1.

0 SISTEM KESELARASAN VOKAL

Keselarasan vokal bermaksud kesesuaian dua vokal yang membentuk dua suku kata
pada kata dasar, iaitu pasangan di antara huruf vokal pada suku kata praakhir dengan
huruf vokal pada suku kata akhir tertutup.
1.1 Pola Keselarasan Huruf Vokal
Prinsip keselarasan huruf vokal ini berlaku dengan syarat yang berikut;
(i)

Keselarasan di antara dua huruf vokal pada kata dasar.

(ii)

Kata dasar hendaklah berakhir dengan suku kata tertutup.

(iii)

Bagi kata yang mengandungi suku kata lebih daripada dua, yang terlibat
dengan sistem keselarasan huruf vokal hanyalah dua suku kata terakhir
sahaja.

Terdapat 18 pola keselarasan vokal mengikut sistem ejaan baru bahasa Melayu,
iaitu:
Bil.

Suku kata

Suku kata Akhir

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.

praakhir
a
a
a
e (pepet)
e (pepet)
e (pepet)
e (taling)
e (taling)
e (taling)
i
i
i
o
o
o
u

Tertutup
a
i
u
a
i
u
a
e (taling)
o
a
i
u
a
e (taling)
o
a

Contoh Penggunaan
asal
alih
asuh
emas
betik
belut
elak
belek
elok
bilah
intip
pikul
otak
oleh
obor
ulat

talak
tarik
datuk
kelam
ketil
telur
dewan
gelek
belok
kilang
pilih
ribut
borang
boleh
borong
bulat

halaman
parit
baruh
selam
lebih
perut
perang
leceh
telor
selinap
sisih
tidur
sekolah
celoteh
kelompok
ketupat

17.
18.

u
u

i
u

ulit
untuk

kulit
buluh

putih
seluruh

1.2 Kekecualian Keselarasan Huruf Vokal

Kekecualian keselarasan vokal berlaku pada kata-kata asing, khususnya bahasabahasa di Nusantara dan bahasa Inggeris. Prinsip kekecualian vokal sama dengan
prinsip keselarasan huruf vokal. Pola-pola kekecualian yang dimaksudkan adalah
seperti berikut:
Bil

Pola

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.

Vokal
a--e taling
a--o
e pepet - e taling
e pepet - o
i--e taling
i--o
u--e taling
u--o
a--e pepet
e taling
e taling--u
e pepet e pepet
i--e pepet
o--i
o--u
u--e pepet
e taling - e pepet
o--e pepet

Contoh Bahasa
Nusantara
aneh
kaget pamer
calon
lapor perabot
gembleng
bendok jempol
imlek
ijon
pilon
tulen
ulet
bunglon lelucon
pakem
demdem pepet
iseng
lumer

Contoh Bahasa
Inggeris
kabaret
panel
atom
faktor
gabenor
simen
diftong
subjek
kupon
teater
hipotesis
petroleum

interkom
tiket
transistor
dokumen
konduktor

artikel
fosil
bonus
skuter
meter
Oktober

filem
hipokrit
forum

objektif
spektrum

1.3 Pola yang berubah dari sistem ejaan rumi lama

Ada 8 pola yang berupa pola-pola yang berubah daripada sistem ejaan Rumi
lama (sebelum tahun 1972). Dasar mengenai perubahan ini menetapkan supaya
digunakan huruf vokal i atau u di suku kata akhir tertutup sekiranya digunakan huruf
vokal a, e pepet , i atau u di suku kata praakhir.

Ejaan Rumi Lama

Ejaan Rumi Sekarang

Bil.
1.

Pola Ejaan
ae taling

Contoh
Aleh

Pola Ejaan
ai

Contoh
Alih

2.

ao

Batok

au

Batuk

3.

e pepete

Lebeh

e pepeti

Lebih

4.

taling
E pepeto

Tempoh

E pepetu

Tempuh

5.

ie taling

Pileh

ii

Pilih

6.

io

Tidor

iu

Tidur

7.

ue taling

Usek

ui

Usik

8.

uo

Untong

uu

Untung