar- fazl-i azim buyurmutur. Bu fazl-i ihsani Bari -i

57

Ta' ala Rasfilullah Efendimizin takdim ittikleri bir amel-i salih

mukabilinde deildir. Belki Rasfilullah Efendimize bir inayet-i
Rabbaniyye-i ezeliyyedir. Bunun indr ki zrriyyeti Nebeviyye
nin hasl ittii te'siri Zrriyyet-i Nebeviyeden olmayan Ekabir-i
Evliya ebed-l- aood mcahede itseler bile// idrak idemezler.
Bu srra mabnidir ki Hak Subhiinehu ve Ta'ala (KulLa es'el
kn aleyh-i ecr-en ill-el-mevcd-det-e f-il-Kurba) (r:i sresi,
ayet:23.). (Trkesi: Ey Muhammed, de ki: Ben sizden buna
kar yaknlarma sevgiden baka bir cret istemem). buyurmu
tur. Bu zrriyyet-i Rasfiln Rasfilullah Efendimize intisab- zati
si ve sftisi olduu gibi alimi amil'in de min cihet-il-ilm (ilmi
ynnden) Rasflullah Efendimize intisab vardr ki (El-ulema-o
verese-tl-Enbiya-i) ( Yani: Bilginler peygamberlerin varisleri
dir) buyurulmutur. Yani Ulema enbiyanin veresesidir. Buna ia
rettir.
Zaten gisbet-i bwet benwet (oul olmak) vasfe-ten nis
bet muallim ve mte'allim u iki nesebden ma'da nc bir nis
bet dahi vardr ki tahalluk'da ta'alluk nisbetidir. Rasflullah
Efendimiz "Selman minna Ehi-el- Beyti" yani " Selman Ehl-i
Beytimadendir) badis-i erifiyle bu ahlakta nisbeti tasrih buyur
mulardr. Zira Selman kendi klelerinden idi. Lahk ve melhk
beyninde fark ise abid ve Ma'bfid, talib ve matlub, kasd ve mak
sud, mustansr (yardm isteyici) ve Malik, ayrda ikamet eden
ile mutavattn // arasndaki fark gibidir.
El-ulema-i verese-til-enbiya-i (Bilginler peygaberlerin va
risleridir) Hadis-i erifi hakknda varid olan alimin fazl ise,
ilim ve amel ile olan sfat indr. Zatnda bir eref-i fazl yok
tur.
Zira ilim iki ksmdr. Biri kalbta dir ki nafi'dir. Ve biri li
sandadr ki Beni ademe hucce-tullahtr. RsUn-u kesbiyye mea
kil-i vakayi' -i akliyye ve kavliyye garsib berahin-i fi'liyye ve lak
liyyeyi arif olan siyac- eri'at hark- erar- mtebeddi'inden
hfzettiler. Her nekadar alim-i amilinde fazl azimi var ise de
"A r i " efdaldr. Zira alimde f-il-asl adem-i ilm mevcuddur. S-

58

ff- sdk-u ihlas ve amelde bulunsa da kablnde havf ve tered

dt vardr. Ya nasl o sfat sdk-u ihlas ve amel bulunmasa ule
madan ma'did olabilir

mi?

Vallahi ulemadan saylmaz, zira e

ri'at-i Muhammediyyeden ancak kufru (kabuu) idrak edebil

mitir. Ulfm-u luat- arabiyyeden ki, eri' at- mutahhara ann
la gelmitir, yalnz sarf ve nahiv ve beyan gibi// ayn- eri' at de
il vasta-y fehm-i eri'at olan eyleri itkaan eylemitir ki (sa
lama balamtr ki) ktb- eri'at mtale'a etmi ise makaa
sd- batla ve niyyeti fiisideye mbtenidir.

O mzyay zalamdan

fark edemeyen avam' dan ekl-i harama tavassul in ahkam- e

ri' ata ittilii' tashih eylemitir. Byle ziya ile karanlk beynini
fark edemeyen avam nas'n mallarn haram olarak yemee va

sl olmak niyyetiyle eri'at mtale'a eden alimler ise tehis-i

emraz ve edviye ve mu'alecesini bildii halde kendi da'i udali
ne (doktorun tedavisinde aciz kald ekilde bir hastalk) iltifat
etmeyen ve etse de devasn almayup mu' alecesine de sabr eyle
meyen tabib gibidir.
Zira byle tabibin himmeti maraz sahibinden mal celbetme
e masrff olup kendi marazna asla iltifat yoktur. Allah akna
bu tabib bu hal-i ihmalde olunce Kendi da-i udalinden nasl ifa
bulur? Mcerred ilm-i tbbi bilmesi hastalndan ifa bulmasda
kafi mi olur. Elbet // olmaz.

EHL- BEYf HAKKINDA NEN AYET

Bu, irkin ulemann vasfdr ki kendileri ehl-i slam in ec
hel-i chhalden ziyade muzirdirler. Bunun in eref-i zati e
ref-i sfatiye tercih olundu. Amma Ehl-i Beyt ise eref-i zatiyi
ve eref-i sftiyi beher ikisini de haizdir.
Bunu meyyed Ebi Sa'id-il-Hudri'den Taberani rivayet et
mitir ki: (Kaale sallallah-i aleyh-i ve sellim) (Hz. Peygamber
dedi ki): "nzilet hazihi-1-ayet-i (yani Ayet-it-tathir-e) fi hamse
tin fiyye ve f-il-Hasen-i vel-Hseyn-i ve Fatma-te ve Ali-yyin"

: bu ayet be kii hakknda nazil olmutur.

Ya

59

Benim hakkn-

da ve Hasan ve Hseyn ve Fatma ve Ali hakknda.

bn-i Ebi eybe ve Ahmed ve Tirmizi rivayet idp bn-i Ce
zir ve bn-il-Mnzir ve Taberani ve Hakim tarafndan Hasan ve
Enes'e isnaden sahih ksmlarna idhal olunan hadis'tir.
Rasfilullah Efendimiz Salat- Fecr'e ktklar esnada Hz.
Fatma (R.A) mn hanesine ura;arak "Fs-salat- Ehl-el-Beyt,
"nnema yridullah-u liyz hib-e ankm-r rics-e Ehl-el-Beyti
ve yutahhirekm tathira" dr (Ahzab suresi, ayet:

36)

(Trkesi:

Ey Peygamberin ev halk, bhe siz Allah sizden kusuru giderip

sizi tertemiz yapmak ister) der idi// Bir rivayette krk gn dier
bir rivayette yedi gn ve baka bir rivayette sekiz ay bu minval
zre hareket buyurmulardr.
Seva'ik'de mezk1rdurlar: Ehli Beytten maksad Neseb-i Ne
bi'yi ve Beyti skenasm mtemil olanlardr. Ayct-i mczkurcnin
ezvac mutahhare-i Rasfilullah'a da itimali olduunu ayetin ma
kabliyle maba' di gstermektedir.
Bir rivayete gre hasa'is-i ma'lilmc rahm ve neseb-i erif-i
Nebevi'ye ittisal edenlere de ta' ammm eder, yani anlara da a
mil olur.
Ebu Bekr'den mervidir ki (Hz.Peygambcr e<lr ki) : " Eyy
hen-nas urkbu Muhammed-en sallallah-u aleyh-i ve sellim
bi-Ehl-i benihi" yani: Muhammed AS.

Ehl-i Beytiyle muraka

be ediniz.
smail Buhari "hfezlni fihim fota tezuhm" Yani beni an
larla hfzediniz, anlara da eza etmeyiniz, suretinde rivayet itmi
tir.
Hakim'de sahihletirerek yle rivayet itmitir: (Hz. Pey
gamber dedi ki) " ve adeni Rabbi

fi Ehl-i

Beyti min akarr-e min

hm bit-tevhid-i veli-ye b-il-belai en la yuazzibehm" Yani //

Ehli Beytimden vahdiiniyyeti ve risaletimi mukirr olanlar ta'zib
etmeyeceini Rabbim bana va'detti" . Bunun indr ki Evli
ya'y arifin ve ulema-y amilin ta'zim-i Ehl-i Beyt hususunda
bezl-i himmet ederek kendileriyle hazret-i Nebiya murakabe
olanlar nefislerine takdim etmektedirler. Nasl takdim itmesn-

60

ler ki Hak Subhanehu ve Ta'ala" Ve kan-e ebfhma salih-en .. "

ayet-i kerimesinde evlad- salihln tavsiye buyurmu iken evlad-
evliya ve Sddykyn ve nebiyyin ve mrselln, bahusus ha
tem-il-enbiyai ve Seyyid-il-mrselln ki alemeyn'den maksudu
a'zam odur, bunun evlad hakknda zannn nedir?
Kaal-Allah-u Ta' ala (Tanr buyurdu ki) : " Vellezln-e ame

n'.' v-ettebe'athm zrriyyethm bi-lman- in el-haknabihim zr

riyyetehm ve ma eletnahm min amelihim min ey'i n " (Tir su
resi, ayet:

21)

(Trkesi: nanan, soylar da kendilerine uyan

kimselere soylarn da katarz. Onlarn ilediklerinden hibir ey

eksiltmeyiz). Yani Hak Subhanehu ve Ta'ala hazretleri ehlullah
zrriyyetlerini, babalarn balayub kendilerini karir-l-ayn
idecek olan kendi amelleriyle amel itmeseler de derecatn ter
fi' eder. Evlad- hatem-lleriyle amel itmeseler de derecatn
terfi' eder. Evlad hatem-l Enbiya hakknda zannn nedir? Eh
lullah zrriyyetini :// balayan (Tanr'nn) Rasfilullah' ba
layacanda phe mi var?
imam a'raru der ki: Nefsimizi asla bir eriPden ali grme
mec her ne kadar er'an mubah ise de velev talak- selase ile
olsun bir mutallakasru tezevv elmemee erif alim olmasn
dan katn-nazar cahil olsa da nefsimizi ilm, amel, salah cihetiy
le a'Ia bilmemee kendisinden. nki taht- tahakkmmz ve .
hizmetimizde olacandan erifin makaam ise bu gibi eyler
den ecell (ziyade celil, ziyade byk) olduundan biz tarykat
in ahd almamaa ahsettik, her kimin ki kalbinde Rasflullah
in ta'zim vardr. Zrriyyetinin kendi emri tahtnda olmasn el
bette isti'zam ider. Yani Rasflullah seven Zriyyeti bir hizmet
te kullanmasn byk sayar.
Edeb-en evla olari budur ki Sadat'n kendilerinde bir eri
lik grsen, nefsini byk grmemek sfritiyle er'an nasihat ver
melisin. Bu nasihatta bir klenin kk Efendisine "Efendim B
yk E fendimizin kahkaha ile glmei mesela gayr-i mnasib
ir // Yahut haramdr dediini iittim" demesi gibi olmaldr ken
disine amir hakim deil ancak validinin er' ini mbelli olmal-

61

sn.
Her Seyyid ef ile mukteza-y edeb byledir. Garaz ve
nefsani veya er'i- bir sebeb ile zatna buz idp kendisini hecr
etmek (ayrlmak) bize caiz deildir. Kendisine hurneten iclal-i
kalbimiz bakii olduu halde yalnz efaline buz etmeliyiz. Vec
hinde de beieti terk etmemeliyiz. Mukteza y edep budur.
Yohsa kendine bi. garaz- nefsi iyyetin yok iken veya er'an
buz etmee hakkn yok iken gayrsnn sebebiyle buz-u adavet
ve hakikat knhn bilmediin halde erafeti ve Siyadetini has
el-buz inkar itmek bir vecihle caiz deildir.
Hakim "Sahih" de rivayet ilmitir ki: (Kaale Rasfilulliih
S.AS.) (Hz. Peygamber buyurdu ki) "La yebuzuna Ehl-el-
Beyt-i ahad-n illa dahal-en-nar-e" yani: Ehl-i Beytimizden biri
ni buz eden mutlak dahil-i nar olur.
Taberani, merfi' olarak yle rivayet eylemitir ki: "Ye
kum-urrcl- li-ahlhi min meclis-in illa beni Haim-n feta //
yekuumfn-e li-ahad-in" (Yani : kii bir mecliste ihvanna kyam
ider. lla Beni Haim kimseye kyam itmez).
Ve merfi' olarak bn-i Asakir dahi rivayet itmitir ki: "La
yekuumfne ahad-n min meclisim illa m-il-Hasan v-el-Hseyn
ev zrriy-yethma" (Yani: Kii mecliste kimseye kyam etmese
de olabilr, lakin Hasan ve Hseyn'e yahut zrriyyetine kalkma
l).
Binaen aleyh, evamir ve nevahi-i Rabbbllerinde iltizam-
takva ile bu zikrolunan ni'metlerin krn ifa etmek ve bu su
rette halka hdat yani yol gstermek Ehl-i Beyt in vacibtir. Zi
ra hesene sevab hadd-i zatnda hesenedir. Fakat Beyt-i nebevi
den zuhfr iderse ahsen (daha gzel, en gzel) olur. Ve seyyi'e
nin de zatnda seyyi'edir. Lakin Beyt-i Nebeviden zuhur iderse
esve'yani ziyade irkin olduunu bilmelidir.
Kaal-e Rasfilulliih S.A.S.) Tanr elisi didi ki) : Ya ma'
er-i Kurey ve ya beni Abd-l-Muttalib ve Ya Abbas ve Ya Sa-

62

fiyye amne-te Rasflullah Sallallah-u aleyh-i ve sellim ve Ya Fa

tma// bint Muhammed-in iter enfsekm imin-Allah-i La u
ru ankn min-Allah-i ey'en " (Yani: Ya Kurey alaylar, Ya
Abd-l-Mutalib oullan ya Abbas amm-i Rasflulliih, ya Safiyye
amme-ti Rasflullah-S.A.S., Ya Muhammedin kerime-i muhtere
mesi Fatma. . Nefislerinizi Allah'dan satn alnz, Allah'dan bir
eyden sizi ina eyledemem (zengin klamam) ).
Kavl-i Peygaberide mlahaza itmelidir Ve Ehl-i Beyt her
ne kadar bir fazl- mahsfs-u lahi olarak muazzeb olmamanz
varid olmu ise de zikrolunan hadis-le mteyakkn olmalsnz.
nki bu hakikat Tahatti-i hudfd (snr amak) ve tesvid-i v
cfh (yzleri karalamak), aba' ve cdfd (Babalar ve Dedeler) su
retile olmaz. Grmyor musunuz ki Muzhir-i sm-i Gaffar olan
ceddiniz Habib-i Muhtar kadem-i erifleri teverrm edinceye ka
dar namaz kld. Ve Aye kendisuna Hak Subhanehu ve Ta'ala
senin hakknda "Li-yafir-e lek-Allah- ma takaddem-e min
zenbik-e ve ma taahhar-e. . . " (Fetih sfresi, ayet: 2. ba taraf )(
Trkesi: Allah, bylece senin gemi ve gelecek gunahlarn ba
lar. . .) ayetini inzal buyurmad m? Yani Habibim, senden g
nah sadr olmaz, farzedelim senden gnah sadr olsa evvel ve
ahir // ilediin gnahlar ben Allah- Azim--an balarm,
buyurmad m? deyince, (Tanr buyurdu) : "Efela ekfn-e ebd-en
ekfra" yani: Abd ekfr olmaym ki kr mucib-i ziyadedir.
(kr mal-en, beden-en, kalb-en olur Namaz ise bu ksmn
cmlesini cami'dir) buyurdu.
Halil brahim'in "Femen tebiani fe-inneh-'.'i minni ve men
asani fe-innek-e gafr-un Rahim-n" (brahim Sfresi, ayet: 36
son blm) (Trkesi: Bana uyan bendendir, Bana kar gelen
kimseyi sana brakrm. Sen balarsn, merhamet edersin). Ya
ni bana teba'iyyetle sevab amel idenler bendendir. Bana teba'iy
yet itmeyb de isyan idenler senin kullarndr. Pes sen balay
c merhametlisin, didiini bilmiyor musunuz.
Halil-lir-Rahman ise azamet-i Fa'al-n limii yrid ( istedi
ini yapann bykln) bilendir. Ehl-i snnet v-el-cemiiatin

63

mezhebi budur ki rade-i Bari k adimdir, ezelidir. Devamyla da

im, kdemiyle kadim olan Zat- kadrnenin sfatndandr. Al!ahu
Ta'ala hkm ana ta'lik etmitir. nki hkm sft-i zata ki
muallak-un biha'dr. Tecavz gayr-i caizdir. Zira aksi takdirde
sfatn hudfsu, ve bu hudfsdan Zat- Kadimenin hudfsu lazmge
lr. Bunlarn cmlesi ise// kat'iyyen mstahll<lir (vuku' u mm
kn deil, muhal). Cenab- Allah bu gibi eylerden mtc'alidir.
Yani Cenab- Hak Ehl-i Beyt'i n tathirini iradesi zatna mte'al
liktir. Zat kadim, irade kadim .. Amma veled-i zinann ve su-i
hatime ile vefat edenin kavai d- i cr'-i erifle sabit bulunanlara
sabit olan tathir-i ezeli-i kadimden hurf Kadim-i ezeli ile hari
olduunu izah itmitir.
Yani ezelde Hak Subhanehf ve Ta'iila velcd-i zinadan ol
mayan ve s-i hatime zere gitmeyen Ehl-i Beytin pak ve mutah
har olduunu iradc-i kadimden hari kalmtr. Fakat su-i hfi
me ile hsn- hiitime-nin ilmi ind

(Allilh'tr.

Binaen aleyh Ce

nab- Allahn fazl- kereminden hsn- hatimeyi istid'a eyleriz.

Farzedclim -el-iyaz billah- Ehl-i Beyttcn birisi kfretse ne
sebi neseb-i

erifdcn mnkati' olur. Nitekim

Hak Subhanehu ve

Ta'iilii Hazret-i Nuh'a olu hakknda " nnchf Ieys-e min ehlik-e
i nnehf amel-n gayr-i salih- in .. " yani Nfh aleyhisselam olunun
gark olacan grp Ya Rab bu benim ehlimdendir, didikle,
Hak Subhanchf ve Ta' ala "Ol oul seni tasdik etmeyb kafir ol
mala senin olun olmaktan huru itti" buyurdu.
Ve u'aradan biri dahi Evlad- Rasflden iken -nuz billahbyle kfredp gzel ncseb-i aliden huru idenler in:
bn-ir-Rasfl-i iza ahta-e tarykatehf
Fe-ayet-in min kitiibilliih-i kad nesihat.
Yani : Evlad- Rasfl ' n tarykatndan adfl itmesi (yolun
dan sapmas) Kitabullah' dan bir ayetin i ntisab (karlmas) gi
bidir, me'alinde dimitir.
Evliid- Rasfln terk-i salat ve savm', irtikab- ma' asi era
fet-i nesebi veya salah- abai sebebiyle zarar etmez. Zan gma
nnda bulunan Allah' a i ftira-y k izb etmi olur ve icma- mslimi-

ne muhalefet etmi olur.

Lakin Ehl-i Beyt-i Rasfil itin bir eref ve Hazret-i Ra
sfil'n kendilerine mezid inayeti vardr. Haklarnda varid olmu
ise nallah- Ta'alii hiisldr. Lakin ta' zim ve tevkyr ve iiri' de
kendilerine lazm grd hukuk- u te' diye ile beraber// hubbu
Ehl-i Beyt'e mu'tekid olmak kaffe-i ehl-i sliim zerine vacibtir.
lerinden erbab- ilm ve amel ve ashiib- ahlak- hamide bulu
nan esi iif- siilihinleri gibi s!am'n rriukteda-bih'leridir ki enva
rile ihtida asiiriyle iktida olunmak lazmdr. Yohsa insiin daliilet
te kal ur. Kitab ile Ehl- i Beyt'ten aynlmamaa me'mfuuzdur.
Gelelim ihtiram vacib olan intisabn ki bir cihetten dier
cihete intikaalleri itihad olunmal a beraber tabakaten ba'de ta
bakatin sabit olan neseblerdir. er'an vacib olan hukuk ve ihtira
mn terk itmekle mmet asim (gnahkar) olur. Ve bir de mdde
isinin kizb iddi'as er'an vazh olmu ensab vardr ki .yiin' ilti

fat ve i'timad deildir. Ve bir de er'an isbat edemeyb adem-i

tavzihinden kizbi tahakkuk etmeyen ensab dahi mevcfddur. Ve

bir de intisab msbet ve mnkir beyninde muhtelif-n fh ensiib

da vardr ki tekzibinden tavakkuf olmu ve fakat Cenab- Pey
gamberi'ye intisab sebebiyle ihtiram taayyn itmitir. // nki
Beni meyye yani ve Mervan ve evlad ve Mervan ve evlad ve
beni Abbas yani amm-i Rasfilullil.h olan Hz.Abbas'n oullan ki
Abbasiyye zamanlarnda Ehl-i Beyt'e tcettt ve teferruk (Peri
n edip datmak ve ayrmak) hasl olup atide zikir ve beyan
olaca vecihle her biri kendusun izhiir edemeyp ve edenleri
az vakit iinde hilafet kskanup ehid eylediklerinden Fahr-i
alem S.A.S. Efendimize mensfb olan neseblerin ekseri zayi' ol
mutur. Ve Ehli Beyt'ten olduunu uzun kulaktan iidp sylese
ihtiram yle kalsun belki istiha iderler. Binaen aleyh bu kkn
zayi' ehli nesebten olmas ihtimal-i kavi olmala mddei elbet
daha ihtiyatldr. Zira bu neseb iddi'asnda bulunan zata ihtiram
tekeddrn (kederlenmek) mikibtir. Bu tekeddrden ise Rasf
lullah Efendimiz mkedder olacandan kat'a bhe yoktur.

65

Ve bir kimse Ehl-i Beyt'ten olduunu iddi'a itse de Ehl-i

Beyt'e mihterem mesab'dr (Mesab- cema'atin iktizas zuhurun
da tecemm' ettii). Zira o ihtiram Rasfilullah Efendimizedir.
Kaal-en-Nebi S.A.S.) (Hz. Peygamber buyurdu ki) : " El-m'
min // m'temen-n ala dinihl ve nesebihl", "yani her m'min
dini ve nesebi zere tasdik olunur" buyurmutur.
(Kaal-e es-Seyyid Veliyyeddin ibn-il-Hseyn veli) Yani Sey
yid veliyyeddin Gazi ki Hseyin Veli oludur. Cedd-i a'liis
Uzun erden rivayeten Uzun er de an-anh ile Zeyyid-e-ehld
ibn-i Ali bin Hseyn-i ehld-i Kerbelii'dan rivayet ider, o da Ra
sfilulliih'dan S.A.S. : La'an-Allah-d-dahil-e aleyna bila ne
seb-in, La'an Allah-l-haric-e minna bila sebeb-in" , " Yani o
neseb-i erife fuzfili dahil olanlarla sebebsiz ondan hari olanlar
me'fudur" buyurmutur.
bn-i Hacer Heytemi "Sava'k- Muhrika" snda dir ki:
Gayr-i aba' intisab hakknda tahzir-i azim (byk saknma) var
dr. Ve bu sretlemntesib olan kafir-i Mel'fndur.
Sahih-i Buuhiiri'de bn-i Abbas'dan rivayet-en: (Hz. Rasfil
buyurdu ki) : "Men inteseb-e ila gayr-i ebihi ev tevella ila gayr-i
mevalih-i fe'aleyh-i la'netullah-i v-el-melaiketi v-ennas-i ec
ma'in", "Yani: Kendi babasnda ve mevalisinden // gayriye inti
sabedene Alliih'n melaikenin ve cemi' nasn lii'neti olsun Ve
yle de rivayet olunmutur: "Men'idde'a ila gayr-i ebih-i f-elf
cennetf haram-n aleyh-i" Yani: Baka babaya iddi'a-y intisab
edene cennet haramdr.
Dier rivayete gre : "Fe-aleyh-i la'netullah-i v-el-melaike
ti v-en-nas-i ecma'in"dir (Yani: Tanr, melaike ve insanlarca la
netlidir).
bn-i Hacer Heytemi serd ve tefsir-i ahiidisden sonra da
der ki: Hak ve batl ile memzf edna bir karine ile isbat- nese
(ki szck okunamad) edenlere ta'accb olunur halbuki olan
lar: "Yevm-e la yenfa'u mal-n ve a benfn-e . lla men etal
Iah-e bikalb-in selim-in" (u'arii sresi, ayet: 88.- 89.), (Trke
si: O gn ne mal ne evliid fayda vermez de hemen / Ancak kur

66

tul ur Hakk' a temiz yrekle gelen) (Dr. Bedri Noyan, Manzum

Kur'an evirisinden). bunda mes'uldrler. Binaen aleyh Ehl-i
Beytten olan zatn ind-el-amna mfcibi-i tahkyr olacak dellak
lik, davulculuk ve zurnaclk ve sazclk ve eskicilik gibi sanayii
deniyyeden ictinab etmek lazmdr

(!)

Ve eeri has-{!z-zarfua

ol san-atn icrasnda muztar kalursa alamat- erefiyle istilar et

mesi (erefli soydan olu belirtilerini gizlemesi) lazmdr. B u Ja
kaama gelince serd ve beyan olunan aksam- ensiibdan bazs as
rmzda bulunan Devlet-i Osmaniyye'de Yavuz Sultan Selim ne
sebidir ki ceddimiz

Uzun Er

// bir kasidesinde Ceddi al-i Asa

nn (Otman oullan ecdadnn) Hicazdan Mavera-n-nehre

mnntakl Evlad- Hseyn'den olduunu tahkyk itmitir. Fethi
Konstantiniyye (stanbul) hakknda varid olub basen sahih-i zaif
ksmlarna inkisam eden Ahiidis-i erif Konstantaniyye (stan
bul) fatihinin Ehl-i Beytten olacan iaret itmitir.
Kaal-e Sallalliih-u aleyh-i ve sellim) (Hz. Peygamber bu
yurdu ki): "Lev lem yebk-a min-ed-D,nyii ilii ycvm-n li-tavvelc
hullahe hatta yemlik-e recel-n min Ehl-i Beyti Cebel-d-Dey
lem- vel-konstantaniyye" (Yani: dnyadan yalnz bir gn kalsa
bile Ehl-i Beytimden birisi Deylcm ile Konstantaniyye'ye (stan
bul'a) malik oluncaya kadar cenab- Hak o gn uzatr).
Ravinin isnad sahihtir. Zira ecdadmzdan Seyyid Hasan
Gaz bin Zeyd-i Rabi' bin Ali-yyl-Medeni ile biraderi Seyyid
Hseyin Gazi ve olu Battal Gazi demekle ma' rff Seyyid Ca'fer
ve Emeviyyeden baz Arab'lar fethetmitir. Ve hatta cedd-i a'lii
mz ah- vilayeti dahi rivayet ederler ki Konstantaniyye'ye (s
tanbul'a) geldi. Kral Ayasofya'ya kadar asker ile seliimlad. Bu
nu kavmim ldrrlerse ben ne cevab veririm havfinde iken
ah' / / Viliiyet Ayasofya'ya girdi. Yukarda bir byk put var
idi, an drp krd. Kimsenin zehresi (d) olmad ki nin
krdn diye bile. Elhasl bir ka defa fetholundu ise de Konstan
tariyyerin (stanbul' un) feth-i tam ile Fatihi merhfm ve maffr
Sultan Mehmed Han- muazzam olduu in hadisdeki ian:t
anadr. Zira baz ahadisin tefsirleri mazmn vak'olduktauonra

67

istizah (aklanma) ider. Binaen aleyh denilmitir ki "Kem te

rek'el evvel-e 1-il-ahir-i" ya i evvelde geenler sonda gelecekle
re ok eyler braktlar. Yani hepsini kabl-el-vuku' beyan ede
mezlerse de ceddimiz

Uzun' er kef buyurmakla ve merhfun Sul

tan Mehmed hann ve askerinin hakknda Ahmed'in msned-i

basen zre rivayet Beir-il-Konevi'den tashih ittii hadis de bu
dur: "Letftahann-el-Konstantaniyye-te ve lini'm-el-emir- emi
rha ve li-ni'm-el-cey- zalik-el-cey" Yani Konstantaniyye (s
tanbul) feth- olunacaktr. Zehl emirdir emiri, zehl cey'dir o
cey" .
u ahadis-i varidenin bu Padiih- muazzamla eslaf ve ah
lafnn menakb// hakknda olmak ihtimali vardr.
Ve Ebu Davud'da Cedd-i al-i Osman'n (Otman oullar
nn atalarnn) zuhuru hakknda u kavl-i nebi aleyh-is-selam ri
vayet etmitir ki: "Yahrc- min vera-in-nehr-i recel-n yka
al- leh-ul-haris- harras-n ata mukaddimetihl recel-n yika
al-e lehu mansfu-un yuvati-u ev ymekkin- li-al-i

Muham

medin sallal_lah-u aleyh-i ve sellim. Kema mekkenet-e Ku

rey-n lin-nebiyy-i Sallallah-u aleyh-i ve sellim. Veceb-e ala
kll- m'min-in nusrethf ev kaal-e i'anethf" Yani: Ve
ra-n-nehr'den kendisine el-Haris- Harras-n ala mkaddime
tihi ve Mansfu" denr bir adem zuhur ider. Kurey'in Hazret-i
Nebi S.A.S. e teshil ve temkin eyler. O da al-i Muhammed
A.S.'a teshil ve temkin eyler. Nusrat yahud i'aneti her m' min
zerine vacibdir).
Bu Haris ile Harras Mansfu'un lakab olmak ihtimali var
dr. Ve Rasulullah'dan varid olan akvalerden biri de udur ki :
" zahelek-e kisra fela kisra ba'dehf ve iza helek-e kayser- fela
kayser ba'dehf vellezi nefsi biyedihi letnfakn-e knfzhma fi
sebil-illah" (Yani: Kisra helak olursa ondan sonra kisra yoktur.
Ve kayser helak olursa// ondan sonra da kayser yoktur. Nefsim
yedinde olan Allah hakkyn anlarn hazineleri fisebilillah in
fak olunacaktr) buyurmutur.

68

te Kisra ve Kayser'i helak olup emvalleri de mer bin

Hattab ve Hazret-i Fatih Sultan Mehmed Han taraflarndan in
fak olunmutur. Bu babda varid olan ahiidisden mnfehim ola.
Bu seYf ile fethedilen bu bilad- muazzama'ya feth-i sani olmaya
caktr. Ve "Gurer-l-esnan Fimen tevella Msr-a min Mlfk-i
Al-i Osman" tarihinde, Selatin-i al-i Osman mcnba'1 aslisi Hi
caz'n samimi Arab'ndandr (???) ve her bir ey' in saniimihla
sas demektir. Arab'in hlasas da Kurey'tir. ki Anm olan
Ehl-i Beyt'tendir. Kurey'in Hlasas dahi Peygamberimiz Efen
dimiz Hazretlerinin ebna' Hazret-i Hasan ve Hazret-i Hseyn
ve zrriyyetleri ki has olan Ehl-i Beyt'dendir. Zaman- kadimde
Ehl-i Beyt'ten bizim ceddimiz Ali-yyl-Medeni Medineden Ba
dad'a ve Badad'dan Malatya'ya geldii gibi ve yine Ehl-i //
Beytten evlad- Hz.Hasan ve Hz. Hseyn'dcn bazlarnn Hicaz
dan bilad- Rfun'a ve Maveran-nehr'e gemi olduklar da el
de mevcfd olan ktb- ensab ve tevarihte mezkfrdur. Ve Ehl-i
Beyt'ten ekiibir-i ehl-i kef ve ayan ve erbab- ilm- akl- salim
ile dierleri teyid-i menan devlet-i aliyye (devlet-i aliyyenin bi
nasn ykseltmek) ve takviye-i saltanat- seniyye emrinde da
ima ve halen sa'dirler.
Muhyiddln-i Arabi'nin (ecer-tn-Nu'maniyye) zere tahrir
ettii erh de masebak'ta zikr olunduu vecihle Al-i Osman'n
(Otman oullarnn) ahir vakte kadar baki kalacan te'yid
eder.
Fakat asrmzd= a ehl-i kefin nedretiyle beraber takviye-i
Saltanat- seniyye emrinde ihtimam etmez olundu.
Ve bir vafir daire-i istikametten haric ehastan bir takm
muayyibat hakknda sadr olan te'sir ve nutk-u mcerred onla
rn vilayetlerine delalet etmez. Zira ehl-i te'sir snf snfdr. Ki
mi az yemek ve az imek gibi riyazetle ve kimi tahayylatla ki
mi rfhaniyyet ve Canla kimi eyatin ile, kimi te'sirat- esma ile
Kavaid-i hisab ile istihrac suretiyle kimi hilkatiyle ruhunun/ I
te'siriyle kimi i'tikad iledir. Fakat bunlar ashiib- makaam- a'la
nn indinde haiz-i eref deildirler.

69

Ehl-i makaamat- ulya ibadat- er'iyye ile Allah'a kurbiy

yetleri sebebiyle kaffe-i mkaeft ve te'sirata vasl olurlar. On
larn evliyaullah olduklar zamanlarnda bulunan mehfr evliya
larn ehadetlerile muhakkaktr. Zira bir zerre istikamet bin ker
re kerametten hayrldr.
Bir kavn su zerinden yrm olduu halden kendilerin
den efdal olanlar Kerbela gibi susuz olmulardr. Nazar eyle de
gr grebilir isen. Kevndeki kaffe-i mevcudatn birer guna te'si
rat vardr. Onlar bilen birok acibeler istihra ider. Fakat bu is
tihra ile evliyaullah'dan bir veli olmaz. te bunlar anlamal
da hazer itmeli.
Bad-el- hazer kutublar kutub gavsleri gavs eden o minhac-
mstakyme yani eri'at- garraya temessl< itmeli. Bu temessk
te asar- Ehl-i Beyt ve ashiib ve tabi'iine ittibii' suretiyle olur.
Tarikat- aleviyyc bu ittiba'dr. iir:
" Rical-n sem1 b-is-sdk a'lcl-mcniizil-i / Al-el -min
hec-il-esnacn /// bi-seyr-il-mehiifil-i "Yani: Onlar yle ricaldir
ki menhcc-i mstakym (doru yol ) zre seyr-i mehafl ve sdk
ile i'lii-y menazile i ' tilii ittiler.). "bad-n saff billiih-i v-estare
kuu bihi/ ile istirak itmi ba'd-c mahv-iz-znfb (sularn yok
ettikten sonra) i fna-y nefs ile ibkaa-y amel itmi ibad'dr). "Te
cevhere-til-esrar- minhm ve kad alve/ Makaam-en ala fil-
mecd-i esn-il-nenazil) (Yani: Esrar- bevatn anlardan mnev
ver olup indallah a'la-y menazile i'tilii etmi bir makaama irti
kaa ittiler)." Haz1 bi-itba'il- M ustafa fetese-saykalet/ Mezaya
kulUb-in erakat bil-fezail-i"), (Yani: Eser-i mustafaviye iktifa
ile (uyma ile) fii i z olup mezaya-y kulfbu da envar- fezail ile i
rak itti). "Ve esra ileyha min nevakh- srrih-in Avath-a tes
lim-in ma lehii min memasil-i" (Yani: Hz. Nebi S.A.S. ziya-y

fa

ziletle mncwer olan o kulbe revayih srrndan bi-nazir avatf

teslim tesyir buyurmutur). "Ve imdiidha min feyz-i bahr-i ke
_
miilihi/ Midad- taba hetaluhu b-il-fevazl-i" (Yani: Hz.Peygam
berin// feyz-i bahr-i kemalinden olan onlarn imdad- kulubu
daima fevazl ile hetaldr). "Zeket minhm-l-esrar- ma'a

70

kll-i hazr-n / Ve merebhm yezri" (Yani: esrar ve hazr

olanlardan iktisab- fazl ve kemal ittiler. Merebleri ise tayyib
menabi'a karu si'ret-i mstaniyanede bulunacak kadar a zfibet
ldr. )

El-hasl,

bnyan-

erkan-

meratib-i

ulyarun

esas-

adim-l-indi-ras ve menakb- celilenin en balu hilye-i zinetbah

as eslaf- salah- ittisafn kdem-i feyz-i ilm-i Hazreti Fahr-i ka
inat ve Seyyid-i mevcudat aleyh-i efdal-it-tahiyyat Efendimize it
baen salik olduklar ahrah- fevz- felah revan olmaktr ki ku
lun maksadna hail olan nice giceleri gep aup semt-i maksu
da ve ol makaam- akdcse dahil olmak in en yakn bir cadde-i

vusfil olduu varestc-i delil ve burhandr. Hele bunun hflasa-i

mcmilesi ise tahsil-i ulfm-u diniyye ile ihlas amel itmek ve si
ret-i seniyye- i hazret-i peygaberiye seyr ve sluk eylemek ve ah
lak ve emaili tehzib birle kalbi her nevi'rczail ve aibelerden
pak tutmaktan ibaret olduu bi reyb- gmandr. Sudfr-i izam-
sahabe-i kiram (aleyhim rdvanullah-il melik-l-allam) u ta
ryk- sa'adct ve nchc-i istikaamete sali k ve karn-e ba'dc karnin
tabi-in ve tebe-i tabi-in dahi // anlara i ktida-ya mnhcmik ola

geldikleri gibi sbt- celil-i Peygamberi Hz.Hasan ve ceddimiz

Hz. Hseyn Efendimize eref-i nisbetleri derkar olan ve Me
din-i Mnevvere'dc Kffe'ye ve andan Badad' ve Malatyaya ve
andan Hamid sancana evvela muhareb ve sonra tavattun idb
sakin bulunan Sadat' aleviyyfnun siret-i maniyye ve ahvahll-i
pesendidcde cemi' akrane fa:k ve bihamdihi Ta'f tariykat-
aliyyeleri akvem (ok doru) ve a'del (ok adil) taraik cmlesin
dendir.
Cenab- Hakk'n takva ve merzas (honutluu) zerine m
esses ve salikin srr-u cehrinde (gizli ve ak halinde) kitab ve
snnet ile meyyed olup adab- era' at- M uhammediyyeye he
lal verecek her trl ahval ve atvardan ve mlahazat- hakayk-
gaybiyyeye hail olacak her nevi' zuhi'rata firifte (aldatlm) ol
maktan mberra olduu gibi ciilib-i mahzfir-u inkbaz- havfn
den yahut da'i-i guri'r-u inbisat- ricaldan mahffiz idi bhcsiz

71

dir.
Nasl yle olmasun ki husfis ve senedat- sahiha ve mu'tebe
re ile sabit olan ibu tanykat- aliyye-i Aleviyyeden evliid ve ah
fad necabetkaran aba ve ecdad- faziletmendan ve anlar dahi
Rasflullah Efendimiz canib-i celil-il-menakb- cenab- risalet
penahilerinden alz ve telakki itmi ve bu cihetle a reyb aibe-i
tahrif ve tahvil ve tayir ve tebdilden mnezzeh ve mast1n gel
mitir.
Bu tarykat- aliyyeye slfk idenlerin aksa-y amal-i hayr-i
timalleri ise istikbal-i nefehat-i kudsiyyeye bir isti'dat kazanmak
ve takriben ilalliih- Ta'alii kaffe-i evkaatm icra-y ta'ata hasr
ve kasr ile tezyin-i sahife-i ibadet ve siret-i seniyye-i Nebeviyye
yi aled-devam itba'a nefs-i emmare'yi icbar ve bil-ihtisar kaffe-i
ahlak- reddiyye ve ahval-i mtebeddi'adan ve rfist1m ve evza'-
tebdil-i kyafet ve tayir-i hey'et-i cem'iyyet ile tezahrden// te
baud ve nefretle tenmiye-i a'mal-i salihaya sarf- nakdine-i icti
had itmekten ibarettir. Bu tanykat- Aleviyyeye mensfb olanla
rn ekserisi ktb- mutavvele'nin (uzn kitablann) isti'ab eyleye
meyecei nice kef- keramat ile takrim edilmi olup mamafih
bunlar hakikaten a'zam- keramet saylmaa layk olan istika
met aresinden zerrece inhiraf itmeyb daima vakf- ber-ka
dem-i sebat bulunduklar cihetle liva-y keramet-ihtiva-y viliiyet
dergah- eriflerinde menfr ve mtemadi ve mfs- hidayet ve
readet bu asabe-i celile iinde a'a'abii hazr- badi olarak bu
sebeble mena-y hazain-i esrar- iliihiyye ve ei'as aks-endaz-
alem-i mevcfdat- akmar- nfraniyye olmulardr.
Ve niceleri de ictihad- mutlak mertebesine nail ve sddy
kyyet-i kbra maksamna vasl her an ve her zamanda ilmiyle
amil bulunduuna nazaran Hak Subhanehf ve Ta'alii bu zevatla
r bilmedikleri ilm-i aliye mazhar maksad- a'zam saylan ilm-i
Lednni ile hnerperver eyledi.
Arzu ve a'malleri sermaye-i eref-i bi meyn (yalan) ve ina
yet-baha-y sa'adet-i dareyn olan ulfm-u hakikat ve ahiret ve
slt1k-i tanyk- fevz'i refk-i nihac ve istikamet olub ilm-i cedel
fkh ve nahiv ve emsali ult1mun fezaili msellem ise de olkadar
72

heves itmezlerdir. Zira Hazret-i Rasfilullah irtihiil-i dar- bekaa

eyledikleri zaman nice ashab- kiram brakmlardr ki herbiri
ilm-i ulim-u ilahiyye ve ema-i afk- mu'arif-i Rabbaniyye
olup evsaf- celll' e bali olmak on onbir kiiden ibaret idi.
ittin ya ite bu ashab- celadettin seyr- siretleri tahrir idi
lr ise himem-i celileri tedris ve te'lif ve mnazara ve ifta ve ka
za gibi eylere ma'tff olmayub ancak tefekkr ve cihiid- ekber
ve asar ve havf- Huda'ya ve murakabe-i zahiriyye ve batniyye
ye ve hafaya-y ehevat- nefsaniyyeyi tefti ve kal'a ve bu gibi
nafi' ve mahmi'd uli'm-u batniyyeye munhasr ve masrff id
bedahaten zahir ve nmayan olur. Lisan fasih ve muarreb bir
kimsenin kalbi peltek olursa Hak Suphiinehf huzi'runda fesa
hat-i lisaniyyesinin ne faydas olur.

Ve Hazret-i Fahr-i kainat Efendimizden Hz. Ali'ye ve on

dan da Sbt- Peygamberi ki ferzend-i atisi Hz. Hasan ve H

seyn' e ve bylece ekabirden ekabire ve imamdan mama ve va
l idden valide bit-teselsl nihayet imdiki halde crefyab- verii
set-i Muhammediyye ve Post-niin-i irad- tarykat- aliyyc olan
Alevi zadegiinna rehln-i ittisal olan tanykat- a:Iiyye-i mezkfre
miin-ileyhime sfret-i teselsln ibf ecerede beyan ittim.

Habl- i muvaffakyyetini mar-ileyhimin rite-i adim-l-in

sriif rd ve faziletlerine rabt eyleyenler Ja cerem bu sliile-i
aliyyenin kaffe-i erkanna ma'nen mensfb ve vasl ve halen ve is
tikbalen mazhar- srr- hafi olmala msta'id olaca bi-itibah
dr.
Bu aleviyy-Unun ba'zlan bu taryk- alide temir-i sak- cid
ictihiid (kolu svayub almaa) itmekte rehln-i kusur olmu
ise de ancak zlal-i srr- celil aba ve ecdad tarafndan evlad ve
ahfadn urfk ve a'sabna sari ve eeri ebna-y taryk iinde ha
sl ve mehfr ve meydan- slfkte sabk ve mesbi'k zuhuru tabi'i
ise de ma'mafih avatf- cellle-i Peygamberi cmlesine .lmil bu
lunduu ve harem-i muhteremi risaletpenahl'ye iltica idenler
dahi rehln-i emn- aman olaca bi-reyb- gmandr. Zira bedi
hidir cinsin miviir galine tabi' ve fer' dahi bittabi' asla raci'
olur. Ve herkes gerek dnyada ve gerek ukbada sevgilisiyle bu

lunur. Hakeza evlad- Ali . . //

73

l
1
l

fi/1hommetl

l
5,-...,._ ::
1D
J tr
l
74

J'J'" /Jur.;,tlatt.
6 11,rl.r.

75

mam Hasan hazretlerinin knya-i erifleri Ebfi Muham

med'dir ve Iakablan Takyyeddin ve Seyyid'dir. Veladetleri Hic
ret-i Nebeviyyenin nc senesi Ramazan- erifin onbeinde
Medinei Mnewerede vaki' olmutur. Fark- serinden (ban te
pesinden) Sine-i erifesine varncaya kadar Rasfilullah Efendimi
ze ebeh (benzer) idiler. Hatta bir gn Ebfbekr kucana alup
"Fedak-e ehi ve mmi ebih-n binebi la bi-Ali" yani : Babam
anam sana kurban olsun ya Hasan, sen Nebi aleyhis-selama ben
zesin, baban Aliye benzemezsin" demitir.
mam Hasan hazretleri Rasflullah Efendimiz hazretlerinin
dar- bakaa'ya terif buyurduklarnda

yedi yanda imiler.

Ba

dehf otuz sene valid-i macidleri ceddimiz Hazret-i Ali ile olmu
lardr.
Hz. Ali K. V.

/ / dahi irtihal buyurduktan sonra kendu ken

duye olmulardr.
Badehu irtihal-i dar- bakaa buyurmulardr. Bu sfrette
mr- erifleri elliyedi sene olmu olur.
Ve mddet-i mrnde haylice ihtilaf olunmutur. Sebeb-i ir
tihali tesmim ile olmutur ki Cu'da bint E'as hatfn, Muaviye'
nin ivasyla, bu ie cesaret itmitir. Ve imam Hasan hazretleri
ayalinin gadrile irtihal-i dar- bakaa ideceini bilmidi. Zira
ok hatunlar ald, ekserisine talak virdi, bu kesret-i talakn sebe
bi, sebeb-i ehadet olacak zevceyi arar idi ki tez beni chid it
sn. Grr idi ki bu ayalde muhabbet var, bu ehadete sebeb ol
mayacak, ana talak virir idi.
Akbet Cu'de bint E'as' buldular, ve tavrndan arad o
olduunu idrak buyurdukta ana talak virmeyb mddet-i medide
ehid idinceye dek zabtettiler. Ve nihayet crbet-i ehadeti ann
elinden nf ittiler.
Cedd-i a'lamz mam Hseyn, mam Hasan'm mesmum ol
duunu grnce Ya ahi bu ii kimden grnan idersin buyurdular.
mam Hasan da grnan ittiimi sylesem i'dam ider misin? Beli
iderim buyurdular. Cenab- Hakk'n azab senin azabndan b
yktr, Mevla nice bilrse yle itsn, buyurdular.

76

(M e b h a s - i M u a v i y e ):
Muaviye bin Sfyan bin Harb mlfk-u Emeviyyenin birinci
sidir. Kendisine hicretin krknc senesinde beyt-i mukaddeste
bi'at idildi. Ondokuz yl ay icra-y hkmet eyledi. Hicretin
altmnc senesinde yetmi sekiz yanda ld. am- erifte de
fa olundu. Lakin Timurlenk ama geldiinde kabrini ykup belu
suz itti. Bu Muaviyenin olu Yezid'in olu Muaviye

// Millfki

Emeviyyenin ncs idi, krk gn makaam- hkmette bulun

du, munsif bir adam idi. Bir gn minbere karak eb ve ceddinin
baz ef aI-i kabayihini tizkar ile "Eyvah ben onlarn ncs ol
dum" diye aladktan sonra riyasetten fari olduunu ilan eyle
di. Maksarri- inzivaya ekildi.
Halbuki ise mezkfr Sfyan ve olu Muaviycnin Ehl-i Beyte
kar bunca kabayihe cr'etleri saltanat evladlanna brakmak
idi.
ki sene dokuz ay Yczid-i ewel bin Muaviye-i evvelde ve
krk gn Muaviye bin Yezidde baki kalup Muaviye-i Siininin
terk-i hiliifetiyle Mervan gazab itmitir.

MUHAMMED (S.A.V.) BUYURDU

"Yzn bana gsterme, sevd iimi
kati edeni sevmem"
Ve Sfyan Hz. Hamza'mn slamndan ewel tarafnda Ham
za pehlivan gibi eci' var deyu iftihar iderdi. Hz. Hamza'mn sla
m m'minlere byk bir eserret olmutur. Uhud gazasnda ok
bahadrlk idp nice dman- dini yerlere serdi. Ba' dehf Vahi
denilen Habelnin pmmdan att bir harbe ile ehid oldu. Vahi
ehid-i mar-ileyhiimn sadrn yarup cierini karup Muaviye
nin anas ve Sfyiin'n kans olan Hind nam kafireye takdim itti
inde fevh-al-gaaye sevinerek cieri kemal-i hrs ile azna
alup inemitir. Bu sebebten o mel ' fn Hind'e (Akil-tl-ekbad)
ve (Cier-har) denilmitir.

Vahi sonradan mslnan olarak gazalarda bulunmutur.

Ve Peygamberlik da'vasnda bulunan Mseyleme-tl-Kezzab'
yine o harbe ile ldrmtr. Hatta kabl-el-slam hayr-n-nas
ve ba'del-islam err-n-nas olurdum dimitir.
Bu Hz. Hamza'nn irtihali slam in bir byk musibet ol
mu idi. Marn-ileyh "Seyyid-i-heda" nvaniyle yad olunur.
R.A.
Katil-i Hamza Vahi, mslman oldu, Resfilullah Efendi
miz ana" Yzn bana gsterme, sevdiimi katledeni ben sev
mem" buyurdu.//
Ve Ali bin Hseyn'den mervidir ki: Bir gn Ramazan- e
rifte Rasfilullah Efendimiz Hutbe okurken iddetle alad. Ali
su'al ittikte buyurdu ki "Ya Ali, bu ayda Sfyaniler senin kann
hatal addide.cekler. Halbukise sen namaz klmak istersin. Ewe
lin ahrin'in ziyade akisi ve Salih Aleyh-is-selamn nakasn he
lak idenin ana-baba bir kannda sana inbi'iis olunup (gnderi
lp) bandan kln ile darbedp bu sakallarm kanlar ile boya
yalar. Ya Ali, seni katleden beni katleder. Ve sana buzeden ba
na buz eder. Ve sana sebbiden bana sebbider. Sen benim nef
sim gibisin ve evliidlarmn baba ve kzmn zevcisin" buyurup ve
mubarek dileri Sfyan ile muharebede ehid olmuken Rasfilul
lah Efendimiz ezalanmaz m?
Bu Ebu Sfyan bin Harb sanadid-i Kureydendir. Peygam
berimiz Efendimize, Kureyi'ye ilan- husumette Mekke-i M
kerreme'yi fethedinceye kadar devam itmitir.
Hicretten sekiz sene sonra Hudeybiye sulhunu tecdid in
Medinei M newereye gittii vakit kibar- ashab- kirama mra
ca'at ittii halde kimseden yz bulamam idi.
Nihayet Hz. mam Ali' nin Iatifapervazane bir ihtan zeri
ne meydana karak: "Ey nas, ben iki taraf dahi ahd- amamm
altna aldm, kimse benim ahdimi bozmaz zannederim" diye ni
da itmekle kendisine kimse ehemmiyyet v.ermediinden gln
olmu idi.
Hz. Abbas'n himayesi altnda hayme-i Rasfilullah'a gider.

78

Mekke zerine yrm .olan oniki bin ehl-i imandan mteek

kil slam ordusunu grnce akna dnm idi.
Huzfr-u Nebevide g hal ile (La lah-e llallah) diyebil
di.Tasdik-i nbwette ise btn mtereddid bulunuyordu. Halbu
ki mer yaln kln adrn haricinde dolamakta idi. Hz. Ab
bas kendisine " Daha duruyor musun? Akln bana devir,
mer darda klncn syrm bekliyor, ban kesmek iin fr
sat gzediyor" yollu bir takm ihtarat- mdhie zerine Ebf Sf
yan bin Harb dahi // (Muhammed Rasflullah) dimee mecbur
olmutur. Hicretin otuzbirinci senesinde seksen sekiz yanda
a'ma olduu halde lmtr.
Muaviye'nin babas budur. An samim-il-kalb bunlar sliim
itmemilerdir. Zira adavetleri bakii idi. Va Yezid aleyh-il-lii'ne
nin nne re's-i Sultan--heda ceddim mam Hseyn gtrl
dkte: "Elhamd- lillah gazve-i Bedirde kati olunan aba ve ec
dadmn kanlarn bugn al-i Ahmedden aldm" demesi delili
kat'idir.
Ve hicretin drdnc senesinde dhat- ashab- kiramdan
(ashabn dahi, yce fikirlilerinden) olan Amrf Ayyar eca'at ve
iiliiki ile ma'r1f idi. Mezkfr Ebf Sfyan tarafndan Peygamberi
miz Efendimizi i'dam itmek me'mfriyyetiyle Medine-i Mnev
vereye gnderilmi olan bir ahs ele geirilmi idi. Bunun zeri
ne dahi Hazret-i Rasflulliih Efendimiz Ebf Sfyan'n iini bitir
mek zre Amrf Ayyar' ansar- kiramdan Seleme bin Eslem re
fakatyla Mekke-i mkerremeye gnderdiydi. Amru'nun bir de
vesi var idi. Refiki olan Seleme bin Eslemi dah ana bindirdi.
Mekkeye tekerrblerinde Amrf devesini iki cebel arasnda ba
layub braktktan sonra Seleme'ye haydi gidelim Ebi Sfyan' l
drverelim, didi ise de ibtidil. varp beyt-i erifi tavaf idp iki
er rek'at namaz klsak didiinde birlikte gidp tavaf ittiler ve
namaz kldlar.
O esnada Ebf Sfyan'n olu Muaviye Amru'yu grerek ta
md. Tela ile "ite Amrf Ayyar" diye bard. Amrf zaten sa
hib-lvakaayi' korkun bir adam olduundan bu niday iiden-

79

ler" o, buraya elbette bir su' -i niyyetle gelmitir" diyerek kotu

lar. Anr'.l arkadana: "ite benim sakndm ey bu / / idi. Gr
dn ki artk Ebf sfyam ldremeyiz, bamzn lresine baka
lm" didi . Heman birlikte katlar Mekke haricinde bir daa
karak bir maaraya girdiler, gece orada kaldlar . Arnrf'yu ara
maa kanlardan Osman bin Malik-it-Temimi sabahleyin at
zerinde maarann nne geldikte Amrf hemen srayup han
er.il_e an urunca Osman can acsyla yle feryad itti ki Mekke
den iidildi. idenler koup gelmekte iken Arnrf yine maaraya
girip sakland. Osmam son nefeste buldular "Seni kim urdu" didi
ler. Arnrf cevabn mteakip can virdi. Arnrf maaradadr, diye
medi.
Arnrf, refikine arayclarn arkas kesilsn de yle kalm,
didi. ki gece dah orada kaldlar. ktklarnda Seleme deveyi
bularak binp Medineye gitti. Keyfiyyeti huzfr-u Nebeviye arzet
ti. Arnrf ise bir hayli yol aldktan sonra yine bir maaraya girp
gizlendi.
O aralk Beni De'il kabilesinden bir oban maaraya gire
rek Arnrf "sen kimsin" deyp "Beni De'ildenim" cevabm alnca
yan yatt. Derken mr olduka mslman olmayacam ifade
eder bir i'ir okumaa balad. Anrf hemen an i'dam eyledi .
kp yola dzldkte Nebi-yyi ekremin ahvalini tecass in r
esa-y Mekke tarafndan karlm iki casfsa tesadf itti. Birini
ok ile urdu, ldrd. dierine tuttu. Huzfr-u ali-i Peygamberiye
gtrd.
Rasflullah Efendimiz bu vakayi'n da vakf olunca tbessm
iderek Arnrf'ya du' a buyurdu.
Anrf Ayyar'n byle nice ileri olduu gibi Ebf Sfyan'n
da zevcesi Hind, Hz. Hamza'mn cierini / / yedi.

80

MUAVYENN
LRKEN OGLU YEZDE VASYET
Kendi Muaviye'nin Arnr-ibn-i As vastasyla Abdurrahman
bin Mlcem'i kanchrd. Hazret-i ah- vilayeti ehid ittirdi. Ve
Cu'de bint E'as, Mervan vastasyla Elmas sfde'yi iirp mam
Hasam ehid ittirdi. lrken ol u Yezld'e vasyyet idip " Be n
Ali'nin, Hasan'n iini bitrdm, cmle memaliki sana bi'at ittir
dm. mam Hseyn'in iini de sen bitr" diye vasyyet eyledi.
Bunlarn Bai olduklar hadis-i erif ile sabittir. Zira Am
mar ibn-i Yaser havaass- ashiib- kiramdandr, Peygamberimiz
Efendimiz miirn'ileyha "Setaktlik-el-f'et-il-biiiya-ti" yani
seni ehl-i bay grihu katledecektir" buyuru idi. Pir olduu
halde Sffiya melhamesinde bittabi' Hz. mam Ali K.V. tarafn
da bulundu. Meydana girp i'ir okuyarak merdane cenk itti.
Bir aralk mecruh oldu. Klesinden su istedi, klesi ana bir bar
dak st verdi. Ammar bardaa bakp Tekbir getrdkten sonra
"Saddaka Rasfilulliih" didi. Hakikat halden su'al ittiler. Hz. Pey
gamber bana Ya Ammar, dnyada senin son nasibin st olacak
lr, buyurmu idi cevabn virdi o esnada teslim-i rfih itti.
Hz. Ali Efendimiz ann ba ucuna gelerek ba'd-el-istir
'(istirca': Keder ve belaya urachkta "nna lillah ve inna ileyhi
raci' fn" diyerek tevekkl gstermek) "Ammfir'm irtihalinden
gemnak olmayan zevk-i slamdan behredar deildir" buyurdu.
Ammar ehid oldukta Abdullah bin Amr-ibn-1- As Muaviye
ye, Ammar' ldrdler diye haber virdi. Muaviye de "ldrd
lerse ne gam ekeyim" didi . Abdullah bin Arnr-ibn-il-as, Hz.
Peygamberin ana hitaben " Set ktlik-el-f'et-il-baiye-tu" // bu
yurduunu iitmedin mi?" didik 'e Muaviye : "Ann kaatili biz de
iliz. Bu cenge getiren Alidir" e'vilini dermeyan eyledi. Abdul
liih bin Amr-ibn-il-As, yle olunca Amm-i Rasfilullah olan Ham
za'mn kaatili Vahi olmayub Hazret-i Peygamber olmak lazm
gelr, zira Uhud gazvesinde Hamza'y getren Rasulliih Efendi
miz idi deyince Muaviye mebhft oldu. Mebhfit Nemrud gibi.

81

Ve ak- Rasfilullah olup mmetime efa'at itsn deyO. hr

ka-i sa'adetini Efendimizin kendisine gnderdii kibar- Evliya
ullah'tan veys-l-Karani hazretleri dahi melhame-i Sffiya'de
bulundu. An dahi Muaviye tarafndan ehid eylediler.
Amma mam Hasan muhabbet-i Hz. imam Ali cenab- Fa
tma-tz-Zehradan hicretin nc ylnda Ramazan evastnda
Medine-i mnevverade vcuda gelmi olan hafd-i celil-i Pey
gamberdir ki kurre-tl-ayni mmettir. mam Hseyn Efendimi
zin byk biraderidir. mam Hseyn ile mam Hasan (Hase
neyn) ve (Sbteyn-i mkeremeyn) ve (Seyyid-i Aiyan- Ehl-il-ce
net) unvanlaryla yad olunurlar.
Msliminden iki frka beynini islah idecei bir hadis-i erifi
buyurulmu idi. Hz. Murtaza'mn ehadetinden sonra bivefa Ku
fi'lerin tevikiyle am zerine ordu ekmi ise de Enbar nahiye
sinde am askeri karuladndan ve zat- alisi bu yolda sefk-i
dem (kan dkmek) istemediinden Muaviye ile be art zerine,
Muaviyenin teklifi vecihle hicretin krkbirinci senesinde hakk-
hilafetini ana terkitmi, ve ol artlardan evvelkisi art: Minberde
Hz. Ali K.V. ye la'n ve etim (la'net ve smek) olunmaya, ikin
cisi: mam Hseyn Muaviye'ye tebaiyyet itmeye, ve Biat teklifin
den mu' af tutula. ncs: am valisi Muaviye yerine kimseyi
kaimmekaam // klmayub andan sonra mam Hasan Halife-i
Rasfilullah ola. Drdncs: Hz. Ali tarafls olan ba'z rical
Muaviye tarafndan incidilmeye. Ve hapishanede ise koyverile
Beincisi: Her sene mam Hasan Basradan ikiyz bin guru ala.
Zira ah- vilayet ehid oldu. Yirmi iki evlad ve drt nisaye se
kizyz guruluk mal kald. Bu sebebten Evtad- Ali cmlesi fa
kyr idiler. Lakn muaviye bu be artn drdn kabul ittim. Be
incisi olan La'n- Al. ve sebb-i Ali olmamak kabil deildir. Me
er ki mam Hasan kan cami'de bulunur ise o cami'de sebb
ve la'n- Ali olunmasun, baka olmak mmkn deildir, didi.
Hah- nahah (ister istemez) tarafeynden kabul ittiler. Ba'de
hu dairesi halkyla Medine-i Mnevveraye giderek kue-i inziva
ya ekilmi idi.
82

EYTAN LE YILAN, MUAVYE LE YEZT

eytan, ylan ile arkada olup Adem'i cennetten kard gi
bi, Muaviye de Saltanatn olu Yezid'e terketmek tama'na d
t. Bir miktar elmas sude' nam zehirle Mervan hicretin krk do
kuzuncu senesinde mam Hasan Efendimizin haine zevcesi
Cu'da bint E'as'a gnderdi. Cu'de Hain mar-n ileyh'i El
mas sude nam zehir ile tesmim itmitir. Baki'de medfndur.
Halim, kerim, fiizl, kamil bir vcud-u mukaddes idi.
Ve

Hazret-i mam Hseyn

Ebu Abdullah, Hz. mam Ali ile

cenab- Fatma-tz-Zehra'dan hicretin drdnc ylnda a'ba

nn beinci sal gn Medine-i Mncvvera'da vcuda gelmi
olan hafid-i celll-i Peygamberidir ki Kurre-tl-ayn-i mmettir.
mam Hasan Efendimizin kk biradcridir.
Muaviye evahir-i saltanatnda olu Yezid in ahaliden bi'at
ald srada mam Hseyn Efendimiz ile

//

Abdurrahman bin

ebi Bekr, Abdullah bin mer, Abdullah bin Zbeyr hazcrat bu

na muvafakat buyu'mamlard.
Bunlardan ziyade korktuu mam Hseyn R.A. olmala Mu
aviye bin Sfyan bin Harb olu Yezid-i pclid, fcir-i anid v
cfid-u habaset-alfidyla bigayr-i hakk'in sadr- hilafeti ml evves
idp "En-nas-i ala din-i mlfikihim" (Trkesi : Halkn dini padi
ahlarn dini) msdaknca zamannda ashab- fcur kamuran ve
erbab- din mbtezel ve mahii (hakyr grlr) olduundan
ma'da nfir-u em-i hazret-i Fatma- tz-Zehra ve cier kfie-i
Ali-jyel M urtaza ve merdm- dide-i Mustafa, sultan--he
da, serdar- ehldan- Kerbela Hazret-i Hseyn bin Ali-yyel-
M cteba katliyn era7Jli Arab'dan zir-i liva-y menhfisuna mc
tami' olan iite-nihad- mtaba' al bn-i Ziyad ile Beriyye-i cier
sfiz-u Kerbela'da hemrah Hseyn-i Mazlum ile bulunan ashab-
Rasfilullah'dan ma'da Ehl-i Beytten ve akrabasndan onsekiz nu-

83

ffs-u zekiyyedir ki evlad- Aliden ve evlad- Hseyn'den ve ev

lad- Hasan'dan, ve evlad- Abdullah bin Ca'fer Tayyar'dan ve

Y! bin Ehi Talib' den Abbas ve Abdullah ve Ca'fer ve

evlad- Ak

Fazl ve Osman ve Muhammed ve Ali-yyl-Ekber ve Abdullah

Kaasm, ve Abdurrahman ve Muhammed bin Sa'd bin Ebi

ve

Talib idiler.
Ta'ma-i ti-i e lmas-gln- ehadet ittiklerinden sonra ser-i
sa'adetmend-i Hseyn-i Mazlfunu beden-i nezaketperverinden
zulm ile cda idp Ehl-i Beytten perdeniin-i haremseray- iclal
olan havatin ve ebkar ve etfali zelil ve hakyr ve makhfu esir ey
leyp perverdei zerrinsvar ve helhal olan muhaddereler ber
hemzade-i zencir olmala gn grmemi nazeninan- kaasr-ut-
tarf ba ak yalnayak yezidper,e st olanlar ya'ni Yezide tapan
lar

//

rakib olmak vech zre bunlar ise yayan enva' - tezlil ile

ta am'a dein gtrb ol Ia'l-i gfvare-i benagf-i ar olan

ser-i hln-alfd-u Hseyn-i mazlfimu bir tat- zerrin ile Yezid-i
marfr pigahna getrdp, " Bi-hamdillah gazve-i Bedirde k
te-i ti-i gadr olan ecdadmn ve sair ekarib-i eca'at-nihadmn
intikaamn al-i Ahmedden aldm" deyu fahr-i mbahat eyleyb
heman mccalis-i tarab tertib idp iy ve nf'a megul olup ve
ehl-i mann nevaibi ve ahzan kemale yetp fcir ve fasklar at
lar ve develeri ayaklar altnda kaldndan ma'da hfn-u hc
da- u'be-i ah- merdan ile hak-i siyah-i zemin-i Kerbela
kat' - glgfn ve seccade-i erguvan-gfn olduktan sonra mlfk-i
beni meyye ki Muaviyeden ma'das on kimsedir

(1)

Muavi

(2) Yezid, (3) Muaviye, (4) Mervan, (5) Abdlmalik, (6) Ve

(7) Sleyman, (8) mer bin Andl ' azi7,, (9) Yezid, (10) Hi
am, (11) Velid, (12) Yezid, (13) brahim, (14) Mervan'dr.

ye,

lid,

Ol silsileden mer bin Abdl'aziz ve Yezid' in olu ikinci

Muaviye'den ma'dasnn leyl- nihar endieleri tertib-i esbab-
fsk- fcfr ve icad- mukaddemat- crr- rfr olduundan gay-

84

katl-i ashii.b- Rasfilullah'a bahane ararlard.

Ve yaran- Seyyid-il-mrselin hakknda bed szler sylerlerdi. Ve mukarnas gfilerine hatt- muharrar ni3nla, el-iyaz- bil
lahi Ta'ala, sebb-i vasi-i Seyyid-il-mrselini nak- kitaba tahsin
ittiklerinden ma'da minberlerde ba'da-el-hutbe ziyade irkin
lafzlar ile mukaffa ve msecci' sebb ve Ia'n ittiklerinde karata
lar hare arakriz-i iztirab olup mecmu' hkumetleri doksan sene
on aydr.
Birinci Yezid Ben halife-i slam'm iddi'asnda iken Medi
ne-i Rasfil- Rabb-il-alemin // hakknda asiikir-i ekavet-me'
ser gnderp liva-i menhfis ve ma'kfisunu Mslim bin Akabe'nin
eline virp gn gece Medine-i Ras'.Hulliih' askerine ba
layup siiye-ninan- ravza-i Ras'.H olan mslimini katil ve name
leklerini nehb- garat ve perde-niin-i ismet olan muhadderat-
benat bildikleri gibi tasarruf idenlere Yezid-i La'in hazret-i Ra
s'.Hulliihdan hicab itmeyb "Aferin, yznz a klncnz keskin
olsun" deyp terakkiler ve hil'atler virp hfnktegan- islamla
Medineyi boyadktan sonra Velid bin Abdlmelik denilen lun
zir- bi-dn bir gn meclis-i lehv- tarab'da eng ve nay esnasn
da kulana avaze-i ezan- erif girp mutribe-i meclis olan cari
ye-i ganiyesine ol mecliste ndemas mahzannda zina idp ikisi
dahi cnb idi. Gel imamet eyle namaz klalm deyu ferman ey
ledi.
Ve ol kahbe-i n1zigar- sermestin ser-i menhfisuna imamne
bir sark sarub seccade-i mihraba gerdi. Yani hem cnb ve
hem serho bir fahie-i rzigara imamet ittirdi.
Cariye dahi her rek'atta bir nak i' ir okuyub selam virdikte
tekrar kenar- memihrabta bir dahi zina idb kahkaha-i istihzai
dini daima terane-i meclis-i ns ittiinden ma'da ol bi-din Velid
Melik sadr-niin-i tahtgiih- gurfr iken muhaf-i eriften tefe'l
idb "Ve hiib-e kll-i cebbar-in anid-in) (brahim Sfresi,
n

85

ayet: 15) (Trkesi: Ve her inat zorba hsrana urad)ayet-i ke

rimesi geldikte, tehewr- Fir'avniden gazabnak olup, eliyaz-
billah-i Ta'ala, evrak- Mushaf- Kerimi giriban iman gibi pa
re pare eyleyb cebbar- Rabb-l-erbab ile husCmeti mutazam
mn bu nazm- na-ma'kuul ina ve inad eyledi:
Etfi'ad- kll-i cebbar-in and-in
Fehi ene zak-e cebbar-in anid-in
iza ma ci'te Rabbek-e yevm-e har-in
fekul Ya Rabbi mezzakan-il-Velid-//
Yani : Ey Mushaf, cebbar- anid deyu beni mi korkutursun?
mdi ben ol cebbir- anidim ki mahergah- kyamette Rabb'ine
vardkta giri-ban- ak'le feryad idp" Ya Rabbi Velid beni pare
pare itti" diye ikayet eyle, demektir.
Byle olan zndik- dalalet-ayin nice nice edebsizlik ittii gi
bi bu Beni meyye merasndan Haccac- Zalim-i bi-rahm ve
Bidin ibadul!aha iddet-i ye's ile bir gadr edici olmala havera
marktan krvan- maribe gelince ru-yi zemin zulmet-i zulmu
ile malama) eylemiti.
Kendi huzfu-u mstevcib-in-nfrunda celladan- bi-aman
elinden erbet-i ehadet ien ehl-i slam ikiyzyirmi binden ziya
de ve esna-y cenkte kte-i tir-i gadr olan ibadullah adedini an
cak daftr- " Kiram-el-katibin" bilr iken kendusi sadr-nian-i
dar-l-azab- cahm oldikta htta-i eyaleti zindanlarnda bulunan
mahbusiyn yirmisekiz bin mazlum ve bignah bulunmuidi.
Ve mezkur Yezid-i Pelid kendi namna bi'at itmemi olan ze
vatn en by bulunan mam Hsey.n Efendimizi nazar- dik
kate ald. Hz.mam Medine valisi bulunan Velid bin Akab tara
fndan Yezid'in emrile kendisine tekrar teklif olunan bi'at red
dettikten sonra kalkup Mekke-i mkerremeye gitti, kemal-i ta'
zim ile istikbal ve kabul idildi.

86

Eraf- Hicaz hizmet-i erifesinde bulunur ve her namazda

kendusine iktidii olunurdu. O esnalarda KUfi'ler Hz. mamn
hak'i payine bir ok niyaznameler takdimiyle Kfileyi terifini is
tid' a ittiler.
Evvel-i emirde ammizadesi olan Mslim bin Akiyl'i KUfe
ye gnderdi. Mslim az vakit iinde yirmibin kadar ademin ken
disinden bi'at alarak Hak yolunda cengetmee amade olduklan
Kfile'den Hz.mama i'ar eyledi.
O aralk Yezid aleyh-il-la' ne // Kille valisi olan Nu'man
bin Beir'i azlidp yerine Basra valisi bulunan Abdulliih bin Zi
yad' gnderdi. Birok mcadelat ve muharebattan sonra Ms
lim ehd edildi.
Hz. mamn Mekke'den k Mslimin ehid olduu gne
tesadf etmitir. Yolda bu haber duyulmu ve Kfflerin vefasz
lk idecekleri anlalm ise de ric'at idilmeyerek kona ge sah
ray Kerbela'ya kadar gidilmitir.
Hicretin Altmbir Muharreminde orada olan oldu. Hz.
mamn Yezid'e kar harekiit- ahanesini nazer- hakim ile ted
kik edenler marn-ileyh Efendimizin ne kadar byk bir ziit
olduunu grrler. O kadar byk bir zat olmak ancak Hz.Mu
hammed-inil-Mustafii'nn hafidi, Ali-yyal-Murtaza ile cenab Fa
tma-tz-Zehra'nn olu olmakla olabilr.
Baz ukalii, yezidin mkemmel ordusuna yetmi-seksen kii
ile karu durmak muvafk- hikmet ve kuvvet olamayacan sy
lemee cr'et iderler. Haa Hz. mam in en hakimane hare
ket icra buyurduu hareket idi. Vukud'at hakikatle tedkik idilrse bu sfuet teslim olunur. R.A..

Ve Kanber, mam Ali Efendimizin mehfir klesidir. Ma

rn-ileyhin haciblik hizmetinde bulunurdu Haccac- Zalim dev
rinde niiil-i rtbe-i ehadet oldu, Badad-da medfndur, R.A..
te sahib-i edeb olanlar Ehl-i Beyt'e hizmet ittiler. Fedeb olan
lar da Ehl-i Beyt'i ehid ittikleri gibi huddamlann dahi ehid
eylediler. Zira bir adem Alliih- azim--anden korkmaya, her
eye cr'et idebilr.

87

Nitekim Peygamberimiz Efendimizin Utbe bin Ebi Vakkas

Uhud gazvesinde leb-i lii tifni cerihader ve dendan- erifini re
hini inkisar iden bi-edeb gibi ka ki //Sa'd ibn-i Ebi Vakkas'n
biraderi olaya idi.
Ve Ebu Mslim Hurasani Abdurrahman, :.er-amedan-
c'andandr. Edebiyyata intisab- kllisi vard. ocukluundan
beri Ehl-i beyt hakknda muhabbet idp Beni Mervana karu
nefret izhar iderdi.
Bir mddet ibn-i Abbas'n hafidi olan mam brahim'e hiz
met ittikten sonra ann tarafndan Horasan nakibliine ta'yin
olunmala halk marn-ileyhin bi'atna da'vet itmee bala
m idi. Az vakit iinde bir ok tarafdar peyda itmitir.
Ahir-l-emr Mlilk-i Emeviyye olan Mervan iin nn al
mak itin mam brahimi i'dam ittirmi ise de Ebu M slim m
arn-ileyhin biraderi bulunan Eb-ill-Abbas Seffah'n namna
hutbe okutmutur. Ba'dehf kuvve-i klliyye ile am zerine

ryerek ve Mervam katlederek Devlet-i Abbasiyyeyi te'sis eyle

mitir.
Hicretten Yzotuz yedi tarihinde bir mahalde saltanat
Emeviyyeden aldm,

mahalline

veremedim,

eeri

Evliid-

Ali'ye vermi olaydm mahalline vermi olurdum kelamm Man

sfr Halifeye i'lam ittiler.
Mensfr tarafndan gadr-en i' dam idildi.
Mervann "Msaleha idelm" diye yazd mektuba cevab
olarak yalnz u beyti yazm idi :
Maha-s-sayf- istar-al-belil.ga-ti v-entehil.
Aleyk-e lyfs-l-gab-i min kll-i canib-in.

AMR-BN-L-AS
LE MUAYYENN HLES
Ve

Amr-ibn-il-As

Muaviyenin mstear olan zattr. D

hat- Arabdan ma'duddur. Muaviya buna Msn sana ocaklk vi

reyim, saltanat benim idersin" didi. Byle mukavele ittiler. Sf-

88

fiyn melhamesinde am lekerine mzraklar ucuna Mesaif-i eri

fe balayub mam Ali frkasna kar "Beynana ve beynekm Ki
tabullah" (Sizinle bizim aramzda Allah'n kitab var) diye//
haykrmalarn ta'lim itmiti. En ileri gelen meras Muaviye ta
rafndan rvetlerle celbedilmi olan mam Ali frkas o manza
ray grb bu feryad iittikleri gbi takm takm mevki'i harbden
ekilmee baladlar.

ANLARIN GSTERDG KAGIT

MREKKEBDR,
BEN KUR'AN-1 NATIK-iM
Cenab- Emir-il- m'minin " Canm, bunlar hime ve hud' adr.
Anlarn gsterdii kad mrekkebdir, ben Kur'an- natk-m"
diye grdyse de sz kar itmedi . te o zaman Hz. Emir-il-m
minin elini eline urarak Hind-i cier-har'n olu bize gelib ol
du, buyurmutur.
Bu hile ile harbe faysal (doru ile yanl ayrp aklamak
iizre yaplan hkm ve kaza, iki eyin arasn ayrmak) verildik
ten sonra bu bahta bir karar virmek zere mam Ali tarafndan
Ebfi Mfis-el-E'ari Muaviye canibinden Amr-bn-il-As hakem
nasbedimi idi.
Hz. mam Ali, ben Ebu Mils-el-E'ari'yi beylikten azlettim,
ann hakem olmasna rza gstermem, Abdullah bin Abbas ya
hut Malik bin Eter'i ve Ahmet bin Kays' hakem itmek istedi
ise de merann sraryla Ebii Mfis-el-E'ari hakem oldu. Amr
ile mzakere ittiler, Amr'n tensibiyle beyn-el-mslimin dier
bir halife intibah edilmek zre mam Ali ile Muaviye'nin azline
karar- kat'i verdiler. Amr'n ifliyle ihtida Ebu Musa minbere
karak ve ha.temini parmandan kararak "te ben Ali'yi par
mamdan bu ha.temi kardm gibi hilafetten kardm" didi.
Andan sonra Amru minbere su'ud itti, "ittiniz ya Ebii Miisa
Ali'yi azletti, ite ben de Muaviyeyi nasbettim" diyerek netice-i

89

iflat gsterdi. Cema'at pr-iztirab olarak gerek Ebf Mfsii ve

gerek Amru hakknda sylemedik sz brakmadlar ise de i i
ten gemi bulundu. Zira Muaviye da'vasnda ben eytan bile
1 1 aldadnm dey da'va iderdi. Amrf da '' ben seni phesiz al
dadnm derdi. O da aldadamazsn dedi.
Bir gn ikisi tenhada konuurken Amru-bnil-As Muaviye'ye
kulan bana var demi, Muaviye de kulan Anr'a doru tut
mu. Amru Muaviyenin kulandan srm. Muaviye bu muama
laden bihuzfr olarak sebebinden su'al itmi, Amru:" Burada se
nin ile benden baka kimse yok, bir sz ile hemen bana kulak
uzatmakta ne ma'nii var? Bak, aldadamyor muyum?" dimi.
Muaviye birey diyememi. Cenab- Hakk'n hikem-i hafiyyeleri
oktur.
(Yulric-l-hayy-i min-el meyyit-i ve yuhric-l-meyyit-e
min-elhayy-i ...) (Rfun Sfresi. ayet :19) (Trkesi : O lden diri
karr, diriden l karr). Zina Yezid, Muaviye-i Sani'yi ihra
etti. Ve silsile-i Mervan' dan da mer bin Abdl'Azizi ihra itti.
Mlfk-i Emeviyyenin sekizincidir. ki yl be ay olan mddet-i
Hilafetinde icra-y adalet itmitir. Hulefa-i raidinden ma'dut
tur. Zira hutbe ahirinde o zamana kadar mu'tad olan "Sebb-i
Ali" (Ali'ye sme) yerine " nn-Allah-e ye'mr- bil-adl-i
v-el-ihsan-i ve itayi z-il-kurba ve yenha an-il-fahai v-el-mn
ker-i v-el-ba-yi ya'izkm lii'allekm tezekkerfn-e" (Nahil Su
resi: ayet:90 ) (Trkesi:)
"Yce Tanr tzeyi, iyilikler etmeyi,
Buyurur akrabadan yoksullara vermeyi.
Utanmazlk, ktlk, zulmetmeyi yasaklar
Kabul ediniz diye size byle t var" (Dr. Bedri Noyan'n
Manzfm Kur'an evirisinden) ayet-i kerimesini okutmutur. Hic
retin yzbir yl recebinde otuzdokuz yanda olduu halde Arz-
Humus'ta vaki' Deyr-i Sem'an'da mesmfunen irtihal eylemitir
R.A..
imam H s e y n hakknda zikri mrfr eden eylerin tefsila
t yledir ki, Hz. mam Hseyn'in ehid olduu mahal Kerbc-

90

lii'dr. Bu Kerbelii denilen ehir Badat kurbunda bir mahallin

ismidir. Mukaddemce hal sahra imi, bir ehr-i azim olmu,
cedd-i a'liimz Hz. mam Hseyn'in cesed-i erifi orada medfun
dur. Ve zerine bir azim trbe bina olunmutur. Bi-payan em
ti'a ve sim- zer vardr.
Ve bu Kerbelii hazretin mahsur (kalup) ve cam- ehadeti
nf ittii mahaldr. Hicret-i II Nebeviyyenin altmbirinci sene
si ehr-i Muharremin gurrasnda o sahrada Yezid bin Muaviye'
nin emriyle Kfe hakimi bn-i Ziyad Sa'd-ibn-i Ebi Vakkas'n
olunu babu iderek muhasara eyledi ve Yezid'e bi'at teklif itti
ler. Hz. mam f:Iseyn dahi kabul itmedi. Ve buyurdu ki "Benim
sebilimi tahliye edin, men Medine-i Mnewereye gideyim. Ol
maz saf rengistanda Zengibara gideyim ve Irak semtine azimeti
terk ideyim" . Cevab eylediler ki "Ya bi' at idersin, yahud er
bet-i ehadeti nf idersin".
Hz. mam dahi "lmek bana Yezid'e bi'attan daha hayrlu
dur" buyurdular. Hz. mamn yannda o zaman yetmi iki nefer
refiki vard. Muharrem-l-haram'n sekizine kadar muhasara ve
mu'araza, dokuzuncu gn harbe baland. mam Hseyn Haz
retlerinin refiklerinden onyedi zat- erif ehid oldular. Ve oniki
zat- erif esir oldular.
Ba'dehf ehr-i muharremin onuncu cum'a gn vakt-
Cum'ada ve hatibler hutbede yevm-i afra idi, Hz. mam H
seyn erbet-i ehadeti nf ittiler.
Menakb- Zeyn-el-Abidinde mastfudur ki "Smm-e hamelf
al-el-Hseyn-i ve ashabihi ve istidam-il-ktal-i ita vakt-iz-
zahr. . . " Yani: Muharrem-ili-haramn onuncu cum'a gn Yezi
din lekeri Hz. mam Hseyn ile refiklerine hamle ittiler. Beyin
lerinde ktal vakt-i Cum'aya kadar devam itti. Hz. mam Saliit-
havfi kld refikleriyle. Bundan sonra hazrete susuzluk galebe it
ti 11 Nehr-i Frat'tan imek in ileruye yrd. zerine ya
mur yaar gibi ok atld. Birisi boynuna isabet itti, atndan yere
dt. imr-i zlceven denilen mel'in ileruye gelp, ol alaca
ehreli dinsiz boyn-u erifini kesti. M barek ban bir aa ze-

91

rine diktiler.
Bunca nisa ve Zeyn-el-Abidin Allah'n hfz- emanetinde

kaldlar. Ol halde dnyay zulmat ihata eyledi. Gklhden b

tn kan yad. Alt ay gn gklerden krmzlk gitmedi.

Vakt-i afaktaki krmzlk mam Hseyn ehld olmazdan ewel
olmazd, ehadetinden sonra peyda olduunu ibn-i Cevzi yazm
tr.
Ebf Said byle zikretti: Gklerin mukaddem krmz renk ol
mayup da katl-i Hseyn'den sonra krmz peyda itnesi sebeb-i
hikmeti budur ki biz bir ey' e gazablansak yzniz krmz
olur. Hakk SubbanehU ve Ta' ala hazretleri cisim ve cismaniyyet
ten mnezzehtir. mam Hseyn Hazretlerinin bu suretle susuz
ehid olduna gazabland. Ufk-i semay krmz itmekle mam
Hseyn'i katleden Kaatil Yazid ile a'yanna ve ansarna gazab
n izhar itti. Katl-i Hseyn cinayet-i azime olduundan indr,
dimektir.
Nice gkler krmz 13.le rengine girmesn.
"Ve Enin-il-Abbas ve bve me'sfr bi-Bedr-i Mena' an-Nebi
aleyhisseliim en-nevm Fekayf-e bi-enin-il-Hseyn-i" Yanl: ga
vei Bedirde Hazret-i Abbas Efendimizin enin etmesi Raslaah
Efendimizin uykularm men'etti. Nice ki mam Hseyn'in - Ker
beliida susuz eh- enin itmesi men'

11 itmez,

demektir.

Sekine bint Hseyn sair sabilere Ammim Abbas beni sever,

ana su bulduralm deyf vardlar. Sekme didi: "Senin gibi ammisi
olan dudaklar yarlr m" didikle Abbas Frat'a geldi. Yirmibin
yezid katletti. Pusadan (pusudan?) kollarm kestiler, su kbrasn
(krbasn?) diine ald, kibray ok ile deldiler. Su dkld. Y
cfdu kalbur gibi delik deik oldu. Atndan yere dt. " Ya ahl
edrikni" deyu Hseyn'e ard. Gelp adra getreyim didikte
ah- enin idp Sakineden utanrm, gidemem, didi. Bunlardan
Rasflallah Efendimiz ezalanmaz m? Sairleri dahl byledir.
Hz. mam Hseyn'in fazl ve erefine delalet iden Hadis'ler
pek oktur Ba'zsn teberrken yazarm: (Tanr Elisi S.A.S. bu
yurdu ki)" El-Hasan v-el-Hseyn Seyyid-i ebab- ehl-il- cen-

92

ne-ti" revah-s Ebu Sa'id fi Snen-it-Timizi. Yani: Hasan ve H

seyn ehli cennetin yiitleridir.
Ve yine Nebi A.S. buyurdu ki: "Hma reyhaneta-y eyy-el-
Hasan v el-Hseyn-i" Yani: Hasan ve Hseyn benim faaligenle
rimdir, demektir.
Heza Buha ve Tirmizi'den. Buhari ve Mslim rivayet etti:
Tanr elisi buyurdu ki: " Fil-Hasan-i Allahnme inni uhibbuhu
ve uhibbu man yuhibbuhu" Yani: mam Hasan hakknda Rasflal
lah Efendimiz "Ya Allah, ben mam Hasan' severim ve an se
veni dahi severim" buyurmular, demektir.
Bundan sonra Ebf Hreyre beyan itmitir: "Ve kaal-el-Be
ra-ibn-Azib kaal-e re'eyte Rasflallah-i Ta'ala ve sellim Ha
mil-el-Hseyn-i alii a tkihi ve hve yekuul Alliihmme inni
uhibbhu fe-uhibbih." Yani: "Ben Ras1lallah Efendimizi Hz.
Alinin olu Hseyn'i iizine bindirmi grdm ve sylerdi ki

11

Ya Alliih, ben bu Hseyn'imi severim, sen de bunu sev'' , bu

yurdular.
Ve Ya'li bin Mrra rivayet ider ki "nnehf kaal-a Rasfl al
Iah-i S.A.S.: Hseyn minl ve ene min Hseyn. Ahabbullah-u
men ahabba Hseynin Hseynn sbt-un min-el-sabat-i" Yani:
"Hseyn bendendir ve ben de Hseyndenim. Alliih- Ta' ala H
seyn' a muhabbet eden kimse ziyadesiyle muhabbat idcr. Hseyn
benim torunlarmdan bir torundur. "
Ve Enes R.A. Hz. )erinden mervidir ki: "Kasl-a Su'il-e Rasu
lallah S:A.S., Eyy- ehl-i beytik-e ahabb- ileyk-e, Kaalel-Ha
san v-el-Hseyn- ve kan-e yekuul- li-Fatma-ti ed-'i il ibney

feyaemmhma ve yazammhma ileyh-i" , Yani: Rasulallah

Efendimize Ya ras1lallah Ehl-i Beytin sana kangs ziyade mu
habbetludur deyf su' al olundu. Hasan ve Hseyn, buyurdular Ve
Fatma R.A. in "ar benim iki olumu" buyurdu. Ol dahi an
lan ard. Anlar koklad ve barna bast, demektir.
Ve Hz. Abbas'tan mervidir ki: "Kan-e Ras11 a llah S.A.S. Ha
mil-el-Hasan-i ala atkihi fekaal-e racl-n ni'm-el-merkeb re
kibt-e ya gulam feksal-en-Nebiyy- A.S. ve ni'm-er-Rasib-" .
Yani:

93

''Rasfilallah Efendimiz mam Hasan Efendimizi iizine bin

dirdi, bir kimse bunu grd, didi ki ne gzel binit' e bindin ey o
cuk, Akabnda Rasulallah Efendimiz "Binici dahi ne gzeldir"
buyurdular.
Ve ibn-i mer' den mervidir ki:
"Kaal-en-Nabi Aleyhis-selam, Hma reyhanet-i min-ed-dn
ya." Yani: Hasan ve Hseyn dnya feslienlerinden iki feslien
dirler, buyurmular, demektir.
Ve, Breyde R.A.dan mervidir ki: " Kaal e Kan-e Rasulallah
S.A.S., Yahtibna iz ca'el-Hasan - v-el-Hseyn- aleyhma ka
misan- ahmeran- yemiyan-i ve ya'siran-i, fenczc!-c Rasulal
tah S.A.S. min-cl-minber-i fchamalehma vaza'ahma beyne yc
deyh-i". Yani: Rasulallah Efendimiz// bize minberden hutbe
okurken, ol hald, mam Hasan ve Hseyn sabiler olup arkalarn
da krmz gmlekleri varidi. Gahoce gzel yrrler, ve gahice
ayaklan kayar derlerdi. Anlar Rasflallah Efendimiz grnce
minberden iner, anlan arkasna bindirir, yine minbere kard,
anlar nne kordu, yine hutbeyi okurdu, demektir.
Ve Useme bin Zeyil R.A.dan mervidir ki" Ennchf kaal-e ta
rakt-u bab-en-Nebiyy- aleyhis-selam- zat-e leyle-tin fi ba'zil-
Haceti feharec-e ve hve mtemil-n ala ey-in fclemma fe
ragt- min haceti kult- ma haza Ya Rasflallah-i fekecfe fc
iza-ncl-Hasani v-el-Hseyn-i fekaal-e Hazan-i ibna-i ve ibna ib
neti, Allahmm-e inni uhibbhma fauhibbhma ve uhibb-e
len yuhibbehma ", Yani: Usame buyurur ki, bir gece baz hacet
in Rasflullah Efendimizin kapsn aldm. Kapya ktlar.
Halbukise zerinde bircy grdm iimi bitrdm. "Ya Rasflal
lah bu mtemil olduunuz ey nedir? " deyu su' al ittii mde ze
rinde olan eyi at, grdm ki Hasan ve Hseyndir. Bunlar be
nim oullarmdr, ve kzmn oullardr, Ya Allah, ben bunlar
severim. Ya Rabbi sen de sev ve bunlar sevenleri dahi sev bu
yurdular, demektir.
Ve Hz. Fatma R.A. dan mervidir ki : " nn-en-Nebi Aley
his-setam- kaal-e emma Hasan- felehf heybeti ve fdeti ve
emma Hseyn-i fein lehu cr'eti ve cfdi.
94

Ve ibn-i Abbas'dan mervidir ki: "Kaal-e re'eytn-Nebiyy-e

S.A.S. Fil-menam-i nsf-n-nihiir-i es'as- abr- ve ma-ah ka
rfiretn fhii dem-nyeltaktuhf yetetebba-uhf min-el-arz-i fe
kult- Ya Rasfilallah ma Haza Kaal-e haza dem-l-Hseyn-i ve
ashabihi lam azil- en- nokta-ti min-el-arz-i mnzl-yevm-i Ka
al-e ibn-i Abbas Fehazizana zalik-el-yevm-e fevecedna-1-H
seyn-e kad kutil-e // minh" Yani : " bn-i Abbastan mervldir ki,
bir gn gece yansnda mubarek salar birbirine karub yzleri
ve gzleri tozlanm olduu halde Hz. Rasfl allah Efendimizi
r'yamda grdm. Halbukise kendusiyle bir ie var idi ki iinde
kan var. Ol kanlan Rasillallah E fendimiz loplayub ol ieye kor
idi ve yerlerden kan arard. Dedim ki : Ya Rasfilallah bu iede
ki nedir ? Buyurdu ki mam Hseyn' in kandr ve mam Hseyn
ile ehid olan yaranlarnn kandr. Ol gndenbcri anlarn kann
dan bir damlasn zayi' itmedim, bu ieye toplarm, buyurdular.
Uyandm ol gnde hfzettik. Aradan vakit geti, ol gnde ol
sa'atte mam Hseyn ehid olduunu haber aldk ve yle bul
duk.
Ve mm- Selema'nin mevlas Selma' dan mervldir ki : " Kaa
let dahalt- ala mm- Seleme-te ve biye tebki feku lt- ma yb
kike kaalet re'eyt- R.S.a. fil-menam-i ve ala re'sihi v lihyetihi
-t-tu rab- feku lt- ma lek-e Ya Raslallah kaal-e ehdit- kab
el-H seyn-i anif-en ve sh anhfi anneha semi'at ti leyle-ti katlil
-H seyn-i R.A. kaail-en ydkuul-u eyyh -el-kaatil n -e cebi-en
H seyn-en ibir b-il-azab-i v-et-tenkil-i" Yani : Ezvac-tahirat

tan mm- Seleme'nin yanna girdim. Halbukise mm- Sele

me alard, imdi didim seni ne alatt? Buyurdu ki Rasflallah
r'yada grdn. Banda ve sakalnda turiib var. Su'iil ittim ki
Ya Rasulallii h bu nedir? Buyurdu ki yaknda Kerbclii' da mam
Hseynin ahadetinde hazr bulundum, demektir.
Yine mm- Seleme'den sahih olarak mervldir ki : mm-
Seleme hazretleri mam Hseyn Hazretleri R.A. katlolunduu
gece iitmi bir syleyici kim sylerdi "Zycehl ile mam H
seyn' i katlidenler sizin azab ve rahmet-i
teb'id ile mjdeler olsun, demektir.

95

//

lahiyyeden tard ve

DRDNC MAM ZEYNEL ABDN

Ve E'imme-i isna-aer'den Drdnc mam Zeyn-el-Abidin
'dir ki Bu, Zeyn-el-Abidin , imam ebf Muhammed Ali mam
Hseyn Efendimizin ferzend-i mkerremi, Kerbela'da bulunmu
tur. Bu vak'ada Hscynilerin zkfir ksmndan berhayat kalan
yalnz marn'ileyhtir.
Ceniib- Hak sliile-i celile-i Muhammediyyeyi annla muha
faza buyurdu. Mizac mtaayyir olduu halde muhadderat-
Ehl-i Beytle am- erife giderek Yezid aleyh-il-la'nenin yanna
girdikte etba' Yezidden biri "Keyf-c asbahtm ya Ali ve ! Ehli
Beyt-i -r- rahme-ti" deyince mam Zeyn-el-Abidin Efendimiz

"

Asbuhna min kavmina bi-menzile-ti kavm-i Musa min al-i

Fir'avne yezbihun-e ebnaehm ve yestahyf n-e nisaehm fela

nedri sabahena min mesfna ve baza min hakikat-i belfna" bu

yurmutur.
Fezail-i insaniyyeyi cami' bir vcfd-u erif idi. E'ar- bcliga
larndan evriidlarmzda oktur. Hicretten otuzsekiz tarihinde
dodu. Ve yetmibe tarihinde irtihal itti.
Validesi ahir-i ml'.'k-i acem olan Yezdiccrd'in yed-i slama
esir den ehribanf nam kz<lr R.A. .
Marn' ileyh

Zeyn-el-Abidin'in

ism-i

erifleri

Ali'dir.

mam Hseyn Efendimiz hazretlerinin sulb-u pakinden Hicret-i

nebeviyyenin otuzsckizince senesinde, aban- erifin onbeinci
perenme gn Medinc-i mnevverede tevelld itmilerdir. Ve
Lakab- mubiirekleri Zeyn-el-Abidin'dir. Ve yine Sccad ve Ze
ki ve Emin kendusunun lakablardr. Hz. mam Ali'nin irtihalle

rinden iki sene evvel dnyaya gelmitir.

Sa'id ibn-i Mseyyib'den mervidir ki bir gnde ve bir gecede
Bin rek'at namaz klard. Kiba:- muhaddisinden mam Zehr bu
yurmutur ki : Ma re'eyt- Kurcyiyy-en efdal- min

11

Ali-y

yibn-i Hseyn" yani: mam Hseyn' in olu Ali'den ki Zeynel

Abidin' dir- andan efdal Kurey kabilesinden imdiki halde kim
se. grmedim, demektir.
mam Hseyn, elbet olundan efdaldir. Seleften bir vafir ce-

96

ma'at rivayet iderler ki Zeyn-el-Abidin Efendimiz abdest ald

nda mubarek yzleri saram imi. Hikmetinden su'al olunduk
ta "Kimin huzfruna duracam te'emml iderim, binabenn havf
ten vechim sararr" buyurmulardr.
Bu, Zeyn-e!Abidin Efendimizin kelamndandr (R.A.).:
"Acibt- limen yahtimi an-it-ta'am-i li-mazarratihi keyf-e la
yah-timi an-id-dnya li-ma"arretihi ve kiin -e (R.A.) " Yetasad
dak-u srr-an ve yekuul-u sadaka-ts-srr- tutfi- gazab-er
Rabb-i (Tarih-il-Habib). Yani: Taaccb olunur ol kimseye ki
mazarrat olur deyu ta'amdan himye ider de mahall-i uryan olan
dnyann mazarrat andan oiken andan hi hmye itmez. nsan
olan asl dnyadan himye itmelidir, buyurmulardr. Ve sadaka
y gisli verirdi. Ve buyururdu ki: "Gizli sadaka vermek, Allah'n
gazabn sndrr".
Ve Zheri' den (Hikayet) olunur ki: Abdlmelik bin Mervan
bana emreyledi ki Zeyn-el-Abidin-i ayaklarnda bukau ve elle
rinde kelepek Medineden getrn, ben de veda ideceim deyil
yanna girdim. Ayaklarna bukau ve ellerine kelepek urdum
ve aladm. Zeyn-el-Abidin buyurdu ki :" Ey Zhrei senin tara
fndan bend-i zencir olduuma memnun oldum, bunlar bana me
akkat verir zannetme . Dilesem imdi halas olurum, lakin ce
hennemi hatrma getrrr" deyp ellerin ve ayaklarn kard
ve yine soktu. Ve didi ki: " Ben sizin ile Medineden ancak iki
gn giderim. Pes anlar ile am' a mteveccihen iki gn gidp
nc gn gaib oldu. Aradlar, bulamadlar.
Zheri dir ki: Abdlmelik huzilruna vardm. Filan sa'atte fi
lan yerde gaib ittin didi, ol sa'atte bana geldi ve ben kendisin
den korktum. Ba'dehu kt, gitti, didi. Ve Haccac- zalim-e bu
sm yazd. Abdl-Muttalib evlidlarnn kanlarn // dkmekten
ictinab eyle.
Ve Zeyn-el-Abidin Abdlmelik'e ol tarihte Haccac'a yazd
n kefen yazd. Ve yine Abdlmelik bin Mervan'b habsinde
mesmfmen Medinede irtihal buyurmulardr (Rahmetullah-i
aleyh).

97

BENC MAM MUHAMMED BAKIR

Ve e'imne-i sna-aerden Beinci mam: Muhammed Ba
krdr ki: Hulef-y Abbasiyyeden Mansfir denilen halifeye m
nafklarn ifali zerine Saltanat kskanup bi-ayr-i hakkin
ba'z evhama mebni Medine amirine yazd ki "Muhammed Ba
kr bin Ali bin Hseyn, mesmf'u-ma gre hurilc eflcarnda bulu
nur imi. Sakn gafil olma.". Binaenaleyh bahsedildi. Tarih-i ati
de irtihal eyledi (R.A. ).
ilim ve fazlda vs'ati cihetiyle Vasi' demek olan Bakr laka
b ile telkyb edilmitir.
mam Bakr'n ibadeti ve salavat- teheccd' ok bir zat-
erif oldular. Ve yine bkas ve Havf ve hayeti ziyade bir zat
erif oldu. Allah-o Ta'ala'ya mteveccih ve ma'dadan mnkat'
olduklar hiilde Eb Basir knyesiyle olan ziit didi ki: Bir gn
mam Muhammed Bakr hazretlerine didim ki: "Siz Rasfl-u Kib
riya'nn evladndan ve hulefsndan oldunuz mu?".
Cevabnda "Na'am" didiler. Bendahi didim ki : "Rasfil- ek
rem ve Nebi-yyi muhterem cemi' enbiyanin ulfununa varis idi.
Siz dahi Resul- Kibriya'nn ilmine varis oldunuz mu? " . Yine
cevabnda" Na'am" buyurdular. te bu hiil mametlerine ve Hi
lafetlerine ve ma'den-i ulfun-u zahire ve Batna olduklarna de
Iale ider.
Ve bundan akdem, ziit- eriflerine ok mesii'il-i mkile
-imtihii n in-su'al itmiler idi. Cmlesine cevab- ba-savab ve
siiillerin cevabm dahi kabul eylediler. Tarih-i Ceniibi'de es'fle
ve ecvibeler beyan olunmutur.
Ehl-i Beytin ahvali ol tarihte oktur. mam Bakr hazretleri
nin Dar- bakaa'ya irtihalleri Hicret-i Nebeviyyenin Yz onye
dinci senesi vaki' olmutur: Bu sfirette mddet-i mrleri Altm
sene olmu olur. Ve kabr-i erifleri Baki'de, valid-i macidleri
mam Zeyn-el Abidin Efendimiz Hazretlerinin kabr-i erifi ol
du.
Menkuldur ki eda-y salavat eyledikleri gmleklerini kendf
ye kefen itmekle vasiyyet buyrmular idi. Vasiyyetleri zerine
Kefen // idp annla defneylediler.

98

99

.Ev/U-

1 00

Bu mar'ileyh mam Muhammed Bakr Efendimiz hazretle

rinin peder-i alileri Zeyn-el-Abidin Efendimizin ehadetinden
sonra kendfisine imamet hilafet tarf- Cenab- Hakk'dan zat- va
lalanna mevhibe klnd. Bu mam Muhammed Bakr'n Kk
biraderi Zeyd-e-ehid'dir. Yaknda beyan olunur.
Lakin bu mam Muhammed Bakrn viladetleri Medine-i
Mnewerede Hicret-i Nebeviyyenin elli yedinci senesi ehr-i
Safar-l-Hayr'n c gn vuku' bulmutur. sm-i erifleri Mu
hammed'dir Ve Lakablan Bakr'dr ve knye-i erifleri Ebu
Ca'fer'dir.

Bakr dimek "limde ve maide vus'at sahibi zengin" dimek

tir.
Hz. mamn ilminin ve fazlnn vs'atna binaen Bakr laka
byla mlakkab olmutur. Bu hikaye kemal-i fazlna delalet ider
ki:
Cabir bin Abdullah-il-Ensan (R.A.) hazretlerinin mddet-i
hayat tavil oldu. Ve Basnna amy dari oldu. Bir gn mam Zey
el-Abidln mahdfm-u mkerremleri Muhammed Bakr ile ziyare
tine dahil oldu Zeyn-el-Abidin Efendimiz Hazretleri, mahdf
muna emreyledi ki Hz. Cabir'in re's-i erifini takbil eyle. Cabir
hazretleri dahi buyurdu ki "re'simi takbil iden kimdir?". Zey
el-Abidln mahdfm-u mkerremleri Muhammed Bakr ile ziyare
tine dahil oldu. Zeyn-elAbdin Efendimiz Hazretleri, mahdfmu
na emreyledi ki Hz. Cabir'in ra's-i erifini takbil eyle. Cabir
hazretleri dahi buyurdu ki "re'simi takbil iden kimdir? " . Zey
el-Abidln Efendimiz Hazretleri buyurdu ki "Olum Muham
med"dir. Heman Hazret-i Cabir Muhammed-il-Bakr hazretleri
ni deragf idp buyurdular ki: "Peygamberimiz Muham
med-l-Mustafii S.A.S. Efendimiz sana selam ider. Zeyn-el-Abi
dln Efendimiz hazretleri ve mahdfmu Muhammed-l-Bakr "Yii
Ebii Abdulliih, bu seliimn keyfiyyeti ne vech iledir beyan eyle"
didiler. Hazret-i Cabir dahi buyurdular ki: " Knt- ind-e Rasu
lallah S.A.S. v-el-Huseyn

fi

hcrihi ve bve yulaibuhu fekaal-e

Ya Cabir en telhak-a liveled-in min veled-in ElHuseyn-i ism

hll bi-ismi Ybekkr-ulilm-e bakr-en f-ekre'hu minni esselam-e

ve in la kaytehu fea'lem enne bekasik-e ba'dehu kalil-(n felem

1 01

ya'-e ba'de zalik-e gayr-e selase-ti eyyam-in (Fi Tarih-il-Cena

bi). Yani:

Ben bir gn Rasfilallah huzfunda idim. mam

Hseyn Ras

lallahn kucanda oynard. Rasulallah Efendimiz buyurdu ki Ya

Cabir sen bu Hseyn'in veledinden bir veled'e tahik olursun.
Ann ismi benim ismimdir, ilmi vus'atta bir veleddir. Benden
ana. selam syle ve Hatta Sen Muhammed Bakr' a mlakaat itti
inde ma'lm olsun ki senin dnyada baki olman azdr.
mdi bundan sonra Cabir gn yaad, vefat itti.

ALTINCI MAM CAFER-S-SADIK

Ve E' imme- isna-aerdcn Altnc mam Cafer-s-Sadktr. vi
tadeti Hicret-i Nebeviyyenin Sekseninci senesinde Medine-i M
newerede vaki' olmutur.
Menkuuldur ki Ebuyezid-il-Bistami 'kuddise srrahf) bir ok
meiiyiha yetimi ve hizmet idp feyzyab olmu idi. Byle lv
kadr'i ve azim hali var iken ve tarykatte rtbe-i intibaya var
m iken Hz.mam Ca'fer-s-Sadk'n irtihalinden sonra Dar
sa' adetinde saka olup ok zaman su getrmek hizmetinde olmu
lar. Ba'dehu rfhaniyyetinden ok feyze nail oldular.
Hatta silsile-i Nakbendiyye' de Ebu Yezid Bistami ile iftihar
iderler. Ve silsile-i mezkfrda "an rfhii niyye-til-mam Ca'fer-s
Sadk" deyf yazlmtr.
Ve mam- azam "Lev les-senetan-i lehelek-en-Nu'man" bu
yurmulard. Ve dahi Hazret-i imam Ca'fer-s-Sadk'a hizmet
ler ve hadis ahz ve slfk zemanlar imi. Hz. mam Ca'fer-s-
Sadk'n menakb ve feziiili ta'diid ve had ve hasr kabil olma
mala bu kadar ile iktifa eyledim. Ve tarih-i irtihiilleri Hicret-i
Nebeviyyenin yz krk sekizinci senesi Receb-i erifin onbeinci
gn Medine-i Mnewere'de vuku' bulmutur. Valid-i macidle
ri mam Muhammed-il-Bakr-n kabr-i erifine defn olundular.
Rdvanullah-i Ta'ala aleyhim. //ecma'in).

1 02

YEDNC MAM MSA KAZIM

Ve dahi eimme-i isna-aerden Yedinci imam Ms Kazm'
dr ki mam Ca'fer-s-S:idk' n necl-i necibidir. sm-i erifleri
Kazm'dr. Lugat- Arab (da Kazm'n ma'nas yutucu demektir.
Kemal ile hilmi olduundan ve haddini tecavz edicilere dahi
gazab itmediklerinden Kazm lakabyla mlakkab olmulardr.
Viladetleri Mekke ile Medine beyninde Ebva' nam mahalde
Hicretin yz yirmi dokuzuncu senesinde Safer-l-hayr'n yedinci
gecesi vuku' bulmutur. Gece namaznda, gndz orucunda idi.
Ehl-i Irak yani ehl-i am ve Badadda mervidir ki mam
afi rahetullah kenduye bir iddet gelse yahut bir krbet arz ol
sa mam Musa Kazm hazretlerinin kabr-i erifini ziyaret idp o
sklet o zitirab kendfilerinden zail olur idi ve buyururlar idi ki:
Hazret-i mamn kabri tiryak- mcerrebdir.
Hulefa-y Abbasiyyeden Mansilr Halife olu Mehdi halife
Hz. mam MUsa.-el-Kazm' Medine-i Mnevvereden Badad'a
getrdi ve habs eyledi. Bir gece r'yasnda mam Ali (K.V.) haz
retlerini grd. Buyurmular ki : "Fehel aseytm in tevelleytm
en tfsid f-ilarz-i ve tukatti' erhamekm" (Muhammed sfue
si: ayet:22.) (Trkesi: Geri dnerseniz yeryznde bozunculuk
yapmanz ve akrabalk bala rm kesmeniz beklenmez mi siz
den?) . Ma'nay ayet-i kerim::: sizden me'mfldr. Eer nasn
umfuuna vah olursanz yerde 1 :::sad itmeniz ve karabetleri kat'
mz Rebi'dir ki: gece Mehdi R1life beni istedi, huzfuuna vardm
ki bu ayeti kerimeyi okur idi. "imdi git Milsa bin Ca'fer'i ge
tr" didi. Ben dahi gittim ve mahbesden karub getrdm. K
am idb mu'anaka ittiler ve bu r'yay Hazret-i mama nakletti
ler.
Ba'dehu didi ki: "Kadir misin ki beni i'timad ittiresin, benim
ve evladmn zerine hurilc itmeyeceine". Hz.mam dahi buyur
dular ki:

1 03

"Allah- Ta'ala'ya yemin iderim ki yle ey itmem ve bana

yle i itmek reva deildir" . Mehdi didi ki : "Beli, doru syler
sin, yle i itmek senin // nna dmez" .
Bedehf Rebi'a emreyledi ki "onbin altun ver ve esbab- rah
tehiyye eyle, varsun, Medineye gitsnler" didi.
Rebi' dir ki: Ol gece her esbab hazr eyledim ve Hz. mam
revan eyledim. Olmaya ki Mehdi nadim olur ve yine ihanet
ider.
Ba'dehf, Mfsa Kazm Hazretleri Medine-i Mnewerede
meks ve ikamet buyurdular. Ol vaktedek ki Reid didikleri herif
emir oldu. Hazret-i imam defa-i saniyede Badad'a gtrd ve
habseylcdi. Ve hapste mesmfmen azim-i Ravza-i Cennet oldu
(R.A.).
Mervidir ki Halid-el-Bermeki denilen biedeb Reidin emriy
le zehri Hurma iine vaz' ile tesmim eylediler. Mevlana Cami'
nin (evahid) nam kitabna bak. Tarih-i Cenabi'ye bak. Ol mez
kfr kitablarnda kerametleri ve vilayetleri ve menakblar ok
tur.
Bu kitab Veli Baba Hazretleri fevkal'ade muhtasar yazm
tr.
Menkuuldr ki Harln -er- Reid dedikleri herif hasedi ve
adaveti iktizas mam Mfsa Kazm Hz.lerine berkemal olmala
bir gn Hazret-i mam Mfsa Kazm'a dimi ki :" Siz nice dersi
niz ki Peygamber-i Zian'n evlad ve zrriyyeti olmuuzdur?
Halbuki sizler mam Ali evladndan olmusunuzdur. Zira ancak
recl babasndan in ceddine mensfb olur. Ve maderindan
in ceddine mensfb olmaz. Siz Rasfl- ekren hazretlerine Fa
tma' dan in mensfb olmusunuz. Bu surette size Evlild- Rasf
lallah ve Zrriyyet-i Rasflallah tlak olunmaz. Ve zrriyyet da'
vas sahih olmayub belki kizb-i malz olur. Fahr-i alem A.S. n
zrriyyeti munkat'dir. Zira evlad- zkfru hkm- blia vasl

1 04

olmayarak irtihal eylediler. Zrriyyet ve evlad ta'biri evlad- z

kfra mahsustur" diyerek byle hezeyan ve trrehay syledi.
Hz. mam Mfisa Kazm dahi ceviib- basavab'a aaz idb
yle ki / / "E-uz b-illiih-i min-e) eytan-ir racim-i, B-ism-il
lah-ir-Rahman-ir-Rahim-i." ," ve men zrriyyetihi Davude ve S
leyman-e ve Eyyib-e ve Yfsuf-e ve Mfsa ve Harn-e , ve kezii
lik-e neczi-1-muhsinin-e. Ve zekeriyya ve Yahya ve isii . . . " (Ku
ran, En'am sfresi, ayet:

84.- 85.

den) (Trkesi: Ve soyundan

Davud'u, Sleyman', Eyyibu, Yusuf'u, Mfsa'y ve Harn' u -ki

ilerini iyi yapanlara bylece karlk veririz -, Zekeriyya'y,
Yahya' y, say . . . . Doru yola eritirdik" . Nazm- celilini tilavet
buyurdular Ba' dehf yine buyurdular ki

"Leys-eli-sa ab-n ve

innemulhik-a bi-zurriyyet-il-enbiya-i min kbel-i mmihi". Yani

sii AS. in baba yoktur. Ancak evliyann zrriyyeti ne Hz.

Meryem canibinden bu nazm- celil mucibince bize Zrriyyet-i
Muhammed-in-il-Mustafa ve evliid- Rasfl-i Kibriya ta'bir olu
nur.
Ve yine bir delil-i ahar getrp buyurdular ki: Tanr yce ki
tabnda ryuyururlar ki)

"

Fe-kul te'110 ned-u ebnaena.. "u

nazm- celilde Ya M uhammed seninle muaraza iden kffara sy

le ki biz evladmz da'vet idelim mekan- mbahaleye . . Evlad
yerine Hz. Hasan ve Hz. Hseyn-i gtrdler. Byle olunca
mam Hasan ve mam Hseyn Hz. Rasfl-i Kibriyann evlad ol
mu olurlar.
' Ba'dehi Reid-i Pelld "Febhitellezi kefer-e. " nazm- celiline
.

masadak olup skft eyledi.

Ma sebakta " Hseyn minni ve en-e min Hseyn-i" ilah .. bu
hadisteki Sbt, evHid ma' nasnadr. Ve nice hadislerde Rasfl-i
Kibriyadan Ya beni vaki' olmutur ki hitab mam Hasan ve
mam Hseyn in idi. Bunda bhe yoktur.
Buna mabih bir hikaye vardr ki kibar- muhaddisinden

1 05

a'blden menkuldr ki: Emeviyyeden bir gn Haccac- Zalim-in

yanna baz hacetim in gitmi idim. Haccac ferman- mek
ked ile ferman eyledi ki "Zrriyyet-i Rasflallah var denilmesun,
zira zrriyyet-i Muhammediyye munkat'dr. Ve binat ile mnte
sib olana zrriyyet ve evlad ta'bir olunmaz belki evlad- zk1r
ile// mntesib olana ta'bir olunur. Meer Horasan ikliminde
Belh ehrinin fakyhi Yahya bin Ya'mer Haccacn bu emrini ii
dp" Hezeyan ve hata itmi, zira evlad- Rasfl bakidir. Ve zrri
yeti Resfl-i Kibriya munkat' deildir" der imi. Haccac- Zalim
dahi Yahya'mn bu kelamm istima'idp, Belh'e mahfi adamlar
gnderp gece hanesinden alz ile balu olduu halde am' a ih
zar itmi. a'bi dir ki: Ben Haccacn yannda iken Yahya Faky
hi balu der-zencir olduu halde huzfuna getrdiler. Heman
Haccac unf ile hitab idp didi ki : " senzu'm ve i'tikaad- batl
ider misin ki Hasan ve Hseyn Rasfl Aleyh-is-selamn zrriyyet
ve evladndandr?" . Yahya alim dahi:" Beli, yledir. Ve zrriy
yeti Rasflallahtan dirim" didi. Haccac didi ki : "n ki bu da'va
y idiyorsun ve Hasan ve Hseyn zrriyyettendir dersin. Bana

Kur'andan bunlar evlad olduuna bir delil-i vazh getr. Yahud

seni her bir uzvuiu bedeninden cda itmekle pare pare iderim"
ve bundan sonra yine Haccac didi ki" ve lakin (Ned'u ebnaena
ve ebnaekm . . ) delilini istemem. Belki bu ayetten baka yine
Kur'andan bir delil-i vazh isterim" .
Yahya-i alim hazretleri dahi mtevekkilen al-allah ilham-
Bari ile buyrdular ki: Sana kitiibullah' dan bir beyyine-i vazha
olarak ayet-i kerime getreyiin ki o ayet benim da'vam isbat
ider // Bundan sonra Yahya alim didi ki:
"Hak Cell-e ve Ala, kitab- Mecidinde "

vz

nhan hedeyna

min kabl- ve min zrriyyetihi Davd-e ve Sleyman-e._" Ma' -

nas : Hz. Nfh AS. a dahi brahim AS. dan ewel hidayet eyle
dik ve tanyk- Hakk' gsterdik ve dahi Hz. Nfh'un evladndan

1 06

kldk. Davfid, Sleyman ve Eyyb ve Yusuf ve Mfisa ve Harfin

ve Zekeriyya ve Yahya ve sa aleyhim-s-selam hazretlerini da
hi nfhh A. S. n evladndan kldk demektir.".
Bundan sonra Yahya alim Hz.leri buyurdular ki: "Hz. sa
Aleyhis-setamn babas kimdir? ve var mdr?. Tahkik Cenab-
Kibriya Hz. say Nfh'un zrriyyetinden ve evladndan kld. ve
Ana ilhak eyledi. Bundan mnfehim olur ki binat tarafndan da
hi zrriyyet ve evlad tabir olunur imi" didikte Haccac- Zalim
mebhft olub nutka mecali kalmad ve ban bir zaman nne
edi.
Bundan sonra ban kaldrup "Yahyann bendini kad idin
ve ana u mkdar altundan virin" didi Ve yine Belh'e gitmee
ruhsat virdi.
Ve bundan ma'da nice menakb- celileleri vardr. Fakat oku
yan canlara melalet iras ider deyi yazmadm.

SEKZNC MAM RIZA

Ve eimme-i isna-aerin Sekizincisi i mam Rza

hazretleridir.
sm-i erifleri Ali'dir ve takablan Rza'dr. Ve knye-i erifleri
Eh-l-Hasandr. Valid-i macidleri huzfuuna da'vet buyurduklar
vakitte" ed'fi li veled-ir-Rza" buyururlard. Ve eeri hitab ider
se" Ya eb-el-Hasan" diyerek hitab buyururlard. Viladetleri Nic
ret-i Nebevinin Yz elli nc senesi Rabi-utahirin onikinci//
perene gn vuku' bulmutur rtihalleri Tfis vilayetinde Sina
bad karyesinde vaki' olmutur.

1 07

.,

,
MvhiW/mfl /;j,;
( .,,,., 6111
o/ ,A,-,.. )

illi'

,
#?us ,;;

"
ili t

( Gt/,-,, c'"-

/l,,. J',,/,t.,,
,u,,,.,, 4,,,,. .,11 v""11.,, /14 11.
1.:1., 4,,, ,a,y

lru;,,.,)

ltJ $e

E1/at1.,

cfmJ.m

;;li- .f,;,, - HJA:Li'

/ilu/J .vnm ttl

EJu Cfl/er

1 08

.f1- l/,u.Jn

/V/uhJP'"1 '"

Ve Hz. mam Ali Rza'nn validelerinden menkuuldr ki :

n ki olum Ali Rza'y hamil oldum. Hatunlarn ektii sk

let-i hamli asla grmedim. Ve yine hab' a vardkta karnmda tes

bih ve tehli:l avazn iidirdim. Ve bana bir heybet galebe iderdi.

un ki bidar olur idim. Hi avaz iitmezidim" deyfr nakil buyu

n,rl a,rd.
Ve yine validelerinden menkuuldr ki : Hiyn-i viladetinde
iki elini yere koymu ve yzn asuman canibine eylemiler. Ve
leb-i mubiireklerini Mnacat ider ve sz syler gibi tahrik buyu
rurlarm.

Ve "evahid-n-nbwe-ti' nam kitabda mezkfrdur ki: Hule

fa-y Abbasiyyeden Me'rnfui nam Halife kerimesini mam R

za'ya tezvis itmi, ve kendi ahdinin velisi ve sahibi klm. Hali
fenin yanna gelirken Hacibiin ve Perdedaran kyam idp per

de-i biib' li-ecel-it-ta'zim ref'iderler idi. Hz. mama bir ey

in mnfa'il olub beynlerinde mukavele itmiler ki kyam ve is

tikbal itmeyele, ve perde kaldrmayalar. Bir gn nagah Hz.

mam yine Halifenin yanna gelr iken bunlar Hz.mam grdk

te min gayri ihtiyar kyam ittiler ve yine perdeyi ref' ittiler.

Ba' dehf " biz mukavele itmitik ki perdeyi ref' itmeyelim,

ne aceb ki yine byle ittik" didiler ve yine yeniden perdeyi r.e r it

memee mu'ahede ittiler. Bir gn yine grdler ki Hz. imam
Halifeniff yanna gelr. Mu'ahedelerinde sabit olup kyam itme
diler ve rdeyi kaldrmadlar. Nagah Cenab- Kibriya bir ruzi
gar halkdp o ruzigar perdeyi kaldrd. Perdedaran bu hali gr
dkte// cmlesi nadim olup didiler ki : "bir kimesneyi ki Al
liih- Ta'a.Ia hazretleri aziz ve muhterem klmtr. Hibir kimse
ne an tezlil ve hakyr itmee kaadir deildir. Eeri bizler tah
kyr in perdeyi ref'itmedik ise de bize ramen Cenab- Kibri
ya perdeyi Ruziganna ref'ittirdi. Zira Mu'iz ve Mzil (yani:
aziz. klan, zelil klan) Aliah- Ta' alii' dr.
Nitekim Kur'anda :" . . . ve tu'izz- men tea- ve tzill- men
te3.- bi-yed-ik-el-hayr- innet-e ala kll-i ey' in kadir" (Ali m
ran sfresi, ayet: 26. son blm) (Trkesi:
Dilediini az iz klar yce idersin
Dilediini rezil klar cce idersin
Bilirim ki gcn her eye hakkyla yeter.
( )Dr. Bedri Noyan, Manzfun Trke Kur' an' dan). buyurul
mutur.

1 09

Ve yine keramatndan olarak menkuuldr ki : O asrn fusa

hasndan Za'il nam a'ir Hz.mam Ali Rzaya Arabi-yyl-ibare
bir kaside nazn itmi air dir ki: "un ki o kasideyi nazn ittim,
murad ittim ki mam Ali Rza hazretlerinin huzfuna takdim
ideyim. O zaman Hz. mam Horasan ikliminde idi. Kasideyi tak
dim ittim ve huzfuunda okudum. Hz. mam kelaliyle istihsan bu
yurdular. Ve bana emreylediler ki bu kasideyi bir kimsenin ya
nnda okuma. Meer ki ol vakt oku ki ben sana oku deyf emri
deyim. Ve bu kasidenin nazm haberi Me'mn halifeye vasl ol
mu. O zaman Halife beni taleb eyledi ve huzfuuna ihzar itti.
Ve benim ahalimden ne haldesin diyerek su'al itti. Sonra bana
didi ki: " ol kaside ki nazmitmisin ve mam Ali Rza'ya Hora
san' da iken takdim itnisin, an bana oku ki ben dahi istima'ide
yim" didikte bendahi okumaktan, mam Ali Rza Hz.lerinin ten"
bihi sebebiyle ta'alll ve imtina' eyledim.
Halife dahi emreyledi ki mam Rza Hz.lerini huz1runa ge
treler. Bunun zerine// mam Rza Halifenin huzfruna geldi.
Halife didi ki: " Ya Eb-el-Hasan, Za'il bin Ali-yyil-Huziii senin
medhinde naznettii kasideyi sordum, oku deyf emreyledim,
okumad. Sen syle ki okuya. Hz. mam dahi "Oku" deyf bana
emreyledi. Bendahi okudum. Halife kemaliyle istihsan idp ba
na ellibin dirhem gm ihsan eyledi. Hz. mam bu ihsann yan
na kendi kisesinden atiyye zammidp bana virdi. Ben dahi atiy
yeleri kabzeyledim. Ve Hz. mamdan niyaz eyledim ki Siz ev
Iad- Rasfilsnz. Sizin bedeninize dokunan ten nar- cehennem
den yanmadm Ak.kae hadisiyle sabit olduu gibi elbisenizi
dahi bir kimse giyse veya kefen idinse ann dahi yanmayacana
ok asar vardr. Bana labis olduunuz esvabdan bir sevb ihsan
idesiz . Ben dahi an ba'd-el-mevt kefen olmak in hfzedeyim,
ve ann berekatyla Cenab- Hakk'n mafiretine nail olaym" di
dikte Hz.mam Rza dahi kendusinin Iabis olduu kami.s'i virdi.
Ve bir silecek ki lisan- arabide Menefe <lirler, kamis ile bera
ber an dahi ihsan buyurdular. Ve yine buyurdu ki "Bunlar hf
zeyle ve bunlarn sebebiyle sen mbtela olduun afattan emin

1 10

olursun."
Bundan sonra Irak canibine ric'ata kast ittim. Esna-i rah'da
Erad taifesinden bir cema'at bizim zerimize geldiler. Ve bizim
kafilemizi yama eylediler. Hatta benim cmle malm aldlar.
Ve bir khne pirehen' den gayri bir eyim mal itlak olunacak kal
mad. Ve ben bir malime te'essf itmedim, ol gmlee ve silece
e te'essf ittim ki mam Rza Hazretleri baia virmiidi. Haz
ret-i mamn bunlar hfzeyle, mahfuz olursun, bu szn fikrinde
idim//
Ve ne aceb ki hal byle oldu, der idim. Nagah grdm ki
ol haramilerden birisi benim fers'ime svar olmu ve benim ya
murJuum ann zerindedir. Gelb yanma durdu. Ve muntazr
dr ki Haramiler cem'ola ve cmlesi birden gideler. Ve "Meda
ris-i ayat-i. . . " diye balayan Hz.mama yazdm kaside beytidir
an okumaa balad. Ben dahi bka iderek kendime didim: "a
cebdir ki bu sarik Ehl-i Beyt-i Rasfilallah'a taryk- muhabbete
sa'yeder. Hal byle olunca kalbime tama' dt ki Pirehen ve
menefe'yi Rzay belki bunlardan tahlis iderim. Heman ol sa
rk' a didim ki: "Ya seydi. . Bu kasideyi kim sylemitir?" . Sark
dahi didi ki "Senin byle sz ile ne mnesebetin var ki, nazmn
dan su' al idirsin. Ben dahi didim ki : "Hele bu kasideyi kan a
ir sylemitir, bana haber vir". Cevabnda didi ki :" Bu kasideyi
Za'il bin Ali ki air-i al-i Muhammeddir. O sylemitir" . Ben
dahi didim ki: " Ey seyyidi .. Ol Ulu Mevlaya yemin iderim ki
Za'il ben' em. Ve bu kasideyi ben nazn itmiem.
Bu kelam gayet istib'ad eyledi. Ve benim Za'il olduuma
i'timad itmedi. Ve karvan halkm cem' eyledi. Ve anlardan istif
sar eyledi ki Za'i bu mudur, cmlesi ehadet ittiler ki Za'il bu-
dur. Cnki indinde Za'il ben olduum tahakkuk eyledi. Her ne
ki kafileden aldlar, cmlesini geriiya reddeyledi ve .bize klauz
oldu, ve mahuf mahalden bizi gerd. ben ve olduum kafile o
pirhen ve menefe-i erifa ve nazm- kaside bereketiyle bu bela
dan kurtulduk ve mahfz tutulmu olduk.

111

te al-i Rasfile muhabbetin dnyada faide-i azimesi vardr.

Kyas eyle ki Dar- ahirette neler olsa gerektir.
evahid-n-Nbvve'de 11 mastfudur ki Me'mfu, mam
Ali Rza hazretlerini damad ve veliahd eylemi idi. Bir hayli
mddet mrurundan sonra hilafeti kenduye arz ve teklif eyledi .
Anlar dahi kabul eylemediler. Ve iki mah mkdan byle daima
telifte bulundular. Ahir-l-zmr ibram ve israrda mbalaa eyle
di. Ve bu isran tecavz kabul itmedii sfrette azim va'id ve
tehdid gsterdiJ Naar H.mam hilafeti kabul eylediler ve bu
yurdular idi ki: Ve ma edra ma yaral bi ve la bikm inn-el
-

hkn- illahllahi yakuss-ul-hakk-a ve bve hayr-lffislin. Ve

Lakinni imteselt emr-i emir-il-m'minin ve ahhart- riza
ihi-"

Menkuldr ki bir gn Me'mfu gulamn irsal idp mam R

za hazretlerini da'vet itti. Hz. mam dahi icabet idp vardkta

yanna dahil oldu. Me'mfu, grdkte yerinden sr'atle kalkt ve

Hz. mam ile mu'anaka eylediler. Ve ayneyni beyninden dahi
takbil eyledi ve an ik'ad eyledi. Ve lakin yanna dahil oldukta
tabaklar iinde meyveler var idi ve elinde dahi bir salkm zm
var idi ki andan ider idi. Hz. mam girdikte kyam bahanesiyle
salkm elinden brakt .cun ki Hz. mam oturdu, guya ikram
in zm salkmn eline virdi. Ve didi ki: Ya ibn-i Rasfilal
Iah .. Bi zmden senin gzn hllbter'dir. H.mam dahi "Eyl
zm cennet meyvesindendir buyurdular. Badehu Me'mln : "
Bu zmden tenavl eyle" didi. mam Rza buyurdular ki " Beni
mu'af tut" . Me'mln dahi mbalaa gsterdi ve didi ki: "Ekle
mani' nedir? Me'mudr ki bizi mttehim tutarsn, ve bize i'tima
dn yoktur'', hemandem o salkm alup baz danelerini ekle m
baeret eyledi ki anlarda sem eseri yok idi. Ve gayrisini yine
Hz. mam- rahmet-ullah-il-viisi'a ya virmi idi. 11 mam Rza
hazretleri dahi zmden bir ka dane tenavl eyledi ve biikisini
yine tabaa koydu. Ve der'akab kalkt.
Me'mln didi ki: Kande gidersin. Hz.miim dahi :" Gnder
diin mahalle giderim" didi. Muriid- erifleri "Beni zehirledin,

1 12

ahirete giderim" demektir. o zmlerden tenavl buyurdukt

mesmfun olduunu teferrs eylediler.

Hlasa-i kalam Hane-i sa'adetine gelh

5ernden azim-i

Ravza-i Rdvan oldular (R.T.A.)

DOKUZUNCU MAM MUHAMMED TAK

Ve eimme-i sna-aer'den Dokuzuncusu i mam Muhammed
Takii'dir. Ve ism-i erifleri Muhammed'dir. Mar-ez-zikr mam

Ali Rzann sulb-u Pakinden Medine-i Mnevverede Hicret-i

Nebevinin Yz doksan beinci senesi Rcceb-i erifinin Onuncu
cum'a gn tevelld eylemitir. Lilkab- erifleri Taki-yyd-din
Cevad'dr. Ve vefatlar Hicretin ikiyz onuncu senesi ehr-i Zil
hicce'nin altnc D-enbih (pazartesi) gn vaki' olmutur. Ve
irtihalleri Badadda vuku' bulmala cedd-i emcedleri mam Mu
sa Kazm Hazretlerinin kabr-i erifinin ba taraf civarnda va
ki' dir.
Zeman- irtihallerinde Mu'tasm nam herif Vali-i Badad
idi. Lakin sahih olan bu marn-ileyh mam Muhammed Takiy
yeddin mesmfunen vefat itmemitir. Ve dahi kemaliyle ilmi ve
edebi ve fazl var idi.
Hz. mam Muhummed Taki'nin kelimat- kudsiyyesindendir:
"El-amili b-iz-Zulm vel-mu'in-e lehu v-er-Razi bibi rcka-i".
Ve yine ondan: " Yevm-il-adl-i al-az-alim-i eedd- min
yevm-il-cevr-i al-el-mazlfun-i (Za.Iimin adalet gn, mazlumun
c.:evr gnnden daha iddetlic ir). Ve yine ondan: "El-ulema-i
gurba-i li-kesret-il-chha-e bevnehm) (bilginler cahiller kala
bal arasnda gariblerdir).
Ve yine onun szlerinden : "Es-Sabr- // al-el-musibetihi,
Musibetihi al-e- ematetih-i bihil" Yani (Musibete sabretmek,
senin musibetine sevinen kimse zerine musibettir) demektir.
Ve yine mam Muhammed Taki'nin keramatndan bazlar
budur ki : bir gn bir kimse gelp "bizim diyerda bir hatun var
dr, sizin elbisenizden bir elbise ister ki ahirette azab
didi.

1 13

grmeye

..

mam Muhammed Taki : "Ol Hatunun elbiseye haceti kal

mad. Bugn m stani oldu" buyurdular. Heman oradan diyar
mza geldim. Su'al ittim ki o gn irtihal-i diir- bakaa buyur
mular.
Ve yine bir kimse gelp " Ya mam, sefer murad ideriz, ve
da' in geldik" didikle, "bugn dara gitmeyiniz, yarnadek sab
rediniz" buyurdu. nki Hz. mamin huz1rundan ktm. Refi
kim didi ki" Ben bugn giderim, yarna sabretmem" didi. Ben
dahi "siz bilrsiniz, Ben Hz. mamn emrine muhalefet idemem
ve bugn ehirden dara kmak benim in olamaz" didim. Re
fikiniz beklemeyb o gn gitti. Ve ben kaldm. O gece kesret-i
baran olmala nazil olduu dereye seyl-i azim gelp garikan fe
et oldu.
te Hz. mamn keramat layu'ad ve la yuhsa'dr.

ONUNCU .MAM AL-YYN NAK

Ve

Eimme-i ismi-aerden Onuncu lmam- hmam Ali-y

yn-Naki'dir. Ve

liikablan Nakii ve Zeki ve Hadi'dir. Ve knye

Hatta b unlara Eb-l Hasan- Salis dinr.
Eb-l-Hasan-i ewel mam Musa Kazm'dr. Ve eb-l-Ha
san- siini mam Ali Rza hazretleridir. Ve Eb-l-Hasan- Salis
miirn-ileyh mam Naki hazretleridir.
Validelerin e ihtilaf olunmutur. Ba'zlan mn-l-fazl bint
Me'mfn'dur deyu menakblanrnzda yazmlar. Ve baz mena
kbda Valideleri Semane nam hir Cariye'dir dimiler.
Viliidetleri Hicret-i Nebevinin kiyz ondrdnc senesi Re
ceb-i erifinin on nc gn // Medine-i Mnewerede vuku
bulmutur.
.
Tarih-i irtihalleri Hicret-i Nebevi'nin ikiyz ellidrdnc se
nesi Cemaziyel-ahirin evahirinde Denbih (Pazartesi) gn va
ki' olmutur. mr- erifleri Krk sene ider.
Valid-i macidleri mam Muhammed Taki irtihalinde yedi ya
nda idiler. Ve bin Ali-yyn-Nakii kendi evlerine defnolundusi

Eb-l-Hasan'dr.

1 14

lar. Ve evleri Badad nevahisindedir. Ve kabr-i erifinin ismi :

(Srre men ray)dir.
mam- mirn-ileyhin kerametleri gayetle oktur. Teberr"
ken bir-ikisini beyan ideyim: Hulef-y Abbasiyyeden Mtevek
kil denilen Emir havfndan in Medine-i Mnewereden Irak'a
imam Ali-yyn-Nakii'yi istedi. Anlar dahi naar azimet eyledi
ler. Ve an Han-is-Si' am nam menzile indirdiler. Havas gayet
te sakyl ve naho bir mevzi' idi.
Hz. mamn muhiblerinden birisi ki Salih bin Sa'id idi. Te
riflerini duyunca istikbal in gelp Hz. mam o menzilde bul
du. Ve didi ki : "Ya bn-i Rasfilallah, canm sana feda olsun, bu
cema'at cmle umfrda senin kadrini ihfa ve nfrunu itfa murad
iderler. Binaberin seni bu menzilden bir vahete inzal ittiler".
Hz. mam dahi buyurdu ki :" Biz bu menzilin naholuunu
beenmeyiz. ". Mubarek eliyle bana iaet eyledi ki "Hele bu
menzile bir eyfce nazar eyle. Grdm ki ol menzilde mubarek
balar ve enhar- cariye ve kusfr-u aliye mevcfiddur. Ve cenne
tin evsafn o makaama okumak layktr.
Bu hali mahede ittikte bana hayret galebe itti. Ve buyurdu
ki "Ey ibn-i sa'id biz kande isek bu ihsanlar bizimlcdir. Lakin
biz zahirde Han-is-Si'am'da durmuuzdur.
Ve dahi bir ahs didi ki: Ay1lim Hamiledir. Du'anz niyaz
ederim. O veled erkek olsun// . Hz. mam bir mikdar tevakkuf
ittiler ve buyurdu ki: " yle olsun, nki mtevellit olur Namn
Muhammed tesmiye eyle". Peder dir ki : Veled dodu, grdm
ki erkektir. Namn Muhammed Tesmiye eyledim.
Ve yine menkuuldr ki ahir bir adem gelp" yolcum vardr,
du'a eyle ki erkek doa". didi. Hz. mam Ali-yyn-Nakii dahi te
vecch idp" binat- kesire erkekten efdaldir" .. didi. n ki m
tevellid oldu grdm ki duhter imi, zira hadis-i erifte "Eb-l-
binat merzfik" (Kz babas nzklandnlmtr) buyurulmutur.
Ve yine biri gelp Kille kadsndan ikayet eyledi ki, bana
eza ider deyf.. Murad u idi ki Hz. mam Kady men' ide.
Buyurdular ki : ki ay daha sabreyle. ki mm tekmilinde

1 15

f-ilhal Kad azlolundu.

Ve yine cmle-i keramatndan biri de : Bir gn velime da've
tinde idiler. O mecliste evlad- hulefdan ve a'yan- nasden
cemm-i gafir hazr idi. Cmlesi Hz.mam'a ta'zim ve tevkyr
ederek otururlard.

o mecliste bir cevan- bi-edeb var idi ki hakk- ta'zimi yeri

ne getrmez idi. V$; ok syler ve handeler eyler idi.
Cevan'n bu haline kalb-i erifleri mnfa'il olup buyurdular

"Ya haza tazhak- bi-mela-i fik-e ve tezhel- an zikrullah-i

ve ente ba'de selase min ehi-il-kubur". Ol cevan yine ol edebsiz
ki:

lii iledi. nki ta'amyediler ve dara ktlar, hasta oldu.

gn hekim bakt, ol cevan vefat itti.
Ve dier kerameti dahi Emir Mtevekkil denilen herifin bir
kuhanesi var idi ki der1nunda enva' tuyfr mevcid ve her biri
bir drl avaz ile terlerdi. Hi durmazlard. Lakin Hz. Ali-y
yn-Nakii geldii vakitte hi birisi sesini karmazd.
Ve dier kerameti Ptevekkil al-allah denilen bidin gnler
den bir gn Hint tarafndan gelp drt oyunlan

//

kanr bir

Hokkabaz'a "Sen mam Ali-yyn-Naki'yi bir oyunla mahcfb ey

le" deyf tenbih eyledi. Ol hokkabaz da "Siz gayetle yufka ek
mekleri yapub, davet idp ann nne koyunuz, ben ana bir i ya
parm" didi.
Mtevekkil, bir gn eraf- Badad' ve mam Ali-yyn-Na
kii hazretlerini ve hokkabaz da'vet idp bir sofraya oturdular.
Esnii-y ta'amda bir lu'b ile mamn nndeki etmei o hokka
baz hevaya uurdu, yine getrdiler. K-el-evvel yapt. Yine getr
diler. K-el-ewel yapt. Ol mecliste alanlan kahkaha ile birden
gltler. Ba'dehu etmei yidiler. O mecliste bir kimse var idi
ki arslan sfretini yapar idi. Bir arslan sfreti yapt. Seyr iderken
Hz. mam Ali-yyn-Nakii ol sfrete hitab idp "Ey sfret, bi-izn-i
Huda arslan olup bu hokkabaz helak eyle" buyurduunda ol su
ret bir arslan olup etrafa hamle eyledi. Cmlesi dara katlar.
Ba'dehf ieri girdiler, grdler ki hokkabaz da yok ve arslan da
yoktur. Ancak hokkabazn kanlan kalmtr. Ve sfret k-el-evvel

1 16

yine sfuettir.
Keramat-il-evliya hak ve bahusus Veli-yyi Sadiittan olursa
keramat cedd-i a'lalanndan miras gibidir. Her ne denli olsa az
dr. Bu kadar ile iktifa eyledim.

ON BRNC MAM HASAN-L-ASKER

Eimme-i isna-aerden onbirinci imam Hasan-l-Askeri'dir.
Salif-z-zikr, Nakii ve Hadi lakabyla mlakkab olan mam
Ali-yyn-Nakii bin Muhammed-t-Takii bin Ali Rza bin Musa
Kazm bin Ca'fer-s-Sadk bin Muhammed Bakr bin Zeyn-el-A
bidin ibn-il-mam Hseyn ibn-i Fabmatz-Zehra Rdvanullah-i
aleyhim ecma'in ki bu marn'ileyh mam Hasan-l-Askeri
mam Ali-yyn-Nakii oludur.
smi

Hasan, ve

lakab

Zeki ve Halis

ve Sirac-d-din'dir. La

kin hreti Hasan-l-Askeri'dir. Viliidetleri Hicret-i Nebevinin

kiyz // otuzbirinci senesinde vaki' olmutur. Yahut ikinci sene
sinde vaki'dir. Va irtihalleri de yine hicre.tin ikiyz altmnc se
nesi Badad civarnda "Srre man Ray" didikleri mahalde vaki'
olmala valid-i macidleri mam Ali-yyn-Nakii'nin yannda def
nolunmutur. Ve valideleri Cariye'dir. ismi Siisen'dir.
Bu mam Hasan-l-Askeri'nin keramat dahi Iayu'ad ve la
yuhsadr. Her kim ki ne in kendisine yolda sylese gelince o
yolda sylediini syler, ve dilediini verirdi. Ve yerlerden bir
ok defineler haber virirdi. Ve sahrada bir kimse kendisinden
bir ey istese ve yannda ol ey olmasa eline bir ey olup topra
kazsa ol ey oradan kard.
Ve kendisinden Mikat nedir? deyi su'al olundu. Mikat;
kalb-i Muhammed aleyhis-seliim'dr cevabn virdi.
Ve bir ahs ayalim hamiledir, erkek olmasn niyaz eyledi.
Ol ocukta sonra olan ber-hayat vcuda gelr, ve hem erkek
olur, cevabnda bulundular. O ahs bir ka gn sonra grd ki
ayali l zrriyyet getrd. Andan sonra hamile olup berhayat
ve erkek zrriyyet getrdi.

1 17

ON KNC MAM MUHAMMED MEHD

Ve i'alann zu'muna gre : Eimme-i sna-aardan Onikinci
mam: Muh ammed M e h d i'dir.
sm-i erifleri Muhammed, ve lakablan Mehdi ve Huccat
ve Kaaim ve Mntazar ve Sahib-z-Zaman'dr. Ve knyesi
Eb-l-kaasin'dr. i'a mezhebinde aret-i lahiyye ile ve i.
ret-i Rasfil-i Kibriya ile vaz'olunmutur. Hasl gerek ismi ve ge
rek knyesi Fahr-i alem Muhammed-inil-Mustafa S.A.S. Efendi
mizin sm-i erifine ve knya-i sa'aetine muvafktr. Ve ehl-i
snnet vel-cema'at mezhebinde dahi isim ve knye muvafk-
ism-i Rasfilallah ve knye-i Rasfilallah olmaktadr. Muhalefet
yoktur. Mehdi-i Muntazar Muhammed Mehdi eb-l-Kassm'dr.
Lakin bu evsafta mevUf olan mam Muhammed // Mehdi ev
Iad- Rasfilden ahir zamanda tevelld idp de'va-y hilafet ide
cek ve Hz. isa (AS.) kendusinin eyhl-slam olacaktr. Yer y
znde krk yl hilafet idb Deccal' dahl katledecektir, ve ok
adalet idecektir, <lirler.
Ve lakin i'a mezhebinde Muhammed Mehdinin viladetleri
hicret-i Nebevinin ikiyz ellisekizinci senesi Ramazan- erifinin
nc gn gicesi "Srre men Ray" denilen mahal ki, cedd-i
emced-i mam Ali-yyn-Nakii hazretlerine ve ba'dehf valid-i
macidi mam Hasan-t-Askeri hazretlerine medfen olan mahal
dir, orada vuku' bulmutur. Pederleri mam Hasan-l-Askeri'dir
ler.
Validesi Nercis Hatun'dur. Kayser-i Rfm'un olu Buui k
zdr. Ve lakin Muhyiddin-i Arabi bin Ali-yyel-Maribi "Ftu
hat- Mekkiyye" namyla te'lif ittii kitabnda yazm ki.
Mehdi-i al-i Rasfil ile ricalullah- kil.milinden yz altm
recl beraber olurlar. Bu halife veled-i Fatma'dan nasl-i Rasf
lallah'dan olur, ismi ism-i Rasfilallah ve knyesi knya-i Cedde
Hasan bin Ali. Rkn- Yemani ile maksam- brahim arasnda
kendusine bi'at olunur, ehl-i hakayktan arif-i billah olanlar ken
disine bi'at iderler ve ana nusret iderler. Bunlar ite Mehdinin
vezirleridir. Bunlar memleketin sikletlerini yklenrler. Ne ka1 18

dar mr var ise ana yardm ve i'ane iderler. te bu Halife ku

dillerini bilr ve adaleti ins' ve cinne sirayet ider, dini
Ve dahi cmlesi Mehdi'nin geleceini sylyorlar, fakat bir
vakt- muayyen beyan itmemitir. Nice Mehdi-i iil-i

Rasfilun ge

lecei inkar olunur.//

Sa'id--1-Hudri

(R.A.) Hz. Muhammed'in de bu hususta ha

disler buyurduunu kaydetmitir.

Amma sablkta beyan olunduu vecihle Sadat- zamdan Veli
Baba Hazretlerinin cedd-i a'lalan Hazret-i mam Zeyd bin
mam Ali Zeyn-el-Abidin ibn-i mam Hseyn ibn-i Ali-yyel-
Murtaza ve Fatma-tz-Zehra ve sbt- cedclina ve seyyidina Mu
hammed-inil-Mustafa S.A.S,. ismi

Zeyd,

knyesi

Eh-el-Hasan.

Validesi mm veled ismi Cezla'dr. Hicret-i Nebevinin Yz

yirmi senesinde Hiilm bin Abdlmelik zerine Hur1c itti. Onat
t bin i'a zor ile kendisini mam klup bi'at itmi iken ekserisi
bi'atlerini bozdlar. Bi'atini bozmayanlara
Hicretin

yzyirmi

(Z e y d i)

derler.

senesinde Hiilm tarafndan ehid oldu.

Ba'dehu salb'olundu. Yaknda tafsilini beyan iderim. Marn'i

leyh Ceddi a'Iamz Zeyd

(R.A.) ehit olduunda krksekiz yan

da idi. Kendisinden sonra drt olu kald Biri Yahya e-ehid'
dir. bunun zrriyyeti kalmamtr. Ve biri : Hseyn -i Zd-dem'a

ve Zl'ibre'dir. Bu bizim ceddimizdir. Ve. biri : sa m'

tem-l-Ebal'dir, ve biri de Muhammed'dir. Bunlarn herbirinin
evlad- kesiresi vardr. Murad iden kimse eceremize ve (Um
de-tt-Talib fi Ensib- al-i Ehi Talib) Nam kitaba nazar eyle
sn. Tafsili anlarda ise de kendi cedd-i emcedimiz olan H
seyn-i Zd-dem' a'rtn ev!iidn beyan ideyim. yleki:

1 19

J,_., Ak

( /.)
" 11,;,.,.a .J
2 11
"J,#., (J.)

/3t'11 t .'
C e z/J

Y./J.J , ,,_
l Alil

E/- lle/rey11 {t1Ptll)

Y.:My-

.&1- llr&l,rir/

(O

Et/lrd-l

.,

Mt1l.;m nmi- u/
El- '#01.s11
lls9.r el-ltrvlqir - tiz. "b///,/
v-

el- ;;; s.i..rl

1 20

H.1AfU

El-

.F11/utl-
#lultJmm u/- ,;/. A.rJ"
'11- Hrll,.riri
J/- /- AlA.roJ r. J

:J l9

11/i- El- C101. i/,

/V/ul_,,.. ,.,,t/

llhm erl

121

!l ll

122

l/OJm 't. a fll )

H li { n.)

fi./. /1.3.t.ln . .;- </"'i r

r s-"

,.,;- ;..,., J

fa)

.Fi- /l.,.1112

1 23

; 6 Jzl

, .

(u.)

.f11/u/.

#..ro1A

G#:z. " (.o.)

#/.

El- G .,z i )/r/ft,Jll ,Oo,r. (a. )

(,E,J. ,Ftl"il /:/ : Kary ; UIU.lfl )

2 e.,td- e.r( h JM;* I'<

c)'e!1.1il ru.J
c"'Y' . i t./N.l'.f)

C a' /er

fili- El- G a2 l
(.L.,;l6 : Uz.H Gr )

(2J.)

(,,.)

c _ fer
r;;;f8.;N.?l

(J.ol361 :

.il .ftl>-il J:i GrJ:"iltJ

lllo '.U 611i J4

1 24

ct)

{,J.i
Ji.

,fo-
J'M,J.)

11Ja6r !';

Kor11A/J,.,._,

Rasfilallah Efendimiz hazretlerinin " Muta kabl-e en-temfitfi

Hasibfi kabl-e en-tebasebfi (Trkesi: lmeden ewel lnz, so
rulmadan ewel hisabnz veriniz.) Hadis-i erifinden su' al olun
dukta buyurmu ki

BEYf
Sorulmadan hisabn vermeli
Necat ehline cehdidp ermeli.
Sana bir sz diyem gel anlar isen
Eer remzin bilp fehmeyler isen
Zeman ire meer varidi bir er
Koyun gder oban idi birader
Meer dl almaa tutmu idi yurt
Kozusma dadanm bir kebir kurt
oban hemandem kurda kurdu bir dam
Kodu bir ba peniiir dam'a encam

O dem bir dilgu (tilki) geldi ol makaama

Gz d oldu peynire ve dam'a
Devran doland dam'm evresini
Biraz seyr itti bakt devresini
Didi kenduya dilgu ibu peynir
Bunu yabanda koymak da bir tedbir
Alursam ben bupeyniri tutar dam,
Gelr bama ok drl serencam
Peynire demedi korkdu duzaktan
Varup seyr eyledi bir dem uzaktan.
Gezerken dilg ol kurda olur d
Elendi doland ve eyledi cil

1 25

Didi kurt Dilg nedir sende bu hal?

Neden adi klursun nedir ahval?
Didi dilg nice ad olmayalum
Kati doydum riice ben glmeyelm
Ana didi kurt neden doydun ey yar
Haber ver berii alk kld bimar.
Didi dilg filan sahraya irdim
Semadan anda peynir yad grdm
saran varise gel ardmca uyl
Yakndan iletem karnn doyurl
Didi kurt sadhezaran minnetim var
Berii anda ilet lutfeyle ey yar.
Revadr deyt1 ana uydu gitti
Klauz oldu ol dama iletti
Peyriiri gsterp gerude durdu
Ackm kurt heman peyniri grd
Gzin kararduben peynire irdi
dem ki kavrayub azn urdu

Heman kavrad dam kurdu bandan

Gep engel enesinden diinden
Peynir srad azndan yabana
Ziyan ok irimidi obana.
dilg gcctu tuzak tuttu kurdu
Heman penair'in stne vard
Alup penairi kt kenara
Tuzak iinde kald kurt biare

1 26

Didi kurt dilgye alayuben zar

Neye urattn beni ahir ey yar? .
Ne idi bana bu kalr ile kinin
Beni kurtar eer varise dinin.
Ne derde ben ki dtm ahir-i kar
Senin ivan ile ey saht- mekkar
Varken elde frsand ilemitim
Derin yrtub boazn dilemitim
Eer ise idim vaktn garat
Bana gelmez idi ibu hakaarat.
Yiyp penair didi dilg kurda
Cefadr dime sen bu denl derde
Bu denl nesne in klma tevi
Tuzan sahibi gelincedir i
Ne denl kuzusun yidn obann
Tenin semrr safa iderdi cann
Soriserdir hisabn sana bir bir
nn ko sonunu eyle tedbir.
Cevaba aciz oldu kurd- bedkar
Kalup dam- belada aciz- zar
Yakn bil Kurt nefsi tami'dir ey can
Ne denldr ana vesvas- eytan
Ann kim mridi blis oliser
Mezellet dam iinde kaliser.
Koyub akl eer nefse uyarsan
Tuzak iindeki kurda dnersin.

1 27

Dilin mrgne ehvet olsa dine

Tuzaa dp eylersin ziyane.

Akl kim piva-y rah- dindir

Temamet mrid-i ehl-i yakyn'dir.
Cihan arzflan misl-i rbahi (Rbah:tilki)
Uyar m bilen ana doru rah?
Haris olup bunun damna dme
Tama' engelinin kamna dme
Hazer eyle tuzan ssm bil
Edeb sakla dervi, nefsin zebun kl
Yedi nefsine verirsen iradet
der dnyam ve dinini gaaret.
Eer emmare fi'lin ldresin
Bahayim hrsnn boyunun urasn
Mezellet damna irmeye ban
Dola nuru safa iin ve dn.
Budur ehl-i necatn ittifak
Cihan bir pirezendir vir talak
Salli ve sellim ala seyyidina Muhammed ve Ali ve Fatma
v-el-Hasan v-el-Hseyn bi-aded-i katarat- bahr-i rahmetik-el-
vasi'a (Trkesi: Seyyidimiz Muhammed, Ali, Fatma, Hasan ve
Hseyn'e geni rahmet denizinin damlalar saysnca salat ve se
lam olsun).//

U lu kyde Sehid, Ve li Baba adyla nl

Es-Seyyid VeliYY,eddin Gaz evladlar
(29 .) "'(Ulubirlu kazasnda byk Trbesi
var. Cezayir-i arab da ok kerametleri grl
m Sultan Selim Han el-Gazi zamannda).

1 28

1
fllm;I

el- Gtizt (z.)

;; ft G,!t'Joh

El- Htiuy11

1VJ11 '11
f'l 1.M'IMI f'u//J4 !k-/.JH

e /.

J.rir e' Jelt'tl

,r:, i.ntir

/'1J1v11z z.Jh

E/- lluyq el- Vt?'

.J'.JIMc11l

el- Hl',r/tvr
/Jetle (28.)

Vli.JJttlo'.n d- G; z el- .rJ.,;

,,- Vir/t' 8 ,;/J a
{n.)
E, . ,rt
. nltl !', A-oryt- / L,//11.ij
:{.ftc,,...k tik'"! ,/,)t
hyflt ,, J..,,1.,;
Vkfi':/ '.;,;._ ./',..,;-J,,,;
,jJ-,,.11tM. ,. . A'.,...). -

(J/.!J!J le

O'.,.,_,
Vh IJJ.
./tlal1
.J'e,-11 Vl'juV.d Gtia., t1lll,._., l:u.)
(tik,,;;, l2Af,,ff JJ.f"l lrirJN/ ..,., Czi,r- ;
#.:-

<:'-

,1,,,.,,..,u.,,- ,J'r,;,..;,

,f.,A.A .1;,.;. Jft,,.

,.;.

"J > ,.
6-llz" ,..,,.,...,).

1""""
illi

'.j

El- AW-"'ll.

E1/o/. .El- l&.r1Yft - , ;. VtA' .El- Mt,rlu,.

,.. - Il lr 6tl u..)
u--"I"" ;,- . n;,;.,1-1 /,. JW;l. "/ J.M. ! c,,;. ) .

Hh t-.ft"'ll

G/. lV.

El- HUs!f"

1 30

t!.)

Jltl;

11/i

(E e fr;,/.i fi'

Bujtlrz

/i;,J.1

<H

1 31

(A .f ) (12).

ifil

/)1/11 1 (6it> J)

lly11l
b11r

El - /lluslo /q

El- K.1111

Yuu/

l
1
1
/la.rt11l

$dr//, aiu)

( LJ..

ahi' -

J,,,r)r

Muh11111,,,nl

El- Ht.tiJ 1- 111,JIA'

..llhrh
/pi#

.ftRll

PeJl._,

(31) .

./.,,.- ,,..,;,.;. ,,.U,-..

lrtr. v..........

"''

NltA1r1tJ
El- Kl u,.,(.r.-;)
(.I.,.;,;/,',/ ,rJ,,l. (MllII"' '1- ,f-"'1.N
Li "'"''' /l"
Sttlw' . A'i11"' .f).

F"trl,., (1
aF r"

.
"*'- ,,...,. ).

11!111!
(f,,,,;,,,Jk
lil .t llt Gf1'
r-------4.______,
.P.
Zt<1r1Ui )
'J,l'OI 3
JJ

1 32

R. 32i!fl
rKo" flv
.. ,;)

Nt111 / 1"1,t.J

.El- .rlur

ll.911. i

limin t

(NJI'!'"
ltui).,,.,.

r;,,;lsum

r.J lma
{:::,;1ui}

El- #le.t//tlr /-/lllf4fl

l>i- J'n/,d/ /)eti

r(Je<i"ne

a.w.
f.,,I""' il<-,..
/re ;J'li:Jlr 1,,,.. ""'
"''' ).

J.

Kz.IM t+ J.)

(D.)

o/

(11.:i"J" E/.
,21t1UJ/) a

/VlsJ el-

/ili .iz (J.)

(,,,, ,,.,, 4. """"..

./'11 /.1111 (Jt.) '

;,.,}. fi"-" /. /ll<t., .....

(lN 111.., 191#..
z uA"': .r.;w,
/l/a /,;
Ali ) .
( itl# .n/lt :.iJJr
AH).
.r.;H;/ ..W
/( Jwr

K.i nz rt.)
(KJJ. l/J.;)

fllrltibe
(.1. IJll).

Mur/Jf" .fMl
u. o.) .

1 33

(1, J

JJr., J,;m /l.lll (n)

.;,,;, ;tt.i.
lllj.1 HJMll,
" Vtlr.Jiitlc
l)J IOIJ IJ. IJIO )

rAlu _.,,.

Ma'lfun ola ki, Salif-z-zikr Vak'a-i ceddina ve Seyyidina

Zeyd bin el-mehur bi-Zeyn-el-Abidin ibn-i mam el-Hseyn
bin Ali vel-Fatma-tz-Zehra ve sbt- ceddina ve Seyyidina Mu
hammed

(A.S.)

(Yani:

Zeynel'lbidin

olu

Zeyd),

mam

Zeyn-el-Abidin Efendimizin ehadetinden sonra Kife'de sakin

olurdu ki Kffe i'ileri ann katna gelp ivalar idp da'va-y hi
lafet ittirdiler. Ann zerine bi 'at gelp ivalar idp da'vii-y hi
lafet ittirdiler. Ann zerine biat ittiler ki " Dostuna dost, dma
nna dman olalar". Ve nnde kln urup an halife klalar.
Bu tedbir zerine tamam bir yl geti. Bu bi' atierini ve bu
mukavelelerini Yusuf bin Amru'ya haber virdiler. Ol dahi Zeyd
R.A.'a adem gnderdi. "Kffede durmasun ksn " didi.
Zeyd R.A. Efendimiz ana cevab gnderdi ki "Hastaym, bir
ka gnden sonra kan, gidem" didi. Yusuf bin Amrl dahi bu
nun zerine nice gn skft itti.
Bu esnada Kife iileri gelp Yusufa haber virdiler ki "Eer
i bu gnlerde Zeyd bin Ali Kife' den gitmezse halk btn ana
bi' at iderler" deyf. Andan sonra Yusuf bin Amrl girf adem gn
derdi, ve edepsiz byk szler syledi ve tehditler itti ve elbette
durmasun, gitsn, didi.
Zeyd R.A. Efendimiz cn grd ki are yoktur, yle tedbir
kld ki Medine-i Mnewere newer-Alliih'a gideyim, orada ka
vin kabile iinde vaktimi geireyim. Yusuf bin Amrl kendi
Kavm-i Yezid' den bir adem gnderdi. Ve ana smarlad ki Zeyd
bin Zeyn-el-Abidin'i (Azib) Gadib nam mevzi'a kadar gtre.
Ol Yezid dahi yle itti, vakla .Zeyd R.A. Efendimiz Hazrteleri
Gadib (Azib)e geldi. Yusuf bin Amru'n gnderdii yezid giruye
dnd, gitti. Klfilerden bir vafir i'a Zeyd R.A. Efendimizin //
arkasndan Azib' e geldiler. ve ana didiler ki : "Ya sbt- Rasfilal
liih, bizi koyup nere gidersin ki Klfe'de yzbin klncn vardr ve
cemi' halk sana tabi' ve nasrlardr" .
mdi ol kadar alatlar ve szlatlar ki Zeyd R.A. Efendimi
zi dahi alattlar ve kandrup girlye dndrdler. Kifeye getr
diler.

1 34

Kffede Muhammed bin Amrl Zeyd R.A. Efendimize itti:

"Tanr hakkyla nk Ya ibn-i Rasfilallah, sen bu Kffe halknn
yalanlarna inanma ve szlerine bakup ta aldanma. Var, Medi
neye kendi kavim ve Kabilen Yanlarna git. Zira ben korkann
ki bu kavim dahi sana vefa itmeyeler. Ve bilrsin ki Ceddin
mam Ali (K.V.) Sffiyn'de Mu'aviye ile muharebe itti. Mu' avi
ye malub olduu gn Amru-bnil-As'n hlesiyle Kur' an-
azim--an' mzraklar bana diktirtip" ey kavim biz sizi bu ke
lam-ullah' a davet ediyoruz, brakn krmayn bizi " deyf feryad
lar zerine ceddin Hz.Ali :"Kelamullah- natk ben'im, anlarn
ii hiledir, urun bakmayn" diye emir verdiyse de emrine inkyad
ve kendusine ita' atten hur'.ic ittiler. Eer bu anda ate-i harbi
kestirmez isen seni katlideriz veya dmana teslim ideriz deyf
Mu'aviye'nin buuk guruuna aldanup yirmibin havaric-i K'.ifi
zerine hcum ittiler.
Ceddiniz Hz. Ali'yi ate-i harbi Malik ibn-i Eter'e kestirme
e mecbur ittiler. Bu sebebten Mu'aviye Amru-bnil-As'n va
syla "Ya Ali, sen de karma, ben de karmaym. Tarafmzdan
birer hakem nasbidelim, Allahn kelam zerine hkm itsnler,
didi. Ceddiniz Hz. Ali // K.V. "Ben halifc-i Hakk'm" deyf ha
kem'e raz olmamken havaric-i Kffi zerine gulv idp "Raz
oldum" deyf yaplan ahitnameyi imza ittirdiler.
Hakemin biri ceddiniz tarafndan Ebf Mfs-el-E'ari oldu ki
an cedd-i a'liinz beylikten azlctmiidi. Raz olmad halde ha
kem yaptlar. Ve dieri Anr-ubnil-As Muaviye tarafndan ha
kem nasbolunup sekiz ay m,det ile hakemler muhayyer klnd
lar. Aradan bir zaman getikten sonra " Humet-l-Candili'de bir
letiler.
Amr-ubnil-As ile Ebf Mfs-el-E' ari ittifak idp ibtida Ebf
Mfsa-el-E' ari minbere kt, hamdetti, sena etti. Sonra parma
ndan yzn karup "Nasl ki parmamdan bu hatemi hal'
ittiim gibi hil'at-i hiliifeti dahi Ali'den hal' ittim. Halk her ki
mi imamete mnasib grrlerse an mam nasbetsnler" deyp
minberden indi. Bu defa Amru-bnil-As minbere kt, parman-

1 35

dan hatemini kard, didi ki: "Nasl ki Ali'nin hakemi olan Ebu
Mfisa-el-E'ari Ali'yi Hilafetten hal'ettii gibi ben dahi Ali'den
hilafeti hal'ettim. Bu hatemi parmama taktm gibi Hil'at-i
hilafeti Mu'aviyeye ilbas ittim"

didi.

Ol . halde halk Ebu

Mfs-el-E'ari ile Amr-ubnil As' a hcfn ittiler ve yzlerine t

krdler, ok szler sylediler, oradan daldlar. Yine halife
miz Emir-il-m'minin Ali'dir, didiler. am ahalisinden baka
Mu'aviyenin tarafdar kalmad. Bundan evvel Sffiyn muharebe
sinde Hakem hasb

//

itmee riiz ol, ve bu ahidnameyi imza et

deyf icbar iden havaricler ahidname imzii olunduktan sonra biz .

peiman olduk, ahdini nakzet, Muaviye ile gavga idelim, didi
ler. Cedd-i a'lanz "Ben ahd nakz itmem" didi. Binaen' aleyh ha
varic-i Kufi 'Sen hkmullah gayriye tefviz ittin, imdi sen kafir
oldun ve Muaviye de kafir oldu. Biz size hl'at itmeyiz, didiler.
Ceddiniz Ali K. V. eer hakeme Raz olmak kfr ise ben raz ol
madm, ancak siz beni rzaya ve ahidnameyi imzaya icbar itti
niz. yle ise siz kafir oldunuz, buyurdular. Anlar dahi "Evet biz
kafir olduk idi, sonradan mslman olduk:, sen de ben de Kafir

oldum idi sonra mslman oldum dir isen sana tabi' oluruz, didi

ler. Ceddiniz Ali K. V. " Be n ayn-i imanm ve bana muhabbet

imandr. Kavim, Allah'tan korkun, Rasfilallahtan haya idin. Ben

Veli ve Vasi ve Halife-i Rasfil aliihm. Bana ita'. at idin" deyu ok
nasihatlar eyledi. Bakti ki nasihatlar kabul itmezler. Nehri
van' da bu havarileri yerlere serdi. Tekrar Mu'aviye zerine le
ker cem'idp onikier bin frkalar yapt. Ve her bir frkann san
can birer gazanfere virdi.

Gitmek zere iken,

Muaviye

Amr-ubni-As' iki kise altunla gizlice Abdurrahman ibn-i Ml

cem'e gnderdi. Abdurrahman da itti: "Benim Ali'ye kinim var,
Babam ldrm, beni komu zar . . . Sen buradan durma git,
Muaviyeye selam it

//

ne

bildiririm"

olduunu size

bir gr frsat bulur an ldrrm, iin

deyu

ahd-

peyman

eyledi.

Amr-ibn-As gizlice iim'a avdet ettikten sonra ah- vilayeti

semli kln ile bandan urup bir gn sabah namazndan sonra
ehid eyledi.

1 36

Ya ibn-i Rasfilallah, ana kavm-i Kffe vefii itmeyince sana it

meyecekleri tabi'idir. Ve bilrsin ki Ceddiniz mam Hseyn bin
Ali'ye neler ittiler. Ana dahi bin yeminler ve nice szler ile krk
bin kiiyiz, sana tabi'iz deyf mhr basup Mslim ibn-i Akyl va
stas ile Medine-i Mnevvere'ye gnderdiler. Ve ah- ehidi
Irak'a davet idp"gelmenize muntazrz" diye yalvarup ba'dehf
Mslim ibn-i akyl' i ve iki dane tfl-i nevrestesini ehid eyledik
ten soma ceddiniz mam Hseyn Mslim'in gndermi olduu
mhrler zerine Arsa-i Kerbela'ya terif ittiklerinde bu kavm-i
Kffe Yezid aleyh-il-Hi'nenin hakimi olan Zeyyad'n ve ser'aske
ri bulunan Said bin Vakkas'n ve merasndan imr-i Z-l-cev
en kafirin arkasna dtler, gidp Kerbela'da Frat'n suyunu
Kestiler. Onalt Ehl-i Beyt, bakisi tande olarak seksen kiiyi
susuz ehid ittiler. Bunlardan vefa gelmez" didi.
Bunun zerine Zeyd R.A. Efendimiz yine Medine-i mnev
vereye itmee kyam idp "Beni Allah ve Resfl hakkyn bra
kn, bir kerre kavim ve kabilem ile Medinede isti<i.re ideyim,
ba'dehu gelp yine iimize bakalm" buyurdukta Kufe iileri itti
ler ki / / (Ya ibni Ras'.llallah, stiare ve istihare buradan gitme
din dahi olabilr, istersen adamlar gnderelm" dey bir ka
adam tedarik idp Zeyd (R. A.) Efendimi Ca'fer Sadk (R.A.)
Efendimize bir mektup yazd ki keyfiyyet byledir, korkarm ki
bu kavim bana dahi ceddimiz Ali (K. V.) ye ve ceddimiz mam
Hseyn'e ittiklerini ideler. Sen ne <lirsin ve akrabamzdan Medi
ne-i Mnevverede olanlar ile meveret idp cevabn tez bana
yaz" buyurdular.
Ol adamlar gitti. Aradan bir zaman geti, geldiler. Ca' fer
Sadk'n mektubunu kendisine iritirdiler. Aup okud. Yazlm
ki: "Siz bizim byk ammi zademizsiniz. Bizlerden du'adan ba
ka birey elimizden gelmez. nallah muvaffak olursunuz, ve l
z'.lm tekdirce bu taraftan asker sevketmekte kusur olunmayaca
phesizdir" .
Bunun zerine Marn'ileyh R.A. Zeyd Kffe'de Nasr bin
Huseyma'nin evinde karar eyledi. Ve andan soma i'iler gelp

1 37

Zeyd R.A. Efendimize armaanlar getrdiler ve Beni Azder' den Hind bint-is Salt' in ker lmesi Atike'yi nikah ile ald. Andan
dahi sabkta beyan olunduu vechile bir kz oldu, ismini Cezla
komidi. Kariben vefat eyledi.
Lakin Zeyd R.A. Efendimiz bir yerde Karar idemezdi. Ta
Yusuf bin Amru'ya duyururlar deyf Baz gnlerde Azderiler ka
tnda olurdu. Ve baz gnlerde iiler katnda olurdu. Ve halk ge
rek Azdiler den ve gerek illerden grfh grfh gelp bi'at ider
lerdi ki Tanrnn kitab ve Peygamberin srneti zerine deyil.
Nihayet-il-emr onbebin kii bi'at itti. Yusuf bin Amrf'n ha
beri olmad ve andan // sonra Zeyd (R.A.) Efendimiz hurfc ha
zrln grd. Ve bu haber aikare oldu. Kffe kavminden Sley
man bin Seraka adlu bir kii gelp Yusuf bin Anr1'ya bu kssay
hikayet eyledi. Yusuf melfil oldu. Ve Hakem bin-is-Salt ki Yu
suf tarafndan Kffede me'mfr idi. Ana name yazd ve bu hali
ana bildirdi. Ve zinhar gafil olma, didi.
Hakem bin-is-Salt dahi ademler gnderp ta yollan bekletti.
Bir gn yol bekleyenler grdler ki Zeyd (R.A.) Efendimiz tara
fndan bir adam kt. arup katlarna getrdiler. Ve ana kan
dan gelrsin, ve kande gidersin, didiler. Ve ann zerini arad
lar, hi nesne bulamadlar. Elinde bir asas var idi, elinden, gr
diler ki ol asann bir tarafnda mum yapm, kopardlar, grdi
ler ki ol asann ii mcewef, ve iinden bir name kardlar. Ve
ol nameyi okudlar. Yazlm ki: B-ism-illiih-irRahmiin-ir-Rii
him. Min Zeyd bin Ali bin-el-Hseyn bin Al bin Ehi Talib ilii
Ehl-il-Mfsul ve siiir biliid- el-Cezire selam-n aleykm. Am
ma F-ettekulliih-e ya ibiid-ullahillezi halakakm ve rezakakm
ve ileyh-i maslrkm. mdi, ay Mslmanlar, siz bilrsz ki ne
halde ve bela ile mbteliisz ki sizin ortanzda bunca drl fitne
ler vardr. Ve nahak yere kanlar olur ve mallar alnur. Pes imdi
ben sizin Tanrnn kitab ve Peygamberin snneti zerine da'vet
iderim ki ta zalimler zerine cihiid idb mazlumlarn dadn
alam.

1 38

Pes vacibdir ki siz dahi ita'at idesiz ve Hakk'a nusret idesiz,

ve bu name size eriicek elenmeyb benim katma gelesiz . Ve
Hakk Ta'ala'nn azabndan ihtiraz idesiz ki nitekim dinimizden
din gelen kavim ita'at itmediiyn azaba // mstahak oldular
vesselam, deyb yazlm ki Hakem bin-is-Salt ol ademi ve na
meyi Yusuf bin Amri- katna gnderdi.
Vakta ki Yusuf bu nameyi okudu, ol ahsn boynunu urdu.
Ve Hakem bin-is-Salt-a ademler gndertip ana buyurdu ki Zeyd
bin Ali'nin talebinde ola.
KUfede Abbas bin Yezid adlfi bir pehlivan var idi. An dahi
gnderdi ki Zeyd bin Ali'yi tuta. O esnada Zcyd (R.A.) Efendi
miz hazretlerine bi'at idcnlerden baz i'iler katna gelp ana di
diler ki : "Sen Ebf bekr ve mer hakknda ne dersin? " Zeyd
(R.A.) Efendimiz itti :" Tanrdan korkun ve anlarn hakknda ya
ramaz sz sylemeyin. Ve ben dahi anlarn hakknda yaramaz
sz sylemek olmaz. Ve atalarmdan dahi anlarn hakknda asla
iyilikten gayri nesne iitmedim".
Bunlara bu sz ho gelmeyp ittiler ki: " Senin karndan
mam Bakr'n olu Ca'fer Sadk bu ie senden layktr" deyp
an terk ittiler. Ve srp Medineye Ca'fer Sadk katna geldiler.
Vakta ki an grdiler , selam virp ittiler ki :"Ya ibn-i Rasfilal
lah, biz senin ammin Zeyd bin Alf ye bi' at ittik ve Iakin ana
Ebf bekr ve mer hakknda ne dersin didik, ol didi ki ben anla
rn hakknda iyilikten gayri nesne dimezem. Cafer Sadk Hazret
leri:" Ben dahi yle dirim" deyp mukaddem Zeyd (R.A.) Efen
dimizin gnderdii mektubu kendflerine kra' at itti. Ve bu mek
tubu dahi sizin ademleriniz getrdi. Ve bizim ayr gayrmz yok
tur. mdi ey mslmanlar Tanr'dan korkun. Eeri benim am
mim oluna bi'at ittiniz ise vefa idin ki ol bu ie benden her hal
de layk ve ayestedir.
Pes ol kavim giru dnp KUfeye geldiler. Ve Zeyd (R.A.)
Efendimizden zr dilediler ve girf // bi'at itmek istediler.
Zeyd (R.A.) Efendimiz " krar birdir, siz mukaddem ikrar ittiniz,
sizinle bi'at tamamdr. Girfi bi'ata ihtiyac yoktur" didi.

1 39

Pes Bi'at idem kavn ile va'de itti ki Safer aynn evvelinde
ihiirenbih gecesi cem' olup hurfc ideler.
Bu haberi yine ilerinden Yusuf bin Amru'ye dahi yetitirdi
ler.
F-il-hal Hakem bin-is-Salt'a adem gnderp emreyledi ki
Zeyd bin Ali'nin bakknda; gele.
Ol dahi K1fenin cami'ine mabarizlerin cem'idp ceng- ci
dal hazrln ittirdi. n eharenbih gicesi oldu. Zeyd (R.A.)
Efendimiz hurlc itti. Vakta ki sabah oldu, Zeyd (R.A.) Efendi
mizin katna heman ikiyz mikdan adem cem' oldu. Zeyd

(R.A.) Efendimiz: "Subhanallah, ben bi' at idenlerden onbe bin

kiinin adn deftere aldm, imdi heman bu kadar adem mi gel
di? ." . Halk itti :"Ya ibn-i Rasfilalliih Yfsuf k1fenin halkn mes
cide koyub kapusun alm durur. dar kmaya komaz.".
Zeyd (R.A:) Efendimiz :"La havl-e ve a kuvvet-e illa billa
hil aliyyl-azim, mescid ne kadar adem ald ma' lfndur, Kala
n kan? Bir blk cema'at hod bi'at bozup zretmiler" didi.
n ertesi gn oldu. Yusuf bin Amr dahi bu maslahattan
agah olup asker ekp K1fenin katnda bir tepenin zerine kt,
durup askerine buyurdu ki Zeyd kavmiyle cenk ideler.
Ol vakit ki iki asker birbiriyle mukabil oldular bir sa'at ka
dar cenk ittiler ve bu esnada Amrl bin abd-l-Aziz ki Kffede as
kerba idi, kendi grfhiyle Zeyd (R.A.) Efendimiz zerine
hamle eyledi ve diledi ki Zeyd (R.A. ) klnla ala. Zeyd
(R.A.) kavminden Nasr bin Hzeyme ana karl yrd ve Amrl
bin Abd-l Aziz'i bir darb // ile ldrd ve kavmini klntan ge
irdi. Zeyd bin Ali (R.A.) dahi Sayyadlar meclisine yrd. An
dan ami'lerden Yediyz'den ziyade adem var idi, anlan pera-
kentle eyledi. Andan srp Kenasiye vard. Anda ok asker gr
d ki siliihla hazr durmular idi. F-il-hiil atn b11n ekp anla
rn zerine yrd. Anlan dahi birbirine geirp urdu.
mdi, Yusuf bin Amrl durmayub Zeyd (R.A.) Efendimizin
zerine pehlivanlar gnderdi. Zeyd (R.A.) ol yzden eksik ki
i ile o gelenleri bozup girlye gnderir idi. Ve arup itti: "Ey
kavim, benimle bi' at ittiniz, Hakk' a yardm idiniz
1 40

Ve iderdi ki "Ey Kille kavrnj, Kad ca-el-Hakk ve zahak-al

babl." . mdi Bi' at idenler ann avazn iidirler lakin evlerinden
dahi dara kmazlard. Ve iki asker durmayub cenk iderlerdi.
Yusuf bin Amrl arub itti: "Her kii ki ba getre veya
esir getre bin dirhem sin viririm". Pes amil er cenge haris olup
balar getirp ake alurlard. Hem getrdikleri esiri Yusuf bin
Amrl mecal virmeyb katliderdi. Ve ol getrene bin dirhem vi
rirdi.
Ol kadar ki Zeyd bin Ali (R.A.) ornk itti, yaranlarndan hi
kimse gelmedi. n Zeyd (R.A.) bu hali grd. Nasr bin Hzey
me'ye itti: 'Ey N!isr, ben korkarm ki Kufiler Ceddim mam H
seyn bin Ali (R.A.) a ne ittiler ise bana dahi am ideler. Nasr bin
Hzeyme itti ki: "Ya bn-i Rasfilallah, ben beni sana feda ittim.
mdi cahd idp kln uraym, ola ki mescid kapusuna iriem ve
ol kavmi cami'den dara karan. Belki anlar bize imdad ide
ler".
mdi Zeyd bin Ali 11 (R.A.) hamle kld. Aheste aheste ca
mi'kapusuna gelb amileri mescit kapusundan ihrac ittiler. Ve
Zeyd gelp Mescit kapusunda ard ki: " Eykffe kavmi, size
ne vecihle kaza iriti ki dara kup gaza itmezsiz ve dalaletten
kurtulup hidayete yetmezsiniz."
Kille kavmi bunu iidp istediler ki cami kapusun ki:up da
ra kalar. amier filhiil mescidin damna ktlar ve tirendazlk
ittiler. Ve ol mescit kapusunda kati cenk oldu ve Nasr bin H
zeyme'yi ahid ittiler. Ve Muaviye bin shak' dahi ehid ittiler.
Vf:- anda Ziyad bin Abdullah' ehid ittiler . Bu nn balarm
kesp Yusufun katna getrdiler.
Ve Zeyd bin Ali (R.A.) kendi yaranlaryla gayret idp ham
le itti, ve amileri bozup biraz girl srd. Olvakit Zeydin kav
minden yetmi kii ehid olmu idi. Pes amilerin mecmu'u ham
le idp ellerin oka yaya urdlar ve Zeyd (R.A.) Efendimizin ze
rine tir-i baran ittiler Ve mecmu'isi Zeyd (R.A.) Efendimizi gzedp atblr.
Ahir kazii-i asunani ve bela-y nagihani bir ok Zeyd

1 41

(R.A.) Efendimizin alnna dokundu. Bann bir yanndan girp

bir yanndan kt. Heman Zeyd (RA.) Efendimiz attan ykld.
Kendi ta'allukaat der'akab Zeyd (i kapup kimse duymadan i'i
forden bir muhibb evine getrdiler ve marn'ileyhin byk o
lu Yahyae ehid dahi kaup bir kimsenin evine dt. Baki
cedd-i a'lamz Hsen-zd-dem'a ve zl-ibre ve sa M'
tem-l-Ebal ve Muhammed ufak olmala valideleri yannda idi
ler. Aladndan in cedd-i a'lamza Hseyn Zd-dem'a dir
ler.
Ve Bakii yaranlar her biri bir eve dtler, saklandlar.
Pes Tabib gnderdiler ki Zeyd (R.A.) // Efendimize mu'a
lece ittireler. Vakta ki ol oku bandan ektiler bir kerre Allah
dey1 arup cann Hak Ta' ala Hazretlerinin rahmetine gnde
rp ahirete terif itti, Rahmetullah-i Ta' ala.
mdi an ola arada arkasndaki donlarla defnittiler. Kimse
bilmedi ki ann kabri kandedir.
Ahir-l-emr, Yusuf bin Amru ertesi gn iitti ki Zeyd vefat
itti. Ve Kabre kodular, amme kimse bilmezdi ki kabri kandedir.
Pes Zeyd (R:A.) Efendimizin bir klesini bulub an tutup iken
ceye urdu. Ol kul dahi kabrini gsterdi. Yusuf bin Amrf hkmit
ti, an kabrinden kardlar, ve ban kesp bedenini berdar itti
ler. Ve ban bir nice balar ile Hiam bin Abdlmelik'e gnder
di. Ve andan srp Kffenin ciimi'ine geldi ve minbere kup
Emir-il-m'minin Hz.Ali (R.A.)n hakknda bir az mhmel sz
ler syledi. Ve kendisini d. Ve kffilere dahi sd ve itti: "
u gresiz ki sizlere neylerim." dey1 tehditler eyledi. Ve andan
aa indi. Ve emretti ki ol esir iki kii tutmular idi, getrp bu
yunlann urdlar, ve andan sonra cesedlerin yaktlar.
Ve Zeyd bin Ali (R.A.) Efendimizin blnden KUfede
her kimi buldular ise ldrdler. Ve Hiam bin Abdlmelik'a
name gndrp Kffe'yi viran itmee tergib itti. Hiam
aleyh-il-la'ne ceviibnamede yle yazd ki "Anlar bana muti'ler
dir. Eer asi olsalar Zeyd'e yardm iderlerdi ve yardm itseler
sen anlar ile biia kamazdn, anlan nvaht idesiz (iyi tutmak,

1 42

okayc davranmak) ve ulfelerin// viresin" diye.

n name Yusuf bin Amrii' aleyh-il-la'neye geldi. okudu,
muktezasyla amel itti.
Ol vakit ki Zeyd (R.A.) Efendimizin vefat ittiini Medine-i
Mnevverede Ca'fer Sadk Efendimiz iitti. Feryad idp alad
ve bu ayeti okudu ki: (Mi-el-m'mirun-e rical-n sadakl ma
ahed-ullah-e aleyh-i feminhm men kaza nahbehf ve minhm
men yentaziru ve ma beddelf tebdila) (Ahzab sfresi, ayet:

23)

Trkesi:
Kitab ehli olup ta mriklerle bir olan
Kimseleri Hak srd kal' asndan, yurdundan.
Yreklerine korku sald ve siz onlardan
Kimini ldrdnz, kimi tutsaktr heman.) (Dr. Bedri No
yan'n Manzum Kur'an'ndan).
Msa bin Habib rivayet ider ki Saliha Hatunlardan bazlar
dimiler ki : Zeyd bin Ali ehid olduktan sonra r'yada grdk
ki gkten hllb libaslu ve mahbub ekillu hatunlar inerler. Gelp
Zeyd (R.A.) hazretlerini evre yana alurlar ve ellerini yzlerine
ururlar, ve nevha ve zari klurlar. ol resme ki bizim hatun kii
lerimiz yas iderler. Ve ol hatunlarn iinde bir Iatfn yeiller giy
mi durur idi, didi ki: (Ey olum Zeyd. . Seni berdar ittiler. Ve
mubarek tenini uryan ittiler. Lacerem kyamet gnnde senin
ceddin Muhammed Mustaf'nn ef' atndan mahrUn kaldlar.
Bu d gren ider, ol hatunlarn birine su' al ittim ki bu sy
leyen hatun kimdir: Didi ki Hazret-i Fatma (R.A.) dr ki Pey
gamverimiz Muhammed Aleyhisselamn kzdr.
Ve

Yahya bin Zeyd-i ehid

(R.A.) Horasana gitti ki, nki

Zeyd bin Ali Zeyn-el-Abidin ehid oldu. Olu Yahya Kfeden

kat, dedesi Hz. Hseyn (R.A. )n trbesine dt. Andan gidp
Medayin' e geldi.
Melayinde bir me'mur var idi ki Bahteri ibn-il-Mahil-il-
Muharibi dider idi. Yusuf bin Amrii Kfeden ana name yazd
ki:"ittim ki Yahya bin Zeyd bin Zeyn-al-Abidin anda var imi.

1 43

Tefti idp/ / eer an bulursan tutup benim katma gnderesin".

Bahteri bu sz iidp, Yahya'y bulup onbin ake harlk
virp itti: " Zinhar bu ehirde durma durma , git ki seni benden
Yusuf ibn-i Anrii istedi" didi.
Heman Yahya Medayinden Kom'a geldi andan Serhas'a
vard andan Merv'e anden Horasana geldi. Horasann emiri
Nasr bin Seyyar idi. Yusuf bin AmrU'dan ana name geldi ki Ali
olanlarndan ibf sfatlf kii ki orta boylu ve ak ehrelf ve al
nnda trendan bir mikdar aa sarkar beyiz tyl ve siyah ty
l bir ben'i vardr. Adna Yahya dirler. ittim ki Horasan'a var
m, tefti idesin. Ol sfatlf adem bulursan tutup bana gnderesin".
Nasr bin Seyyar dahi halayk cem'idp tefti itti. ttiler ki
bu sfatlfi kii Ebf Hafasa'nn saraynda vardr. Tez Nasr bin
Seyyar smet ibn-i Abdullah' gnderp itti: " Ebfi Hafasa'nn sa
rayn ara. O kiiyi tut" didi. smet, Ebf Hafasa'nn sarayna gel
di. Drt yann balattrd, saray iinde ok kiiler var idi. Bir
bir kup nnden getiler, yzlerine nazar itti, ol sfatta kimse
kmad. Daha kim varsa ksun deyf gazab idicek Yahya bin
Zeyd (R.A.) kollukular ile arkasnda bir kabe ve banda bir
klah omuzunda bir plan kup geldi. Bakt gibi smet an bil
di. Elindeki ubuk ile Palana urup "Ey palan ss kerem eyle ,
ehirden k git. Yohsa seni tutarlar" Yahya andan dahi kup
kat. Grgan vilayetine vard. Diledi ki ehre gire. Grgan eh
linden bir kii

// an grdkte bildi, itti: "Ey kii, ben yle zanni

derim ki sen Yahya bin Zeyd (R.A.)sn. Yahya itti : "Neden bil
din?". itti: "Andan bildim ki Merv'den name geldi, senin sfatn
bildirdi.".
Pes Yahya andan girii dnp Belh'e geldi. Vard, i'ilerden
Yunus bin Mslim adlf bir kiinin evine kondu. Ve Belh'in emi
ri Asm bin Ma'kl idi. Nasr bin Seyyarn ammisi olu idi .. Ana
dahi Yusuf bin Anrii'dan name gelmi. idi. Belh ehrin bir bir
aratm idi. Ahir Yusuf bin Mslim'in evindedir deyf haber virdi
ler. Vaki' de ann saraynda bulup getrdiler. Sa elini zencir

1 44

ile

buynuna balayup Merv'e Nasr bin Seyyar katna gnderdiler.

Nasr bin Seyyar dahi an zindana koydu. Yusuf bin amru'ya na
me yazup gnderdi.
Yusuf dahi Hiam bin Abdlmelik La'netullah- aleyhma
ya bildirdi.
Ol halde Hiam ecel yasdnda yuvarlanmakta idi. Cevab
virmee mecali yok idi. Bir iki gn getikte Hiam ld, gitti.
Hicretin Yz yirmi beinci senesinde Rabi'al-ewelin altnc g
nnde idi.
Andan sonra Hilafet Velid bin Abdlmelik'e yetiti. Nasr
bin seyyar'a Name yazd ki Yahya bin Zeyd'i zindandan karup
hil'ati fa.bire virp salvir ki can kande isterse gide.
Nasr bin Seyyar dahi Yahya'y zindandan karup ar
Hil'at virdi ve onbin aka dahi virp ehrinden karup gnder
di.
Yahya , kendi cema'atndan yz kiiyle kup Niabur'a git
ti. Niabur'un emiri Amr bin Zerare idi. Yahya'nn geleceini
iidicek kaup gider sand. Yirmi bin kiiyle Yahya'ya kar k
t. Yahya'y tutmak istedi. Yahya itti: " Benkaup gitmezim

//

Belki destfr ile giderem. Kerem eyle bizim gavgamz tazelen

dirme, Bana yol vir, geeyim" didi. Amr raz olmad, zor ile
Yahya'y tutmak istedi. Yahya itti: "nki byle idersin, burada
karar klup oturaym, sen Nasr bin Seyyar'a name gnder, eer
tut <lirse ben sana muti' olaym, tutasn" didi. Amr-bn-i Zerare
ana dahi raz olmad.
Ahir-l-emr cene kara; klup ikdam olundu. Yahya'ya bir
ka ok attlar ve bir iki yoldan urup ehid ittiler. Nihayet Yah
ya muzaffer ve galip olup Anr-ubn-i Zerarenin zerine at srd, irip Amr'un bana bir kln urdu, iki pare eyledi. Amr
lcek askeri dahi bozulup kat. Yahya ehr iine girdi, oturdu.
Yaranlanna itti : "i byttk, imden sonra bize Irak'a
varmak olmaz. Bizim yerimiz Horasan'dr" didi.
Ol aradan girfye dnp yine Horasana gitti. Kirman'a geli-

145

cek Nasr bin Seyyar bu haberi iidp onbin kiiyle Eslem bin
ahr'i ana gnderdi. Ol dahi Yahyay karulad ve yolunu bala
d. Yahya'nn dahi yediyz askeri var idi. Ol yadiyz kii onbin
kii ile cenk ittiler. Ahir-l-emr Yahya'nn askerinden Altyz el
li kiiyi ehid ittiler. Yalnz elli kii kald. Yahya anlara itti: "Bi
zim buradan halas olmamz yoktur. Siz krlmayn, beni koyun gi
din" didi.
Yoldalar :" Ya bn-i Rasfilalllah, reva mdr biz seni bra
kup gidelim. Cmlemiz nnde krlmadka seni dman eline
virmeziz" didiler. Ol elli yiitler dahi ba oynadlar. Yahya yal
nz kald. Andan Yahya'y dahi ok ile urdlar, atndan yere d
dkte// Sfire bin Avle'a namnda bir Yezid gelp mubarek ba
n kesti. Sii'a bin Ahur ol ba Nasr Seyyarn katna gtrd.
Nasr dahi ba Velid aleyh-il-la'neye gnderdi. ve emreyledi ki
gvdesini bir dar aacna asdlar. Ta Ebii Mslim gelinceye ol
daraacnda asl kald.
Eba Mslim gelmeyeydi cihana -Eeklerde arrd Mer
van'a

OTUZ YED ABBAS PADAHLARI

Hicret-i Nebeviyyeden Doksan sene on ay sonra Destgah-
Hilafet-i uzmay Al-i Abbas'a Eba Mslim teslim itti. Bu al-i
Abbad otuzyedi padiah olup Birincisi :Eh-ili-Abbas Abdul
lah-is-Sefffih bin Muhammed bin Abdullah bin Abbas. kinci
si: EM Ca'fer-il-Mansur bin Muhammed, ncs: Muham
med-el-Mehdi bin Mansur, Drdncs: Musael-Hfidi bin Meh
di,, Beincisi: Harun-er-Reid bin Mehdi, altncs:Muham
ined-il-Emin bin Harun, Yedincisi: Abdullah-el-Me'mun bin
Harn, Sekizincisi: Muhammed Mu'tasam-billahbin Harn, do
kuzuncusu: Vask-Billah bin Mu'tasam, onuncusu: Mtevekki
al-Allah bin Mu'tasam, onbirincsi:Muntasr-Billah bin Mte
vekkil, onikincisi: Musta'in- Billah bin Mu'tasm onncs:
Mu'tez-Billah bin Mtevekkil, Ondrdncs:Mehdi-billah bin
1 46

Vask, , Onbeincisi: Mu'temed al-Allah bin Mtevekkim, onal

tncs: Mu'tedid-Billah bin Muvaffak bin Mtevekkil, Onyedin
cisi: Mktefi-Billah bin Muvaffak bin Mtevekkim, Onsekiiinci
si: Muktedir-Billah bin Mu'tedid ,ndokuzuncusu: Kaahir-Bil
lah bin Mu'tedid, Yirmincisi : Razi-Billah bin Muktedir, Yirmi
birincisi: Muktefi-Billah bin Muktedir , Yirmi ikincisi : Mstek
fi-Billah bin Muktefi , yirmi ncs: Muti'un-1-llah bin Muk
tedir, Yirmi drdncs: Tayi' b-llah bin Muti', Yirmi beinci
si : Kaadir-b-illah bin ishak bin Muktedir, Yirmi altnes://
Kaaim-bi-Emr'illah bin Kaadir Yirmi yedincisi: Muktedi b-il
lah bin Muhammed bin Kaaim, Yirmi sekizincisi : Mustazhir
b-llah bin Muktedi, Yirmi dok.izuncusu: Msterid b-llah bin
Mustazhir, Otuzuncusu: Raid-b-llah bin Msterid, otuzbirin
cisi: Muktefi b-Emrillah bin Mustazhir, otuzikincisi: Msten
cid b-llah bin Muktefi, otuzncs:Mustazi bi-Nlrillah bin
Mstencid, otuzdrdncs: Nasr-li-Dinillah , otuz beincisi :
Zahir bi-Emrillah, otuz altncs: Muntansr blllah, otuzyedinci
si : Mu'tasm-b-illah bin Mustansr.
Mecmf'nun mddet-i hilafetleri Altyz elli alt senedir.
Bu 656 sene iinde tantana-i devletleri hatra gelmez birer fit
i azime ikaad idp ezcmle "Kur'an mahlfik mudur? Yohsa Ka
dim midir?" deyf gulat- mu'tezileden bir iki bi-din hevasna ta
bi' olmala ibad-ullah imtihan misillf Kadim'dir deyf taryk-i
mustakyme gidenleri divannda eedd-i siyasetle katlettirdi.
Ekabir-i ulemadan Ahmed bin Hanbeli (R.A.) hazretlerini
Me'mfn halife mahbusen getrp akd- meclis-i munazara ve
mbahase olunmadan Me'mfn kete-i ti-i reyb-il-menfn olup
evreng-i hilifet Mu'tasm b-llah'a myesser oldukta mam Ah
med Hanbeliyi mahall-i munazaraya getrp (Kelamullih mah
lfk mudur, yohsa Kadim midir?) deyf su' al olundukta ol dahi ce
vabnda: ( Allah'n ilmi mahlfk ise kelam dahi mahluktur) di
dikte celladin- zebaniye-mereb ihzar olunub ol mecliste ol
zaH iiliyi mertebei akldan sakt oluncayadek krbac- su'biin-en
dam (ejderha yilan eklinde krba) ile darb eyleyp enva-'i i-

1 47

kenceye mbaeret ittikte, asakir-i slam "Ulemaya bu hakaarat

nedir?" deyf enber-i // ita' attan huru ideyazdlar.
Ve Mu'tasm b-lliih bim-i cana (Can korkusuna) dp
eeri defi dadaa in imamn ban zaniisuna gl-i ruhsan
na gliib-efiin olmu idi.
Rhl-i divan periiin olduktan sonra zindana gndertip iki yl
drt ay esir-bend-i zindan iken etraf- rub'-u meskilna emirler
gndertip krk yla karib kue be-kfe ibadullah bu mes'ele ile
bigayr-i hakk-in katil ve ikence ittiler.
Ve Hulefii-y Abbasiyyeden Ebu Ca'fer Devanki mam-
a'zam Ehil Hanife'nin ittii nasihat- din- dnyadan rencide-ha
tr olup mamn yannda taklid-i kaza yani Kazi olmak muhal
iken kadl kabul eyle deyi! teklif eyleyb, imtina' edicek yle
bir alim zati habs-i medid'le ferman idp vezir-i na-payidar
bn-i cbf Ceyre nam zalimin ferman icra eylediini veli'ni'meti
olan Marn-ilcyh Ebf Ca'fcr Devanki grp aferin bu bahta
ihtimam klli itmek lazmdr deyi! mam hapishanede cum'a
dan ve cema'attan mahrilm ve memnu' idp Rfh-u pr-ftuhlar
n teslim idi ceyedein tlak ittirmedi.
Nice yllar her birerleri alemi zulm ile doldurduklarndan
Mu'tasm Abbasinin veziri Meyyed-d-Din-il- alkami Badadda
ah olmak fikrine dt. Hukuk-u velini'metine kfran ile Me
maliki Hata ve Haten sultan Helagf han teshir-i mlk-i Bada
da tahrik kasdyla, Dervi-sima bir ahs- natra raz idp ban
pak ve mcella tra eyleyp ann bana gnlerden bir gn mu'a
leccli mrekkeble kendi hattyla " Ey Han- Hanan- Trkistan,
eer memalik-i Arab ve Acem ve Rm'u zamime-i mlki mev
r1s itmek iradesi caiz ise gurre-i ehr-i evval' de askeri milh
mar- Tatar //ile tahrik-i rikiib idesiz ki ina-iilliih Ta' alii kab
za-i imire el demeden ferman riiyi ran ve turan olman bu
abd-i naizden hilesiz" deyf yazd.
Ve ol hatt sfzen-i sertiz ile ineleyp dervii kisudar ekli
ne girinceye dein habs idp, ba' dehfi gnderdi.
Dervi Han'n bargahna varup tenhaca girdi ve ban tra

1 48

idp ol yazuyu kra' at ittirdikte Han tama'a dp bu resm zre

cevab yazd ki: "Mlk-i Badad her ne vakit istersen sana
kayd- hayat ile vireyim" deyf ahd- misak eyledi.
Alkami Hain dahi bu cevab zerine mukaddemata bala
yub, yle ki, Padiahlara lazm olan mal ve hazinedir, bu kadar
asker nene lazmdr, deyf halifeyi ikna' iderek kat'- mevacib
eyleyp ve ne kadar zehair-i sultani var ise israf ve itlaf eyleyp
leyl nihar Halifenin mizacna muvafk ve mlayim evza' ile h
yanete balad.
Helagf Han'n derya-misal askeri serpindisi serhadd-i me
malikine yettikte, serhad merasndan gelen feryadclan doru
tenha mahallere indirmekle nabedid ve na peyda iderdi.
Havali-i Badad'a geldikleri duyulup hatta yamageran-
Tatar etraf- Badad'a urduklan ate-i nehb- garatn dfid-u e
rer-aludun Halife kendi grp su' al ittikte, ol hain sfret-i Hakk
tan feryad idp "Padiahm, memalik-i ma'mfreni Helagf gibi
bir dmen-i din bi-aman derya misali asker-i ate-efcln ile m
teveccih olup havale-i dar-s-selama gelinceyedek serha muha
fazasnda olan meranzdan bu vakt oluncaya dein feryadname
ler gelmeye, byle kfran- ni'met izhar iden hainlerin cezasn
imir-i sertiz-i siyasete havale buyurmayub ta kangi dmann
z siyaset idersiz" deyf elinden hatt- Hmayfn'u

//

alup, me

raya mahfi haberler gndertip byle zama da sizin gibi hayrhah

kullarnn katline emreden padiaha vezir olmaktan Helagf
Han'a esir olmak yedir. Sizin gibi dilaverleri katilden halas itti
rinceyedein az kald ki ba virem" didi.
Ve bu gfna nice nice hezeyan szler irtikabyla sfret-i
Hakk'tan grnp anlan yekpare daire-i ita' attan huru ittirdik
te anlar dahi Helagf hana cmlesi mlhak oldular.
Helagf Han sahra-y Badad' da darb- tnab- Bargah ittik
te dervaze kapanup etrafnda filhal asar- abadan kalmad. Krk
gne karib muhasara esnasnda bn-il-Alkami Helagf Han a
zndan tezkireler peyda idp yle ki :" Benim azimeti htta' i
Badaddan muradm ancak Cenab- Emir-il-m' minin i l e mnt-

1 49

ka-i bend-i karabet olmakb. Necl-i kerimleri Ehi Bekr'e perde

niin-i niban hane-i han olan kememi namzed idp meyane
mizde kemer-i musadakab muhkem itmektir" dey yazdrm.
. Byle denilmein halife didikleri yadlar dahi inanup "n
ki kazyye byledir. Mnasib-i hal budur ki ayin-i Hilafet ile
Bargah- Han'a varub Dar-l-Hilafet-i uzmaya da'vet eyleyp
tertib-i esbab- ziyafet idelim" dey Halife ve sair erkan- devlet
dn alay eklinde zer- zivere gark olup kal'a kapusm at
lar. ki camne asker-i Tatar saf durdlar. Halife iki ehzade-i
aziidesini ki Eb'.lbekr ve Abdurrahman' dr alem-i serefraz gibi
nne alup mukarriban- hazret ve evliya-y devlet ve ulema-y
ziim ve sipah- dilaveran-i flk-ihtiiimdan kevkebi enbfh ve
mevkib-i pr-kfh ile azm- bargah- Hakaam olub dervazc-i
ehr-i adem yani Badad- bihit-i rem kapusundan ktlar.
Beyt:

//

ah min azime-tin bi-gayr-i eyab-in-

Ah

min hasret-in

al-el-ahbab.
bn-il-Alkami adman ve handan pigah- Otaa indi. Ve
derfn-u Bargaha girp Damen-pfs-u iclalden sonra "Padiahm
bana lazm olan Yani Halife-i Rfy-i zemin olan Padiiih ve ev
liidn erkan devletiyle tav' an meydana getrdm. Siz dahi size
deni idesiz" deyince cmlesi meydana cem'olup neye uradk
larn bilmeyub sadir olan ferman mucibince Halife celladba
haymesinde mevkff durup gz karusunda refikleri ta'ma-i em
ir-i siyaset klndktan sonra Halifeyi mahall-i me'murede bir
krsi zerine iclas ittirp evvelen iki ehzadesini gz nnde
galtan- hfn-i ehadet ittiler.
Ba'dehf Havass- hazretinden Sleyman ah ve erkan-
devletini bir bir arza-i ti-i siyaset eyleyb sairlerin hfnharan-
Tatar lemha-til-basar'da alef-i emr-i abdiir eylediler.
Ve kendisini gn mahbus eyleyp iti'al-i ate-i cev'den
ta'am istedikte Heliigi kendi otaina getrdp oturdukta bir ka
seyi altun ile malamal eyleyp la'am getrr gibi pekir ve ka
k ile nne koyub bir ka gndr asnz, buyurun dey Han il
tifat ittikte Halife kre-ka-y hande-j ta'accp

1 50

olub

"Zer-i

meskiku me'kfilat makuulesinden midir ki mihmammza teklif

idersiniz" didi.
Han dahi vasta-i tercnan- beli-l-beyan ile: " Ey Hali
fe-i mar'.ir, nki zer me'kfilat ksmndan olmad hod ma'li
munuzdur. Ya nin hazinelerin malamal idp askerine bezl it
medin ki kaviyyl-kalb olub askerimi havale-i mlknden defi
deydin. Bari mal yerine vafir // zahire ve galal (Galle: zahire)
mahzun itmi olaydn byle kal'a-i mstahkemde fari-l-bal
oturub a'van ve ensann seni byle bir varta-i helake dmee
mani' olurlard" deyi tevbihten sonra meydan- siyasette au
te-i hak-i helak olamak in sdar- ferman olundukta imir-i
ham al-i Abbas ile lii'lgfn olmak mnasip deildir deyu Halife
yi bir uval iine koyup nemed-i malan eklinde erazil-i Tatar
yemin ve imalinden leked (tekme)ile helak eylediler.
Halifeyi heliik eyledikten sonra ehr-i Badad ki Zat-il-
mad Harem-i hayr-l-biliid iken ol asakir-i bi-nar ate-i id
detinden harab ve yebab olub seraperde-i Hiliifette ne kadar
gn grmemi nazperver var ise bir alay erazil-i Tatar haymele
rinde ve sokaklarda tasarruf olunduktan sonra nefs-i Badad'da
yz yetmi bin adem kete-i tir-i advan olup serhadd-i inden
dar-s-selam- Badad'a gelinceyedek memaliki ran ve Turan
da endaze-i elfaz- hisabdan birfin beride-i imir-i tuyan olan
nem layu'ad ve ta yuhsa olduktan sonra ol ibn-il-Alkam deni
len zndik-i Hain velini' metine ittii hyanet kyamete dein
nak- sahife-i rizigar olup itmam- meram ittikten sonra Hela
g1 Han'n ahd-i sabk zre Hk1met-i Badad'da Yarl taleb
ittikte Helag1 Han tertib-i divan idp alii r'us-l-ehad ol Ha
in-i bednihada hitab idp: " Sen eba an ced bu hlnedamn perver
de-i ihsan ve ber-averde-i in'am- bi giran ve bizim ile Sabika-i
hukuukun yoiken Halifenin mlk- mevrusunu ve asker-i der
ya-hur1unu paymal ittirp bu kadar yzbin kere memi imir-i
gadrile helak ittirdikten // sonra velini'metine rahmitmeyp be
nim gibi bir biaman elinde bu rtbe iddet-i siyaset ile katletti
ren sen, senin gibi hainden ne hayr me'mfildr? Eer sana

1 51

va'd-i aman sebk itmemi olsayd senin incaz va'dini zeban-

imire havale iderdim" diyp divanda olan Tatar, Mogol cmle
sini vahid-en ba'de viihid-in ehre-i ibn-i Alkam'ye tkrdp en
va' tevbih ve hakaarattan sonra cmlenin efa'atyla" Badad su
basnn yannda Ases nasb ile erefyab olsun. Eer imtina' ider
se kati olunsun " didikle Alkami dahi kabul idp aseslik unviiniy
le Menir ve az zamanda nabud ve niipeyda hak ile yeksan oldu.
Ve dahi :Al-i Ubeyd-den Hakim bi-Emrillah didikleri na
kys-il-kalb kezzab guya kendftsi evlad- Fatma' dan imi ssn
virerek hkfmet-i mstaklle olup Hulern-i Fatmiyye niimiyle
hret bulan Hakim-i Zalim zamannda hatr- nev' -i beere hu
tur itmez mefsid ve mezalim zuhur idp mesela ekser eyyamda
bizzat kendusi Msr arsnn narknn yoklamak in bir azim
heykel nmar olup i'ar- hilafet ile ol hmara svar olurdu. Mi
nare eklinde dahi bir mfred-la'za siyah arab' var idi ki yan
na alup erkan- devlet ve vzera-y ali-menzilet nne derler
di. Eeri bir bakkaln ya bir kasabn dirhemi eksik ksa, "Tiz
cezas tertib olunsun" deyf ibram iderdi. Derd-mend bakkal
kendi nazargahnda meydana yatrup ol heykeli uzun ve bala
mel'fn // ifrit-sima Arab ile livata ittirirdi. Ol derd-mend Bak
kal feryad idp ve ol mel'fn Arab eyfce mbeeret idp bakka
ln feryadndan, Arabn livatasndan saflyab oiurdu. Baka kf
riyyat yle dursun.
Ve dahi Serir-i Padiahi Sultan Muhammed Han Harazm
ah ile merref oldukta derya-y tuyan olan Cengiz Han tara
fndan gelen bazirganlara guya cefa olunuyormu deyf asakir-i
bi-mar Tatar ile Cengiz-i Hfrz Memalik-i ran ve Turan' a
deryii-y ate gibi yryb Sultan Muhammed her kaan mukabe
le ittiyse de malb oldu.
Esta'iz billah Hak Subhanehu ve Ta'ali Hazretleri Sley
man (AS) n Belkis'inden hikaye tarykyla Kur'an- aziminde
ve Furkan- mbninde ve habl-i metininde buyrmutur ki: ( Ka
alet inne-lmlllk-e izl dahal1 karye-ten efsedfha ve ca'al1 e'iz
zete ehliha ezillet-en) (Nemi sftresi, ayet:34), Trkesi : Melke:

1 52

Hkmdarlar bir ehre girdikleri zaman orasn bozarlar, onurlu

kimselerini aalk yaparlar) . . . didi).
Yani Sleyman (A.S. ),n Hdhd'nn ihbar zerine Sley
man (AS.) Belkis'i talebittiinde eriif- Belkid Sleyman ile
muharebe olunmasn ihtiyar itmeleri zerine Belkis akle ve
mdebbire olmala "Ey benim eriifm, melikler muharebe ile
bir kariyyeye dahil olduklar vakitte kariyyeyi ifsad ve kariyye
nin azizlerini zelil klarlar. Sleyman ile muharebe bize el vir
mez. Ancak ana hediye gnderelim, buyurduu gibi Cengiz Ha
rezm'i hariib itti.
Ahir-lernr bu Sultan Muhammed Harezrn ahn kendisi ve
Ehl-i Beyt'i ve validesi umamen hasekiyan- harernseray ile ve
diiirei akla smaz hazain ve cevahir ile yamagiran- Tatar eli
ne db memiilik-i vesi'a-i Harezmah'da

//

olan rical kln

ta:n gep cevami' ve mesiicid ahfr-u devab (binek hayvanlar

ahn) ve unfrnen ulema-y isliim ve meayih-i kiram erazil-i Ta
tar atlarna hizmetkar aldlar.
arkan ve garban ziruh makuulesinden tiiife-i nisvandan
gayri kalmamt. Meer iradat- rabb-il-alemin ol namuradla
nn dahi alef-i ir-i emir-i helak olmasna ta'alluk itmemi. Bu
esnada bir tatar-i hfnhar bir za'ife avreti kati ile tahvif ittikte ol
za'ir avret niyaz eyleyp aman elimde bir incf var idi senden
havf idp yutmudun. Bir lahza aram eyle ksun al ve beni
azad eyle, didikle Tatar- birahm dahi ol zaifenin filhal sandfk-
sinesin haner-i kalr ile ak idp ol incfy buldukta grfh beg
rfh Tatar toplayub bu diyar avretlerinin karnnda a'lii incu biter
mi deyf ol gn ahama kadar yirmibinden ziyade zaife ve bi-g
nahn Sine-i hayatn ak ittiler. Asl yoimi deyinceye kadar
htta-i ran ve Turan' da cinsi nisa kalmam gibi oldu.
Dnyada her gn i.n bir vak'a-y azime zuhfr itmitir. Bu
sebebten didik bu dolab asuman- meydan-! kudrette sergerdan
olal bir tavr zre hareket itmemitir. Mazlfrndan herbirini bir
zalim Yezid ehld itmitir.

1 53

Gelelim manahn- fihimize:

Cedd-i a'lamz Hz.Zeyd , sabkta zikrolunduu vecihle e
hld olduunda ceddimiz kebir mahdumu Hseyn-i Zd-dem' a
ve sa m'tem-il-Ebal ve dier mahdf.nu Muhammed Medi
ne-i Mnevverede olurlard.
Ol vakt ki Ceddimiz Zeyd-e-ehd'in ehadeti Medine-i
Mnewere'ye iittirildi. Ca'fer Sadk Efendimiz hazretleri bu
yetimleri barna basup nice gnler karalar giyp matem itti.
Tamamen sinn-i rdlerine bali oluncaya kadar

// peder

lerinin yokluunu bildirmeyp her hususlarnda sa'y-i beli idp

ve tahsil-i kemallerine kemal derece i'tine itti. Kendulerinin pe
derlerinden ziyade te'ehhl ve tezevv itmelerine gayret itmi
tir.
Ve ba'der-rd mallerini bitemamihi kendflerine teslim it
ti. Zira Hak subhanehf : (nnellezin-e ye'kli'n-e e mval-el-yeta
ma zulm-en innema ye"klin-e fi butfnihim nar-en ve seyas
levn-e saira)
(Nisa suresi, ayet:

10.) Trkesi:

kszlerin maln kimler haksz sarfeder

Kannlan dolusu kzn atei yerler.
Onlar iin alevli yanan ateler vardr
Bunlar ona atlp orda yanacaklardr) (Dr. Bedri Noyan'n
manzum Kur'an- kerim evirisinden) buyurmutur. Yani ol
kimseler ki bi-gayr-i hakkn yetimlerin maln yerlerse anlar
nar'n sebebi olan atein kendfsini yerler, lakin bunda mal gz
kr. Ahirette nar

olur.

Mevtn'n (vatan tutulan,

oturulan

yer'in)tebeddlyle eya da tebeddl itler. Binaen aleyh Ehl-i

Beyt deil muhibleri bile hakk- yetim kabfl itmezler.
Salif-z-zikr ceddimizi)

Zeyd-e-ehid hazretleri ehld ol

duktan sonra olu 2) Hseyn-i Zd-dem'a ve zl-ibre n am mah
df.n-u alileri merun'ileyh pederleri Zeyd-e-ahld' hazretleri
nin drt sene daraacnda maslfb olmas vak'a-y mellimesin
den rz-i eb alamak ve szlanmak "Ve ilallah-il-mteki. Ve la
havl-e ve la kuvvet-e illa Billah. V-el-hamd- lillah-i H amden.

1 54

Yuvar na'mihi ve yukafi mezidihi

"La'net Yezide, rahmet ehi

de ve rahmet olsun al- evlil.d- Rasfiln canna " kalimatlanm

vird-i zeban iderek otuz dokuz yanda olduu halde Hicret-i Ne
beviyyenin Yz krk nc tarihinde ve Hulafa-y Abbasiyye
den Ebu Ca'fer-il Mansfu bin Muhammedin zaman- saltanatn
da irtihal-i dar- bakaa buyurmulardr. ok keramat ve vilayet
leri vardr. Cmlesinden biri: Bu saltanat Emeviyyeden zail ol
duu gibi devlet-i Abbasiyyede dahi bakaas yoktur, ahir mes
kenleri diyar- garbdr. Anda dahi bir sefalet ve rezaletle makhfi
ren malub olup Hiristiyan atlan / / aya altnda kalurlar, bu
yurmutur. Tpk nutk-i alileri gibi vuku'a gelmitir.
Marn'ileyh Hseyn Zd-dem'adan sonra mahdfim-u ali

leri

3) Yahya bir vafir Medine-i Mnevvere' ye gefp orada akra

ba ve asdikelanyla bir vakit ikamet idp ba'dahfi ardeir'e azi

met ile kendiisini makaam- inzivaya ekp, rfiz-i ab dara k
mayub halktan ylandan kaar gibi kaard. Krk drt yanda ol
duu halde Yz (. . . . . ) tarihinde Hulef-y Abbasiyyeden (. . . . yaz
mada silik) zaman- saltanatnda bir munafkn ivasyla Arde
ir' den Badad' a yryp benim zerime hurfi idecek imisin
deyii hilafet kskanup bi-gayr-i hakk-in kati ittirdi. Bu sebeble
ehid oldu. Rahmetul!ah-i aleyh.
(Yazmada bu blmde dokuz sayfa katlan (189. - 198. sayfa
lar) silinmi bozulmu olup bu blm son yllarnda 1972 de
kendisini tandm, Veli Baba soyundan Takyyid-din olu Ve
liyyid-din Oktay bey elyazs ile tamamlam. 189. sayfa kenar
na bunu anlatan bir kayt koymu. Veliyyiddin bey Senirkent
Ulubey kasabas belediye bakanl yapm emekli retmen
olub soyad Oktay idi. Efendi, terbiyeli bir zat idi.)
Marun'ileyh Yahya'mn ehadetinden sonra mahdfim-u ali

leri:

4) Muhammed-il-Aksasi

Pederlerinin bu hal ile ehadetine

adem-i tahammlnden orada yerlemek kendiisine zindan olup

Ke kylerinden (Aksas) nam karuyyaya gelp orada tavattun
idp Ellibe yanda olduu halde Hicret-i Nebeviyyeden ( . . . . .
okunaad, silinmi) be sene sonra Hulef-y Abbasiyyeden ( .. .

1 55

silinmi) saltanatnda irtihal-i dar-i bakaa buyurmutur. Trbei

erifi andadr, Rahnetullah-i aleyh.
Marn' ileyh Muhammed-il-Aksasi'den sonra mahdim-u
alileri

5) Ali-yyl-Medeni ve Ali-yyz-Zehid

namlaryla meh1r

bir fazl kimse idi. Aksas kariyyesinden Medine-i Mne\vreye

hicret idp yirmi seneyi mtecaviz Medinede ikamet idp dev
let-i Abbasiyyenin zulm ve ta'addisinden rahat idemeyp bir ge
ce Medineden huru idp

Krdistanda Malatya nam ehre ge

l p Malatya amirine haber virdiler. Amir, Ali-yyl-Medeni'yi
huz1runa alup yer gsterdi, oturdu. Nereden gelp nereye gider
sin ve kang

// deyu su'al eyledi.

Marn'ileyh Ali-yyl-Medeni dahi vuku' -u hali ve Beni

Haim kalesinden idn haber virdi. Malatya amiri mu
hibb-i Ehl-i Beyt ve mer neslinden olduunu bildirp "Mste
rih-l-bal ol" didi. ve bizim bu ehirde bir cami' vardr, hatibi
yoktur. Seni bu

cami'ye hatip nasbideyim, didi.

(Aradan yedi-sekiz satr blm tamamen siliktir)

Necl-i necibleri

Ehi Ca'fer Muhammed

Cami-i mezkfrda

otuz sene mikdar imamet ve hitabet ittikten sonra Elli yedi ya

nda olduu halde

hicret-i Nebeviyyeden ikiyz seksen dokuz

sene onra Hulef-y Abbasiyyeden Mu'tedid b-illah bin Muvaf
fak bin M tevekkil zaman- satanatnda irtihal-i dar- bakaa bu
yurmulardr.
M3rn'ileyh
df-mu alileri

Ehi Ca'fer Muhammed'den

sonra : Mah

6) Hasan el-Edib ve dier nam Uzun Hasan hita

bet ve mameti itmeyb Hulef-y Abbasiyyeden M ktefi B-il
lah bin Mu'tedid 'den grle n iltifat ve verilen meralba meb

ni Erzurumda ve sair beldelerde muharebe ve mcadele in

memur olundu. Emrini M ktafi B'illah'dan alup Badad'da sa
kin olurdu.

/ / Altm yanda olduu halde Hicreti Nebeviyye

den yz yirmi iki sene sonra Hulefy Abbasiyyeden Kaahir

b-illa'h bin Mu'tedid zeman- saltanatnda mesmfmen hid ol

du. Rahmetfullah-i aleyh.

1 56

Marn'ileyh Hasan-el-Edib 'den sonra Mahdlm-u alile

ri?) Kemal erif Badaddan Malatyaya gelp kendisini maka
am- inzivaya ekti. Daimazikrullah ve fikrullah ile yer altnda
bir maarada vaktini geirrd. Ve evlad- ayali o maara s
tnde bir hanede otururlard. erif Kemal' in berhayat olup olma
dn kimse bilmezdi.
Minval-i muharrer zre Ellisekiz yanda olduu halde
yz elli bir tarihinde Hulefa-y Abbasiyyeden Muti'un lillah bin
Muktedir zeman- saltanatnda irtihaI-i dar- bakaa buyurmular
dr. Rahmetullah- aleyh.
Marn'ileyh erif Kemal'den sonra mahdfm-u alileri
8)Hasan Ebel-Kaasm nam dilaver devlet-i Abbasiyyeden Tayi'
b-illah bin Muti' tarafndan haber alnarak Malatya amirine na
meler yazup "Ali olanlarndan Hasan Eb-el-Kaasm nam dila
veri hurmet ve ri'ayet ile bana gnderesin" didi. Binaen'aleyh
Malatya amiri dahi Seyyid Hasan eb-el-Kaasm' celb idp be
yz altun at ve silah ve ar hil'atler ilbas idp Badad'a gn
derdi. Badad'da Halife fevk-al-il.de ihtiram itti. Kendisini as
ker ba eyledi. Lf.:1.1mgelen muharebe ve mcadelerle hizmetin
de istihdam olunup ehr-i Badad'da sakin oldu.
Gnlerden bir gn "Hasan Eb-el-Kaasm senin zerine Hu
ru etkarndadr, kendun tan" deyu Hulef-y Abbasiyycden
Mustazhir b-illah- bir vafir munafklar ifl ittiler. Ahir-lcmr
Mstazhir vefat itti. Ba'dehf ellibe yanda olduu halde Hule
fy // Abbasiyeden Kaadir b-illah bin shiik bin Muktedir ze
mannda Hicret-i Nebeviyyenin yz sekseniki tarihinde kendi
sine mesmfm bir ineb salkm guya ta'zim ve tekrim in virir
surette virp ol semden ehiden veffit itti.
Marn'ileyh Hasan eb-il-Kaasm'dan sonra 9) (Olu
Muhammed ) ,Halife (. . . . . silinmi) zemannda Badattan Malat
ya'ya geldi. Kesret-i Bkadan gzlerine za'fiyet dari olup kfe-i
vahdette ibadat ve Ta'at eylemekle vakit geirtip Hicreti Nebe
viyycden Drtyz otuzbir sene sonra Hulefii-y Abbasiyyeden
Kaaim bi-emrillah bin Kaadir zeman- saltanatnda krkdokuz

1 57

yanda olduu halde irtihal-i dar-i bakaa buyurmulardr. Rahmetillah-i aleyh.

.
Marn'ileyh Muhammed'den sonra : Mahdm-u alileri:

Seyyid Hamza Malatyada olurdu. Halife Kaaim bi-emrillah'a

Hamzann huru haberini virdiler. Mezkr Halife dahi zerine
asker gnderdi. "Nin geldiniz?" dey su'al ittikte askerba :"

Sen Halife zerine huru hazrln tedarikte imisin " didi. O :

"Yallah benim yle ey hatrma gelmemitir" didi. " yle ise

gel seni balu Halifeye gtrelm, didiler. M ftrn'ileyh Ham
za dahi "Ba ne lazm, bylece giderim" didi ise de kabul itme
diler. zerine hcfun ittiler.

Hamza

dahl" byle yaamaktan ise

cedd-i a'Ialarmn gittii yola gitmek efdaldir" dey sell-i seyf it

ti. Halifenin askerlerinden yz mkdarn katlitti. Ve askerba
'n tepeledi. Bakileri perian oldular.
Fa'dehf evlad ve ayale gelp " Bizim bundan sonra burada
durmamz olmaz, Allah'a emanet eyledim sizi, du'adan unut
man bizi, Bensizi unutmam. Ben Medine-i M nevvere'ye ve
Mekke-i M kerreme tarafl arna gidp oralarda

//

dahi rahat

idemez isem girf Malatya'ya gelrm inallah" deyp ( . . . silin

mi bir kelime) kld.
Buhaber Halifeye ulatrld. Halife Kaaim bi-emrillah da
hi bu Hamza hakknda sevk-al-ilde itibar oluna diye ferman ey
ledi. Arkasndan asker gnderildi. (Bir-iki-kelime silik) gitmek
le askere tesadf itmedi. Nihayet Medine-i M nevvere-ye geldi.
Akrabalarndan Ali bin Haim hanesinde sakin oldu.
Halife Kaaim bi-emrillah tarafndan Medine emirine name
geldi ki "Ali Olanlarndan Hamza bin Muhammed bin Hasan
Eb-il-Kaasm ol tarafa gitmitir. Tutub acele bana gnderesin".
Amir dahi Aradup buldu, kendusi muhibb-i ali olmala itti:
" Hamza Halife seni benden isteyor. Ben seni grmemi olan.
Bugn Medineden kup ban selamet bulaca diyara gidesin"
cevabn virp aham olunca kendusine yz ahun harlk dahi
virp gice ile amirin konandan kup gitti. Ve ceddimiz Fahr-i
alem Nebi-yyi Muhterem (S.A.S.) Efendimiz Hazretlerinin Rav
za-i mutahharasn ziyaret idp " Ey benim cedd-i pakim, dnya
y bize muzil kldlar, senin huzfuuna geldim, burada dahi d
man rahat virmeyp ite giderim" deyu alad.

1 58

Ol halde Ravza-i Mutahhara-i Nebeviyyeden bir sada geldi

ki "EdDnya sicn-il-m'minin-e ve cennet-il-Kafir", "Esef etme,
cennette bile oturun, git ceddin imam Hseyn Trbesine" deyf
emr-i Peygamberi vaki- olman Malatya'ya gelmei terk itti.
Gice ile Medineden kup Kerbela'ya gel di
Halbukise, Halife tarafndan mukaddem asker gelp Kerbe
l a'y taharri idp gitmilerdi // Binaen'aleyh Yedi sene Kerbe
la'da elendi. Ba'dehfi Hulef-i Abbasiyyeden Kaaim bi-emril
lah bin Kaadir'in zamannda Hicretin Drtyz alm yedi sene
sonrasnda Krk alt yanda olduu halde Kerbela' da tutuldu.
Alz idp getrdiler, aman virmeyp ehid ittiler. Rahmetullah-i
aleyh.
Mukaddem Hamza Malatya'dan veda'idp Medine taraf
na gittiinde Mahdfim-u alileri 1 1 ) Ali bin Hamza'y Malatya'
dan, eli balu Badad'a getrdiler. Badad'da habs olundu. Ta
ki pederi alileri Hz. Hamza Kerbela'da tutuldu; Badad'da e
hid oldu. Ol zaman H. bin Hamza'y Habishane'dcn karup
" Nerede ban ho geerse oraya gidesin" diye Halife emretti.
Ve onbin altun dahi ihsan eyledi.
Ba'dehf Ali bin Hamza Badad'dan Malalya'ya gelp vali
desini ve biraderlerini bulup Malatya'dan Bayndr nam bir eh
re hicret itttiler. Ba'dehf Medine-i Mnewere'ye gelp end sa
na mcavir kald. Hicret-i Nebcviyyeden Bcyz otuz alt sene
sonra altm dokuz yanda olduu halde Medinc-i Mnewe
re'de irtihal-i dan bakaa buyurdular, Cennet-il-Baki' de medffn
dur.
Marn'ileyh Ali, Medine'de iken mahdfim-u alileri: 12)
Hasane air namnda bir erdi. Dier nam: Uzun Hasan. Hu
lefa-y Abbasiyyeden Muktazi bi-emrillah zamannda Hicret-i
Nebeviyyedcn Beyz otuz alt senesinde mezkur Bayndar'dan
Malatya'ya gelmelerini irade edp ba'dehfi Malatya'dan ba
dad'a getrd. Badad' da kendfisini Asker ba yapt. Erzuruma
ve kayser-i Rum'a olan muharebelerde nice dman- dini yerle
re serdii mehurdur. Ba'dehfi // Hicret-i Nebeviyycden beyz
altm drt sene sonra Hulef-y Abbasiyyeden Mstencid b-il
Iah zamannda altm sekiz yanda olduu halde vefat itmitir.
Rahmetullah- aleyh.
.

1 59

Maarn'ileyh Zeyd hazretleri vefat ittikten sonra Mah

diln-u alileri13) Seyyit Hasan Gazi'yi Malatya'dan Halife-i
Badad ceb idp Kendlsine vafr asker virp Konya havalisine
(Eridur) ve (Ulubor) ve (Kiibor) ve (Tatar Han) ve (Sart) ve
(t Kara ehri) dinmekte mehfr (Uluky) ve (an kinisa)lar ta
raflarna Yunan rumlaryla cihad in gnderildi.
Marn'ileyh14) Seyyid Hasan Gazi bu kal'alan fethidp
girf Badad'a geldi. Tekrar adlan mrar iden ka'alarda bulu
nan Yunanllar tuyan ittiler. Din-i slam kabul iden mslman
lara eza ve cefa itmee baladlar. Binaen'aleyh Hasan Gazi
hazretleri yine, leker ile gelp azim muharebeler oldu. anl
Kinise feth olmutu.
t kara ehrinde (bilgi: Bugn Senirkent'e Bal Ulubey
kasabas yazmada Ulu ky olarak geiyor. Burann bir ad da es
kiden, legp idi. Halen burada ehir snr iinde "t kara" ady
la bir in de vardr. Dr. Bedri Noyan) Rumlar ile olan muharebe
de Hicret-i Nebeviyyeden Beyz doksan sene sonra Hulef-y
Abbasiyyeden Nasrddin B-illah zaman- saltanatnda klrkyedi
yanda olduu halde ehld oldu. Zeyl-i cebel'e defn // olundu.
Ol ehrin nam-i dierine (Ulu gn ) <lirlerdi.
Ba'dehf hicret-i Nebeviyyeden Altyz yirmi senesinde
hulefy Abbasiyyeden Bi-emrillah bin Nasr (?) ferman buyurup
Marn'ileyh Seyyid Hasan Gazi zerine anl Kinisa tala
rndan azim dergah ve cami-i kebir bina ettirilmitir.
Mimar Mustafa paa Hazretleri dahi nezaret in gnderil
miti. Mumaileyh Mustafa paan,.n dergah- erifte vefatyla (A
rablar kabristan)na defnolunup Cami-i erif mezkur kubbeleri
yaplmayarak ak kalmtr. Aradan bir zaman mrfr ittikten
sonra tekrar Rumlar galib olup dargah- ali bir zaman Rumlar
elinde kald. Bundan sonra Seyyid Hasan Gazi olu (ad silik,. .. )
rtbe ve riyaset virilp15) biraderleri Seyyid Ali Gazi ve Seyyid
Mustafa Gazi olduklar halde vafir asker ile Uluborlu kal'asna
varup orada olan Rumlar ile muharebe ve mcadele idp Der
gah- alilerini bozan rumlar kinisaya putlarn dara att. Der-

1 60

1
1
1

gah alyi Rumlarn telvisatndan tathir itti.

Grd ki Pederlerinin merkadini hi bozmamlar. Orada

askeriyle (bir kelime silik) iken rfunlar eli gndertip alt mal
mtareke idelim ba' dehfi ya muharebe ideriz veya mslman
oluruz

deyf.

O halde

Seyyid Hseyin Gaz-i Paa

bu mtarekeye raz ol

du. Tarafeynden mu' ahedenameler alnup virildi. Herkes ol aziz

ile oturdu. Bu esnada Yunan Rumlar ran devleti (birka keli
me tamamen silik ... ) Cengiz Han yetmibin askerini

Seyyid H
seyin Gazi paa zerine sevkeyledi. Halbukise Hseyin Gaz//
paann banda olan asker yirmibe binden ib'lret olup ol Tatar
lar gelp Hseyin Gazi Paa muharebede marn'ileyh galib
olmala gizlice ekilp aylak ehri alt tarafnda (Not : gn
mzde de aylak reni denilen bu yerde harabeler gze arp
maktadr. Dr. Bedri Noyan) ovann ortasndan (. . . . . silinmi .. ) Sa
hil-i bahr (.... silinmi) anl kilisa' ya kmlar. Bir gece yet
i-seksen bin kafir Dergah- erifin olduu ehr-i Ulu ky'e h
cfun eylediler.
Marn'ileyh

Seyyid Hseyin Gazi Paa

asakir-i slam ile

hcfm idp Sabah vaktine kadar vuku' bulan muharebede

Sey
yid Hseyn Gazi Paa ve biraderleri Seyyid Ali Gazi ve Seyyid
Mustafa Gazi'yi ehid eylediler. Ba'ehf, Seyyid Hseyn Gazi
Paay Pederleri Seyyid Hasan Gazi ile kble tarafna ve bira
derlerini dergahn st tarafna defnitmiler.
Ve bu muharebede yirmibin kafir katlolunup slamdan on
bin mkdar ehid oldular. Bakii kalan asakir-i slam dergah- e
rifin stndeki Cebel-i Mahik'te ( . . . . birka kelime silin m.)
Kuru Da derler.
Bu vak'a Hicret-i Nebeviyyeden Alt

yz (

...

silinmi... ) Ha

life-i Abbasiyyeden Mu'tesim B-illah bin Mustansr zeman- sal

tanatnda idi.
O halde
deri

Seyyid Hseyn Gazi paa Elliyedi yanda ve bira

Seyyid Ali Gazi Krkyedi yanda ve Seyyid Mustafa Gazi

Krk yanda idi.

1 61

Seyyid Hseyn Gazi Paann olu16) Seyyid Zeyd-i Sadis

hazretleri ( ... Bir satrlk yaz tamamen silik. .. ) dergah- mezku
re avdet eyleyp (... Birbuuk satr yaz tamamen silik... ) Le
ker-i islam Yunan Rumlarna galib // olup Rumlar malup
olup firar eylediler.
Leker-i sliim ile ( .... Bir satr kadar yaz silinmi. . .) Ken
di aalarndan Karabey (birkelimelik kadar yer silinmi.. ) Ulu
borlu'ya (. . .bir kelimelik kadar yaz silinmi... ) Malatya'ya ge
lp bundan sonra Malatya' dan evlad ve mallarm alup ehri Ulu
gn'e geldiklerinde grdler ki Yunan rumlar gelp ehri mez
kfiru yakup ve ykup harab ve turab idp firar itmiler. Ve Kara
Beyi dahi Uluborlu kazasnda muhasara itmilerdir.
u halde Seyyid Zeyd-i Sadis Hazretleri bu ahvali Devlet-i
Selukyyeden Sultan Alaeddin'e yazd. Sultan Alaeddin ( ... si
lik . . ) kumandasnda onbe bin asker gnderdi. Ba' dehU Zeyd
hazretleri Asiikir-i slam ile Kara Beyi muhasaradan kurtarmak
zre Uluborlu'yu muhasara iden Yunanileri srdler ve evliid-
ayallerini fergah- erifleri kendisinde bulunan ve harab ve ye
biib olan Uluky karyesine kondular.
Hicret-i Nebeviyyeden Altyz yetmi sene sonra Zeyd
Hazretleri Ulubor kasabasnda pusudan bir dmann harbesiyle
ehid olmutur. Kendisi Altm yedi yanda olduu halde ve
ba' dehu Kara Bey dahi ehid hazretlerinin aya ucuna defno
lunmutur.
Ve bu Marn'ileyh Zeyd Rahmetulliih-i aleyh ehld ol
duktan yirmi yedi yl sonra, hicret-i Nebeviyyenin Yediyz yirmi
alt ylnda Devlet-i Aliyye-i Osmaniyeden (Otmaniyyeden) bi
rinci padiah olacak Sultan Osman (Olman) Gazi marn'i
leyh Seyyid Zeyd hazretlerinin mahdfm-u alileri(l 7) Seyyid
Ca'fer'e mektup yazup adem gnderdi ki" Sultan Alaeddin Sel
kii'nin // Ehl-i Beyte olan muhabbeti ma'lumdur. Acizleri
nin dahi kezalik yle olcak muhabbet tarafndan olmak daha ah
sendir.

1 62

u halde negl tarafna lgar idp Kolca nam kal' ay garet

ve ahalisini hasarat itmek efkarndaym. Ehl-i Beytten birka di

laverler ile gelesin" diye heman mektup geldi.
Pir Seyyid Ca'fer ve olu(18) Pir Uzun

er hafidi Gl Battal

Gazi ve sair birka dilaverler ile gelp Osman (Otman) Gazi

ile bulutular. Bir gice negl tarafna gaza ittiler. Kolca nam
Kal' ay garat ve ahalsini hasarat ittiklerinde negl Tekffiru Ka

rahisar Tekfru ile ittifak idp Tomali belinde bunlarn nleri

ne gep aralarnda hayli mukatele olundu. Bu iki tekfurlar
malfp olup peri3n oldular.

Bu fetuhten sonra Karahisar'n dahi fethi myesser olup Ka

raca Hisar kendilerine karargah ittiler. Bu haber-i meserret-i

nusret Sultan Alaeddin-i Selfkyye'ye iritikte Osman (Olman)

Gaziyi ta'zim ve tekrim in Tahl, ve Alem ve Kemer ve Han

er ve Ti-i zerrin ve bir ka tavla fhir atlar gndertip Eskie

hir ve nn'n makarr-i eyalet in mukarrer kld.

Bu esnada Bilecik tekfuru daima Osman (Otman) Han ile

muhabbet zre olup dostlaurlard. Hatta yaylaka azimet ittikle

ri zamanda zikymet olan esvablarn bilecik kal' asnda emanet

tanykyla alkorlard. Amma Bilecik Tekfuru acul adavet-i diniy
ye muktezasnca Osman (Otman) Han Gaziyi sayd itmekle al
up Yarhisan'mn kzm almak bahanesiyle Harmankaya bakimi
Kse Mihal' ve Osman (Otman) Gazi Ham dne da'vet itti.

Kse Mihal de Osman (Otman) Gazinin ziyade dostu idi. Bile

cik tekfurunun keduye kasdini haber virdi. Osman (Olman) Han

Gazi de yaylaya sabkta adetimiz vecihle zi-kymet

/// eyalar

mz Bilecik'e brakalm, Yaylak'a tevecchmz yakndr.

Ba'dehu da'vetlerine varalm deyf haber gnderdi.

Lakin byle d Kal'a iinde olmaz, bir sebzezar- hur

rem mahalde olsa mnasib idi, buyurmalaryla Bilecik Tekfuru

cahil aldanup Bilecik kurbunda akrpmar nam mahalli dn
in ta'yin itti. Osman (Otman) Han Gazi'ye muntazr oldu.

Heman Osman (Otman) Han Gazi de -drt yz svari ile

ol sebzezarde vaki'dman zerine tevecch idp aham kaib

1 63

oldukta Seyyid Ca'fer ve Uzun-er ve Gl Battal Gazi yanlarnda

otuzyedi bahadr imirzen taze cevan yiitleri koca avretler liba
syla esvablar kal'aya vasl ittiklerinde dahil olduklar gibi ken
dfilerin ayan idp derin-u kal' ada dn sebebiyle az kimse bu
lunman filhal Kal' ay kabze-i tasarruflarna aldlar ise de ol es
nada Syyid

Ca'fer bandan yaralanup hicret-i Nebeviyyeden alt

yz seksen sekiz sene sonra ehld oldu. Rahmetullah- Aleyh.

Devlet-i Osmaniyyenin byk dedeleri Erturul Bey' dir.
Bunun olu Sultan Osman (Otman) altyz altm be senesinde
Eskiehir tarafnda St kasabasnda dnyaya gelen Bilecik fet
hinden on sene sonra yani Alt yz doksan dokuz sene-i hicrisin
de Rum Devlet-i Selukyyesinin soi hkmdar Alaeddin, ran
devleti Cengiziyyesi padiah Gaaan Han'n emriyle hklimet
ten mahrum bralup varis olacak evlad olmamala yerine kim
se gemediinden bu Devlet-i Selukyye munkarz oldu.
Erzurum ve Krdistan taraflar Tatarlarda kalup sair yerler
de bulunan Vali ve amirler istiklal sahibi oldular.
Ol vakit Anadolu'da fi'len i grerek rlimlar elinde Trab
zon imparatorluu memaliki ile zmit ve Bursa taraflar var idi.
Ve kalan yerlerde bir takm Trk beyleri hasl olmutu. Karade
niz tarafnda Kzl Almetu ve sfendiyar oullar Selukyyeden
Kad elebi Tokad'da Kubad oullar ve Akdeniz kenarnda Ka
resi denilen Balikesir ve Saruhan denilen Manisa Aydn ve
Mentee denilen Mula ve Teke denilen Antalya ve Hamid de
nilen Isparta emaretleri, Konya tarafnda byk Karaman Beylii peyda oldu.

.
Ve bu Vak' adan altm yetmi sene sonra Kayseriyyede Bur

haneddin oullan ve Mer'a'ta Zlkadriyye ve Adana' da Rama

zan oullan Trkmenleri birer hklimet yaptlar.
Rlim Devlet-i Selukyyesinin inkraznda saydmz ema
retleri cmlesi istiklal kazand gibi Bilecik ve Eskiehir taraf
larnda olan Osmanl (Otmanl) emareti de mstaklle oldu. Ve
Osman (Otman) Gazi Han Karahisar kasabasnda ilk defa ?la-

1 64

rak namna Hutbe okuttu.

Ve yediyz elli alt tarihinde Gaazi Sultan Osman (Ot
man)n olu Sultan Orhan'n olu Gaazi Sleyman Paa Rum ili
ne gemek ve Rfun ilini feth itmek sevdasna dp Bilecik'te e
hid olan Seyyid Ca'fer'in olu Ali ki (uzun er) dimekle ma'ri'if
tur ana name yazup (Vefdar'm Uzun Er, namem sana vasl ol
cak Ceddin Hazret-i Rasfilallah ve Ceddin Hazret-i Ali Efendi
lerimiz hurmetine bir an durmayup evlad- Aliden harbe ve dar
be yarar bahadraandan size ebih kimler var ise alup Fi sebi
lillah cihad in tarafma gelesin.
Zira Runiline gemek efkanndaym. Nasl ki Peder-i ali
niz Seyyid Ca'fer Bilecik fethinde himmet ve gayret idp feth
olunup ve peder-i alinizin can- azizi cananna vasl olup nam-
nigf brakt gibi siz ve biz cmlemiz ya ehid veya Gaazl olup
ta zaman- haredek bir nam- nigu brakrz. Binaen'aleyh ke
rem idp gelesin ve bu srr kimseye ifa itmeyesn/ deyf
hatm-i kelam eylemi.
Binabefn Uzun-er hazretleri hicret-i Nebeviyyeden // ye
dyz elli yedi tarihi nihayetinde olu 19) Gl Battal dimekle
ma'rif Ca'fer dilaveri ve Gl Battal Gaaz'i olu Gl Battal di
mekle ma'rif Ca'fer dilaveri ve Gl Battal Gaazi olu Seyyid
H seyn Gaazi bilesince alup Kutahya'dan Bursa'ya geldi. Yedi
yz ellisekiz senesi ibtidasnda Mart aynn onuncu gn Sultan
Orhan olu Gaazl Sleyman Paa ile bulutular. Gaazi Sley
man Paa Sadatn geldiine ok memnfn ve mesrfr oldu. Zira
korkar idi ki Karaman oullar tarafndan beyinlerinde olan dost
lua mebru bunlar brakmayalar.
Halbukise Karaman ve Hamid oullan Sadatn daima
aleyhlerinde bulunduklarndan beyinlerinde burudet olup Sadat
anlarn szlerine sem-u i'tibar itmezlerdi.
O esnada biri Runili'ni medh idp Rfm ili ma'mfre-i
alem ve mesken-i beni adem yedi iklimde memleket-i Rfmili gi
bi me'mfr ve ab- hevas letafetle mehfr ni'meti firavan ve
mahsfil bi-payan olup mahall-i srr ne kadar medh ol.ma mu-

1 65

balaa tmemi olurum, hi bir ayb yoktur

man- haksar elindedir. Byle

Hemin ayb d

bir diyar- behet-asan mahall-i

karar itmilerdir, didi.

Bu medih ve bu senay Gazi Sleyman Paa Pederleri Sul
tan Orhan' a beyan itmekle sultan Orhan Hazretleri dahi Rume
li'nin byle ma'mfu ve abadan olmas kendisinin dahi hatr-nia
n olmala bir gn Rumeli yakasna gemek firkini eyler idi. Bu
hatray sizden gizler idim, buyurdu.
Ol ehzade-i ali-himmet dahi arz- meskenet ile yer pp
bu hizmet kendisine ferman olunmasn rica itti. ehriyar- cihan
id- handan olup du's-i hayr ile bu Rumili gazasn

ehzadesi

Gazi Sleyman Paaya sipari eyledi. Nihayet Sleyman Gaazi

Paa, Ece Bey ve Fazl Bey ve Evranus Bey ve Uzun Er nam
Ali // Gazi ve olu Gl Battal Gaazi ve Gl Battal olu Hse
yin Gaz ve Hac l Bey bu bahadrann ebah seksen dilaveran
ile Bursadan ekilp Aydmck' a geldikte ol diyann asar- garibe
ve bina-y acibesin mahede idp Temaihk namyla ma'rfi.f
Kasr- Sleymani'ye ktlar ki Belks in bina olunduun riva
yet iderler.
Dimilerdir ki Zeman- Hazret-i Sleymandan berfi o bi
na-y alide olan mermerleri ve azim stunlar selatin-i cihan
bunca zemandr ki binalarna naklettirp gtrdrler yine kusur
ve noksa!ll fehm olunmamtr.
Ve bilcmle ol ehzade-i Sleyman mekan ol makaam-
dil-kada divan idp erkan- devlet ve a'yan- memleket hazr
oldlar. Hususa Ece Bey ve Evranos Bey bunlar Karesi denilen
Balkesir vilayetinin mteayyin ve bahadr ademlerinden idile.r.
ehzade Sleyman Gaazi Paa ol esnada canib-i deryaya
nazar klup bir zaman tfil-u draz fikre varup dnd durdu. Gfi
ya ki ayine-i derya'da fetih ve zafer mahedesin kld. Hazr
olan bahadrlardan "Canm, bl'is-i fikriniz nedir? biz de bilelim
ve ana gre bir tedarik klalm" didiklrinde ehzade: " Bu derya
dan nice Rfunili'ne geilr? ve nice bu derya feth' olunur, an d
nrm, bu bahta sizler nice tedbir idersiniz, bu i mkildir,

1 66

bunu bir

asan tanyk

nedir" buyurdu.

Ol halde Uzun-er: "ahzadem bu Rumili'ne gemek ve bu

beldeyi amak mkil deildir. Ancak mukaddem bir sal yapub
gice ile Rumili'ne bir ka bahadr gemeli. Rumili ahalisinden
bir adem kapub sala koyup gice ile yine bu tarafa gelmeli. u
halde Rum ilinin o adem klauzu olur. Bu surette cmlemiz bir
den bir iki sal ile geer gazaya mbaeret ideriz" didi . //
Uzun er denilen

Seyyid Ali Gazi'nin

bu tedbirini tasvib

idp ehzade: "Bu sal kim yapa ve bu ii kim gre " deyii baha
drlarn yzlerine baktkta Ece Bey ve Fazl Bey nam diliiverler
bu hizmetin uhdesinden gelmee ta'ahhdle sal yaptlar. kisi
ol saln zerine binp: "Ey Pir, ey re'yi savab seyyidimiz sen de
bizim ile bile bin" didilcr. Pir Uzun-er dahi sala bindi mezkfr
sal ne taraftan salvirelim deyu Uzun-er' den su'al olundukta ce
vabnda "Tevekkl bahri tarafndan salvirelm" buyurdu.
Binsen' aleyh ol sal tevekkl bahrine salvirdiler. Gelibolu
dan yukaru

imenik

nam kal'ann kenarna ktlar. Gice ile

baeker arasndan bir adem bulup baladlar ve sesini karma

yub acele yine Aydnck tarafna gep ehzade Sleyman Paa
Hazretlerine getrdkleri ademi arzettiler. ehzadc-i ali-him
met te ol ademe hil'at giydirdi ve hatrn ho tuttu. o adem de
bu ihsan ve bu lutfu gricek bunlar sevdi ve din- dilden mu
habbet itti. Bunlara klauzluk idecek oldu. Ol ademe su' al itti
ler ki:" " Mmkn mdr dnan duymadan biz sizin hisarnza
girebilmek

'

?"

Ol adem itti: " Ben sizi b r yerden gtrem ki hi kimse si

zin geldiinizi duymaya" didikte iki gayetle byk sal peyda itti
ler, her birine krk namdar bahadran svar oldu. Esbab- harb
ve ktal ve cenge ve cidale Iiizm olanlar alup ol sallara ykle
yp ol iki sallardan birine ehzade Sleyman Paa binp bu sal
iinde Hnkar Hac Bekta veli hazretlerini Pir-i rad iden Pir
seyyid Uzun-er ile olu Gl Battal Gaazi ve hafidi Hseyin Ga
azi bile idiler. Ve ikinci salda Hac l Bey ve Ece Bey ve Fizl
bey ve Evranos 11 bey bindiler. E'iz besmele ile (Destr Ya

1 67

Pir) denilp bir karanlk gicede inayet-i Rabbani ve himmeti ri

han ile Rum ili yakasna getiler ve bu ebyat su zerinde ezber
okudular:

B EYf
Akdenizi gemiz bir bir -iki sal ile
Himmet-i ah- merdan gaybdan irsal ile
Oldu bizim salmz taht- Sleymanmz
Gzlerimz amuz ahsen-i a'mal ile.
fin ki gice ile kenara geldiler ol klauz olan dman bun
lar doru imenik Kal'asnn nne gtrd. Hisarn bir cani
binde bedenlere beraber ylm bir Tersik var idi. Ba ve har
man zaman olmala kal'ade okluk kimse yoidi. Herkes hiz
metlu hizmetine gitmiler idi.
Gaaziler gice ile kal'ann iine girdiler. Shfiletle hisar
feth ittiler. Kal'a iinde bulunan dmenleri incitmediler. Belki
biraz in'am ve ihsan ittiler. O kal'a nnde mevcfid oJan gemile
ri Aydnck tarafna karuya gnderdiler. O gice yz Gaazi ge
p gnedek bin dilaver cem'oldu. Rfim ilinde mukaddam
Allah dir bir ferd yoiken "Allah-u Ekber" avazyla ve Gl
bank-i Muhammediyye ile g:i: gm gmlettiler.
Ve bolayrda ve Aka limanda baz dman gemileri habe
rin alp Ece Bey, Pir Uzun-er Gl Battal olu Hseyin Gaazi
ler ile Kal' ada bulunan atlara svar olup ol canibe lgar idp ge
mileri ate ile yaktlar. Ol mahalle yakn Ayaslonya nam Kal'a
dahi feth' olundu. imdi ana Tekfurda dirier.
Bu iki diyarn sipahilerini ehil ve ayalleriyle imdi Balke
sir denilen Karesi diyarna geirtip re' ayasn yerlerinde ibka itti
ler. u halde

/ / Gelibolu Hisarnn tekfuru ki Kalopoli dimekle

marfif idi. ehzade Sleyman Paa'nn ol iki hisar gzel bir ted
bir ile feth ittiini idp sipahilerini cem'idp ehzade Sley
man Paa tarafna yrd. Birbirine mukabil oldukta hayli cenk
olup iki canibtan ok adem dt.

1 68

Nihayet-il-emr Cenab- Hak frsatn Gaazilere virp Tek

ffr kaup kal"aya girdi. Ba'dehf Gaazi Sleyman Paa Ece

Bey'i ve Uzun-er'i ve olu Gl Battal Gaazi'yi ve Gl Battal o

lu Hseyin Gaazi'yi Gelibolu fethine ta'yin buyurup kendileri
Bolayr'da karar eylediler.
Bu Bahadr'lar Gelibolu'ya gelp, vuku' bulan muharebede
Gl Battal Gaazi ve olu Hseyin Gaazi ehid oldular. Uzun er
kendi yediyle sahil-i bahirden Kal'a tarafnda kabirleri birbirine
onbe hatve yakn defnitmitir.
Ba'dehi' Uzun-er dahi mecrfh olup bir eyyam Gelibolu'da
kesb-i afiyet itti. , Harbe balad ve ehz'ide-i namdar arzf-yi
sayd- ikar idp elinde olan ehb'iz ikar ardnca salmt. Ve
Kendfileri de atna zengi urup sr'atle revan oldukta kaza ile
atn aya bir kstebek delne gep attan tekerlenp yannn
zerine yklmala ehzade at altnda kalup rfh-u ehbaz dehi
alem-i balaya pervaz eyledi.
Bundan sonra ok dman gemileri ve askerleri gelp, cm
lesine as'ikir-i slam galib olduktan sonra Uzun-er bir vafir Ga
aziler ile bir gemiye binp Bandrma'ya ktlar. Ba'dehf der
gah- erife gelp bir mddet berhayat olduktan sonra bir gn
Uluborlu' dan gelrken batnna bir veca' arz olup dergaha karib
bir kuru ay kenarna oturdu. o esnada yetmi be // yanda

idi. Dergaha haber olup getrmek in evl'id ve ens'ib geldiler

ise de "Benim vaktim tamamdr, beni buraya defn'idin" deyf va
siyyet idp, bir ka tevhid idp rfh-u revan semt-i cinan'a Per
vaz eyledi (Yediyz altm alt tarihinde). Kabr-i erifleri me
.hurdur.
Bundan sonra, Gl Battal Gazinin olu Hseyin Gaazi'nin
olu

(20) Ca'fer Sadk nam cevan (cvan) kendusi ib'idat, Ta'at

ve rad kad tanykna salik olup bu yolda mr- aziz ve nefsi

ni geirp ok kimseleri rad ve dil'id buyurmulardr.
Ba'dehfi Yz (Onbir?) (iyi okunmuyor, yaz silik) yanda
olduu halde

Sekizyz altm sekiz tarihinde

kaa buyurmulardr.

1 69

irtihfl-i Dar- ba

Andan sonra: (21) Yalncak Dede Dimelde ma'rf mah

dm-u itkileri Seyyid Hseyin Veli Hazretleri dahi bu ir3.d ve
kad tanykna salik olup Dokuzyz oniki tarihinde Sultan Baya
zt zamannda krk yanda olduu halde mariz olup vasiyyet
eyledi ki vefatnda kendisini kendu kabristanlar olan Arablar
mezarl dimekle ma'rff kabristana defn'ideler. Binaan-aleyh
o kabristana defn'ittiler. Kabr-i erifleri andadr.
Bundan sonra Mahdfun-u alileri(22) Veli Baba dimelde
mehur Seyyid Veli-yyid-din Gaazi bu tarih-i mezkfuda Yavuz
Sultan Selim Han zamannda dnyaya geldi. Doksan bir yanda
olduu halde hicret-i Nebeviyyeden Dokuz yz elli dokuz sene
sinde ki Kaanfui Sultan Sleyman zamannda ehld olmutur.
Sabk-z-zikr Miirn'ileyh ceddimiz Ayn- Ali ve
Uzun-er isimleriyle mehfr olan Es-Seyyid Ali ibn-is-Seyyid
Ca'fer Hazretlerinin Sultan Orhan olu // Gazi Sleyman Paa
ile Rfun iline getiini ve Gelibilu'da mahdumu Gl Battal Ga
azi ve hafidi Hseyin Gaazi ehid olduklarndan sonra kendusi
salimen ganimen Uluky'de dergah- erifine gelp Sultan Mu
rad (Sani?) zamannda Ni<ibur Sadat- Kiizmyyesindcn bra
him-i Sani Evladndan Hac Bekta Veli gelp stirad ittikte
krk gn illehaneye koyub zikr ve fkr ittirp Vasl- ilallah ms
tarak- fi Zatullah kldm ve Hilafet virb kendusine rad ve
kad ve evliid mukadder olmadm levh-i Mahffz'a nazar idp
beyan ile Trkman memleketinde Krehrine Hanedanlk vazife
siyle itigal itmek zre gnderdiini ve kendusinden sonra Ba
lm sultann bir tanyk gstereceini eyh ehabeddin Hilye
tl-elban ve Tuhfe-tl-ahbab nam kitabnda tafsilen beyan buyur
mutur.
(Hac Bekta Veli 645 de dodu Yediyz otuz sekizde ve
fat itti. Binaen'aleyh Murad- Sani deil Murad Hdiivendgar
zamannda denmesi hakikate uygun debilirdi. Keza bu notu ve
ren ziit belgeyi hakikate uygun yazmamtr. eyh ehabeddin
denilen ziit eserine ne maksadla alm ise keyfyyet belli oluyor.

1 70

Hac Bekta Veli Osman (Otman) Gaazi'ye devlet kuam ku

advirmitir. eyh ehabeddin'in yazd kayit ikinci Murad za
mandr. Hudivendgar zaman olsa yine de hakikat deildir.
nki Osman Gaazi, Orhan gaazi zamanlanm yaayan Ha
ret-i Hnkar Hac Bekta veli Murad Hdavendgar zamann
yaamamtr). (Yazmada 209 ve 210. sayfalar arabca olarak
eyh ehabeddinin kitabndaki metin ile verilmitir).
Mrid-i kamil ademi cam- cihan-nma ider
Cam- cihan-nma nedir Ayine-i Huda ider.
Allahmme salli ve sellim ala seyyidina Muhammed'i n ve
Ali-yyin ve Fatma-tn v-el-Hasan v-el-Hseyn. bi-aded-i kata
rat- bahri rahmatik-el-vasi'a.

(Hac Bekta Veli'nin veratarm

da Uzun-er'in daha gen olduu ve Hz. Pirin onu irad etmi
olmas daha akla yakandr. eyh ehabeddin'in kaydnda bir
yanllk ve hatta bir kasd olduu anlalyor) (Dr. Bedri No
yan).
Seyyid Veli-yyid-din Gaazi'den su' al olundu ki: " Rasulellah
Efendimiz ba'del-vefat grlr m?" . Evet grlr, didi. Yine
sordular: " Grlmesine delil nedir? ). Didi ki " Hadis: Beni G
ren kimse cennete dihil olur. Ve hadis: Beni gren Mslimi ce
hennem atei yakmaz. A.te-i dilzah'dan mazhar- necat olurlar.
Bu Hadis-i erifleri Rasfilallah Efendimizin grlmesine delll-i
kat'lerdir.
Yine sordular ki: "Ey seyyid, bu grmek uyanklkta ;n
olur, uykuda m olur?" Seyyid itti: "kisinde dahi olur. Tekrar
su' al olundu ki:" Ey Seyyid, R'yada olduu halde Hakikaten g
rlen Rasfilallah Efendimiz midir? Yahud eytan sfiret-i Rasfilal
Iah'a temessl ider de eytan grlr, insan ifal ider mi?".
Seyyid itti: " Hadis: Her kim beni ryada grse hakikatte
grm olur. Zira eytan benim suretime giremez. Delil bu ha
dis-i erifle." Ve yine Hadis-i erif: Her kim beni alem-i menam
da grrse elbette hal-i yakaza' da grecektir. Tebir-i alisini ha
vi olan bu hadis-i eriftir, delil buyurmutur.
Ve yine seyyidden su'al olunmu ki aklen grlmesine delil

1 71

nedir? Seyyid itti: "Her insan ne ey'i ok fikrederse ve ne eyi

ok // severse bbesiz o insan ol ey'i ve ol mahbubunu r'ya
snda grecei mnkir deildir. Buyurmu, o halde Dnbek H
seyin namnda bir mu'teriz eyyide i'tiraz itmi ki: Ben bunca
eyleri tefekkr ve tasavvur iderim de asla r'yamda grmem.
Ve nice eyleri severim, kezalik yle olucak Rasfilu!Iah r'yada
grlmek aklen vicdanen sabir olmaz, deyicek Seyyid Veli-yyed
Din Gaazi'ye muhiblerden Hzr bey nam zat Tuzlu Balk Hedi
ye getrmiler imi, ol gn bu mbahasa lenden ahama de
in uzam olmala aham olunca merkum Dnbek Hseyin ha
nesine gitmek istediinde buyurun ta'am hazr olmu tenavl ide
lim, buyurmalanyla cmle sofraya oturdlar.
Seyyid, dnbek Hseyin balktan ok holann buyurdu.
Merkum Hseyin "evet, tuzlu balk olunca gayr nesne yeme
zem" didi.
Ol halde Seyyid (K.S.) " Buyurun siz bu tuzlu Bal tenavl
idin, bizler sair orba'dan, pilavdan tenavl idelm, deyii mer
kum Hseyin'e tuzlu bal yidirdi. Ve hademlerine tenbih itti ki
"Dnbek Hseyin su isterse virmeyin" Merkum Dnbek end
defa su istedi, hademler asla iltifat itmediler. Ba'det-ta'am, sey
yid, Dnbek Hseyini illehane'ye koydurup kaps nnde der-
vllerden birini nbeti koydu. Ta sabaha kadar illehane'de
yatt. Sabah olunca Dnbek'i illeha neden getrdp su'al bu
yurdu ki illehane'de ne r'yalar grdnz diye. Dnbek itti:
"Bir ok su bardaklar ve aylar, emeler ve nice sular grdm,
cevabn ald. Byle eyleri her gice grr mydn? su'alini lra
didp o da " Hayr, yalnz bu gice grdm. Zira tuzlu balktan zi
yade susam idim" deyince Seyyid itti: "Eeri ab- hayat olan
Cemal-i Rasfilallah'a // susuz dudaklarn ile hasret olaydn el
bette an dahl grr'idin" buyurmulardr.
Ve Rasfilallah Efendimizi grmek insan batnn her drl
fena huylardan temizlemek ve kalblerin ta'allukaat- ehevariy
yeden sadeletirmee dikkatle olur. Nitekim Hz. Rasfilallah
Efendimiz buyurmutur ki: "Cesed-i insande bir et paras var-

1 72

dr. O et paras salih olduu vaktta cesedin hepsi salih olur. Fa

sd olduu vaktta da badan ayaa btn ceset fsid olur. Ey
rnneti ashabm agah olun ki o et p&ra Kalb-i insani'dir, de
mek olduundan sadat- aleviyye-i Hseyniyye ve hsniyye bu
hadisi erifinhkm-i celilini dstfr-l-amel ittihaz idp ve him
meti klliyyelerini Hak subhanehf ve Ta'ala hazretlerine hasr
ve kasr ve ta'lik ile nazar-i meyl ve rabetlerini Allah'n gayr
dan kaldrdlar.
Ve tarykleri zikir ve fikir ve az yemek ve az uyumak ve az
sylemek ve halktan ekinmek ve (Kul in kntm tuhibbun-Al
lah-e f-ettebi' fni yuhbibkrn-ullah-i ve yafirlakm znfbckm
V-Allahh- Gaffr-n Pahim-n) (Al-i mran sresi, ayet: 31 .)
Trkesi:
"Deki: Sizler Tanr'y seviyorsanz hemen
Bana uyun ki O da sizi sevsin cmleten.
Btn gnahnz balasn pek iyi
Tanr yarglayc, Tanr rahmet edici."
(Dr. Bedri Noyan, Manzum Trke Kur'an'dan). kavl-i celi
liyle Rasflallah Efendimize ittiba' dr.
Ve Allah- Ta'aJa muhabbet-i lahiyyesini bu teba'iyyete
art itmitir ki "Ya Muhammed syle ki Eer Allah' seviyorsa
nz ana ittiba'idin ki Allah da sizi muhabbet eylesn. art bulun
maynca Merft bulunmaz. Bin sene Rasflalliih Efendimize itti
ba'itmeksizin bir kimse ibadat ve Ta'at eylese kabul olunmaz.
Bu hikmet-i ezeliyyeden in Cenab- Rasflullah Efendimizin
ibadatt:n emir buyurduu ibadat ilemekle ve nehyittii ma's
yetlerden saknmakla vasl- ilallah ve muhibb-i Rasflallah ol
ma isteyen kimse Rasflallah Efendimize ittiba' idp emr'ittii
eylere imtisal ve nehy'ittii eylerden ictinab ve cemi'ibadat ve
adat ve harekat ve sekenat // ve ahlak ve sfatna ittiba'a al
ur. Zira vusfl-u iiallah ittiba' Rasflalliih'a merfttur.

1 73

Binaen'aleyh her kimse Rasflullah Efendimizin mea'irine

ve me'serine ve mevarid ve mesadnna ve akval ve ef'aline itti
ba'etmezse tanyk-ullahda harmanzede-i irfan ve zulmaniye-i ev
ham ve ukuulde Mim (am, sersem) ve hayran kalur.
Zira delil olan Fahr-i kainata ittiba olunmazsa Hazret-i
Kudsiyyete vusfl myesser olmaz.
Su'al ittiler ki : "Ey seyyid, r'yada Rasflallahn hakikaten
cemal-i blkemlini bir kimse grmek nice olur, grenler marib
de ve mankta olup ikisi bir anda grdkleri vakitta?". Seyyid it
ti: "Hevadaki ems merkezinde deveran ittii halde nice marib
ten manktan bir anda grlyor ise Rasflallah Efendimiz de o
anda ravza-i mutahharasnda olduu halde bir anda maribde
ve mankta grlebilr.Hak Subhanehfi ve ta' ala grenlerin gz
lerinden perde refider, grrler. Yahud Allah- Azim--an
mevani'leri grenin gzne mani' klmaz.
Ve dahi su'al ittiler ki : " Ey seyyid, Rasflallah Efendimiz
alem-i misalda grld halde nice grlr?" Seyyit itti: "R' yet-i misaliyyede grlen gerek sfiret-i asliyye-i Nebeviyyeye
muvafk olsun ve gerek olmasun nazr- hakikatta msavidir. Zi
ra misail-i Muhammedi her iki surete ayne-i tabnek gibidir. u
halde suret-i hakikiyye-i risaletpenahi hilafnda grlen misal,
grenin ayina-i misal-i celil-i nebeviyyeye intiba' ve in'ikas
eden suretten ibarettir.
Su'al ittiler ki :"Ey Seyyid, hakikatan cemalini grmek ve
misalini grmenin gayri bir taryk- tavassut yok mudur?". Seyyit
itti : "Vardr ki o tavassut Rasflallah Efendimizin sil.ret yani mi
sal ve sfat- hakikyyesi zerine r'yeti ta'birden// mstani bir
r'yadr. Yaknda zikr ve beyan ideceim vechile bilye ve ema
il-i erifesinden baka sil.rette r'yeti ve mahedesi ta'bire muh
tatr. Halbukise Hz. Rasfilallah Efendimizi iki vechile grmek
hakikaten Rasflallah Efendimizi grmektir. Bu bahta eytan'n
dahi ve telhisi (karmas, hilesi) yoktur".
Buralar sabkaa zikrolunan ahadis-i erifle msbet ve mu
hakkaktr. u mezkfirat ibfi ebyat- muhsine dahi isbiit ider:

1 74

Misal-n-Nebi-yyil-Mustafa fi vc'.ldihi
Li sair-i arz-illah-i v-el-acem-i v -el-Arab.
Ala ennehii fi kabrihi tab-e trbe-ten
Bi-tayyibet-e damet minh fi sla-til-kurb-i
Ke-bedr-i Ta'ala f-is-sema-i vezav'h
Ya'urnm- al-el-ekvan-i f-i-ark- v-el-garb-i
Yani: Rasfilallah Efendimizin Medine-i Mnewerede Rav
za-i Mutahhara'snda vcfd-u enver ve akdesinin sair diyar ve
memalike tecellisi asumanda cilvepiray olan bedr-i mnirin ar
kan ve garban kainata nfuunun irirnesi gibidir. Ve u ebyat da

hi eby at- sabka misillu maksudumuzu isbiit ider:

Unzur il-el-Muhtar-i keyf-e vcfdh'.l
Mele-es-sema v-al-arz-a v-el-ekvana
Fetecid misl-el-Bedr-i

fi kabed-is-sema

Ve ziyah mele-el-vcfd-e ayana.

Yani: Rasilallah Efendimize nazar eyle ki ann vcfd-u ak
des ve enveri zemin ve asuman ve kaffe-i ekvan nasl doldur
mutur. Bedr-i mnir gibi asumann ortasnda grdn halde,
dimaktir. Temmet.
Su'al olundu ki Ey Seyyid,

//

"Bedr gibi nur-u nebaviyyeyi

grmek Ehl-i Beyt-i Rasflallahtan olan sadat hakknda olur. Sa

irleri hakknda bir gnlk hilali grmek gibidir. Baz kimseler
hilali grmez". Seyyid itti:" Beyt
Ve iza lem ter-el-hlal-e fesellim
Li-nas-in reevh- b-il-ebsar-
Yani : sen hilali grmediin vakitte gzleriyle grenlerin
szlerine inan. Zira grenler gndz grd gibi grrler,
eer sen ben gndz dahi grmyorum dirisen, beyt:
Ve leys-e yasihh- f-il-ezhan-i ey-n
za ihtac-en-nehar- ila delil-in.
Yani: Nihar- rfen delil ve burhana muhtac olduu halde
ayrk ezhan- halkta

hi bir eyin sahih ve sabit olmamas

Iazm

gelr. Bu da batldr. Ve sadat- aleviyye-i Hsniyye ve Hsey

niyyenin bu bahta ittifaklar vardr ki <lyed r'yada grlen s\-

1 75

ret ve sfat Hilye ve emii'il-i erif'i Rasflallah-a mutabk deil

olsa bile yine o sfret Rasflallah Efendimizindir. Zira her tasav
vur olunan ey'in tasawuru kbel-i Hak'dandr. Binaen'aleyh

R'yada gren kimsenin R'yasnda Rasflallh Efendimizi ihti

yar grmesi nihayet mertebe selamet ve me'mfuiyyetine (emin

klnm, tehlikeden azade kl nm olmasna) delalet ider. Ve
gen grmesi iddet-i harb ve mcahedesine delalet ider. Ve
mtebessim olduu halde grmesi Snnet-i efe-i Muhamme
diyyesine temessk ve mdiivemetine ve hey'et-i asliyyesine e
refyab- fd olmasna ve salah- haline ve kemali terakki ve ik
baline ve a'das aleyhinde muzafferiyyetine delalet ider. Ve

ne'fz billah Mteayyir-l-hal grmesi grenin su'i haline de

lalet ider. // istifar Jazmdr.

Alem-i misalde ve r'yada Rasflallah Efendimizi gzel gr

sek ve aksi grsek ayine-i tabnak gibi olup karusuna gelen her

ne ise Safha-i mcella-y zatnda intiba' ve in'ikas ider. Zat-

Rasflallah ise daima ahsen-i hiil ve mehasin ve ebla- kemal

olup aibc-i taayyrdcn masundur.

BEYT
Cemalin matla'- nfr-u Huda' dr Ya Rasulallah
Cebinin subh-u feyyaz- hedadr Ya Rasflallah.
Seni grmek gibi devlet olur mu ehl-i imana

Bu devlet devlet-i her dil-seradr Ya Rasflallah.

uhud-u lem-yezeldir r'yet-i didar- rahann

Yzn nuru bedi' -i Kibriyadr Ya Rasflallah.

Veli-yyd-din vcudunda olayd sad-hezar can

Feda eylerdi yolunda bhesiz Ya Rasflallah.
Nasl yzbin can feda olunmasun ki Nebi didi ki: Mmin bir

dikenden mte'ezzi olmaz, illa ann elemini kendi nefsimde bul

dum, buyurdu, dimektir )La yak-l-m' min- illa vecedt ele

mha

fi

nefsi).

1 76

Su' al ittiler ki "Ey Seyyid Veliyyddln Gaazi, mukaddem Ra

sfilyulliih Efendimize ittiba' olmaynca ibad'n ubfdiyyetini Al
Iah- Ta'ala kabul itmez buyurdunuz. Ol ittiba' ka ksmdr?".
Seyyid itti: "Biri zahiri ve biri batnidir".
Su'iil ittiler ki: "Rasflullah Efendimize zahiren ittiba' nasl
.
olur ki biz Allah'a muhabbet itmi olalm ve muhabbete lazm
gelen vuslata nail olalm?". Seyyid itti : "ttibi' - zahiri feraiz-i
lahiyyeyi eda ve meharim ve mekarihden ittikaa ve ahliik- ha
mide ile ittisaf ve adab- ubfdiyyetle te' eddp ve i'tilaf ve ehe
vat- dnyadan tezehhd ve Masivallahdan i'raz ve a'mal-i ahire
te// meyi ve ikbal ve fakr ihtiyar ve istina perveriin- fukaraya
ve saliihkaran- ulemaya muhabbet ve anlara ihsan ve hurmet ve
hizmet ve mu' avenet ile nazar- muhabbetlerini celb ve da'vet
ve Tevella-y teberrii yani Ehl-i Beyti seveni sev\ip sevmeyeni
sevmemektir.
Buna Hubb-u f-illah buz-u f-illah dahi <lirler".
Su'al olundu ki: "Rasfilallah Efendimize batman ittiba' Qice
olur?". Seyyit itti: "ttiba'- batn evvelii murakabe ki m ridin
hsn- hallerini hatra getrmek, ve Alliih'n nimetlerini tefek
kr itmek, ve Allah- Ta'ala'ya muhabbet-i Ak ve likaa'ull
lah'a tevecch-ti itiyak ve ben-el-havf- v-er-ricii olmak ve Al
lah' her halde hsn- zann'i t nek ve rzasn taleb ve kr ve
teslimiyyet ve haya ve taryk- . akva' da sebat ve istikaamet ve te
vekkl ve itmi'nan- nefs ve te k-i heva ile myesser olur ki her
kan bahtiyar u iki ittiba' - selamet-encam ile cenab- Rasflul
Iah Efendimize teba'iyyeti kalben ve kalb-an kasd ve ihtiyar ey
ler ve bu yolda kudretini serfiderse ve isar iderse Ehl-i Beyt-i
Rasflallah'a can- dilden muhabbeti terk' itmezse derece-i isti' dat ve kabiliyyetine gre : (Ve men yuti'illa-h-e v-er-Resfl-a fe-

1 77

laik-a ma-allezin-e en'am-Allah- aleyhim min-enJnebiyyin-e

ve sddykn-e v-e-heda-i v-es-salihin-e ve hasun-e laik-e re
fik-an, (Nisii siiresi, ayet:

69.)

(Trkesi: Kim Allah'a ve Pey

gambere ita'at ederse, ite onlar Allah'n nimetine eritirdii

peygamberlerle, ehidler ve iyilerle beraberdirler. Onlar ne iyi
arkatrlar). ayet-i celilesinin mutazammn olduu snflardan bi
rine mlhak olurlar.

Ey talib, beyan eylediim vasiyyetleri gzel dinle ve gzel

kabul eyle ki Rasflallah Efendimize muhabbet ve Ehl-i Beyt'e
muhabbet itmi olasn. Tanr buyurdu// ki. Muhammed

(A.S.)

m'minlere kendilerinden ziyade evladr. Ve Rasflallah Efendi

miz buyurmulardr ki: " Ey benim mmet-i ashabm, sizden biri
niz m'min-i kamil olmazsnz, hatta ben kendisine kendinden,
malndan, pederinden, validesinden ziyade sevgili olmaynca ..
hacfis-i erifi mantukunca her m'mine farz- ayndr ki RasfJal
lah' a muhabbet itmek ve Ehl-i Beytine muhabbet eylemek. Ve
eer bir m'min vasf ve beyan olunan muhabbeti kendinde bula
maz ise ma'lfm olsun ki ann imannda za'af ve noksan vardr.
u halde Cenab- Allah'a istifar ve tazarru' idp gnahlarn
dan nadim ve peiman olmalsn. Ve ResfJatliih Efendimize ve
Ehl-i Beytine muhabbet ve saliit ve seliimlarna kemal-i hrsla
devam itmclisin. Ve evamirlerini icra ve nevahilerden ictinaben
almalsn ki Rasflallah Efendimiz ile ve Ehl-i Beyde har'ola
sn.
Zira RasfJallah Efendimiz buyurmutur ki: (El-mer- ma'a
men

ahab-a)

yani:

nsan

sevdii

1 78

kimse

ile

birliktedir.

KIT'A

Ak oldur kim cefa ta'nndan ikrah itmeye

Zerre zerre klsalar a'zasn vah itmeye
Kan ira sabreyleye her dem figan- vah idp
Veli dard-i ak- yardan ayar agah itmeye.

Evet, bar-minval-i muharrer bi'at ittiin mridi ve Rasfilal

tah' tertibiyle hatra getrp makaamna gre zikir ve fikir ve
muhabbet-i Rasfilultah'la fena f-ir-resfil makaamnda tahakkuk
idince ibu fenadan fena bulmalsn. Makaam- Mahmud budur

// te

olzaman mlahaza itmekte olduun niirdan zahir olan su

retin kendisine ifaze ittii ey'e o zaman mlaki olursun. Ve bu

nun keyfiyyeti fena-f-i-eyh ve Bekaa-b-i-eyh'den sonra u
vechiledir ki Rasfilallah Efendimize tevecchnde sen kendin
deil Rasflallah Efendimiz kendus kendusne mteveccih oldu
un mlahaza eylemelisin,. Ve sen Ziit- Rasflallah'da mahiv ve
mteiai olmalsn. Ve Rasulallah salat ve selam ittikte dahi by
le mlahaza idp devam itmelisin. Zira cemi' eya Rasfil allah
Efendimizin niirundan yaradld. Bu sebebden kainatn zerratn
dan her bir zerrede Rasflullah Efendimizden bir rakyka yani
bir srr- mmted (gerek mesafe ve gerek zeman cihetiyle biribi
rine ekli ve izleyen, bylece uzayan, devam eden) vardr ki o ra
kyka'ya feyz-resan- mdad olduu mazharn kuwet ve kaabiliy
yeti hesabiyle tezahr ider. Sen dahi eyadan bir ey olduundan
sende dahi Resfilullah Efendimizden bir rakyka vardr ki es
na-y tevecchnde ziit- Rasflullah Efendimize mteveccih
olan sende mestur ve meknfn olan (rtl ve gizli) o rakyka ye

ni o srr- mmted'dir ki tevecchn nisbetinde seni ihata ve isti

la itmekte devam ider. Hatta ki kendin Rasfilullah Efendimizde
mahiv ve msterak olursun.

1 79

Fekezalik seni bir makaamdan dier bir makaama nakil ve

terakki ittirir. Ta kim Cenab- Hak seni Bakaa b-ir-Resfilullah
makaamna naklider. u halde sen kemalat- Mustafaviyyeyi ca
mi' ve feyzi hakikat- Muhammediyyeye varis bir insan- kamil
olursun.
Zira Rasfilallah Efendimiz buyurmutur ki: "El-mer- ata
din-i halilihi. Felyanzur ahadekm men yuhalil. Yani insan dos

tunun dini zerinedir. mdi ba-knz ki kimler ile dostluk ve ah

bablk

//

itmeniz lazmgelr, dimektir. Yani Ehl-i Beyt ile ve

anlarn isarine ittiba' iden ehlulliih ile dostluk idin. Tabi'atleri

sirayet ider ve sohbetleri mesir olur. Bahusus Ehli Beytin mu
habbetinin te'siri azimdir.

B EYf
Gel beri gel masiva'dan uzlet it
Ba'dehf Mevla ile var sohbet it.
Basmak istersen bihiit- kurbete
Nefsini bas ibu yolda himmet it.
Srr- Hakk' mess'ise ahir murad
Batn tathire ewel himmet it.
Ger yedullah smna talih isen
Mrid-i kamil elin tut, bi'at it.
Ab- feyz-i Hakk ile pak olmaa
Pak'lerle gice-gndz lfet it.
Masiva efkarn dilden gider
Ey veli Hak ile ns it ahat it.

1 80

Evliya-ullah kimdir dey RasO.lallah , Efendimizden su'al

olundukta (Anlan grnce Allah zikr'olunur) buyurmutur.
Byle basiretle Rasfilullah Efendimizi grmek basar ile gr
mekten kuvvetlidir.

Bu

r'yat-i basiretin aksamndan bir ksm

vardr ki vafir te'emml ve tezekkrnden sonra zuhur ider. Ve

bir ksm Salat ve selam idince zuhfr ider. Ve bir ksm dahi ge
rek hal-i yakaza'da ve gerek hal-i nede gzlerini yumunca g
rr. Evvelkinden ikinci ve ikinciden nc kuvvetlidir. nc
Rasfilullah'n emirsiz bir i gremez.

RESULULLAH EFENDMZN
EGALNN TARF
Su'al olundu ki :"Ey Seyyid, mukaddem grlen sfat yani e
mail ve hilye-i Rasflullah Efendimizin Hilye ve ema'iline mu
tabk olursa buyurdunuz. Hilye-i Rasflullah ve email-i Rasflul
Iah nasldr? Beyan

// buyurun" dinildi.

(Hilye-i Rasfl): Seyyid itti: Hilye-i Rasfilullah (S.A.S.).

Hz.Hasan bin Ali(R.A.) buyurdu ki Mihr-i mnir-i risalet

(S.A.S.) Efendimiz hey'et ve email-i mnevveresini sevgili vali
de-i mfikam Hz. Fatma-tz-Zehra'nn vei biraderi yani ce
nab- Hadice-tl-Kbra'mn olu Hibd ehi Halit (R.A.)dan sor
dum. Zira hind, hilye-i Rasfilullah' vasf ve ta'rifte ziyada vasf
idi. ve lisan pak idi. u nid ile ki hilye-i mukaddesine Rasfi.lul
Iah'tan bana bir ey vaf- beyan, ider de o sfat- sa' adet-encama
ta'alluk eylerim. Yani o sfat ha.tnma getre getre Fena
f-ir-Rasfil olurum .
Bu sualim zerine hind fesahetle Hilye-i Rasflullah beyana
baleyup didi ki: :
Rasfilullah Efendimiz hadd-i zatnda tam-l-hilka olup ken
dusine im'an- nazar ile bakanlarn gzlerine mehabetlfi. ve
azartlfi. grnrd. Mubarek yz ayn ondrdnc gecesinde
bedr-i Mnir nasl ve ziya verirse ylece parlayp ner-i envar-

181

fyfzat eylerdi. Kaamet-i sa' adeti ne uzun ne ksa olup ikisi or

tas bir ekl-i dilniin'de idi. Mubarek ba vekaar ve mekanete
berat- istihlal olmak zre bycek // idi.
Salar ne pek kvrck ve pek dz ve gevek idi. Tabi'atyla
iki ble aynlursa mubarek bann iki tarafna salverir, ayrl
mazsa haliyle brakrd. Mubarek salar uzad zaman kulak
memelerini tecavfz iderdi.
Mubarek yzlerinin rengi begayet hsn ve safvet zre gl gi
bi krmzya mail ve pek aun beyaz ve latif idi. Mbarek aln
kemal-i i'tidal zre geni ve gne gibi mnevver ve lami' idi.
Mbarek kalar hilal gibi mukavvas ve uzun ve kllar ile dol
gun olup birbirine yakn ise de bitiik deil idi. Mubarek iki ka
lar arasnda bir damar var idi ki Hak yolunda gazab buyurduu
vaktta kabarup grnr idi.
Mubarek burnu pek mu'tedil ve latif ve kalarna yakn yeri
biraz kemerlice olup zerinde daima nfr leme'an ittii in bir
defa grb le tekrar i'adc-i nazar itmeyen kimse ol nfr-u m
cessem rahmeti yksek burunlu zennedirdi.
Mubarek sakal sk ve tam olup uzun deil idi. Mubarek gz
lerinin karas gayetle siyah ve beyaz pek aur berrak idi. Muba
rek yanaklar ki ruhsar- sa'adetleri i'tidal zre olup iman yz.
l yumru // yanakl deil idi. ,
Menba'- ilm ve hikem olan mbarek az kuvve-i fesahat ve
vus'at- belagat-i risaletpenahilerine burhan- mcessem olmak
zere geni idi. Mbarek dileri nciller gibi saf ve seyrek idi.
Mbarek gsnden gbeine varncaya kadar kldan gayet
ince bir hatt- nfrani var idi. Gerden-i sa'datleri uzun ve gayetle
mevzfn olup nfr-u malz gibi parlar idi.
Mbarek a'za-y vcudu ne semiz ne zaif, ne ksa ve ne uzun
belki ikisi ortas ve sk etli idi. Mbarek karn gsyle beraber
olup iman deil idi. Cevahir-i esrar- lahiyyenin hazinesi olan
sine-i rahmet-definesi ariz ve vasi' idi.

1 82

Mbarek omuzlarnn aras geni ve liitif surette yass idi.

Mbarek vucfd-u mukaddesinin mafsal kemikleri ziyade iri idi.
Nibas ile mestfr olan beden-i erifi pek auri beyaz ve latif ve
nfrani idi.
Mbarek sine-i latifinin bandan nafe-i mkinine kadar hat
gibi uzam olan kllardan baka mbarek memeleri // zerin
_de ve batn- sa'adetinde asla kl yoidi. Mbarek omuzlan ve
kollan ve gsnn yukars taraflar mutedil surette muy-i an
verin ile muattar idi. Mbarek kollan toka ve uzunca idi. M
barek el ayalar hissen ve ma'nen ak ve vseatli idi. Mbarek
gerek el ayalan ve gerek

pay- ar-payeleri yani mbarek ayak

larnn ayalan etli ve kemikli ve gl yapra gibi yumuak ve la

tif idi. Mbarek parmaklan mu'tedil surette kalnca uzun ve ka
lem gibi dzgn idi.
Hasl hfip idi. Her uzuvu ann cmle ayat gibi Kur'ann ms
daknca a'za-y mbarekleri yumruluktan ve i'tidal haricinde iri
likten mberra olub batan ayana serapa ahsen ve ecmel (ok
gzel) idi. M barek ayaklarnn alt ukur olup dz deil idi. Ka
demeyn-i sa'adetlerinin st hufinetten yani her drl yark ve
atlak ve prtklkten azade olmasyla abdest aldklar zaman
zerlerinde su durmayup bilii tevekkuf sur' atla cereyan iderdi.
Rasfilullah Efendimiz yrd vakit mbarek ayaklarn
def aten yerden kaldrrd ve iki tarafa temayl itmeksizin adm
lan nne mail olurdu. Yani yry abuka ve admlan uzun
ca olmasyla beraber vekaar ve temkid zere grnr / / idi. Ve
yrr iken yksekten nzfil ider gibi daima eilr idi. Bir tarafa
atf- nazar- iltifat buyurmas Iazmgelse btn a'za ve cism-i pa
ki ile dnerek mltefit olur idi. Mbarek gzleri yani dide-i Hu
da-bin'i ile etraf ve cevanib'e dik bakmayup nazar-

sa' adetleri

ekseriya zemine mun' atf idi.

Kemal-i tevazu' ve huf'u ve Alliih- Ta'alii'ya karu adet ve
huzu'u hasebiyle rfy-i zemine yer yzne nazar cihet-i semaya
olan nazarndan daha ziyade idi. Ekseriya yere doru bakard.

1 83

Yani mbarek nigah- hakaayk-iktinah' daima esrar- tecelli

yet-i lahiyyeyi fikir ve mlahaza cihetine mteveccih idi.
Bir mahalle terif buyurduklarnda eshab- zevil-ihtiram
nnde yrdp kendusi arkalarnda yrr ve her tesadf ittii
ademe selam virmekte msara' at buyururdu.
Hazret-i Hasan bin Ali (K.V.) dir ki: Hal'im (Daym) ce
nab- Hind-i bedi-ol-beyann vasf bu mahalle mntehi oldukta
kendusinden Rasfilullah Efendimizin nasl tekellm buyurdukla
rn istizah ittiimde maarn'ileyh Day'm Hind didi ki: Rasf
lullah Efendimiz daima mmet-i Muhammediyyesinin emfr ve
ahvalinden dolay hazn ve mteessir ve tecelliyat- Rabb- zze
ti ve serair-i ahkam- ahiret: mtafekkir olup dnyadan asla lez
zet ve rahat bulmazd. Ve dahi lzumsuz yerde beyhfde sz sy
lemeyp her kelam hikmet ve nasihat idi // Yani aksariya sku
tu ihtiyar buyururdu.
Sz zikrullah ile balar zikrallah ile hitam virirdi. Bir ok
ma'nay az sz ile ifade iderlerdi. Kelamnda talakat ve fesahat
beyannda balagat var idi. Herkese mu'amelesi dilnvazaha ve
letafetperverane idi. Mlayim ve mteyaz' idi. Kimseye nazar
hakaretle ve ihanet ile bakmaz ve art mu'amele itmezdi.
Ht!r ni'meti ne kadar az olursa olsun isti'zam iderdi. Ve'kf
Iat ve merubat lezzetsizliinden dolay zemmetmedii gibi lez
zetinden nai de medih buyurmazd.
Zat- risaletpenahilerini dnyann cah ve mali ve sair drl
ahvali gazablandrmazd. Bir kimse Hak'dan adili ve batla
ta' addi ve meyl'itse olkadar gazabnak olurdu ki tecavz ve ta'ad
di olunan hak her ne ise yerini bulmadka hi bir kuvvet hm
ve gazab- hakcfyanesine mukavemet idemezdi. Ve dahi hazz-i
hafs in kimseye inf'al itmezdi. Ve hi bir hususta nefs-i ne
fis-i risaletpenahisine yardm itmezdi. //
iaret buyurmas tazm gelse erbab- kibir ve ceberft'un ade
i Hodpesendanesi vecihle parmayla iaret itmeyp mbarek
yedi hmayunlaryla iaret buyururdu. Ve clyan- ta'accp ve is-

1 84

tihsan bir ey'i temaa buyurduklarnda takallbat ve tekanb

lat- kavmiyyeya ima-en mbarek el ayasn canib-i asfmana
mn'atf itti ise cihat-i zemine evirir ve yere doru ak bulu
nursa su-yi semaya taklib iderdi.
Ve tekellme baladnda baparmam sol avucuna darbi
derdi. Bir kimseye darlsa levm ve itab lmeksizin yalnz vcch-i
mbarekini andan evirirdi.
Zaman ferah ve srfrunda mbarek gzlerini yumup serfru
perde zemin-i tevazu' olurlard. Glmesi tebessm derecesinde
idi. Gldu zaman dilerinden nfr salur idi.
Bu mahalle gelince Hazret-i Hasan (R.A.) dir ki:
Hal- multeremimin Hilye-i Celil-i Pcygamberi'ye aid olan
bu hadisini nice zaman birader-i canberaberim Hazret-i Hscyn
(R.A.) den ketim ve pinhan idp sonra bast-u beyan ve izah eyle
diimde kendisini bu bahta haiz-i kasb-us-sebak ma'lfmatta bul
dum. Yani ann ma'lfmat bu hususta benden ziyade imi // bul
dum. Zira Hilye-i mukaddese-i Nebeviyyeyi benden evvel ma
rn'ileyh hal'imiz (daymz) Hz. Hind'dcn su' al itmi ve ann ri
vayetine kana'at itmeyp peder-i ali-gherimiz Cenab- Murta

za selamullah-i aleyh Hz.lerinden dahi Habib-i Ekrem'in hii

ne-i sa' adetlerine nasl girp ktn ve meclis-i sa' adetinin
keyfiyyetini ve silret ve siretini velhasl evsaf ve ahvat-i Rasflul
Iahdan bi-hasb-i takat- beeriyye hi bir ey brakmayarak cm
lesini sorup renmi idi.
Lakin yine hakikat-i Rasflulliih' vasf ve tavsif (Ve innek-e
leala huluk-in azim-in) (Kur'an, Kalem sfresi, ayet:

4.)

Trke

si: bhesiz sen byk bir ahlaka sahibsindir) nazm- celilinde

buyurulduu gibi an- allam-el-guyfbtur. Zira Cenab- Al
Iah'n vasf ve senasmn la yu'ad ve ta yuhsa olduu gibi Nfr-u
lahiyyesinden halk buyurduu Nebi-yyi ziarurun ve ir-i Yezda
mmn knhleriyle vasf ve beyanndan dahi aciz olunmas tabi'i
dir. Bu sebebten menakp sahibi Seyyid Veli-yyid-Din Gaazi di
ki:

185

BEIT
(Fe-ala tefettn-i vasfihi bi-vasfihi
Yefn-az-zeman- ve fih-i ma lem yusaf-i)
\

Yani: Hak Subhanehu ve Ta'alann vasflan azamet - an

ve semigeran- bipayan' vasf ve sena- lahide drl drl elfaz
bedi' ve acib-l-me'ani ile saha'if-i traz- ta'zim ve elsine-pi
ra-y takdis olduklar halde zemin btn tkenr ve bsbtn fe
na bulur da yine zat ve sfit- akdesinde vasfolunmadk a tu'ad
ve a tuhsa celail ve kemalat baki kalur, demektir.
Bu ma'lfunat- tammesine binaen Hazret-i Hseyn bin Ali di
di: //
Rasfilullih Efendimizin hane-i sa'adetlerine duhfiln pe
der-i mkerremimden sorduumda cevaben buyurdu ki: "Rasf
lullah Efendimizin Hane-i sa' adetlerine terifi izn-i mutlak- Hu
di'ya makrfu idi. Rasfilullah Efendimiz Hane-i sa'adetinde bu
lunduklar vakt ksma taksim ile bir ksmn namaz ve tila
vet-i Kur'an gibi ibiidiit- Rabb-i zzet-e ve bir ksmn ehil ve
ayaliyle hsn- mu'aeret ve anlarn ilerini tesviye ve temiyye
te (yrtmeye) ve nc ksmn nefs-i erifine aid maslahat ve
istirahata ta'yin ve tahsis buyurmu idi. Sonra nefs-i nefis-i risa
letpenahilerine aid olan vakti kendi nefsiyle nas beyninde tak
sim itmi idi ki olvakit Hass-l-hasta huzfr-u sa'adet-mevffr-u
nbwetpenahilerine ancak havass- ashab- kiram girp avam
giremezdi.
Havass- marn'ileyhim lisan- mu'ciz-beyan- nbwetpe
nahilerinden her ne iidrlerse avam- halka ta'lime me'mur ol
duklar cihetle bu nokta-i nazardan avam dahi bu meclis-i husf
si-i nebeviden mmete mta'allik ve nafi' olan husfsatn // hi
birisini ketm ve diri buyurmazlard. Seyyid Veli-yyid-Dn Ga
azi dedi ki: Meer ki avamn havsalas almayacak olursa Ha
vass- ashab avama o ilmi ifa itmezlerdi.

1 86

Ve nitekim Ebu Hreyre buyurur ki: Rasfilullah Efendimiz

den iki yk ilim aldm. Birinci ykn iinizde yaydm, ikinci y
kn ner itmi olsaydm benim u boazm kesilrd.
Ve dahi Zeyn-el-Abidln Efemdimiz buyurmu ki: (nni le'ek
tm- min ilmi cevahirih- Keyla

I Yer-el-Hakk-a zu cehl-in fe
I l-el H

yefettetinal Ve kad tekaddem-e fi haza eb1 Hasan-in

seyn-i ve evsa kablehl-Hasena
ebfhu bibi

I Le-kyl-e

I Ve Rabb- cevher-i ilm-in !ev

li ente mimmen ya'bd-l-vesena. Yani:

ahir ki beytin ma'nas buyurmu ki nice cevahir-i ilm var ki eer

an f ve izhar eylesem bana sen puta tapanlardansn dinilr
idi, dimektir.
mdi Rasfilullah Efendimiz vastasyla Allah- Ta'ala'nn bu
mmet-i Aliyye-i AhmediY'feye ihsan buyurduu ni'metlerin b
yklerinden biri de ilm-i T a s a v v u f ve Tanykat- Aleviyye-i
Sfiliyye'dir ki bu ilim ve tanykat Hazerat- kudsiyye ve makaa
mat- nsiyyeye vasta-y vuslattr. Zira Sfiliyyenin siretleri siret
lerin en gzeli, tanyklan Turuk-u sa'adettin ahsen, ve efdali,
huylan da ahlak- hasenenin eza ve ekmelidir (En zekicesi ve
en kusursuzu).
Ukala ve hkmea ve Ulema-i er' ittifak ve ictima' eyleseler
bunlarn huylarn daha bir gzel huy' a tebdil idelim

11 <liseler

imkandan haritir.

Hz. Hseyn Bin Ali' den Hilye-i Rasfilullah beyan in nak

len buyurdu: Rasflullah Efendimizin huz1runa girmek isteyen

lerden lim ve takva sahibi olanlar cmleden evvel mazhar- e

ref buyurup anlara hurmet-nma-y tevecch ve ikbal olur idi.
Ta ki sair nas salah ve takvann Bergah- Kibriya-penah- Mev
lada ve nezd-i Seyyid-il-Enbiya'da makbfil ve mu'teber olduu

nu bilp hilye-i salah ve takva ile tahliye-i zat ve sfat itmee

sa'y- gayret eyliyeler.
Ve dnya ve ahirete mte'allik olan umfu-u hayriyyeyi herke
sin zahir ve batn din yolundaki fazl ve meziyyetine gre taksim
iderdi.

187

Haseb ve neseb cihetini gzetmezdi. Zira baz ulema lm-i

zahiri bilp ilm-i batnda teveul olmadndan in Ule
ma-y Batn ilm-i zikriderlerse inkar ederler.
Nitekim Rasflullah Efendimiz buyurdu ki: (nn-e
min-el-ilm-i kehey'et-il-meknfu-i lii ya'rifh1 ili-el-ulema- bil
lah-i feiza zekerfh-u enkerehu ehl-lgarret-i billah-i) Ma'nas:
ilimlerden bir gizli ilim vardr ki Hak Ta'al3.y bilmee ve vasl
olmaa muvaffak buyurduu Arif-i billah ve Vasl- ilall3.h ve
mstarak-f fi zat-illah ancak bu ilmi bilp zikir ve beyan ittik
lerinde Allah'tan gafil olanlar yalnz ilmuIIah' ilm-i zahir-i e
ri'ata hasr'idp bu ilm-i meknfu-u lednniyi inkar iderler//.
Ras1lullah Efendimizin huziruna girenlerden bazsnn bir
haceti var ve bazsnn iki haceti var. Ve bazsnn bir ok haceti
var olmasyla Rasflullah Efendimiz anlardan herbirinin ifdat
ve haca.tna atf- nazar- iltifat ve ihtimam ve if-y muktesyla i
tial buyururlard. Ve ashabnn gerek dnyevi ve gerek uhrevi
su'al ittikleri eylerden sailin (sorann) haline gre Ahirete ya
rar her ne ise an ifade buyurduu cihet ile daima anlar umir-u
hayriyyeye meul klar idi.
Ras1lullaf Efendimizin huziruna giren ashab, mevzu' -u
bahs'ittikleri mesail-i diniyycyi kendilerine ta'lim ve ifade buyur
duktan sonra bu mecliste her ne istifade ittiniz ise burada hazr
bulunmayanlara ta'lim ve tebli idiniz ve bana gelp arz hacat
itmeye kaadir olmayan bir kimsenin hacetini her kim Sultana
arz ve teblie tavassut ider'ise Hakk Ta'ala bu vastai arz olan
zat yevm-i Kyamette Srat zerinde ayaklarn sabit klar, hita
biyle anlara icra-y vesaya ve tenbihat buyurur idi.// Ras1lullah
Efendimizin Huziruna giren hacat sahiplerinden umiru diniyye
den baka baka bir ey arzitmezlerdi. Ras1lull3.h Efendimiz de
emr-i dinden gayri sz sylemez ve menafi' -i diniyye ve leva
zm- dnyeviyye'ye mta'allik olmayan bi-faide sz kabul ve is
tima' buyurmazd.

1 88

Havass- ashab- kiram talib-i ilm- hikmet olduklar halde

meclis-i Hass-l-hass- Seyyid-il-Enbiya'ya erefyab- dhil
olup behredar- kemal-i marifet ve sa'adetmend-i ir<ld ve hida
yet olduklar halde o meclis-i feyzafeyz-i heda'dan karlar idi.
Cedd-i Pakimiz mam Hseyn Efendimiz dir ki:
Peder-i Kuds-gherimin sz buraya gelince Rasilullah
Efendimizin evinden harice kbnda ne ile itial buyurduklar
n sordum. Cevaben buyurdu ki: Rasilullah Efendimiz daima as
habna faide verecek szleri sylerdi. Ve Malaya'ni'den (anlam
sz szden) keff-i lisan eylerdi. ashab- kiramn yekdieri beynin
de lfet ve muhabbeti_ tezyid idicek surette aralrm te'lif eyle
yp tefrik'a ve ihtilafa badi olacak kelam ile tekellm buyur
mazd.//
Ve her kavm ve kabilenin kerm-t-tab' olan byne iltifat
ve ikram eyler ve ani kendi kavmi zerine re'is nasb'iderdi .
Hal ve an bilinmeyen kimseye kebl-et-tecrbe meyi ve r
kiin (bir kimseye samimi olarak eilim gstermek) itmemek hik
met-i ameliyyesi muktezasnca badiye'-niinan halkndan hazer
idp mekr ve erlerinden tahaffuz buyurmakla beraber anlarn
hi birinden beaet-i vechini ve hsn- hulkunu diri itmeyb
hepsine gleryzle ve tatl szle mu'amele buyururlard.
Yani meclis-i Risaletpenahide yhut cem' ve cum'ada gre
medikleri Ashab- Kiramnn hal ve anlarn dierlerinden so
rar ve ind-el-hacet ziyaret ve iyadetlerine gider idi.
Ve ahval ve mu'amelat- mmeti daima tahkik ve tefti ile
Rzay lahi'ye muvafk grd eyleri tasvib ve tahsin ve emr-i
Rabbani'ye muayir olan umir ve vuku' at tekbih ile sebeb-i ka
bh ve nehyini izah ve teby'in buyururdu.
Rasilullah Efendimiz her hal ve karda iltizam- kemat-i i'ti
dal buyurduu gibi tahsin ve takbih dahi aibe-i tra (medik ve
mede mbalaa) ve mubalaa'dan masun idi. //
Ashab- kirammn zatlarna mahsus olan umirdan dahi di
de-pi-u gaflaet ve dfar- ftir ve melalet olabilmeleri ihtima-

1 89

liyle Marn'ileyhimin mesalihinden asla tegafl buyurnayup

din ve dnyalannca meakkatlerini kafi! olan eyleri yad ve ken
dilerini daima doru yola ird buyururlard.
Dnyevi ve uhrevi, maddi ve ma'nevi her emr-i mkile kar
u indi Rasflullahda tedbir-i acil ve ilac- katil var idi. kame-i
hudfd-ullahda tesamh buyurmad gibi mertebe-i hak'dan da
hi tecavz itmezlerdi. erefyab- kurb-u nbvvetpenahileri olan
lar nasn en hayrlulan ve hayra sa'y'idenleri idi. Nezd-i celi-i ri
saletpenahilerinde halkn efdali ve a'zam herkese hayrhah
olup en ziyade nasihat ve irada alanlar, ve fakyr ve bivaye
olanlara hsn- sfretle i'ae idcnleri idi. Seyyid-i-heda
mam Hseyn Efendimiz dir ki:
Peder-i iili-kadrimi Fahr-i Kanat Efendimizin meclis-i mela
ikenislerindeki adet-i erife dahi su' al eylediimde didi ki. Rasf
lullah Efendimiz zikrullah zerine oturup zikrullah ile kyam
iderdi. Evinden gayri yerlerde kendi nefs-i nefisi in oturacak
bir yer intihiib ve ittihaz itmezdi. Ve bu hiil- hareketten ashab
n dahi men'iderdi. Bir mahalle teriflerinde ba tarafa geme
yp keyf-e m-ettafak (her nasl ittifak iderse) her neresini bo
bulursa oraya clfs iderdi. Ve tasaddur daiyesinde olmamalarn
ashab- kiramna tenbih buyururdu. Ve medisinde bulunanlar
// selam ve kelam- Risaletpenahilerinden mahrfm brakmayup
herbirini hal ve isti'dadna gre behremendi hitab ve iltifat ider
idi.
Meclisinde bulunan zevattan her biri nail olduu iltifat hase
biyle Rasfilullah Efendimizin nezd-i nbvvetpenahilerinde ben
den daha sevgili ve muhterem kimse yoktur zan ve da'vasnda
bulunurdu. Sabk-uz-zikr me<lare snnet olduu buradan fehm
olunur.
Rasfilullah Efendimize urnfr-u diniyye ve dnyeviyyeden bir
ey arz ve istizan in her kim varsa o kimse kendi isteiyle hu
zfru sa' adetinden kalkup gidinceye kadar sabr ve intizar bu
rurdu.

1 90

Ve bir kimse bir ey taleb ve su' al eyler ise red ve nahy itme
yp ta hacetini reva ve yahud va'd ve tesliyyetle gnln mem

nfn ve ihya iderdi.

Rasfilullah Efendimizin Hilim ve Kerem'i ve Hulk-u mker

remi cemi'nasa 3.mil idi. Ashab ve mmete efkat ve merhamet
te Eb-i efik gibi idi. Ashab- kiram nazer-i takdir ve i'tibann
da kukuk cihetinden hep beraber idiler. Ve fazl- takvada birbi
rinden mtefazl ve ber-ter idiler. Meclis-i sa'adet-enis'i nfir-u
hilm- haya ve ziya ve sabr- emanetle mnevver ve mzeyyen
idi.
Rasfiluliah Efendimiz huzfirunda yksek sesle lakrd idilme
yp Rasflullah Efendimizin savt- latif-perverinden daha yava

//

syleilr idi.
Hi kimsenin ayb ve kusuru sylenmez idi ve kimseye is

nad- thmet olunmaz idi. Ve ashab- kiramdan o meclis-i Rasi

lullahda bir hata ve zelle sadr olsa fa idilmez idi.
Ve sinnen byk olanlara ta'zim ve ihtiram ve kklere
merhamet ve re'fet ve ikram olunur idi. Ve erbab- ihtiyaca
mu'avenet ve gurabeye mzeheret olunur idi.
Yine, Nfr-u D'ide-i Fatma-tz-Zehra mam Hseyn (R.A.)
efendimiz buyurur ki: Rasfluliah Efendimizin clsa's (arkada
lar, meclisinde olanlar, beraber olduu kimseler) hakkndaki
yani meclisinde oturanlar in siret-i Nebeviyyesinden peder-i
emced'ime sorduumda buyurdu ki: Rasflullh Efendimizin da
ima yz gle, huyu ve mu'amelesi pek aur gzel, kevlinde
ve fi'linde sertlik yoidi. Fena sz sylemez, kimsenin ayib ve
kusurunu zikreylemez, bir kimseyi medih ve sitayite

//

mbala

a itmez. Marzisi olmayan (kendisince uyun ve makbul olma

yan) umfir-u mubaha'dan tegafl buyurur, kimseyi cid-u lutfun
dan mahrum ve me'yus eylemez ve mmid-i seviib itmedii fai
desiz szlerle tekellm buyurmaz idi.
Rasflulliih Efendimiz (A.S.) sze baladkta huzfirda ashiib
edeb zre balarn yere ep dinlerler, gfyii mrgan- hevii ba-

1 91

lan zerinde karar itmi gibi izhar- skfuet iderler idi.

Rasilullah Efendimiz szden fari olunca anlar da sze ba
lar idi Meclis-i Rasilullah'da bulunduklar mddete birbirine
te'ati-i kelam itnezlerdi. lerinden biri sze balarsa bitrince
ye kadar dierleri susarlard. Meclis-i al-i Rasf:lullah'da olan
son szleri ilk szleri gibi aibe-i melalden ari olurdu.
Ashab glerse bi-hkm-il-mvanese Rasilullah Efendimiz
de tebessm buyururlard. Ta'accb ittiklerinde hatrlarn tatyib
in ta'accb idivirirdi. Ashabdan biri szn bitrmedike ve
kalkub gitmeyince ann szn kesmezdi.
u zikr ve beyan olunduu vechile hilye-i Rasf:lullah E fendi
mizi hatra getrb ki rfiz-u eb tevhld ve tesbih ve tahmid ve
tasliye ile Rasf:lullah Efendimizi grenler sdk ve huzfir emrin
deki zevk ve mereblerine gre gerek bir mride intisabla ol
sun ve gerek kenduyi Kura' an ve ahads'e tatbik ile alur vey
si Alevi olsun Bunlar derecat ve tabakat- muhtelifeye mnka
semdir.
Sabkta zikir ve beyan olunduu zere bunlardan bir ksm
Rasulullah Efendimizin sfiret- // mikaddesesini alem-i r'yada
grenin rfhu nefsinin hevasndan hali kald vakit mrnde ya
bir kerre ve yahut iki kerre grebilr. Byle olsa dahi yine bahti
yardr.
Ve bazs eskar- mezkfire devam ile bir hayli te'amml ve
tesebbt ve tefekkrden sonra nefsinde cilve-nma-y sbft ve
zuhfir iden taliblerdir. Bu ksm dahi ewelki ksmdan saylur.
Bekaa-y enaniyyetlerinden bazsnn bu makaamda nefisleri
ne te'allukundan nai ind-as-sufyye pel za'iftir. Bu sebebden ve
enaniyyetten bunlar cemal-i cemil-i Muhammediyyeyi r'yalarn
da nadir grebilp grdkleri zeman da ala vech-il-kemal gre
mezler.
Ve bir ksm dahl Rasf:l ullah Efendimize salat ve seliim ittik
leri vaktta bahusfstasfye-i fikr ittikleri zemanda Rasf:lullahn
sfiretini grmek kendilerinde sabit olur. Bunlarn safa-y fikirleri-

1 92

ne za'af ve halel arz olsa ol grdkleri siiret kalb gzlerinden

zail olur. Bu ksmn ashab dahi ewelki ksmlardan baliiter ise
de bunlarda da kezalik makaamlanrun mukteziyatndan olan
enaniyyet bakii ve mevcuddur. Bu ksm Rasfilullah Efendimizi
r'yalannda sOreti kamilede grrler ve bir ksm dahi gerek
hal-i yakazada ve gerek haI-i nevm'de gzlerini yumunca Rasf

lullah Efendimizi basiret_ile yani kalb gzleriyle r'yet ve ma

hede iderler. Bu ksmn kalbleri zikrullah ile mutma'in ve nefis
leri Firdevs-i kurb-u lahi' de mterakki ve msterih olup// Fe-
laik-e ma' allezin-e en'am-Allah- aleyhim minen-nebiyyin-e
v-es-sddykyn-e v-e-heda-i v-es-salihin-e ve hasn-e lfk-e
refik-an) (Nisa suresi, ayet:

69) (Trkesi: te onlar Allahn ni

metine eritirdii peygamberlerle, dosdoru olanlar, ehidler ve

iyilerle beraberdirler. Onlar ne iyi arkadatrlar) ayet-i kerimesi
nin mantfk- u celiesince mtena'imi ni'am-i lahiyye olan enbi
ya ve sddykyn ve hada ve salibin sohbetleri ile erefyab olan
ehl-i nihayettir.
Bu ksmn derecesinden a'Ia bir derece dam vardr ki derece
sahipleri Evlad- Ali' den olup Rasflullah Efendimizin sfret-i e
rifesini evkaat- hamsede salat ve selamda ayanen ba gzleriy
le grrler. Ve rfz- eb tevhid ve na'rifetulliih'a alurlar.
Zira nev'-i beeri Hak Subhanahf ve Ta'alii'nn halk buyur
masndan murad- lahiyyesi kendisini bildirp ve tevhid .ve iba
dat ve

ta'at

ittirmektir.

Nitekim:

(Vema

halak-tl-cinn-e

el-ins-e illa liya'bdfn-i) (Zariyat sfresi: ayet:

56) (Trkesi:

Cinleri ve insanlar ancak bana kulluk etmeleri iin yaratmm

dr) Ey li-ya'riffn-e ve li-yu'hazfn-e. Yani Hak Subhanehu buyu
rur: Biz cin ile ins'i halk itmedik, ancak bizi bilmek ve vasta-i
Muhammediyye ile bizden feyz almak dnyada kesb-i kemal it
tikten sonra bize rcu' itmekin yarattk. Ve ibadattan murad
evvela nefsini. bilp ba'dehf Rabbisini bilmektir. Nitekim Rasf
lallah Efendimiz buyurmutur: (Hadis): (Men aref-e nefsehu fe
kad aref-e Rabbehll) Yani: Bir kimse nefsini bilse hakikaten o

1 93

kimse Rabbisini bilr.

Bu Hadis-i erifin bir zahir ma'nas vardr ki Bir adam nefsi
ni bilmek o dur ki kendusinin her eyde aciz ve noksan olduunu
bilse o kimse Rabbisini bildi. Zira Rabb' olan aciz ve naks ol
maz //.
Elbet cemi' cihetten bilfi'il etemm (tastamam) olur. Hi bir
eye muhta olmaz.
Ve bir de ma'na-y biitni vardr ki bu ma'na zahire muhalif
tir. Zira hi bir kimse yoktur ki nefsinin aciz ve naks olduunu
bilmeye. insann neye kudreti var, elbet her eyde aciz, Ve her
eyde nakstr. u halde insan nefsini bilmek dimek oldur ki Ga
zab ve Hased ve Kibir ve Kin ve ehvet ve Riya ve Ucub ve Gaf
let ve Kizib ve buuz ve ematet-i a'd ve Hubb-u ukbiiya ki cen
net ve Hfui ve Glman ve Hubb-u dnyaya ki ehevat- seb'a
nefsinin tabi' atndan ve hevalanndan ve sair ahlak- zemimeden
her ne ki var ise bilklliyye gep ve yaramaz huylarn hi bir
eseri kalmayup ve Pak olup (Tahallakuu bi-ahlak-illah-i ve etta
sfi bi-Sfiit-illah-i) (Tanr'mn ahlakyla ahlaklarumz ve Tarm' mn sfatlaryla sfatlammz) Hadis-i erifi mantukunca iyi huylar
ile huylanup ve iy1 sfat ile muttasf olmaktr.
Bu hulk'a Hulk-u Muhammedi ve Hulk-u Ehl-i Beyt dirler.
Nitekim Hak Subhiinehu buyurur: '(Ve innek-e le'ala hu
luk'in azimin) (Kalem sfiresi, ayet:6 ) (Trkesi: phesiz sen
byk bir ahlaka sahipsindir) Yani Ya Muhammed, hakikatte si
nin huylarn byk huylardr. Zira Yzyirmi drt bin Peygamber
kendulerine i'ta olunan kitabn iinde beyan olunan huylar ve sa
ir Vahy-i lahiyye ile beyan olunan hl}ylar ile huylanmlardr ki
ve bu kitablar ve sair vahiyleri Cenab- Allah Kur'an-
azim--an'da cem'itmitir. ,
Rasfilullah Efendimiz de Kur'an'da beyan olunan huylar ile
huylandndan Yzyirmi drt bin peygamberin ahlak- cemilele
rini/ / cami' bir vcud oldu. Bu sebebden Huy-i Muhammedi b
yk huy'dur.

1 94

1
)

J.
1

Ve Allah- Ta'ila'mn sfatyla muttasf olun buyurduu sfii

tullah'dan murad ademdir. Zira Rasfilallah Efendimiz (Halaka
adem'e ala sfiretihi) yani (Halak-Allah-u adem-e ala sfat-ihil-
kamile-ti) buyurmutur. Yani Hallak- alem, ademi kendi sfat-
kamilesi zerine halk' itti ki Hayat, lim, Semi', Basar, rade,
Meiyyet, Kudret, Ak, evk, Muhabbet-i Hamiyyet, Sdk, Afv,
Sahavet sfatlarndan kendusinde her ne var ise bu sfatlardan
nev'-i beerde nmfine koymutur. Cenab- Allh' bilmek bu ah
lak- memd1halan bilp ve tasfiyei fikr ile ruhunun hakikatn
kefidp anlarsa Rabbisini bilr dimektir.
mdi bu ayet-i kerime ve bu Hadis-i erifin hakikat ma'nala
n budur ki: (Kll- men aleyha fan-in. Ve yebkas vech- Rabb-i
ke z-l-Celal-i v-el-ikram-i) (Rahman sfiresi, ayet: 26. -27.)
(Trkesi:
Onun zerindeki herey, her canl varlk
Gelip geici birey, fani bir eydir artk
Baki olansa ancak O Ulular Ulu'su
Ba ve iyilikler sahibidir dorusu.
Bakii Odur o, Celal ve kram ss Sultan
Rabb'in hangi lutfunn sayyorsunuz yalan? (Dr. Bedri Noyan:
Trke Manzum Kur'an'dan). ayet-i kerimesinde buyurulduu
gibi abd, kendisinin ve sair mahlukaatn Allah'n bahr-i derya-y
Zat'nda fani ve (V-Allah-u alii kll- ey-in Muhit) (Tanr her
eyi sanc, ihata edicidir) ayec-i celilesi mantfkunca eyada
Hakk'n ihiitasn grp ve eya dahi fni olup Alliih'n bekaas
m ayn-el-yakyn mahede idp (Hv-el-evvel- v-el-iihir
v-ez-Zahir- v-el-Batn-u) (Hadid sfiresi, ayet: 3.) srr aikar
olup (Evvel O'dur, ahir O' dur, zahir O'dur, batn O' dur).
(Fe-eynema tvelh1 fesemm-e vechulliih-i) (Bakara sfiresi,
ayet: 115.) (Trkesi: Nereye dnerseniz Allah'n yz orasdr)
ayeti kerimesinin srr zahir olup yani evvelde ve ahirde ve zahir
de ve batnda Allah'n vcudundan // gayr bir ey yoktur. Al
Iah'n hakikat Alliih'ndr. Ve cmle mevcudatn vcudu ve var-

1 95

l fni ve hayal ve glge gibi olup nitekim glgenin asaleten

vcudu ve varl olmayup kyam- vcudu ve varl sahibinin ol
duu gibi olup ne tarafa tevecch itsek Cemalullah' dan ma'da
bir ey grmeyp ancak Vechullah' grmek ve doar misali: ayi
nenin iinde grnen sfretin asaleten varl olmayup ol suretin
vcudu ve varl ayineye nazar iden zatn olduu gibidir.

Hakk Subhanehf ve Ta'all Ehl-i Beyt'e bi' at idp teslim-i

klli ile teslim olup can ve mal ve menalinden geen ve tasfiye-i
fikr'iden kuluna inkiiif- tam ile mnkeif yani tecelliyat- Bari
ile Fena f-illah'da fena an-der fena olup Allah ile Bakii olduk
tan sonra bu Hadis-i Kudsinin asar zuhur ider ki: (iza ahbeb-t
abd-en ca'alt- lehu sem'an ve basar-an ve lisan-an ve yed-en
ve ricl-en ve bi-yesma'- ve bi yabsur-u ve bi yantk-u ve bi ye'
huz-u ve bi yemi) Yani: Ben bir kulumu severim ol kul benimle
iidir, benimle grr, benimle syler, benimle tutar, benimle y
rr. Ol halde ol kulumun kulandan iidcn ve gznden gren
ve dilinden syleyen ve elinden tutan ve ayandan yryen
Hakk Subhanehu olur.
Ol vakit ol kulde

benlik kalmak.

Benlii Hakk olur.

Bu zikr'olunan Hadis-i kudsi: (Ve ma remeyte iz remeyte ve

Iakin-Allah-a rema) (Enfal suresi, ayet:

17

den para) (Trke

si: Attn zaman da sen atmamtn, Allah atmt) ayeti kerime

sinin mezmfnudur. Yani, Ya Muhammed Gazvc-i Bedir' de kf
fre topra sen atmadn senin elinden ben attm, dimek. Zira
sen benim Habibim'sin Ve ma'na-y batni Ya M uhammed se
nin vcudun glge gibi fanidir, Vcudun hakikat Bcnim'dir.
Vcudun hakikat benim'dir. Fail-i hakiki ben'im. Beni unu
dup sen zann'itme. // dimektir. Manzum olarak bu ayetin ve bu
Hadis'in ma'nalar yle ki:
Gznden ehl-i inkarn nihan en-den-nihan sensin
Mhibban kande kim baksa ayan en-der-ayan sensin.
Gzmdeki gren sensin, dilimde syleyen sensin
Semi'imsin, sima'msn benim canmda can sensin.
Bu yanmakta, yaklmakta muradn Hak ise

Veli

Vcudun varln kaldr nazar kl gr ne Kan sensin.

1 96

Zira: (nna a'azne-i emanet- al-es-semaviit-i" v-el-arz-i) (Ah

zab sfuesi: ayet:

72.)

(Trkesi: Dorusu, biz soruml uluu gkle

re, yerlere ve dalara sunmuuzdur) iiyet-i kerimesinde emanet

ten muriid Allah'n zuhfiru ve varldr. Sen kendii varl ve
halkn varln aradan kar cmle vcudun varl(n) Allah'a
vir. Hakk'n varl ile var ol. u halde emaneti sahibine virp
azabdan emin oldun ve nefsini bildin ve Rabb' ini bildiri. Nefsini
bilmenin ma'nas budur.
Dnya ve ahiret muhabbetlerini terk'itmeyp ncfs hevasyla
mlemma' olup nefsin tabi'atndan ve benliinden gcmeyp
avamn-nas gibi ehaviit- scb'aya esir olarak kendi nefsinde ve
ya mrid huzurunda muhasebeyi terk'idp haline mnasib gelr
se an ileyp mnasib olmayan ilcmeyp kenduni helak varta
larndan haliis itmeyp nefsin tabi'atndan halas ile rfh:lniyyet
peyda

itmeden nefs havasyla Fir'avun gibi

(En-e

Rabbi

km-l-a'Ia) diyb mlhid ve zndk olup grfh- u hsrandan ol

mayasn. Nefsini bilmenin ma' niis bu deildir. Kendi varln
ve halkn varln aradan karmak

//

bir Mrid-i Kamil'e

bi' atla lur. Ol mrid- i kamil de ehl-i zikirden olmak farzdr.

Ehl-i zikir' den murad da Ehl-i Beyt'tir.
Nitekim

Hakk

Subhiinchf ve

Ta'aHi

buyurur:

(F-eself

ehi-ez-zikri in kntm la ta'lemfn-e) yani Ehl-i Beyti talcb idi

niz. Ana vasl olursunuz. Batn ma'niis Ehl-i Beytten bir mr
id-i kamil bulup ann izniyle zikre mdavim olup

m ridin da

hi sz zerine (zne olmal: Dr. Bedri Noyan) mutabk ola.

Meskenet ve istikaamet sahibi ola. Meer ki halk kendisinden
nefret ittirp Hakk'yla olmak in znden szne muhalif kas
den bir fi' il zuhfr ide ve yahut ibtiJa in bir fi'l-i mnker zuhu
ra gele . Na'uz-u b-illah.
Nitekim Hak Subhanehf ve Ta' ala buyurur: (F-estekm ke
ma mirte ve men tab-e ma' ake) (Hfd sfiresi: ayet:

112.)

(Trk

esi: Ey Muhammed, emrolunduun gibi doru hareket et. bera

berinde olanlar da .. ).

1 97

Ve mrid, bast ve kabz, sahibi ola. ktiza ittikte talibin seyr

slukini bast ide ve yine iktiza-y halde talibin slfkin kabz'ide.
Bu mridin bast kabz sahibi olmas tekyelerde hrkapfi
olan fukaralara yahut ol fukaralar gibi gnll sahib-i servet ve
devlet olan merada olur. Yohsa klah gun1ru gngre-i asuma
na (Gngre: kal'a, hisar bedenleri zeril}e yaplan erefe here
yin tabaka tabaka yksek tepesi) yetirmi, varlyla ve benliiy
le mlemma' olmu, burnunun kln kimseye aldrmaz ki bana
dervi disnler, yahut bir klah kapmak ve yahut tanykat szle
rinden baz szler istima'iyle mu'terizeerden olcak ve mridim
didii zatn szlerinden haline mnasibolam dinler, mnasib ol
mayanda mridini tekdr ider, boaz damarm gsterir, inga
ne gibi yzne bed szler syler, byle biedeb ve haya talibler
de ne bast olur ve ne de kabz olur.
Zra gassal elinde meyyit gibi tesllm-i klli ile Mride tes
lim olmayan ve ayplarn arayan ve daima kendi szn sohbeti
ni beenp mridini hor ve hakyr gren / / mu'teriz ifritlerde
kat'a hal olmaz ve muhabbet hasl itmez. Byle talihleri tark'it
mek kendi halinle hallenmek emr-i istikamete mutabktr. Yoh
sa bylesi ademi istikametten birfu ider.
Nitekim Rasflullah Efendimiz buyurmutur ki : (Et-tasavvuf
terkid-de'avi ve katmiin-il-ma'ani) (Tasavvuf da'valan terk ve
ma'na!ar gizlemektir) Yani: Ben mrid oldum, Ehl-i Beytten fi
lan zata mensubum dimek cemi' da'valar ve i'tirazlar terk'it
mektir. Makaam- teslim ve inkyad'da bulunmaktr. Ve srr
srr' idp ifa etmemektir. Yani esrar gizlemektir. Sahib-i mca
hede olmaktr. hret ve ehvet ve tabi'at esiri olmamaktr.
Zhd ve takva ile mzeyyen olmaktr.
Muhabbet-i dnya ve ukbay terk'idp ancak Allah-
azim--an'a muhabbet idp masiva'y terk eyleye. Ana bir ey
maksfd olmaya. Muhasebe asasn ele alm ola. Bilklliyye te
celliyat- Bari Ta'ala ile fenafllah'da mahv-i Mutlak olup Ba
kaa-billah ola. Alem-i Lahft ile Nasft cemi'den fark' a gelmi
ola. eri'at mutahhari emri ve nehyi Laykyla icra eyleye. e-

1 98

ri' at, tanykat, ma'rifet, hakikat drt kapusu ma'milr ola. Drt
kapunun birisi noksan olan mridlikle yaramaz kimseyi rad
idemez.
Her talib mrid-i kamili bulmak gayetle gtr. Eeri mr
idi kamili buldu, ann ii temam old. Ve eer ki talibde talih
olduu hal zre ise matlubuna turfa-tl-ayn iinde vasl klar.
O talih cebelenr
(Mfrcd):
Mstani-i rad olur erbiib- hakikat
Skkan- Harem n'eyler imi kblenma'y.
Ve cezbe-i Hak didikleri Ehl-i Beytten bir insan- kamilin
gnlne girmektir // Heman insiin- kamil gnlne girdin aki
ise sa'id olur, Hakk'a vasl olur. Nitekim Hak Subhanchu buyu
rur:
(Yemhullah- ma yea- ve ysbit- ve indehfi mm-l-ki
tab-i) (Ra'd suresi, ayet:39) (Trkesi: Tanr dilediini mahve
der, ya brakr, Ana Kitabse Yce Tanr'nn katndadr.)
(Dr. Bedri Noyan, Trke Manzum Kur'an'dan).
Ma'na-y batn budur ki Bari Ta'ala'nn yannda mm-l-ki
tfib vardr ki ol Ehl-i Bcytten bir insan- kamilin gnldr. Dile
diin yazar ve dilediin bozar. Sa'id ise akii ider ve akii ise
mahvider Sa'id yazar.
Bu esrar Ehl-i Beytten insan' kamilin gnlne girmektir.
Hakk'a vasl olup azabullah'dan emin olmaktr. Zra gerek
Ehl-i Beytten olsun ve gerek lalifelerindcn bulunsun insan- ka
mil Allah'n emi_ldir ve gnlde Alliih'n emaneti vardr.
Nitekim Hakk Cell-e ve . 1ii buyurur: (V-et-tin-i v-ez-zey
tfn-i ve Tur- sinin-e ve hz-el-beled-emin-i . Lekad ha
lakn-el-insan-e Hi ahsen-i takvim-in) (Tin suresi, ayet: 1-4.)
(Trkesi:
ncir, zeytin aac
Ve Tur-u Sina da
O gvenlikte olan ar' a and olsun artk
Biz insan en gzel bir biimde yarattk) (Dr. Bedri Noyan:

1 99

Trke Kur'a n 'dan). Yani zahir ma'nas ncir hakkyn,

ve zeytin hakkyn ve Tur-u Sina hakkyn Mekke ehri emin
ehirdir. Ve Tur-i sina'dan murad ma'rifet makaamnda olan a
kn gnldr ki

ol gnl ehl-i mahede'ye ayandr. (Ve

Haz-el-beled-i) deki beldeden murad hakikat makaamnda olan

akn gnldr. Ol gnl, ol dil ol kalb ayn-i mahbib ve ayn-i
ma' iktur. Marifetten murad Hakk Subhanehi ve Ta'ala'nn
srr- Ulfhiyyetidir. Hakikatten murad Hakk Ta'alann Zat- r
bfbiyyetidir.Byle olsa bu ayetin hakikat manas Hda'y lamye
zel yine kendye kasem idp buyurur ki srr- uluhiyyetin ve
zat- rububiyyetim hakkyn bu ehir ki hakikat ve Hakk-al-ya
kyn makaamnda olan Ehl-i Beytten insan- kamil'in gnldr.
Ol emin ehir demektir. Ve haz-el-beled'den murad Ehl-i Beyt
ten insan- kamil' in gnl murad olunduunu (Ene Medine-
til-ilm-i/ / ve Ali babha femen erad-el-ilm-efelyedhulumin ba
biha) (Trkesi: Ben ilmin ehriyim Ali onun kapsdr. lmi ira
de eden bu kapdan girmeli) hadis-i erifi isbat ider.
Bu hadis'in hakikat ma'nas Hz. Muhammed (AS.) lm-i
ledn ehridir ve Ehl-i Beyt'ten Cenab- Ali (K.V.) ann kapusu
dur. Zira Rasfilullah Efendimiz gnl Ledn ilminin ehridir,
Ali ol ehrin kapusudur. Her kim Muhammed (A.S.) arar ise
kapusu Ali'dir. Ali'ye varsun, yani tanykata girsn, dimektir. Zi
ra oniki tanykn Pir'i Ali'dir.
Bu sebebten Ra!\filullah (A.S.) didi: (Seddu kll-el-ebvab-i
illa bab- Ali). Yani Rasulullah Efendimiz "Her kapulan kapa
yn, Ali kapusu kapanmasun (buyurdu). Ve ann kapanmas hak
knda bazlarnz sz syledi. Allah'a kasem iderim ki Ben bir
eyi kapatmadm, Ve amadm da. Ancak amaa ve kapatma
a emr'olundum. Emre ittiba'ittim, buyurmutur.
Hasl kalam bu ayetin hakikat ma'nas her kim Ehl-i
Beyt'ten Mrid-i kamili bulup yahut anlarn ve nesillerinin hali
felerinden mridi bulmaa ve ana bi'at idp ann gnl himme
tiyle Vasl-i ilallah olursa azabdan emin oldn, dimektir.

200

(Lakad Halak-nel-insan-e fi ahsen-i takvim Tin sfresi,

ayet:4.) Yani : Bir., Allah- azim--an insan ahsen-i takvim
zre (en gzel biimde) halk' ittik. Yani : sfretimiz, yani sfat
mz kldk.
Nitekim (nna Ca'alna f-il-ar1-i halife-t..) ("nsan"1 arz'a
halife olarak yolladk) kavl-i cellimizde buyurduumuz gibi ki,
yani insan yer yzne kendi halifemiz klup zahir ve batn tasar
rufumuzu insan yznden zuhfra getrdk, dimektir //.
mdi Hakk Subhanehu ve Ta' ala hazretlerinin zahir tasarru
fu ehli dnya yznden zuhur ider. Ve Batn tasarrufu Evliya-ul
lah yznden zfhura gelp eer Hak'taala'ya vuslat istersen Ev
liya-ullah gnlne gir, anlarn gnlleri himmetiyle yaramaz
huylardan halas olup Hak huy ile muttasf olmanzla Hakk'a va
sl olursun.
(Ve hiiz-el-beled-il-emin) (Tin Suresi) ayetinde belcd'den
murad Ehl-i Beyt'ten insan- kamil'in gnl olduunu (Lakad
halakn-elinsan-e fi ahsen-i takvim (Tin sfresi, ayet:4 ayeti isbat
ider.
Yani "biz nsan' ahsen-i takvim zre (En gzel biimde)
halk eyledik. Bu ayetin ma'na-y zahiri ile (V-et-tin-i v'ez-zey
tfn -i) beyninde ne mnasebet ki Hakk Subhanehf ve Ta'alil n
cir ve Zeytun'a yemin itsn. Hakerenler cmlemize eyann i
yzn gstersek darasna aldanup kalmayalm. Bu aldanma
makta Ehl-i Beyt'ten bir mridin ya halifesinin gnlne girmek
le olur.
Bu da bi'atsiz olmaz. Zira Allah-u Ta' ala buyurdu : (Enibf
Rabbekm) Yani Rabb'inizc bi'at idin, (V-ebtegu iley-il-vesi
le-te) Yani: Taleb idin Ehl-i Beytten sizi Hakk'a eritirici Mr
id-i kamili, sizi Hakk'a vasl klar, buyurdu, dimektir.
u ayet-i Kerime geen ayet-i kerimeyi tefsir ider ki: Al
Iah- Ta' ala buyurdu : (rn-ell ezin-e ybai' fnek-e innema yba
yi'fn-Allahe yed-ullah-i Fevk-a eydihim . . . ) (Fetih sfresi,
ayet: lO.) (Trkesi Ey Muhammed, bhesiz sana ba eerek el
lerini verenler, Allah'a ba eip elvermi saylrlar).

201

Ve yine Allah- Ta'ala buyurdu: (Lakad Radyallah-

an-il-m'minin-e iz ybayi'fuek-e taht-e-ecere-ti..) (Fetih su
resi, ayet: 18.)
(Trkesi : Ey Muhammed, Allah inananlardan aa altn
da sana ba eerek el verirlerken and olsun ki honud olmu
tur). ayet-i kerimesi ahi geen ayetin bi'at hakknda olduunu
beyan ider. Yani: Ya Muhammed, ol kimseler ki sana bi'at itti
ler, anlar ancak sana bi'at itmeyb Allah'a bi' at ittiler. Anlarn
elleri stndeki el Allah'n yed-i kudretidir. Ve yine : Ya Mu
hammed, tahkyk- Bari Ta' ala m'minlerden razi oldu, zira on
lar aa altnda sana // biat ittiler diye Hakk Subha ehu ve
Ta'ala rzasnn bi'atte olduunu beyan eyledi.
Ve yine avretler hakknda : (Ya eyyh-en-Nebi-yy iza
ca'ekel-m'minat- ybayi'nek-e aa en a yrikn-e b-illah-i
ey' en .. ) Yani: Ya Muhammed, senden bi'at itmee avretler gel
dii vakit anlara bi'at virp istifar ittir ki Hakk Subhanehf ve
Ta'ala'ya itk itmesnler, dimektir (Mmtahane suresi,
ayet:18).
mdi bu ayetlerden fehm' olundu ki Allahn rzas Ehl-i
Beyt'e veya halifesine bi'atte imi. Ve bi'at erkee ve avrete
farz imi. Eeri bi'at itmeyp makaam- eri'atta kenduliin
den bin yl ibadat itsen Cemal'e vasl olamazsn. Tarykat ve
ma'rifet ve hakykat srlarndan mahrum kalnur. Ve bi'at da sa
bkta kerraren beyan olunduu vehile Ehl-i Beyte veya anlara
bi'at idenlere bi'at itmelidir. Zira herkes Yevm-i Ceza'dc Bi'at
ittii kimse ile arlur.//
Nitekim, sahib-i menakp Seyyid Veli-yyid-Din Gazi cedd-i
a'Jas Uzun-er'den o da an anh ile mam Ali' nin sahabelerin
den Usbu'dan rivayet ider. Ve bu Usbu' didi ki:
Emir-il-m' minin Ali-yyel-Murtazii kendiyle beraber Kf
fa'den Mediiyin'e gitmemizi bizlere emritti. mdi Pazar gn
Kffa'dan ktk. Ve amru bin Haris yedi nefer ile Pazar gn ke
zalik ktlar. Homak denilen. mahalle geldiler. Burada iki gn
teferr idelm, badehu iharenbih gn buradan kup Cum'-

202

dan evvel Medayinde Ali'ye ilhak oluruz, didiler. O aralkta

ta'am iderleridi. zerlerine bir keler kt. Ol keleri ikat itti
ler. Amrl bin Haris ol keleri avcu iinde kuyruu aa ba yu
kar durdurd. Baki yedi nefer kimseye hitaben bu kelere bi'at
idin, emir-il-m'mimn budur, didi.
Ol yedi nefer kimseler ol kelere bi'at ittiler ve amru bin
Haris dahi Bi'at idenlerin sekizincisi oldu. Ve iharenbih gece
si Hornik'ten gtler, Ycvm-i Cun'ada Medayine iritiler.
Emir-ilm'minin Ali minberde hutbe okurdu. Bu sekiz nefer Ce
mi'ye girdiler. Ali bakt, bunlar grd. mdi buyurdu ki :. Ey
Halk, Rasfilullah Efendimiz bende bin hadis / / gizledi. Her bir
Hadis'de bin bab vardr. Ve her babda bin miftah vardr. Bu
ilimleri hakikaten ben bilrm. Bende gizli olan Hadis'ler gibi
Rasfil_llahtan iittim ki Hakk Subhanehu ve Ta'ala buyurdu
Yevm-i kyamet, Yevm-i nedametle her kimse kendfilerinin
bi'at ittikleri imamlaryla arlurlar. mamdan murad Rasfilul
Iah Efendimiz olduu halde Ya Muhammed mmetlerini al da
gel, ve mamdan murad Ehl-i Beyt olduu takdirce, meseli, Ya
Ali sana tabi' olanlar al da Liva-il-Hamd altna gel, ve Eim
me-i isna-aer kezalik Allah'a yemin iderim ki iinizden sekiz
nefer kimse de imamlaryla arlacaktr. Anlarn imamlar da
"Zabb"dr, yani Keler'dir. Dilemi olsam anlarn isimlerini im
di size sylerdim, buyurduunda Usbu (Asba) didi ki Amr
bin Haris, cehaletinden ve havfndan yere dt, bayld.
Yevm-i Kyamette Ehl-i Beyte bi'at itmekte baka zlmen
halk onlara sevk idp bi-gayr-i Hakk'n zulm ile balarm be
denlerinden cda kldran ve gasb- hilafet iden Emeviyyenin ha
caletini ve havfn buna kyas eyle ki yevm-i kyamette Ya Yezid
bin Muaviye, siz de size tabi' olanlar alnz da cehenneme gi
din, dinilr. Zira bi attan maksd nice esriir- lahiyye vardr ki
Ehli Beyte bi'at ile bilinr. Emeviyye ise zulmundan baka bir
ey bilmediler. Esrar- liihiyye urada dursun ve Ehl-i Beyt'e
bi'at ile bilinen srlarnbazs makaam- tarykatta zikrullah'a te
vafuk ider ve zikrulliih nfuuyla bilinr. Ve bazs makaam- haki-

203

katta hal ile ve srr'ile ve tahliye-i rfh ve tasfiye-i kalb ve tezki

yei nefs ile bilinr. Ana tecelli-i Rabbani dirler. Tecelli ibaret
tir. Nefsin bilklliyye tabi'at ve benlii kalmayup Rfh nefs'den
tecelliye vasl olup evelki sultanl alemine // rcf' ider.
mdi Ehl-i beyte bi'at itmeyince bu srlar bilinmez.
Buna Mebde'-i mi'ad srr derler. Ve srr- muhit dirler ve
srr Rbfibiyyet dirler. Bu srr Makaam- eri'atta olan kimse
lere ifa itmek caiz olmaz. Zira anlarn akl (Akl-i mi'a)tr.
Akl- mi'a ise bu srr idrak itmez.
Ve akln drt mertebesi vardr. Akl- Heyfilani : Bu, sabile
rin akldr ki mi'ad, mi'a te'emml itmeyp yalnz oynamala
meuldrler. Ve "Akl- b-il-melekc" :Bu da mi'ad'la mi'a k
smlarna mnkasemdir. Ve menat telif olan akl "Akl- b-ilme
leke" dir. Ve "Akl- b-il-fi'il" ve "Akl- mstefiid 'dr. Bu "Akl-
b-il-fi'il" ile "akl-i Mstefiid" Enbiyaya ve Evliyaya mahslstur.
Ann

in

Rasflullah

Efenimiz

(La

tu'tf-1-hikmet-e

gayr-e ehleha fetazlimfha) Hadsiyle nehiy buyurmulardr. Ya

ni: Hikmeti naehle sylemeyin, hikmete zulm' idersiz , dimek
tir.
mdi makaam- ma'rifet ve makaam- hakikatte olan tali
bin nefsi (Nefs-i mutma'ine) ve (Nefs-i safiye) dir. Ve akl (akl-
Kll)dr. Makaam- eri' atta olan kimsenin nefsi (Nefs-i emma
re) ve akl (Akl- mi'a)tr. Esrar- lahiyyeyi idrak idemediin
den Rasflullah Efendimiz Srr- liihiyye'yi makaam- eri'atta
beyan itmeyp gizlemitir. Ve makaam- Tarykat'a ve Mari
fet'e ve Hakikat'a havale idp buyurur : (E-eri' at- ecere-t
v-et-tarykat- asanha v-el-ma'rifet- evrakuha v-el hakikat-
esmarha V-el-Kur'an- cami'un yecma'uha) Yani: eriat bir
aatr. Tarykat ann budaklardr, ve marifet yapraklardr, ve
hakikat Meyvasdr. Kuran- azim--an cmlesini camidir.
Aa dikme.den murad Meyve olduu gibi eri'attan dahi mu
rad Hakikat // bilinmektir. Ve Hakikat'tan da murad Mebde'
mi' ad srrdr ki (Srr- Rbfbiyyet)tir.

204

Nitekim Rasilullah efendimiz buyurur ki : (Minh-bdi-e ve

ileyhiye'fd-u) Yukanki Hadis'in ma'na-y batn Her kim Meb
de'Mi'ad smn bulmak ve bilmek isterse Tanykata girsin, Ta
nykattan Marifet' e vardn, ma'rifetten Hakikata varsn deyf. n
siin- kamil bu drt kapunun ilmine vasl olmaynca insan- ka
mil olamaz. Her ne kadar alim ise yine cahildir ve nakstr. Zi
ra nefsini ma'rifetten acizdir. Nefsini bilmeyince Rabbisini bil
mez dimek ma'nasna remz'ider.
(Men araef-e nefsehf fakad aref-e Rabbehfi) bu srra icirettir.
mdi nsan Tanykata girp Hakikata vasl olmazsa ana in
san dimezler. Hakikatte hayvan gibidir. Hak Subhanehf ve Ta'a
a anlar hakknda buyurur: (iaik-e k-el-en'am-i bel hm
adall-, laik-e hm-l-gaaflfn-e) (A'raf sfresi, Ayet: 178 son
blm) (Trkesi): (te bunlar hayvanlar gibi , hatta daha da
sapktrlar).
Ma'na-y batrlsi, yani ol kimseler ki dnyaya gelp dnya
maline muhabbet idp bizi unuttular. Male marfr olup tapt
lar. Nefislerini muhasebe idemeyp hayvan gibi heman yimee
imee ve ehvete mail olup bizim srrmzdan ve hikmetlerimiz
den mahrfm kaldlar. Yani nefislerini bilemeyp (Srr- Ulfhiy
yet)i bilmediler. Anlar hayvandan bile ena'dr. Zira hayvanda
hased ve kibir ve kin ve garez ve buuz yoktur. Sureti insan olup
hakikatta hayvan gibi vasl- Hakk' olmamala sireti hayvan
olanda yaramaz huylar vardr. Ol sebebten anlar hayvandan da
hi azgundur.
Ey Talib-i esrar- lahi, dnyaya nin geldin ve ibadetten
maksad nedir, bildin mi? Sana bir mkdar rmfz ile beyan ide
yim. Ey (Li'yariffn-e ve ey li-yu'hazfn-e) Yani Hakk Subhan hf
ve Ta' ala buyurur: Biz cinn ile ins'i acak ibadet itmek in ya
rattk. mdi // ibadetten maksad (Men araf-e nefsehf fckad
araf-e Rabbehf) (Nefsini bilen Rabb'ini bildi) Hadis-i erifinde
Rasfilullah Efendimizin buyurduu gibi Nefsini bilip Rabbisini
bilmektir. Yani insan Aem-i Kbra olup cmle mevcfdat- ca-

205

mi' olmasyla Hakk ile kaaim olduunu beyan ve cmle mevcu

dat kendi vcudunda bulmak, yani Ehl-'i Beyt'ten mrid-i ka
mil terbiyesiyle Mebde' mi' ad smm bilp, kenduyu Hakk'da fa
ni idp varl Hakk'a virp bakaas ile bakii olmak ve Hakk
varl ile var olmak ibadetten murad bu srlan bilmektir.
Bir kimse bin yl ibadat itse ibadetten murad mebde' mi'ii.d
sm bilinmek in olduunu bilmese ann ibii.dii.\lndan fa.ide yok
tur. Ol kimse hayvandan dahi mudill'dir. Ebedi cehennemden
halas olmaz. Dnyada nice a'ma ise ahirette dahi yle a'ma
olur.
Nitekim Hakk Subhiinehu ve Ta'ala buyurur (Ve men
kan-e fi hii.zihi a'ma fehv-ef-il-ahiret-i a'ma ve adall- sebi
la . . ) (sra s1resi, ayet: 72) (Trkesi: Bu dnyada kr olan ahi
rette de kr ve daha da akndr). Yani: Bir kimse bu dnyada
can gzin aup Ehl-i Beyte muhabbet ve Bi'atle tasfiye-i fikr
idp Hakk' mahede itmezse ol kimse ahirette dahi mahede
idemez, kr olur, Zira benlikten, varlktan kurtulamaz.
Nitekim Hz. M1sa salavatullah-i ala nebiyyina ve aleyh)
Efendimiz (Rabb-i erini enzur ileyk-e Kaal-e len terani ve la
kin-inzur elelcebel-i fe-inistekarr-e mekanehfi fesevf-e tercini... )
(A'raf sresi, ayet: 142.) (Trkesi: Musa, Rabbim, bana kendi
ni gster, sana bakaym, didi. Allah "Sen beni gremiyeceksin,
amma da' a bak eer o yerinde kalrsa sen de beni greceksin,
buyurdu), Yani: Ya M1sa elbette sen beni gremezsin, ve Daa
bak, da cemalime takat getrp yerinde karar idebilrse sen
dahi yaknckda beni grrsn. (Felemma tecella / / Rabbhu
1-il-cebel-i ca' alehu dekken ve harr-e Musa sa'ik-an. . ) (Ayni
ayetin devam) yani: Vakta ki Hz. M1sa'mn Rabbisi daa arz-
cemal itti ise da pare pare kld. Ve Hz. Musa takat getreme
yp dt bayld.
Ve ma'na-y batnisi budur ki: Ya Musa, sende M1sa'lk
var iken ve Mfisa olduunu bilrken beni gremezsin. (Vcu
dik-e aleyk-e zenbn .. ) yani vcudun varln sana azim gnah
tr. Madem ki senin vcudun ve benliin vardr beni gremezsin

206

dimektir. Zira Rasfilullah Efendimiz buyurur: (Hadis) (nn-e

1-il-Kur'an-i batnan ve li-batnihi batnan ilii seb'ati stun-in ve fi
rivayet-in ili seb'in-e batn-an). Yani: Kur'an- azim--in'n
ma'na-y batnisi vardr. Dahi me'na-y batnisinin ma'na-y bat
nisi vardr. Yedi batna kadar. Dahi bir rivayette yetmi batn
ma'nas vardr. Elhasl i (Yok olmada) dr. Nitekim (ci tem
me-1-fakr-u fehvallah) buyurulmutur. Yani: Fakr'dan murad
yokluktur. Yokluk temam olsa varlk zuhfir ider, dimekfa. Bu
Hadis'le Fena f-illah'a iaret buyurmulardr. Yani bir kimse
Ehl-i Beytten bir mridi kamil'e bi'at idp seyr- sluk ve m
cahede itse Fena f-illah'da fena en-der-fena olsa sabkta zikir
olunan (za ecibt abd-en cu'ilt- lehf sem'an ve basar-an ve
yed-en ve lisan-en lah. . Hadis-i // kudsisinde beyan buyurduu
gibi talib'de ol vakit Benlik kalmaz varl Hakk' olup dilinden
sylenen gznden gren ve kulandan iiden ve elinden tutan
ve ayandan yryen Hakk'olur dimektir.
Yani Hakk'a vasl olur Ve lakin (Unzur il-el-cebel-e) Ya
ni: Ya Mfsil. ben senin benliinin dana tecelli ideyim. Cebel
den muriid M1sii'nn benliidir. (Fe-inistekarr-e mekiineh1 .. )
Yani: Yil. Mfsii, eer benlik dan takat getrp yerinde karar
idebilrse (Fesevfe teran) Yani da ki Mfsalktr, aradan M1sa'lk kalkarsa yakncakta beni grrsn. (Felemma tecellii Rab
bhf il-el-cebel-i .. ) Yani: vakta ki Mfsa'nn Rabbisi Mfsann
benlii dana tecelli ittiyse, (Ca'aleh1 dekk-en.. ) Mfsann Ben
lii parelendi. (Ve harr-e Musa as'lik-an .. ) Yani: Mfsii'nn ben
lii kalmad Fena en-der-fena mahv-i Mutlak olup Viisl-
Hakk'oldu. Kaal-e (didi ki) : (Tbt-. ileyk-e ve en-e ev
vel-el-m'minin-e) Yani: Vakt ki Hz. Musa Fena en-der-fena
olup Baksa-billah olup Hakk Subhaneh1 ve Ta'alii'nn cemal-i
ha-kemalini mahede ittiyse Benliine tvbe idp: Ya Rabb.
Bildim ki benim benliim var iken seni gremez imiim, Vakta
ki Ya Rab, sen benliim dana tecelli idp, benliim mahv'o
lup sen zuhfu ittin. Benliime tvbe idp m'minlerden
dimektir.

Pes, alem-i istirakta ve ilem-i mahviyyette Mhahede-i

cemalullah dnyada grlmez. lm-i tanykat ve ilm-i ma'rifet
ve ilm-i hakikatta zikrolunduu vecihle dnyada ve ahirette g
rlr. (Allahnm-e yessir lena bi-r'yetihi) // Rasfilallah
(S.A.) didi ki: (El-insan- smhi ve en-e srrahf). Zahir ma'nas
nsan benim srrmdr, ben insan'n srrym, dimektir. Batn
ma'nas: nsan benim smmdr, insann daras sfatmdr, di
mek. Ben insann srrym dimek: nsann iyz zatmdr, di
mek. (Et-tevhid- iskaat-il-izafat-i) Tevhid izaft gidermektir.
zafattan murad kavl- esma- ve efal. Ve akval ve sfat ve. ha
rekatn Hakk'da fani bilp ve grp Hakk'n esma ve efal ve
akvalini isbat idp kul'u aradan karmak, ve srr- eyann da
ra yz ve iyznc gnl gzyle bakup eyann dara yz ve
iyzn nefy'idp ayn-i Zatullah- azim-u-an'dan gayr gr
memektir.
Eer billu anlayamadk ise bakaca dahi beyan olunsun.
Tevhid-i hakiki ana dirler ki Cmle mahlukat aradan kaldrup
sonra sfat Hakk' dahi grmeyp ayn-i Zat grmektir. Buna
ehl-i tasavvuf gice ile gndz beynini aradan kaldrmak gibi dir
ler.
Sfat- Hakk ayn-i ZiitulJah'dan gayri muhal olur.
Lii Jah-e llallah demek: Yoktur tabacak, alabdr ancak,
dimcktir. Rasflullah didi: Men kan-e ahir- kelamhu La
lah-e illallah dahal-el-cennet-e. Yani: Her kimin can gz a
lur cevher-i eyay ve hikmeti grp byle iman ve i'tikade ma
lik olsa o kimse man- tahkyk'a yetiti. Ahir kelam Tevhid
olur. man- taklid'den kurtulur. Zira taklid kfrdr, dimektir.
Vcudun varl Hakk'ndr. Vcudundan // gayr vcud
yoktur. Bu sebebden Rasfl ullah Efendimiz (S.A.S.) (Men re'an
fekad re'y-el Hakk) buyurmutur. Mana-y zahiri: Bir kimse be
ni grd, imdi tahkyk Alliih' grd, dimektir. Batn ma'nas:
Cnlcnin vcudu varl hayal ve glge gibi fanidir. Hakykat
Hakk'ndr. Hakk'n vcudundan gayr vcfd yoktur, dimektir.
Sakn ki bu keliimlardan hiliifn anlayup halk'a Hakk dime-

208

yesin. ttihad hulfil ve devr gibi mezahib-i hatlalara sapmaya

sn. Uzaklk, yaknlk, vuslat, frkat bunlar kesret-te olur. Fena
fillah'da Fena en-der-fena olup deryay vahdet-te mahv' olduk
tan sonra yok'tan bir ey hasl olmaz, bahis buradadr. Fark-
temyiz lazmdr.
Nitekim Allah buyurdu: (Ve Hv-e ma'akm eynema kn
tn . . ) Yani: Bakaa billah makaam- vahdet ve makaam- rliha
niyyettir.
Mademki anasr her tabi'at bendiyle baludur, pes alem-i
kesrettesin. Anasr- erbe' a ubfdiyyettir ve kesrettir. Tabi'at sf
lidir. Zira abd eyay emri terkidp rfha kulluk itse rfhiiniyyet
peyda idp tabi'at- anasrdan kup rfh ile olmaktr. insan
alem-i anasrdandr. Bilklliyye ubfdiyyetten halas mmkn de
ildir. Elbette anasr bir vakitte tabi'atn icra itmez ise bir vakit
te icra ider. Her talibe lazmdr, caq kulayla dinleyp " Vuslat"
nedir ,ve ma'rifet nedir? lm-i kesrette kesret i'tibariyle cevabn
al. n Hak Subhanehf ve .Ta' ala kenz-i mahfi (gizli hazine)
idi. Zuhur itmek muriid eyledi, zuhfru kesret iktiza itti. Kasret
yznden zuhfr idp bir yzden iken bin yzden nice bin yz g
rnd // zuhfru ikiye taksim oldu. Kesret i'tibariyle biri latif ve
biri kesif. Latiflik ile Enbiya ve Evliya yznden zuhfr itti, kesif
lik ile mlhid ve mrikin (silinmi, okunamyor) (iki kelime).
Ve esma i'tihariyle zuhfru dahi iki ksm oldu:
Biri Hadi ve biri Muzill. Bunlar da iki ksm oldu: Biri Rf
haniyyet ve biri Nefsaniyyet. E biya ve Evliya-i Hakk'n liitif y
znden anlarda nefsaniyyet ol. naz. Anlar ncfsaniyyetten gep
Rfhaniyyet peyda itmein liitif olup Hadi ismine mazhar dt.
M lhid ve Mrik Hakk'n kesif yznden anlar ncfs hevasna
ve ana (Esir olmak, sknt ve kedere dmek) tabi atna kayd
ve beid 9lman kesif olup Muzili ismine mazhar ddler.
n Vahdet-i Bari kesret yznden zuhur iki ksma mnka
sim olup ikilik peyda oldu. Enbiya ve Evliya zuhfr itti, Mlhid
ve Mrik zuhfr itti, eri'at ve Hakikat zuhfr itti, Zahir ve ba
tn zuhfr itti, Rfhaniyyet ve nefsaniyyet zuhfr itti, Bir Zat iken

209

i kiye mnkasim oldu.

Cem' den ehl-i muhasebe olup kesif (i) l atif itmek Dalaleti
Hidayet'e tebdil itmek nefsaniyyetin havasn ve tabi'atn terk'i
dp Rfhaniyyet peyda itmek ve eri' at icra idp emri tutmak
ve nehyinden ictinab itmek, eri'at ve Hakikat icra itmektir.
Kesreti ve vahdet'i ikisini bir itmek lazmdr. Birlie yatmak de
dikleri bu sm ve bu irfan bylece sahih fehmidersen isbat- v
cud itni olursun. Zira eri'at noksan olann hakikat ve // ta
rykat noksan olur didikleri asl budur ki Hakk SubhiinehU ve
Ta'ala' nn adem yznden zuhuru iki ismin muktezas iledir.
Letafet ve Kesafet, biri Hadi ve biri Muzill.. Cmle halk
bu iki ismin mazhardr. Enbiya ve Evliya Hadi isminin mazhar
dr. Ehli temyiz ve ehl-i muhasebedir. Anasrlanndan daima hi
dayet hareketi zuhfr ider. Anlar (Hasibii enfsekm kabl-e en
tehiisebf) Hadis-i erifine mazhar ve daima nefislerini muhase
be iderler. Anlardan asla hata sadr olmaz.
Mudil ismine mazhar olan Mlhid ve Mrikler, mrtekib
ler daima Nefis hevasyla olup anlarn anasrlarndan daima da
Jalet hareketi' zuhfr ider.
Hak Subhanehf ve Ta'ala'nn kesret ve vahdet yznden zu
hfru u Hadis-i erifle sabittir ki: Daviid (AS.) (Ya Rabb-i !ima
za halktel-halk-a) Yani: Yarab, bu halk nin yarattn dey
su'al ittikte Allah- Ta'iila buyurdu ki: (Knt- kenzen mahfiy
yen, feahbebt- en-u'ref-e fehalakt-l-halk-a liyu'raf-e) yani:
Ya davud, Ben bir gizli hazine i dim, bilinmekliimi sevdim, bi
linmek in bu mahliikaatn illet-i gasiyyesi olan Muhammed
(AS. )'n ewela nfrunu halk idp ve ah- viJayet'in nfru nfr-u
Muhammed'de mevcude olduu halde bu nfrdan mahliikaat
halk ittim (aslnda bu, ayet deil. Hadis-i Kudsi'dir. B.N.)
Ma'na-y biitnisi: Ya Davud, zuhfr itmek murad ittim, mahliika
at yznden zuhfr-u tanmm adem oldu, Varl emaneti ade
me ykletp adem yznden zuhur ittim // Nitekim sabkta (n
na arazn-el-emanet-e al-es-semavat-i v-el-arz-i v-el-cibal-i fe' a
beyn-e en yahmilneha ... ) (Ahzab sresi, ayet: 72.) (Trkesi:)

210

j
l
.,.

Emaneti nerdik biz gklere ve yere

Dalara .. ekindiler tm de yklenmeye ..
Emanete hiyanet etmekten ekindiler,
Korkuya endieye dtler birer birer.
nsan emanetleri yklendi isteyerek,
nki o zalidir pek, nki o cahildir pek.
Dr. Bedri Noyan'n Trke manzum Kur'an'ndan) beyan
olundu. Ehli tesawufun (El-halk-u Hv-el-Hakk v-el-Hakk-u
Hv-el-halk) kelamlarnn zahirine zahib olma, dalalette kalur
sun. Bunlarn Halk Hakk'tr demeden maksudlar halkn vcudu
ve varl fani ve hayal ve glge gibi olup kyamn ve ku'udur. ve
harekat ve sekenatn Hakk ile olduundan cmle vcudun haki
kati Hakk'ndr dimektir.
Nitekim glgenin vcudu asaleten olmad gibi Halk
Hakk'n hicabdr. Hicab arkasnda zamandan ve mekandan ve
cisimden ve cevherden ve heyfla-y slret-i cismiyye ve nev'iyye
den ve ittihaddan ve hulfldan mteba'z ve mtehayyiz olmak
tan ari ve mnezzeh olduu haiJe verii-y hicabdan gezdiren ve
syleden Hakk'dr. Kr olan Halk sanup mrik-i hakiki olur.
La lah-e illalliih'n bu surette ma'nas: Ne ben varm ve
ne mahlfk var. V cutla ancak Allah vardr dcyp kenduni ve
mahlfku nefy'idp Hakk' isbat itmektir.

BEYf
Varlm halk Halk'n varlna ahittir
Gayr burhan- kavi varsa ta'kid zaittir.
Ve ehl-i tasawufun (El-Hakk-u Hv-el-Hak) kelamlarn
dan maksadlar kesreti vahdette bulmak, vahdeti kesrette bul
makla remz'iderler. Hakikatte Halk, Hakk, Latf, Kesif, Hida
yet, Dalalet, Rfil, Nefis bir Zat'n ismidir. Esma i'tibariyle Ya
Hadi, Ya Muzill, Ya Latf dirsen / / bu srlar liifz'ile yani kyl-
21 1

kaal ile bilinmez. Zira ittihad ve hulfil vehm'olunur.

Ta ki Ehl-i Beyt'ten bir mrid-i kamil bulup ana bi'at idp
var vaktinden gep, dnya ve mafiha'y terk'idp ann himme
tiyle kendi vcudunda olan cannn nice ve nasl olduunu kefi
dp bilmedike nefsini bilmezsin, ve nefsini bilmedike Rabb'i
ni dahi bilemezsin. Ve irkten halas olmakln mkildir. Eer
arif isen ve yahut arif olmaa talih isen Ehl-i Beyt'i elden brak
ma. (nd-el-arif yekfih-il-iire) (Arife iaret yetiir).

EBYAT
var herey' in zahirde vcudu,
Hakk'a eyler niyaz hem scudu
Sfatlar drl drl zat birdir,
Hakikat- ems ile ad birdir.
Vcudun nefy'idersen bu sfattan,
Ewel isbat vahid-i ma' rifetten
Fena-ender-fena Biikii bekaadr,
Bakaa'ya vasl ol nfr-u safadr.
Deildir biikii bu virane klhan,
Ana er kim odur abad- glen
Bunu terk' eyle eytan mcnzilidir,
Ki adem Ar- Rahman menzilidir.
Gnl verme hcva-y nefsle male,
Ki sonra dmeyesin saht hale
Oul, kz, Hale, Ammin diimcnindir,
Fena mlk bckaa sanma senindir.
(Li-enn-Allah-e Tebarek-e ve Ta'alii, Kaal-e innema emval
km ve evladkm adw-n lckm)

212

n ta'lm eyledi Esma-,Hsna

Ki bildin ismidir ayn-i msemma
Yere basdn kadem, kldn ehadet,
Bi-emr-i Zlcelal ittin ibadet.
Bu mlke geldiingen ne dem oldu,
Halife oldun adn Adem oldu.
Sana dirim iit ey ibn-i Adem,
Ki ruhun rih-u kuds'e ola hemdem

//

Vcudun varn cmle Hak'n bil,

Bu masni'at Hakim-i Mutlak'n bil
mir'at- Hakikat ibu fend'in,
Bilrsn kendini bu denl bestir.
Eminisin bugn esma-i Zatn,
Ata, mir hizmetinde e cihatn
Slcyman- zemansn bahtn bil,
Sfat- adem oldun tahtn bil
Yele, nara, ab' a hkmler kldn,
Mrekkeb cism-i suret Hak'i bildin
Beer eklinde geldin adem oldun,
l-lakk'm emriyle ruha hemdem oldun.
B'e<iret Ahsen-i Takvim'e geldin,
Kelam- Hakk ile insana geldin
Kemal-i ademi bilmektir zn,
Neden tcrkib ola anlaya szn.
Elinden ayandan hem yznden,
Beyandr ilm'ilc esma sznden
Mrekkebdir Yakyn eylersin idrak,
Simr-u derya-v Kaf merkezi hak

213

Hakk' bildin okudunsa kitabn,

Halas oldun ger virdinse hisabn
Eer lmezden evvel ldn ise,

Ki yani ilm-i Esma bildin ise

.... Muti kabl-e en temfitf,

Bu menzildir eer fehm'idesiz Hu
Tutisersin zemin- asuman,
Eer devr-idersin zann- gman
Hakk'n Esmasna talih olasn,
Kamu eyaya da galib olasn
Bilesin, anlayasn farz-i ayn,
Ki esma ilmidir bil akl zeyn'i
Bilenler ilm-i Esmada hakikat,
Olurlar hakim-i vakt- eri' at
Eer kldn ise bu ilme hasl,
Olisersin yakyn nsan- kamil
Huda'nn emridir eya Huda'run
Huda'run, ilmidir esma Huda'nn //
Huda' dan gaynrun olsa vcudu,
Olayd herbirin ayr vcudu
Varrd hali eyann fesada,
Bu zann eyleyen kald hatada
Eer Allah' dan gayr ola' idi,
Halk Allah' Anlayub bile idi
Huda' dan gayr olayd ibu eya,
Olayd halk Hakk' grmeye mene'
Hakk' Hakk'tr bilen gayry bilmez,
Aziizildir kim Hakk' a secde klmaz.

21 4

Huda Kaadirdrr cmle cihan,

Yaradup ekl- sfuet cmle cam
Kemal-i Kudretin klmtr izhar,
Muhi-i alem olmu cmle ey yar
Nizam- alcin terkibi adem,
Eer Msa eer is-ibn-i Meryem
Kamunun mebde'idir Hakk- Mutlak
eriki naziri yoktur Al-el-Hakk
Yakyn Sultan- alemdir Muhammed
Seraser din- alemdir Muhammed
Yakyn evlad- Ademdir Muhammed,
Nem evladna hatemdir Muhammed.
Bihit ehline Sultandr Muhammed
Deva-i din- imandr Muhammed
Kemal-i srr- Sultandr Muhammed
Yakyn bil Ar-i Rahmandr Muhammed
Kamu mrsellerin oldur imam
Kelam- Hakdrr ann kelam
Kim ikrar itmez ise oldu murdar
O Hakk'dan Hakk da andan oldu bizar
Bu eytan merzilidir hem iidir
Ki bilmeye ate ann yeridir.
Ki ol Mim-i Ahmedin nfru Hakk' dr
Bunu fehrn'itmeyen bi-ma'rifettir
Vasisi Mustafa'rin n Alidir
Viliiyet mahzeni azim velidir
Bunu bilmeyen :e ahmak insan
Dimiler ekli adem tab' hayvan //

215

inin hakknda buyurdu Ahmed

iki Alem nfiru server Muhammed

Alinin hlkatn bilin O Subhan

Yaradup ekl- siret virecek can
Ban Adem ba gibi yaratt
Yzn Nuh'un yz gibi yaratt.
u'ayb'n burnu gibi kld burnn
Misl'nn batn gibi kld karnn
Yusuf un aln gibi itti alnn
Dahi it az gibi kld azn
Dizinden aa inciin O Hakk
Sle man incii gibi halketti mutlak
Nice bastysa ishak'n taban
Ali'nin ayanda grn an.
Benim gzm gibi kld gzn
Szm gibi fash itti szn
Benim ismim n Hatem Enbiyadr
Alinin nesli Hatem-fil-evliyadr

Ali Hakknda olan cmle keramat Benim Keramat- mu'ci

zatmdr Yakyn Bil.

216

PEYGAMBERMZN
HZ. AL HAKKINDA DEDKLER
Muvaffak bin Ahmed didi ki : Bize Seyyid-il-huffaz Ebu
Mansfr bin ehrdar bin ir1ye-td-Deylemi sc:...:Jiyle mam
Zeyd-e-ehld bin Ali bin-el-Hseyn'den Haber verdi. Bu da
Babas Ali' den, o da dedesi Rasilullah Efendimizden haber vir
di ki : Feth-i Hayber gn ah' Vilayetin Biib- Hayberi kal' etti
ini (kopardn) ve keramiil // ve vilayat- acibe ve misli seb
kat itmemi eca'at- azimesi grldkte ekser ashab, bu fi'l-i
beer deildir gibi fsldya vardklarnda Ras11 ullah Efendimiz
buyurmu ki : Ya Ali, Halkn senin hakknda kavm-i Nasara'nn
si-bn-i Meryem hakknda dirlikleri sz dimelerinden emin ol
san senin hakknda bu gn bir sz sylerdim ki an halk iidince
eer sen bir tarafa giderken bir kavme urasan o kavim senin
mubarek ayan toprandan ve senin tahurun fazlasndan alur
lar da hastalarna fa in deva iderlerdi. Lakin ol sz havfm
dan syleyemedim ise de Fakat sen benden ben senden ol mak,
ve sen bana varis ve ben sana varis olmak, sen benden M
sa'ya nisbet ile biraderi Harn menzilesinde olmaklk kifayet
ider. Lakin Hz. Musa'dan sonra peygamber ok geldi. Ben hii
tem-in-nebiyyin'im. Benden sonra Nebi gelmiyeccktir.Ya Ali,
Ben medy1n vefat idersem benim deynimi (borcumu) eda ider
sin ve benim snnetim zre mukatele idersin. Ve Havz- Kevser
zerinde Halifem olup Leb-tene olan m'minine Kevser erii
bn irrsn. Ve uyuz develerin kuyu bandan tard ve teb'id
olunduu gibi munafklan, sen, elinde brtlen aacndan bir
asa ile defidersin. Ve Yevm-i Kyamet'te senden ewel Havz'
Kevser zerine kimse gelmez. Ancak sen gelrsin. Ve cennete
dahi senden ewel kimse dahil olmaz, sen dahil olursun. Ve Te
vella ve Teberra'y bilen yani senin dostuna dost // ve dman
na dman olan muhibblerin cennet-i a'lada nurdan minberler
zerlerinde, Yani yii Ali senin muhiblerin Havz Kevserin ba
na gelrler. Sen Saki-i Kevser'in elinden kana kana Kevser'i

217

ierler. Vciidlarnda olan ilel ve emraz bilklliyye defolup yz

leri bedr-i kamer gibi beyaz olarak parlamaa balar. Benim et
rafmda kerterler, ben anlara efa' at iderim. Cennete girerler,
bana komu olurlar.
Ve tahkik senin dmanlarn Kyamet gnnde Maher'e ge
lrler, susuz cierleri kebab olur, yzleri kararur, boazlarnda
Lale, eneleri yukaru kalkm ve gzleri yire dikilmi olduklar
halde iki taraflarna mltefit olamazlar. Ve Melaikeler ateten
topuzlar ile arkalarna dp derekten cehenneme gtrr
ler.//
Yani Rasfilullah Efendimiz buyurur ki: Ya Ali, senin muha
reben benim muharebemdir. Ve senin musalahan benim msa
lahamdr. Ve senin srrm benim sarramdr. Ve senin aikarm
benim aikaramdr. Ve senin kalbinde olan srr benim kalbim
de olan sr gibidir. Ve sen benim ilmimin kapususun. Ve senin
veled'in benim veledimdir. Ve senin atan benim atamdr. Ve se
nin kanm benim kammdr. Ve sen doru, drstsndr. Ve
Hakk seninle beraberdir. Ve Hakk senin lisanm zerinedir.Ve
Hakk senin kalbinde ve gzlerin nndedir. Hakszhk eden be
lalarm bulurlar. Ve iman senin etine ve kanma karmtr.
Nitekim benim etime , kamna kart gibi. Ve Azizl-Celil
olan Allah- Ta'ala bana emretti ki seni ve senin Ehl-i Beyt'ini
Cennet ile tebir idp ve dmanlarm da cehennem ile tebir
itmekliime. Ya ali, Sana buz'iden kimseler Havz' kevserimin
zerine vrfid idemezler. Ve Muhiblerin de Havz- Kevser ba
mdan hi bir tarafa gaib olmazlar.
Bu tebri Rasfilullah'dan ah- Vil ayet Efendimiz iittim,
secdeye kapandm ve Allah-u Ta'ala'ya hamd ve kr ittim. Be
ni slam idp ve Kur'an gibi kitab virp ve Muhammed (A.S.) gi
bi bir Nebi-yyi zianna benim gibi bir edna kulunu bu dereceler
de sevdirdiine buyurmutur.
bu zikr' olunduu misillii Hz.ah- Vilayetin kendusi Mu' ciz-i Rasfilullah olmala vasfnn ve medhinin nihayeti yoktur.
Mu' cize denilen ey Halkn elinden gelmiyecek ve aklnn irme-

218

yecei Hank ade'ler olmaklk tabi'dir. Bu sebebten keramat

ve vilayetine bakup ta sakn ki sakn Ulfhiyyet- Ali'ye kaail //
olup dalalette kalmayasn.
Nitekim mam af'i ashabdan biroklarn e'ariyle medh'it
mi binaen'aleyh iah- vilayet Efendimizin medhini kendusin
den taleb olundukta ann hakknda medih halkn akl sahiblerin
den Vilayetini derk itmeden aciz kalup Ulfiliyyetine kaail ol
mulardr. Baka Medih istemez. Bu me'alde u ebyat inid bu
yurmutur, (Kaal-e mam-e-afi'i):
Kyl-e li f-il-Ali-yyi medh-an Zikruhfi yuhmed-u nar-en mu'sade
Kut- la akdim-u fi medh-in imri-i/Zalle zl-libb ila en abede.
V-en-Nebiyy-l-Mustafa kaale lena Leyle-tl-Mi'rac-i len:ni sa'adeh
Veza'Allfil..u bi-zah yedehfi Fe-ehas&-el-kalb- en kad beredel:.
Ve Ali-yyn vaz'un akdamehu F mahall-in vaza'Allfil..u yedeh
Yani: Bana denildi ki, sen Ali (K.V.) hakknda bir medhiyye
syle ki o medhiyyenin zikri yank kalbleri syndrsn. Didim
ki: Ben byle bir zatn medhine ikdam idemem ki bunca akll
lar an ma'bfid ittihaz ile dalalette kaldlar. Rasfilullah Efendi
miz bize Mi'rac'a kt gicede Hakk Subhanehfi ve Ta'ala
zz-e ve Cell-e yedini arkana koydu, kalbim o yedin brdetini
hissetti, buyurdular. Ve feth-i Mekke gnnde Ka'be-i enfin da
mna kmak itin Rasfilullah Efendimizin arkasna basd, kt.
necei vakit arkasna basmaa kyamad. Cebrail (A.S.) indir
di. yle olqk Allahn elini koyduu mahalle Ali ayan koy
du. Nasl medhedebilrm, dimi ise de bundan ziyade// medih
olmaz.
Ve Muaviye bin Sfyan bin Harb, Ben am meliki oldum de
yfi iftihar itin ah- Vilayete bir name gndermi. ah- vilayet
efendimiz de u ebyat ana gndermitir. ve evvelinde u Hadis
leri yazp gndermitir ki :(Hadis) : (El-hilafe-t ba'di selasfine
sen-tin. Srnme melik-n adud.) Yani: Benden sonra Hilafet
otuz senedir Andan sonra src melikler zuhfir ider, buyurdu.

219

(Hadis): (Ed-dnya cife-tn ve talibha kilab) yani: Dnya neca

settir, ana kpekler talih olur, buyurdu, dimektir. (Hadis)
(Kll- haseb-in ve neseb-in yanketi'u illa shri ve nesebi) yani:
Rasulullah Efendimiz evvelki hadisleri buyurdu. Ve bu hadisde
de: Her bir haseb ve neseb munkat' olur (kesilir, biter), ancak
benim shriyyetim ve nesebim munkat' olmaz.

B EYf
Muhammed-n-nebi ahi ve shri, Ve Hamza-t 5eid--heda amru
Ve Ca'ferllezi yadhii ve yamsii. Yatir-u ma'al-meliiik-i ibn-i mm-1

Ve bint-i Muhammed-in scknii ve arsii, Men'.it-un lhmuhii bKlcnivc liihmi

Ve sbta Ahmct-e vcladaya minhf, Fiil lchu schm-n keschma
Sabaktkm il-el-islfun-i turran, Gulilnc ma bclatu avan-e Hhni
Feavreb-a bi-vilil)cti alc}km, RasUiullfil- Yevm-e Gar-i Hum
Fcvayl-n smme vl!)-Hin smmc v Limen )Clkal-ilfil-c bi-zulmi

Yani: Muaviye'ye hitaben Ali (K.V.) buyurmutur ki: Mu

hammed (A.S.) 11 benim kardeimdir, ve kaim-pcderimdir. Ve
Seyyid--heda Hamza benim ammimdir. Ve Ca'fer Tayyar
aham sabah mel-sikeler ile uar, benim biraderimdir. Ve Rasu
lullahn kerimesi muhtercmesi Fatma-tz-Sehra benim zevcem
dir. Eti benim etime, kanma bitiiktir.
Ve Rasulullahn iki hafidi ki Hasan, Hseyin Fatma' dan be
nim mahdumlanmdr. mdi kanginizin benim Rasflullahtan haz
zm ve nasibim kadar nasibiniz vardr. Ve cmlenizden evvel bii
l olmak zemanlanna irimezden evvel gulam iken slam idp
cmlenizi sebkat ittim. Ve Rasulultah Efendimiz ahir Hacc
olan (Hacce-tlveda) da (Gadir-i Humm) denilen mcvzi'a gelin
ce: (Ya Eyyh-er-Rasfl- bclli ma nzil-c ileyk- e min Rab
bik-e ... ) (Maide Sfresi, ayet: 67) (Trkesi: Ey Peygamber,
Rabbinden sana indirileni tebli et.) ayeti nazil olmala Dava
hacutlarndan minber yaplup zerine kt.

220

(Not:

O srada

nazil olan ayet: Maide sfucsinin nc aye

ti olup, bir blmnde: (El-yevn-e ekmelt- lekm dlnekm, ve

etmemt-
din-en

..

aleykm

ni'meti

ve

razit-

lekm-l-slam-e

) deniyor. Trkesi : (Bu gn size dininizi btnledim,

zerinize olan ni'metimi tamamladm, din olarak sizin iin sla

miyyeti beendim .. ) dir. Bunun zerine Hz. M uhammed Kendi
risalet grevinin de son bulduunu ve artk alem-i ukbaya g
me zaman geldiini dnerek hem bu ayeti tebli etmi, hem
de vasiyyeti denilebilecek bir konuma yapm, bu konumada .
Hz.Ali'yi ok yceltmi, onun hakknda bir ok deerlendirici
hadisler sylemilerdir. "Dr. Bedri Noyan").
Yazmadan devam ediyorum: M inber yaplup zerine kt
ve beni dahi kard,.

Lahmik-e lahmi, cismik-e cismi Hadis-i e

rifinin srnn beyan idp yekvcfid olduumuzu bildirdi.

Men Knt-e Mevlah-u fe-Aliyyn Mevlah-)buyurub (Yani:
ben kimin efendisi isem Ali de onun Efendisidir) buyurup benim
siin zerinize vitayetimi vacib kld.
mdi hasarct smme hasaret, smme dalalet o kimse in
ki bana zulm idp o zulmle AIJah'a mlaki oldu.
Seyyid Vcli-yyd-Din Gaazi Hazretlerine su'al olunmuki :
Ey Seyyid, Bu Uhmik-e Iahi, demmik-e demm-i Hadls-i erifi
Rasflullah Efendimiz ile ah- vilayete mi mahsustur? Yohsa cv
lad, evtad, evlada mul var mdr ? Seyyid Cevab'ta :Bizlere
dahi mul vardr buyurmutur.
Zira ceddimiz Hz.mam Hseyn bir hutbesinde

//

buyur

mutur ki Kcfcrc-i ehl-i Necran gelp ceddimiz Fahr-i Kainatn

risalet ve nbvvetini inkar idp ba'da-el-mu'araza mu'cizat iste
diklerinde Hakk Subhanehu ve Ta' ala: (Fekul te'alu ned'u ebna
cna ve ebnaekm ve nisaena ve nisaekm ve enfsena ve enfse
km smme ncbtehil fenec' al ta'netullah-a-Iel-kazbib) ayet-i ce
lllesini inzal buyurdular. Yani (Ya Muhammed, Sen ol kefere-i

221

Necran'a syle ki, imdi siz benim nbwet ve risaletimi inkar

idp bana yalan sylyorsunuz. Gelin biz olanlanmz, ve siz
olanlanmz ve biz hatOnlanmz ve siz Hatunlanmz, ve biz ne
fislerimizi ve siz nefislerinizi aralm. Halk bir mahalle
cem'olsunlar. Bundan sonra ol cem'iyyette .beddu'a idelim. Al
lah'n la'netini yalan syleyiciler zerine klalm.(Al-i mran:
ii.yet:61)
Eeri ben yalanc isem Cenab- Allah kavm-i ad ve Se
mud' e verdii belii. ki bana versin. Ve eeri sizler yalanc ise
niz size virsn, buyurduunda kffar- haksar Hak Peygamber ol
duunu yakynen bildikleri in azabullah'tan korkup meydan'a
kamadklarndan ceddimiz Rasfilullah "Enfsena"dan yalnz
peder-i gherimiz Ali'yi ve "Ebna"dan benim ile biraderim Ha
san' ve "Nisaena" dan validem Fii.tma-tz-Zehra'y beddua
in meydan yerine getrmidi.
(Fenahn- ehlhu ve Iahmhu ve demhfi ve nefshU ve
nahn- minh ve hve minna ve la yuhibbna illa m'mn-n ve
la ybzna illa Kafirn) Yani : 'imdi biz, Rasfilullii.h Efendimi
zin ehliyiz ve etiyiz ve kanyz ve nefsiyiz, biz andanz, o da biz
dendir. Bizi sevmez ancak m'minler sever, bize bu'etmez, an
cak kafir buz'eder, buyurmutur.
Seyyid der ki : Biz de elhamd- lillah Evlad- Rasfilden ol
duumuz cihetiyle biz de ehliyiz, ve dem'iyiz ve nefsiyizdir. Ve
ceddimiz Ali-yyel-Murtaza Rasfilullah Efendimizin biraderidir,
11 (kaale Zeyd bin Ali bin Hseyn) Ya imdi Hseyn olu Ali
olu Zeyd (R.A.) didi ki:
Rasfilullah Efendimiz eshablann birbiriyle musahib, Allah
in karde ittiyse biri gazaya giderse dier gitmeyen msihib
gidenin evine ve ehil ayaline lii.zmgelen havayic-i beytiyyesinde
Allah nzasyn hizmet idp bununla ahiret sevabna nailiyyete
kasd' eyleye.

222

HZ. MUHAMMED LE
HZ. AL'NN MSAHP OLMASI
Hazret-i ah- Vilayetimiz Efendimiz, Ya Rasfilullah aha
be'lerini biribiriyle msahib yaran karde yaptkta benimle kim
seyi karda yapmadn, beni giruye braktn, didi. Rasiullah
Efendimiz buyurdu ki: Beni Hakk Peygamber gnderen Allah
hakkyn herkesi karan ve kfv'yle msahib ittim. Sen ancak
benim kfv'm olduundan seni kendime msahip karda itmeki
n girfye braktm. Sen benden Hz. Mfsa'nn biraderi Harfn

benden sonra Peygam

ber gelmeyecektir ve sen benim biraderim ve varis'imsin. Cen
nette benim ile ve kzm Fatma ile saraymdasn. Ve sen // be
nim refikmsm," buyurduktan sonra dnyada Allah nzasyn bir
menzilesin dedi. u kadar fark vardr ki :"

biriyle msahib karda olup yekdierine mu'avenet iden ve bir

birleriyle gzel geinen kimseler Ahirette saraylar zerinde bir
birine karu oturub bazs bazsna bakarlar, daimi muhabbet z
re olurlar deyf bu ayeti okudu :

(Ala srr-in mtekaabilin-e.) (Saffiit sfiresi, ayet:44)

Karlkla tahtlar zerinde kendilerine ikram olu
nur).
(Trkesi:

Rasflullah Efendimiz yle buyurdu: u cemi' Kapular ka

payn, Ancak Ali kapusu ak dursun (Seddf Hazih-il-eb
ab-e illa bab Ali).mdi baznz ann hakknda sylenmitir,
Allah hakkyn ben bir eyi kapatmadm ve amadm. Ancak
Allah- Ta'ala'dan emr'olundum, emre ittiba' ittim. Emr-i lahi
Ali kapusunun almas ve Ehl-i Beyt'e muhabbet olunmasdr.
Nitekim Ebft Hreyre'den mervidir ki : (Rasflullah buyurdu ki :
(V-ellezi nefsi biyedihi la yezfl- kadem- abd-in Yevm-el-kya
met-i hatta ys-el-e an mrihi fimii efniih ve an cesedihi fima
eblah ve an miilihi mimm-e iktesebhf ve fimii enfakahf ve an
hubbinii ehl-il-beyt-i ) yani Rasflullah Efendimiz : (Beni Hakk
Peygamber gnderen Allah (a kasem iderim ki Benim nefsim
ann kabza-i kudretindedir. Yevm-i Kyamette bir kimse ayam
ayandan deitiremez. Ancak kendisinden mrn ne eyde t-

223

kettin, ve cesedini ne eyde tttn ve mal nerede kesbi'ittin

ve kimlere yedirdin ve Ehl-i Beyt'e muhabbat ittin mi? deyii
su'al olunmadka . ) // buyurmutur.
.

Zira sabkta beyan olunduu gibi Ehl-i Beyte muhabbet

farz'dr. Farz nin terk'ittin deyu su'iil olunaca tabi'idir. Bi
naen aleyh mam af'i dedi ki:
Ali-yyn habbuhfi Cennet-e
Kasm-n-nar-u v-al-Cenne
Vasi-yyl-Mustafa Hak-an
mam-l-ins- v-el-cinne
Yani : Ali'ye muhabbet Cennettir. Ve Ali'yi seven Cennete
gider. Ve, sevmeyen cehenneme gitmek zere, halk cennete ve
cehenneme taksim ider. Ve Muhammed Mustaf'nn vasisidir
ve ns ve cinn'in de imamdr.
ve kezalik af'i dedi ki:
Al-en-nebi zeri' ati
Ve hm ileyhi vesileti'
Erc bihim u'tiye gad-en
Biyedi-l-ymna sahifeti
Yani: Ehl-i Beyt-i Rasfillah benim sevdiimdir. Ve onlar
benim Allah'a veslemdir. mmidvarm ki allah'dan anlarn ca

h yz hrmetine benim defter-i a'malim yevm-i kyametle sa

elime verilr.
Ve afi'i dedi ki (Rahmetullah-i aleyhi rahmet-en vas'a
ten)

BEYT
Ehl-i kehfk-e kad neca Ktmirehm
Keyf-e la yenci gad-en Ktmir-i Ali
Yani:Ashab- Kehf in Ktmr'i (kpekleri) arkalarna dp

maaraya bile gittiinden Yevm-i Kyamette necat bulub Cenne

te gidecektir. Ben de Ali'nin bir Ktmiri mesabesinde muhibbi
yimdir. Elbet de ben de necat bulurum, demektir.
Zira Ali Ashab- Kahiftan indallah makbul olduunda .,

224

he yoktur. Ve hem kendisi Keliimullah- natk'tr. Zira Sffin

Muharabesinde Mu' aviye tarafndan Kelamullah' mzrak ucuna
diktiklerinde (Ene-1-Kur'an-n-natk-u) buyurmutur. // Bu, Ali
nin Kelamullah- natk olduunu kendisinin u beyti te'kid ider:
(Ve ent-el-kitab-l-Kerm-llezi Musannifhu ank-e yuhbiru).

HZ. AL BEYN
ALTINDAK NOKTA B ENM DED
Ve u tenbihi dahi te'yid ider:
'lem- enn-e cemi' a esrar-il-ktb-s-semaviyyet-i F-il-
Kur' an-i, ve cemi'a ma f-il-Kur' an-i f-il-Fatiha-ti, Ve cemi' a
ma fil-fatiha-ti f-il-besmcle-ti, Ve cemi'a ma f-il-besmelc-ti f-in
nokta-tlleti taht-el-ba-i.
Ve Yine mam Ali (K.V.) buyurdu ki:
(El-ilm- nokta-tn kessereh-el-cihilfn-e
V-el-elf- vahlet-n arrafeh-er-rasih1n-e. Sel1ni an esrar-il
guyfb-i feinni varis- Ulfm-il-Enbiya-i v-el-Mrselin).
Yani : Ma'!Um olsun ki Ktb-i,i semaviyye-i mnzile olan
Yz kitabn esrarllan Kur'an- Azim--an'da mevcfddir.
Ve Kur'anda olan esrarlar Fiitiha-i erifede mevcfddur. Ve Fati
ha-i erifte olan esrarlar Besmele-i erifede mevcuddur. Ve bes
melede olan srlar da Besmelenin ba'snn altndaki Noktadadr.
ah- vilayet te o nokta Ben'im. mdi lim bir noktadr Ca
hiller anlamadklarndan an teksir ittiler. Ve elif vahdettir. An
arifler ta'rif iderler, buyurmutur. (Not: Arabca metinde:
(Besmele'de olan esrar bandaki Ba harfindedir, blm
yoktur. Yazmann hattat atlam olacaktr. Dr. Bedri Noyan).
Ve b-i Abbas (R.A.) dedi ki : (lm-n-Nebi-yyi min
ilm-illahi, Ve ilm- Ali-yyn Min ilm-in-Nebi aleyh-is-selam,
ve ilmi min ilm-i Ali-yyn, ve ma ilmi v-a'lim-s-sahabe-ti. lla
ke-katretin

fi seb'ati ebhur-in.)
225

Yani bn-i Abbas {R.A.) 11 : Rasfilullahn ilmi allah'n il

minden dir. Ve Ali (K.V.) nin ilmi Rasflullah'n ilmindendir.
Ve benim ilmim Ali'nin ilmindendir. Benim ilmim ve sair Saha
belerin ilimleri Ali'nin ilmi yannda bizim ilimlerimiz de bir
damladr, didi.
Kezalik Nebi buyurdu ki:
(Ene medine-tl-ilm-i fe-Ali-yyn babuha. Hemen
erad-el-ilm-e fel-yedhal-i min babfha). Yani : Bu Hadis-i eri
fin sebeb-i vrudunu Ceddimiz Zeyd-e-ehid'den rivayet-an ke
zalik ceddimiz Uzun er nam Seyyid Ali beyan buyurmu ki :
Gnlerden bir gn baz Sahabe ile Hazret-i Cebrail'den bahse
giritikleri esnada ah- vilayet, Cebrail iki kerre bana urar,
bir kerre Rasflullah"a urar, buyurduunu istib'ad idb Rasflul
liih'a istid'a ittiklerinde : (Ben ilmin ehriyim, ali de kapumdur.
Gelrken giderken iki kerr.e Ali'ye uramas tabi'idir) cevabn
vermitir.
Ve Marn'ileyh Uzun-er Nam Seyyid Ali : "Bunlar ah-
Vilayet hakknda ba'id grlmez. Ba'id grlen ah- Viliiyet'in
keramat ve mu' cizatna baklup ta Ulfhiyyetine kaail olunmas
dr. Yohsa Allah'n kuludur. Peygamberin mmetidir ve mu'cize
sidir deyf i'tikad eyleye de bundan sonra her ne kadar vasfider
sen it, zira Rasfilu!Jah Efendimizin ok mi'cizat vardr, inden
birisi Kur'an- azim- an'dr ki ayetl en ksa Sfre (Sure-i
Kevser) iken bunca Arab'n fusahas ve blegas cem'oldular da
mislini yapamadlar, aciz kaldlar. man I I itmee mecbfr oldu
lar. Ve ikincisi Ali'nin eca'at mu'cizei Rasflullahdr. Ve kera
mat ve vilayeti btn mu'cize-i Rasflullah'dr ki bunca Arab'n
baha.drlan gelp ah- vilayetle muharebe ve mukatele eyledi
ler, hi bir ferdin Meydan Aliden selamet kurtulan olmadn
grdler, aciz kaldlar. man itmee mecbfr oldular" buyurmu
tur (Rahmetulliih-i aleyh).

226

I\
i

MRADA HZ. MUHAMMED'E TANRI

HZ. AL'NN LSANI LE HTAP ETT
Ve yine ceddimiz Zeyd--ehid'den ve o da babas
Zeyn-el-Abiclin' den rivayet iderekten Uzun-Er menakbnda tah
rir itmitir ki: (Kaal-e Rasfilullah S.AS.) Hz. peygamber buyur
du ki (Lemma sra Bi il-es-sema-i feci'na ma'a Cibril-in ita

:. 1

: 1

Sidre-tl-mnteha fezehebt- minha ve mazeyt- hicib-en kesi

ra. Smme ci't- ila hicab-in fekellemenillah-i min vera-il-hi
cabi bi-lisan-i Ali-yyin, fes'elteh fekaalallah- ene ey'n la
el-eya-i ve lakin-it-la't- ala kalbik-e feveced-t

fihi muliabbe

tehi Ali-yyin felizalik-e kellemt bi-lisanihi) Yani :

Rasfilullah Efendimiz "Ben mi'raca ktm gece Cebrail
AS. ile birlikte Sidre-tl-mnteha'ya vardk. Cebrail AS. bun
dan ilerfsine gitmek bize nasib ve myessey deildir.. Buyurun
didi. Andan ileruye gittim, ok hicablar getim, nihayet-il-emr
bir hicaba geldim.
Saf geldin, ho geldin Habib-i zian deyii vera-y hicabdan
bir seda geldi. Ol seda lisan- Ali' den // olmala su' al ittim ki
Ya Rab, bu hitab-i zzet Ali lisanna benzer. mdi Allah- azi
-an buyurdu ki Ey Habibim, ben ey' im, lakin eya gibi dei

lim, senin kalbine muttali' oldum anda muhabbet-i Ali'yi bul

dum. Ve Ali ile lfet ve nsiyyetin olduundan seni korkmaya
sun deyfi Ali lisan ile syledim" buyurdu, didi.
Ve yine Uzun-er pederi Seyyid Ca'ferden, o da cedd-i a'la
s Zeyd-i Rabi'den o da cedd-i a'Ias Ali-yyel-Medeni'den O da
cedd-i a'las Zeyd-e-ehid'den o da cedd-i mam Hseyn'den
an'ane ile rivayet buyurmular ki : (Kaal-e Rasflullah) (Tanr
elisi buyurdu ki):
(Lemma sra bi il-es-sema-i femerert- bi-melek-in ca
Iis-in ala serir-i min niir-i ahad-i ricleyh-i f-il mank- v-el-a
hir- fil-marib-i Ve beyn-e yedeyh-i levh-un, yanzur-u ileyh-i
fekult Ya Cibril- men haza kaal-e haza Azrail-, fesellim
aleyh-i fesellemt- ve kaal-e ve aleyk-es-selam- Ya Ahmed-
ve ma yefal- ibn- ammik-e Ali fekult- ta'rifuhfi kaal-e

22.7

keyf-e a illa rfilak-e ve rfh-abn-i ammik-e Ali Fallah-u yetevef

fakrna bimeiyyetihi).
Yani : mlrn'ileyh Pir Uzun-Er an'ane ile mam H
seyn'den rivayet ider, Rasiilullah Efendimiz buyurmu ki : "Ben
mi'raca da'vet olunduunmda bir aya maribte ve bir aya
marikte nfrdan / / bir kk zerinde oturmu bir Melaikeye u
radm. Ve nnde Levh'a nazar ider. mdi didim Ey Cebrail, bu
kimdir? Didi: Azraildir, selam vir. Selam virdim, didi :
Aleyk-es-selam Ya Ahmed, An in olu Ali ne i ile meuldr,
deyi sordu. Didim : Sen Ali'yi bilr misin ? Didi: Nice bilmem,
Ben an .. Cenab Allah hala'ikn ruhlarn kabzitmee beni m
vekkil kld. Ancak senin ruhun ile ammin olu Ali'nin ruhuna
mvekkil klmad. mdi Ya Rasflullah, sizin veft itmeniz Al
lah' n meiyyeti iledir" .
Mir-n'ileyh Pir Uzun-Er buyurmu ki: Cenan- Ali Al
lah' ve Rasfillih' candan sever. Anlar da an severler. Ve ze
mannn kutbu olduundan Allah ve Rasflulliih (Men ahabb-e
ey'an eksere zikrehf) Hadis-i erifi mantukunca sevdiklerinden
lisanlarndan brakmadlar. Binaen'aleyh Azrail Aleyhisselam
dahi hatrlarn su'al buyurdular.
Nasl sevmesnler ve nasl hatr su'iil olunmasun bir padiah iken vefatnda sekizyz kuru paresi kald. An da bir kle
alup azid itmek in ma'andan biriktirmi idi. Ve Beyt-l-mal
hazinesini sprdp iinde namaz klard. Yani Beyt-l-miil'den
bir aka zerine germedi. Ya dnya, var aldadabildii gibi aldad, buyurdu.
Ve Ras1lullah kendfsunun biraderidir Ve Rasflullah an
terbiye itmitir. Ve Rasflullah // Efendimizin hafidleri Hasan,
Hseyn veledidir. Ve Ali ile Rasflullahn dedeleri Abd-1-Muttalib'dir. Ve Fatma-tz-Zehra zevcesidir. Ve halk btn irk ve
dalilet zulmetleri iinde iken Rasflullah Efendimizi evvel-en
tasdik itti, mrnde hi Put' a tapmad. Ve anas Fatma bint
Esed'i bile batnnda iken men' itti. Bu sebebden "Kerem-Allah- vecheh" denilr. Sair Sahabeler byle deildir. Nitekim il

228

1
'I'
i

{
.\

"
;'!
,

:;

,1.
.,

.;
;

'! :

'

ebyat bu didiimizi te'yid ider, Kaal-e Ali (Ali didi ki ):

Ene ah-ul- Mustafa la ekk-e fi nesebi
Rubbit-u ma'ahu ve sbtahma veledi
Ve ceddi ve cedd-i Rasfilah-i mttahid-n
Ve Fatm zevceti la kavl-i zi fenedi
Saddaktuhf ve cemi'un-nas-i fi ychem-i
Min-ed-dalalct-i v-el-irak-i fi neked- i
F-el-hamd- lillah-i kr-en la erik-e leh
El-berr- b-el-abd-i v-cl-baakii bila emed-i.
Seyyid Vcli-yyid-Din Gaz babas Yalncak Dede dimekle
mehfr Seyyid Hseyn veli' den rivayet itler, O da an'ane ile
cedd-i a'lalar meh1r Seyyid Ali Gazi-i Uzun-Er'dcn o da
cedd-i a'liis / / Seyyid Hasan Gazi olu Hscyn Gazi' den o da
an'ane ile Aliyyel-Medeni'den ben mam Hseyn' den rivayet
itler, buyurur ki : Bir gn Ali (K. V. ) bir cema'at zerine urad.
O kavim sr'atle ali tarafna k'yam ittiler. Ve ta'zim ve taltif ey
lediler. Binaen' aleyh Ali :- Siz kang kavimdensiniz, dey bun
lardan su' al buyurdu.
Anlar da cevaben : - Biz senin tabi'ininden ve muhibleriniz
deniz, didiler. Ali anlara hayr du'alar eyledi.
Bundan sonra Ali (K.V.) Ol kavn in buyurdu ki : -Eyce
ma'at bana ne ey' oldu ki sizlerde ben bizim tabi'lerimizin ala
metlerini ve bizim muh!blerimizin ekil ve emaillerini gremi
yorum, buyurduunda utandklarndan cevabdan aciz kaldlar, s
kUt ittiler.
Ali ' ile beraber bulunan bir kimse didi ki: Ya
Emir-el-m'minin, Biz sana su' al ideriz ol eyden ki Allah size
ikram eyledi Ehli Beyt olma, ve an size mahsus kld. Ve size
muhabbeti farz buyurdu. Haber vir bize size bi'at iden ve size ta
bi' olan kimselerin hilyeleri ve ekil ve cmailleri nasl olmal
dr //.
Ali buyurdu ki " Bizim muhiblerimiz ve bize bi'at idp tabi
olanlar Allah' bilenlerdir. Ve Allah'n emriyle amil olanlardr.
Ancak ehl-i fazilet bunlardr. Ve sylendikleri vakitte do-

229

syleyenlerdir. Bu gn bulur bu gn yerler, gad'i (ertesi g

n) dnmezler. Ve elbiselerinin yenleri ksa ve yakas ksa bir
kat olur, kat kat olmaz. Ve tevazu' ile yrrler, mtekebbirane
yrmezler.
Zahir ta'atlerinde Allah'a edeble ve batn ibadetlerinde ke
zalik edeb'le iderler. Allah'n kendilerine haram kld eyler
den gzlerini yumar, giderler. Rabbilerini bilmee kulak olur
lar. Ve Allah'dan gelen kazaya raz .olurlar. Ceza' ve feza'(Sa
brszlkla hznlenp telaitmek, Feza' : Feryad, figaan itmek)
itmezler. Ve eeri Allah'n kendi zerlerine farzettii ecelleri
nin .// vakt-i mu'ayyenleri olmasa Allah'a itiyaklarndan in
gz aup yumunca rfhlan cesedlerinde durmaz. Allah- Ta'a
la'ya mlakaat ve sevab in uar giderlerdi. Ve azab-ullah'dan
korktuklarndan in ve anlar ancak Allah' byk grrler, Al
lah' dan ma'das gzlerine kk grnr. Anlar Cennet'i gzy
le grb ve kklerinde yaslananlar gibi grrler. Ve cehenne
mi kezalik iine girp mu'azzeb olanlar gibi anlarlar. Bir ka
gnler bu fena mlknde sabr'iderler. mdi bunlarn akbetleri
uzun rahattr Ve rfiz-u eb dnya anlan taleb ider, anlar dnya
dan imtina' iderler . Ey dnya , var kimi aldadrsan aldat, dir,
terk-i dnya olurlar.
Amma, ker-amat- Seyyid Veli-yyid-din Gaazi oktur. in
den birkalanru beyan idelim:
yle ki, Uluborlu'dan Kafileolu nam bir adam var idi ki
dnyaya zrriyyeti gelmemi idi. Gnlerden bir gn ayaliyle sy
lerler ki Seyyid Veli-yyed-din hazretlerine varalar, niyaz ide
ler ki Allah' Ta'ala'ya du'a ide, Ehl-i Beyt yz hrmetine Al
lah bir evlad vire.Binaen'aleyh zevc ile zevce heybelerine hedi
ye olarak bir kyye kzlck koyup dergaha gelmiler. Ayali ha
rem'e, kendisi dergahn hcresine girp arz keyfiyyet olundukta
miirn'ileyh Seyyid Veli Dede bir kerre tevecch idp levh-i
mahfza nazar itmi ki ol zat in veled mukayyed olmam ol
duunu kef buyurmular.
Bu sm// arz- hacet idenlere sylemee mahcub olup
ru

230

gne kadar gelrm, misafirlere hurmet ve ri'ayet idin, buyurup

Seyyid Hzr olduu tepeye kup mnacat idp ban secdeye
koyup, Ya Rabbi, bi-hakk- Ehl-i Beyt beni ve benden sonra ge
lecek evl3.dlarm misafirimiz yannda hacil itme, ve topran
dan dara kan evladlarmn nefeslerinde te'sir halk eyle. Ya
Rab, senin bu arz- hacet in gelen misafirlerime evladlar ol
mamaa ilm-i iahiyyen ta'alluk itmi ise de Ya Rab senin irade
ve meiyyet sfatlarn senden meslfb olmad. Ya Rab, sen
"Yefal- mayei ve yahkm- mayrid ve dahi !ima yrid'sin.
(yani : sen istediini yapmak, istediin gibi irade etmek itin ka
adirsin). u halde murad- lahin olup ve meiyyetin ta'alluk ey
ledii hald bunlara bir evladcaz i'ta ve ihsan buyurmak 'u
nat- itahiyyende dahil olup ve kudret-i ilahiyyenden haric deil
dir. Vir bunlara bir veled, deyf gn beyaz sakalna gzyalar
dkld.
Bundan sonra kendusine ilham-i iahiyye oldu ki: Ey benim
nazl Vell'm, sen ol misafirin olan er ile bu aham hcre-i derga
hnzda zikrullah ile itial idp nsf-l-leylde yatasnz, Sabah
olunca ol misafiri bir veled-i salih ile tebir idp gnder, buyu
rulmu.
Binaen'aleyh Seyyid secde-i Rahman idp dergah- erifleri
ne geldiler. lham- Rabbani zere ol er ile dergahda yattlar.
Alessabah misafirin // Gz ve gnl bearet ile dolup zevcesiy
le mezkur ehre geldiklerinde zevcesine mcame'atta bulunup
ol hatun ol gicede hamile kalup itmam- hamlinde vaz' haml"i
dp bir veled-i salih vcuda gctrmtr. Aradan sene getik
te tekrar dergaha gidp bir veled dahi olmasn du' a ittirmek
zere evlerinden ktklarnda Seyyid Veli-yyed-Dln Gaazi evle
rinin nnde bulunmu, mukaddemki keyfiyyeti ol ere naklidp
bir dahi Cenab- Hakk'a bu hususta niyaz itin yzm kalmad.
Kerem idp zahmet ekp gelmeyiniz buyurup bir de nazar ider
ler ki gzlerinden gayb'olmu. Binaen'aleyh bu sevdadan fera
gat itmilerdir.
Ve dier keraineti : Senirkent karyesi ahalisinden Memili

231

nam bir adam ben terk-i dnya ideceim efkarna dp daima

ol zamann kutbundan su'al idermi ki kendusini rad ittire.
Gnlerden bir gn kendusine bir kimse misafir oldukta an
dan dahi bu keyfyycti su'al ider. Ol fukara buna nasihat ider ki
dnyada her ne ki emr-i mkil var <lirler ise dnya ve mafiha'n
terk itmek cmlesinden su'betludur. Bahusus bu karye ahiilisi
aleb cclb-i dnyadr zann' iderim. Zira nasiyelerinde kesb-i ahi
ret grlemiyor.
Binaen'alcyh sen bu sevdadan fcraat eyle, ite ben gittim,
kal11 dnyanzla deyp gitmek murad ittiinde merkum hane sa
hibi yakasn brakmayub : "Elbet zamann kutbunu hab.:r virc
ceksin ve illa seni katl'iderim" didikte ol fukara : " Haber virsem
ne faide, her gn gzn ile grdn Seyyid Veli-yyid-Din Ga
azi bu gnki gnde // Kutb-uz-zcman'dr. Lakin kaabiliyyct
dad- Hakk'tr, herkese olmaz nasib fehvasnca sende ve ahali
nizde o kaabiliyyet yoktur. n kim siz itima'- zddeyn olan
dnya ile ahireti cem'itmek istersiniz, bu da muhiildir, deyp g
znden gaib'oldu.
Ol merkum Memili bu .hali grnce terk-i dnya olurum
zanniyle mal ve emvalini cvlad ve yaline ncfy-i mlk idp ne
ola ve ne olmaya yanmda bulunsun deyf koynuna elli altun ko
yup ve yalne tclak virp dergaha gelmi. Ve Seyyid Veli-y
yed-Din Dede hazretlerine niyaz idp "El-am<ln, medet mrv
vet, ben dnyay terk'ittim, beni rad eyle" didikte Seyyit
"Eyn-es-Sreyya min ycd-il-mtenavil" yani: Ry- i zeminde
olan bir kim<;enin gkteki Sreyya yldz ne kadar ba'id ise
terk-i dnya olmak sana ol kadar uzaktr" cevabn virdikte, mer
kuum Memili mallarn nefyi mlk idp ve yaline tali'k virdii
ni naklidp ite terk'ittim didikle, Seyyid : "Terk-i Dnya iden
ademin koynunda ne olur ne olmaz deyf elli altun olmaz" buyur
dukta ol altunlar koynundan karup Seyyid'in nne kodu Ve
seyyid alup postunun altna brakt.
Ba'deh e mr'itti ki "git, kapu dandaki Akay'da' kendni
aa brak, sonra gel seni rad eyleyim'' cevabn virdikte. "Ya

232

altunlanm ne ola?" dimi. Seyyid :"te dnyay terkittin ya altun

lar da iinde terk' olundu. Git, emr'ittiimi ile" deyf hiddet ittik
te // naar merkuum Memili Akay'a giderken krk ingan
larndan birine tesadf idp kcyfyyeti ana nakl'itti. "ayed ben
lrsem elli altunumu evladlarm Seyyid'den alsunlar, git haber
vir" didi. Merkuum Kpti scri'an Senirkent'e yetip feryad itti.
Yirmiyedi haneden ibaret olan ehali-i Senirkent bana cem' ol
dular ve sebeb-i feryadm istihbar ittiklcrinde merkuum Memi
li'nin szlerini syledi. Cmlesi birden Akay'a kotular. Merku
um Memili'yi dan eteinde mtehayyir bir halde buldular.
Alup Seyyid'in huzurina getrdiler ve ar szler sylediler. Al
tunlar ve mcrkuum Memili'yi alup karye-i mezkureye geldikle
rinde Memili na'm n kaldrup Terk-i Dnya deyu merkuum Me
mili ile elenmee baladlar.
Ba'dehu tekrar gelp Seyyid'e altunlar virdi. Ve ok zr
diledi. Bu def a "Git, u servi aacnn tepesinden aa kendini
brak, seni irad ideyim" buyurdu. Merkuum arndan emri gibi it
ti. Servinin dibine dt, bayld. Bu esnada kendisini ecar-i
msmire ve gayr-i msmireyi mtemil drl rmaklar ve balar
ve bacler ve mzeyyen bir mahalde bir saray iinde buldu.
Grd ki misliyle hi bir gzler srmelenmemi ve misline kim
se niiil olmam allar giymi ve drl mcevherata gark'olmu
bir kz gclp ol sarayda bulunan krk dane pirlerin ellerine su
dkt, yzlerine tkrdler. Ve nlerine yemek koydu / / ve sof
ra kaldrd, ve sprd, tekmil-i erkan itti. Yine yzine tkrd.
Merkuum Memili'ye dahi reisleri her ne kadar "Sen tkr" dcyf
ilhiih (ileri derecede zorlamak) ve ibram itti. " Ben darada tk
rrm" deyp kzn arkasndan kt, "Benim olur musun?" didi.
Ol dahi "sen de beni terk itmez misin?" didi. Beyinlerinde
terk'itmemee ahd- peyman ittiler. Ol saraydan ktlar.
Merkuum Memili ayld. Seyyid'e geldi :"te serviden ken
dimi attm, beni rad it" didi. Seyyid: " Sen henz dnya ile ke
meri msadakat' muhkem bend'ittin, nin yzne tkrmedin?
Bu kadar aldm da .. Al altunlarn defol" didi.

233

Ve dier kerameti : Bir kimsenin daima kz evlad olup o

lu olmazd. Seyyid'den du'a taleb itti. Seyyid: "Eb-l-binat-i mer
zfrk-un" (Trkesi : Kz babas nzklandnlmtr) hadls-i erifini
kendusine beyan ittikten sonra bu olcaktan sonra dier olcak
olan muammer olacan haber virdi. Hakikaten ol kimsenin
bir kerimesi dnyaya geldi. end gn sonra vefat idp aradan
bir sene getikten sonra ol kimsenin bir olu dnyaya geldi.
yana iritikte babas elinden tutub bilesince dergaha getrr
idi. Bir ka gnler getrmediini Seyyid grdkte "Nin getr
mezsin?" deyf su' al itti.
Ol kimse "Size karu hilaf sylenmez, alem-i mcnamda gr
dm ki bu kapu zerindeki siyah ta gulammn II bana dt,
ham paralad. Binaen'aleyh gulammn bana bir kaza gelr
havfiyle getrmedim"didikte Seyyid, ol kimseye (Allahmm-e in
ni a ees'elk-e bi-redd-el-kaza-i bel es'elk-e b-il-lutf-i fih-i )
du'asn ve (Allahmme inni E'fz- bik-e min err-i ma acid-
ve uhariz-u ) Hads-i arifini ta'lim idp bunlar gulamna sen
de ret. Bu kapudan her ne vakit gelr giderse bu ed' iyeleri
okusun, cenab- Hakk gelecek belay ve kazay bu ed'iyeler hur
metinc defidcr , buyurdu.
Ol kimse dahi gulamna bu ed'iyeleri muhkem hfz ittirp
ol gulam dergah- erife kapusundan girp ktka ol ta toz gi
bi ufaklanup gulamn zerine dkle dkle yumurta mkdar
kald. Ba'deh1 bir gn gulamn bana dtyse de keder itme
yp Allah'n lutfu ile gulam selamet olup tfl-i mr ile muam
mer olmutur.
Ve dier kerameti : Seyyid Veli-yYed-Din Gaazl hazretleri
ile mu'asr bulunan ve kendisine veysi taryknda mnlb ve
mntesib olanlardan Taht-bend nam mahalde medffn Ahmed
Dede ve Urkebek nam mahalde Krklar makberesinde medfn
Ali Haydar Dede ve Sar 11 Kanber Dede ve de dibi'nde med
ffn Karaca Ahmed Veli Salis ve Ak emseddin Dede ve Hse
yin Karkni Dede birlikte olduklar halde Seyyid Hazretlerine zi
yarete kmlar. Bir ard aacna Seyyid Veli Dede arkasn

234

dayamt. Bir elma olsa da tenavl itsek, didiklerinde mubarek

arkasyla mezkfr aac ralamasyla enva'-i drl elmalar d
klmtr.
Aradan ok zaman gemeden Cezayirde olan keif ve kera
metleri zuhfra gelp andan sonra yle ki : Kapudan- Derya
Barbaros Hayreddin paann stanbula azimetle Gezayir'i ku
mandansz brakup msadif olduu dokuzyz krkbe tarihinde
geldiini Alamanya ve Portekiz ve spanya ve talya devletleri
Frsat (Yazma : Frsant) bilerek gzide askerlerinden yirmi iki
bin piyade ve binyz suvariden mrekkeb bir ordu hazrlayub yet
mi adet korvet ve yz kt'a brik ve kolt harb sefncleri ve drt
yz'e karib nakliye gemileri kapudan- ehir Anderya Dorya
(Yazmada : Andeya Dora) kumandasna virerek Cezayir'i bilmu
hasara ahalisini fenkal'adc nokta-i mhlikeye drmler. Hat
ta Seyyid Ya'kub tepesini zapt'itmilerdi. Dmann kesretiyle
beraber intizam- eslaha ve edcvat- harbiyyeleri sebebiyle Ce
zayir Arab'lar her ne kadar mdafa'ada ikdam gstermiler ise
de mukavemet idemeyeceklerini anladklarndan tabi'i alama
a baladklarnda Sadat- Hseyniyye-i Aleviyyeden Seyyid Ve
li-yyid-din Gaz hazretleri sparta'run (Yazmada : sbarta) sanca
nda Uluborlu kazasna mlhak Uluky' deki dergah eriflerin
de // olduu halde "Cezayir'e yeti" deyfi ald emr-i ma'nevi
zerine zmirden Tayy-i mekan sfretiyle (yani bir an iinde ken
dini zmirden Cezayir'e nakletmek suretiyle) Cezayir'e gelerek
sm-i Celiil'i zakir olduu halde gzn diryaya urmu bulundu
u akabinde cevv-i sema'y bulutlar ihata ederek Ra'd ve berk
(Gkgrlts ve yldrm) zuhfr idp bora ve frtna ile kark
baran- bela nazil olmaa ve her taraftan seyliib hcfrn ilmee
balamala u hevl-engz, Maher'den niane blan afat- nage
han'n dman askerinin ve hatta kapudan- merkuum'un kalble
rine ilkaa eyledii dehet-i azimesiyle asker kamak, kapudan
gemileri kurtarmak aresine dtler ise de yine ekseri ikeste-i
gark oldular.
Almanya Kral ve Fransa Hkmdar mehur arlken bu

235

afala gs gererek Seyyid Yakub tepesinde Beygirlerini (Yaz

mada: Bargirlerini) kesp askerine ekl'ittirerek bir mkdar se
bat itti ise de sef'ininin sekizbin asker ve hamilesiyle battm
grnce garkdan masin olan bakiyye-i sefiiinine heman can ata
rak karan firara tebdil idince Seyyid-i M arn'ileyh hazretleri
deryadan gzn giriye alm ve bi-lutfhi Ta'ala gne doup
baran- bela sakin olmu idi. (Fe-iza nazaret-i il-es-sema-i bina
zaret-i. Fe-eris-sema-i tedil inneke vahid-i. Ye iza nazaret
il-el-keviikib-i nazaret. Fe-al-el-kevakib-i lil-mkevkib-i lhid.)

fehvasnca a'yan ve mevcudata cm-i basiretle bakl dnda

bunlarn maverasnda bir Halk- Kadim ve bir M debbir-i Ha
km mevcfd olup cra' at ve muvaffakyyfit' a phe yoktur.
Ahal-i cezire (Cezayir?) bu kerametin mahedesiyle Haz
ret-i Seyyid'in ayana dp Cczayirde kalmasn rica ittiler.
(birka kelime tamamen silinmi) Cmlesiyle Yeda' laarak

//

(yine bir satra yakn silinmi) ism-i Celiil ile ziikir oldu. (Bir sa
tra yakn silik) Tahrike balad srada Msr Kptl'lerinden bi
risi orada bulunarak bil'itla' fod:'.ik:'.irn Sleyman olup Y:'.i Seydi
deyu denize yrd.

halde mcrkuumu Hz. Seyyid kabul idp

nezdine alarak (bir kelime silik) krfezine gelp karken Seyyi

Jin aya kayup, mhtedi merkum, ey Pir, bunca mhl ik eyleri
grdnz ve haber virdiniz de sutla bir ta nin gremediniz?
didiinde Seyyid Hazretleri Evliyaull:'.ih' (Birsatr tamamen si
lik) olmadka ayann altndaki ta gremez buyurdular. (Ya
rm Satr silinmi) mantuku meydandadr.
Velhasl bu mhtedi hazret-i Seyyid ile Dergaha gelp ismi
nin Hseyn tesmiyesiyle Hz. Seyyide pek ok hizmetlerde bulun
du. Ba'dehfi Seyyid-i marn'ileyh Rtmilinde (Bir kelimelik
yer silinmi) kasabadan gelrken (Bir kelimelik yer silinmi ) ka
bilesinden bir esir grp ana D'in-i sliim telkyn idp ismini Ah
medtesmiye itmi idi. Kara Ahmet mehurdur. Bu adem iman-
rsfh (metin, sabit, kuwetli iman) sahibi olmamakla frsat arar
d.
Bir gn M htedi Hseyn ile konuurken Hseyn izmir kr-

236

fezinin (yarm satr yer silinmi) gidp orada bulunmasa helak

ola. Ve Cezayir nnde deryaya atup yrdn kemal-i fahr
ile hikaye itmekle heman Kara Ahmet, birader senin keramat
ve vilayetin Seyyidden ziyade // olduu halde sen ( satr tama
men silinmi) cierim kebiib oluyor. Bunu her halde katlitmek
gerektir dey if.len mel'fnluklarda bulunmu. (Bir satr kadar
yer silinmi) Nasl mmkn olacan su'al itmesi zerine Kara
Ahmet cevabnda "Sen yarn sabah namazndan sonra Seyyidin
olu Hseyn Veliyi kandrup kahraman ve Rstemi beraber al,
getr. Hz. Seyyid namazdan sonra bir vakit kalur. (Bir satr yaz
tamamen silinmi). Bunun zerine merkuum Kpti gidp Hseyn
Veli ile oullar (yarm satr silinmi) itmekle sabah namaz ba
datta, bunlar ava (eve?) gittiklerinde Kara Ahmet mel'fn Hz.
Seyyidi haner ile brlerinden urup ehld eyledi ise de hikme
tullahi Ta'ala firar idcmcyp mahall- i vak' ada kalm idi.
Seyyid Hseyn esna-y rahda onlara bu aham alcm-i ma' nada bir siyah kelp gelp hcum ile mecruh eylcdiinden ben
de kelbi ldrdm. Dier bir kk kelb dahi pedcrime hcfm
iderken feragat idp benimle hanemize geldi. Bu zaar dahi te
lef itmek fikrinde bulundumsa da bir zat. gelp, evliid evladnza .
bi zaarn nesli hizmet ide, dman karup ana dokunma, didi.
deyu bu r'yay hikaye ile (bir satr kadar yer silik) Kelb nefis
dir, sen nefsini ldrmsn, kk kelbi de ldrse idin (bir ke
limelik yer silik) dahi ldrr idin. didi // O halde Seyyid Hse
yin Veli bu szden dahi muztad olup rfekasyla geruye dnp
dergaha geldiklerinde Kara Ahmed'i perian bir halde dergahn
etrafnda gezer olup bid-defa'at mtelai sorulduysa da cevaben
hi bir ey sylemedi.
Seyyid Hseyin Veli hazretleri Kpti Hseyn pederini gr
mek in cami' e girdi. Kpti ise seyyidin birnundan kan boan
m aman aresine bakalm diyerek geldiinde Seyyid Hseyn

237

Veli Kara Ahmet mel'fuunu brakmayup mescide gtrd. Gr

d ki bedenleri mecrfiltur. Merkum Kara Ahmedi istintak it
mek istediinde der-akab Kpt-i merkfun Hseyn "Ay aydnlk,
hisab bellidir. Ol fi'lin fa'ili budur. Brak syletne katl'eyle"
deyu ibram eyledi.
Ol halde Hz. Seyyid bir kerre Allah deyp kanl gmleiy
le Mevlasna vasl oldu. Kara Ahmed de fi'lini mukirr olmakla
Kahraman Pehlivan mel' fuu aya altna alup boynunu koparta
rak cann cehenneme gnderdi.
Ba'dehfi mcirn'ileyh hazretleri derfu-u dergahta kble ta
rafnda Hseyin Gaazi ve Hasan Gaazi ve Hatice Anann stn
deki drdn sanduka altnda vedi'a-i rahmetullah eylediler.
Marn'ileyh Seyyid hazretleri Onsekiz yanda

iken

Cedd-i a'Ialan Zeyd-e-ehid neslinden kalan akrabalarn ziya

ret etmek (bir satra yakn yer silik) pederleri Hseyin Veliden
bil-istizan (silinmi) Mehmed (bir kelime silinmi) olu M ftsa
nn ahfadndan abd-l-Vahid'in kerimesi Fatmay kendfisine tez
vi ittiler. sene orada (silik) olu dnyaya geldi. Biri ma
rn ileyh Seyyid Hseyn Veli zikrolundu. Cezayirde Medffndur.
Vilayetinden in Cezayir' de Veli Dede didiler. Zikirde

//

(Not : Bu sayfada yazmann dikii bozuktur. Aradan bir say

fa eksik hissini viriyor. nki mteakp 299. sayfa ile balantda
bir bozukluk var. Dr. Bedri Noyan) (Not: Zaten,
balayan yazlardaki silinmi durum

296. Sayfada
306. sayfa balanna kadar

sryor. Bu sayfalarn yazlar tamamen silinmi olub sonradan .

ilk hattatmn yazs deil, kendisini tanm olduum, yine bu
soydan gelmi olan sayn Veliyyiddin Oktay beyin elyazs ile ya
zlm, okunamam olan silintili yerler yine ak braklmtr.
Dr. Bedri Noyan)
Trbesine gitsn deyfi tenekelerle memlfi ya braktklar
nasl ki mehfudur.

(Not : Seyyid Veliyyiddin Gaazi'nin vefat hakknda 294.

sayfa kenarnda "Andan sonra 955 (hicri) tarihinde Cezayirde ve
fat itmitir" diye bir kayt var. Dr. Bedri Noyan).
Biri dahi Seyyid Ca'ferdir. Bu da Kaanfui Sultan Sleyman
zamannn Nemeye beraber gidp orada ehiden vefat eyledi.
Seyyid Veli-yyid-Din Gaazi hazretleri bu Seyyid Ca'feri (Gl
Dedem) deyf severdi. (Onbir satr yaz tamamen silinmi) Ve
Seyyid Veli-yyid-din Gaazi Hz. Bu mahdumu Seyyid Ca'fere
Gl Battal dimekle maruf Ca' ferin ismini virp (Gl Dedem)
dir idi.
Dier olu Seyyid Hseyn Veliye Gl Battal olu Hseyin
Gaazi ismini ve dahi kendi pederi ismini virp ana Hseyin Ga
azim dir idi.
Ve di.!r olu Ali Seyyid Veli-yyid-Din Gaazi Horasandan
dergaha geldiklerinde kademnihade-i alem oldular. Bu Seyyide
Fatma Hazretleri mevsim-i baharda gl civarnda Cebel-i //
ahika yaylasna ktklarnda Seyyid dergahta bulunmala M
arn'ileyhaya (rci'i) da'vet-i celili erefvarid olmalaa Seyyid
Veli-yyid-Din hazretlerine iaret in ate etrafndan bir ok a
l rp, katran dallan alup dadan aa ovaya attnda mezkiir
al rp plerinden dt yerlerde Katran aac hasl olmu
tur.
Onsekiz veliyye'nin biri (Gelincik Ana) diye mehiir bu Fa
tma' dr. Ba'deh1 Seyyid gelp grtler ve heliillediler. Ma
rn'ileyhii salif-z-zikir da'vete icabet olduundan Zirve-i cebel
de defn' olundu. Ve Seyyid tarafndan cebel'a (Gelincik) nam
verildi. Gzel Mk ve g1na ezhar- kffe ile ve latif havadar
bir yayladr.
Seyyid veli-yyid-Din Gaazi Horasan'dan gelrken oullan
Seyyid Hseyn ile Seyyid Ca'fer ki Gl Dede dimekle ma'rff
tur. Hizmet itmek zre bir siyah kle alup on yanda iken bile-

239

since getrmiidi. smi Abdullah'dr. Bir gn merkebler ile mu

maileyh Abdullah hatab tarken Seyyid Hzr Hazretleri maka
amna geldiinde Azrail aleyhis.selam' n kabz- rfiluna memur
geldiini grnce : "u merkebin ykn ykaym ve u baltay
ataym, her nereye derse rfh emanetimi orada alnz" deyp
baltasn att. Kble tarafnda ve dergah cihetinde bir tepeye d
t. Mezkur tepede teslim-i ruh itmekle ol mahalle dcfn'olun
makla mahall-i mczkfr'a (Snbl Arab) tesmiye olundu. Halen
Snbl arab lcgp'te (yani: Ulu bey kasabasnda) bir yer ad
dr. (Rahmetullah-i vasi'a).
Mezkur baltann sap cihet-i arabiyyeye dt. Ann dahi
asar grlmtr, dirler. Bu arab'a (Snbl) tcsmiycsine scbcb
bu olmu ki Seyyid Veli-yyid-Din Gaazi hazretlerinin // ccdad
ve eca' at-nihadlanndan, cansiparan- guzat'tan ma' dud olanlar
dan Hasan air ve biraderi olu Musa Kazm'n olu Hseyin
namnda biri var idi. Lakabna (Snbl) <lirler idi, gayetle gle
(gle) bir zat idi. (Not: Sahife kenarnda Veliyyiddin Oktay be
yin u kayd var: Bizim eski soyadmz olan Snblolu hreti
nin tevatr ve an'aneye gre menc'i.) (Dr. Bedri Noyan). tibar
l ve glcn bir zat olmala Seyyid Snbl deyii arlrd.
Binaen'aleyh bu Seyyid Yeli-yyid-Din Gaazi ok muhabbet .
idp smbller ismi sair arablara, seyyidler isimleri zerine gali
bolmutur.
(Rahmetullah-i aleyh-i ve rahmeten vasi'aten).
Ye dokuz seksen dokuz sene-i hicrinin ('1581M.) Cemaziycl-ahir' inin yirmisinde Cezayirli Hasan Paa zamannda Ceza- .
yirde byk ve kk drtyz krk alt kt'a spanya semini varup rkaraya seksen binden ziyade asker ve pek ok toplar ve askerler (.
ve atlar ile kup hendekler kazup (iki- kelimelik yer silir) it- .i.
L.
miidi.
"

240

Merun'ileyh Seyyid Veli-yyed-Din gaazi hazretlerinin o

lu Cezayirce Veli Dede dimekle ?la'r'.'f Seyyid Hseyn (Yann
satr yer silinmi) olub tabi'i (ikisantim yer silik) Allahallah Al
lah deyp kartrd. Bir vafir hay huy deyfi nidalar itti ve na'ra
lar ve sayhalar urd. Herkes bu hale ta'accp ittiler. Ve adeta
akln aldrd, didiler.
Marn'ileyhin kal'adan kup gittiini herkes grd, 15.
kin nereye gittiini kimse bilemediinden olu Veli Baba hazret
leri ve akrabas ve kerimesi ehribanf ve zevcesi Hadice alaya
rak kaldlar. Marn 'ileyh ise Cezayirde bulundular. (bir keli
me silinmi) alileri dahi harbe ve darba yaramayacak ta' ife-i nis
van ile olan srlarn (bir kelime yer silinmi) mahalline gtr"
mler ve harbe (iki satr tamamen silinmi) // Bir meyhane
iinde bir mio grd. Nasyesindc (alnnda) slam ile merref
olmak isti'dad zahir olmala bir kede bulunan fu'dan erab
istediinde Mio "Bu fu bodur" diyerek fuya baktnda lcba
leb dolu grdnde, doldurup al Scydi i deyfi syledi. Seyyid
Hazretleri dahi "Buyur sen i te bu kfrden ge" ikaa zatnda
bulunmakla Mio dahi bir kadeh imekle kfrden geti. ( kibu
uk satr yaz tamamen silik) Yirmi senedir bu fuya Hamr ko
nulmadn syler iken bu gn dolu olmas mutlaka kerametin
diyerek iman- rsfh bulup Hazrct-i Seyyid'e kim olduunu sor
.
makla "M io, iitmedin mi fiitih-i Haybcr olan (birka kelimelik
yer silinmi) Mio alayarak ayana kapanup ve ahal-i slam' n
tahlisini rica eyledi. Seyyid Hazretleri Mio'yu Cezayir meras
na gnderp Cezayir dilaveri Bebin mkdaryla (yarm satr si
linmi) padiiihdcn gelen as;kir imdadna Hseyn veli hazretle
ri (Biraz yer silik) gctrdp 'koyduktan sonra asakir-i mevcfde
bir auzdan dmana hcum ittiler.
Seyyit Hseyn Veli hazretleri (biraz yer silinmi) ile derya
kenarna varup bir koca ta denize atup "Bre derya sen nin
cf-i hurfa gelmezsin" deyf zikre koyuldu. La yenkat' emvac-
derya tufan kup inmee balad. Asakir-i mevcuda sabk-uz-
zikr dahi harb- darba rf // idp dmandan ellibin mkdar

241

katl'ile (bir kelime silinmi) oldu. Deryadaki sefa.in (bir satr si

linmi) balayub ancak seksen (bir satra yakn yer silinmi) ide
bildiklerinden (Bir satr tamamen silinmi) delili zahir oldu. Sey
yid veda'laup haremseraya dndler. Bir ka mal sonra zevcesi
Hadice bint Ali vefat eyledi. Seyyid Veliyyiddin Gaazi ile Ha
san Gaazi hazretlerinin arasndaki andukarun (yarm satr yer
silinmi) . Bir ka sene sonra olu Veli Baba hazretler .. (Silin
mi) Hasan dede gibi pek ok zevat (Yarm sayfa yer tamamen
silinmi) //.
Ve vilayetleri mehCirdur. Ezcm'e mesmu'urnuz olup ilave
olunduuna gre Sultan Mahmud-u sani tab-e serah hazretleri
zeman- saltanatlannda Fransz Cezayir'i zaptetmek in bir ma
real ile krkbin asker gnderdi. Maraal geldi Cezayir' e girdi.
M irn'ileyh Seyyid Veli dedenin Hankaah- alisi sahil-i bahir
de yol zerinde olduundan merkum mareal Cczayir'in ileri ge
lenlerini celb ve cam' ile "Bu trbeyi buradan kaldrn, med
ffn'un kemiklerini baka mahalle defn'idin" deyil amir virmi
ise de anlar cevabnda " Bizler bu gibi hareket ve hizmet-i naliiy
kaya cesaret idemeyiz, korkarz", didilcr. Binaen'alcyh M areal
dah "Ben korkmam" deyp askerine trbenin hcdmini e mr'it
mekle trbe-i erife baltasn uran askerlerin derhal el ve kolla
r kuruduu gibi Marealn dahi dili gsne sarkt. Ve bu
derd-i hazin ve elim ile azm- ye's-l-masir oldu (Bu baka tr
l hale geliinin ye' sine dt).
Ne hacet (Manastr hor bakma kirkor gibi er yatt) darb-
meneli meydanda Trbc-i erfenin kadr-i alisi ise k-c-ema'tir
(gne gibidir). Ma'haza:
Nazr- fllah olan gavs'in mukaddes mehedi
Kalbi gibi savn- rabbisindedir ykmak muhal
Olmuyor ki gaafl olsun dahl-i a'dadan veli
El uran bir nesnesine ba virir bulmaz mecal
te bu dahi ikaaz itmi oldu. Trbe-i erif el' an mevcfd ve
ma'mfrdur. Ekseri ehl-i kef kerratla zikri sebkat iden Uluky
karyesindeki (imdiki Ulubey kasabas) dergah- eriflerini zi-

242

yaret ittiklerindc bugn Veli Dede buradadr veya deildir gibi

rfiliini gelp gittiini syledikleri mehurdur. Ve Cezayirce dahi
mte, ariftir.
Olu sadat- iziimdan Kutb-ul-arifin ve Gavs-l-vaslin (si
linmi bir iki kelime) makaamna koyup Cezayirde ikametlerin
den sonra akdemce dergiih- erifleri hazetiitnn vakf buyurdu
u evkaaf eriften ayende ve revende (gelp geene) !erine

//

it'iim- ta'am ile hizmet olunduundan Marn'ileyh hazretleri

stanbula gelp keyfyyeti i'Iam itmekle (on buuk satr kadar
yaz tamamen silinmi).
Hac Bekta veli kaddas'Allah-u srrah-ul-ali erba'in md
deti ibadat ve Tii'iit ve zikr ile i tial idp ve ba'dehu dergah-
erife gelp ve hemiin derfil-u dergah bir yeil renkte grb
me;rn'ileyh Hac Bekta (bir kelime silinmi) kendisini ol zik
re atub (iki satr silinmi).//
Ali-el-gaazi bi-lakab- Uzun-Er Alevi hazretlerine hilafet
virerek Krehrine avdet eyledi. Hanedanlk vazife-i mukaddese
siyle itigal eyledi. Marn ileyh Veli Baba hazretleri dahi il
le_hiine-i mezkruna gidp girdi, kyye nan aziz ve kyya
ma-e ile ibadiit ve Ta'at eyledi. Bir semerci lutfa nail olamad.
Defa yine iki kyya etmek ve iki kyye su gtrd (bir kelime
kadar silinmi) hasl oldu.
nc dere bir kyya etmek ve bir kyye su ile illede ibii
dat ve ta'iit ve niyaziit- bipayanda bulunmakla vasl oldu. Ri
ciil-i gayb vastasyla hitab- zzet geldi ki "illeniz kabul oldu
ya veli k" deyf. Ol zaman illehanenin kubbesinden ku gibi
pervaz tayriinen kt. Bu ilhiim- Rabbani ve himemiit ve eser-i
fyfizat- rfilani ile kend6sini dergah- erif ierusinde buldu.
(Not: Bu dergah- erife Hazret-i Pir Hnkar Hac Bekta
vel'nin de geldii anlalyor.

Hac Bektiin hu geliinde

Uzun-Er Iakabl Ali Gaazi'yi iradettii ve ona hiliifet virdii ve

Krehrine dnd anlalyor. Bazlar Uzun-ar Hac Bekta
veliyi rad etni eklinde bir deitirme yapmlar. Bunu Veli
Baba ile ilikili bir kiinin yazmann bu nemli sayfalarndaki ya-

243

zlan hi okunmayacak derecede silip yazl yerleri bo kat ha

line getiren kiinin pek kabul etmek istemedii anlalyor. Yaz
ma' dan okununca anlalr ki Kendilerinin Sadat- Aleviyyeden
olduklarn her frsatta tekrar tekrar yazmlar. Aricak kendile
rinden irid olunabileceini tekrarlamlar. Adeta Uzun-er'in
Hac Bekta Veli hazretlerinden rad edilmi olmasn aile iin
yaylmasn istemedikleri bir husus olarak kabul etmiler ve ola
y tersine evirmek gayretine dmler. Bu Yazmann asl yaz
lnda tamamen tarafsz ve geree uygun olarak yazlmken
sonradan bir deitirme olarak belli oluyor.
Yazmann son tarafnada arabca dualar var. Burada Veli
Babann arabca "Kaside-i tevessliyye" adl bir i'rinde de btn
soy kiilerini sayarken Uzun-Er konusunda byle bir hususu yaz
mamas tarafsz ve bilgili kii olduunu gstermektedir. Keza
Uzun-Er'in sultan Orhan'a sunduu "Kaside-i Hzniyye"sinde
de byle bir iaret yoktur. Bu gibi gerei tahrif etme elbette ki
bir nevi taassub oluyor) (Dr. Bedri Noyan).
Ba'dehf Fatma bint Nebi'yi kemlfsine akd ve tezvic ittiler.
olu dnyaya geldi, birisi Seyyid Hseyin dieri Seyyid M us
tafa ve dieri ki Ca'fcr Paa <lirler. Ve bir de kerimesi ehriba
nf dnyaya geldi.
cnd sene muharebe ve mcahedeye gidp cadd-i a'Ialann
dan bakii kalan timur toluzu ve oklar silah idp daima cihad ve
gazadan hali kalmazd. Ve baz rad ve cam- hicabn kad
iderdi.
Geygel ve akrlk airetlerinden, Riyan yanur airetlerin
den ok holanrd. Ve Cendi airetine ok gelr giderdi. Anlar
Sultan M ustafa Tab-e serah hazretleri Nehr-i ahmer' e (Kzl r
mak) srdn ve Haksan- marn'i leyhaya alem- i ma'nada
"Gzlerine parmam sokar, akdrm, aireti gerfye evir"

de

yf bir nidii-y tenbihat'a muttali' olmasyla mezkfr Kzhrmak'

dan giden airetleri geriye gnderdi. Ve ba'dehi dergaha gel
diklerinde "Bizler nereye gidelm" dimesiyle Bursa'daa zmir

den Antalya'ya bir hat hat evirtip uralara iskan olumz,.

244

tayar.-

mulardr. Rivayet-i uhra olarak ol airetler heman oralarda bu

lunurlar. Sair mahallerde bulunmazlar.
Zira bu Veli Baba hazretleri ol asrda ulemann fik'i ve
hkemarun hazk ve ecdad- alileri gibi cihad- sagar ve ek
ber'in sabk makaam- Hazret-i zzet'te rif at hasl itmiidi. Ve
makaam- kutbiyyetle karar tutmuidi. Ve takarrb mlkne ye
timi idi.
Erbab- basiret ve ashab- hakikattan olmak efkarnda bulu
nan ahali-i belde ulemalarndan vafr kimseler bir gn Dergah-
erife cem'olup oturduklar ve ne in geldikleri Mcirn'ilayh
Veli Baba hazretlerine ma'lfm olup geldi, postuna oturdu. Bun
lara mbarek cemal-i ha-kemalini arzitti. Grdler ki nfr- u la
hi mbarek vechinde zahir ve nmayiin ve gayetle mecca' (a
ca'atli, korkusuz, yiit) ve mard-i kamil ve Zahid ve ilmiyle
amil ve fzl ra'ade ve zehede bir zat- eriftir. ttiler: "Ey
cedd-i a'l:i, senin nazir (in) yok. Ve ey cihad- asgar ve ekberi
ok (Not: cihad- asgar, kk sava: dmanla edilen sava, Ci
hiid- Ekber, En byk sava: Nefis ile, benlik ile sava) (Dr.
Bedri Noyan) Ve ey Tarykat meydannn ba seyr-i seri' svari
(si), ve ey ma'arif bostannn mrzar ve ey eser-i inayet nasiye
sinde rayih ve ay nfr-u kiyaset cebisinde layih ve ey hakikat
erenlerinin pt- penah ve ey zinet-i Muhammediyye ile m
zeyyen olan

//

ve ey cih- merdan'da su'ayyen bulunan ve ey

himmet-i ecdadyla makaam- ali hasl iden .. Kem evham- a

tak an idrak itmez, ve ifham- pak-i eflak ana yetmez ve takat-
beeriyye tahamml eylemez ve erh-i gerdfnket buyun tutmaz
ve ey bn-i Rasfl ullah sen ma' rifet ilminde ve sdk- ubfdiyyat
halinde ve hakikat deminde u kadar kadem urmusun ki irf.n-
mesnedin sadr olan Kutub ve Gavs' bugnki gnde sana teslim
olduu gibi aciz bu kullarnz dahi uzak ve yakn beldelerimiz
den edd-i rahl'le (bir menzilden bir menzile sr' atle seyr- se
fer etmek, seirtmek) gelp huzfr-u lami' n-nyru pakinizde bo
yun bkp oturduk. Zahir ve batn ba'z mkiliitmz vardr.
Hail ve halliyn istifsar- ahvali emr buyurulsun, deyf istirham

245

eylediklerinde Seyyid Veli hazretleri : (Ve emm-es-sail-e fela

tenher. Ve emma bi-ni'met-i Rabbik-e fehaddis) (Dahii sfiresi
10.-11. ayetler) (Trkesi : Ve sakn bir ey isteyeni azarlama.
Yalnzca Rabbinin ni'metini anlat) emrine imtisalen itti: "Mki
latmz nedir, arz klnz, halledelim. Aklmz ve ilmimiz irdii
kadar cevab- iifi virelim".
Ol ulemann iinden kamil-l-haml ve akl olan zevat- ki
ramdan Kk eyh dimekle ma'rff olan Mustafa efendi ile ara
larnda u muhavere cereyan itti. eyh Mustafa Efendi : Ey
Kutb-u zeman, bu aleme gelmezden evvel kande idin? Seyyid
Veli Baba hazretleri: -Alem-i ummanda idim ki hadis: Kan-e fi
ama-in ma fevkah1 heva- ve ma tahtahu heva.
Kk eyh : alem-i ummanda ne yaptn, nasldr? An biz
ne vecihle fehrn idelim? Seyyid-i Marn'ileyh yle cevab vi
rir ki:-Alem-i umman alem-i ma'am'dan ibarettir. Suver ilmin
de yani cemi'sfiret-i mevcudat Allah- Ta'alii Celf-e zza'nin il
mindeki mekn1zat hep s1retlerden ibarettir.
Kk eyh : Ey hafd-i Ras11-u Rahman, daha izah buyu
runuz. Seyyid-i marn ileyh : -Bir ey tasavvur kldmz vakit
bize bir s1ret hiisl olur, ol ey'i ol s1ret ile tasavvur // ve ta'ak
kul ideriz. Eeri Allah'n ilmi Kadim ve bizim ilmimiz hadis
tir. Ve Hakk Ta'alii'mn ilminde cemi' eyann sfireti vardr. Ger
i ilim gayr-i zat deildir. Ana nukuu-u ilmiyye i'tibariyle lm-i
Umman ve Alem-i ma'ani dahi <lirler, asl alem-i Ceberuttur.
Ve alem-i Ceber1t unvaniyle ibarettir. Hakk Subhanehu ve
Ta'ala Cell-ve izze'nin zatyla sfatndan. mdi ol alemde mna
sebetimiz Saf-ullah ile idi. Andan sonra Alem-i Melek1t'a gn
derildik, alem-i ervahtr. Ana Alem-i gaaib dahi <lirler. Ann as
l Melek1t'a gnderildik, alem-i ervahtr. Ana Alem-i gaaib da; <lirler. Ann asl Meliiik-i mheymin ve Meliiike-i Kerr1bi
y.m' dur. Ve akl ve nfs ve ervah'tr. Ve ol alemde mnasebeti
miz anlar ile idi. imdi ol alemden alem-i mlk'e geldik ki e
hadetteyiz.te bu alem Alem-i Eflak ve enc ve anasr'dr. An
dan mevalid-i seliisedir ki ma'adin nebatat bayviail scyrOO.

246

mutur. (didi).
Kk eyh: Beyan buyurduunuz bir ka alemden ibaret
tir. Ya onsekizbin alem nin didiler?. Seyyid itti:
"Asl alem onsekiz alemdir. Bui'tibar ile ki yedi felek'tir.
Yani yedi kat gklerdir. Ve bir Krsi ve biri Ar ki Dokuz olur.
Ve drt anasrdr, ustukuus derler, buna da od, Su, Yel, Toprak'
tr, on oldu , bei dahi hazerevat- hamse'dir. Atide beyan ide
rim. yle olcak mecmu' avalim onsekiz oldu. Bunlarn her bi
rin bin i'tibar ittiler, kesret in, yani her bir alemin ecza kesre
ti vardr.
Demek olur ki Onsekiz bin alem dedikleri mbalaadan
in, belki Onsekiz yzbin alem" didiler.
Kk eyh itti : -Beyan buyurduunuz Hazerevat- hamse
ne alemdir? C.-Alem-i Umman' dr. yle bilmek //gerek ki Ev
velkisi: alem-i Umman'dr. kincisi: Alem-i Ervah'tr, nc
s: Alem-i Misal'dir ki ana "Hayal-i Mutlak" dirler. Mecmu'
ta'dadn yeridir. Enbiya , Evliya, Melaike, Ukuul, Nufus-u
Ehl-ullah cmlesi bunlara anda kefolunur. Mesela Divan-
Kbra ki ol Padiahlar Padiah Azamet-i Kibriyas's mahede
olunup hicabndan Emr-i ma'rufve Nehy-i mnker ferman- celi
li ol divan- Kbra'ya mukarriblere emir gelp iarat- ferman-
lahi klnd mkaifler katnda Alem-i Misal' de grrler.
Nitekim Cebrail AS. ceddina ve seyyidina Muhammed-in
AS. a geldikte Alem-i Misal' de grnrd. Ve dahi r'ya-y sa
liha ki ehl-i iman atem-i ma'nii-y nevmde grrlerdi ve havadis
le hkmiderlerdi. Hadis: (Lem yebk- ba'di illel-mbeirat-i ye
rah-el-m'min- ev yeril. leh). imdi ol alemi Misal' de grrler.
Ve, Alem-i Misal'e Berzah dahi dirler. Ve ta'rif-i sihhati
dahi byle beyan kldlar ki (Alem-i fih-al-ervah-u ve yesiru
ileyh-il-ecsad).
Ve hazerevat- hamse'den drdnc : Alem-i hayal-i Mu
kayyed'dir ki asl Alem-i Misal'dir. Hayiil-i Mukayyed deyfi in
sann kuwei muhayyilesine <lirler. Ol Alem-i Misal-i Kbra'ya
ilhaktr ki feyz-i hakikii andadr.

247

Ve Hazerevat- Hamse'dcn Beinci : Bu Alcm-i chadet'

tir. Ol Alem-i Misal'e taklld bu Alc m-i ehadet'te ol mukayyed
umf.r-u mesalihin grr misale mutabk olur. Misal i!c raz' n
kef'ider. Ol kuwe-i mtehayyile ile ki asl Alem-i Misal' dir.

Zira seyyidina ceddini!. Muhammed AS. Buyurmutur. Trkesi:

" Her kiinin hayali kk rmaa! (rmak) mcnzilesindedir. Nite
kim berr- bahr alem-i Misal'dcdir. Kk rmaal (rmak)
Alem-i Hayal-i Mukayyed'dir ki // bu da ana raci'dir.

mdi hayiil-i Mutlak ve Hayfl-i Mukayyed iki ksm oldu ki

evvelki Hayal-i Mutlak'tr. Alem-i Melekft'a mte'allktr. Ar

Mecid ve Krs ve Seb' a-i semavat'tr. kinci Hayal-i Mukay
d'dir. Alem-i Mlk'e mte' allktr. Anasr- erba' a ve anlardan

mtevellit olan nesneler yani hayvanat ve nebatat ve ma' adin-i

kebir ki Esfcl-i safilin' <lir.

Pes, Kk eyh :-Ervah ki nfranidir, m1nisi Hakk mlk

dr. Alem-i Ulvi ki Ar-i Mecid ve Krsi ve Seb' a-i semavat'tr.

Andan tenezzl idp bu Alem-i anasr ki Esfcl-i safilin'dir, ni

n getrildi? Ve bu aleme gelme kten maksfd nedir? (didi).

Hz. Seyyid dir : - Maksud budur ki, deryadan katre cda d

medin deryann azamet ve evketin bilmez ve keyfyyetini anla

maz. Ve dahi evinden dara kmayan, seyr- seyahat itmeyen,
ac ve tatl grp tatmayan drt duvar iinde byyen mahdum
geri gn grmemi gzel olur. Zira Ar- Mecid Makaam-

sa

mi' a oldu. Ruhu Rasflullah ki Muhammed AS. dr Ve Krsi Sa

mi'a oldu. Ervah Enbiya-i M rselin' e sahib-i eri'attr. anlarn

ayri Muhammed A S. Rasflullah ki Muhammed A S. dr. Ve
yedinci gk Makaam- Sami'a oldu.
Bakii erviih- Enbiya ki mrseldir amma gayr-i eri'attr,
ve altnc gk Makaam- Sami'a oldu. Bakii ervah- Enbiyaya
ve beinci gk makaam ve halvethane-i evliya oldu. Drdnc
gk Makaam- ervah- ehl-i ma'rifct oldu Ve nc gk Maka
am- erviih- ziihid oldu. Ve ikinci gk Makaam- ervah- iibid
oldu Ve stmze gelen // evvelki gk : Makaam- erval- oo
ki-yel-m'minin oldu.

248

Ve drt tabi'at ki zbde- nfrani yaradlmtr. Bu da

Alem-i Cebert, Alem-i Ervah, Alem-i Misal ve Alem-i Ha
yal-i Mukayyed'dir. Her biri anasrn birinde karar eyledi.
Pes dokuz mertebc-i ulvidir ki Ar- Mecid ve Krsi ve
seb'a-i semavat ve drt mertebe sfli ve mertebe mevalid'dir
ki ann ar- a-la-s lliyyin' den ibarettir.
mdi : Bu yer, esfel-i safilin'dir. Ve cemi' Enbiya ve Evliya
ve irfan (arifiin) ve zahid ve abid ve m' minin makaaml maka
amndan nzul iderlcr ki, kesb-i kemal in, ve bu esfel-i safilin
ki yer' dir, gelrler (Fi leys-in min halk-n cedid) ferman- lahi
zre . .
Pes kemal ise aletsizdir hasl olmaz. Hak Subhanehf ve
Ta'alii hazretleri bu anasr kisvetindcn alet verdii cesed-i in
san' dr. Ruhun kisvesidir. nsan alyem-i ulvi' den olan ruh ile
iilem-i zfiiden olan cesedden mrekkebtir. Ve cesed ve kalb
dahi alemi sflidendir. n ki ceniib- Hakk Akl ve lim'le m
retteb ve iki alemden mrekkeb eyledi.
Bu kalb merkebine svar oldu. Nitekim Hakk Subhanehii
ve Ta'ala Hazretleri keliim- kadiminde buyurur : (Lakad ha
lakn-el nsan-efi ahsen-i takvim-in) (Tin sfircsi, ayet:4.) (Trke
si : Biz insan en gzel ekilde yarattk) (Smm-e redednah- es
fel-e siiflin-e) (Tin suresi, ayet: 5.) (Trkesi : Sonra onu aa
larn en aas kldk). bu esfel-i siiflin-e geldiler, kesb-i ke
mal ve kesb-i taharet ve kat' - meratib klmak in. Eer ol ke
mal kim bunlardan ftrat yani (bir-iki szck silik) itmek zerin
dedirler, ,ana irmi'idi.
Her birisi makaamlu makaamna varr alem-i ulviden. Nite
kim Hakk Ta'alii buyurur: (llellczin-e amenf ve amil-us-sali
hat-i lchm cer-n gayr-i memnun-in) (nikak sfiresi, son 25.
Ayet) (Trkesi: Yalnz inanp yararl iler yapanlara, onlara ke
sintisiz ecir vardr).
Seyyid byle syleyince Kk eyh M ustafa efendi : -Ey
Sahibil-ihsan ve ey adim-l-akran / / (Lehm cer-n) deki ecir
ne ecirdir? (didi). Seyyid itti :-Ecr harftir. Elif iarettir i'a-

249

de'ye. Yani Hakk Ta'ala kullarm ba'd-el-i'dam yine eza-y as

liyyelerine cem'.idp vcuda getrr. Cim i3.rettir Cennet'e. Ya
ni m'minleri ba'delfena vcuda getrdkte Cennet dahi virir.
(Ra) iarettir r'yete. Yani Hak Subhanehu ve Ta'ala Cennette
cemalin gsterir. Matlub da budur.
mdi, insan bu alem-i sfliye geldi. ksm oldu. Bir k
sm bilmez asla bu aleme nin geldi. Ve gelmekten murad ne
dir? Maksud tahsil-i kemal idn bilmez. Hemen ekl- rb ve
cima' ve muhabbet-i evlad ve mi'a karnda marr kalmtr.
Ve bir ksm dahi bilr maksud nedir. Ve bualeme gelmek
ten garaz ve murad tahsil-i kemal idn bilr. Ve lakin muhab
bet-i can zahire ve muhabbet-i mal ve muhabbet-i ciih yani man
sb muhabbeti bunlar marur klmtr, Tahsil-i kemale meul
olmaktan. Nitekim Hak Subhanehf ve Ta'ala buyurur : (Zy
yin-e li-nas-i hubb-u-ehevati min-en-nisa-i vcl-bcn'in-e vel-ka
natr-il-mukantarat-imin-ez-zeheb-i vcl-fdda-ti vel-haylil-m
seweme-ti vel-en'am-i v-el-hars-i zalik-e meta-ul-hayiitid-dn
ya

vallah-u

indehl

ayet: 14.) (Trkesi :

hsn-l-me'ab-i)
.

(Al-i

mran

suresi,

Kadnlarla oullar, yk yk gm ve altn,

Cins atlar, davar, ekin gsteri verir bakn.
eken insanlarn hrslarn kabartr,
Bunlar dnya zevkidir, bunlar dnyada vardr.
Varlacak en gzel, en iyi yer nihayet
Bil ki Yce Tanr'nn huzurudur kbet. ) (Doc.Dr. Bedri
Noyan'n Trke Manzfm Kur' an'ndan).
Bu ayet-i celilede zikr'olunan mata'- dnya yedi ehvetten
ibaret olup her bir ehveti yedi tamu' dan bir tamu zre perde kl
d. Her kangsna insan hilaf- er' -i erif meul olup tahsil-i ke
malden kalur ise Tamu-ya gideceini beyandr.
Ewelki -e ki : Eki, rb, muhabbet-i evlad'dr. Buna

Put-i avam <lirler. Sonra zikr'olunan 'e ki : Muhabbet-i ara

yi-i can ve muhabbet-i mal ve muhabbet-i cah'tr. Buna Put-i

havass <lirler. Bu zikr'olunan yedi put cmleye galibtir. Cemi'isi

250

Nefsi Emmare indr. Bunefs-i Emmareyi kesr'itmek hayli

mkildir.//
Bu alem-i sfli' de gelen ksmdan nc ksm budur ki
bu aleme gelmeden maksad tahsil-i kemal idn bilr. Emr'o
lunaru eda ve nehy' olunandan ictinab ider ki: Ati'ullah-e ve
ati'urresfil-e ve l-il-emr-i minkm) (Nisa siiresi, ayet: 59)
(Trkesi: Allah'a ita'at edin, ve Peygambere ve sizden buyruk
sahibi olanlara ita'at edin), (Kul ta es'elkm aleyh-i ecr-en
ill-el-meveddet-e f-il-kurba) (fra Sfresi: ayet 23 den)(Trke
si:"Ey Muhammed" de ki : Ben sizden buna kar yaknlara sev
giden baka bir cret istemem) (nn-Altah-e Ye'mr
b-il-adlm-i v-el-ihsan-i ve ita' z-il-kurba ve yenha an-il-faha-i
v-el-mnker-i v-el-ba-yi ya'izikm la'allekm tezekkerfin)
(Nahl sfresi, ayet:90) (Trkesi:
Yce Tanr tzeyi, iyilikler etmeyi
Buyurur akrabadan yoksullara vemeyi.
Utanmazlk, ktlk, zulm'etmeyi yasaklar,
Kabul ediniz diye size byle t var) (Dr. Bedri Noyan'n
Trke manzfun Kur'an'ndan).
Ferman- celili ile amil olanlardr. Ve bu ksm derk'ider
ki bu alem-i sfli'ye ikamet in gelinmedi, belki sefer zerine
misafirdir. ve hem kemal zerinedir ve kemale meuldr. Ve
nefs-i natka-i insaniyyenin ki rfih-u Sultandr, iki kuvvesi var
dr. Birine Nazariyye ve birine lmiyye <lirler.
Nazariyyenin kemali Altah- azim--an ve Rasfilullah'a
ve emir sahiblerine ita'at olunacan ve Ehl-i Beyt-i Rasfilul
lah'a muhabbet ve meveddet olunacan ve emr'ittiinde
ita' at olunacan ve nehy'ettiinde itinab olunacan itikad
itmekle ve kuvve-i ilmiyyenin (Yazmada yanl olarak: ameliyye
nen yazlm) kemali : itikad ittikten sonra mihver-i matlfbta
ta'at ve meveddet, adi ve ihsh ve ita icra idb ful ve mnkcr
ve bay gibi halattan ictinab ile olur. Eer itikad terk'iderse
el-iyaz- billah kafir olur. Ve eer ameli terk iderse asim olur,
dirler.

251

Bu nc ksm ol mezkir putlar bunlar marur klmam

tr. Zira bu ksm insandan nsan- Kamil' dir. Her ne kadar ken
di zu'umlarnca evvelki iki ki avam ve Havas bu nc ksma
nsan- Kamil dimeyp kendi nefislerini beenmiler ise de la
kin bu ksm- sfin anlarn medhine mcmnfn

l/C

?emmine mah

zun olmadklar gibi bulduklarna memnun Olnazlaz, gaih iLLik

lcrine mahzfin olmazlar // Dnyann varl ve yokluu indlerin
de seyyiin olup tahsil-i kemal kaydndadrlar.
Kk eyh, : -Ey bn-i Ras11 u llah, alcm-i ulviden gelen
kimse kendi makaamna varr m? Hz. Seyyit tti: 'Kemaline ft
rat yani hlkat ann zerine idi. Ana iriti ise bu iilcm-i slli'de
imdi grelim, bu dnyada ne mertebe zerine gitti, Jabd ann
zerinedir.
Meselii, eer mertebe-i abid veya mertebe-i zahid zerine
akalli ya dnyadan iman zerine gitti ise hcmiin bu fcm-i ulvi
den ol mertebe ehlinin cemm'isine irir. Andan a'Ia mertebeye
varamazlar. Eeri Nuzfli a'la mertebede ise, mesela bir kii
nin rfhun Hakk Subhanehf ve Ta'ala alcm-i ervahta chl-i ke
mal velayetinde yer itmiidi. Bu aleme geldi. Ehl - i viliiyet kema
lin hasl itmedi, zikrolunan pullar kendilerini azdrd ve kendflc
re mefl ittiler. Mezkur Ayet-i celilenin amelen hilafnda bu
l undular, geldii mertebesine irip kamil olmadlar, naks kal
dlar. heman mertebe-i imana iriti. Ann urucu felek-i eweline
dir ki makaam- ehl-i imandr. Felek-i hamise makaam- evli
ya'dr. Eeri irimezse mabfndur.
Kk eyh: - Ey Kutb-uz-zeman ve ey allamei zeman
mabun hod mabfndur. Ya mabundan mabfn nice olur? Hz.
Seyyid itti : -Bu ma'nide ceddina ve seyyidinii aleyhis-selam bu
yurmutur : ''Menisteva yevman-e fchve mabfn-un" Yani bir
gn mertebesinden kalddr ve birgn mertebesine varddr.
Eer ki yine geldii makaamna varrsa ol kii mabfndur . .Zira
alem-i esfeline geldi, msaferet geti, ticaret kld, zahmet ek
ti, eer ol miiye ile varrsa liibd // mabfindur. Zira bunca ru7igar ve bunca mr zayi' oldu.

252

Ehl-i imann tarakkisi vardr, Felek-i hamis'e dein, O da

makaam- evliyadr. Bu aleme gelmeden maksud tarakkii idi, yi
ne ol makaama varrsa mabundur, eer ewel geldii maka
ama dahi varmaz ise mabfndan mabundur. Zira her ne ki
alem mevcfd idi, ann hilkati iman zerine idi. Ruhun makaam
fekk idi, andan aa deildi.
Bu manide Ceddina ve Spyyidina Rasfilulliih A.S. buyur
du:"Kll mevlfd-n yfled ala ftrat-il-sliim-i, smme ebevah-u
yhewidanihi ve yunassranihi ve yumeccisanihi." mdi her kii
iman zerine mahluktur. Hatta kafirler dahi ftratta iman zeri
nedir. Ve lakin adet-i cahiliyye-i kfr levazm ya'rl Ata Ana se
bebiyle cehl-i kfr tabi' atlarnda rasih olmutur. Kabiliyyet-i
iman kalmamtr. fin ki bu esfel-i saflin'e geldiler, esnam'
ma'bfid matl1b idindiler ve cytan'ri vasna uydular, bu dnya
ya marur oldular. Ata Ana sebebiyle ve baz yaramaz mrebbi
ve msahiblcr ve cahil papazlar izlaliyle taharet ve kcsb-i ke
mal idcmedilcr. Menzillerinden kaldlar. Ve tasdik- Enbiya ve
Evliya klmadlar, kfir oldular. Me'fz b'illiih min su' il-kaza.
Nitekim Hakk Shhanehf ve Ta'ala buyurur: "nn-ellezin-e
kezzebf bi-iiyfinii v-es-tekberf anha lii tufettahf lchm eb
vah-s-semai ve la ycdhul1n-el-Cennet-e hatta yelic-el-cemcl-
fi semm-ilhyat-i ve kezalik-e necz-il-mcrimln-c" (A'raf suresi,
.
ayet: 40) (Trkesi:
(Ayetlerimizi kim yalan sayarsa, bir de
Kim onlar kibrine yediremez gelirse
Bunlara alamaz
Gk kapl:r biraz..
Bir ine deliine bir deva girmedike
Bu kiiler giremez, giremezler Cennet'e.
te, sululara biz
Byle ceza veririz. ) (Do. Dr. Bedri Noyan'n Trke man
zum Kur' an'ndan).
Yani doru, unlar ki yalan didiler, bizim szlerimizi dahi
tekebbrlk eylediler. Anlar_a gklerin kaps almaz, Cennete

253

girmezler. Ta deve ibrenin yordusundan yani inenin gznden

gemedike.
,
Halbuki devenin ibre yordusundan // gemesi adet-en
mmkn deildir, belki muhaldir. Kafirlerin Cennet'e girmesini
Hakk Subhanehu ve ta'alii bu muhal'e ta'lik buyurmu. yle ol
cak bunlarn Cennet'e girmeleri dahi muhaldir. Zira anlar Enbi
ya ve Evliyay tasdik idp uymadlar. Eeri anlar surette
adem'dir, manide hayvandr, behayim'dendir. Behaim alem-i ul
vi'ye varamazlar. Ve munafklar dahi bylecedir. Zira anlarn
tasdikleri lisanendir, kalben deildir. Her ne kadar zahir halleri
ne nazaran tezvi ve tenkih ve ganaimden hisse gibi ve seliim
vermek gibi ve slam kabrine koymak gibi ahkam- dnyeviyye
zerlerine icra olunursa da nitekim Hakk Subhanehf ve Ta'ala
buyurur: "Yekulin-e bi'efvahihim ma leys-e fi kulfbihim" .
Belki kafirin ve munafkyn behaimden ednadr. nki Be
haim haklarn ahz'ittiklerinden sonra turab olurlar. Muazzeb ol
mazlar. Kafirin munafkyn ise elbette muazzeb olurlar. Nitekim
Hakk Subhanehf ve Ta'ala buyurur :" lfiik-c k-el-en'ami bel
hm adall- laik-e hm-l-gaafilfn-e " (A'raf suresi, ayet: 179
son blm) (Trkesi : te bunlar hayvanlar gibi, hatta daha
da sapktrlar. te bunlar gaafillerdir).
Yani Kafirler ve munafklar Hayvanlar gibidir. Belki de an
lardan da azndrlar, demektir.
Kk eyh itti : 'Felek-i nfrani makaam- ulvidir. Ve be
hfm zulmanidir ve makaam- sflidir. Makaam- ulvi'ye yol
yoktur. Ve insann dahi ruhu ulvidir, buyurdunuz. Ve mela'ike
ki anlar ulvidir anlarn tarakkiisi var mdr? yok mudur? Yoksa
heman tarakkii ve tenezzl insann midir?
Seyyid Hazretleri itti : -Melii'ikenin vcudu nfranidir, am
ma insan nur ile zulmetten mrekkebtir. Ve melii'ikenin bir ale
mi vardr. Artk deil.. Ve behaimin bir alemi vardr, artk de
il. . Amma insan'n iki alemi vardr. Birisi Alem-i Mlk'tr, bu
beden i'tiban ile . Vebehaimin bir alemi vardr, artk deil
Amma insan'n iki alemi vardr. Birisi Alem-i Mlk'trp bil be..

254

den i'tibiir ile. Ve birisi Alem-i Melek.ftur, rfil i'tibatll. ile. Ni

tekim ceddini ve Seyyidinii Muhammed AS.// bu ma' nide buyu
rur : (nn-Alliih-i Ta'alii halak-al-mela'ike-ti min akl-i bila eh
vet-in ve halak-aln-behaim-i ala ehvet-i fe-hv-e eyi min-el-in
san-i ). Yani Hak Ta'iila melaike yaratt aklla ehvetsiz, ve be
haim yaratt ehvetle aklsz, ademi yaratt aklla ve ehvetle.
Lakin insann ki akl ehvetiyle nefsi zerine gaalib olursa insan
peygaberi melaike peygaberinden ki Cebrail, Mikail, srafil ve
Azra'il gibi efdal ve yerektir. Ve melii'ikenin peygamberleri,
peygamber olmayan sair avam ve havass ve havass-l-havass in
sanlardan efdal ve yerektir. Ve sair insanlar

da

sair Peygamber

olmayan melaiklerden efdal ve yerektir.

Nitekim

Hak

Subhiinehf

ve

Ta'ala

"Ve

allem-e

Adem-el-esma'i klleha smme arazchm al-cl-mela'ike-ti fe

kaal-e enbi'ni biesma-i halai in kntm sadkyn. Kaalfi Sub
hanek-e a ilm-c lena illa ma allemtena innck-e ent-el-a
lim-l-hakim- . Kaal-e ya Adem- enbi'hm bi-esma'ihim fe
lemmii enbe'ehm bi-esmaihim kaale elem ekul elkm inni a'
lem- gayb-es-semavat-il-arz-i ve a'lem- ma tbdfn-e ve ma
kntm tektmfn-e.) (Bakara suresi: ayet: 31,32,33.)(Trkesi:
alab btn adlar Adem' e retince
O, anlad eyada srr inceden ince,
Sonra Tanr eyay Meleklere gsterdi,
"Gerek da'vadaysanz isimleri ne o dedi.
(31.ayet)
Melekler aciz kalp dediler: "Sen_ Ycesin,
Ulu'sun, bizim iin kutsa 1 bir mevki' desin,
Seni her nesnelerden ar-duru biliriz,
Sen ne rettin ise yalnz onu biliriz.
Sensin dosdoru bilen hakkyla her nesneyi
Sensin hikmetin ile tamam klan hereyi.
(32.ayet)

255

Tanr dnp Adem'e buyurdu ki: "Sen syle

Bufann adlarn bilsinler bundan byle".
Ademde var olann srlarn anlatt,
Onlarn bilgisine yeni bilgiler katt.
Tanr buyurdu: "Size gklerde ve yerlerde
Sizlerin grmedii neler varsa her nerde,
Apak olanlarla, tutup gizlediiniz,
Demedim mi bunlarn hepsini biz biliriz?" (ayet:33 ).
(Do.Dr. Bedri Noyan'n Manzum Trke Kur'iin'ndan).
Yani, insann Meliiike'den efdal olduu Adem A.S. her ne
kadar keser, balta , araba , arab, uval, <livar, ta, timur gibi m
semma varsa anlarn isimlerini bilp melaikeler bilmediinden
ilimle insan Melfiikcdcn efdal oldu. Ve insanda kuwe-i gazabiy
ye ve kuwe-i ehcviyye var. Kuwe-i gazabiyycsiylc def-i mazar
rata ve kuwe-i eheviyyesiylc celb-i menfa'ata alur. Ry- i arz
da Cenab- Hakk her ni' mctin bitmesine isti'dild ve kabiliyyet
vermitir. Bu kuwclcr insanda olduka ol 'ni'metleri ihra idcr
ler. All.:lh- azim--5n' n kuweti zahir olur. Mclftikelcrde bu
kuwe-i gazabiyye ve ehvctiyye olmadndan byle celb-i men
fa' at ve def-i mazarrat ile fu ni'metlcri ihrac idemediklcrinden
insan Meliiike'den efdal olmutur.
Bu gaibi //Melaike bilmediklerinden (Ve iz kaale Rab
bk-e 1-il-Mclaiketi inni ca' il-n f-il-arz-i halife-ten kaali'
atec'al- fiha men yfsd- fiha ve yesfik-d-dima'e ve nahn-
nsebbihu bihamdik-e ve nkaddis- lck-e kaale inni a'lem-
ma lii ta' lemfn-e) (Bakara suresi : ayet:30) Trkesi:
Hani bir gn alab'n demiti Meleklere:
"Yeryznde kendime bir arda koyacam."
Melekler dedilerdi :"Tann'm bunlar her yere
Fesad atei yakar, kan dkerler korkarm.
Bizler sana hamdedip, seni kutlular kuluz
Seni her ktlkten ar-duru buluruz"
Tanr dedi onlara:"Sizin bilmediiniz"
ok nesne var ki onu bildiimi biliniz".) (Do. Dr. Op.Bcdri
256

Noyan'n " Manzum Trke Kur' an'ndan). nazm- celilinde" n

ni a'lem-

mala ta'lemfin-e"kavliyle (yani: sizin bilmediklerinizi

bildiimi biliniz) Melaikelerin bu gaibi bilmediklerinden eyle

dikleri su'al ve istifsarilerine cevab virdi. Yoksa Meliiikelerin.
su' alleri men'-i nakz- muaraza kabilinden olmayup talebenib
kalbine gelen hadesiyi def ve izale in stadna "bilmiyorum
beni ret" demesi gibi bu istifsar dinr.
Zira Hak Subhanehu ve Ta'alii hazretlerine i'tiraz isyan
dr. Halbukise Melaikeler ma'sumdurlar. Hak Cell-e ve ala bu
yurur: (La ya'sun'Allah-e ma emrihm ve yef alfin-e ma y'me
run-e). Ve eeri insann nefsi ve ehveti aklnn zerine galib
ise melaike urada dursun behairi andan yerektir.
Nitekim Hakk Cell-e ve alil buyurur: (laik-e k-el-en'am-i
bel hm adali, , laik-e hm-l-gaafil1n-e) (A'raf suresi,
ayet: 1 79 Sonu) (Trkesi: te bunlar hayvanlar gibi, hatta daha
da sapktrlar, te bunlar gaafillerdir).
Ve melaike ki lvidir, her birinin mertebc-i muayyenesi
vardr. Ve makaam- ma' l1mu vardr. Amelde ve ilimde hibiri
si mertebei mu' ayyenesinden tecavz itmezler. Ve merteba-i ev
vel ftratta her ne kemal ki anlarda mu'ayyen oldu . . ccm' isi anla
ra bilfi'il hasldr. Yoksa kuwet ve isti' dfta olup ta sonradan
kesb'ile fi'le gelmek deildir. Andan artk dahi tarakki yoktur.

Nitekim Hakk Ta'ala buyurur : (Ve ma minna illa lehf ma

kaam-n ma' lfm-n) (Saffii t sfresi: ayet:

164.)

(Trkesi : Bi

zim herbirimizin bilinen bir makaam vardr) (Not: Melekler

byle derler). Ve her biri kendi iiyle meuldr. Her ne ubfdiy
yet gsterildi ise ana muti'dirler. Nitekim Cenab- Hakk buyu
rur ki: (La ya'sun'Allah-i ma emrihm ve yefalfn-e ma y'me
rfn) sabkta beyan edilmiti, ve melaike-i lviyyenin bazs rfha
rudir ve ba'zs dahi

//

Kerrubiyu0dur. Ukuul'e kerrfbi, nffs' a

rhan mekkillerdir. Bu Kerrubiler ve ruharuler vaktlerinda Al-

257

lah'n emriyle gkten yere inerler. Allah- ta'alamn buyurduu

nu yerine getirirler ve ba'zs ademilere mtemessil olur. Syler
ve baz ey' haber virirler, ve ii buyururlar. Ve gah olur, avaz-
blend ile ademilere nida iderler. Ol savt' iitenler an " Hatif'
dirler, ve ol ma'ni ile Melaike m'minlerin kalblerine ilkaa
iderler, yani iritirirler. Ana uyankla olurs a"lhim", eeri
hil-i nevmde olursa" R'ya" dirler.
Kk eyh itti :-Ey Seyyit, meliike ve ehl-i iman ve behi
imin hallerini bildik ve hal idindik. Amma, anlar ki Enb)-a ve
Evliyayi tasdik klmad, Belki eza ve cefa idp inkar ittiler ve
katlettiler. Anlarn rfhlar alem-i ulviye yol bulmad. Anlarn ha
li ne olur? .
Hz. Seyyit Veli Baba itti : -Ol taifa ki iman mertebesine iri
mediler. Tekzib-i enbiya ve Evliya kldlar, kafir oldular. anla
rn ervah kalptan kt vakit felek-i kamer altndaki alem-i
anasrda kalurlar. Azaba giriftar olurlar. ila yevm-ilhisab .. Bila
ek ve labhe Kyamet-i kbra olunca. Hakk Subhanehi ve
Ta' ala her birinin kalbnn ecza'-i asliyyesini cem'idp yani Tu
rab ve Heva ve ma ve nar kalplarn k-el-ewel ikmal idip ruhu
nu ana mta' allik klar.
Ve sahra-y Arasat'ta hazr ider. Her ademiin muhasebesi
ne bakarlar. Eer dnyada Mfli kabl-e entemfitu srrna maz
har olup dnyada hisabn grd ise izzet ve sa'adet-i sermedide
dir. Ve illa cemi'ademi Cehenneme uradrlar.
Nitekim Hakk Subhanehf ve Ta'ala buyurur

//

(Ve i n

minkn illa variduha Kan-e a l a Rabbik-e hatm-en makzyy-en)

(Meryem silresi, ayet:

71.)

(Trkesi: Sizden Cehennem'e ura

mayacak yoktur, Bu, Rabb'inin, yapmay zerine ald kesinle

mi bir hkmdr. )
mdi, unlar kim ehl-i iman ve ehl-i tava ve abid ve zahid
ve irfandr. Zahmetsiz ve meakkatsiz Cehennemden geerle.

258

Nitekim bu ma'nada ceddina ve Seyyidina Muhammed (A.S.)

buyurur: (Tekuul-n-nar-i yevm-el-kyame-ti lil-m'minin-e, ya
m'nin-i cez fekad itfae nfuuke lehebi).
Kk eyh itti: Hakk SubhanehU ve Ta'ala knh- hakika
tiyle bilinmek mmkn olur mu? Hz. Seyyid (tti): - Hakk
Cell-e ve al a zatnda ve sfatnda olan eylerden ilim, Semi', Ba
sar, Hayat, Kelam, rade, Kudret-i tekvin gibisinde nmune koy
mutur. Allahu Azim--an'da olan eylerin sende nmunesi
vardr. Etri kendi nefsinin knh ve hakikatini bilrsn, Alla
hn da knh ve hakikatini bilrsn. Lakin insan keifsiz rfhun ha
kikatini bilmez. Ve keifsiz Allah'n knh ve hakikati bilinmez.
Zira bu ma'nada Ceddini ve Seyyidina Muhammed (A.S.) bu
yurmutur: (Men araf-e nefsehf fekad aref-e Rabbehi) (Nefsini
bilen Rabbini bildi).
Zira sana senden yakn yok. Ruhun ile cesedin bir ey iken
kendi cann nedir bilinmeyince Allah-u Ta' ala ve tekaddes haz
retleri zamandan ve mekandan mnezzeh olduu halde keifsiz
nice bilebilrsn.
Kk eyh itti: - Ey kutb-u zeman, kefin tanyk nedir?
liz. Seyyit cevabnda: Kefin yolu Ak ve Muhabbet ve Alk
ve riyazat ve nefsini gassal elinde meyyit gibi bir mrid-i ka
mil, alim-i amil, akil, abid, zahid, asil, Necib zata teslim-i klli
ile teslim idp "Makaam- i'tiraz"dan" Makaam- teslimiyyet"e
tenezzl idp tabib-i hazkn maraz tedavi ittii gibi tedavi itti
rp zulumat- nefsaniyyeden halas olmaktr. Ve illa kendini
Kur'an- azim--an'a tatbik idp Kur'an ve ahadis-i sahiha-i
erifenin ma'nas ile amel eyleyp zikr // ve fikr ile rad kad
olunup Kur'an- mrid ve ceddina ve seyyidina Muhammed
(AS. )' delil ittihaz ile kef hasl olur. Lakin bu tanykn veysi
evlad- Resfile mahsus gibidir. Zira anlan cedd-i a'lalan terbiye
ye mtekeffildir.
-

259

Kk eyh itti: -Ey Seyyit, bu asrda

taife-i

sufiyyeden eh

liyyetlu rical ok mudur? Az mdr?

Seyyid itti: - Ya'Eyyh-et-tiilibiri. . Allah- Ta' ala size rah
met itsn. Taife-i sufiyyeden ehil olanlar ekserisi mnkariz oldu
lar. Bahusus zemiimmzda ol ehil olanlardan hi biikii kalmad.
Ancak anlarn eserleri bakii kald.

BEYf
Emm-el-hyam- fe-innehii kehiyamihim

Fara

nisa-el-hayy-i gayr-i nisaiha

Didii gibi Tanykat- Aliyyede fetrat hasl oldu. Belki haki

kat-i hiilde Tanykat- Aliyye mindcris oldu. Kendilerine ihtida
olunacak eyhler oldu. Anlarn seyir ve snnetlerine iktida ide
cek ebab kalmadlar. Vera' ziil oldu. Ve bisat tayY'olundu ve
tema' ziyadelendi. eri' at- garra'ye hrmet k,tlblcrdcn irtihal it
ti. Din-i Muhammediyye'ye az mbaJat ider oldular. Ve heliil
ile

haram beynini

temyiz (i) terkittiler. Ve eri'ata ihtiram terke

karib oldular. Ve ihtilmlan tarh ittiler. Gaflet meydanlarnda

ayaklarn tepp eda-y ibadat hafif addettiler. u ilerinden
kendilerine verilen ey'e raz olmayup ta hakaayk- ahvalin a'la
sna iaret ittiler. Ve iddi'ii iderler ki rkk- isr- iialden (Rkk,
sr: Kulluk, esaret anlamnadr) azad oldular. Hakikat-i bakaa
yk'a vasl oldular. Ne'fz- billah-i min errihim

hal

bu ise

Ehl-ullahn tarykat byle deildir. Zira zemnmzda bulunan

eyh' lerin kendilerini zaman- sabkta olan Arifin'e tebihleri til
kinin arslana tebih olunmas gibidir.

260

:.,: tebih yledir ki bir tilki bir arslana rast gelerek // kar
nm atr deyp arz- fakat itmesiyle arslan tilkiyi suya kadar g
trp suyun kenarnda bir gfua hayvan bulunup bulunmadm
tahkik itmesini tilkiye emritmi. Ve tilki suya baknca bir fil g
rp arslana beyan- keyfyyet itmi olmas zerine arslan fiilin
saydna gidp tilkiye hitaben "Gzlerim nasldr?" deyu su'al it
mi. Tilki, gzleriniz ate gibi dimi. Arslan kllarm nasldr?,
sormu, Tilki kllarnz ineler gibidir, deyu cevab virmi. Ars
lan kuyruum dahi nasldr, su'al iderek, tilki: Kuyruunuz mz
rak gibidir, deyu beyan itmi olmasyla arslan filin zerine h
ciln iderek telef eylemi ve an tilkiye brakmtr. Tilki, ol fil
den bir ka gn mkemmel istedii gibi yiyp marurlamaa
baladktan sonra gidp, "Ben bir fil avladm" deyu anlara i'Iam
ve ihbar itmi. Tilkiler beraberinde giderek fili yemiler. Filden
birey kalmaynca tilkiler dier bir fili seyd itmesini mezkfr tilki
den rica ve niyaz ve iltimas itmeleri zerine merkum tilki suya
gidp bakmalarn emretmi ve bakmlarda suyu bir filin geldi
ini ihbar itmi olmalaryla tilki sair tilkilere hitaben "Gzlerim
nasldr?) deyu su'al itmi. Tilkiler "Gzleriniz beyazdr" dimi
ler ise de, tilki "A'.te gibi diyiniz" sylemesine mebni tilkiler "A
te gibidir" dimilerdir. Tilki, kllarm nasldr? su'al itmesine
cevaben "Kllarnz arkanda yapktr" didiler ise de tilki "Hayr
yle dimeyiniz, ineler gibidir diyiniz" deyfi emritmesiyle, tilki
ler" ine gibidir" dimilerdir. Tilki "kuyruum nasldr?" deyu
sormu. Tilkiler cevaben "Kuyruunuz bacaklarnzn zerine in
mitir" dimiler ise de tilki "Mzrak // gibidir diyiniz" ifade it
mesiyle tilkiler de "Mzrak gibidir) dimiler.
Bunun zerine tilki file hcfm itmi ise de fil tilkiyi hortu
mu ile alup yere atm ve karnna basup ldrntr. Ol vakit
tilkinin gzleri krmz kesilp, kllaryla kuyruu doru dikilmi
olmasyla tilkiler "imdilik beyan ittiin sfat ile muttasf oldu
nuz" diye firar itmilerdir.
Kk eyh itti: Ey kutb-u zeman, nadir olarak bulundu
u halde Ricalullahn alametleri ka eydir, buyurun, didi.
-

261

Seyyid Hz.leri itti: - Ma'lfun olsun ki Ricalullahn muaz

zam alametleri drttr. Birincisi: Allah'tan

gayrsndan

havf it

memek. kincisi: Dnya muhabbetini kalblerinden karmak.

lincs: Amel-i salih'tir. Drdncs: Enbiya ve Mrselin'in
arvah ve ecsamm kendi urunda bezi eyledikleri eyde i'tina it
mektir.

O da eri'at- garray

izhar, mme-i Muhammede efkat

le beraber bu izhar- eri'at- garra drt hasletle muttasf olan

ahsn gayrsndan olamaz.
Ol hasletler akl ve ilim, ve amel ve himmet'ten ibarettir.
Kk eyh itti: -Ey kutb-u zeman, zikrin adab ne eyler
dir? Seyyit Hz.leri buyurdular ki: -Al!ah- Ta'ala hazretlerine
msl olan zikrin adab, Allah zakir olan kimse akmel-i adab ve
zahiren batman ahsen-i hey'at zerine olup taharet ve nezafet i
tamme olmala zikr halinde Allah'tan korkup azamet-i celalini
ta'zim iderek Kbleye mteveccih azalan sakin olmaktr. Na
mazda olduu gibi amme geen adabn gayrile zikreden kimse
nin zikri ecirden hal deildir. Fakat menha'at azdr. Eer bu
adiib zerine baz meayihin zam

// ittii ilhan ile

i'irler ve g

zel asvat ile makaamlar sylemek ve ak- cemalin evsafn zik

retmekle genleri toplamak nuffs-u behimiyye byle eyin iti
ma'yla tab'an ve meyl' en ve raks' an lezzet ve keyf idp ekseriy
ya genlerin ve alclhusils avamn hali gibi bil-ittifak haramdr.
Ve mrwete muhildir, Zira hi bir alim, fazl, akil raks' itme
di.
Kk eyh itti: - Ezkar ka ksmdr? Seyyit itti: - Ma' lfm olsun ki ezkar tr. Zikr-i cehri, zikr-i hafi, zikr-i kalbi'
dir.

O da ezkan

kalbte tasvir itmektir.

Kk eyh itti: - Nefsin makaam katr? Ve bu makaam

larda nefs ne ile tesmiye olunur? Ve makaamlann zikri nedir?
Seyyit itti: - Nefs in yedi makaam vardr. Makaam- ev
vel: Zulmat-l-ayar. Bu makaamda " Nefs-i Emmare" tesmiye
olunur. Bunun zikri La lah-e illallah. Makaam- sani: El-var.
Bu makaamda " Nefs-i Lewame" ile tesmiye olunur. Bwun zikri
Allah, Allah, Allah.

262

Makaam- salis: El-esrar. Bu makaarnda " Nefs-i Mllirne"

ile tesmiye olunur. Bunun zikri H. Makaarn- rab i': El-Ke
mal. Bu rnakaamda "Nefs-i Mutma'ine" ile tesmiye olunur. Bu
nun zikri: Hakk.
Maksam- hamis: El-visal. Bu makaamda "Nefs-i Raziye"
tesmiye olunur. Bunun zikri: Hayy. Makaam- sadis: Tecelli
yat-l-aP al. Bu makaamda "Nefs-i Marziye" ile tesmiye olunur.
Bunun zikri: Kayyfm.
Makam- sabi'; tecelli yat-us-sfat- v-el-esma.Bu makaam
da:"Nefs-i kamile ile tesmiye olunur. Bunun zikri:Kahhar'dr.
Ve ba'z sufiyyeye gre Makaamat tr. Nefs-i Lewame,
nefs- Mlhime ve Nefs- mutma'inedir.//Bunlann gayrsn say
madlar. Zira bunlar ancak bi-i'tibar-il-frsat Nefs-i Zekiyye"yi
i'tibar iderler. Ve asla ek yoktur ki bu " nfs-u selase "nefsi
mutma'ine ile tesmiye olunacak mak<1:,ama vasl olduu halde ke
mal bulup irad salih olur.
Nefs-i Lewame'nin zikri La lah-e llallah, Mlhime'nin
ewelindeki zikir Allah, Allah, ahirinde H H ve Bu H ismiy
le Nefs nefs "Nefs-i Mutma'ine-i Rahmaniyye" makaamna da
hil olur.
Eer bu zakir kitab ve snnete mtaba'at daim iderse
"Srr- sr" lisaniyle nefse nida olur. Ey "Nefs-i Mutma'ine" r
cil'i ila Rabbik-e raziye-ten marziye ve ba'z sufyye ol makaam
lann zikirlerinin gayri bir zikir ile ol makaamlarda zikrolunur,
dimilerdir. Makaam- ewel: Allah, makaam- sani: Hayy, Ma
kaam salis: Kayyfrm.
Kk eyh itti: -Ey kutb u zaman, zikir buyurduunuz yedi
makaamiit- Nefs, liita'if-i nefr'in ayni midir? Gayri midir?
Seyyid buyurdu ki: -Ayni gibidir. Zira ba'z sufiyye ol
nefs'in yedi makaamn Yedi Latife ta'bir iderler. Ewelki latife:
Nefsi Emmiiredir. Bu istifa'ye (Latife-tl-kalb) dahi tesmiye olu
nur. Bu latifenin nfru sol memenin iki parmak altnda bir san
nfrdur.
kinci latife: Nefs-i Lewame'dir. Bu latifeye (Latife-tr-
Ruh) dahi tesmiye olunur. Bu latifenin nfru Sa memenin altn263

dan iki parmak aa bir krmz nflr'dur. nc latife: Nefs-i

Mlhime'dir. Bu latifeye (Latife-ts-sr) dahi tesmiye olunur.
Bu latifenin nflru Sol memenin iki parmak stnde bir beyaz nflr
dur.
Drdnc latife: (Nefs-il-mtma'ine) dir. Bu latifeye (Uiti
fetl-haf)
dahi tesmiye iderler. Bu latife'nin nuru iki parmak
'
kadar sa mamemenin stnde // bir siyah nurdur.
Beinci latfe: "Nefs-ir-raziye) dir. Bu latifeye (Latife-tlir
f) dahi tesmiye olunur. Bu latifenin nflru sadr'n ortasnda bir
yeil nurdur. Altnc latife 'Nefs-i Meniye"dir. Bu latife insann
cebhcsinde olur. Yedinci latife "Nefs-il-kamile" dir, bu latife in
sann re'sinin a'lasnda olur. Bu cemi' liitiiiflerin zikri Alliih ve
La lah-e llallah' dr. Lakin elf.z zikri tasvir ile nefesi ketm ide
rekten cemi'liitfiif zerine mrur ittirerekten olur.

BEYf
Kadd-i yare kimi er'ardr demi kimi Elif
Cmlenin maksudu bir amma rivayet muhtelif.

Efdal- ezkiir budur, La iliih-e llallah

Bunda seyrann Hf' dur, La ilah-e llallah.
Bundadr Allah bes, Hubb-u sivil baki heves
Ak ile eli her bir nefes, La lah-e llallah.
Ge hep masiva'y ko, Ol kuru sevday ko
Zikret "Fa'lem innehi. , La lah-e llallah
Zat- sfiit - esma, Fi'l-i asar msemma
Bunda cem' oldu cem' a, La lah-e llallah.
La'nn vcudu lii'dr,
Mevcfit heman Huda' dr.
Tevhid nflr-u Lokmandr,
La ilah-e illallah.

264

Bundadr srr- scfid,

Bundadr mahv- mevcud

Bundadr Hakk' hud,
La ilah-e illallah.
Ma'bfd- maksfd odr,
ahid- mehid odur
Vacib- mevcfd O' dur,
La ilah-e illallah.
,

Tevhid'e rabt it z,
Tevhid ile a gz,
VEL, Hatmayle sz,
Lii ilah-e illallah.

Aem-i gayb- ehadet emsidir envar- H

Grnen H, gsteren H, mazhar- izhar H
Ziit- efal- sfat cem'idp bir noktaya
meratibtcn tecelli eyledi Settar H.

Drt anasr ittihadiyle girp bu sfucte

Adem- H awa yznden ittiler ikrar H.
Onsekiz bin alemi itmi ihata hay- huy
Halka-i HU' da umfunen zakir- ezkar H.
Varl mahveyle Veli ikilikten kl gzer
Nokta-i vahdet iinde kalmaya ayar H. .
(Ezkar ve Evrad)

265

Bir kimse u gelecek ezkara devam eylese anda srr- azim

ve te's!rat- seri' ve kerim vardr. Ol ezkar da budur ki: Drtyz
kerre (La lah-e llallah) ve Yz kerre (Ha'run ski'.iniyle (Al
lah) ve yz kerre (Ya H), yz kerre (H).
imdi esna-y zikifde zakirlerin ewela lisanna zahir olan
Hadis-i Kudsi'de vaki' olan ey'dir ki: (nne fi cedd-ibn-i Adem
muzgat-en ve f-il-muzgat-i kalben ve f-il-kalb-i fu'aden ve
il-fu'ad-i rfh-an ve f-ir-rfh-i srr-an ve f-ls-srr-i nfr-en // ve
f-in-nfr-i en-el-hadis-i).
Zik-i lisan alemine Aem-i nasft tesmiye olunur. Ve
alem-i Mlk tesmiye olunur. Ve zikr-i kalb alemine Aem-i Me
lekft tesmiye olunur. Ve zikr-i rfh alemine Aem-i Ceberut tes
miye olunur. Ve zikr-is-sr alemine Aem-i Lahft tesmiye olu
nur. Ve zikr-i hafi alemine (Alem-r-Rahman) tesmiye olunur.
Lakin zikrin efdali kalb ve lisan ile birden olandr. Yalnz
zikr-i kalb zikr-i lisan' dan efdaldir.
Ve zikrin keyfiyyeti vardr. Ewelkisi kalbiyle ve lisaniy
le ikisini birden zikredp zikir lafzn ekmemektir. kincisi: Kal
biyle ve lisiiniyle Allah' zikrcdp klfetsiz nefesi bitince Allah
kelimesini ekmektir. ncs: Allah kelimesini ekmeksizin
kalbinle zikredp lisann kabartmayup ve nefesini hasbetmek
tir. Eer nefesin daralursa burnundan nefes almaktr. Taryklar
mta'addit lakin maksfd birdir, bu da (Matlib)a vusildr. Nite
kim zmirden ve Cezayirden ve Ulah' dan ve Budcndan ve Ba
dattan ve Hintten Hicaz kastyla Haccac- Mslimin Hicaza gi
der. Taryklar muhtelif amma cmlesinin maksudu Beytullah'
ziyaret olduu gibi.
Her taryk'n asl zikr olunduu gibi Rasflullah'a ittiba'
olup tarykatn ta'addd ancak pirleri i'tibariyledir. Nitekim Ta
ryk- Alevi ve Rufa'i ve Kasdiri ve Mevlevi taryk' denildii gi
bi her birinin ol ittiba'da birer zikri, fikri var. Lakin cmlesinin
maksudu bir "Allah"tr.

266

BEYf
ibaretna etta ve hsnk-e vahid-n
Ve kll-n ila zalik-el-cemal-i yir-.
Elhasl bir kimse ki er'-i erifte caiz olan bir zikir ve rt
lanna ri'ayet ederek pirinin ta'rifiyle ya kendusini Kur'an ve
ahadis'e // tatbik ile ziyadesiyle zikr'iderse ve gelicek be erka
na ri'ayet eylerse ve afat- zikirden kendusini htZ'iderse o halde
kitab ve snnete ittiba' bulunur.
Binaen aleyh envar- zatiyye ol kimse zere feyyaz- Mut
lak'tan feyezan ider. Makaamat- saliyyeye terakki eyler. Eer
bir kimse emr-i dnyevinin husil in zikr'iderse rutiyle mat
lubuna nail olur.
imdi bir adem rihaniyyeti teshir in zikr'iderse r1tuna ri
ayetle nail olur. Zira cenab- Hakk'n feyzinin feyezam tynetin
de yuurulduu hamurun iktizasna gre abdin batnnn elvan
zerine mteveccihtir.

Abd ayinesinin byklne ve kkl

ne gre grr.
Kk eyh itti: - Ol

erkiin- hamse

buyurduunuz nasl

eylerdir? . Seyyid buyurdu ki: - Erkan- hamse dediim Ewelki

si:

htiyariyle alk'tr.

Lakin cehele-i Hindiler gibi etmek (ek

mek) yimeyp yalnz st imek gibi riyazlar ile nefsini alktan

ldrmek (Ve ta taktilu enfsekm b-il-batl) nazm- celllide
memnu'dur. Talibe llzm olan batnnn blnden bir bl
n ancak doldurmaldr. Ve yahut savm'a mdavemet ittirme
lidir. kinci:

zaruret olmadka halk'tan uzlet itmelidir. Meer

ki ilim renmek gibi veya gayri emr-i mi' ae mte'allik ve ya
hut namaz ve niyaz gibi emr-i mi' ada mte'allik bir i in kar
sa be'is yoktur.
Var m

BEYf
hi kue-i vahdet gibi bir ca-y

refah

Buldu vahdette gnl yari ile baka vefa.

nc:

Zahiren ve batman skt itmelidir.

Bu da ancak

zikrullah'tan deildir. (Hadis) : Kul-il-hayr-i fa-illa feskt) //

267

ve hazret-i Lokman' dan : (Es-sumt-u hikmet-n ve kelil-n fa'i

lhu) vaki'olmuutur. Drdnc:

Gecenin blnden bir b

lnde sabah namaz vaktine kadar zikir, fikir in uyamklk
lazmdr.
Beinci: Pirinin verdii veya veysi ise kendi ihtiyar eyle
dii zikre devam eylemektir. Zira seyr- slkten murad Rasu
lulliih'dan ve evladndan beyan olunan evradlar ile emr-i Rabba
ni' de terakki itmektir. Nitekim ah- Vilayet Kerrem-Alliih
'
vecheh buyurmutur: "Deva'ek-e fik-e ve ma tebsar-u Ve diiike
mink-e ve ma te'ar-u Ve tez' am-u innek-e cirm-e sayr-u ve
Fk-e inteva a lem- ekber-i".
MinvaJ-i muharrer zre, kk eyh tarafndan mahzar-
ulemada birka gnler mubahase-i mezkre beyinlerinde cere
yan i ttikten sonra her birisi huzzar- mecliste istedikleri tarykta
Hazreti Seyyide bi'at ittiler. Marn'ileyh dahi matlublar ve-

'

cihle Feyyaz- Mutlak'n verdii isti'dad ve kabiliyyetc gre her

birerlerini rad eyledi.

VEL BABA HAZRETLER 'NN DERGAHI

RESMEN KURMASI
M<irn'ileyh Veli

Baba Hazretleri Bin krk

iki (H.)

(1632

M.) tarihinde stanbul'a gelp, sabkta beyan olunduu vecihle

Karya-i Uluky kendi sakin olduklar ky olduundan Seyyid Ve
li Baba namna dergah- erife vakfolmala ol gndenbcri

Baba Dergah)

Marn'ileyh Hz.leri
n ve

(Veli

deyu dergah hretlenmitir.

Yass viran

1047 (1637

M.) tarihinde kendi ba

hududu dahilinde zaten

Davud Deirmeni

de

mekle ma'rf deirmenini ve iki kazan (kazan) ve iki sofra sa

han' ve Kad evi dimekle arif (bilinen) evini vakf ve tescil itti
rp evliidna merft olmak zere byk olu SeyYid Hseyin e
lebi'ye teslim itti.
Kfe-i vahdette mnzevi ibadiit ve ta'atle evkatgzar iken

// erifeye gelerek Dervilik itmekte

Kebiz airetinden Teke Battal'n kerimesini alan Kara

zaten ami olup dergah-

olan ve

268

Dehmen nam pelidin bir olu dnyaya gelip Seyyid Veli Baba'
mn pederleri Seyyid Hseyin Veli hazretlerinin zamannda olma
n dergaha getrp, bu tfl'n ismini koy, didiinde Seyyid Hse
yin Veli gayetle muhabbet idp sevdi ve ismini Haydar koydu.
Ann zamannda Haydar byd. Hasb-el-kader, kerimesi ehri
banil'yu Haydar'a tezvi eyledi. Haydardan ehribanu'nun bir
olu olup ismini Seyyit Veli Baba Hz.leri Mehmet koyup onsuz
ta'am yimezdi ve ekseri evkiitta makaam- makaam- inzivaya
t!kilnezden ewel yannda olurdu. Pek ok severdi.
(Lckad rebbeyt- cirvan tal-<; dchri / Felemma sar-e kcl
ben edde ricli) fehvasnca Kara Haydar bir gn Kebiz airetleriy
le kup katl-i nffs ve gaarat- emval lmee balayup bu
cfal-i kabihalar Seyyid Veli Baba hazretlerine bizzat bildiril
dike ok esef iderlerdi.
Nihayet-l-emr Kara Haydar fevka' l'ade bagiilie ktkta
Anadolu valileri Seyyid Veli Baba'ya bu edepsizi terbiye eyle
deyil haber gndermee baladlar. Seyyid ok nasihatler itti, ka
bul etmedi. Kz karnda ehribanil'yu tatlik eyledi. Kur dan
kesti, ald. Gndz dada, gece kye elirdi. (Drt satr yaz ta
mamen silinmi. / /
Seyyit Veli Baba Hazretleri bu hale vakf olup geldiini Ka
ra Haydar'a haber virdiler. Seyyit gelmedin sanca yere urup
gazabndan krd. Makaam- Seyyit Hzr hazretleri stnden
Manastr tarafna firar eyledi. Seyyit gelp Manastr nam mahal
le kup du'a buyurdular.
Alliih-u Azim--an gani rahmetler ihsan eyledi. Aham
memnilnen dergaha terif ittiler.
Ol gece Kara Haydar', evine geldiinde, basup katl'ittiler.
Lakin kaatili kim id ma'h1m olmadndan Seyyit Veli Baba
Hz.leri Kara Haydar Baiisini katl'ittirdi deyil beyinlerinde ka
dim olan husilmete mebni Seyyid Veli Baba'ya ifk iftira ittiler.
Mukaddemce ran'da ah smail'in pederleri ah Safi nam
bir taryk icad idp ismine erdebil taryk'i dirler idi. G1ya ev
lad- Resfile muhabbet itmekten ibaret imi. Bu taryk'n etrafa

269

ifa ve i'liin in eyh brahim olu Safi nam bir ademi konya
havalisine gndermiler. Ol havali' de bu tank' ner'ittirniler.
Nihayet-l-emr bunlarn ahfadndan Sal Koca nam bir
acem dergaha gelp Hzr bey cinsinden bir avret alup dergahn
bulunduu Uluky karyesine yerleti. Ol karyede sadattan olan
lara Arablar ve Snbller ve Paalar ta'bir iderlerdi .
Merkuum Acem Sadattan olup olmayan dnbekleri ve Kara
Haydar olu Mehmed'i ve Kara Ahmet olunu belleyp Sadiit
tan Veli Baba hazretlerinin huzfruna vardnda "Ah Hseyn,
vah Hseyin, Ya Ehl-i Beyt-i Rasfilullah. . " deyf barn dp
alar idi. Ve Sadiittan olmayanlar grdnde "Ben size doru
sylerim, cmlesini sizler kanmyorsunuz, cahil kalyorsunuz.
Amma Acem ola, anlar cahil / / olsa da bilrler. Bu Scyyitlerin
Cedd-i a'liilar mam Zcyn-cl-Abidin evladndan Zeyd'dir. Ku
fc'de Hiam bin Abd-l-Melik ibn-i Mervan zamannda kendu
sinden su'al olundukta "Ben Ebi Bekr, mer hakknda eyutik
ten gayr nesne dimezem" didiinden in ve mam Bakr kcndu
sirun byk karnda iken ann hatrm Saymayup Hiam bin
Abd-l-Melik bin Mervan zerine huru ittiinden Onalt bin
Kifi Acemler kendusine bi'at itmi iken bi'atlerini bozdlar.
Haccac Yusuf Hiam tarafndan badatta val'i idi. Geldi, bu
mam Zeyd'in zerine asker ekti. Ve Amr ibn-i Abd-l-aziz bi
lesince idi. Bylesini ehid ittiler. Bir Daraacna astlar.
Avret mahallini rmcekler yuva yapt. Drt sene asld kal
d. Ba'dehf indirdiler defn'ittiler. Bunlar bize dmandr. Am
ma biz mam Bakr evladndan Seyyit Mfsa Kazm evladndanz
dr. Diyar Acem hemmisini bilr" deyf bir vafir yalan ve ger
ek halk kandrup kendisine gizli talip aldlar.
Ve kendusine (K a z m i) nam virp kendusini mam Misa
Kazm Efendimize nisbet eylerdi.
Gnlerden bir gn talihleriyle iy- iret iderken Seyyit Veli
Baba' hazretleri haberdar olup merkum Sal Safi'yi getirdp
kendisinden su'al itti ki : "-Sen kendfni evlad- Resfilden mam
Misii Kazm Efendimize nisbet ider ve bizim ecdadmz hakkn
da bir ok yalan dolan szlerde bulunmusun, (mam Baku ile
270

biraderi Zeyd arasnda bozunluk var idi, mam Zeyd mam Ba

kr'n hatrm saymad) dimisin. (Bunlar sen kimden iittin? Ve
kan kitabta grdn?) didi.
Sal // skft itti. Tekrar su'al eyledi. Acem itti:
-Ben validemden iittim. eyh brahim olu iran'dan bu diya
ra geldiinde kendisinden su'al olundukta bize ran' da Hoy nam
ehirde Kazmi dirler imi. Buna dair bir kitabta grmedim. Si
zin huz1runuzda yalan olmaz. Binaen' aleyh Ben Musa Kazm ev
ladndan olduumuzu bilmem.
Zat- pak-i Siyadetpenahileri gibi evlad evlada mazbf elde
mevcfd meccer Seyyit deiliz. Bu zapt- haseb ve neseb Zat-
ali-i siyadetleri gibi Evlad- Arab'dan olup ve elde mevcud ece
re-i musaddakas bulunup ve alemde tevatren siyadeti erifleri
ni ihbar iden zevat- kiramlar da olur. Bu abd-i da'ileri ise ha
seb ve nesebimi bilmeyince ne cevab virebilrm, didi.
Sal :- mam Bakr byk iken Zeyd-e-ehid'in mam ol
masna gcenmitir, didim, didi.
O halde, Seyyit Veli Baba Hz,leri:-"Byle vahi eyler ile mi
halk izlal ideyorsun? Da'va'ya delil gerek, ak'a burhan .. Feh
vasnca delil'in da'vana mutabk deildir. Byle vahi ve biesas
da'valar terk idp buuk gnlk mr itin kezbiyyat irtikab it
me ve Ehl-i Beyt'in hakknda fk- iftira eyleme. Allah'dan
kork, Peygamber' den haya eyle. Allah'n emrini tut, nehyinden
itinab idesin, yle izlal itme" buyurdu.
Ol' dahi i'tiraf- kusurda bulunarak ve hatta:
Ne kadar verse fesad gamze-i cadu-yu fiten
Can canana ne mmkn // ider gamz-u tebgyz.
Mfredini tasdikan hem okur ve hem de "Hatayada bulun
dum" dey Seyyid Veli Baba'nn huz1runda tvbe ve istifar ey
ledi.
Binaen' aleyh, Hz. Seyyit, tekriren:
Kizbi ter it bulmak istersen cihanda ihtiram
Subh-u sadk gibi ol kim halk ide sana kyam., didi)
bu emri ba'd-et-telakki gitti.
Aradan bir zeman geti. Dnbek olu ile Kara Ahmet olu
27 1

ve Kara Haydar olu Mehmet birlikte bu Acem Sah Koca'nn

evine geldiler. Gizli y- irete meul oldlar. Eyce mest ol
dular. Bu halde, "Seyyid Veli Baba Hz.leri senin baban Hay
r' i ldrd. Valideni tatlik ettirmee de sebcb oldu. Her ne ka
dar dayn ise de gcne gelmesn, ben senin yerinde olsam bir
gn ruhsat virmem kati iderim", didi.
Ol Kara Haydar olu merkuum Mehmet :-"Byle Sadata ce
saret dilazar-lk olunur mu? Ne <lirsin? "deyf merkuum Dnbek
olu Hseyin ile Kara Ahmet oluna baktkta anlar dahi babas
Kara Haydar'n hal ve Ahvalinden bahisle" Madem senin baban
dr, babann hak kann ahirete brakmayabilrsn. Ve biz de el
den gelen yardm ideriz" didiler.
Ol gice cmlesi bir uurdan Kara Haydar olu Mehmed'i
eyice kandrdlar. Ertesi gn oldu Haydar olu Mehmed 1048
Bin krksekiz (H.) (1638M.)tarihinde Sultan Muriid- Rab' za
1
man Skut dana gidp hurfc eyledi. (Not : Yazmann bu say
fas kenarna : Na'imii, Evliya elebi tarihlerinde de zikri ge
mektedir, diye bir kayt yazlm).
Bana bin kadar Haydut cem'oldular. Bir gece gclp der
gah bastlar. Seyyid Vcliyyeddin Gazi olu Ali'nin olu Halil' in
Nebi'yi ve Mustaf'y chid eyledi Ba'dehf Seyyid Veli Baba
hazretlerini ehid itti. Ve biraderi Mehmet Takii' nin // olu
Musa'y ehid eyledi. Ve Seyyit Veli Baba'nn olu Seyyit Mus
tafa'y ve Seyyit Mustafa'nn olu Seyyi t Hasan' ve Seyyit Be
ir'i ve Ali-yi ehid eyledi.
Ve muhadderallan Nebi-nin zevcesi Amine'yi ve Hasan'n
zevcesi Fatma'y ve Beir'in zevcesi Hadice'yi Ve Ali'n i n zevce
si mm- Glsm' ve Ali'nin kerimesi Sakine'yi, Ve Hseyin
Snbl'nkerimesi Atike'yi, ve dier kerimesi Ayni'yi ve dier
kerimesi Zeyneb'i ve M sa'nm kerimesi Ketayun'u ve dier ke
rimesi Cemane'yi ve dier kerimesi mmhiin i'yi ehid eyledi.
Ol gecede hfz- Hakk'ta selamet- bakii kalan Seyyid Veli
babann olu Seyyit Hseyin ve zevcesi Amine, ve olu Nebi ve
zevcesi Ayni olup bakii akraba-i asdkaalan velhasl btn er
kek ve diileri ehid odular. Ehl-i Beyt'ten anlardan ma'da. el
272

karyede kimseleri kalmayup ancak dmanlar baki kaldlar.

ki:

Bu

Kara Haydar olu Mehmed'in katl'olunduu

yledir .

Seyyid Veli Baba Hazretleriyle ol geceki muharebe banda

olan bagiilerden yz mkdan ekya'nn cam cehenneme gi

dp bakii ikibin yediyz elli mkdan ekyalar ile gidp ilkon

garbnda huccac yamalad. zerine Anadolu Valisi gnderildi.

Vali dahi cenkte ehid olmala be blk bas ve katrco

lu Anadolu'ya velvele sald. Btn Anadolu ayaa kalkt. Merku

um Haydar olu oradan Karahisar' yama ve katl-i nffu itmek

istedikte Bolavarin kasabasndan sa aa ve Bola arin hakimi s

tanbula yazdlar ki Kara Hayda: olu Mehmet Karahisar' bast,

Karahisar elden gidiyor. Bu Kara Haydar Olu'na bir tu ve bir

sancak verin de

/ / bu

ce bilesiniz deyf.

fitne baslsn yohsa Karahisar bitti, byle

stanbuldan Aa'lar kulak asmadlar. Tekrar sa Aa Gedik

Aalarna yazd, vuku'- u hali tafsllen bildirdi. Gedik Aas Meh

met Aa dahi Koca Musluhiddin Efendiye bildirdi. Koca Musli

hiddin sze gelp itti:

-imdi bu bagii'ye bir tu verilse seir ekya'ya yol gster

mek l iizmgelr ki herkes ekyala kup Tu ve Sancak almak

isterler.

Bu, ekya'ya bir kapu araktr. Baka trl bu fitnenin n

alnsun, didi.

Ol halde bu Tu ve Sancal virmek efkarndan vazgeldiler.

Bu taraftan , Haydar ok da Karahisar' basup Bedesteni

yamalad. Ve bir ok katl-i r1ffs ve gaariit- emval itti. Ora

dan askerini ekp sparta haricine geldi, adrlar kurdu, otur

du.

Bu Haydar olu Mehrned sparta'ya gelmezden mukaddem

Abaza Hasan Aa Anadolu Valisi Ahmet Paa' nn tarafndan s

parta'ya mtesselim gnderilmiidi. Gayet mdebbir, akl ve e

ci' bir ziit idi. Mezkur spartada bulunmala Haydar oluna ha

ber gnderdi ki ehrimizi harabitmesn. Bize krk gn msa'ade

273

buyursun ve ka bin kuru saliyane salmak isterse emir buyursun

lar, tpk emirleri zere tahsil idelim, teslim idelim, deyf adem
ler gnderdiler.
Merkum Haydar olu dahi gelen ademlere :-Pek a'Ia bu is
partaya Drtbin kuru salyane saldm, toplayup getrsinler, didi.
y- iretten ba kalkmazd ve kimseden pervas yoidi. Ha
ric-i sbarta'da yirmi gn mkdan elendi, kald. Ba'dehU bir
kerre haber gnderdi ki abk paralan toplamaa gayret itsn
ler, Karahisar'dan bed beter iderim, deyf.
Ol haber gndermekte olsun ierfden // M fmaileyh Abaza
Hasan Aa gizlice asker toplad. Nihayet ikibin mkdar etraftan
cem' eyledi. Bir gn sabah namazndan iki saat ewel bir basn
virdi. Halbukise gerek Haydar olu ve gerek banda olanlar k
pekler gibi olvakta kadar ip olzamanda taze uykuya varmlar
d. Basn olduunu bilinceye kadar bir ikiyz kadar ekya telef
oldu. Haydar olu, atna binp:
Bre ne yatyorsunuz? Basn var.. deyf hem na'ra urur ve
hem de muharebe iderdi. Ahir-l-emr tarafaynden ok adamlar
telef oldu. Haydar olu baldrndan mzrak ile yaralnd, atndan
dt. Arkadalar dier bir at getrdiler, bindirdiler ise de mu
harebeye vakti kalmad. Bu cihetle askeri bandan dald. Yz
mkdar adem kald. Anlar dahi Haydar olunu alup katlar.
Abaza Hasan Aa arkalarndan ta'kip itti. Gnen civarnda
decik karyesinde yetiti. Bir mddet muharebe dahi ittiler. Ni
hayet Haydar olunun banda otuz kii ile tutuldu, aldlar, stan
bul'a getrdiler. Herkes Haydar olu geliyor deyf karuya kt
lar. Ve enlikler ittiler. Oradan Sadr- a'ziim huzuruna getrdi
ler. Amma kendusinden haberi yok, gayetle mecruh idi. Kendi
sen bykl, yirmisekiz yanda ve gayetle binici ve silahr olup
a'la kar kullanrd. Dmana salcak. Vcdunun izalesi vacib
Ehl-i Beyt dman bir fsk-u fcir idi. Arkadalarnn boyunla
rn urdular ve kendusini getirp baekapu'sunda salb'ittiler.
Ba'dehf Dergah- erife kapu aalarndan Mehmet Aa'y
gnderdiler. Seyyid Hseyin elebi'yi Derse a'dete celb'ittiler.
Dergah- erifin beratlarn der'akab zerine tevcih idp 1049
274

Bin krkdokuz tarihinde

// Sultan brahim zemannda vakfn

tashih ile Dergaha geldi. Peder-i alilerini ehid iden merkum

kaatil Mehmed'i n oullan Yusuf ve Haydar ve Murtaza ve Meh
met ve Safi Koca ve Dnbek Hseyin gelp damenini pus ittiler.
Ve kk Kara Ahmet Aa gelmedi ise de bu merkuum1n bir
uurdan gidp an dahi getrp cmlesi birden :
Kusur ittik, afveyle . . dey1 rica ve niyaz ittiler. Ve b-il-ittifak
bi'at eylediler.
Binaen aleyh marfn'ileyh de bunlarn isti'f-yi kusurlar
ile bi'atlerini kabul buyurdular.
nki kendusi : (V-el-kazmiyn-el-gayz-a v-el-afiyn-e an-in
nasi v-Allah- yuhibb-l-muhsinin-e) (Al-i mran suresi, ayet:

134

sonu) (Trkesi : onlar fkelerini yenerler, insanlarn kusur

larn affederler . Allah iyilik yapanlar sever). Ayet-i celilesinin

mutazammn olduu kazm- gayz ile Afv'in arif-i billah'n ve va
sl- ifallah'n ve mustarak-

fi Zatullah'n mertebe-i kusvas ol

duunun bilr ve (Hadis) (Ahbib habibeke hevnen ma asa en ye

kfn-e ba'izek-e yevrnen ma v-ebz be-gayzike hevnen ma asa
en yekln-e habibek-e yevmen ma) ma'nasnn fchmider yani
kendi hibibini ifrat ile sevme, ayed bir gn olur ki senin edl' n
olsun, kendi adl'nu dahi i frat ile buz eyleme.

Bir gn olur ki senin habbin olsun.

Kamil olan insan kalbini mlahaza eyledikten sonra kendini
her bir nasten hakyr bilmekten baka ilmine ve ameline ve kuv
vet ve eca'atna ve hasep ve nesebine ve salah- haline dahi
marur olmaz. nki hatime insann amellerine gler, zira ok
mznib asi var ki ma'siyyetten tvbe ider, hsn- hatime zere
vefr ider. Ve ok alim ve amil vardr ki aya kayar, su'i hati
me zre vefat itler. Cenab- Allah'tan biz sadat- aleviyye ve
ahbabmz bile beraber bir hsn-i hiitimedileriz diye Haydar
oullarna hitaben

// Marn'ileyh Seyyid Hseyin Veli min

vali muharrer zere biraz nasihat eyledi.

Seyyid-i ehidin hal-i hayatndaki baz keramat Beyan

ider: yle ki, Uluky karyesinde Hzr Bey nam bir adem kz
m

Kk Kara Ahmed olu Ali'ye akd ve tezvic itmi. Dn

275

gecesi kz bir ok mcevherat ile mtezeyyine olduu halde zev

ci ile beraber kalmtr. Zev irkenden uyanup zevcesi uyanama
yup henz uykuda iken hanesinden km ve zevce ise bir md
det sonra uyanarak zerinde mcevherattan bir ey bulamad
gibi zevcinin dahi hanesinden kt1m grdnde heman pede
rinin hanesine gitmekle keyfiyyeti ihbar itmi. Zevcinin bir ma' lfm ve muayyen ii olmadndan irkenden hanesini terk idp
gittiinden ve bu mcevherat zevcinin sirkat itti deyu sirkat th
meti altnda kalmtr.
mdi ol karye-i merkuumede Hac brahim olu Safi Koa
ve Dnbek olu Hseyin Koa namlaryla yad ve mehurlardr.
Kitiib- evailde beyan olunan Acem'ler ve Kpti'lerden keramet
da'vasmda ve eyhlik efkarnda bulunan iki ademler bulunup k
zn pederi bu Acem zade ile Kpti zadenin yanlarna gelerek vu
ku'u hali beyan ve sarkn kim idn beyanlarn taleb eyle
mi olmasyla ol merkuuman Safi ile Hseyin sark'n kzn zev
ci olduunu beyan itmiler. Ve kzn pederi cahil olup merkuu
man Safi Koa ile Dnbek olu Hseyin Koann keif sahipleri
bulunup, keiflerinden sylediklerine inanup Zevc in " Vir kz
mn mcevheratn" . deyfi musallat olmala zev inkar idp ve
merkuumiin Safi Koa ile Hseyin Koa'nn vak' ihbarlarn tek
zib ile Seyyid Veli Baba Hazretlerine arz- keyfiyyet // itmesini
taleb eylemi olmasyla ol merkuumiin Safi Koca ile Hseyin
Koca istihza sfretinde : " Eer Seyyid Veli Baba didiiniz Alevi
sirkatten bir ey ihracna muvaffak olursa bir mkdarn bizlere
veriniz" deyfi mstehziyane bir surette sylemilerdir.
Merkuum zevc dahi bu merkuuman- mstehziyan Safi Koca
ile Hseyin Koca'y brakup Hazret-i Seyyid Veli Baba'nn nez
dine gitmi ve keyfiyyeti tafsilen arzeylemitir.
Bunun zerine Seyyid-i Marn'ileyh Kara Haydar' bana
celb idesiz deyfi emir buyurmular. Ol zemana gelince murku
um Kara Haydar'n sirkate dair bir vuku'at olmamala herkes
ucub ve esefte kalmlard.
Merkuum Kara Haydar celb'olunduunda iin hakikatini be
yan eylemesini emir ve ihtar itmi. Ve merkuum Haydar
276

ise u sirkati inkar iderek asla haber ve ma'lumu olmadm ifa

de eylemi ise de marn'ileyh Seyyid Veli Baba Hazretleri
merkuum kara Haydar'n srf yalan sylediini ve kzn mcevha
rat- resrukay Dere nam mahalde saklanm bulunduunu ke
fen beyan buyurmalanyla tabi'i merkuum Kara Haydar sirkat-i
vak'asn ikrar ve i'tiraf itmitir.
Binaen'aleyh mcevherat- mezkfuenin heman bulunduu
mahallinden getirilmesine msare' atle Hz. Seyyidin huzUnna
celb olundukta marn'ileyh Hz.leri mcevherat mezkfudan
bir mkdan ta'rif buyurduklar vecihle mezkfu derede dtn
beyan buyurulmas zerine ol den mcevher dere-i mezkfue
den getirilp merkuum Safi Koca ile Hseyin Koca'ya i'ta olun
masn emir buyurmulardr. Ve Seyyid // Veli Baba Hz. lerinin
ba' de-ehid dier keramat- bahiresi de :
Uluborlu ahalisinden bir kadn, aham vaktna yakn, berabe
rinde bir klesi olduu halde mezkfu Uluborlu' dan dergah- eri
fin bulunduu Uluky karyesine gitmek zere iken merkuum k
le mezbfueyi yolun haricine kararak kendusinden erkeklerin
kadnlardaki hakkn taleb itmi. Ve mezbfue kadn da her ne
kadar imtina' iderek bir ok ricalar eylemi ve nihayet zerinde
bulunan hulliyyiit ve mcevherat merkuum kleye vermek iste
mi ise de kle azminden asta rc' itmeyp cebren kaza-i hacet
itmek zere elini uzadr uzatmaz, mezbfue tanyk- halas bula
maynca, meke-i zu'afa olan Hakk Ta'ala'ya ve Hazret-i Seyyid
Veli Baba kuddise srrahul ali'ye snm olmasyla derhal b
yk bir ylan zuhfu itmesiyle kle zerine hcfun idp mezbfue
ye uzatm olduu elini sokmu olup kle o anda meyyiten d
mtr.
Bu vak'a marn'ileyh Veli Babann cedd-i a'Ias Zeyd-i-
ehidin Urumlar ile muharebe ittii "Seyyidler Kn" dimekle
ma'ruf mevki' de olmala, mezbfue kadn ise yalnzca byle hali
yerde kalm olmasndan nai iztirab bir kat daha artarak tekra
ren Hz. Seyyid Veli Baba'ya mededlerini istirham eylemesi ze
rine ol sa' atte yamnda bir esb-svar zat grm.
Ol atlf Eline ve Diline ve Beline sabr'itmeye hainin hali i2n

bl haldir ki, dkndr ve yolundan akndr imdiki halde

.

cezasn buldu."Ver bu hulli ile mcevherat Bana" dey alm

ve nne derek Uluborlu'ya kadar mezbfreyi getrmdr.

Ve orada mcevher.atn kendusine i'ade ve teslim ile ehr-i
mezkurde hanesine gitmesini // tavsiye eylemitir. Mezbfue ka
dn dahi mezkfr atlnn kim olduunu kendusinden su' al eyleme
si zerine

"Ben bundan evvel skldnda

istigase

ittiim

adem' im" cevabn vermi , ve ol atlu derhal gaib olmutur.

Bunun zerine merkuume ehirde hanesine gidp macera-y
serencam ehline ve komularna beyan eylemitir. Anlar dahi
zikri sebk'iden Seyyidler Kr'na gidince klenin zehr-i hayye
te'sirinden simsiyah kesildiini aynen mahede itmiler.
Ve keza Seyyid Veli Baba hazretlerinin ehid olduundan
sonra dier kerameti dahi: Altun Cabbar karyesi tarafnda sinek
gibi bir drl Hevam (Hamme'nin oulu: Sinek, tahtakurusu,
pire, karnca, bit, yan, akreb gibi eitli haerat anlama kulla
nlr) Peyda olup insann kulana girer ve ok alem ve keder vi
rir idi. Adeta karye-i mezkfre ehalisi mecnfne dndler. Ve
ufak ocuklarn beklemekle ok mutazarrr olurlard.
Nihayet-l-emr, bunlar Hz. Seyyid Veli Baba'dan istiyane it7
tiler. Ve dergahnda kandillerdeki yalarn ol mezk'.lr he
va-m'n yaralad mahallere srdler, Hakk Subhanehf ve
Ta' ala el srm olduklar yalardan ol yaralar def ittii gibi ol
mezkfr hevam'dan dahi eser kalmamtr.
Enbiya-y izam ve Evliya-y kiram gerek hal- hayatlarnda
ve gerek vefatlarndan sonra istigaase ve tevessl itmek cevaz
hakknda snnet-i sahiha varid olmutur. Niyyet-i halise olduu
halde istigaase ' nin (yardm istemenin) mstegisin hakknda fai
desi olaca phesizdir.
Sadat- Aleviyy-i Hseyniyyeden gerek Seyyid Veli Baba ve
gerek aba ve ecdadnn ve evladnn kerametleri hadd- payam
yoktur. Zira bunlar Fahr-i kainat aleyh-i akmel-it-tahiyyat Efen
dimize intisab ve ihtima (kuun uup bir yerden baka bu yere

278

korunas anlamnadr. Dilimizde nisbetlenmek, intisab anlamna

kullanld) ve muhabbet ve ta'nimled mmet-i muvahhide-i sla
miyye in farz buyurulmu.
(nnema yridullah- liyzhib-e ankm-r-rics-e ehi-el-beyti
ve yutahhirekm tathira) (Ahzab sfuesi, ayet: 33.son yans)
(Trkesi:)
(Ey Ev Halk, Hakk alab, zerinizden sizin Her tl kirlilii yok edip hepinizin
Tertemiz olmasn
ster O Yce Tanr .. ) (Do Dr.op. Bedri Noyan' n Trke
Manzum Kur' an'ndan). ayet- tathirinde / / dahil olmalaryla
aleyhlerinde Salat ve Teslimin vacib olduu misillf pek ok ha
sa'isle Hakk Subhiinehfi ve Ta' ala tarafndan mmtazdrlar.
Evlad- Resfile her kim halisane muhabbet ider ise ahirette
sebeb-i ava (en kuwetli) ile temessk itmi olur. Evlad- Resfil
kalblerince herkese faik olup mahasinleri daima gzetmekte ve
keramatlan her zaman rivayet olunmaktadr.
Bununla beraber mmet-i Muhammediyyenin rivayet olu
nan keramatnn kaffesi Sahib-i Risalet Efendimizin Nfr-u ke
rimlerinden iktibas olunup ve meded-i azimlerinden alnmtr.
(Tasavvuf):
Nam- Ahmed nusha-i icada Bismillah' dr
Hamse-i al-i aba ayniyle bir Allah'dr.
Asuman- vahdete nfr-u mameyn-i gzin
iki akkolmu yed-i i' caz ile bir mah'dr. tammetSadat- kiramdan Veli Baba Hz.lerinin keramat oktur.
Cmlesinden biri dahi sabkta zikr' olundu ki: illehanenin kub
besinden hur ittii bir harik- adedir.
Ve dier kerameii: Gnlerde bir gn Koru da nam yaylada
giderken grd yaylann otu ve suyu gayetle ok meddi hem
tan yani kara koyu yaprakl irdik ve benefe ve idem ve sair
ayr ve imen gayetle hfib ve dilke bir mahaldr. Bakt ki bir
tavan bir otun dibinde gayetle mahzun ve mkedder yatyor.

279

Hi iliik itmedi, geti gitti. Dier sene ol mevsimde bir dahi yo

lu// ol yaylaya orad. Grd ki yaylann otu ve suyu kurumu,
ruzigar topram havaya savurur. Etrafa nazar eyledi grd ki el
tavan yaylann bir tarafndan dier tarafna koar, gayetle ferah
nak bir haldedir. Ol tavana buraya gel deyf nida eyledi. Hay
van ekildi, geldi.
Su' al itti ki : Biz geen sene bu yayladan geerdik . Seni
mahzfu grdk. Bu sene memnfin olmanzda sebeb nedir?. Tav
an cevab verdi ki:
-Ey seyyid, geen sene bu yaylann otu ve suyu berkemal idi,
bu kemalin bir zevali vardr deyf ana mahzun ve mkedder
idim. Bu sene ol zeval geldi. Gelicek kemale memnun olduum
dan bu hal-i ferahnak ile koarm, didi.
Bu hayvann sylenmesi dahi dier bir harik- adedir.
Ve dier kerameti dahi: Seyyidin bir deirmeni var idi. Yas
s viran karyesinden bir fakyr Hseyin nam kimesne ol deirme
ni beklerde. Gahice dergaha geldiinde: "Ey Seyyidimiz, elim
de ahirete gtrecek bir hayr amelim yoktur. Ancak ka sene
den beri senin deirmenini bekledim, lakin dorulukla bekle
dim. Hamd'olsun bir hiyanetlik itmedim. Bu doruluumu elime
alp gideceim. Gelen Mnkir ve Nekir Melaikelerin su'iilleri
ne cevab olur mu?" deyf su' al ittiinde Seyyid Veli Baba Hz. le
ri :"Ecelin gelp vefat idicei sana bu doruluun hayr virdiin
de sen de bize haber virirsin" didi.
Nihayet bir gn deirmende yatsu namazn kld. Yalnz ol
duu halde alad. Hakk Subhanehu ve Ta'ala hazretlerine ok
du'alar eyledi. "Benim doruluundan gayri nesnem yoktur. Be
ni iman- selamet ile kabz- emanet // eyle" deyf.

280

Kendusine hafiften bir sada geldi ki " gne kadar sen

iman ile hatm'olursun" dey'.1. Sabah oldu Seyyid Veli Baba Hz.
lerine gidenler ile haber gnderdi. nc gn Seyyid geldi.
Henz emaneti teslim itmek zere idi. Grtler, derhal vefat
eyledi. Yass viran nam karye-i mezkfrenin kabristanna
defn'eylediler.
Ol zamanda olan Kk eyh ve Hasan Dede ve Balm De
de ve eyh Ahmed Dede gibi ashab- keiften bir vafir kimseleri
mukaddemki deirmenci ile Seyyidin beyninde olan hali bildir
meksizin esnay telkynde tevecch ittirdi.
yle haline muttali' oldular ki heman kabir rtld, Mn
kir ve Nekir denilen Melaikeler geldiler. (Min Rabbik-e ve min
Nebiyyik-e ve ma dinik-e .. ) dey1 su'al ittiklerinde hitab- zzet
geldi ki "Siz an terk' eyleyin ol Ben Azim--ann doru ve naz
l kulumun deirmencisi" dey1 Ferman- Rabbani zerine Me
lekler de su' al ve azab itmeksizin gittiklerini haber virdiklerinde
Seyyid mukaddem bu keyfyyet-i deirmenciden haberdar olanla
ra hitaben buyurdular ki
"Grdnz m, bu zevatn bu hallerden haberleri varn idi.
Nice kes ittiler. Resullah Efendimiz "F-estekm kema mirt"
benim belimi bkt, buyurdu. Emr-i istikaamete yeni doruluk
gayetle gtr. Doruluk olunca girusi (gerisi) tabi'i shuletli
dir. Nasihat kolay amma mkil olan kabuldr. Kabul idince
akibeti byle ho olur" didi.
.
Bu Seyyid Veli Baba Hz. lerinin acib ve garib ileri oktur.
Gnlerden bir gn Rusya muharebesinden gelrken Kara Hi
sar- Sahib // (Not : Yazmada bu sayfa kenarnda bozuk bjr ya
z ile yle bir not var: Kk eyh deyii lavis'de medfn Ars
lan Dede'ye denilmitir. Bir arslana binip Dergah'a gelmitir.
Ve Balm Ahmet dede al' da medfundur. Dnbeleki dede di
mekle ma'r1ftur. Ve Balm dede sahrasnda medfundnr. smi
Hasan'dr. Ve yatn l'de Knal karyesi halasnda Sazl De
re'de. Ve lavis'de smail Efendi ve Emir Sultan bunlar cmlesi
Veli Baba Halifelerindendir). tarafnda Paa Ky nam bir kar-

281

yeye gelrken esna-y rah'da bir renber ark sylermi. Ban

da bulunan gaazilere :"u va'z nasihat ider, dinleyelim, nasihati
bizden bakaca dinleyecek cema'ati yoktur" buyurdular.
Ol halde herkes atndan inp oturdular. Ol renber cvan
Balad : (Al elmann beini - Sa entarinin peini- ben yalnz
yatamam- Gnder benim eimi) deyfr sylerken bakt ki kendisi
ni dinlerler. -be defa bu beyti tekrar eyledi.
Bunun zerine Seyyid-i mcirn'ileyh "Kalkn gidelim" bu
yurdular.
Atlarna rakiben giderken gaazilerin hatrlarna geldi ki
"Bu Seyyid'e bir hal oldu. Zira bu ark ile va'z ve nasihati fark
itmiyor" didiler. Bu hal- kaal Seyyid'e ma'lfun oldu, itti:
"Ey yoldalarm, i sizin fehmidp hatrnza gelen gibi de
ildir. nki ol cvan Va'z (Al elmann beini) didii : Ey Al
lah'n kullan, Hakk SubhanehU ve Ta' ala Hazretleri size be va
kit namaz farz buyurdu, kln", didi.
(Sa entarinin peini) didii :"Namazda kavme ve celse'yi
ve kyam ve ku'udu ve secdeleri ta'dil-i erkan zre yapn, na
mazda tekasl itmeyin, hatrnz toplayup huu' ve. huzu' zre
namaz klmaa ceht ile sa'y idin", didi.
(Ben yalnz yatamam -Gnder benim eimi) didii dahi :
"Asl insana lazm olacak

ey' imandr. imansz amel ile

Cenne

te girilmez, Ya Rabbi. . Ben dnyadan ahirete giderken aytan-

aleyhi ma yestehakk'a benim imanm selb ittirp te beni iman
sz kabre gnderme. Benim kabrimi "Hufre-tn mi hufer-in-ney
ran" eyleme, yani Cehennem ukurlarndan bir tamu eyleme.
Ancak beni iman ile gnder de benim kabrimi "Ravza-tn
min riyaz-el-Cenne-i" eyle. Yani Cennet bahelerinden bir bah
e eyle" didi.
Ve iman dahi mucib-i Cenne-t deildir.

282

Cennet ve Cemalullah Allah'n lutfuyla nail olunur. Fakat

bu iman ve Ta'atlar sebeb klmtr. Binaen' aleyh biidat ve

ta'atmza marur olmayn. (Ve mekerl ve meker-Allah-, V-Al
lah- hayr-l-makirin-e) (Al-i imran siiresi, ayet: 54) (Trke
si): (Fakat hile yaptlar. Allah ta onlar cezalandrd. Allah hile
yapanlarn cezasn en iyi verendir) ite ma'na-y celilini eyice
mlahaza idp Allah- Azim--an'a kemal-i sdk-u ubfdiyyet
le snup kulluk idin. (Birka szck silik) beyn-elhavf-i v-er-ri

ca olun, didi. Bundan ziyade Va'z nice olur, rahmet olsun atas
na ki bize gzel nasihat itti, buyurdular.
Ve hatta bunu meyyed olarak:
Hakk Ta' ala hub yaratm be yemi
Bei dahi birbirini grmemi.
kisine gn dokunur yaz ve k
dahi gn yzn grmemi.
szyle ihtitam- edille buyuruldu.
Ve dier keramet: Hzr Bey olu Rstem Pehlivan gnler"
den bir gn gayetle mariz olduundan Seyyid Veli Baba Hz.leri
ne validesini gnderdi ki:"Lutuf buyursunlar. Bir kerre hane-i fa
kyrlerine terifleriyle ve illa benim bu marazdan kurtulmakl
m mid idemiyorum" deyf. Validesi rahm- efkatle getrp
bahadrn selamm ve ricasn tebli eyledi. Basra'l olu Kahra
man Bahadr- merkuum Rstem Bahadr' iyadet in gelmiti.
Ol dahi arkasndan geli)b Seyyide rica ittiler. Ol halde dergah-
eriflerinde bulunan fukara ve zu'afalar ile// birlikte merkuum
Rstem'in hanesine geldiler.
Grdler ki Rstem'in maraz gayetle ziyadedir. Baz dervi
iin fukarasndan "Okuyalm, Allah defider inallah" didiler.
Ol halde Seyyid Vell Baba Hazretleri "Rstemin marazn

283

taksim eylesek. Hissenize isabet iden maraza raz olur musun?"

buyurduklarnda, rstem Pehlivan: "Bana marazdan hisse brak
nz, sizinle beraber olaym" deyfi rica eyledi. Ciimlesi taksime
raz oldular. .
Seyyid el kaldrup du'a itti. Merkuum Rstem derhal ayaa
kalkt "Elhamd- lillah bir eyim. kalmad" deyfi Seyyidin elin
den pt. Lakin her kes bedeninde bir ka gn bir mkdar hasta
lk hissedp bir ka gnsonra lehlhamd v-el-minne-ti bir eyler
kalmadm beyan eylediler.
Ve Seyyid Veli Baba Hz.lerinin zemamnda az eri ve
kendusinc cnfu arz olan ve masru' bulunan ve meflu olan ve
sair ar ve sanc illetleriyle mbtela olanlar gelr, bi-izni Hudii
ifiiyab olurlard.
Hamd-en snme hamd-en evladlarnn dahi bu hasse ile
hissedardrlar.
Rivayet iderler ki: Seyyid Veli Baba Hz.lerini Haydar olu
ehid ittii gece yatsu namazm klm, bir vafir evrad ve ezkar
n okumu cmle evlad ve ayaliyle heliillam, cmlesine :" Ben
den raz olunuz, huzfr-u Mevla'ya varldkta benden ikayet ey
lemeyin, honutluk eyleyin. Hasb-el-beer sizlerin hakknz eda
da belki kusfr itmiimdir" deyfi. halallk diledi. Evlad ve ayali
dahi cmlesi "Helal olsun, sen bize hakkn helal eyle" deyb a
latlar.
Bu halden sair akrabalar haberdar olub // cmlesi Seyyid
Veli Baba'nn hcresine. kurbanlk koyun gibi ekilp geldiler.
Cmlesi alaup ve helallep Hakk Subhiinehf ve Ta'ala haz
retlerine hamd- senalar ittiler.
Seyyyid'e su'al eylediler ki :" Sizin adetiniz byle deil idi.
Bu hiliif- vaki- adetiniz zere bulunduundan fehrn olunur ki bi
ze bir belii m tevecch itti. ayet yle bir bela tevecchn kef
ittiniz ise definin aresine teebbs idelim. Defi mmkn bela
284

ve kazalardan ise. Ve illa sabr ve tehamrnl ile raz olalm,

emir buyurun, dldiklerinde Hz. Seyyid itti : " Biz gr1hu Evliya (Uek) denilen hayvana benzeriz. Ol
hayvan yledir ki gidecei rnakalle ari tutmak in tuzak kurar
lar da gelr, ol tuza grr, arlanur da giruye dnmez. Alaya
alaya ol tuzaa basar, tutulur.
Bizim de bamza gelecek kaza-ullah Hakk Subhaneh-u
ve Ta'alii levh-i mahfzunda bizlere gsterir. Lakin bile bile ol
kazaya sabr ve tahamml ideriz. Her ne ise Allah' n emri yeri
ne gelr. Zira bu dnyaya gelen gidiserdir. Bir dem gelp seyr
idiserdir. (Kll-i ey'in halik- illa vecheh (Kasas sresi, son
ayetten para) (Trkesi: O'ndan baka herey yok olacaktr).
Nsf- lleyl oldu, herkes bugn olduu mahalle yatsunlar, dey1
emir buyurdular. Gayri halden haber vermediinden herkes ol
duu mahalde yattlar. Nsf-l-leyl geince Hayvan ararz dey1
Dnbek olu Hseyin Koca ve sairleri tarafndan bir ka casus
lar gelp Seyyid Veli Baba'nn hayvan yitirdik" . szyle ahurunu
aradlar. Seyyid?in haberi olup (Hasbnallah- ve ni'm-el-ve
kil-) (N-i mran sfrei, ayet:

173

sonu) (Trkesi: Allah bize

yeter, O, ne gzel vekildir), (La havl-e ve la kuvvet-e ve la kud

ret-e illa b-illah-il-aliyy-l-azim)

// (Allah-u ekber, Allah-u ek

bcr, La lah-e llallah. V-Allah-u ekber Allah-u ekber ve lil

lah-il-hamd) (Trkesi: Tanr'dan baka kudret ve kuvvet yok
tur. Yce ve Ulu ancak O' dur. Allah en byktr, Allah en b
yktr. O'ndan bala tapacak yoktur. Ve Allah en byktr, Al
lah en byktr. Ve vg yalnz Allah'adr) deyp daha sesini
karmad.
Herkes iki sa' at mikdan tatl uykuya daldlar. Dier casus
lar gelp ahut'a girdiler. Dah deyp ktlar, gittiler. Yine
Seyyid marn'ileyh (Hasnn-Allah- ve ni'm-el-vekil) deyp
dara kt. Abdest ald, namaz klmaa uru' eyledi. Ol halde

285

Seyyid Veli Baba'nn ammisi Ali'nin olu Halil' in mahdumu Ne

bi dahi kalkup Abdest alup eve dnerken arkasndan ekya yeti
p bana kln ile urduklannda Allah deyfi na'ra urdu. o an
da ehid ittiler.
Kardalarnn na'rasru uyku arasnda iidince mfunaileyh
Nebl'nin biraderi Mustafa ve Hseyin Snbiil acele yerlerinden
kal kup Seyyid Veli baba "Siliihlannz aln" deyf her ne delf ni
da eyledi ise de anlamadlar. Evden aa kendulerini ittiler.

Anlan dahi Dmanlar der'akab avladlar. Bundan sonra Seyyid

Veli Baba ve sair evlad ve akrabas siiahlarn alup dmana hii
cfm ittiler ise de sabkta beyan olunduu vecihle Aliah-
azim--an'n emri yerini buldu. Da'valar mahere kald.

KITA

Srr- ak duydu Yemliha olup lal-ti hamf

Mekselina oldu hemzar- mezaya-y srf
Bade-i tevhidi Meslina'ya irab ittiler
Bi-tevakkuf iti Memf- debernu, azenf (Kefetateyyu)
Kaselis-i bczm olup Ktmir dahi kalmad Bo. //
Marn'ileyh Seyyid Veli Baba'nn ehid olduundan sonra kezalik 1057 Tarihinde (1647 M.) olu Seyyid Hseyin ele
bi uhdesine Ciheteyn-i mezkfreteyn tevcih olunup ve Karye-i
Uluky timar dahilinde arazi-i miriyyeden iken 1053 sene-i ka
meriyye ehr-i Rebi'ul-evvelin 19. Gnnde ba hatt- tevk'-f
tekrar Seyyid Veli Baba zaviyesi vakfna karye-i mezbfre arazi
si (Sayfa kenarna ek olarak yazlm: legp kynn eski sn
n) orta yoldan Abdal sa hanmndan Kara Habib bacandan ve
kuru maslaktan ve geri inden Elbiz deresine kadar olup ve
mer' as ve yaylas allar stnde Kara keran' a giden yoldan ve
Kuruca Kek'ten ve Karaca Gedik'ten ve Bese gedii'Dlik:a

ve

Bambl gedii'nden ve toklu sivrisi'nden ve Akpmar"daa Ye Ta-

kpr'den ve Terzi kayas' ndan ve Oyulu tepesi' nden albal' dan ve Dalg olu tepesinden ve ubuk ii'nden ve Yel belii
tepesinden ve shak viran sykenin nihayetinde Tekne Kakla
kadar ve yine arazisi mezkfr Tekne kaklk'tan ve Yalnz Al'
tan ve Gmler Gedii' nden Akta ve Sarta ve Kara Arslan'a
giden yoldan ve kapucu harmndan ve Kara Arslan bucandan
ve eri olu kuyusuna giden yoldan ve Glgeciler Harmam'n
dan ve Seyyid Veli Baba kuyusundan ve yine Uluyol'da Meydan
olu desi bandan Kuru M aslak ile mahdut olarak ve aylak
nam mahaldeki harmann nsf r ile beraber Seyyid Veli Ba
ba dergahna vakf olmak zere tashih klnm ve muahharen
Ali nam kimesne bir tanyk ile tevcih-i berat ittirmekle Der
gah- erifin eyhi Seyyid Hseyn'e gadr-i klli olmala tekrar
esast- rebi'ul-ahir Sene 1057 tarihinde, Sultan brahim zama
nnda Ba hatt- tevk'i zaviye-i mezkfreye merbutu mukarrar
olup ve olvecihle tashih olunmu. Ol tarih-i mezkfrda mumai
leyh Seyyid

//

Hseyin eleb bir ka defa muharebede bulu

nup ba'dehf kfe-i inziva'ya ihtiyar ile zahitlik itmitir.

Bu zat (arif-i vahdet olup kasret-i yarandan ge
Razi-i ksmet olup gayret-i akrandan ge
beyt-i darb- meseline de ittiba'an mnzevi olmu dimektir.
Bu srada zevcesi vefiit idp mcerret kaldn sparta mtesellimi anlayup hemen ihbar eyledi ki "Benim bir ehl-i iffet ke
rimem vardr, Sizin gibi Ehl-i Beyt'e h!yktr. Kabul buyurulursa
akdiyle memnun olurum" didikte Seyyid-i marn'ileyh: "La
zmsa da ba'dema gnl rabt itmem. La havl-c ve la kuwet-e il
la billah "mukaddime-i nesriyle buyurdular ki: "imdengiru dn
yay talak ile tatlik ittik. Ehl-i iffet te bunun iinde tatlik olun

du "meksal-i ihtitamiyle tarih-i mezkfrdc irtihiil-i dar- bakaa

c0cdi.

Vasiyyet-i vak'as zre (Urkebek tepesine Krklar Makbe

n'.si'ne defin-i hfk-i trnak olundu. (Ralmet-ullah- aleyh-i ve
ra lmcten vasi'a).

287

Seyyid Nebi

elebi hkfunete gelp be

ra'etin uhdesine tevcihini b-il-istid'a

Andan sonra olu

(1068 tarihinde) aban- e

rifin

12. gn yedine tevliyet ve zaviyedarlk cihetleriyn iki

kt'a Berat- aan i't ve ihsan buyurulup mu' avedetle (geri dn

dnde) postuna oturdu ise de karye-i mezkfuda karabet-i nese
biyye ve shriyyeleri olmadndan Ve Kara Haydar olu Meh
med oullaryla alup vermek varup gelmek in bc.-nlerinde ol
zamanda munkat' olmala bu hallerden ise Karye-i mczkfrda
bulunan gerek Dnbek oullan ve gerek Kara Ahmed oullan
ve Safi Koca oullar mumaileyh Seyyid Nebi elebi'nin mahv
na kyam ittiklerinden Safi Koca

//

olu Kazm'n kemesi Es

mahan' kendi tezew itti. Ve Kk Kara Ahmed'in kerimesi

mmhan' Budan' da chid olan olu Ali'ye tezvic eyledi. Ve
kendi kerimesi Hadice'yi Kk Kara. Ahmed olu Mchmed'e
virdi.
Bin doksan bir

(1091) tarihinde (1680 M.) Seyyid Nebi e-

lebi dahi burnundan kan bianup vefat eyledi.

(Kt'a):
Levh-i takdira dnce nohta-i emr-i Huda
Kn diye bir emr ile var oldu eya kllha
Yazlup kilk-i hakikatle bu emr-i bi-baha
Alem-i kevn- fesad ashabna mev- fena
Grnen imdi Adem iklimine rhlet gibi.
Ba'dehl olu

Seyyid Ali elebi stanbul'a gidp b-il-istid'a

beratlarn tevcih ittirp 1070 tarihinde (1659 M.) Budan muha
rebesinde ehid oldu. (Not: Burada bir tarih yanl var gibi gr
nyor). Andan sonra Mumaileyh Seyyid Ali'nin olu ksz Nebi
elebi stanbula gelp, postuna oturdu, Gayetle abid ve zahid
kimse idi. Aair-i Gaygel'dcn emval-i mirilerini allurd. Ve de
irmenlerinden galebesi gelrdi. Ve balarndan Pekmez hasl
iderdi. Gayetle gle ve sahi ve abid ve zahid ve taki bir Seyyid
idi. Hatta elini cebine sokar yeil yapraklan kauda.

Ve k p.

nnde gller ile drl keleri karyordu. 1075 taribiade

288

(1664 M.) Muharrem-ili-haramn nc gn Kazm olu Ha

san, Dnbek olu Hseyin ile iki gen delikanl gavga iderken
marn'ileyh Hasan ile Hseyin'i aralamakta iken kaza' en kur
un isabet idp ehid oldu. (Rahmetullah- aleyh).

KITA

Hakiym-i Mutlak'n olmaz ise bir ide takdiri//

Mfid olmaz hazar arbab- akl'n re'y tedbiri.
Hrz- men' i kadar klmaz nedelf gfi eylerse
Kaza-y mbremin mmkn deil sa'y ile tayiri
Hezaran ceven-i fflad ile kat kat Zrk giyse
Kii refidemez kavs-i kazadan atlan tiri.
Andan sonra olu Seyyid Ali elebi'ye tevcih olundu. Bu da
hi (tarih yazl yeri iyice silmiler) Hocabey'de ehid oldu. Ve
ba'dehf olu Seyyid Mehmed efendi uhdesine tevcih olunarak
efendi-i mfmaileyh stanbula geldi. Yedi sene kadar tahsil-i
ulum ve fnun eyledi. Ve ma'a-ziyade ilm-i hikmet okudu. Sul
tan Mehmed Fatih Cami'-i nlr-i lami'-i erifinde krsi-i tedrise
kt. Esna-y derste filan felein burcu byledir ve filan felein
burcu yledir deyl takrir-i dilniinde bulunduundan beyn-et-
tullab hreti (Brfsi Hoca) telkyb edildi.
te bu, Mfmfleyh (Seyyid Mehmet Brfci) efendi Seyyid
Veliyyiddin Gaazi Hz. !erinin asnna kadar seceresini kayd ve
tescil ettirdii gibi hafidlerine kadar nakyb-l-eriif kalemine
480 adet numarasnda kayda getii el'an mestfu ve mukayyed
dir.
Ve senevi, a'biin- erifte (Be guru) Emir sank paras,
gel buradan ahz'ayla deyl yedine ilm- haber dahi vermilerdir.
Ol . secere-i aliyyede mezklret-l-esiimi olan ecdad- kiramn
dan Sadatn esamileriyle tevessl itmek zre bir kaside te'lif it
mi, ol kasideye (Kaside-i Brfciyye) dirler, mehurdur. Ve
ah- vilayetin asan olan // Kaside-i Celcelftiyye'yi ma'a erhiy
ye zayi' iken, buldu, yazd. Ve ah- Vilayetten bakii kalan ev
rad- aliyyeyi mteaddid nushalar yazd.
289

Zayi'den hfz in mumaileyh dahi 1100 (Bin yz) trihinde

(1688 M.) Dergah- erife gelp postuna oturup, (Tarih yazl
yeri silinmi) tarihinde irtihal-i dar-i beksa eyledi. Rahmetullah
aleyh.
idecik Erenleri dimekle maruf Ak emseddin ile Karaca
Ahmed' in kabirleri ciniplerine vasyyet idp urkebek alt kesi
ne yaz' olundu. Kabri andadr.
Tarih (1208 H.) (1793 M.) (Not: Bu tarih yeri silinmi ve
yerine arab rakamlar ile 1208 yazs kt bir yaz ile yazlm)
olu (Deli Nebi Dede) uhdesine mceddcn tevcih-i berevat olun
du.
Mfmileyh dahi kef-i keramat sahibi bir Seyyid-i Zahid-i
Ali idi. Ekseri evkaatn Aydnda geirtip biraderi, liikab Sn
bl pehlivan dimekle arif, ismi: Seyyid Hseyin elebi ile imti
za itmeyp mumaileyh Seyyid Deli Nebi elebi Bozok'lu na
miyle ma'rfe Mcdine'yi ald. Ve Seyyid Hseyin da Trkman
kz Emine'yi ald. Krt ile Trkman bir arada geinmeyp mu
maileyh Seyyid Hseyin Snbl Kara Arslan nam mahalle hicret
eyledi. Andan sonra Seyyid Deli Nebi elebi'nin veled-i zfru
olmadndan, Seyyid Vel Baba'run vakf ise evlil.d- zkuruna
merut olduundan, Mumaileyh Seyyid Nebi elebinin vefatn
dan sonra Tarih 1227 (1812 M.) Seyyid Hseyin Snbln zeri
ne tevcih olunup stanbuldan Dergah- erifine gelrken, es
na-y rahta (Geyikler) tarafnda lkrl ile Sundurlu arasnda Bin
ikiyz yirmi yedi tarihinde (1812 M.) seksen iki yanda olduu
halde Adli Sultan Mahmud Han - Sani zamannda ehide vefat
itmitir. Rahmetullah- aleyh. //
Bin ikiyz yirmiyedi (1812 M.) tarihinde , kezalik Adli Sul
tan Mahmud Han- Sani zemarunda mfmailyhin olu (Seyyid
Ahmet Paa) Borlu aalaryla ho geinemeyp, deirmeni dahi
mstesna vakit teallbcn elinden aldrm ve karye-i merlii
urne' de Miri meyannda r ta'ir olunmala stanbula gelip
_

290

vakfnn ihracna alm ise de, Defterhiine-i Haksani'ye mra

ca' atnda karye-i merkuume kadimi Kln Timar olmala vakf
olmak meru' olmadndan giril tmar'a tashih olunmak babn
da Sene 1068 (Bin altm sekiz) (1657 M.) tarihinde Sultan Ab
dlmecid Han- ewel zemannda a'ban- erifin onikinci gn
Emr-i ali sadr olmu ve Timar sahibinin olu Mustafa bile ve
led vefat eylediinden mahlfilnden ba-ilm- haber Karye-i mer
kuumeyi Maliyye hazinesi zapt itmi.
Ber-micib-i tashih zaviye-i mezkfrenin karye-i mezkfirede
alakas yoktur dcyil kuyild-u hiikaaniden ba-i'Iam beyan olunup
mfmailyeh Seyyid Ahmet Paa' nn eline virmiler.
Ol zamanda hasbi olarak tevcih ittirmek mmkn iken kar
ye-i mezkfr mazbft-u hazine olmu deyil tevcih-i berat ittirmi.
Lakin bu i'lamn sfretini alarak gelmi ve sene 1261 (Bin ikiyz
altm bir) (1844M.) tarihinde, Sultan Abdlmecid Han- ewel
zemannda marnileyh Ahmet Paa vefat eyledi.
Ve andan sonra mahdumu

Seyyid Hseyin Snbl

sayd-

ikar- tuyilrata ve At'a ve siliih'a mecbfir bir adem imi. Abii ve

ecdadndan irsan kalan ba ve bae ve tarlalar satup yemi,
vaktini ho germ, ve fakat 1272 (Bin ikiyz yetmi iki)
(1855 M.) kht-u galasnda Kzl dar tedarikiyn Aydn'a gi
dp geldiinde burnundan bir kan bianmasyla vefat eylemitir.

KITA

Dnya ile sen sulh it bi-hccet- bi-da'va

sterse cihan halk Hep iihid-i z r olsun.
Mumaileyh Seyyid Snbl dahi beratlarn tevcih ittirmedi
inden Dergah- erif // vakfsz olmala ierus islendi, paslan
d. Ve hatta sakf kubbelerinden bir yarld. Gl Baba makaam
na sular akmaa balad. Ve etrafnn divarlan gt. Havlusun
da merkebler yaylup yatmaa balad. Ve emesi dahi kurudu.

Velhiisl dergah- mezkfu harabezir oldu.

29 1

Bu, Snbl lakabyla mlakkab olan Seyyid Hseyin Ve

Seyyid Ahmet Paa ve Seyyid Hseyin Snbl ve Seyyid M fsa
Kazm Efendiye gelinceye kadar vakf alnmayup mazbft--u hazi
ne olduundan Dergah- erifin odalarna kel'evvel mfunailey
him Seyyidler bakyorlar ise de banda beklenmediinden her
kim ziyaret in gelr de bu dergahn eyhi kimdir dir ise bulu
nan kimse ben'im dir idi. Ol misafiri ziyaret ittirirdi. Bir ka
mannna vaz' - yed iderse alur giderdi.
Bu sebebten herkesin gz deriih- eriften ve yahut mu
hiblerinden be-on para kapmakta olup bu suretin devamndan
hi bir kimse dergaha be para sarftmezdi.
Gitgide Seyyid Veli Baba'nn evladndan ve Sadat- m.
rn ileyha'dan olmayan ve sabkaa zikri scbk'iden Safi Koca o
lu ile Dnbek olu ve Haydar olu gibi ecnebiler dahi mrfr-u
zeman ile menakbn grmediklerinden Evladlk ve Seyyidlik
da'vasna kalkup etraf ve eknaf iztal ittiklerine ve Dergahn
ve odalarnn harab olmasna ve emesinin kuruduuna ve der
gahn avlusunda hayvanlar yayldna mfunaileyh Seyyid Hasan
Snbl elebi Ol1;1 Seyyid Mfsa Kazm Efendi sabr ve taham
ml idemeyp kendusi gayet mazlUm ve perde-i hicabta malub
ve mahviyyetle meclfb bir zat- kerim idi.
Bir gn byk mahdumu olup / / Bin ikiyz seksen drt se
nesinde

(1867 M.) silk-i celil-i askerden b--il-imtihan afiv ve

(1868 M. ) teehhl ittirdi

mstesna olan ve Seksen be tarihinde

i Seyyid Mehmet Takiyyddin Efendiyi huzfruna arup, key

fiyyeti bir bir beyan idp Dergah- erif itin stanbul' a gidp
"Para benden, zahmet ve meakkat senden. Bu yolda stan
bul' da hem tahsil-i ilm eyle ve hem de bu Dergiih- erif vakf
nn ihracna al. Eeri bu dergahmzn vakfn Hakk Subha
nehu ve Ta'alii bize ihsan iderse hem dnyadaki zillet

292

ve zam-

retten kurtuluruz ve hem de ahirette ecr-i cezile nail oluruz ve

ecdad- eca' at-nihadmz bunca defin-i hak olan Sadat trbeleri
havlsnda bu dmanlarn hayvanlar yaylmaz ve yalan yere mu-,
hibb-i Ehl-i Beyte biz evladz deyil sylenmezler ve behemehal
git " deyil emreyledi.
Mfmaileyh Mehmet Takiyyddin Efendi dahi "Semi'na ve
ata'na" duydum ve ita'at ittim- deyp Seksen alt tarihinde
(1869 M.) Deraliyye'ye gelp Divan yolunda Irgat pazar'nda Si
nan Paa Medresesi'nde Senirkentten Kldr olu Hasan Efendi
ve Seyyid Gaazi'den oban Baba olu Air Efendinin kerimesi
nin mahdumu Sadk Efendi olmalar mnasebetiyle ol medre
se-i mezkfreye kaydolundu. Ve Sadk Efendinin yannda sakin
oldu.
Sadk Efendinin hocas ol zamanda Bab- fctva'da Meclis-i
tedkik A'zalarndan Oklu Hac Mahmut kamil Efendinin dersi
ne devam eylediler. Ve esna-y ta'tilde Evkaf- Hmay1n Neza
ret-i Celilesine arzuhal ittiler. Ve ba'det-ta'kyb isti'Iam- keyfiy
yet olundu ki, bu Seyyid M usa Kazm Veli Baba Evladndan
m? Ve dergah ma'mfr ve mevcfd mudur? Ve ayende ve reven
deyi icra ile it'am- ta'am // iderler mi? diye. Olzamanda olu
nan isti'lam zerine mazbata ve i'lam- matlfbcnin canib-i Ne
zaret-i Evkaf- Hmay1n'e geldiini mfrnaileyh Seyyid Mehmet
Takiyyddin Efendi haber alup, gitti. Evraklar buldu, numaras
n ald, ta'kib-i keyfiyyet eyledi.
Cennetmekan Sultan Abd-t-Aziz Han-e-ehid hazretleri
nin zemaru saltanatlarnda 1288 senesi (1871 M.) Recebinin yir
minci gn tarihi ile mumaileyh Seyyid Mfsa Kazm elebi'nin
uhdesine tevliyyet ve zaviyedarlk cihetleri tevcih ve yedine iki
kt'a Berat- alian i'ta ve ihsan olundu.
Vakf in dehi arzuhal ittikte Defterhane-i Haksani'ye ha-

293

vale olunup sabkta beyan olunan Dedesi Seyyid Ahmet Paaya

virdikleri cevab Seyyid Mfsa Kazm Efendi tarafndan verilen
Arzuhale derkenar ittiler ki Karye-i merkuume 1268 (1851 M.)
tarihinden beril mazbfit-u Hazine-i maliyye olup zaten timar ol
duundan vakf namerfi' dimek idnden tarih-i mezkur i'tiba
riyle mazbfit-u hazine-i marn'ileyha olup esasen Kln Tima
r olmala vakf- mezbir nameru' idnden Timara tashih
olunmu ve bu babta maliye Hazine-i celilesinen zapt itmek ik
tiza ider deyf i'Jam olunmala belki vakfnn tashihine radei Se
niyye istihsal olunur diye beklemekte ve tahsil-i ilm itmekte
iken Sultan Murad Hazretleri tahta clfis idp an hal' ittiler. Ve
(1293) senesinde (1876 M.) a'ban- erifin onbirinci gnnde
,
Sultan Hamid-i Saru hazretleri Taht- ali-.aht- Osmiini'ye ci
lUs-u meymenet me'nusu mlukiine olarak // bilcmle hayr{
ve mberratn i'mariitna bezl-i atfet-i efkat buyurulduu sra
da bu Dergahn cihat- mteferri'as Bcreaat- erifclerinin tcc
did olunmasna riide-i Seniyyc-i Hazret-i Piidi3.hl eref-m
te'allik buyurulmasyla mccddeden dahi mumaileyh Seyyid Mu
sa Kazm zerine tevliyyet ve zaviyedarlk in bir kt'a Bcrea
at- erifelerinin tecdid olunmasna riide-i Seniyye-i Hazrct-i
Padiahi eref-mte'allik buyurulmasyla mceddcden dahi mu
maileyh Seyyid Mchmed Takiyyddin Efendi Yedi sene Rum il
lerine cerre gidp ald paralar dcrgah- erifin. vakfn tashih
ittireccim diye ve tahsil-i ulum ideceim diye sarfidp derga
hn semtine bile hi gelmedi.
Ve iza'a-i vakti tecviz itmediinden mtevaliyen dersine a
lt. Nihayet-lm-emr (1295) senesinde (1877 M.) marn' i
leyh Oflu Meva.Ii-i iziimdan Hac Mahmud Kamil Efendiden
icazet ald. Usfil- tedris ve nailiyyet-i ru'fis hakknda ba-irade-i
Seniyye mttehiz olan ka'ide-i mahsfsaya tevfikan bab-a vila-y

294

meihatenahide (1297) senesi (1879 M.) Cemaziyel'evvelinde

li-ecel-ilimtihan tekl buyunlan Meclis-i imtihanda isbat- eh
liyyet ve liyakat idp tarih-i mezkfrda Sultan Bayezid-i Veli Ca
mi' -i erifinde de.rse kup tedris iderken pederi Mfunaileyh Sey
yid Musa Kazm'n vefat haberi gelp (Rahmetullah- aleyh .. )
ol sene dersi kesp Dergah'a geldi. Ve drt sene meccanen ted
ris itti. Ve ( 1 3 1 1 ) tarihinde (1894 M.) icazet virdi.
Bu esna-y nerinde ondrt sene ve senede mal / / Der
gahn kuruyan emesinin ba nerde ve nereden gelr kimse bil
mez iken emeden balayup Koca ukur'a varncaya kadar la
m olan mahallerini buldu. Bir uran boyu yklan lam nerdi
banl kuyular yaptrd. Arka arka ameleye ta ve topran ektir
di. Ve lam olmayan havlsna divarlar yapup zerini kapakla
d. Ve eski knkleri karup cedid knkler

detti. Ve

dergahn

etraf duvarlarn yaptrd, bir daha hayvanlar girmez oldu. Ve

dergahn kubbelerinin yanklann yaptrd.

Ve

kubbelerini svat

t, tokturdu ve etrafna dzdrd. Pardi talan kodu ve iini svat

t.
Karya ahalisi "Bu tekyeye bakyor. Bizim gelrler kesilr"
dey kycek mhrler bastlar, da'vaya kyam ittiler, ve Derga
hn kilidini krdlar. Seyyid Veli Baba'ya ittikleri mu' amelc-i na.
becadan ziyade buna da ittiler.
Bu hal zere icazet virc1i. Yz kuru ihsan- ahane ile bera
ber ma'a mecmu'u ondrt adet Sim Mecidiyye oldu ki kiyz
altm sekiz gurutur. Ailesinin idaresine gayr-i kafi iken bir
kimseye mraca'at ile ab-i ruy dkmezdi.
Bir gn r'yasnda "Sen mekteb-i nvvab'a git" denildi.
R'yasnda" Aman ya Rabbi . . Beni Kad idp te ycvm-i k
yamette ihkak- hak itmedin deyf itab

ziyle

ve

azaba itab itme" niya

alad.
Bu r'yay grd gecedi zmirde Ramazan- erifin leyle

295

-i Kadr'inde idi. Ve tedrsatta bulunmutu. Ba'd-el-id Ftr ge

lp Mekteb-i Nvvab'a / / girdi. (Not: Nvvab: Naib-in oulu.
Kad vekilleri, taralarda bulunan er'iyye memurlan demektir:
Mekteb-i nvvab) . Mekteb-i mezkfrda HM1z Efendi namiyle
bir Bevvab var idi. Her ne hal ise beline dizlerine yeller ve sz
lar arz olmu gayet muztarib idi.
Mfmaileyh Seyyid Mehmet Takiyyddln Efendinin icra-y
imtihan kabul olunup ta mekteb-e devam pusulas geldiinin bi
rinci gn mekteb-e vardnda bir adem gelp" Bu dizlerime
oku! ? diye ricii-y israrda bulunmu. Seyyid-i mumaileyh dahi
her ne kadar reddetmi ise de yine musirrane iltica eylemitir.
Ahir-l-emr, bevvab- mumaileyh Hafz <lir ki : (Ben r'
yamda Fahr-i kainat aleyh-i ekmel-it-tahiyyat Efendimiz Hazret
lerini grdm. Bu arlardan halim pek perian aman Ya Resf
lallah didim. Ol server-i alem fcm-i sa'a<letiyle buyurdular ki
yirmibe gne kadar bana geleceksin. Lakin ol vakte kadar zah
met ekmemek zere benim evladmdan orada bulunan Seyyid
Mehmed Takiyyddin'e bir kerre nefes ittir, geer) beyan- al
siyle alad.
Ol halde mektebin mdiri Hac Osman Efendi " Me'mur
sun, oku" didi.
Seyyid-i mfmaileyh te okumu. Bi-izn-i Huda kesb-i shhat
eylemi. Ve filhakika yirmibe gn hitam bulunca mumaileyh
Hafz Efendi vefat itmitir. (Rahmetullah-i aleyh .. )
Bu haber stanbuldan iitilb mumaileyh Takiyyddin Efen
dinin zerine gulvv itmiler. Nihayet-l-emr bu haberi ser-ka
rin-i Hazret-i ehriyari atufetlu Hac Ali Beyefendiye ve bira
der-i iilikadr'leri Hac Said Beyefendiye iittirmiler. Anlar dahi
Zat- kerimi-ys-simat Hazret-i Padiah Es-Sultan-bn-is-Sul
tan El-Gaazi Hamid Han- Sani (Edam'allah- devlethf,
amin) // bu saye-i sa' adette ve alelhusfs ol vaktin Sadr-i a'zam
.

296 '

Afyonkarahisar'ndan Fehametlu, devletlu Mustafa Beyzade Ce

vad Paa Hazretleri olup el' an S,adr-niindir. Ve amedl-i dlvan-
Hmayun Mehmed Ali Bey ve mu'avini Cemil Bey ve mektubi-i
sadaret Abd-l-Bakii Bey ve Evkaaf- Hmayiln Nazn Ali Ga
lib Paa ve Maliye Nazn Nazif Paa ve Mabeyn-i Hmayun
Miri Gaazi Osman Paa Hazerat cmleten muhibb-i chl-i dil
idi. Ve Hassa-i Ordu-yu Hmayfn Miri Rauf Paa ve katibi
Ali Bey ve Evkaaf- Hmayfn Muhasebecisi Canib Bey ve Ci
hat Mdlri Mahmud Efendi, Ve maliye muhasebecisi Sabri Bey
ve mu'avini Read Bey ve maliye mstear Mecdettin Bey ve
Mhrdar Sa'd bey ve Hicaz katibi Emin Efendi idiler.
Bairade-i Seniyye-i Hazret-i Padiahl makaam- fehamet
ittisam Hazret-i vekaletpenahl'ye :" Beyz guru bir mnhal
ma'a bul da bana arzeyle. Seyyid Veli Baba dergahna ta'amiy
ye yapalm" deyf serkurenii-y marn'ileyh Hac Ali bey vas
tasyla emr- ferman buyurulmas zerine marn'ileyh Cevad
Paa Hazretleri dahi Maliye Nezaret-i celllesine ledil-i'ar A
kar Paa zevcesi emine Hanm'n mnhal olan Beyz guru
ma'aru ihbar eylemi. Ve ba'deh (1310) sene-i maliyyesi
(1893-94) M. nisannn onikinci gn tarihiyle virilsin diye me
refmta' allik buyurulan rade-i keramet-mu'tade-i Hazret-i pa
diiihl zerine Dergiih- mezk1reye Beyz guru tahsis klnd.
Ve bu esamlleri zikrolunan zevat- kiram dahi bu bahta r
za-y Bari in gayret ve himmet ittiler. Ve vakt-i karbde Bere
vat keyfiyyeti dahi pezira-y husfl olur diye va'd-i kavi ile te'min
/ / itmiler ise de tevcihat hususunda isti'liim- keyfiyyet usfli
mevz'a ve kaide-i mttahize icabndan olmala (1311) sene-i
hicriyyesi (1894M.) zilhiccesinde bil-isti'lam (1312) senesi Mu
harrem-il-haramn yirminci gn mazbata ve i'liim gelp senei
meruumcnin rabi'ul-ewelinin beinci gnde evkaaf- hmayun
_
dan tevliyyet ve zaviyedarlk beratlar i'ta ve ihsan buyuruldu.

297

Ve (1310) sene-i maliyye Hazine-i celilesinden tahsis olunan

beyz guru ma'an sened-i resmisi virildi. Ve cihat kalemine
Seyyid Veli Babann vakfiyyesi kaydolunsun deyf iradei seniy
ye-i cenab- tacdari eref-sadr olman, mucibince cihat kale
minde Vakfyye-i rabi' a nam deftere bi-ibaretihi kayd olunup ta
rih-i mezkfude i'ta olunan berevat- erifte ber mucib-i vakfiyye
dinildi.
Ve Mfmaileyh Seyyid Mehmet Takiyyd<lin efendi aba ve
ecdadiyle b-it-tevessl Dergah- eriflerinin vakflar nice sene
ler mazbut-u hazine olup ba'dehf Nevehir kazasndan Aksaray
nahiyesinden Serkarin-i Hazret-i Padiahi Hac Ali Beyefendi
vastasyla zikrolunan beyz guruun tahsis okunduunu mte
mil bir kaside te'lif idp tekdim eyledi. Ba'dehf mecmu' kasa
id-i erba (ay Seyyid Veliyyiddin Gaazi menakb zeyline dercey
ledi. Hakk Subhanehf ve Ta'ala zenbini maffr, ve sa'yini me
kfu eylesn, amn.
Bu kasideyi te'lif ittiinde Elli yanda idi. Selamet-i iman
ile Allah- azim--an hatm-i e nf.s i hsan buyursun, amin.
Not:
Yazma msharun 366. sayfas ile metin burada bitmi olu
yor.367-371 dahil sayfalarda , yazmada ad geen (Uzun Er) in
{Sultan Orhan'a takdim eyledii Kaside-i Hzniyye'dir) bal
altnda 86 Beytlik araba bir kaside yazldr.
372. Sayfada yine arabca olarak erh-i evrad, Tanr adlar,
du'a ve azimetlerle 398. Sayfa sonuna kadar gelinmi.
Sayfa: 399 da (Sadat- kiramdan Uzun Er'i n Kasde-i tahdi
siyyesidir) bal altnda 33 beytlik bir kasidesi yazlmlr.
Sayfa:

400

Bo braklm olup buraya fakyrleri 1971 Mila

di' de bu nushay Veli Baba soyundan olan ve Senirkent-Ulubey

kasabasnda oturan Emekli retmen ve Belediye reisi (Veliy-

298

yiddin Oktay) beyden alup slretini kardm kaydederek mza

ve mhrlemiim.
402.sayfadan 499. Sayfaya kadar yine arabca evrad, baz
hastalklara iyi gelecei umulan iirler, Veli Baba'mn bu kabil
i'irleri yazlmtr.
S/ 500-502 dahil sonuna kadar (Seyyid Brfci Mehmed Ta
kiyyddin ibn-i All'nin Kaside-i tevessliyye'si yazlmtr. Bu ka
side Elli iki beyttir. 508. sayfa sonuna kadar da Takyyeddin'e
aid bir kaside yazldr (Yine arabca olarak).
509. sayfada u bitiri kaydi var:
(Bu mcnakb- aliyeyi lisan- arabidcn lisan- Trk'ye ter
cme ittiimin sebebi budur ki Trk deyfi Tatar, Hata ve Kten
ahalisine ta'bir olunur ki anlara Trk dinr. Ve lisanlar aa
tay lisandr ki asl lisan- Trk aatay lisandr. Fakat bu me
nakbn sahibi ceddim, Sadat- kiramdan Seyyid Veliyyddin
Gaazi ve sair mezkur ecdadlarmz eoo an ceddin Ar.h iken
mukadderat- lahiyyediyar- Trk'e gelinp Trkler ile mka
leme ide ide Arab lisann Trk lisanna mezc'idp gitgide li
san- arabi nisyan ile Trk yan aatay lisann isti'mal it
mekte olduklarndan ve bu aatay lisann dahi Trkler
Arap ve Acem lisanlarna meze itmiler olmala bunun gibi
arabiy-ylibare kitablarda bir filide grlemeyp metruk hk
m n dekalmakla lisan- Trkl'yc kasiiidleriyle evrad- usbu' iyye
lerinden ma'dasn mchmaemken tercme ittim. Ehil ve erbabn
dan kusurumun afvn ba'd-er-rica okuyup dinleyenler menakp
sahiplerine ve fakyrn ruhuna bir Fatiha ibda buyuralar. (Tem
met-l-kitab)

(Not):
Fakyr yazmay aynen yazdm. Baz sayfalardaki yazlar

299

hangi cahil sildi ise, iyi bir ey yapmam. Baz tarihlerde tutma
mazlk grlyor.
Bu menakp k itabn yazan zat Otmanoullann Arab soyu
na balam. Kendilerini de Arab asll gstermi. Bunlar
Kavm- Necib- Arab diye bam7,a kardmz arablarn Din
ve Kur'ann arabca olmas yznden bizim cahil softalarn etkisi
ne uyma durumlardr.
Yazmann sekseninci sayfasnda Hazret-i Alinin Ayasof
ya'ya kadar girp bir koca putu krd gibi bir hikaye de var
(yazma:s:80).

Yazmann 204. sayfasnda Rumiline ilk salla gei konusu

verilirken (ol iki sallardan birine ehzade Sleyman Paa binp
bu sal iinde Hnkar Hac Bekta veli hazretlerini Pir-i rad
iden Pir Seyyid Uzun er ile olu Gl Battal G aazi ve hafidi H
seyin gaazi bile idiler) Deniliyor. Bazlar, bu Uzun Er'in sanki
Hac Bekta Veli'yi rad itmi olduu gibi bir zanna dmler
dir. Hac Bekta Veli'nin mridi besbellidir. Uzun .Er ona inti
sab etmitir. Ve byle olmas daha akla yakndr. Hadiseyi ince
lemeden yazanlar hataya derler.
Yazmann 418. sayfas bo olup buraya bir restorasyon ya
pan mtaahhidin notu yazldr, yledir: (Sandkl'nn E kifihisar
kynden Mtaahhit Mehmet Akay tarafndan 1974-1975 tari
hinde i' mar: at ksm inko, iinin ve dnn yeniden Evkaf
umum (mdrl) tarafndan mzayede suretiyle alup evkafn
mhendisleri tarafndan plan ve kontrollar altnda yaplmtr.
Bundan evvel kara toprak tam (dam) olduundan kyl tarafn
dan bir-iki sefer tamir olduu hii.lde bu sefer evJadiyye bir hatra
olarak yapld. Bu kssa hatra olarak bu yapraa Hac Hseyin
ve olu Takiyyddin ztoprak taraf ndan yazld).

NDEKLER

nsz
Adem (A.S.) ve Evlatlar
. .
. .
. . .
.
it, Nuh, Hud (A.S.)' lar
.
.
..
.
.
.. . .
Lokman, Salih, brahim (A.S.)' lar .
..
Musa-kelim-ullah
u'ayb, Yahya, E'ya, sa(A.S.)' lar . . . . . . .
Hz. Muhammed-l- Mustafa (S.A.S.) . . .
. .
Hz Ali, Fatma-tz-zehra (A.S.) ve Evlatlar ..
" Ya Ali Ben ilmin ehriyim Sen Kapssn " ........
Eer Muhammed Ali'yi sevmek rafizilik ise! .
Ehli Beyt hakknda inen ayet.. . . . . .
.. . .. .
Muhammed (S.A.S) buyurdu! "Sevdiimi
katledeni sevmem"
. .
. .
.
.. .. .
.
..
Muaviyenin lrken olu Yezide vasiyeti . . .
.
eytan ile ylan, Muaviye ile Yezit.
. .
.. .
Amr-ibnil-as ile Muaviyenin hilesi . . . .
. ..
. .
Anlarn gsterdii Kat mrekkebidir
Ben Kuran- Natk-m . . . ...
.
.. .
.........

. . ...

....

..

...

. . . .. . . .

.......

..

...

..

.....

..

....

...

.....

........... .....

...

. . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

...

..

...

...

..

..

...

...

.......

..

...

...

......

....

......

..

...

.....

...

....

..

..

.... . . . .

.....

..........

......

...

..

...

301

..

...

.........

..

....

.......

.....................

..

.......

...

......

..

9
9
11
14
15
16
19
45
49
59
77
81
83
88
89

Drdnc mam Zeynel Abidin

.
..
96
Beinci mam Muhammed Bakr ................ .'........... 98
Altnc mam Cafer-s-sadk. .
. .
.
102
Yedinci mam Musa Kazm
.
.
. 103
Sekizinci mam Rza
. . . .
.
. 107
Dokuzuncu mam Muhammed Taki . .
.
1 13
Onuncu mam Ali-yyn Naki
1 14
Onbirinci mam Hasan-l-Askeri
.
1 17
Onikinci mam Muhammed Mehdi
.
. 1 18
Otuzyedi Abbasi padiahlar
. .
146
Resulullah Efendimizin egalinin tarifi
: ....... 181
Peygamberimizin, Hz. Ali hakknda dedikleri . . . .217
Hz. Muhammed ile Hz.Ali'nin msahip olmas 223
Hz. Ali, Bey'in altndaki nokta benim dedi
225
Mirata Hz. Muhammede Tanr, Hz. Alinin
lisan ile hitap etti
.227
Veli Baba Hz. lerinin dergah resmen kurmas 268
.....

..

......

....

...............

. . .. . . . . . .

...

. . .. . . . ..

.........

. . ..

.....

....

.......

. . .. . . . . .

.......

. . . . . . . . . .. . . . . .

. ...................

...

..

......

........

. . . . . .......... . ..... .......... . . .

. . . . . . . .. . .

. . . ............

.................

..............

....

...

.......... ......

.........

..

..........

.....................................................

....

302