Professional Documents
Culture Documents
MARTENSTK DNMLER
06.02.2009
1/63
FAZ DNMLER
Kararl ostenit
ma
a
l
ba
Ms
Biti
Kararsz
ostenit
A+M
Mf
06.02.2009
2/63
FAZ DNMLER
(YMK)
Yava
souma
(HMK) + Fe3C
Hzl
soutma
M (HMT)
(Rc= 60-65)
06.02.2009
Temperleme
(Rc=45-55)
3/63
FAZ DNMLER
Mukavemet
Perlit
+Fe3C tabakalar
+tektoid alt faz
Normal
soutma
Beynit. +Fe3C
levhalar /ineleri
Temp Martensit
Beynit
nce Perlit
Kaba Perlit
Kresel sementit
Sneklik
Yava
Soutma
Hzl
Soutma
Martensit (HMT
faz, difzyonsuz
dnm)
Temperleme
Menevileme
Temperlenmi
martensit (+ok
ince Fe3C
partiklleri
Genel Eilimler
06.02.2009
4/63
FAZ DNMLER
M(MPa)
AkM(MPa)
1800
M
1600
AkM
1400
1200
60
1000
50
%KD
40
800
%KD
30
200
400
600
5/63
FAZ DNMLER
Sre (saniye)
Temperleme scaklnn
deiimine gre sertlik deiimi
f10_35_pg346
06.02.2009
6/63
FAZ DNMLER
Sertlik (Rc)
60
40
20
% Karbon
0.2
0.4
Bileen
0.6
Kaba perlit
nce perlit
Beynit
Martensit
Temperlenmi Martensit (250 oC)
06.02.2009
% Karbon
16
30
45
65
55
FZKSEL METALURJ
METALURJ-II
METALURJ
METALURJ VE MALZEME M
MH.
06.02.2009
FAZ DNMLER
06.02.2009
9/63
FAZ DNMLER
Ti Alamlar,
Zr-Nb, Zr- Cr, Saf Li, Saf Na, Cu-Zn Alamlar,
Cu-Al alamlar, Cu-Ga,
kizler;
Orijinal
matriks
i) Deformasyon ikizleri,
ii) Byme ikizleri
(tavlama ikizi)
a)
Kayma
Deformasyonu
Martensitik reaksiyonda
sadece deformasyon
ikizlenmesi nemli.
b)
10/63
FAZ DNMLER
a)
kizlenme ile oluan
martensit (Deformasyon
ikizi): a) Optik yap, b)
Elektron mikroyaps (atomik
lee yakn yap)
b)
06.02.2009
11/63
FAZ DNMLER
Tavlama ikizi
06.02.2009
12/63
FAZ DNMLER
a3
a2
a2
a1
a1
13/63
FAZ DNMLER
Atom dzenine bal inceleme. Bir YMK ikizinde {111} dzlemlerinin istif sralamas,
ABCABC.........den, ACBACB........ye deiir
14/63
FAZ DNMLER
15/63
FAZ DNMLER
Orijinal ostenit
yzeyi
Ostenit
Habit (byme)
dzlemi
Martensit
Bir martensit levhasnn oluumuna bal olarak kayma ve
yzey eilmesinin ematik temsili
06.02.2009
16/63
FAZ DNMLER
Plastik deformasyondan
dolay Ti-% 48.2- %1.5 Fe
alamnda yzey yerleim
yaps
06.02.2009
17/63
FAZ DNMLER
18/63
FAZ DNMLER
19/63
FAZ DNMLER
20/63
FAZ DNMLER
06.02.2009
21/63
FAZ DNMLER
Kompozisyon
(% a.)
Fe-C
% C < 0.6
Fe-C
% C > 0.6
Fe-Ni
% Ni < 25
Fe-Ni
% Ni > 29
Fe-Cr
% Cr < 10
Fe-Cr-C
Artan levha
younluu
06.02.2009
boyutu
ile
artan
22/63
FAZ DNMLER
c
= 2 = 1.414
a
(martensit) in HMT birim
hcresi
c
= 1.00 1.08
a
Genleme
~ 12%
0% C (HMK)
Bzlme~
18%
06.02.2009
1.2 % C
23/63
FAZ DNMLER
Bain karlanmas
= ostenit martensit
byme ilikisi
Bain distirsiyonu
her zaman
geerli deil:
rnek: % C< 0.6
ekil. Bain
distirsiyonu.
06.02.2009
24/63
FAZ DNMLER
25/63
FAZ DNMLER
iii) Difzyonsuz
Martensit Morfolojisi
Tablo: Fe esasl martensitlerin alternatif isimleri
Demir esasl alamlarda;
Dilim
Martensit
Levha
Martensit
Masif
nesel
Dislokasyon
kizlenmi
Hcre
Merceimsi
Paket
06.02.2009
26/63
FAZ DNMLER
Ms scakl altna
soutma scaklnn
artna gre
martensit bymesi
(a ve b).
Demirde farkl
martensit morfolojileri
(c:dk karbonlu
dilimli, d:orta karbonlu
levhasal, e:Fe-Ni
alam levhasal
06.02.2009
27/63
FAZ DNMLER
06.02.2009
28/63
FAZ DNMLER
29/63
FAZ DNMLER
ekil: Martensit-ostenit
arayzeyinin yapsn gsteren
ematik modeller.
06.02.2009
30/63
FAZ DNMLER
Kararl ostenit
a
m
a
l
ba
Hzl souma
'
Biti
TE
Ms
Mf
Kararsz
ostenit
A+M
M
31/63
FAZ DNMLER
32/63
FAZ DNMLER
06.02.2009
33/63
FAZ DNMLER
% 42 tektoid alt
ferrit ve % 58
T (C)
kaba perlit
A+
P
B
600
A+B
A
400
A+P
50%
M (start)
M (50%)
M (90%)
200
0
0.1
06.02.2009
10
time (s)
103
105
34/63
FAZ DNMLER
nce ferrit,
ardndan perlit
oluur
T (C)
Bekletme scakl
artarsa daha
kaba perlit elde
edilir
P
B
600
400
A+P
A+B
50%
M (start)
M (50%)
M (90%)
200
0
0.1
06.02.2009
A+
10
103
time (s)
105
35/63
FAZ DNMLER
800
T (C)
A+
P
B
600
A+B
A
400
A+P
50%
M (start)
M (50%)
M (90%)
200
0
0.1
06.02.2009
10
103
time (s)
105
36/63
FAZ DNMLER
A+
P
B
600
A+B
A
400
A+P
50%
M (start)
M (50%)
M (90%)
200
0
0.1
06.02.2009
10
103
time (s)
105
37/63
FAZ DNMLER
800
d) 50 % martensit T (C)
ve 50 % ostenit
A+
P
B
600
A+B
A
400
A+P
50%
M (start)
M (50%)
M (90%)
d)
200
c)
0
0.1
06.02.2009
10
103
time (s)
105
38/63
FAZ DNMLER
06.02.2009
39/63
FAZ DNMLER
40/63
FAZ DNMLER
06.02.2009
41/63
FAZ DNMLER
Serest enerji/mol
Denge
Ms
TE
As
Scaklk
ekil: Scakln bir fonksiyonu olarak ostenit ve
martensit fazlar iin serbest enerji erileri.
06.02.2009
42/63
FAZ DNMLER
06.02.2009
43/63
FAZ DNMLER
Termoelastik eri
06.02.2009
44/63
FAZ DNMLER
45/63
FAZ DNMLER
06.02.2009
46/63
FAZ DNMLER
Uygulamalar
Stentler
Ameliyat takmlar
Pencere menteeleri
Gzlk camlar
Golf sopalar
Otomobiller
Ortodonti uygulamalar
Balayclar (mekanik sktrma, vida vs.)
Basn kaplar
06.02.2009
47/63
FAZ DNMLER
48/63
FAZ DNMLER
06.02.2009
49/63
FAZ DNMLER
Hafzal alam
rnekleri
06.02.2009
50/63
FAZ DNMLER
Scaklk
ekil: Dnm erisine stabilizasyon etkisi sonucu.
06.02.2009
51/63
FAZ DNMLER
06.02.2009
52/63
FAZ DNMLER
4 2
4
G = r cG B + rc 2 A + 2r 2
3
3
2
c* =
G B
G* =
r* =
4A
(G B ) 2
32A 2 3
3( G B ) 4
06.02.2009
53/63
FAZ DNMLER
Atermal Martensitler
a)
b)
c)
d)
zotermal Martensitler
a) Kritik alt ekirdeklerin varl ve homojen dalm.
b) Ms scaklnda vekritik alt ekirdeklerin bir ksm kritik ekirdek olur ve byrler.
c) Ms de bekletme, bilinmeyen baz ilemlerle ilave ekirdek oluumuna sebebiyet
verir.
06.02.2009
54/63
FAZ DNMLER
06.02.2009
55/63
FAZ DNMLER
Beynit Dnm
Ostenitik elik tektoid scaklk altna soutma,
Lamelli yap, ince lamelli yap, lamellerin kaybolmas (su verme hzna gre)
Ms scaklnn biraz stne soutmada beynit oluur.
Beynitik dnm kompleks bir reaksiyondur.
Martensitik reaksiyonlar + difzyon kontroll ekirdekleme + byme reaksiyonlar
06.02.2009
56/63
FAZ DNMLER
06.02.2009
57/63
FAZ DNMLER
58/63
FAZ DNMLER
495 oC ye soutulan
4360 eliinde optik
mikroskopta ekilmi
st beynit yaps X750
300 oC ye soutulan
4360 eliinde optik
mikroskopta ekilmi
alt beynit yaps X750
06.02.2009
59/63
FAZ DNMLER
06.02.2009
( 001) Fe 3C
( 211)
[ 001]Fe 3C
[ 0 1 1]
[ 010]Fe 3C
[1 1 1]
60/63
FAZ DNMLER
st beynit
Scaklk, oC)
Deneysel
Teorik
Alt beynit
Karbon, %
06.02.2009
61/63
FAZ DNMLER
ekil: a) Sade karbonlu bir elik iin ve b) yksek alaml bir dier elik
iin T-T-T erileri
06.02.2009
62/63
FAZ DNMLER
ekil: AISI 4340 elii iin T-T-T erisi. Buradaki AISI 4340 elii arlka
olmak zere % 0.42 C, % 0.78 Mn, % 1.79 Ni, % 0.80 Cr ve % 0.33 Mo
iermektedir. elik 800 C de ostenitlenmitir ve ASTM tane boyutu 7-8 dir.
06.02.2009
63/63
FAZ DNMLER
a)
b)
ekil: Beynit byme modelleri.
06.02.2009
64/63