Mizanul Hikmet Xulasesi 1 Cild

2
Mizanul hikmt
(xlassi)
Peymbr(s) v mamlar()n
mbark hdislri
I cild
3
Mizanul hikmt
(xlassi)
Peymbr(s) v mamlar()n mbark hdislri
Toplayan:
Aytullah Mhmmd Mhmmdi Reyhri
Trcmilr:
Aabala Mehdiyev,
Eln Mahmudov,
Etibar Quliyev
Redaktorlar:
xtisas redaktoru
Hcctl slam vl-mslimin
Hac Adil Mvlayi
dbi redaktor:
Drdan Cfrli
Mqddim
lahi dinlr arasnda n kamil v n hatli din olan mqdds

slam dini ilahi maarifin btn sahlrini hat edir. Bu mqdds
din ilahi maarifin trnnms qismind, Allah taalann yer
znn insanlarnda grmk istdiyi btn insani keyfiyytlri,
kamil v dinin bal insann hyatnn btn aspektlrini tsvir
edir. slam maarifi prinsip: etiqad, ehkam v xlaq sasnda
qurulmudur. Etiqad blm bir mslmann ny v nec etiqad
bslmli olduu v bu dnc trzinin yekunu kimi varlq
alminin hans reallqlarna atmas, aznlq v zlillik vadisind
sfil qalmamas trafndak insani dnc v tfkkr
istiqamtlrin amil olunur. Ehkam, insann zbana rftarla v
mxtlif vasitlrl, Allah taalann onun tbitind qoyduu, varlq
almi il ssln fitrtin zidd sullara l atmaqla zn pu
etmmsi n onun ml v rftarn konkretldirn gstrilr
toplusudur
xlaq blm is mnviyyatn, ruhun, torpaqda olan
insann mlklrdn daha gzl v zmtli oluncaya qdr mnvi
gzlliklrl zintlnmsindn bhs edir. Bu blmn
istinadgah slam dinidir. Etiqad, ehkam, xlaq n mracit
olunacaq mnb is, ilk nvbd Qurani-Krim v Qurandan sonra

slamn ziz peymbri Hzrti Mhmmdin (s.) v hliBeytinin (.) klamlar, rftarlardr.
slam peymbrinin v onun hli-Beyti olan msum
mamlarn () hdislri, slind birinci prinsipin, yni QuraniKrimin tfsiri v izahdr. Tbiidir ki, Peymbrin(s) v msum
imamlarn() hdislrinin olmayaca tqdird, Qurani-Krim,
Onun ruh v tlimlri il daban-dabana zidd olan yozum v rhlr
verilckdi. slamn ziz peymbrinin (s) z hli-Beytini QuraniKriml birg mant qoymasn v hli-Beytinin Qurandan
ayrlmaz olduunu dn-dn tkid etmsi d bununla bal
olmudur ki, Quran brin nfsani istklrinin v xyallarnn
girdabna dar olmasn. Onun mtni, lahinin vdin gr
thriflrdn qorunub saxland kimi, mzmunu da, Allahn ltf il
Peymbr hli-Beytinin () izah v tfsirlri saysind cahil v
aznlarn hcumlarndan mdafi olunsun. Bu ideoloji sasa
syknn mslmanlar, byk slam peymbrinin (s) v hliBeytinin () szlrini v rftarlarn yazya krb saxlamlar.
Hdislrin yazlmas v qeydiyyat, son hcct, msum mamn
(c.) qeybti kubrasna 329-cu hicri qmri ilin qdr davam
etmidir. Baqa szl desk, hmin vaxta qdr hli-Beyt imamlar
() silsilsinin vasitsil hr prinsipi-etiqad, ehkam v xlaq
izah edn yeni-yeni hdislri ld etmk imkan olmudur. Hmin
zamanadk hdislrin toplanmas mvzusunda slam alimlri
trfindn saysz-hesabsz kitablar yazlmdr. Ondan sonra da,
grkmli slam alimlri byk ziyyt v zhmtlr bahasna
oxsayl hdis toplularn hazrlamlar.
Bu proses yaadmz sr qdr ardcl, kild davam
etmidir v Allahn istyi il bundan sonra da bel olacaqdr. tn
dvrlrd adl-sanl slam alimlri trfindn qlm alnm hdis
kitablar masir hdis toplularnn baza v sasn tkil etslr d,
yeni-yeni msllrin meydana glmsi, cmiyytin ehtiyacnn
artmas, elmin, insan hyatnn inkiaf hr bir zamanda alimlrin,
din xadimlrinin yeni tdqiqatlara balamalarn, hr sahdki
ehtiyaclarn Peymbr v hli-Beytinin () hdislrin istinadn
6
dnilmsini tlb edir. Tbii ki, bu iin hdsindn hdisnaslq

v ona aid sahlr zr mtxssis alimlr gl bilr. nki, hdis
elminin z d, gcl hdisl zifi, doru v yanl, bir szl hdis
nvlrinin bir-birindn ayrd edilmsini tmin edn znmxsus
inclik v tinliklrdn xali deyil. Bel ki, hr bir elmin z
mtxssislri var v hmin elmi yrnmk n mhz onlara
mracit olunmaldr.
Byk tbbskarln mhsulu olan ox dyrli Mizanul
hikm kitab slam peymbri v hli-Beytinin () hdislri
bard masir dvrd qlm alnm kitablardandr. srin on
cildlik toplusu ilk df 1981-ci miladi ilind (1360 hicri msi) ap
olunaraq dnya mslmanlarnn ixtiyarna verilmidir. Kitabn
mllifi, slam elmlrinin yorulmaz tdqiqat alimlrindn olan
byk ustadm, rbbani alim, Hzrti aytullah cnab Mhmmd
Mhmmdi Reyhridir (damt brkatuh). O, znn xsusi
diqqti v slam elmlrin, masir beynlxalq vziyyt v hazrki
cmiyytin ehtiyaclarna olan hatli bax il slam hdislrini
tdqiq etmiir. Onun zhmtlrinin bhrsi olan bu kitab slam
dnyasnda byk rbtl qarlanmdr. Bu dyrli sr,
nrindn ken 22 ild, dflrl yenidn ap v dnyann bir ox
sas dillrin trcm olunmudur. Qiymtli toplunun bir sra
orijinal xsusiyytlri var v qsaca, onlardan Bzilrini qeyd
edirik:
1- ox hrmtli mllif z tbbsn uyun olaraq,
hdislri Quran aylrinin ardnca el formada vermidir ki, hdis,
Qurani-Krimin
mnasnn baa dlmsind aar rolunu
oynayr.
2- Rvaytlrin seilmsi v fsillr zr blgs yeni v
ry yatan bir metodla hyata keirilmidir.
3- Gnmzn tlblrin uyun olaraq, rvaytlr n
oxsayl balq v mvzular xarlmdr. Bel ki, Quran v slamn
hmin msllrd fikrini bilmk istynlrin mtlq ksriyyti,
zlrinin nzrd tutduqlar mvzular burada tapa bilrlr.
4- Rvaytlr ox diqqtl v hdis elmindki xsusi ekspert
tlbkarl il seilmidir.
7
5- Kitabda btn slam firqlrinin mnblrindn istifad

olunmudur.
6- Hdislrin verilmsindn lav, onun istinad mxzlri v
bu rvaytin, yaxud da bu mvzuda olan rvaytlrin digr
mnblri d gstrilmidir.
lbtt, bu dyrli kitabn oxsayl baqa stn cht v
xsusiyytlri d var. Ancaq, yaznn ycamln gzlmk
mqsdi il, yazlanlarla kitfaytlnirm. minm ki, hrmtli
oxucu v mtxssislrin zlri d, kitabdak digr stn chtlri
grcklr.
slam hdislri v ona aid elmlr sahsind mslman
dnyasnn n mhm tdqiqat mrkzlrindn biri olan v Hzrt
aytullah cnab Mhmmdi Reyhrinin nzarti altnda slam
hdislri sahsind tdqiqat ilri aparan Darul Hdis Mrkzi
Mizanul Hikmnin mntxabatn ap etdirmidir. Bu i dad
xsusi hmiyytl yana, dnya mslmanlar n d ox faydal
bir idir. ran slam Respublikasnn Azrbaycan Respublikasndak
Mdniyyt Mrkzi rann v Azrbaycann mslman xalqlarnn
qrlmaz tellrl bir-birin balandn v dost, qarda Azrbaycan
xalqna mdni xidmtlr gstrilmsi mqsdil MizanulHikmnin mntxabat kitabn azrbaycan dilin trcmsini
tkil etmidir. Azrbaycan elmi ictimaiyytinin v vtndalarnn
mqdds slam dininin mnb kitablarna v sas prinsiplrin n
sviyyd ehtiyac duyduunu nzr alsaq, bu iin zmti v
gstriln xidmtin bykly daha da aydn olar. Kitabn Hac
Aabala Mehdiyev, Mdi Eln Mahmudov, Hac Etibar Quliyev
v hrmtli redaktor xanm Drdan Cfrlidn (yydhumullah)
ibart trcm qrupu Mdniyyt Mrkzinin dini eksperti, smimi
v khn dostum byk alim hcctl islam vlmslimin cnab
Hac eyx Adil Mvlayinin (damt ifazatuh) elmi redaktorluu il
yorulmaz sy gstrmi v id qarya xan oxsayl tinliklri
aradan gtrmkl kitabn trcmsini 6 ay rzind baa
atdrmlar. lbtt, mnb v trcm dillrindki incliklr,
szl mna arasnda optimal variantn taplmas kimi mqamlar bu
sahnin mtxssislrin gizlin deyil. Xsusil d hazrki kitab
8
kimi srf dini mzmunlu dbiyyatlarn trcmsi xsusi bir diqqt

v hssaslq tlb edir. Bel mqamlara riayt olunmas, bir sra
hallarda trcmd czi qsurlara gtirib xarr ki, bu da olduqca
tbiidir. Bununla laqdar, hrmtli alim v mttxsislrin
rylrin ehtiyac var v gman edirm ki, onlarn faydal
olanlarndan nvbti aplarda istifad olunacaqdr.
Nhayt ki, qiymtli sri byk sevincl Azrbaycan
Respublikasnn mslman xalqna, ismt v paklq nmunsi olan
hli-Beytinin () aiqlrin tqdim edrk Hzrti Mehdi Sahibzzmandan (rvahuna fdah) bu kiik xidmtimizi qbul etmsini
acizan dilyirm. Hqiqtn d, Onun razl haqq olan Allahn
razl il nticlnr.
.
Seyyid likbr Ocaqnejad

ran slam Respublikasnn
Azrbaycan Respublikasndak
Mdniyyt Mrkzinin sdri
10
1
Fdakarlq
1.Fdakarln dyri.
1.mam li ():Fdakarlq n ali insani siftdir. 1
2.mam li ():Fdakarlq yax ml sahiblrinin xisltidir.2
3.mam li ():Fdakarlq yaxlqlarn n gzli v imann drclrinin
n stndr.3
4.mam li ():Fdakarlq ibadtlrin n stn v aaln n
byydr.4
5.mam li ():Sxavtliliyin n stn fdakarlqdr.5
6.mam li ():Baqalar il insafla, mminlrl is fdakarlqla davran.6
7.mam li ():Ncib xlaqn n yksk mrtbsi fdakarlqdr.7
8.mam li (): Azad insanlar fdakarlqla qul edilirlr.8
2.Fdakarlarn dyri.
Quran:
Mhacirlrdn vvl (Mdind) yurd salm v iman gtirmi kimslr z
yanlarna (hrlrin) mhacirt ednlri sevr, onlara verilnlr
(qnimtlr) rklrind ehtiyac (v hsd) duymaz, zlri ehtiyac iind
olsalar bel onlar zlrindn stn tutardlar. Nfsinin xsisliyindn,
tamahndan qorunub saxlanlan kimslr . mhz onlar nicat tapb sadt
qovuanlardr9
urrul-Hikm, hdis 986
3 urrul-Hikm, hdis 1705
9 Hr, ay 9
1
2
11
Hdis:
9.bu Hreyr:Bir kii Peymbrin (s) yanna glib aclqdan
ikaytlndi. Allahn Peymbri (s) bir nfri zvclrinin evin gndrdi.
Amma onlar dedilr:Sudan baqa bir eyimiz yoxdur. Peymbr (s)
buyurdu: Bu kiini bu axam kim qonaq aparar? li ibn bu Talib ()
dedi:Ey Allahn Peymbri, mn onu qonaq apararam. Sonra Fatimnin
(s..) yanna glib dedi:Ey Allahn Peymbrinin qz, yemy nyin var?
Fatim dedi:am yemyindn baqa bir eyimiz yoxdur, amma qona
zmzdn stn tutar, qabaa salarq. Hzrt buyurdu:Ey Mhmmdin
qz! Uaqlar yatzdr v raqlar sndr. li () shr Peymbrin (s)
yanna glib ba vernlri Hzrt danandan sonra ox kemdi ki, Allah-taala
zlrindn stn tutarlar . . . . . . aysini nazil etdi.1
10.Ayi:Allahn Peymbri (s) dnyadan kn kimi he vaxt gn
dalbadal doyunca yemk yemdi. gr istsydi, doyunca yey bilrdi. Amma
baqalarn zndn stn tutur, qabaa salrd.2
11.buttufeyl:li () xou gln bir paltar ald. Sonra onu sdq verib
buyurdu:Allahn Peymbrindn(s) eitmim ki, hr kim fdakarlq edrk
baqasn zndn qabaa salsa, Allah Qiyamt gn ona Cnnti balayar.3
12.mam Sadiq ():Fatimnin (. s) evind bir az arpa var idi v o, ondan
quymaq hazrlad. Yemk hazr olandan sonra onu qarlarna qoydular (ki,
yesinlr). (Birdn) Bir yoxsul glib xd v dedi:Allah siz rhm etsin! li
durub yemyin d birini ona verdi. ox kemdi ki, bir yetim glib
dedi:Allah siz rhm etsin! li () durub yemyin digr d bir hisssini ona
verdi. Sonra bir sir glib dedi:Allahn rhmi olsun siz! li () durub
yemyin qalan d birini d ona verdi v z hmin yemkdn he dadmad.
Sonra Allah onlarn barsind bu ayni nazil etdi v hmin ay Allaha gr bel
bir fdakarlq edn hr bir mmin d amildir.4
Nurus-Sqleyn, c.5, sh. 285, hdis 53

Tnbihul-xvatir, c.1, sh.172
3 Nurus-Sqleyn, c.5, sh.285, hdis 52
1
2
12
2
car
3.car.
Quran:
Mgr Rbbinin rhmtini onlarm payladrrlar?! Dnyada onlarn
ruzilrini z aralarnda Biz bldrrk. Biri o birin i grdrsn dey birinin
drcsini digrindn stn etdik. Snin Rbbinin mrhmti onlarn
ydqlarndan daha yaxdr.1
O iki qzn biri dedi:Atacan! Onu muzdla oban tut, nki bu gcl v
etibarl adam muzdla tutduqlarnn n yaxsdr!2
Hdis:
13.mam li (): Onlarn ruzilrini aralarnda biz bldrrk aysi
barsind buyurub- Pak v mqdds Allah bu ay il biz insanlarn
dolanacaq yollarndan birinin icar olmasn xbr verdi. nki, Allah z
hikmti sasnda insanlar istk, zmkarlq v digr chtlrdn frqli yaradb
v bu mslni yaradlmlarn dolannn dayaq nqtsi edib. Ona gr d
bir xs digrini (onun mk qvvsini) icar edir. . . . gr bizlrdn biri z
n bnnalq, xrratlq, yaxud digr snt sahiblrinin ilrini grmy mcbur
olsa, onda dnyann ilri dzlmz. nsanlarn buna imkan da yoxdur v he
cr bunu ed bilmzlr. Lakin, Allah onlarn istyini mxtlif etdi, hr ksin
meylini bir i sald ki, hmin ii baqalar n d grsn v hr biri baqasnn
kmyi il vziyytin uyun olaraq mit ilrini irli aparsn. Bellikl,
Allah dqiq bir tdbir tkbdr.3
4.nsann muzdlu i grmsinin xoaglmzliyi.
14.mmar Sabati:bu Abdullaha (mam Sadiq ()) dedim:nsan ticart
edib zn bel bir kild icary ver bilrmi ki, alver etdiyi miqdarda ona
(pul) verilsin? Buyurdu:zn muzda satmasn, ksin, Allahdan ruzi istsin
v ticart balasn. nki gr muzdla ils z ruzisin mane olub.4
5.card dllallq.
Zuxruf, ay 32
Qss, ay 26
3 Vsailu-i, c.13, sh.244, hdis 3
4 l-Kafi, c.5 sh.90, hdis 3
1
2
13
15.Mhmmd ibn Mslim:mam Baqir v ya mam Sadiqdn ()

sorudular:Bir xs i gtrr, amma onu z yerin yetirmir baqasna hval
edir v ortada xeyir gtrr.Buyurdu:z d hmin iin bir qdrini grms,
xeyr. (bu dzgn deyil)! 1
6. Muzd alann haqqn ksmmk.
16.Hzrt Peymbr (s):Allah muzd alann (fhlnin) muzdunu ksn
xsin mlini pu v tri be yz illik msafdn hiss olunan Cnntin iyini
ona haram edr.2
17. Hzrt Peymbr (s):Muzd alann (fhlnin) muzdunu ksmk byk
gnahlardandr.3
7.Zhmt haqqnn myynldirilmsi v zhmthaqq vermyin
qaydas.
18.Hzrt Peymbr (s):Fhlnin zhmthaqqn onun tri qurumam
verin v hmin i halnda onun muzdunu myynldirin.4
19.mam li ():Allahn Peymbri (s) muzdu tyin edilmmidn qabaq
fhl iltmyi qadaan edib.5
l-Kafi, c.5, sh. 273, hdis 1

mali-Sduq, sh.347, hdis 1
3 Biharul-nvar, c.103, sh170, hdis 27
4 Knzul-Ummal, hdis 9126
5 l-Fqih, c.4, sh.10, hdis 4968
1
2
14
3
cl
8.cl.
20.mam li ():(Allah) cllri (mrn mddtini) tqdir edib,
myynldirib. Bzilrini uzun v Bzilrini qsa edib v bir qismini arxaya
atb v bir qismini qabaa salb. Onlarn amillrini lm balayb (clin sona
atmasnn sbblrini hazrlayb).1
21.mam li ():cl v lmdn doru ey yoxdur.2
22.mam li (): cl n gzl drmandr.3
23.mam li ():nsann nfslri onun lm trf addmlardr.4
9.cl mhkm bir qaladr.
Quran:
Allahn izni olmaynca he ks lmr. O, vaxt myyn edilmi bir
yazdr.5
Hdis:
24. mam li ():clin gztiliyi kifaytdir.6
25.mam li ():cl mhkm qaladr.7
10. Hr bir eyin mr var.
26.mam li (): Hr bir eyin mddti v sonu vardr.8
27.mam li ():Allah hr bir ey n l v hr bir l n cl v
son qoyub.9
11.Hr bir mmtin cli (sonu) var.
Quran:
Hr bir mmtin mr mddti vardr. Onlarn cli glib atdqda ondan
n birc saat yubanar, n d qabaa kerlr!1
Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.7, sh. 21
urrul-Hikm, hdis10648
4 Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.18, sh. 221
5 Ali-mran, ay 145.
6 Biharul- nvar, c.5 sh.142, hdis 14
7 urrulhikm, hdis 494
8 Nhcl-Bla, Xtb 190
1
2
15
Biz he bir mmlkti cli glib atmam mhv etmdik. He bir mmt
n clindn qabaa ke bilr, n d ondan arxaya qala bilr.2
Hminin mracit et: Nhl, 61; Ta Ha, 129; nkbut, 5; ura, 14; .
Muminun, 43
12.rti v qti cl.

Quran:
Sizi palqdan yaradan, sonra da bir cl myyn edn Odur. Qti cl
Onun yanndadr. Siz yen d bh edirsiniz!3
Hdis:
28.mam Sadiq ()-yuxarda qeyd olunan aynin tfsirind buyurmudurNamlum (adsz) cl asl v rti haldadr, Allahn istyi il tez v gec ola
bilir. Amma mlum (ad olan) cl Allahn Qdr gecsindn gln ilin Qdr
gecsin kimi qzav-qdr olaraq myynldirdiyi cldir v Allah onun
barsind buyurmudur:Onlarn cli glib atdqda birc saat bel n yubanar,
n d qabaa kerlr.4
13.rti cli uzaqladran amil.
29.mam li ():mrlr sdq vermkl uzanr.5
30.mam Sadiq ():nsanlar z mrlrindn ox z yaxlq v ehsanlar
il yaayrlar. Hminin cllrinin atmasndan ox gnahlarnn nticsind
lrlr.6
raf, ay 24.
Hicr, ay 4-5.
3 nam, ay 2.
4 Biharul-nvar, c.5, sh.139, hdis 3
1
2
16
4
Axirt
14.Axirt.
Quran:
Biz axirt qazancn istynin qazancn artrr, dnya mnftini istyn
d ondan veririk. Onun axirtd he bir pay yoxdur.1
Hdis:
31.mam li ():Dnya bdbxtlrin arzusu, axirt is xobxtlrin
qurtulu v uurudur.2
32.mam li ():Axirtdn mhkm yap ki, dnya sn kiik glsin.3
33.mam li ():Hqiqtn dnya sndn ayrlandr, axirt is sn
yaxndr.4
15.Axirt ilrinin zmti.
Quran:
Bir gr onlarn birini digrindn nec stn etdik. Axirtd drc v
stnlklr daha yksk v ucadr.5
Hdis:
34.mam li ():Dnyann hr bir eyini eitmk grmyindn bykdr.
Axirtin is hr bir eyini grmk eitmyindn bykdr. Odur ki, axirti
grmyin yerin, gzlr grnmyn, qeyb prdsi arxasnda olanlar
mahid etmk vzin, el eitmkl v (peymbrlrin vasitsi il) xbrdar
olmaqla kifaytlnin.6
16.Axirt bdi evdir.
Quran:
Ey qvmm! Bu dnya hyat keici bir eydir, qalmaq yeri axirt
evidir.7
ura, ay 20
urrul-Hikm, hdis 694+695
4 Nhcl-Bla, mktub 32.
5 sra, ay 21.
6 Nhcl-Bla, xtb 114.
7 afir,ay 39.
1
2
17
Hdis:
35.mam li ():z bdi evini abadladran ks alldr.1
36.mam li ():Dnya qurtaran, axirt is bdidir.2
17.Axirtin stnly.
Quran:
De:Dnyann mal azdr v axirt, tqvas olan n daha yaxdr.3
Hdis:
37.mam li ():Axirtin he bir vzi yoxdur v dnya insann qiymti
deyil.4
18.Axirti yada salmaq.
38.mam li ():Axirti yada salmaq dava-drmandr, dnyan yada
salmaq is n pis drd v xstlik.5
39.mam li ():Kim axirti ox yadna salsa gnah v (Allaha qar)
itatsizliyi az olar.6
19.Axirt n i grmk.
40.Allahn Peymbri (s):Dnyan n el il ki, sanki bdi
yaayacaqsan v axirtin n el i gr sanki sabah lcksn.7
41. Allahn Peymbri (s):Allah gec-gndz n byk drd-qmi axirt
olan ksin qlbini ehtiyacsz v zngin edr, onun iini qaydaya salar. O,
ruzisini tam kild ld etmyinc dnyadan kmz. Allah gec-gndz n
byk drd-qmi dnya olan ksin alnna is yoxsulluq (mhr) vurar, iinin
nizamn pozar.O dnyada z qismtindn artq bir ey ld etmz.8
42.mam li ():Dnyaya rbti ola-ola axirt n i grmk
faydaszdr.9
urrul-Hikm, hdis 8298.

urrul-Hikm, hdis 4.
3 Nisa, ay 77.
5 urrul-Hikm, hdis 5175+5176
7 Tnbihul-Xvatir, c.2, sh.234
1
2
18
19
5
Qarda
20.Mminlr bir-birlri il qardadr.
Quran:
Hqiqtn mminlr bir-birlri il qardadrlar. Buna gr d
qardalarnzn arasnda slh yaradn v Allahdan qorxun ki, blk rhm
olunasnz.1
Hdis:
43.Allahn Peymbri (s):Mminlr qardadrlar, qanlar brabrdir v
baqalarnn qarsnda lbirdirlr. Onlarn n aa olan bir xsi hamsnn
amanna daxil ed bilr.2
44.mam li ():N ox qardan ki, onlar snin anan domayb.3
45.mam Baqir ():Mmin mminin doma qardadr.4
46.mam Sadiq ():Mmin mminin qarda, onun gz v bldisidir.
Ona xyant v zlm etmz, aldatmaz v ona ml etmycyi vdi vermz.5
47. mam Sadiq ():Mmin mminin qardadr.Eyni il bir bdn
kimidirlr.Onun bir zv aryanda digr zvlr d hmin arn hiss edrlr.
Onlarn ruhlar bir ruhdandr.6
21.Hqiqi qardalar.
48.Allahn Peymbri (s):Qardalarnzn sayn artrn. nki Qiyamtd
hr bir mmin fat edck.7
49.mam li ():Hqiqi qarda v yoldalarn qoru. nki onlar asayi
dvrnn ehtiyat, bla gnlrinin qalxandrlar.8
22.Qardalar sevmk.
50.mam li ():Qardan (sninl) dostluqda sndn gcl olmasn.9
51.mam li ():Qardalar, onlarn phrizkarlqlar qdrinc sev.1
Hucurat, ay 10
mali-Mufid, sh.187, hdis 13
4 l-Kafi, c.2, sh.166, hdis 2 v 7
5 l-Kafi, c.2, sh.166, hdis 3
6 l-Kafi, c.2, sh.66 hdis 4
8 mali-Sduq, sh.250, hdis 8
1
2
20
52.mam Sadiq ():nsann dinsevrliyinin nianlrindn biri onun

qardan sevmsidir.2
23.Dostluun davamllna sbb olan amillr.
53.mam Sadiq ():Ey Nmann olu! gr qardann sninl olan
dostluunun xalis olmasn istyirsns, onunla (yersiz) zarafat etm, mbahis
etmkdn kin, ona ynm v onunla dava etm.3
54.mam Sadiq ():Qardalar z aralarnda ey mhtacdrlar ki, gr
onlar yerin yetirslr dostluqlar davaml olacaq, ks halda is bir-birlrindn
ayrlacaq v dmn olacaqlar. Hmin ey bunlardr: bir-birin qar insafl
olmaq, bir-birin qar mehriban olmaq v bir-birin paxllq etmmk.4
24.Allaha xatir dostluq v qardalq etmk.
55.Allahn Peymbri (s):Uca Allaha xatir sevdiyin qardann zn
baxmaq ibadtdir.5
56.Allahn Peymbri (s):Mslman xs slamn xeyrini ld etdikdn
sonra Allaha gr ld etdiyi dost kimi bir xeyir ld etmyib.6
57.mam li ():Allaha gr qardalq etmk mhbbti safladrr.7
58.mam li ():Allaha gr dostluq ednlrin dostluqlar davaml olar,
nki hmin dostlua sbb olan amil hmi mvcuddur.8
59.mam li ():Allah yolunda qardalq etmkl qardalq bar verir.9
25.Dnyaya gr qarda olmaq.
60.mam li ():Dostluu Allaha gr olmayan ksdn kin. nki onun
dostluu alaqlq, onunla yoldalq etmk nhs v brktsizdir.10
61.mam li ():Kim Allaha gr qardalq ets xeyir grr v kim
dnyaya gr qardalq ets mhrum qalar.11
62.mam li ():Hanssa bir i gr sninl dostluq edn ks hmin i
nail olduqdan sonra sn arxa evirr.12
26.Qardaa olan mhbbti biruz vermk.
63. Allahn Peymbri (s):Dost v ya qardanz sevn zaman
(mhbbtinizi) ona biruz verin.13
l-xtisas, sh.226
l-xtisas, sh.31
4 Tuhful- uqul, sh.322
13 l-Mhasin, c.1, sh.415, hdis 953
1
2
21
64. bul Bilad:bu Cfrl (mam Baqir) () bu Abdullah (mam Sadiq

()) mscidd oturmudular. Oradan bir kii kedi. bu Cfrl () oturanlardan
biri dedi:Vallah mn bu kiini ox istyirm. bu Cfr () buyurdu:El is
ona bildir. nki, mhbbti biruz vermk dostluu davaml v brqrar edr,
hsn-rbt v lfti artrar.1
27.Qarda (din qardan) sevmk onun da qardan sevmsinin
niansidir.
65.mam li ():Dostluq v mhbbtlri qlblrdn soruun. nki
qlblr rvt qbul etmyn ahidlrdir.2
66.mam Baqir ():Qardann qlbind sn olan mhbbtini, snin z
qlbind ona qar olan mhbbtdn baa d.3
67.mam Hadi ():ncitdiyin ksd sfa-smimiyyt axtarma v bdbinlik
oxun il nian aldn ksdn xeyirxahlq umma. nki, snin qlbin
baqalarna mnasibtd necdirs baqalarnn da qlbi sn qar eldir.4
28.Qardalarla laqni ksmk.
68.mam li ():Qardanla laqni ksmk istynd z dostluundan ona
bir az qalq saxla ki, bir gn hmin miqdar ona mlum olanda ona qaytsn.
(Onun arxasnca btn krplri uurtma, onun qaytmas v yenidn birlmsi
n bir yer saxla.)5
69.mam li ():Birlndn sonra laqni ksmk, qardalqdan sonra
cfakarlq v dostluqdan sonra dmnilik nec d pisdir.6
70.mam Sadiq ():z dostluq v mhbbtini mnasib yer qoymayan ks
laqnin ksilmsi thlksi qarsndadr.7
29.Qardalarla laq yaratmaq
71.mam li (): Grk qardann laqni ksmk imkan snin ona
birlmk imkanndan ox olmasn. Hminin grk onun pislik etmk qdrti
snin yaxlq etmk qdrtindn artq olmasn.8
72. mam Hseyn ():laq yaratmaqda n gcl xs, onunla laqsini
ksmi xsl laq yaradan xsdir.9
30.Qardalarn nvlri.
73.Allahn Peymbri (s): Axirzzamanda n az taplan ey etibarl dost
v ya halal bir dirhm olacaq.1
Biharul-nvar, c.74, sh.181, hdis 1
3 Kful-mm, c.2, sh.331
4 Biharul-nvar, c.74, sh.181
5 Nhcl-Bla,mktub 31
8 Nhcl-Bla, mktub 31
1
2
22
74.mam Sadiq ():Qardalar dstdirlr: Biri yemk kimidir ki, ona

hmi ehtiyac var v o, all xsdir. kincisi drd kimidir v o, alsz xsdir.
ncs drman kimidir v o, mdrik xsdir.2
75.mam Sadiq ():Qardalar dstdirlr: (Biri) can il yoldalq edn,
digri is mal il kmk edn. Bu iki dst qardalnda dz v sadiqdir.
ncs is sndn gndlik dolanacan alan xsdir. O sni az bir lzzt v
kef n istyir. Ona etimad etm!3
31.kinilmli qardalq v dostluqlar
76.mam li ():Ona dzmli olduun ks snin qardan deyil.4
77.mam li ():Snin yaxlqlarn rt-basdr edib nqsanlarn yayan
ksl qardalq etm.5
78.mam Baqir ():Zngin olanda sni sayan, yoxsullaanda is sni trk
edn ks nec d pis qardadr.6
79.mam Baqir ():Drd nfrl - alsz, xsis, qorxaq v yalan il
yoldalq v qardalq etm!7
80.mam Sadiq ():Sni tamah sald ey gr, yaxud ndns qorxduu
n v ya nys meyl saldna gr yaxud da yeyib-imy gr istyn
ksl qardalq etmkdn uzaq ol v prhizkarlarla qardalq etmk axtarnda
ol, htta gr onlar axtarmaq n yerin drinliklrin daxil olmal v mrn
bu yolda srf etmli olsan bel!8
32.Khn qardalqlarn qorunub saxlanlmas
81.Allahn Peymbri(s):Uca Allah khn qardalqlarn davam etmsini
sevir. Buna gr d onu davam etdirin.9
82.mam li ():Hr eyin tzsini se, qardalarn is n khnsini.10
33.Hqiqi qardalq.
83.mam li ():Snin hqiqi qardan xtandan ken, ehtiyacn tmin
edn, zrn qbul edn, eyblrinin stn rtn, qorxunu sndn uzaqladran
v arzunu yerin yetirn ksdir.11
84.mam li ():Snin qardan o ksdir ki, tinlik zaman sni tk
qoymasn, gnah zaman sndn xbrsiz olmasn v bir ey soruanda sni
aldatmasn.1
Tuhful-Uqul, sh.54
Tuhful-Uqul, sh.323
3 Tuhful-Uqul, sh.324
6 l-rad, c.2, sh.166
7 l-Xisal, sh.244, hdis 100
1
2
23
34.Qarda semk.
85.mam li ():Hr shv gr qardalarndan ayrlan ksin dostlar
azalar.2
86.mam Sadiq ():Ancaq he bir eybi olmayan ks il qardalq edn
xsin dostlar az olar.3
35.Qardan xtasna dzmk.
87.mam li ():Dostunun xtasna dmninin yr etdiyi zamana gr
dz.4
88.mam li ():Xtalara dzmk dostlarn zintidir.5
89.mam li ():Dostun xtasna dzmyn ks tk lr.6
36.Qardalarn n yaxs.
90.Allahn Peymbri(s):Snin n yax qardan Allahn itati yolunda
sn kmk edn, Ona itatsizlikdn saxlayan v sn Onun razl olan eyi
mr edndir.7
91.mam li ():n yax qarda yd-nsiht vermkd az gzt gedn
ksdir.8
92.mam li ():Snin n yax qardan sn kmk edn, ondan yaxs
sn kifayt edn v sn mhtac olanda sndn kendir.9
93.mam li ():n yax qarda dostluu Allaha gr olan ksdir.10
94.mam li ():Snin n yax qardan o ksdir ki, yax ilr grmy
tlsir v sni d xeyirxahla kir, sn yax olmaq gstrii verir v onun
yerin yetirilmsind sn kmk edir.11
95.mam li ():Snin n yax qardan sni haqq yolda n ox
qzblndirndir.12
96.mam li ():Qardalarn n yaxs z qardalarn baqalarna mhtac
etmyn ksdir.13
97.mam Sadiq ():Qardalarmn n sevimlisi eyblrimi mn hdiyy
edn ksdir.1
3 lamud-Din, sh.304
1
2
24
37.Qardalarn n pisi.
98.mam li (): n pis qarda insann zhmt v tinliy dmsin
sbb olan ksdir.2
99.Mani l-xbar:mirl-mminindn sorudular ki: n pis yolda
kimdir? Buyurdu:Allaha qar itatsizliyi snin gznd gzl gstrn ks!3
38.Qardalar snamaq.
100.Allahn Peymbri(s):gr qardanda xislt grsn ona mid
bala: hya, mantilik, dzlk. gr bu xislti grmsn ona mid
balama.4
101.mam li ():Kim dzgn snaqdan sonra zn bir qarda ses
dostluu davaml v mhkm olar. Kim snaqsz zn bir qarda ses pislrl
yoldalq etmk mcburiyytind qalar.5
102.mam Sadiq ():Qardalarnz iki xislt il snayn. gr hmin
xisltlr malik olsalar onlarla yoldalq et v ks tqdird onlardan uzaqla,
uzaqla, uzaqla! (hmin iki xislt bunlardr:) Namaz z vaxtnda qlmaa
ballq v qardalara tin v rahat gnlrd yaxlq etmk.6
39.Qardalara yol gstrmk.
103.Allahn Peymbri(s):Mmin z mmin qardann gzgsdr.
(Qarda) yannda olmayanda onun yaxln istyr. O yannda olanda is
xoaglmz ilri ondan uzaqladrar.7
104.mam li ():z qardana gizlind yd-nsiht vern ks onu
zintlndirib, akar yd-nsiht vern ks is onu bdnam v rsvay edib.8
105.mam Sadiq ():Qardan xoaglmz bir i dar grb hmin ii
ondan uzaqladrmaq imkan ola-ola bel etmyn ks, bhsiz ki, ona
xyant edib.9
40.Qardalara hrmt.
106.Allahn Peymbri(s):mmtimdn hans bnd z din qardana
mehribanlq v mhbbt gstrs, Allah ona qulluq etmk n Cnnt
qulluqularndan bir qulluqu gndrr.10

Nhcl-Bla, hikmt 479
3 Mani l-xbar, sh.198, hdis 4
5 urrul-Hikm, hdis 8921 v 8923
6 l-Kafi,c.2, sh.672,hdis 7
1
2
25
107.mam Sadiq ():Yanna gln mslman qardana ehtiram gstrn

ks slind byk Allaha hrmt gstrib.1
41.Qardalarn ehtiyaclarn aradan qaldrmaq.
108.mam li ():Sizlrdn hr biriniz qardann ehtiyacnn olmasn
biln zaman (grk) istmk (az v ya l amaq) zhmtini onun iynindn
gtrsn.2
109.mam Sadiq ():N qdr ki, mmin z qardana kmk edir Allah da
ona yardm edr.3
110.mam Sadiq ():Kim z mmin qardann bir ehtiyacn tmin ets,
Allah-taala Qiyamt gn onun yz min ehtiyacn tmin edr.4
111.mam Sadiq ():nsann qardana etimad etmsi n z ehtiyacn
ona demsi kifaytdir.5
42. Qardaln qaydalar.
112.Allahn Peymbri(s):Sizlrdn biri kiminls qardalq etmk
istynd grk onun z adn, atasnn v qbilsinin adn, hminin onun
yaay yerini sorusun. nki bu i, lazm haqlardan v qardaln sfasmimiyytin sbb olan amillrdndir. ks tqdird bu dostluq alszcasna
olan bir dostluqdur.6
113.Allahn Peymbri(s):Qardanla glrz gr.7
114.Biharul-nvar:Allahn Peymbri (s) z qardalarndan birini gn
grmynd onun haln xbr alrd. gr qarda hrd olmasayd ona dua
edrdi, hrd olsayd grn gedrdi v gr xst olsayd ona ba
krdi.8

5 l-Kafi, c.2, sh.198 hdis 8
1
2
26
6
db
43.db
115.mam li ():db insann kamaldr.1
116.mam li ():Ey mmin! Snin cannn qiymt v dyri bu elm v
dbdir. Odur ki, bu iki eyi ld etmy al! nki elm v dbin hr n
qdr artsa qdir-qiymtin d bir o qdr artar.2
117.mam li ():db xisltlrin n gzlidir.3
118.mam li ():Atalarn vladlar n qoyduqlar n yax miras
dbdir.4
119.mam li ():nsanlar qzl-gmdns gzl db daha ox
mhtacdrlar.5
120.mam li ():Gzl db n stn sil-nsb v n yksk
qohumluqdur.6
121.mam li ():db yrn! nki o, sil-ncabt rfinin zintidir.7
122.mam li ():Gzl db sil-ncabt rfini vz edir.8
123.mam li ():dbdn xeyirli rf yoxdur.9
124.mam li ():dbi olmayann sil-ncabt rfi pu olar.10
125.mam li ():Sizin zintiniz dbdir.11
126.mam li ():db kimi zint yoxdur.12
44.db v al.
127.Allahn Peymbri(s):Gzl db aln zintidir.13
128.mam li ():Hr ey ala mhtacdr, al is db.14
Mikatul-nvar, sh. 135
11 Nhcs-Sad, c.2, sh.50
1
2
27
129.mam li ():db insanda kk al olan aac kimidir.1

130.mam li ():Kimin dbi aln ts o, oxlu qoyunlar arasnda olan
oban kimidir.2
131.mam Hseyn ():Al olmayann dbi olmaz.3
45.Nfsin dblndirilm v trbiysi.
132.mam li ():Nfslrinizi trbiy etmyi hdniz gtrn v onlar
adtlrin onlara hakim olmasndan saxlayn.4
133.mam li ():z-znn mllimi v trbiyisi olan ks camaata
mllim v trbiyi olan xsdn daha tqdirlayiqdir.5
46.dbin nticsi
134.Tuhful-uqul:Allah-taala saya () buyurdu:z qlbini (Mndn
olan) qorxu il trbiy et.6
135.Tnbihul-xvatir:sa ibn Mrym () dedilr:Sn kim db
yrtdi? Buyurdu:He ks mn db yrtmdi, nadanln irkinliyini
grdm v ondan uzaqladm.7
136.mam li ():Gzl db xlaqn paklamasna sbb olar.8
137.mam li ():Kim db knl vers pisliklri azalar.9
138.mam li ():Alimlrl yoldalq et ki, dbin gzllsin v nfsin
paklasn.10
139.mam li ():db zehnin itiliyin sbb olur.11
140.mam li ():nsann elmi artanda dbi oxalar v onda olan Allah
qorxusu bir ne df artar.12
47. dbin tfsiri
141. mam li ():zn trbiy etmyin n baqalarnda (grb)
bynmdiyin eydn uzaqlaman kifaytdir.13
142.mam li ():Bndnin dbi(ni gstrmsi) n nemt v
ehtiyaclarnda z Allahndan baqa he ksi rik etmmsi kifaytdir.14
1
2
28
143.mam Sadiq ():Atam mni eyl trbiy etdi. . . . Mn buyurdu:

Oul! Kim pis dostla yoldalq ets salamat qalmaz, kim dann cilovlamasa
peman olar v kim pis yerlr daxil olsa thmt v bd gmanlara hdf
olar.1
48.n yax db
144.mam li ():n yax db insann z hddind qalmas v hddini
amamasdr.2
145.mam li ():n yax db sni xoaglmz (v haram) ilrdn
saxlayandr.3
146.mam li ():stk v qorxu annda zn saxlamaq n yax
dblrdndir.4
49.vlad dblndirmy tviq.
147.Allahn Peymbri (s):vladlarnza ehtiram gstrin v onlar yax
trbiy edin (ki, hmin gzl trbiy nticsind) balanasnz.5
148.mam li () mam Hsn ():Yeniyetmnin qlbi, spiln hr bir
eyi qbul edn bo yer kimidir. Buna gr d mn snin qlbin brkimmi v
zehnin (baqa eylrl) mul olmam sni trbiy etmy baladm.6
149.mam Sadiq ():Ey iman gtirnlr! znz v hli-yalnz oddan
qoruyun7 aysi nazil olanda camaat dedi:Ey Allahn Peymbri!
zmz v ailmizi nec qoruyaq? Buyurdu: znz xeyir i grn, onu z
ailnizin d yadna saln v onlar Allaha itat sasnda trbiy edin.8
150.mam Rza ():Uaa gstri verin ki, sdqni htta bir tik rk v
ya bir ovuc ey olsa bel, z li il versin. nki Allah yolunda verilmi ey,
gr tmiz niyytl yerin yetirilmi olsa, htta az olsa bel, ox-oxdur.9
50.Trbiynin formas.
151.Allahn Peymbri (s):vladlarnza yeddi yanda namaz yrdin,
on yalar tamam olandan sonra onlar namaz trk etmlrin gr tnbeh edin
v yataqlarn bir-birindn ayrn.10
152.Allahn Peymbri(s):vlad yeddi il aa, yeddi il qul v yeddi il
vzirdir. gr iyirmi bir yana kimi xislt v xasiyytini bynsn (lap yax),
ks tqdird zbana burax. nki sn Allah-taalann drgahnda zrlsn.11
Tuhful-Uqul, sh.376
6 Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.16, sh.66
7 Thrim, ay 6
8 Mstdrkul-Vsail, c.12, sh.201, hdis 13882
11 Mkarimul-xlaq, c.1, sh.478, hdis 1649
1
2
29
153.mam Sadiq ():Ua on be yandan on alt yana kimi oruc

tutmaa yrdirmk lazmdr.1
51.Trbiyd riayt olunmas lazm olan nqtlr.
154.Biharul-nvar: Allahn Peymbri(s) sbi halda db yrtmyi
qadaan edib.2
155.mam li ():Yax ml sahibini mkafatlandrmaqla pis ml
sahibini pislikdn saxla.3
156.mam li ():Yaxlar islah etmk onlara ehtiram gstrmkl, pis
ml sahiblrini islah etmk is czalandrmaqladr.4
157.mam li ():Qardan ona yaxlq etmkl mzmmt et v onun
pisliyin ona bxi etmkl cavab ver.5
158.mam li ():Pis ml sahibini (v ya sn pislik edni) yax mlin
il dzlt v onu xo v gzl dannla xeyir v yaxla istiqamtlndir.6
159.Biharul-nvar:bulhsn Musann () yannda z vladmdan
ikytlndim. O Hzrt buyurdu: Onu vurma, ondan qsa bir mddt ks!7
52.lahi db qaydalarna yiylnmk
160.mam li ():Kim byk Allahn db qaydalarna yiylns (hmin
db o xsi ) bdi qurtulua atdrar.8
161.mam li ():Allahn db v trbiy qaydalar sasnda dzlmyn
ks z dbi sasnda (da) dzlmz.9
53.Allahn dblndirmsi.
162.mam li ():Bla zalmn dblnm amilidir.10
163.mam Sccad ():Allahm! Mni z czanla dblndirm v z
mkrin dar etm.11

3 Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.18, sh. 410
11 qbalul-mal, c.1, sh.157
1
2
30
7
Azan
54.Azan
164.Allahn Peymbri(s):Bilal! Dur, biz namazla rahatlq bx et.1
165.Allahn Peymbri(s):eytan namaza dvt ssini eidnd qaar.2
166.Allahn Peymbri(s):Gyn hli yer sakinlrindn azan ssindn
baqa bir ey eitmirlr.3
55.Mzzin (Azan)
167.Allahn Peymbri(s):Mzzinin gnahlar onun ssi atan v gz
grn miqdarda balanar. V hr bir quru v ya onu (szlrini) tsdiqlyir v
onun azan il namaz qlanlarn say qdr onun n savab yazlr.4
168.mam li ():Azan grk sizin n fsahtliniz desin v pinamazl
dini msllri n yax bilniniz etsin.5
56.Qulaa azan oxumaq.
169.Allahn Peymbri (s):Ey li! Dnyaya olun v ya qzn gln
zaman onun sa qulana azan, sol qulana iqam oxu. Bel olan halda eytan
he vaxt ona zrr-ziyan vurmaz.6
170.mam Sadiq ():gr birinin xasiyyti pisls, onun qulana azan
oxuyun.7
Knzul-Ummal,hdis 20954
Knzul-Ummal, hdis 20951
3 Knzul-Ummal, hdis20934
4 Biharul-nvar, c.84, sh.104, hdis 2, l-mqni, sh.98
5 Daimul-islam, c.1, sh.147
1
2
31
8
ncitmk
57.ncitmk
171.mam Sadiq ():And olsun Allaha ki, yaxlar nicat tapdlar. Onlarn
kim olmasn bilirsiniz? Onlar qarqan da incitmyn kslrdir.1
58.Mmini incitmk
Quran :
Mmin kiilri v qadnlar etmdiklri bir idn tr incidnlr, bhsiz
ki, z zrlrin bhtan v aq-aydn bir gnah gtrmlr.2
Hdis:
172.Allahn Peymbri (s):Mmini incidn xs bhsiz ki, mni
incitmidir.3
173.Allahn Peymbri (s):Kim mmin onu qorxudan baxlarla baxsa,
Allah z klgsindn baqa bir klg olmayacaq gnd onu qorxudar.4
174.Allahn Peymbri (s):Kim mmini kdrlndirs v sonra dnyan
ona balasa, bu ii onun gnahnn balanmasna sbb olmaz v bxiinin
mqabilind ona savab verilmz.5
175.mam Sadiq ():Uca Allah buyurub ki, Mnim mmin bndmi
incidn xs Mn qar mharib elan etsin.6
59.ncitmmk
176.Allahn Peymbri(s):Camaat incitm! nki (baqalarn)
incitmmk snin zn n verdiyin sdqdir.7
177.mam Sadiq ():Kim camaat incitmkdn l ks onlardan bir l
kilr (onlar incidnlrdn biri azalar), camaat is ox llri ondan saxlayar.8
Tfsir i-Qumi, c.2, sh.146

hzab, ay 58
1
2
32
9
sir
60.sir kimi tslim olmaq rva deyil.
178.mam li ():Kim ar yaralanmadan sir kimi tslim olsa, onun azad
olunmas n beytl-maldan fidy (sirin azad olunmas n dniln mal)
verilmmlidir. gr onun ailsi ists onun fidysi z malndan
dnilmlidir.1
179.mam Sadiq ():Allahn Peymbri (s) lini () brati2 elan etmk
n gndrnd, onunla birlikd bir dst d gndrdi v onlara bel buyurdu:
Kim ar yaralanmadan sir kimi tslim olsa bizdn deyil.3
61.sirl yax rftar etmk.
Quran:
Onlar z itahalar kdiyi, zlri yemk istdiklri halda yemyi yoxsula,
yetim v sir yedirrlr4
(Ya Peymbr!) linizd olan sirlr de: gr Allah rklrinizd bir
yaxlq olmasn bils siz sizdn alnandan daha yaxsn verr v sizi
balayar. Allah balayan v rhm edndir.5
Hdis:
180.mam li ():sir yemk vermk v onunla xo davranmaq vacib
haqlardandr, htta onu sabah ldrmli olsan bel!6
181.mam li () bn Mlcm onu yaraladqdan sonra Hsn v Hseyn
() buyurdu:Bu siri zindana saln, ona yemk v su verin v sirlikd onunla
xo davrann.7
182.mam Sadiq ():sir yemk vermk onu sir gtrm xsin
boynunda olan haqdr, htta o sabah ldrlmli olsa bel! sirin kafir v qeyrikafir olmasndan asl olmayaraq ona su v yemk verilmli (v klgd
saxlanlmaldr) v onunla mlayim davranlmaldr.8
l-Kafi, c.5, sh.34, hdis 3

Mriklrin Mkkni trk etmlri vaxtn
3 l-Kafi, c.5, sh.34, hdis2
4 nsan, ay8
5 nfal, ay 70
1
2
33
183.mam Sadiq ():li () zindana salnan xs mslmanlarn beytlmalndan yemk verrdi.1
10
Blalar
62. Blalar
184.Allahn Peymbri(s):Zirkliyin blas zn triflmk, catin
blas hddini amaq, gztin blas minnt, gzlliyin blas qrur, ibadtin
blas sstlk, danman blas yalan, elmin blas unutqanlq, sbrliliyin
blas sfehlik, sl-ncabtliliyin blas ynmk v sxavtliliyin blas
israfdr.2
185.Allahn Peymbri(s):Dinin blas nfsani istklrdir.3
186.mam li ():Hr eyin blas var v elmin blas unutqanlqdr.
badtin blas riya, aln blas xudpsndlik, ncabtliliyin blas tkbbr,
zirkliyin blas zn triflmk, liaqln blas israf, hyann blas
acizlik, sbrliliyin blas xarlq v gcllyn blas pis danmaq v pis
rftardr.4
187.mam li ():Qorxu bladr.5
188.mam li ():Nfsi istk allarn blasdr.6
189.mam li ():mann blas irkdir.7
190.mam li ():Yqinliyin blas kkdir.8
191.mam li ():Nemtlrin blas nankorluq, nakrlkdr.9
192.mam li ():tatin blas itatsizlikdir.10
193.mam li ():silzadliyin blas tkbbrdr.11
194.mam li ():Allln blas hiylgrlikdir.12
195.mam li ():badtin blas riyakarlqdr.13
196.mam li ():Sxavtin blas minnt qoymaqdr.14
Vsailu-i, c.11, sh.69, hdis 2
6 urrul-Hikm, hdis314
1
2
34
197.mam li ():Dinin blas bdgmanlqdr.1

198.mam li ():Aln blas nfsi istklrdir.2
199.mam li ():Byklk v izztin blas qzav-qdrin
manelridir.3
200.mam li ():Nfsin blas dnyaya vurunluqdur.4
201.mam li ():Mvrtin blas nzrlri bir-birin vurmaqdr.5
202.mam li ():Hakimlrin blas pis rftardr.6
203.mam li ():Vzirlrin blas dmnilikdir.7
204.mam li ():Alimlrin blas mnsbprstlikdir.8
205.mam li ():Rhbrlrin (idarilrin) blas siyasi acizlikdir.9
206.mam li ():Qounun blas z basnn mrindn xmaqdr.10
207.mam li ():Riyaztin (zahidliyin) blas adtin hakim olmasdr.11
208.mam li ():Riyytin blas itatsizlikdir.12
209.mam li ():Phrizkarln blas qnatin azldr.13
210.mam li ():Qazilrin blas tamahdr.14
211.mam li ():daltli hakimlrin blas phrizkarln azldr.15
212.mam li ():catli xsin blas uzaqgrnliyi v ehtiyat ldn
vermkdir.16
213.mam li ():Gclnn blas dmni zif saymaqdr.17
214.mam li ():Sbrliliyin blas xarlqdr.18
215.mam li ():Bxiin blas mttl etmkdir.19
216.mam li ():Qnatin blas xsislikdir.20
217.mam li ():Heybt v byklyn blas zarafatdr.21
218.mam li ():Axtarn blas mqsd atmamaqdr.22
219.mam li ():lk idariliyinin blas lkni himay etmkd aciz
qalmaqdr.23
220.mam li ():hd-peymanlarn blas onlara ml etmmkdir.24
1
2
35
221.mam li ():Hakimiyytin blas ynmkdir.1

222.mam li ():(Hdis v ya hr hans bir sz) nql etmyin blas
yalan nql etmkdir.2
223.mam li ():Elmin blas ona ml etmmkdir.3
224.mam li ():mlin blas niyyt saflnn olmamasdr.4
225.mam li ():Balaman (liaqln) blas yoxsulluqdur.5
226.mam li ():Xalq ktlsinin blas pis mlli alimdir.6
227.mam li ():daltliliyin blas gcl zalmdr.7
228.mam li ():Abadln blas zalm hakimdir.8
229.mam li ():Qdrtin blas yaxlq etmmkdir.9
230.mam li ():Aln blas xudpsndlikdir.10
231.mam li ():Szn blas yalan danmaqdr.11
232.mam li ():lrin blas icralarn acizliyidir.12
233.mam li ():Arzularn blas cllrin atmasdr.13
234.mam li ():Vfalln blas hdi pozmaqdr.14
235.mam li ():Uzaqgrnliyin blas i-idn kemsidir.15
236.mam li ():mantin blas xyantdir.16
237.mam li ():Fqihlrin (alimlrin ) blas phrizkarlq etmmkdir.17
238.mam li ():Bxiin blas yersiz xrclmkdir.18
239.mam li ():Dolann blas tdbirsizlikdir.19
240.mam li ():Szn blas ox danmaqdr.20
241.mam li ():Znginliyin blas xsislikdir.21
242.mam li ():Arzunun blas cldir.22
243.mam li ():Yaxln blas pis hmdrddir.23
244.mam li ():Qdrtin blas zlmkarlq v itatsizlikdir.24
245.mam li ():Btn blalarn ba lzztlr ( v ey-irt)
vurunluqdur.25
5
21
36
246.mam li ():Aln n pis blas kibr v zn byk tutmaqdr.1
11
Yemk
63.Yemk
247.Allahn Peymbri (s):Az yeyn xsin mdsi salam qalar v o,
qlb safl tapar. ox yeyn xsin mdsi is xst olar v qlbi brkiyr.2
248.mam li ():Az yemk bir nv phrizkarlq, ox yemk is bir nv
israf v hddi amaqdr.3
64.ox yemk.
249.Allahn Peymbri(s):nsan qarnndan pis qab doldurmayb.4
250.Allahn Peymbri(s):Qarnn dolduran xs gylrin v yerin ruhlar
almin daxil olmaz.5
251.Allahn Peymbri (s):ox yemkdn kinin ki, o qlbi brkidr,
bdn zvlrini Allahn itatind tnblldirr v himmtlri yd-nsiht
eitmkd kar edr.6
252.mam li ():Yemyi ox olann salaml az olar v dolanq yk
iyinlrin arlq edr.7
253.mam li ():Aclqla xstlik bir yer smaz.8
254.mam Sadiq ():Mminin qlbi n ox yemkdn ziyanl bir ey
yoxdur. ox yemk iki ey sbb olar: darkliliy v hvtin oyanmasna.9
65.ox yemyin ziyanlar.
255.mam li ():Zehnin itiliyi il ox yemk bir yer smaz.10
256.mam li ():Qarn halal yemklrl dolu olsa bel, qlb xeyir v
mslhtli eylri grmkd kor olar.11
Tnbihul-Xvatir, c.1, sh.46
6 Biharul-nvar, c.77, sh.182, hdis 10.
8 Mstdrkul-Vsail, c.16, sh.222, hdis19652
1
2
37
257.mam li ():Toxluq phrizkarl kor edr.1

258.mam li ():Toxluq gnahlar n nec d yax yoldadr.2
66.Aclq
259.Allahn Peymbri(s):Xo o adamn halna ki, qarn yemkdn
bodur, aclq kir v sbr edir. Bellri Qiyamt gn tox olacaq kimslrdir.3
260.Mstdrkul-vsail:Merac hdisind deyilir: Hzrt Peymbr (s)
buyurub:Prvrdigara! Acln smrsi ndir? Allah-taala buyurub:Hikmt,
qlbin qorunmas, Mn yaxnlamaq, hmilik hzn, camaata az zhmt
vermk, haqq demk v asan v ya tin yaamaqdan qorxmamaq.4
261.mam li ():Nfsi cilovlamaq v adtlri pozmaq n aclq nec d
gzl yoldadr.5
262.mam Hadi ():Gec oyaq qalmaq yuxunu ry yatan edir, aclq is
yemyi lzztli edir.6
67.Yemyin miqdar.
263.Allahn Peymbri (s):Yemyi itahan olanda ye v hl itahan
varkn yemkdn l gtr.7
264.mam Rza ():Kim salam, hminin arq v evik bdn sahibi olmaq
istyirs axam yemyini azaltsn.8
68.Sfr qaydalar.
265.Allahn Peymbri(s):Kim baqasnn gz qabanda yemk yes v
hmin xsi yemyin rik etms, drman olmayan bir drd dar olar.9
266.Allahn Peymbri(s):Mmin z ailsinin istyi il yemk yeyir,
mnafiqin ailsi is onun istyi il yeyir.10
267.mam li ():Kim yemk yemy v ya su imy balayanda Allahn
adn dilin gtirs v sonda Allaha kr ets, hmin yemk nemti barsind
ondan he vaxt sual soruulmaz.11
268.mam li ():Yemyinizi duzla balayn. nki gr camaat duzun
faydalarnn n olmasn bilsydi, onu tcrbdn kemi zrdabdan stn
tutard.12

9 Tnbihul-Xvatir, c.1, sh.47.
1
2
38
269.mam li ():sti yemyi soyudun. nki Peymbrin (s). qabana

isti yemk qoyulduqda o Hzrt buyurdu: Qoyun soyusun, Allah biz od
yedizdirmir, brkt soyuq yemkddir.1
270.mam Hsn ():Sfrnin on iki qaydas var ki, hr bir mslman
onlar bilmlidir: Onlarn drd vacib, drd snn (msthbb) drd is
db riayt etmkdir. Vacib olan drd: mrift, razlq, Allahn adn dil
gtirmk v kr etmk; snn olan drd: yemkdn vvl llri yumaq,
bdnin sol trfi stnd oturmaq, barmaqla yemk v barmaqlar yalamaq;
db gr olanlar is - qarnda olan yemk, tikni kiik gtrmk, yemyi
yax eynmk v camaatn zn az baxmaqdan ibartdir.2
271.mam Sadiq ():Kim yemkdn vvl v sonra llrini yusa hmin
yemyin vvlind v axrnda ona brkt verilr v n qdr ki, sadr rifah
halnda yaayar v cismani xstlikdn amanda qalar.3
272.mam Sadiq () Peymbrin (s) qadaan etdiyi eylr barsind
atalarndan nql etdiyi hdisind:Peymbr yemyi v ya imli eyi
frmkdn kindirib.4
273.mam Sadiq ():Qablarnz qapaqsz qoymayn. nki qablarn az
rtl olmayanda eytan onlara az suyu atr v onlarn iindn istdiyini
gtrr.5
274.mamKazimdn () alaq adam barsind sual soruduqda o Hzrt
buyurdu:Kd-bazarda (bir ey) yeyn adam.6
275.l-xtisas:Nql edilib ki: Sfrd oturma uzadn. nki hmin
mddt sizin mrnzdn hesab edilmir.7

3 l-Mhcctul-byza, c.3, sh. 6
7 l-xtisas, sh. 253
1
2
39
12
lft
69. lft
Quran:
O Allah ki, sni z kmyi v mminlrin kmyi il mhkmltdi. V
onlarn rklrini bir-birin lftl balad. gr sn yer znd n varsa
hamsn xrclsydin bel, yen d onlarn rklrini birldir bilmzdin.
Lakin Allah onlar birldirdi, nki O , yenilmz qvvt v hikmt sahibidir.1
Allahn siz verdiyi nemtini xatrlayn ki, siz bir-biriniz dmn ikn O,
sizin qlblrinizi bir-birin lftl balad v Onun ltf saysind bir-birinizl
qarda oldunuz.2
Hdis:
276.mam li ():Mhkm dalar yerindn qoparmaq bir-birin nifrt
edn qlblri bir-birin balamaqdan daha asandr.3
277.mam Sadiq ():Yax ml sahiblri bir-birlri il rastlaanda zahird
bir-birlrin mhbbt gstrmslr bel, onlarn qlblri ya suyunun
aylarn suyu il qarmas kimi srtl bir-biri il ns tutarlar. Pis ml
sahiblri is bir-birlri il qarlaanda zahird mhbbt gstrslr d qlblri
bir-biril ns tutmaqdan uzaqdr. Uzun bir mddt bir axurdan ot yeslr bel
bir-birin mhbbt bslmkdn uzaq olan drdayaqllar kimi.4
70.Baqalar il nsiyyt yaradb uyumayan xsd xeyir yoxdur.
278.Allahn Peymbri(s):Sizin n yaxnz n gzl xasiyytlinizdir, o
kslriniz ki, zlri baqalar il nsiyyt tuturlar, baqalar da onlarla nsiyyt
tuta bilir.5
279.Allahn Peymbri (s):Mminlrin n yaxs, mminlrin nsiyyt
tuta bildiklri ksdir. Baqalar il nsiyyt yaratmayan v baqalarnn da
onunla nsiyyt tuta bilmdiyi ksd he bir xeyir yoxdur.6
nfal, ay 62-63
Ali-mran, ay 103
1
2
40
13
Allah
71.Allah
Quran:
gr onlardan gylri v yeri kim yaratmdr? dey sorusan,onlar
mtlq Allah! dey cavab vercklr.1
Hdis:
280.mam li ():Allahn mnas yaradlmlarn mat-mttl, heyran
qaldqlar v pnah aparlan mbuddur. Allah gzlrin gr bilmdiyi, xyal v
tsvvrlrdn uzaq olan varlqdr.2
281.mam li ():Allah ad, Allah-taalann adlarnn n byydr. El bir
ad ki, Allahdan baqasna layiq deyil v bu ad he bir mxluqa verilmz.3
282.mam Baqir ():Allah o mbuddur ki, yaradlmlar Onun mahiyytini
baa dmkd, necliyindn agah olmaqda mat-mttl v heyran qalblar.4
283.mam Rza ():Hqiqtn Allah-taalann adn kmk Onun
rbubiyyt v tovhidini byan etmkdir.5
284.mam Hsn skri ():Allah hmin o varlqdr ki, btn yaradlmlar
ehtiyac v tinliklr zaman, hminin Ondan baqa hr bir eydn midini
ksn vaxt Ona pnah aparr.6
Loman, ay25, Zumr, ay38

t-Tovhid, sh.89, hdis2
3 t-Tovhid, sh.231, hdis 5
4 t-Tovhid, sh. 89, hdis 2
5 Uyun xbar-Rza (), c.2, sh. 93, hdis 1
6 Biharul-nvar, c.3, sh.41, hdis16
1
2
41
14
Hkmdarlq
72.Hkmdarln zruriliyi.
285.mam li () Hkmiyyt1 mslsind buyurdu:Bunlar deyirlr ki,
hakim ehtiyac yoxdur,2 halbuki hakimiyyti saysind mminin z iini
grmsi v gnahkarn z payn almas n hakimin olmas zruridir.3
286.mam li ():nsanlar yalnz hkmdar istr yax ml sahibi olsun,
istrs d pis ml sahibi dzld bilr.4
287.mam li ():Tezlikl Maviy siz hakim olacaq. Dedilr: Bs onda
onunla n n vuruuruq? Buyurdu: Camaata bir hakim lazmdr, istr yax
ml sahibi olsun, istrs d pis!5
288.mam li () Hkm ancaq Allaha mxsusdur! deyn Hruriyynin6
cavabnda buyurdu:(Bli, hqiqtn) hkm Allaha mxsusdur. Yerd d
hakimlr vardr. Amma onlar deyirlr:Hkmdara ehtiyac yoxdur, halbuki
insanlarn hkmtdn baqa bir x yolu yoxdur ki, mmin onda z iini
grsn v gnahkar v kafir z payn alsn. Allah onun zamannda hr bir ksi
z tyin edilmi clin atdrr.7
289.mam li ():nsanlara bir hkmdar grkdir istr yax ml sahibi
olsun, istrs d pis. nki onun hkumti saysind imanl xs z iini
(Allaha itati) grr v kafir z payn alar. Allah hkumtin mvcudluu il
hr bir ksi onun n tyin edilmi clin atdrar. Hkumtin vasitsi il
vergilr ylar, dmnl mharib aparlar, yollar min-amanlq olar, zifin
haqq gcldn alnar, yax ml sahibi asayid olar v gnahkardan amanda
qalar.8
290.mam li ():Yrtc ir zalm hkmdardan yaxdr, zalm hkmdar
is uzun mddtli fitnlrdn daha yaxdr.9
Sffeyn mharibsind Maviy il mr ibn Asn mlubiyytdn can qurtarmaq n

hiylgrlikl dyn trflr arasnda hr trfdn bir hakim tyin edilmsi
2 Nhcl-Blad mtnin sli hkm vermk ancaq Allaha mxsusdur klinddir
3 Nhcus-sad, c.2, sh.33
6 Xvaricin addr
1
42
291.bulbxtri: Bir kii mscid daxil olub dedi:Hkm ancaq Allaha

mxsusdur. Baqa biri is dedi:Allahdan baqasnn hkm etmk haqq
yoxdur.Bu zaman li () bel buyurdu: (lbtt,) hkm ancaq Allaha
mxsusdur hqiqtn Allahn vdi dorudur. Mbada yqinliy atmam
kslr sni yelbeyinldirsin. Siz bunlarn n dediklrini bilmirsiniz. Onlar
deyirlr ki: Hkumt lazm deyil. Ay camaat! Sizi(n vziyytinizi) hkmdardan
baqa bir ey dzltmz, istr yax ml sahibi olsun istrs d pis!
Dedilr:Yax ml sahibi olan hakim barsind dediyin dzdr, amma pis
ml sahibi olan hakim nec? Buyurdu:Mmin z ii il mul olar v
gnahkar z bhrsini gtrr, Allah tyin edilmi cllri atdrar, yollarnzda
min-amanlq
olar,
bazarlarnz
rvnqlnr,
vergilriniz
ylar,
dmnlrinizl vuruular v gcldn zifin haqq geri alnar.1
73.Pis ml sahiblrinin hkmdarl
292.Allahn Peymbri(s):Hkmdarlarnz yaxlar v znginlriniz
sxavtlilr olanda v ilriniz mslht v mvrt sasnda aparlan zaman
yerin st sizin n onun altndan yaxdr. Amma hakimlriniz pislr,
znginlriniz xsislr olanda v ilriniz arvadlarnzn llrin dn zaman
yerin alt sizin n onun stndn daha yaxdr.2
74.Hkumtin dyri.
293.mam li () arnn bir tayn tikmk v yamamaqla mul olan
zaman bn Abbas glib dedi:Haclar toplablar ki, sizdn bir sz eitsinlr. O
Hzrt buyurdu:And olsun Allaha bu (arqlarn) ikisini siz hakimlikdn ox
sevirm, bu istisna il ki, bir ilahi hdd icra etmi olam v ya bir batili
uzaqladram.3
294.mam li () bn Abbasa dedi:Bu arn bir taynn dyri n
qdrdir? (bn Abbas nql edir ki,) dedim:Dyri yoxdur. Buyurdu:Allaha
and olsun ki, bunu siz hkmdarlq etmkdn daha ox sevirm, bu istisna il
ki, bir haqq brqrar edm v ya batili aradan gtrm.4
295.mam li () bn Abbasa yazd mktubunda : . . . Sonra: Mbada
snin hakimlikdn payn mal ld etmk v ya qzbini yatrmaq ola. Snin
ondan payn batili ldrmk v haqq diriltmk olmaldr.5

Tuhful-Uqul, sh.36
3 l-Mnaqibli-ibn hr Aub, c.2, sh.101
4 Nhcl-Bla, xtb 33
1
2
43
44
15
Arzu
75.Arzu
296.Allahn Peymbri(s):Mnim mmtim n arzu rhmtdir. gr
arzu olmasayd he bir ana z vladna sd vermzdi v he bir baban aac
kmzdi.1
297.mam li ():Arzu hmdm dostdur.2
298.Tnbihul-xvatir:sa () oturmudu v bir qoca kii bel il yeri
umlayrd. sa () dedi:lahi, (mid v) arzunu ondan al. El hmin an o qoca
beli knara atd v uzand. Bir saat kendn sonra sa dedi: lahi, arzunu ona
qaytar. Qoca drhal ayaa qalxd v ilmy balad.3
76.Arzularn sonu yoxdur.
299.Allahn Peymbri(s):Sabah sa qalmasn arzulayan ks, bdi
yaama arzulayr.4
300.mam li ():Arzunun sonu yoxdur.5
301.mam li ():Arzular bitib-tknmzdir.6
77.Pu v batil arzulardan kindirmlr.
Quran:
Qoy kafirlr hl yeyib-isinlr, lzzt alsnlar, arzular-midlri balarn
qatsn, tezlikl bilcklr.7
Hdis:
302.mam li ():Pu v batil arzudan kinin. nki, oxlar sabahn
arzusunda olub, amma sabaha xa bilmyib v oxlarna gecnin vvlind
qibt edir, lakin axrnda onun halna alayrlar.8
303.mam li ():Arzu ilm kimidir, onu grni aldadr v mid
balayan myus edir.9
3 Tnbihul-Xvatir, c.1, sh. 272
7 Hicr, ay 3
1
2
45
304.mam li ():Arzular bsirtin gzlrini kor edir.1

305.mam li ():Arzu eytann qafillrin qlblrin hakim olma
amilidir.2
306.mam li ():Arzunun nticsi iin pu olmasdr.3
307.mam li ():Arz qlbi unutqanla kir, yalan vd verir, oxlu
qflt v xbrsizlik gtirir, fsus v hsrtl nticlnir.4
308.mam li ():Arzu al aradan gtrr, yalan vd verir, qafilliy
hvslndirir, fsus v hsrtl nticlnir. Odur ki, arzunu yalan hesab edin.
nki o aldadandr v arzusu olan xs is aldanm v gnahkar!5
309.mam Sadiq ():N ox nemt ki, Allah onu bndy arzulamadan
verib. N oxdur o kslr ki, bir eyin arzusunda olublar, amma onlar n
baqa ey seilib.6
78.Arzu v cl.
310.Tnbihul-xvatir:Nql edilib ki, Allahn Peymbri(s) dn ubuq
gtrd v onlarn birini z qarsnda yer batrd, digrini z knarnda,
ncsn is uzaqda basdrd v sonra buyurdu:Bilirsiniz bunlar ndir?
Dedilr:Allah v Onun Peymbri daha yax bilir. Buyurdu:Bu insandr,
bu cl v o birisi is arzudur. Adm vlad onun arxasnca gedir, amma cl
glib atr v o, arzusuna atmr.7
311.mam li ():gr insan cli v onun insana trf tlsmsini grs,
arzuya nifrt edr.8
312. mam li ():Arzu cli (insann) yad(n)dan xarar.9
313. mam li (): (nsana) n yaxn ey cl v lm, n uzaq ey is
arzudur.10
314.mam li ():nsann cli atmaynca onun nfsi arzusuz olmaz.11
315.mam li ():Bilin! Siz, arxasnda cl olan arzunun
mhasirsindsiniz. Buna gr d kim cli atmam arzu gnnd i grs ii
ona xeyir verr v cli ona ziyan vurmaz.12
316. mam Kazim ():gr cllr (hr bir ksin mr mddti) mlum
olsa arzular rsvay v brbad olar.13

12 Biharul-nvar, c.77, sh.333,hdis 21
13 lamud-Din, sh.305
1
2
46
79.Uzun arzunun nticlri

317.l-Kafi:Allah Musaya xitab edrk buyurdu:Ey Musa! Dnyada uzun
arzular etm ki, qlbin brkiyr v qlbi brk olan insan Mndn uzaqdr.1
318.mam li ():Kimin arzusu uzun-uzad olsa, mli az v qsa olar.2
319.mam li ():Uzun arzu axirti insann yadndan xarr.3
80.Qsa arzu.
320.Allahn Peymbri(s) bn Msuda buyurdu:Arzunu qsa et v shr
alanda de:Mn axama xmayacaam v axam dnd de:Shr kimi
sa qalmayacaam. Dnyadan ayrlacana ciddi hazrla v Allaha qovuma
sev.4
321.mam li ():Dostlardan ayrlacana, torpan stnd yatacana,
qarsnda hesab olacana, zndn sonra yerd qoyub getdiklrinin onun iin
yaramayacana v qarya gndrdiklrin mhtac olduuna yqin edn ks
arzunu qsa etmy v ml dairsini uzun etmy daha layiqdir.5
322.mam Baqir ():Arzunu qsaltmaqla dnyadan ( axirt n) azuq
gtr.6
81.Allahdan baqasna mid balamaq olmaz
323. Allahn Peymbri(s):Allah-taala: bhsiz Mndn baqasna
mid balam hr bir mminin midini onu myus etmkl qraram.7
324.mam li ():Kim insana mid balasa ona tzim edib v onu byk
bilib.8

7 shiftur-Rza, sh.276, hdis 20
1
2
47
16
mmt
82.mmt
Quran:
Siz insanlar n zahir xarlm n yax mmtsiniz. Yax ilr
grmyi mr edir, pis mllri qadaan edir v Allaha inanrsnz. gr kitab
hli d iman gtirsydi, lbtt, onlar n yax olard. Onlarn da irisind
Bzi iman gtirn xslr vardr, lakin ox hisssi haqq yoldan xanlardr.1
Hdis:
325.Allahn Peymbri(s):Mnim mmtim brktli bir mmtdir. Onun
vvlinin, yoxsa sonunun xeyir olmas mlum deyil.2
326.Allahn Peymbri(s):Mnim bu mmtim Haqqn rhmt klgsind
olan bir mmtdir.3
327.Allahn Peymbri(s):Siz yetmiinci mmtsiniz v Allah yannda
onlarn n yax v zizisiniz.4
328.Allahn Peymbri(s):Mjd olsun bu mmt mhtrmlik,
dindarlq, ba ucalq, qlb v yer znd qdrt ld etmk!5
83. mmtin yaxlar.
329.Allahn Peymbri(s):Mnim mmtimin n yaxlar onlarn
dnyaya daha etinaszlar v axirt daha ox can atanlar, axirt arzusunda
olanlardr.6
330.Allahn Peymbri (s):Mnim mmtimin n yaxs cavanln
Allaha itatd keirmi, z nfsini dnyann lzztlrindn saxlayan v axirt
rk balayan ksdir. Hqiqtn Allahn ona vercyi mkafat Cnntin n
yksk drclridir.7
331.Allahn Peymbri (s):mmtimin n yaxlar onlara qar alszlq
edilnd dznlr, onlara qar zlm v cinayt trdilnd balayanlar v
incidilnd sbr ednlrdir.8
Ali-mran, ay 110
1
2
48
84.Mtdil mmt.
Quran:
Bellikl d sizi orta bir mmt (mmtlrin n yaxs) etdik ki, insanlara
(insanlarn mllrin) ahid olasnz, Peymbr d siz ahid olsun.1
Hdis:
332.mam li ():Allahn yaratdqlarna ahidlri v Onun yer zndki
dlillri bizik. Biz o kslrik ki, Allah-taala buyurub:Bellikl d sizi orta bir
mmt etdik2
85.mmtin xeyrin olan eylr.
333.Allahn Peymbri(s):Mnim mmtim n qdr ki, bir-birlrini
sevir, manti (sahibin) qaytarr, haramdan kinir, qona ziz tutur, namaz
qlr v zkat verir hmi xeyir iind olacaqdr.3
334.Allahn Peymbri (s):N qdr ki, bu mmtin Quran oxuyanlar
hakimlrl lbir olmayblar, alimlri yaramaz v gnahkarlara brat
qazandraraq onlar tmiz xarb gnahsz kimi tqdim etmyiblr, yaxlar
pislrin kmk etmyiblr Allahn li bu mmtin zrind olacaq v Onun
himaysi saysind yaayacaq. Amma bu ilri grndn sonra Allah z qdrt
lini onlarn ba zrind gtrck v zlmkarlarn onlara hakim edckdir.4
86.slam mmtinin axirtdki mqam.
335.Allahn Peymbri(s): Qiyamt gn mnim btn peymbrlrdn
ox davamm olacaq.5
336.Allahn Peymbri(s):Cnntd yz iyirmi crg var ki, onun sksn
crgsi mnim mmtimdir.6
87.Milltlrin slam mmtin qar hcumu.
337.Allahn Peymbri(s):Tezlikl milltlr ac adamlar yemk kasasna
hcum edn kimi siz hcum edr. Bu zaman bir nfr sorudu: Bunun
sbbi hmin vaxt bizim saymzn az olmadr? Peymbr
buyurdu:ksin, saynz ox olar, amma sel zrindki kpk v r-p kimi
olarsnz, Allah sizin heybt v zmtinizi dmnlrinizin qlbindn xarar,
sizin qlblriniz qvvtsizlik v sstlk salar. Bir nfr sorudu:Ey Allahn
Peymbri, qvvtsizlik v sstlk ndir? Buyurdu:Dnya mhbbti v
lm istmmk.7
Bqr, ay 143
Nurus-Sqleyn, c.1, sh.134, hdis 406
7 t-Trif bil-minn, sh.307, hdis 428
1
2
49
338.Allahn Peymbri(s):Mnim mmtim dnyan byk biln zaman

Allah slamn zmtini ondan alar.1
88.Peymbrin mmti barsindki nigaranl.
339.Allahn Peymbri(s):Mn z mmtim n eydn hrislik v
xsisliy boyun qoymaqdan, nfsi istklr tabe olmaqdan v azn badan
qorxuram.2
340.Allahn Peymbri(s):mmtim n eydn (Haqq v ya haqq
yolu) tanyandan sonra aznla dmkdn, azdrc fitnlrdn, qarnqululuq
v hvtprstlikdn qorxuram.3
341.Allahn Peymbri(s):mmtim barsind hr eydn ox
narahatla sbb olan ey dr: alimin bdrmsi, mnafiqin Quran vasitsi
il mbahis etmsi v sizin boyunlarnz vuran dnya. Buna gr d znz
barsind dnyadan qorxun.4
342.Allahn Peymbri(s):zmdn sonra mmtim n n ox
qorxduum eylr bunlardr: haram qazanclar, gizlin hvt v slm yemk.5
343.Allahn Peymbri(s):mmtim n qorxduum n qorxulu ey iki
xisltdir: Nfsi istklr tabe olmaq v uzun arzu. nki nfsi istklr tabe
olmaq insan haqdan saxlayar v uzun arzu axirti yaddan xardar.6
344.Allahn Peymbri(s):Dar olmanzdan qorxduum n qorxulu
ey kiik irkdir. Dedilr:Ey Allahn Peymbri! Kiik irk ndir?
Buyurdu:Riya.7
345.Allahn Peymbri(s):mmtim n qorxduum n dhtli ey
dilli mnafiqdir.8
346.Allahn Peymbri(s):mmtim n qorxduum n qorxulu ey
dnya malnn parlaql v bolluudur.9

3 mali-Tusi, sh.157, hdis 263.
4 l-Xisal, sh.163, sh.214
8 Knzul-Ummal, hdis 28969(=28968 v 28970)
1
2
50
17
mamt
89.mamt
Quran:
Bu gn dininizi kamala yetirdim, siz olan nemtimi tamamladm v sizin
n din olaraq slam bynib sedim.1
Hdis:
347.mam li ():mamt mmtin (ilrinin) nizamdr.2
348.mam Baqir ():slam be stun zrind mhkmlnib: namaz, zkat,
oruc, hcc v vilayt. He bir ey vilayt qdr dvt olunmayb.3
349.mam Sadiq ():gr bndlr Allah trfindn olmayan zalm rhbri
rhbr kimi qbul etslr Allah onlarn yerin yetirdiklri yax mllri qbul
etmyckdir.4
350.mamKazim ():mamt nur v iqdr, Allah-taalann Allaha, Onun
Peymbrin v nazil etdiyimiz nura iman gtirin!(aysind) buyurduu nur!
(mam sonra) buyurdu: Nur hmin imamdr.5
351.mam Rza ():Peymbrin(s) mrnn son ilind yerin yetirilmi
vida hccind Bu gn dininizi kamala yetirdim... (aysi) nazil oldu. mamt
mslsi dinin kamilliklrindndir.6
352.mam Rza ():mamt slamn boy atmaqda olan tmli v onun
ucaldlm qoludur.7
353.mam Rza ():mamt dinin cilovu, mslmanlarn ilrinin nizam,
dnyann dzlmsi v abadl, mminlrin izzt v baucaldr.8
90.mamtin nbvvtdn stnly.
Quran:
(Yadna sal ki,) brahimi z Rbbi bir ne szl imtahana kdiyi zaman
o Allahn mrlrini tamamil yerin yetirdi. Bel olduqda Allah onasni
insanlara imam tyin edcym dedi.1
Maid, ay 3
1
2
51
Hdis:
354.mam Sadiq ():Allah-taala brahimi peymbrliy semmidn
qabaq onu bndliy gtrd v onu risalt mqamna semmidn qabaq
nbvvt atdrd. Hminin onu dostlua semmidn qabaq z rsulu etdi
v onu z imam etmmidn qabaq z dostu etdi. Bu mqamlarn hamsn
onda toplayandan sonra buyurdu: Mn sni insanlarn imam v bas tyin
etdim.2
91.Hcctin (ilahi rhbrin) zruriliyi.
Hcct (Allah trfindn tyin edilmi ilahi rhbrlrdir.Allah onlar tyin
etmidir ki, Qiyamt gn insanlar bhan gtirib demsinlr ki,dnyada biz
bir yol gstrn yox idi.)
355.mam Baqir () v ya mam Sadiq ():Allah yer zn alimsiz
qoymayb v gr bel olmasayd haqq il batil bir-birindn seilmzdi.3
356.mam Sadiq ():Yer z yarand gndn he vaxt insanlarn
unutduqlar haqq dirldn, hr eyi biln hcctsiz qalmayb. (mam Sadiq
()) sonra bu ayni oxudu:z azlar il Allahn nurunu sndrmk
istyirlr...4
92. Hcct tannm imamdr.
357.mam Sadiq ():Allahn yaratdqlarna hccti tannm imamsz
brqrar olmaz.5 6
93.Bzn hcct qorxu iind v ya namlum olur.
358.mam li ():Bli, eldir! Yer z Allahn yaratdqlarna hcctlrini
brqrar edn ksdn istr akar v mhur olsun, istrs d qorxu iind v
namlum bo olmur ki, Allahn dlil v sbutlar aradan getmsin.7
359.mam Baqir ():Yer z imamsz istr akar olsun v ya gizlin
qalmr.8
94.mam olmasa yer z bir-birin dyr.
360.mam Sadiq ():gr yer z imamsz qalsayd bir-birin dyr,
dalard.9
Bqr, ay 124
4 Biharul-nvar, c.23 sh.37, hdis 65
6 Hdisin rbc olan mtnind ilnmi felinin fail vzlyicisi barsind bir ne
ehtimal var: Allah , imam, haqq v batil. Amma biz bhsin Ad il laqdar ikinci ehtimal daha
dzgn sayrq. (trcmi)
1
2
52
361.mam Sadiq ():Yer znd hmi hcct mvcuddur. nki

insanlar hcctdn baqa bir ey islah etmz v yer zn ondan baqa bir ey
abadladrmaz.1
95.Hr bir mmt z imam il arlacaqdr
Quran:
El bir gn ki, (Qiyamt gn) btn insanlar z imamlar il birlikd
aracaq.2
Hdis:
362.mam Sadiq ():Qiyamt gn . Allah-taaladan nida glr ki, kim
dnya evind imama tabe olubsa, grk onun arxasnca imam aparlan yer
getsin. Hmin vaxt :tabe olunmular tabe olanlardan uzaqlaacaq, z
dndrcklr.3
96.mam tanmaq.
363.Allahn Peymbri(s):Kim imamn tanmam ls cahiliyyt lm
il lb.4
364.Allahn Peymbri(s):Kim imam olmadan ls cahiliyyt lm il
lb.5
365.mam Hseyndn () Allah tanmaq barsind sual soruularkn
buyurmudur:Hr bir zamann insanlarnn tabe olmal imam tanmalar
(Allah tanmalarna sbb olar. nki Allah tanmaqla onun trfindn olan
msum imamn tannmas arasnda sx ballq mvcuddur).6
366.mam Sadiq () Kim hikmt ta edils. (aysi) barsind
buyurmudur: (Hikmt) Allaha tabe olmaq v imam tanmaqdr.7
367.mam Sadiq ():mam Allah-taala il Onun yaratdqlar arasnda olan
bir bldidir. Onu tanyan mmin, inkar edn is kafirdir.8
368.mam Sadiq ():Kim bizi tanmasa v bizi inkar da etms, o, Allahn
ona vacib etdiyi hidayt, yni biz tabe olman zruriliyn qaydana kimi
azndr. gr o, aznlq halnda ls Allah onunla z istdiyi kimi rftar
edck.9
97.mamtin rtlri v imamn xsusiyytlri.
Quran:
Sbr etdiklrin v bizim aylrimiz v nianlrimiz yqinliklri olduu
n Biz onlardan mrimizl haqq yolu gstrn rhbrlr tyin etmidik.10
sra, ay 71
10 Scd, ay 24
1
2
53
Doru yola ynldn ks ardnca getmy daha ox layiqdir, yoxsa doru

yol gstrilmdikc z onu tapa bilmyn ks?1
Allah onu sizin n semi, elm v bdnc ona stnlk vermidir.2
Hdis:
369.mam li ():Bu ii (imamti) ancaq sbr hli olan, gzaq v
ilrdn ba xaran ks iyinlrind k bilr.3
370.mam li ():mam v rhbr grk haqq yolunda all fikr, iti dil
v coqun qlb malik olsun.4
371.mam li ():zn camaatn rhbri etmi ks baqalarn
yrtmmidn qabaq zn yrtmli v (baqalarn) sz il
dblndirmmidn qabaq ml il zn dblndirmlidir.5
372.mam li ():Allahn mrini ( ilahi hkmn icrasnda) bac vermyn,
geri kilmyn v (xsi) mnafe dalnca getmyn ksdn baqa he ks icra
v brpa ed bilmz.6
373.mam li ():tati vacib olan imamn vilaytinin byk srhdlri
bunlardr: Mlum olmaldr ki , o shvdn, bdrmdn, bilrkdn ediln
gnahdan,mumiyytl btn gnahlardan istr byk olsun istrs, d kiik
uzaqdr, pak v mqddsdir.O, n bdryr, n shv edr.O, dinin
devrilmsin he cr qol qoymaz, he vaxt yyalq v kef etmz, Allahn halalharamna, Onun vaciblrin, msthbbilrin v (digr) hkmlrind insanlarn
n biliklisidir,o he ks mhtac deyil, amma baqalar ona mhtacdr, o
insanlarn n sxavtli v n catlisidir.7
374.mam li ():Bildiniz ki, mslmanlarn namus, can, qnimt,
hkumt v rhbrlik ilrini xsis adama taprmaq olmaz. nki o, onlarn
mallarna hris olar. Hminin nadana taprmaq olmaz, nki o da z nadanl
nticsind onlar azdrar. Elc d rhmsiz v zlmkara! nki o da z
rhmsizliyi il mslmanlar mhtac olduqlar eylrdn mhrum edr.8
Mallarn bldrlmsini daltsiz adama da taprmaq olmaz. nki o, bir
dsty balayar, bir dstni is mhrum edr.9 N d qzavt ednd rvt
alana ki, camaatn hqqlarn tapdalayar v haqq sahiblrin atdrmaqda
shlnkarlq edr v n d snnni trk edn ks ki, mmti mhv aparar.10
Yunus, ay 35
Bqr, ay 247
3 Nhcl-Blanin rhi, c.7, sh.36
5 Nhcl-Bla, hikmt 110
6 Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.18, sh.220 v 274
8 bn bil Hdid bu ifadlrin rhind yazr: nki camaat rhmsiz v zlmkar hkmdarlardan
qorxduqlar n ehtiyaclarn hll etmk n onlara mracit etmirlr. Mrhum Feyz hmin
cmllri bel trcm edib: ki, zlm v sitm il mslmanlar biar v drdli edr.
9 Mrhum Feyz bu cmllri bel trcm edib:
n d gnlrin dyimsindn qorxan
kimsy ki, bir dst il yoldalq edrk digr bir dstni xar edir.
10Nhcl-Bla, xtb 131
1
2
54
375.mam Hseyn () kflilr yazd mktubunda buyurmudur: z

canma and olsun ki, imam v rhbr yalnz o ksdir ki, Allahn kitab sasnda
hkm xarr, dalti brqrar edir, haqq din tabedir v Allah qarsnda nfsini
cilovlayr.1
376.mam Baqir () imamn niansinin izahnda buyurmudur: Halalzad
v gzl trbiyy malik olmal v yyalqla mul olmamaldr.2
377.mam Rza () imamn xsusiyytlri barsind buyurmudur: mam
rhbrlikd bacarql, siyastdn v lknin idariliyindn xbrdar
olmaldr.3
98.Allahn haqq rhbrlr vacib etdiyi eylr.
378.mam li ():Allah mni z yaratdqlarnn imam v bas etdi. Buna
gr d mn yeyib-imk v geyimimd yoxsullar kimi olmam mr edib ki,
yoxsul z yoxsulluunda mniml tslli tapsn, varln z znginliyi aznlq
v itatsizliy kmsin.4
379.mam li ():Hqiqtn imama Allahn onun hdsin qoyduu
eylrdn baqa he n vacib deyil(v onlar ibartdir): moiz v yd-nsiht
vermkd shlnkarlq etmmli, xeyirxahlq istiqamtind almal, snnni
dirltmli, layiq olan kslr barsind Allahn myynldirdiyi ilahi hdd v
czalar icra etmli v (beytl-maldan olan) paylar pay olan kslr
atdrmaldr.5
99.mamla mmtin qarlql haqlar.
380.mam li ():mam Allahn kitab sasnda hkm xarmaq v manti
sahibin qaytarmaq vzifsi dayr. O bel edndn sonra camaatn vzifsi
onun szlrin qulaq asmaq, mrlrin tabe olmaq v onlar (hr hans bir i)
aranda (arna) cavab vermkdir.6
381.mam li ():Hakimin vzifsi budur ki, hanssa bir fzilt v stnlk
ld ednd v ya ona bir nemt verilnd hal dyimsin, onun riyytl
rftarnn dyimsin sbb olmasn. Allahn ona nsib etdiyi nemtlr onun,
Allah bndlrin yaxnlamasn v qardalarna mehribanln artrsn.
Bilin, sizin mnim boynumda olan haqqnz, mharib istisna olmaqla
sizdn he bir sirr gizltmmyim, hkm xarmaq istisna olmaqla, sizinl
mslhtlmdn bir i grmmyim v haqlarnz gecikdirmmyim (sizin
haqq v bxilrinizi vaxtnda vermyimdir), onun atdrlmasn
lngitmmyim v sizin hamnz brabr bilmyimdir. Bellikl, mn bel
l-rad, c.2, sh.39

6 Knzul- Ummal, hdis 14313
1
2
55
etdikdn sonra Allahn nemti siz vacib olur v sizin mn tabe olmanz
vacibdir.1
100.mamlarnz sizin nmayndlrinizdirlr.
382.Allahn Peymbri(s):Hqiqtn sizin imamlarnz Allah yanndak
nmayndlrinizdir. Odur ki, din v namaznzda kimlri nmaynd olaraq
gndrdiyiniz diqqt edin.2
383.Allahn Peymbri(s):mamlarnz sizi Allaha trf aparan
bldilrinizdirlr. Buna gr d din v namazlarnzda kim iqtida etmyiniz
diqqt edin.3
101.Haqq imamdan baqasna tabe olmaq.
384.mam Baqir ():Allah-taala buyurub:slam riyytindn kim qeyriilahi zalm rhbrin hakimiyytini qbul ets, ona mtlq zab vercym.4
385.mam Sadiq ():Kim qeyri-ilahi rhbri imamti Allah trfindn olan
imamla rik ets Allaha rik qoub.5
102.Chnnm aparan rhbrlr.
Quran:
Biz onlar Chnnm aran rhbrlr etdik6
Hdis:
386.mam li ():Allah yannda n pis adam z azn olduu halda
camaat da aznla salan zlmkar rhbrdir. nki o ml olunan snnni
ldrr v trk edilmi v atlm bdti dirildir. Allahn Peymbrinin bel
buyurduunu eitmim :Qiyamt gn zlmkar rhbr bir arxa v hamisi
olmadan gtirilck. Bellikl, Chnnm oduna atlacaq v orada dyirman
da kimi frlanacaq. Sonra Chnnmin dibind zncirlnckdir.7
103.mamt iddias.
387.mam Baqir () Qiyamt gn Allaha qar yalan uydurub
sylynlrin zlrini qapqara grrsn (aysi) barsind buyurmudur:O,
imam olmad halda mn imamam deyn ksdir.8
388.mam Sadiq ():Layiq olmad halda imamt iddias edn ks
kafirdir.9
Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.17, sh.16

6 Qss, ay 41
1
2
56
104.Allah-taalaya itat etmyn ks tabe olmaq olmaz.

Quran:
Onlar deycklr:Prvrdigara! Biz aalarmza, byklrimiz itat
etdik, onlarsa bizi haqq yoldan azdrdlar.1
Hdis:
389.Allahn Peymbri(s):Allaha itat etmyn ks tabe olmaq olmaz.2
390.Allahn Peymbri(s):Ey li! Drd ey insann belini qrar: z
Allaha itat etmdiyi halda baqalarnn ona itat etdiyi rhbr.3
391.mam li ():Allahn Peymbri bir qoun gndrdi v bir nfri
onlarn bas tyin etdi. Qouna onun gstrilrin tabe olma v ona itat
etmyi taprd. Hmin xs ocaq qalayb qouna zlrini onun iin atmaq
gstrii verdi. Onlarn bir dstsi oda girmkdn imtina edrk dedi:Biz
oddan qorxuruq. Baqa bir dst is oda girmk qrarna gldi. Bu xbr
Allahn Peymbrin atd. O Hzrt buyurdu:gr onlar oda daxil
olsaydlar hmi odda qalardlar. Sonra buyurdu:Allaha itatsizlik
mslsind he ks tabe olmaq olmaz, blk yax ilrd (mr) tabe olmaq
lazmdr.4
105.Hr bir zalm rhbrin qarsnda qiyam etmk vacibdir.
392.Allahn Peymbri(s):slamn dyirman da tezlikl hrkt
glckdir. Onda siz Qurann oxu trafnda frlann. Hkmdarla Qurann birbirin qar vurumalar v bir-birindn ayrlmalar yaxndr. Tezlikl siz el
ahlar hakim olacaqlar ki, siz bir cr, zlri n is baqa cr hkm edrlr.
gr onlara tabe olsanz sizlri azdrarlar v gr onlara qar itatsizlik etsniz
sizi ldrrlr.
Dedilr:Ey Allahn Peymbri! Hmin zamanda n edk?
Buyurdu:sann shab kimi olun.Onlar oraq il doradlar v dar aacndan
asdlar. (Allahn) itat(in)d lmk gnah iind yaamaqdan daha yaxdr.5
106.Qiyamdan kinmy sbb olan amillr.
393.mam Baqir ():gr imama kmk etmk n Bdr hlinin say
qdr adam toplasa, ona qiyam etmk v vziyyti dyidirmk vacibdir.6
394.mam Sadiq ():Ey Sudeyr! And olsun Allaha, gr ilrimin say bu
kei balalarnn say qdr olsayd, oturma rva bilmzdim. (Sudeyr deyir:)
Biz endik v namaz qldq. Namaz qurtaranda kei balalarna nzr salb onlar
saydm, on yeddi ba idilr.7
hzab, ay 67
Knzul-Ummal, 14872
3 l-Xisal sh.206, hdis 24
5 d-durrul-Mnsur, c.3, sh.125
1
2
57
107.mamn seilmsi.
395.mam Mehdi () Sd ibn Abdullah Quminin camaat n n z n
imam se bilmz? sualnn cavabnda buyurmudur:Hmin imam saleh ml
sahibi olacaq, yoxsa pis ml sahibi? Dedim:Saleh ml sahibi.
Buyurdu:Onu senlrin he biri onun zehnindn nlr kediyini bilmdiyi
n ola bilrmi ki, hmin xs pis ml sahibi xsn? Dedim:Bli.
Buyurdu:Sbb budur.1
108.Sqleyn hdisi.
396.Allahn Peymbri(s):Mn sizin aranzda iki qiymtli ey qoydum.
N qdr ki, onlardan mhkm yapacaqsnz, mndn sonra he vaxt
azmayacaqsnz. Onlardan biri digrindn daha byk v stndr. (Biri)
Allahn kitabdr ki, o gydn yer uzanm v birlmi ipdir. (kincisi) mnim
itrt v hli-Beytimdir. Bilin ki, bu iki ey, hovuzun knarnda mnim yanma
gln kimi he vaxt bir-birindn ayrlmaz.2
109.hli beyt tabe olman vacibliyi.
397.Allahn Peymbri(s):Hqiqtn mnim hli-Beytim sizin aranzda
Nuhun gmisi kimidir. Ona minn nicat tapar v ondan z dndrn suda batb
boular.3
398.mam li ():z Peymbrinizin hli-Beytin baxn, onlarn yolu il
gedin v arxalarnca hrkt edin. nki onlar sizi he vaxt doru yoldan
azdrmaz v he bir hlakt salmazlar. gr onlar otursalar, siz d oturun v
dursalar siz d durun.4
399.mam li ():Bilin! Mhmmdin (s) hli-Beyti gydki ulduzlar
kimidir.Onlardan biri yox olanda digr bir ulduz zahir olar. Buna gr d sanki
Allahn nemtlri sizin aranzda kamillib v O, arzu etdiyiniz eylri siz
verib.5
400.mam li ():Bizik nbvvt aac v risaltin nazil olma yeri,
mlklrin get-gl yeri, elm mdnlri v hikmt emlri!6
401.mam li ():Hqiqtn imamlar Allah trfindn insanlarn ilrini
idar ednlr v Onun bndlri barsind (mrlrinin) icralardr. Cnnt
onlar tanyan v onlarn da tandqlar kslrdn baqa he ks daxil olmaz v
Chnnm yalnz onlar inkar edn v onlarn da inkar etdiklri ks daxil
olar.7

7 Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.9 sh.152
1
2
58
402.mam li ():Biz yolun ortasnda olan sykncyik. Gerid qalan

zn ona atdrar v ox qabaa ken ona trf qaydar.1
403.mam Sadiq () imamlarn vziyytlri v onlarn xsusiyytlrini
aqlayarkn buyurmudur:Allah onlar insanlarn hyat (hyat amili),
qaranlqlarn raqlar, sz aarlar v slamn stunlar edib.2
110.hli-Beyt qar zbana davranlmasnn sbbi.
404.mam li ():Bizim nsbimiz stn v Peymbrl (s)
ballmzn daha mhkm olmasna baxmayaraq xilaft mslsind biziml
zbana v tcridedici rftar edilmsinin sbbi, xilaftin rbt bslniln v
cazibli olmas idi. Bir dst hriscsin ondan yapd v bir dst (hli-Beyt)
sxavtl ondan kedi. (Biziml onlar arasnda) hakim Allahdr.3
111.hli-Beyt baxmndan hkumtin flsfsi.
405.mam li ():Allahm! Sn zn bilirsn ki, bizdn ba vernlr n
qdrt ld etmk n aparlan rqabt gr idi, n d dnya malndan bir ey
ld etmk n. ksin, biz Snin zlm mruz qalm bndlrinin minamanlq v rahatlq tapmalarn v icra edilmyn hdd v hkmlrinin yenidn
icra edilmsi n Snin dininin nianlrini z yerin qaytarmaq v Snin
vilaytlrind abadl z xarmaq istyirdik.4
112.Paralanma qorxusu.
406.mam li ():And olsun Allaha gr mslmanlarn praknd
olmalar, kfr qaytmalar v dind nqsan yaranmas qorxusu olmasayd,
imkanmz olan qdr mvcud raiti dyidirrdik.5
113. On iki imam.
407.Allahn Peymbri(s):N qdr ki, camaata on iki kii hakimdir,
onlarn ilri qaydasnda olar.. Onlarn hams Qreydndir.6
408.Allahn Peymbri(s):Mnim caniinlrimin say Musann tayfa
balarnn say qdrdir.7
114.mamn elmi.
409.mam Sadiq ():li () alim idi v elm irsi olaraq keir. Alim lndn
sonra mtlq onun elmini v ya Allahn istdiyini biln bir nfr qalr.8
Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.18, sh.273,

l-Kafi, c.1, sh.204, Hdis 2
3 Nhcl-Bla, xtb 162
4 Nhcl-Bla, xtb 131
5 mali-Mufid, sh.155, hdis 6
6 Shih-Mslim, hdis 1821
1
2
59
410.mam Sadiq ():And olsun Allaha mn Allahn kitabn vvldn axra

kimi el bilirm, sanki o mnim ovcumdadr. Quranda gy v yerin, kemi v
glcyin xbri vardr. Allah-taala buyurub:Quranda hr bir eyin byan v
izah vardr.12
411.mam Rza ():Allah-taala bndlrinin ilrinin idarsi n birini
send ona knl geniliyi verr, qlbin hikmt emlri cari edr v ona
elm v bilik ilham edr ki, ondan sonra he bir sualda aciz v doru yolu
tapmaqda mttl qalmasn.3
Nhl sursinin 89-cu aysin iardir.

1
2
60
18
mam li
115.mam lini () sevmk v sevmmk.
412.Allahn Peymbri(s):At odunu yediyi kimi lini sevmk d
gnahlar yeyir.1
413.Allahn Peymbri(s):Mminin ml dftrinin balq v srlvhsi
li ibn bu Talibin mhbbtidir.2
414.Allahn Peymbri(s):Allah li eqini bir mminin qlbind
mhkmlndirs v hmin halda onun aya bdrs (ondan bir xta ba vers
d) Qiyamt gn sirat zrind onun qdmini mhkm saxlayar.3
415.Allahn Peymbri(s):Sni yalnz mmin sevr v sn yalnz
mnafiq davt bslyr.4
116.li yax ml sahiblrinin imam v rhbridir.
416.Allahn Peymbri(s):li yax ml sahiblrinin rhbri v pis ml
sahiblrini ldrndir. Kim ona yardm ets, onun zn d yardm edilr v
onu tk qoyan kmksiz qalar.5
417.Allahn Peymbri(s):Mn li barsind vhy olub ki, o
mslmanlarn aas, phrizkarlarn imam v z alarn rhbridir.6
418.Allahn Peymbri(s):Hqiqtn Allah-taala mn li ibn bu Talib
barsind Bzi taprqlar verdi, mn dedim:Prvrdigara, onu mn
aydnladr. Buyurdu:Eit! Hqiqtn li hidayt bayra, Mnim dostlarmn
rhbridir v Mn itat ednlrin iq saandr. O Mnim phrizkarlara yolda
etdiyim klmdir. Onu sevn Mni sevib v ona itat edn Mn itat edib.7
117.li mnim caniinimdir.
419.Allahn Peymbri(s):Ey Bni-Haim! Hqiqtn mnim ailm
arasnda qardam, vsim, vzirim v caniinim li ibn bu Talibdir. O mnim
borcumu dyir v vdimi yerin yetirir.8
6 Tarixi-Dmq, mam linin ()trcmeyi-hal, c.2, sh.258, hdis 775
8 mali-Tusi, sh.602, hdis 1244
1
2
61
420.Allahn Peymbri(s) liy iar edrk buyurmudur:Bu mnim

sizin aranzda qardam, vsim v caniinimdir. Onun mrlrini eidin v tabe
olun.1
118.Mn kimn mvlasyamsa, li d onun mvlasdr.
421.Allahn Peymbri(s):Mn kimin mvlasyamsa, li d onun
mvlasdr.2
422.Allahn Peymbri(s):li mndndir, mn lidn. O, hr bir
mminin vli v basdr.3
423.bdurrhman ibn bi Leyla:Ruhbd (Kufd) lini camaata bel and
verdirn grdm ki: Sizi and verirm Allaha, gr sizdn kims Qdir-Xum
gn Allahn Peymbrinin(s) mn kimin mvlasyamsa li onun
mvlasdr klamn eidibs durub hadt versin. bdurrhman deyir: Bdr
itiraklarndan olan on iki nfr sanki onlar bir-bir indi d gzm
nnddirlr durub dedilr:Biz hadt veririk ki, Qdir gn Allahn
Peymbrinin(s) bel buyurduunu eitmiik ki:Mn mminlrdn daha
layiqli deyilm?. Biz dedik: lbtt, ey Allahn Peymbri. Peymbr
buyurdu:Mn kimin mvlasyamsa li d onun mvlasdr. Prvrdigara! Onu
sevni sev v onunla dmnilik ednl dmn ol.4
119.li haqq v Quranladir.
424.Allahn Peymbri(s):li haqq ildir v haqq li il v o harada olsa
haqq onun trafna frlanar.5
425.Allahn Peymbri(s):li hara z evirs haqq onunladr.6
426.Allahn Peymbri(s):li Quran il v Quran li ildir v onlar
hovuzun (Kvsr hovuzunun) knarnda mnim yanma gln kimi he vaxt
bir-birlrindn ayrlmazlar.7
427.Allahn Peymbri(s):li haqq v Quran ildir. Haqq v Quran li
il v hovuzun knarnda mnim yanma gln kimi he vaxt bir-birindn
ayrlmazlar.8
120.li Peymbrin elminin qapsdr.
428.Allahn Peymbri(s):Mn elmin hri, li onun qapsdr. Buna
gr d elm istyn ks hmin qapdan daxil olmaldr.9
429.Allahn Peymbri(s):Mn hikmt evi, li onun qapsdr.10
Tarixi-Dmq, linin () trcmeyi hal, c.1, sh.366, hdis 461
4 Tarixi-Dmq, linin () trcmeyi hal, c.2, sh.11, hdis 506
5 Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.2,sh.297
8 Tarixi-Dmq, linin () trcmeyi hal, c.3, sh.124, hdis 125 (Hr ikisi haiyddir)
1
2
62
430.Allahn Peymbri(s):Mndn sonra mmtimin qzavt iin n

yax bld olan v n elmlisi lidir.1
121.Mn v li bir aacdanq.
431.Allahn Peymbri(s):Mniml li bir aacdanq, digr insanlar is
mxtlif aaclardan.2
432.Allahn Peymbri(s) liy () buyurub:Sn hm dnyada v hm d
axirtd mnim qardamsan.3
433.Allahn Peymbri(s):li mndndir v mn ondan.4
434.Allahn Peymbri(s):li mnim n bdnimdki bam kimidir.5
435.Allahn Peymbri(s):Hqiqtn linin ti mnim timdn v qan
mnim qanmdandr.6
436.Cabir:Allahn Peymbri (s) rfd idi v li onun qarsnda
durmudu. Peymbr buyurdu:Ey li! Yaxn gl v linini mnim lim qoy.
Ey li! Sninl mn bir aacdan yaradlmq. Mn hmin aacn kk, sn
onun gvdsi, Hsnl Hseyn onun budaqlardr. Kim onun budaqlarndan
aslsa Allah onu Cnnt daxil edr.7
122.Mxtlif hdislr.
437.Allahn Peymbri (s) liy ():Sninl mnim mqamm Harunla
Musann mqam kimidir, bu frql ki, mndn sonra peymbr yoxdur.8
438.Allahn Peymbri(s) yannda hakimlik v ya xilaftdn shbt dn
zaman buyurmudur:gr onu liy hval etsniz grrsiniz ki, li yol
gstrn v yolu tapm bir xsdir v sizi doru yol il aparr.9
439.Allahn Peymbri(s):Kim Admin elmini, Nuhun sayqln,
brahimin sbrini, Yhya ibn Zkriyyann phrizkarln v Musa ibn mrann
qzbini grmk istyirs li ibn bu Talib baxsn.10
440.Allahn Peymbri(s):li mminlrin aasdr.11
441.Allahn Peymbri(s):li dinin stunudur.12
442.Allahn Peymbri(s):Hqiqtn lini incidn mni incidib.13

4 Snn bn Mac, hdis 119
1
2
63
443.Allahn Peymbri(s):li mminlrin basdr, mal v srvt is

mnafiqlrin.1
444.Allahn Peymbri(s):linin bu mmtin boynunda olan haqq,
atann vladnn boynunda olan haqq kimidir.2
445.Allahn Peymbri(s):li ibn bu Talib mnim sirdamdr.3
446.Allahn Peymbri(s):Qiyamt gn nicat tapanlar li v onun
ilridirlr.4
447.Allahn Peymbri(s):lini yada salmaq ibadtdir.5
448.Allahn Peymbri(s): li insanlarn n yaxsdr demyn ks
kafir olub.6
123.Hqiqtn mn.
449.mam li ():Hqiqtn mn sizi sizdn qabaq zm yerin yetirdiyim
itatdn baqa bir ey vadar etmir v sizdn qabaq zm kindiyim gnahdan
baqa bir gnahdan kindirmirm.7
450.mam li ():Ay camaat! Hqiqtn mn sizin aranzda fironun
adamlar arasnda olan Harun, hminin Bni srailin arasnda olan Hitt qaps
v Nuhun qvm arasnda Nuhun gmisi kimiym. Mnm n byk xbr
v n byk doruu. Tezlikl vd olunduunuz eyi grcksiniz.8
451.mam li ():Hqiqtn mn he vaxt mharib v cihad
meydanndan qamamam v mniml dy kim glibs yeri onun qan il
doydurmuam.9
124.Mnm.
452.mam li ():Mnm dnyan xar v he sayan!10
453.mam li ():Mn Allahn Peymbrinin mehriban yolda v
yardmsyam.Mnm slamda ncl, btlri sndran, kafirlrl vuruan v din
dmnlrini mhv edn!11
454.mam li ():Mn hidayt bayra, phrizkarlq maaras, sxavt
mkan, bxi v comrdlik dryas v al dayam.12
455.mam li ():Mn Allah trfindn Cnntl Chnnmi
bldrnm. Mnim bldrdym miqdardan baqa he ks ona daxil
olmaz. Mnm byk ayran (haqq il batili bir-birindn ayran), mnm
Tarixi-Dmq, linin () trcmeyi hal, c.2, sh.260, hdis 778
5 Tarixi-Dmq, linin () trcmeyi hal, c.2,sh.408, hdis 907
12 Nhcus-Sad, c.2, sh.79
1
2
64
zmdn sonrak insanlarn imam v rhbri v mndn qabaq olmu ks

trfindn onu da edn.1
456.mam li ():Mn Allahn elmiym. Mn Allahn xbrdar qlbi,
Onun natiq dili, gz v trfiym. Mn Allahn liym.2
457.mam li ():Mn yol gstrnm; mn yolu tapmam; mn yetim v
yoxsullarn atasyam; mn dul qadnlarn basyam; mn btn ziflrin arxa
v pnahyam, mn qorxu v vahim iind olan hr bir ksin pnahgahyam;
mn mminlrin Cnnt aparan bldilriym; mn Allahn n mhkm ipi v
tqva klmsiym; mn Allahn gz , doruu dili v liym.3
458.mam li ():Mn Qiyamt gn Allah qarsnda ikayt n
dizlrini yer vuran ilk ksm.4
459.mam li ():Mn slam qbul edn ilk xsm.5
460.mam li ():Mn Peymbrl (s) namaz qlan ilk xsm.6
125.mam linin elmi.
461.mam li () xalq xlif kimi onunla beyt etdikdn sonra oxuduu
xtbd buyurmudur:Camaat! N qdr ki, mni itirmmisiniz, soruun,
mndn sual soruun! nki birincilrin v sonuncularn elmi mnddir. And
olsun Allaha, gr mhkm krssnd otursam Tvratn davamlar arasnda
onlarn Tvratlar sasnda hkm xararam v ... sonra buyurdu:Mni
itirmmidn qabaq mndn soruun. Toxumu yaran v insan yaradan Allaha
and olsun ki, gr Quran aysindn sorusanz siz onun n vaxt kimin
barsind nazil olmasn deyrm.7
462.mam li ():Sinmd el gizli elm var ki, gr onu akar etsm drin
quyuya sallanm vedrnin iplri kimi titryrsiniz.8
126.mam linin mzlumiyyti (zlm mruz qalmas).
463.mam li ():Mn Allahn Peymbri(s) vfat edn zamandan
hmi zlm mruz qalmam.9
464.mam li ():Mnim grdklrimi (qarladm tinliklri) he ks
grmyib.10
465.mam li ():Mn el bilirdim ki, vali camaata zlm edir, amma indi
camaat valiy zlm edir.11

t-Tovhid, sh.164, hdis 1
7 l-rad, c.1, sh.35
1
2
65
466.mam liy () sn bu i (xilaft) hrissn deyildikd o Hzrt

buyurmudur:And olsun Allaha siz daha hrissiniz. Siz ondan daha uzaqsnz
(ona layiq deyilsiniz) v mn daha haql v daha yaxnam (mn ona daha
layiqm v ya Peymbr qohumluq baxmndan daha yaxnam). Hqiqtn
mn z haqqm tlb etdim v siz mnim ona atmama mane
olursunuz...lahi! Mn Qrey v onlara yardm ednlr qar Sndn kmk
istyirm. nki onlar mnim qohumluq laqlrimi ksdilr, mnim yksk
mqamm aa hesab etdilr v mn mxsus olan ey gr mniml
vurumaq n lbir oldular.1
467.mam li ():Allahn Peymbri(s) buyurub:gr sn olmasaydn
mndn sonra mminlr tannmazdlar.2
468.mam li ():And olsun Allaha gecni shr kimi dvtikannn
stnd oyaq qalmaq v zncirlrl iyinlrimdn balanaraq kilmk mn
Qiyamt gn Allaha v Onun Peymbrin zalm kimi qovumaqdan daha
xodur.......
And olsun Allaha, gr yeddi iqlimi gylrin altnda olan eylrl birlikd
mn verslr ki, qarqann azndan arpann qabn almaqla Allaha qar
itatsizlik edim, etmrm!3
469.mam li ():Hqiqtn mn sizin aranzda qaranlqda olan raq
kimiym ki, onun trafna gln onun nurundan faydalanar.4
470.mam li ():Allah-taalann mndn byk niansi yoxdur; Allahn
mndn byk xbri yoxdur.5
471.mam li ():Haqq mn gstriln zamandan bri he vaxt onun
barsind kk etmmim.6

5 Nurus-Sqleyn, c.5 sh.491, hdis 5
1
2
66
19
mamlarn anas Fatim
127.Hzrt Fatimnin adlar
472.Allahn Peymbri(s):Qzm ona gr Fatim adlanb ki, Allah-taala
onu v onu sevnlri oddan (Chnnmdn) uzaq edib.1
473.mam Sadiq ():Fatimnin Allah yannda doqquz ad var: Fatim,
Siddiq, Mbark, Tahir, Zkiyy, Rziyy, Mrziyy, Mhddis, Zhra.2
474.Umar:mam Sadiqdn () sorudum ki: Fatimni n n Zhra
(parlaq) adlandrblar? Buyurdu:nki o mehrabda dayananda onun nuru
sma hlin, ulduzlarn yerd olanlar n samas kimi sard.3
128.Fatim mnim bdnimin bir parasdr.
475.Allahn Peymbri(s):Fatim mnim bdnimin bir parasdr. Onu
sevindirn mni sevindirib v onu qmlndirn mni qmlndirib. Fatim
mnim n n ziz xsdir.4
476.Allahn Peymbri(s):Hqiqtn Fatim mnim bdnimin bir
parasdr. O mnim gzmn nuru v qlbimin meyvsidir. Onu qmlndirn
mni d qmlndirir v onu ad edn mni d ad edir. O mnim hliBeytimdn mn qovuan ilk xsdir.5
129.Fatim dnya xanmlarnn xanmdr
477.Allahn Peymbri(s):Qzm Fatim dnya xanmlarnn xanmdr.6
478.Allahn Peymbri(s):Fatim Cnnt xanmlarnn xanmdr.7
479.Allahn Peymbri(s):Qzm Fatim dnyann yaradln
vvlindn sonuna kimi btn qadnlarnn xanmdr.8
130.Fatim qzblnnd Allah da qzblnir.
mali-Tusi, sh.300
6 Biharul-nvar, 43, sh.22, hdis 13
7 Musnd hmd ibn Hnbl, c.3,sh.80
1
2
67
480.Allahn Peymbri(s) Fatim leyhs-slama buyurub:Allah snin

qzbinl qzblnir v snin sevincinl ad olur.1
131.Hzrt Fatimnin msibti.
481.mam li () Fatim leyhs-slam torpaa taprarkn
buyurmudur:Salam olsun sn ey Allahn Peymbri! Mnim trfimdn v
knarnda uyuyan v sn (baqalarndan) daha tez atan qzndan! Ey Allahn
Peymbri, qznn kdrlndirici ayrlndan sbrim tkndi v gc v
taqtimi ldn verdim. Amma snin byk kdr yaradan ayrln v sni
itirmnin byk msibti bel bir vaxtda mnim tslli amilimdir. nki
bann mnim sinmd olduu, mnim qucamda can verdiyin v z liml
ban qbrinin da zrin qoyduum anlar he vaxt unutmaram. Biz hammz
Allah trfindnik v Ona trf qaydacaq. Budur (mn taprdn mant)
geri qaytarld v girov alnd. Amma bundan sonra, Allah mnim n snin
olduun diyar seincy qdr, mnim (sizin ayrlnz n olan) qmkdrim daimi olacaq, geclrim oyaqlqla keck. Tezlikl qzn sni
mmtinin v bir-birlri il lbir olanlarn ona olan zlmlrindn v haqqn
qsb etmlrindn xbrdar edck. Btn ba vernlri ondan soru v
vziyyt barsindki xbrlrin hamsn ondan xbr al. Bu zlmlr ba
verrkn snin getmyindn el d ox zaman kemmidi v xatirlrin
itmmidi. Salam olsun siz, bezikmk deyil vida salam! Buna gr d gr
sizin yannzdan getsm, bu, bezikmk v mhbbtin olmamas demk
deyil.gr qalsam, bu, Allahn sbr ednlr vd etdiklri barsind pis
gmanda olmamdan deyil.2
1
2

Nhcl-Bla, xtb 202
68
20
mam Hsn Mctba
132.O Hzrtin imamtinin byan
482.mam Baqir ():mirl-mminin salavatullah leyh, vfat
yaxnlaanda olu Hsn () buyurdu:Yaxn gl, Allahn Peymbrinin(s)
mn dediyi sirri sn deyim v mn taprd manti sn taprm. O sonra
hmin ii grd.1
133.Hsn mndndir, mn ondan.
483.Allahn Peymbri(s):Hsn mndndir v mn ondanam. Hr kim
onu sevs Allah onu sevr. Hsnl Hseyn mnim nvlrimdirlr.2
484.Allahn Peymbri(s):Allahm, mn onlar sevirm. Sn d hm
onlar, hm d onlar sevnlri sev.3
134.mam Hsnin fziltlri.
485.mam Sccad ():Hsn ibn li ibn bu Talib () z zmansinin n
abid, zahid v fziltli insan olub. Hcc gednd piyada v bzn ayaqyaln
gedrdi. N vaxt lmdn shbt drdis alayard. N vaxt qbrdn sz
drdis alayard. N vaxt Qiyamtdn sz drdis alayard. Siratdan
kemkdn danlanda alayard. Allahn dalt mhkmsind cavab
vermkdn sz dnd el ah-nal edrdi ki, zndn gedrdi. Namaza
balayanda bdni Rbbinin qarsnda titryrdi. Cnnt v Chnnmdn
shbt dnd ilan alm adam kimi qvrlard, Allahdan Cnnti istyrk
oddan Ona pnah aparard.4
486.hmd ibn l-Mddb l-Funun kitabnda v bn Mehdi Nuzhtulbsarda deyir:Bir gn Hsn ibn li () yerd oturub qarlarnda olan tik
rklri gtrb yeyn bir ne yoxsulun yanndan keirdi. Onlar o Hzrt
tklif edib dedilr: Ey Allah Peymbrinin nvsi, buyurun biziml yemk
yeyin. Ravi deyir:Hzrt miniyindn db dedi:Allah tkbbr sahiblrini
sevmir. Sonra onlarla yemk yemy balad v sonda onlarn hams doydular

1
2
69
v o Hzrtin brktindn hmin rklrdn he n azalmad. Hsn () sonra

hmin yoxsullar z qonaq ard v onlara yemk v geyim verdi.1
487.am halisindn olan bir nfr nql edir ki:Mdin hrin daxil
oldum. Bir nfrin gzlliyi mni zn clb etdi. Onun kim olmasn
sorudum. Dedilr ki, Hsn ibn lidir. aml kii deyir:Mn liy bel bir
olu olduu n hsd apardm. Sonra onun yanna gedib dedim:Sn bu
Talibin olusan? Buyurdu:Mn onun nvsiym. Dedim:Lnt olsun sn
v snin atana, Lnt olsun sn v atana! aml kii deyir:Amma o susdu,
mn cavab vermdi. O Hzrt sonra buyurdu: Deysn qribsn? gr minik
istsn verrik, bxi istsn ta edrik, kmk istsn edrik. Hmin xs
deyir:Mn ondan el bir halda ayrldm ki, o mnim yanmda yer znn n
sevimli adam idi.2
1
2
l-Mnaqib, bn hr Aub, c.4, sh.23

Muxtsr tarixi Dmq, c.7, sh.26
70
21
mam Hseyn
135.mam Hseynin dnyaya glmsi.
488.Fatim leyhs-slam:Hseyni () dnyaya gtirdikdn sonra Allahn
Peymbri(s) yanma gldi. Ua sar paraya bklm halda o Hzrt
verdim. Peymbr sar paran ab knara atd v a para gtrb Hseyni
ona bkd. Sonra buyurdu:Tut ey Fatim, o, imam v imam oludur! O onun
nslindn dnyaya glck doqquz imamn atasdr ki, onlarn doqquzuncusu
Qaimdir.1
489.mam Sccad ():Hseyn () dnyaya glnd Allah-taala Cbrail
vhy etdi ki, Mhmmdin olu olub, onun yanna get, onu tbrik et v ona de
ki, li snin n Harun Musaya olan kimidir. Odur ki, uaa Harunun olunun
adn qoy. Cbrail () yer endi v Allah trfindn Peymbri tbrik etdi v
sonra dedi:Allah-taala sn uaa Harunun olunun adn qoyma mr edir.
Peymbr sorudu:Harunun olunun ad n olub? Cbrail () dedi:ubyr.
Peymbr buyurdu:Mnim dilim rb dilidir. Cbrail () dedi:Uan adn
Hseyn qoy.2
136.O Hzrtin imamti
490.mam Hsn ():Mnim vfatmdan v ruhum bdnimdn xandan
sonra Hseyn ibn li () imamdr. Onun Peymbrin varisi olmas Allahn
yannda kitabda (Lvhi-mhfuzda v ya Quranda, yaxud da vsiyytnamd)
yazlb v Allah-taala bu varisliyi onun ata.anasndan olan varisliy artrb.
nki Allah bilir ki, siz onun yaratdqlarnn n yaxssnz. Buna gr d sizin
aranzdan Mhmmdi (s) sedi v Mhmmd (s) lini () v li mni
imamt sedi v mn Hseyni sedim.3
137.Hseyn mndndir v mn Hseyndnm.
491.Allahn Peymbri(s):Hseyn gldikd, o mndndir. O mnim
olum v balamdr. O qardandan sonra insanlarn n yaxsdr. O
mslmanlarn imam, mminlrin bas, almlrin Rbbinin xlifsi, kmk
istynlrin kmyi, pnah axtaranlarn pnah v Allahn btn yaratdqlar
n hcctidir. O, Cnnt cavanlarnn bas v mmtin nicat qapsdr.
Kifaytul-sr, sh.194
llu-raye, sh.137, hdis 5
1
2
71
Onun mri mnim mrim v ona tabe olmaq mn tabe olmaqdr. Kim ona itat
ets mndndir v kim ona qar itatsizlik ets mndn deyil.1
492.Bra ibn Azib:Allahn Peymbrini (s) grdm ki, Hseyni dalna
mindirib v bel deyir:lahi! Mn onu sevirm, onu Sn d sev.2
493.Sid ibn bi Raid Yla Amiridn nql edir ki: O, Allahn
Peymbrinin (s) dvt olunduu qonaqla gedrkn o Hzrtl yolda olub.
Peymbr (s) qabaqda gedirmi v Hseyn uaqlarla oynamaqla mul imi.
Peymbr (s) onu tutmaq istyir. Amma uaq o trf bu trf qar.
Peymbr (s) onunla zarafat etmy v onu gldrmy balayr v nhayt
Hseyni tutur, linin birini onun boynunun arxasna, digrini is nsinin
altna qoyur, onun azndan p-p :Hseyn mndndir v mn
Hseyndnm. Allah Hseyni sevni sevsin. Hseyn nvlrimdn biridir.3
494.bn Abbas:Allahn Peymbri(s) Hseyn ibn lini () z iynin
mindirmidi. Bir nfr dedi:Oulcan, n yax miniy minmisn? Peymbr
(s) buyurdu:O z nec gzl svaridir!4
138.mam Hseynin() fziltlri.
495.Allahn Peymbri(s):Kim yer znn gy hli yannda n sevimli
xsin baxmaq istyirs, Hseyn baxsn.5
496.mam Hseyn ():Allahn Peymbrinin (s) yanna getdim. bn Ubey
Kb onun yannda idi. Allahn Peymbri (s) mn dedi:Xo glmisn, ey
ba Abdullah! Ey gylrin v yerlrin zinti v bzyi! Ubey Peymbr
dedi:Ey Allahn Peymbri! Nec ola bilr ki, sizdn baqas gylr v
yerlrin zinti olsun?! Peymbr () buyurdu:Ey Ubey, mni haqq olaraq
peymbr gndrn and olsun ki, Hseyn ibn linin gylrdki mqam v
drcsi yerdki mqamndan daha stndr. Allah-taalann rinin sa
trfind yazlb ki: (Hseyn) hidayt ra v nicat gmisi, yorulmaz, izztli,
fxr olunmal, yol gstrn imam v (qiymtli) azuqdir.6
497.mam Hseyn () Aura gnndki klamlarnn birind
buyurmudur:Bilin! Bu haramzad olu haramzad mni iki yol arasnda
qoyub: qlnc v zillt! Zillt qatlamaq bizdn ox-ox uzaqdr. Allah, Onun
Peymbri, mminlr, (bizim trbiy olunduumuz) pak tklr, qeyrtli
qlblr, alicnab ruhlar qbul etmzlr ki, biz alaq bir baya tslim olma
rfli lmdn stn tutaq!7
mali-Sduq, sh.101
3 l-Mstdrk la s-shiheyn, c.2, sh.177
4 Snn Tirmizi, c.5, sh.661, hdis 3784
5 Mnaqib ibn hr Aub, c.4, sh.73
6 Uyun xbar Rza () , c.1, sh.59, hdis 29
7 l-Luhuf, sh.97
1
2
72
498.mam Hseyn () Aura gnndki klamlarnn digr birind

buyurmudur:And olsun Allaha ki, n siz zillt li uzadacaam v n d
sirlr, kllr kimi qaacaam.1
499.mam Sccad ():mam Hseynin () li il sa qulana iar edib
bel buyurduunu eitdim ki:gr bir nfr mnim bu qulama sys v digr
qulama zr istdiyini bildirs mn onun zrn qbul edrm. nki mirlmminin li ibn bu Talib () mn babam Peymbrdn (s) bel etdiyini
nql edib ki:zr istr yetrli olsun istrs d yetrsiz qbul etmyn ks
Kvsr hovuzunun yanna daxil olmayacaq.2
500.Hzeyf ibn Yman:Peymbrin Hseynin lindn tutub bel
buyurduunu eitdim ki: Ay camaat! Bu Hseyn ibn lidir. Onu tanyn.
Canm (qdrt) lind olana and olsun ki, hm o, hm onu sevnlr v hm d
onu sevnlri sevnlr Cnntddirlr.3
501.ueyb ibn bdurrhman Xuzai:Tff (Krbla) gn Hseyn ibn
linin kryind nyins izi qalmd. Zeynlabidindn () bu bard
soruduqda O Hzrt buyurdu:O, Hseynin () basz qadnlar, yetimlr v
fqirlr kryind dad kislrin yeridir.4
502.Seyyid ibn Tavus Luhuf kitabnda hdisin ravisindn nql edir ki:
Hmin vaxt Hseyn () dmni tkbtk mbarizy arr, meydana xan
hr bir ksi ldrrd. Bel ki, onlardan oxlu sayda adam mhv etdi. O Hzrt
mbariz zaman bel buyururdu:
lm xarl qbul etmkdn daha yaxdr
Xarlq Chnnm oduna daxil olmaqdan daha yaxdr.
Ravilrdn biri deyir:And olsun Allaha vladlar, ail zvlri v
yoldalarnn hams ldrlb mlub olmu el bir xs grmmim ki,
Hseyn kimi sakit v soyuqqanl olsun. Dmnin qounu mhasir dairsini
sxrd, amma o, z qlnc il onlara hcum edirdi. Onlar da o Hzrtin
qarsndan kei srs hcuma ken canavarn qarsndan qaan kimi
qardlar. O, dmnin otuz min nfrlik qoununa hcum edir v onlar milk
kimi dadrd. Sonra:
deyib z yerin qaydrd.5
l-rad, sh.235
Ehqaqul-hqq, 11, k: 431
4 Mnaqib hr ibn Aub, c.4, sh.66
5l-Luhuf, sh.170
1
2
73
22
mam Sccad
139.O Hzrtin imamti
503.mam Baqir ():El ki, Hseyn ibn linin () hadti yaxnlad,
byk qz Fatim binti Hseyni () ard ona bal bir yaz v aq bir
vsiyytnam verdi. li ibn Hseyn el qarn arsna dar olmudu ki, sa
qalmasn gman etmirdilr. Fatim hmin yazn li ibn Hseyn () verdi.
And olsun Allaha ki, hmin yaz sonra biz atd. . And olsun Allaha ki,
Adm yaranandan dnyann sonuna kimi Adm vladlarnn ehtiyac olan hr
bir ey hmin yazda mvcuddur.1
140.mam Zeynlabidinin() mqam.
504.Allahn Peymbri(s):Qiyamt gn bir car car kck
ki:Hardadr Zeynlabidin( yni abidlrin zinti) ? Mn onda grcm ki,
olum li ibn Hseyn ibn li ibn bu Talib (qabaa xmaq n) sralar
yarr.2
505.mam Baqir ():O (yni imam Zeynlabidin ()) Mdinnin yz yoxsul
ailsin balq edirdi v yetimlrin, yoxsullarn v aciz xslrin, hminin
zavall fqirlrin onun sfrsind oturmalarn sevrdi. O z li il onlara yemk
gtirrdi v gr onlardan ailli olan olsayd, Hzrt z yemyindn onun ailsi
n aparard. Yediyi hr bir yemkdn vvl sdq verr, ondan sonra
yeyrdi.3
506.mam Baqir ():li ibn Hseyn z maln iki df Allah il bld.4
507.mam Sadiq ():Atam buyurard ki:li ibn Hseyn namaz qlanda
aac gvdsin oxayrd, klyin trptdiyi hisslr istisna olmaqla qtiyyn
trpnmzdi.5
508.Tbrsi lamul-vra kitabnda:li ibn Hseynin () knizlrindn
biri onun lin su tkrd. Aftafa onun lindn dd v o Hzrtin zn
yaralad. li ibn Hseyn ban ona trf qaldrd. Kniz dedi:Allah-taala
buyurur:qzbini udanlar Hzrt dedi:Qzbimi uddum.Kniz dedi:
3 Mnqib ibn hr Aub, c.4, sh.154
4 Hilytul-vliya, c.3, sh.140
1
2
74
insanlarn gnahlarndan ken... Hzrt buyurdu:Sni baladm. Kniz

dedi:Allah yaxlq ednlri sevr1 Hzrt buyurdu:Get, sni Allah yolunda
azad etdim.2
509.Mhmmd ibn Tlh afii Mtalibul-suul kitabnda:li ibn
Hseyn z otanda namaz qlmaqla mul idi v scd halnda olarkn otaqda
yann ba verdi. Evd olanlar fryad qoparb ey Allahn Peymbrinin
balas, ey Allahn Peymbrinin balas, od, od! deyirdilr. Amma Hzrt
scd halnda qalmaqda idi v nhayt od snd. Sonra ona dedilr:Oda
hmiyyt vermmyinizin sbbi n idi? Buyurdu:Axirt odu.3
510.bu Nim Hilytul-vliya kitabnda:li ibn Hseyn bir dst
adamla oturmudu. Birdn z evindn kimins lmndn xbr vern bir arvad
ssi eitdi. Durub z evin getdi v sonra hmin mclis qaytd. Orada olanlar
dedilr: Ns bir hadis ba vermidi? Buyurdu: Bli. Hmin dst o Hzrt
ba sal verdi v onun sbrliliyindn heyrtlndi. O Hzrt buyurdu:Biz
bir nsilik ki, sevdiyimiz ilrd Allaha itatkar v tslimik, xoglmz ilrd
Ona kr edn!4
Ali-mran, ay 134
Elamul-vra, sh.256
3 Mtalibus-suul, sh.77
1
2
75
23
mam Mhmmd Baqir
141.O Hzrtin imamti
511.Kifaytul-sr:li ibn Hseyn () o Hzrtin lm il nticlnn lm
yatana ddkd oullar Mhmmd, Hsn, Abdullah, mr, Zeyd v Hseyni
bir yer yd v Mhmmdi z caniin v vsisi tyin edrk ona Baqir knysi
verdi, qardalarnn baln ona taprd.1
142.Elm v hikmti yaran.
512.Allahn Peymbri(s) Cabir ibn Abdullah nsariy xitab edrk
buyurmudur:Cabir! Sn o qdr yaayacaqsan ki, Tvratda Baqir kimi tqdim
ediln olum Mhmmd ibn li ibn Hseyn ibn li ibn bu Talibi grcksn.
Onunla grn zaman ona mnim salamm atdr.2
513.mam Baqir ():Batilin z qarnna ald haqq mni kmy ard v
mn batilin byrn yardm v haqq onun qarnnn prdlrinin arasndan
xartdm. Ondan sonra gizlin v rtl olan haqq akar oldu v yayld.3
514.li ibn brahim atasndan nql edir ki:traf blglrin ilrindn bir
dst imam Baqirdn () onun yanna daxil olmaq n icaz istdilr. Hzrt onlar
qbul etdi. Onlar hmin mclisd otuz min msl sorudular v on ya olan bu
Cfr onlarn hamsna cavab verdi.4
143. mam Baqirin fziltlri.
515.mam Sadiq ():Atam () Allah ox zikr edrdi. Onunla yol gednd
hmi zikr dediyini grrdm. Onunla n vaxt yemk yeyirdims grrdm ki,
zikr deyir. Camaatla shbt edirdi, amma bu onu Allah zikr etmkdn saxlamrd.
Grrdm ki, dili damana yapb v la ilah illllah deyir. O bizi bir yer
yard v gn xan zaman zikr demyimizi buyurard. Bizim Quran oxuya
bilnimiz Quran oxumaq gstrii verrdi. Quran oxuya bilmynlr is gstri
verrdi ki, zikr desinlr.5
516.mam Sadiq ():mam Baqir () insanlarn n gzl sslisi idi.6
517.Sleyman ibn Qurm:bu Cfr Mhmmd ibn li biz be yz, alt yz
dirhmdn min dirhm kimi hdiyy v bxi verrdi v o qardalarna, gr
Kifaytul-sr, sh.239
3 Rbiul-brar, c.2, sh.603
1
2
76
glnlr, kmk arzusu v midi il onun yanna glnlr hdiyy vermkdn

yorulmazd.1
24
mam Cfr Sadiq
144.O Hzrtin imamti.
518.Allahn Peymbri(s): Olum Cfr ibn Mhmmd ibn li ibn
Hseyn ibn li ibn bu Talib dnyaya glnd onu Sadiq adlandrn.2
519.Mhmmd ibn Mslim:bu Cfr Mhmmd ibn li ibn Baqirin ()
yannda idim. Olu Cfr glib daxil oldu. O kkilli idi, lind bir ubuq var idi
v onunla oynayrd. Baqir () onu tutub mhkm sinsin sxd. Sonra
buyurdu:Atam-anam sn fda olsun ki, oyun-oyuncaq hli deyilsn. Daha
sonra mn buyurdu:Ey Mhmmd! Mndn sonra snin imamn budur. Ona
tabe ol v onun elmindn bhrln. And olsun Allaha ki, o Allahn
Peymbrinin(s) vsf etdiyi Sadiqdir. Hqiqtn onun ilri dnya v axirtd
qalibdirlr.3
145.O Hzrtin xlaq v gzl davranlar.
520.Mhmmd ibn Ziyad zdi:Mdinnin alimi Malik ibn nsin bel
dediyini eitdim ki: Cfr ibn Mhmmd Sadiqin () yanna gedirdim v o
Hzrt mnim n mtkk qoyur, mn ehtiram gstrir v deyirdi: Malik!
Mn sni ox istyirm. Mn hmin szdn ad olurdum v Allaha kr
edirdim. Malik deyirdi: O Hzrt hmi bu haldan birind idi: ya oruc
olurdu, ya namaz qlard, ya da zikr deyrdi. O, byk abidlrdn v Allahdan
qorxan zahidlrin n zmtlilrindn idi. oxlu hdis deyrdi, onunla oturmaq
insana xo glirdi v o, bhrlnmli adam idi.4
521.Hiam ibn Salim:El ki hava qaralrd v axamdan bir az keirdi
mam Sadiq () irisind rk, t v dirhm olan bir daarcq gtrb iynin
qoyaraq Mdinnin mhtac adamlarna aparar v onlar hmin adamlarn
arasnda blrdi. Onlar o Hzrti tanmrdlar. mam Sadiq vfat edndn sonra
hmin kmklr ksildi v Mdinnin yoxsullar baa ddlr ki, hmin xs
imam Sadiq () olub.5
l-rad, sh.266
l-Xraic-vl-craih, c.1, sh.268, hdis 12
1
2
77
522.Mlla ibn Xunys: bu Abdullah () bir gec narn ya yaarkn

Bni Saidnin eyvanna getmk mqsdi il evindn xd. Mn o Hzrtin
arxasnca ddm. Birdn onun lindn yer bir ey dd v imam
dedi:Bismillah, Allahm onu biz qaytar. Mn zm ona atdrb salam
verdim. Dedi: Mlla snsn? Dedim:Bli, sn fda olum.
Buyurdu:linl axtar v bir ey tapsan onu mn ver. Mn rk tiklri
tapdm v onlar o Hzrt vermk n onun yanna apardm. Grdm ki,
iynind bir rk daarc var. Dedim:Siz fda olum, icaz verirsiniz onu
mn gtrm? Buyurdu:Xeyr, bu i mn zm daha layiqm, amma
mniml gl. Mlla deyir: Bni Saidnin eyvanna atdq. Grdk ki, orada
bir dst adam yatb. Hzrt onlarn hr birinin paltarnn altna bir-iki tik
rk qoydu v nhayt axrnc adama atd. Sonra qaytdq. Mn dedim:Sn
fda olum, bunlar haqq tanyrlar (sizin imamtiniz etiqadlar
var)?Buyurdu:gr tansaydlar, onlara un da verrdik.1
523.bu mr eybani:mam Sadiqi () lind bir bel, ynind qaln bir
paltar z bostannda ilyn grdm. Onun kryindn tr axrd. Dedim:
Fda olum, icaz verin sizin yeriniz mn ilyim. Buyurdu: Mn kiinin z
yaayn tmin etmk n gnin istisind ziyyt kmsini sevirm.2
1
2
Svabul-mal, sh.183, hdis2

78
25
mam Musa Kazim
146.O Hzrtin imamti
524.mam Sadiq () Sfvan Cmmaln bu mqama (imamt mqamna)
malik olan xs barsindki sualnn cavabnda buyurmudur:Bu mqamn
sahibi bs v pu ilrl mul olmaz. Bu vaxt hl uaq olan Musa ibn Cfr
daxil oldu. Onun yannda bir dii Mkk keisi var idi. O hmin keiy
Rbbin scd et deyirdi. bu Abdullah onu tutub qucaqlad v buyurdu:
Atam-anam buna fda olsun ki, bihud v qflt sbb olan ilrin hli deyil.1
147.mam zindanda
525.Subani:bulhsn Musa ibn Cfr on ildn artq hr gn gn
xandan sonra scdy gedirdi v scdsi gnortaya kimi kirdi. Subani
deyir:Bzn Harun imam Kazim () saxlanlan zindan grnn dama xr v o
Hzrti scd halnda grrd. Bir df Harun Rbi dedi:O n paltardr ki,
mn onu hr gn orada grrm? Rbi dedi:Ey mirl-mminin, o paltar
deyil, Musa ibn Cfrdir, hr gn gn xandan gnortaya kimi scdd olur.
Rbi deyir:Harun mn dedi: Dorudan da o, Bni Haimin rahiblrindndir.
Mn dedim:Bs n n onu zindana salaraq meydan ona daraltmsan?
Dedi:Heyf ki, bundan baqa bir ar yoxdur.2
526.li ibn Suveyd: Mn zindanda olan bulhsn Musaya () bir mktub
yazb ondan hm haln, hm d oxlu msllr sorudum. Bir ne ay mn
cavab vermdi. Sonra mn bel bir cavab yazd: Balayan v mehriban
Allahn ad il..... V sonra: Sn el bir xssn ki, Allah sn Mhmmd
hli-Beyti yannda mqam verib v sni, ziz tutman istdiyi dinini
sevnlrdn edib.... .3
148.mam Kazimn fziltlri.
527.l-rad:Rvayt olunub ki, Hzrt Kazim () ox dua edr v
buyurard: Allahm, Sndn lm zaman rahatlq v hesab aparlarkn fv v
bxi dilyirm. O, bu cmlni tkrar edrdi. O Hzrtin dualarndan biri bel
idi:Snin bndnin gnah byk, Snin trfindn olan fv v balama is
gzldir. O Hzrt, Allahn qorxusundan el alayard ki, saqqal gz yandan
l-Mnaqib, bn hr Aub, c.4, sh.317
Uyunu xbari Rza () , c.1, sh.95
1
2
79
islanard. Ail v qohumlarna o Hzrtdn ox qay gstrn yox idi.

Axamlar Mdininin yoxsullarna ba kr, z il dirhm, dinar, un v xurma
dolu znbil aparar v onlarn qaplarnn azna qoyard. Onlar hmin pul v
mallarn kimin trfindn olmasn baa dmzdilr.1
528.Hsn ibn Mhmmd ibn Yhya lvi:Babam mn nql edib ki:
Musa ibn Cfr ox ibadt etdiyi n saleh bnd deyirdilr. Bizim
alimlrimiz nql ediblr ki, o, gecnin vvlind Peymbrin (s) mscidin
gedrk scdy qaplb, scdd bel deyirmi:Mnim gnahm bykdr,
Snin balaman gzldir ey kinilmy layiq olan v balayan! O bu
cmlni shr kimi tkrar edrmi. Musa ibn Cfr sxavtli v alicnab bir
insan olub. Kimins onun barsind xoaglmz szlr demsini eitsydi, ona
iind min dinar olan kis gndrrdi.2
1
2
l-rad, sh.296
Badadn tarixi, c.13, s 27
80
26
mam Rza
149.O Hzrtin imamti
529. bdrrhman ibn Hccac:blhsn Musa ibn Cfr () z olu
lini () z caniini tyin etdi, onun n vsiyytnam yazd v Mdinnin
tannm xsiyytlrindn altm nfri ahid tutdu.1
150.mamn vli-hdiliyi qbul etmy mcbur edilmsi
530.baslt Hrvi:Mmun imam Rzaya () dedi:Ey Allahn
Peymbrinin olu!. . . Mn bel mslht grdm ki, zm xilaftdn
knara kim, onu sn taprm v sninl beyt edim. Hzrt Rza ()
buyurdu:gr bu xilaft snindirs v onu sn Allah veribs Allahn snin
ynin geyindirdiyi libas xarb baqasna vermyin rva deyil v gr xilaft
snin deyils, snin olmayan eyi mn vermk haqqn yoxdur. Mmun
dedi:Ey Allahn Peymbrinin vlad! Sn bu ii qbul etmlisn. mam
buyurdu:Mn z razlmla bu ii he vaxt qbul etmycym..... Sn
istyirsn ki, bu iin il camaat li ibn Musa dnyaya arxa evirmmidi,
ksin dnya ona arxa evirmidi, mgr grmrsnz ki, xilaft tamah il
vli-hdliyi nec qbul etdi?! desin. Mmun sbldi v dedi:. . And olsun
Allaha, gr vli-hdliyi qbul etmsn onu sn mcbur qbul etdircym.
gr onu qbul etsn, he, yoxsa boynunu vurduracaam.2
151.mam Rzann ()fziltlri
531.Hrvi: Darus-Srxsin giri qapsna, Hzrt Rzann zindana
salnm olduu v zncirl baland yer getdim. Zindann gztisindn o
Hzrtin hzuruna getmk n icaz istdim. O dedi:Onunla gr
bilmzsiniz. Sorudum ki:N n? Dedi: nki o, bzn gec-gndz
rzind min rkt namaz qlr. Yalnz gnn vvlind, gnortadan qabaq v
gn batana yaxn bir mddt namaz qlmr. Hmin vaxt da z sccadsind
oturub Allah il raz-niyaz edir. Hrvi deyir: Zindann gztisin
dedim:Ondan xahi et, hmin vaxtlarda grn getmyim icaz versin. O
mnim n icaz ald v mn o Hzrtin hzuruna getdim. Grdm ki, z
sccadsind oturub fikirlir.3
Uyunu xbari-Rza (),c.2, sh.139, hdis 3
1
2
81
532.brahim ibn Abbas:Mn imam Rzann () he vaxt kims ac bir sz

demsini v ya kimins sz qurtarmam szn ksmsini grmdim. gr
kimins istyini yerin yetirmk imkan olsayd he vaxt onu li bo
qaytarmazd. He vaxt kimins yannda ayan uzatmazd. Yannda adam
olanda syknmzdi. He vaxt qulam v xidmtilrindn birin xoaglmz bir
sz demsini eitmdim. He vaxt tfrmsini v ya glnd qhqh kdiyini
grmdim, gl tbssm idi. Sfrsini aanda qulam v xidmtilrini, htta
qap (v) mehtrini z il sfry yldirrdi.1
Uyunu xbari -Rza () , c.2, sh.184, sh.7
82
27
mam Cavad
152.O Hzrtin imamti
533.Abdullah ibn Cfr:Mn Sfvan ibn Yhya il imam Rzann ()
hzuruna getdim. Hl ya olan bu Cfr (orada) dayanmd.
Dedim:Allah bizi siz fda etsin! Allah elmmi, gr sizin banza bir i
gls sizdn sonra (imam) kim olacaq? O Hzrt imam Cavada iar edrk
buyurdu:Bu olum. Abdullah ibn Cfr deyir: Mn dedim:O, bu yada?!
Buyurdu:Bli, o, bu yada. Allah-taala iki yal sa il dlil-sbut gtirdi.1
534.Yhya Snani:Mkkd imam Rzann () yanna getdim. Grdm ki,
o Hzrt banann qabn soyub bu Cfrin () (imam Cavadn) azna qoyur.
Dedim:Qurban olum, sizin ziz vladnz el budur? Buyurdu:Bli. O el bir
uaqdr ki, slamda bizim ilrimiz n ondan brktli bir uaq
doulmayb.2
153.mam Cavadn() fziltlri.
535.Allahn Peymbri(s) Abdullah ibn Msudun Hseynin () nslindn
olan imamlar barsindki sualnn cavabnda buyurmudur:...V linin
(Rzann) nslindn onun olu triflnmi Mhmmd dnyaya glck v
insanlarn yaradl baxmndan n pak v n xo xlaqls olacaqdr.3
536.Abdullah ibn Sid:Mhmmd ibn li ibn mr ibn Tnuxi mn
dedi:Mhmmd ibn lini kz il shbt edn grdm. kz d ban
trpdirdi. Dedim:Yox (bu qbul deyil), gstri ver kz sninl shbt
etsin. Hzrt buyurdu:Biz qularn dili yrdilib v biz hr bir ey verilib.
Sonra (kz xitab edrk) buyurdu:La ilah illllah vhdhu la rik lh de.
V kzn bana l kdi. Hmin vaxt kz dedi:La ilah illllah vhdhu la
rik lh.4
537.li ibn Hssan Vasiti:sfahanda dzldilmi v bzi hisslri
gmdn olan bir alti zml gtrdm v dedim ki, onu mvlam bu Cfr
hdiyy edrm. Hzrt hamnn cavabn verdikdn v onlar daldqdan
sonra, z d durub getdi. Mn onun arxasnca yola ddm v yolda cnab
Mvffq il rastladm. Ona dedim ki, bu Cfrdn mn, hzuruna getmk
3 Kifaytul-sr, sh.84
4 Dlailul-mam, sh.211
1
2
83
n icaz al. Sonra, o Hzrtin hzuruna getdim v salam verdim. hrsind

narazlq lamti olan halda salammn cavabn verdi v yldi. Hzrt
yaxnladm v qolumda olan onun qarsnda qoydum. Qzbl mn baxd v
sonra sa v sola nzr salb buyurdu:Allah mni bu ilr n yaratmayb.
Mnim oynamaqla n iim var?! Mn o Hzrtdn zr istdim. O mni
balad v mn hmin alti gtrb l xdm.1
538.Zeydi mzhbindn olan Qasim ibn bdrrhman deyir:Mn Badada
getdim v ora atanda camaatn qab nys baxaraq dayandn grdm.
Sorudum:N olub? Dedilr: Rzann oludur. Dedim:Mn onu
grmliym. O dii (v ya erkk) bir qatrn stnd grnd. z-zm
dedim:Allah Lnt etsin imamt etiqad sahiblrin ki, Allahn bu kiinin
itatini vacib etmsini deyirlr. O mn trf dnb dedi:Ey Qasim ibn
bdrrhman:Mgr biz zmzdn olan (adi) bir adamam tabe olacaq?!
Onda biz haqq yoldan azm v dlilik etmi olarq. (Qmr sursi /24) Mn
z-zm dedim:Vallah o cadugrdir. Yen mn trf dnb dedi:mgr
irimizdn vhy yalnz onam nazil olmudur?! Xeyr, o, yalannn, lovann
biridir. (Qmr sursi /25) Qasim deyir: Mn qaytdm v imamt etiqad
bsldim v hadt verdim ki, o Allahn yaratdqlarna qar dlil v hcctidir
v ona etiqad bsldim.2
1
2
Dlailul-mam, sh.212
Kful-umm, c.3, sh.153
84
28
mam Hadi
154.O Hzrtin imamti
539.mam Cavad ():Mndn sonra imam, olum lidir, onun sz mnim
szmdr v ona tabe olmaq mn tabe olmaqdr. Ondan sonra imamt onun
olu Hsn atr.1
155.mam Hadinin fziltlri
540.Kitabul-vahid: Qardam Hseyn ibn Mhmmd mn nql edrk
dedi:Bir dostum var idi v o, Bann v ya Vsifin (trddd mndndir)
uaqlarnn mllimi idi. O mn dedi:mir xlifnin sarayndan qaydarkn
mn dedi: mirl-mminin bu gn bn Rza deyiln bu xsi zindana sald v
onu li ibn Krkr taprd. Onun bel demsini eitdim ki:Mn Allah
yannda Salehin dvsindn d zizm, evinizd daha gn yaayb kef
kin. Bu yalan xmayacaq bir vddir. Hzrtin bu ay v szdn mqsdinin
n olmasn baa dmdim. Dostum dedi:mirim dedim:Allah izztini
artrsn, o hdlyib. Grrsn gndn sonra bir hadis ba verck.
Hmin gnn shrisi xlif bn Rzan azad etdi v ondan zr istdi.
nc gn Yaiz, Ylun v Tami bir dst adamla xlify qar syan
etdilr, onu ldrdlr v olu Mstnsiri onun yerind oturtdular.2
541.Kful-umm:sfahan halisindn bir dst, o cmldn bulabbas
hmd ibn Nsr v bu Cfr Mhmmd ibn lviyy nql edirlr
ki:sfahanda bdrrhman adnda bir i kii var idi. Ondan sorudular ki:N
n camaatn iind baqasna deyil mhz liyynNqinin imamtin etiqad
bslyirsn?Dedi: Buna mnim rastladm bir i sbb oldu. Mn yoxsul,
eyni zamanda ox danan v crtli bir xs idim. Bir il sfahan halisi mni bir
dst adamla birlikd xlifnin sarayna ikayt gndrdi. Xlifnin yannda
ikn li ibn Mhmmd ibn Rzann arlmas gstrii verildi. Orada
olanlardan birin dedim:arlan xs kimdir? Dedi:O, lvidir v rafizilr
onun imamtin etiqad bslyirlr. Sonra dedi:Mnc Mtvkkil onu
ldrmk n artdrb. Dedim:Mn bu xsin nec adam olmasn
grmyinc yerimdn trpnn deyilm. O, at il gldi. Camaat yolun sa v
sol trflrind sraya dzlmd v ona baxrd. Mhbbti qlbim dd.
Buna gr d qlbimd dua edirdim ki:Allah Mtvkkilin rrini ondan uzaq
1
2

Biharul-nvar, , c.50, sh.189, hdis 1
85
etsin. O camaatn aras il hrkt edirdi. Gzn atnn yalna dikmidi v

trafa baxmrd. Mn dayanmadan ona dua edirdim. Mn atanda zn mn
tutub dedi:Allah snin duan qbul etdi v sn uzun mr balad, maldvltini v vladn artrd. Hmin hadisdn sonra biz sfahana qaytdq.
Allah mn o qdr srvt verdi ki, evimin qapsn iind milyonlarla dirhm
dyri olan eylr olduu halda balayram v (hl) bu, evdn knarda olan
srvtimdn lavdir. On vlad da qismtim olub. mrmdn d yetmi ne il
keir. vvlimdn xbri olan v Allahn mnim barmdki duasn qbul
etdiyi ksin imamtin etiqad bslmyimin sbbi budur.1
Kful-umm, c.3, sh.179
86
29
mam Hsn skri
156.O Hzrtin imamti
542.mam Hadi (): Mndn sonra imam Hsndir v Hsndn sonra olu
Qaim yer zn zlm v sitml dolduu kimi dalt v insaf il dolduran!1
157.mam skrinin() fziltlri.
543.Mhmmd ibn smail:bu Mhmmd (imam skri) () zindanda
olan zaman Abbasilr, hminin Saleh ibn li v hli-Beyt etiqad
olmayanlardan bir dst Saleh ibn Vsifin yanna gedib dedilr ki:Ona qar
qtiyytli ol v ona macal verm. Saleh onlara dedi:Ona daha n edim? Tapa
bildiyim n pis iki adam onun zrin qoymuam, amma o iki nfr (o Hzrtin
rftarn grrk) tamamil ibadt v namaz hli olublar.2
544.bulqasim Kufi t-Tbdil kitabnda deyir:z srinin filosofu olan
shaq Kindi Quranda olan tzadlar bir yer toplamaq qrarna gldi v bu
mqsdl evind oturub bu il mul olmaa balad. Bir gn onun
agirdlrindn biri imam Hsn skrinin () hzuruna getdi. mam ona
dedi:Sizin aranzda all-kamall bir adam taplmr ki, ustadnz Kindini
balad v Qurana giridiyi idn saxlasn? Kindinin agirdi dedi:Biz onun
agirdlrindnik. Bu v ya digr msllrd ona nec etiraz ed bilrik?
mam skri () buyurdu:Dediyim ii gr bilrsn? O dedi:Bli. Hzrt
buyurdu:Onun yanna get, onunla isti mnasibtlr qur v zn grdy id
ona kmk etmk istyn xs kimi gstr. Onunla nsiyyt yaratdqdan sonra
de ki, qarma bir sual xb v onu sndn sorumaq istyirm. O da deyck
ki, soru. Onda ona de:gr bu Quran buyuran snin yanna gls, ola bilrmi
ki, onun dediklrindn mqsdi snin z znnin il ondan baa ddyn
mnalardan frqli olsun? Onda Kindi cavab verck ki:Bli, ola bilr. nki
o (yni Kindi) ox dncli v baadn adamdr. Hmin xs Kindinin
yanna getdi v mehribanlqla ona yaxnlad v sonra hmin sual ondan
sorudu. Kindi dedi:Sualn bir d tkrar et. Hmin xs sualn bir d tkrar
etdi. Kindi z-zlynd fikr dald v bu ii hm dililik v hm d al
baxmndan mmkn sayd. Sonra agirdin dedi: Sni and verirm, de grm
bu sual hardan yrnmisn? agirdi dedi:Zehnimdn kedi v sndn
sorudum. Kindi dedi:Bel sual he vaxt snin kimilrinin zehnindn ke
1
2

87
bilmz v sn v snin kimilr bel bir mqama ata bilmzsiniz? De grm bu

sual haradan gtrmsn? agird dedi:bu Mhmmd mn buyurdu ki,
sndn bu sual soruum. Kindi dedi:ndi hqiqti dedin. Bel sual yalnz bu
aildn xar. O sonra od istdi v topladqlarnn hamsn yandrd.1
Mnaqib, bn hr Aub, c.4, sh.424
88
30
mam Mehdi
158. mamn adlar
545.mam Baqir () Haqsz yer ldrln mzlum xsin sahibin bir
ixtiyar verdik. (ritin bu hkmlri il) artq ona kmk olunmudur1
aysinin tfsirind buyurmudur:Allah (slam Peymbrini) hmd,
Mhmmd v Mahmud, san Msih adlandrd kimi, Mehdini Mnsur
(kmk olunmu) adlandrmdr.2
546.mam Sadiq () o Hzrtdn Mehdiy Qaim ad verilmsi barsind
sual soruularkn buyurmudur:nki o hr bir gizli i istiqamtlndirilir.3
159. O Hzrtin imamtinin dlili.
547.mam skri () o Hzrtdn sonra olacaq ilahi hcct v imam
barsindki suala cavab verrkn buyurmudur:Olum Mhmmd.Mndn
sonra imam v hcct odur. Kim onu tanmadan ls cahiliyyt ls kimi lb.
Bilin! Onun qeyb kilmsi olacaqdr. Nadanlar bu bard srgrdan qalarlar
v batil hli mhv dar olarlar. (Onun zhuru n) vaxt tyin ednlr yalan
deyrlr. O hmin qeybdn sonra zhur edr. Sanki mn Ncfd onun ba
zrind dalalanan a bayraqlar grrm.4
160.Mehdi mjdsi
548.Allahn Peymbri (s):Mjd olsun sn ey Fatim ki, Mehdi
sndndir.5
549.Allahn Peymbri (s):Mehdi mnim nvlrimdn biridir ki, z ay
kimi nurludur.6
550.Allahn Peymbri (s):Yer z zlm v dmnilikl dolmaynca
Qiyamt brpa olmayacaq. Hmin vaxt mnim hli-Beytimdn biri qiyam
edck v o, yer zn zlm v haqszlqla dolduu kimi daltl dolduracaq.7
sra, ay 33
Biharul-nvar, c.51, s 30, hdis 8
3 l-eyb, Tusi, sh.471, hdis 489
1
2
89
551.Allahn Peymbri (s):Mnim hli-Beytimdn bir kii hakim olacaq

ki, onun ad mnim admla birdir. gr dnyadan ancaq bir gn d qalm olsa,
Allah hmin gn, o hakimiyyti z lin alana kimi uzadacaqdr.1
552.mam li ():Mehdi bizdndir, Fatimnin nslindn.2
553.mam Baqir ():Qiyam ednd Kby syknck v yz on
kii onun trafnda dvr vuracaq. Deycyi ilk klm, bu ay olacaq:gr
imannz olsa bqiyytullah sizin n daha xeyirlidir. Sonra
buyuracaq:Mn bqiyytullaham, Onun sizin zrinizd olan hcct v
caniini. Ona salam gndrn hr bir ks bel deyr:Salam olsun sn ey
Allahn yer znd qalan!3
161.mam Mehdinin iki df qeyb kilmsi.
554.mam Sadiq ():Qaim iki df qeyb kilr: Bir df qsa v bir df
uzun mddtli. Birinci df qeyb kilnd onun yerini ancaq o Hzrtin xas
ilri bilrlr. kinci qeybd is onun yerindn o Hzrtin din yoldalarnn
xaslarndan baqa he ksin xbri olmaz.4
162.mam qeybd olan zamanda dindarln tin olmas.
555.Allahn Peymbri (s):Mni haqq olaraq mjdi kimi gndrn and
olsun ki, o qeybd olanda onun imam olmas qidsind mhkm duranlar
qrmz kkrddn d az taplarlar.5
556.mam Sadiq ():Hqiqtn bu iin sahibi (imam Zaman) qeyb kilr.
Hmin zamanda dini saxlamaq dvtikann l il yuxardan aa
qopartmaqdan da asan olar. O Hzrt sonra bir az skut etdi v
buyurdu:Hqiqtn bu iin sahibi qeyb kilck. Odur ki, grk bnd
Allahdan qorxsun v z dinindn yapsn.6
163. mam qeybd olan zaman dua etmk
557.mam Sadiq () bn Snana xitab edrk buyurmudur: Tezlikl kk
v trddd dcksiniz, aydn nian v yol gstrn imamsz qalacaqsnz.
Hmin kk v trddddn riq duasnn oxuyandan baqa he ks qurtula
bilmyck. (bn Snan nql edir ki,) dedim:riq duas necdir? Buyurdu:
Deyirsn:
Ey Allah! Ey Balayan! Ey mehriban! Ey qlblri haldan hala salan!

Mnim qlbimi z dinind mhkm et! Mn dedim:

5 Kmalud-din, c.1, sh.288, hdis 7
6 l-eyb, Nmani, sh.169, hdis 11
1
2
90
Ey Allah! Ey Balayan! Ey mehriban! Ey qlblri v dnclri
haldan hala salan! Mnim qlbimi z dinind mhkm et! Buyurdu:lbtt,

ki, Allah-taala qlb v dnclri haldan hala salandr. Amma sn mn deyn
kimi de:
Ey Allah! Ey Balayan! Ey mehriban! Ey qlblri haldan hala salan!

Mnim qlbimi z dinind mhkm et!1
164.Frc2 intizar kmk
558.Allahn Peymbri (s):Mnim mmtimin n stn ii frc
intizarnda olmaq v Allahdan onun ba vermsini istmkdir.3
559.mam Sccad ():Frc intizarn kmyin z n byk
qurtululardandr.4
560.mam Sadiq ():Kim bu i sahibinin (imam Zamann zhurunun)
intizarn kn halda ls, Qaiml birlikd onun xeymsind olmu kimidir.
Xeyr! Blk htta Allahn Peymbrinin (s) knarnda qlnc alan xs
kimidir.5
561.mamKazim ():Frc intizarnda olman z bir nv aldr.6
165.nsanlar midsizlik brdkdn sonra Qaimin zhur etmsi.
562.mam Sadiq ():And olsun Allaha ki, bu i (imamn zhuru) sizlr
tamamil midsizldikdn, xeyr, and olsun Allaha (sizin yaxlarnzla
pislriniz) bir-birindn seilndn sonra soranza glckdir.7
563.mam Rza ():Hqiqtn frc midsizlikdn sonra glr.8
166.Zhur n vaxt tyin ednlr yalandrlar.
564.mam Baqir () Fuzeylin zhurun vaxt myynldirilib? sualnn
cavabnda buyurmudur:Vaxt qoyanlar yalan deyiblr, vaxt qoyanlar yalan
deyiblr, vaxt qoyanlar yalan deyiblr!9
167.Qeyb kilmnin sbbi
Biharul-nvar, c.52, sh.149, hdis: 73

Klmnin lti mnas hzn, kdr, myusluqdan sonra gln sevinc, adlq v yax hvaldr.
Amma hdislrd on ikinci imamn zhurunun zamanna iar olaraq ildilir.
1
2
91
565.Allahn Peymbri (s):O uan qeyb kilmsindn baqa ar

yoxdur. Sorudular:N n, ey Allahn Peymbri? Buyurdu:
ldrlmkdn qorxusu vardr.1
566.mam Sadiq () qeyb kilmnin sbbi barsindki sualn cavabnda
buyurmudur:Siz fa etmk icazmiz olmayan sbb gr.
Abdullah ibn Fuzeyl nql edir ki, dedim:Bs onda qeyb kilmyin fayda
v hikmti ndir? Buyurdu:Onun qeyb kilmsinin hikmti ondan qabaqk
ilahi hcctlrin qeyb kilmlrinin hikmtidir. Onun hikmti ancaq onun
zhurundan sonra mlum olacaqQeyb kilmk Allahdan (Onun ilrindn)
olan bir i, Allahn sirlrindn biri v Allahn qeyblrindndir. Allahn hikmt
sahibi olmasn bildikdn sonra Onun btn ilrinin hikmt sasnda olmasn
anlayrq, htta onlarn hikmtlrinin sirlri biz mlum olmasa bel!2
567.mam Sadiq ():Qaim () Allahn mantlri xana (yni kafirlrin
belindn mminlr doulana) kimi sla zhur etmz. Bellikl, onlar xandan
sonra Qaim Allahn dmnlrin qalib glr v onlar ldrr.3
568.mam Sadiq ():Bu i ( Qaimin () qiyam) btn dst v qruplar
xalqa hakim olduqdan sonra ba verck ki, he ks gr biz hakim olsaydq
dalti brqrar edrdik dey bilmsin. Bundan sonra haqq v dalti brqrar
edn Qaim qiyam edck.4
569.mamKazim ():gr sizin aranzda Bdr hlinin say qdr (hqiqi
mmin) olmu olsayd, bizim Qaimimiz qiyam edrdi.5
168.mam qeybd olan zaman insanlarn ondan bhrlnmsi
570.mam Mehdi ():Mn qeybd olan zaman mndn bhrlnmk gn
buludun arxasnda gzlrdn gizlin olanda ondan bhrlnmk kimidir.
Ulduzlar gy hlinin min-amanlq amili olduu kimi mn d yer hlinin minamanlq amiliym.6
169.Zhurun lamtlri
571.mam li ():Xtib hlakt dar olanda, zmannin imam
gzlrdn gizlin kilnd v bir dst qlblr ad, bir dst qlblr is qmgin
olanda arzusu olanlar mhv olar, dalanlar bir-birlrindn ayrlar v saylar az
yz nfr v ya ox olan mminlr qalarlar. Hmin mminlrin knarnda
Bdr gn Allahn Peymbrinin (s) knarnda dym, ldrlmmi v
lmmi bir dst dyr.7
572.mam Sadiq ():Allah mminlr n Qaimin () qiyamnn Bzi
nianlrini sayb. Mhmmd ibn Mslim nql edir ki, mn dedim:Allah
Kmalud-Din, sh.482, hdis 11
3 llu-raye, sh.147, hdis 2
5 Mikatul-nvar, sh.63
1
2
92
mni siz fda etsin, hmin nianlr hanslardr? Buyurdu:Allah-taalann bu

klam:Biz sizi (mminlri Qaimin qiyamndan qabaq) bir az qorxu, bir az
aclq, bir az da mal , can v mhsul qtl il imtahan edrik. Sbr edn xslr
mjd ver.1
573.mam Mehdi () li ibn Mhzyarn aam,bu i (zhur) n vaxt
olacaq? sualnn cavabnda buyurmudur:Mkknin yollar sizin znz
balanan zaman.2
170.Zhur zaman
574.mam li ():Bir car smadan hqiqtn haqq Mhmmd hliBeyti ildir! dey fryad qoparanda Mehdi camaatn dilin dck. Onlar
onun mhbbt piyallrini balarna kcklr v dillrind onu yada
salmaqdan v onun adndan baqa bir ey olmaz.3
575.mam Baqir ():gr camaat Qaim qiyam edn zaman nec qrnlar
edcyini bilsydi, bhsiz ki, onlarn oxu onu grmk istrdi... Htta
insanlarn oxu deyr:O Mhmmdin hli-Beytindn deyil, gr
Mhmmdin hli-Beytindn olsayd rhm edrdi.4
576.mam Baqir ():Qaim yeni hkm, yeni kitab v yeni qzavt (onlarn
hqiqtini) gtirck. rblr qar srt olacaq. i ancaq qlnc il olacaq. He
ks tvb etdirmyck v Allah yolunda he bir qnayann thmtin
hmiyyt vermyck.5
577.mam Sadiq ():Bizim Qaimimiz qiyam ednd Allah ilrimizin
qulaq v gzlrini el iti edck ki, onlarla Qaim arasnda qasid olmayacaq.
Durduu yerdn ilrl danacaq v onlar onun szlrini eidck, onu
grcklr.6
578.mam Sadiq ():rblrin az bir hisssi Qaim () il birlikd qiyam
edcklr. Dedilr:rblrin oxu zn o Hzrtin yardms hesab edir?
Buyrdu:nsanlar grk saflasnlar, yaxs il pisi bir-birindn ayrlsn,
xlbirlnsinlr. Onlarn oxu xlbirdn tklck.7
579.mam Sadiq ():Qaim () qiyam ednd o Hzrtin nslindn olmas
gman edilnlr onun dstsindn xacaqlar, aya v gn prsti edn
oxayanlar is onun dstsin qoulacaqlar.8
171. Dnya imam Mehdinin zhurundan sonra
580.Allahn Peymbri (s):mmtimin sonuncusunun iind Mehdi
qiyam edck. Allah ona ya ta edck, yer otunu bitirck, mal tam v

3 t-Trif bil minn, sh.129, hdis 136
5 l-eyb, Nmani,sh.317, hdis 1
6 l-Kafi, c.8, sh.241, hdis 329
1
2
93
kamil kild verck, heyvan v drdayaqllar artacaq v mmt bauca v

zmtli olacaq.1
581.mam Sccad ():Bizim Qaimimiz qiyam ednd Allah blan bizim
ilrimizdn gtrck, onlarn qlblrini dmir paras kimi (mhkm v
qorxmaz) edck v onlarn hr birin qrx kiinin gcn verck. Onlar
dnyann aa v bas olacaqlar.2
582.mam Baqir ():Qaim qiyam ednd hr bir kinli dmn iman
tqdim edck. gr (hmin dmn) smimi qlbdn iman gtirms boynu
vurulacaq v ya bu gnk zimm hli (qeyri-mslmanlar) kimi cizy (vergi)
verck. V hmin xslrin belin qay balayacaq v onlar hrlrdn
trafa v kndlr krckdir.3

Mikatul-nvar, sh.79
3 l-Kafi, c.8, sh.227, hdis 288
1
2
94
31
man
172.man v slam
Quran:
Bdvi rblr dedilr:Biz iman gtirdik. De:Siz iman gtirmdiniz.
Ancaq slam qbul etdik deyin. man hl ki, sizin qlblriniz daxil
olmamdr.1
Hdis:
583.mam Baqir ():man iqrar v ml etmkdir, slam is mlsiz iqrar
etmkdir.2
584.mam Sadiq ():man qlblrd yerlir. slam is nigah, irs v qann
qorunmasnn bal olduu eydir.3
173.mann hqiqti
585.Allahn Peymbri (s):man iddia v arzu il deyildir. O, qlbd xalis
olan v mlin tsdiqldiyi eydir.4
586.Allahn Peymbri (s):man qlb il tanmaq, dil il iqrar etmk v
bdn zvlri il ml etmkdir.5
587.Allahn Peymbri (s):man sbr v gztdir.6
588.Allahn Peymbri (s):Hr bir eyin hqiqti var. He bir bnd ona
atan eyin atmamasnn qeyri-mmknlyn, hminin ona atmayan eyin
atmasnn qeyri-mmknlyn bilmyinc hqiqt atmaz.7
589.Allahn Peymbri (s):Bnd Allaha gr qzblnib Allaha gr
sevinmyinc imann hqiqtin atmaz. Bel olan zaman o imann hqiqtin
layiq olub.8
590.Allahn Peymbri (s):He bir bnd z n istdiyi xeyri baqa
insanlar n d istmyinc mmin deyil.9
591.mam li ():man mli (Allaha gr) safladrmaqdr.10
Hucurat, ay 14
Tuhful-Uqul, sh.297
1
2
95
592.mam li ():man tinlik v giriftarlq zaman sbrlilik, rahatlq v

nemt iind olan zaman is kr etmkdir.1
593.mam li ():mann ba dzlk v doruuluqdur.2
594.mam li ():He bir bndnin iman onun, Allahn yannda olanlara
inam v etimad z lind olanlardan ox olmaynca dz deyil.3
595.mam Sadiq ():Hqiqi imann lamtlrindn biri snin haqq htta
z ziyanna olsa bel batildn, htta z xeyrin olsa bel stn
tutmandr.4
174.man v ml
596.Allahn Peymbri (s):man il ml bir ip balanm iki
qardadrlar. Allah onlarn birini digri olmadan qbul etmir.5
597.Allahn Peymbri (s):Mrcini (yni) iman mlsiz szdr
deynlri yetmi peymbr Lntlyib.6
598.mam li ():gr iman tkc sz olsayd oruc, namaz, halal v haram
nazil olmazd.7
599.Msum ():man badan ayaa mldir. Sz Allahn vacibliyini z
kitabnda byan etdiyi mlin bir hisssidir.8
175.man v gnahlar
600.Allahn Peymbri (s):He bir yaxlq kafiri kfrndn xarmad
kimi he bir gnah mmini imanndan xarmaz.9
601.Allahn Peymbri (s):Kim xalis v saf niyytl la
ilah illllah (Allahdan baqa bir tanr yoxdur) des Cnnt daxil olar.
Deyildi:Onu nec xalisldirmk olar? Buyurdu:Onu Allahn haram
buyurduqlarndan saxlamaqla.10
602.Allahn Peymbri (s): klmsi onu deyn n hmi
onu yngl hesab etmk istisna olmaqla xeyirli olar. Onun yngl saylmas
gnahkarln akar olmas, irkin saylmamas v aradan qaldrlmas fikrin
dlmmsidir.11
603.mamKazim () byk gnahlar imann aradan getmsin sbb
olur? sualnn cavabnda buyurmudur:Bli, htta byk olmayan gnahlar

3 Biharul-nvar, c.103,sh.37, hdis 79
6 Knzul-Ummal, 637
9 Knzul-Ummal, 1333
10 Knzul-Ummal, 205
1
2
96
(da imann aradan getmsin sbb olur)! Allahn Peymbri (s)

buyurub:Zinakar mmin olan halda zina, oru iman halnda ourluq etmir.1
176.man kamilldirn amillr
604.Allahn Peymbri (s): ey malik xsin . Allah yolunda he bir
qnayann thmtindn qorxmayann, znn he bir iind riyakarlq
etmynin v biri dnyaya, digri is axirt aid olan tqdim olunmu iki
eydn axirt iini dnyadan stn tutan xsin iman kamildir.2
605.Allahn Peymbri (s):Bnd z n sevdiyi eyi qarda n d
sevmyinc, zarafat v ciddiliyind Allahdan qorxmaynca imann kamilliyin
atmaz.3
606.Allahn Peymbri (s):Bndd be xislt olmaynca onun Allaha
olan iman kamillmz:Allaha tvkkl etmk, Allahn mrin boyun ymk,
Allahn qzav-qdrin raz olmaq v Allahn gndrdiyi blaya sbr etmk.
Kim Allah yolunda sevs, Allah yolunda nifrt bsls, Allaha xatir vers v
Allaha gr sirgs iman kamal hddin atdrb.4
607.mam li ():Sizin iman daha kamil olannz xlaq daha gzl
olannzdr.5
608.mam li ():Hr kimd ey olsa iman kamildir: Al, sbr v
elm.6
609.mam li ():Bnd Allahn sevdiyini sevmyinc v Allahn
sevmdiyin nifrt bslmyinc iman kamillmz.7
610.mam Sadiq(): xislt olmaynca he bir bnd imann kamilldir
bilmz: Dini drk etmk, maliy msllrini dzgn proqramladrmaq v bla
v tinliklr mqabilind sbr.8
177.mann artmas
Quran:
Allahn aylri onlara oxunanda (hmin aylr) imanlarn daha da artrar9
Hminin mracit edin: Bqr 26; Khf 13, 14; hzab 22; Fth 4;
Mcadil 22.
Hdis:
611.mam li ():man qlbd bir a nqt kimidir ki, iman artdqca
hmin a nqt d byyr v iman kamillnd qlbin hams aarar.10

9 nfal, ay 2
1
2
97
178.mann drclri
612.Allahn Peymbri (s):mann n stn Allahn hr yerd sninl
olmasn bilmyindir.1
613 Allahn Peymbri (s):mann n stn sbr v gztdir.2
614.Allahn Peymbri (s):mann yetmi ne qolu var. Onlarn n
stn demk, n aas is ziyyt sbb olan eylri
camaatn yolundan qaldrmaqdr. Hya da imann bir qoludur.3
615.mam li ():mann n stn (Allah barsind) yqinliyin gzl
kild olmasdr.4
616.mam Sadiq ():man on pillsi olan v pilllri biri digrindn sonra
qt ediln nrdivan kimidir. Buna gr d ikinci pilldkilrdn tutmu onuncu
pilld olanlara kimi he ks birinci pilld olana sn bir ey deyilsn
demmlidir. (Yni htta onuncu pilld olsa da zndn aadakna bel sz
demmlidir. ) zndn aa pilld olan yer salma ki, sndn yuxarda olan
da sni salar. Birinin sndn bir pill aada olmasn grnd mehribanlq v
mlayimlikl onu zn trf yuxar k, onun iynin qdrtindn artq yk
qoyma ki, onu sndrarsan. Kim mmini sndrsa, grk onun snn malic
etsin.5
617.mam Sadiq ():Allah iman yeddi hissy blb: yaxlq, dzlk v
doruuluq, yqinlik, razlq, vfadarlq, elm v sbr.6
179.mann stunlar
618.Allahn Peymbri (s):man on eyddir: tanmaq, (Allaha) itat, elm,
ml, phrizkarlq, alqanlq, sbr, yqinlik, razlq, (Allah qarsnda) tslim
olmaq. Bu on stundan hr hans biri atmasa imann nzmi pozular.7
619.mam li ():man drd stun zrind mhkmlnib: Allaha
tvkkl, ilri Allaha hval etmk, Allahn mrin boyun qoymaq, Allahn
qzav-qdrin raz olmaq.8
620.mam li ():fftlilik v kifayt edck miqdara raz olmaq, imann
stunlarndandr.9
180.mann n mhkm halqalar
621.Allahn Peymbri (s):mann n mhkm halqalar Allah sahib v
hami bilmk, Allaha gr sevmk v nifrt bslmkdir.10
622.Allahn Peymbri (s):n mhkm tutacaq tqva klmsidir.11
181.Mhkm iman, mvqqti v qeyri-sabit iman
1
2
98
623.mam li ():mann bir hisssi qlblrd mhkm v sabitdir. Digr

bir hisssi is mlum zamana (lm) kimi qlblrl sinlr arasnda mvqqti
v qeyri-sabitdir.1
182.mann mhkmlnm amillri
624.mam Sadiq () bndd imann mhkmlnmsin sbb olan amillr
barsindki sualn cavabnda buyurmudur:man qlbd mhkmlndirn
phrizkarlq, onu qlbdn xaran is tamah v hrislikdir.2
625.mam Sadiq ():Mminin iman ancaq mli il mhkmlnr v ml
imann bir hisssidir.3
183.mann tamn dadmaq
626.Allahn Peymbri (s):mann tamn ey malik olan xs dadb:
he bir eyi Allahdan v onun Peymbrindn ox sevmyn ks, odda
yandrlma dinindn l kmkdn daha yax sayan ks v Allaha gr
dostluq v dmnilik edn ks.4
627.mam li ():Bnd istr doru, istrs d zarafat il yalan demyi
trk etmyinc imann tamn dadmaz.5
628.mam li ():He bir bnd ona atan eyin atmamasnn qeyrimmknlyn, hminin ona atmayan eyin atmasnn qeyrimmknlyn, elc d xeyir v ziyann ancaq v ancaq Allah-taalann lind
olmasn bilmyinc imann tamn dadmaz.6
629.mam li ():nsanda xislt olmaynca imann tamn dadmaz: dini
bilik, blalar qarsnda sbr v mit ilrind dzgn proqram.7
183.mann irinliyini dadmamaq
630.Allahn Peymbri (s):Kimin n ox fikir v tla nfsi istklr
atmaq olsa imann irinliyi onun qlbindn kilib xarlar.8
631.mam Sadiq ():Qlblriniz dnyadan z evirmyinc onlara imann
irinliyini dadmaq haram edilib.9
185.man aradan aparan amillr
632.Allahn Peymbri (s):Kfrn n az insann qardandan bir sz
eidrk hmin sz onu rsvay etmk n yadnda saxlamasdr. Onlarn
yaxlqda paylar yoxdur.10
Nhcl-Bla, xtb 189
l-Xisal, sh.9,hdis 29
8 Tnbihul-Xvatir, c.2, hdis 116
1
2
99
633.mam Sadiq ():bhsiz ki, bnd hams bir-birin oxayan v

mlum olan be i sbbindn imandan xm olur: kfr, irk, aznlq,
pozunluq, byk gnahlar etmk.1
186.manla bir araya smayan eylr
634.Allahn Peymbri (s):ki xislt var ki, onlar mmind bir yer
toplamaz: xsislik v ruzi barsind pis gmanda olmaq.2
635.Allahn Peymbri (s):Mmind iki xislt olmaz: hrislik v pis
xasiyytlilik.3
636.Allahn Peymbri (s):Mmin hr bir xislt adt edr , amma
yalanlq v xyant adt etmz.4
637.mam Sadiq ():Alt ey mmind olmaz: ruzisizlik (v ya xeyirsizlik),
hsd, trslik, yalan, (baqalarnn haqqna) tcavz edrk zor iltmk.5
187. Mminin hrmti
638.Allahn Peymbri (s):Allah-taala buyurub: zzt v clalma and
olsun ki, mmin bndmdn sevimli bir varlq yaratmamam.6
639.Allahn Peymbri (s):Mmin Allah drgahnda Onun n yaxn
mlklrindn d hrmtlidir.7
640.mam Sadiq ():Mminin hrmti Kbdn d artqdr.8
188.Mminlr bir bdn kimidirlr
641.Allahn Peymbri (s):Mminlr bir-birlrini sevmk, qarlql
mehribanlq v mhbbt baxmndan bir bdn kimidirlr. Onun bir zvi
aryanda digr zvlri yuxusuzluq v qzdrma bryr.9
642.Allahn Peymbri (s):Mminlrin qanlar brabrdir, onlar baqalar
mqabilind lbirdirlr v gr onlarn n aas (dmn) pnah vers
digrlri hmin pnaha hrmt qoyarlar.10
189.Mmin kimdir?
Quran:
Mminlr yalnz o kslrdir ki, Allah ad kilnd rklri qorxudan
titryr, Allahn aylri oxunduu zaman imanlar daha da artar, onlar ancaq z
Rbbin tvkkl edrlr.* O kslr ki, namaz qlar v verdiyimiz ruzidn
(Allah yolunda) srf edrlr.* Onlar hqiqi mminlrdir. Onlarn z Rbbi
Tuhful-Uqul, sh.330
9 Musnd bn Hnbl, c.6, sh.379, hdis 18408
1
2
100
yannda drclri vardr. Onlar balanma v tknmz, gzl ruzi

gzlyir.1
Hminin mracit edin: Tovb 71; Yusuf 106; Muminun 1-11; Qss 5255; Scd 15-19; ura 35.39; Fth 29; Byyin 5, 7-8.
Hdis:
643.Allahn Peymbri (s):Mmin el yumaq v mlayimdir ki, sn
onun axmaq olmasn znn edrsn.2
644.Allahn Peymbri (s):Mmin camaatn z mal v cann etibar etdiyi
ksdir.3
645.Allahn Peymbri (s):Mmin o ksdir ki, nfsi onun lindn
ziyytddir, camaat is asayi v rahatlqda!4
646.Allahn Peymbri (s):Mmin salam vvl verr, mnafiq is grk
mn salam versinlr deyr.5
647.Allahn Peymbri (s):Mmin nsiyyt qurur v onunla nsiyyt
qurulur. nsiyyt qurmayan v nsiyyt qurulmayan ksd xeyir-brkt
yoxdur. nsanlarn n yaxs camaat n daha xeyirli olan ksdir.6
648.Allahn Peymbri (s):znn yax iin sevinn v pis iindn
narahat olan ks mmindir.7
649.Allahn Peymbri (s) mminin vsfind buyurmudur:Hrkt v
rftarlar mlayim v mehribandr, gr irin... Hr bir eyin n stnn
axtarr, xisltlrin n dyrlisiniNifrt bsldiyi ks zlm etmir v sevdiyi
xs gr gnaha batmr. Xrci azdr, ox kmk v yardm edir...i ox yax
yerin yetirir, sanki onu z n grr. Gzlri aa baxr. Balayan li var,
bir ey istyni bo geri qaytarmr. Szn lb-biir v dilini lal edir... Batili,
htta dostundan qbul etmir v haqq, htta dmnindn olsa bel inkar etmir.
Elmi ancaq bilmy gr yrnir v biliyi yalnz ml etmy gr ld edir...
Dnyaprstlrl rftar ednd onlarn n zirngi, axirt axtaranlarla olanda
onlarn n phrizkardr.8
650.mam li ():Mminin sevinci znd, kdri qlbinddir. Sinsi hr
eydn genidir (ox hvslli v geni rklidir). Nfsi is hr eydn xardr.
zn yuxar tutma sevmir v an-hrt nifrt bslyir. Qm-kdri uzun,
himmt v alqanl ykskdir... Skutu oxdur v vaxt bo kemir. kr
edn v sbrlidir. Fikr dalb v (baqalar il) dostluunda mhkm olmaa
hrisdir. Mlayim v mehribandr. radsi axmaq dandan da mhkmdir,
amma bununla bel quldan da hqir v xardr.9
nfal, ay 2-4
1
2
101
651.mam li ():Mmin adlq v asayi zaman kr edn, bla v

tinlik zaman sbrli , naz-nemt iind olan zaman is qorxu iinddir.1
652.mam li ():Mmin sad qlbli (hiyl-klksiz) v alicnabdr. z
nfsindn arxayndr v hmi qorxu (Allah qorxusu) v qm iinddir.2
653.mam li ():Mmin z qlbini alaq eylrdn tmizlmi ksdir.3
654.mam li ():Mmin z dinini dnyas il tmizlyn ksdir. Gnahkar
o xsdir ki, dnyasn dini il qoruyur.4
655.mam Sccad ():Mmin salamat olmaq n skut edir v
faydalanmaq n danr.5
656.mam Sadiq ():Mmin yax v xrci-zhmti az olan bir yardmdr.
Yaayn yax idar edir v bir dlikdn iki df sanclmr.6
657.mam Sadiq ():Mmin dind qvvtli, yumaqlqda uzaqgrndir.
man yqinlikldir. (Dini) baa dmy hris, doru yolu getmkd
vqldr... v tinliklrinin olmasna baxmayaraq namazn trk etmir.7
658.mam Sadiq ():Mmin o ksdir ki, gliri halal v pak, xlaq gzl,
batini salam v dz olsun, malnn artn (ehtiyac olanlara) paylasn v ox
danmaqdan kinsin.8
659.mam Rza ():Mmind xasiyyt olmaynca o mmin deyil: bir
xsusiyyt Allahndan, bir xsusiyyt Peymbrindn (s) v bir xsusiyyt
Allahn vlisindn (). Rbbinin xsusiyyti sirri rtl saxlamaq,
Peymbrinin (s) xsusiyyti xalqla mlayimlik v Allahn vlisinin
xsusiyyti tinlik v sxntlarda sbrli olmaqdr.9
190. Mminin mhkmliyi
660.mam Baqir ():Mmin dadan da mhkmdir. Dadan bir ey azalar,
amma mminin dinindn bir ey azalmaz.10
661.mam Sadiq ():Mmin dmir parasndan da mhkmdir. Dmir
paras oda qoyulanda dyiir, amma mmin dflrl ldrls d qlbind
dyiiklik yaranmr.11
191.Hr eyin mminin qarsnda tzim etmsi
662.mam Sadiq ():Mmin o ksdir ki, hr bir ey ondan qorxur. nki o
Allahn dinind qdrtli v izzt sahibidir, he ndn qorxmur v bu onun
niansidir.1
6 l-Kafi,c.2, sh.241, hdis 38
7 l-Kafi,c.2, sh.231, hdis 4
10 l-Kafi, c.2, sh.241, hdis 37
1
2
102
663.mam Sadiq ():Hr ey htta yerin hrat, srnn v yrtclar v

gyn qular mminin qarsnda tslimdirlr.2
192.Mminlr azdrlar
664.mam li ():Allah yer zn insanlarn ehtiyaclarndan xbrdar olan
v nicat, qurtulu yolunda elm yrnn ksdn bo qoymayb. lbtt, onlarn
say azdr. Allah bunu (kemi) peymbrlrin mmtlrinin iind
aydnladrb v onlar glck nsillr n nmun edib. Msln, Nuhun
qvm barsind: Onunla birlikd ox az adam iman gtirdi.3
665.mam Sadiq ():Mmin qadn mmin kiidn, mmin kii is qrmz
kibritdn d az taplandr. Sizlrdn hansnz qrmz kibrit grmsnz?!4
193.Mminin lamtlri
666.mam Sccad ():Mminin be lamti var: xlvt v tklikd olanda
phrizkar olmaq, yoxsulluq zaman sdq vermk, blalar mqabilind
sbrlilik, qzblnnd hlimlik v qorxu olmasna baxmayaraq doruuluq.5
667.mam Sadiq () mminin mmin olmas n il bilinir? sualnn
cavabnda buyurmudur:Allah qarsnda tslim olmas v dar olduu sevinc
v kdrl razlamas il.6
194.Mminlrin n yaxs
668.mam li ():Mminlrin n yaxs can, ail v maln (Allah
yolunda) daha ox tqdim edndir.7
669.mam li ():Mminlrdn o xsin iman daha stndr ki, verdiyi v
ald, qzb v sevinci Allaha grdir.8
Grmy-grmy peymbr iman gtirnin fzilti
670.Allahn Peymbri (s):Mni grn xsin iman gtirmsi tccbl
deyil, blk ksin, yazl vrqlri grb vvlindn axrna kimi ona iman
gtirnlrin iman gtirmlri tccbldr.9
671. Allahn Peymbri(s): Qardalarm n vaxt grcym?
Sorudular:Mgr biz sizin qardalarnz deyilik? Buyurdu:Siz mnim
shablrimsiniz, mnim qardalarm mn grmdn iman gtirn kslrdir. Onlar
grmk vqndym.10

7 Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid,c.18, sh.41
1
2
103
32
mantdarlq
196.mantdarlq
Quran:
O kslr ki, mantlrin v hdlrin ml edirlr.1
Hdis:
672.mam li ():mann n stn mantdarlq, n pis xislt is
xyantkarlqdr.2
673.mam Baqir (): ey var ki, Allah onlar barsind he ks istdiyi
kimi davranmaq icazsi vermyib: manti yax v pis ml sahibi olmasndan
asl olmayaraq sahibin qaytarmaq, hm yax v hm d pis ml sahibi il
olan hd-peymana vfal olmaq, yax v pis ml sahibi olmasndan asl
olmayaraq ata-anaya yaxlq etmk.3
674.mam Sadiq ():mantdarlq znginlikdir.4
197.manti hr halda qaytarmaq vacibdir
675.mam li ():Sn etibar edib mant tapran xs xyant etm,
htta o sn xyant etmi olsa bel.Onun sirrini fa etm, htta gr o snin
sirrini fa etmi olsa bel.5
676.mam Sadiq ():Allahdan qorxun v manti siz etibar edn xs
qaytarn. Htta mirl-mmininin () qatili mn bir mant taprsa manti
mtlq ona qaytararam.6
677.mam Sadiq ():manti (sahibin) qaytarn, htta Hseyn ibn linin
() qatili olsa bel.7
198.mantdar olmayann iman yoxdur
678.Allahn Peymbri (s):mantdar olmayann iman yoxdur.8
Muminun, ay 8
7 mali-Sduq, sh.204, hdis4
1
2
104
679.Allahn Peymbri (s):manti hmiyytsiz sayaraq bu sbbdn

onu zay edn ks bizdn deyil.1
199.mantin nticlri
680.Loman ():Olum! manti (sahibin) qaytar ki, dnya v axirtin
salamat olsun. mantdar ol ki, zngin olasan.2
681.Allahn Peymbri (s):mantdarlq znginlik gtirir, (mant)
xyant yoxsulluq.3
682.mam li ():mantdarlq gclnn zaman dzlk artar.4
200.mant taprlmamal kslr
683.Allahn Peymbri (s):Allah e'tibarsz xs mant tapran ksin
zamini deyil. nki Allah insan e'tibarsz xs mant taprmaqdan
kindirib.5
684.mam Baqir ():E'tibarl v mantdar adam sn xyant etmyib,
blk sn xain mant taprmsan.6
685.mam Sadiq ():Mnim n xain mant taprmaqla manti
qorumayb zay edn ks mant taprmaq arasnda he bir frq yoxdur.7

Mani-xbar, sh.253, hdis 1
6 t-Thzib, c.7, sh.232, hdis 1013
1
2
105
33
Snacaq vermk
201.Snacaq
686.Allahn Peymbri (s):Sndn z can n pnah v snacaq
istyni ldrm.1
687.Allahn Peymbri (s):Mn birinin canna pnah v snacaq verib
sonra onu ldrn ksdn uzaq v bizaram, htta gr ldrln kafir olsa
bel.2
202.hd-peymana vfa etmk
688.mam li ():hd-peymanlarn mxlarn mhkm edin.3
689.mam li () Malik trl olan hdnamsind buyurmudur:gr
dmninl hd-peyman balasan v ya ona pnah v aman libas geydirsn,
hdin vfa et v verdiyin pnah il peymanna riayt et, zn verdiyin pnah
v snacaa sipr et. nki insanlar ziddiyytli istklr v fikir ayrlna
malik olmalarna baxmayaraq, Allahn vacib buyurduqlar irisind hd vfal
olma uca tutmaq kimi he n barsind tam yekdil deyildirlr.4
203.hd-peyman v pnahlara hrmtl yanamaq
690.Allahn Peymbri (s):Mnim mmtimin n aa mqam sahibi
onlarn hams trfindn pnah v snacaq ver bilr.5
691.Allahn Peymbri (s):Mslmanlar qardadrlar, qanlar brabrdir,
onlarn n aa mqama malik olan pnah ver bilr. Onlar yadlar qarsnda
lbir v mttfiqdirlr.6

1
2
106
34
nsiyyt
204.nsiyyt
692.mam li ():Haqdan baqa he n il nsiyytd olub isinim v
batildn baqa he ndn z dndrm.1
693.mam Sadiq (): ey nsiyyt v hmdmlik amilidir: ailsi il yola
gedn arvad, saleh vlad v smimi dost.2
694.mam Rza ():ox nsiyytd olmaq heybt v zmti aradan
aparar.3
205. Allahla nsiyytd olmaq
695.Allahn Peymbri (s):Kim gnah xarlndan itat baucal il
xsa, Allah yolda v hmdmsiz onun hmdmi olar v mal v srvtsiz ona
kmk edr.4
696.mam li (): Kim camaatdan uzaqlasa, Allah il nsiyyt tapar.5
697.mam Sadiq ():Allah hr bir mminin imann onun hmdm v qlb
rahatl (amili) edr.Bel ki, gr dan zirvsind olsa, tklik hiss etmsin.6
698.mam skri ():Allahla nsiyytd olan ks camaatla hmdm
olmaz.7

3 lamud-Din, sh.307
7 d-Drr l-Bahir, sh. 43
1
2
107
35
nsan
206.nsann kramt v zmti
Quran:
Biz, Adm vladn rfli v hrmtli etdik, onlar quruda v suda
(mnasib miniklr) mindirdik, onlara gzl v pak eylrdn ruzi verdik v
onlar yaratdmz mxluqatn oxundan stn etdik.1
Hdis:
699.Allahn Peymbri (s):Allah yannda he n Adm vladndan
hrmtli deyil. Sorudular:Ey Allahn Peymbri, htta mlklr?
Buyurdu:Mlklr gn v ay kimi mcburdurlar.2
700.Allahn Peymbri (s):nsandan baqa he n z tayndan min df
stn deyil.3
701.mam Sadiq () Abdullah ibn Snann mlklr stndr yoxsa
insan? sualnn cavabnda buyurmudur: mirl-mminin li ibn bu Talib ()
buyurmudur:Allah mlklrd al qoyub, nfsi istklr qoymayb,
heyvanlarda nfsi istklr qoyub al qoymayb. Adm vladnda is onlarn hr
ikisini qoyub. Odur ki, al nfsi istklrin qalib gln ks mlklrdn d
yaxdr, nfsi istklri alna qalib gln ks is heyvanlardan da pisdir.4
207.nsann yaranmasnn flsfsi
Quran:
Mn cinlri v insanlar Mn ibadt etmlrindn baqa bir ey n
yaratmamam.5
gr Rbbin istsydi btn insanlar tk bir mmt edrdi. Lakin onlar
Rbbinin rhm etdiyi v bunun n yaratd kslr istisna olmaqla, hmi
mxtlif olacaqlar.6
Hdis:
702.mam li ():Allahdan qorxmaa mr edilmisiniz v (Allaha) itat
etmk n yaradlmsnz.7
sra, ay 70
4 Biharul-nvar, c.60, sh. 299, hdis 5
5 Zariyat, ay 56
6 Hud, ay 118, 119
1
2
108
703.mam Hseyn ():Camaat! Allah-taala bndlri yaratmdr ki, Onu

tansnlar, Onu tanyandan sonra Ona ibadt etsinlr v Ona ibadt etdikdn
sonra baqasna ibadt etmy ehtiyaclar olmasn. Bir nfr dedi:Ey Allahn
Peymbrinin olu! Atam-anam sn fda olsun, Allah tanmaq ndir?
Buyurdu:(Allah) tanmaq hr bir zmannin insanlarnn itati vacib olan z
imamn tanmasdr.1
704.mam Sadiq () dinsiz bir xsin Allah yaratdqlarna ehtiyac olmayaolmaya, onlar yaratmaa mcbur olmad, bizi oyuncaq etmk Ona
yaramad halda mxluqat n n yaratd? sualnn cavabnda
buyurmudur:O, mxluqat z hikmtini gstrmk, z elmini yerin yetirmk
v z tdbirini (hyata) keirmk n yaratd.2
705.mam Sadiq () Onlar hl d ixtilafdadrlar, Rbbinin mrhmt
etdiyi kslr istisnadr. Onlar bunun n yaratmdr aysinin tfsirind
buyurmudur:Allah onlar yaratd ki, Onun rhm v mrhmtin sbb olan i
grsnlr v onlara rhm etsin.3
208.nsann zif v acizliyi
Quran:
nsan zif yaradlmdr.4
Hdis:
706.mam li ():Yazq Adm vlad! cli mxfi, xstliyi gizli, mllri
is yazlb. Acaqanad incidir, boazda qalan qurtum onu ldn salr v tr onu
iylndirir!5
209.nsanlq meyar
707.mam li ():nsan(n dyri) onun iki kiik zv qlb v dili ildir.
Vuruanda qlbi il vurusun v dananda aydn v yetrli dansn.6

4 Nisa, ay 28
5 Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid,c.20, sh.62
1
2
109
36
Xsislik
210.Xsislik
Quran:
O kslr ki, zlri xsislik edir, baqalarn da xsisliy mr edirlr v
Allahn z ltfndn onlara bx etdiyi nemtlri gizldirlr. Biz kafirlr n
alaldc zab hazrlamq.1
Bilin, sizi (malnz) Allah yolunda srf etmy dvt edirlr. Sizdn
Bzilri xsislik edirlr. Kim xsislik ets, zn xsislik edib. nki Allah
ehtiyacsz, siz is mhtaclarsnz. gr z dndrsniz O, sizin yeriniz sla
sizin kimi olmayan bir qvm gtirr.2
Hminin mracit edin: Nisa 53; sra 100; Hdid 24; Qlm 12.
Hdis:
708.mam li ():Xsislik btn nqsanlarn pis chtlrini hat edib v
o, (xsis xsi) hr bir pisliy trf kn bir cilovdur.3
709.mam li ():Xsislik ardr.4
710.mam li ():Xsislik yoxsulluq krkdr.5
711.mam li ():lind olana xsislik etmk Tanr barsind
bdgmanlqdr.6
712. mam li ():Malnda xsislik edn ks xar, dinind xsislik edn ks
is bauca olar.7
713.mam Hsn () atasnn ondan paxllq barsindki sualnn
cavabnda buyurmudur:Paxllq lind olan rf amili sanmaq, (Allah
yolunda) xrclnni is tlf olub bada getmi gman etmkdir.8
714.mam Sadiq ():Paxl Allahn haqqn vermyn v (maln) Allahtaalann yolundan baqa yolda xrclyndir.9
715.mam Sadiq ():Paxllq xsislikdn daha pisdir. nki xsis z lind
olana xsislik edir. Paxl is hm baqalarnn lind olana v hm d z malna
Nisa, ay 37
Muhmmd, ay 38
4 Nhcl-Bla, hikmt3
7 urrul-Hikm, hdis 7921,7922
1
2
110
xsislik edir. O yer kimi ki, camaatn lind grdy hr bir eyin halal v ya
haram yolla onun olmasn arzulayr. Allahn onun ruzisi etdiyindn n doyur v
n d bhrlnir.1
716.mam Rza ():Xsislik abr bada verir.2
717.mam Hadi ():Xsislik n mzmmt olunmu xisltdir.3
211.Xsis
718.Allahn Peymbri (s):nsanlarn irisind n az rahatl olan
xsisdir.4
719.mam li ():Xsis z varislrinin xzindardr.5
720.mam li ():Xsislik z yoldan xar, ondan uzaqlaan is
mhtrm edir.6
721.mam li ():Xsisin he bir dostu olmaz.7
722.mam li ():Xsis tccb edirm ki, ondan qaan yoxsulluu zn
trf kir v axtard znginlik v srvti ldn xarr. O, dnyada yoxsullar
kimi yaayr, axirtd is onunla znginlr kimi hesab kilckdir.8
723. mam li ():Snin xsis adama ehtiyacn buzdan9 da soyuqdur.10
724.mam Sadiq ():Xsislr camaatn zngin olmasn hamdan ox
arzulasnlar. nki camaat znginls xsislrin var-dvltindn gzlrini
kcklr.11
725.mam Sadiq ():Xsisin xsis olmasna onun z Allahna qar pis
gmanda olmas kifaytdir. vz verilcyin yqinliyi olan xs bol-bol
balayar.12
212.Hqiqi xsis
726.Allahn Peymbri (s):sl xsis z malnn vacib olan zkatn
dmkdn boyun qaran, qohum qrbasna bxi etmyn v bundan baqa
yerlrd bol-bol xrclyn xsdir.13
727.Allahn Peymbri (s):sl xsis o xsdir ki, onun yannda mnim
adm kilir, amma o, mn salavat gndrmir.14
Tuhful-Uqul, sh.371-372
Biharul-nvar, c.78, sh.357, hdis12
9 hdisin slind zmhrir klmsindn istifad edilib ki, onun mnas ox soyuq kimi ifad
edilir10 Biharul-nvar, c.78, sh.31, hdis 99
1
2
111
213.nsanlarn n xsisi.
728.Allahn Peymbri (s):nsanlarn n xsisi Allahn vacib etdiyini
dmy xsislik edn ksdir.1
729.Allahn Peymbri (s):nsanlarn n xsisi salam vermkd xsislik
edn ksdir.2
730.mam li ():nsanlarn n xsisi z maln zn sirgyn v
varislri n qoyub gedn ksdir.3
731.mam li ():Camaatn lind olandan gzn kmk balamaqdan
stndr.4
732.mam Sadiq ():mirl-mminin () bir kiiy be dv yk xurma
gndrdi......Bir nfr mirl-mminin () dedi:Vallah filanks sndn (bu
qdr) istmyib, be dv yknn vzin ona bir dv yk bsdir. mirlmminin () ona dedi:Allah mminlrin arasnda snin kimilrini oxaltmasn!
Mn balayram, sn xsislik edirsn?5
214.Xsisliyin niansi
733.mam li ():Bhan gtirmk xsisliyn niansidir.6
734.mam li ():Xsis zr v bhan gtirmy can atar.7

1
2
112
37
Bidt
215.Bidt qoymaq
735.Allahn Peymbri (s):n pis i yeni ortaya xan v vvlc misli
grnmmi idir. Bilin! Hr bir bidt aznlqdr. Bilin! Hr bir aznln
sonu oddur.1
736.Allahn Peymbri (s):Mbada bidt bir snn yaradasan. nki
gr bnd pis bir snn v adtin tmlini qoysa, onun gnah v ona ml
ednin gnah onun boynunadr.2
737.mam li ():Qoyulan hr bir bidt gr bir snn trk edildi.
Bidtlrdn kinin v aydn yolu tutun! n yax i kemii olan idir. Onlarn
n pisi is yeni yaranan v kemii olmayandr.3
738.mam li ():Bidtlr kimi he n dini viran v mhv etmyib.4
216.Bidt qoyanlar
739.Allahn Peymbri (s):Bidt qoyanlar insanlarn v yaradlmlarn
n pisidir.5
740.Allahn Peymbri (s):Bidt qoyanlar od hlinin itlridir.6
217.Bidtin mnas
741.mam li ():Bidt qoyanlar Allahn mri, Onun Kitab v
Peymbri il mxalift edrk z ry v nfsi istklri sasnda ml
ednlrdir, hrnd ki, bellrinin say oxdur.7
742.mam Sadiq ():Aralarnda daha savadl v alim ola-ola camaat zn
trf aran ks azn bidtidir.8
218.Bidt qoyandan z dndrmk
743.Allahn Peymbri (s):Kim nifrt v davtl bidt qoyandan z
dndrs Allah onun qlbini rahatlq v imanla doldurar.1
mali-Mufid, sh.188, hdis 14
5 Knzul-Ummal, hdis 1095, 1126
1
2
113
744.Allahn Peymbri (s):Bidt qoyan xsin zn tbssm edn ks

z dininin mhv edilmsin kmk edib.2
219.Bidt qoyan v ibadt
745.Allahn Peymbri (s):eytan bidt ml edn xsi ibadtl tk
qoyar v ona itatkarlq hissi v gz yalar verr.3
220.Bidt qoyanlarn mllrinin batil olmas
746.Allahn Peymbri (s):Snny saslanan az ml bidtl olan ox
mldn daha yaxdr.4
747.Allahn Peymbri (s):Allah bidt qoyann tvbsini qbul etmz.5
221.Bidt yaranan zaman alimlrin vzifsi
748.Allahn Peymbri (s):mmtimin arasnda bidtlr yaranan zaman
alim z elmini z xarmaldr. Kim bel etms, Allahn Lnti olsun ona!6

1
2
114
38
sraflq
222.sraflq
Quran:
Qohum-qrba, yoxsul v msafirlrin haqqn ver v he cr israf etm!
Hqiqtn israflar eytanlarla qardadrlar v eytan Rbbin qar nankor
idi.1
Hdis:
749.mam li ():Sxavtli ol, amma israf olma; qnati ol, amma brk
olma!2
750.mam li ():sraflq yoxsulluun balancdr.3
751.mam li ():sraflq mflislikl yoldadr.4
752.mam li ():sraflqla ynn ks yoxsulluqla xar olar.5
753.mam
Sadiq
()
israflq
etm
aysi
barsind
buyurmudur:Allahn itatindn qeyri yolda bir ey xrclyn ks israf, xeyir
v yax yolda xrclyn is qnatidir.6
754.mam Sadiq () bu Bsirin israflq etm aysi barsindki sualnn
cavabnda buyurmudur:nsan z maln tlf edir v libo qalr. bu Bsir
dedi:Demli halal malda da israflq ola bilr? mam () buyurdu:Bli.7
sra, ay 26, 27
6 Tfsir l-yyai, c.2, sh.288, hdis 53
7 Tfsir l-yyai, c.2, sh.288, hdis54
1
2
115
39
Yaxlq
223.Yaxlq
Quran:
Yaxlq v phrizkarlqda lbir olun, gnah v tcavzkarlqda
kmklmyin v Allahdan qorxun. O, ar cza verndir.1
Hdis:
755.Allahn Peymbri (s):mr yalnz yaxlq artrar.2
756.Allahn Peymbri (s):Yaxln mkafat digr yax ilrin
hamsndan tez atr v zlm v baqalarna qar hddi aman czas (insan)
digr pis ilrdn daha tez yaxalayr.3
757.Allahn Peymbri (s): ey qlbin sxavtliliyi, dann
gzlliyi v ziyytlr mqabilind sbrlilik yaxln qaplarndandr.4
758.mam Baqir ():Drd ey yaxln xzinlrindndir: Ehtiyac gizli
saxlamaq, sdqni gizli vermk, arn gizltmk v msibti gizltmk.5
224.Yaxln niansi
759.Allahn Peymbri (s):Yaxlq ednin on niansi var: O, Allaha
gr sevr, Allaha gr dmnilik edr, Allaha gr yolda olar, Allaha gr
ayrlar, Allaha gr qzblnr, Allaha gr raz v mmnun olar, Allaha gr i
grr. Allah axtarar, Allahn qarsnda itatkar, qorxan, kinn, pak, smimi,
hyal v zn nzart edn olar v Allaha gr ehsan v yaxlq edr.6
225.Kamil yaxlq
760.Allahn Peymbri (s):sl yaxlq odur ki, gizlind d akarda
grdyn ii grsn.7
Maid, ay 2
4 Tuhful-Uqul, sh.8
1
2
116
40
Brzx
226.Brzx
Onlarn arxalarnda dirilib duracaqlar gn (Qiyamt) kimi Brzx
vardr.1
Hminin mracit et: Ali-mran 169-171; Muminun 99; afir 11.
Hdis:
761.mam Sadiq ():Vallah, sizin n Brzxdn qorxuram. (Ravi
deyir:) Dedim:Brzx ndir? Buyurdu:Qbir lmdn Qiyamt kimi!2
227.Mminlrin rhlar Brzxd
Quran:
Allah yolunda ldrlnlri he d l znn etm! Xeyr, onlar z Rbbinin
yannda diri olub ruzi yeyirlr.3
762.mam Sadiq ():Mminlrin ruhlar Cnntd otaqlardadrlar. Orann
yemklrindn yeyir, imlilrindn iirlr. Bir-birilrinin grn gedir v
Prvrdigara! Biz vd etdiklrini hyata keirmk n Qiyamti brqrar
et! deyirlr.4
228.Kafirlrin ruhlar Brzxd
763.mam Sadiq ():Kafirlrin ruhlar Chnnm odunun iinddir. Onlar
odun qarsna gtirrlr v onlar Prvrdigara! Qiyamti brqrar etm, biz
vd etdiklrini hyata keirm v bizim birincimizi sonuncumuza yolda etm!
deyrlr.5
Muminun, ay 100
3 Ali-mran, ay 169
1
2
117
41
Brkt
229.Brkt
Quran:
O, harada oluramsa olum, mni brktli edib v mn n qdr ki,
diriym namaz qlma v zkat tvsiy edib.1
Hdis:
764.mam Sadiq () O, harda oluramsa olum, mni brktli edib
aysinin tfsirind buyurmudur: (Brktlidn mqsd) ox xeyir v fayda
verndir.2
230.Brkt gtirn v brkti aradan aparan eylr
Quran:
gr o mmlktlrin halisi iman gtirib tqval olsaydlar, gyn v
yerin brktlrini zlrin aardq. Lakin onlar peymbrlri tkzib etdilr.
Biz d mllrinin czas olaraq onlar yaxaladq.3
Hdis:
765.Allahn Peymbri (s):Yemklrinizi ln, kin! Hqiqtn brkt
(arl) kilmi yemkddir.4
766.Allahn Peymbri (s):Brkt on hissdir. Onun doqquz hisssi
ticartd, bir hisssi is heyvandarlqdadr.5
767.Allahn Peymbri (s):Drd ey var ki, onlardan hans biri ev daxil
olsa onu viran edr v brktl abadlamaz: Xyant, ourluq, rab imk v
zina.6
768. mam li ():daltl brktlr qat-qat artr.7
769.mam li ():Cinaytlr akar kild edilnd brktlr aradan
gedr.8
Mrym, ay 31
3 raf, ay 96
1
2
118
119
42
Glrzllk
231. Glrzllk
770.Allahn Peymbri (s):Glrzllk kini tmizlyir.1
771.Allahn Peymbri (s):Qardanla glrz gr.2
772.Allahn Peymbri (s):Siz he vaxt insanlarn hamsna z malnzla
fayda ver bilmzsiniz. Buna gr d onlarla (he olmasa) aq v glr zl
grn.3
773.mam li ():Glrzllk dostluq kmndidir.4
774.mam li ():Glrzllk azad insann xisltidir.5
775.mam li ():Glrzllk mhbbt kndiridir.6
776.mam li ():Mminin sevinci znd, qdrti dinind, kdri
qlbinddir.7
777.mam li ():Glrzllyn snin alicnabln v nfsinin
kramtinin niansidir.8
778.mam li ():Qardalarnzla grn zaman bir-biriniz l verin,
onlara glrzllk v tbssm gstrin ki, ayrlarkn gnahlarnz tklsn.9
779.mam li ():nsanlarn, dostlarnn rklrini l almalar v
dmnlrinin qlbindn kinlri tmizlmk n n yax vasit onlarla
qarlaanda glrzl olmalar, yanlarnda olmayanda hallar il
maraqlanmalar v yanlarnda olanda tbssm etmlridir.10

l-Kafi, c.2, sh.103, hdis3
1
2
120
43
Bsirt
232. Bsirt
Quran:
Biz cinlrdn v insanlardan bir oxunu Chnnm n yaratdq. Onlarn
qlblri vardr, lakin onunla anlamazlar. Onlarn gzlri vardr, lakin onunla
grmzlr. Onlarn qulaqlar vardr, lakin onunla eitmzlr. Onlar heyvanlar
kimi, htta onlardan da azndrlar. Onlar hmin qafillrdir.1
780.Allahn Peymbri (s):Kor, gz grmyn deyil, (hqiqi) kor
bsirt gz kor olandr.2
781.mam li ():Bsirt gz kor olan zaman gzn baxmasnn faydas
yoxdur.3
782.mam li ():Bsirtli eidrk dnn, baxaraq grn, ibrtlrdn
bhrlnn, sonra aydn yollar qt edn v bellikl uurumlara dmkdn
kinn xsdir.4
783.mam li ():Grmk baxmaqla deyil. nki gzlr bzn sahiblrini
aldadrlar. Lakin al ondan nsiht istyni aldatmr.5
784.mam li ():Gz itirmk bsirti itirmkdn asandr.6
785.mam li ():nsanlarn n bsirtlisi z eyblrini grn v z
gnahlarndan l kn xsdir.7
raf, ay 179
1
2
121
44
Batil
233.Batil
Quran:
Haqq gldi v batil yox oldu. Hqiqtn batil yoxlua mhkumdur.1
Xeyr, Biz haqq batilin zrin salarq, bellikl onu yox edr v batil
mhv olar. Vsf etdiklriniz gr vay olsun siz!2
Hdis:
786.mam li ():Batil hiylgr v aldadcdr.3
787.mam li ():Batili mtlq paralayaram ki, haqq onun byrndn
xsn.4
788.mam li ():Haqq Cnnt yoludur, batil od yolu v hr bir yolun
zrind (dayanb ona) dvt edn var.5
789.mam li ():Batil kmk edn ks haqqa zlm edib.6
234.Haqq batildn semk
790.mam li ():Bilin!Haqq il batil arasnda yalnz drd barmaq fasil
varBatil eitdim demyin, haqq is grdm demyindir.7
235.Haqq il batilin bir-birin qarmas
Quran:
Haqqa batil donu geyindirmyin v bil-bil haqq gizltmyin.8
Hdis:
791.mam li ():gr batil haqq il qarmasa o, haqq axtaranlara gizli
qalmaz. gr haqq batil il qarmasa onun dmnlrinin dili ksilr. Lakin bir
ovuc ondan v bir ovuc da bundan gtrlr. (Bellikl hrsindn bir az
gtrlmkl haqq il batil bir-birin qarr v nticd bh meydana
xr.)9
sra, ay 81
nbiya, ay 18
5 Nhcus-Sad, c.3 sh.291
8 Bqr, ay 42
1
2
122
792.mam li ():N ox aznlq ki, mis dirhm gm zlkl bzndiyi

kimi Allahn kitabndan bir ay il bznib.1
236.Batilin haqq olmasna yqinliyin olmamas
793.mam Sadiq ():Allah batili haqq kimi tantmaz. Allah haqq mminin
qlbind kk-bh edilmyn batil kimi gstrmz. Allah batili haqq il
mbariz aparan kafirin qlbind kk-bh edilmyn haqq kimi gstrmz.
gr bel etmsydi, haqq batildn seilmzdi.2
794.mam Sadiq ():Qlb he vaxt haqqn batil v batilin haqq olmasna
yqinlik tapmaz.3

3 Tfsir l-yyai, c.2, sh.53, hdis 39
1
2
123
45
Nifrt
237.Allahn n ox nifrt etdiyi kslr
795.Allahn Peymbri (s):Allah zinakar qocaya, zalm varlya, lova
yoxsula v hyasz dilniy nifrt edir. Hminin balayb minnt qoyan
mkafatsz qoyacaq.Yalan v zl tkbbrly nifrt edir.1
796.Allahn Peymbri (s):Allah-taala dnyaya elmi olub, axirt nadan
olan hr bir ks nifrt edir.2
797.Allahn Peymbri (s):Allah-taala bazarlarda dzmszlk edn,
gec l kimi dn, gndz uzunqulaq kimi olan, dnya iindn xbrdar,
axirt is nadan olan kobud hqir nifrt edir.3
798.Allahn Peymbri (s):Allah-taala evind hcuma mruz qalb
vurumayan ks nifrt edir.4
799.mam li ():Eyb v nqsan siftlrdn pak olan Allah gnahdan
qorxmayan hyasz adama nifrt edir.5
800.mam li ():Allahn Peymbri (s) buyurard: Allah qardalarna
zn turudan ks nifrt edir.6
801.mam Baqir ():Allah, pis azl sy syn nifrt edir.7
238.Allah yannda n mnfur xs
802.Allahn Peymbri (s):Allah yannda nfr hamdan mnfurdur:
Axam he namaz qlmamasna baxmayaraq gndz ox yatan ks, ox yeyn
v yemk yeyn zaman Allahn adn kmyn v (qurtarandan sonra) Ona
kr etmyn ks v sbb olmadan ox gln ks.8
803.Allahn Peymbri (s):Allahn yannda insanlarn n mnfuru
nfrdir: Hrmd (Mkkd) yolunu azan, slamda cahiliyyt dvrnn
adtini qoymaq istyn v haqsz yer birini ldrmk n onu tqib edn.9
Tuhful-Uqul, sh.42
3 Knzul-Ummal,hdis43679
4 Uyun xbar r-Rza, c.2, sh.28, hdis 24
6 Mustdrkul-Vsail, c.8, sh.321, hdis 9552
1
2
124
804.Allahn Peymbri (s):Allah yannda sizin n mnfurunuz xbrilik

ednlriniz, qardalar arasnda ayrlq salanlarnz v gnahsz xslrd shv v
xta axtaranlarnzdr.1
805.Allahn Peymbri (s):Allah-taalann yannda yaradlmlarn n
mnfuru mmurlarn grn gedn alimdir.2
806.Allahn Peymbri (s):Qiyamt gn mnim yanmda sizin n
mnfurunuz v mn n yad olannz ox danan, boboaz v mtfyhiq
kslrdir. Dedilr:Ey Allahn Peymbri, mtfyhiq kimlrdir?
Buyurdu:Tkbbrllr.3
807.mam li ():Allah yannda n mnfur ks baqalarnn dalnca pis
szlr danaraq qeybt edn ksdir.4
808.mam li ():Eyb v nqsan siftlrdn pak olan Allahn yannda
bndlrin n mnfuru btn drdi-qmi qarnqululuq v hvtprstlik olan
ksdir.5
809.mam li ():Allah-taalann yannda yaradlmlarn n mnfuru nadan
xsdir.6
810.mam li ():Allahn yannda Onun yaratdqlarnn n mnfuru o
ksdir ki, ordan-burdan elm toplayar, amma fitn zlmtlrind qflt dar
olar, slh v sakitliyin mziyytlrini grmz, z kimilri onu alim adlandrar
halbuki, tam bir gnn bel elm hsr etmyib.7
811.mam li ():Eyb v nqsan siftlrdn pak olan Allahn yannda
bndlrin n mnfuru zor ildn alimdir.8
812.mam Baqir ():Musa () dedi:Prvrdigara, bndlrindn Snin
yannda n mnfuru kimdir? Buyurdu:Gec l kimi db gndz bekar
olan!9
813.mam Sadiq ():Allahn yaratdqlarnn n mnfuru camaatn dilindn
qorxduu bnddir.10
239.Allah yannda mnfur olan ilr
814.Allahn Peymbri (s):Allah yannda hr eydn mnfur dolu
qarndr.11
815.mam Baqir ():Allahn Peymbri (s) Cbrail dedi:Allah-taalann
yannda hara daha mnfurdur? Cbrail buyurdu:Bazarlar. V bazar hlinin n
mnfuru bazara hamdan tez gedib hamdan gec xan xsdir.1
11 Uyun xbar r-Rza, c.2, sh.36, hdis 89
1
2
125
816.mam Sadiq ():Allah ox yatmaa v ox bekar olmaa nifrt edir.2

817.mam Sadiq ():Allah ey nifrt edir:Gec oyaq olmadan gndz
yatmaa, sbbsiz glmy v tox halda yemk yemy.3
818.mam Sadiq ():Xsmdn bir kii Peymbrin (s) yanna glib
dedi:Allah-taalann yannda hans ml daha mnfurdur? Peymbr
buyurdu:Allaha rik qomaq. Kii dedi:Daha n? Buyurdu:Qohumlarla
laqni ksmk. Kii dedi:Sonra n? Peymbr buyurdu:Pis i mr
edrk yax mldn kindirmk.4
819.mam Rza ():Allah hay-ky, mal bada vermy v ox az amaa
nifrt edir.5
240.Nifrt v dmnilik
820.Allahn Peymbri (s):Kemi mmtlrin xstliyi dmnilik v
hsd siz sirayt edib.6
821.mam Sadiq (): ey ikizllk, zlmkarlq v xudpsndlik nifrt
v dmniliy sbb olur.7

1
2
126
46
Zlm, zoraklq v itatsizlik
241. Zlm, zoraklq v itatsizlik
Quran:
El ki, Allah onlar xilas etdi, yer znd haqsz yer zlm, zoraklq v
itatsizlik etmlrini grrsn. Ey insanlar! Bu zlm, zoraklq v itatsizlik
sizin z ziyannzadr, (siz) dnya hyatnn xeyri(ni istyirsiniz). Dnya
hyatnda bir faydalanma, lzzt vardr. Sonra sizin dnnz Biz trf
olacaqdr. Daha sonra sizi etdiklrinizdn xbrdar edcyik.1
V (Allah) zinadan, irkin (ml)lrdn v zlm, zoraklq v itatsizlikdn
kindirir. Siz yd verir ki, blk yd qbul edn oldunuz.2
822.Allahn Peymbri (s):Zorakln czas insan digr irkin ilrin
hamsndan tez yaxalayr.3
823.mam li ():tatsizlik v tcavzkarlq qlnc kn xs hmin
qlncla ldrlr.4
824.mam li ():Zoraklq nemti aradan aparr.5
825.mam li ():tatsizlik viran v mhv sbb olur.6
826.mam li ():Zoraklq v itatsizlikdn kin. nki zoraklq
(insan) ox tez torpaa srr v zaraklq ildni ibrt evirr.7
827.mam li ():tatsizlik itatsizlri oda trf kir.8
828.mam Sadiq ():Diqqtli ol, azndan he vaxt, htta znn v
qohumlarnn qdrti il ynsn bel, zorak sz xmasn.9
242.Zorak v itat etmyn xs
829.mam Sadiq () kim itatsizlik etmdn v hddi amadan mcbur
olsa aysinin tfsirind buyurmudur:tatsiz, imamna qar qiyam etmi
xsdir.10
Yunus, ay 23
Nhl, ay 90
1
2
127
243.tat etmyn ya mslmanlarla vurumaq

Quran:
gr mminlrdn iki dst bir-biri il vurusa, onlar bardrn. gr
onlarn biri digrin qar hddi aaraq tcavzkarlq ets, hddi aanla Allahn
mrin qaydana kimi vuruun. Bellikl, gr (Allahn mrin qaytsa) onlarn
aralarnda daltli slh brqrar edin v daltli olun ki, Allah daltlilri
sevir.1
Hdis:
830.mam li ():Dy iki crdr: Mriklrl dy. Onlar mslman
olmaynca v ya xarlqla cizy vermyinc buraxlmrlar. Bir d haqq yoldan
dnmlrl dy. Allahn mrin qaydana v ona tabe olana v ya ldrln
kimi onlarn qarsnda durmaq lazmdr.2
831.mam li ():tatsizlik hli v yalarla mriklrl olan kimi tam
iddtl vurumaq, onlara qar qibl hlinin (mslmanlarn) btn imkan v
bacarndan istifad etmk v l keirn zaman onlar mriklr kimi sir
gtrmk lazmdr.3
244.Mslmanlarn imam il akarcasna dmnilik edn xsin
ldrlmsinin caiz olmas
832.mam Sadiq () Nasibilr4 barsind buyurmudur:gr sizdn bir
nfrin onlarn li il ldrlmsindn qorxmasaydm, nki sizin bir nfriniz
onlarn min nfrindn yaxdr, onlar ldrmyinizi mr edrdim.Lakin bu iin
icazsi imama hval edilib.5
833.mam Rza ():Tqiyy edilmli yerd qatil v ya yadan baqa he bir
kafiri ldrmk caiz deyil. Bel olan halda gr cann thlky dms, onu
(qatil v ya yan) ldr bilrsn.6
Hucurat, ay 9
3 Mstdrkl-Vsail, c.11, sh.65, hdis 12438
4 mirl-mminin li () il dmn olan bir firqnin addr5 Vsailu-i, c.11, sh.60, hdis 2
1
2
128
47
Alamaq
245.Allah qorxusundan alamaq
Quran:
Rhman Allahn aylri onlara oxunan zaman alayaraq scdy
drdlr.1
Onlar zqoylu db alayrlar v itatkarlqlar artr.2
Hdis:
834.Allahn Peymbri (s):Xo o zn halna ki, etdiyi v he ksin
xbri olmayan gnahna gr Allah qorxusundan alayan halda Allah ona
baxr.3
835.Allahn Peymbri (s) Vida hccinin xtbsind buyurmudur:
Kimin gz Allah qorxusundan ya tks, onun gz yann hr bir damcs
n ml trzisin hd da boyda mkafat qoyarlar.4
836.Allahn Peymbri (s):Allahn rinin klgsindn baqa ayr bir
klgnin olmayaca gn yeddi nfr Onun rinin klgsind olar: .
v gizlind Allah-taalan xatrlayan v Allah qorxusundan gzlrindn ya axan
xs.5
837.Allahn Peymbri (s):Kimin gzndn Allah qorxusundan bir
milk boyda ya xsa, Allah byk qorxu gnnd onu qorxusuz edr.6
838.mam li ():Gzlrin alamas v qlblrin qorxmas ad uca olan
Allahn rhminin niansidir. Bu ikisini znzd tapan zaman dua etmyi
qnimt bilin.7
839.mam li ():Allah qorxusundan alamaq rhmtin aardr.8
840.mam li ():Allah qorxusundan alamaq qlbi nuranildirir v
gnaha adt etmkdn qoruyur.9
841.mam Sccad ():He bir damc Allah yannda bu iki damcdan
Allah yolunda tklm qan damcsndan v gec yars Allaha gr tkln
Mrym, ay 58
sra, ay 109
1
2
129
gz ya damcsndan ziz deyil.1

842.mam Baqir ():Qiyamt gn gzdn Allah yolunda gec
yatmam gzdn, Allah qorxusundan alam gzdn v Allahn haram
buyurduqlarna baxmam gzdn baqa btn gzlr alayacaq.2
843.mam Sadiq ():gr alaman glmirs d, zn alamaa vur.
gr gzndn milyin ba boyda ya xsa, xo halna!3
844.mam Sadiq ():Gz yalarndan baqa hr bir eyin l v kisi var.
nki bir damc gz ya alov dryasn sndrr. gr gz z yanda batsa,
hmin z he bir yoxsulluq v hqirlik tozu qonmaz. gr gz yalar axsa,
Allah hmin z oda haram edr. gr alayan bir mmtin arasnda alasa,
hmin mmtin hamsna rhm olunar.4
246.Gzn (yann) qurumas
845.Allahn Peymbri (s):Bdbxtliyin lamtlrindn biri gzn
(yann) qurumasdr.5
846.mam li ():Gz yalar yalnz qlbin dal sbbindn quruyur v
qlblr yalnz gnahlarn oxluundan dalar.6

3 ddtud-dai, sh.161
1
2
130
48
hr
247.Pak hr
Quran:
Pak hr v balayan Rbb.1
Onlar il brkt verdiyimiz abadlqlar arasnda bir-birin birlik
abadlqlar v onlarda mlum yol myynldirmiik. Odur ki, geclri v
gndzlri hmin hr v kndlrd qorxusuz gzib dolann.2
Hminin mracit et: nbiya 71, 81; Muminun 50; Qss 29, 30; Naziat
16; Bld 1, 2; Tin 1-3.
248.Byk hrlrd yaayn
847.mam li () Haris Hmdaniy yazd mktubda buyurmudur:Byk
hrlrd mskunla. nki onlar mslmanlarn bir yer topladqlar
mkandr. nsanlar nadan v kobud olan yerlrdn uzaqla.3
249.hrlrin n yaxs
848.mam li ():Snin n bir hr digrindn stn deyil. hrlrin
n yaxs sni z iyinlrind aparandr (rifah v asayi il yaadn
hrdir).4
250.Btn hrlrin halisinin zruri ehtiyac
849.mam Sadiq ():Btn hrlrin halisinin z dnya v axirt
ilrind mracit etmlri n ey ehtiyac var v gr hmin eylr
malik olmasalar nadanlq v intizamszla dar olacaqlar: savadl v tqval
fqih, yax v itat ediln ba v hakim, mahir v etibarl hkim.5
Sba, ay 15
Sba, ay 18
1
2
131
49
Blat
251.Blat
850.mam li ():Blat odur ki, danlmas slist, baa dlmsi is
asan olsun.1
851.mam li ():Blat odur ki, cavab vermkd ktlk etmysn,
mqsdini atdrasan v sz oxun hdfdn yaynmasn.2
852.mam li ():Bzn blatd yalnz mxtsr sylmk il
kifaytlnilir.3
853.mam Sadiq ():Blat dilin itiliyi v oxlu boboazlq etmkl
deyil, ksin, blat mnan atdrmaq v dzgn dlil-sbut gtirmkdir.4
854.mam Sadiq ():Blat eyd nzrd tutulan mnaya
yaxnlamaqda, artq szlrdn uzaqlamaqda, az v qsa ifadlrl ox mna
atdrmaqdadr.5
252.n blatli sz
855.mam li ():n blatli sz mqsdi rahatlqla atdran v
mxtsrliyi gzl olan szdr.6
856.mam li ():n gzl klam gzl qurulula zintlnmi v hm
alimin, hm d avamn baa ddy klamdr.7
253.Blatlilik v sz oynatmaq
857.Allahn Peymbri (s):Allah ink kimi z dili il oynayan (sz
oynadan) blatli xs nifrt edir.8

1
2
132
50
Tbliat
254.Tbliatn hmiyyti
Quran:
Mminlrin hamsnn (cihada) getmlri rva v caiz deyil. Bs n n
hr tayfadan bir dst getmir ki, (baqa bir dst) drin elm ld etmk n
(qalsn,) tayfalar onlarn yanna qaytd zaman onlar (Allahn zab il)
qorxutsun. Blk, onlar (Allahn zabndan) kinsinlr.1
Hdis:
858.Allahn Peymbri (s):Agah olun, mn bu sz tkrar edirm:Bilin!
Namaz qln, zkat verin, mr be mruf (yax ilr dvt edin) v nhy z
mnkr edin (pis ilrdn kindirin). Bilin ki, mr be mruf v nhy z
mnkrin sas onun mnim szml nticlnmsidir. Onu burada olmayana
atdrn, hmin xs onu qbul etmsini mr edin v ona qar xmaqdan
kindirin. nki o, Allah trfindn olan bir gstridir.2
859.Allahn Peymbri (s):Ey li! gr Allah snin linl bir insan
hidayt ets, bu snin n gnin zrin iq sad hr bir eydn daha
yaxdr.3
860.Allahn Peymbri (s):Allah camaata sevdirin ki, Allah da sizi
sevsin.4
861.Allahn Peymbri (s):Kimin li il bir nfr slam qbul
ets,Cnnt ona vacib olacaqdr.5
862.Allahn Peymbri (s):Doru yola dvt edn hr bir ks, ona tabe
olanlarn mkafatlarndan bir ey azaldlmadan, onlarn mkafatlarnn misli
verilckdir.6
863.Allahn Peymbri (s):mmtimin n yaxs bndlri Allah-taalaya
trf dvt edn v onlar Onunla dostladrandr.7
864.rif ibn Sabiq Tiflisi Hmmad Smdridn nql edir ki, mam Sadiq
() dedim:Mn mriklrin hrlrin gedirm. Bzi dostlarm deyirlr:gr
Tovb, ay 122
l-hticac, c.1, sh.157, hdis 32
3 Mstdrkus-Shiheyn, c.2, sh.691, hdis 6537
4 l-Mcm l-Kbir, c.8, sh.91, hdis 7461
5 l-Mcm l-Kbir, c.17, sh, 285, hdis 786
6 l-Mvtt, c.1, sh.218, hdis 41
1
2
133
orada lsniz mhrd onlarla birlikd olacaqsnz? Hmmad deyir:mam

Sadiq () mn buyurdu:Ey Hmmad, orada olanda bizim mslmizi
(imamtimizi) xatrlayr v (camaat) ona trf dvt edirsn? Hmmad deyir:
Dedim: Bli. mam Sadiq () buyurdu:Bu hrlrd slam hrlrind
olanda nec bizim mslmizi xatrlayr v ona dvt edirsn? Hmmad deyir:
Dedim:Xeyr! mam mn buyurdu:gr sn orada (mriklrin
hrlrind) lsn tkbana bir mmt kimi mhr glcksn v snin
nurun sndn qabaqda hrkt edck.1
255.Tbliatya vacib olan eylr
1.Drin dini elm
865.Allahn Peymbri (s):Allah-taalann dinin yalnz onun btn
chtlrindn xbrdar olan xs kmk edr.2
2.hli-Beytin klamna saslanmaq
866.bdssalam ibn Saleh Hrvi:mam Rzann () bel buyurduunu
eitdim ki: Allah bizim iimizi dirldn bndy rhmt etsin! Dedim:Sizin
iinizi nec dirltsin? mam buyurdu:Bizim elmimizi yrnib camaata
yrtsin. gr insanlar bizim klamlarmzn gzlliyini bilsydilr, biz tabe
olar, arxamzca glrdilr.3
3.xlas (niyyt safl)
Quran:
Mn bunun (risaltin tbliinin) mqabilind sizdn he bir muzd
istmirm. Mnim muzdum yalnz almlrin Rbbinin hdsindir.4
Hdis:
867.Allahn Peymbri (s):Allah xtb oxumu hr bir bnddn onun
hmin xtbd mqsdinin n olmasn soruacaq.5
4.cat
O kslr ki, Allahn taprqlarn atdrrlar, Ondan qorxurlar v Allahdan
baqa he ksdn qorxmurlar. Allah hesab kmy kifaytdir.6
868.Allahn Peymbri (s):Haqq de v Allah yolunda he bir qnayann
thmtindn qorxma.7
869.Allahn Peymbri (s):Mbada camaatdan qorxmaq sizlrdn haqq
grm v ya ahid olmu ksin haqq demsin mane olsun. nki haqq
demk v ya byk ii (axirti) xatrlamaq n lm yaxnladrr, n d
ruzini uzaqladrr.8
mali-Tusi, sh.46, hdis 54

l-Firdovs, c.1, sh.234, hdis 897
4 ura, ay 145
5 z-Zhd, bn Hnbl, sh.391
6 hzab, ay 39
8 Musnd bn Hnbl, c.4, sh.102, hdis 11474
1
2
134
5.Doruluq
870.Misbahu-rit kitabnda mam Sadiqin () bel buyurmas nql
olunub ki:n gzl yd szn, doruluun srhddini v mlin, ixlasn
hdudlarn amamasdr.1
871.mr ibn bu Miqdam:mam Baqir () ilk df onun hzuruna daxil
olarkn mn bel buyurdu:Danmamdan qabaq doruluu yrnin.2
6.Mlayimlik
872.Allahn Peymbri (s):Asanladrn tinldirmyin, rahatladrn
nifrt yaratmayn!3
873.Allahn Peymbri (s):Risaltin tbliin mmur olunduum kimi
camaatla mlayim olmaa da mr olunmuam.4
874.mam Sadiq () mr ibn Hnzly xitab edrk buyurmudur:Ey
mr, bizim ilrimizin iyinlrin (ar) yk qoymayn v onlarla mlayim
davrann. nki insanlar onlarn iyinlrin qoyulanlar gtrmrlr.5
7.Nsiht
Quran:
Rbbimin risalt v taprqlarn siz atdrram. Mn sizin n inanlm
bir nsihtiym.6
Hdis:
875.mam li () Hzrt Peymbrin fziltlrini byan edrkn
buyurmudur:(Allah) onu srgrdanlqda azdqlar v fitnd qrq olduqlar bir
zamanda gndrdi..Peymbr (s) nsiht vermyi son hddin atdrd v
doru yolda hrkt etdi v (camaat) hikmt v gzl ydlr dvt etdi.7
8.Qlb il dilin bir olmas
876.mam li () o Hzrt mxsus hikmtlrd buyurmudur:Sz qlbdn
glnd qlb yatar, dildn xanda is qulaqlardan o trf kemz.8
9.ml il tbli
877.mam Sadiq ():Camaat dilinizdn ayr eyl yaxla dvt edin ki,
sizd alqanlq, doruluq v phrizkarlq grsnlr.9
878.mam Sadiq ():Allah rhmt etsin o qvm ki, raq v nur (hidayt)
mnbyidirlr v insanlar mllri v var gclri il biz trf dvt edirlr.10
Misbahu-rit, sh.395
3 shih Buxari, c.5, sh.2269, hdis 5774
5 l-Kafi, c.8, sh.335, hdis 522
6 raf, ay 68
7 Nhcl-Bla, xtb: 95
8 Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.20, sh.287, hikmt 279
1
2
135
51
Snaq
256.Snaq
Quran:
Biz sizi xeyir v rl snaa krik.1
Hdis:
879.mam Sadiq ():Ba vern hr bir tinlik v rahatlqda Allahn
mqsdi yalnz ta etmk v snaa kmkdir.2
880.mam Sadiq ():Allahn mr v qadaalarnda ba vern hr bir
tinlik v rahatlqda Allah trfindn mtlq bir snaq v hkm vardr.3
257.Snaa kmyin flsfsi
Quran:
Allahn sizin sinlrinizd (qlblrinizd) olan snamas v
sinlrinizd olan pak v xalis etmsi ndr. Allah sinlrin sirlrindn
agahdr.4
lbtt, irinizdki mcahidlri v sbr ednlri ayrd edib bilmk n
sizi snayacaq v sizin xbrlrinizi (sizin barnizdki xbrlri) yoxlayaraq
aradracaq.5
Hansnzn yax ml sahibi olduunu snamaq n lm v hyat
yaradan Odur!6
Hdis:
881.mam li ():Allah-taala insanlarn batinini akar etdi. Allah onlarn
gizli sirlrindn v rtl batinlrindn xbrsiz deyildi. Lakin, (bunu) onlarn
hansnn yax ilr grmlrini snamaq n etdi. (Bel etdi ki,) savab (yax
mlin) mkafat() v zab (pis mlin) cza(s) olsun!7
882.mam li ():mtahan v snaq hr n qdr byk olsa, savab v
mkafat da bir o qdr ox olar. Mgr eyb v nqsan siftlrdn pak v uzaq
olan Allahn kemidkilri, Admin (s) zamanndan bu dnyann insanlarnn
son nfrin kimi (hamn) he bir ziyan v xeyir gtirmyn, grmyn v
nbiya 35
3 t-Tovhid, sh.354, hdis3
4 Ali-mran, ay 154
5 Muhmmd, ay 31
6 Mulk, ay 2
7 Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.9, sh6 84
1
2
136
eitmyn dalarla snamasn v hmin dalar insanlar n brqrar etdiyi

znn mhtrm evin evirdiyini grmrsnzmi...?!
Allah, bndlrini mxtlif tinliklrl snayr, mxtlif zhmt v
alqanlqlarla bndliy vadar edir, crbcr xoaglmz eylrl imtahana
kir ki, onlarn qlbindn tkbbr xarsn, onlar tvazkar etsin v bunu z
ltf v bxiin trf alm qaplar v fv edrk balamas n vasitlr
etsin.1
883.mam li ():Hqiqtn siz bir-biriniz qaracaq v (sonra) xlbirdn
keirilcksiniz ki, aada olan z xsn v yuxarda olan alta getsin, gerid
qalanlar qabaa kesinlr v qabaa kenlr gerid qalsnlar.2
884.mam li ():Srvt v rifaha sevinm v yoxsulluq v tinliy gr
kdrlnm. nki qzl od il riyrk saflar, mmin is bla v tinlikl!3
258.Mminin snann tinliyi
Quran:
(Siz mminlr,) sizdn vvl km kslrin balarna glnlr hl sizin
banza glmmi Cnnt daxil olacanz gman edirsiniz?! Onlara ziyanlar
dydi, sarsnt v narahatlq keirdilr, o yer kimi ki, Allahn elisi v onunla
birg olan mminlr Allahn kmyi v yardm n vaxt yetick? deyirdilr.
(Dedik:) Bilin, Allahn kmyi hqiqtn yaxndr4
Hdis:
885.mam li ():Bla prhizkar mmin yan (ya suyunun tpnin
bandan) yerin alaq hisslrin atmasndan da tez atr.5
886.mam Sadiq ():nsanlarn n ox bla tinliyin dar olan
peymbrlrdir. Peymbrlrdn sonra onlarn caniin v davamlar v daha
sonra sra il kim daha yaxndrsa daha ox!6
887.mam Sadiq () mmin czam, ala v bu kimi xstliklr tutularm?
sualnn cavabnda buyurmudur:Mgr bla mmindn baqas n
yazlb?!
259.Pis mllrin insann bla il qarlamasndak rolu
Quran:
Siz z vern hr bir msibt z llrinizl qazandqlarnzn ucbatndandr
v (Allah) onlarn oxundan keir.7
Hdis:
888.Allahn Peymbri (s):Allah-taala yyuba dedi:Mnim yanmda,
sn bla glmsin sbb olan gnahnn n olmasn bilirsn? yyub
4 Bqr, ay 214
6 l-Kafi, c.2, sh6 252, hdis 1
7 ura, ay 30
1
2
137
dedi:Xeyr. Allah-taala buyurdu:Snin Fironun yanna gedrk onunla iki

klm yumaq v mlayim danman.1
260.Blaya dar olmayan xs Allahn qzbin glib
889.Allahn Peymbri (s):Allah cism v malna bla glmyn
eytansiftli xs nifrt edir.2
890.mam Sccad ():Mn insann dnyada salam olmasn v ona he bir
msibtin glmmsini sevmirm.3
261.Bla nemti
891.Allahn Peymbri (s):Ana z vladn sd il qidalandrd kimi
Allah da z mmin bndsini bla v tinlikl qidalandrr.4
892.Allahn Peymbri (s):Allah bir qvmn xeyir v yaxln
istynd onlar blaya dar edr.5
893.mam Baqir ():Evin kiisi sfrdn hdiyy gtirmkl ailsin
nvazi gstrdiyi kimi Allah da mmini bla v tinlikl nvazi edir. Hkim
xstni (phriz yazb bzi yemklrdn) kindirdiyi kimi, Allah da mmini
dnyadan kindirir.6
894.mam Kazim ():Siz blan nemt, asayi v rifah is msibt hesab
etmyinc sla mmin olmazsnz. nki bla v tinliy sbr etmk asayi v
rahatlq irisind qfltd olmaqdan daha dyrli v stndr.7
895.mam skri ():El bir tinlik v bla yoxdur ki, Allah trfindn
onu bir nemt hat etmmi olsun.8
262.Bla v qflt yuxusundan oyanmaq
Quran:
Biz Fironun adamlarn qtlq, quraqlq v mhsul atmazlna dar
etdik ki, blk dnb ibrt alsnlar.9
Hdis:
896.mam li () istisqa10 namaz qlmaa gedrkn buyurmudur:Allahn
bndlri gnah v pis mllrl mul olan zaman Allah onlar mhsul qtl,
brktin ksilmsi v xeyir xzinlrinin qaplarnn balanmasna dar edir
ki, tvb edn tvb etsin, gnahkar gnahdan l gtrsn, yd alan yd alsn
v (gnahdan) kindiriln l saxlasn.11
l-Dvat, sh.123, hdis 304
5 Camiul-xbar, sh.310, hdis 855
7 Camiul-xbar, sh.313, hdis 870
9 raf, ay 130
10 Ya istmk n qlnan namaz
11 Nhcl-Bla, xtb 143
1
2
138
897.mam Sadiq ():Ola bilmz ki, mmin qrx gecni arxada qoysun,
amma yd almas n onu qmlndirn bir hadis il qarlamasn.1
898.mam Sadiq ():Allah bir bndnin xeyrini istynd hmin bnd bir
gnah edrs, bu gnahn ardnca onu blaya dar edr ki, istifar etmyi onun
yadna salsn. Allah bir bnd n r istynd is hmin bnd gnah
edrs, gnahnn ardnca ona nemt ta edr ki, istifar etmyi onun yadndan
xarsn v o, gnahn davam etdirsin. Bu, Allahn klamdr:Onlar tdricn
zlrinin d bilmdiklri yerdn yaxalayarq. Yni gnah edn zaman onlara
nemt vermk vasitsi il yaxalayarq.2
263.Bla vasitsi il gnahlarn tmizlnmsi
899.mam li ():kr olsun Allaha ki, bizim ardcllarmzn bla v
tinliy dar olmalarn dnyada onlarn gnahlarnn tmizlnm amili edib
ki, hmin bla v tinliklr vasitsi il itatlri salam qalsn v onun
mkafatna layiq olsunlar.3
900.mam li ():Allah-taala bu dnyada czalandrd mmin bndni
Qiyamt gn bir daha czalandrmaqdan daha hlim, daha ulu, sxavtli v
daha kramtlidir (yni Allah-taala bu siftlr malik olduu n hmin
bndni Qiyamtd bir daha czalandrmaz).4
901.mam Baqir ():Allah-taala bir bndy hrmt etmk istynd hmin
bndnin gnahlar olsa onu xstliy dar edr. gr bel etms, yoxsulluq
v ehtiyaca dar edr v gr bunu da etms cann alan zaman onu tinliy
salar. Amma bir bndni xar v hrmtsiz etmk ists v onun Allahn yannda
yax ilri olmu olsa ona salam can verr. gr bel etms onun yaayn
rahat v rifah irisind edr v gr bunu da etms lm onun n
asanladrar.5
264.Bla eyb v nqsan siftlrdn pak v uzaq olan Allahn mhbbtinin
niansidir
902.l-Kafi:Sudeyr imam Sadiqin () hzurunda idi. Hzrt
buyurdu:Allah bir bndni sevnd onu blaya qrq edr. Ey Sudeyr! Hm biz
hm d siz gec-gndzmz bla il keiririk.6
903.mam Sadiq ():Allah-taala bir qvm v ya bndni sevn zaman onun
bana bla ya yadrr. Bellikl, onlar bir bladan xmam digr bir
blaya dar olarlar.7
265.Bla iman miqdarnda olar
1

3 Biharul-nvar, c.67, sh.232,hdis 48
5 lamud-Din, sh.433
2
139
904.mam Baqir ():Bndnin iman n qdr artsa onun yaay daha

da arlaar v tinlr.1
905.mam Baqir ():nsan Allaha olan mhbbtinin miqdarnda blaya
dar olar.2
906.mam Sadiq ():linin () kitabnda deyilir: Hqiqtn mmin yax
ilrinin miqdarnda blaya dar olar. Buna gr d kimin dini dzgn v
mli gzldirs blas daha ardr. nki Allah-taala dnyan mminin
mkafat v kafirin czas tyin etmyib. Kimin dini sst v mli zifdirs
blas azdr.3
907.mam Kazim ():Mmin trzinin iki gz kimidir ki, iman n qdr
artsa, blas da oxalar v nhayt gnahdan pak tk il Allah-taala il
grr.4
266.Bndnin bla il atd mqamlar
908.mam Sadiq ():Hqiqtn Cnntd bir drc var ki, ona (dnyada)
bdni blaya dar olmu bnd istisna olmaqla, he bir bnd atmaz.5
909.mam Sadiq ():Bndnin Allah yannda bir mqam v drcsi var ki,
ona bu iki yoldan var-dvltinin lindn xmas v ya cismin bir bla
glmsindn baqa he n il ata bilmz.6
267.Mminin blaya dar olmas onun z xeyrindir
910.mam Sadiq ():Allahn Musaya () gndrdiyi vhylrdn birind
bel buyrulur ki: El bir mxluq yaratmamam ki, o Mnim drgahmda
mmin bndmdn ziz olsun. Onu blaya dar edirms, (bu) onun n
daha yax v daha xeyirli olduuna grdir. Ona can sal bx edirms,
(demli bu) onun n daha yaxdr. Onun lindn alb mhrum edirms, bu
onun n daha yaxdr. Mn, nyin bndmi islah edrk dzltmsini daha
yax bilirm. Buna gr d grk mnim blama sbrli, nemtlrim kr edn
v hkmlrim raz olsun ki, onu zmn n doru bndlrimin srasnda
yazm.7
268.Bndlrin n tin snaqlar
911.mam li ():Allah he ksi ona mhlt vermk kimi bir eyl
snamayb.8
Camiul-xbar, sh.314, hdis 874

2
140
912.mam li ():Yoxsulluq bladr. Yoxsulluqdan daha pisi bdnin xst

olmasdr. Ondan da pisi qlbin (mnvi baxmdan) xst olmasdr.1
913.mam Sadiq ():Allah, bndlri maln balamaqdan tin bir eyl
snamayb.2
914.mam Sadiq (): ey var ki, kim onlardan birin dar olsa lm
arzulasn: Bir-birinin ardnca gln yoxsulluq, rsvay mhrumluq v qalib
glmi dmn.3
269.tinlikdn sonra asanlq
915.mam li (): Blann sonunda al (ilrin dynlrinin almas)
hasil olur.4
916.mam Sadiq (): Bla stndn bla gln zaman bladan qurtulu
hasil olar.5
270.Bla zaman dua etmk
Quran:
O kslr ki, balarna bir msibt gln zaman biz Allahnq v Ona trf
qaydacaq deyrlr.6
917.mam li ():Hr bir tinlik v mkl zaman Uca v byk
Allahdan baqa bir gc v qdrt yoxdur de. (Bel deynd) hmin tinlik
aradan qalxr.7
918.mam Rza ():Atam yuxuda grdm v o buyurdu:Oul! tinlik
irisind olan zaman ya Rauf, ya Rhim cmlsini ox de. Yuxuda
grdyn akarda grdyn kimidir (yni bu dediklrimi yuxu sanma, akar
kimi qbul et).8
271.Blaya dar olmu xsi grn zaman dua etmk
919.Allahn Peymbri (s):Blaya dar olmu insanlar grn zaman
Allaha kr edin, amma el yox ki onlar eitsinlr.nki (gr eitslr) narahat
olarlar.9
920.mam Baqir ():Blaya dar olmu adam grnd onun eitmdiyi
kild df de: kr v hmd olsun O Allaha ki, mni snin dar olduun
blaya dar etmyib. gr istsydi mni d bel ed bilrdi. (mam sonra)
buyurdu: Kim bu cmlni des he vaxt hmin blaya dar olmaz.10

l-Xisal sh.8, hdis 27
4 Biharul-nvar, c.78, sh6 12, hdis 70
6 Bqr, ay 156
8 Mhcud-Dvat, sh.333
1
2
141
142
52
Bhtan
272.Bhtan
Quran:
Mmin kiilri v qadnlar etmdiklri bir idn tr incidnlr, bhsiz
ki, zrlrin bhtan v aq-aydn bir gnah gtrmlr.1
Hminin mracit et: sra 36; Nur 12-15; Hucurat 12
Hdis:
921.Allahn Peymbri (s):Kim mmin kiiy v ya qadna bhtan atsa,
yaxud onun barsind onda olmayan eyi des, Allah Qiyamt gn onu hmin
xs barsindki szn geri gtrn kimi bir od tpnin stnd saxlayar.2
922.mam li ():Bhtan atmaq kimi hyaszlq v abrszlq yoxdur.3
923. mam li ():Gnahsz adama bhtan atmaq smadan da bykdr.4
924.mam Sccad ():Kim camaatda olan eyb barsind dansa, camaat
onda olmayan eybi ona aid edr.5
925.mam
Sadiq
()
mdriklrin
birindn
nql
edrk
buyurmudur:Gnahsz adama bhtan atmaq mhkm dalardan da ardr.6
hzab, ay 58
1
2
143
53
Mbahil
273.Mbahil
Quran:
Sn gndriln bilikdn sonra kim onun barsind (sa () haqqnda)
sninl mbahis ets, de: Glin biz d olanlarmz siz d olanlarnz, biz d
qadnlarmz siz d qadnlarnz, biz d zmz siz, d znz araq.
Sonra (Allaha) yalvarb yalanlara Allahn Lnt etmsini dilyk.2
Hdis:
926.mam Sadiq () bulabbasa mbahil barsind bel buyurmudur:
Ovcunu onun ovcuna qoyub deyirsn:Allahm! gr filanks haqq inkar,
yaxud batili iqrar edirs onu sma blasna v ya z trfindn olan bir zaba
dar et. Ona yetmi df nifrin v qar et.3
927.mam Sadiq ():Ncran xaprstlri z ba, caniin v.. il
Peymbrin (s) yanna glib dedilr:Bizi ny dvt edirsn? Peymbr
buyurdu:Allahdan baqa bir tanrnn olmamasna, mnim Allahn elisi
olmama v sann Allahn yeyib-in v ifrazat xaric olan. yaradlm bir
bndsi olmasna hadt vermy.Buna gr d mniml mbahil edin!
gr mn doru dananamsa Lnt v nifrin sizi tutacaq v gr yalan olsam
Lnt v nifrin mni tutacaq. Dedilr:daltli qrardr. Sonra mbahil n
vaxt tyin etdilr.
Onlar evlrin qaydandan sonra byklri dedi:gr o, mbahily z
qvm il gls onunla mbahil edrik. nki gr bel olsa, o, peymbr
deyil. Amma mbahily yalnz ailsi il gls onunla mbahil etmrik. nki
gr ailsini thlky atrsa demli dorudan da dz deyir. Shr alandan
sonra Peymbrin (s) yanna gldilr. Grdlr ki, mirl-mminin, Fatim,
Hsn v Hseyn onun yanndadrlar. Onlar qorxdular v Peymbr (s)
dedilr:Sninl razlarq, bizi mbahil etmkd zrl bil. Bellikl,
Allahn Peymbri (s) cizy sasnda onlarla razlad v onlar dalb
getdilr.4
ki trfin bir-birin nifrin v qar etmsi

Ali-mran, ay 61
1
2
144
54
Beyt
274.Beyt
Quran:
Sn beyt ednlr bhsiz ki, Allaha beyt edirlr. Allahn (qdrt) li
onlarn llrinin stnddir. Kim (beyti) pozsa, ancaq z leyhin pozmudur.
Kim Allah il balad beyt vfal olsa, tezlikl Allah ona byk bir
mkafat verr.1
Allahla hd baladnz zaman ona vfal olun v andlarnz
mhkmlndirdikdn sonra onlar pozmayn.2
Hdis:
928.li ibn brahim:Hqiqtn Allah mminlrdn raz oldu3 aysi
rizvan (razlq) beyti barsind nazil oldu v beyt ednlrl rt ksdi ki,
Peymbrin ilrin irad tutmasn v onun mrlrindn boyun qarmasnlar.
Allah-taala rizvan (beyti) aysi nazil olduqdan sonra buyurdu:Sninl
beyt ednlr..4
929.Slm ibn l-kv Hdeybiyy gn Peymbrl hans i gr
beyt etdiniz? sualnn cavabnda deyib:lm gr!5
275.Qadnlarn beyti
Quran:
Ya Peymbr! Mmin qadnlar Allaha he bir rik qomayacaqlar,
ourluq v zina etmycklri, vladlarn ldrmycklri, zg kiilrdn
olan uaqlarn yalandan rlrin isnad etmycklri v he bir yax,
byniln id snin leyhin xmayacaqlar bard sn beyt etmk n
yanna gldiklri zaman onlarn beytini qbul et v Allahdan onlarn
balanmasn dil. Hqiqtn Allah balayan v rhm edndir.6
Hdis:
930.mam Cavad ():Allahn Peymbrinin qadnlarla beyti bel idi ki,
o Hzrt lini iind su olan bir qabn iin qoyub sonra xarard v qadnlar
Fth, ay 10
Nhl, ay 91
3 Fth, ay 18
4 Tfsir Qumi, c.2, sh.315
5 shih-Mslim, hdis 1760
6 Mumthin, ay 12
2
145
Allaha olan imanlarn (dild) iqrar v akar etmkl, Onun peymbrini

tsdiqlmkl llrini hmin qabn iin salardlar.1
276.Beyti pozmaq
931.Allahn Peymbri (s):Allah nfrl danmayacaq . (Onlardan
biri d) z imam v rhbri il dnyvi mqsdlr n beyt edn xs. gr
(imam onun) istyini yerin yetirs hdin vfa edir, yerin yetirms is l
kir.2
932.mam li ():Hqiqtn Brzx almind Hsin adnda bir hr var.
Mndn hmin hrd n olmasn sorumaq istmirsiniz? Dedilr:Ey
mirl-mminin, o hrd n var? Buyurdu:Beytlrini pozanlarn llri!3
933.mam Rza ():Beytini pozan xs pis hadisdn amanda deyil.4
277.Mslmanlarn imam li il beyti
934.mam li ():Camaat! Siz mndn vvlkilrl beyt olunduu kimi
mniml d beyt etdiniz. nsanlar beyt edndn qabaq azad v ixtiyar
sahibidirlr. (Amma beyt etdikdn sonra mn tabe olmaq
mcburiyytinddirlr.)5
935.mam li () Tlh v Zbeyr il n n vuruurdun? sualnn
cavabnda buyurmudur:nki mniml olan beyti pozdular v mn tabe
olan mminlri ldrdlr.6
936.mam li ():Mn beyt etmk n glmnin trafna toplaan
susuz dvlr kimi vql trafma topladnz.7
Tuhful-Uqul, sh.457
5 l-rad, c.1, sh.243
7 l-rad, c.1, sh.260
2
146
55
Ticart
278.Ticart
Quran:
Ey iman gtirnlr! Qarlql razlqla ediln ticart istisna olmaqla birbirinizin mallarn haqsz yer yemyin v bir-birinizi ldrmyin. Hqiqtn
Allah siz qar mrhmtlidir.1
Hdis:
937.mam li ():Ticart ilri il mul olun ki, ticart sizi baqalarnn
malndan ehtiyacsz edir. Allah-taala dz olan pe sahibini sevir.2
938.mam Sadiq ():Ticart etmk al artrar.3
279.Ticart etmmk
939.mam Sadiq ():Ticart etmmk al zifldir.4
940.mam Sadiq () geyim alveri il mul olan Maz ibn Ksir mnim
zm gr srvtim var v bazardan xmaq qrarna glmim dedikd
buyurmudur: Bel olan halda nzrin etibardan dck v he bir id
sndn kmk istnilmyck.5
280.Ticartin qayda v rtlri
941.Allahn Peymbri (s):Alver edn xs be idn - slmdn, and
imkdn, maln eybini gizltmkdn, satanda triflmkdn v alanda
pislmkdn kinmli, ks tqdird (deyilnlri etmycyi tqdird) alveri
trk etmlidir.6
942.mam li ():Qorxaq tacir ruzidn mhrum qalar, csartli tacirin
ruzisi olar.7
943.mam li ():Ey tacirlr! Ticartin hkmlrini yrnin sonra ticart
edin! Ticartin hkmlrini yrnin sonra ticart edin! Ticartin hkmlrini
yrnin sonra ticart edin!8
1
Nisa, ay 29
2
147
944.mam li ():Ey tacirlr! Qazanc v i balamamdan Allahdan

xeyir dilyin, alverd sad olmaqla Allahdan brkt axtarn, alclara
yaxnlan, hlimlik zinti il bznin, and imkdn kinin, yalan demkdn
uzaqlan, zlm etmk v haqszlqdan qorxun, mzlumlarla insaf v daltli
davrann, slmin trafna frlanmayn v l v kini kamil edin, camaatn
haqqndan bir ey ksmyin v yer znd fsad trdn olaraq dolamayn.1
945.mam Sadiq ():Ticart etmk istyn hr bir xs z dininin
hkmlrini yrnmlidir ki, halal haramdan se bilsin. z dininin hkmlrini
yrnmdn ticart edn xs bhlr (halal haraml mlum olmayan)
bataqlna yuvarlanar.2
946.mam Sadiq ():Bir-biri il alver edn iki mslmandan biri peman
olub iin pozulmasn istyn zaman qar trf onun xahiini qbul ets, Allah
Qiyamt gn onun shv v xtalarndan ker.3
281.kid aldatmaq qadaandr
Quran:
Vay halna kid v ld aldadanlarn! O kslrin ki, zlri xalqdan bir
ey alan zaman onu tam lb alar, xalq n ldkd v ya kdikd is onu
skildrlr.4
Hminin mracit et:nam 152;Hud 84, 85; ura 181-183; r-Rhman 7-9
Hdis:
947.Allahn Peymbri (s):knd (mtrinin xeyrin) ar kin.5
948.mam Sadiq ():Trzi mtrinin xeyrin ar olmaynca mtrinin
haqq dnilmyckdir.6
282.Tacirlrin sdq vermy tviq edilmsi
949.Allahn Peymbri (s):Ey tacirlr! Alver zaman eytan v gnah
yannzdadr. Odur ki, al-veriinizi sdq il qardrn.7
283.Al-verid asanlq yaratmaq
950.Allahn Peymbri (s):Allah rhm etsin o bndy ki, al-verid,
borcun verilmsi v alnmasnda asanlq yaradr.8
951.mam li () mal satan bir kiiy tvsiy edrk buyurmudur:
Allahn Peymbrinin (s) bel buyurmasn eitdim: Gzt v asanlq
yaratman z bir nv mnftdir.9
1

3 Vsailu-i, c.12,sh.287, hdis 4
4 Mtffifin, ay 1-3
2
148
284.n vurmaq
952.Allahn Peymbri (s):Ey li! Drd eyd n vurma: Qurbanln,
kfnin v qulun alnmasnda v Mkk sfrinin kiraysind.1
953.mam Baqir ():Mtri il n vur. nki ox pul vers d n
vurmaq rahatlq v xatircmliy sbb olur. Al-verid ziyana urayan n
trif layiqdir, n d mkafata!2
285.n vuranla n vurmayan arasnda frq qoymamaq
954.mam Sadiq () malnn stn myyn bir qiymt qoyub onu n
vurmayan mtriy hmin qiymt, mal hmin qiymt almaq istmyn buna
gr d n vuran mtriy is mal artran xs barsind
buyurmudur:gr hr ikisin v nc bir xs (satanda) mal artrsa eybi
yoxdur. Amma hmin miqdar mal o qiymt almaqdan imtina edrk n
vuran xs bel edir, n vurmayana etmyirs, mn bu cr ii
bynmirm.lbtt, maln hamsn bir yerd topdan satsa bu istisnadr.3
286.Mminin mmindn qazanc gtrmsi
955.mam Sadiq ():Mminin mmindn qazanc gtrmsi slmdir, bu
istisna il ki, mal yz dirhmdn artq qiymt alm olsa, bu halda hmin
maln qiymtinin stn gndlik yemyin miqdar qdr artr. Yaxud da
(mmin mmindn ald mal) ticart etmk n alm olsun ki, onda
onlardan qazanc gtrmk olar. Amma (hr halda) bir-birinizl mlayim v
mehriban davrann.4
956.mam Sadiq () mminin mmindn qazanc gtrmsinin slm olmas
barsindki rvaytl bal buyurmudur:Bu haqqn hakim olduu v biz hlbeytin Qaim imam qiyam edn zaman ndr. Bu gn is (hmin ii
grmyin) eybi yoxdur.5
287.Yaramaz v pis mlli tacirlr
957.Allahn
Peymbri
(s):Tacirlr
yaramaz
adamlardrlar.
(Peymbr) dedilr:Ey Allahn Peymbri, mgr Allah al-verii halal
etmyib? Buyurdu:Bli, amma bu tayfa alver edn zaman yalan danr v
and imkl gnah edir.6
958.Knzl-ummal:mam li () bazara glr v z yerind dayanb
buyurard:Salam olsun siz ey bazar hli! Allahdan qorxun v and imyin!
nki and imk mal rvnqlndirir v brkti aradan aparr. Dz alb dz
verni istisna olmaqla, tacirlr yaramaz adamlardr!7
1
2
149
288.Tacirin doru danma

959.Allahn Peymbri (s):Doru danan v doru ml sahibi olan
mslman tacir Qiyamtd hidlrl bir yerd olar.1
960.Allahn Peymbri (s):Doru danan tacir Qiyamtd rin
klgsinin altnda olacaqdr.2
961.Allahn Peymbri (s):Allah nfr(in zn) baxmayacaq:
z maln yalandan triflyn.3
289.And imkl mal triflmk
962.mam li ():Ey dllallar! Az and iin! nki bu i maln satlmasna
sbb olsa da,(hqiqi) xeyir v mnfti aradan aparar.4
963.mam Sadiq ():Allah-taala maln and imkl satan xs nifrt
edr.5
290.Axirt ticarti
Quran:
Ey iman gtirnlr! Siz el bir ticart yolu gstrimmi ki, o sizi iddtli
zabdan xilas etsin? (O bundan ibartdir:) Allaha v Onun Peymbrin iman
gtirin v Allah yolunda mal v cannzla cihad edin. gr bilsniz, bu sizin
n daha xeyirlidir.6
Hdis:
964.Allahn Peymbri (s):Gzn grn v qlbin yatan hr bir eyi
Allaha gr knara qoy. Budur axirt ticarti. nki Allah buyurub:Sizd olan
tknr, Allah drgahnda olan is bdidir.7
965.Allahn Peymbri (s):Dnya taciri zn v maln thlky atr,
axirt taciri is qazanc v mnft gtrr. Onun ilk qazanc nfsi, ondan sonra
is uca Cnnt!8
966.mam li ():Saleh ml kimi ticart, savab kimi qazanc yoxdur.9
967.mam li ():n ox qazanc dnyan verib axirti alan xs ld
edib.10
968.mam li ():Kim zn Cnntdn baqa bir qiymt satsa drdi-sr
db.11
Knzul-Ummal, hdis9216
6 Sff, ay 10, 11
2
150
969.mam li ():Kim Allaha itati z mal ets, ticart etmdn qazanclar

ona trf glr.1
291.Ticart mmini Allah zikr etmkdn v yada salmaqdan yayndrmr
Quran:
O kslr ki, n ticart, n al veri onlar Allah zikr etmkdn, namaz
qlmaqdan v zkat vermkdn yayndrmaz. Onlar qlblrin v gzlrin
haldan-hala dcyi bir gndn qorxarlar.2
Hdis:
970.Fiqhur-Rza () kitabnda:Qazanc v ticartl mul ikn namazn
vaxt atan zaman alverin sni namazdan saxlamasn. nki Allah bzilrini bu
cr vsf edrk triflyib:O kslr ki,.. yayndrmaz Onlar tacir olublar.
Amma namazn vaxt atan kimi qazanc v alverdn l krk namaza
durardlar. Onlarn muzd v mkafat ticart etmyib namaz qlanlardan ox
idi.3
292.Ticart v din
971.mam li ():Dinini z dkan etmi xsin dinindn pay, el hmin
yediyidir.4
972.mam li ():Axirt mli il dnya (mal) axtaran xs z
mqsdindn daha da uzaqlaar.5

Nur, ay 37
1
2
151
56
Tvb
293.Tvb
Quran:
Bndlrinin tvbsini qbul edn, gnahlar balayan v sizin n
etdiyinizi biln Odur.1
973.Allahn Peymbri (s):Tvb kemid olanlarn stn rtr.2
974.Allahn Peymbri (s):Gnahndan tvb etmi xs gnah etmmi
xs kimidir.3
975.mam li ():Tvb gnahlar tmizlyr v qlbi yuyar.4
294.Tvb ednin mqam
Quran
Allah tvb ednlri v pak olanlar sevir.5
Hdis:
976.Allahn Peymbri (s):Allah yannda tvb etmi mmin kii v
mmin qadndan sevimli he n yoxdur.6
977.Allahn Peymbri (s):Adm vladnn hams shv v xta edir, xta
ednlrin n yaxs tvb ednlrdir.7
978.Allahn Peymbri (s):Hqiqtn Allahn z bndsinin tvb
etmsindn sevinci ua olmayann ua olduqda, bir ey itirn ksin itirdiyini
tapdqda v susuz xsin su tapan zaman duyduu sevincdn oxdur.8
295.Tvb ednlr
Quran:
Tvb, ibadt v kr-sna ednlr, oruc tutanlar, ruku v scd
ednlr.9
ura, ay 25
Mstdrkul-Vsail, c.12, sh.129, hdis 13706
5 Bqr, ay 222
7 d-durrul-Mnsur, c.1, sh.626
9 Tovb, ay 112
1
2
152
Hdis:
979.Allahn Peymbri (s):Tvb etmi xsin drd niansi var: mli
yalnz Allaha gr xalisldirmk, batili trk etmk, haqqa ballq v yaxla
hrislik.1
980.mam li () tvb ednlrin vsfind buyurmudur:Gnah aaclarn
gz v qlblrinin qabanda basdrblar v onlar pemanlq suyu il
suvarblar. Bu aaclar onlara salamatlq bar verib v arxasnca razlq v
kramt gtirib.2
981.mam Sccad () mnacatlarnn birind: Bizi o kslrdn et ki,
nfsi istklrin od prdsini tvb ya tkmkl ksiblr v nadanlq qablarn
hyat suyunun zlal il yuyublar.3
296.Tvbnin qbul olunmas
Quran:
Bndlrinin tvbsini qbul edn, gnahlar balayan.Odur4
Hdis:
982.mam li (): Tvb (etmk uuru) verilmi xs onun qbul
edilmsindn mhrum edilmz v istifar (etmk uuru) verilmi xs is
balanmaqdan mhrum qalmaz!5
297.Tvb n vaxt qbul edilir?
Quran:
Gnah ilr grmkd davam edrk lm yetin anda mn indi tvb
etdim deynlrin v kafir olaraq lnlrin tvbsi qbul olunmaz.6
Hdis:
983.Allahn Peymbri (s):Kim (zab) mahid etmmidn qabaq
tvb ets, Allah onun tvbsini qbul edr.7
984.mam Baqir () li il boazna iar edrk buyurmudur:Can bura
atanda alim v bilnin tvbsi (tvb etmy bir yolu) yoxdur, amma nadann
var.8
985.mam Rza () Allah-taala n n Fironu iman gtirmsin v Onun
birliyini iqrar etmsin baxmayaraq suda batrd? sualnn cavabnda
buyurmudur:nki o zab mahid edn zaman iman gtirdi, zab
mahid edn zaman iman gtirmk is qbul edilmz.9
Tuhful-Uqul, sh.20
4 ura, ay 25
6 Nisa, ay 18
8 l-Kafi, c.2, sh.440,hdis 3
9 Biharul-nvar, c.6,sh.23,hdis 25
2
153
298.Peman olmaq bir nv tvbdir

986.Allahn Peymbri (s):Pemanlq tvbdir.1
987.mam li ():Gnahdan peman olmaq istifardr.2
988.mam li ():Qlbin peman olmas gnahn stn rtr.3
299.Smimi etiraf
Quran:
Digr bir dst gnahn etiraf etdi ki, onlar yax bir ml il pis bir mli
bir-birin qardrmlar. Ola bilr ki, Allah onlarn tvblrini qbul etsin.4
Hdis:
989.mam li ():z gnahn etiraf edn gnahkar, z mli il ynn
itatkardan daha yaxdr.5
990.mam Baqir ():Vallah, gnah etiraf edn xsdn baqa he ks
ondan qurtulmaz.6
991.mam Baqir ():Vallah, Allah-taala insanlardan yalnz iki ey
nemtlrini daha da artrmaq n onlara gr kr etmlrini v gnahlarn
balamaq n gnahlarn etiraf etmlrini istyib.7
300.Tvbnin stunlar
Quran:
Hr ks zlmndn sonra tvb ets v zn dzlts Allah onun
tvbsini qbul edr. Hqiqtn Allah balayan v rhm edndir.8
bhsiz ki, Mn tvb edib iman gtirni v yax ilr grb sonra doru
yolu tutan ox balayanam.9
Hdis:
992.mam li ():Tvb drd stun - qlbd pemanlq (keirmk), dil
il balanma istmk, bdn zvlri il ml etmk v (gnaha) qaytmamaq
qrar zrind dayanmdr.10
993.l-Kafi:Nx tayfasnn byklrindn biri olan Vhb ibn bdi
Rbbih deyir:mam Baqir () dedim:Mn Hccacn zamanndan indiy kimi
vali olmuam, mnim tvbm qbul olar? Hzrt susdu. Mn szm bir d
tkrar etdim. Hzrt buyurdu:Xeyr, yalnz bu istisna il (tvbn qbul ola
bilr) ki, hr bir haqq sahibinin haqqn zn qaytarasan.11

Mustdrkul-Vsail, c.12, sh.118, hdis 13674
4 Tovb, ay 102
8 Maid, ay 39
9 Ta-ha, ay 82
2
154
301.Tvbnin nvlri
994.Allahn Peymbri (s):Hr bir gnah n (ona uyun) bir (trzd)
tvb et, gizli gnah n gizli tvb v akar gnah n akar tvb!1
302.Smimi v xalis niyytl tvb
Quran:
Ey iman gtirnlr! Allaha smimi-qlbdn v xalis niyytl tvb edin.2
Hdis:
995.Allahn Peymbri (s):Smimi-qlbdn v xalis niyytl edilmi
tvb etdiyin gnahdan peman olman, Allahdan balanma dilmyin v bir
d he vaxt ona qaytmamandr.3
996.mam Hadi () smimi-qlbdn edilmi xalis tvb barsindki sualn
cavabnda buyurmudur:Smimi v xalis tvb batinin zahir kimi v (htta)
ondan da yax olmasdr.4
303.Tvbni txir salmaq, gecikdirmk
997.mam li ():Gnah edn zaman tvb il onun mhvin tls.5
998.mam li ():Tvb iini sabaha saxlayan ks lmn hcumu il ox
byk thlk qarsndadr.6
999.mam Cavad ():Tvbni txir salmaq aldanmaq v qfltdir, bu gnsabah etmk is aqnlq v mttlilik!7
304.Tvbdn daha asan
1000.sa Msih ():Camaata borclu olmayan ks, borclu olub borcunu
vaxtnda qaytaran ksdn d daha rahat v qmi azdr. Hminin gnah etmyn
ks, gnah edib htta smimi qlbdn xalis tvb edn v Allaha trf
qaydandan daha rahat v xatircmdir.8
1001.mam li ():Gnah etmmk tvb(nin qbul olunmasn)
istmkdn daha asandr.9
305.Allah-taalann tvb edn xsin eyblrinin stn rtmsi
1002.mam li ():Kim (Allaha trf) qaytsa Allah da ona (trf) qaydar
v onun bdn zvlrin v yerin hr bir parasna onun abrn qorumaq,

Thrim, ay 8
2
155
eyblrinin stn rtmk v mllri qoruyan mlklrin onun barsind

yazdqlar gnahlarn onlarn yadlarndan xarlmas mr edilr.1
306.Pis mllrin yax mllr evrilmsi
Quran:
Ancaq tvb edib iman gtirn v yax ilr grnlrdn baqa! Allah
onlarn pis mllrini yax mllr evirr. Allah balayan v rhm
edndir.2
Hdis:
1003.mam Sadiq ():Allah-taala Davud peymbr (la nbiyyina v
alihi v leyhis-slam) vhy etdi ki:Ey Davud! Mmin bndm gnah ets v
sonra hmin gnahdan z dndrrk tvb ets v onu xatrlayan zaman
Mndn hya ets onu balayar, hmin gnah mllri qoruyub saxlayan
mlklrin yadndan xarar v onu yaxla evirrm. Mnim bu idn he
bir kincyim yoxdur. nki Mn mehribanlarn n mehribanyam.3
307.Allahn vzin hkm xarmaq
1004.Allahn Peymbri (s):mmtimdn vay o kslr ki, Allahn
vzin hkm xarrlar. O kslr ki deyirlr:Filanks Cnntlikdir, filaniks
Chnnmlik.4
1005.Allahn Peymbri (s):Gnlrin birind bir kii dedi:Vallah, Allah
filanksi balamayacaq. Onda Allah-taala buyurdu:Bu kimdir ki, Mnim
filanksi balamayacama and iir? Mn hmin xsi baladm v ikincinin
(saleh) mlini Allah filanksi balamayacaq dediyin gr batil v pu
etdim.5

Furqan, ay 70
2
156
57
Thmt
308.Thmt
1006.mam Sadiq ():Mmin z (mmin) qardana thmt vuran zaman
iman onun qlbind duz suda ridiyi kimi riyr.1
1007.mam Sadiq ():Kim z din qardana thmt vursa, onlarn arasnda
hrmt qalmaz.2
309.Thmt sbb olan yerlr getmk qadaandr
1008.Allahn Peymbri (s):Thmt n layiqli xs thmtli adamlarla
yoldalq edn ksdir.3
1009.mam li ():Thmt sbb olan v barsind pis gmanlar ediln
mclislr( getmk)dn kin. nki pis dost z yoldan aldadr.4
1010.mam li ():Thmt sbb olan yerlrd dayanan ks onun
barsind pis gmana dn xsi mzmmt etmmli, qnamamaldr.5
1011.mam li ():Pis yerlr get-gl edn xs pis gman v thmt
mruz qalar.6
l-Kafi, c.2 sh.361, hdis 1

l-Kafi, c.2 sh.361, hdis 2
3 mali-Sduq , sh.28, hdis 4
1
2
157
58
Savab
310.Savab
1012.mam li ():Snin mlinin savab mlin zndn stndr.1
1013.mam li ():Axirtin savab v mkafat dnyann ziyyt v
tinliklrini yaddan xarr.2
1014.mam li ():Eyb v nqsan siftlrdn pak v uzaq olan Allah
bndlrini z qzb v zabndan saxlamaq v z Cnntin trf svq etmk
mqsdi il Ona itat ednlr n savab v mkafat, Ona itatsizlik ednlr
n is cza myynldirdi.3
1015.mam li ():mlin savab onun ziyyt v zhmti qdrdir.4
311.n byk savab
1016.mam li ():n byk savab insafn savabdr.5
1017.mam li ():Cihadn savab n stn savabdr.6
1018.mam li ():ki eyin fv etmk v daltin savabnn- llmsi
v kilmsi qeyri mmkndr.7
312.Filan iin savab var eidn ks
1019.mam Baqir ():Kim Allahn (hanssa) bir mlin yerin yetirilmsin
savab vermsini eits v o savab ld etmk n hmin ii yerin yetirs,
hdis o eitdiyi kimi olmasa da, ona hmin savab verilckdir.8

1
2
158
59
nqilab
313.rqd Mehdinin zhurundan qabaq slam inqilabnn olmas
1020.mam li ():rqd camaat qiyam edck v Mehdinin
hakimiyytin rait yaradacaq.1
1021.Abdullah:Peymbrin yannda oturmuduq v Qureydn olan bir
ne gnc oradan kedi. Peymbrin rngi dyidi. Dedik:Ey Allahn
Peymbri! Biz hmi sizin znzd xoaglmz v narahatedici bir hal
grrk. Buyurdu:Biz el bir ailyik ki, Allah bizim n dnyann yerin
axirti seib. Mndn sonra mnim bu hli-Beytim bla, didrginlik v srgn
dar olacaq, o vaxta kimi ki, burdan li il rq iar etdi bir qvm qara
bayraqlarla qiyam edck. Onlar haqq tlb edrlr, amma haqq, onlara
verilmz. Onlar bir daha haqq tlb edrlr, amma yen d onlara vermzlr.
Sonra dy v mqavimt l atarlar v nhayt onlarn istdiklrini verrlr.
Amma onlar onu mnim hli-Beytimdn dnyan aznlq v daltsizlikl
dolduu kimi daltl dolduran bir kiiy vern kimi qbul etmzlr. Kim
hmin qvm grs htta qarn zrind srnmkl olsa bel onlara
birlsin.2
314.cmlrin inqilabda rolu
1022.Allahn Peymbri (s) (rblr xitab edrk) farslar barsind
buyurmudur:Siz Qurann nazil olmasnn stnd onlarla vurudunuz. Dnya
sona atmam, onlar da Qurann tvili stnd sizinl vuruarlar.3
1023.Allahn Peymbri (s):Mtlq mr be mruf v nhy z mnkr
edin. Yoxsa Allah cmi sizin stnz gndrck. Onlar sizin boyunlarnz
vuracaq, qnimtlrinizi yeyck v qorxmaz irlr olacaqlar.4
1024.mam li ():Sanki cmi Kuf mscidind adr qurmu v Quran
camaata nazil olduu kimi yrdn grrm.5

t-Trif bil-minn, sh.314, hdis 445
4 t-Trif bil-minn, sh.95, hdis 59
2
159
315.Qum hrindn inqilab

1025.mam Sadiq ():El bir dvr glck ki, Qum hri v onun halisi
digr insanlara dlil olacaq. Hmin dvr bizim Qaimimizin () qeyb
kilmsindn Onun zhuruna kimi olacaq dvrdr. gr bel olmasayd yer z
hlini udard. Mlklr blalar Qum hrindn v onun halisindn
uzaqladracaqlar. Hans zalm onlar bard pis fikr ds, zalmlar mhv edn
onu mhv edck.1
1026.mam Sadiq () ffan Bsriy buyurmudur:Bilirsn, n n
Qum deyiblr? (ffan deyir ki,) rz etdim:Allah, onun Peymbri v siz
daha yax bilirsiniz. Buyurdu:Qumu ona gr Qum adlandrblar ki, orann
halisi Mhmmd hli-Beytinin Qaiminin (salavatullah leyh) trafna
toplaacaq, onunla birg qiyam edck v onun yolunda mqavimt gstrib
kmyin atacaq.2
1027.mam Kazim ():Qum halisindn bir kii insanlar haqqa dvt
edck v onun trafna dmir paralar tk insanlar toplaacaq. Tufanlardan
titrmyck, vurumaqdan usanmayacaq v qorxu-hrk bilmycklr. Onlar
Allaha tvkkl edrlr v (gzl) aqibt d prhizkarlarndr.3
1028.Biharul-nvar:ilrdn biri deyir:mam Sadiqin () yannda
oturmuduq v o Hzrt onlardan birincisinin vaxt glnd stlrin
bndlrimizdn bir dst gcl cngavrlr gndrdik. Onlar htta evlrinin
iind bel vurudular v bu vd artq yerin yetirildi aysini oxudu.
Dedik:Sn fda olaq, bunlar kimlrdir? df buyurdu:And olsun Allaha,
onlar Qum hlidirlr!4

2
160
60
Cbr (Aln yazs)1
316.Cbrin shv olmas
1029.mam li () cbrin shv olmas bard buyurmudur:gr bel
olsayd, onda savab v cza, (yax ilr grmy) mr (etmk) v (pis ilrdn)
kindirmk v irkin mllrdn kindirmk bs i evrilrdi. Vd v
thdid mnasn itirr, pis ml sahibi qnanmaz v xeyir ml sahibi tviq
edilmzdi. Htta, yax ml sahibi mzmmt bd ml sahibindn, irkin
ml sahibi is savab v mkafata yax ml sahibindn daha layiq olard. Cbr
qidsi btprstlrin v Rhman olan Allahn dmnlrinin szdr.2
1030.mam Sadiq ():Sbbin gr bndni qnaya bildiyin hr bir ey
onun z ii, bndni sbbin gr qnaya bilmdiyin hr ey Allahn iidir.
Allah-taala bndsin:N n itatsizlik etdin? N n gnah etdin? N
n rab idin? N n zina etdin? buyurur.Demli bunlar bndnin iidir.
Lakin Allah bndy N n xstlndin? N n boyun qsadr? N n
drin adr? N n drin qaradr? demir. nki bu ilr Allah-taalann
ilridir.3
1031.mam Kazim ():Gnahlar barsind yalnz frziyy mvcuddur:
Onlar ya Allah trfindndir (lbtt, bu bel deyil). Bel olan halda, Allaha
bndni etmdiyi ey gr zab vermk yaramaz. Yaxud, hm Allah v hm
d bndnin hr ikisinin trfindndir (lbtt, bel d deyil). Bu halda da,
gcl rikin zif rikin zlm etmsi rva deyil. Yaxud da bndnin z
trfindndir (lbtt, bu beldir). Bel olduqda, Allah onu balasa z
byklk v comrdliyin gr balam, cza vers bndnin z gnahna
gr czalandrmdr.4
317.N cbr, n d tfviz!5
1032.mam Baqir v imam Sadiq ():Allah yaratdqlarna qar o qdr
mehribandr ki, onlar gnah ilr mcbur edib, sonra onlara buna gr zab
vermz. Hminin, Allah o qdr qdrtlidir ki, Onun bir eyi istmsi v
Cbrdn mqsd icbar v mcburiyytdir. Bu klm slam maarifi ensiklopediyasnda hmin
mnada azadln antonimi kimi termin klind ildilir.
5 Tfviz d slam maarifi terminlrindn biridir v mnas bndnin ilrinin tam kild onun
zn hval edilmsidir.
1
161
hmin eyin olmamas qeyri-mmkndr. Rvayti nql edn deyir: O

Hzrtdn sorudular:Mgr cbr v qdr (ixtiyar il tfviz) arasnda nc
bir drc var? Buyurdu:Bli! Yerl gy arasndak fzadan da geni olan bir
drc!1
1033.mam Sadiq () Mfzzl ibn mr trfindn nql olunan bir
rvaytd buyurur:N cbrdir, n tfviz, bunlarn ikisinin arasnda olan bir
idir. Sorudum:Bu iki iin arasndak i ndir? Buyurdu:Msln, sn
gnah edn bir kiini grrsn v onu hmin idn kindirirsn. Ancaq, hmin
xs bunu qbul etmir, sn onu zbana buraxrsan v hmin gnah edir.
Demli, snin yasaqlarn saymadna gr onu zbana buraxdn n ona
gnah etmyi mr etdiyini demk olmaz!2
318.Allah yaxlqlara daha ox layiqdir
1034.mam Rza ():Allah-taala buyurdu:Ey Adm vlad! Sn Mnim
istyiml istyir, vacib etdiklrimi Mnim nemtlriml Mnim n yerin
yetirir, Mnim qdrtiml Mn qar itatsizlik v gnah etmy qadir olursan.
Mn sni eidn v grn yaratdm. Mn yax ilrin sndn daha layiqm v
sn pisliklr daha ox layiqsn.3
319.Cbrilr v Qdrilr4
1035.mam Sadiq ():Kim Allahn z bndlrini gnah ilr mcbur
etmsini v ya onlarn boynuna gclrindn artq vzif qoymasn dns,
belsinin ksdiyindn yemyin, hadtini qbul etmyin, arxasnda namaz
qlmayn v zkatdan ona bir ey vermyin.5

4 Qzav-qdri inkar edrk hr bir ksin z mlind azad olmasn deyn firq.
1
2
162
61
Qddarlq
320.Qddarln pislnilmsi v qddarlarn sifti
1036.Allahn Peymbri (s):La ilah illllah demkdn boyun qaran
hr ks haqqa qar xan qddardr.1
1037.Allahn Peymbri (s):Qiyamtd qddarlar v tkbbrllr
mhr qarqa klind glcklr v Allah yannda xar, dyrsiz olduqlar
n camaat onlar tapdayb zck.2
1038.mam li ():Zorba tbitli adamn mli pak v ynmli deyil.3
1039.mam li ():Mniml zorba adamlarla danlan kimi danmayn v
mndn tez sbln hakimlrdn kiniln kimi kinmyin. Mniml sni
rftar etmyin.4
1040.mam Sadiq ():Qiyamt gn Allaha n uzaq insanlar qddarlar
olacaq.5
321.Qddarlarn aqibtlrinin pis olmas
1041.mam li ():Kim qddarlq ets sndrlar.6
1042.mam li ():Kim qddarlq ets Allah onu xar edib alaldar.7
1043.mam li ():Allahn bndlrin qar qddarlqdan kin. nki,
Allah qddarlq yolunu tutan hr ksi sndrar.8

4 Nhcl-Bla, xtb 216
1
2
163
62
Qorxaqlq
322.Qorxaqlq
1044.mam li ():Qorxaqlq atmazlqdr.1
1045.mam li ():Qorxaqlq, hrislik v simiclik eyb v nqsan kimi
siftlrdn pak, uzaq olan Allaha qar bdgmanlqdan yaranan pis
xisltlrdir.2
1046.mam li ():Qorxaqlqdan uzaq olun ki, o, ar v nqsandr.3
1047.mam li ():ox qorxaq olmaq ruhun acizliyi v yqinin
sstlyndndir.4
1048.mam Hsn () qorxaqlq ndir? sualnn cavabnda: Dosta qar
csartli olmaq v dmnin qabandan qamaq.5
323.Qorxaq v mharib
1049.Allahn Peymbri (s): Qorxan iki cr v savab var.6
1050.mam li ():Tez qaacana gr qorxan mhariby getmsi rva
deyil. ksin, n il vurumaq istmsin baxmal v onu baqasnn ixtiyarna
vermlidir. Bel olan halda hmin dynn cr v savab qdr savab
qazanar v onun (dynn) crindn d he n azaldlmaz.7
Nhcl-Bla, hikmt 3
2
164
63
Mbahis
324.Pislnilmi mbahis
Quran:
nsanlarn bzisi he bir elmi olmadan Allah bard mbahis edir v
inadkar eytana tabe olur.1
Allahn aylri bard yalnz kafirlr mbahis edrlr. Odur ki, onlarn
hrlrd gzib-dolamas sni aldatmasn.2
Hminin mracit et: Ali-mran 66; raf 71; nfal 6; Khf 54, 56;
Mrym 97; Hcc 8, 9, 68; Furqan 50; ura 35; Zuxruf 57.
Hdis:
1051.Allahn Peymbri (s):Mbahis v hctlmy arxalananlardan
baqa he bir qvm yolunu azmad.3
1052.mam li ():Mbahis etmkdn kinin. nki, mbahis (insana)
kk v trddd gtirr.4
325.Gzl v byniln mbahis
Quran:
nsanlar hikmtl, gzl yd-nsihtl Rbbinin yoluna dvt et, onlarla
n gzl kild mbahis et. Hqiqtn, Rbbin yolundan azanlar da, doru
yolda olanlar da daha yax tanyandr.5
Hdis:
1053.Allahn Peymbri (s):Bizik, Allahn dinind mbahis ednlr!6
1054.mam skri ():mam Sadiqin () hzurunda sz dind mbahis
etmk, Peymbrin (s) v msum imamlarn () (mslmanlar) bu idn
kindirmlrindn dr. Hzrti Sadiq ():Mbahis etmk btnlkl
pislnilmyib, gzl olmayan sulla mbahis etmk qnanb.7
Hcc, ay 3
Mumin, ay 4
5 Nhl, ay 125
2
165
64
Tcrb
326.Tcrb
1055.mam li ():Tcrblr qazanlan elmlrdir.1
1056.mam linin () ziz oluna tvsiyysindn: Qlbin dalamam v
fikrin (baqa eylr) mul olmam sn db yrtmy baladm ki,
mhkm dncnl tcrb ednlrin axtarb snaqdan keirdiklri ey z
tutasan v bellikl, d, axtarman ziyyti snin zrindn gtrlsn v
tcrb etmkdn azad olasan.2
1057.mam li ():lri tcrbdn xarmayan aldanar.3
1058.mam li ():Kim dzgn tcrb yrns lm-itimlrdn salamat
xar, tcrblrdn ehtiyacsz olmaa alansa ilrin sonunu grmz.4
1059.mam li ():nsann dblndirilmsi v tnbehi n tcrblr
kifayt edr.5
1060.mam li ():nsann fikir v dncsi onun tcrbsi qdrdir.6
1061.mam Sadiq (): ..Tcrbsi az olan zbana xs he vaxt he
yerd rhbrliy tamah salmamaldr.7
327.Tcrb v al
1062.mam li ():Al elm v tcrb il artan urdur.8
1063. mam li ():Al tcrblri yb qorumaqdr.9

Tuhful-Uqul, sh.70
4 urrul-Hikm, hdis 8040-8680
1
2
166
65
Dzmszlk edib fryad qoparmaq
328.Dzmszlk edib fryad qoparmaqdan kindirmk
Quran:
Hqiqtn insan ox sbrsiz v dzmsz yaradlmdr. Ona bir pislik z
vernd dzmszlk edrk fryad qoparar. Ona bir xeyir nsib olduqda is
xsislik edr.1
Hdis:
1064.Allahn Peymbri (s):Allah iki ss- msibt vaxt qoparlan vayivn, adlq zaman is al-ara- nifrt edir:2
1065.mam li ():Dzmszlk edib fryad qoparmaqdan kin. nki, o
midi ksr, ii zifldr v qm-qss gtirr. Bil ki, iki x yolu var: Ya
tinliyin arsi var v onun arsini tapmaq lazmdr, ya da ki, arsi yoxdur
v onda da, sbr etmk lazmdr.3
1066.mam li ():Dzmszlk edrk fryad qoparmaa sbrl qalib
glin. nki, dzmszlk edrk fryad qoparmaq cri aradan aparar v
msibti daha da bydr.4
1067.mam linin () Sffeyn dynd lnlr gr qadnlarn fryad v
ivn qoparmalarn eidrkn buyurduqlarndan:Qadnlarnz eitdiyim bu
alama ssi il sizlr hakim olub? N n onlarn bu nal v fryadlarnn
qarsn almrsnz?5
1068.mam Baqir ():Dzmszlyn n pisi vay-ivn etmk, baa v
siny vurmaq, sa yolmaqdr. A deyn xs sbrliliyi trk etmidir.6
1069.mam Kazim ():Msibt sbr edn n bir, dzmszlk edn
n is ikidir.7
Maric, ay 19-21
Tuhful-Uqul, sh.40
6 Mskkinul-Fuad, sh.99
2
167
168
66
vz
329.vz
Quran:
Gylrd v yerd olanlarn hams Allahndr ki, O, pislik ednlr
mllrinin czasn versin, yaxlq ednlri is n gzl mkafatla
mkafatlandrsn.1
Hdis:
1070.mam li ():Hr bir insan etdiyini grck v mlinin vzini
alacaqdr.2
330.Yax ml sahiblrinin mkafat
O, n yetkin dvrn atdqda ona hikmt v elm verdik. Biz yax ilr
grnlri bel mkafatlandrrq.3
Biz ona xitab etdik:Ey brahim, sn yuxunu gerkldirdin. Biz yax ilr
grnlri bel mkafatlandrrq.4
331.Gnahkarlarn czas
Quran:
Hr ks Mnim yd-nsihtimdn z dndrs gzran
tinlrBiz hddi aanlar v Rbbinin aylrin iman gtirmynlri
d bel czalandrrq. Axirt zab is bhsiz ki, daha iddtli v daha
davamldr.5
Hqiqtn, buzova prsti etmi kslr tezlikl z Rbbinin qzbin
dar olacaq v dnya hyatnda zlil v xar olacaqlar. Biz yalan uyduranlar
bel czalandrrq.6
Onlarn altlarnda Chnnm odundan yataq v balarnn stnd (el
hmin oddan) rtklr vardr. Biz zalmlar bel czalandrrq.7
Ncm, ay 31
3 Yusif, ay 22
4 Saffat, ay 104, 105
5 Ta-ha, ay 124, 127
6 raf, ay 152
7 raf, ay 41
2
169
67
Arayb axtarmaq
332.Camaatn eyblrini arayb-axtarmaq qadaandr

Quran:
Ey iman gtirnlr! Znn v gmanlarn oxundan kinin. nki
gmanlarn bzisi gnahdr. (Bir-birinizin eybini, sirrini) Arayb-axtarmayn,
bir-birinizin qeybtini etmyin. Mgr sizdn kims lm qardann tini
yemy raz olarm?! Hmin i ikrahla baxdnz. Allahdan qorxun. Hqiqtn
Allah tvblri qbul edn v mehribandr.2
Hdis:
1071.Allahn Peymbri (s):Znn v gmandan uzaq olun. nki, gman
n yalan szdr. Camaatn szlrin qulaq asmayn v onlarn nqsanlarn
arayb-axtarmayn.3
1072.Allahn Peymbri (s):Mn camaatn qlbini yarb v onlarn
batinlrini amaq mr olunmayb.4
1073.Allahn Peymbri (s):Mslmanlarn shv v xtalarn
axtarmayn. nki, kim qardann xtalarn arayb-axtarsa, Allah hmin xsin
shv v xtalarn axtarar. Allah da, eyblrini arad kimsni htta, z evinin
iind olsa bel rsvay edr.5
1074.Allahn Peymbri (s):xlaqsz qadndan kimlrin onunla pozun i
grmsini sorumayn. nki, belsi rahatlqla pozunluq etdiyi kimi gnahsz
mslman da rahatlqla bdnam edr.6
1075.mam Sadiq ():nsanlarn dinini tfti edib aradrma ki, dostsuz
qalarsan!7
1076.Saur l-Kndi:mr ibn Xttab Mdind gec gzintisin xmd.
Evlrin birindn bir kiinin mahn oxuduunu eitdi. Evin hasarna xb
dedi:Ey Allahn dmni! El bilirsn, Allah sn gnahkarn (eyblrinin)
stn rtck?! Hmin kii dedi:Ey mminlrin rhbri! Sn d mnim
sas mtnd bu baln ad rbc tcsssdr-Bunun mnas gizli eylrdn danmaq v

ilrin batinini aradrmaqdr v adtn mnfi aradrmalar mnasn dayr.
2 Hucurat, ay 12
3 Shih-Mslim, hdis 2563
4 Knzul-Ummal, hdis 31597, 15035
6 Thzibul-Ehkam, c.10, sh.48, hdis 177
1
170
barmd artq danma! gr mn bir gnah etmims, sn gnah

trtmisn:
Allah-Taala (eyblri) arayb axtarmama buyursa da, sn aradrrsan.
Hminin buyurub ki, evlr qaplardan daxil olun, amma sn hasarn stn
xmsan. Allah-taala Baqalarnn evlrin sahiblrindn icaz almadan v
onlara salam vermdn girmmyi buyursa da, sn mnim evim icazsiz daxil
olmusan. mr dedi:gr sni balasam bu ilrdn l krsnmi?
Hmin kii dedi:Bli. mr onu balad v mnzilindn xb onu rahat
buraxd.1
333.Mharib zaman casusluun rva olmas
1077.mam Rza ():Allahn Peymbri (s) qoun gndrrkn onun
bas haqda pis gmanda olanda, znn inand adamlardan birini casus
kimi onunla birg gndrrdi.2
334.Casusun hkm
1078.mam Sadiq ():Casus v xbrini l keirdikd ldrmk
lazmdr.3
335.Zahir sasnda hkm xarlan mqamlar
1079.mam Sadiq ():nsanlar grk be halda: qyyumluq, evlilik, irs,
heyvann ksilmsi v ahid durmaqda zahiri hkm ml etsinlr. gr xsin
zahiri dz v inanmaa sas vern olsa, onun ahid durmas caizdir v batini
aradrlmamaldr.4

3 Mstdrkl-Vsail, c.11, sh.98, hdis 12518
2
171
68
Mclis
336.Mclislrin n rflisi
1080.Allahn Peymbri (s):Hr eyin rf v hrmti var, oturularn n
rflisi is z qibly olandr.1
1081.mam Sadiq ():Allahn Peymbri (s) ox vaxt z qibly
oturard.2
337.Mclisd riayt olunmal ey
Quran:
Ey iman gtirnlr! Siz mclislrd yer vern deyildiyi zaman yer vern
ki, Allah da siz genilik versin. Qalxn deyilnd d qalxn!3
Hdis:
1082.Allahn Peymbri (s):Oturduun yerd hyaszlq v dbsizlik
etm ki, bunun nticsind camaat snin pis xlaqndan qamal olsun. Yannda
biri oturan zamansa baqas il pldama.4
1083.mam li () Peymbri (s) vsf edrkn buyurmudur: He vaxt
grmdik ki, o Hzrt yannda oturann qarsnda ayaqlarn uzatsn.5
1084.mam Baqir ():Sizlrdn biri qardann evin gedn zaman ev
sahibinin dediyi yerd otursun. nki, ev sahibi z evinin quruluunu qonaqdan
daha yax bilir.6
1085.mam Sadiq ():Peymbr (s) bir ev gednd mclisin n aa
yerind oturard.7
338.Mclisin ba
1086.mam li ():Mclisin banda yalnz xislt malik olan xs
sual soruulanda cavab vern, baqalar dana bilmynd dana biln v
mclisdkilrin xeyrin olan fikir sylyn oturmaldr. Bu xisltlr malik
olmayan v mclisin banda oturan xs axmaqdr.8
1

Mkarimul-xlaq, c.1, sh.66, hdis 72
3 Mcadil, ay 11
6 Qurbul-snad, sh.69, hdis 222
2
172
1087.mam li ():Mclisin n yuxar yerin tlsm. nki, yuxar

kildiyn yer, aa endirildiyin yerdn daha yaxdr.1
339.tirak edilmsi qadaan olunmu mclislr
Quran:
Kitabda siz nazil etmidir ki, Allahn aylrinin inkar edildiyini v onlara
istehza olunduunu eitdikd onlar baqa bir shbt balamayana qdr onlarla
bir yerd ylmyin.2
Hdis:
1088.mam li ():rab iiln sfrd oturmayn. nki, bnd
lmnn n vaxt atacan bilmir.3
1089.mam li ():Keidlrd oturmaqdan kin!4
1090.mam li ():Allaha v axirt gnn iman olan xs bh yaradan
yerd durmamaldr.5
1091.mam Sadiq () kitabda siz nazil etmidir ki.. aysi barsind
buyurduqlarndan: Mqsd budur ki, kims haqq inkar v tkzib edib,
imamlar bard pis szlr dansa, (v el ki, bunu eitdiniz) kim olmasndan
asl olmayaraq onun yanndan dur v onunla oturma.6
1092.mam Sadiq ():Mminin Allaha qar gnah v itatsizlik edildiyi v
onun bu vziyyti dyidir bilmdiyi mclisd oturmas rva deyil.7
340.Mclislr mantdir
1093.Allahn Peymbri (s):Mclislr mantdir v qardann sirrini fa
etmk xyantdir. Bu idn kin v yaxn qohumlarla ylmkdn (qohumluq
tsbkeliyindn) uzaq ol.8
341.Allah zikr olunan mclislrd itiraka tviq
1094.Allahn Peymbri (s):Cnnt balarnda gziin. Dedilr:Ey
Allahn Peymbri! Cnntin balar ndir? Buyurdu:Allahn zikr olunduu
mclislr.9
1095.Allahn Peymbri (s):Mclislr qismdir: xeyri ox olan, salam
v l. Xeyri ox olan mclis Allahn zikr olunduu mclisdir. Salam mclis
sakit mclisdir. l mclis is onda batil ilrin grldy mclisdir.10
1096.mam li ():Allah zikr olunan mclislrd itirak et!11
Nisa, ay 140
4 mali-Tusi , sh.8, hdis 8
10 Nzhtun-Nazir, sh.20, hdis 49
1
2
173
1097.mam Sadiqin () Fuzeyl buyurduqlarndan: Bir-birinizl oturub

shbt edirsiniz? Dedim: Bli, sn fda olum. Buyurdu:Mn o mclislri
sevirm. Ey Fuzeyl! Bizim iimizi diri saxlayn. Bizim iimizi dirldn
Allahn rhmti olsun! Ey Fuzeyl! Hr kim bizi yada salb xatrlasa v ya kimin
yannda xatrlansaq v onun gzndn milyin qanad boyda ya xsa Allahn
Peymbri (s) onun gnahlarn htta dnizin kpklrindn ox olsa bel
balar.1
342.Mclisdn duranda Allah zikr etmy tviq
1098.Allahn Peymbri (s):Oturman kffarsi Allahm! Sn pak v
qsursuzsan! Hmd-sna Sn mxsusdur! Sndn baqa bir tanr yoxdur! Ey
mnim Rbbim, bala v fv et mni! demkdir.2
1099.mam Sadiq ():Peymbr mclisdn qalxan zaman, htta orada az
oturmu olsayd bel iyirmi be df istifar edib Allahdan balanmasn
dilrdi.3
Qurbul-snad, sh.36, hdis 117

2
174
69
Yoldalq
343.Kiminl yoldalq edk?
1100.Loman ():Oul! Alimlrl otur-dur v onlarla diz-diz otur! nki,
Allah yer gyn yamas il hyat bx etdiyi kimi qlblri d hikmt nuru il
dirildir.1
1101.Allahn Peymbri (s):sann () hvarilri dedilr: Ey Allahn
ruhu! Kiminl yoldalq edk? Buyurdu:El insanla yoldalq edin ki, onu
grmk Allah yadnza salsn, shbti elminizi artrsn v mli sizi axirt
hvslndirsin.2
1102.Allahn Peymbri (s):Yalnz alimlrin hzurunda oturun ki, onlar
sizi be eydn be ey kk v trddddn minliy, riyakarlqdan saf
niyyt, dnyaya rbtdn dnyadan qamaa, tkbbrdn tvazkarla v
hiylgrlikdn xeyirxahla- dvt edrlr.3
1103.Allahn Peymbri (s):Yoxsul tbitli olun v yoxsullar sevin,
onlarla oturun v onlara kmk edin. Varllarla yoldalqdan kinin, onlara
rhm edin v mallarndan gznz kin.4
1104.mam li ():Alimlrl otur ki, elmin artsn, trbiy v dbin
gzllsin, ruhun paklasn.5
1105.mam li ():Mdriklr yolda ol ki, aln kamillsin, ruhun
ucalsn v nadanlq sndn kb getsin.6
1106.mam li ():Yoxsullarla otur ki, (Allaha) kr etmyin artsn.7
1107.mam Sccad ():Pak insanlarla oturub-durmaq dzlk v tmizliy
dvtdir.8
344.Yoldan haqq
1108.mam Sccad ():Oturub-durduun yoldann haqq: onunla
mlayim v mehriban olman, danan zaman onunla insafla davranman,
yerindn yalnz onun icazsi il durman, snin yannda baqa birisi oturanda

Tuhful-Uqul, sh.44
2
175
snin icazn olmadan durub ged bilmsi, xtalarn unutman, yaxlqlarn

yadda saxlaman v ona yalnz xeyirli v yax eylri demyindir.1
345.Nalayiq yoldalar
1109.Allahn Peymbri (s): xsl yoldalq etmk qlbi ldrr:
nancibl yoldalq etmk, qadnlarla shbtlmk v varllarla oturubdurmaq.2
1110.Allahn Peymbri (s):llrl yoldalq etmkdn kinin.
Dedilr:Ey Allahn Peymbri, hmin llr kimlrdir? Buyurdu:Vardvlti onu mst edn varl.3
1111.mam li ():Nfsinin istklrinin ardnca gednlrl yoldalq etmk
imann unudulmas v eytann (insann yannda) hazr olmasna sbb olar.4
1112.mam Sadiq ():Bidt yaradanlarla dostluq v yoldalq etmyin ki,
camaatn gznd siz d onlardan biri olarsnz.5
1113.mam Sadiq ():Hkmdarlar v dnyaprstlrl yoldalq etmkdn
kinin. Bu i sizin dininizi aradan aparar, nifaq v ikizllk gtirr. Bu, ar
v drman olmayan bir drddir. Hminin, daqlblilik yaradar v tvazkarl
aradan aparar. z taylarnzla v (cmiyytd) orta tbqdn olan insanlarla
yoldalq edin ki, cvahir mdnlrini onlarn arasnda taparsnz.6

4 Nhcl-Bla, xtb 86
1
2
176
70
Camaat
346.Allahn li camaatladr
1114.Allahn Peymbri (s):Ey insanlar! Birliy, btvly z tutun v
paralanmaqdan kinin.1
1115.Allahn Peymbri (s):Allahn li toplumun ba zrinddir.
Toplumdan bir nfr ayrlanda eytan onu canavar srdn ayrlm qoyunu
ourlad kimi ourlayar.2
1116.Allahn Peymbri (s):Allahn li camaatladr.3
1117.Allahn Peymbri (s):Camaat v birlik rhmt, tfriq v
paralanma is zabdr.4
347.Camaatn mnas
1118.Allahn Peymbri (s) (Snin mmtinin camaat ndir? sualnn
cavabnda): Htta on nfr olmu olsalar bel, haqq olanlar5
1119.mam li () (Snn, bidt, camaat v tfriqnin mnas bard
sualn cavabnda): And olsun Allaha, snn hmin Mhmmdin snnsi,
bidt ona zidd olan eydir. And olsun Allaha, camaat htta az olsalar bel haqq
hli il birlikd olmaq, tfriq is htta ox olsalar bel batil hli il lbir
olmaqdr.6

2
177
71
Cm
348.Cm gn
Quran:
And olsun hadt vern v hadt veriln.1
Hdis:
1120.Allahn Peymbri (s):Cm gn gnlrin aasdr v o Allahtaalann yannda Qurban v Fitr gnndn d hrmtlidir.2
1121.mam li ():Hr cm gn z ail zvlriniz bir az tz meyv
nbar edin ki, cmnin glmsindn sevinsinlr.3
1122.mam Baqir (): Hm xeyir, hm d r cm gn ikiqat artar.4
1123.mam Baqir ():Cm gn sdq(nin savab) ikiqat artar. nki,
cm gn digr gnlrdn stndr.5
1124.mam Sadiq () (hmin aynin tfsirindn): hadt vern cm
gn, hadt veriln is rf gndr.6
349.Cm qsulu
1125.Allahn Peymbri (s):Ey li! nsanlar hr yeddi gndn bir zlrini
yumaldr. Buna gr d, htta onun suyunu tdark grmk n gnnn
yemyini satb ac qalmal olsan bel hr cm qsl et! nki, cm qslundan
stn olan bir msthb ml yoxdur.7
Buruc, ay 3
5 Svabul-mal, sh.220, hdis 1
2
178
72
Gzllik
350.Allah gzldir v gzlliyi sevir
Quran:
De: Allahn z bndlri n yaratd zinti v tmiz ruzilri kim haram
buyurmudur? De: Bunlar, dnyada iman gtirn ndr, Qiyamt gnnd
is yalnz mminlr mxsusdur.1
Hdis:
1126.Allahn Peymbri (s):Allah-taala gzldir v gzlliyi sevir.
Nemtinin niansini bndsind grmyi d sevir. O, yoxsullua v zn
yoxsul gstrmy nifrt edir.2
1127.Allahn Peymbri (s):Allah-taala mminin z qardalarnn yanna
sliqli v bznmi halda getmsini sevir.3
1128.Allahn Peymbri (s):Sizin hr biriniz b v burnunun tkn bir
az qsaltmal v zn baxmaldr. nki, bu ilr gzlliyi daha da artrr.4
1129.mam Sadiq ():Gzl paltar geyin. nki Allah gzldir v gzlliyi
sevir. Amma, grk halaldan olsun.5
351.Gzl z
1130.Allahn Peymbri (s):Gzlliyin blas qrurdur.6
1131.Allahn Peymbri (s):Mmin kiiy verilmi n yax ey gzl
xlaqdr. nsana verilmi n pis ey is gzl zd pis qlbin olmasdr.7
1132.Allahn Peymbri (s):Xeyir v yaxl z gzl olanlarda
axtarn. nki,onlarn etdiklri gzllikd daha gzldir.8
1133.mam li ():Mminin znn gzlliyi Allahn ona olan hsnrbtindndir.9
raf, ay 32
4 Qurbul-snad, sh.67, hdis 215
8 Uyun xbar Rza (), c.2, sh.74, hdis 344
1
2
179
352.Saa dyr vermk

1134.Allahn Peymbri (s):Gzl sa ilahi rtkdr. Buna gr, d onu
qiymtlndirin.1
1135.Allahn Peymbri (s):San uzadan ona yax qulluq etmlidir, ks
halda onu qsaltsn.2
353.Batini gzllik
1136.Allahn Peymbri (s):Gzllik dilddir.3
1137.Allahn Peymbri (s):Aldan gzl gzllik yoxdur.4
1138.Allahn Peymbri (s):Salamlqdan gzl paltar yoxdur.5
1139.mam li ():Allah-taala qadnn hrsini (v gzlliyini) onun
znd, kiinin hrsini (v gzlliyini) is onun dilind qoyub.6
1140.mam skri ():zn gzlliyi zahirin gzlliyi, aln gzlliyi is
batinin gzlliyidir.7
Vsailu-i, c.1,sh.432, hdis 2

4 Nhcus-sad, c.1, sh.51
7 lamud-Din, sh.313
2
180
73
Cnabt
354.Cnabt
Quran:
Ey iman gtirnlr! Namaza durduunuz zaman znz v llrinizi
dirsklriniz d daxil olmaqla yuyun, banz v ayaqlarnz topuqlarnza
qdr msh edin. gr cnub olsanz (cinsi laqd olmusunuzsa,) znz
pak edin.1
Hdis:
1141.mam li ():Mslman cnub halnda yatmaz v yatana yalnz
pak gedr. gr su tapmasa torpaqla tymmm etsin.2
1142.mam Baqir ():Cnabtli xs bir ey yemk v imk ists lzn yusun, azn su il yaxalasn, sonra yeyib-isin.3
Maid, ay 6
3 Vsailu-i, c.1,sh.495, hdis1
2
181
74
Ordu
355.Ordu
1143.mam linin () Malik tri Misir hakim tyin etdiyi frmanndan:
Ordu Allahn izni il xalqn qalas, valilrin zinti, dinin qdrt v izzt
mnbyi, min-amanlq vasitsidir. Xalq yalnz ordu mvcud olduqda z aya
st dayanar.1
1144.mam linin () hmin frmanndan: Sninn ordu balarnn n
seilmii o xs olmaldr ki, baqalarna l tutsun, zlrini v qoyub gldiklri
aillrini yax tmin etmlri, nticd hamlqla cihadda v dmnl
mbarizd yekdil olmalar n lind olan onlara versin. nki, snin onlarla
mehriban olman onlarn qlblrini sn qar mehriban edr..Onlarn
arzularn yerin yetir, onlar hmi triflyrk qiymtlndir, tinlik
knlrin zhmtlrini qeyd et. Yax ilrini ox xatrlamaq Allahn istyi il
igidlrini qaldracaq v iradsi sst olan qorxaqlar tviq edckdir.2
1145.mam li ():z ordusuna kmk etmkdn l kn xs
dmnlrin kmk edib.3
1146.mam li ():Ordunun blas balara itatsizlikdir.4
356.Allahn ordular
Quran:
Gylrdki v yerdki ordular Allaha mxsusdur. Allah biln v hikmt
sahibidir.5
Rbbinin ordularn zndn baqas bilmz.6
gr siz Peymbr kmk etmirsinizs, ona mtlq Allah kmk
etmidirO vaxt Allah ona bir rahatlq nazil etmi, onu sizin grmdiyiniz
ordularla gclndirmidi.7
Nhcl-Bla, mktub 53
Nhcl-Bla, mktub 53
5 Fth, ay 4, 7
6 Muddssir, ay 31
7 Tovb, ay 40
2
182
75
Cnnt
357. Cnnt
Quran:
Rbbiniz trfindn balanmanza, geniliyi smalar v yer qdr olan
v tqvallar n hazrlanm Cnnt tlsin.1
Hdis:
1147.mam li ():Bilin! Mn Cnnt kimi el bir yer grmdim ki, onu
axtaran yuxuya dalsn v Chnnm kimisini d grmdim ki, ondan qaan
yuxuya gedib uyusun.2
1148. mam li ():Cnnt n stn mramdr.3
1149. mam li ():Cnnt min-amanlq v rahatlq saraydr.4
358. Sizin canlarnzn Cnntdn baqa qiymti yoxdur.
Quran:
Hqiqtn, Allah-taala mminlrin canlarn v mallarn (satn) ald ki,
(vzind) onlara Cnnt nsib olsun. 5
Hdis:
1150. mam li ():Hqiqtn sizin canlarnzn qiymti (dyri)
Cnntdn baqa bir ey deyil: Onu Cnntdn baqa he ny satmayn.6
359. Cnntin qiymti
1151. mam li ():Cnntin qiymti saleh v yax mldir7
1152. mam li ():Cnntin qiymti qlbdn dnya mhbbtini
silmkdir.8
1153. mam Sadiq ():Cnntin qiymti la ilah illallah szdr.9
360. Cnnt daxil olman rtlri.
1
Ali-mran, ay 133
Nhcl-Bla, xtb 28
5 Tvb, ay 111
2
183
Quran:
gr mmin olan hr bir kii v ya qadn saleh mllr yerin yetirs,
Cnnt daxil olacaq v onlara xurmann rdyi qdr d zlm edilmyck.1
Bu hmin Cnntdir ki, onu tqval bndlrimiz miras vercyik.2
Hdis:
1154. Allahn Peymbri (s):mmtim daha ox iki ey gr Cnnt
daxil olacaq: ilahi tqva v gzl xlaq. 3
1155. Allahn Peymbri (s): ey var ki, onlarla Allahn drgahna
gedn ks istdiyi qapdan Cnnt daxil olacaq: gzl xlaq olan, gizlind v
akarda Allahdan qorxan, haqq onun trfind olsa bel mbahisni trk edn
xs.4
1156. Allahn Peymbri (s):Hr biriniz Cnnt daxil olmaq istyirmi?
rz etdilr: Bli, ey Allahn Rsulu. Peymbr buyurdu:Arzularnz
qsaldn, lm ann gzlrinizin nn gtirin v Allahdan Allaha layiq olduu
kimi hya edin.5
1157. Allahn Peymbri (s):Kim dvnin iki sam arasndak vaxt
qdr olsa bel Allah yolunda cihad edrs, Cnnt daxil olar.6
1158. mam Sadiq (): ml var ki, hr ks onlardan birini yerin yetirs
Allah-taala Cnnti ona vacib edr: kasb vaxtnda ehsan etmk, ham il gzl
rftar etmk, insafl olmaq.7
361. Cnnt tinliklrl brnbdr.
Quran:
El dnrsnz ki, Allah-taala sizin aranzdan cihad edn v dzml
olanlar mlum etmmi Cnnt daxil olacaqsnz?8
Hdis:
1159. mam li ():Cnnt tinliklr v mhrumiyytlrl qazanlr.9
1160. man Bar ():Cnnt tinliklr v sbrl hat olunub. Dnyada
tinliklr sbr edn Cnnt daxil olar. Chnnm lzztlr v nfsin
istklrinin hatsinddir, lzztlrin v nfsin istklrinin ardnca gedn
Chnnm gedr.10
1161. mam Rza ():Cnnti istyn v eyni halda tinliklr sbr
etmyn hr ks szsz ki, zn l salmdr.11
Nisa, ay 124
Mrym, ay 63.
3 l-Kafi, c.2, sh.100, hdis 6.
4 l-Kafi, c.2, sh.300, hdis 2.
5 Tnbihul-Xvatir, c.1, sh.273.
6 Mostdrkul-Vsail, c.2, sh.122, hdis 1604
8 Ali-mran, ay 142
1
2
184
362. Cnnt onlara vacib olan kslr.

1162. Peymbr (s):Kim mn dilini v hvtini saxlama zmant
verrs, mn ona Cnnti zmant verrm. 1
1163. Allahn Peymbri (s):Mnim n alt eyi hdniz aln, sizin
Cnnt daxil olmanz hdm gtrm. Yalan danmayn, vdiniz xilaf
xmayn, siz min olana xyant etmyin, gzlrinizi (harama) baxmaqdan
kindirin, hvtinizi cilovlayn, llrinizi v dillrinizi saxlayn. 2
363. Cnnt onlara haram olan kslr.
Quran:
Hqiqtn, Allaha rik qoana Allah-taala Cnnti haram etmidir v
onun yeri Chnnmdir.3
Hdis:
1164. Allahn Peymbri (s): xs Cnnt haramdr: (Allaha) minnt
qoyana, qeybt edn, rab in.4
1165. Allahn Peymbri (s):Hiylgr v xyantkar Cnnt daxil
olmaz.5
1166. Allahn Peymbri (s):Xalqa rhbr olan kims xalqa xyant edib
hiyl ildrs Allah-taala Cnnti ona haram edr6.
364. Cnntin qaplar.
Quran:
Qaplar onlarn zn aq olan bdi Cnntlr.7
Hdis:
1167. Allahn Peymbri (s):Hqiqtn, Cnntin qaplar qlnclarn
klgsinddir.8
1168. mam li ():Cnntin skkiz qaps var; bir qapsndan
peymbrlr v siddiqlr (haqq sz dananlar), digrindn hidlr v mli
saleh insanlar daxil olacaq. Digr be qapdan is bizim ilr v bizi sevnlr,
qalan bir qapdan Allahn vahidliyin hadt vern v qlblrind biz hliBeyt qar zrr qdr dmniliyi olmayan mslmanlar Cnnt
kecklr. 9
365. Cnntin drclri.
Quran:

3 Maid, ay 72
4 z-Zohdl Hseyin ibn Sid, sh.9, hdis17
5 Knzul-Ummal, hdis43777.
7 Sad, ay 72.
8 ddurul-Mnsur, c.1, sh.597
9 l-Xisal, sh.408, hdis 6.
1
2
185
Onun yanna imanla gln v xeyir mllr grnlr ali drclr

sahibdir.1
Hdis:
1169. Allahn Peymbri (s):Cnntd el bir drc v mqam var ki,
ona yalnz daltli rhbr, qohumlar il ox laq saxlayan (sileyi-rhm edn)
v sbrli byk ail sahibi yetick.2
1170. mam li () Cnnti vsf edrk buyurub : Cnntin bir-birindn
stn drclri v bir-birindn frqlnn mnzillri var.3
1171. mam li ():Bizim ilrin mnzillri Cnnt hlin sizin smada
grdynz ulduzlar kimi grnck.4
1172. mam Sccad ():Hmi Quran oxu, nki, Allah-taala Cnnti
yaratd v Qurann aylri qdr ona drclr verdi. Hr kim Quran oxuyarsa,
Quran ona deyr:Oxu v yuxar qalx. Bu xslr Cnnt daxil olanda yalnz
peymbrlr v siddiqlr onlardan ali mrtbd olar.5
1173. mam Sadiq ():Cnnt hlindn (imkan chtdn) n aa
sviyyd olan xsin vziyyti eldir ki, gr btn insanlar v cinlr onun
qona olub, sfrsindn yeyib-islr verdiyi tamdan he n azalmaz.6
366. Cnnt daxil olan birinci xs.
1174. Allahn Peymbri (s):Allahn yaratdqlarndan Cnnt hamdan
vvl daxil olanlar yoxsullardr.7
1175. Allahn Peymbri (s):Cnnt daxil olan birinci xs hid v z
Rbbin yax (ixlasla) ibadt edn kimsdir.8
1176. Allahn Peymbri (s):Cnnt daxil olan ilk drd nfr mn, sn,
Hsn v Hseyndir.9
1177. mam Baqir ():Cnnt hli arasnda Cnnt birinci daxil olanlar
xeyir ml sahiblridr.10
367. Cnnt hli.
1178. Allahn Peymbri (s):Siz Cnnt hlindn xbr verimmi?
(Cnnt hli hmn) Mlubiyyt urayan acizlrdir.11
1179. Allahn Peymbri (s):Cnnt hlinin bdnlrinin tk az, zlri
tksz v gzlrin srm kilmidir. Cavanlqlar he vaxt aradan getmir,
paltarlar he vaxt khnlmir.1
Taha, ay 75
l-Xisal, sh.93, hdis 39
3 Nhcl-Bla, xtb 85
9 l-Mocmul kbir, c.1, sh.319, hdis 950
1
2
186
1180. mam li ():Hqiqtn, hr bir sakit tbitli, vqarl v xo

xasiyytli mmin Cnnt hlidir.2
368. Cnntin geni olmas.
1181. Allahn Peymbri (s):Dv z sahibindn qad kimi, Allahn
itatindn qaanlardan baqa, hamnz Cnnt daxil olacaqsnz.3
1182. mam Sccad ():Ey bizim ilrimiz, Cnnt gec, ya tez mtlq siz
nsib olacaq, amma onun drclrin yetimk n bir-birinizl yarn.4

1
2
187
76
Divanlik
369. Divanliyin nvlri.
1183. Allahn Peymbri (s):Gnclik divanliyin bir budadr.1
1184. mam li ():sbilik divanliyin bir nvdr, nki sbi adam
peman olar. gr peman olmursa divanliyi yerinddir.2
1185. mam Sadiq ():Veriln suallarn hamsna cavab vern xs
divandir.3
370. Hqiqi divan.
1186. Mikatul-nvar kitabndan:Peymbr (s) bir ruhi xstnin yanndan
kerkn soruur:Ona n olub? Dedilr ki, divandir. Peymbr (s):Xeyr!
Ona msibt z verib, divan dnyan axirtdn stn tutandr.4
1187. Hmin kitabdan:Peymbr (s) shablrl oturmudu v bir kii
onlarn yanndan keib getdi. Shablrdn biri dedi:Bu kii divandir Hzrt
(s) buyurdu: Xeyr, ona msibt z veribdir. Divan, z gncliyini Allahdan
qeyrisin itatd hdr edn kii v ya qadndr.5
1188. Cabir ibn bdullah nsari:Peymbr (s) epilepsiyaya tutulmu bir
kii il qarladqda buyurdu:Bu divan deyil. Siz hqiqi divandn xbr
verimmi? Buyurdu:Hqiqi divan tkbbrl yol gedn v zndn raz
halda iyinlrini trpdndir, (qrur v tkbbr iardir). O divan, bu is
xstdir.6
l-xtisas, sh.343
Nhcl-Bla, hikmt 255
3 Mani-xbar, sh.238, hdis2
1
2
188
77
Cihad (1)
Kiik cihad. (Cihadi sr)
371. Cihad.
Quran:
Ey Peymbr! Kafirlr v mnafiqlrl cihad et. Onlara qar amansz ol.
Onlarn yeri Chnnmdir v nec d pis aqibtdir. 1
De: gr sizin atalarnz v vladlarnz. sizinn Allahdan,
peymbrindn v Allah yolunda cihad etmkdn daha zizdirs, onda Allahn
mri glincy qdr lngiyin. Allah fasiqlri doru yola ynltmz.2
Hdis:
1189. Allahn Peymbri (s):Cihad etmyn v ya cihad arzusunda
olmadan bu dnyadan kn xs myyn mnada mnafiq hkmnd
lmdr. 3
1190. Mustdrikul-vsail kitabndan:Bir kii Allaha ibadt etmk n
daa xr, ailsi is onu peymbrin (s) yanna gtirir. Peymbr bu ii ona
qadaan edib buyurur:gr mslman cihad meydannda bir gn sbr edrs,
bu onunn qrx il ibadtdn daha yaxdr.4
1191. mam li ():Cihad Allah-taalann znn mxsus vliyalar n
ad Cnnt qaplarndan biridir. Cihad tqva libas, Allahn mhkm zirehi v
Onun yenilmz qalxandr.5
1192. mam li ():Cihad dinin stunu v xobxt insanlarn iql
yoludur.6
1193. mam li ():Allah-taala cihad vacib etdi. Ona zmt verib qlb
rmzi v zn yavr etdi. Allaha and olsun, dnyann v dinin ii cihaddan
baqa he bir eyl dzlmz. 7
1194. mam li ():Cihad slamdan sonra n rfli mldir. Cihad dinin
davamllnn mayasdr. Cihadn izzt v gc-qdrt gtirmkl yana byk
Thrim, ay 9
Tvb, ay 24
3 Shihe-Mslim, c.3, sh.1517, hdis 1910
4 Mostdrkul vsail, c.11, sh.21, hdis 12324
5 Nhcl-Bla, xtb 27
6 urrul-Hikm, hdis 1346.
7 Vsail i, c.11, sh.9, hdis15.
1
2
189
cri d var. Cihad yr etmkdir. Onda yaxlqlar v savab da var, hadt

atdqdan sonra gln Cnnt mjdsi d. 1
1195. mam Sadiq ():Cihad vacib mllrdn sonra n stn idir.2
372. Mcahid
Quran:
He bir ziyyt v zrr kmdn cihaddan boyun qaran mminlr,
Allah yolunda cihad ednlrl brabr deyillr. 3
Hdis:
1196. Allahn Peymbri (s):Btn bndlrin mllri Allah yolunda
(cihad edn) mcahidlrin yannda dimdiyind dryadan bir qdr su gtrn
qaranqua bnzr. 4
1197. Allahn Peymbri (s):Qlnclar Cnntin aarlardr.5
1198. mam li ():Smann qaplar mcahidlrin zn aqdr. 6
373. Mcahidlr kmk etmk v onlar incitmyin mzmmti.
1199. Allahn Peymbri (s):Dyn bir iyn v ya sapla tchiz edn
xsin Allah-taala kemi v glck gnahlarn balar.7
1200. Allahn Peymbri (s):Dynn mktubunu mnzil bana
atdran hr ks bir qulu azad etmi insan v dynn cihadnn savab
qapsnda onun riki mislinddir.8
1201. Allahn Peymbri (s):Allah yolunda cihad edn mcahidlri
incitmyin. nki, Allah-taala peymbrlr gr qzblndiyi kimi, onlara
gr d qzblnr. Peymbrlrin dualarn qbul etdiyi kimi onlarn da
dualarn qbul edr.9
374. l, dil v qlbl cihad mri vermk.
1202. Allahn Peymbri (s):Kiinin belin sarlm qlncla qld
namaz, qlncsz qld namazdan yeddi yz df stndr.10
1203. mam li ():Allah yolunda llrinizl cihad edin. gr bunu
bacarmasanz, dillrinizl cihad edin. Bunu da bacarmasnz qlblrinizl cihad
edin.11
1204. mam li ():Sizi Allaha and verirm! Sizi Allaha and verirm,
mallarnz, canlarnz v dillrinizl Allah yolunda cihad edin.1
Nurl-Sqleyn, c.1, sh.408, hdis154.
Mikatul-nvar, sh.154.
3 Nisa, ay 95.
1
2
190
375. Cihad trk etmk.

1205. Allahn Peymbri (s):Allah-taala cihad trk edn xsin nfsin
(canna) zillt libas geyindirr, hyatna yoxsullu gtirr v dinini yox edr.
Allah-taala mmtimin izztini v qdrtini atlarn nallar altnda v nizlrin
ucunda qrar vermidir.2
376. Cihadn nvlri.
1206. mam li ():Cihad drd hissy blnr: mr be mruf (yax ilr
dvt); nhy z munkr (pis ilrdn kindirmk); dy meydannda mtantli v
dzml olmaq; gnah ednlrl mbariz aparmaq.3
377. Srhdlrin mhafizsi.
Quran:
Ey peymbr! Kafirlrl v mnafiqlrl cihad et v onlarla srt davran.
Onlarn yeri Chnnmdir v bu nec d pis aqibtdir.4
Ey iman gtirnlr! Sbrli olun v baqalarn sbrli olmaa arn,
dylrd mqavimt, cat gstrin v Allahdan qorxun ki, blk nicat
tapasnz. 5
Hdis:
1207. Allahn Peymbri (s):Allah yolunda bir gn srhddi qorumaq,
dnyadan v onda olan btn eylrdn yaxdr. 6
1208. Allahn Peymbri (s):lmdn sonra hr bir ml z sahibini trk
edr, yalnz Allah yolunda srhddi qoruyan kimsnin mlindn baqa. Onun
mli byyr v Qiyamt gnndk ruzisi verilr. 7
378. Keik kmyin fzilti.
1209. Allahn Peymbri (s):Allah yolunda bir gec keik kmk min gecgndz geclri ibadt v gndzlri oruc tutmaqla keirmkdn stndr.8
1210. Allahn Peymbri (s):ki gz Chnnm odu grmyck:
xofundan alayan gz v Allah yolunda gec vaxt keik kn gz.9
Allah
Nhcl-Bla, mktub 47
4 nfal, ay 60
5 Ali-mran, ay 200
9 Sonn l-Trmzi, hdis 1369
1
2
191
78
Cihad (2)
Byk cihad. Cihadi-kbr
379. Cihadn nvlri.
1211. mam Hseyn() Cihad peymbr snnsidir, yoxsa Allahn
vacibat? sualna cavabnda: Cihad drd nvdr. Onlarn ikisi (ilahi) frz
(vacib), biri yalnz (ilahi) frzl (vacibl birg) olan snn, digri is (yalnz)
snndir. Vacib olan iki cihad bunlardr: 1) nsann z nfsinin Allaha qar
itatsizliyini cilovlamaq n nfsi il cihad. Bu n byk cihaddr. 2) Sizinl
hmsrhd olan kafirlrl cihaddr. Bu da frzdir. 3) Vacibl birg ml olunan
snntbtn mmt vacib olan dmn il cihaddr. mmt bu cihad trk
ets onlara zab nazil olar v bu zab btn mmti bryr. Hmin bu cihad
imam n snndir, yni, imam yalnz mmtl birg dmn qar cihad
edr. 4) Yalnz snn olan cihad, Peymbrin (s) snnsini brpa v hyatda
ttbiq edrk qoruyub saxlamaqdr. Bu yolda sy gstrmk n yax mldir,
nki Peymbrin (s) snnsini diriltmk demkdir.
Peymbr (s) buyurmudur ki, snnsi v yaxlq qanununu brqrar edn
xsin mkafatn o Hzrtin (s) z verckdir. Bu snny ml ednlrin
zlrinin savabndan he bir ey skilmycyi halda hmin xs Qiyamt
gnndk bu snny ml ednlrin savabndan faydalanacaq.1
1212. mam li ():Qadnn cihad rin yax qulluq etmkdir.2
380. Nfs il cihada hvslndirmk
1213. Allahn Peymbri (s):Mcahid Allaha xatir z nfsi il cihad
edndir.3
1214. mam li ():Nfs qar cihad Cnntin mehriyysidir.4
1215. mam li ():Nfsi istklrin ba qaldranda nfsini cilovla v
bhlr yaranarkn nfsini Allahn kitabna trf ynlt. 5
1216. mam Kazim ():Nfsin istklrindn zn kindirmk n
nfsinl mbariz apar. nki, nfsinl mbariz dmninl mbariz qdr
sn vacibdir.6
381. Byk cihad (cihadi-kbr).
Tuhful-Uqul, sh.243
1
2
192
1217. mam li ():Peymbr (s) qounu mhariby gndrir. Qoun

mharibdn qaydanda o Hzrt (s) :Xo gldin deyirm, cihadi-sri (kiik
cihad) yerin yetirnlr. Ancaq, byk cihad hl d onlarn hdsind
qalmaqdadr. rz edirlr:Ey Allahn Rsulu, byk cihad ndir? Hzrt (s)
buyurdu:Nfs qar cihaddr. mam ():n stn cihad, insann iki yannn
ortasnda gizlnmi nfsi il cihaddr.1
1218. mam li ():n stn cihad nfsani istklrl mbariz v nfsi
dnya lzztlrindn kindirmkdir.2
1219. mam Baqir ():Cihad kimi (byk) fzilt, nfsin istklril
mbariz kimi cihad yoxdur. 3
382. Nfsl mbariznin sulu.
1220. mam li ():nsan z dmni il mbariz apard kimi, sn d z
nfsinl mbariz apar v rqib z rqibin qalib gldiyi tk, sn d z nfsin
qalib gl. nki, insanlarn n gcls z nfsin qalib glnidir.4
1221. mam li ():Nfsinizl amansz dyrk onun cilovunu z liniz
aln.5
383. Mbariznin smrsi.
1222. Allahn Peymbri (s):Mbariz il pis adtlr qalib glmk
olar.6
1223. Allahn Peymbri (s):z nfsani istklrinizl mbariz aparn ki,
qlblrinizi hikmt brsn.7
1224. Allahn Peymbri (s):Az yemk v imkl z nfsinizl cihada
xn ki, mlklr balarnz zrin klg salsn v eytan sizdn qasn.8
1225. mam li ():z nfsi istklrinl dy, qzbin stn gl v
nfsin paklaana qdr znn pis adtlrin qar x ki, qlin kamala yetisin
v Rbbinin mkafatndan tam faydalana bilsn.9
1226. mam li ():Nfsl dy v nfsi saxlamaq drclri (mnvi
mqamlar) yksldr, yaxlqlar ikiqat artrar.10
1227. mam li ():Nfs mbariz il islah olunar.11
Mani-xbar, sh.160, hdis1

3 Tohful-Uqul, sh.286
1
2
193
79
Cihad (3)
384. Allaha itatd alqanlq.
1228. mam li ():Hmi alqan, zhmtke v hazr olun.1
1229. mam li ():Allahn itatin yalnz sy gstrmk v var gc il
almaqla nail olmaq olar.2
1230. mam Sadiq ():Bilin ki, Allahla bndlr arasnda, onlarn
(bndlrin) itatindn baqa he ey, n mqrrb (Allah drgahna yaxn olan)
mlk, n d mrsl peymbr vasit ola bilmz. Buna gr, Allaha itat
etmy aln.3
385. n alqan insanlar
1231. Allahn Peymbri (s):n alqan insanlar gnahlar trk edn
insanlardr. 4
1232. Allahn Peymbri (s):n stn cihad budur ki, insan sbh he
ks zlm etmmk niyyti il asn.5
1233. mam Baqir () Mn mlimd zif bir insanam, az namaz qlb oruc
tutsam da, alram ki, ancaq halal yemk yeyim v yalnz halalmla (cinsi)
yaxnlq edim deyn xsin cavabnda buyurub: Qarnn v ayb yerini
qorumaqdan stn cihad n ola bilr?!6
Nhcl-Bla, xtb 230

4 maliyi-Sduq, sh.28, hdis4
1
2
194
80
Nadanlq
386. Nadanlq.
1234. mam li ():Nadanlq n byk drddir.1
1235. mam li ():Nadanlq
dirilrin lm v bdbxtliyin
bdiyytidir.2
1236. mam li ():Nadanlq hr eyi pu edr.3
1237. mam li ():Nadanlq btn pisliklrin kkdr.4
1238. mam li ():Hrislik, qarnqululuq v simiclik cahilliyin
nticsidir.5
1239. mam skri ():Nadanlq insann dmnidir.6
387. Nadan.
1240. Allahn Peymbri (s):Allaha itatsizlik edn ks, xosift v
mnsb sahibi olsa bel, nadandr.7
1241. Allahn Peymbri (s):Nadann xsusiyytlri bunlardr: Onunla
mnasibtd olan hr insana zlm edr, linin altnda olanlara l qaldrar,
zndn ykskd olanlara qar itatsizlik edr, dnmdn sz danar. 8
1242. mam li ():Nadann z eyb v nqsanndan xbri olmaz, xeyrini
istynin nsihtini is qbul etmz.9
1243. mam li ():Nadan zahirn diri olsa da, ldr.10
1244. mam li ():Nadan z nfsi istklrin v batil dnclrin
aldanan kimsdir.11
1245. mam li ():El bir cahil tapmazsan ki, z ilrind ifrata, ya
ynglly varmasn.12

6 ddurtul-Bahir, sh.44
1
2
195
1246. mam li ():Hqiqtn, nadan o ksdir ki, nfsi istklri onu zn

qul etmidir.1
1247. mam li ():Nadan z nfsinin quludur. 2
1248. mam li ():Nadann ii ziyana, elmi is aznla sbb olar.3
1249. mam li ():Nadan, mlumat olmad bir eyd zn alim hesab
edndir. O, hr msld z ryi v nzri il kifaytlnr. Daim alimlrdn
uzaq gzr, onlarn eybindn danar v onlara irad tutar. z leyhdarlarnn
shv yolda olduqlarn dnr v baa dmdiyi eyi batil hesab edr.
Qarsna xan bir mtlbdn anlay olmayanda onu inkar edr, yalan hesab
edr v z nadanl ucbatndan deyr:Mn bel bir ey tanmram v gman
etmirm ki, bel bir ey ola bilr. Haradadr hmin ey? z nzrin v ryin
arxalanar, halbuki z nadanlndan xbri yoxdur! Nadanlna gr daim z
cahilliyindn bhrlnrk, haqq inkar edr. Nadanlqdan sfil qalaraq bilik
qazanmaq vzin tkbbr gstrr.4
1250. mam Sadiq ():Nadann xasiyytlrindn biri d budur ki, mtlb
axradk qulaq asmam cavab verr, z hmshbtinin mqsdini baa
dmmi ona etirazn bildirr v (mtlbi) drk etmmi hkm verr.5
1251. mam Hadi ():Nadan z dilinin siridir.6
388. n nadan insan.
1252. mam li ():n nadan insan odur ki, bir yaltaq ona gzl triflr
sylyrk, pisi yax v xeyirxah dmn kimi qlm vern zaman onun
szlrin aldana.7
1253. mam li ():Nadanln zirvsi insann z nadanl il fxr
etmsidir.8
1254. mam li ():n byk nadanlq insann z mqam v nindn
agah olmamasdr. 9
389. Nadanlq n bu yetr
1255. mam li ():Ona qadaan edilmi ii yerin yetirmsi insana
nadanlq n kifaytdir.10
1256. mam li ():Snin nadanln n z biliyinl fxr etmyin
yetr.11

5 lamd-Din, sh.303
6 ddurtul-Bahir, sh.41
10 Mtalbus-Suul, sh.55
11 maliyt-Tusi, sh.56, hdis78
1
2
196
1257. mam li ():nsann nadanlndan tr z hdd v imkann

bilmmsi bs edr.1
1258. mam li ():Hr bildiyin
eyi danma, bu nadanln
niansidir.2
1259. mam Sadiq ():Alimlik n Allahdan qorxman kifayt edr,
nadanlq ns Allahn zabndan qafil olman kifayt edr.3
390. Nadanln mnas.
1260. Allahn Peymbri (s):Hr bildiyin eyi byan etmk
nadanlqdandr.4
1261. mam li ():Dnyadan grdyn bu qdr ziyytlr rmn
qlbini dnyaya balaman nadanlqdr. 5
1262. mam li ():Mmkn olmayan bir eyi arzulamaq nadanlqdr.6
1263. mam Hsn () nadanln izah haqda atasnn sualna cavabnda
buyurub: Nadanlq, yetimmi frstin stn cummaq v cavab vermkdn
imtina etmkdir.7
1264. mam Sadiq ():Nadanlq eyddir: dostu dyimkd, dlilsbut olmadan etiraz etmkd, hmiyytsiz eylr bard soru v
aradrmaqda.8
1265. mam skri ():Tccblnmdn glmk nadanln niansidir.9
391. nsan bilmdiyi eyin dmnidir
1266. mam li ():nsanlar bilmdiklri eyin dmnidir.10
1267. mam li ():Hr bir ks bilmdiyi eyi pislyr.11
1268. mam li ():Mn drd sz syldim v Allah-taala ay nazil
etmkl mnim szlrimi tsdiq etdi Dedim ki, insan bilmdiyi eyin
dmnidir. Allah-taala bu ayni nazil etdi:Elmlri atmad eyi yalan
sanarlar.12
1269. mam li ():Bilmdiyiniz ey dmn ksilmyin, nki elmin
ksriyyti sizin bilmdiyiniz eylrddir.13

7 Mani-xbar, sh.401, hdis 62
10 Mtalbus-Suul, sh.57
11 Kfl-umm, c.3, sh.137
12 mali-Tusi, sh.494, hdis1082
1
2
197
81
Chnnm
Quran:
Hqiqtn Chnnm puquda dayanb v (itatdn) boyun qaranlarn
yeridir.1
Hdis:
1270. mam li ():Chnnm odunun kkryn alovundan, yandrbyaxan hrartindn v daim tzlnn zabndan qorxun.2
1271. mam li () (Chnnmi tsvir edrkn): El bir alovdur ki,
qaynayb coan llri brk sancar, yandran dillri qzbli, snmyi gec v
uzaqdr, alovlu hrarti hr eyi bryr v qorxusu dhtsalandr.3
393. Chnnm alovunun odunu.
Quran:
Bu ii gr bilmsniz he vaxt da gr bilmzsiniz- qorxun, kafirlr
n hazrlanm, odunu insanlar v dalar olan Chnnm atindn.4
Ancaq, haqqdan uzaq olanlar Chnnmin odunu olacaqlar 5
394. Chnnm zncirlri v qandallar.
Quran:
Onu tutun v zncirlyin, sonra Chnnm atin aparn. Onu yetmi zir
uzunluu olan zncir kin.6
Hdis:
1272. mam Sadiq () (Cbrayln () Allahn Peymbrin (s)
syldiklrindn): gr yetmi zir uzunluunda olan bu zncirin bir hlqsi
yer zn qoyulsa, dnya onun istiliyindn riyr. 7
395. Chnnm hlinin libaslar
Nb, ay 21, 22
4 Bqr, ay 4
5 Cin, ay 15
6 Haqq, ay 30-32
1
2
198
1273. mam Sadiq (): (Cbrayln () Allahn Peymbrin(s)

syldiklrindn): gr Chnnm hlinin libaslarndan birini gyl yer
arasnda assalar, dnya halisinin hams onun iyindn lr.1
396. Chnnm hlinin yemyi
Quran:
Chnnm hlinin zridn (quru tikan) baqa yemyi yoxdur. Bu yemk
n kkldir, n d acl aradan aparr. 2
Hmin gn onun orada he bir dostu olmayacaq. Onun yemyi Chnnm
hlinin irkindn baqa bir ey deyil.3
Hdis:
1274. Allahn Peymbri (s):gr Chnnm hlinin irkindn bir vedr
dnyann rqin tkslr, onun tsirindn dnyann qrbind olanlarn
beyinlri qaynamaa balayar.4
1275. mam Sadiq (): (Cbrayln () Allahn Peymbrin (s)
syldiklrindn): gr zrin (quru tikan) bir damcs dnya halisinin imli
suyuna ds btn insanlar onun iyindn lr.5
397. Chnnm hlinin idiklri eylr.
Quran:
V orada zqqum (qaynar su) icksiniz. Tn dvlr in kimi. 6
Hdis:
1276. mam li ():Zqqum v quru tikan Chnnm hlinin qarnnda
qaynayan su kimi qaynamaa balayanda onlar su istyrlr. Bu zaman onlara
ssaq (Chnnm hlinin bdnindn axan irk v qan) v sdid (irk v irin)
verrlr. Onlar ziyytl onu qurtum-qurtum irlr v hr trfdn lm onlar
haqlayar, amma lmzlr.7
398. Chnnm birinci daxil olan xs
1277. Peymbr (s):Chnnm birinci daxil olan daltl hkm
xarmayan qdrtli hkmdar, srvtinin haqqn (xmsu, zkat) dmyn vardvlt sahibi, tkbbrl yoxsul olar.8
399. n az zab kn Chnnm hli.
1278. Allahn Peymbri (s):zab n az olan Chnnm hlinin
ayaqlarnda alovdan ayaqqab olar v onun hrartindn beyinlri qaynayar.9
aiy, ay 6, 7
3 Haqq, ay 35, 36
4 mali Tusi, sh.533, hdis 1162
6 Vaqi, ay 54, 55
8 Uyunul xbarul Reza (), c.2, sh.28, hdis 20
1
2
199
400. n iddtli zab kn Chnnm hli.

1279. Allahn Peymbri (s):Qiyamt gn n iddtli zab dadacaq
ks, elmindn fayda grmyn alimdir.1
1280. Allahn Peymbri (s):Qiyamt gn n iddtli zab dadan xs
peymbr qatili, ya peymbrin li il ldrln, xalq (haqq) yolundan
azdran rhbr v heykltra olacaq.2
1281. mam li ():n iddtli cza, yaxln mqabilind pislik edn
xs atacaq.3
1282. mam li ():Qiyamt gn n iddtli zab Allahn qzavqdrin qzblnn v narazlq edn xs grck.4
401. Tkbbrllrin drsi.
1283. mam Sadiq ():Chnnmd tkbbrllr n bir dr var, onun
adna sqr deyrlr. Hmin dr istiliyin iddtindn Allaha ikayt edir v
bir qdr nfs almaq n izn istyir. Dr nfs alan kimi, Chnnmi alov
bryr.5
402. Chnnmd bdi qalanlar.
1284. mam Kazim ():Allah-taala kafirlr, mnkirlr (Allahn varln
inkar ednlr), yolunu azanlar v mriklrdn baqa he ksi bdi odda
saxlamayacaq. Byk gnahlardan kinn mminlr, kiik gnahlarna gr
soru-sual olunmayacaqlar.6
403. Chnnmdn xarlan kslr.
1285. Allahn Peymbri (s):Qlbind zrr qdr iman olan ks
Chnnm odundan xarlacaq.7
1286. mam Baqir ():nsanlarn bir qismi Chnnm odunda yanar v
riyndn (saflaandan) sonra fat onlarn dadna yetir. 8
404. Chnnmd bdi qalman sbbi.
1287. mam Sadiq ():Chnnm hlinin Chnnmd bdi qalmasnn
sbbi budur ki, dnyada bdi qalacaqlar halda daim Allaha itatsizlik
edcklrini niyyt etmidilr. Cnnt hlinin Cnntd bdi qalmasnn sbbi
is dnyada bdi qalsalar hmi Allahn itatind olacaqlarn niyyt
ddurul-Mnsur, c.1, sh.178
8 l-Zohd lil Hseyin ibn Sid, sh.96, hdis 260
1
2
200
etmlridir. Bellikl, hr iki tayfann bdiliyi onlarn niyytin grdir.

Hmin vaxt Hzrt () bu ayni oxudu:De ki, hr ks z akilsin uyun ml
edir Buyurdu:Yni, z niyytin uyun.1
201
82
Cavab
405. Cavab.
1288. mam li (): Cavablar qarq v ox olarsa, doru cavab gizli
qalar.1
1289. mam li ():Bzn dilli dilavrlr d cavab vermkd aciz
qalarlar. 2
1290. mam li ():Cavab vermkd tlsn xs, doru cavab tapmaz.3
1291. mam li ():Doru cavab fzilt v elmin nianlrindndir.4
1292. mam li ():Tndmzacl knara qoy, sbbini fikirl, zn
bo v mnasz szlrdn saxla ki, xtalardan amanda qalasan.5
1293. mam li ():Cahilin mqabilind sbr v tmkin gstrsn,
bhsiz ki, ona n yax cavab vermi olarsan. 6
1294. mam li ():ox szlr var ki, onlarn cavab skutdur.7
1295. mam Sadiq ():Hr suala cavab vern xs alszdr.8
Nhcul Bla, hikmt 243

8 Mani-xbar, sh.238, hdis 2
1
2
202
83
Sxavt
406. Sxavt.
1296. mam li ():ld etdiyin hr eyi bxi et ki, hrmtin olsun.1
1297. mam li ():Sxavt insan leyhdarlarna da sevdirr, simiclik is
htta, vladlarnda da ona qar nifrt oyadar. 2
1298. mam li ():Sxavt alicnablqdan irli glir.3
1299. mam li ():Sxavt sl baucaldr.4
1300. mam Hseyn ():Sxavtli olan aa olar. 5
407. n byk sxavt
1301. Allahn Peymbri (s):n sxavtli insan z cann v maln Allah
yolunda bx edndir. 6
1302. mam li ():n byk sxavt yoxsul vaxt bxi etmkdir. 7
1303. mam Hseyn ():n sxavtli insan, ona mid bslmyn bxi
edndir.8
408. Sxavtli insann xsusiyyti.
1304. mam Sadiq ():Sxavtli insann xsusiyyti var: Varl v kasb
vaxtnda z malndan bxi edr, musthqq (yni, rit baxmndan yardm
dn xs) bxi edr v yaxlnn mqabilind ona ediln tkkr
bxi etdiyi eydn daha stn v qiymtli bilr.9

3 l-rad, c.1, sh.303
5 Kful-Qumm, c.2, sh.242
6 Nvaderul-Ravndi, sh.20
8 Kful-Qumm, c.2, sh.242
1
2
203
84
Qonu
409. Yax qonuluq.
Quran:
Allaha ibadt edin v Ona rik qomayn. Atanza, ananza,
qohumlarnza, yetimlr, binvalara, yaxn v uzaq qonularnza v nsiyytd
olduunuz adamlara yaxlq edin.1
Hdis:
1305.Allahn Peymbri (s):Qonuya hrmt, anaya hrmt kimidir.2
1306. mam linin () dnyasn dyirkn buyurduqlarndan: Sizi Allaha
and verirm. Sizi Allaha and verirm qonularnzla mehriban olun. Onlarla
mehriban olmanz Peymbrinizin (s) tvsiyysidir. O Hzrt (s) qonular
bard o qdr tvsiy edirdi ki, el gman etdik ki, onlar varis tyin edck. 3
1307. mam Sadiq ():Yax qonuluq evlri abad, mrlri uzun edr. 4
1308. mam Kazim ():Yax qonuluq, qonuya ziyyt vermmk deyil.
slind, yax qonuluq qonunun verdiyi ziyytin mqabilind sbr
etmkdir.5
410. Qonuya ziyyt vermk.
1309. Allahn Peymbri (s):Allaha v Qiyamt gnn iman gtirn hr
bir xs qonusuna ziyyt vermz. 6
1310. mam Rza ():Qonusu zn onun rrindn amanda hiss etmyn
kims bizdn deyil. 7
411. Qonunun hal-hval il maraqlanmaq.
1311. mam li (): Qonunun hal-hval il maraqlanmaq yax
qonuluun lamtlrindndir.8
1312. mam Baqir (): Allahn Peymbri (s) buyurub:Qonusu ac
olduu halda gec tox qarnla yatan ks, mn iman gtirmmidir. Hminin
Nisa, ay 36
Mkaremul-xlaq, c.1, sh.274, hdis 834
7 yunul xbarul Reza (), c.2, sh.24, hdis2
1
2
204
buyurub:Aralarnda ac olduu halda gecni shr xan hr bir abadln

halisin Allah-taala Qiyamt gn rhmt nzri il baxmayacaq. 1
412. Qonunun haqq
1313. Allahn Peymbrinin (s) qonunun haqq barsind
buyurduqlarndan: gr qonu sndn kmk ists kmk et, borc ists borc
ver, sn ehtiyac olsa ehtiyacn aradan gtr. Bana bir msibt glibs ona
rk-dirk ver, knln al, bir xeyir ii olanda onu tbrik edib gzaydnl ver,
xstlns ona ba k, hal il maraqlan, dnyadan knd dfnind itirak et.
Evini onun evindn hndr tikm ki, ona trf gln hava axnnn qarsn
alasan,amma z icaz verrs eybi yoxdur. Meyv alanda onun n hdiyy
gndr, gr bunu etmsn, meyvni evin gizli apar. z vladnn lin meyv
verib bayra xarma ki, qonunun vlad onun lind meyvni grb narahat
olar. Qazanda biirdiyin xryin iyi v tsts il qonunu narahat etm, gr
bunu bacarmasan, onda yemkdn bir qdr ona gndr. 2
413. Qonuluun srhdlri.
1314. mam li ():Mscidin hrimi (hdudlar) 40 zirdir, mnzildn hr
drd trf 40 ev d qonu saylr. 3

Muskkinul-Fyad, sh.105
3 l- Xisal, sh.544, hdis 20
1
2
205
85
Mhbbt
414. Dostluq bir nv qohumluqdur.
1315. mam li ():Dostluq qazanlan qohumluqdur.1
1316. mam li ():Qohumluun dostlua daha ox ehtiyac var, ninki
dostluun qohumlua.2
415. Dostluq yaradan sbblr.
1317. mam li (): xasiyyt dostluu kib gtirr: gzl xlaq,
mehribanlq v tvazkarlq. 3
1318. mam Sadiq (): ey dostluq yaradar; dindarlq, tvazkarlq v
sxavt.4
416. Dostlua layiq olmayanlar.
Quran:
Allaha v Qiyamt gnn inanan el bir camaat tapmazsan ki, Allaha v
Onun peymbrin qar xanlara mhbbt bslsin. Hrnd, bu mxaliflr
onlarn atalar, ya vladlar v ya qardalar v yaxud hmqbillri olsalar bel.
Onlardr, Allah-taalann qlblrind iman (hqiqtin) hkk etdiyi.5
Hdis:
1319. mam li ():Avam insann dostluu dalan buluda v shrada
gzdn itn ilma bnzr.6
1320. mam li ():Bdml insanlarn dostluq iplri, hr bir baqa
dostluqdan daha tez qrlar.7
1321. mam li ():Mbada, Allahn dmnlri il dostluq edsn, ya da
qlbini Allahn dostlarndan qeyrisin balayasan. nki, Qiyamt gn hr ks
sevdiyi insanlarla birg mhr ayana kilck.8
Tuhful-Uqul, sh.97
Nhcl-Bla, hikmt 308
5 Mcadil , ay 22
6urrul-Hikm, hdis 9872
1
2
206
417. Mhbbt tanman qarsn alar.

1322. Allahn Peymbri (s):Bir ey mhbbtin sni kor v kar edr.1
1323. mam li ():Aiqin gz muqun eyblrini grmy kor, qula
onun pisliklri bard eitmy kardr.2
418. Mhbbtin niansi.
1324. mam li ():Sni sevn ks, (sni) pisliklrdn kindirr.3
1325. mam li ():Hr ksin sevdiyi ey onun dilinin zbri olar.4
419. Mminlrin Allaha byk mhbbti
Quran:
De: gr sizin atalarnz, oullarnz, qardalarnz, zvclriniz, qohumqrbanz, qazandnz mal-dvltiniz, kasadlndan qorxduunuz ticart v
xounuza gln evlriniz siz Allahdan, Onun Peymbrindn v Allah
yolunda cihad etmkdn daha zizdirs, onda Allahn mrini gzlyin. Allah
fasiqlri doru yola ynltmz.5
Bzi insanlar (bzilrini) Allaha tay bilir v onlar Allah sevdiklri qdr
sevirlr. Amma mminlr Allah daha ox sevirlr. Zlm ednlr Allahn
zabn grnd btn gc-qdrtin yalnz Allaha mxsus olduunu v hr an
Allahn zabnn ox ar olduunu drk edirlr.6
Hdis:
1326. mam Hseyn () duada: Ey Allahm, Sndn baqa bir kimsni
sevmsinlr dey z dostlarnn qlbindn baqalarnn mhbbtini xaran
Snsn, Sni itirn nyi tapmdr? Sni tapan nyi itirmidir? Snin vzin
baqas il raz olan zrr edib uduzmudur.7
1327. mam Sadiq ():nsann Allaha olan iman yalnz o zaman xalis olar
ki, Allah zndn, ata-anasndan, vladndan, zvcsindn, malndan v btn
camaatdan daha ox sevsin.8
1328. mam Sadiq ():QlbAllahn hrmidir. Allahn hrmind
Allahdan qeyrisin yer verm.9
1329 mam Sadiq (): (Allaha) Mhbbt (Allahdan olan) qorxudan
stndr.10
420. lahi mhbbtin amillri.
valiul-Lali, c.1, sh.290, hdis 149
5 Tvb, ay 24
6 Bqr, ay 165
9 Cami-xbar, sh.518, hdis 1468
10 l-Kafi, c.8, sh.129, hdis 98
1
2
207
1330. radul qulub:Merac hdisind nql olunur ki, Ey Mhmmd!

Mn gr biri-birin mhbbt bslynlrin Mnim mhbbtim haqlar var.
Mn gr z aralarnda mehriban olanlarn Mnim mhbbtim haqlar var.
Mn gr biri-biri il laq yaradanlarn Mnim mhbbtim haqlar var.
Mn tvkkl ednlrin mnim mhbbtim haqlar var. Mnim
mhbbtimin n bir niansi, n sonu, n hddi var. Onlar n bir nian
ucaltsam, bir nian d endirrm.1
1331. mam Sadiq ():Allah-taala buyurmudur:Bndm Mnim
mhbbtimi onun n vacib etdiyim mllr qdr he bir digr sevimli vasit
il qazana bilmz.2
1332. mam Sadiq ():Mmin dnyadan knar duran zaman ali mqama
ykslr, Allah mhbbtinin irinliyini dadar v dnyaprstlrin nzrind
divan kimi tannar. Halbuki, Allah mhbbtinin irinliyi onlarn (mminlrin)
vcudu il qarmdr v buna gr qlblrini Allahdan baqa he bir ey
balamamlar.3
421. Allahn sevdiyi bndlr
Quran:
Hqiqtn, Allah yax ml sahiblrini sevir.4
Hqiqtn, Allah tvb ednlri v pak olanlar sevr.5
Bli, kim hdin vfal olsa v Allahdan qorxsa... Hqiqtn, Allah
tqvallar (Allahdan qorxanlar) sevr.6
Hqiqtn, Allah dzmllri sevr.7
Hqiqtn, Allah tvkkl ednlri sevr.8
Allah-taala daltli olanlar sevr.9
Hqiqtn, Allah-taala quruunla hrlm divar kimi sraya dzlrk
Allah yolunda cihad edn kslri sevr. 10
Hdis:
1333. Allahn Peymbri (s):Allah hyal, tmkinli, namuslu v iradli
insan sevr.11
1334. mam Sccad ():Allah hr bir kdrli qlbi v hr kr edn
bndni sevr.12
radul-Qulub, sh.199
4 Bqr, ay 195
5 Bqr, ay 222
6 Ali-mran, ay 76
7 Ali-mran, ay 146
8 Ali-mran, ay 159
9 Maid, ay 42
10 Sf, ay 4.
1
2
208
1335. mam Baqir ():Allah-taala dilin pis szlr gtirmdn camaatla

zarafat edn, tovhid qidsind olan, sbri z vcudunun zintin evirn v
namaz qlmaqla fxr edn kimsni sevr.1
422. Allahn sevmdiyi kslr
Quran:
Sizinl mharib edn kslrl, siz Allah yolunda mharib edin, amma
(Allahn qoyduu) hddi amayn. Allah hddini aanlar sevmz. 2
Allah fsad trdnlri sevmz.3
Hqiqtn, Allah israf ednlri sevmz.4
Hqiqtn, Allah tkbbrllri sevmz.5
423. Allahn n ox sevdiyi insanlar
1336. Allahn Peymbri (s):Allahn n sevimli bndlri insanlar n
daha xeyirli olanlar v Allahn haqqn yerin yetirmy daha ox alanlar,
hmi xeyir ilr grmk v yaxlq etmk istynlrdir.6
1337. mam Sadiq ():Allahn n ox sevdiyi insan doru danan,
namaznda v Allahn ona vacib etdiyi mllrd diqqtli olan v manti
sahibin qaytarandr.7
424. Allah mhbbtinin nianlri.
Quran:
(Ey Peymbr) De: gr Allah sevirsinizs mn tabe olun ki, Allah da
sizi sevsin v gnahlarnz balasn. Allah balayan v mehribandr.8
Hdis:
1338. mam li ():Allah-taala bndni sevn zaman ibadt mhbbtini
onun qlbin salar.9
1339. mam Sadiq ():Allahn mhbbtini hiss etdiyindn sevinn bnd
grk Allahn mrin itat etsin v biz tabe olsun. Mgr Allahn z
Peymbrin De: gr Allah sevirsinizs, mn tabe olun ki, Allah da sizi
sevsin v buyurduunu eitmmisn?10
425. Allah yannda bndnin mqamnn meyar
l-Mhasen, c.1, sh.456, hdis 1056

Bqr, ay 190
3 Maid, ay 64
4 nam, ay 141
5 Nhl, ay 23
7 malie-Sduq, sh.243, hdis 8
8 Ali-mran, ay 31
1
2
209
1340. mam Sadiq ():Allah yannda z mqamn bilmk istyn ks,

Allahn onun yannda mqamna baxsn. nki, bndnin Allah yannda
mqam, Allahn bndnin qlbind olan mqam qdrdir.1
426. nsanda ilahi mhbbtin niansi
1341. Allahn Peymbri (s):nsanda Allah mhbbtinin niansi daim
Allah zikr etmk istyi v Allaha mhbbtin olmamasnn lamti Allah zikr
etmkdn xou glmmsidir.2
1342. mam Sadiq ():Allah-taala Musa peymbr (s) vhy nazil etdi:
Gec ddkd ibadtimdn qafil olub yuxuya gedn ks, gr Mni sevdiyini
gman edrs, yalan sylmidir. Mgr aiq z sevgilisi il bir xlvt
kilmk istmzmi?!3
427. n ali mqam
1343. Allahn Peymbri (s):Bndm vacib buyurulanlar yerin yetirmk
qdr he bir digr sevimli vasitlrl Mnim mhbbtimi qazana bilmz.
Bndm msthb mllr vasitsil Mnim mhbbtim o drcd zmin
yaradar ki, mnim mhbubuma evrilr. El ki, onu sevdim dnb onun eidn
qula, grn gz, danan dili, qvvtli li v yeriyn aya olaram. Mni
aran zaman ona cavab verr, Mndn n ists ona bxi edrm.4
428. Allah mhbbti il dnya mhbbtinin bir yer smamas
1344. Allahn Peymbri (s):Dnya mhbbti il Allah mhbbti he
vaxt bir qlbd cm ola bilmz.5
1345. mam Sadiq ():And olsun Allaha, dnyan sevn v bizdn (hliBeytdn) qeyrisinin mhbbtin qlbind yer vern ks, Allah sevmmidir.6
429. Allah mhbbtinin yaranmasna hvslndirmk
1346. Allahn Peymbri (s): Allah-taala Davuda (s.) buyurdu:Mni
sev v xlq etdiklrim Mni sevdir. Davud () rz etdi:Ey Rbbim! Mn ki,
Sni sevirm, amma yaratdqlarna Sni nec sevdirim. Buyurdu:Onlara bx
etdiyim nemtlri yadlarna sal. Yaxlqlarm yadlarna salsan Mni sevrlr.7
430. Allaha xatir sevmk

3 mali Sduq, sh.292, hdis 1
7 Qssul-nbiya, sh.205, hdis 266
1
2
210
1347. Allahn Peymbri (s):lrin n yaxs Allaha xatir dost v Allaha

xatir dmn olmaqdr.1
1348. Allahn Peymbri (s) z shablrindn birin buyurmudur: Ey
Allahn bndsi! Allaha xatir sev v Allaha xatir nifrt bsl, Allaha xatir
dostluq et v Allaha xatir dmnilik et. nki, Allahn mhbbtini bunlardan
qeyri vasitlrl qazanmaq mmkn deyil. nsan bel etms, n qdr ox
namaz qlb oruc tutsa da, imann lzztini dada bilmz. Bu gn insanlarn birbiri il dostluu, qardal daha ox dnyaya grdir. Dnya namin dostluq,
dnyaya gr d dmnilik edirlr.2
1349. mam Sadiq ():ki mmin bir-biril grnd onlarn (mmin)
qardana daha ox mhbbt bslyni daha stndr.3
1350. mam Sadiq ():Din xatir dostluq v dmnilik etmynin dini
yoxdur.4
1351. mam Cavad ():Allah-taala peymbrlrindn birin vhy
etdi:Dnya mhbbtini qlbindn silmyin tezlikl sn rahatlq gtirr v
qlbini Mn balaman sni Mnim yanmda ziz edr. Ancaq, mn xatir bir
ksl dmnilik edib Mn xatir bir ksl dostluq etmisnmi?.5
431. Peymbri (s) v onun hli-Beytini () sevmk
1352. Allahn Peymbri (s):Mni zndn, hli-Beytimi () z
ailsindn, vladlarm z vladlarndan, mnim canm z canndan daha ox
sevn ksdn baqa he bir bndnin iman yoxdur.6
1353. Allahn Peymbri (s):Allah, siz bx etdiyi nemtlr xatir sevin.
Mni Allaha xatir v mnim hli-Beytimi () mn xatir sevin.7
1354. Allahn Peymbri (s):Mni v hli-Beytimi () sevn ks, grk
Allahn birinci nemtin gr kr etsin. rz etdilr:Birinci nemt ndir?
Buyurdu:Pak mvlud (halalzadlik). Bizi, dnyaya pak glnlrdn
(halalzadlrdn) baqa kims sevmz.8
1355. d-Dvat kitabndan:Bir gn gnorta vaxt Haris Hmadani
mirl-mmininin () yanna glir. Hzrt () soruur:Sni bura n
gtirmidir? Haris deyir:And olsun Allaha, mni bura sn olan mhbbt
gtirmidir. Hzrt () :gr doru deyirsns mni yerd mtlq
grcksn:Ruhun bdnindn xan zaman, sirat krpsnd v kvsr
hovuzunun knarnda.9

llul-raye, sh.140, hdis 1
3 l-Mhasen, c.1, sh.411, hdis 937
6 llul-raye, sh.140, hdis 3
8 Mukatul-nvar, sh.81
9 d-Dvat, sh.249, hdis 699
1
2
211
1356. mam Baqir () mhkm bir ipdn tutmudur aysi bard

buyurub:Mhkm ip biz hli-Beytin () mhbbtidir.1
432. hli-Beyt () mhbbtin rti
1357. mam Baqir ():Allaha and olsun, Allah trfindn biz brat
yoxdur, Allahla bizim aramzda qohumluq yoxdur. Bizim Allaha qar bir
hcctimiz yoxdur v itatdn baqa, Allaha he bir digr vasit il
yaxnlamrq. Buna gr, sizlrdn kim Allaha itat edrs, bizim
imamtimizin ona xeyri olar v kim Allahn itatindn boyun qararsa,
imamtimizin ona xeyri olmaz. Vay olsun sizlr, aldanmayn! Vay olsun
sizlr, aldanmayn!2
433. Bla imamtl birlikddir
1358. mam li ():gr da mni sevs ovulub dalar.3
1359. maliye Tusi:Bir kii mam Baqirin () yanna glib dedi:Allaha
and olsun, mn, siz hli-Beyti () sevirm. Hzrt () buyurdu:Onda, bladan
qorunmaq n ynin bir libas geyin. nki, Allaha and olsun, bla v tinlik
biz v bizim ardcllarmza trf drd axan seldn daha srtl hrkt edr.
Bla bizdn (hli-Beytdn) balayb sonra siz yetir v rahatlq da bizdn
balayar, sonra siz atar.4
434. nsan sevdiyi ksl birgdir
1360.Allahn Peymbri (s):nsan sevdiyi ksl bir yerddir.5
1361. Knzul Ummal:Bir kii Allahn Rsulundan (s) Qiyamt
barsind sorudu. Hzrt (s) buyurdu:O gn n n hazrlq grmsn? rz
etdi:Allaha v Onun Rsuluna mhbbtdn baqa el bir hmiyytli ey
hazrlamamam. Hzrt (s) buyurdu:Bs, sn sevdiyin ksl birlikdsn?6
Nur-l-Sqleyn, c.1, sh.263, hdis 1054

5 Knzul-Ummal, hdis 24684(=24685)
1
2
212
86
Hbs
436. Hbslrin icaz verilnlr.
1362. mam li ():Fasiq (gnah edn) alimlri, savadsz hkimlri v
kiray haqq dmyn kirayilri hbs etmk mama vacibdir.1
1363. mam li ():Qadn mrtd olarsa ldrlmz, mrlk hbs
mhkum olunar.2
1364. suli Kafi kitabndan:mirl-mminin () nfrdn baqa he
ksi zindana layiq bilmmidir: yetimin maln yeyn v ya onun maln qsb
edn kii, yaxud mant xyant edn. 3
436. Zmant olunmu glib xandk zaminin hbsi
1365. mam Sadiq ():Baqasnn canna zamin duran kiini mirlmmininin () yanna gtirirlr. Hzrt () onu hbs edir v buyurur:Dostunu
(zamin durduun ksi) tapb bura gtir. 4
437. mrlk hbs mhkum olunanlar
1366. mam Baqir (): -Bir kii bir nfr baqasn qtl yetirmyi mr edir
v o, hmin xsi qtl yetirir. Hzrt () bunlarn hkm olaraq buyurur- Qatil
ldrlmli, qtl mr vern lndk zindanda qalmaldr.5
1367. mam Sadiq (): nfrdn baqa he ks, mrlk hbs mhkum
olunmaz: birisini baqas trfindn ldrlndk tutub-saxlayan xs; mrtd
olan (z dinindn dnn) qadn, li v aya ksilmi oru.6
438. Hddi icra etdikdn (cza verdikdn) sonra hbsd saxlamaq v
hqiqtin aydnlamas
1368. mam li ():mam kims cza verdikdn sonra onu hbs edrs,
bu zlm olar.7
1369. mam li ():Hqiqti bildikdn sonra hbs etmk zlmdr.8
Mn l yhzuruhul-fqih, c.3, sh.31, hdis 3266
Thzib-ul-hkam, c.10, sh.142, hdis 569
4 Vsailu-i, c13, sh.156, hdis 1
6 Mn l yhzuruhul-fqih, c.3, sh.31, hdis 3264
7 Thzib-ul-hkam, c.6, sh.314, hdis 870
1
2
213
439. Mhbusun hquqlar

1370. Daimul slam: mam li () hr cm gn mhbuslarla
grrdi. Czas olan czalandrar, czas olmayan azad edrdi.1
1371. mam Sadiq ():mam, borcunu dmdiyin gr hbs dmu
mhbuslar cm v bayram gnlri namaz qlmaq, grmk n bir ne
mmurun nzarti altnda hbsxanadan knara buraxmal, namaz v gr
qurtardqdan sonra onlar yenidn hbsxanaya qaytarmaldr.2
440. Mtthimin hbsi
1372. mam li ():Qtld ittiham olunmaqdan baqa, he bir ittiham n
hbs yoxdur.3
1373. Bhz ibn Hkim babasndan nql edir: Allahn Peymbri (s)
ittiham olunan bir xsi hbs etmidir.4
Daimul-slam, c2, sh.443, hdis 1544

Mn l yhzuruhul-Fqih, c.3, sh.31, hdis 3265
3 Mustdrkul-Vsail, c17, sh.403, hdis21672
4 Sunne bi Davud, hdis 3630
1
2
214
87
Hicab
441. Hicab.
Quran:
Ey Peymbr! z zvclrin, qzlarna v mminlrin zvclrin de ki,
rtklrl rtnsnlr. Bu onlarn (ifftli, abrl kimi) tannmas v (baqalar
trfindn) ziyyt verilmmsi n daha mnasibdir. Allah balayan v
mehribandr.1
Hdis:
1374. mam linin () olu Hsn () buyurduqlarndan: Gzlri
namhrmlri grmsin dey, qadnlar prd arxasnda saxla. nki, n qdr
ox prd arxasnda qalsalar, sn v onlara bir o qdr yaxdr. Onlarn knara
xmas min olmadn kiilri onlarn olduu yer gtirmyindn daha pis
deyil. gr bacarsan el et ki, onlar sndn baqa he bir kii tanmasnlar.2
1375. mam li ():Buludlu v yal bir gnd peymbrl Bqi
qbristanlnda oturmuduq, Oradan ulaa minmi bir qadn kerkn birdn
ulan aya calaya dd v qadn yxld. Peymbr (s) drhal zn yana
evirdi. Orada olan shablr rz etdilr:Ey Allahn Rsulu! O qadnn
(adrasnn altnda) alvar var. Peymbr (s) df buyurdu:Ey Allahm!
alvar geyinn qadnlar bala. Ey insanlar, alvar geyinin ki, alvar sizi n
ox rtn paltardr v qadnlarnz knara xan zaman alvarla qoruyun.3
1376. mam li ():Qadnn qorunmas onu daha ad, gzlliyini daha
davaml edr.4
hzab, ay 59
Tuhful-Uqul, sh.86
1
2
215
88
Hcc
442. Hcc.
Quran:
Allah-taala bu evin ziyartini Hcc getmy qdrti olan xslr vacib
etmidir.1
Camaat Hcc ar ki, piyada ya dvlrin stnd uzaq yerlrdn snin
yanna glsinlr. 2
Hdis:
1377. mam linin () dnyadan krkn etdiyi vsiyytindn: Sizi
Allaha and verirm! Sizi Allaha and verirm! Rbbinizin evinin haqqna riayt
edin. N qdr ki, sasnz Hcci nzrinizdn xarmayn. gr Hcc trk
olunarsa, sizlr mhlt verilmyck.3
1378. mam li (:Hcc hr bir zifin cihaddr.4
1379. mam li ():Hcc yolunda xrclnn bir dirhm (onun savab) min
dirhm brabrdir.5
1380. mam li ():Hcc v mr zvvar Allahn qonadr v Allah ona
balanma hdiyy edr.6
443. Hccin flsfsi
1381. mam li ():Allah-taala insanlarn qiblsi olan z evinin ziyartini
siz vacib etdi. Onlar (suya daxil olan) heyvanlar tk oraya daxil olar v (z
yuvalarna qaydan) gyrinlr kimi oraya z tutarlar. Allah-taala o evi xalq
n z zmti qarsnda itat, z qdrtin v izztinin etirafnn niansi
etmidir.7
1382. mam Sccad ():Hcc v mrni yerin yetirin ki, bdnlriniz
salam olsun, ruziniz artsn, imannz gclnsin, xalqn v z evinizin xrcini
tmin ed bilsiniz.8
1383. mam Baqr ():Hcc qlblr rahatlq bx edr. 1
Ali-mran, ay 97
Hcc, ay 27
7 Nhcl-Bla, xtb 1
8 Svabul-mal, sh.70, hdis10
1
2
216
1384.mam Sadiq ():Allah-taala bu evin vasitsil z yaratdqlarn

ibadt vadar etmidir ki, orada olmalar il onlarn itatini snaa ksin. Buna
gr, onlar z hrminin ehtiramn saxlamaa v onu ziyart etmy
hvslndirmi, oran peymbrlr mkan, namaz qlanlarn qiblsi etmidir.
Bu ev, Allahn Cnnt v razln bir buda, sonu balanmaq olan, kamal
tmli zrind qurulan v zmtin mrkzi olan bir yoldur.2
1385. mam Sadiq ():Allah yannda can atlan yer qdr ziz bir mkan
yoxdur. nki, orada hr bir tkbbrl v itatdn boyun qaran xar v zlil
olar. 3
1386.mam Rza ():Hcc ny gr mr olunmudur? soruulduqda
cavabnda deyilmlidir:Bunun sbbi Allaha yaxnlamaq v ondan
(nemtlrin) artmn istmk, elc d, dini msllrdn agah olmaq v
mamlarn (.s.) xbrlrini hr trf, hr yana atdrmaqdr.4
444. Hcc yoxsulluu aradan gtrr
1387. Allahn Peymbri (s):Hcc yoxsulluu aradan gtrr. 5
1388. mam Sadiq ():Hr kim df Hcci yerin yetirrs he vaxt
yoxsulluun zn grmz6.
1389. mam Sadiq ():Bu evin davaml ziyarti qdr tez var-dvlt gtirn
v yoxsulluu aradan gtrn, ikinci bir ey grmdim 7.
1390. mam Sadiq ()- Mn, hr il zm Hcc getmy v ya ailmdn
bir nfri z xrciml Hcc gndrmy hazrlamam dey mracit edn
shaq ibn mmara- Bu qrarnda ciddisn? dey sorudu. shaq rz
edir:Bli. mam buyurur:Bu ii grsn, var-dvltinin artacana min ol v
sn imkanl olman mjdsini verirm. 8
445. Hcci tamamlayan v kamilldirn ey
Quran:
Hcci v mrni Allah n kamil yerin yetirin9
Hdis:
1391. mam li ():Allahn evinin ziyartin getsniz, Allahn
Peymbrini (s) ziyart etmkl hccinizi kamala yetirin ki, Peymbrin (s)
ziyartini trk etmk, ona zlm etmk demkdir. Siz bu i mr olunmudur v
z hccinizi ziyarti, haqq Allah trfindn siz lazm buyurulmu qbirlri
mali-Tusi, sh.296
mali-Sduq, sh.493, hdis 4, t-tohid, sh.253, hdis4
4 Uyune xbare-Reza, c.2, sh.119, hdis1
5 Tuhful-Uqul, sh.7
6 l-Xisal sh.117, hdis101
9 Bqr, ay 196
1
2
217
ziyart etmkl Hccinizi kamala atdrn v bu qbirlrin yannda Allahdan

ruzi dilyin1
1392. mam Baqir ():Hcc, imam il grmkl kamala yetr.2
1393. mam Baqir ():Xalqa, glib bu qbrlrin trafna dolanmaa, sonra
yanmza glib biz olan mhbbt v vilaytlrini, biz havadar olduqlarn
bildirmy mr olunmudur.3
446. Hcci trk etmyin aqibti
1394. Allahn Peymbri (s):gr bir xs, lm glib onu haqlayanadk
mxtlif bhanlrl Hccdn boyun qararsa, Qiyamt gn Allah-taala onu
yhudi ya xristian kimi dirildr. 4
1395. mam li ():Dnyvi tinliy, ehtiyaca gr hcci trk ednin
ehtiyac v tinliyi haclar grndk (yni haclar Hccdn qaydana qdr)
aradan getmz.5
447. Hcc son qoymaq
Quran:
Allah-taala Kbni, Beytul-Haram (hrmtli evi) insanlar n (mnvi
v maddi) dayaq v pnah yeri etdi.6
1396. mam Sadiq ()- bdrrhman adl bir nfr Bzi adamlar deyirlr
ki, gr bir df Hcc gedn xs (tkrar olaraq Hcc getmyin vzin)
sdq vers, ya qohumlarna ba kib, kmk ets bu daha yax i grm
olar. dey rz etdikd- Yalan deyirlr. gr xalq bu cr ets, Allahn evi bo
qalar. Hqiqtn Allah-taala bu evi insanlarn ilrinin (mnvi v maddi)
daya v pnah etmidir.- dey buyurmudur.7
448. Hqiqi Hac azdr
1397. bdrrhman ibn Ksir:mam Sadiql () Hcc getmidik. Yoldan
kend, o Hzrt () bir daa qalxb yksklikdn camaata baxd v
buyurdu:N ox hay-ky, n az hac var! 8
449. Hccin qaydas
Quran:
Hccin myyn aylar vardr. Bu aylarda Hcci yerin yetirn ks (bilsin
ki) Hcc snasnda bir yataa ba qoymaq, gnah v mnaqi etmk olmaz.9
Hdis:
l-Xisal sh.616, hdis10
Uyune xbare-Reza, c.2, sh.262, hdis29
3 Uyune xbare-Reza, sh.262, hdis30
6 Maid, ay 97
7 llu-raye, sh.452, hdis1
9 Bqr, ay 197
1
2
218
1398. mam Baqir ():Bu evi ziyart edn ksd xislt olmasa ziyartin
he bir dyri yoxdur: Gnahlardan kindirn Allah xofu, qzbini cilovlayan
helmi (tmkinliyi), yol v shbt yolda il mehriban rftar 1
450. Ehram balamaq qaydas
1399. Allahn Peymbri (s):Haram pulla Hcc gedn xs Lbbeyk
Allahumm lbbeyk deynd Allah-taala ona buyurar la lbbeyk v la
sdeyk (Hccin zn qalsn.)2
1400. mam Sadiq ():Hcc iki nvdr: Allaha xatir hcc v camaata xatir
hcc. Allaha xatir hcci yerin yetirn Allah-taala Cnnti mkafat verr,
camaata xatir hcc gednin Qiyamt gn mkafat v savab hmin camaatn
hdsin olar3
1401. Malik ibn ns:Bir il mam Sadiql () Hcc getmidik. O Hzrtin
() at ehram balanan yerd dayananda, Hzrt () hr n qdr lbbeyk
demy alsa da, sanki ssi boaznda qurumudu v az qalrd atndan yer
yxlsn. rz etdim:Ey Allahn Peymbrinin (s) olu lbbeyk de. Grk
deysn. Buyurdu:Ey bu Amirin olu! Allahn cavabmda l lbbeyk v
la sdeyk deycyindn qorxduum halda nec crt edib, lbbeyk
Allahumm lbbeyk deyim? 4
1402. mam Rza ():Xalqa ehram balamaq Allahn hrmin v minamanlq sahsin daxil olmamdan qabaq qlblrind xuu (mtilik) halnn
yaranmas, qlbin dnya ilrindn, onun zintlrindn v lzztlrindn
tmizlnmsindn tr mr olunmudur. Bu halda onlar ciddi v alqan,
mqsdlri Allaha qovumaq olmal v btn vcudlar il Ona z
tutmaldrlar.5
451. Hcc yolunda ln xsin savab
1403. mam Sadiq ():Kims Mkk yolunda v ya qaydarkn vfat
edrs, Qiyamt gn byk qorxudan amanda olacaq.6
1404. mam Sadiq ():Ehram halnda ln xsi Allah-taala lbbeyk
deyn halda dirildr.7
452. Qeyb kilmi mamn (.f.) Hcc mrasimind olmas
1405. mam Sadiq ():Xalq z mamn (.f.) itirr. O Hzrt (.f.) is Hcc
mrasimind olar v xalq grr, lakin onlar o Hzrti (.f.) grmzlr.8
l-Xisal, sh.148, hdis180

d-Durrul-Mnsur, c.2, sh.63
4 l-Xisal, sh.167, hdis219, llu-ray sh.235, hdis4
5 Vsailu-i, c.9, sh.3, hdis54
8 Kmalud-Din, sh.364, hdis33
1
2
219
220
89
Hcct
453. Hcct
Quran:
Biz he bir xalqa Peymbr gndrmmi, onlara zab vermrik.2
Hr hlak olan dlill hlak olsun v hr sa qalan dlill sa qalsn dey3
Hdis:
1406. mam li ():Hcct sahibi olan qvv, qdrt sahib qvvdn
daha bykdr.4
1407. mam li ():Doru danann dlil-sbutu gcl olar.5
1408. mam Baqir () Allahn bndlr zrind olan hccti bard suala
cavabnda: Hcct budur ki, (insanlar) bildiklri eyi desinlr v bilmdiklri
eylr haqda fikir sylmkdn kinsinlr.6
1409. mam Sadiq ():Allah-taala insanlara bx etdiyi v tantdrd
eylrin vasitsil onlara hccti byan etmidir.7
1410. mam Sadiq ():kk v gman sasnda i grnin ii pu v
hdrdir. nki, Allahn hccti aydn-akardr.8
453. Aydn hcct Allaha mxsusdur
Quran:
Ey Peymbr! De ki, aydn hcct Allaha mxsusdur. gr ists
hamnz doru yola ynldrdi.9
Hdis:
1411. mam Sadiq () -De, aydn hcct Allaha mxsusdur aysinin
hrind:Allah-taala Qiyamt gn bndy buyurar:Ey mnim bndm! Sn
bilirdinmi? gr Bli dey cavab vers Allah-taala ona buyurar:Bildiyin
ey ml etdinmi? Bilmirdim dey cavab vers Allah buyurar:Bs niy
Hcct hqiqti byan edn dlil, sas

sra, ay 15
3 nfal, ay 42
5 irarul-Hikm, hdis 8482
9 'nam, ay 149
1
2
221
yrnmdin ki, bilsn v ml edsn? O (bnd) z cavabn alar v

mhkum olunar. Budur, qti v aydn hcct.1
1412. mam Sadiq ():Allahn hccti yaradlmlardan vvl olub,
yaradlanlarla birgdir v mxluqatdan sonra da olacaqdr.2
455. n qti v n aydn hcct
Quran:
Mjd vern v (zabla) qorxudan peymbrlri gndrdik ki, sonra
xalqn Allaha qar bir bhan yeri qalmasn, Allah yenilmz v hikmtlidir.3
Hdis:
1413. mam li ():Ey insanlar! Uca Allahn yer znd peymbrimiz
Mhmmddn (s) daha mhkm hccti v kitab Qurandan daha aydn
hikmti yoxdur.4
1414. mam li ():Allah-taalann yer znd kitabndan daha aydn v
qti hccti, hikmti yoxdur.5

3 Nisa, ay 1165
5 Nhcs-Suad, c.1, sh.347
1
2
222
90
Hdis
456. Hdis
1415. Allahn Peymbri (s):mmtim snnnin brpa olunmas v
bidtin at verib dalmasna sbb olan hdis sylyn ks Cnnt nsib
olar.1
1416. mam Baqir ():Hqiqtn, bizim hdis v klamlarmz qlblri
dirildr2
1417. mam Baqir ():Doru danan xsdn bir hdis yrnmyin, snin
n btn dnyadan yaxdr.3
1418. mam Sadiq ():Xalqn bizim (hli-Beytin) yanmzda olan mqam
v yerini bizdn rvayt etdiklri hdislrin qdrindn bilin.4
457. Mhddis (Hdis nql edn)
1419. mali Sduq:Peymbr (s) df buyurdu:Ey Allahm!
Mnim caniinlrimi bala! rz etdilr:Ey Allahn Rsulu! Snin
caniinlrin kimlrdir? Buyurdu:Onlar, mnim hdis v snnmi tbli
ednlr, onlar mnim mmtim yrdnlrdir. 5
1420. mam Sadiq ():Hdis rvayt edn v dind fqih, mlumatl olan
xs dindn agah olmayan v hdis sylmyn min abiddn yaxdr.6
458. Qrx hdis zbrlynin savab
1421. Allahn Peymbri (s):mmtimin dini n faydal olan qrx hdis
zbrlyn xs Allah-taala Qiyamt gn qbirdn fgih v alim kimi qaldrar
7
459. Hdisi drk etmk

1422. mam li ():Siz hdisi drk etmyi tvsiy edirm, rvayt etmyi
yox! 8
3 mali-Mufid, sh.42, hdis10
8 Knzul-Fvaid, c.2, sh.31
1
2
223
1423. mam li ():Alszlarn mqsdi (rvayti) nql etmk, alimlrin

mqsdi is onu drk etmkdir. 1
1424. mam Sadiq ():Snin bir hdisi drk etmyin, min hdisi (drk
etmdn) nql etmyindn yaxdr2
460. Allahn Peymbri (s) bard yalan sylmkdn kindirmk
1425. Allahn Peymbri (s):Mnim barmd bilrkdn yalan danann
yeri oddur.3
1426. Allahn Peymbri (s):Kimsnin demdiyim sz mnim adma
xmas n byk gnahlardandr. 4
461. Yalan olmas mlum olmayan sz sanmaqdan kindirmk
1427. Allahn peymbri (s):Mndn bir hdis eidib onu inkar edn
xsdn Qiyamt gn haqqm tlb edcym. Buna gr, mnim barmd
mnasn bilmdiyiniz bir hdis eitdiyiniz zaman deyin:Allah daha yax
bilir. 5
462. Hdisin doruluu v Quranla uyunluu
1428. Allahn Peymbri (s):Mnim hdisimi Allahn kitab il
tutudurun. gr ona uyun olarsa, hmin hdis mndndir v onu mn
sylmim.6
1429. mam Sadiq ():Qurana uyun olmayan hr bir hdis batildir.7
463. Hdisin doruluu v fitrt uyunluu.
1430. mam Baqir ():gr Ali Mhmmddn (Allahn salam onlara
olsun) siz bir hdis atan zaman qlblriniz yumalarsa v ona qar domalq
hissi keirrsinizs, hmin hdisi qbul edin. gr hdis qlblrinizi hrkts
v knlnz yad olsa, onu Allaha, peymbr v Mhmmd () nslindn
olan bir alim taprn.8
464. Hdisin doruluu v haqqa uyunluu
1431. Allahn Peymbri (s):Mndn siz atan hr bir hdis, gr haqqa
uyun olarsa, onu mn demim v gr haqqa uyun glms, onu mn
demmim. nki, mn he vaxt haqqdan qeyri bir sz danmram.9

Mani-xbar, sh.2, hdis3
1
2
224
465. Hdisin mnasn nql etmyin caiz olmas

1432. Allahn Peymbri (s):Mnasn dzgn atdrrsa hdisin szlrinin
yerini dyimyin eybi yoxdur.1
1433. Mhmmd ibn Mslim:mam Sadiq () rz etdim:Sizdn bir hdis
eidirm v onu (szlrini) azaldr v artrram. Hzrt () buyurdu:Mnasn
(doru) atdrdn halda, eybi yoxdur.2
466. Hdisin nqlind ny riayt olnumaldr
1434. Allahn Peymbri (s):mmtim, mnim hdislrimdn yalnz onlarn
idrak qbul ed bildiyini sylyin. 3
1435. mam li ():styirsizmi ki, Allah v Onun peymbri yalan
saylmasn?! Onda camaatn baa ddy hdislri sylyin v onlara drk ed
bilmdiklri, inkar etdiklri eylri sylmkdn kinin. (ks halda, hdisi inkar
edcklr v onun inkar Allah, peymbri v imam yalan hesab etmk
kimidir) 4
467. Bzi hdislri drk etmk v onlara tab gtirmyin tinliyi
1436. mam Sadiq ():Hqiqtn, bizim hdisimiz tin v ox ardr. Ona,
mqrrb mlkdn, mursl peymbrdn, Allah-taala qlbini imanla snam
bnddn v alnmaz hrdn baqa he ks tab gtir bilmz
mr deyir:Hdisin rvaytisi ueyb dedim:Ey bl-Hsn, alnmaz
hrin mnas ndir? Dedi:Mn d imam Sadiqdn () bunu soruduqda Hzrt
() O, geni v dyantli qlbdir dey buyurdu.5
468. Quran il snnnin hatliliyi
1437. bu Usam:mam Sadiqin () xidmtind idim. Meyriyydn6 d bir
kii orada idi. O, mamdan () snn haqda sorudu. mam () buyurdu:nsanlarn
ehtiyac olduu el bir ey yoxdur ki, onun barsind Allah v peymbri
trfindn bir snn (gstri) verilmsin. gr bel olmasayd Allah-taala gtirdiyi
hcctlrl biz hcctlri tqdim etmzdi. Meyriyydn olan kii
sorudu:Allah-taala biz hccti n il gstrmidir? mam Sadiq ()
buyurdu:Allah-taala buyurduu Bu gn sizin dininizi sizin n kamil etdim v
siz olan nemtimi tamamladm szlril. 7
469. Mtabih8 hdislr
1438. mam Rza ():Quranda olduu kimi bizim xbrlrd d (hdislrd)
mhkm v mtabih hdislr vardr. Bizim mtabih xbrlrimizi onun

6 Meyriyy bir mzhbin addr
8 Motaabeh mna baxmndan mxtlif yozumlar olan hdislr
1
2
225
mhkmlrin uyunladrn v onun mhkmlrin

mtabihlr tabe olmayn ki, yolunuzu azarsnz.1
diqqt
yetirmdn,
91
Hddlr
470. Hr eyin hddi var
1439. mam Baqir ():Allah-taala hr ey bir hdd v srhdd, srhddi
gstrmk n is bir nian qoymudur. Bu hddi (srhddi) ken xs n
cza (hdd) tyin etmidir. 2
471. Hdud v czalarn uzaqladrlmas
1440. Allahn peymbri (s):Bacardnz qdr hdd v cza ttbiqini
mslmanlardan uzaqladrn. gr mslman n bir x v snacaq yeri
tapsanz, onu azad buraxn. nki, imamn balamaqda shv yol vermsi,
shvn czalandrmandan daha yaxdr 3
1441. Allahn Peymbri (s):Czalar bhlrl uzaqladrn. (yni,
xsin cinaytkar olmasnda trddd, bh yarandqda czan (hddi) icra
etmkdn kinin.) 4
472. Czalarn icra olunmas
1442. Allahn Peymbri (s):lahi czalardan birini (bir hddi) icra etmk,
ilahi mmlktlr 40 gec ya yamasndan daha yaxdr.5
1443. Allahn Peymbri (s):Yer znd bir (ilahi) czann hyata
keirilmsi 60 il ibadtdn daha pakdr. 6
1444. mam Sadiq (s):z tayfa v qbilsinin adl-sanl nslindn olan bir
qadn ourluq etdiyin gr Peymbrin yanna gtirdilr. Allahn
Peymbri (s) mr verdi ki, onun lini kssinln. Qureydn bir dst adam
Peymbrin yanna glib rz etdi:Ey Allahn Rsulu! Kiik bir xtaya gr,
onun kimi byk nsildn olan bir qadnn lini ksirsn?
Buyurdu:Bli. Sizin ata-babalarnz bel ilr gr mhv oldular. Onlar
czan v hdudu yalnz arsizlr qar ttbiq edirdilr. z gcllri v
kbarlaryla he bir ilri yox idi. Buna gr d, mhv oldular. 1
Uyune xbare Reza (), c.1, sh.290, hdis39
4 Mn l yhzuruhul-fqih, c.4, sh.74, hdis5146
6 Mustdrkul-Vsail, c.18, sh.9, hdis21843
1
2
226
473. Czada n vasitilik, n zmant2, n d and qbul olunar

1445. Allahn Peymbri (s):z vasitiliyi il ilahi czann icra
olunmasna mane olan ks, vasitiliyini geri gtrn qdr hmi Allahn
qzbi altnda olacaq. 3
1446. Allahn Peymbri (s):Czalandrmada (hdd) n vasitilik, n
zmant v n d, and qbul olunur. 4
1447. mam li ():Czann he bir nvnd zmant yoxdur. 5
1448. Mstdrkl-vsail:mam Sadiq () atasndan, ata-babasndan,
Peymbrdn (s) nql edir ki, o Hzrt czalandrmada (hdudda) falti
qadaan etmidir. mam () buyurur:Hr ks ilahi czalardan birinin icra
olunmamas n vasitilik ets v czalarn lv olunmasna alsa, Allahtaala Qiyamt gn ona zab verr. 6
474. Czann txir salman qadaan olmas
1449. mam Baqir ():Bir kiinin zina etdiyi bard nfr hadt verdi.
mirl-mminin () buyurdu:Drdnc ahid haradadr? Dedilr:ndi glir
Hzrt () buyurdu:Bu nfr hdd vurun (czalandrn). nki, cza bir an
da olsun, txir salnmamaldr. 7
475. Hddi aman qadaan olmas
Quran:
Bunlar Allahn hdudlardr. Onlar amayn. Allahn hdudlarndan
knara xanlar, lbtt, zalmlardr. 8
1410. Hdis:
1450. Allahn Peymbri (s):(Qiyamt gn) Hkmnd bir allaq az
cza (hdd) tyin edn hakimi gtirrlr. O deyr:Ey Allahm! Snin
bndlrin ryim yand n bel etmim. Allah-taala ona
buyurar:Mgr sn onlara Mndn daha ryi yanansan? Bu vaxt mr verilr
ki, onu oda atsnlar. Sonra bir allaq ox vuran gtirrlr. O da deyr:Onlar
gnahlardan kindirmk n bir allaq ox vurmuam. Onun da oda
atlmasna mr verilr. 9
Mustdrkul-Vsail, sh.7, hdis21834

Zmant yni, czalandrlm xs n zamin durmaq
4 Mn la yhzuruhul-fqih, c.4, sh.74, hdis5146
5 Mustdrihul-Vsail, c.13, sh.439, hdis15846
8 Bqr, ay 229
1
2
227
1451. mam Baqir ():mirl-mminin () Qmbr mr etdi ki, bir kiiy

allaq (hdd) vursun. Qmbr sbindn allaq ox vurur. li () Qmbr
allaq vurmaqla onu qisas edir. 1
476. Gnahn paklanmasnda czann icrasnn rolu

1452. Allahn Peymbri (s):Gnah edn xs, hmin gnahn czas
ttbiq olunarsa, bu onun kffarsidir.2
1453. mam li ():Allah-taala bu dnyada mmin bndy cza verrs,
Qiyamt gn onu yenidn czalandrmaqdan daha rhimli v daha bykdr.
3
477. Czalandrlm xsi thqir etmyin qadaan olmas

1454. Tnbihul-xvatir:Allahn Peymbri (s) bir zinakar kiini
daqalaq etdi. Bir nfr z dostuna dedi:O, it kimi ld. Allahn Peymbri
(s) hmin bu iki nfrl murdar bir lein yanndan kend onlara
buyurdu:Dilrinizl bu ledn bir tik qoparn. rz etdilr:Ey Allahn
Rsulu! Allahn salam
olsun
sn, lei diimiz
gtrk?
Buyurdu:Qardanzdan qopardnz tik bu ledn daha funtlidir4
1455. bdrrhman ibn bi Leyla:li () bir kiiy cza (hdd) ttbiq
etdi. Xalq hmin xs thqiramiz szlr deyib Lntlmy balad. li ()
buyurdu:O, z gnahna gr daha soru-sual olunmayacaq.5
478. Czalandrlm (allaq vurulmu) xs nc df qtl
yetirilmlidir
1456. mam Kazim ():Byk gnah etdiklrin gr iki df
czalandrlm (allaq vurulmu) xslr nc df ldrlmlidir6
479. Tzir7
1457. Hmmad ibn Osman:mam Sadiqdn () tzir bard sorudum.
Buyurdu:Hddn bir qdr azdr. rz etdim:Sksn allaqdan azdr?
Buyurdu:Qulun czas (hdd) olan qrx allaqdan azdr. rz etdim:N
qdrdir? Buyurdu:O hakimin nzrindn asldr, xsin tqsirini (cinayti)
v bdninin qdrtini nzr almaldr.8

7 Tzir czann bir nvdr. Tzird trbiylndirmk mqsdi il allaq vurular.
1
2
228
1458. mam Sadiq () -Tzirin hddi n qdrdir? sualnn cavabndaOn allaqdan, iyirmi allaa qdr.1
229
92
Mharib
480. Mharib.
1459. mam li ():ox mharib var ki, faydas slhdn daha oxdur.1
1460.mam li ():Mbahis v ziddiyyt mharib yaradar.2
1461. mam li ():nadkarlq mhariblrin mnyidir.3
1462. mam Hseyn ():Bilin ki, mharibnin rri tez gln, tamah pis v
nifrt dourandr. zn mhariby hazrlayan, onun silah-sursatn tdark
grn ks, mharib balamam z bdnini onun yaralar il incitms
mharibd qalib glmidir. Amma, lverili frst v mharib zaman
yetimmi, hminin znn hrbi qdrtindn xbrsiz mhariby balayan
ks, ordusuna he bir fayda vermz v zn d hlak edr.4
481. Dmn qfildn hcum etmk.
1463. mam li ():Bax! Mn gec v gndz, akarda v gizlind sizi bu
xalq il mhariby araraq dedim:Onlar siz hcum etmmi, siz onlarn
zrin hml edin. nki, Allaha and olsun, he bir xalqla onlarn z
torpaqlarnn irilrind el bir mharib olmayb ki, onlar bu mharibd xar
olmasnlar.5
482. Mhariby balamazdan vvl ny riayt etmk lazmdr
1464. Allahn peymbri (s) buyurur:Xalqla yax rftar edin v onlara
frst verin. Haqqa dvt etmmi onlara hcum kmyin. nki, yer znn
hrlr v adrlarnda yaayan insanlarn mnim yanma mslman (kimi)
gtirmyinizi qadn v vladlarn (sir kimi) tutub yanma gtirib kiilrini
ldrmyinizdn daha ox xolayram.6
1465. mam li () Siffeyn dynd buyurmudur:Allaha and olsun,
mharibni bir gn d olsun txir salmam, yalnz onlarn mn qoulmalar,
mnim vasitml hidayt olmalar v saymd rahatlq tapmalarna mid

3 urrul-Hikm, sh.406
4 rhe Nhcl-Bla, c.3, sh.186
5 Nhcl-Bla, xtb 27
1
2
230
etdiyim n olmudur.Bu, mn onlar, yollarn azm halda ldrmkdn

daha xodur.1
483. Ordunun kfiyyatlar
1466. mam li () Ziyad ibni Nzr taprnda buyurur:Bil ki,
kfiyyatlar ordunun gz, kfiyyatlarn gz is onlarn gztilridir. z
vtninin srhdlrini ab dmnin yaxnlaan zaman drhal hr trf
drlr, melr, puqu yerlrin v hr gy gztilr qoy ki, dmn
siz pusqu qurub qfildn hcum etmsin.2
484. Hrbi tlimlr
1467.Allahn Peymbri(s):Elilri v girovlar ldrmyin.3
1468.mam li ():Zirehlilri n crgd, zirehsizlri is arxa crglrd
yerldirin. Dilrinizi bir-birin sxn, bu (dmnin) qlncla badan vurduu
zrbsinin tsirini azaldar. Nizlrin trafnda yilib-dzlin. Bel etsniz nizlrin
qaban daha yax boalda bilrsiniz. Gzlrinizi aa saln ki, bu qlblriniz
daha ox qvv v rahatlq bx edr. Sslrinizi xarmayn ki, bu qorxu v
zifliyin aradan getmsin daha ox tsir edr. 4
1469. mam li ():Dmn dy balamam onunla vurumayn.
nki, hmd olsun Allaha ki, sizin hcctiniz var. Onlara mharibni
balamaa frst vermyiniz is, sizin onlara qar baqa bir hcctinizdir. gr
Allahn izni il dmn mlub olarsa, qacanlar ldrmyin. sirlr bdn
xsarti yetirmyin, qadnlar ziyytl v incitmkl thrik etmyin.5
1470. mam li ():Allahn Peymbri (s) mriklrin hrlrini
zhrlmyi qadaan etmidir.6
1471. mam Sccad () buyurur:gr yerimy gc olmayan kimsni sir
gtrmsns v aparmaa bir vasitn yoxdursa, onu ldrmyib azad burax.
nki, mamn onun barsind hkmn bilmirsn.7
485. Mharib hiyldir
1472. Allahn Peymbri (s):Fikrin gln hr eyi de, nki mharib
hiyldir.8
486. Mharibdn qaman qadaan olmas
Quran:
Dy sursatlar n geri qaydanlardan v baqa bir dsty kmy
gednlrdn baqa, dmn arxa evirnlr Allahn qzbin glrlr.
Nhcl-Bla, xtb 55
Tuhful-Uqul, sh.191
3 Qurbul-rad, sh.131, hdis456
4 Nhcl-Bla, xtb 124
7 llu-rayi, sh.565, hdis1
1
2
231
Onlarn yeri nec d pis yer olan Chnnmdir.1

Hdis:
1473. mam li () Siffeyn mharibsind z shablrin xitabn
buyurur:Dalbadal yr edin v qamaqdan hya edin, nki dy
meydanndan qamaq glck nsillr v glck dvrlr bdi qalan
rsvaylqdr. Knl razl il vuruun, ad v rahat ruhiyy il lm doru
addm atn2.
1474. mam Sadiq ():Mharibd iki kiinin qadandan qaann ii,
qamaq hesab olunar. gr mharibd nfrin qabandan qaarsa, bu
qamaq saylmaz.3
1475. mam Rza ():Allah-taala cihad meydanndan qama haram
etmidir. nki, bu dinin ziflmsin, peymbrlr v daltli rhbrlr ()
hrmtsizliy sbb olar.4
487. Mharibd mxtlif nv silahlardan istifad etmk
Quran:
Onlarn mqabilind bacardnz qdr qvv toplayn.5
Hdis:
1476. Hfs ibn iyas: mam Sadiqdn () sorudum:halisi mharib
edn hrd mslman qadn, uaq, qoca, sirlr v tacirlr olduu halda ora su
buraxb od vurmaq v ya halisini ldrmk mqsdi il onu mancanaa tutmaq
olarm? Hzrt () buyurur:Onlara qar bu ilri grmk lazmdr v hmin
xslrin (mslmanlarn) olmasna gr mharib edn hrin halisindn l
kmk olmaz. Onlara gr mslmanlarn boynunda n bir diy6 var, n d
kffar.7
488. Dniz qvvlri
1477. Allahn Peymbri (s):Dniz dylrind hid olanlar Allah
yannda yerst mharib hidlrindn stndrlr.8
489. Qadnlarn mharibd itirak
1478. mam Baqir (), yaxud mam Sadiq ():Allahn Rsulu (s) yarallar
malic etmk n qadnlar da z il mhariby apard. Qnimtdn onlar
arasnda he bir ey bldrms d, onlara bxilr verdi.9
nfal, ay 16
Nhcs-Suad, c.2, sh.232
4 Uyune xbare Reza, c.2, sh.92, hdis1
5 nfal, ay 60
6 Diy qan bahasdr
1
2
232
93
Mharib1
490. Mharib
Quran:
Allah v Onun Rsulu il mharib ednlrin, yer znd fsad trtmy
alanlarn czas ldrlmk ya dar aacndan aslmaq, ya llri v ayaqlar
biri soldan, biri d sadan ksilmk, yaxud da z vtnlrindn srgn
olunmaqdr.2
Hdis:
1479. Allahn Peymbri (s):Baqalarnn zrin qlnc knin qan
hdrdir.3
1480. mam li ():Oru mharibi (yni, lind silah ourluqla mul
olan ksi) ldr v narahat olma, onun qan mnim boynumadr.4
1481. Daimul-slam:mirl-mmininin yanna bir mharib gtirdilr.
O Hzrt () mharibi diri-diri dar aacndan asma mr etdi. Bunun n z
qibly bir (dar) aac qurdu v hmin mharibi arxas aaca, z is camaata
v qibly trf dar aacndan asd. Onun csdi gn dar aacndan asl
qald. gndn sonra onu aa salma mr etdi v namazn qlb dfn
etdi.5
1482. mam Baqir ():Gec vaxt z il silah gzdirn ks mharibdir,
yalnz he bir kk-bh yeri olmayan xsdn baqa.6
1483. mam Sadiq () mharibin srgun olunmas bard sualn cavabnda
buyurub: hrdn srgn edilr.mirl-mminin () iki kiini Kufdn baqa
yer srgn etdi.7
Mharib Allaha, peymbr, imama v mminlr qar vuruan xsdir

Maid, ay 33
3 Mustdrikul-Vsail, c.1, sh.99, hdis12521
4 l-Mhasin, c.2, sh.107, hdis1289
5 Daimul-slam, c.2, sh.477, hdis1713
7 Mustdrikul-Vsail, c.18, sh.159, hdis22384
1
2
233
234
94
Azadlq v azadlik1
1484. mam Sadiq ():Hr ksd bu be xisltdn biri olmasa, onda ox
xeyir-brkt olmaz: vfa, tdbirlilik, abr-hya, xo xasiyyt, vvlki drd
xislti znd birldirn azadlik.2
492. Btn insanlar azaddr
1485. mam li () :Ey insanlar! Admdn n bir qul trnib, n d bir
kniz. Btn insanlar azaddr.3
1486. mam li ():Baqalarna qul olma, Allah-taala sni azad yaradb.4
1487. mam Sadiq ():Azad hr bir halda azaddir. Ona bla v tinlik
z vern zaman sbr edr. gr bana msibtlr yasa da, sirliy ds d,
mlub olsa da, rahatln ldn verib tinliy, yoxsullua dar olsa da btn
bunlarn he biri onu sndrmaz. min Siddiq Yusif kimi! (Allahn salam ona
olsun). Onu qul da etdilr, mlub da oldu, sir d gtrld, amma bunlarn
he biri onun azadliyin xll yetirmdi.5
493. Azad insann xasiyyti
1488. mam li (): Glrzllk azd insann xisltidir.6
1489. mam li (): Hya v ifft imann xisltlrindndir. Bunun ikisi d
azadlrin tbiti v yax insanlarn xasiyytidir.7
1490. mam li (): Qane olan qul azaddr, tamahkar azad is qul.8
Azadlik ryi genilik, alicnablq, smimiyyt

l-Xisal, sh.284
3 Nhcs-Suad, c.1, sh.198
1
2
235
95
Hrislik
494. Hrislik
1491. mam li () (Hrislik ndir?-sualnn cavabnda) oxu ldn
vermkl az ld etmk.1
1492. mam li (): Hrislik bdi ziyytdir.2
1493. mam li (): Hrislik mrdliy lk gtirr.3
1494. mam li (): Hrislik drdin miniyidir.4
495. Hris
1495.mam li () Hans zlillik daha pisdir? sualna cavab olaraq
buyurur:Dnyaya hrislik.5
1496. mam li () :Hris sartin buxovlarndan he vaxt xilas ola
bilmyn arsiz bir sirdir.6
1497. mam li ():Ruzi blnmdr, hris is mhrumdur.7
1498. mam li ():Hris btn dnyaya malik olsa bel mhtacdr.8
1499. mam li (): Hris olan kims zn bdbxtlik v ziyyt
uurumuna atmdr.9
1500. mam li (): Hris qane olmaz.10
1501. mam li (): Hrislik ruzini artrmaz, ksin mqam v qdirqiymti yer vurar.11
1502. mam Hseyn (): N ifft ruziy mane olar, n d hrislik ruzini
artrar. nki ruzi blnmdr v mtlq cldir. Hrislik etmk is gnah
istmkdir.12

12 lamud-Din, sh.428
1
2
236
1503. mam Baqir (): Dnya hrisi olan kimsnin hekayti barama (ipk)
qurdunun hekaytidir. z zrin n qdr ox ipk toxuyursa, bir o qdr onun
pildn xmaq imkan azalar v nticd qm-qssdn lr.1
1504. mam Sadiq ():mirl-mminin () buyururdu:Ey Adm vlad!
gr dnyadan, sn kifayt etdiyi qdrini istsn, dnyann n az bir eyi
sn bs edr. Ancaq kifayt etdiyindn oxunu istsn, btn dnya da sn
bs etmz.2
496. Hrisliyin kk
1505. Allahn Peymbri (s):Ey li! Bil ki, qorxaqln, simiclik v
hrisliyin tbiti birdir v onlarn kk (Allaha) bdgman olmaqdr.3
1506. mam li ():Hqiqtn, Adm vlad ona qadaan olunmu ey
hrisdir.4
1507. mam li ():ox hrisliyin v xsisliyin bnvrsi Allaha kk v
az etimad etmk zrind qurulmudur.5
1508. mam li ():ox hrislik gzdoymazlqdan v dinin zifliyindn
irli glir.6

l-Kafi, sh.138, hdis6
1
2
237
96
Haram
497. Haramlardan kinmk
1509. mam li ():gr kramt v alicnablq istyirsns, haramlardan
uzaqla.1
1510. mam li ():n gzl xlaqi xsusiyyt haramlardan
kinmkdir.2
1511. mam li ():gr Allah-taala nalayiq ilri qadaan etmsydi,
bel all insan yen d onlardan kinmliydi.3
498. Haram yemk
1512. Allahn Peymbri (s):Haram yeyrk ibadt etmk qumun v ya
baqa szl desk, suyun zrind bina tikmy bnzyir.4
1513. Allahn peymbri (s):Bir tik haramdan imtina etmk Allaha iki
min rirt msthbb namaz qlmaqdan daha xo glir.5
1514. mam Baqir ():nsan haram mal ld edrs, n onun hcci, n
mrsi, n d sileyi-rhmi qbul olunmaz, htta onun evlnmyin v ail
hyatna da pis tsir gstrr.6
1515. mam Sadiq () etdiklri mllri aradracaq v hamsn toz
zrrlri kimi kly sovuracaq aysi haqda buyurur:Allaha and olsun,
onlarn mllri Misir ktanndan a olsa da, haramla
z-z glnd ondan
imtina etmzdilr.7
499. Haram i grmy imkan olduu halda onu trk ednin savab
1516. Peymbr (s):Haram qadn v ya kniz il yaxnlq etmk imkan
yaranan zaman Allah qorxusundan bu idn kinn Allah-taala Chnnm
odunu haram edr, (Qiyamt gn) byk qorxudan amanda saxlayar v
Cnnt daxil edr.8

4 ddtud-Dai, sh.141
6 mali-Tusi, sh.680 , hdis1447
7 l-Kafi, c.2, sh.81 , hdis5
8 Svabul-mal, sh.334 , hdis1
1
2
238
1517. Allahn Peymbri (s) :Haram bir i grmy imkan olan xs

yalnz Allahdan qorxduuna gr bu idn imtina edrs, vzind Allah-taala
ona axirtdn vvl, el bu dnyada daha yaxsn bx edr.1
1518. mam Kazim ():Sff hli Peymbrin (s) qona idilr. Onlar z
ev-eiklrini trk edib Mdiny hicrt etmidilr. Allahn Peymbri (s) drd
yz nfr olan hmin kiilri mscidin hytind yerldirmidi. O Hzrt (s)
hr shr v axam onlarn yanna gedib salam verirdi. Bir gn onlarn yanna
glnd grr ki, biri ayaqqabsn yamayr, digri paltarna yamaq vurur, bir
dstsi d paltarlarnn bitini tmizlyir.
Allahn Rsulu (s) hr gn onlara bir md2 xurma verirdi. Onlarn arasndan
bir kii qalxb rz etdi:Ey Allahn Rsulu! Biz verdiyin xurma mdmizi
yandrd. Allahn Peymbri (s) buyurdu:Bilin ki, gr dnyan siz
yedizdir bilsydim, bu ii grrdim. Amma mndn sonra sizlrdn sa
qalanlar shr v axam doyunca yemk yeycklr. Hr biriniz shr bir
kynk, axam baqasn geyinck v evlrinizi Kb evi kimi ucaldb,
bzycksiniz.
Bir kii qalxb dedi:Ey Allahn Rsulu! Mn bel gnn arzusundayam! O
gn n vaxt glck? Buyurdu:Sizin bu gnnz hmin zamandan daha
yaxdr. gr siz qarnlarnz halalla doldursanz, ox gman ki, onu haramla
da doldurarsnz.3.

Md ki l vahididir 750 qrama brabrdir
3 Mustdrikul-Vsail, c.2, sh.56 , hdis13499
1
2
239
97
Pe
500. Pe
1519. Allahn Peymbri (s):Allah-taala mmin, z pesinin ustas olan
v ilyn bndni sevir.1
1520. l-xisal:Allahn Rsulu (s) bir kimsy baxanda v ondan xou
glnd buyurard:Pesi d varm? gr xeyr desydilr
buyurard:Gzmdn dd rz edrdilr:Niy, ey Allahn Rsulu?
Buyurard:gr mminin bir pesi v muliyyti olmazsa z dinini
dolanq vasitsin evirck2.
1521. mam li ():Ticartl mul olun ki, sizi xalqn malndan
ehtiyacsz edr v Allah-taala pekar, iind dz olan bndni sevr3.
1522. Mstdrkul-Vsail:mam Sadiq () shablrin birindn pesi
barsind sorudu. Shab rz etdi ki, sn fda olum, mn ticartdn knara
kilmim. Buyurdu:Niy? rz etdi:Bu iin ba vermsini (sizin
hkumtinizin qurulmasn) gzlyirm. 0 Hzrt () buyurdu:Bu sizdn
gzlnilmyn bir hrktdir, (nki) srvtiniz ldn gedir. Ticartdn l
km, Allahn fzilt v brktini axtar, dkann a, mallarn doldur, iini
genilndir v Allahdan ruzi ist.4
501.Allahn hizbi
Quran:
Allah, Onun peymbri v mminlrl dostluq edn ks bilsin ki, Allahn
hizbi qalibdir.5
Hdis:
1523. mam li ():Allahn qalib hizbindn olmaq istyirsnmi? Byk
Allahdan qorx v btn ilrini yax gr. nki, Allah-taala tqvallar v mli
saleh insanlarla birgdir.6
1524. mam Sadiq ():Biz v bizim ilr Allahn hizbiyik, Allahn hizbi
is qalibdir.1
Camiul-xbar, sh.390, hdis1084
3
5 Maid, ay 56
6
1
2
240
502. eytann hizbi

Quran:
eytan onlara qalib glmi v Allahn adn yadlarndan xarmdr. Onlar
eytann hizbindndir. Bilin ki, eytann hizbi ziyana urayanlardr.2
Hdis:
1525. mam li ():Ey insanlar! Btn fitn-fsadlar yalnz sizin z
nfsani istklriniz tabe olmanzdan balayr gr haqq xalis v yekdil
olsayd he bir ixtilaf meydana glmzdi. Amma bir az haqqdan v bir ovuc da
batildn gtrlb bir-biri il qardrlb. eytan burada z dostlarna qalib
glir. Ancaq, Allahn ehsan v ltf vvlcdn hallarna amil olanlar nicat
taparlar. 3
1526. mam linin () mnafiqlri tsvir etdiyi xtbsindn:Onlar eytan
dstsi v Chnnm alovunun lsidir. Onlar eytann qounudur. Bilin ki,
eytana tabe olanlar mlublar v ziyana urayanlardr.4
t-Tohid,sh.166, , hdis1
Mcadil, ay 19
3 l-Kafi, c1, sh.54, hdis 1
4 Nhcl-Bla, xtb 194
1
2
241
98
Uzaqgrnlik
503. Uzaqgrnlik
1527. mam li ():Uzaqgrnlik zirklikdir.1
1528. mam li ():Uzaqgrn xs ehtiyatl, uzaqgrnliyi trk edn is
qorxusuz olar.2
1529. mam Sadiq ():Uzaqgrnlik gmann radr.3
504. Nticni dnmk
1530. mam li ():Kim sonunu dnmdn i balayarsa, zn
tinliklrin thlksin atar.4
1531. mam li (): balamam (nticni) dnmk, sni
pemanlqdan amanda saxlar.5
1532. mam li ():nsanlarn n alls, onlarn aqibti n ox
dnnidir.6
505. Uzaqgrnlik v qrar qbulu
1533. mam li ():Qlb uzaqgrnlik v gcl irad il qazanlar.7
1534. mam li ():Uzaqgrnlik olmayan zm v qrarda xeyir yoxdur.8
506. Uzaqgrnliyin izah
1535. mam li ():Uzaqgrnlik aqibti dnmk v mdriklrl
mslhtlmkdir. 9
1536. mam li ():Uzaqgrnliyin kk, bh yarananda
dayanmaqdr.10
1537. mam li ():Snamam etimad etmk, uzaqgrnliy ziddir.1
Biharul-nvar, c.71,sh.339, hdis 8
urrul-Hikm, hdis (7913 v 7914).
5 Uyunul xbarel Reza (), c2, sh.54, hdis 204
7 vali la, c1, sh.292, hdis 164
1
2
242
507. Uzaqgrn
1538. mam li ():Uzaqgrn xs odur ki, dnyann aldadc mnzrsi
onu axirt namin almaqdan kindirmsin. 2
1539. mam li ():Uzaqgrn xs zn yax dost ser. nki, insana
z dostu il qiymt verilir.3
1540. mam li ():Uzaqgrn xs odur ki, nemt v var-dvlt onu
axirt n almaqdan saxlamasn. 4
1541. mam li () :Uzaqgrn xs odur ki, qzbin llri ax
qalxanda cza vermyi txir salsn v ilkin frstd yaxln vzini
(yaxlqla) dmy tlssin. 5
507. n uzaqgrn insan
1542. Allahn Peymbri (s):n uzaqgrn insan, hamdan ox z
qzbin qalib glndir. 6
1543. Allahn Peymbri (s): Sizin aranzda n ziryiniz lm
baqalarndan daha ox yad edn v n uzaqgrniniz ona daha ox hazr
olannzdr.7
1544. mam li (): Sizin n uzaqgrniniz n tqvalnzdr.8

7 lamud-Din, sh.333
1
2
243
99
Qm
509. Qm
1545. Msih () :ox qmli olann bdni xst olar.1
1546. mam li ():Qm-kdr qocaln yarsdr. 2
1547. mam li ():Qm bdni ridr. 3
1548. mam Sadiq ():Xstliklr bdnin naxoluu olduu kimi, qmqsslr d qlbin naxoluudur. 4
510. Qm gtirn amillr
1549. Allahn Peymbri (s):Gz xalqn lind olan ksin qm-qsssi
uzun v tssf ox olar. 5
1550. Allahn Peymbri (s):N oxdur zndn sonra uzun qm-qss
qoyan bir anlq keici istk v lzztlr. 6
1551. mam li ():Kim ziyan vurmaq qdrti olmad xs qzblns,
qmi uzun v zn zab vermi olar.7
1552. mam li ():Hsd kn xs qdr mzluma daha ox oxayan
zalm grmdim. Onun can yorun, qlbi narahat v qm-qsssi daimidir. 8
1553. mam li ():mlind shlnkarlq edn qm-qssy dar olar.
9
1554. mam li ():Hvslsizlik etmkdn kin ki, o md ksr, mli

zifldr v qm gtirr.10
511. Qm-qssni aparan amillr
Quran:
Bilin ki, Allahn dostlarna qorxu yoxdur v onlar qmli olmazlar. 11
Tuhful-Uqul, sh.214
5 lamud-Din, sh.294
10 Daimul-slam, c1, sh.223
11 Yunis, ay 62
1
2
244
Hdis:
1555. Allahn Peymbri (s): Allah z hikmt v ltfn sasn rahatl
v adl yqinlik v razlqda, qm-qssni kkd v (Allahdan) naraz
olmaqda qrar verdi. 1
1556. Allahn Peymbri (s):Ey insanlar! Dnya qm saraydr, adlq
saray deyil. tinlik saraydr, rahatlq saray deyil. Bellikl, onu tanyan xs
midl ad v tinlikl qmgin olmaz.2
1557. Allahn Peymbri (s):La hvl v la qvvt illa billah cmlsi
doxsan doqquz drd fadr ki, onlarn n sadsi qm-qssdir. 3
1558. bni Abbas: Allahn Rsulunun (s) szndn sonra, he bir szdn
li ibn butalibin () mn yazd mktub qdr bhrlnmdim. O mn
yazmd: (Allaha hmd etdikdn sonra buyurdu) nsan, ata bilmdiyi bir ey
atmadna gr qmlnir v atmas mmkn olmayan bir ey atdna gr
sevinir. z axirtindn bir ey atanda ad ol v z axirtindn bir eyi ldn
vermyin qmln. z dnyandan bir ey yetind sevinm v ondan bir eyi
itirmyin kdrlnm. z qm-qssndn, lmdn sonra n istifad et.
Vsslam. 4
1559. mam li (): Yqinlik qm-qssni nec d gzl yox edir.5
1560. mam li (): Paltarlar yumaq qm-qssni aparar. 6
1561. mam Sadiq ():gr hr ey qzav-qdr baldrsa, onda qmqss ny lazm? 7
1562. mam Sadiq ():Peymbrlrdn biri Allahn drgahna qmqssdn ikayt etdi. Allahdan ona mr gldi ki, zm yesin. 8
1563. mam Sadiq ():Hr ks znd qm-qss hiss ets v bunun
sbbini bilms ban yusun. 9
512. Zahirn dlili olmayan adlq v qssnin sbbi
1564. bu Bsir:ilrdn biri il mam Sadiqin () yanna gldik. O
Hzrt () rz etdim:Sn fda olum, ey Allah Rsulunun vlad! Mn
(bzn) sbbini bilmdn qmgin v qssli oluram! mam Sadiq ()
buyurdu:O qm v adlq bizdn siz yetiir. gr biz bir qss v ya adlq
z verrs siz d atar. nki, biz (hli-Beyt) v sizlr Allahn nurundanq.10
1565. Biharul-nvar kitabndan:Rvayt edirlr ki, Alimdn ()
sorudular:Bir nfr sbbini bilmdn qmgin olur? Buyurdu:gr ona qm
Tuhful-Uqul, sh.6
lamud-Din, sh.343
3 Qorobul-snad, sh.76, hdis 244
4 Mtalebus-Suul, sh.55
1
2
245
yetis bilsin ki, qardann qm-qsssi var. Elc d, sbbsiz yer ad olsa da
bu crdr. Buna gr, qardalarn haqlarn yerin yetirmkd Allahdan kmk
dilyirik. 1
513. Byniln qm-qss
1566. Allahn Peymbri (s) :Allah-taalaya uzun qm-qss kimi (Allahn
byndiyi) bir eyl ibadt olunmayb.2
1567. mam Sccad () :Allah-taala qmli qlblri sevr. 3
1568. mam Sadiq () :Mmin shrini, axamn qm-qss il keirr v
bundan baqa onun n xeyirli, mslhtli bir ey yoxdur. 4
1569. mam Sadiq () :Bizdn tr narahatlq keirn v biz yetin
zlm gr qmli olan kimsnin nfs kmyi (Allaha) tsbih v biz gr
qmlnmyi ibadtdir. 5

Mkarimul-xlaq, c.2, sh.367
1
2
246
100
Hesab-kitab
514. Hesab-kitab
1570. Allahn Peymbri (s) :Agah olun! ndi siz el bir gnd
yaayrsnz ki, ml vaxtdr v burada hesab-kitab yoxdur. Tezlikl el bir
gn atacaqsnz ki, orada hr eyin hesab sorulacaq v ml olmayacaq. 1
1571. mam li () :Haqq-hesaba yetimk czadan vvldir, mkafat is
haqq-hesabdan sonra.2
515. Nfsin soru-sualna hvslndirmk
Quran:
Ey iman gtirnlr! Allahdan qorxun v hr ks z sabah n n
hazrladna baxsn. Allahdan qorxun ki, Allah etdiklriniz mllrdn
agahdr. 3
Hdis:
1572. Allahn Peymbri (s) :Sizdn haqq-hesab soruulmam
nfsinizdn haqq-hesab kin, sizlri (mllrinizi) lmmidn vvl z
nfsinizi trziy qoyun v o byk haqq-hesab gnn hazrlan. 4
1573. mam li () :z nfslrinizi hesab-kitabla (ipil) balayn v ona
(nfs) qar xmaqla cilovunu z liniz keirin. 5
1574. mam Sccad () :Ey Adm vlad! zn-zn vaiz olduun v z
nfsinin soru-sual etdiyin vaxta qdr hmi xeyir-brkt iind
yaayacaqsan.6
1575. mam Kazim () :Hr gn z nfsinin hesabna yetimyn ks
bizdn deyil. Hr ks baxsn, gr yax bir ml edibs, ondan daha oxunu
ml etmk n Allahdan uur dilsin v buna gr Allaha kr etsin. gr bir
pis i grbs, Allahdan balanman istsin v tvb etsin.7
lamd-Din, sh.345
3 Hr, ay 18.
4 Biharul-nvar, c70, sh.73, hdis 26
7 l-Extesas, sh.26
1
2
247
516. Nfsi soru-sual etmyin smrsi

1576. mam li () :z nfsini soru-sual edn xs z eyblrindn agah
olar, gnahlarn baa dr, (yaxlq etmkl) onlarn vzini dyr v
eyblrini aradan gtrr. 1
1577. mam li () :z nfsinin hesabna yetin xs mnft gtrr,
amma ondan (nfsindn) qafil olan ziyana urayar v hr ks qorxarsa, amanda
qalar. 2
1578. mam li () :z nfsinin hesabna yetin xs xobxt olar.3
517. nsandan soruulan ilk ey
1579. Allahn Peymbri (s):Bnddn soruulacaq ilk ey biz hliBeytin mhbbti olacaq.4
1580. mam Sadiq () :Bnd Allah-taala qarsnda dayanan zaman ondan
soruulacaq birinci sual vacib namazlar, vacib zkat, vacib oruc, vacib hcc v
biz hli-Beytin vilayti bard olacaq. gr bizim vilaytimiz v
mhbbtimizi etiraf edrk bu dnyadan gedrs namaz, orucu, zkat v
hcci qbul olunacaq.5
518. Barsind soru-sual olmayacaq ey
1581. Allahn Peymbri (s):Qiyamt gn, Allah yolunda srf olunan
nemtlrdn baqa hr bir nemt bard soru-sual olacaq.6
1582. mam li () :Hr ks, xrk yeyn vaxt Allahn adn krs, he
vaxt o tamn nemti bard soru-sual olunmayacaq. 7
1583. mam Baqir () :Bnd ey bard soru-suala kilmyck:
znn rtnmyi n istifad etdiyi bir tik para, acln aradan gtrmk
n yediyi bir tik rk v onu isti-soyuqdan qoruyan ev. 8
519. Barsind soru-sual olunacaq ey
1584. Allahn Peymbri (s) :Qiyamt gn bnd drd ey bard
soru-sual olunmaynca z yerindn bir addm bel trpnmyck: mrn
ny srf etmyi bard, cavanln hans yolda baa vurmas haqda, maln
hans yolla qazanmas v hans yolda xrcldiyi v biz hli-Beytin mhbbti
bard. 9

Biharul-nvar, c70, sh.73, hdis 27
3 Mustdrkul-Vsail, c12, sh.154, hdis 13761
4 Uyunul xbarul Reza (), c2, sh.62, hdis 258
8 Nurs-Sqleyn, c5, sh.665, hdis 26
1
2
248
1585. mam Sadiq (): - O gn nemt bard soru-sual edilcksiniz

aysi haqda- Bu mmt Allah-taalann ona bx etdiyi Allahn Rsulunun
vcudu (s) v sonra onun hli-Beytinin () vcudunun nemti bard sorusual olunacaq.1
520. Qiyamt gnnn hesabn asanladran ey
1586. Allahn Peymbri (s) :Sn veriln hr bir ey qnat et ki,
sninl haqq-hesab olunanda iin asan olsun.2
1587. Allahn Peymbri (s) :xlaqn gzl et ki, Allah-taala snin
hesabn yngl etsin.3
1588. mam Sadiq () :Sileyi rhm Qiyamt gnnn hesabn
asanladrar. Sonra bu ayni oxudu:O kslr ki, Allah-taala birlmyin mr
verdiyi eylri birldirir, z Rbblrindn qorxur v (Qiyamt gnnd)
hesabn tinliyindn rklrind xof vardr. 4
521. nsan ktllri haqq-hesab gnnd
1589. mam li () :Qiyamt gn camaat bir ne dsty
blnr:Onlarn bzilri qsa mddtd haqq-hesab olunar v ad halda z
aillrinin yanna qaydarlar. Bzilri (vcudlarnda) dnyavi irkabdan he bir
ey olmadna gr haqq-hesab olunmadan Cnnt daxil olar. Burda dnya
irkabna bulaan orada haqq-hesaba kilck. Bzilri d xurma rdyinin
arxasnn alas v xurma il rdyi arasnda olan nazik qabq bard (yni,
mllrinin n xrda cziyyat xsusunda) soru-sual olunacaq v llnn
zab alovuna dcklr.5
522. Haqq-hesabn tin v srt olmas
1590. mam Sadiq () Hesab gnnn tinliyindn qorxurlar aysi
bard buyurub:Yaxlq v pisliklrinin dqiq, hrtrfli hesab aparlacaq.6
523. Hesablar asan olan kslr
Quran:
ml namsi sa lin veriln ksin hesab asan olacaqdr.7
Hdis:
1591. mam Baqir ():Allahn Rsulu (s) buyurdu:Haqq-hesab aparlan
xs zab kck. Bir nfr o Hzrt (s) rz etdi:Ey Allahn Rsulu! Bs,
Allah-taalann bu sz nec olsun:.haqq-hesablar asan olacaq. Allahn
Biharul-nvar, c7, sh.272, hdis 39

lamud-Din, sh.344
5 l-hticac, c.7, sh.572, hdis 137
7 niqaq, ay7-8
1
2
249
Peymbri (s) buyurdu: Bu tqdim etmk v vrqlmkdir. (Soru-sual

deyil.)1
524. Soru-sual olunmadan Cnnt gednlr
Quran:
De! Ey iman gtirn bndlr! z Rbbinizdn qorxun. Bu dnyada
yaxlq edn kslr n yax mkafat vardr. Allahn yeri genidir. Sbr
ednlrin mkafat hesabsz v btnlkl verilck2
Hdis:
1592. Allahn Peymbri (s):Allah-taala buyurur:Ey Mnim yolumda
vuruan v Mnim yolumda ldrln, ziyyt kn v Mnim yolumda cihad
edn bndlrim, Cnnt daxil olun. Sonra onlar zab grmdn v sorusualsz Cnnt daxil olarlar.3
1593. mam Sccad () :Allah-taala Qiyamt gn btn insanlar
toplayanda carnn ssi eidilck:Han sbr ednlr, soru-sualsz hamlqla
Cnnt daxil olsunlar Mlklr onlara deyrlr:Siz kimsiniz?
Deyrlr:Sbr ednlrik. Mlklr soruarlar:Siz ny sbr etmisiniz.
Cavab verrlr: Allaha itat yolunda v gnahlardan kinmkd sbr
etmiik.4
1594. mam Sccad ():Allah-taala Qiyamt gn btn insanlar
birincidn axrnc nfrdk bir yerd cm etdiyi zaman car qalxb hamnn
eid bilcyi ssl qqrar: Han, Allaha xatir mhbbt bslynlr? Bu
vaxt camaatn iindn bir dst insan ayaa qalxar. Onlara deyilr:Sorusualsz Cnnt daxil olun.5
1595. mam Sadiq () :Qiyamt gn xalqn iindn bir dst insan qalxb
Cnntin qapsna glck v qapn dyck. Onlardan soruacaqlar. Siz
kimsiniz? Deycklr:Biz yoxsullarq. Deyilck:Soru-sual olmam
cnnt daxil olmaq istyirsiniz? Cavab verrlr:Biz bir ey vermidiniz ki,
onun barsind d soru-sual edsiniz? Sonra Allah-taala buyurar:Doru
deyirlr, Cnnt daxil olun.6
1596. mam Sadiq ():Allahn Rsulu (s) buyurdu:ml namlri alan
v trzilr qurulan zaman bla grnlr n trzilr qurulmaz v ml
namlri almaz. Sonra bu ayni oxudu:Hqiqtn, sbr ednlrin mkafat
btnlkl verilck7
525. Soru-sual olunmadan Chnnm daxil olanlar

Zmr, ay 10
5 Usuli Kafi, c.2, sh.126, hdis 8
6 Usuli Kafi, c.2, sh.264, hdis 19
1
2
250
1597. Allahn Peymbri (s) :Allah-taala yalnz Allaha rik qoanlardan

btn insanlarla hesab kck. Qiyamt gn onlarn soru-sual olunmadan
Chnnm atlmalar mr olunacaq.1
1598. Allahn Peymbri (s):Alt dst, alt xasiyyt gr soru-sualsz
Chnnm gedck. rz olundu:Ey Allahn Rsulu! Allahn salam olsun
sn, onlar kimlrdir? Buyurdu:mirlr (rhbrlr) zlm etdiklrin gr,
rblr (qbil v nsil) tssbkeliyin gr, mlkdarlar tkbbr gr,
tacirlr xyant gr, kndlilr cahilliy gr v alimlr paxllqlarna gr.2
1599. mam Sadiq () : nfri Allah-taala soru-sualsz Chnnm
aparacaq:Yolunu azm v zalm rhbri, yalan danan taciri v zinakar
qocan.3
Uyunul xbari Reza(), c.2, sh.34, hdis 66

1
2
251
101
Paxllq
526. Paxllq
Quran:
Paxln hsd kn zaman rrindn v zrrindn (Allaha pnah
aparram).1
Hdis:
1600. Allahn Peymbri (s) :Allah-taala Musa ibn mrana ()
buyurmudur:Hqiqtn, paxl olan xs mnim nemtlrimdn narahat v
bndlrim n bldym qismt etiraz edndir.2
1601. mam li () :Paxllq ruhun zindandr.3
1602. mam li () :Paxllq n pis xstlikdir.4
1603. mam li () :Paxllq alaqlqlarn badr.5
1604. mam li () :Afrin paxlla! N daltli pedir! Hamdan vvl
z sahibini ldrr.6
1605. mam li():Paxlln smrsi dnya v axirtd bdbxtlikdir.7
1606. mam li () :Paxl paxlln kdiyi xsin nemtini itirmsini z
n nemt bilr.8
1607.mam li () :Mzluma paxl qdr bnzyn zalm grmdim. Onun
can yorun, qlbi narahat v qmi daimidir.9
1608. mam li () :Paxln (z paxllndan) kdiyi ona bsdir.10
1609. mam li () :Paxl ox tssflnr v gnahlar ikiqat artar.11
1610. mam li () :Paxl aalq etmz.12
Flq, ay 5
l-Kafi, c2, sh.307, hdis 6
3 Gurrul-Hikm, hdis 372. 332. 5242
4 Gurrul-Hikm, hdis 332
6 rhi Nhcl-Bla, c.1, sh.316
10 Mustdrkul-Vsail, c12, sh.17, hdis 13388
1
2
252
527. Hr bir dvltlinin paxlln krlr

1611. Allahn Peymbri (s):z ehtiyaclarnz dmkd mxfilikdn
kmk aln, nki, hr bir nemt sahibin hsd apararlar.1
528. Paxllq v iman.
1612. mam Baqir () :Alov odunu yediyi kimi, paxllq da iman yeyr.2
1613. mam Sadiq () : Bir-biriniz paxllq etmkdn kinin, nki,
kfrn kk paxllqdr.3
529. Paxln niansi.
1614. mam Sadiq () :Loman z oluna dedi: Paxln niansi var:
Adamn dalnca qeybt edr, z-z olanda yaltaqlanar v baqalarnn
tinliklrin ad olar.4
rhe Nhcl-Bla, c.1, sh.306

1
2
253
102
Hsrt
530. n ox hsrt kn insan
Quran:
Onlar iin (artq) baa atd v yenidn qfltd v imansz olacaqlar
hsrt gn il qorxut. 1
he ks demsin ki, ox tssf, Allahn iind shlnkar v msxr
ednlrdn olmuam.2
.zalmn llrini dilyrk:ey ka, mn d peymbrin getdiyi yolla
gedydim. deycyi gn3
Hdis:
1615. Allahn Peymbri (s):Qiyamt gn hamdan ox peman olan z
axirtini baqasnn dnyas n satm kimsdir.4
1616. mam li ():Qiyamt gn n drin tssf rva bilinmyn
(haram) yolla mal toplayb baqasna miras qoyub gedn v varisin d hmin
mal sbhan olan Allahn yolunda msrf etdiyin gr Cnnt daxil olan, z
is Chnnm dn kiinin tssfdr.5
1617. mam Sadiq () :Qiyamt gn n ox tssflnck insan
(dnyada) daltdn danan, z is baqalar il daltl rftar etmyndir.6
Mrym, ay 39
Zumr, ay 56
3 Furqan, ay 27
1
2
254
103
Yaxlq
531. Yaxlq
1618. Allahn Peymbri (s) :Yaxl qlbin nuru, zn zinti v iin
qvvsi, gnah is qlbin qaras, iin zifliyi v zn eybcrliyi grdm.1
532. Yaxlqlarn dflrl artmas.
Quran:
Hr ks bir yax i grrs, ona on df artq mkafat verrlr. Hr ks bir
pis i grrs, o qdr d cza grr v onlara zlm olunmaz.2
Hdis:
1619. mam Sccad () :Vay o ksin halna ki, onun birlri onlarna qalib
gl. mamn () mqsdi budur ki, pislik bir df kimi, yaxlq is onqat
hesablanr.3
1620. mam Sadiq () :Mmin bir yax i grrs, Allah-taala onun hr
yax mlini yeddi yz df artrar v bu Allah-taalann klamdr ki, Allahtaala istdiyi ks n artrar.4

nam, ay 160
1
2
255
104
Yaxlq etmk
533. Yaxlq etmk
Quran:
Hqiqtn, Allah-taala daltli olma, yaxl, qohum-qrbaya bxi
vermyi mr v irkinliklri, pislik v zlm qadaan edir. O, siz nsiht verir
ki, blk nsiht alasnz.1
Hdis:
1621. Allahn Peymbri (s) :Qlblrin xmiri onlara yaxlq edn ks
mhbbt v pislik edn qar dmnilik v nifrtl yorulmudur.2
1622. mam li ():Yaxlq etmk snin iin olsun ki, bu n yax kin v
n xeyir gtirn maldr.3
1623. mam li () :Bndlr yaxlq etmk o biri dnya n n gzl
azuqdir.4
1624. mam li () :Zkat yaxlq etmyin qlbsidir.5
1625. mam li () :ox yaxlq edn ksi dostlar v qardalar
sevrlr.6
1626. mam li () :Yaxlq etmkl qlblr l alnar.7
534. Pislik edn yaxlq etmk
1627. Allahn Peymbri (s) :Sn pislik edn yaxlq et.8
1628. mam li () :Snin z dmn v bdxahlarna yaxlq etmyin
onlara pislik etmyindn daha tsirlidir v onlarn islah olunmasna sbb
olar.9
535. Yaxln izah
1629. Nurus-Sgleyn kitabnda O ks ki, zn ixlasla Allaha trf tuta
v ehsan ed aysi haqda rvayt olunur ki, Peymbrdn (s) yaxlq v
Nhl, ay 90
Tuhful-Uqul, sh.37
8 Knzul-Fvayed, c.2, sh.31
1
2
256
ehsan barsind soruduqda buyurub:Ehsan budur ki, Allaha sanki onu

grrm kimi ibadt edsn. nki, sn Onu grmrsns d, O, sni grr.1
536. Yaxlq edn ks zn yaxlq etmidir
Quran:
gr yaxlq etsniz, znz yaxlq edirsiniz, gr pislik etsniz,
znz pislik edirsiniz. 2
Hdis:
1630. mam li () :gr yaxlq etsn, zn hrmt qoyub zn
yaxlq etmisn, gr pislik etsn zn xar etmi, zn zrr yetirmisn.3
537. Mriklrin yaxlqlarnn nticsi.
1631. Salman ibn Amir Zbbi:rz etdim:Ey Allahn Rsulu! Atam
qonaqprvr v qonucanl, hdin vfal v tinliklrd l tutan olub. Bunlarn
ona xeyri varm? Allahn Peymbri (s) sorudu:O mrik olaraq ldu? rz
etdim:Bli. Buyurdu:Bunlarn ona bir xeyri olmaz. Ancaq, bu ilr gr
ondan sonra qalan vlad v nvlri he vaxt tinlik, zlillik v mhtaclq
grmycklr.4

sra, ay 7
3 urrul-Hikm, hdis (3808+3809)
1
2
257
105
Hafiz
538. Hafiz
1632. mam Sadiq () (Mufzzlin hdisind): He dnmsnmi ki,
insann btn bu xsusiyytlr arasnda tkc hafiz qvvsi olmasayd onun
hal v gzran nec olard? gr (insan) z xeyirli v zrrli ilrini,
alacaqlarn v vercklrini, grcklrini v eidcklrini hafizsind
saxlamasayd, onun ilrind, hyatnda v tcrblrind nec qarqlq
yaranard gr bir yolu dflrl getsydi, yen d onu itirrdi. mr boyu
drs oxusayd, he bir elmi yadda saxlaya bilmz, bir din etiqad etmz, bir
tcrbdn bhrlnmzdi. Olub-kenlrdn bir ibrt gtrmz, mumiyytl
birdflik insanlqdan xmaa layiq olard.1
539. Uaq yalarndan zbrlmk
1633. Allahn Peymbri (s): Uaqlqda yrnnin misal daa hkk
olunan yazya, yal vaxt yrnnin hekayti su zrind yaz yazann
hekaytin bnzr.2
540. Hafizni artran eylr.
1634. Allahn Peymbri (s): ey unutqanl aradan gtrr v
hafizni artrar: Quran oxumaq, dilri fralamaq v oruc tutmaq.3
Biharul-nvar, c.3, sh.80

1
2
258
106
Kin bslmk
541. Kin bslmk
1635. mam li () : Kin bslmk eyblrin n pisidir1
1636. mam li () : Kin qzb gtirr.2
1637. mam li () : Kin bslmk, paxl adamlarn xisltidir.3
1638. mam li () : Kin bslmk el bir oddur ki, (ona) qalib glmkdn
baqa he bir eyl sndrlmz.4
1639. mam li () : Kin bslmk fitn v narahatlqlarn sbbidir.5
1640. mam li () : Kinli adamn can zabda v qmi ikiqat oxdur.6
1641. mam li () : Kin saxlayan dostlua sadiq deyil.7
1642. mam Hadi () : Mzmmt v gileylnmk qlbd kin saxlamaqdan
daha yaxdr.8
1643. mam skri () : n az rahatl olan insan, kin bslyn xsdir.9
542. Kin mminin qlbind ox qalmaz
1644. mam Sadiq (): Kin mminin qlbind oturaq halda olduu
vaxtacan qalar, el ki ayaa qalxd, kin d onun qlbindn galxar.10

1
2
259
107
Thqir
543. Xalq xar hesab etmyin qadaan olunmas
1645. Loman () vladna xitabn: Olum! He ksi khn libas
geydiyin gr xar hesab etm, nki, snin v onun da Rbbi birdir.1
1646. Allahn Peymbri (s) : Sizlrdn he kim Allahn bndlrindn
kimsni xar v dyrsiz saymamaldr. nki onlardan hans birinin Allahn
dostu v vlisi olduunu bilmirsiniz.2
1647. mam Sadiq () : Hr ks yoxsul mmini thqir ets, bu thqirdn l
kndk Allah-taala hmin xsi daim xar edr v onu zn dmn bilr.3
544. Mmin qar thqirdn kindirmk
1648. Allahn Peymbri (s) : Hr ks mmin qadn v kiini yoxsullua
yaxud da malnn azlna gr xar v thqir edrs, Allah-taala Qiyamt gn
onu camaat arasnda nmayi v sonra da rsvay edr.4
1649. Allahn Peymbri (s) :He bir mslman alaldb thqir etm.
nki onlarn n kiiyi d Allah yannda bykdr.5
1650. Allahn Peymbri (s):Adm vladnn pis olmas n z
mslman qardan alaltmas kifayt edr.6
1651. mam Sadiq () :Allah-taala buyurur:Hr ks Mnim dostlarmdan
birini xar hesab edrs, mniml mhariby hazrlamdr v Mn z
dostlarmn kmyin n tez atanam.7

3 t-Tmhis, sh.50, hdis 89
1
2
260
108
Haqq
545. Haqq
Quran:
Biz haqq batilin bana rparq ki, onu para-para etsin. Batil mhv olub
aradan gedndir. Allaha aid etdiyiniz eylr gr vay olsun sizlr.1
Hdis:
1652. mam li () :Haqq n gcl dayaqdr.2
1653. mam li () :Agah olun! Haqq sahiblrinin, onlar minrk
cilovlarn z llrin ald ram olunmu miniklrdir. Sonra bu miniklr z
suvarilrini sakitc v tmkinl geni bir klgliy atdrdlar.3
1654. mam li () :Hr ks haqqdan qeyri bir izzt axtararsa zillt dr
v kim haqqa inadkarlq edrs xar olar.4
1655. mam li () :Haqqa qar xan el bir batil yoxdur ki, haqq ona
qalib glmsin. Allah-taala da buyurmudur ki, slind haqq batilin bana
rparq ki, onu para-para etsin5
1656. mam Sadiq () :zzt v hrmt odur ki, haqqla z-z glnd
onun qarsnda ba ysn.6
546. Haqqn arl
Quran:
Biz sizin n haqq gtirdik, amma oxunuz haqq xolamrsnz.7
Hdis:
1657. mam li () :Hqiqtn, haqq ar, amma safdr. Batils yngl v
asan olsa da, ldrndir.8
1658. mam Baqir ():Atam li ibn Hseynin () vfat an atanda, mni
barna basb buyurdu:Olum! Mn indi sn atamn dnyadan krkn mn
nbiya, ay 18
3 Nhcl-Sad, c.3, sh.294
7 Zuxruf, ay 78
1
2
261
etdiyi tvsiyyni tvsiyy edirm. Atam hmin eylrin d ona z atasnn

tvsiyy etdiyini buyurmudur:Olum, hrnd ac olsa da, haqqa sbr et.1
547. zn ziyan olsa da haqq demyin grkliliyi
1659. Allahn Peymbri (s) :n tqvali insan onun xeyrin v ya
ziyanna olmasndan asl olmayaraq haqq deyndir.2
1660. mam li():Hzrt Rsulun (s) qlnclarndan birinin dstyind
bel yazlmdr:Haqq de, hrnd zn qar olsa da.3
1661. mam li():Allah yannda n stn insan odur ki, haqq onunn
zrrli v qssli, batils mnftli v artml olsa da, haqqa ml etmyi batil
ml etmkdn ox sevsin.4
1662. mam Kazim () :Snin mhvin sbb olsa da haqq de. nki,
snin nicatn ondadr v batildn imtina et, hrnd snin nicatn onda olsa
bel. nki, (slind) snin mhvin ondadr5
548. ad v qzbli halda haqq demk
1663. Allahn Peymbri (s) :Ehey! Mbada kims haqq bil v xalqn
qorxusundan onu demy. Bilin ki, n stn cihad zalm v yolunu azm
rhbrin qarsnda deyiln haqq szdr.6
1664. mam linin () olu Hseyn () tvsiyylrindn:Sn dvltli v
yoxsul vaxtnda Allahdan qorxma, ad v qzbli olanda da haqq demyi
tvsiy edirm.7
549. Haqq qbul etmk
1665. Allahn Peymbri (s) :Haqq sn gtirn hr bir ksdn- istr
kiik olsun, istrs d byk snin dmnin olmu olsa bel, qbul et. Batili d
kiik v byklyndn asl olmayaraq hr kim demi olsa da zn qaytar,
hrnd dostun olmu olsa bel.8
550. Haqq tanman meyar
1666. mam li () :Haqq xsiyytlrl tannmr. Haqqn zn tan ki,
onun yolularn da tanyasan.9
551. Haqq ikitrflidir
1667. mam li ():Haqqn dairsi tsvird v szd n geni ey, amma
mld dairlrin n darsqaldr. He kims, onun da zrind kimins haqq
4 Nhcl-Bla, xtb 125
9 Mcml-Byan, c.1, sh.211.
1
2
262
olmasa, haqqa sahib deyil. Onun zrind d onun baqas zrind haqq
olanndan qeyri bir haqq yoxdur. gr kimsnin haqqa sahib olmas, ancaq
onun zrind he bir haqq olmamas lazm olsayd, bu yalnz Pak olan Allah
olard.1
1668. mam li () :Bir ksin haqqna riayt v hrmt olunmas, haqqn
ona ttbiqin mane olmaz. 2
1
2
Nhcl-Bla, xtb 216.

urrul-Hikm, hdis 10328.
263
109
Hquq
552. Allah-taalann haqq
1669. Allahn Peymbri(s) :Allah-taalann (hmd olsun Onun izzticlalna) haqq bndlrin yerin yetir bilcklrindn daha bykdr. Allahn
nemtlri bndlrin saya bilcklrindn daha oxdur. Lakin, siz z gecgndznz tvb il an.1
1670. mam li (): Pak v mqdds Allahn bndlr zrind qoyduu
haqq bndlrin Ona itat etmsidir. Bunun mqabilinds fzl v ltf il
onlar n z mkafatn dflrl artrma onlarn haqq etmidir.2
553.nsanlarn hququnu stn tutmaq
1671. mam li (): Pak v mqdds Allah insanlarn haqqn z
haqqndan stn tutmudur. Bel ki, hr ks Allah bndlrinin hququna riayt
edrs, bu Allahn hququna riayt etmkl nticlnr.3
554. n mhm hquq
1672. mam li (): Allah-taalann vacib buyurduu hquqlarn arasnda
n mhm hquq, rhbrin xalq zrind v xalqn rhbr zrind olan
haqqdr.4
555. Qardalarn hququ
1673. mam Baqir (): Mminin mmin zrind olan haqq budur ki, onu
doyuzdursun, lpaq ynini geyindirsin, qm-qsssini datsn, borcunu dsin
v lmndn sonra zvcsin v vladlarna himaydarlq etsin.5
1674. mam Sadiq (): z dinini dyrli biln xs z qardalarnn
hququnu da dyrli bilr. Allahn dinini yngl sayan, z qardalarna da
hmiyyt vermz.6
1675. mam Sadiq () :Allah-taalaya mminin haqqn yerin
Mnariml-xlaq, c.2, sh.365, hdis 2661

Nhcl-Bla, xtb 216
3 rrul-Hikm, hdis 4780
4 Nhcl-Bla, xtb 216
5 suli-Kafi, c.2, sh.169, hdis 1
1
2
264
yetirmkdn daha stn bir eyl ibadt olunmayb.1

1676. mam Sadiq (): Mminin mmin zrind yeddi haqq var. Allahtaala bu haqlar mmin vacib etmidir. Bunlarn barsind mmindn sorusual edckdir: mmin mmini z gznd byk tutmal, qlbind onu
sevmli, z mal, pulu il ona kmk etmli, z n byndiyini onun n
d bynmli, onun qeybtini haram bilmli, xst vaxtnda ona ba kmli,
dfnind itirak etmli v lmndn sonra onu yalnz yax xatirlrl yad
etmlidir.2
1677. mam Sadiq () mminin haqq bard sualn cavabnda buyurub:
Mminin mmin zrind yetmi haqq var, mn sn yalnz yeddi haqq
sylyirm: O ac olduu halda sn doyunca yem, o lpaq olduu halda sn
geyinm, ona yol gstrn ol.3
1678. mam Sadiq ()- mminin mmin zrind olan haqlarn byan
edrkn: Hmin haqlarn n kiiyi budur ki, zn n istdiyini onun n d
istysn v zn rva bilmdiyini ona da rva bilmysn.4
1679. mam sgri (): Qardalarnn hquqlar il daha yaxndan tan olan
v onlara riayt etmy daha ox alan xs Allah yannda daha hrmtlidir.5
suli-Kafi, c.2, sh.170, hdis 4

5 l-Ehtecac c.2, sh.517, hdis 340
1
2
265
110
Mhtkirlik1
556. Mhtkirlik
1680.
Allahn Peymbri (s) :Xyantkarlardan baqa he ks
mhtkirlik etmz.2
1681. Allahn Peymbri (s) :Gnahkardan baqa kims mhtkirliy l
atmaz.3
1682. mam li (): Mhtkirlik mhrumiyyt sbb olar.4
1683. mam li (): Mhtkirlik yaramaz adamlarn xasiyytidir.5
1684. mam li (): Mhtkirlik alaqlqdr.6
1685. mam li (): Mhtkirlik ziyyt miniyidir.7
1686.mam li (): Mhtkirlik n zn ziyyt atmaq sfehlrin
xisltlrindndir.8
1687. mam linin () Malik tri Misir vali tyin etdiyi frmanndan:
Btn bunlarla yana bil ki, onlarn oxu- tacirlr v sntkarlar- alverd
hddindn artq amanszdrlar v xoaglmz xsisliklri var. Onlar daha ox
xeyir gtrmk mqsdil mhtkirlik edr v onlara z istdiklri kimi baha
qiymt qoyarlar. Bu da xalq ktlsi n zrrli, rhbrlr ns eyb v
rsvaylqdr. Buna gr, mhtkirliyin qarsn al, nki Allahn Rsulu (s)
onu qadaan etmidir.9
1688. mam li (): Xalqa ziyan gtirn v qiymtlri qaldran hr hans
mhtkirlikd xeyir-brkt yoxdur.10
1689. mam Sadiq () : Allah-taala (buda...) dnnin nemti il z
bndlrin yaxlq etdi v biti onun blasna evirdi. gr bel olmasayd,
balar onu da qzl-gm kimi toplayardlar.11
Mhtkirlik camaatn ox ehtiyac olduu mhsulu, ya mal baha qiymt satmaq mqsdi il
toplayb saxlamaq
9 Nhcl-Bal, mktub 53
1
266
557 Mhtkir
1690. Allahn Peymbri (s): Mhtkir Allahn rhmtindn uzaqdr.1
1691. Allahn Peymbri (s): Bizim bazarda mhtkirliy l atan, Allahn
kitabn inkar edn kimidir.2
1692. Allahn Peymbri (s): Mhtkir nec d pis bnddir! gr Allahtaala qiymtlri aa salarsa o, qmlnr v gr qiymtlri qaldrarsa
adlanar.3
1693. Allahn Peymbri (s): Mhtkirlrl adam ldrnlr Chnnmd
bir crgd v bir drcddirlr.4
1694. Allahn Peymbri (s): Hr ks qida mhsulunu bahalama midi
il qrx gn saxlasa Allahdan bezar olmudur v Allah da ondan bezardr.5
1695. Allahn Peymbri (s): Hr ks qida mhsulunu alb mslmanlara
baha qiymt satmaq n qrx gn saxlasa v qrx gndn sonra satb onun
btn glirini sdq vers d, onun gnahnn kffarsi olmayacaq.6
1696. mam li () : Mhtkir z nemtindn mhrumdur.7
1697. mam li (): Xsis mhtkir elsi n (varis) yr ki, ona
tkkr etmyck v elsin (axirtd Allaha trf) doru gedir ki, onun
zrn qbul etmyck.8
Biharul-nvar, c.62, sh. 292

5 Biharul-nvar, c.2, sh. 292
6 mali-Tusi, sh.676 , hdis 1427
1
2
267
111
Hikmt
558 Hikmt
Quran:
(Allah) stdiyi xs hikmt bx edr. Kim hikmt bx olunubsa, ona
oxlu xeyir verilmidir v al sahiblrindn baqa he ks nsiht qbul
etmz.1
1698. Msih (): Hqiqtn hikmt hr bir qlbin idr.2
1699. Lomann () oluna nsihtlrindn: Olum! Hikmt yrn ki,
hrmtli olasan! nki hikmt din ynldr, qulu azad insanlarn mqabilind
raftli, yoxsulu dvltlilrdn daha uca edr, kiiyi bykdn qabaa salar.3
1700. Allahn Peymbri (s): Mminin bir hikmtli sz eitmyi, bir ilin
ibadtindn stndr.4
1701. Allahn Peymbri (s): Hikmt sahibi peymbrliy yaxndr.5
1702.mam li ():Hikmt mdriklrin glzar v aqillrin
seyrngahdr.6
1703. mam li (): Hikmt qlbd bitn v dild bar vern bir
aacdr.7
1704. mam li (): Hr ks hikmtin gr tannarsa, gzlr ona vqarl
v zmtli nzrlrl baxar.8
559. Hikmt mminin itirdiyidir
1705. mam li (): Hikmt mminin itirdiyidir, onu mrikin yannda
olsa bel axtarn! nki siz ona daha layiqsiniz v daha ox haqqnz atr.9
1706. mam li (): Hikmt mminin itirdiyidir.Onu mnafiqlrdn d
olsa yrnin.10
560. Hikmt sahibin yaramayan ilr
Bqr, ay 269
Biharul-nvar, c.14 sh.316, hdis17
4 Biharul-nvar. c.77, sh.172, hdis8
6 Gurrul-Hikm, 1715
7 Gurrul-Hikm, hdis1992
8 Thful-Uqul, sh.97
1
2
268
1707. mam li (): z ehtiyacn hikmtli olmayan xs bildirn hikmt

sahibi deyil.1
1708. mam li (): Bir xsl yax rftar etmkdn baqa arsi olmayan
onunla yax davranmasa, hikmtd he bir pay olmaz.2
561. Hikmtin izah
1709. mam li (): Hikmtin ilk addm lzztlri trk etmk, son addm
is fani olan hr bir eyi zn dmn bilmkdir.3
1710. mam li (): zndn yuxarda olan xsl mnaqi etmmyin
v tabeiliyind olan xsi zlil saymaman, gcn atmad i ba
qomaman, dilin ryinin, szn mlinin ksin olmama, bilmdiyin ey
bard danmaman, i sn trf z tutan zaman onu trk etmmyin v
sndn z dndrn zaman ardnca getmyin hikmtdndir.4
1711. mam Baqirin () bu Bsirin Hr ks hikmt verilrs....aysi
haqda sualna cavabndan:Hikmt dedikd mqsd Allahn mrin itat etmk
v imam tanmaqdr.5
1712. mam Sadiq (): Hqiqtn, hikmt dini tanmaqdan v drk
etmkdn ibartdir. Sizlrdn kim dind fqih v drrakli olarsa, o hikmt
sahibidir.6
1713. mam Kazim (): Lomana dedilr: Snin hikmtinin zyi ndir?
Dedi: Bildiyim ey bard sorumaram v mn aid olmayan ey n zm
zhmt salmaram.7
562. Hikmtin sas
1714. Allahn Peymbri (s): Hikmtin sas Allahdan qorxmaqdr.8
1715. Allahn Peymbri (s): Szlrin n yaxs Allah yad etmk v
hikmtin sas Allaha itatdir. 9
1716. Allahn Peymbri (s): Yax rftar etmk hikmtin zirvsidir.10
1717. mam li ():Haqqa ballq v haqqa yolda olan ks itat etmk
hikmtin sasdr.11
563. Hikmt gtirn eylr
1718. mam li (): hvtin v nfsi istklrin qalib gln, hikmtin
kamillik drcsin atacaq.1
Tuhful-Uqul, sh.217
1
2
269
1719. mam li (): Hikmt gnahdan kinmkdn baqa he bir yolla

ld olunmaz.2
1720. mam Sadiq (): Hr ks dnyaya arxa evirs, Allah onun qlbind
hikmti mhkmldr v dilini onunla dillndirr.3
564. Hikmt ld etmy mane olanlar
1721. Allahn Peymbri (s): Md bo olan vaxt qlb hikmti qbul
edr. Md dolu olanda qlb hikmti l atar.4
1722. mam li (): hvtl hikmt bir yer smaz5
1723. mam Sadiq (): Qzb hikmt sahibinin qlbini korlar. z qzbin
nzart ed bilmyn xs, z alna da nzart ed bilmz.6
1724. mam Kazim (): Hqiqtn, kin da zrind deyil, yumaq
torpaqda ml glr. Hikmt d beldir, tvazkar qlblrd abad olar,
zndnraz v tkbbrl qlbd is yetimz. nki Allah tvazkarl al
n bir vasit qoyub.7
1725. mam Hadi (): Hikmt, fsadl canlarda tsirli v faydal olmaz.8
565. Hikmtin nticsi
1726. mam li(): Hr kimin qlbind hikmt yer taparsa ibrtgtrn
olar.9
1727. mam Sadiq (): Hikmtin barsind ox dnmk al smrli
edr.10
566. Hikmti qorumaq
1728. mam li (): Mdriklr hikmti hli olmayanlarn ixtiyarna
vernd onu pozdular.11
1729. mam Kazim ():Hikmti nadanlarn ixtiyarna vermyin ki, ona
zlm etmi olarsnz. Hikmti hikmt hlindn d sirgmyin ki, ona da zlm
etmi olarsnz.12
7 Biharul-nvar, c.78, sh. 312, hdis1
11 Qissul-nbiya, sh.160, hdis176
1
2
270
112
And imk
567. Pak v mqdds Allaha and imyin qadaan olunmas
Quran:
Yaxlq etmkdn, tqval olmaqdan, xalq arasnda barq yaratmaqdan
knar durmanz n Allah z and yeriniz evirmyin. Allah eidn v
bilndir.1
Hdis:
1730. mam Sadiq ():Allaha, doru da olsa, yalan da olsa and imyin.
nki Allah-taala buyurmudur:Allah z andlarnza vasit etmyin.2
568. Yalan and imdn kinmk
1731. Svabul-mal kitabndan:Allah-taala buyurmudur:Mn z
rhmtimi yalandan and in xs amil etmrm.3
1732. Allahn Peymbri(s):Yalandan and imkdn kinin. nki bu i
evlri sakinsiz qoyar.4
1733. mam Sadiq ():Hr ks yalan olduunu bildiyi halda and is
Allaha qar mhariby qalxmdr.5
1734.
mam Sadiq ():Mcburn yalandan and imk zndn sonra
qalan vladlara yoxsulluq gtirr.6
569. Zalma and idirmyin yolu
1735.
mam li () :Zalma and idirmk istynd, ona Mn
Allahn qvvt v qdrtindn uzaq olum dedizdirrk and iirdin. nki gr
yalandan buna and imi olsa ox tez bir zamanda z czasna atar. Ancaq,
And olsun Allaha, Ondan baqa Allah yoxdur des Allah cza vermy
tlsmz. nki Allah-taalan vahidliyi il mdh etmidir.7
Bqr, ay 224
5 Svabul-mal, sh.269, hdis 1.
1
2
271
113
Halal
570. Halal
Quran:
Sndn hans eylrin halal olduunu soruurlar. De ki, siz pak eylr
halal olunmudur.1
Ey insanlar! Yer znd halal v pak olan eylrdn yeyin v eytann
ardnca getmyin. O, sizin aq-akar dmninizdir.2
Hdis:
1736. mam li ():Sn halaldan istifad etmyi, ailn yaxlq etmyi
v btn hallarda Allah yad etmyi tvsiy edirm.3
571. Halal mal ld etmyin tinliyi
1737. mam Sadiq ():Qlnc vurmaq halal mal ld etmkdn asandr.4
572. Mminin z razl olmadan onun malndan istifad etmk halal
deyil
1738. Allahn Peymbri (s) :He ks, qardann razl olmadan onun
malndan he n halal deyil.5
Maid, ay 4
Bqr, ay 168
4 sulu-Kafi, c.5, sh.161, hdis 1
1
2
272
114
Dzmllk
573. Dzmllk
1739. Allahn Peymbri (s) :Dzml insan peymbrliy yaxndr.1
1740. mam li ():Dzmllk aln kamilliyidir.2
1741. mam li ():Dzmllk mminin iinin nizama dmsinin
sbbidir.3
1742. mam li ():Kiinin gzlliyi onun dzmlly il llr.4
1743. mam li ():gr dzml deyilsns d, zn dzml kimi
gstr. nki zn baqa insanlara bnzdib, sonunda onlardan birin
evrilmyn ox az adam taplar.5
1744. mam li ():Dzml o ksdir ki, z qardalarna qar dzml
olsun.6
1745. mam Rza ():nsan dzml olmaynca, abid olmaz.7
574. Dzm gtirn eylr
1746. mam li ():Aln artmas il dzmllk d artar.8
1747. mam li ():Sn dzml olma tvsiy edirm, nki o, elmin
smrsidir.9
1748. mam li ():Dzmllkl vqar yksk zm v iraddn
doulmu iki kizdir.10
575.Dzmllyn smrlri
1749. mam li () :Dzml olan, aalq edr.11
1750. mam li():Dmnin qar dzm gstrn, ona qalib glr12

rrul-Hikm, hdis 1055
7 l-Kafi, c.2, sh.111
12 Knzul-Fvaid, c.1, sh.319
1
2
273
1751. mam li () :Dzml xsin bu xasiyytindn gtrdy ilk bhr,

nadann mqabilind xalqn onun kmyin glmsidir.1
1752. mam li ():Qzbin iddtli vaxtnda dzm gstrmk, insan
Allahn qzbindn amanda saxlar.2
1753. mam Sadiq () :Kmklik n dzmllk kifayt edr.3
576. Dzmllyn izah
1754. mam Hsn () (dzmllyn mnas haqda sualn cavabnda):
Dzmllk qzbi bomaq v nfsi saxlamaqdr.4
577. Qzbli olanda dzmllk
1755. Loman () :Dzml xs qzbli vaxtndan qeyri bir halda
tannmaz.5
1756. mam li () n dzml xs bard sualn cavabnda
:Qzblnmyn kimsdir.6
1757. mam Sccad () :Mnim o insandan xoum glir ki, qzblndiyi
vaxt sbr onu haqlasn.7

4 Biharul-nvar, c78, sh.102
1
2
274
115
Axmaqlq
578. Axmaqlq
1758. mam li () :Axmaqlq, n pis xstlikdir.1
1759. mam li () :n pis yoxsulluq axmaqlqdr.2
1760. mam li () :Axman z zn vurduu ziyan, dmn z
dmnin vurmaz.3
579. Axman siftlri
1761. Msih () Axmaq kimdir? sualnn cavabnda: nadkar,
zndnraz, btn fziltlrin znd olduunu znn edn, he ksi zndn
stn bilmyn, btn hquqlarn onunn olduunu dnn v baqalarnn
onun zrind olan he bir haqqn tanmayandr. Bu el axmaqlqdr ki, onun
drdin he bir lac yoxdur.4
1762. mam li () :Kim baqalarnn eyblrini grb onlar yaramaz
hesab edir, sonra is hmin eyiblri znd bynirs, hqiqi axmaq odur.5
1763. mam li () :Kiinin axmaql eydn tannar: mnasz (szlr)
danmaqdan, ondan soruulmayan suala cavab vermkdn v ilrind
qorxmazlq v csartdn.6
1764. mam li () :Axman nianlrindn biri budur ki, hr an bir rng
dr.7
1765. mam li ():Xalqn snin n dediklri hr bir eyi rdd etmy
alma. Axmaql gstrmkn el bu kifaytdir.8
580. Axmaqla yoldalq etmk
1766. mam Sccadn () z alicnab olu Hzrt Baqir ()
tvsiyylrindn: Olum! Axmaqla oturub-durmaqdan v ya yoldalq
etmkdn kin, ondan uzaqla v onunla hmshbt olma. nki alsz adam
istr yannda olsun, istrs d baqa yerd, alaq v xsiyytsizdir. Shbt
4 l-xtisas, sh.221
1
2
275
balasa axmaql onu rsvay edr v n vaxt sakit qalsa, bu onun sz danmaq
qdrtinin olmamasna gr olar. gr bir i grrs onu xarab edr, hdsin
bir msuliyyt gtrs onu yartmaz. N z elmi onun dadna yetr, n d
baqalarnn biliyi ona fayda verr. Onun xeyrini istyn insann szn qulaq
asmaz. Onunla oturub durann lindn rahatl olmaz, anas lmn istyr.
Zvcsi onu itirmyi, qonusu qonuluqdan getmsini v yolda onunla
yoldalqdan xilas olmasn arzulayar. gr mclisin n kiik xsi olsa,
zndn yksk xslri ziyyt salar. Mclisin n byk xsi olarsa
tabeliyind olanlar fsada v pozunlua kr.1
1767. mam Sadiq () :Hr ks axmaqla dostluq etmkdn uzaqlamasa,
tezlikl onun xlaqn v xasiyytini zn gtrr.2
571. n axmaq insan
1768. mam li ():n axmaq insan zn hamdan all bilndir.3
1769. mam li () :n alsz insan odur ki, yaxlq etmdn (eyni halda)
tkkr gzlsin, pislik edrk (vzind) yax mkafat umsun.4
1770. mam li () :n axmaq insan odur ki, znd d olduu halda
baqalarn eybini yaramaz hesab edir.5
582. Axman cavab
1771. mam li () :Axman mqabilind susmaq, ona cavab vermkdn
yaxdr.6
mali-Tusi, sh. 613, hdis 268

mali-Saduq, sh.222
1
2
276
116
Hamam
573. Hamam
1772. mam li ():Hamam n gzl saraydr: (Chnnmdki) Odu yada
salar v irki (bdndn) aparar.1
1773. mam Sccad () : ey insan kkldr, ey is arqladar.
Kkldn ey bunlardr: hamama ox getmk, xo tir iylmk v yumaq
paltar geymk. Arqladan eys budur: ox yumurta, balq v yetimmi
xurma yemk.2
1774. mam Sadiq (): ey bdni korlayar v ox ldrc tsir
gstrr:Axamdan qalm bozba yemk, tox qarna hamama getmk v yal
qadnlarla cinsi laqd olmaq.3
1775. mam Sadiq () :Mdnd az bir ey olanda hamama get ki, hrart
onu aa yatrsn. Bu snin bdninin qvvtlnmsi n daha yaxdr. Tox
qarna da hamama getm.4
1776. mam Kazim ():Bir gndn bir hamama getmk insan kkldr.
Hr gn hamama getmk is byrklrin yan ridr.5
Mn la yhzuru-Fqih, c.1, sh.115, hdis 237

l-Xilas, sh.155, hdis194
3
1
2
277
117
Ehtiyac
584. Ehtiyac
1777. mam li () :Hr kim yaxlq etsn onun aas olarsan. Hr kim
ehtiyac lini uzatsan onun siri olarsan. Hr ksdn ehtiyacsz olsan onunla
hmtay olarsan.1
1778. mam li (): Hr ks ehtiyacn olsa, onun yannda xar olarsan.2
585. Ehtiyaclarn dnilmsi
1779. Allahn Peymbri (s) :z qardana kmk etmk v xeyir vermk
n alan xs Allah yolunda mbariz ednlrin savab yazlacaq.3
1780. Allahn Peymbri (s):z mmin qardann bir ehtiyacn dyn
ks, btn mrn Allaha ibadtl keirn bnd kimidir.4
1781.mam Sadiq ():Hr ks Allah rizasna z mslman qardann
ehtiyacn dmk n alarsa, Allah-taala ona min-min xeyir mlin
savabn yazar.5
1782. mam Sadiq () :Hr ks z mmin, mslman qardann ehtiyacn
aradan gtrmy sy gstrrs, qardann ehtiyacnn fikrind olduu
vaxtadk Allah-taala onun z ehtiyacnn gtrlmsini ltf edr.6
1783. mam Sadiq ():Allah-taala buyurmudur:Camaat mnim ailmdir.
Onlardan mnim yanmda n sevimlilri camaatla daha mehriban olanlar v
onlarn ehtiyaclarnn dnilmsi namin daha ox alanlardr.7
1784. mam Sadiq () :z qardann ehtiyacn aradan gtrmk yolunda
addm atan kims Sfa il Mrva arasnda sy edn xs kimidir.8
1785. mam Sadiq () :Hr ks z mmin qardann bir ehtiyacn
dyrs, Allah-taala Qiyamt gn onun yz min ehtiyacn dyr ki, onlarn
da birincisi Cnntdir.9
Mkarimul-xlaq, sh.126, hdis303

1
2
278
1786. mam Sadiq ():Mminin ehtiyacn dmk, hr birin yz min

(dirhm, ya dinar) xrcldiyin iyirmi hccdn Allah yannda daha sevimlidir.1
586. Qardann ehtiyacn dmkdn imtina edn
1787. mam Baqir ():Bir mslman baqa bir mslmanla grmk v ya
bir hact istmk n onun mnzilin gets v ondan iri daxil olmaq n
izn ists, o da evd olduu halda l xmasa, onlar bir-biri il grn
vaxtadk ev sahibi daim Allahn Lnti altnda olar.2
1788. mam Sadiq ():Hr ks mmin qarda yoxsul vaxtnda z
ehtiyacn syls v o z, yaxud da baqasnn vasitsil onun ehtiyacn
dy bilcyi halda bu ii grms Allah-taala Qiyamt gn onu llri
boynunun arxasnda bal halda qbirdn qaldrar v bndlrin soru-sualn
qurtaranadk hmin vziyytd saxlar.3
1789. mam Sadiq ():Bizim qardalardan biri ehtiyac lini ilrdn birin
trf uzatsa, o da kmk etmy qadir olduu halda z kmyini sirgs,
Allah-taala onu bizim dmnlrimizdn birinin ehtiyacn dmy mbtla
edr v bu sbbdn d Qiyamt gn zaba dar olar.4
1790. mam Sadiq ():Hr bir mmin, mhtac mmin qardan znn
malndan mhrum edrs, Allaha and olsun ki, Cnnt yemyinin lzztini
dadmaz v mhrlnmi xalis (Cnnt) rab nu etmz.5
587. Ehtiyaclar dmy tlsmk
1791. mam Sccad ():Hr ks z ehtiyac lini mn trf uzadan zaman,
onun ehtiyacn v tinliyini aradan gtrmy tlsrm. nki qorxuram i
idn ke v mnim kmyimin artq ona he bir faydas olmaya.6
588. Dilk dilmyin qaydalar
1792. mam li ():Allahm! Mni, xlq etdiklrindn pis adamlarn he
birin mhtac etm! gr mni mhtac edirsns, onlardan n xoxasiyytli v
n sxavtlisi, mnim ehtiyacm irin dill v mn daha az minnt qoymaqla
aradan gtrn, mhtac et!7
1793. mam Sccad () onun hzurunda Allahm! Mni z bndlrin
mhtac etm! dey rz edn xs buyurdu: Bel deyil, nki insanlar birbirin mhtacdrlar. Sn bel de: Allahm! Mni yaratdqlarn arasnda pis
adamlara mhtac etm!8

c.2, sh.365, hdis4
4Svabul-mal, sh.297, hdis 1
6 Uyune xbare Rza () c.2, sh.179, hdis 2
1
2l-Kafi,
279
1794. mam Baqir ():Tz varlanma mhtac olan kimsnin hekayti, fi

ilann aznda olan bir dirhmin hekaytidir. Hm snin ona ehtiyacn var, hm
d fi ilandan sni thlk gzlyir.1
Tuhful-Uqul, sh.294
280
118
Ehtiyat
589. z dinin n ehtiyat et
1795. mam li ():Snin qardan, snin dinindir. Bel is, bacardn
qdr, z dinindn muayat ol.1
1796. mam Sadiq ():z dinind uzaqgrn v ehtiyatl ol.2
1797. mam Sadiq ():Snin n mmkn olan btn ilrd ehtiyatl
ol.3

1
2
281
119
Hyat
590. Hyat
1798. mam li ():Bilin ki, hyatdan baqa, el bir ey yoxdur ki, sahibi
ondan doyub yorulmasn. nki lmd z rahatln grmr.1
591. Su v hyat
Quran:
Hr bir canln sudan yaratdq.2
Hdis:
1799. mam Sadiq ():Suyun dad hyatdr.3
592. Hyatdan daha yax olanlar
1800. mam skri ():Hyatdan daha yaxs odur ki, onu ldn vern
zaman z hyatndan bezsn. lmdn daha pisi odur ki, ona mruz qalanda
lm arzulayasan.4
593. Hqiqi hyat
1801. mam li ():Dindarlqdan baqa hyat, minliyi ldn vermkdn
baqa lm yoxdur.5
1802. mam li () :Tovhid (tkallahllq) cana hyat bx edndir.6
Nhcl-Bla, xtb 133

nbiya, ay 30
5 l-rad, c.1, sh.296
1
2
282
283
120
Heyvanat almi
594. Heyvanlarn hququ
1803. Biharul-nvar kitabndan:Allahn Rsulu (s) dizind sarq v
belind yk olan bir dii dvni grb soruur:Bu dvnin sahibi hardadr?
Ona deyin ki, Qiyamt gn bu dvnin ondan z haqqn tlb etmyin
hazrlasn.1
1804. Allahn Peymbri (s):Allah-taala mehribanlq gstrmyi sevir v
onu yerin yetirmy kmk edr. Bel is, arq heyvanlar mindiyiniz zaman
onlar z mnzillrin gtirin. Quru v otsuz torpaqdan tez keib-gedin v
yallq, otluq olarsa heyvanlar buraxn ki, orada istiraht etsinlr.2
1805. Allahn Peymbri (s):Salam heyvanlara minin v onlar salam
saxlayn. Klrd, bazarlarda onlardan z xtblriniz v shbtlriniz n
krs kimi istifad etmyin. N oxdur, z suvarisindn daha xeyirli olan v
Allah-taalan daha ox yad edn miniklr.3
1806. Allahn Peymbri (s):Heyvann z sahibi zrind alt haqq
vardr: onun belindn dn zaman ona ot versin, suyun yanndan kend onu
suvarsn, sbbsiz yer onu vurmasn, gcndn artq yklmsin, qvvsi
atmad msfd yola aparmasn, hddindn artq mddtd onun belind
qalmasn.4
1807. Allahn Peymbri (s):Heyvanlarn zndn vurmayn, nki onlar
Allaha hmd v tsbih deyirlr.5
1808. Allahn Peymbri (s):xlaqsz qadn su quyusu banda hrn v
az qala susuzluqdan ln bir it grr. Bu qadn ayaqqabsn sxarr, z rtyn
ab ayaqqabn ona balayr v quyudan it n su xarr. Bu ml gr
Allah-taala onun gnahlarn balayr.6
1809. Allahn Peymbri (s):Hr bir heyvan istr qu olsun, ya qeyrisi
gr haqsz yer ldrlrs, Qiyamt gunu z qatilindn ikayt edck.7
1810. Allahn Peymbri (s):Hr ks sbbsiz yer bir srni ldrs,
hmin sr Qiyamt gn Allah drgahna onun lindn nal kib
1
2
284
deyck:Ey mnim Rbbim! Filanks mni istifad n deyil, sbbsiz yer

ldrd.1
1811. Allahn Peymbri (s):gr heyvanlara etdiyiniz zlmlr
balanarsa, gnahlarnzn ksriyyti balanmdr.2
1812. Allahn Peymbri (s):Allah-taalann snin ixtiyarna verdiyi bu
dilsiz-azsz heyvana gr Allahdan qorxmursan? Bu dilsiz heyvan onu ac
saxlamandan v ziyyt vermyindn mn ikayt etdi.3
1813. Allahn Peymbri (s):Heyvan msl edn (diri-diri heyvann
qulan, dilini v burnunu ksmk) Allah Lnt etsin.4
1814. bn Abbas nql edir:Allahn Rsulu (s) ziyyt vern heyvandan
baqa, hr bir canln ldrmyi qadaan etmidir.5
1815. mam Sadiq ():Bir qadn piiyi susuzluqdan lndk bal
saxladna gr zaba mruz qald.6

6 Mkarimul-xlaq, c.1, sh.280 , hdis864
1
2
285
121
Hya
595. Hya
1816. mam li ():Hya hr gzlliy v yaxla atmaq n
vasitdir.1
1817. mam li ():Hya btn yaxlqlarn aardr.2
1818. mam li ():nsanlarn n alls onlarn n hyalsdr.3
1819. mam li () :Hya pisliy mane olar.4
1820. mam li ():Hya ifftliliyin sbbidir.5
596. Hya v iman
1821. Allahn Peymbri (s):Hr dinin z tbiti vardr, slamn tbiti d
hyadr.6
1822. mam Sadiq () :Hyas olmayann iman yoxdur.7
597. Hyann qnanld hallar
1823. Allahn Peymbri (s):Hya iki nvdr: qldn doan hya v
alszlqdan tryn hya. qlin hyas elmdir, axmaqln hyas is
cahillik.8
1824. mam li ():Utancaqlq mhrumiyyt yaxndr.9
1825. mam li ():Utancaqlq ruzinin yolunda manedir.10
1826. mam li ():Kim haqq demy utanrsa axmaqdr.11
598. Hyaszln nticsi
1827. Allahn Peymbri (s):Peymbrlrin () misallarndan xalq
arasnda bu szdn baqa bir ey qalmayb:Hyan olmasa, istdiyin hr ii et.1
Biharul-nvar, c.77, sh.211 , hdis1
8 Biharul-nvar, c.77, sh.149 , hdis75
1
2
286
1828. mam li ():Xalqdan hya etmyn ks, Sbhan olan Allahdan da

hya etmz.2
1829. Allahn Peymbri (s):Allahdan z yax qonularndan hya
etdiyin kimi hya et. nki Allahdan hya etmk minliyi artrar.3
1830. Allahn Peymbri (s):Hr biriniz gec v gndz sizin knarnzda
olan iki mehriban qonudan hya etdiyiniz kimi, znzl birg olan iki
mlkdn d hya etmlisiniz.4
1831. mam Kazim ():Akarda insanlardan hya etdiyiniz kimi, gizlind
d Allahdan hya edin.5
600. Hyann zirvsi
1832. mam li ():Hyann zirvsi, insann z- zndn hya
etmsidir.6
Uyune xbare Rza (), c. 2, sh.95, hdis207

1
2
287
122
Aqibt
601. Aqibt
1833. Allahn Peymbri (s):Mmin hmi aqibtinin pis olmasnn
qorxusu iinddir. Ruhu bdnindn xana v lm mlyi qarsnda zahir
olan anadk Allahn razlna, balanmasna qovuduuna minliyi olmur.1
1834. Allahn Peymbri (s):Bzn insan uzun mddt Cnnt hlinin
iini yerin yetirir, amma axr Chnnm hlinin aqibti olur.2
1835. Allahn Peymbri (s):Kimsnin iinin aqibti siz mlum
olmaynca, ondan (yax mllrindn) heyrt glmyin. nki insan mrnn
byk hisssini, ya bir mddtini yax ilr grmkl keirir v bu halda
dnyadan krs Cnnt getmi olar. Ancaq, (grrsn) insan birdn dyiir
v nalayiq ilr grmy balayr.3
602. Yax sonluun sbblri

1836. mam li ():Allah-taalann sni pis aqibtdn qorumasn
istyirsns, bil ki, sn yetin hr xeyir Allahn ltfndn v uurundandr.
Sn yetin hr pisliy gr is (bil ki,) Allah sn mhlt v frst vermidir.
Onun sn qar olan sbr v gztindn qorx.4
1837. mam Sadiq () bir nfr xitabn: gr mlinin xeyirli sonluqla
baa atmasn v lm annda n yax mllrinl dnyadan kmyini
istyirsns, Allahn haqqn qoru. Bel ki, Onun verdiyi nemtlri gnah yolda
xrclm, sn qar gstrdiyi sbr gr qrurlanb, qafil olma. Bizi (hliBeyti) yax szlrl yad edn, ya bizim mhbbtimizdn danan bir ks
grnd, ona hrmt et.5

5 Uyune xbare Rza (), c.2, sh.4, hdis8
1
2
288
123
Xidmt etmk
603. Xidmt etmk
1838. Allahn Peymbri (s):Bir dst mslmana xidmt edn hr
mslmana Allah-taala Cnntd onlarn say qdr xidmti verr.1
1839. Allahn Peymbri (s):Mminin mmin qardana xidmt etmyi
el bir mqamdr ki, fzilt v savab onun mislindn (yni, qarlql
xidmtindn) baqa he bir eyl ld olunmaz.2
1840. mam Sadiq ():Mminlr bir-birinin xidmtilridir. (Cmil deyir)
rz etdim:Nec bir-birlrinin xidmtilri olurlar? Buyurdu:Bir-birilrin
xeyir verirlr.3
1841. mam Sadiq ():Qardana xidmt et! Amma gr sni mcburi
xidmt v biyara gtrs, ona xidmt etm.4

Mstdrikul-Vsail, c.12, sh.429, hdis14524
4 l-xtisas, sh.243
1
2
289
124
Xvaric
604. Mariginlr
Quran:
De:Siz mllrind n ox ziyana urayan insanlar tantdrmm? Onlar
yax i grdklrini gman etdiklri halda, dnyadak sylri pu olan
kimslrdir.1
Hdis:
1842. Knzul-Ummal kitabndan:Allahn Peymbri (s) Hneyn
(mharibsi) gn qzl kllri blrd. Yoldan bir kii glib dedi:Ey
Mhmmd, daltli ol! Allahn Peymbri (s) buyurdu:Vay olsun sn!
gr mn daltli deyilms, bs onda daltli kimdir? (Yaxud buyurdu:)
Mndn sonra dalti kimd tapacaqsnz? Bu vaxt buyurdu:Tezlikl buna
bnzr insanlar glcklr. Onlar Allahn kitabna dmn olduqlar halda onu
tlb edcklr. Allahn kitabn oxuyarlar, amma (oxuduqlar) hlqumlarndan
aa getmz. Balar qrxq olar. Onlar ba qaldran zaman boyunlarn
vurun.2
1843. mam li () (Bir nfr yuxarda xatrlanan ayni o Hzrtin ()
hzurunda oxuyanda buyurdu):Xvaric bu kslrdndir.3
1844. mam li ():Allahn Rsulundan (s) eitdim ki, axirz-zamanda
azyal, qubeyin bir camaat ba qaldrar. Szlrin n yaxlarn danar, sizdn
ox namaz qlarlar, Quran oxuyarlar. Amma, onlarn iman hlqumlarndan
aa getmz. Ox kamandan xan kimi onlar da dindn xacaqlar. Onlar
ldrn.4
605. Xvaric ldrlndn sonra
1845. mam li () xvaricin cnazlrinin yanndan kerkn buyurdu:
Vay sizin halnza, sizi aldadan siz ox ziyan vurdu. rz etdilr:Ey
mirl-mminin! Onlar kim aldatd? Buyurdu:Yoldan azdran eytan v
pisliy mr edn nfs xam arzularla onlar aldatd. Gnah meydann onlar n
Khf, ay 103, 104

3 rhe Nhcl-Bla, c.2, sh.278
4 rhe Nhcl-Blaq, c.2, sh.267
1
2
290
genilndirdi, onlara qlb vdsi verdi v bu vaxt onlar alovun auuna

atd.1
1846. Nhcl-Bla kitabndan:Xvaric ldrlndn sonra mirlmminin () rz etdilr:Ey mirl-mminin! Bu camaatn hams mhv
oldu?. Hzrt buyurdu:He vaxt, Allaha and olsun, onlar kiilrin belind v
qadnlarn rhmlrindki ntflrdir. Onlardan bir budaq bitn kimi ksilr v
bu, onlardan bir dst yolksn v oru trnib qalanadk davam edck.2
1847. mam li ():Ey insanlar! Mn fitnnin gzn xartdm v bunu
onun (fitnnin) zlmt qaranl hr yeri brdy, quduzluu v iddti son
hdd atd v mndn baqa onun qarsn almaa he ksin csarti
atmad bir vaxt etdim.3
606. mamn zndn sonra xvaricin ldrlmsini qadaan etmsi
1848. mam li ():Mndn sonra xvaricl dymyin (onlar
ldrmyin). nki haqq tlb edn v ona atmayan, batil axtaran v onu ld
edn kimi deyildir.4
rhe Nhcl-Bla, c.2, sh.235

Nhcl-Bla, xtb 60
3 Nhcl-Bla, xtb 93
4Nhcl-Bla, xtb 61
1
2
291
125
Ziyankarlq
607. Ziyankarlar
1849. Allahn Peymbri (s):Ziyankar z axirtini abad etmkdn qafil
olan ksdir.1
1850. Allahn Peymbri (s):mrn dnyan qazanmaa srf edn ks,
bu ticartd ziyan etmi v uuru ldn vermidir.2
608. Dnya v axirtd ziyana urayanlar
Quran:
nsanlarn arasnda ellri var ki, Allaha trdddl ibadt edirlr. gr
ona bir xeyir yetirs qlbi ondan rahatlq tapar, gr qarya bir imtahan
xarsa ondan z dndrr (v dyir). Dnya v axirtd ziyana urayarlar v
bu hmin aq-akar ziyandr.3
Hdis:
1851. mam li () Kimin bdbxtliyi daha oxdur? sualna cavabndan:
Dnyan dnyaya xatir trk edn v buna gr dnyan da ldn vern,
axirtin d ziyan vuran kii. Bir d zn gstrmk n ibadt edn, alan
v oruc tutan kii. Dnyann xtrin dnya lzztlrindn mhrum olub v
zn ziyyt vermi bu xs, gr bunlar Allaha xatir etsydi, Allahn
mkafatna layiq olard.4
609. n ox ziyana urayanlar
Quran:
De: Siz (mllrind) n ox ziyana urayan insanlardan xbr verimmi?
Onlar yax i grdklrini gman etdiklri halda, dnyadak sylri hdr
gednlrdir. 5
Hdis:
1852.mam li ():Ticartd n ox ziyana urayan v sylrind
hamdan uursuz kims odur ki, z bdnini (dnya) mal axtarmaq n
Tnbihul-Xvatir, c.2 sh.118

3 Hcc, ay 11
5 Khf, ay 103, 104.
1
2
292
taqtdn sala v taleyin mqddrat onun zn glmy, o da pemanlq v

hsrtl dnyadan krk onun yk il axirt z tuta1
Nhcl-Bla, hikmt 430
293
126
Xuu (tvazkarlq)1
610. Tvazkarlq
Quran:
Mgr mminlr n z qlblrini Allah yad etmkl xuu (tvaz)
halna salmalarnn vaxt glib atmamdrm?2
Hdis:
1853. radul-Qulub kitabndan:Merac hdisind Allah-taaladan nql
olunur ki, yalnz Mni tanyan v Mnim qarmda xuu edn bndlrimin
qarsnda btn yalar tvazkar olarlar.3
1854. mam li ():Tvazkarlq dua n nec d gzl kmkidir.4
1855. mam Sccad (): duada buyurur: Ey Allahm! Qane olmayan
nfsdn, doymaq bilmyn qarndan, yumaq v tvazkar olmayan qlbdn
Sn pnah gtirirm.5
611. Tvzkarlarn siftlri
1856. Allahn Peymbri (s):Tvazkar insann drd lamti var:
gizlind v akarda Allahdan qorxmaq, yax ilr grmk, Qiyamt gnn
fikirlmk v Allahla mnacat etmk.6
1857. mam li ():Qlbi xuu halnda olann bdn zvlri d xuu
halnda olar.7
1Xuu
- qlbin zn mxsus bir haldr. Allahdan baqa qlbdn hr eyi xartmaqla yaranan
nurani-ruhani bir haldr.
2 Hdid, ay 16
3 radul-Qulub, sh.203
294
127
Xtb
612. Xtb
Quran:
Onun hkmranln mhkmlndirdik, ona hikmt v fsahtli nitq
qabiliyyti bx etdik.1
Hdis:
1858. Sd ibn brahim atasndan nql edir: ki df minbrdn xtb
sylyn ks brahim () olub. Bu rumlularn Lut peymbri () sir
gtrdklri vaxt olub v brahim () onlarla mharib edrk o Hzrti onlarn
lindn almdr.2
1859. Cabir:Allahn Peymbri (s) xtb sylynd qounu dmn
hmlsinin thlksindn agah edn qarovul sgr kimi gzlri qzarar, ssi
ucalar v qzbi kkryrdi.3
1860. bu Umam:Peymbr () ordu basn mhariby gndrnd
buyurard: Xtbni qsa v szn az et.4
1861. mmar ibn Yasir:Allahn Peymbri (s) biz xtblrimizi
mxtsr sylmyi mr etmidir.5
1862. Cabir ibn Smurt Svaiyyi:Allahn Rsulu (s) cm gnlri moizni
ox uzatmaz, qsa szlrl byan edrdi.6
Sad, ay 20
Durrul-Mnsur, c.1, sh.282
5 Sunne bi Davud, hdis 1106
6Sunne bi Davud, hdis 1107
1
2
295
128
Xtt v xttatlq
613. Xtt v xttatlq
Quran:
Sn Qurandan qabaq he bir kitab oxumamdn v z xttinl he bir
kitab yazmamdn. gr bel olsayd, batil hli kk drdi.1
Hdis:
1863. Allahn Peymbri (s):Mrkkbqabna li (sap) qoy, qlmi itil,
(Bismillahir rhmanir rhimd) ba hrfini k, sini aq yaz, mimi yri
yazma, Allah gzl yaz. r-rhman bir qdr uzat, r-rhimi yax yaz.2
1864. Allahn Peymbri (s) Yaxud elmdn bir nian aysi3
bard:Burada mqsd xttdir.4
1865. ta ibn Yssar:Peymbrdn (s) xtt bard sorudular.
Buyurdu:Onu bir peymbr tlim etdi v shablri yrndilr.5
1866. mam li ():Xtt lin dilidir.6
1867. mam li () z katibi Ubeydulla ibn birafiy xitabn :z
mrkkbqabna liqa (sap) qoy, qlminin ucunu uzununa itil, xttlr arasnda
fasil saxla v hrflri bir-birin yaxn yaz. Bel yazsan xttin gzl olar.7
1868. mam li ():Qlminin ucunu yar, llyini qaln et v onu sa
trfdn ks ki, xttin qng olsun.8
nkbut, ay 48
d-Durrul Mnsur, c.1, sh.28
3 hqaf, ay 4
4 d-Durrul Mnsur, c.7, sh.434
8 ururl-Hikm, hdis 2465
1
2
296
129
xlas
614. xlas
Quran:
(eytan) Dedi:Snin izztin and olsun ki, onlarn arasndan Snin seilmi
v ixlasla ibadt edn bndlrindn baqa hamsn azdracam1
Hdis:
1869. mam li ():xlas dinin n yekun drcsidir.2
1870. mam li ():xlas (Allaha) yaxn olan kslrin ibadtidir.3
1871. mam li () :xlas ibadtin l v meyardr.4
1872. mam li () :xlas imann zirvsidir.5
1873. mam li ():Nicat v xilas ixlasdadr.6
1874. mam li () :Xo o ksin halna ki, mli v elmi, dostluu v
dmniliyi, gtrmyi v qoyma, nitqi v skutu, mli v dan yalnz
Allah n ola.7
615. xlasn tin olmas
1875. mam li ():mli xalisldirmk mlin zn yerin
yetirmkdn tin, ml ednlr ns niyyti fsaddan v qarqdan
tmizlmk uzunmddtli cihaddan daha ardr.8
1876. mam Sccad ():ml xalislndk onda sabitqdm olmaq
mlin zndn tindir.9
616. in az, amma ixlasla olmasnn kifayt etmsi
1877. l-Kafi kitabndan: Allah-taalann Musaya () klamlarndan:Ey
Musa! Mn xatir grln hr bir iin az ox, Mndn qeyrisi n yerin
yetiriln iin oxu azdr.10
1878. Allahn Peymbri (s) :Qlbini xalis et, az i sn kifayt edr.11
Sad, ay 82, 83
ururl-Hikm, hdis 727
1
2
297
130
Mxlis1
1879. Allahn Peymbri (s) :Yalnz z elmin ml ednlrindn baqa
alimlrin hams mhv olar. Yalnz ixlasla ml ednlrdn baqa, ml
ednlrin d hams mhv olar. xlasla ml ednlrin z d thlkddirlr.2
1880. mam Sadiq () Mfzzl ibni Saleh: Hqiqtn, Allahn ixlasla
ml edn bndlri vardr, Allah da z xalis cr v mkafatndan onlara bx
edr. Bunlar Qiyamt gn ml dftrlri bo (yazsz) olan kslrdir. Onlar
Allah qarsnda dayananda Allah-taala o ml dftrlrini onlarla z arasnda
olan sirl doldurar (Rvayti deyir) rz etdim:Ey mnim aam, bu niy
beldir (yni, ml dftrlri a v yazszdr)? Buyurdu:nki Allah-taala
onlarn nini z il onlarn arasnda olan laqsini mhafizi mlklrin
xbrdar olmalarndan daha uca etmidir.3
1881. Cbrayl () Peymbrin (s) ixlas bard sualnn cavabnda
buyurub:Muxlis, o ksdir ki, z bir eyi ld etmyinc insanlardan he n
istmsin, hmin eyi ld ednd raz olsun v o eydn yannda bir qdr
qalm olsa baqalarna bx etsin. nki mxluqdan bir ey istmyn, Allah
n bndliyini etiraf etmidir. z mqsdin atb raz olanda, Allahdan raz
olmudur v Allah-taala da ondan razdr. zn qalan eydn Allaha xatir bx
ednd z Rbbin etimad mrtbsin yetimidir.4
618. mllrin qbul olunmasnda ixlasn rolu
1882. Allahn Peymbri (s):Bir i grnd onu yalnz Allah n gr.
nki O, bndlrin yalnz xalis mllrini qbul edir.5
1883. mam Sadiq () :Allah-taala buyurmudur:Mn n yax rikm. z
mlind mn rik gtirn kimsnin, yalnz xalis mnim n olanlardan
baqa he bir mlini qbul etmrm.6
Muxlis mlini ixlasla, Allaha xatir yerin yetirn xsdir

3 ddtud-dai, sh.194
4 Nurus-Sqleyn, c.3, sh.15 , hdis50
6 Mustdrkul-Vsail, c.1, sh.100 , hdis87
1
2
298
131
Xalis din
Quran:
De:Mn Allaha ibadt v dini xalis Onunn etmk mr olunmudur.
Mn ilk mslman olmaq buyurulmudur.1
Hdis:
1884. Allahn Peymbri (s):Haramlardan uzaqlamaq ixlasn
kamilliyidir.2
1885. mam Sadiq ():Kim ixlasla L ilh illllah des Cnnt gedr
v onun ixlas bundan ibartdir ki, L ilh illllah onu Allahn haram
etdiklri eylrdn kindirsin.3
620. xlasn hqiqti
1886. Allahn Peymbri (s):Hr haqqn hqiqti var. Bnd d, Allah
n etdiyi mlin mqabilind triflnib ylmmsini istmyndk ixlasn
hqiqtin yetimyck.4
1887. mam li ():Xalis ibadt, insann z Rbbindn baqa bir kimsy
mid bslmmsi v z gnahndan baqa he ndn qorxmamasdr.5
1888. mam Sadiq ():Xalis ml odur ki, onu etdiyin gr Allahdan
baqa bir ksin sni triflmsini istmysn.6
621. xlas gtirn ey
1889. mam li ():xlasn sbbi minlikdir.7
1890. mam li () : (Yaran v axirt haqda) Elmin meyvsi mlin
ixlasla grlmsidir.8
1891. mam li ():Arzularn azalt, mllrin xalis olar.9
1892. mam li ():xlasn kk, xalqn lind olanlardan gzn
kmkdir.1
Zmr, ay 11-12
1
2
299
622. xlasn nticlri

1893. Allahn Peymbri (s):gr bnd qrx sbh Allaha ixlasla ibadt
edrs, hikmt emlri onun qlbindn dilin axar.2
1894. Allahn Peymbri (s):Allah-taala buyurur:Bndmin qlbin
baxb, Mn ixlasla v Mnim razlm qazanmaq n ibadt etdiyini
grnd onun ilrinin nizamn v tdbirini z hdm gtrrm.3
1895. mam li ():Niyytini xalis edn ks alaqlqdan uzaq olar.4
1896. mam Sadiq ():Btn yalar mminin mqabilind tvazkarlq
edr v onun heybtindn qorxar. Sonra buyurdu:gr Allah n ixlasla i
grrs, Allah-taala hr eyi, htta yerin gmirici v yrtc heyvanlarn,
havadak qular ondan qorxudar.5

Uyune xbare Rza (), c.2, sh.69 , hdis321
1
2
300
132
xtilaf
623. nsanlar vahid mmt olublar
Quran:
nsanlar yalnz vahid bir mmt idilr. Sonra aralarna ixtilaf dd. gr
bundan vvl snin Rbbin trfindn bir sz (vd) glmsydi, ixtilafda
olduqlar ey haqda hkm verilmidi.1
Hdis:
1897.mam Baqir ():Nuhdan qabaq insanlar ilahi fitrt sasnda bir
(vahid) mmt idilr, n hidayt olurdular, n d yolunu azanlardan idilr.
Sonra, Allah-taala Peymbrlri gndrdi.2
624. xtilaflar knara qoymaa hvslndirmk
Quran:
Hamlqla Allahn ipindn yapn, bir-birinizdn ayrlmayn. Allahn siz
bx etdiyi nemtlri yada saln ki, bir zaman siz dmn olarkn O, qlblrinizi
bir-biriniz mehriban etdi v Onun bu nemtin gr qarda oldunuz.3
1898. Allahn Peymbri (s) :z peymbrindn sonra, ixtilafa dar
olan el bir mmt olmad ki, onlarn batil urayanlar haqq trfdarlarna
qalib glmsin.4
1899. mam li ():Cmiyytin ksriyyti il birg olun. nki Allahn
li camaatladr. Bir-birinizdn ayrlmayn ki, srdn ayr dn qoyun
canavara yem olduu kimi insanlardan ayr dn d eytana yem olar.5
1900. mam li ():Allaha and olsun, znnimc, bu camaat tezlikl siz
qalib glck. nki onlar z batil qidlrind hmry v bir-biri il
mttfiqdir. Sizs, z haqq qidnizd tfriqy v paralanmaya dar
olmusunuz.6
1901. mam li ():He vaxt bir-birin zidd iki dvt olmayb ki,
onlardan ( hmin iki dvtdn) biri aznla trf olmasn.7
Yunis, ay 19
Nurus-Sqleyn, c.1, sh.209, hdis784
3 Ali-mran, ay 103
5 Nhcl-Bla, xtb 127
6 Nhcl-Bla, xtb 25
1
2
301
625. mmtin ixtilaf rhmtdir klamnn mnas

1902. Mani-xbar kitabndan:bdulmmin nsari mam Sadiq () rz
etdi:Bir dst insan rvayt edir ki, Allahn Peymbri (s) buyurub:Mnim
mmtimin ixtilaf rhmtdir. mam () buyurdu: Doru deyirlr
(bdulmmin deyir) zr etdim:gr onlarn ixtilaf rhmtdirs, onda onlarn
vhdti zabdr? Hzrt buyurdu:Bu hdisin mnas snin v onlarn baa
ddy kimi deyil. slind peymbr Allahn bu Niy onlarn hr bir
dstsindn myyn sayda camaat kmr klamn nzrd tutmudur.
Allah onlara mr etdi ki, hr yerdn Peymbrin (s) yanna glib drs alsnlar,
sonra z xalqlarnn yanna qaytsnlar v z biliklrini onlara yrtsinlr.
Peymbrin (s) mqsdi ixtilaf dedikd dind olan ixtilaf v paralanma deyil,
onlarn z hrlrindn gli-gediidir. nki din vahiddir.1
626. Camaat v ayrln mnas
1903. mam Sadiq ():Peymbrdn (s) mmtinin camaat bard
soruduqda buyurdu:Mnim mmtimin camaat, hrnd onlar az olsalar da,
haqq trfdarlardr.2
627. Tfriq v ayrln sbbi
1904. mam li ():Siz bir-birinizin din qardasnz, sizin aranzda ayrlq
salann batini irkin v xlaqi pisdir. Buna gr, bir-birinizin ykn gtrmr,
xeyirxahlq etmir v bir-biriniz sxavtli deyilsiniz, bxilr vermirsiniz v
mhbbt bslmirsiniz.3
1905. mam li ():gr cahil skut etmyi sesydi, insanlar ixtilafa
dar olmazd.4
Mani l-xbar, sh.157, hdis1

Mani l-xbar, sh.154, hdis1
3 Nhcl-Bla, xtb 113
1
2
302
133
Yaradl
628. Yaradln mnyi
1906. Allahn Peymbri (s) :Hr ey sudan yaradlmdr.1
1907. Allahn Peymbri (s):Allah-taala dnyann smasn ram edilmi
daladan yaratmdr.2
1908. Hbbeye Orni:Gnlrin birind Hzrt linin () bel and idiyini
eitdim:And olsun sman tstdn Yaradana.3
629. Subhan olan Allahn ilk mxluqu
1909. Allahn Peymbri (s) :Allahn yaratd ilk ey qlmdir. Sonra
ona mr verdi v qlm yaranmal olan hr bir eyi yazd.4
1910. Allahn Peymbri (s):Allah hr eydn vvl qli yaratd.5
1911. Allahn Peymbri (s):Allah hr eydn vvl mnim nurumu
yaratd.6
1912. Allahn Peymbri (s):Allah-taalann yaratd ilk varlq bizim
ruhlarmz olub. Sonra onlara znn tvhidini v trifini syltdirdi, daha
sonra mlklri yaratd.7
1913. Biharul-nvar:mam lidn () Allahn yaratd ilk mxluq haqda
soruduqda buyurdu:Nuru yaratmdr.8
1914. mam Baqir ():Allah-taalann birinci yaratd v sonradan btn
varlqlarn mnyi olan ey su olub.9
630. Almin yaradl
Quran:
Mgr kafirlr dnmrlrmi ki, smalar v yer bir-birin bal idi, biz
onlar adq v hr bir canln sudan yaratdq. Grsn, bundan sonra da iman
gtirmycklrmi?1
7 Uyune xbare Rza (), c.1, sh.262, hdis22
1
2
303
1915. mam li ():yalar zli bir madddn v bdi nmunlrdn

yaratmad. slind yaratdn yaratd, hdudlar (llrini) tyin etdi, surt
verdiyin, surt verdi v surtlrini n gzl kild yaratd.2
1916. mam Baqir ():Allah-taala varlqlar yaratd, amma hanssa bir
eydn yox. Kim des ki, Allah-taala varlqlar (hanssa bir) eydn yaratd, o,
kafirdir.3
631. Gzlrimizdn gizli olan almin tmtra v zmti
1917. mam li ():Ey Pak olan Allah! Snin yaratdqlarndan grdklrim
nec d zmtli v tmtraqldr! Hr bir byk, Snin qdrtin mqabilind
nec d kiikdir! Snin mlkutundan grdklrimiz nec d vahimlidir!
Bizim grdklrimiz Snin gz grnmyn qdrt v sltntinin
mqabilind nec d kiikdir!4
1918. mam Baqir ():Blk el fikirlirsn ki, Allah-taala tkc bu almi
yaratm v sizdn baqa bir br xlq etmmidir? And olsun Allaha, O, minmin alm v min-min Adm yaratmdr ki, sn o almlrin v Admlrin n
sonuncususan.5
nbiya, ay 30
Nhcl-Bla, xtb 163
3 llu-Sraye, sh. 607 , hdis81
4 Nhcl-Bla, xtb 109
1
2
304
134
Yaradan
632. Aln ehtimal olunan zrrin qarsn almaa ar
1919. mam Sadiq () yaradl v axirti inkar edn bdlkrim ibn
bilavcaya: gr hqiqt sn dediyin kimidirs lbtt, ki, bel deyil- biz d
v sn d nicat tapmq. gr biz dediyimiz hqiqtdirs, -lbtt, bu el
hqiqtin zdr- biz nicat tapmq, amma sn hlak olmusan. bdlkrim
zn yoldalarna tutub dedi:Qlbimd bir yan v qss yaranb, mni
aparn. Yoldalar onu gtrb apardlar v bdulkrim dnyasn dyidi.1
633. Allahn vcudunun isbat
1-Allah fitrt yolu il tanmaq.
Quran:
Tkallahllqla din z tut! Bu ilahi fitrtdir ki, Allah insanlar onun
sasnda yaratmdr2
Hdis:
1920. Allahn Peymbri (s):Dnyaya gln hr krp fitrt sasnda
doulur. Yni bilir ki, onu yaradan Allahdr. Allahn gr onlardan sorusan
smalar v yeri yaradan kimdir, drhal deyrlr: Allah klamnn mnas da
budur.3
1921. mam skri () Bimillahir rhmanir rhimi tfsir edrkn:
Ehtiyaclar v tinliklr zaman hr mxluqun midi Allahdan baqa hr
eydn ksilnd v btn sbblrdn, vasitlrdn li zlnd Ona trf z
evirr.4
2-Sbb v ntic qanunu.
Quran:
Mgr, onlar he bir yaradc olmadan yaranmlar, ya zlri zlrini
yaradrlar? Ya smalar v yeri yaradblar? Xeyr, slind onlar yqin
yetimyiblr.5
t-Tovhid, sh. 298 , hdis6

Rum, ay 30
3 t-Tovhid, sh.331 , hdis9
5 Tur, ay 35, 36
1
2
305
1922. t-Tvhid: am alimlrindn biri mam Baqirdn ()

soruur:Bs yan bir eydn v he bir eydn yaratd? Hzrt
buyurdu:yan yaratd, amma zndn qabaq mvcud olan eydn yox. gr
eyi bir eydn yaratm olsayd, he vaxt onunla yann arasnda ayrlq
olmazd, hmi bu ey Allahla birg olmu olard. Halbuki, Allah var idi v
onunla birg he bir ey yox idi.1
1923. mam Sadiqin () bu akir Deysaninin snin Yaradannn olmasna
dlilin ndir? sualna cavabndan: zmn iki haldan xaric olmadm
myyn etmim: ya mn zm-zm yaratmam, ya baqa birisi mni
yaratmdr. gr mn zm yaratmamsa iki haldan xaric deyilm: Ya mn
olmuam v sonra zm yaratmam, yaxud da, olmamam v sonra zm
yaratmam. gr, vvl olmu v sonra zm yaratmamsa, bu halda
yaradla ehtiyacm yoxdur. gr olmamamsa, zn d bilirsn ki, olmayan
ey bir eyi yaratmaz. Bellikl, nc mna isbat olunur, yni mni yaradan
var. O da hmn almlrin Rbbi olan Allahdr. bu akir cavab vermy sz
tapmayb ayaa qalxd.2
3-Varln nianlri.
1924. Nhcl-Blanin rhi:mirl-mminin () gec namazndan
sonra bu cmlni ox ildrdi:hadt verirm ki, smalar, yer v onlarn
arasnda olanlar snin vcuduna dlalt edn nianlr v dvt etdiyin ey
hadt vern ahidlrdir. Snin hcctini byan v Rbbiliyin ahidlik edn
hr bir ey Snin nemtlrinin srlrinin nian v Snin zn dlalt edn
tdbirinin lamtlridir.3
1925. mam li ():Ey, xilqt baxmndan he bir km- ksiri olmayan, hr
chtdn mnasib qaranlq btnlrd v i-i prdlrd vcuda glib
mhafiz olunan insan! Snin yaradln gilin irsindn balad Sonra bu
mkandan vvllr grmdyin v mnftini ld etmyin yolunu bilmdiyin
bir mhit xarldn. Anann dlrindn sd mmy kim sni ynltdi?
Ehtiyac vaxt tlb v istk yerlrini kim sn yrtdi?4
1926. mam Baqir (): Bu dnyada kor olan ks, axirtd d kordur aysi
bard: Bir ksi ki, smalarn v yerin yaradl, gec v gndzn dyimsi,
gnl ayn frlanmas v digr heyrtamiz nianlr btn bunlarn arxasnda
ox byk bir i olmas hqiqtin ynltmy, axirtd d kordur.
Buyurdu:Yni, grmdiyi eyi mahid etmkd kordur v yolu daha ox
azmdr.5
1927. mam Sadiq ():gr qapnn iki taynn birinin zrind bir halqa
olduunu grnd, o halqann bo v mnasz yer qoyulduunumu znn
edrsn? Xeyir. bhsiz ki, onun (halqann) digr bir tay il ctlib,
t-Tovhid, sh.66 , hdis20
t-Tovhid, sh.290 , hdis10
4 Nhcl-Bla, xtb 163
1
2
306
balanmas n hazrlandn drk edrsn. Buna gr, onun ikinci tayn

hazrlayrsan ki, onlarn cm olmasndan bir mnft hasil olsun. Erkk
heyvann mvcudluu da beldir. Sanki, o dii frd n hazrlanm ctn bir
taydr. Bellikl, erkkl dii bir-biri il ctlirlr, nki nslin davamiyyti v
qalmas bundan asldr. Qrlsn, midsiz v bdbxt olsunlar (maddiprst)
flsf iddialar. Onlarn qlblrinin gz nec bu heyrtamiz almi grmr,
htta, bu almd olan mdrikliyin, elm v mqsdin vucudunu inkar edirlr?1
1928. mam Sadiq ():Ey Mfzzl! nsann vucudunda qoyulmu yemk
v yatmaq kimi ilr barsind dn gr insan bdn rahatl v
qvvsinin brpas n tlabatn (yalnz zehni surtd) dnrk (yni
orqanizmin z tlbat olmadan) yuxuya getmli olsayd, bu id o qdr ar
trpnib tnbllik edrdi ki, nticd i glib onun bdninin taqtdn db,
mhv olmasna atard.2
4-Qrarlarn pozulmas v iradlrin sndrlmas.
1929. Biharul-nvar:mam lidn ()sorudular ki, Yaradann varln
sbut etmk n dlil ndir? Buyurdu: ey: hallarn dyimsi, bdn
zalarnn tqtdn dmsi, istk v arzularn pozulmas.3
1930. mam Sadiq () Allahn n il tandn? sualnn cavabnda:
Qrarlarn qarb dolamasndan, arzu v istklrin pozulmasndan. Qrara
gldim, qrarm dolaa db hyata kemdi v irad gstrdim, iradm
pozulub aradan getdi.4
634. Tbit v yaradln ona aid olunmas
1931. mam Sadiq (): -Mfzzlin Ey mnim aam! Bzilri deyirlr ki,
yaradl tbitin iidir sznn cavabnda- Onlardan soru ki, bu tbitin
elmi v bel ilri grmy qdrti var, ya yox? gr deslr ki, bli, elmi v
qdrti var, bel olan surtd Yaradan sbut etmk n onlara n mane olur
(niy bel xsusiyytlri olan Yaradann mvcudluunu tsdiq etmirlr)? nki
tbit Onun trfindn dzlib-nizamlanb v Onun mxluqudur. gr deslr
ki, tbit bu ilri kor-koran, he bir xbri v mqsdi olmadan yerin yetirir,
onda Onun ilrind bir nizam v hikmt grndyndn (tbitin) bu mlin
hikmtli bir Yaradann ii olmas mlum olar. Onlarn tbit adlandrd ey,
Allahn yaradlda v varlq almind icra etdiyi hmn qanundur.5

3 Biharul-nvar, c.3, sh. 55 , hdis29
1
2
307
135
xlaq
635.Gzl xlaq
1932. Allahn Peymbri ():slam gzl xlaqdr.1
1933. Allahn Peymbri (s):Gzl xlaq dinin yarsdr.2
1934. mam li ():Gzl xlaq mminin kitabnn srlvhsidir.3
1935. mam li ():Gzl xasiyyt btn yaxlqlarn mnyidir.4
1936. mam Sadiq ():Gzl xlaqdan lzztli hyat yoxdur.5
636. Gzl xlaqn smrlri
1937. Allahn Peymbri (s):Bnd, hrnd ibadtd zif olsa da,
znn gzl xlaq il axirtd byk drclr v ali mqamlara atar.6
1938. Allahn Peymbri (s):Hqiqtn, xoxasiyyt insan gndzlr
oruc tutan v geclr ibadt edn ksin savabna sahibdir.7
1939. Allahn Peymbri (s):mllr trzisind gzl xlaqdan ar bir
ey yoxdur.8
1940. Allahn Peymbri (s):Sizlrdn mn n sevimli v Qiyamt gn
n yaxn olan xs n xoxasiyytliniz v n ox tvazkar olannzdr.9
1941. Allahn Peymbri (s):xlaq daha gzl olan mminin iman daha
kamildir.10
637. Gzl xlaqn mnas
1942. mam li ():Gzl xlaq eyddir: haram ilrdn
uzaqlamaqda, halal dalnca getmkd, ailnin asayiini v rifahn tmin
etmkd.11
1943. mam li ():Salam vermk gzl xlaqdan irli glir.1
l-Xisal, sh.30 , hdis106
3 Biharul-nvar, c.71. sh.392 , hdis59
6 Mhctul-Beyza, c.5, sh.93
7 l-Kafi c.2, sh.100 , hdis5
8 Uyune xbare Rza. () c.2, sh.37 , hdis98
1
2
308
1944. mam Sadiq () -hdd v gzl xlaqn mnas bard veriln sualn
cavabnda: Gzl xlaql insan yumaq xasiyytli, mehriban, dannda saf
v dbli olan, qardas il mehriban rftar edn ksdir.2
638. Ali xlaqi siftlr
1945. Allahn Peymbri (s):Allah-taala gzl xasiyytlri sevr v alaq
xasiyytlrdn xolanmaz.3
1946. mam li ():Siz, xlaqi kramtlri ksb etmyi tvsiy edirm.
nki onlar yksli v baucaln mnyidir. Pis xasiyytlrdn uzaqlan,
nki onlar rfli insanlar alaq edr, zmt v alicnabl aradan gtrr.4
1947. mam li ():xlaqi kramtlri ld etmk yolunda ciddi v
sabitqdm olun.5
639. xlaqi kramtlrin izah.
1948. Allahn Peymbri (s):Hqiqtn, mn xlaqi kramtlri kamilliy
atdrmaq n gndrilmim.6
1949. mam Sadiq ():Allah-taala z peymbrin (s) xlaqi kramtlri
il imtiyaz verdi. Bellikl, siz d znz imtahan edin. gr bu xo
xasiyytlrdn sizd varsa, Allaha kr edin v bu kramtlrin artmasn
dilyin. Sonra onlardan onunu sayd: minlik, qnat, sbr, kr, dzmllk,
xo xasiyyt, sxavt, qeyrt, cat, mrdlik.7
1950. mam Sadiq () -xlaqi kramtlr bard: Sn zlm edn ks
gzt getmk. Sninl laqni ksn xsl laqni brpa etmk. Sndn bir
eyi sirgyn bxi etmk. Haqq danmaq, hrnd sn zidd olsa da.8
640. n gzl xlaqi kramtlr.
1951. mam li ():n gzl xlaqi kramt isardr.9
1952. mam li ():n yax xlaqi kramt gclnn (intiqam almaqdan)
gzt getmsi v znn ehtiyac olan xsin bxi vermsidir.10
1953. mam li ():n stn kramt v sxavt, nemti (bir ks)
tamamlamaqdr.11
641. Gzl xlaqn nticlri
1954. Allahn Peymbri(s):Gzl xlaq dostluq ipini mhkmldr.12
Mani l-xbar, sh.253 , hdis1
7 mali-Sduq, sh.118 , hdis8
8 Mani l-xbar, sh.191 , hdis1
1
2
309
1955. mam li ():xlaqn gzl et ki, Allah snin hesabn asan etsin.1
1956. mam Sadiq ():Gzl xlaq ruzini artrar.2
1957. mam Sadiq ():Yaxlq etmk v gzl xlaq evlri abad, mrlri
uzun edr.3
1958. mam Sadiq ():Gn buzu ridn kimi, gzl xlaq da gnahlar
ridr.4
642. Pis xlaq
1959. Allahn Peymbri (s):Pis xlaq, balanmayan gnahdr.5
1960. Allahn Peymbri(s):Hqiqtn, bnd znn pis xlaqna gr
Chnnmin n aa drcsin enr.6
1961. Biharul-nvar:Peymbr (s) rz etdilr:Filan qadn gndzlri
oruc tutur, geclr ibadt edir, amma bdrftardr. Qonularna (ac) dili il
ziyyt verir. Hzrt buyurdu:Onda bir xeyir yoxdur, o, Chnnmlikdir.7
1962. mam li ():Pis xlaq ruzinin azalmasna v ruhun igncy mruz
qalmasna sbbdir.8
1963. mam Sadiq ():Sirk bal xarab etdiyi kimi, pis xlaq da mli xarab
edr.9
643. Pis xlaqn aqibti
1964. mam li ():Pis xlaq sahibinin ailsi onun lindn sxntya db
bezar olar.10
1965. mam li ():Hvslsiz (v tndxasiyyt) olann rahatl az
olar.11
1966. mam li ():xlaq pis olann ruzisi az olar.12
1967. mam Sadiq () :t, t gtirr. Kim qrx gn t yems, xlaq pis
olar.13
644. n stn xlaq
1968. mam li ():n ox ehtirama layiq olan xasiyyt sxavt, faydas
daha hatli olan xasiyyt is daltdir.14
mali s-Sduq, sh.174, hdis 9
3 Biharul-nvar, sh.395 , hdis73
4 l-Kafi c.2, sh.100 , hdis 9 v7
5 Mhctul-Beyz, c.5, sh 93
6 Mhctul-Beyz, sh.93
1
2
310
1969. mam li ():n raftli xasiyytlr tvazkarlq, dzmllk v

mehribanlqdr.1
1970. mam Baqir () n stn xlaqi kramt hansdr? sualnn
cavabnda buyurub: Sbr v sxavt.2
645. xlaqi keyfiyytlrin laqliliyi
1971. mam li ():gr kimsd bir gzl xasiyyt olarsa, ondan digr
gzl xasiyytlrin d z xmasn gzlyin.3
1972. mam Sadiq ():Gzl xlaqi xsusiyytlr bir-birin baldr.4

1
2
311
136
rab
646. rab
1973. Allahn Peymbri (s):rab v iman he vaxt bir ksin daxilind,
ya qlbind bir yerd olmaz. 1
1974. Allahn Peymbri (s):rab, pisliklrin v byk gnahlarn
anasdr.2
1975. Allahn Peymbri (s):Btn pisliklr bir ev yb v bu evin
aar rab imkdir.3
647. rabn haram edilmsinin sbbi
1976. mam li ():Allah-taala qli qorumaq n rabxorluun trk
olunmasn vacib etdi.4
1977. mam Rza ():Allah-taala rab haram etdi. Ona gr ki, rab
pozunluq gtirr, rab onu inlrin qlini dyidirir, onlar Allah inkar
etmy, Allaha v Onun peymbrin thmt vurmaa, bhtan atmaa vadar
edir. Elc d, rab inlr fsad v qtl kimi (cinayt) mllr trdirlr.5
648. rabxorluun aqibti
1978. mam li ():Srxo, Allahn grn btprst kimi glck.6
1979. mam li ():Mstedici iki in hr bir ksin qrx gec v gndz
namaz qbul olunmur.7
649. rabxorla rftar trzi
1980. Allahn Peymbri (s):gr rabxor sz des, onu tsdiq etmyin,
eliliy gls ona qz vermyin, xstlns ona ba kmyin, ls dfnind
itirak etmyin v ona mant taprmayn. 8
1981. Allahn Peymbri (s):rabxor kkrd bnzyir. Ona yaxn

hdis 13181
3Biharul-nvar, c.79, sh.148
5 yune xbare Rza (), c.2, sh.98 , hdis2
6 l-Xisal, sh.632
7 l-Xisal, sh.632
1
2Knzul-Ummal,
312
getmyin ki, kkrd pis iy verdiyi kimi, o da sizi pis qoxulu edr.1
650. rabxorun qbrdn (Qiyamt gn) qalxmas
1982. mam Sadiq ():Bu dnyada mstedici ikilr in kslr tn
lrlr, tn halnda qbrdn qalxar v tn halda da Chnnm gedrlr.2
651. rabxorluu trk etmy hvslndirmk
1983. Allahn Peymbri (s):Hr ks Allahdan qeyrisi n (d olsa)
rabxorluu trk edrs, Allah-taala ona (Cnntd) pak v mhrlnmi
rabdan iirdr. li () rz etdi:Allahdan qeyrisi n? Buyurdu:Bli,
Allaha and olsun, zn (salamln) qorumaq n.3
652. rab tsiri gstrn hr eyin qadaan olunmas
1984. mam Kazim ():Allah-taala rab onun adna gr deyil,
nticlrin gr haram etmidir. Buna sasn, rabn nticlrin malik olan
hr bir ey d rabdr (hkmnddir).4

Svabul-mal, sh.290 , hdis5
1
2
313
137
Qorxu
653. Qorxu. (Allah qorxusu)
1985. Allahn Peymbri (s):Hikmtin ba Allah qorxusudur.1
1986. Allahn Peymbri (s):Hamdan ox Allahdan qorxan ks, Allah
yannda n ali mqam sahibi olan insandr.2
1987. Allahn Peymbri (s): ey insana nicat verr: v gizlind
Allahdan sanki Onu grrm kimi qorxmaq. nki sn Onu grmsn d, O
sni grr.3
1988. Allahn Peymbri (s):Allah daha ox tanyan, Allahdan daha ox
qorxar.4
1989. mam li ():Allah qorxusu, Allah tanyanlarn kynyidir.5
1990. mam Sccad ():Ey Adm vlad! Allah qorxusu snin altdan
geydiyin paltar v qm-qss stdn geyindiyin geyim olanadk daim xeyirbrkt iind olacaqsan.6
654. Mmin iki qorxu arasnda yaayr
1991. mam Sadiq ():Mmin iki qorxu arasnda yaayr: Kemid etdiyi
gnaha gr qorxur v Allahn hmin gnahlar balayb balamadn
bilmir. Elc d, qalan mrn gr qorxur v bilmir ki, bu mddtd lm
sbb olan hans gunahlar edck. Bellikl, mmin daim qorxu iinddir v
qorxudan baqa he n onu islah etmz.7
655. Mmin qorxu v midl yaayr
1992. Allahn Peymbri (s):gr Allahn rhmtinin lsn
bilsydiniz, ona arxalanb az bir mldn baqa he n etmzdiniz. gr Allahn
qzbinin lsn bilsydiniz, he vaxt nicat tapmayacanz dnrdiniz.8

4 Biharul-nvar, sh. 393 , hdis64
7l-Kafi, c.2, sh.71, hdis 12
1
2
314
1993. mam Sadiq ():Allaha el midvar ol ki, sndn gnah etmk

qorxusunu gtrmsin v Allahdan el qorx ki, sni Onun rhmtindn myus
etmsin.1
1994. mam Sadiq () :Atam buyurard:El bir mmin bnd yoxdur ki,
qlbind iki nur olmasn: qorxu nuru v mid nuru. gr onlarn hr ikisi
trziy qoyulsa, biri-digrindn ar glmz.2
656. Allahdan qorxann lamtlri
1995. mam li () :z Rbbindn qorxan ks zlm etmkdn kinr.3
1996. mam Sadiq ():Bnd, qorxan v midvar olmaynca mmin olmaz.
Qorxu v mid onu (xeyir) ml kmyinc, qorxan v midvar olmaz.4
1997. mam Sadiq ():Qorxan ks odur ki, qorxu onunn danan dil
saxlamasn.5
657.Qorxunun izah
1998. mam li ():Allahn zlmndn qorxmayn (nki o he ks zlm
etmz), znz znz zlm etmkdn qorxun.6
1999. mam li ():z gnahndan baqa he ndn qorxma, z
Rbbindn baqa he ks mid balama.7
2000. mam li ():Allahdan qorxduun zaman Ona trf qarsan,
mxluqdan qorxduun zamansa ondan qarsan.8
658. Qorxunun nticlri
2001. Allahn Peymbri (s):(Yolun thlksindn v quldurlardan)
Qorxan ks gec vaxt hrkt edr. Gec hrkt edn ks mnzil bana atar.
Bilin ki, Allahn mallar ox bahaldr. Bilin ki, Allahn mal Cnntdir.9
2002. Allahn Peymbri (s):Allah-taala buyurmudur:z izzti clalma
and olsun, bndm n iki qorxunu v iki asayii birlikd yaratmaram.
Bellikl, gr (bnd) dnyada znn Mndn amanda olduunu bils,
Qiyamt gn onu qorxudaram v gr dnyada Mndn qorxarsa, Qiyamt
gn ona asayi bx edrm.10
2003. mam li ():Qorxu nfsi gnahlardan kindirr v onun
itatsizliyinin qarsn alar.11
2004. mam li () :Qorxusu (v ehtiyat) ox olan az ziyan grr.1
l-Kafi, c.2, sh.67 , hdis1
1
2
315
2005. mam li ():Qorxunun meyvsi asayidir.2

2006. mam Hsn ():Kim Allaha bndlik ets, Allah btn yalar
onun bndsi edr.3
2007. mam Sadiq ():Kim Allahdan qorxsa, Allah hr eyi ondan
qorxudar v kim Allahdan qorxmasa. Allah-taala onu hr eydn qorxudar.4
2008. mam Hadi ():Kim Allahdan qorxsa ham ondan qorxar.5
659. Allahdan qeyrisindn qorxmaqdan kindirmk
2009. Allahn Peymbri (s):Allahn Adm vladna hkmran tyin etdiyi
el bir ks olmayb ki, Adm vlad ondan qorxmasn. gr Adm vlad
Allahdan qeyrisindn qorxmasayd, Allah-taala zndn baqa he ksi onun
zrind hakim tyin etmzdi. Adm vlad mid etdiyi ksdn baqa he ks
taprlmad. gr Adm vlad Allahdan qeyrisin mid bslmsydi,
Allahdan baqa bir ks taprlmazd.6
2010. Allahn Peymbri (s):Xo o ksin halna ki, Allah qorxusu onu
insanlardan qorxmaqdan kindirmidir.7
2011. Allahn Peymbri (s):Allah yolunda he bir mzmmt ednin
danlandan ryin qorxu salma.8
660. Bir eydn qorxanda mnasib rftar
2012. mam li ():Bir idn qorxan zaman zn onun auuna at. nki
o idn brk qorxmaq, o i balamaqdan daha tin v daha ox ziyanldr.9
2013. mam li ():in tinliyindn v arlndan qorxanda onun
mqabilind dyant v yilmzlik gstr ki, o i sn ram olsun. Hadislr
qarsnda x yolu ara ki, ilrin sn asan olsun.10
661. Mxtlif
2014. mam li ():He ksi qorxutmayan ks, he vaxt qorxmaz.11
2015. mam Sadiq ():Qorxduun bir yer daxil olan zaman bu ayni
oxu:Rbbi dxilni mudxl sidqin vxricni muxrc siqgin vcl li min
ldunk sultann nsira.12 (Yni, ey Rbbim. Mni hqiqi giridn daxil v
hqiqi x yerindn xaric et, z trfindn mnim n bir qdrtli kmki
tyin et) Qorxduun bir ksi grdyn zaman aytl -krs13 oxu.1
4 l-Kafi c.2, sh.68 , hdis3
8 l-Xisal, sh.526 , hdis13
12 sra, ay 80
13 Bqr, ay 255-257
1
2
316
2016. mam Rza ():Azda (gnahda) Allahdan qorxmayan, ox (gnahda)

da Ondan qorxmaz.2
1
2

317
138
Xyant
662. Xyant
2017. Allahn Peymbri (s):Sn xyant edn xyant etm ki, sn d
onun kimi olarsan.1
2018. Allahn Peymbri (s):mant xyant edn bizdn deyil.2
2019. mam li ():Xyant ikizllyn mnyidir.3
2020. mam Sadiq () :Mmin, xyant v yalandan baqa, hr xasiyyti
gtr bilr.4
2021. Maviyy ibn mmar:mam Sadiq () rz etdim:Mn bir nfr
myyn mbl pulu mant verirm, o is, ona bir ey taprdm inkar edir.
Bir mddt sonra o mn mal taprr. Bel olan halda mn ona taprdm (v
mn vermdiyi) pulun vzind bu mal zm gtr bilrmmi?
Buyurdu:Xeyr. Bu xyantdir.5
2022. bu Smam:mam Baqirin () xidmtin glib rz etdim:Sn
qurban olum, mn Mkknin yaxnlna kmk istyirm v mrci6
borcluyam, n buyurursan? Buyurdu:z borcunu qaytar. Ehtiyatl ol ki,
boynunda borc qalmadan Rbbinin grn gedsn. nki mmin xyant
etmz.7
663. Xain v xyantin mnas
2023. Allahn Peymbri (s):Din qardann sirrini ifa etmk xyantdir.
Buna gr bu idn uzaqla.8
2024. Allahn Peymbri (s):Xyantkarn drd niansi var: rhman olan
Allaha itatsizlik etmk: qonularna ziyyt vermk, hamya nifrt etmk,
zbana v asi adamlara qoulmaq.9
2025. mam li ():Xyantkar, zn Allahdan qeyrisi il mul edn v
bugn dnnindn pis olandr.1
4 l-xtisas, sh.231
5 Nurus-Sdleyn. c.2, sh.144 , hdis68
6 Mr slam dinindn dnn v kafir hkmnd olan bir mzhbdir.
7 llu-raye, sh.528, hdis 7
1
2
318
2026. mam Sadiq ():Bizim dostlarn hr birindn onun din qarda hr

hans bir tinliyi il laqdar kmk ists v o da ona kmk etmk n var
qvvsi il almasa, Allaha, peymbr v mminlr xyant etmidir.2
2027. mam Cavad ():nsann xyantkarlna, xainlrin mantini
saxlamas kifayt edr.3
664. Xyantin zirvsi
2028. mam li ():Smimi dosta xyant etmk v hd-peymanlar
pozmaq xyantin zirvsidir.4
2029. mam li ():n pis xyantlrdn biri, taprlan eylr xyant
etmkdir.5
2030. mam li ():n byk xyant xalqn xyanti v n pis
hoqqabazlq rhbrlrin hoqqabazldr.6

1
2
319
139
Xeyir
665. Yaxlq
2031. Allahn Peymbri (s):Yaxlq kn tezlikl yaxlq bir.1
2032. mam li ():Xeyir ml bdi qalan qazanc, saf v travtli
meyvdir.2
2033. mam li ():Xeyir aac kn ondan n irin meyvlr drr.3
2034. mam li ():Kim xeyirli bir i grrs, bu iin nticsi hamdan
vvl onun zn yetir.4
2035. mam li ():Yax i, pis idn asandr.5
666. Xeyirlrin toplusu
2036. Allahn Peymbri (s):Allahdan qorxmaq btn xeyirlrin
toplusudur.6
2037. mam li (): ey xeyirlrin cmidir: nemt bx etmk, hdpeymana sadiq olmaq v sileyi-rhm.7
2038. mam li ():bdi qalan eylr ml etmk v yox olub aradan
gedn eylri alaq bilmk btn xeyirlrin cmidir.8
2039. mam li ():Allaha xatir dostluq v Allaha xatir dmnilik
etmk, Allaha xatir sevmk v Allaha xatir nifrt etmk btn xeyirlrin
cmidir.9
2040. mam Sccad ():Btn xeyirlri, tamah gzn xalqn maldvltindn kmkd grdm.10
2041. mam Sccad ():Btn xeyir v yaxlqlar nfsi saxlamaqdadr.11

11 Thful -Uqul, sh.278.
1
2
320
667. Dnya v axirt xeyirlrin yetimyin amillri

2042. Allahn Peymbri (s):Drd ey kim verilrs dnya v axirt
xeyirlri ona verilmidir: dzml bdn, Allah zikr edn dil, kr edn qlb
v lyaqtli zvc.1
2043. mam li ():Dnya v axirtin xeyri mli saleh insanlarla sirdalq
v dostluq etmkd cm olmudur.2
2044. mam li () :Kimd xislt olarsa dnya v axirtin xeyirlri
onun ruzisi olmudur. Bunlar Allahn qzav qdrin raz olmaq, tinlik v
blada sbr gstrmk, rahatlq v rifahda kr etmkdir. 3
2045. mam li ():Sbhan olan Allah bndy dnya v axirt
xeyirlrindn hr bir eyi, yalnz onun gzl xlaqna v pak niyytin gr
bx etmidir.4
2046. mam li ():Kim bu drd xislt verilibs dnya v axirtin
xeyirlri ona verilmidir: doru danmaq, mantdarlq, btnini haramdan
qorumaq v gzl xlaq.5
668. Xeyrin izah
2047. mam li (): Mal-dvltin v vladlarn oxluu xeyir v yaxlq
demk deyil. slind, xeyir snin drin elm v byk sbr malik olman,
Rbbin ibadt etdiyin gr xalq arasnda baucaln, xeyir i grdyn
zaman Allaha kr etmyin v pislik ednd Rbbindn balanman
dilmyindir.6
2048. mam Hsn (): Onda he bir rr v pisliyin olmad xeyir,
nemtlr kr etmk v tinliklr qarsnda sbr gstrmkdir.7
669. Allah bndnin xeyrini istdikd...
2049. Allahn Peymbri (s): Allah bndnin xeyrini istynd onu dind
fqih v drrakli, dnyaya etinasz v z eyblrini grn edr.8
2050. Allahn Peymbri (s): Allah bndnin xeyrini istyn zaman, onu
yuxuda mzmmt edr.9
2051. Allahn Peymbri (s): Allah bndnin xeyrini istyn zaman onu
bala kr. Dedilr:Onu nec bala kr? Buyurdu:lmndn qabaq ona
yax bir i grmyi nsib edr v sonra onun cann alar.10
Mustdrkul-Vsail, c.2, sh.414, hdis 2338

1
2
321
2052. mam li (): Allah bndnin xeyrini istdikd ona qnatcillik

nemtini bx edr v zvcsini lyaqtli edr.1
2053. mam Sadiq (): Allah bndnin xeyrinin istyn zaman, onun
qlbind a nqt yaradar. Bunun da nticsind qlb haqqn tlbin qalxb
dolanmaa balayar. Bu zaman, o, yuvasna atan qudan da tez sizin qidniz
qovuar.2
670. Allah bir xalqn xeyrini istyn zaman...
2054. Allahn Peymbri (s): Allah bir xalqn xeyrini istyn zaman
onlarda dinini tanyanlarn sayn artrb cahillrinin sayn azaldar. Bellikl,
fqih bir sz sylynd zn trfdar tapar v cahil bir sz deyn zaman
mlub olar.3
2055. Allahn Peymbri (s): Allah-taala bir xalqn yaamasn v
inkiafn istynd onlara qnatcillik v raft nemtini bx edr.4
2056. Allahn Peymbri (s): Allah-taala bir ailnin xeyrini istyn
zaman, onlar (bu ailnin zvlrini) dind agah v drrakli edr, kiiklri
byklrin hrmtl yanaar, aild bir-birin qar mlayim olma v
nvazi gstrmyi, ail xrclrind qnatcilliyi v israf etmmyi onlara nsib
edr. Onlar z eyblrindn agah edr ki, nqsanlarndan l kib tvb etsinlr.
gr Allah-taala bir ailnin xeyrini istms onlar z bana buraxar.5
671. Xeyir ilrd tlsmy tviq
2057. Allahn Peymbri (s) : Xeyir iin qaps bir ksin zn alan
zaman, hmin xs lin dn bu frstdn istifad etmy tlsmlidir. nki
bu qapnn n vaxt onun zn balanacan bilmir.6
2058. Allahn Peymbri (s): Allah-taala tez bir mddtd hyata ken
xeyir ii sevr.7
2059. mam li (): Xeyir ii tez yerin yetirmy tlsin ki, baqa bir il
mul olduunuza gr o (xeyir) idn qalmayasz.8
2060. mam Sadiq (): Atam buyurard:El ki, xeyirli bir ii grmk
niyytind oldun, onu yerin yetirmy tls. nki bana n glcyini
bilmirsn.9
2061. Allahn Peymbri (s): n yax ilr vacib mllr, n pis ilr is
bidtlrdir.10
7 l-Kafi, c. 2, sh.142, hdis 4
10 l-xtisas, sh.342
1
322
2062. Allahn Peymbri (s): lrin n xeyirlisi aqibti n xeyirli

olanlardr. 1
2063. mam li (): lrin n yaxs, balanc asan, sonu xoa gln v
nticlri byniln ilrdir.2
2064. mam Kazim (): lrin n yaxs onlarn orta hdd olandr.3
673.Kiik xeyir mli az hesab etmyin qadaan olunmas
2065. mam li () : Xeyir ii yerin yetirin v onlarn he birini kiik
sanmayn. nki onun kiiyi byk, az da oxdur.4
2066. mam Sadiq (): He vaxt yax mli kiik sayma. nki sabah
(Qiyamt gn) sn onu grcksn v o? sni ad edck.
674. Yaxlq v pislik meyar
2067. mam li (): Yaxlq v pislik yalnz insanlarla tannar. Yaxl
tanmaq istsn yaxlq et ki, onun hlini tanyasan. Pisliyi tanmaq istsn
pislik et, onda onun da hlini tanyarsan.5
675. Xeyirxahlarn siftlri
2068. Biharul-nvar: Merac hdisind deyilir: Ey hmd! Hqiqtn,
xeyir v axirt hli utancaq v ox hyal insanlardr. Onlarn cahilliklri az,
mnftlri ox, mkrlri azdr, insanlar onlardan ziyyt grmzlr. zlri
zlrin gr ziyyt krlr, danqlar dnlmdr, z nfslrinin
hesabatn apararlar v onu (nfslrini) mzmmt edrlr. Gzlri yuxuya
gedr, amma qlblri oyaq olar, gzlri alardr, qlblri Allah xatrlamaqla
muldur, baqa insanlar qafillrdn hesab olunan zaman onlar Allah
xatrlayanlardan saylar... He bir ey, bir an olsa bel, onlar Allah
xatrlamaqdan saxlamaz. Onlar n ox yemk, n ox danmaq, n d ox
geyinmk hvskardr. nsanlar onlarn yannda l, Allah onlarn nzrind
hmi diri v qyyumdur.6
676. Yaxlqdan daha yax
2069. mam li () : Yaxlqdan, yalnz onun mkafat daha yaxdr.7
2070. mam Sadiq (): Doru danmaqdan daha yax doru danandr.
Yaxlqdan daha yax yaxlq edndir.8
mali Saduq, sh.395, hdis 1

5Biharul-nvar, c.71, sh.182, hdis 37
5Biharul-nvar, c.78, sh, 41, hdis 26
1
2
323
2071. mam Hadi (): Yaxlqdan daha yaxs yaxlq edndir.

Gzllikdn daha gzli gzl danandr. Elmdn daha yaxs elm sahibidir.1
677. Xeyir i yol gstrmyin dyri.
2072. Allahn Peymbri (s): Xeyir i yol gstrn, ona ml edn xs
kimidir.2
2073. Allahn Peymbri (s): Xeyir i yol gstrnin cri, ona ml
ednin cri qdrdir.3

3 Shih-Muslim, hdis 1893
1
2
324
140
stixar (Allahdan xeyir dilmk)
678. stixar
2074. Allahn Peymbri (s): Bir i grmk niyytind olan zaman yeddi
df Allahdan xeyir ist. Sonra bax, gr qlbindn daha tez n keir v bil ki,
xeyir ondadr, yni ona ml et.1
2075. mam li (): Allahdan xeyir istyn (istixar edn) peman
olmaz.2
2076. mam li (): Allahdan xeyir ist v bel etmdn he bir ii sem!
nki ox adam Allahdan xeyir istmdn bir i grb v bu i onlarn mhvin
sbb olub.3
2077. mam Sadiq (): Allahdan xeyir istyn el bir mmin bnd
olmayb ki, Allah onun qarsna xoaglmz hadis xartsa da, ona xeyir
vermmi olsun. (nki onun xeyri el hmin hadisddir).4
2078. mam Sadiq () ibn bi Yfur Allahdan xeyir istmk haqda
buyurub: vvl Allah byklk v zmtil yad edib hmd-sna sylyirsn,
peymbr v onun hli-Beytin () salavat gndrdikdn sonra deyirsn:
Allahumm inni sluk binnk alimul-qeybi v hadtir-rhmanir-rhimi
v nt llaml-quyub, stxirullah v rhmtihi (yni, Ey Rbbim, Sn qeybi
v akar bilnsn, rhman v rhimsn, Sn btn sirlri bilnsn, Sndn
ehtiyacm dilyirm. Allahdan rhmtinin kmyi il xeyir istyirm.)5
2079. mam Sadiqin () bzn bir ii grmyi qrara alram. Onun
barsind Allahdan xeyir istyirm, amma fikrim bir nticy atmr. deyn
xs cavabndan: Quran a v grdyn ilk ayy uyun olaraq Allahn
istyi il ml et.6
2080. mam Sadiq (): ki rkt namaz ql v Allahdan xeyir ist. nki
Allaha and olsun, Rbbindn xeyir dilyn el bir mslman olmayb ki, Allah
mtlq ona xeyir v yaxlq bx etmmi olsun.7

5Biharul-nvar c.91, sh.256, hdis 1
6 Thzibul-Ehkam, c.3, sh.310, hdis 960
1
2
325
141
Camaatla mehriban davranmaq
679. Camaatla mehriban davranmaq
2081. Allahn Peymbri (s):Rbbim mn vacibatlar yerin yetirmy
frman verdiyi kimi, xalq il mehriban rftar etmyimi d mr etmidir.1
2082. Allahn Peymbri (s): Xalqa mehribanlq gstrmk imann,
onlarla yumaq v xoluqla rftar etmk is hyatn yarsdr.2
2083. Allahn Peymbri (s): Kimd ey olmasa onun he bir mli
kamil olmaz. Bu onu Allaha itatsizlikdn kindirn phrizkarl v mnvi
paklq, insanlarla mehriban davranmana sbb olan gzl xlaq v xo
xasiyyt, onunla cahil adamlarn nalayiq rftarn zndn uzaqladrd dzm
v helmdir.3
2084. mam li (): qlin meyvsi insanlarla mehriban davranmaqdr.4
2085. mam li (): Dinin v dnyann salamatl xalqla mehriban
olmaqdr.5
2086. mam li (): z dmnlri il mehriban davranan ks,
mhariblrdn amanda olar.6
2087. mam li (): gr xoluqla rftar etmk bir ksi islah etmirs, ar
cza vermk onu dzldr.7
2088. mam li () z shablrini mzmmt edrkn: N vaxta qdr
sizinl kryind yara olan cavan dvlr v khnlmi paltarlarla davranlan
kimi ehtiyatla rftar edcm?! Bir trfdn tikilnd, o biri trfdn skln
paltarlar kimi... Mn bilirm, sizi n islah edr, sizin yriliyinizi v aznlnz
n dzldr. Amma mn sizin islah olunmanz, zm xarab etmk bahasna
baa glmsini rva bilmirm.8

3
4
5
6
7
8 Nhcl-Bla, xtb 69
1
2
326
142
Dua
670. Dua
Quran:
De:gr sizin duanz olmasa, Rbbim siz he bir dyr vermz, slind
siz tkzib etdiniz v tezlikl (zab siz) yaxn olacaq.1
V sizin Rbbiniz dedi: Mni arn, siz cavab verim. Mn ibadt
etmkdn boyun qaran kslr tezlikl xar olmu v ahu-zar ed-ed
Chnnm daxil olacaqlar.2
Hdis:
2089. Allahn Peymbri (s): Dua ibadtin mayasdr (irsidir) v dua
etmkl he ks hlak olmaz.3
2090. Allahn Peymbri (s) : Dua mminin silah, dinin stunu,
smalarn v yerin nurudur.4
2091. Allahn Peymbri (s): nsanlarn n acizi, dua etmkd aciz
olandr.5
2092. Allahn Peymbri (s): n stn ibadt duadr. Allah-taala bndy
dua izni (v uuru) vernd rhmt qapsn onun zn aar. bhsiz ki, dua
etmkl he ks hlak olmaz.6
2093. mam linin () mam Hsn () vsiyytindn: Bil ki, dnya v
axirt alminin xzinlrinin sahibi olan Ks, sn Onu armaa icaz v
snin duan qbul etmy zmant vermidir. Sn mr etmidir ki, Onu
arasan, O da bx etsin. O, mehriban v balayandr. Sninl z arasnda
bir hicab qoymam v sni bir vasiti gtirmy vadar etmmidir... Sonra z
xzinlrinin v srvtlrinin aar olan duan v Ondan (nemt) istmyi snin
ixtiyarna vermidir. Bellikl, sn istdiyin vaxt dua etmkl Onun
xzinlrinin qapsn aarsan.7
2094. mam li (): Dua rhmt qapsnn aar v qaranlqda (iq saan)
raqdr.8
Furqan, ay 77
afir, ay 60
1
2
327
2095. mam li (): Yer znd Allahn n ox sevdiyi i duadr.1

2096. mam li (): Dua mminin sipridir.2
2097. mam Sadiq (): Sn dua etmyi tvsiy edirm. nki onda hr
drdin fas var.3
2098. mam Sadiq (): Dua et v dem ki, i idn keibdir (yni, n
yazlbsa o da olacaqdr). Hqiqtn, Allah drgahnda el bir mqam v drc
var ki, ona duadan baqa he bir vasit il atmaq olmaz.4
2099. mam Sadiq (): Dua iti silahdan daha ox tsirlidir.5
2100. mam Rza (): Peymbrlrin silahndan yapn.! Sorudular:
Peymbrlrin silah ndir? Buyurdu: Dua.6
681. Dua mtlq ba verck aln yazsn (qza v qdri) dyidirr
2101. Allahn Peymbri (s): Qzan (aln yazsn) duadan baqa he n
qaytara bilmz.7
2102. mam Sccad (): Dua insan nazil olan v nazil olacaq bladan
qoruyar.8
2103. mam Kazim (): Hmi dua edin. nki Allah drgahna dua edib,
Ondan istmk ilahi qzav-qdrd yazlan v yalnz hyata kemsi qalan
blan uzaqladrar. Bellikl, Allaha dua olunsa v Ondan istnils, Allah-taala
blan birdflik geri qaytarar.9
682. Dua mxtlif blalar uzaqladrar
2104. Allahn Peymbri (s): Bla qaplarn dua il balayn.10
2105. mam li (): Bla dalalarn dua il geri qaytarn. Ba blalar
kmi, bladan can boazna ylm xsin duaya olan ehtiyac asud
yaayan, ancaq bladan amanda olmayan xsdn ox deyil.11
2106. mam Sadiq (): Hr ks, ona bla yeti bilcyindn narahat olarsa
v blann gliindn vvl dua edrs, Allah-taala he vaxt ona bla
gndrmz.12
683. Dua il hadislri qabaqlamaq
Quran:

c.2, sh.468, hdis 7
7 Mkarimul-xlaq, c.2, sh.7, hdis1978
1
2l-Kafi,
328
nsana bir zrr yetin zaman, Rbbin trf z tutub Onu arar. Sonra,
Rbbi trfindn Ona bir nemt ta edildikd, bundan vvl etdiklri btn
dualar yaddan xarar v (insanlar) haqq yolundan azdrmaq n Allaha
riklr qoar. De: Hl z kfrnl bir mddt (dnya hyatndan) bhrln.
(Axirtd) Sn Chnnm hlindnsn. 1
Yaxud li hr yerdn zlb arsiz qalan bir kims Onu aran zaman
duasna cavab vern, tinliyini aradan gtrn v sizi yer znn varislri
edn kimdir?. Mgr Allahla yana baqa bir tanr varm? Nec d az nsiht
gtrrsnz.2
Hdis:
2107. Biharul-nvar: Allah-taala Davuda () vhy etdi:Xoluqda v
rahatlqda Mni yad et ki, tinlikd v sxntda snin duan qbul edim.3
2108. Allahn Peymbri (s): Rahatlq vaxt zn Allaha tantdr ki,
tinlik v sxnt zaman da O sni tansn.4
2109. mam Baqir (): Layiqlisi budur ki, mmin tinlik v sxnt vaxt
dua etdiyi kimi, xoluq v rahatlqda da el dua etsin.5
684. Hr bir ehtiyac n dua etmy tviq
2110. Biharul-nvar: Allah-taala Musaya () vhy etdi: Ehtiyacn olan
hr bir eyi-htta qoyunlarn otunu v xmirinin duzunu da- Mndn ist.!.6
2111. Allahn Peymbri (s): Hr bir hactiniz n, htta ayaqqabnn
ba n olsa bel, xahi linizi Allaha doru uzadn. nki Allah onu
asanladrmaynca, asan olmaz (yerin yetmz).7
2112. mam Baqir (): z kiik hactlrinizi xrda v az hmiyytli hesab
etmyin. nki Allahn n ox sevdiyi mminlr daha ox dua edn kslrdir.8
685. Dua hactin qbul olunmasnn aardr
Quran:
Bndlrim sndn Mnim barmd soruduqda (syl ki,): Mn onlara
yaxnam v Mni aran ksin duasna cavab verrm. Grk onlar da Mnim
arma cavab versinlr v doru yolu tapmaq n Mn iman gtirsinlr.9
Hdis:
2113. Allahn Peymbri (s): Allah-taala bir bndnin xahiini yerin
yetirmk istynd, ona dua etmk icazsi (v uuru) ta edr.10
1
Zmr, ay 8
Nml, ay 62
3 Biharul-nvar, c.93 sh.381 , hdis6
4Biharul-nvar, c.77, sh.87 , hdis3
7
8 Mkarimul-xlaq. c.2, sh.97 , hdis2275
9
Bqr, ay186
2
329
2114. mam li (): Kim pak v mqdds olan Allahn (rhmt) qapsn
dys, o qap zn alar.1
2115. mam Hsn (): Allah-taala kimin zn dua v istk qapsn
absa, qbul qaps da onun zn almdr.2
686. Duann qbul olunma rtlri
1. Mrift (Tanmaq)
2116. mam Sadiq (): Niy bizim dualarmz qbul olunmur? dey
soruan bir dst adama cavabndan: nki tanmadnz bir Ksi
arrsnz.3
2117. mam Sadiq () Grk Mnim dvtimi qbul etsinlr v Mn
iman gtirsinlr. aysi bard buyurduqlarndan: Yni bilsinlr ki, Mndn
istdiklri eyi, onlara ver bilrm.4
2.Allah tanman tlblrin ml etmk
2118. mam li () Allah-taala Mni arn, siz cavab verim.. buyurur,
bs biz dua etsk d, niy dualarmz qbul olunmur? sualna cavabnda:
nki sizin qlblriniz skkiz xyant etmidir. Onlarn birincisi budur ki, siz
Allah tandnz, amma Onun haqqn siz vacib etdiyi kimi yerin yetirmdiniz.
Buna gr, Allah tanmanzn siz bir faydas olmad... Siz, dua qaplarn v
yollarn balayandan sonra sizin hans dualarnz qbul olunar?.5
3. Halal qazanc
2119. Allahn Peymbri (s): Hqiqtn, bnd yemyi haram olduu
halda llrini dua n Allah drgahn uzadr. Mgr bel halda onun duas
qbul olunarm?!6
2120. Allahn Peymbri (s): Qazancn halal et ki, duan qbul olunsun.
nki insan bir (haram) tik azna qoyarsa, qrx gn ibadti qbul olunmaz.7
2121. mam Sadiq (): Sizlrdn hr kim dualarnn qbul olunmasn
istyirs, z qazancn tmiz etsin v insanlarn haqqn dsin. Qarnnda haram
mal v boynunda bir ksin haqq olan insann duas Allah drgahna qalxmr.8
4. Dua vaxt qlbin kvrlmsi v rkdn dua olunmas
2122. Allahn Peymbri (s): Bilin ki, Allah-taala qafil v xbrsiz
qlbdn gln duan qbul etmir.9
5 lamud-Din, sh.269
6 radul-Qulub, sh.149
7 Mkarimul-xlaq c.2, sh.20 , hdis2045
1
2
330
2123. Allahn Peymbri (s): Qlbin kvrldiyi vaxt dua etmyi qnimt
bil. nki qlbin kvrlmsi (riqqti) rhmtdir.1
2124. mam Sadiq (): Allah-taala da qlbdn gln duan qbul etmz.2
2125. mam Sadiq (): Hr zaman sizlrdn birinin qlbi kvrls, dua
etsin. nki qlb xalis v pak olmaynca kvrlmz.3
687. Duann qbul olunmasna mane olan sbblr
1. Gnah.
2126. mam Baqir (): Bnd Allahdan bir hact dilyn zaman Allah-taala
z nin gr yaxn glckd, ya bir qdr txir salaraq onun duasn qbul
edr. Amma, bnd sonradan gnah edr. Bel olan halda Allah-taala Mly
deyr: Onun dilyini yerin yetirm v onu (nemtdn) mhrum et. nki o,
zn Mnim qzbim duar etdi v Mnim trfimdn mhrumiyyt layiq
oldu.4
2. Zlm.
2127. mam li (): Allah-taala Mrym olu saya vhy etdi: Bni srailin
zadganlarna de ki.... Mn sizin he birinizin v boynunda mnim
mxluqlarmn haqq olan kslrdn he birinin duasn qbul etmrm.5
2128. mam Sadiq (): Allah-taala buyurmudur: And olsun izzticlalma, gr mzlum zn olan zlm kimi bir zlm baqasna qar edibs,
onun zalm barsind etdiyi dua v Lnti qbul etmrm.6
3. Duann Allahn hikmtin uyun olmamas.
2129. mam li () :Pak v mqdds Allahn krmi Onun hikmtin
zidd deyil. Buna gr hr dua qbul olunmur.7
688. Dua etmyin qaydas
1. Bismillah demk.
2130. Allahn Peymbri (s): Bismillahir rhmanir rhiml balayan dua
geri qaytarlmaz.8
2. Allah (gzl siftlrl) vsf etmk.
2131. Allahn Peymbri(s): Allahn vsfi il balanlmayan hr bir
duann axr yoxdur (yni, qbul olunmaz).1
l-Dvat, sh.30 , hdis60
3l-Kafi, c.2, sh.477 , hdis5
8 l-Dvat, sh.52 , hdis131
1
2
331
3. Mhmmd v onun hli-Beytin salavat gndrmk.

2132. mam Sadiq (): Dua Mhmmd v hli-Beytin salavat gndriln
vaxtadk daim hicabdadr.2
2133. mam Sadiq () :Kim Allahdan bir hact ists Mhmmd v hliBeytin salavat gndrmkl balasn, sonra hactini dilsin v axrda yen
Mhmmd v ali Mhmmd salavat gndrsin. nki Allah-taalann ni v
rfi duann vvlini v axrn qbul edib, ortasn is qbul etmmkdn daha
ykskdir. Bel ki, Mhmmd v hli-Beytin salavat Allahdan gizlin
qalmaz.3
4.mli saleh insanlar fati etmk.
2134. mam Kazim (): Allahdan bir hact istynd de: Prvrdigara!
Mhmmd v hli-Beytinin haqqna Sndn istyirm...nki o ikisinin Snin
yannda (ali) mqamlar vardr.4
5. Gnah etiraf etmk.
2135. mam Sadiq (): (Duada) vvlc Allah mdh etmk v sonra
gnah etiraf edib hacti dilmk lazmdr.5
6. Yalvarmaq v israr.
2136. Biharul-nvar: Allah-taalann saya () nsihtlrindn:Ey sa!
Mni qmli halda, kmyin he ks glmyn v suda batan xs kimi ar...
Mni yalnz xar, zlil, ahu-zar ed-ed v xalis niyytl ar. Mni bu halda
arsan, sn cavab verrm.6
2137. mam Hseyn () :Allahn Rsulu (s) dua vaxt bir qdr yemk
istyn yazq, dilni kimi llrini gy qaldrard.7
7. ki rkt namaz qlmaq.
2138. mam Sadiq (): Kim dzgn dstmaz alb, iki rkt namaz qlsa,
onun rukusu v scdlrini kamil kild yerin yetirs, sonra salam verib
Allah, peymbri mdh ets v hactini ists yerind istmidir. Hr kim
yerind xeyir v yaxlq ists namid qaytmaz.8
8. styi ox bilmmk.
l-Kafi c.2, sh.491 , hdis1
4l-Dvat, sh.51 , hdis127
5 Biharul-nvar, c. 93, sh.318 , hdis23
7 Mkarimul-xlaq. c.2, sh.8 , hdis1981
1
2
332
2139. Allahn Peymbri (s): Allahdan istyin v ox istyin. nki Onun

n he n ox v byk deyil.1
2140. mam Baqir (): He vaxt xahi v istyi ox bilmyin. nki Allah
drgahnda olanlar sizin dndynzdn daha oxdur.2
9. Xahid alicnablq.
2141. mam linin () olu Hsn () vsiyytindn: Allahdan zn n
el ey istmlisn ki, onun gzlliyi v xeyri sn (bdi) qalsn, arl v
ziyyti sndn uzaq olsun. Mal v srvt sn, sn d onlara qalmayacaqsan.3
2142. mam Sadiqin (): Qoca qar Musadan () n istmidir? sualna
cavabndan: O qar dedi:Yalnz o vaxt bu ii grrm ki, mnim n bir ne
mli yerin yetirsn. Ayam zirk edsn, gzmn nurunu v cavanlm
mn qaytarasan v znl brabr Cnntd mn d yer versn.4
10. Ham n dua etmk.
2143. Allahn Peymbri (s): Bir nfr dua ednd ham n dua etsin.
nki bel etdikd duann qbul olunma imkan daha oxdur. Kim z n
dua etmmidn qabaq, qrx nfr (mmin) qarda n dua ets, bu dua hm
onlar n, hm d z n qbul olunar.5
11. Gizlind ediln dua.
2144. Allahn Peymbri (s): Gizlind ediln bir dua, akarda ediln
yetmi duaya brabrdir.6
12. Birlikd ediln dua.
2145. mam Sadiq (): Hr zaman drd nfr ylb bir dilk n Allah
drgahna dua ets, onlar dualar qbul olunmu halda bir-birindn ayrlarlar.7
13. Duann qbul olunmasna nikbin olmaq.
2146. Allahn Peymbri (s): Duann qbul olunmasna minlikl Allah
arn.8
2147. mam Sadiq () :Dua ednd el znn et ki, hactin qapnn
astanasnda dayanb.9
14. Mnasib vaxt semk.
c.93, sh.302 , hdis39

Mkarimul-xlaq. c.2, sh.97 , hdis2275
4 Mn la yhzuruhul-Fqih, c.1, sh.193 , hdis594
6 d-Dvat, sh.18 , hdis7
1Biharul-nvar,
2
333
2148. Allahn Peymbri (s): Allah armaq n n yax vaxt sbh

adr. Sonra Yaqubun () szlrini nql edn bu ayni oxudu: Tezilkl
Rbbimdn sizin balanmanz istycm. Hzrt (s) buyurdu:Onlar n
(dua etmyi) sbh vaxtna saxlad.1
2149. mam Sadiq (): vaxtda Allah duan geri qaytarmaz: Vacibat
yerin yetirndn sonra, ya yaan zaman v yer znd Allahn
mczlrinin lamtlri zahir olan vaxt (msln gnin tutulmas v s...).2
15. srarla istmk.
2150. Allahn Peymbri (s): Allah o bndy rhmt elsin ki, bir hact
dilyn v dua edn zaman, duasnn qbul olub olunmamasndan asl
olmayaraq (z hactini) israrla istyir. 3
2151. mam Baqir (): Allaha and olsun, ilahi drgahdan israrla v tkidl
z hactini istyn el bir mmin bnd olmayb ki, Allah-taala onun hactini
yerin yetirmsin.4
689. Dua ednin uzaqlamal olduu ilr
1. Mmkn olmayan v rva bilinmyn eylr n dua etmk.
2152. mam li (): Ey dua edn, mmkn olmayan v rva bilinmyn
eylri Allahdan istm.5
2. Tlsmk.
2153. mam Sadiq (): Mmin hvslsizlik etmyib, lini namid halda
duadan kndk daim Allahn xeyir, rifah v rhmtinddir (Rvayti
deyir) rz etdim:Nec hvslsizlik edr? Buyurdu:Xeyli mddtdir ki, dua
etsm d, qbul olunmasn grmrm demkl6
3. z iind nyin mslht (faydal) olduunu Allaha yrtmsin
2154. Allahn Peymbri (s): Allah-taala buyurmudur: Ey Adm
vlad! Sn verdiyim mr itat et v z iind nyin mslhtli olduunu
Mn yrtm!.7
690. Dilyi, istmdn yerin yetn ks
2155. bu Hmz: Allah-taala Davuda () vhy etdi: Ey Davud! Mnim
mrim itat edn bndnin dilyini Mn demmi yerin yetirrm v Mni
armam ona cavab verrm.8
1l-Kafi,
c.2, sh.477 , hdis6

5
7
8
2
334
2156. Allahn Peymbri (s): Allah-taala buyurmudur: Mni yad

etmkl z istyini Mndn dilmyi unudan kimsy, hact istynlr
verdiklrimdn daha stnn bx edrm.1
2157. Xanm Fatimeyi-Zhra (): Kim znn saf v pak ibadtini Allah
drgahna qaldrsa, Allah-taala o bndnin xeyrin olan n yax ii ona nazil
edr.2
691. Duas mstcab olan xs
2158. mam Hsn (): Qlbindn Allahn razln qazanmaqdan baqa
bir ey keirmyn Allahn onun duasn qbul edcyini zmant verirm.3
2159. mam Sccad (): Allah-taala, he bir iind insanlara mid
bslmyn v znn btn ilrini Allaha tapran xsin hr bir duasn
qbul edr.4
692. Qbul olan dualar
2160. Allahn Peymbri (s): Atann Lntindn qorxun ki, o qlncdan
itidir.5
2161. Allahn Peymbri (s): Mnim mmtimin uaqlar gnahlara alud
olmasalar, dualar qbul olunar.6
2162. mam Hsn (): Quran oxuyan ksin gec, ya tez qbul olunmu bir
duas vardr.7
693. Qbul olmayan dualar
2163. Allahn Peymbri (s): Mn Allahdan istmim ki, dostun z
dostu haqqnda Lntini qbul etmsin.8
2164. mam Sadiq (): Drd nfrin duas qbul olunmaz: Evind oturub
ey Allahm, mn ruzi yetir!. deyn kiinin. Allah-taala ona buyurar: Mgr
sn qalxb ruzi dalnca getmyi mr etmmimmi? z arvadna Lnt edn
kiinin. Allah-taala ona buyurar: Mgr onun iini sn taprmamamm?
Var-dvltini hdr vern kiinin. O, deyr: Ey Allahm! Mn ruzi ver.
Allah buyurar: Mgr sn qnatcil olma mr etmdimmi?. z maln
snd v ahid olmadan baqasna borc vern xsin. Allah-taala ona deyr:
Mgr sn gstri vermdimmi ki, (borc vern zaman) snd v ahid
tutasan.9
1
2


6
7
Biharul-nvar, sh.313, hdis 17
9 l-Dvat, sh.33
3
4
335
694. Duann qbulunun gecikdirilmsinin sbbi

2165. mam li (): Duann qbul olunmasnn gecikdirilmsi snin
midini ksmsin. nki Allahn bxii snin niyytin baldr. ox vaxt,
istyin yerin yetirilmsi txir salnar ki, dilk dilyn daha byk mkafat
verilsin v (ilahi bxi) midvar olana daha byk bxilr balansn. ox
vaxt grrsn ki, bir ey istynd sn verilmz, amma gec, ya tez ondan daha
yaxs sn bx edilr, yaxud snin xeyrin nzr alnaraq istdiyin ey sn
verilmz. El dilklr d vardr ki, onlarn hyata kemsi snin dininin,
imannn ldn getmsin v zay olmasna gtirib xarard.1
2166. mam Sadiq (): Allah-taala buyurmudur: And olsun izzticlalma, zmtim v byklym ki, dnyada z dostuma Mni yad etmyi
ona unutduran bir eyi vermy kinirm. nki istyirm ki, o, Mni arsn
v Mn onun ssini eidim. Kafiri is arzusuna atdraram. nki ona nifrt
edirm v istmirm ki, Mni arsn v onun ssini eidim.2
695. Duann qbul olunmamasnn sbbi
2167. mam Sadiq (): Bir kii mir-l- mminin () yanna glib rz
etdi:Mn Allah arram, amma bir cavab almram. Hzrt buyurdu: nki
sn Allah Ona mxsus olmayan siftlrl vsf edirsn (arrsan). Hqiqtn,
duann drd xsusiyyti var: Batini ixlas, niyyt, vasitni tanmaq v istkd
insafl olmaq. Sn bu drd mqamdan agah olduun haldam dua edirsn? rz
etdi: Xeyr. Hzrt buyurdu: Bel is, bunlar yrn (v bu drd mqama
diqqt yetirrk dua et).3
696. Dua tsirsiz qalmaz
2168. Allahn Peymbri (s): Hqiqtn, sizin Rbbiniz hyal v
balayandr. O, bndnin Ona trf uzanan lini (istyini) bo halda geri
qaytarmaa hya edr.4
2169. mam Sccad (): Mminin duas cr olar: Ya onunn ehtiyat
saxlanar, ya dnyada yerin yetirilr, ya ona yetimk istyn blan geri
qaytarar.5
2170. mam Sccad (): Mmin axirtin gzl mkafatlarn grnd arzu
edr ki, ey ka, dnyada onun dualarnn he biri qbul olmayayd.6
Kful-Muhccte, sh.228
t-Tmhis, ay 33 , hdis17
3 Tnbihul-Xvafir, c.1, sh.302
4 Kanzul-Ummal, hdis 3128
5 Tuhful-Uqul, sh. 280
1
2
336
143
Dnya
697. Dnya hyat
2171. mam li (): Dnya n alaq (ya n yaxn) ey olduu n dnya
adlanb. Axirt d, orada vz v mkafat olduuna gr axirt deyilir.1
2172. mam li (): nsanlar dnyann vladlardr. He ks anasn
sevdiyin gr mzmmt olunmaz.2
698. Dnya axirt n kin yeridir
2173. Allahn Peymbri (s): Dnya axirtin kin sahsidir.3
2174. mam li () : Axirt, dnya il ld olunar.4
2175. mam li (): Hqiqtn, pak v mqdds Allah dnyan ondan
sonra n yaradb. Dnya hlini onda imtahana kir ki, kimin n yax ml
sahibi olduu mlum olsun. Biz dnya n yaradlmam v orada almaa
mr olunmamq.5
2176. mam Baqir () : Dnya axirt n nec d gzl kmkidir.6
699. Dnyann mnas
2177. Allahn Peymbri (s): Dnya Lntlnibdir. Allahn razln
qazanmaq n vasit olan hr bir eydn baqa, dnyada olan n varsa hams
Lntlnmidir.7
2178. mam Sccad (): Dnya iki nvdr: axirt atdra bilck hdd
olan dnya v bir d (axirtdn kindirn) Lntlnmi dnya.8
700. Dnyadan yalnz zruri olan qdr gtrmk
2179. mam li (): - Onun yannda znn ehtiyacl olmasndan
ikaytlnn kiiy- Bil ki, sn dnya malndan qvvndn v ehtiyacndan
artq n yetis, sn onu yalnz baqas n saxlayan xzindarsan.9
llu-Sraye, sh.2 , hdis1
Nhcl-Bala, hikmt 303
3 valiyul-Lali, c.1, sh.267 , hdis66
4 Nhcl-Bla, xtb 156
1
2
337
2180. mam li (): Dnya malndan ehtiyacn olduundan artq he n

axtarma v sn kifayt edndn baqa he n istm.1
2181. mam li (): Dnya mnafiqlrin saraydr, tqvallarn saray
deyil. Buna gr, dnyadan bdninini qvvtlndirn, sni diri saxlayan v
axirtin n azuq olan hdd bhrln.2
2182. mam Sadiq (): Dnya mnim nzrimd bir le bnzr, yalnz
arsiz qaldm vaxt ondan yeyrm.3
701. Dnya onu trk edn ks ndr
2183. Allahn Peymbri (s): Allah-taala dnyaya vhy etdi: Sn xidmt
edn ksi ziyyt sal, sndn uzaqlaana is xidmt et.4
2184. mam li (): Dnya, onu trk edn v axirt, onu axtaran
ndr.5
2185. mam li (): Dnyann misal snin klgn bnzr. Sn dayansan,
o da dayanar, gr dalnca getsn, sndn uzaqlaar.6
702. Dnyan nadancasna mzmmt etmk
2186. Allahn Peymbri (s): Dnyaya nalayiq szlr demyin, o mmin
n gzl bir minikdir. nki mmin onun vasitsil xeyir-brkt yetir v
rr-bladan xilas olar. Bnd Allah dnyaya Lnt etsin deynd dnya
deyr:Allahn Lnti z Rbbin qar n ox itatsizlik ednimiz olsun.7
2187. mam li (): Ey dnyan mzmmt edn kims, ax onun puluqlarna
mftun olan v batilin aldanan da snsn. Dnyaya mftun olduun halda onu
mzmmt edirsn? Sn onu cinaytkar v gnahkar bilirsn, yoxsa o sni? Dnya
sni n vaxt mftun etdi, n vaxt aldatd?.. Dnya, ona doru-dzgnlk qapsndan
daxil olan hr ks n doruluq saraydr. Onu yax drk edn n min-amanlq
v sadtdn bir imart, ondan (axirt) azuq yann qdrt v ehtiyacszlq
saraydr.8
703. Mzmmt olunmu dnyann xsusiyytlri
2188. mam li (): Dnya ziyan bazardr.9
2189. mam li (): Dnya allarn torpaa dm (yxlma)
meydandr.10
2190. mam li (): Dnya pislik mdni v aldatma mkandr.11
2191. mam li (): Dnya r v pisliyin kinidir.1
Nhcl-Bla, xtb 45
Mtalibus-Suul, sh.52
7 Biharul-nvar, c.77, sh.178, hdis 10.
8
Nhcl-Bla, 131 hikmt.
9
1
2
338
2192. mam li (): Dnya (insan) xar edr.2

704. Dnyan sevmk btn gnahlarn mnyidir
2193. Allahn Peymbri (s): Dnyan sevmk n byk kbir
gnahdr.3
2194. Allahn Peymbri (s): Dnya mhbbti hr bir asiliyin kk v
hr gnahn balancdr.4
2195. Allahn Peymbri (s): Dnyadan sni islah edn eyi axtarmaq,
dnya mhbbti deyil.5
2196. mam Sadiq (): Dnya sevgisi btn gnahlarn mnyidir.6
705. Dnyaya mhbbtin nticlri
2197. mam li (): Dnyaya mhbbt al zay, qlbi kar edr, qlb
hikmti eitmz v arl zaba sbb olar.7
2198. mam li (): Dnya sevgisi tamahkarlq gtirr.8
2199. mam Sadiq (): Qlbini dnyaya balayan ks, qlbini ey
balamdr: sonu olmayan qm-qssy, latmaz arzuya v dorulmayan
mid.9
2200. mam Sadiq (): Dnyaya daha ox balanan xs ayrlq vaxt daha
ox heyfslnr. 10
706. Dnya mam linin () nzrind
2201. mam li (): Allaha and olsun, sizin dnyanzn mnim nzrimd
czam xstliyin tutulmu xsin lind olan bir donuz smy qdr d
dyri yoxdur.11
2202. mam li (): Sizin bu dnyanz mnim nzrimd bir keinin
burnunun suyundan da dyrsizdir.12
2203. mam li (): Hqiqtn, sizin dnyanzn mnim nzrimd
yirtknin aznda ziln bir aac yarpa qdr dyri yoxdur. linin pu olan
bu nemtlrl n ii?!13
2204. mam li (): Ey dnya, mndn uzaq ol, snin ipini belin atmam.
(yni, sni azad buraxmam) Mn snin caynaqlarndan xilas olmuam,
tllrindn qam v snin uurumlarndan uzaqlamam.1
urrul-Hikm, hdis 3
5 Knzul-Ummal, 5439
10
12 Nhcl-Bla, xtb 3
1
339
2205. mam li (): Sizi dnyadan kindirirm. nki dnya irin,

travtli v nfsi istklrin mhasirsinddir.
2206. mam li (): Dnyadan kinin ki, onun halalnn hesabat v
haramnn czas var. Balanc ziyyt, sonu is mhv olmaqdr.2
2207. mam li (): Bu aldadc, vfasz, xyantkar dnyadan kinin.
Zintlri il zn bzyn v br-bzyi il naz-iv edn dnyadan... O, tz
glin kimi ilvlnmi v gzlr ona mat-mtl qalmdr.3
2208. mam li (): Dnyadan uzaqlan ki, dnya bivfa, mkrli v
yalandr. Bx edn, amma eyni zamanda xsisdir. Geyindirndir, amma z
d soyundurandr (verdiyi eyi sonra geri alandr).4
2209. mam li (): Dnyadan kinin! nki o, hm Allah dostlarnn
dmni, hm d Allah dmnlrinin dmnidir. Bel ki, o, Allahn dostlarn
qm-qssli edr v Onun dmnlrini is aldadar.5
707. Dnyann yalanndan kinmk
Quran:
Qadnlara, uaqlara, qzl-gm ynlar, nianli (cins) atlar, mal-qara v
kin yerlri kimi nfsin istdiyi eylr mhbbt insanlara gzl gstrilmidir.
(Lakin) Bunlarn hams dnya hyatnn maldr. Halbuki, xeyirli aqibt Allah
yanndadr.6
Dnya hyat sizlri aldatmasn, elc d yalan sizi Allahla (krmi il)
mrur etmsin.7
Hdis:
2210. mam li (): Bilin ki, dnya ox hiylgr v mkrli bir saraydr.
Hr gn birin r gedr, hr gec bir ailni ldrr v hr dm, hr saat
birlikd olanlar bir-birindn ayrar.8
2211. mam li (): Dnyann rngarng caziblri sizi aldatmasn. nki
onlardan yalnz az bir miqdarn znzl aparacaqsnz.9
2212. mam li (): Dnya ox hiylgrdir v onda hr n varsa
aldadcdr. Mhv olmaa mhkumdur v onda yaayan hr bir ey fani olar.
Tqvadan baqa onun he bir azuqsind xeyir v yaxlq yoxdur.10
708. Dnyaya yalnz nadanlar aldanar
Nhcl-Blanin rhi, sh.111

3
4 Nhcl-Bla, xtb 230
5 Nhcl-Sadt, c.3, sh.202
6
Ali mran, ay14
7
Loman, ay33
8 Nhcl-Sadt, c.3, sh.174
1
2
340
2213. mam li (): Ey dnya! Snin hiyllrini tanmayan v klk

torlarndan xbrsiz olan kimsni aldat.1
2214. mam li (): Dnya axmaqlarn qnimtidir.2
2215. mam li (): Dnyaya sevinmk axmaqlqdr.3
709. Qlbi dnyaya balamaqdan kinmk
Quran:
Biziml grmy (Qiyamt) mid etmyn, dnya hyatna raz olan,
qlbini ona balayan v bizim aylrimizdn xbrsiz olanlar etdiklri mllrin
czasna atacaqlar. Onlarn yeri (Chnnm) oddur.4
Hdis:
2216. mam li () Onun (divarn) altnda ikisin (iki yetim) atacaq bir
xzin var idi5 mbark aysi haqda buyurub: Hmin xzin, zrind aadak
szlr yazlm bir qzl lvh idi: Mn, dnyann v onun hlinin hallarnn
dyiknliyini grn v yen d qlbini ona balayan kimsy tccb edirm.6
2217. mam li () :Dnyaya, dnyada zahid olanlarn gz il baxn, nki
dnya tezlikl z sakinlrini qovar, naz-nemt grm qdrtlilri drd-qm
salar. Buna gr dnyada xounuza gln firavanlq sizi aldatmasn, nki
dnyadan znzl ox az bir ey aparacaqsnz.7
2218. mam li () :Dnyaya, ona rbti, meyli olmayan v ondan ayrlan
ks kimi bax, dnyaya, ona mftun olan aiq kimi baxma.8
2219. mam Sadiq () :gr dnya fanidirs, ona rk balamaq ny
grkdir?9
710. Dnyan (axirtdn) stn tutman thlksi
Quran:
Bellikl, kim tyan edib bu dnya hyatn sers (onu axirtdn stn
tutarsa), bhsiz ki, onun yeri Chnnmdir.10
Hdis:
2220. Loman () oluna nsihtindn: Dnyan axirtin sat ki, hr ikisini
ld edrsn. Axirtini dnyaya satma ki, hr ikisini ldn verrsn.11
2221. mam li (): Dnyaya prsti edn v onu axirtdn stn tutan
xsin aqibti ac olacaqdr.12
4
Yunis,ay7,8
5
Khf, ay82
6 Mani -xbar, sh.200 , hdis1
9
10
Naziat, ay37-39
12
1
2
341
2222. mam li (): gr insanlar z dnyvi xeyirlri n dini ilrindn

birini trk edrlrs, Allah-taala ziyan hmin xeyirdn daha ox olan bir ii
onlarn qarsna xarar.1
711. Dnya mminin zindandr
2223. Allahn Peymbri (s): Dnya he bir mminin ryinc deyil. O,
mmin n zindan, ziyyt v tinliklrin mnyi olduu halda baqa cr
nec ola bilr ki...2
2224. mam Sadiq (): Dnya mminin zindan, qbr onun qalas, Cnnt
is onun (bdi) mnzilidir. Dnya kafirin Cnnti, qbr onun zindan,
Chnnm odu is onun (bdi) mnzilidir.3
712. Dnyaya ox hmiyyt vermyin thlksi
2225. mam li () :n byk drdi-sri dnya olan ksin bdbxtliyi v
qmi uzun kr.4
2226. mam Sadiq (): Allah-taala gec-gndz n byk drdi-sri dnya
olan ksin gzlri nn yoxsulluu gtirr, iini prian edr v Allah-taalann
qismt etdiyindn baqa dnyadan ona bir ey yetimz. Gec v gndz n
byk drdi-sri axirt olan ksin qlbini Allah-taala ehtiyacsz edr v ilrini
shmana salar.5
713. Allah yannda dnyann zlilliyi v dyrsizliyi
Quran:
gr insanlarn vahid mmt kimi birlmlri (ehtimal) olmasayd,
Rhman Allah inkar ednlrin evlrinin tavanlarn gmdn edrdik... btn
bunlarn hams he bir dyri olmayan dnya maldr. Halbuki ki, axirt snin
Rbbinin yannda tqvallar ndr.6
Hdis:
2227. Allahn Peymbri (s): Allah-taala: gr mmin bndmin xtrin
dymsydi, kafirin bana ll-cvahiratla bznmi al saryardm.7
2228. Allahn Peymbri (s): gr Allahn yannda dnyann acaqanad
qanad qdr dyri olsayd, he vaxt kafir v fsad trdn bir qurtum su
bel iirtmzdi.8
2229. mam li (): Dnyann Allah yannda xar v ucuz olmas (niansi)
bundadr ki, dnyadan baqa he bir yerd Ona itatsizlik edilmir v dnyan
Nhcl-Bla, hikmt 106
5
6
Zuxruf, ay33-35
7 t-Tmhis, sh.47
1
2
342
trk etmkdn baqa he bir yolla Allahn yannda olanlara (Cnnt v Allahn
razlna) yetimk mmkn deyil.1
2230. mam Hseyn(): Dnyann Allah-taalann yannda xar v ucuz
olmandandr ki, Yhya ibn Zkriyyann ba bni srail fahilrindn birin
hdiyy verildi.2
714. Dnyann axirtdn ayr olmas
2231. Allahn Peymbri (s): Dnyasn sevn ks axirtin ziyan
yetirr.3
2232. mam li (): Hqiqtn, dnya v axirt iki barmaz dmn v
bir-birindn ayr iki yoldur. Bellikl, kim dnyan sevib onunla dostluq edrs,
axirt nifrt edib ona dmn olar. Dnya v axirt rql qrb kimidir. Kim
onlarn (ikisinin) arasnda yol gedrs, hr n qdr birin yaxnlaarsa bir o
qdr o birindn uzaqlaar. Dnya v axirt bir kiinin iki arvad kimidir. (Yni
hr n qdr birin trf meyl ets, bir o qdr o biri arvadn ona nifrti
artacaq).4
2233. mam li (): Dnyann acl axirtin irinliyi v dnyann irinliyi
is axirtin acldr.5
2234. mam li (): Dnya il axirti bir yer ymaa almaq nfsin
hiyllrindndir.6
2235. mam li (): nsann dnyada dadd el bir lzzt yoxdur ki,
Qiyamt gn ona qm-qss gtirmsin.7
2236. mam li (): Dnyann srvti axirtin yoxsulluudur.8
2237. mam Sccad (): Allaha and olsun, dnya v axirt trzinin iki
gz kimidir. Biri aa ennd, o biri yuxar qalxar.9
2238. mam Sadiq (): Cnnt axrnc daxil olan peymbr Sleyman
ibn Davud () olacaq. Bunun sbbi onun dnyada btn nemtlrdn
bhrlnmsidir.10
715. Dnya v axirtin hazrlanmas
Quran:
Allah-taala onlara hm bu dnya mkafatn, hm d axirtin gzl
mkafatn bx etdi. Allah yax i grnlri sevr.11
Hdis:
Nhcl-Bla, hikmt 385
7 rrul-Hikm, 9618
8
rrul-Hikm, 4705
11
Ali mran, ay148
1
2
343
2239. mam li (): Var-dvlt v vladlar dnya kini, yax mllr is

axirtin tarlasdr. Bzn Allah-taala insanlar n bu iki nemti birlikd bx
edr.1
2240. mam li (): gr dinini dnyana tabe etsn, dininin v dnyann
hr ikisini itirck, axirtd is ziyana urayanlardan olacaqsan. Amma z
dnyan dinin tabe etsn, dinini v dnyan-hr ikisini ld edck v axirtd
d nicat tapanlardan olacaqsan.2
2241. mam Kazim (): Mrvtiniz xll yetirmdn v israfa yol
vermdn halal istklrinizi ld etmkl nfslrinizi dnya nemtindn
bhrlndirin v bu vasit il z dini ilrinizi yerin yetirmk n kmk aln.
nki rvayt olunub ki, dnyasn dinin gr trk edn, ya dinindn z
dnyasna gr z dndrn ks bizdn deyil.3
716. Dnyann bnzri
Quran:
Onlara dnyan misal k. (Bu dnya) Smadan yadrdmz yaa
bnzr. Yerin bitkilri onunla qarb yetir, sonra is qupquru quruyar v
klk onun r-plrini havaya sovurub hr trf dadar. Allah hr ey
qadirdir.4
Hdis:
2242. mam li (): Dnya snin klgn bnzr. Dayansan, o da dayanar,
gr onun dalnca getsn, sndn uzaqlaar.5
2243. mam Kazim (): Dnya ilana bnzr. Ona sal krkn (drisinin)
yumaqln hiss edirsn, amma daxilind ldrc zhr var. All insanlar
ondan kinr, uaqlar is llrini ona trf uzadarlar.6
2244. mam Kazim (): Dnya dniz suyuna bnzr. Tn (insan) ondan
n qdr irs, susuzluu daha da artar v axrda onu ldrr.7
2245. mam Kazeim (): Dnya gy gzl qadn surtind sa Msih ()
qarsnda tcssm etdi. Hzrt () ona buyurdu: N qdr r getmisn?.
Dedi: ox. Msih () buyurdu: Onlarn hams sn tlaq verdilr? Dnya
dedi: Xeyr, slind onlarn hamsn ldrdm. Msih () buyurdu:Onda,
vay olsun snin qalan rlrin. Nec d kb gednlrdn ibrt
gtrmrlr?!8
Nhcus-Sad c.3, sh.127

urrul-Hikm, hdis 3750,3751
4
Khf, ay45
5
8
1
2
344
717. Dnyann xsusiyyti

Quran:
Allah-taala istdiyi ksin ruzisini bol edr, ya da azaldar. nsanlar is
dnya hyatna sevinirlr. Halbuki, dnya hyat axirt hyatnn mqabilind
azacq maldan baqa bir ey deyil.1
Hdis:
2246. Tnbihul-Xvatir: Cbrayl () Nuha () dedi:Ey peymbrlrin
n yals! Dnyan nec grdn. Nuh () buyurdu:Dnyan iki qapl ev kimi
grdm. Bir qapdan daxil olub o biri qapdan xdm.2
2247. Msih (): Dnya krpdn baqa bir ey deyil. Bel is, ondan
keib gedin v onu abad etmyin.3
2248. Allahn Peymbri (s): Dnya axirtl mqayisd yalnz buna
bnzr ki, sizlrdn bir nfri barman dniz batrsn v z il n
gtirdiyin baxsn.4
2249. Allahn Peymbri (s): Dnya (nn mr) bir saatdan ox deyil.
Buna gr onu (Allaha) itat etmkl keir.5
2250. mam li (): Dnya gldi-gedr v fanidir. gr, o snin n
qalarsa, sn onun n qalmayacaqsan.6
2251. mam li (): Ey insanlar! Dnya keid saray v axirt (bdi)
qalmaq yeridir. Buna gr bu keiddn z (bdi) qalacanz mnzil n
(azuq) gtrn.7
2252. mam li (): Dnya keid saraydr, qalmaq yeri deyil v burada
insanlar iki dsty blnr: biri dnyada zn satb pozunlua dar edir, o
biri is zn alr v azad edir.8
2253. mam Baqir (): Dnyan znn bir dayanacaq mnzil kimi bil ki,
sonra oradan kcksn. Yaxud da, yuxu almind tapdn bir mal bil ki,
oyanandan sonra ondan bir sr-lamt qalmayacaq. Mn bunu bir bnztm v
misal kimi sn dedim. nki dnya ql v ilahi mrift sahiblrinin nzrind
klglrin yerini dyimsin bnzr.9
2254. mam Baqir (): Dnya, alimlrin nzrind klg kimidir.10
2255. mam Kazim (): Loman oluna dedi: Dnya drin dniz bnzr,
ox insanlar onda qrq olublar. Buna gr (xilas olmaq n) snin bu dnizd
Rd, ay26
Tnbihul-Xvatir, c.1, sh.131.
3 l-Xisal, sh.65
7
Nhcl-Bla, xtb 203
10 Biharul-nvar, c.73., sh.126 , hdis123
2
345
(mindiyin) gmin grk ilahi tqva, onun yk iman, yelkni tvkkl, kapitan
al, yol gstrni elm v skan da sbr olsun.1
718. Dnya bla il dolu saraydr
2256. mam li (): Dnya bla il dolu bir saraydr, vfaszl il
mhurdur, hallar davamszdr. Onun sakinlri sa-salamat nicat tapmazlar,
vziyytlri (hvallar) mxtlif, vaxtlar (nvblri) dyikndir. Onda hyat
(yaay) mzmmt olunub, min-amanl v rahatl yoxdur.2
1
2

Nhcl-Bla, xtb 226
346
144
Yumaqlq gstrmk
719. Yumaqlq gstrmk
Quran:
strdilr ki, sn onlara qar yumaqlq gstrsn ki, onlar da sn qar
yumaqlq gstrsinlr.1
Hdis:
2257. mam li (): Snin n pis (din) qardan, snin nfsin (nqsanlarn)
bard yumaqlq gstrn v snin eyblrini sn demyn ksdir.2
2258. mam li (): Kim z nfsin qar yumaqlq gstrrs, onu haram
olunmu shlnkarla trf kr.3
2259. mam Baqir (): Allah-taala ueyb peymbr () vhy etdi:Mn
snin xalqndan yz min nfr zab vercm, onlarn qrx min nfri pis ml
sahibi, altm min nfri is yax ml sahibidir. ueyb () rz etdi: Ey
Rbbim! Pis ml sahiblri buna layiqdir, bs yax ml sahiblri niy? Allahtaala ona vhy etdi ki, onlar gnahkarlarla yumaq rftar etdilr. Mnim
qzbim xatir qzblnmdilr.4
720. Haqqda yumaqlq gstrmmk.
2260. mam li (): Haqla zbz glnd v haqq olduunu bilnd onun
barsind shlnkarlq etmyin. Yoxsa, ox byk ziyan grrsiniz.5
2261. mam li (): z canma and olsun, haqqa qar xan v aznla
qrq olan ksl mharibd he vaxt yumaqlq v ziflik gstrmrm.6
Qlm, ay9
urrl-Hikm, hdis 5725
3 urrl-Hikm, hdis 9022
4 Mikful-nvar, sh.51
6 Nhcl-Bla, xtb 24
2
347
145
Dvlt
721. Alicnab insanlarn dvlti
2262. mam li (): Alicnablarn dvlti n byk qnimt, alaqlarn
dvlti is alicnablarn xar olmasna sbbdir.1
2263. mam li (): Dvltlrin dalmasnn drd lamti var: sulu (dini
qidlri) knara qoymaq, furudan (yalnz zahirn dini mllri yerin
yetirmkdn) yapmaq, alaqlar qabaa kmk, lyaqt v fzilt sahiblrini
geriy atmaq.2
2264. mam li (): Allahn vacib etdiyi n mhm hquq rhbrin xalq
zrind olan haqq v xalqn rhbr zrind olan haqqdr...gr xalq
rhbrin, rhbr d xalqn haqqn yerin yetirrs bu dvltd haqq izzt v
qdrt tapar, dinin aydn yollar dz, hamar olar, dalt v doruluq nialri
brpa olunar, qayda-qanunlar dzgn icra edilr. Bu minvalla, zmannin
vziyyti dzlr, dvltin mhkm v davaml olmasna mid artar v
dmnlr z arzularna atmaqdan myus olarlar.3
2265. mam li (): dalt qdr dvlti mhkmldn he bir amil
yoxdur.4
2266. mam li (): Dini z dvltinin hasar, kr etmyi z nemtlrinin
mhafizisi et! nki din hasarlar arasnda olan hr bir dvlt mlub
edilmzdir v kr etmyin mhafizsi altnda olan hr bir nemt is he vaxt
ourlanmaz.5
2267. mam li (): lrin thlksizliyi n oyaq qalmaq dvltin
mhkmliyinin niansidir.6

3 Nhcl-Bla, xtb 216
1
2
348
146
Drman v malic
722. Malic etmk
2268. mam Sadiq (): Peymbrlrdn biri xstlnir v bel deyir:
Mn xstlik gndrn mn fa vermyinc, zm malic etmycm.
Allah-taala ona vhy edir ki, zn malic etmyinc, sn fa vermycm.
nki fa vermk Mnim limddir.1
723. Hr drdin bir drman var
2269. Allahn Peymbri (s): znz malic edin. nki Allah-taala
lm v qocalqdan baqa (onlarn drman yoxdur) el bir drd gndrmyib
ki, onun fasn insanlarn ixtiyarnda qoymam olsun.2
2270. mam li () :Hr drdin bir drman var.3
724. Drhal drmana snmaqdan kin
2271. Allahn Peymbri (s): Bdnin xstliy tab gtirndk
drmandan istifad etmkdn kin v xstliy dz bilmynd drmana l
at.4
2272. mam li (): Mslman zn, yalnz xstlik onun salamlna
qalib gln zaman malic edr.5
2273. mam Kazim (): El bir drman yoxdur ki, z il yeni bir xstlik
gtirmsin. Bdn n n faydal ey onun ehtiyac olduu (qida) maddlrdn
baqa, hr eydn phriz saxlamaqdr.6
725. Phriz n gzl drmandr
2274. mam li (): n faydal drman ac qalmaqdr.7
2275. mam Sadiq (): Yemkdn phriz saxlamaq xsty ziyan
yetirmz.8

5
6
7 urrul-Hikm, sh.903
1
2
349
2276. mam Sadiq (): (Xstliyin) Yeddinci gnndn sonra phrizin

(balaman) xsty faydas yoxdur.1
2277. mam Kazim (): Phriz n yax drman v md xstliklrin
evidir. Bdninin adt etmk qabiliyyti olduu qdr ona adt etdir.2
2278. mam Kazim (): Phriz, he bir ey yemmk deyil, ksin, phriz
hr eydn ynglc yemkdir.3
726. n byk drman.
2279. mam Sadiq (): mam Hseynin () qbrinin trbtind (torpanda)
hr drdin fas var. n byk drman odur.4
727. Mxtlif
2280. mam li (): N oxdur z il drd v xstlik gtirn drmanlar.
N oxdur z drman v malic olan xstliklr.5
2281. mam li (): Drmann aclna tab gtirmyn xsin xstliyi
uzanar.6
2282. mam Hseyn (): Padaha drman yazma. nki ona fayda vers
sn tkkr etmz v gr ona zrr yetirs, sni ittiham edr.7

Mkarimul-xlaq, c.2, sh.180 , hdis2468
3l-Kafi, c.8, sh.291 , hdis443
1
2
350
147
Din
728. Din
2283. mam li (): Dind (dindarlqda) incliklri grn v dqiq olan
ks Qiyamt gn ali mqam sahibi olar.1
2284. mam li () : Din nurdur.2
2285. mam li () : Hqiqtn, n stn din Allah yolunda dostluq v
dmnilik etmkdir.3
2286. mam li (): Din insan qoruyar.4
2287. mam li () : Din n qdrtli dayaqdr.5
2288. mam Sadiq (): mirl-mminin () z xtblrind bu cmlni
ox buyurard: Ey insanlar! Dindar olun, dindar! gr gnah edib dindar
olsanz, (bu sizin n) savab i grb, amma dinsiz olmadnzdan daha
yaxdr. nki gnah (dindar olduqda) balanar, amma savab v yaxlq
dinsizlikd qbul olunmaz.6
729. Dinin blas
2289. mam li () : Dinin blas bdgman olmaqdr.7
2290. mam li (): Dinin fsad dnyadr.8
2291. mam Sadiq (): Dinin blas paxllq, xudpsndlik v zn
ymkdir.9
730. Dini qorumaa tviq
2292. mam li () : Bla gln zaman z mallarnz z canlarnz
qorumaqn sipr edin. Bir hadis ba vers canlarnz dininiz qurban edin v
bilin ki, dini mhv olann z hlak olmudur. Dini qart olunmuun z qart
olunmudur.10
7 urrul-Hikm, , hdis 3924
1
2
351
2293. mam Sadiq () msibt gln vaxt buyurard: Allaha kr v hmd

olsun ki, mnim msibtimi dinimd qrar vermdi.1
731. Bu kslrin dini yoxdur
2294. mam Baqir (): Gnah i grn xs itat etmyi z hdsin
gtrnin dini yoxdur. Yalan v batili (eylri) Allahn adna xann dini
yoxdur. Allahn aylrindn bir ayni inkar edn xsin dini yoxdur.2
2295. mam Sadiq (): Allah trfindn olmayan zalm rhbrin vilaytini
(v hakimiyytini) qbul edn kimsnin dini yoxdur.3
2296. mam Sadiq (): hd-peymanna sadiq olmayan ksin dini yoxdur.4
2297. mam Sadiq ():Mhbbti v dmniliyi din gr olmayann dini
yoxdur.5
2298. mam Kazim (): Mrdliyi v insaniyyti olmayan ksin dini
yoxdur.6
2299. mam Rza (): Allah qorxusu olmayan ksin dini yoxdur.7
732. Dinin asanl
2300. Allahn Peymbri (s): Ey insanlar! Hqiqtn, Allahn dini
asandr.8
2301. Allahn Peymbri (s): Mn (insanlara) haqq (hnif), asan din
gtirmk n seilmim. Mnim snnm v slubuma mxalif olan ks
mndn deyil.9
2302. Allahn Peymbri (s): Allah-taala mni zahidliyi tbli etmy
gndrmmidir. Hqiqtn, Allahn yannda n yax din Allahn asan, haqq
(hnif) dinidir.10
733. mllrin yalnz onunla qbul olunduu din
Quran:
slamdan qeyri bir dini sen ksdn (he bir ml) qbul olunmayacaq v
axirtd ziyan grnlrdn olacaqdr.11
Hdis:
2303. mam Sadiqin () bu Bsirin Sn fda olum! Mni, Allah-taalann
bndlr n vacib etdiyi dindn agah et. O dindn ki, bndlrin vzifsi onu
tanmaqdr v ondan baqa bndlrdn he bir din qbul olunmur sualna
c.2, sh.2, hdis4
7 Kmalu-Din, sh.341 , hdis5
8
9
11
Ali mran, ay85
1
2l-Kafi,
352
cavabndan: Allahn vahidliyin, Mhmmdin (s) peymbrliyin hadt

vermk, namaz qlmaq, zkat vermk, gc atanlar n Allahn evini (hcc)
ziyart etmk v Ramazan aynn orucunu tutmaq. Burada mam bir qdr
skut etdi. Sonra iki df buyurdu:V (biz hli-Beytin) vilayti qbul etmk.1
734. Dini tanman yolu
2304. mam Sadiq (): z dinini Allahn kitab il tanyan xs dalar z
yerindn oynasa bel, dinind trddd v kk dmz. Amma baa
dmdiyi bir qidni qbul edn ks, baa dmdn d hmin qiddn
xar.2
2305. mam Sadiq (): Kim bzi insanlarn (xsiyytlrin mftun olmaq)
vasitsil bu din glrs, hmin xslr onu din gtirdiklri kimi, elc d
dindn xardar. Amma kim Allahn kitab v peymbrin snnsi il din
glrs,dalar yerindn qopar, ancaq o, z dinind sabitqdm qalar (v
qidsind, dinind trddd, skk dmz). 3
735. Dini dnya il qorumaq
2306. mam li (): z dinini dnyanla qoru ki, hr ikisini udasan. z
dnyan dininl qoruma ki, hr ikisini uduzarsan.4
2307. mam li (): gr insanlar z dnyalarnn xeyir v abadl
namin z dini ilrindn birini trk edrlrs, Allah-taala ziyan o xeyirdn
daha ox olan bir ii onlara rcah edr. 5
736. Dinin qlbd mhkmlnmsi un dua
2308. Abdulla ibn Snan: mam Sadiq () buyurmudur: Tezlikl el bir
bhy dar olacaqsnz ki, (doru) yol tapmaq n n bir nian
grcksiniz, n d bir rhbr sizi (doru yola) hidayt edck. O bhdn
yalnz qri duas oxuyan ks nicat tapacaq. rz etdim: Qriq duas necdir?
Buyurdu:Bel deyrsn: Ya Allahu, ya rhmanu, ya rhim. Ya muqllibl
qulub. Sbbit qlbi al dink. (Yni, ey Allah, ey balayan, ey mehriban!
Ey qlblri dyidirn! Mnim qlbimi z dinind sabit v mhkm et). 6
737. Allahn dinini qoruyanlarn xsusiyyti
2309. mam li (): Allahn dinini qoruyan kslr, dini brpa ednlr, ona
kmk ednlr, dini hr trfdn haty alanlar, onu Allah bndlri n
saxlayanlar, onu ziz tutan v ona riayt ednlrdir7.

6 Kmalud-Din, sh.352 , hdis49
1
2
353
738.Dindn bhrlnmyn xslrin vasitsil dinin mhkmlnmsi

2310. Allahn Peymbri (s): Allah-taala bu dini bdml kiinin
vasitsil mhkmldr.1
2311. Allahn Peymbri (s): Allah-taala bu dini xeyirdn v dindn bir
bhr grmyn insanlarn vasitsil mhkmldr.2
1
2
Knzul-Ummal , hdis115
354
148
Borc almaq
739. Borc
2312. Allahn Peymbri (s): Borc almaqdan kinin ki, o, gecnin qmi
v gnn zlilliyidir. 1
2313. mam li (): ox borclu olmaq doru danan yalan v
szbtv adam szndn xan edr. 2
2314. mam Sadiq (): Az borc gtrn, az borclu olmaq mr uzadar.3
740. Ehtiyac olan yerd, borc almaq olar
2315. mam Kazim (): znn v ailsinin tminat n halal ruzi
dalnca gedn xs Allah yolunda cihad edn ks (mucahid) kimidir. gr bir
qazanc ld ed bilms, Allaha v Onun peymbrin mid edrk borc
gtrsn v ailsinin yemyini tmin etsin. 4
741. Borcu (yazl) qeyd etmy hvslndirmk
Quran:
Ey iman gtirnlr! Bir-biriniz mddtli borc vernd onu (bir yerd)
yazn.5
Hdis:
2316. Allahn Peymbri (s): Bir ne dst insann, o cmldn, bir ks
mddtli borc vern, amma onu qeyd etmyn, ya bir ne ahid gtrmyn
ksin duas mstcb olmaz.6
742. Borcu dmyi yubatman qadaan olunmas
2317. Allahn Peymbri (s): gr bir xs z borcunu dmy imkan
olduu halda, bu dnii yubadrsa, hr ken gn (zorla) bac (xrac) yann
gnah onunn yazlar.7
2318. Allahn Peymbri (s): mkanl xsin borcunu dmyi
yubandrmas zlmdr.8
2319. mam li (): z malnda n xsis insanlar, z abrlarnda
(tkmkd) n sxavtli olanlardr.9
5
Bqr/282
8 Mustdrkul-Vsail, c.13, sh.397 , hdis15713
1
2
355
149
Allah yad etmk
743. Allah yad etmyin fzilti
Quran:
Ey iman gtirnlr! Mallarnz v vladlarnz sizin fikrinizi Allah yad
etmkdn yayndrmasn. Bel edn kslr (lbtt,) ziyana urayanlardr.1
Hdis:
2320. Allahn Peymbri (s): He bir eyi Allah yad etmkdn stn
bilm. nki O, buyurmudur: Allah yad etmk daha bykdr. 2
2321. Allahn Peymbri (s): Allah yannda he bir baqa ml Allahn
xatrlanmas qdr seviln, dnya v axirtd bndnin btn gnahlardan xilas
olmanda daha tsirli olan he bir baqa ml yoxdur. rz etdilr: Htta
Allah yolunda mharib etmk d? Buyurdu: gr Allah yad etmk
olmasayd, Allah yolunda mharib mri verilmzdi.3
2322. mam li (): Allah yad etmk (Allah) sevnlrin lzztidir.4
2323. mam li () : Yad etmk, seviln (muq) il hmshbt olmaqdr.
5
2324. mam li (): Allah yad etmk hr yax ml sahibinin adti v hr

bir mminin xasiyytidir. 6
744. Allah ox yad etmy hvslndirmk
Quran:
Ey iman gtirnlr! Allah ox yad edin, Ona hr shr v axam tsbih
deyin.7
Hdis:
2325. Allahn Peymbri (s): oxlu Quran oxuma v Allah ox yad
etmyi sn tvsiy edirm. nki bu, snin n smada ad (v hrt) v
yerd nurdur. 8
2326. mam li (): Allah gizlind yad edn ks Allah ox yad etmidir.
1
Mnafiqun/9
Biharul-nvar c.77, sh.107 , hdis1
5
7
hzab/41, 42
2
356
2327. mam Sadiq (): Bacardnz qdr gec v gndz, hr an, hr saat
Allah ox yad edin. nki Allah-taala zn ox yad etmyi mr etmidir. 2
2328. mam Sadiq (): Xanm Fatimeyi Zhrann () tsbihi Allah taalann Allah ox yad edin. klamnda buyurduu hmin ox zikrlrdndir.
3
745. Allah daim yad etmy hvslndirmk

2329. Allahn Peymbri (s): Adm vlad dnya hyatnda Allahn
anmadan keirdiyi hr bir anna gr Qiyamt gn tssflnck.4
2330. mam li () ban aynn dualarnda: lahi, mni Sni yad etmy
mftun v divan et, mnim syimi Snin qalib adlarnn ruhuna v mqdds
drgahna trf ynlt.5
2331. mam li (): lahi! Sndn Mhmmd v onun ismtli hliBeytin salam gndrmyi v mni daim Sni yad ednlrdn, Snin hdini
pozmayanlardan etmyini dilyirm.6
746. Allah hr bir halda yad etmk yaxdr
Quran:
Hqiqtn, smalarn v yerin yaranmasnda, gec il gndzn
dyimsind al sahiblri n ibrtlr vardr. O kslr ki, ayaq st, oturaq
v yanlar stnd uzanql halda Allah yad edirlr.7
Hdis:
2332. mam linin () vfat edrkn olu Hsn () tvsiyylrindn:
Btn hallarda Allah yad et.8
2333. mam Sadiq (): Musa () rz etdi: Ey Rbbim! (Bzn) El bir
halda oluram ki, snin nini, mqamn Sni yad etmyimdn daha ali
bilirm. Allah buyurdu: Ey Musa! Mni btn hallarda yad et.9
747. Allah yad ednlr
2334. Allahn Peymbri (s): (Allahdan) Qafil olanlarn arasnda Allah
yad edn ks, frarilr arasnda dyn xs kimidir.10
2335. Allahn Peymbri (s): Allah yad ednlrdn baqa ham dodaqlar

3 Xanm Fatimeyi-Zhrann (.s.) tsbihi 34 df Allahu kbr, 33 df lhmdulillah, 33 df
subhanllah demkdir.
7
Ali mran/190, 199
1
2
357
tn halnda lck.1
2336. Biharul-nvar: Musa ibn mran () z Rbbin rk sirlrini aan
zaman rz etdi: Ey Rbbim! Mgr Sn mndn uzaqsan ki, Sni sslyim, ya
mn yaxnsan ki, Sninl pldam? Allah-taala vhu etdi:Mn, Mni yad
edn ksin yoldayam.2
2337. mam li (): Allah (daim) yad edn ksi Allah-taala adl-sanl
edr.3
2338. mam li (): Sbhan olan Allah yad edn ks, Onunla yoldadr.4
2339. mam Baqir (): Mmin ayaq st, oturaq, ya uzanql halda Allah
yad etmkl mul olan zamanadk daim
namazdadr. Allah-taala
buyurmudur: O kslr ki, ayaq st, oturaq v yanlar stnd uzanql halda
Allah yad edrlr...5
2340. mam Sadiq (): Allah yad edn ildrm ziyan yetirmz.6
748. Mni yad edin ki, sizi yad edim
Quran:
Mni yad edin ki, Mn sizi yad edim. Mn kr edin, Mn qar kfr v
nankorluq etmyin7
Hdis:
2341. mam Sadiq (): Allah-taala buyurub: Ey Adm ovlad! z
qlbind Mni yad et ki, Mn d zmd sni yad edim. Ey Adm vlad!
Xlvtd Mni yad et ki, sni xlvtd yad edim. Ey Adm vlad! Camaat
arasnda Mni yad et ki, snin camaatndan daha yax camaat arasnda sni yad
edim.8
749. Allah yad etmyin smrlri
Quran:
man gtirn v qlblri Mni yad etmkl rahatlq tapan kimslr. Bilin
ki, Allah yad etmkl qlblr rahatlq tapar.9
Hdis:
2342. Allahn Peymbri (s): Allah yad etmk qlblrin fasdr.10
2343. Allahn Peymbri (s): Allah ox yad edn ks nifaqdan uzaq
olar.11
Mkarimul-xlaq, c.2, sh.373 , hdis2661

5 mali-Tusi, sh.79
6 mali-Sduq, sh. 375
7
Bqr/152
9
Rd/27
11
l-Firdovs, c.3, sh.564 , hdis5768
3
4
358
2344. Allahn Peymbri (s):Allah-taala, Onu ox yad edn ksi sevr.1

2345. mam li (): z qlbini Allah hmi yad etmkl abad edn
xsin mllri gizlind d, akarda da gzl olar.2
2346. mam li (): Qlbin islah olmasnn v tmizlnmsinin kk onun
Allah yad etmsinddir.3
2347. mam li (): Kim pak olan Allah yad edrs, Allah-taala onun
qlbini dirildr, qlini v dncsini iqlandrar.4
2348. mam li (): Allah yad etmk canlarn qidas (qvvsi) v muqla
hmshbt olmaqdr.5
2349. mam li (): Sn Allah yad etmyi tvsiyy edirm. nki o,
qlblrin nurudur.6
2350. mam li (): Daim Allah yad etmk qlbi v dncni
iqlandrar.7
2351. mam li (): Sbhan olan Allah zn yad etmyi qlblri
cilalayan vasit etmidir; qlblrin ar eidn qulaqlar Allah yad etmkl
alar, qlblrin zif gzlri onun vasitsil iql v iti grn olar, inadkar v
dava axtaran qlblr Allah yad etmkl ram olarlar.8
2352. mam li (): Ey ad drman v zikri fa olan.9
2353. mam li (): Allah xatrlamaq, nsiyytin aardr.10
2354. mam li (): El ki grdn, pak olan Allah z zikrini snin qlbin
salb, (yqin) bil ki, O sni sevir. El ki grdn, snin qlbini z yaratdqlar il
mul edib v z zikrindn (yadndan) ayrb, bil ki, sndn z dndrib.11
2355. mam li (): Allah yad etmk eytan uzaqladrar.12
2356. mam li (): Allalh yad etmk sinlri cilalandrar v qlblr
rahatlq bx edr.13
2357. mam li (): Allah yad etmk sinni genilndirr.14
752. Bzi mxsus mqamlarda Allah yad etmy hvslndirmk
1. Dmnl z-z glnd.
Quran:
Ey iman gtirnlr! Dmnlrdn bir dst il z-z gldikd mhkm
c.93, sh.160 , hdis39
hdis 8872
8 Nhcl-Bla, xtb 222
10
1Biharul-nvar,
2urrul-Hikm,
359
olun v Allah ox yad edin, blk nicat tapasnz.1

Hdis:
2358. mam li (): Mharibd dmninizl qar-qarya glnd, az
sz dann v Allah ox yad edin.2
2. Bazara daxil olanda.
2359. mam li (): Bazara daxil olarkn insanlarn (alverl) mul
olduunu grnd Allah ox yad edin. nki bu ml gnahlar aparar,
yaxlqlar artrar v adlarnz qafil olanlarn srasnda yazlmaz.3
3. Qmli olanda, hkm vernd v blg zaman.
2360. Allahn Peymbri (s): Sn qm-qss z vernd z qminl
Allah yad et. Hkm vermk istynd Allah dilinl zikr et, bir eyi blmk
istynd Allalh z linl yad et.4
4. Qzbli olanda.
2361. Allahn Peymbri(s): Allah-taala z peymbrlrindn birin
vhy etdi: Ey Adm vlad! Qzbli olanda Mni xatrla ki, Mn d
qzblnnd sni yad edim v baqalar il birlikd sni mhv etmyim.5
5. Tk olanda v lzztlr vaxt.
2362. mam Baqir (): Tvratda yazlb: ...Ey Musa! Tk olanda, lzzt v
adlqlar sevinci zaman Mni yad et ki, qfltd olduun vaxt da Mn sni yad
edim.6
751. Allah yad etmyin hqiqti
2363. Allahn Peymbri (s): Kim Allahn mrin itat edrs -hrnd
namaz qlma, oruc tutma v Quran oxuma az olsa da- Allah yad
etmidir.7
2364. mam Sadiq () (v Allah yad etmk daha bykdr aysi
bard): Burada mqsd, Allahn halal v haram il qarlaanda Allah yad
etmkdir.8
2365. mam Sadiq (): Zikr iki nvdr: Qlbl mvafiq v onunla birlikd
olan xalis zikr, digri is Allahdan qeyri bir ksin zikrini (yad edilmsini)
qlbdn gtrn kindirici zikrdir.9
2366. mam Sadiq (): gr Allah yad edirsns, bil ki, bunun sbbi
Onun sni yad etmyindir. O sni yad edir, halbuki sndn ehtiyacszdr.
Bellikl, Onun sni yad etmyi, snin Onu yad etmyindn daha qiymtli, daha
nfal/45
3 l-Xisal, sh.614, hdis10
5 Biharul-nvar, c.75,sh.321, hdis50
6 mali-Sduq, sh. 210, hdis6
8 Nurus-Sqleyn, c.4, sh.162, hdis61
1
2
360
ox istniln, daha kamil v daha tezdir... Buna sasn, Allah-taalan yad etmk
istyn ks bilmlidir ki, Allah-taala zn yad etmk uurunu bndnin yadna
salmasayd, bndnin Onu yad etmy qdrti atmazd.1
2367. mam Rza (): Allah yad edn ks Onun grn tlsms zn
rixnd etmidir.2
752. Allah daim yad etmy sbb olan amillr
2368. Biharul-nvar: Merac hdisind nql olunur ki, Allah-taala
buyurmudur: Ey hmd! Mni daim yad et. rz etdi: Ey Rbbim! Sni
daim nec yad edim? Buyurdu: nsanlardan xlvt kilmkl, tur v irin
eylrdn uzaq durmaqla, qarnn v evini dnyadan bo saxlamaqla.3
2369. mam li (): Hr ksin sevdiyi ey, onun dilinin zbri olar.4
753. Allah yad etmkdn saxlayanlar
Quran:
Ey iman gtirnlr! Mallarnz v vladlarnz sizi Allah yad etmkdn
yayndrmasn. Kim bel edrs, (lbtt,) ziyana urayanlardandr.5
Hqiqtn, eytan iki v qumarla sizin aranzda davt v kin salmaq, sizi
Allah yad etmkdn v namaz qlmaqdan kindirmk istyir. Bu i son
qoyacaqsnzm?6
Hdis:
2370. mam li (): Gnahlarn arasnda hvt tabe olmaqdan iddtlisi
yoxdur. Buna gr ona itat etmyin ki, sizi Allahdan qafil edr.7
2371. mam li (): Sni Allah yad etmkdn yayndran hr bir ey
qumar (mysir) saylr.8
2372. mam li (): Sni Allahn zikrindn yayndran hr bir ey
eytandandr.9
2373. mam Sccad (): ox yemk, irad zifliyi, toxluqdan v qdrtdn
mst olmaq (xeyir) mldn kindirn, onu lngidn v Allah zikrini
unutduran amillrdndir.10
754. Allahn zikrini trk etmyin nticlri
Quran:
Kim Mni yad etmkdn z dndrs, yaay sxntl olar v Qiyamt
c. 93, sh.158 , hdis33
5
Mnafiqun/9
6
Maid/91
7
8 Biharul-nvar, c. 37, sh. 157 , hdis2
10
Biharul-nvar, c. 78, sh.129 , hdis1
1Biharul-nvar,
361
gn onu qbrdn kor (halda) qaldrarq1

Kim rhman Allah yad etmkdn boyun qarsa, Biz ona eytan rcah
edrik ki, onunla yoldalq etsin.2
Allah unutduqlarna gr, Allahn da onlarn zlrini-zlrin
unutdurduu kslr kimi olmayn. Fasiqlr el onlardr.3
Hdis:
2374. mam li (): Kim pak olan Allah unutsa, Allah-taala zn o ks
unutdurar v qlbini kor edr.4
755. Alalh gizlind yad etmk
Quran:
Rbbini hr sbh v axam z qlbind yalvarla, qorxu il, ssini
ucaltmadan yad et v qafillrdn olma.5
Hdis:
2375. Allahn Peymbri (s): n yax zikr gizli zikrdir.6
2376. mam Baqir () v ya mam Sadiq (): Mlk yalnz eitdiyini yazar.
Allah-taala buyurmudur:v Rbbini z qlbind yad et... Bndnin bu daxili
zikrinin savabnn (lsn) Allahdan baqa he kim bilmir.7
Taha/124
Zxruf/36
3
Hsr/19
4
5
raf, ay205
6Knzul-Ummal, hdis1771
7Biharul-nvar, c. 5, sh.322 , hdis7
2
362
150
Zlillik
756. Zlillik
2377. mam li () :Aza qane olun v znz zlil etmyin.1
2378. mam li () : lm, bli, qbuldur, amma alaqlq v ziflik he
vaxt. Azla kifaytlnmk, bli, qbuldur, amma ona-buna l amaq he vaxt.2
2379. mam li () : Bir saat zillt, bir mr izzt dymz.3
2380. mam li () (z mnacatndan): lahi! El et ki, hr eydn vvl
mndn aldn ziz bir ey v mn mant verdiyin nemtlrindn geri
gtrdyn birinci mant mnim canm olsun.4
2381. mam Hseyn (): zztl lmk zilltl yaamaqdan yaxdr. O
Hzrt () z hadt gn bu beytlri oxumudur:
lm yaxdr rsvay olmaqdan
Rsvaylq layiqlidir (Chnnmd)oddan
And olsun Allaha, n od, n rsvayl
He vaxt qoymaram, yol tapsn qapmdan.5
757. zn xar etmk mmin yaramaz
2382. Allahn Peymbri (s): Kim itatkarcasna xarl v zlilliyi qbul
edrs, biz hli-Beytdn deyil.6
2382. mam Sadiq (): Allah-taala mmin, zn xar etmyin
ixtiyarndan baqa, hr bir iin ixtiyarn vermidir.7
2384. mam Sadiq (): Mmin zn xar etmk yaramaz. rz
etdilr:Mmin zn nec xar edr? Buyurdu:Bacarmad bir i ba qoar
v bununla da, zn xar v baaa edr.8
758. nsan zlil edn amillr
2385. Allahn Peymbri (s): nsanlar dinar v dirhmi Allah yolunda

Nhcl-Bla, hikmt 396
4 Nhcl-Bla, xtb215
5
6 Tufful-Uqul, sh.58
8
Miktul-nvar, sh.245
1
2
363
xrclmy simiclik edib eyn1 ticartil mul olsalar, z mal-qarasnn

dalnca qab Allah yolunda cihad trk etslr, z (xalis) dinlrin
qaytmaynca Allah-taala onlar zlilliy dar edr v zillt boyunduruunu
onlarn boynundan xarmaz.2
2386. Allahn Peymbri(s): n zlil insan, baqalarn xar edndir.3
2387. mam li (): Xalq zlilliyin qorxusundan zlilliy trf tlsr.4
2388. mam li (): z tinliyinin zrindn prdni gtrn (yni, hr
yerd z problemindn danan) xs zn zlilliy dar etmidir.5
2389. mam Baqir (): Tamah kimi zlillik v alaqlq yoxdur. 6
2390. mam Sadiq (): Hyat sevn ks, xar olar.7
2391. Biharul-nvar bel nql olunur ki Bir nfr z qonusundan o
Hzrt () ikayt etdi. Hzrt ()buyurdu: Sbr et. rz etdi: Camaat mni
zlillikd ittiham edir. Hzrt buyurdu:Zlil- zlm edn ksdir.8
Eyn ticart budur ki, insan bir mal myyn bir qiymt nqd surtd alar v sonra hmin mal
vvlkindn baha qiymt nisy surtd hmin adama satar, ya ksin.
2
5
Tuhful-Uqul, sh.201
6
Tuhful-Uqul, sh.286
8 Biharul-nvar, c.78, hdis 205, hdis46
1
364
151
Gnah
759. Gnah
Quran:
Gnah -istr akar olsun, istr d gizli- trk edin. nki gnah ilr
grnlr z mllrinin czasna atacaqlar.1
Bli, pis ilr grn v gnaha batanlar Chnnm hlidir v orada bdi
qalacaqlar.2
2392. mam li (): Gnahlar xstlikdir. Onlarn drman Allahdan
istifar (balanmaq dilmk) v fas bir daha o gnah tkrar etmmkdir.3
2393. mam li(): Ey insan! Hans bir ey sni gnah etmkd hyasz,
Rbbinin qarsnda qrurlu v zn xarab etmkd adtkar etmidir?4
2394. mam li (): Bu insanlara heyrtlnirm. Salamlqlarna zrr
dycyindn qorxaraq yemkdn phriz saxlayr, Amma onlar Chnnm
zabna atan gnahlardan nec d kinmirlr!5
2395. mam li (): gr Allah-taala Ona itatsizlik olunduuna gr
(zabla) qorxutmasayd bel, yen d bx etdiyi nemtlr gr Ona itat
etmk vacib olard.6
2396. mam li ():Pisliklrdn kinmk yaxlq etmkdn stndr.7
2397. mam li (): Hqiqtn, all insanlar dnyann artn trk
edrlr, o ki qalm olsun gnahlar.! Halbuki, dnyan trk etmk fzilt v
lyaqt, gnahlar trk etmk is vacibdir.8
2398. Msum mamlar () buyururlar: aln v sy gstrin, gr
(xeyir) ml etmirsinizs, (he olmasa) gnah da etmyin. nki binan tikn v
onu uurmayann binas, hrnd kiik olsa da ucalar. Amma binan tikn v
sonra da onu uuran xsin binas ucalmaz.9
760. Akar gnah etmk
2399. mam li (): Pak olan Allaha akar surtd itatsizlik etmk,
'nam/120
Bqr/81
4 Nhcl-Bla, xtb 223
6
Nhcl-Bla, hikmt 290
7
1
2
365
czalar tezldirr.1
2400. mam Rza (): z gnahn akar edn ks xar olub tk-tnha qalar.
Gnah gizli v rtl saxlayan kims balanar.2
761. n byk gnahlar
2401. mam li (): n pis gnah, gnahkarn onu yngl (kiik)
sanmasdr.3
2402. mam li (): Allah yannda n byk gnah, sahibinin israr
(dflrl tkrar) etdiyi gnahdr.4
2403. mam Baqir (): Gnahlarn hams pisdir, onlarn n pisi is zrin
t v qan gln gnahdr.5
762. Balanmayan gnahlar
Quran:
bhsiz ki, Allah Ona rik qoma balamaz v ondan qeyri gnah
istdiyi ks ker. Allaha rik qoan ks, lbtt ki, byk gnah etmidir.6
Hdis:
2404. Allahn Peymbri (s): Pis xlaqdan baqa btn gnahlarn tvbsi
vardr. nki pis xlaql insan hr gnahdan qurtarb tvb ednd, digr bir
gnaha dr.7
2405. mam li (): Allah-taalann Quran Krimd buyurduu qti
hkmlrdn bzilri bunlardr. gr insan bu mllrdn birini edib, tvb
etmdiyi halda Allah il grrs, (xeyirli ilr grmk n) zn zhmt
verib v mlini xalis ets bel, z n bir xeyir aparmaz: Allahn ona vacib
etdiyi ibadtd v sitayid Allaha rik qomaq, kimsni ldrmkl z qzb
atini sndrmk, z etdiyi i gr baqasn mzmmt etmk, insanlardan
z ehtiyac v istyini ld etmk n dind bir bidt icad etmk, insanlarla
ikizl, ya da ikidilli olmaq.8
2406. mam Baqir (): Balanmayan gnahlardan biri d insann dediyi
bu szdr: Ka bu gnahdan baqa he bir ey bard soru-sual
olunmayaydm.9
2407. mam Sadiq (): (Ey Cundubun olu) Din qardalarnn
(hmmslklrinin) sndn narazlqlarndan baqa btn gnahlar
balanar.10
763. Gizlind gnah etmkdn kindirmk
2408. mam li (): (znz) Xlvt yerlrd Allaha qar gnah
3 Biharul-nvar, sh.364, hdis96
5
6
Nisa /11
7
8 Nhcl-Bla, xtb 153
1
2
366
etmkdn kinin. nki ahid olan Allah hm d (mhakim edn) hakimdir.1

2409. mam Baqir (): Gizlind gnah edn ks qar Allah etinasz
olar.2
764. Gnah yngl v kiik sanmaq
2410. Allahn Peymbri (s): Hqiqtn, mmin z gnahn, onun stn
dcyindn qorxduu byk bir qaya kimi grr. Kafir is z gnahna
burnunun qabandan (vzldayb) ken bir milk kimi baxr.3
2411. Allahn Peymbri (s): Hqiqtn, iblis sizin kiik gnahlarnzdan
addr.4
2412. Allahn Peymbri (s): Gnahn kiikliyin baxmayn. Ancaq
baxn, grn kim qar dbsizlik etmisiniz.5
2413. mam li (): Pak olan Allahn yannda n byk gnah, gnahkarn
nzrind kiik saylan gnahdr.6
2414. mam Baqir (): Gnahn kiik saymaq v bu vziyyti il
razlamaq kimi msibt yoxdur.7
2415. mam Kazim (): Kiik gnahlar az hesab etmyin. nki hmin
gnahlar bir-birinin stn qalanb oxalar.8
2416. mam Rza (): Kiik gnahlar byk gnahlara alan bir yoldur.
Allah qarsnda az gnahdan qorxusu olmayan kims, ox gnahda da Ondan
qorxmaz.9
765. Byk gnahlar
Quran:
gr siz qadaan olunmu byk gnahlardan kinsniz, sizin (digr)
pisliklrinizdn ker v sizi ali bir mqama atdrarq.10
Hdis:
2417. Allahn Peymbri (s): Byk gnahlar bunlardan ibartdir:Allaha
rik qomaq, ata- anan incitmk, adam ldrmk v (baqalarnn hququnu
pozmaq v xalqn maln yemk) n yalandan and imk.11
2418. mam li () n byk kbir gnahlar bard veriln suala
cavabnda:Allahn mkrindn (mhlt v zabndan) qafil olub znn amanda
olduunu sanmaq, Allahn kmyindn myus olmaq v Allahn rhmtindn
4
7
Tuhful-Uqul, sh.286
8
mali-Mufid, hdis157, hdis8
10
Nisa/31
11
1
2
367
midini zmk.1
2419. mam Sadiq (): Yeddi byk gnah vardr:Mmini qsdn
ldrmk, ifftli qadna bhtan atmaq, dmn qar olan cihad meydanndan
qamaq, hicrtdn sonra trrub2, yetimin maln haqsz yer yemk, ribann
(slmin) haram olduunu bilndn sonra ondan qazanc kimi istifad etmk v
Allahn vacib etdiyi Chnnm zabna sbb olan hr bir ey.3
766. Gnaha etmkd israrl olmaq
Quran:
V o kslr ki, pis i grdklri v zlrin zlm etdiklri zaman Allah
yad edr v gnahlarnn balanmasn dilyrlr, (Mgr) Allahdan baqa
gnahlar kim balar? Bel is, onlar z gnahlarnn pisliklrindn agah
olduqda, bir daha grdklri ilrd israr etmsinlr.4
Hdis:
2420. Allahn Peymbri (s): stifarla (balanmaq dilmkl) byk
gnah balanar v kiik gnahda israr etmkl (kiiklik) mnas aradan
gedr.5
2421. mam Baqir () grdklri ilrd israr etmsinlr aysi bard):
Gnahda israr etmyin mnas budur ki, bnd gnah edndn sonra, onun
balanmasn istmz v tvb etmk fikrind d olmaz.6
767. Gnaha ad olmaq
2422. mam li (): Allah-taala gnahdan lzzt alan kimsni zlil edr.7
2423. mam Sccad (): Gnaha ad olmaqdan kin. nki gnaha ad
olmaq onu etmkdn pisdir.8
768. Gnahlarn nticlri
Lisanul-rb ltind hicrtdn sonra trrub bard qeyd olunur ki, bdvi (l) rblrinin
arasndan Mdiny hicrt ednlr yenidn badiyy (l, biyabana) bdvilrl yaamaq n
geri qaydrdlar. Bu ml is dindn dnmk demk idi. suli-Kafinin trcmisi v rhisi bu
ifadnin altnda yazr:Hicrtdn sonra trrob ifadsi slamn ilk dvlrind, Mkk v halisi
kafir olan digr mntqlrdn Mdiny- slamn mrkzin hicrt edn kslr aid edilirdi.
Onlarn baqa mslmanlarla birlikd halisi kafir olan mntqlr yenidn qaytmasna
hicrtdn sonra trrob deyirdilr. Bu byk (kbir) gnahlardan biri v dindn dnmk
saylrd. Lakin, Msum mamlarn ()zamannda v qeybt dvrnd trrbun mnas, bir
mslmann dinini akar etmsin v yrnmsin yasaqlar qoyulmasna baxmayaraq kafir
mmlktind qalmasdr. Onun orada qalmas byk gnahlardan saylr. Bzi alimlr trrobun
mnasn mumildirmi, htta buraya elm, thsil alan v sonra onu trk ednlri d amil
ediblr.
3 l-Kafi, c.2,sh.277, hdis3
4
Ali mran/135
5
6 Biharul-nvar, c.73, sh.32,hdis10
7
8 Biharul-nvar, c.73, hdis329
1
2
368
2424. Allahn Peymbri (s): Gnah, onu etmyn ks n d

bdbxtlikdir. nki gr onu eyb tutarsa, (hmin gnaha) duar olar, gr onun
qeybtini edrs gnahkar olar v gr ona raz qalarsa onda rik olar.1
2425. mam li (): Gzlrin ya rhmsizlikdn qeyri bir sbbdn
qurumad, qlblr d yalnz gnahlarn oxluundan rhmsiz oldular.2
2426. mam Sccad (): Gydn yan yamasnn qarsn alan
gnahlar hakimlrin daltsiz hkm xarmalar, yalan hadt vermk v
hadti gizltmkdn ibartdir.3
2427. mam Baqir (): He bir il digr ildn az yantl deyil. slind,
Allah-taala ya istdiyi yer yadrar. Amma bir xalq gnah mllr ednd
Allah-taala onlar n tyin etdiyi ya yadrmaz.4
2428. mam Sadiq (): nsan bir gnah edn zaman onun qlbind qara
nqt yaranar. gr tvb ets, o nqt tmizlnr. Ancaq gr yen gnah ets
hmin nqt byyr v nhayt qlbinin hr yerini bryr. Bundan sonra is
o, he vaxt nicat tapmaz.5
2429. mam Sadiq (): Allah-taala bndy verdiyi hr bir nemti, yalnz
hmin nemti ondan mhrum etmy layiq olan gnaha gr geri almdr.6
2430. mam Sadiq (): Hqiqtn, bnd etdiyi bir gnaha gr gec
namazndan mhrum olar. Pis mlin insana tsirinin surti, ban t
tsirinin srtindn daha oxdur.7
2431. mam Sadiq (): Gnahlarn nticsin gr ln adamlarn say,
clinin atmasna gr lnlrin sayndan oxdur.8
2432. mam Rza (): Rhbrlr yalan dananda gydn ya yamaz,
sultan zlm ets dvlt ziflyib etibardan dr v zkat verilmynd
heyvanlar lr.9
729. Czas tez yetin gnahlar
2433. Allahn Peymbri (s): gnahn czas bu dnyada atar v
axirt qalmaz:
Ata-anan incitmk, xalqa zoraklq v zlm etmk,
baqalarnn yaxlqlarna qar nakrlk etmk.10
2434. mam Baqir (): mirl-mmininin () kitabnda bel yazlb:
gnahn sahibi bu dnyada onlarn czasn kr. Bu gnahlar: zlm etmk,
qohumluq laqlrini ksmk v yalandan and imkdir.11
770. Gnahlarn drman.
l-Firdovs, c.2, sh.249, hdis3169
llu-raye, sh.81 , hdis1
3 Nurus-Sdleyn, c.5,sh.597, hdis24
8 mali-Tusi,sh.701 , hdis1498
9 mali-Mufid,sh.310, hdis2
10 mali-Mufid,sh. 237 , hdis1
11 mali-Mufid,sh.198, hdis8
1
2
369
2435. Allahn Peymbri (s): Hr drdin drman var. Gnahlarn

drman da istifardr (balanmaq dilmk).1
2436. Allahn Peymbri (s): Mminin yetmi iki prdsi var. Bir gnah
edn zaman bir prd yrtlar v gr tvb ets Allah o prdni digr yeddi
prd il birlikd ona qaytarar.2
771. Gnahlarn kffarsi
1. Dnyvi cza.
2437. Allahn Peymbri (s): Mmin kii v qadnlar hmi can, mal v
vladlarnda blaya dar olarlar ki, sonda he bir gnah qalmadan Allaha
qovusunlar.3
2438. mam li (): Bizim ilrdn hr biri qadaan etdiyimiz bir i
grrs, lmmidn qabaq onun malna, ya vladna v ya zn bla glr.
Bununla da, z gnahlarndan tmizlnr v Allahla gnahsz halda grr.
gr gnahlarndan hl d bir ey qalarsa, lm zaman tinlikl can verr.4
2439. mam Sadiq (): Allah-taala bndnin xeyrini istynd onun
gnahlarnn czasn el bu dnyada verr. Bndy pislik ists, onu z
gnahlarnda saxlayar ki, Qiyamt gn gnahlarnn czasn ksin.5
2. Xstliklr.
2440. Allahn Peymbri (s): Xstlik gnahlar tmizlyr.6
2441. Allahn Peymbri (s): Bir gec qzdrma iind olmaq bir ilin
gnahlarnn kffarsidir.7
2442. mam li (): Allah-taala bndy xstlik gndrdikd xstliyinin
miqdar qdr onun gnahlarndan tmizlyr.8
2443. mam li () (uaqlarn xstliyi bard): Onlarn ata v analarnn
gnahlarnn kffarsidir.9
3. Qm-qsslr.
2444. Allahn Peymbri(s): Mminin bana gln el bir ziyyt,
hadis, qm-qss v htta qlbinin nigaranl olmayb ki, bunlarn vasitsil
Allah-taala onun gnahlarn silmsin.10
2445. mam Sadiq(): Hqiqtn, qm-qss mslman gnahdan
tmizlyr.11
2446. mam Rza (): li ilrindn el bir xs yoxdur ki, gn rzind bir
pis ml, ya bir gnah ednd gec onu qm-qss burmsin. Bunun vasitsil
onun etdiyi pis ml, ya gnah silinib gedr. Bs, qlm bel xsin gnahlarn
Mustcrikul-Vsail, c.5,sh.316, hdis5972
Nvadirur-Ravndi,sh.6
3 Biharul-nvar, c.67,sh.236 , hdis54
4 l-Xisal,sh. 635, hdis10
5 Biharul-nvar, c.81, sh177, hdis18
8 Daimul-sam c.1,sh.218
10 Tuhful-Uqul,sh.38
11 d-Dvat,sh.120
1
2
370
nec yazsn?1
4. Xeyir mllr
Quran:
Gnn vvlind v sonunda, gecnin ilk saatlarnda namaz ql. nki
yaxlqlar pisliklri silib aparar. Bu, ibrt gtrnlr n bir ibrtdir.2
2447. Allahn Peymbri (s): El ki bir pis ml etdin, yax i gr ki, o
pisliyi tmizlsin.3
5. Xoxasiyytlilik.
2448. Allahn Peymbri (s): gr insanda bu drd xislt olarsa, badan
ayaa gnaha batm olsa bel, Allah-taala onun gnahlarn yaxla v savaba
evirr: doruluq, hya, xoxasiyytlilik v kr etmk.4
2449. mam Sadiq (): Gn buzu ritdiyi kimi, xo xasiyyt d gnahlar
ridr. Sirk bal nec korlayrsa, pis xasiyyt d (xeyir) mllri el korlayar.5
6. Mzlumlarn kmyin atmaq.
2450. mam li (): Mzlumlarn fryadna atmaq v qmlinin qmini
datmaq byk gnahlarn kffarsindndir.6
7. Mlklrin fv dilmlri.
2451. mam Sadiq (): Allah-taalann el mlklri var ki, klk (payz
a) aacn yarpaqlarn sald kimi, gnahlar bizim ilrin iynindn aa
salarlar. Allah-taalann z Rbblrin sitayi edrk Ona tsbih deyirlr v
mminlr n balanmaq dilyrlr. klamnda Allaha and olsun ki,
mminlrdn mqsd sizlrdn baqa bir ks deyil. 7
8. oxlu scd.
2452. mam Sadiq ():Bir kii peymbrin yanna glib rz etdi:Ey
Allahn Rsulu. Gnahlarm oxalb, mllrims ziflyib v azalb. Allahn
Peymbri (s) buyurdu:ox scd et. nki klk aaclarn yarpan
tkdy kimi, scd d gnahlar tkr. 8
9. Hcc v mr.
2453. Allahn Peymbri (s):Bu mr nvbti mrydk olan arada ba
vern gnahlarn kffarsidir. Qbul olunmu hccin savab Cnntdir. El
gnahlar var ki, rfatdan baqa he bir yerd balanmaz.9
10. Mhmmd v onun ailsin (hli-Beytin) salavat gndrmk.
2454. mam Rza ():Kim gnahlarnn silinmsi n bir i gr bilmirs,
Mhmmd v onun pak ailsin oxlu salavat gndrsin. nki bu ml
Biharul-nvar, c.68,sh.146 , hdis94
Hud/114
4 l-Kafi, c.2,sh.108 , hdis7
8 mali-Sduq,sh.404 , hdis4
1
371
gnahlarn kkn ksr. 1

11. lm.
2455. Allahn Peymbri
kffarsidir. 2
(s):lm
1
2
mali-Sduq,sh.68 , hdis4
mali-Mufud,sh.283 , hdis8
372
mminlrin
gnahlarnn
152
Balq
772. Baln mzmmti
2456. mam Baqir ():Ba olmaa alma, quyruq olarsan. 1
2457. mam Sadiq (): banda olan rislrdn uzaq olun. nki Allaha
and olsun, ayaqqablar bir ksin arxasnca ss xardsa, ya onu hlak edr, ya
da mhv srklyr. 2
2458. mam Sadiq ():Rislik axtaran mhv olar. 3
2459. mam Rza () bundan sonra bir kiinin adn kdi v dedi: O, rislik
axtarandr. ki yrtc canavarn obanz bir sry hcum edn zaman vurduu
ziyan, risliy alan adamn mslmanlarn dinin vurduu ziyandan azdr. 4
773. Rhbrlik alti
2460. mam li ():Rhbrliyin alti, sinnin geniliyidir. 5
2461. mam li ():Svaxtli insan aala atar, varl is ryast. 6
2462. mam Sadiq ():Balq axtarrdm, onu Allah bndlrin
xeyirxahlq v nsiht etmkd tapdm. 7
l-Kafi, c.2,sh.338, hdis1

l-Kafi, c.2, ,sh.297, hdis3
6 Tuhful-Uqul,sh.96
7 Mustdrkul-Vsail, c.12,sh. 143 , hdis13810
1
2
373
153
Yuxu
774. Yuxu mjdsi
2463. Allahn Peymbri (s) Onlara mjd var aysi bard: O mjd,
mminin grdy yax yuxudur. Onun vasitsil dnyada mmin mjd
verilr.1
2464. Allahn Peymbri (s):Mjd vernlrdn baqa nbvvtdn bir
ey qalmamdr.Sorudular:Mcd vernlr ndir? Buyurdu:Doru yuxu.
2
2465. mam Rza ():Sbh alanda Allahn Peymbri (s) z shablrin

deyrdi:Bir ksd mcd vern varm? Bunu dedikd Hzrtin mqsdi yuxu
idi. 3
775. Yuxunun nvlri
2466. mam Baqir ():Bndlr yuxuya gedn zaman ruhlar smaya
qalxar. Bellikl, ruhun smada grdklri n varsa hqiqtdir, fzada
grdklri is prian edn yuxulardr. 4
2467. mam Sadiq ():Yuxu nvdr: mmin Allah trfindn veriln
mjd, eytann vsvs etdiyi qorxu v prian (nigaran) edn yuxular.5
776. Yuxunu yozmaq v danmaq
2468. Allahn Peymbri (s):Sizlrdn kim yax yuxu grs, onu yozsun
v baqalarna dansn. gr pis yuxu grs, onu yozmasn v he ks
sylmsin. 6
2469. Allahn Peymbri (s):Yuxunu paxllq v tcavzdn pak olan
mmindn baqa, bir kimsy danmaq olmaz. 7
l-Kafi, c.8,sh.90, hdis60

3
l-Kafi, c.8,sh.90 , hdis59
6 Knzul-Ummal,hdis 416392
1
2
374
154
Riyakarln mzmmt olunmas
Quran:
z yurdlarndan tkbbrdn mst halda, zlrini xalqa gstrmk n
xanlar v baqalarn Allah yolundan kindirnlr kimi olmayn. Allah
onlarn etdiklrindn aahdr.1
Hdis:
2470. Allahn Peymbri (s):Vay olsun, dini dnya malndan tr vasit
ednlr! z yumaq dillri il insanlarn qarsna quzu cildind xarlar,
szlri baldan irindir, qlblri is canavar qlbidir. Allah-taala
buyurmudur:Mn (rhmtim) lovqalanrlar?!2
2471. Allahn Peymbri (s):Mlk bndnin mllrini sevin-sevin
yuxar aparar. Yax mllrini yuxar atdrdqda, Allah-taala buyurar:Onlar
siccind3 yerldir. Bu mllr Mn xatir olmayb.4
2472. Allahn Peymbri (s): Qiyamt gn riyakara nida glr: Ey pis
ml sahibi! Ey yalan! Ey riyakar! mlin brbad oldu, savabn aradan getdi.
Get, z savabn, mllrini kimdn tr etmidins, ondan al. 5
2473. Allahn Peymbri (s):Allah-taala buyurur:Hqiqtn, Mn n
ehtiyacsz rikm. Buna gr, bir i grn Mndn qeyrisini onda rik tutarsa,
Mn o i nifrt edrm. Bel i, Mn rik qoulandan tr grlb. 6
2474. Peymbr (s):Allah-taala zrr qdr riya il qarq olan mli
qbul etmz. 7
2475. Allahn Peymbri (s) bir kiinin Ey Allahn Rsulu, nicat
nddir? sualna cavabndan: Bndnin Allaha itati insanlara xatir
etmmsind. 8
2476. mam li ():Adamn batininin xst v zahirinin gzl olmas nec
d pisdir. 9
2477. mam li ():lahi! Zahirimin insanlarn nzrind gzl olmasndan
nfal, ay 47
lamud-Din,sh.295
3
Siccin-zindan gnahkarlarn v kafirlrin ml dftri
5 Munytul-Murid.sh.318
6
ddtud-Dai,sh.203
7
Tnbihul-Xvatir, c.1,sh.187
9 urrul-Hikm,hdis 9661
1
2
375
v Snin n akar olan batinimin irkinliyindn, zm riyakarlqla xalqn

nzrind Snin mndn daha yax bildiyin eyl bzmyimdn, sonra da
gzl zahirimi xalq n gstrib bu mlimin pisliyini Snin yanna
gtirmyimdn v bu minvalla bndlrin yaxnlab, razlndan uzaq
dmyimdn Sn pnah gtirirm. 1
2478. mam Baqir ():Kimin zahiri (trzisinin gz) batinindn ar
glrs, onun ml trzisi yngl olar. 2
2479. mam Sadiq ():Riyakarlqdan kin. nki kim Allahdan qeyrisi
n bir i grrs Allah-taala onu Allaha rik qoduu hmn ks taprar.
3
778. Riya v irk

2480. Allahn Peymbri (s):Hr eydn ox, sizin n kiik irkdn
narahatam. rz etdilr:Ey Allahn Rsulu! Kiik irk ndir?
Buyurdu:Riya. 4
2481. mam li ():Bilin ki, azacq riya, irkdir. 5
2482. mam li ():Allahn Rsulundan (s) Kimin z Rbbi il grmk
midi varsa, yax ilr grmli v he ksi Rbbin rik qomamaldr6 aysi
haqda sorudular. Hzrt (s) buyurdu:Kim zn xalqa gstrmk n namaz
qlarsa mrikdir v kim Allahn mrlrindn birini zn xalqa gstrmk
n yerin yetirrs mrikdir.7
779. Riyakarlarn ac aqibti
2483. Allahn Peymbri (s):Chnnm v onun hli riyakarlarn lindn
fryad qopararlar. Dedilr:Ey Allahn Rsulu! Alov nec fryad qoparar?
Buyurdu:Riyakarlara veriln zab alovunun istisindn. 8
2484. mam Sadiq ():Qiyamt gn namaz qlan bndni gtirrlr v o,
deyr:Ey Rbbim, mn Snin razln n namaz qlmam. Amma ona
deyilr:Xeyir, slind snin barnd filanks nec d gzl namaz qlr
demlrindn tr namaz qlmsan. Onu Chnnm aparn. 9
780. Riyakarn nianlri
2485. mam li ():Riyakarn niansi var: insanlar grnd sevinck
olar, tk qalanda is halsz v tnbl, hr bir id triflnmyini istr. 10
Nhcl-Bla, hikmt 276
mali-Sduq,sh.398
4 ddtud-Dai,sh.214
5 Tuhful-Uqul,sh.151
6
Khf, ay 110
7
Tfsirul-Qummi, c.2,sh.47
8 Mustdrkul-Vsail, c.1,sh.107 , hdis 109
9 z-Zhdli lil Huseyn ibni Sid,sh.63, hdis 166
10 l-Kafi, c.2,sh.295 , hdis 8
1
2
376
781. Mxtlif
2486. Allahn Peymbri (s):Gizli (ibadt v xeyir ml) akardan
yaxdr. Bu mllri akar surtd etmk, baqalarna nmun olsun dey
yerin yetirmk istyn ks n yaxdr. 1
2487. mam Baqir () (Zurar, yax i grn v knardan onun bu mlini
kimsnin grdy zaman bundan xohal olan bir xs bard Hzrtdn ()
soruduqda): Eybi yoxdur, ham xeyir mllrinin insanlar qarsnda akar
olunmasn istyr. Ancaq, bir rtl ki, o xeyir mli hmin mqsdl yerin
yetirmsin. 2
2488. mam Sadiq ():Kim gizlind xeyir i grs, ona (gizli iin) savab
yazlar. gr onu dilin gtirs, hmin gizli ml silinr v ona akar mlin
savab yazlar. gr ikinci df dilin gtirs, akar mlin savab silinr v
onun n riya yazarlar. 3
l-Kafi, c.2,sh.297 , hdis18
3 ddtud-Daai,sh.221
1
2
377
155
Ry
782. Doru fikrin amillri
2489. mam li ():Doru fikir sakitlikl, tmkinl ld olunur. Xam v
dnlmmi fikir nec d pis dayaqdr. 1
2490. mam li ():Mvrt edin ki, doru fikir meydana glsin 2
2491. mam li ():Mxtlif rylrl qarlaan ks, shv mqamlar (v
yanl fikri) grr. 3
2492. mam li ():Mslhtinin ryin ehtiyac duyan xsin ryi daha
stndr.4
783. nadkarln nticlri
2493. mam li ():z ryind inadkarlq edn mhv olar, byklrdn
mslht alansa onlarn allarna rik olar. 5
2494. mam li ():Yalnz nadan z ryin vurun olar. 6
2495. mam Sadiq ():z bildiyini edn inadkar uurumun knarnda
dayanmdr. 7
784. Ryi korlayan amillr
2496. mam li ():nadkarlq dncni yox edr. 8
2497. mam Sadiq ():z sidiyini saxlayan xsin xsi ryi olmaz. 9
785. Dvlt (bxt) v doru fikir
2498. mam li ():Doru fikir dvltl yoldadr, onunla glr v onun
getmyi il d gedr. 10
786. Dind ryin ttbiqi
5 Nhcl-Bla,hikmt 161
8 Nhcl-Bla,, hikmt 179
9 mali-Tusi,sh.301, hdis595
1
2
378
2499. Allahn Peymbri (s):Bu mmt bir mddt Allahn kitabna,

sonra is bir mddt Peymbrin (s) snnsin ml edr. Daha sonra is, bir
mddt z ryinin ardnca gedr. z ryin uyun ml edn zaman yollarn
azar v baqalarn da azdrarlar. 1
2500. mam li (): ey mvcud olarsa he bir ml qbul
olunmaz:irk, kfr v ry. rz etdilr:Ey mirl-mminin! Ry dedikd
mqsd ndir? Buyurdu:Allahn kitabn v peymbrin snnsini knara
qoyub z ryin ml etmk. 2
787. Dncd ictihad etmk
2501. Allahn Peymbri (s):gr hakim sy v zhmt nticsind
haqqa atarsa onun iki mkafat (cri) olar. gr sylri saysind haqqa
atmazsa, bir mkafat olar. 3
2502. mam li ():Kim insanlara xeyir vermk n z fikrini sy v
zhmt salsa, z niyytinin mkafatn alar v vzifsini yerin yetirmi olar.
4
4 Nhcus-Sad c.2,sh. 97
1
2
379
156
Riba (Slm)
788. Slmdn kindirmk
2503. Allahn Peymbri (s):Allah-taala slm alana, slm vern, onu
yazana (qeyd edn) v onun ahidlrin Lnt etmidir. 1
2504. Allahn Peymbri (s):Merac gecsi el bir xalqn zrindn
kedim ki, onlarn ev byklynd v iind knardan grnn ilanlar olan
qarnlar var idi.Sorudum:Ey Cbrayl! Bunlar kimlrdir? Dedi:Bunlar
slm yeynlrdir. 2
2505. mam Baqir ():n irkin qazanc slmdir3
2506. mam Sadiq ():Slm yeyn, yalnz eytan onu dli etdikdn sonra
dnyadan kr. 4
2507. mam Sadiq ():Bir dirhm slm, Allahn yannda yetmi df z
mrhmtlri il Allahn hrmtli evi Kbd zina etmkdn daha ar
gnahdr. 5
789. Slmin haram edilmsinin hikmti
2508. mam Sadiq () (Hiam ibn Hkmin slmin haram edilmsinin
sbbi bard sualna cavabndan): gr slm halal olsayd, insanlar ticarti
v yaaylar n qazanc dalnca getmyi trk edrdilr. Bellikl, Allah-taala
slmi haram etdi ki, insanlar haram yemkdn l kib ticart, al-veri z
tutsunlar v mallarnn artn bir-birin borc versinlr. 6
2509. mam Sadiq () (slmin haram edilmsinin sbbi haqda sualn
cavabnda): Sbbi budur ki, insanlar bir-birin yaxl sirgmsinlr. 7
790. Slm quranman amillri
2510. mam li ():Ey insanlar! vvl hkam, sonra ticart! Allaha and
olsun, bu mmtin arasnda slm qara dan zrind gzn qarqadan daha
gzgrnmzdir. 8
2511. mam li ():Dinin hkmlrini bilmdn ticart v qazancla mul
mali-Sduq,sh. 346 , hdis1
3 l-Kafi, c.5,sh. 147 , hdis12
4 Tfsirul-yyai, c.1,sh.152 , hdis503
5 Nurus-Sdleyn, c.1,sh. 295 , hdis1177
6 llu-ray, sh.482,hdis 1
7 Biharul-nvar, c.78,sh. 201, hdis 32
8 Biharul-nvar, c.103,sh. 117 , hdis 16
1
2
380
olan zn slmin uurumuna atmdr. 1

791. Slmi halal biln slmxor Allahla mhariby xmdr
Quran:
Ey iman gtirnlr! gr mminsinizs, slmdn gln gliri trk edin.
Bel etmsniz, Allaha v onun Peymbrin mharib elan etmi olarsnz.
gr tvb etsniz, srmayniz (mayanz) sizindir. Bellikl, n siz zlm
edrsiniz, n d siz zlm olunar.2
Hdis:
2512. mam Sadiq () (bir kiinin slm yemkl mul olduunu v
bunun adn liba3 qoyduunu eitdikd buyurmudur): gr Allah-taala
mni ona hakim etsydi, onun boynunu vurardm.4
Nhcl-Bla, hikmt 447

Bqr, ay 178, 279
3 Libaya Auz anann z yeni dnyaya gln krpsin verdiyi ilk sddr.
4 l-Kafi, c.5,sh. 147, hdis11
1
381
157
mid
792. Hqiqi mid hvslndirmk
Quran:
Hqiqtn d iman gtirnlr, mhacirt ednlr v Allah yolunda cihad
ednlr Allahn rhmtin midvardr. Allah balayan v mehribandr1
Hdis:
2513. mam li () :Hr bir midvar axtarandr, hr bir qorxaq is
qaan.2
2514. mam li () (Ondan nsiht, mslht istyn bir kiiy
buyurduqlarndan): Xeyir mllr grmdn axirt midvar olan v uzun
arzular edrk tvbni txir salan xs kimi olma. Hmin xs dnyan
mzmmt edrkn tqvallar kimi danar, ancaq dnyaprstlr kimi rftar
edr.3
2515. mam Sadiq () (Bir dst insann gnah edrk, Allahn rhmtin
midvar olduqlarn dediklrini v lndk bu halda olduqlarn rz etdikd):
Bu insanlar z arzu v xyallarna qrq olublar. Yalan deyirlr, onlar midvar
deyillr. nki bir ey midi olan ks, onu axtarmaa alar v bir eydn
qorxan ks ondan qaar.4
793. Allahdan qeyrisin midvar olmaqdan kindirmk
2516. mam li ():Btn midlrinizi pak olan Allaha balayn v Ondan
qeyrisin mid etmyin. nki Allahdan qeyrisin mid bslyn el birisi
olmad ki, midi pua xmasn.5
Bqr, ay218
mali-Muvid,sh. 207 , hdis38
2
382
158
Rict (Dnyaya qayd)
794. llrin ricti
2517. mam Sadiq ():Allaha and olsun, Allah-taala llri dirildib dirilri
ldrmmi, haqq z hlin qaytarmam v znn byndiyi (slam) dini
brpa etmmi (btn dnyaya hakim etmmi) gndzlr v geclr z sonuna
atmayacaq.1
795. Rict ednlr
2518. mam li ():Allah-taala Admdn () Mhmmd (s) qdr btn
mrsl peymbrlri dirildr ki, onlar mnim yanmda llrin v dirilrin,
btn cinlrin v insanlarn balarna qlncla zrb endirsinlr Mnim
qaytma ardnca qaytmam, rict ardnca rictim var. Mn bu qaydlarn v
rictlrin, bu yrlrin v intiqamlarn sahibiym.2
2519. mam Sadiq ():Dnyaya qaydan birinci xs Hseyn ibn lidir ().
O, yer znd o qdr hkmranlq edr ki, qocalqdan qalar gzlrinin stn
tklr.3
796. Rict ham n deyil
2520. mam Sadiq ():Rict mumi deyil, xsusidir. Dnyaya yalnz xalis
mminlr v qat mriklr qaydacaqlar.4
Biharul-nvar, c.53,sh. 102 , hdis 125

3 Biharul-nvar, c.53,sh. 46 , hdis19
1
2
383
159
Mehribanlq
797. Bir-biri il mehriban olmaq
Quran:
Mhmmd Allahn peymbridir. Onunla birg olanlar kafirlrl
amansz v bir-biri il mehribandr.1
Bundan lav, iman gtirnlrdn v bir-birin sbri v mehribanl
tvsiy ednlrdn olmaqdr. Bunlardr xobxtlr (ml namlri sa llrin
verilnlr).2
Hdis:
2521. Allahn Peymbri (s):Rhman Allah qlbi rhimli insanlara rhm
edr. Yer znd olanlara rhm edin ki, smada olan da siz rhm etsin.3
2522. Allahn Peymbri (s):Nida vern Chnnmd fryad qoparar:Ey
mehriban! Ey balayan! Mni oddan xilas et. Sonra Allah-taala onu oddan
xarma bir mly mr verr v o, Allahn qarsnda dayanar. Allah-taala
ona buyurar:Sn bir sry rhm etmisnmi?4
2523. mam li ():Rhm et ki, sn rhm etsinlr.5
2524. mam li ():Heyrtlnirm o ks ki, zndn yuxardaknn
rhmin v mehribanlna midvar olur, amma nec d zndn aada
olanlara rhm etmir.6
798. Mehribanla v rhm layiq olanlar
2525. Allahn Peymbri (s):Xar olmu adl-sanlya, yoxsullam
varlya, cahillr zamannda korlanm alim mehribanlq gsltrin.7
2526. Allahn Peymbri (s):Yoxsullarla mehriban ol.8
2527. mam li ():z ailnin uaqlarna mehriban ol v ailnin
byklrin ehtiram gstr.9
Fth, ay 29
Bld, ay17, 18
5 mali-Sduq, sh.174 , hdis9
9 mali-Mufid,sh. 222 , hdis 1
2
384
160
Rhmt
799. Allahn rhmti
2528. Allahn Peymbri (s):Allah-taala gylri v yeri yaratd gn, hr
biri yerl gy arasndak msaf qdr olan yz rhmt yaratd. Sonra
rhmtlrdn birini yer zn endirdi v hmin rhmtin sbbin yaradlmlar
bir-birin rhm edir, ana z balasna mhbbt bslyir, qular v heyvanlar su
iir, insanlar bir yerd yaayrlar.1
2529. Allahn Peymbri (s):nsanlar Cnnt yalnz Allahn rhmti il
daxil olacaqlar. rz etdilr:Htta siz d? Buyurdu:Htta, mn d. Yalnz,
Allah-taalann mni z rhmtin amil etdiyi haldan baqa.2
2530. Allahn Peymbri (s):gr Allahn rhmtinin lsn
bilsydiniz, mtlq ona arxalanardnz.3
2531. mam Sccad ():Nicat tapan o qdr d tccb dourmur. ksin,
mhv olan kims tccb dourur ki, Allahn bu qdr geni rhmti olduu
halda mhv olmudur.4
800. Rhmtin sbblri
2532. Allahn Peymbri (s):Allahn mrlrin itat etmkl znz
Onun rhmtin qovudurun.5
2533. mam li () :Allahn rhmti Onu yad etmkl nazil olar.6
2534. mam li () :Mehribanlq gstrmkl Allahn rhmti nazil olar.7
1
2
385
161
Qohumluq
801. Sileyi-rhm (Qohumluq laqlrini saxlamaq)
2535. Allahn Peymbri (s):Sileyi-rhmin savab istniln digr xeyir
mlin savabndan tez atar.1
2536. Allahn Peymbri (s):Sileyi-rhmi yerin yetirmk n (htta
gr olubsa) bir illik yolu qt et.2
802. Sileyi-rhmin smrlri
2537. Xanm Fatimeyi Zhra ():Allah-taala sileyi-rhmi xslrin
saylarnn artmas n qrar vermidir.3
2538. mam Hseyn ():Kim lmnn txir salnmasn v ruzisinin
artmasn istyirs sileyi-rhmi yerin yetirsin.4
2539. mam Baqir ():Sileyi-rhm mllri v var-dvlti artrar, blan
qaytarar, Qiyamt gnnn hesabn asanladrar, lm txir salar.5
2540. mam Baqir ():Sileyi-rhm xlaq v xasiyyti gzlldirr, li
aq edr, ruhu pakladrar, ruzini artrar, cli yubadar6
2541. mam Hadi ():Allah-taala Musa ibn mranla () dananda Musa ()
rz etdi:Sileyi-rhm ednin mkafat ndir? Allah buyurdu:Ey Musa! Onun
lmn txir salaram, can vermyin tinliklrini onunn asanladraram.7
803. laqni ksn il laq yaratmaq
2542. Allahn Peymbri (s):Qohumun sninl laqni kss d, sn
onunla laqni qrma.8
2543. mam Hseyn () :Hamdan ox sileyi-rhm edn xs, laqni
ksn qohumu il laqni brpa edndir.9
l-Kafi, c.2,sh.152 , hdis 15

3 Biharul-nvar,sh. 94 , hdis23
4 Biharul-nvar,sh. 91 , hdis15
6
l-Kafi, c.2,sh. 152 , hdis12
1
2
386
804. Qohumluq laqsini ksmkdn kindirmk

Quran:
gr hakimiyyt yetisniz, yer znd fsad trdib qohumluq
laqlrini ksrsinizmi? Bunlar Allahn Lntldiyi v qulaqlarn kar,
gzlrini kor etdiyi kslrdir.1
Hdis:
2544. Allahn Peymbri (s):Allahn rhmti, aralarnda qohumluq
laqsini ksn xs olan xalqa nazil olmaz.2
2545. mam li ():nsanlar sileyi-rhmi ksdikd srvtlr fsad
trdnlrin lin ker.3
2546. mam Sadiq ():lm v mhvi tezldirn gnahlardan biri d
sileyi-rhmi ksmkdir.4
805. Sileyi-rhmin n az hddi
2547. Allahn Peymbri (s):Bir salamla olsa da, sileyi-rhmi yerin
yetirin.5
2548. mam Sadiq ():Htta, gr bir qurtum su iirtmkl olsa da,
qohumuna sileyi-rhm et. n yax sileyi-rhm qohumu incitmmkdir.6
Muhmmd, ay 22,23
Knzul-Ummal,hdis 6998,
5 Tuhful-Uqul,sh. 57
2
387
162
Ruzi
806. Ruzi vern
Quran:
Hqiqtn, ruzi vern d, yenilmz qvv sahibi d Allahdr.1
Hqiqtn, Rbbin istdiyi ksin ruzisini artrar, ya azaldar. O, z
bndlrinin haln biln v grndir.2
Hdis:
2549. mam li ():Ruzinin azalb oxalmasnn ixtiyar ruzi vern
Allahdan baqa he ksin lind deyil.3
2550. mam li () :Allah-taala ruzilri tyin etdi, bu vaxt onlar az, ya
ox, genbol v sx surtd daltl bld ki, istdiyi ksi ruzinin bolluu v ya
azl il imtahana ksin v bunun vasitsil varlnn v kasbn krn
sbrini akara xartsn.4
807. Ruziy zmant verilmsi
Quran:
Yer znd el bir canl yoxdur ki, onun ruzisi Allahn hdsind olmasn.
Allah onun olduu v qaydaca (lcyi) yeri bilir. nki bunlarn hams
aq-aydn kitabdadr (Lvhi-mhfuzdadr).5
Hdis:
2551. Allahn Peymbri (s):Zmant verilmi ruzini qazanmaqla mul
olman sni Allahn vacib etdiyi mllri yerin yetirmkdn saxlamasn.
nki snin qismtind n varsa sn atacaqdr v qismtind olmayan ey
snin lin yetmyck.6
2552. mam li ():Hr canlnn z ruzisi var.7
2553. mam li ():Bu qaradr, o is qartal, bu gyrindir, o da
dvquu. Hr bir quu ad il arb v onun ruzisin zmant verib.8
1
Zariyat, ay58
sra, ay30
4 Nhcl-Bla, xtb 91
5
Hud, ay6
7 mali-Sduq,sh. 264, hdis9
8 Nhcl-Bla, xtb 185
2
388
2554. mam li () :nsanlar Allahn ryini yeynlrdir. Allah

onlarn ruzisin zamin durmu v yemklrini tyin etmidir.1
2555. mam li ():Ruzini axtarn. nki ruzi onu axtaran n zamin
olunmudur.2
2556. mam skri () :Zmant verilmi ruzi sni vacib ilrdn
kindirmsin.3
808. Hrislik v ruzinin artmas
57. Allahn Peymbri (s):N hrisin acgzly ruzini ona trf kr, n
d kimsnin ruzidn xolanmamas ruzini ondan kindirr.4
2558. mam li ():Bilin ki, Allah-taalann bndy qismt etdiyi ruzi,
onun zirkliyi v tdbirliliyi az olsa da, yr-skiklik olmadan onun lin
yetick. Elc d, ox zirk v tdbirli olsa da, Allah-taalann onun n
tqdir etdiyindn ox ruzi lin atmayacaq.5
2559. mam Sadiq () :Ruzi hr ks z miqdarnda tyin olunubsa hrislik
ny lazm?6
2560. mam Sadiq () :Allah-taala sadlvhlrin ruzisini bol etdi ki, ql
sahiblri ibrt alsn v bilsinlr ki, dnya almaq v zirklikl ld olunmaz.7
809. Ruzini orta hdd istmy hvslndirmk
2561. Allahn Peymbri (s):Hqiqtn, Cbrayl qlbim bel tlqin etdi
ki, he ks z ruzisini tam kild ld etmmi dnyadan kmz. Bellikl,
Allahdan qorxun, ruzi istmkd orta hddi gzlyin v ruzinin gec glib
atmas sizi onu haram yollarla axtarmaa vadar etmsin. nki Allahn
nemtlri ona itatdn qeyri bir yolla l glmz.8
2562. mam li ():Dnyadan sn n atarsa, gtr v sndn n z
dndrrs, onu trk et. gr bel etmsn, n az dnyan istmkd orta hddi
gzl.9
2563. mam Sadiq ():Yaayn n istdiyin ruzinin miqdar ruzi
dalnca getmyn kimsnin istyindn ox v qlbini dnyaya balayan, ondan
raz olan hris xsin tlbindn az olsun. Mtdil v hyal ol, tnbllikdn v
ziflikdn kin. Mmin n nsib ediln ruzidn tr al.10
Nhcl-Bla, xtb 91
l-rad, c.1,sh. 303
5 mali-Mufiq,sh. 207 , hdis39
1
2
389
810. Ruzi v onu axtaran

2564. Allahn Peymbri (s):gr insan lmdn qad kimi ruzidn
qasayd, lm glib onu haqlad kimi, ruzi d yen glib ona atard.1
2565. mam li ():Ruzi, onu axtarmayann sorandadr.2
2566. mam li ():Ruzi iki nvdr: Birinci, snin onun dalnca getdiyin
ruzi, ikinci d onun snin arxanca gldiyi ruzi.gr sn d onu axtarmasan, z
snin yanna glck.3
2567. mam Sadiq ():Allah-taala mminlrin ruzisini, onlarn he
fikirlmdiklri yerdn atdrar. Sbbi d budur ki, mmin ruzisinin haradan
glcyini bilmynd ox dua edr. 4
811. Sabahn ruzisinin qmini kmk
2568. Allahn Peymbri (s):Sabahn ruzisinin qmini km. nki hr
sabah z ruzisini gtirr.5
2569. mam Sadiq ():z ruzisinin qmini kn bir gnah yazlar.6
812. Ruzinin gliinin gecikmsi
2570. Allahn Peymbri (s):Byk v pak Allah buyurur:Mni ruzi
vermkd lng hesab edn bnd qorxsun ki, qzb glib dnyann bir qapsn
onun zn aaram.7
2571. Allahn Peymbri (s):Allah-taala hr ks bir nemt bx edrs,
hmin xs Allaha hmd v kr etmlidir. Kimin ruzisi txir drs
Allahdan gnahlarnn balanmasn istsin.8
2572. Allahn Peymbri (s):z ruzisinin txir ddyn v az
olduunu grn xs, grk oxlu tkbir desin v qmi-qsssi ox olan, oxlu
istifar etsin.9
813. Ruzi gtirn v artran ey
2573. Allahn Peymbri (s):Camaata yemk ehsan vern xsin ruzisi,
ban dvnin belin batmasndan daha tez glr.10
2574. Allahn Peymbri (s) (styirm ki, ruzim ox olsun dey
mracit edn buyurub): Hmi thartd (rit qaydalarna sasn
tmizlik) v pak halda ol, ruzin artar.11
Mkarimul-xlaq, c.2,sh. 377
urrul-Hikm,hdis 1408
4 Nurus-Sqleyn, c.5,sh. 354 , hdis34
6 mali-Tusi,sh. 300 , hdis593
8 Uyune xbare Rza, c.2,sh. 26 , hdis171
1
2
390
2575. Allahn Peymbri (s):oxlu sdq verin ki, Allah siz ruzi
yetirsin.1
2576. mam li () :Din qardana maddi kmk etmk ruzini artrar.2
2577. mam li ():mant sadiq qalmaq ruzini artrar.3
2578. mam li ():Sdq vermkl ruzini (yer) endirin.4
2579. mam li ():Xo niyytli olann, ruzisi ox olar.5
2580. mam Baqir ():Hmi din qardana dua et ki, bu ml ruzini sn
trf ynldr.6
2581. mam Baqir ():Zkat vermk ruzini artrar.7
2582. mam Sadiq ():Ailsi il mehriban davranann ruzisi artar.8
2583. mam Sadiq ():Yax ilr grmk ruzini artrar.9
2584. mam Sadiq ():Gzl xlaq ruzini artrar.10
814. Ruzinin ksilmsinin sbbi
2585. Allahn Peymbri (s):Kim mslman qardann hquqlarndan
birini yerin yetirms, tvb etmdiyi halda, Allah-taala ruzinin brktini ona
haram edr.11
2586. mam Baqir ():Bnd gnah edr v bu sbbdn ruzi ondan geri
gtrlr.12
2587. mam Sadiq ():ox haram yemk ruzini aradan gtrr.13
815. Halal ruzi axtarmaq
2588. Allahn Peymbri (s):badt on hissdir, onun doqquzu halal ruzi
axtarmaqdr.14
2589. Allahn Peymbri (s):Ailsinin dolan n zhmt kn xs,
Allah yolunda cihad edn mcahid kimidir.15
2590. Allahn Peymbri (s):Allah-taala, bndsini halal ruzi qazanmaq
yolunda yorun grmyi sevr.16
2591. Allahn Peymbri (s):Halal ruzi qazanmaq hr mslman kii v
qadna vacibdir.1
Biharul-nvar, c.77,sh. 172, hdis10
3 Biharul-nvar, c.75,sh. 172, hdis8
11 mali-Sduq,sh. 350 , hdis1
1
2
391
2592. Allahn Peymbri (s):z zhmti il rk yeyn xs sirat

krpsndn ildrm kimi keck.2
2593. Peymbr (s):Allah-taala z zhmti il rk yeyn ks rhmt
nzril baxar v he vaxt ona zab vermz.3
2594. Allahn Peymbri (s):z ailsinin xrcini tmin etmyn ks
mlundur, mlun.4
2595. Mfzzl ibn mr:Dnyann bzi eylrindn axirt n kmk
gtrn. nki imam Sadiqin() bel buyurduunu eitdim:Bzi dnya
eylrindn axirt n kmk gtrn v insanlara artq yk olmayn.5
816. n yax ruzi kafi hdd olandr
2596. Allahn Peymbri (s):lahi! Mhmmd v onun ailsinin haqqna,
Mhmmd v onun ailsini sevn ksin hrmtin pak v kifayt edn qdr
ruzi ver. Mhmmd v onun ailsini dmn biln ks mal-dvlt v vlad
bx et.6
2597. Allahn Peymbri (s):n yax ruzi kifayt edn miqdarda
olandr.7
2598. Allahn Peymbri (s):Az v kifayt edn miqdarda olan ruzi, ox
v Allah yad etmkdn kindirn ruzidn yaxdr.8
Cami-xbar,sh. 389 , hdis1079

Cami-xbar,sh. 390 , hdis1085
3 Cami-xbar,sh. 390 , hdis1078
8 mali-Sduq,sh. 395 , hdis1
1
2
392
163
Rvt
817. Rvt
2599. Allahn Peymbri (s):Rvt almaqdan kinin ki, hqiqtn, o,
xalis kfrdr. Rvtxor Cnntin trini duymayacaqdr.1
2600. Allahn Peymbri (s):Allah rvt vern, rvt alana v onlarn
arasnda vasiti olana Lnt etsin.2
2601. mam li ():Sizdn qabaqklar ona gr lm v pozunlua
dar oldular ki, xalq z haqlarndan mhrum etmidilr v insanlar (arsiz
qalb rvt vermkl) o haqq aldlar. Onlar insanlar batil mllr v
yintilr vadar etdilr, insanlar da onlarn ardnca getdilr.3
2602. mam li ():Siz bilirsiniz ki, mslmanlarn namusunun, cannn,
qnimtlrinin (mallarnn), hkmlrinin Msuliyytini v idariliyini z
hdsin gtrn xs xsis olmamal v qrar verrkn, mhakim edrkn
rvt almamaldr. nki ks halda, o, hquqlar pozacaq v haqq haqq
sahibin atdrmayacaqdr.4
2603. mam li () (ox haram yeynlrdir aysi haqda): Bunlar, din
qardalarnn tinliklrini hll etdikdn sonra onun hdiyysini qbul
ednlrdir.5
2604. mam Sadiq ():Mhakimd rvt almaq Allaha kfr etmkdir.6
Biharul-nvar, c.104,sh. 274 , hdis12

3
Nhcl-Bla, mktub 79
4
Nhcl-Bla, xtb 131
1
2
393
164
Sudmr dvr
818. Krpnin sdmr dvr
Quran:
z krplrin sd vermyi tamamlamaq istyn analar, btv iki ili sd
versinlr.1
Hdis:
2605. Allahn Peymbri (s):Krp n anasnn sdndn yax sd
yoxdur.2
2606. mam li ():vladlarnza kimin sd verdiyin diqqt yetirin.
nki krp ona sd vernin tbiti il inkiaf edir.3
2607. mam Baqir ():z krpniz sd vermk n gzl xlaql day
tutun v pis xlaql daylrdn kinin. nki sd (insann xsusiyytlrini)
keirir.4
819. Nalayiq daylr
2608. Allahn Peymbri (s):Aldan km v gz xstliyin tutulan
qadnlar dayliy gtrmyin. nki sd z tsirini qoyur.5
2609. mam li ():z krplrinizi xlaqsz v dli qadnlarn sdndn
uzaqladrn. nki sd z tsirini gstrir.6
2610. mam Sadiq ():Yhudi v xaprst daynin sd, nasibi (hliBeyt () dmni) daynin sdndn yaxdr.7
Bqr, ay 233
Uyune xbarul Rza (), c.2,sh. 34 , hdis69
5 Biharul-nvar, c.103 , hdis13
7 Vsayilu-i, c.15, sh 187, hdis1
2
394
395
165
Razlq (1)
Allahn qzv- qdrin razlq
820. Razlq
2611. mam li ():Razlq nec d gzl yoldadr.1
2612. mam Hsn ():Allahn gzl seimin arxalanan, Allahn onun
n sediyi vziyytdn baqa bir vziyyt arzulamaz.2
2613. mam Hsn ():Mmin z qismtindn naraz olduu v z
mqamn, vziyytini dyrsiz sayd halda nec mmin ola bilr? Halbuki,
onun hakimi (v taleyini tyin edn) Allahdr.3
2614. mam Sccad ():Zahidliyin n ali drcsi, vrnin (gnahlardan
kinmyin) n aa drcsidir, vrnin n yksk drcsi yqinin n aa
drcsidir. Yqinliyin n yksk drcsi (Allahdan) razln n aa
drcsidir.4
2615mam Sccad ():(Allahn) Ac qza v qdrin raz olmaq minliyin
n ali drcsidir.5
2616. mam Sadiq ():Allahn Rsulu (s) he bir hadis v hvalatla
laqdar ka, bu ba vermyydi demzdi.6
2617. mam Sadiq ():Allaha itatin tac, bndnin xouna gls d,
glms d Allahn iin raz olmaqdr.7
821. Razlq gtirn ey
2618. mam li ():Razln kk, Allaha knl adl il etimad
etmkddir.8
2619. mam Sadiq ():Allah n yax tanyan insan, Allahn qzavqdrin hamdan ox raz olandr.9
Nhcl-Bla, hikmt 4
5 t-Tmhis,sh. 60 , hdis131
8 urrul-Hikm , hdis3805
1
2
396
822. Razln smrlri

2620. Allahn Peymbri (s):Allah bir bndni sevnd ona bla
gndrr. Sbr ets onu ser, gr raz olsa, onu z n ser.1
2621. Allahn Peymbri (s):Allahn qismtin raz ol, n ehtiyacsz insan
olarsan.2
2622. mam li ():Razlq qmi aparar.3
2623. mam li ():n lzztli hyat Allahn qismtin raz olan ks
yaayr.4
2624. mam Hsn ():Mn, qlbindn (Allahndan) razlqdan baqa bir
ey kemyn ks zmant verirm ki, Allah arsn, duas qbul olunacaq.5
2625. mam Sadiq ():Xoluq v rahatlq razlqda v minlikddir. Qmqss is kkd v narazlqda.6
823. Narazln nticsi
2627. mam Sadiq ():Kim Allahn qismt etdiyin raz olmasa (slind)
Allah z mqddratna gr ittiham etmidir.7
2627. mam Sadiq ():Allahn mqddrat (qzas) hr bir halda icra
olunacaq. Buna sasn, bel mqddrata raz olan xs savab qazanar v ondan
naraz qalann Allah-taala savabn aradan aparar.8

1
2
397
166
Razlq (2)
Sbhan olan Allahn razl
824. Allahn razlnn amillri
Quran:
Mgr Allahn razln qazanmaq yolu il gedn kims, Allahn qzbin
gln xs kimidirmi? Onun yeri Chnnmdir v bu nec d pis aqibtdir.1
Hdis:
2628. Biharul-nvar:Rvayt olunur ki, Musa () dedi:Ey Rbbim!
Mn el bir i yol gstr ki, ona ml ednd Snin razln qazana bilim.
Allah-taala ona vhy etdi:Ey mrann olu! Hqiqtn, Mnim razlm snin
narazlndadr v snin d buna taqtin yoxdur Musa () alayaraq
scdy getdi v dedi:Ey Rbbim! Sn mn znl shbt etmk iftixar il
baucalq bx etdin, mndn qabaq he bir brl shbt etmdin. ndi is,
mn Snin razln qazanmaa vasit ola bilck bir mlin yolunu
gstrmirsnmi? Allah-taala ona vhy etdi:Hqiqtn, Mnim razlm,
Mnim mqddratma (qzav-qdrim) razlndadr.2
2629. mam li (): ey bndni Allahn razlna atdrar: ox istifar
etmk, tvazkarlq v sdq vermk.3
2630. mam li ():Kim z bdnini ibadt zhmtin salarsa, Rbbini raz
salmdr. Kim z bdnini zhmt salmasa, Rbbin itatsizlik etmidir.4
2631. mam li ():Allah-taala siz tqval olma taprd v bunu, z
bndlrindn razlnn tac v istyin evirdi.5
2632. mam li ():Allahn razl Onun itatin yaxndr.6
2633. mam Sccad ():Hqiqtn, sizin aranzda Allahn n raz olduu
ks z ailsini daha ox firavanlqda v rifah iind saxlayandr.7
825. Allahn razlnn nianlri
Ali mran, ay162

5 Nhcl-Bla, xtb 183
1
2
398
2634. Biharul-nvar: Rvayt olunur ki, Musa () dedi:Ey Rbbim!

Mni bndndn razlnn nianlrindn agah et. Allah-taala ona vhy
etdi:Mn bndmi z itatim hazrlayb, gnahlardan uzaqladrdm
grnd bil ki, bu Mnim razlmn niansidir.1
2635. mam li ():Sbhan olan Allahn bnddn razlnn niansi,
bndnin Allah trfindn onun xeyrin v ziyanna tyin etdiyin raz
olmasdr.2
826. Yaradlmlarn razl v Yaradann narazl
2636.mam li () (Mhmmd ibn bibkr yazd mktubundan):
Allahn yaratdqlarndan birinin razlna xatir z Rbbini naraz etmycyin
bir ii bacarsan, bu ii gr. nki Allahn razl hr razln caniinidir, amma
he bir ey Allahn razlnn yerini tutmaz.3
2637.mam Hseyn ():Kim insanlarn naraz qalmas il Allahn razln
ists, Allah-taala onu insanlarn ilrindn ehtiyacsz edr. Kim Allahn naraz
qalma il insanlarn razln axtarsa, Allah-taala onu insanlara taprar.
Vsslam.4
Biharul-nvar, c.70,sh. 26, hdis 29

3 mali-Tusi, sh. 29 , hdis 31
4 Biharul-nvar, c.71,sh.208 , hdis 17
1
2
399
167
Mlayimlik
827.Mlayimliyin dyri
2638. Allahn Peymbri (s):Mlayimlik hr ny yolda olarsa ona zint
verr v hr ndn gtrlrs, onu irkinldirr.1
2639.Allahn Peymbri (s):Bir-biri il dostluq ednlrdn, z dostuna
qar daha mlayim olann daha ox cri var v Allah yannda daha
sevimlidir.2
2640.Allahn Peymbri (s):Allah-taala bir ailnin xeyrini istynd
onlarn zn mlayimlik qaps aar.3
2641. Allahn Peymbri (s):nsanlarn n alls xalqla n mlayim v
mehriban rftar edndir.4
2642. Allahn Peymbri (s):Allah-taala mlayim v mehribandr, hr
id d mlayimliyi sevr.5
2643. mam li ():Mlayimlik xobxtliyin aardr.6
2644. mam Baqir ():Hr eyin qfl var, imann da qfl
mlayimlikdir.7
2645. mam Kazim ():Mlayimlik hyatn yarsdr.8
828. badtd mlayimlik
2646. Allahn Peymbri (s):Hqiqtn, bu din mhkmdir. Ona
mlayimlikl daxil olun v Allah bndlrini zorla Allaha ibadt mcbur
etmyin. Yoxsa n msafni qt ed biln, n d miniyi salamat saxlayan
svariy bnzyrsiz.9
2647. mam li ():z nfsini ibadt etmk n aldat, onunla mlayim
rftar et v zorla ibadt vadar etm. Yalnz sn vacib edilmi ibadtlrdn
baqa, onu asud v ad vaxt ibadt tut. Bel ki, vaciblri vaxtnda yerin
yetirmli v onlardan ehtiyatl olmalsan.10
l-Kafi, c.2,sh. 119 , hdis 6
3 rhe Nhcl-Bla, c.6,sh. 339
4 mali-Sduq,sh. 28 , hdis 4
7 l-Kafi, c.2, sh. 118, hdis 1
8 l-Kafi,c.2, sh. 120 , hdis 11
9 l-Kafi,c.2, sh. 86 , hdis 1
1
2
400
829. Mlayimliyin smrlri

2648. Allahn Peymbri (s):Hqiqtn, mlayimlikd artm v brkt
var. Mlayimlikdn mhrum olan xeyirdn mhrum olar.1
2649 mam li ():Mlayimlik tinliklri asan, mrkkb arlri sad
edr.2
2650. mam Hseyn ():Kim z nzrind bir x yolu tapmayb arsiz
qalarsa, mlayimlik onun mklnn hllin aar olar.3
2651. mam Sccad ():Xzrn () Musa ibn mrana () axrnc vsiyyti
bu idi:Kim bu dnyada baqas il mlayim rftar edrs, Allah-taala Qiyamt
gn onunla mlayim rftar edr.4
2652. mam Sadiq ():z ilrind mlayim olan ks, insanlardan istdiyi
eyi ld edr.5
2653. mam Sadiq ():Hrmtli olmaq istyirsns mlayim ol, xar olmaq
istyirsns kobud.6
167. Nzart.
830. Allahn, mlklrin v bdn zalarnn nzarti.
Quran:
Hqiqtn, Allah-taala siz nzart edndir.7
(nsann) Dediyi el bir sz yoxdur ki, onun yannda bir gzti hazr
durub yazmasn.8
Hdis:
2654. mam li ():Bilin, ey Allahn bndlri! mllrinizi v
nfslrinizi qeyd etmk n sizin zrinizd vucudlarnzdan nzartilr,
bdn zalarnzdan casuslar v sadiq gztilr tyin olunmular. N zlmt
gecnin qaranl sizin mllrinizi onlarn nzrindn itirr, n d mhnt v
bal darvazalar sizi onlardan gizldr.9
831. Nzart hvslndirmk
2655. Allahn Peymbri (s) :brahimin () shiflrind nql olunur ki
Al sahibi -madam ki, ondan al alnmayb- gnn saatlarn z n drd
hissy blmlidir: bir hisssini Allahla mnacat v dua etmy, bir hisssini z
nfsinin hesabatn aparmaa, bir hisssini Allahn ona bx etdiyi nemtlr
bard dnmy v bir hisssini d z cann halaldan bhrlndirmy srf
Gurrul-Hikm,hdis 1778
6
7
Nisa/1
8
Qaf/18
9 Nhcl-Bla, xtb 157
1
2
401
etsin. nki bu vaxt ksiyi digr vaxt n kmk v qlbin rahatlq

tapmasnn, yorunluun getmsinin sbbidir.1
2656. mam li ():zn trfindn zn nzarti, gzti tyin et v z
dnyandan axirtin n bhr gtr.2
2657. mam li ():Yaxdr ki, insan z nfsinin gztisi, qlbinin
nzartisi v dilinin mhafizisi olsun.3
2658. mam li ():Allah rhmt elsin z gnahna nzart edn v
Allahdan qorxan bndy.4
2659. mam li ():z dini, fikri, xlaq v trbiysindki nqsanlar
hesablamaqla onlar z sinsind, ya da yazl surtd toplayb v aradan
gtrlmsi n almaq all insann hdsin dr.5
2660. mam Sadiq ():Allah-taalann saya (.) moizlrindn:Ey sa!
Harada olursan ol, Mni nzrind saxla.6
2661. mam Sadiq ():Kimin iki gn eynil brabr olarsa, zrr etmidir.
Kimin sabah bu gnndn pis olarsa, aldanlmdr. Kim z nqsanlarna
nzart etms daim nqsanlar iind qalar, kim z nqsanlarna davam edrs,
onun n lm daha yaxdr.7
832. Nzart v hesab-kitab
2662. mam Kazim ():Hr gn z nfsinin hesabatn aparmayan ks,
bizdn deyil. Yax i grms Allahdan onun artmasn istyr, gr pis i
grbs Allahdan balanmasn istyr v Onun drgahna tvb edr.8
l-Xisal,sh. 525 , hdis 13

4
5 Biharul-nvar, c.78, sh. 6 , hdis 58
6 Biharul-nvar, c. 14,sh. 289, hdis 14
8 l-Kafi, c.2,sh.453, hdis 2
1
2
402
168
Ramazan
833. Ramazan ay
Quran:
nsanlar hidayt etmk, aydn yolu gstrmk v haqq batildn ayrmaq
n Qurann nazil olduu (bu hmin) Ramazan aydr. Bellikl, kim bu ay
grrs (gr sfrd olmasa) oruc tutmaldr. Kim xst, ya sfrd olarsa,
grk hmin gnlrin say qdr baqa vaxtda oruc tutsun. Allah sizin n
asanlq istyir, sizin n tinlik istmir. Grk (tyin olunmu) say kamala
atdrasnz v sizlr doru yol gstrdiyin gr Allah bykly il yad
edsiniz (tkbir deysiniz) v blk d kr edsiniz. 1
Hdis:
2663. Allahn Peymbri (s):Ramazan gnahlar yandrdna gr
Ramazan adlandrlmdr.2
2664. Allahn Peymbri (s):Ramazan aynn ilk gecsi smann qaplar
alar v son gecsindk balanmaz.3
2665. Allahn Peymbri (s):gr bnd Ramazan aynn qiymtini
bilrs, ilin badan-baa Ramazan olmasn istr.4
2666. Allahn Peymbri (s):Ramazan aynn hilal grnnd
Chnnmin qaplar balanar, Cnntin qaplar alar v eytanlar
zncirlnrlr.5
2667. mam li ():Bir gn Allahn Rsulu (s) biz xtb sylyn zaman
buyurdu:Ey insanlar! Hqiqtn brkt, rhmt v balanmaq ay siz doru
glmkddir. Bu ay Allahn yannda n stn ay, gnlri n yax gnlr,
saatlar is n yax saatlardr. Bu ayda siz, Allahn qonaqlna dvt
olunmusunuz v Allahn kramtindn bhrlnnlrin crgsind
dayanmsnz. Bu ayda sizin nfslriniz Allaha tsbih, yuxunuz ibadtdir,
mllriniz qbul, dualarnz mstcbdr Mn qalxb rz etdim:Bu ayda n
yax ml ndir? Allahn Peymbri (s) buyurdu:Ey bl-Hsn! Bu ayda
n yax ml, zn Allahn haram etdiklrindn kindirmkdir.6
1
Bqr/185
2
403
2668. mam Baqir ():Allahn Rsulu (s) ban ayndan gn qalm

Bilala gstri verrdi ki, camaat toplamaa sslsin. Camaat toplananda
Allahn Peymbri (s) minbr qalxar, Allaha hmd, trif sylyndn sonra
buyurard:Ey insanlar! Hqiqtn bu ay siz trf z tutub v bu btn aylarn
aasdr. Onda bir gec var ki, min aydan yaxdr. Bu ayda Chnnmin
qaplar balanar, Cnntin qaplar alar. Kim bu ay yaasa v balanmasa,
Allah-taala onu z rhmtindn uzaqladrar.1
2669. mam Sadiq () (Ramazan aynn hilaln grn zaman z vladlarna
syldiyi tvsiylrdn): B ayda z canlarnz zhmt v sy vadar edin.
nki bu ayda ruzilr blnr, cllr yazlar v Allah drgahna daxil olan
qonaqlarn adlar qeyd alnar. Bu ayda bir gec var ki, o gecnin mli min
ayn xeyir mlindn yaxdr.2
2670. Allahn Peymbri (s):Kim Ramazan ayn yaasa v balanmasa,
Allah-taala onu z rhmtindn uzaqladrar.3
2671. Allahn Peymbri (s) (Ramazan aynn glii il bal xtbsindn):
Bu byk ayda Allahn balanmasndan mhrum olan kims bdbxtdir.4
2672. Allahn Peymbri (s):Ramazan aynda balanmayan kims, bs
hans ayda balanacaq?!5
2673. mam Sadiq ():Ramazan aynda balanmayan kims rfatda
qalmas istisna olmaqla, gln Ramazanadk balanmaz.6
mali-Sduq, sh. 56 , hdis 2

4 Uyune xbare Rza (), c.1,sh. 295 , hdis 53
1
2
404
169
Ruh
835. Ruh
Quran:
Sndn ruh haqda soruarlar de ki, ruh mnim Rbbimin mrindndir v
elmdn siz az bir miqdardan baqa bir ey verilmmidir.1
Hdis:
2674. mam Sadiq ():Ruhlar bdnl qarmlar. Bdn syknikli
deyillr, ksin bdni araya alb hat edirlr.2
2675. mam Sadiq () :Ruh, zrin qaln bdn geyindirilmi zrif, inc
bir cisimdir.3
836. Ruhlar hazrlql sgrlrdir
2676. Allahn Peymbri (s):Ruhlar hazrlql sgrlrdir. Tan ruhlar
qarlql nsiyyt girir, tan olmayan ruhlar is bir-birindn ayrlrlar.4
2677. mam li ():Dostluq, ruhlarn nsiyyti saysind qlblrin birbirin olan meylidir.5
2678. qiq ibn Slm:Bir kii Hzrt mirl-mmininin () yanna glib
Onunla shbt edir v shbt snasnda deyir:Mn sizi sevirm. li ()
buyurur:Yalan deyirsn rz edir:Niy, ey mminlrin aas? Buyurur:z
qlbimd snin mhbbtini tapmram.
Allahn Peymbri (s)
buyurmudur:Ruhlar fzada bir-biri il grr v bir-birilrini qoxuyurdular.
Bir-birini tanyanlar bir yer ylr v tan olmayanlar is ayrlrdlar.6
837. Ruhun hallar
2679. mam li ():Bdnin alt hal var: salamlq, xstlik, lm, hyat,
yuxu v oyaqlq. Ruh da beldir: hyat onun elmi, lm onun nadanl,
xstliyi is onun kkidir. Salaml onun minliyidir, yuxusu onun qflti v
oyaql onun drraksidir.7
sra, ay 85
3 Biharul-nvar, c. 61,sh. 34 , hdis 7
7 Biharul-nvar,c. 61, sh.40 , hdis 10
1
2
405
2680. mam Sadiq () (bu Bsirin Yuxu vaxt ruh bdndn xrm?
sualnn cavabnda): Xeyr, ey bu Bsir! nki ruh bdndn ayrlsa bir daha
ona qaytmaz. Ancaq ruh smann ortasnda gn kimidir: onun as hr yer
saar.1
2681. mam Kazim ():nsan yatanda onun heyvani ruhu bdnd qalr.
Ondan xan is ql ruhudur.2
1
2
Camiul-xbar,sh. 488, hdis 1360

Biharul-nvar, c.61, sh. 43 , hdis 19
406
170
Rahatlq
839. Rahatln sbblri
2682. mam li ():Hr kim Allahn onunn tqdir etdiyinin onun lin
yeticyin min olarsa, qlbi rahatlq tapar.1
2683. mam li ():Xasiyytc uyun olan zvc iki rahatlqdan biridir.2
2684. mam li ():Kifayt edn qane olan kims rahatlq tapb dinclik
mnzilind mskn salar.3
2685. mam li () :Zahidlik v dnyaya etinaszlq n byk
rahatlqdr.4
2686. mam Sadiq ():Xoluq v rahatlq razlq v minlikddir. Qmqss is kkd v narazlqda.5
2687. mam Sadiq ():n gzl rahatlq insanlardan ehtiyacsz olmaqdr.6
840. Dnyada rahatlq axtarmaq
2688. mam Sadiq () (z shablrin xitab edrk buyurur): Mmkn
olmayan eyi arzulamayn! rz etdilr:Mgr kim mmkn olmayan eyi
arzu edir ki? Buyurdu:Siz. Mgr dnyada rahatlq axtarmrsnzm?
Dedilr:Niy d yox? Bli (axtarrq). Buyurdu:Mminin dnyada rahatl
qeyri- mmkndr.7
5 Miktul-nvar,sh. 34
7 Biharul-nvar, c. 81,sh. 195, hdis 52
1
2
407
171
kinilik
841. kiniliyin v meiliyin msthb olmas
2689. Allahn Peymbri (s):Hr mslman bir aac, ya bir kin ks v
bir insan, qu, ya da heyvan onun mhsulundan yes, hmin xs n sdq
savab saylar.1
2690. mam Baqir (): -Atam buyurard:lrin n yaxs kinilikdir.
kdiyindn yax ml sahibi d, pis ml sahibi d yeyr. Yax ml sahibi
yeyib Allahdan snin balanman dilr. Pis ml sahibi is yeyr, ancaq
yediyi nemt ona Lnt v qar edr. Hminin, otlayan heyvanlar v qular
da ondan bhrlnrlr.2
2691. mam Baqir ():mirl-mminin () buyurard:Kim su v torpaq
olduu halda mhtac olarsa Allah-taala onu z rhmtindn uzaqladrar.3
2692. mam Sadiq ():kinilik xalqn xzinlridir. Allahn yaratd pak
toxumu kirlr, Qiyamt gn onlarn mqam hamdan stn, yaxnl v
drclri hamdan oxdur. Onlar mbark ad il arlrlar.4
2693. mam Sadiq () (mminlr grk Allaha tvkkl etsinlr aysi
bard): Mminlr dedikd mqsd kinilrdir.5
2694. mam Sadiq ():lrin arasnda he bir i kinilik qdr Allah
yannda sevimli deyil v Allah-taala drzi olan drisdn () baqa el bir
peymbr gndrmmidir ki, kinilikl mul olmasn.6
Mstdrkul-Vsail, c.13, sh. 460 , hdis 15892

3 Qurbul-snad, sh. 115 , hdis 404
4 l-Kafi, c.5, sh. 261 , hdis 7
6 Mustdrkul-Vsail, c.13,sh. 261 , hdis 15898
1
2
408
172
Zkat
842. Zkat
Quran:
Onlarn mallarndan sdq (zkat) gtr ki, bu vasitl onlar pak edsn
v onlara salam gndr ki, snin salamn onlara sakitlik bx edir. Allah-taala
eidn v bilndir.1
Namaz qln, zkat verin. Qabaqcadan znz n gndrdiyiniz mllri
Allah yannda tapacaqsnz. Hqiqtn, Allah etdiklriniz btn mllri
grndir. 2
Hdis:
2695. mam Sadiq ():Allah-taala (zikri ziz olsun) bu mmt zkat kimi
ar bir eyi vacib etmmidir. Onlarn ksr hisssi bundan qeyri ey gr
mhv olmayacaqdr.3
2696. mam Sadiq ():Zkat vermynin namaz faydasz olar v vrni
(gnahdan kinmyi) olmayann zkat qbul olunmaz.4
2697. mam Sadiq ():Zkat varllar snamaq v mhtaclara kmk
mqsdi il tyin olunub. gr insanlar z mallarnn zkatn versydilr bir
nfr d olsun mhtac, yoxsul mslman qalmazd v Allah-taalann onun n
vacib etdiyinin sbbin ehtiyacsz olard. nsanlar yalnz varllarn gnahlarna
gr yoxsul, mhtac, ac v lpaq olublar.5
843. Srvtlrin artmasnda zkatn rolu
2698. Allahn Peymbri (s):Allahdan srvtinin artmasn istsn, onun
zkatn ver.6
2699. mam li ():z mallarnz zkat vermkl qoruyun.7
2700. mam Hsn ():Zkat he vaxt srvti azaltmaz.8
Tvb, ay 103
Bqr, ay 110
4 Mikful-nvar,sh. 46
5 Mn la yhzurhuul-Fqih, c.2, sh.8 , hdis 1579
8 Biharul-nvar, c. 96, sh.23 , hdis 56
1
2
409
2701. mam Baqir ():Allahn Rsulunun (s) kitabnda bel yazldn

grdk:nsanlar zkat vermyi trk edn zaman, torpaq znn hr nv
tarlalarndan, meyvlrindn, mdnlrindn brktini gizldr.1
2702. mam Kazim ():Allah-taala zkat yoxsullarn qvvsinin tmini v
sizin srvtinizin artmas mqsdil tyin etmidir.2
2703. mam Rza ():Zkat verilmyn zaman heyvanlar lm dar
olarlar.3
844. Zkat vermyn xs
2704. mam Baqir ():Allah-taala Qiyamt gn zkat vermyn xsin
srvtini alovlu v ikihrgcl fi ilana dndrr. Hmin xsi d onun
halqasnda yerldirr v sonra ilana deyilr ki, Bu xs dnyada sn
yapd kimi, indi sn d onun trafn halqaya al. Allah-taala
buyurmudur:Ehsannda xsislik etdiklri ey tezilkl boyunduruq kimi
boyunlarndan aslacaqdr4
2705. mam Sadiq ():Zkat vermyn xs lm vaxt glnd hyata
qaytmaq istyr. Bunu is Allah-taala buyurmudur:Onlarn birinin lm an
atanda deyr:Ey Rbbim! ldn verdiyim eylrin vzin yax i grmk
n mni geri qaytar.5
2706. mam Sadiq ():Orular dstdir: zkat vermyn, qadnlarn
mehriyylrini (kbinini) zn halal bilnlr v borc alb onu qaytarmamaq
niyytind olanlar.6
2707. mam Sadiq ():Zkatndan bir qirat7 vermyn hr bir mslmana
de ki, istyir yhudi kimi, istrs d xaprst kimi lsn.8
845. Zkat dn xslr
Quran:
Zkat yalnz yoxsullara, miskinlr, onu toplayb paylayanlara, rklri
(slama) tz isiniib-balananlara, qullara, borclulara, Allah yolunda v yolda
qalanlara Allahn vacibat kimi mxsusdur.9
Hdis:
2708. mam Sadiq () (Sdqlr yalnz yoxsullar ndr v aysi
bard): Yoxsul dilnmk lini xalqa trf uzatmayan kimsdir. Miskinin
vziyyti yoxsuldan daha pisdir, bais is vziyyti bunlarn hamsndan tin
olandr.10
l-Kafi, c.2,sh.374, hdis 2
3Biharul-nvar, c.73, sh.373 , hdis 8
4 Biharul-nvar, c.96, sh.8 , hdis 3
7 Qirat - karat, qiymtli dalarn 0,2 qrama brabr ki ls
8 Svabul-mal, sh. 281 , hdis 7
9 Tvb, ay60
10 l-Kafi, c.3,sh. 501 , hdis 16
1
2
410
846. Hr eyin zkat var

2709. mam li ():Qdrtin zkat inafdr.1
2710. mam li ():Gzlliyin zkat ismtdir.2
2711. mam li ():Varlnn zkat qonularna yaxlq v sileyi-rhm
etmkdir.3
2712. mam li () :Salamln zkat Allaha itatd almaqdr.4
2713. mam li ():catin zkat Allah yolunda cihaddr.5
2714. mam Sadiq ():Sn oruc tutma tvsiy edirm. nki o bdnin
zkatdr.6
2715. mam Sadiq ():Hr eyin zkat var. Elmin zkat da, onu z hlin
yrtmkdir.7
2716. mam Sadiq ():Yaxlq nemtlrin zkatdr. Himaydarlq mqam
v mvqeyin zkat, gzt is qlbnin zkatdr. gr hr bir nemtin
zkatn versn, hmin nemt yox olmaq thlksindn amanda qalar.8
847. Fitr zkat
2717. mam li ():Kim fitr zkat verrs, bu ml gr, Allah-taala
hmin xsin malndan verdiyi zkatn yerini doldurar.9
2718. mam Sadiq ():Namaz peymbr (s) salam gndrmkl tamama
yetdiyi kimi, orucun tamamlanmasnn rtlrindn biri zkatdr, yni fitrdir.
Bel ki, bir xs (Ramazan) aynn orucunu tutub, qsdn fitrni verms
orucunun faydas olmaz.10

7
9
Vsailu-i, c.6, sh. 220, hdis 4
10 Mnla Yhzuruhul-Fqih, sh.183,sh. 2, hdis 2085
1
2
411
173
Zaman
848. Zaman tanmaq
2719. mam li ():nsann agahl n z zmansini tanmas kifayt
edr. 1
2720. mam li ():Zmansini hamdan yax tanyan insan, onun
hadislrindn tccblnmyndir.2
2721. mam Sadiq ():z zmansini tanyan xs bhlr mruz
qalmaz.3
849. Zmany etimad edn xs
2722. mam li ():Zmansin etimad edn yer yxlar.4
2723. mam li ():Kim zmany min olub (ona etimad edrs) zman
ona xyant edr. Kim zmanni byk bilrs, zman onu xar edr.5
2724. mam li ():Kim zmanni mantdar bils, zman ona xyant
edr. Kim ona zmt vers, zman onu zlil v xar edr. Kim zmany
qzblnrs, o da ona qzblnr, kim ona pnah gtirrs, zman onu tslim
edr. Hr ox atan hdf dymz v hkumtin dyimsi il zman
dyimz.6
2725. mam li ():Zman z sahibin xyant edr v onu mzmmt
edndn razlq istmz.7
2726. mam li ():Kim ban zmanyl qardrsa, zman onu zn
mul edr.8
850. Zman il dyn xs
2727. mam li ():Zmannin eybini tutan xsin eyb tutma uzun
kr.9
2728. mam li ():Kim zman il dys, zman onu xar edib yer
4 Uyune xbare Rza (), c.2,sh. 54, hdis204
9 yune xbare Rza (), c.2,sh. 53, hdis 204
1
2
412
srr. Kim zmany tslim olsa, amanda olmaz.1

2729. mam li ():Kim zman il dys hlak olar. Kim zmanni
mzmmt ets, z qzb glr.2
851. Zmannin eybi
2730. Ryan ibn Slt:Hzrt Rza () bdlmtllibin bu beytlrini bizim
n oxudu:
Tutar zman eybin btn insanlar
Mgr bizdn baqa onun eybimi var?
Vcudumuzda nqsan olduu halda
Daim gileyliyik sndn ey ruzigar.
Zman nitq glib dansa gr
Hcv il bizlri mzmmt edr
Ki, qurd yems d qurdun tini
nsanlar bir-birinin tini didr.
Mkrl brnrik tqva libasna
Yanmza gln qrib, vay halna.3
Tuhful-Uqul,sh. 85
3 yune xbare Rza (), c.2, sh. 177, hdis5
1
2
413
174
Zina
852. Zinann qadaan olmas
Quran:
Zinaya yaxnlamayn ki, o fahilik v pis yoldur. 1
Hdis:
2731. Allahn Peymbri (s):gr rli qadn z gzn rindn baqa bir
kii, ya namhrml doldurarsa, Allah-taala ona qzblnr v onun btn
mllrini batil edr. gr z rin xyant edrs, ona qbr zab verdikdn
sonra Chnnm odunda yandrmaq Allahn haqqdr.2
2732. mam li ():Qeyrti olan, he vaxt zina etmz.3
2733. mam Sadiq ():Qiyamt gn n iddtli zab, z ntfsini ona
haram olan rhmd yerldirn kiiy verilckdir.4
2734. mam Rza ():Zina bu fsadlara sbb olduuna gr haram
edilmidir: nsan qtli, sl-ncabtin aradan getmsi, uaqlarn
trbiysizlmsi, irs, miras mslsinin pozulmas v bu kimi fsadlar.5
853. Zinann nticlri
2735. Allahn Peymbri (s) :Ey li! Zinann alt nticsi var:
dnyada, axirtd z xar. Dnyadak nticlri budur ki, abr-hyan
aparar, lm tezldirr v ruzini ksr. Axirt nticlri is ar v dqiq
hesabatn aparlmas, Rhman Allahn qzbi v Chnnm odunda bdi
qalmaqdan ibartdir.6
2736. mam li ():Zina yoxsulluq gtirr.7
2737. mam Baqir ():Allahn Rsulunun (s) kitabnda bel yazldn
grdk:Mndn sonra zina akarda olunacana gr qfil lmlr oxalar.8
2738. mam Sadiq ():Zina geni yaylanda zlzllr ba verr.9
sra, ay 32
8 l-Kafi, c.2,sh. 374, hdis 2
9 Thzibul-hkam, c.3, sh. 148, hdis 318
1
2
414
854. Bdnin hr zvnn zinadan bhrsi var

2739. Msih ():tirlnib bayra xan qadn, n qdr ki, onun tri
baqalarnn burnuna yetiir, zinakardr v ona baxan hr bir gz zina edir.1
2740. Msih ():Sn mxsus olmayan qadna gzn dikmk olmaz.
nki gzn (namhrm baxmaqdan) saxlayanadk, he vaxt zina etmzsn.
gr namhrm qadnn htta libasna baxmama bacarsan, bel et.2
2741. Allahn Peymbri (s):nsann bdn zvlrinin hr birin zinadan
bir bhr yazlmdr ki, istr-istmz ona yetir. Msln, gzn zinas
(namhrm) baxmaq, ayan zinas gnaha trf getmk v qulan zinas
haram sslr eitmkdir.3
Tnbihul-Xvatir, c.1, sh. 28

Tnbihul-Xvatir, c. 1,sh. 62
1
2
415
175
Zahidlik
855. Zahidliyin dyr-qiymti
2742. Allahn Peymbri (s):Allah-taalaya qlbi dunyadan xartmaq
kimi digr he bir ibadtl ibadt olunmayb.1
2743. mam li ():Zahidlik tqvallarn xasiyyti v daim tvb ednlrin
xisltidir.2
2744. mam li ():Din n ox kmk edn xisltlrdn biri, dnyaya
meyl gstrmmkdir.3
2745. mam Baqir ():Allah-taalann Musaya () plt il
syldiklrindn biri d Zintlnnlr, dnyada ehtiyac duyulmayan eylr
meyl gstrmmk qdr he bir digr eyl Mnim n bznmdilr.
olmudur.4
2746. Allahn Peymbri (s):Xeyirlrin hams bir otaa ylmdr v
onun aar dnyaya meyl gstrmmkdir.5
856. Zahidliyin hqiqti
Quran:
ki, linizdn xan ey gr qmlnmysiniz v siz veriln ey gr
sevinmysiniz. Allah he bir fxr edn xdpsndi sevmz.6
Hdis:
2747. Allahn Peymbri (s):Dunyaya meyl gstrmmk, el arzular
qsaltmaq, hr nemt kr etmk v Allahn haramlarndan kinmkdir.7
2748. Allahn Peymbri (s):Zahidlik halal zn haram etmk deyil,
ksin, zahidlik insann Allahn yannda olan eylr z lind olan eylrdn
daha ox min olmasdr.8
2749. mam li ():Zahidlik iki cmldn ibartdir. Allah-taala
buyurmudur:ldn verdiyiniz ey gr Buna sasn, ldn verdiyi ey
Biharul-nvar, c.70,sh. 322

6 Hdid, ay 23
2
416
gr qsslnmyn v ld etdiyi ey gr sevinmyn xs, zahidliyin hr iki

ynmn (kamil zahidliyi) ld etmidir.1
2750. mam Sadiq () :Zahidlik axirt qapsnn aar v atdn brat
almaqdr. Zahidlik budur ki, sni Allahdan qafil edib kindirn n varsa,
hamsn qm-qss yemdn trk edsn v onu trk etmyin nticsind
qrura, xdpsndliy dar olmayasan. Ondan ilrinin hll olunmasn
gzlmysn, bu i gr triflnmyini arzulamayasan v bunun vzind bir
ey ummayasan. ksin, onu ldn vermyi zn n rahatln sbbi v
onun mvcud olmasn bla, mhnt bilsn. Hmi bladan qaan ol v
rahatlqdan yap.2
857. Zahidin siftlri
2751. mam li ():Dunyaya zahid olan xs odur ki, haram onun sbrin
qalib glmsin v halal onu kr etmkdn kindirmsin.3
2752. mam li ():Zahidlr v dnyaya arxa evirnlr zahirn glrz
olsalar da, qlblri alardr. zd ad olsalar da, ox qsslidirlr. Onlara
veriln ruziy ad olsalar da, zlrin ox qzblidirlr.4
2753. mam Sadiq () (Dnyadan qaan kimdir? sualnn cavabnda):
Hesab-kitabn qorxusundan dnyann halaln v czann qorxusundan onun
haramn trk edn xsdir.5
2754. mam Rza() (Zahidin xsusiyytlri bard sualn cavabnda):
znn az qvvsi il kifaytlnn, lm gnn hazr olan v diri (sa)
qalmaqdan (qlbi) tng gln xsdir. (Qlbind axirt v Allahla grmk
vq olan xs).6
858. Zahidliyin amillri
2755. mam li ():Zahidliy n layiqli xs dnyann eybini v nqsann
bilndir.7
2756. mam li ():Axirtin qiymtini bilmyn ks dnyaya nec arxa
evir bilr?8
2757. mam Baqir ():lm ox xatrla. nki lm ox xatrlayan el
bir insan yoxdur ki, dnyaya etinasz olmasn.9
2758. mam Kazim ()-bir qbrin ba zrind dayanb buyurdu: Bir eyin
ki, axr budur, el vvldn ona qlb balamamaq yaxdr. Bir eyin ki, vvli
budur, onun aqibtindn qorxmaq yaxdr.10
4 Nhcl-Bla, xtb 113
5 Uyune zbare Rza (), c.2,sh.52, hdis 199
1
2
417
2759. mam skri () gr dnya hli z alndan istifad etsydi, dnya

viran qalard.1
859. Zahidliyin smrlri
2760. Allahn Peymbri (s):Dnyaya meylsiz olmaq bdn v qlb
rahatlq bx edr. Ona meyl gstrmk is bdni v qlbi ziyyt salar.2
2761. mam li ():Kim qlbini dnyadan zs, onun xarlna
dzmszlk gstrms, onda an-hrt atmaq n rqabt girims,
Allah-taala he bir mxluqun hidayti olmadan onu z hidayt edr.
Kimsdn tlim almadan z ona elmini yrdr, hikmti onun qlbind hkk
edr v dilin gtirr.3
2662. mam li ():Dnyaya zahid v rbtsiz ol ki, Allahn rhmti
snin zrin ensin.4
2763. mam li ():Qlbi dnyadan zmk n byk rahatlqdr.5
2764. mam Sccad ():Kim qlbini dnyadan zs, dnyann musibtlri
ona asan glr v onlardan narahat olmaz.6
2765. mam Sadiq ():Qlblriniz dnyaya rbtsiz olmaynca,
qlblriniz imann irinliyini dadmaq haramdr.7
860. n zahid insan
2766. Allahn Peymbri (s):n zahid insan haramlardan uzaqlaandr.8
2767. mam li ():Dnyvi ilrl axirt itynlr kimi olma Onlar
dnyada zahid insanlar kimi danar, mld is dnyasevnlr kimi olarlar.9
2768. mam li ():n stn zahidlik, zahidliyi gizli saxlamaqdr.10
2769. mam li ():Zahid, insanlardan qaan zaman onun ardnca get,
zahid, insanlar axtaran zaman sn ondan qa.11
2770. mam Sccad ():Allah-taala buyurur:Ey Adm vlad! Sn
verdiyim ey raz v qane ol ki, insanlarn n zahidi olasan.12
2771. mam Kazim ():Hqiqtn, sizlrin blalara n sbrliniz dnyaya n
zahid olannzdr.13

6 Thful-Uqul,sh. 281
8 mali-Sduq,sh. 27, hdis 4
1
2
418
176
Evlnmk
861. Evlnmy hvslndirmk
Quran:
Subaylarnz, mli saleh qullarnz v knizlrinizi evlndirin. gr
onlar yoxsuldurlarsa, Allah z fzilti il onlar varl edr. Allah geni ltf v
elm sahibidir.1
V Onun (qdrt) nianlrindn biri d nsiyytd olmanz n siz
zvclr yaratmasdr. Sizin aranzda mhbbt v mrhmt yaratd.
Hqiqtn, bunda nemt bard dnn insanlar n byk ibrtlr vardr.2
2772. Allahn Peymbri (s):Kim Allahla pak v tmiz halda grmk
istyirs, ailli halda Onun grn getsin.3
2773. Allahn Peymbri (s):slamda evlnmk qdr Allaha sevimli v
ziz olan he bir bina qurulmamdr.4
2774. Allahn Peymbri (s):Evlnmk mnim snnmdir. Kim mnim
snnmdn z dndrrs mnim mmtimdn deyil.5
2775. Allahn Peymbri (s):Gnc anda evlnn el bir cavan olmad
ki, onun eytan bel fryad qoparmasn:Vay olsun ona! Vay olsun ona!
Dininin d ikisini mnim rrimdn qorudu. Buna gr d, insan digr d
biri qorumaq n ilahi tqvan qazanmaldr.6
2776. Allahn Peymbri (s):nsan evlnn zaman dininin yarsn
kamilldirmi olur. Digr yarsn qorumaq ns lahi tqvan
qazanmaldr.7
2777. Allahn Peymbri (s):Yuxuda olan evli xs, Allah yannda
gndzlr oruc tutan, geclr ibadt edn subaydan stndr.8
2778. Allahn Peymbri (s):Ail qurun! nki bu i sizin ruzinizi
artrar.9
2779. Allahn Peymbri (s): z subaylarnz evlndirin. Bu mll
Allah-taala onlarn xlaqn gzlldirr, ruzilrini artrar v mrdliklrini
oxaldar.1
Nur, ay 32
Rum, ay 21
1
2
419
2780. mam Sadiq (): Evlinin qld iki rkt namaz, subayn qld
yetmi rkt namazdan stndr.2
864. Subaylar
2781. Allahn Peymbri (s): Sizin n pis llriniz subaylardr.3
2782. Allahn Peymbri (s): Aranzda n pislriniz subaylarnzdr.
Evlinin iki rkt namaz, subayn yetmi rkt namazndan yaxdr.4
863. Din qardan evlndirmyin savab
2783. mam Sadiq (): Kim subay evlndirs, Qiyamt gn Allahtaalann nzr sald xslrdn biri olar.5
2784. mam Kazim (): Allahn rinin klgsindn baqa bir klg
olmayan gn, nfr Allahn rinin klgsind olacaq: z mslman
qardan evlndirn, ya ona xidmt edn, ya da onun sirrini gizldn xs.6
864. Qzlar tez r vermy hvslndirmk
2785. mam Rza (): Cbrayl Peymbrin (s) yanna glib dedi:Ey
Mhmmd! Rbbin sn salam gndrir v buyurur: Bakir qzlarnz aacda
olan meyv kimidir. Meyv yetind onu drmkdn baqa bir drman
yoxdur, ks halda, gn v klk onu xarab edck. Bakir qzlar da qadnlq
inkiaf mrhlsin atanda, onlarn r vermkdn baqa bir drman yoxdur.
Yoxsa, aznlqdan v fsaddan amanda olmayacaqlar. Sonra Allahn
Peymbri (s) minbr qalxb, camaat toplad v Allahn frmann onlara
atdrd.7
865. Ail qurarkn din hmiyyt vermk
2786. Allahn Peymbri (s): Kim qadnn gzlliyin gr onunla
evlns, z qlbinin istdiyini onda grmyck. Kim qadnla onun vardvltin xatir evlns Allah-taala onu hmin mal-dvlt taprar. Bellikl,
siz dindar qadnlarla evlnmyi tvsiy edirm.8
2787. Allahn Peymbri (s): Qadnn gzl surtini, onun gzl
dindarlndan stn tutmaq olmaz.9
2788. Allahn Peymbri (s): Bir nfr siz eliliy gln zaman
dindarln v mantdarln bynsniz, ona qz verin. Bel etmsniz, yer
znd ox fsadlar v pozunluqlar tryck.10
Biharul-nvar, c.103, sh. 219, hdis 15
6 l-Xisal,sh.141, hdis 162
1
2
420
2889. mam Hsn () (onunla z qznn evlnmsi bard mvrt edn

bir kiiy xitabn): Onu tqval kiiy r ver. nki snin qzn sevs ona
hrmt edck v gr sevms ona zlm etmyck.1
866. Ar mehriyynin mzmmt olunmas
2790. Allahn Peymbri (s): mmtimin n yax qadnlar onlarn n
gzl zllri v n az mehriyysi olanlardr.2
2791. Allahn Peymbri (s): n yax mehriyy, n yngl olandr.3
2792. mam Sadiq (): Qadnn bdbxtliyi v bablal, mehriyysinin
ox olmas v rin itatsizliyidir.4
867. Seim hmiyyt vermk
2793. Allahn Peymbri (s): Yax v lyaqtli aildn evlnin. nki
qann tsiri var.5
2794. Allahn Peymbri (s): z ntflriniz n (yax seim) sein.
nki qadnlar qardalarna v baclarna bnzyn uaqlar dnyaya
gtirrlr.6
2795. Allahn Peymbri (s) (camaata xitabn): Xzraud- dimndn
(xarabalqda bitn bitkidn) kinin. Dedilr: Xzraud-dimn ndir?
Buyurdu: Pozun aild bym gzl zl qadn.7
2796. Allahn Peymbri (s): Axmaq qadnla evlnmkdn kinin ki,
onunla hyat yolda olmaq fsad v onun vladlar kaftar siftlidir.8
868. rin hququ
2797. Allahn Peymbri (s): Qadnn zrind n byk haqq olan xs
onun ri, kiinin zrind n byk haqq olan xs is onun anasdr.9
2798. Allahn Peymbri (s): Vay olsun rini narahat edn qadna v xo
o qadnn halna ki, ri ondan raz qalar.10
2799. Allahn Peymbri (s): gr bir ks digrinin qarsnda scdy
getmk mri versi olsaydm, mtlq qadna z ri qarsnda scd etmk mri
verrdim.11
869. Qadnn hququ
Mkarimul-xlaq, c.1,sh. 446, hdis 1534
Biharul-nvar, c. 103, sh. 237, hdis 25
4 Maniyul-xbar,sh. 152, hdis1
8 Biharul-nvar, c. 103, sh. 237, hdis 35
11 l-Kafi, c.5,sh. 508 , hdis 6
1
2
421
2800. Allahn Peymbri (s): Cbrayl daima mn qadnlar bard

taprard. Nticd, el gman etdim ki, pozunluu sbut olunan haldan
baqa, qadna tlaq vermk olmaz.1
2801. Allahn Peymbri (s): Qadnn ri zrind olan haqq budur ki,
ri onun qarnn doyursun, bdnini geyindirsin v he vaxt ona siftini
turutmasn.2
2802. Allahn Peymbri (s): Kiinin qadna dediyi Mn sni sevirm
sz he vaxt qadnn qlbindn silinmz.3
870. rin xidmt
2803. Allahn Peymbri (s): gr qadn rin yeddi gn xidmt edrs,
Allah-taala Chnnmin yeddi qapsn onun zn balayar v Cnntin skkiz
qapsn onun zn aar ki, istdiyi qapdan oraya daxil olsun.
Eyni zamanda buyurdu: z rin bir qurtum su iirdn el bir qadn
yoxdur ki, bu mli ona bir il gndzlri oruc tutmaq v geclri ibadtl
keirmkdn daha yax olmasn.4
2804. mam Sadiq (): mm Slm Allahn Rsulundan (s) qadnlarn
z rlrin xidmtlrinin fzilti bard soruanda, o Hzrt (s) buyurdu:
Qadn z rinin evini sliqy salmaq mqsdil bir eyi yerbyer edrs
Allah-taala ona z nzrini yetirr v Allah-taala nzr yetirdiyi kimsy zab
vermz.5
2805. mam Kazim (): Qadnn cihad, z rin yax qulluq etmsidir.6
871. Qadna xidmt
2806. Allahn Peymbri (s): Kii z arvadna su iirdn zaman savab
qazanar.7
2807. Allahn Peymbri (s): Kiinin z arvad-uann yannda oturmas
Allah yannda mnim bu mscidimd etikaf etmsindn daha sevimlidir.8
2808. Allahn Peymbri (s): z arvadnn azna bir loma uzadan kii
savab qazanar.9
872. ri incitmk

Biharul-nvar, c. 103, sh. 254, hdis 60
4 radul-Qulub, sh. 175
6 l-Kafi, c.5,sh. 507 , hdis 4
8 Tnbihul-Xvatir, c.2,sh. 122
9 Muhcctul-Beyza, c.3,sh. 70
1
2
422
2809. Allahn Peymbri (s): z rini incidn qadn rin kmk edib,
onu raz salmaynca, Allah-taala onun namazn v xeyir mlini - mr boyu
oruc tutsa bel -qbul etmz. Kii d hminin, gr z arvadn incidib zlm
ets, hmin gnah v zab onun n d var.1
2810. Allahn Peymbri (s): Mn z dylmy ondan daha ox layiq
olan arvadn dyn kiiy tccb edirm.2
2811. mam Sadiq (): Mlundur, mlundur, z rini incidn v onu
qmgin edn qadn. Xobxtdir, xobxtdir z rin hrmt edn, ziyyt
vermyn v btn hallarda ona itat edn qadn.3
873. Pis xasiyyt sbr etmk
2812. Allahn Peymbri (s): gr kii Allaha xatir v Onun mkafatna
mid edrk z arvadnn pis xasiyytin sbr edib, onu Allahn hesabna
taprarsa, Allah-taala ona sbr etdiyi hr gec v gndz gr yyub()
peymbrin bla mqabilind qazand savab bx edr. Qadnn gec v
gndz etdiyi gnahlar qumsallqdak qumlar qdr olsa bel.4
2813. Allahn Peymbri (s): rinin pis xlaq qarsnda sbr edn
qadna Allah-taala Fironun zvcsi Asiyann savab qdr savab bx edr.5
874. Lyaqtli qadn
2814. Allahn Peymbri (s): Mmin, Allahn tqvasndan sonra lyaqtli
qadndan yax bir bhr gtrmmidir.6
2815. Allahn Peymbri (s): Dnyann n yax nemti lyaqtli
qadndr.7
2816. Allahn Peymbri (s): Kiinin xobxtliklrindn biri d lyaqtli
arvad olmasdr.8
875. Lyaqtsiz qadn
2817. Allahn Peymbri (s): n pis ey lyaqtsiz arvaddr.9
2818. mam Sadiq (s): Mmini n ox mlub edn dmn lyaqtsiz
zvcdir.10
2819. mam Sadiq (): Allahn Rsulunun (s) dualarndan biri bu idi:
Qocalq ana atmam mni qocaldan qadndan Sn pnah gtirirm.11
876. Allaha qar gnah etmkd qadna itat
Vsailu-i, c.14,sh. 116 , hdis1

Camiul-xbar,sh. 447 , hdis 1259
3 Biharul-nvar, c.103sh.253 , hdis 55
4 Svabul-mal,sh. 339 , hdis 1
10 Mnla Yhzuruhul-Fqih, c.3,sh. 390 , hdis 4370
11 l-Kafi, c.5,sh. 316 , hdis 3
1
2
423
2820. mam li (): Pis qadnlardan qorxun v onlarn yaxlarndan

kinin. gr sizi bir xeyir i arsalar qulaq amayn ki, haramda v pis
ilrd itat etmyiniz tamahlanmasnlar.1
2821. mam li (): xtiyar qadnn lind olan hr bir kii mlundur. 2
877. Ailnin xrclrind bzi incliklr riayt etmk
2822. Allahn Peymbri (s): Kim bazara daxil olanda bir hdiyy alb
onu z ailsin aparsa, bir dst mhtaca sdq vern xs kimidir. Hdiyyni
vernd qzlardan balayn.3
2823. mam Sccad (): Kim z ailsini daha ox rifahda v firavanlqda
saxlasa, Allah-taala ondan daha ox raz olar.4
878. Toya dvti qbul etmyin qaydas
2824. Allahn Peymbri (s): Toy mrasimin dvt olunan zaman, ora
getmkd bir qdr lngiyin. nki bu mrasim insana dnyan xatrladar.
Amma dfn mrasimin dvt olunan zaman ona getmy tlsin ki, bu
mrasim axirti xatrladar.5
2825. Allahn Peymbri (s): Sizlrdn biriniz toy mclisin dvt
olunarsa, qbul edin.6
879. Evlnmyi akarlamaa hvslndirmk.
2826. Allahn Peymbri (s): Bu toylar akar edin, onlar mscidlrd
keirin.7
2827. Allahn Peymbri (s): Toy mrasimini akar v eliliyi gizli
edin.8

l-Kafi, c.5,sh.518 , hdis 10
1
2
424
177
Grmk (Ziyart)
880. Allaha xatir grmy hvslndirmk
2828. Allahn Peymbri (s): Kim bir ehtiyaca gr yox, yalnz mmin
qardan grmk n onun evin gedrs, Allah ziyart ednlrin srasnda
yazlar. z qonaqlarna ehtiram etmk is Allaha layiqdir.1
2829. mam li (): Allaha xatir ziyart edin. Allaha xatir dostluq edin.
Allaha xatir bxi edin v bxi vermkdn Allaha xatir kinin. Allahn
dmnlri il laqni ksin v Allahn dostlar il laq yaradn.2
2830. mam Baqir (): Evlrinizd bir-birinizl grn. nki bu bizim
iimizi dirildr v bizim ii dirildn Allahn rhmti olsun.3
2831. mam Sadiq (): Kim Allah yolunda v Allaha xatir z mmin
qardan grmy gedrs Qiyamt gn nurlu libaslarn arasndan vuqarla
ker v nyin yanndan kers onu iqlandrar.4
2832. mam Sadiq (): Bir-birinizl grn v ziyart edin ki, grlriniz
qlblrinizin diri qalmasna, bizim hdislrin yad edilmsin sbb olar v
bizim hdislr sizi bir-biriniz mehriban edr. gr onlara ml etsniz kamillik
v nicat tapacaqsnz. gr trk etsniz yolu azb, mhv olacaqsnz. Bellikl,
bizim hdislr ml edin ki, bel olan halda mn sizin nicat tapmanza
zaminm.5
2833. mam Kazim (): Mmin qardalarn bir-biril Allaha xatir
grmsi qdr he bir ey iblisi v onun ordusunu darmadan etmir.6
881. Qardalarla grmyin smrlri
2834. Allahn Peymbri (s): Grmk v ziyart mhbbt (toxumu)
bitirr.7
2835. mam Cavad (): Din qardalar il grmk, qsa olsa bel, qlin
iklnmsin v bar vermsin sbb olar.8

1
2
425
882. Grmyin qaydas

2836. Allahn Peymbri (s): Bir gndn bir ziyart et ki, daha sevimli
olasan.1
2837. mam li () (olu Hseyn () vsiyytindn): ox grmk
prianlq gtirr.2
2838. mam li (): z (din) qardann dostluuna min olanda, artq n
vaxt onun ziyartin gedcyin v onun snin ziyartin glcyin hmiyyt
verm.3
Biharul-nvar, c.74,sh.355 , hdis 36

1
2
426
178
Qbrlrin ziyarti
883. Peymbrin ziyarti
2839. Allahn Peymbri (s): Kim mnim ziyartim glrs, Qiyamt
gn onun fatisi olaram.1
2840. Allahn Peymbri (s): Kim yer znn hr hans bir yerindn
mn salam gndrs, salam mn glib atar. Kim qbrim stnd mn
salam gndrs, onu eidrm.2
884. Msum imamlarn ziyarti
2841. Allahn Peymbri (s) (Atacan! Sizi ziyart edn ksin mkafat
ndir? dey mracit edn Hsn ibn liy () cavabndan) Kim mni, Snin
atan, ya qardan v ya snin zn diri vaxt v dnyadan kndn sonra
ziyart edrs, mnim zrimd haqq var ki, Qiyamt gn onu ziyart edim v
onu gnahlarndan xilas edim.3
2842. Allahn Peymbri (s): Kim Bgid Hsni ziyart edrs, Allahtaala ayaqlar titryn gn, onun qdmlrini Siratn stnd mhkm edr.4
2843. Allahn Peymbri (s): Tezlikl mnim bdnimin bir parsi
Xorasanda dfn olunar. Onu ziyart edn el bir mmin yoxdur ki, Allah-taala
Qiyamt gn behiti ona vacib v bdnini Chnnm atin haram
etmsin.5
2844. mam Sadiq (): Kim vfatmzdan sonra bizi ziyart edrs, bizi
salmzda ziyart etmi kimidir.6
2845. mam Sadiq (): Kfnin yaxnlnda bir qbir var ki, hr qmli
oraya gedib onun yannda drd rkt namaz qlsa, Allah-taala onun ehtiyacn
dmkl onu ad edr.7
2846. mam Sadiq (): Allahn Rsulu (s) buyurmudur: Mnim qbriml
minbrimin arasnda Cnnt balarndan bir ba var v mnim minbrim
Cnnt arxlarndan birinin zrind qurulmudur. nki Fatimnin (Allahn
salam olsun ona) qbri, Allahn Rsulunun qbri il onun minbri arasndadr.

3 llu-raye,sh. 450 , hdis 5
7 Biharul-nvar, c.100 ,hdis 259 , hdis 7
1
2
427
Fatimnin qbri Cnnt balarndan biridir v Cnnt arxlarndan biri d ona

trf axr.1
2847. mam Sadiq (): Kim Hseyni () onun haqqna v mqamna layiq
mriftl ziyart edrs Allah-taala onunn min qbul olunmu hccin v min
qbul olunmu mrnin savabn yazar, onun kemi v glck gnahlarn
balar.2
2848. mam Sadiq (): Hseyn ibn li () buyurard: gr mnim
zvvarm Allahn onun n n hazrladn bils, onun sevinci (sfrin
yorunluundan doan) dzmszlyndn daha ox olar. Hqiqtn, onun
zvvar hr bir gnahdan pak halda z evin qaydar.3
2849. mam Sadiq (): mam Hseynin () ziyartin gednd qm-qssli
qlbl, nimda bdnli, toza bulam, ac v tn halda ziyart et. nki
Hseyn qm-qssli, nimda, toza blam, ac v tn halda ldrld. z
hactlrini ondan ist v geri qayt, onun qbrinin knarnda mskn salma.4
2850. mam Sadiq (): Kim mni ziyart ets gnahlar balanar v
yoxsulluqda lmz.5
2851. mam Sadiq () (Sizlrdn birinizi ziyart ednin savab ndir?
dey soruan kimsy cavabndan): Allahn Rsulunu (s) ziyart edn xsin
savab qdrdir.6
2852. mam Rza (): mirl-mmininin () qbrinin ziyartinin Hseynin
() qbrinin ziyartindn stnly v fzilti mirl-mminin () Hseyndn
() stnly v fzilti kimidir.7
2853. mam Rza () (bn Snann sizin atanz ziyart edn kimsnin
savab ndir? sualnn cavabnda): Onun savab Cnntdir. Bellikl, o
alicnab ziyart et.8
2854. mam Rza (): Haqq v mqamm tanyan dostlarmn arasnda,
mni ziyart edn el bir xs yoxdur ki, Qiyamt gn ona fat etmyim.9
2855. mam Rza (): Kim mni qrbt diyarda ziyart edrs, Qiyamt
gn yerd onun dadna yetirm v onlarn qorxularndan, tinliklrindn
onu xilas edrm: ml dftrlri saa v sola verilnd, Siratdan kend,
mllr trzid llnd.10
2856. mam Hadi () (mam Hseyn(), mam Kazim () v mam Cavadn
() ziyartlri bard brahim ibn Ubnin sualna cavab): mam Hseynin ()
ziyarti stndr, ancaq onlarn hamsn ziyart etsn daha kamil v savab
daha ox olar.11
2857. mam skri () (bu Haim Cfriy xitabn): Mnim Samirrada
qbrim Fratn hr iki trfinin sakinlrinin min-amanlna sbbdir.12
Manil-xbar,sh. 267 , hdis 1
3 mali-Tusi,sh. 55 , hdis 74
4 Svabul-mal,sh. 114 , hdis 21
9 Uyune xbari-Rza (), c.2, sh.258 , hdis 16
10 Uyune xbari-Rza (), c.2,sh.255 , hdis 2
11 l-Kafi, c.4,sh. 583 , hdis 3
1
2
428
885. mam Kazimn () qz Fatimnin ziyarti

2858. mam Sadiq (): Bizim bir hrmimiz var, o da Qumdur. Tezlikl
mnim vladlarmdan Fatim adl bir xanm orada dfn olunacaq. Kim onu
ziyart ets, Cnnt ona vacib olar.1
2859. mam Cavad (): Qumda bibimin qbrini ziyart ednin mkafat
Cnntdir.2
886. Hzrt bdlzim Hsninin ziyarti
2860. Svabul mal:Rey halisindn bir nfr mam Hadinin () yanna
glnd Hzrt () ondan soruur:Harada idin? (O kii deyir) Dedim:mam
Hseynin () ziyartin getmidim. Hzrt () buyurdu:Bil ki, z
hrinizdki bdlzimin qbrini ziyart etsn, Hseyn ibn lini () ziyart
etmi kimisn.3
887. mli saleh insanlarn qbrlrinin ziyarti
2861. mam Sadiq ():Kimin bizlri ziyart etmy imkan atmrsa, mli
saleh dostlarmzn qbrlrini ziyart ets onunn bizim ziyartimizin savab
yazlar.4
888. lnlrin qbrlrinin ziyarti.
2862. mam li():z lnlrinizi ziyart edin. nki onlar sizinl
grmkdn ad olurlar. nsan z ata-anasnn qbri stnd onlara dua
edndn sonra Allahdan z dilyini dilmlidir.5
2863. mam Sadiq () (Davud Rqqinin nsan z atasnn, qohumunun v
qribin qbri stn gedir. Bu iin ona faydas varm? sualna cavabndan):
Bli. Sizlrdn biriniz bir hdiyy verilnd ad olduunuz kimi, l d sizin
bu iiniz sevinir.6
889. Qbiristan hlin salam vermk
2864. mam li () (qbiristandan kerkn): Salam olsun siz, ey
qbirlrd yatanlar. Siz getdiniz, biz is qaldq. nallah, biz d sizlr
qoulacaq. Sizin evlrinizd baqalar oturur, zvclriniz r gediblr,
mallarnz blnbdr. Bu bizd olan xbrlrdir. Ka bilydim sizd n xbr
var? Sonra buyurdu:Bilin ki, onlar dil ab dansaydlar bel deyrdilr:Biz
tqvan n yax azuq tapdq.7

Biharul-nvar, c.102sh. 265 , hdis 3
3 Svabul mal, sh. 124 , hdis 1
4 Biharul nvar, c.74,sh. 354 , hdis 29
5 l-Xisal,sh. 618 , hdis 10
1
2
429
179
Zint
890. Zint
Quran:
Ey Adm vladlar! Hr bir mscidd z zintlrinizi geyinin, yeyin, iin,
lakin israf etmyin. O (Allah), israf ednlri sevmz.1
Ey Peymbr! De ki, Allahn z bndlri n yaratd zinti v tmiz
ruzilri kim haram etmidir? 2
Hdis:
2865. Allahn Peymbri (s):Allah mmin bndsinin (din) qardann
yanna gednd zn, onu ziyart etmk n hazrlayb bzmsini sevr.3
2866. mam li ():Sizlrdn hr biriniz onu n yax siftd grmk
istdiyi yad bir insan n zn bzdiyi kimi, z mslman qardann yanna
gednd d zn el bzmlidir.4
2867. mam li ():Batini gzllik zahiri gzllikdn yaxdr.5
2868. mam li ():mann zinti batinin pakl v zahirn gzl
rftardr.6
891. n gzl bzk
2869. Allahn Peymbri (s):Kiinin n gzl zinti imanla maiyt
olunan sakitlikdir.7
2870. mam li ():n gzl mslk sni insanlarla qaynayb-qardran,
onlarn arasnda sni gzl gstrn v ac dillrini sndn kindirndir.8
2871. mam li ():He bir bznn Allaha ibadt kimi bir zintl
bznmyib.9
raf, ay 131
raf, ay 132
6
9
1
2
430
180
Msuliyyt
892. Msuliyyt
Quran:
And olsun snin Rbbin, onlarn hamsndan etdiklri mllr bard
soruacaq. 1
Hdis:
2872. mam li ():Allahdan, Onun bndlri v torpaqlarna barsind
qorxun. nki siz htta torpaqlara v heyvanlara gr d cavabdeh olmalsnz.
Allahdan qorxun v Ona itatsizlik etmyin.2
893. mumi Msuliyyt
2873. Allahn Peymbri (s):Bilin ki, sizin hamnz rhbrsiniz v
riyyt3 sahibisiniz. Hamnz z riyytiniz v liniz altnda olanlar bard
soru-sual olunacaqsnz. Rhbr xalqn basdr v z riyytin gr sorusual olunacaq. Kii z ailsinin basdr v onlara gr cavabdehlik
damaldr. Qadn z evinin v rinin uaqlarnn basdr v onlara gr
cavabdeh olmaldr.4
2874. mam li ():Hr bir kii z tabeliyind olanlara v ailsin gr
soru-sual olunacaq.5
894. Qulan, gzn v qlbin Msuliyyti
2875. Mn l yhzuruhul fqih:Bir kii mam Sadiq ()rz etdi:Mnim
qonularmn cavan knizlri var v bu knizlr xo avazla oxuyub ud alrlar.
Mn l-z yuyulan yer gednd bzn onlarn alb oxumaqlarna qulaq
asmaq n uzun mddt otururam Hzrt buyurdu:Sn Allah, sn d bel
edirsn?!! Allah-taalann Hqiqtn, qulaqdan, gzdn, qlbdn, onlarn
hamsndan soruulacaqdr buyurduunu eitmmisnmi?6
Hicr, ay 92, 93
Nhcl-Bla, xtb 167
3 Riyyt Bas, himayisi olan bir xalq ktlsi, camaat. Kimins rhbrliyi altnda olan bir
qrup insan.
4 Shihi-Muslim,sh. 1829
6 Mn la yhzuruhul-Fqih, c.1,sh.180 , hdis 177
1
2
431
181
Sual (1)
Elm yrnmk
895. Elmin aar
Quran:
Sndn qabaq da zlrin vhy etdiyimiz kiilrdn baqa bir ks
gndrmdik. gr bilmirsinizs, zikr hlindn soruun.1
Hdis:
2876. Allahn Peymbri (s):Elm xzin, onun aarlar is suallardr.
Allah siz rhm elsin, soruun, nki bu id drd nfr savab qazanar:
soruan, cavab vern, qulaq asan v onlar sevn.2
2877. Allahn Peymbri (s):Sual elmin yarsdr.3
896. Gzl trzd sorumaq
2878. Allahn Peymbri(s):Gzl trzd sorumaq dinin yarsdr.4
2879. mam li () (tinlik douran bir sual soruan kiinin cavabnda):
yrnmk niyyti il soru, ziyyt vermk v shv axtarmaq niyyti il
soruma. nki yrnmk istyn cahil alim kimidir. Aznla qdm qoyan
alim is shv tutmaq mqsdil soruan cahil bnzr.5
897. Yersiz sual vermkdn kinmk
Quran:
Ey iman gtirnlr! Siz akar olduu halda xounuz glmdiyi eylr
bard sorumayn. gr Quran nazil olanda onlar bard sorusanz, siz
aydn olar. Allah onlardan (suallardan) kedi. Allah balayan v hlimdir6
Hdis:
2880. Allahn Peymbri (s):Mn siz rxst verndk, siz mn rxst
verin. nki sizdn qabaqklar ox sual vermkdn v z peymbrlrinin
yanna ox glib-getmkdn mhv oldular. Bellikl, siz gstri verdiyim
zaman, bacardnz qdr onu yerin yetirin v bir eyi qadaan etdiyim zaman
Nhl, ay 43
Tuhful-Uqul,sh. 42
6 Maid, ay 101
1
2
432
ondan uzaqlan.1
898. Bilmdiyin suallara cavab vermk
2881. Allahn Peymbri (s) (buzr tvsiyysindn): Ey buzr!
Bilmdiyin ey bard sndn soruanda bilmirm de ki, onun nticlrindn
xilas olasan. Bilmdiyin ey haqda fitva verm ki, Qiyamt gn Allahn
zabndan nicat tapasan.2
2882. mam li():Alimdn cavabn bilmdiyi bir sual soruanda
bilmirm demy utanmaz.3
2883. mam li ():Kim bilmirm szndn uzaqlasa, znn lm
uurumuna dr.4
2884. mam Sadiq():Hr veriln suala cavab vern dlidir.5
2885. mam Sadiq ():Alimin, ona veriln sualn cavabn bilmynd
Allah daha yax bilir. demy haqq var. Amma alim olmayann bel
demy haqq yoxdur v bilmirm demlidir.6

Mkarimul-xlaq, c.2,sh. 364 , hdis 2661
3 l-Mhasin, c.1,sh. 328 , hdis 664
1
2
433
182
Sual (2)
Hact istmk
899. nsanlardan hact istmyin qadaan olmas
Quran:
Bu sdqlr Allah yolunda sxntya dn v (z dolanqlarn tmin
etmk n) sfr xa bilmyn yoxsullar ndr. Onlar ox hyal olub
(dilnilikdn kindiklrin gr), mlumat olmayanlar onlar varl hesab
edirlr. Sn onlar zlrindn tanyrsan. Onlar insanlardan israrla he n
istmzlr. bhsiz ki, onlara sdq verdiyiniz hr bir maldan, Allah
agahdr. 1
2886. Allahn Peymbri (s):Ey buzr! Xahidn v dilnilikdn
ehtiyatl ol ki, o, dynada xarla v yoxsullua sbb olar, Qiyamt gn is
hesab-kitab uzundur.2
2887. Allahn Peymbri (s):Kim mn insanlardan he n istmmyi
sz verr ki, mn ona Cnnti verim? Suban dedi:Mn. Bundan sonra Suban
insanlardan he n istmirdi.3
2888. Allahn Peymbri (s):Ehtiyacn dil gtirmyin qapsn z zn
aan el bir bnd olmad ki, Allah-taala yoxsulluun yetmi qapsn onun
zn amasn.4
2889. mam li ():Kim Allahdan qeyrisindn bir ey ists,
mhrumiyyt layiq olar.5
2890. mam Hsn ():Bu yerdn baqa bir yerd ehtiyac istmk rva
deyil: Ar qanbahasnda, ya zc borcda, ya ldrc yoxsulluqda.6
2891. mam Sccad ():nsanlardan ehtiyac istmk hyatda xarla, hya
v abrn getmsin sbb olar. Elc d, insann vqarn, zmtini azaldar v
o, sl yoxsulluqdur. Ehtiyac lini insanlara az uzatmaq is nd olan
ehtiyacszlqdr.7
2892. mam Sadiq ():Bizim imiz acndan ls d, ehtiyac lini insanlara
Bqr, ay 273
Mn la Yhzuruhul-Fqih, c.4,sh. 375 , hdis 5762
3 KnzulUmmal, hdis17142
4 Camiul-xlaq,sh. 379 , hdis 1061
1
2
434
uzatmaz.1
900. Ehtiyac olmayan yerd kmk istmkdn kindirmk
2893. Allahn Peymbri (s):Kim, ehtiyac olmad halda, ehtiyac lini
uzadarsa nticsi baar v rk ars olar.2
2894. mam Sccad ():Mn Rbbimi zamin tuturam ki, ehtiyac olmadan
baqasndan bir ey istyn el bir ks olmad ki, onun bu dilyi bir gn onu
hqiqi ehtiyac lini uzatmaa mcbur etmsin.3
2895. mam Baqir ():Kim ehtiyac olmadan xahi (v dilnilik) edrs,
Qiyamt gn z rmaqlanm halda Allahla grr.4
901. nsanlardan ehtiyacsz olmaa hvslndirmk
2896. Allahn Peymbri (s):Kim bizdn bir ey ists ona verrik, kim
bir ey istms Allah-taala onu ehtiyacsz v varl edr.5
2897. Allahn Peymbri (s):Sizlrdn hr biriniz kndir gtrb bir
qucaq odun gtirib satsa v bu il z abrn qorusa, bu onunn ehtiyac lini
uzatmaqdan daha yaxdr.6
902. Yaxl onun hlindn istmk
2898. Allahn Peymbri (s):Yaxl v bxii mmtimin
sxavtlilrindn v mehribanlarndan istyin ki, onlarn klgsind
yaayasnz.7
2899. mam li ():Snin abrn donmu buzdur, ehtiyac istmk is onu
damla-damla ridr. Bellikl, bax gr onu kimin yannda ridirsn.8
2900. mam li ():Ehtiyacn aradan getmsi onu hli olmayandan
istmkdn daha asandr.9
903. Dilk dilmyin qaydas
2901. mam Sadiq ():Sn rdd cavab vermsindn qorxduun kimsdn
he n istm.10
2902. mam Sadiq (): ey mhrumiyyt sbb olar: istmkd israr
etmk, qeybt v rixnd etmk.11
Vsailu-i, c.6,sh. 309 , hdis 15

10 lamud-Din,sh. 303
1
2
435
904. styni namid qaytarman qadaan olmas

Quran:
V dilnini (qapdan) qovma1
Hdis:
2903. Allahn Peymbri (s):Dilninin dilyini rdd etmyin. nki
dilnilrin yalan danmaqlar olmasayd, onlarn xahiini rdd edn xs he
vaxt nicat tapmazd.2
2904. Allahn Peymbri (s):Dilniy baxn, gr ona ryiniz yansa
sdq verin. nki o, doru danr.3
2905. mam li ():Dilnini libo geri qaytarma, ksin, zmn ya
xurma dnsinin yars olmu olsa bel, ona ver.4
2906. mam li ():Vermk istdiyin sdqnin azlndan utanma, nki
(dilnini) mhrum etmk ondan daha pisdir.5
2907. mam Hseyn (): Mhtac xahi etmkl z hrmtini v abrn
tkmdr. Sn d, onu namid etmmkl z abrn v hrmtini saxla.6
2908. mam Baqir ():Dilni onun xahiind v istyind n gizlndiyini
bilsydi, he vaxt he kimdn bir ey istmzdi. gr xahi olunan xs,
namid qaytarmaqda n gizlndiyini bilsydi, he vaxt he ks digrini namid
qaytarmazd.7
2909. mam Sadiq ():Bir xs ehtiyac lini mn uzadan zaman onun
ehtiyacn dmy tlsirm. nki iin idn kediyindn v mnim
kmyimin artq ona fayda vermmsindn qorxuram.8
2910. mam Sadiq (): dilniy yemk verin. Bundan sonra ixtiyar
sizin znzddir, istsniz daha oxunu yedirdrsiniz, istsniz d
yedirtmzsiniz. Bel ki, artq o gnnzn vzifsini yerin yetirmisiniz.9
2911. Msumlar ():Biz yardma layiq olann xahiini rdd etmkdn
qorxduumuza gr, buna layiq olmayanlara da bxi verrik.10
Zuha, ay 10
3 Nvadirul-Rvandi,sh. 3
5
Nhcl-Bla, hikmt 67
6 Kful-umm, c. 2, sh.244
8 Uyunu-xbru Rza(), c.2,sh.179 , hdis 2
9 ddtud-Dai,sh. 91
1
2
436
183
Sy symk
905. Mmini symk
2912. Allahn Peymbri(s):Mmini symk mhv olman kandarnda
durmaq kimidir.1
2913. Allahn Peymbri (s):Mmin thqiramiz szlr demk fasiqlik
(fisqdir), onunla mharib etmk kfr, onun tini yemk (qeybtini etmk)
Allaha itatsizlikdir.2
906. Sy symyin qadaan olmas
Quran:
Allahdan qeyrisini aranlar (sitayi ednlri) symyin ki, bel olan
halda onlar da dmnilik v cahilliklrin gr Allah syrlr. Belc, hr
mmtin mllrini (z gzlrind) zintlndirdik. Onlarn son qayd Allahn
yannadr. Allah onlara etdiklri mllrdn xbr verckdir.3
Hdis:
2914. Allahn Peymbri (s):Klklri symyin. Onlar (Allah
trfindn) mmurdurlar. Dalar, anlar, gnlri v geclri symyin ki,
gnahkar olarsnz v znz qaydar.4
2915. Allahn Peymbri (s):nsanlar symyin ki, bu iinizl onlarn
arasnda znz dmn taparsnz.5
2916. mam li () (onu sym olan kiini symk istyn Qmbr
xitabn): Sakit ol, Qmbr! Sni syni xar v rsvay halda qoy ki, Rhman
Allah raz v eytan naraz edrk dmnin cza vermi olasan. Toxumu
yaran v mxluqat yaradan Allaha and olsun ki, mmin z Rbbini
dzmllk v gzt etmk kimi baqa bir eyl raz etmdi. Sakitlik kimi bir
silah qdr baqa bir eyl eytan qzblndirmdi v axmaa, onun
mqabilind susmaq kimi digr bir ey il cza vermdi.6

3 nam, ay 108
4 llu-raye, sh. 577, hdis 1
6 mali-Mufid,sh. 118, hdis 2
1
2
437
2917. mam Kazim () (iki nfrin bir-birin sy sydyn grdkd):

Birinci balayan daha ox zlmkardr v qar trfin gnah zlm mruz
qalan z hddini amayanadk, onun boynundadr.1
2918. mam Kazim ():He vaxt bir-birini syn iki nfr olmayb ki,
onlardan daha ox sy syn daha aa mqama kmsin.2
907. Peymbrlri v vsilrini syn xsin czas.
2919. Allahn Peymbri (s):Kim peymbrlrdn birini sys, onu
ldrn. Kim onlarn vsilrindn birini sys, kksiz ki, peymbri
symdr.3
2920. mam Sadiq () (Allahn Rsulunu syn xsin hkm bard veriln
sualn cavabnda): Ona daha yaxn olan kims, onu mhakim etmk n
imamn yanna aparmadan ldrsn.4
908. caz veriln sy
2921. Allahn Peymbri (s):Sizlrdn biriniz (din) qardan syn
zaman onun elin, obasna, atasna, anasna symsin. ksin, bel desin:Sn
simicsn, sn qorxaqsan, sn yalansan Bir rtl ki, onun hqiqtn bel
olduunu bilsin.5
Tuhful-Uqul,sh. 412
lamud-Din,sh. 305
3 mali-Tusi,sh. 365, hdis 769
1
2
438
184
Scdlr
909. Scdlr
2922. mam li ():Bndni he n oxlu scdlr v rukular qdr pak
olan Allaha yaxnladrmaz.1
2923. mam Sadiq () :Scd, Adm vladnn ibadtinin zirvsidir.2
2924. mam Sadiq () (Sid ibn Ysarn Ruku halnda dua edim ya scd
halnda? sualna cavabndan): Bli, scd halnda dua et. nki bndnin
Allaha n yaxn hal scddir. O halda dnyan v axirtin n Allahn
drgahna dua et.3
910. Scdni uzatmaq
2925. Allahn Peymbri (s):Allahn sni mniml birg qbirdn
qaldrmasn istyirsns, vahid Qhhar olan Allahn drgahna uzun scd et.4
2926. mam li ():Scdlri uzadn. nki iblis n Adm vladn
scd halnda grmk qdr daha ar v xoaglmz bir mnzr yoxdur. Bel
ki, scd etmk ona mr olunsa da, mr itat etmdi.5
2927. mam Sadiq (); Bir dst insan Allahn Rsulunun yanna glib rz
etdi:Ey Allahn Rsulu! Rbbinin qarsnda Cnnti biz zmant ver.
Allahn Rsulu(s) buyurdu:Bir rtl ki, siz d uzun scdlrl mn kmk
edsiniz.6
2928. mam Sadiq (): li ibn Hseyn () scdy gednd, bdnindn tr
axanadk ban scddn qaldrmazd.7
911. Scd lamti
Quran:
zlrind scdlrin sr-lamti var.8
Hdis:
2929. mam li ():Mn kii n alnnn saf grnmyini v onda
urrul-Hikm, hiss 10888
d-Dvat,sh. 33, hdis 70
5 l-Xisal,sh. 616, hdis 10
8 Fth, ay 29
1
2
439
scddn bir sr-lamt olmamasn bynmirm.1

2930. mam Baqir ():Atamn scd yerind bir nian peyda yaranmd.
ld iki df v hr df be qabar ondan ksrdi. Buna gr o Hzrt Zussfnat yni qabar sahibi deyrdilr.2
912. mam Hseynin () torpana scd etmk
2931. mam Sadiq ():Hseynin () torpana scd etmk yeddi hicab
yarar.3

llu-raye, sh.233, hdis 2
3 Biharul-nvar, c.85sh.153, hdis 14
1
2
440
185
Mscid
913. Mscid Allahn evidir
Quran:
Hqiqtn, mscidlr v scdgahlar Allahndr. Buna gr Allahla brabr
he ksi armayn.1
Hdis:
2932. mam Sadiq ():Sizlr mscidlr getmyi tvsiy edirm. nki
mscidlr Allahn yer znd evlridir. Kim pak v tmiz halda oraya daxil
olsa, Allah-taala onu gnahlardan tmizlyr v zvvarlar srasnda qeyd edr.
Bellikl, mscidlrd ox namaz qlb dua edin.2
914. Mscidlri abad etmk
Quran:
Allahn mscidlrini yalnz Allaha v axirt gnn iman gtirn, namaz
qlan, zkat vern v Allahdan baqa he ksdn qorxmayan xs abad edr.
mid var ki, onlar doru yolu tapsnlar.3
Hdis:
2933. Allahn Peymbri (s) (mscidlrin nec abad olunmas bard
buzrin sualnn cavabnda): Onlarda sslrini qaldrmasnlar, nalayiq v
bo-bo szlr, ilr vaxt srf etmsinlr. Orada al-veri edilmsin.
Mscidd olduun mddtd hdr v hmiyytsiz ilrdn l ksn. gr
bel etmsn, Qiyamt gn zndn baqa bir ksi danlamaa haqqn
yoxdur.4
2934. mam Sadiq ():Kim bir mscid tiks, Allah-taala onunn Cnntd
bir ev tikr.5
915. Mscidlr getmk
2935. Allahn Peymbri (s):Kim camaat namaznda itirak etmk n
mscid gets, atd hr bir addma yetmi min yax mlin savab yazlar v
hmin hddl drcsi ali sviyyy ykslr. gr bu halda lrs, Allah-taala
yetmi min mlyi, qbrdn qalxan gndk onu qbrd ziyart etmk,
Cin, ay 18
mali-Sduq,sh. 293, hdis 8
3 Tvb, ay 18
4 Mkarimul-xlaq, c.2,sh. 374, hdis 2661
1
2
441
tnhalqda onunla munis olmaq v gnahlarnn balanmasn istmkdn tr

ayrar.1
916. Mscidd oturmaq
2936. Allahn Peymbri (s):Ey buzr! Mscidd oturduun mddtd
Allah-taala hr aldn nfs n sn Cnntd bir drc verr, mlklr sn
salam gndrr, mscidd kdiyin hr bir nfs n sn on yax mlin
savab yazlar v on gnahn silinr.2
917. Mscidl qonuluq v onda namaz qlmaq
2937. mam li ():Mscidin qonuluunda yaayan xsin bir zrl
sbb, ya xst olduu haldan baqa msciddn qeyri bir yerd qld namaz
qbul deyil. rz etdilr:Ey mir-l-mminin! Mscidin qonusu kimdir?
Hzrt () buyurdu:Mscidd namaz qlmaq n dvt ssini eidn xs3
2938. mam li ():Mscidin traf qrx zirdir, mscidin qonuluu is
hr trf qrx evdir.4
918. Mscidd db qaydalar
2939. Allahn Peymbri (s):Kim bu pis iyli dnni (yni sarmsa)
yeyrs, bizim mscid yaxnlamasn. Amma mscid glmyck xs
yemyin eybi yoxdur.5
2940. Allahn Peymbri (s):Mscidd iki rkt namaz qlmadan onu
znzn keid yeri etmyin.6

4 l-Xisal,sh.544, hdis 20
1
2
442
186
Sxavt
919. Sxavt
2941. Allahn Peymbri (s):Sxavt Allahn zmtli xisltidir.1
2942. Allahn Peymbri (s):Allah-taala btn vlilrinin tbitinin
xmirini sxavtdn baqa bir eyl yourmamdr.2
2943. mam li ():Sxavt Allaha v insanlara yaxnlaman
sbbidir.3
2944. mam li (): Ala kmk etmk n sxavtdn baqa bir eydn
imdad istnilmsin.4
2945. mam li ():Sxavt mdrikliyin meyvsi v qnat rfin
dlilidir.5
2946. mam li ():Sxavt mhbbtin toxumunu spr.6
2947. mam li ():Sxavt mhbbt gtirr, xlaq v xasiyyti
bzyr.7
2948. mam Sadiq ():Sxavt peymbrlrin xlaqi keyfiyytlrindn
biri v imann stunudur. Sxavtli olmayan mmin yoxdur. Yalnz yqinlik v
ali hdf sahibi sxavtli ola bilr. nki sxavt yqinlik nurunun asdr v
buna gr hdfi tanyan xs bxi etmk asan olar.8
2949. mam Sadiq ():Sizin n yaxlarnz sxavtlilriniz v n pislriniz
xsislrinizdir.9
920. Sxavtli
2950. l-Kafi:Allah-taala Musaya () vhy etdi ki, Samirini ldrm.
nki o, sxavtlidir.10
2951. Allahn Peymbri (s):Sxavtli xs Allaha yaxndr, insanlara
yaxn v Cnnt d yaxndr.11
Knzul-Umma,hdis 15962
Knzul-Umma, hdis 16204
7 urrul-Hikm, hdis. 1600
1
2
443
2952. Allahn Peymbri (s):Sxavtlinin shvindn kein. Hr df

aya bdryn zaman Allah-taala onun lindn tutar.1
2953. mam Sadiq ():Gnaha batm sxavtli gnc Allah yannda xsis
abid qocadan daha sevimlidir.2
2954. mam Rza ():Sxavtli xs insanlarn sfrsindn yeyr ki,
insanlar da onun sfrsindn yesinlr. Amma xsis insanlarn sfrsindn
yemz ki, onlar da onun sfrsindn yemsinlr.3
921. Sxavtin srhddi
Quran:
lini boynuna balama (yni xsis olma) v tamamil aq saxlama ki,
pemanlq v hsrt iind oturarsan.4 (sra 29)
Hdis:
2955. Allahn Peymbri (s):nsanlarn n sxavtlisi z malnn zkatn
verndir.5
2956. mam li ():Sxavt z malndan bxi, ehsan vermk v
baqalarnn srvti qarsnda zahidlik etmkdir.6
2957. mam Sadiq ():Krm v sxavt sahibi z maln haqq yolunda
xrclyndir.7
2958. mam Sadiq ():Sxavt bir kimsnin xahii olmadan hyata ker.
Amma xahidn sonra ediln sxavt utancaqlqdan irli glir v mzmmtdn
qamaq ndr.8
2959. mam skri (s):Sxavtin hddi var, gr onu asalar ifrat olar.9

4 sra, ay 29
6 urrul-Hikm, hdis. 1928
1
2
444
187
Sirr
922. Sirr saxlamaq
2960. mam li ():Kim z sirrini gizlts, seim qdrti onun z lind
olar.1
2961. mam li ():Qlb uzaqgrnlikl, uzaqgrnlik fikirlmkl v
fikirlmk sirr saxlamaqla ld olunur.2
2962. mam li ():Snin sirrin snin sirindir. gr onu fa etsn, sn
onun siri olacaqsan.3
2963. mam li ():Aqil insann sinsi onun sirr sanddr.4
2964. mam li ():Sirr bilnlrin say hr n qdr ox olarsa, onlarn fa
olma ehtimal bir o qdr artq olar.5
2965. mam li ():N qdr mhbbtin varsa dostuna hsr et, amma
inamnn hamsn onun aya altna atma.6
2966. mam li () :lrin n uurlusu tam mxfilikl ba verndir.7
2967. mam li ():z sirrini etimad etdiyin ksdn baqa he kim
verm.8
2968. mam li ():Snin sirrinin bilinmmsinin n qorxusu var!?9
2969. mam li ():z sirrini gizltmkd aciz olan xsin, baqalarnn
sirrini saxlamaa qdrti atmaz.10
2970. mam Sadiq ():Sirrin fa olmas squta uramaqdr.11
2971. mam Sadiq ():Snin sirrin, snin qannn bir hisssidir. Buna gr
snin damarlarndan qeyrisind axmamaldr.12
2972. mam Rza ():Mmind bu xislt olmasa mmin olmaz. Bir
xislt z Rbbindn, bir xislt peymbrindn v bir xislt d z vlisindndir.
Rbbinin xislti sirr saxlamaqdr. Allah-taala buyurmudur: Qeybi v sirri
Nhcl-Bla, hikmt 162
Nhcl-Bla, hikmt 48
4 Nhcl-Bla, hikmt 6
1
445
bilndir. Byndiyi peymbrdn baqa he ksi z sirrindn, qeybindn agah

etmz.1
2973. mam Cavad ():Bir eyi mhkmlnmmi v sabit olmam z
xarmaq, onun korlanmasna gtirib xarar.2
923. Sirri vermy layiq olmayanlar
2974. mam li ():Sirr saxlamaa taqti olmayan nadana sirr verm.3
2975. mam li ():mant sadiq olmayana sirr verm.4
2976. mam li (): nfr sirr vermk olmaz: qadna, sz gzdirn v
axmaa.5
2977. mam Sadiq ():Drd ey brbad olar: .v aldan he bir bhrsi
olmayana sirr vermk.6

1
2
446
188
adlq
924. adlanmaa layiq olan ey
2978. mam li () (Abdullah ibn Abbasa xitabn): Allah trif etdikdn
sonra bzn insan hr bir halda onun lin atacaq bir eyi qazananda sevinir.
Bzn d, he vaxt ona ata bilmdiyi bir eyi ld etmynd qsslnir.
Bellikl, sn axirt ilrindn birin atanda sevin v onun ilrindn birini
ldn vern zaman qssln. bn Abbas deyrdi ki, Allahn Rsulunun (s)
szndn sonra, bu sz qdr he bir szdn faydalanmadm.1
925. adln amillri
2979. mam li ():adla yumaq xasiyytdn baqa he bir eyl
kmk etmk olmaz.2
2980. mam li ():qlin kk qdrt, onun meyvsi is sevincdir.3
926. Kim bir qlbi sevindirrs
2981. Allahn Peymbri (s):Cnntd darul-frh (yni adlq sayar)
adlanan saray var. Oraya yalnz mminlrin yetimlrini sevindirnlr daxil
olacaq.4
2982. Allahn Peymbri (s):Hqiqtn, Cnntd darul-frh adl bir
saray var ki, oraya yalnz uaqlar sevindirnlr daxil olar.5
2983. mam li ():And olsun btn avazlar eidn ks, bir qlbi
adlandran el bir xs olmayb ki, Allah-taala o adlqdan bir ltf yaratmasn.
Hmin xs bir tinliy, msibt dnd bu ltf zaa axan su kimi
msibtin zrin axar v qrib dv srdn qovulduu kimi, o msibti ondan
uzaqladrar.6
2984. mam Sadiq ():Sizlrdn hr hans biriniz bir mmini sevindiribs
yalnz onu sevindirdiyini fikirlmsin. slind, Allaha and olsun ki, bizi
sevindirmidir. Allaha and olsun, Allahn Rsulunu (s) sevindirmidir.7
rhe Nhcl-Bla, c.15,sh. 140

Mtalibus-Suul,sh. 50
1
2
447
927. Mmini sevindirn, Allah sevindirmidir

2985. Allahn Peymbri (s):Kim bir mmini sevindirs, mni
sevindirmidir. Kim mni sevindirs, Allah sevindirmidir.1
928. Mminin qlbindn qmi aparman savab
2986. mam Sadiq ():Kim mminin qmini aparsa, Allah-taala axirt
qmlrini ondan uzaqladrar v qbirdn rahat qlbl qaldrar.2
2987. mam Sadiq ():Allah-taala mmini qbrdn xaranda, onunla bir
surt d xar v mminin qabanca gedr. Mmin Qiyamt gnnn qorxulu
shnlrindn birini grnd, hmin surt deyr:qorxma v kdrlnm.
Mmin ona deyr:Sn kimsn? Surt deyr:Mn mmin qardana
atdrdn hmin adlq v sevincm.3
2988. mam Rza ():Kim mminin iinin dynn asa, Qiyamt gn
Allah-taala onun qlbinin dynn aar.4
l-Kafi, c.2, sh.188 , hdis 1

1
2
448
189
sraf
929. Hddi amaq
Quran:
Ey Adm vladlar! Hr bir mscid gednd z zintlrinizi geyinin,
yeyin, iin v israf etmyin ki, Allah-taala israf ednlri sevmz. 1
Hdis:
2989. mam li ():Biar israf! z nfsinin islahndan v ldn
verdiklrinin yerini doldurmaqdan nec d uzaqdr.2
2990. mam li ():sraf puluqdur, orta hddi gzlmks srvt
gtirr.3
2991. mam li ():Mal nahaq yer xrclmk israf v zay etmkdir4
2992. mam Sccad () (duada): Ey Allahm! Mni israf etmkdn
kindir, ruzimi tlf olmaqdan qoru, malma brkt vermkl onu artr v onu
xeyir ilrd xrclmyin yolunu mn gstr.5
930. srafnn niansi
2993. Allahn Peymbri (s):srafnn drd niansi var: batil ilrl
ynr, ona aid olmayan eyi yeyr, xeyirli ilr meylsiz olar v ona xeyir
vermyn xsi inkar edr.6
2994. shaq ibn mmar:mam Sadiqdn () sorudum:Mminin on
kynyi ola bilrmi? Hzrt buyurdu:Bli. rz etdim:yirmi kynk
nec? Buyurdu:Bli. Bunlar israf deyil. sraf l, bayr v qonaq paltarn ev
v lalt paltarlar etmkdir.7
2995. mam skri ():Hqiqtn, sxavtin hddi var. gr onu asalar
israf olar.8
931. srafn n az hddi
2996. Allahn Peymbri (s):ryin istdiyi hr eyi yemk israfdr.9
raf, ay 31
3 Biharul-nvar, c.72 , hdis 9
4 Nhcl-Bla, xtb 126
5 Shifeyi-Sccadiyy,sh. 86, dua 20
8 d-Durrtul-Bahir,sh. 43
1
2
449
2997. mam Sadiq ():srafn n az hddi qabn dibind qalan suyu, ya

yemyi atmaq, hminin bayr paltarn ev v lalt paltarna evirmk v
(xurma v meyvlrdki) yirdyi tullamaqdr.1
932. sraf saylmayan ey
2998. Allahn Peymbri (s):srafda bir xeyir gizlnmmidir v xeyir
ilrd israf yoxdur.2
2999. mam Sadiq ():Bdni salam saxlayan eyd israf yoxdur
slind israf mal tlf edn v bdn ziyan vern eylrdir.3
3000. Biharul-nvar:mam Kazimdn () soruurlar:On kyny sahib
olmaq israfdrm? Buyurur:Xeyr. ksin, ox kyny sahib olmaq
kynklrin mrn uzadar. sraf l paltarn irkli yer geymkdir.4
Biharul-nvar,c.75,sh. 303 , hdis 7

3 Biharul-nvar,c.75,sh. 303 , hdis 6
1
2
450
190
Ourluq
933. Ourluq
Quran:
Oru kii v qadnn, etdiklri ml gr Allah trfindn cza olaraq
llrini ksin. Allah izzt v hikmt sahibidir. 1
Hdis:
3001. mam Rza ():Allah-taala ourluu haram etmidir. nki, buna
icaz verilsydi, mallarn mhvin v insanlarn qtlin sbb olard. Bel ki,
bir-birinin mallarn qsb etmk qarlql ktlvi qtllr, mnaqilr v
paxlla sbb olur. Elc d ticart v snayedn uzaqlamaa, srvtlrin
haram v nalayiq yollarla ld edilmsin gtirib xarard.
Sa l bu sbbdn ksilir ki, oru sa li il yalara toxunur. Sa l hm
d onun bdninin n yax v n ox fayda vern zvdr. Buna gr, onun
ksilmsi oru n cza v baqalar n bir ibrt drsidir ki, haram yolla
mallara tcavz etmk niyytindn l ksinlr. Hm d ona gr ki, oru daha
ox sa l il ourluq edir.2
934. Ourlua gr czalandrlmayanlar
3002. Allahn Peymbri (s):Orunun li, yalnz dinarn drdd biri v
ondan ox mbld ourluqda ksilr.3
3003. mam li ():Bir qzn qulandan zorla mirvari sran ourlayan
kii bard buyurdu:Bu akar ourluqdur. Sonra allaq vurub zindana sald.4
3004. mam li ():Drd nfrin li ksilmmlidir :qapb qardan,
qnimt xyant edn, qnimtdn ourlayan v fhlnin ourluq etmsi.
nki bunlarn ii ourluq yox, xyant saylr.5
3005. mam Baqir ()v ya mam Sadiq (): Yalnz divar demk ya qfl
sndrmaqla ev daxil olan orunun li ksilr.6
3006. mam Sadiq ():gr fhl yaxud qonaq ourluq ets, llri
ksilmz. nki onlara etimad olunubdur.7
3007. mam Sadiq ():Qhtlik v aclq olan illrd orunun li
ksilmz.8
3008. mam Sadiq ():gr oru z aya il glib ourluunu etiraf ets
v Allah drgahna tvb edib ourlad mal sahibin qaytarsa, li ksilmz.9
Maid, ay 38
Nurus-Sqleyn, c.1,sh. 627 , hdis 183
3 Shihi-Muslim , hdis 1684
6 Vsailu-i, c.18,sh. 510 , hdis 5
7 llu-raye,sh. 535 , hdis 1
9 Thzibul-hkam, c.10,sh. 122 , hdis 489
1
2
451
191
Xobxtlik
935. Xobxt
3009. Allahn Peymbri (s) (mirl-mminin () xitabn): sil
xobxt, sni sevn v sn itat edn xsdir.1
3010. mam li ():Xobxt insan Allaha ixlasla itat edndir.2
3011. mam Sadiq ():Alim olmayan xobxt saylmaa layiq deyil.3
936. Xobxtlik gtirn amillr
3012. mam li ():Elminiz ml edin ki, xobxt olasnz.4
3013. mam li ():Alimlrl oturub dur ki, xobxt olasan.5
3014. mam li ():Xobxtlik haqqa ballqdadr.6
3015. mam li ():z nfsinin hesabatn aparan xobxt olar.7
3016. mam li ():Kim z nfsini islah etmk namin onu ziyyt
salarsa, xobxt olar. Amma kim z nfsini lzztlr taprarsa, bdbxt olar v
Allahn drgahndan qovular.8
937. Xobxtlik saylan ey
3017. Allahn Peymbri (s):Drd ey kiinin xobxtliyidir: lyaqtli
yoldalar, mlisaleh vlad, uyun olan zvc v i yerinin z hrind
olmas.9
3018. mam li ():Qlbd kin v paxlln olmamas bndnin
xobxtliyidir.10
3019. mam li ():Xeyir ilr grmy nail olmaq xobxtlikdir.11
938. Hqiqi xobxtlik
mali-Tusi,sh. 426 , hdis 953

9 Nvadirur-Ravndi,sh. 11
1
2
452
3020. mam li ():Hqiqi xobxtlik insann iinin xobxtlikl

sonuclanmasdr. Hqiqi bdbxtlik is insann iinin bdbxtlikl
nticlnmsidir.1
3021. mam li ():mllr pak olan Allaha rz ediln zaman hqiqi
xobxt sl bdbxtdn ayrlar.2
939. n xobxt insan
3022. Allahn Peymbri (s):n xobxt insan byk insanlarla yoldalq
edndir.3
3023. mam li ():n xobxt insan tri lzzti, bdi lzzt gr trk
edndir.4
3024. mam li ():Dnyada n xobxt insan, zn ziyan bildiyi eydn
kinn v n bdbxt insansa z nfsinin istklrin tabe olandr.5
3025. mam li ():n xobxt insan bizim fzilt v mqammz tanyan,
bizim vasitmizl Allaha yaxnlaan, biz mhbbtd smimi v ixlasl olan,
dediklrimiz ml edn v qadaan etdiyimizi trk edndir. Bel insan
bizdndir v bdiyyt saraynda (Cnntd) bizimldir.6
3026. mam li ():n xobxt insan, hamdan tqval olandr.7
Mani xbar,sh. 345 , hdis 1

5 Vaqitus-Siffeyn,sh. 108
1
2
453
192
Sfr
940. Sfr
3027. Allahn Peymbri (s):Sfr xn ki, salam qalasnz v qnimt

ld edsiniz.1
3028. Allahn Peymbri (s):Sfr zabn bir hisssidir. Sizlrdn biriniz
sfri baa vuran kimi, tezlikl z ailsinin yanna qaytsn.2
3029. mam li ():Sfrdn qabaq z yol yoldanla maraqlan v ev
almamdan qabaq bax gr, qonun kimdir.3
941. Sfrin qaydas
3030. Allahn Peymbri (s): nfr hmsfr olduqda, z aralarndan
bir nfri ba sesinlr.4
3031. Allahn Peymbri (s):nsanlarn bas sfrd onlara xidmt
edndir.5
3032. Allahn Peymbri (s):Sizlrdn biriniz sfrdn qaydanda bir da
paras da olsa z ailsi n hdiyy v thf gtirsin.6
3033. mam li ():Sn ona qar mnasibtd, onu zndn stn bildiyin
kimi, o da sni zndn stn bilmyn xsl sfr xma.7
3034. mam Sadiq ():z sfrini sdq vermkl bala v istdiyin vaxt
yola d. nki sdq vermkl sfrin salamatln alarsan.8
3035. mam Sadiq ():Loman z oluna dedi:Bir ne nfrl hmsfr
olanda zn v onlara aid olan ilrd yol yoldalarnla mvrt et, onlarla
glrz ol, ehtiyat n gtrdyn azuqndn onlara liaqlq et. Sni dvt
etslr qbul et. eyd onlardan stn ol: susmaqda, ox namaz qlmaqda v
z minik, v ya srvt v yaxud gtrdyn azuqd sxavtlilikd.9
3036. mam Sadiq ():Sfrd mrdlik aadaklardan ibartdir: yol
azuqndn yoldalarna bxi etmk, Allah qzb gtirmyn zarafat etmk,

Biharul-nvar,c.76,sh. 222 , hdis7
5 Mkarimul-xlaq, c.1,sh. 536 , hdis 1866
1
2
454
hmsfrlr az mxalifd olub, az narazlq etmk v onlardan ayrldqdan

sonra onlar pis szlrl yad etmmk.1
942. Qadaan olunmu sfrlr
3037. mam li ():nsan z dinin v namazna ziyan dycyindn
qorxduu sfr xmamaldr.2
3038. mam Sadiq () (Mhmmd ibn Muslimin sfrd cnub olan v qsl
almaq n qardan v buzdan baqa bir ey tapmayan xsin hkm bard
sualna cavabndan): Bel vziyytd zrurt hal vardr. O, bir daha dinin
ziyan vuran mkana xmamaldr.3
923. Gzmk
3039. mam Sadiq () mamn qarda Abdullah ibn Muhmmdin ()
mnzilind o Hzrtin () yanna glib Siz fda olum. Buraya n mqsdl
glmisiniz? dey soruan mr ibn Hureys cavabnda buyurdu:Gzmk
n.4
3040. mam Rza ():Bir gn xudmani bir gzintiy xmdq. Amma
xidmtilrdn biri duz gtrmyi yaddan xarmd. Buna gr, bizim n
ksdiklri kk qoyundan he n yemyib geri qaytdq.5
mali-Mufid,sh. 44 , hdis 3
4 l-Mhasin, c.2,sh. 261 , hdis 2595
1
2
455
193
Su iirtmk
944. Su iirtmk
3041. Allahn Peymbri (s):Kiinin z arvadna su iirtmyinin savab
var.1
3042. Allahn Peymbri (s):Gnahlarn oxalanda, dalbadal tnlr su
ver.2
3043. mam Sccad ():Kim susam mmin su vers, Allah-taala ona
mhrlnmi Cnnt rabndan iirdr.3
3044. mam Baqir ():Kim tny bir az su iirts, Allah-taala ona
mhrlnmi Cnnt rabndan iirdr.4
3045. mam Baqir ():Qiyamt gn hr eydn vvl hesabat aparlan
ey tny su vermyin sdqsinin savab olacaqdr.5
3046. mam Sadiq ():n yax sdq yanan ciyri srinltmkdir. Kim
bir heyvann, ya ondan qeyrisinin yanl ciyrini srinldrs, Allah-taala Onun
klgsindn baqa bir klgnin olmayaca gn onun zrin klg salar.6
945. Su vern layiq olan cht
3047. Allahn Peymbri (s):Camaata su vernin z hamdan axrda su
imlidir.7

7 Biharul-nvar,c. 75, sh. 172 , hdis 24
1
2
456
194
Mstlik
946. Hr mstedici haramdr
3048. Allahn Peymbri (s):Hr bir mstedici haramdr.1
3049. mam Baqir ():oxu mstlik gtirn hr eyin az da haramdr.2
947. Mstedicilrin nvlri
3050. Allahn Peymbri (s):Ey Msudun olu! Gnahn mstliyindn
kin. nki gnahn mstliyi rabn mstliyi kimi, slind ondan da
iddtlidir. Allah-taala buyurur:Kar, lal v kordurlar. Buna gr, onlar
qaytmayacaqlar3.4
3051. mam li ():Mstlik drd nvdr: rabn mstliyi, var-dvltin
mstliyi, yuxunun mstliyi v hakimiyytin mstliyi.5
3052. mam li ():Aqil insan var-dvltin, qdrtin trifin, v gncliyin
mstliyindn kinmy layiqdir. nki bu mstliklrin hr birinin qli
zifldn v vqar aparan irkin klklri var.6
3053. mam li ():Qflt v qrurun mstliyi badan, rabn
mstliyindn ge kilib gedr.7

sh.131 , hdis 20
3 Bqr, ay18
4 Mkarimul-xlaq, c.2, sh.352 , hdis 266
5 Biharul-nvar,c.10, sh.114 , hdis 1
1
2Biharul-nvar,c.79,
457
195
Yaay yeri
948. Yaay yerinin geniliyi
3054. Allahn Peymbri (s):Mslmann xobxtliyindn biri d geni
yaay yerinin olmasdr.1
3055. mam Baqir ():Yaayn drdlrindn biri d mnzilin darldr.2
949. Ehtiyacdan artq tikmkdn kindirmk
3056. mam li ():ziyytlrdn biri d insann yd mal yemmsi
v tikdiyi binada yaamamasdr. Sonra da Allah-taalann yanna maldan v
binadan mhrum olduu halda kckdir.3
3057. mam Sadiq ():Ehtiyacdan artq olan byk bina Qiyamt gn
sahibinin boynuna yk olacaqdr.4
3058. mam Sadiq ():Yaay ehtiyacndan artq bina tikn xs Qiyamt
gn onu damaa mcbur olacaq.5
950. Evin satlmas
3059. Allahn Peymbri (s):Kim bir ev satb puluna onu kimisini almasa,
mal brkt tapmayacaq.6
3060. Allahn Peymbri (s):Sizlrdn biriniz bir mnzil, ya mlk
satanda, bilsin ki, onu kimisini almasa, onun pulu brkt layiq deyil.7

3 Nhcl-Bla, xtb 114
4 l-Kafi, c.6, sh.531 , hdis 7
5 l-Mhasin, c.2, sh. 446 , hdis 2531
1
2
458
196
Silah
951. Silah dzltmyin mukafat
3061. Allahn Peymbri (s):Allah-taala bir dy oxuna gr 3 nfri
Cnnt aparacaq: onu xeyir niyytl dzldni, onu atan v bu oxu onun
ixtiyarna verni.1
952. Silah v xeyir
Quran:
Kafirlr sizin z silahlarnzdan qafil olmadnz istyirlr.2
Hdis:
3062. Allahn Peymbri (s):Xeyirlrin hams qlncda v qlncn
klgsi altndadr. nsanlar qlncdan qeyri bir ey islah etmz. Qlnclar Cnnt
v Chnnmin aarlardr.3
3063. Allahn Peymbri (s):Cnnt qlnclarn klgsi altndadr.4
3064. mam Sadiq ():Allah-taala z Rsuluna on il slam insanlara dil il
tbli etmyi mr etdi. Amma onlar bu dini qbul etmkdn boyun qardlar.
Nhayt, ona mharib frmann verdi. Buna sasn, xeyir qlncda v qlncn
klgsinddir. vvld bel olduu kimi, yenidn bir daha bel olacaq.5
953. Din dmnlrin silah satman qadaan olmas
3065. Allahn Peymbri (s) (liy () tvsiyysindn): Ey li! Bu
mmtdn 10 nfr byk Allaha qar kfr edndir: . hrb hli
(mslmanlarla muharib edn dmnlr) silah satan xs.6
Sunni bi Davud,sh. 2513

Nisa, ay102
6 Mn la Yhzuruhul-Fqih, c.4, sh.356 , hdis 5762
1
2
459
197
Sultan
3066. Allahn Peymbri (s):Sultann xidmtind durmaqdan ehtiyatl ol
ki, bu i dini aradan aparar. Ona kmklik gstrmy ehtiyat et. nki onun
ilrini bynmycksiniz.1
3068. Allahn Peymbri (s):Kim Sultana xidmt etmk yolunu sers
fitn v aznla dar olar. Kim sultana daha ox yaxnlasa, Allahdan daha
uzaq olar.2
3068. Allahn Peymbri (s):Sultann drgahndan v trafndan uzaq ol.
nki sizlrdn sultan drgahna v trafna n yaxn olannz Allahdan n uzaq
olannzdr. Kim sultan Allahdan stn bils, Allah-taala tqvan ondan
gtrr, onu aqn v mttl edr.3
3069. mam li ():Sultann yaxn v sirda olmaq iri minmi xs
kimidir. nsanlar onun mqamna qibt etslr d, z ne thlkli vziyytd
olduunu daha yax bilir.4
3070. mam li ():Sultandan uzaq ol ki, onun hiyl v mkrlrindn
amanda qalasan.5
955. Sultann qarsnda ba ymk
3071. Allahn Peymbri (s):Kim z ehtiyacna gr zalm sultann
qarsnda zn alaltsa, Chnnm atind onunla birlikd olar.6
3072. Allahn Peymbri (s):Kim bir ey tamahlanaraq zalm sultan
trifls v zn onun qarsnda xar v yngl tutsa, Chnnmd ona yolda
olar.7
3073. mam Sadiq ():gr mmin bir qdrt sahibinin, v ya onun dinin
mxalif olan xsin qarsnda onun dnya malndan bir ey ld etmk niyyti
il ba yib qulluunda dayanarsa, Allah-taala onun ad-sann yox edr. Bu i
gr ona qzblnr v zbana buraxar. gr onun dnya malndan bir ey
ld edrs, Allah-taala o maldan brkti gtrr.8
Biharul-nvar,c.10, sh.368 , hdis 7
7 mali-Sduq, sh.347 , hdis 1
1
460
956. daltli sultann fzilti

3074. Allahn Peymbri (s):Tvazkar, daltli sultan yer znd
Allahn klgsi v Onun nizsidir.1
3075. mam li ():Rhbrlr yer znd Allahn hkmlrini
qoruyanlardr.2
3076. mam li ():Hqiqtn, Allahn sultan (haqq dinin hakimiyyti v
rhbrliyi) sizin ilrinizin qorunmasnn v sahmana dmsinin sbbkardr.
Buna gr, vaxt itirmdn z meyliniz v ixtiyarnzla ona itat edin. Allaha
And olsun, ya siz bu ii edcksiniz, ya da Allah-taala slam sultann (islamn
haqq hkumtini) sizin linizdn alb, bir daha he vaxt siz nsib etmyck v
hakimiyyt sizdn qeyrisin taprlacaqdr.3

Nhcl-Bla, hikmt 332
3 Nhcl-Bla, xtb 169
1
2
461
198
slam
957. slam
Quran:
Hqiqtn, Allahn yannda yegan din slamdr. 1
Kim slamdan qeyri bir dini sers, he vaxt ondan qbul edilmyck v
axirtd xsart urayanlardan olacaqdr.2
Hdis:
3077. Allahn Peymbri (s):slam stn olaraq qalacaq v he bir ey
ondan stn olmayacaq.3
3078. Allahn Peymbri (s):Kimin slam gzl v hqiqi olarsa, z
cahiliyyt dvrnd etdiyi mllr gr soru-suala kilmyck. Kimin
slam pis, irkin olarsa, etdiyi v edcyi mllr gr hesabat aparlacaq.4
3079. mam li ():slamdan byk rf yoxdur.5
3080. mam li ():Hqiqtn, bu slam Allah-taalann z n sediyi
dindir. z nzarti altnda trbiy etdiyi yaradlmlarn n yaxsna onu tbli
etmyi mr etdi. Onun stunlarn z mhbbti zrind qurdu. Onun izztil
digr dinlri xar etdi v onu ucaltmaqla baqa mzhblri aa endirdi.6
3081. mam li () (slam vsf edrkn): slam n iql yol, n akar
keiddir. Onun yol nianlri uca, ba yolu parlaq, raqlar iql v nur
saandr.7
958. Mslman kimdir?
3082. Allahn Peymbri (s):Mslman mslmann qardadr. Ona zlm
etmz v nalayiq szlr demz.8
3083. Allahn Peymbri (s):Mslman mslmann qardadr, ona
xyant etmz, yalan sylmz v onu tk, kmksiz qoymaz.9
Ali-mran, ay19
Ali-mran, ay85
3 Mn la Yhzuruhul-Fqih, c.4, sh.334 , hdis 5719
6 Nhcl-Bla, xtb 198
7 Nhcl-Bla, xtb 106
1
2
462
3084. Allahn Peymbri (s):Mslman mslmann gzgsdr.1

3085. mam Sadiq ():Mslman odur ki, insanlar onun lindn v dilindn
arxayn olsunlar. Mmin odur ki, insanlar z mallarnda v canlarnda onu min
bilsinlr.2
959. slamn dayaqlar
3086. Allahn Peymbri (s):slam lpaqdr. onun libas hya, zinti vfa,
mrdliyi xeyir v lyaqtli ml, stunu vrdir (gnahlardan kinmk). Hr
eyin daya var, slamn daya da biz hli-Beyt () mhbbtdir.3
3087. Allahn Peymbri (s):slamn daya mn v mnim hliBeytim () mhbbtdir.4
3088. mam li ():slamn yeddi daya var: onlardan birincisi qldir v
sbr onun zrind qurulubdur. kinci dayaq abr saxlamaq v doru
danmaqdr. nc dayaq Quran oxumaqdr (lazmi qaydada v peymbr
nazil olduu kimi). Drdnc dayaq Allaha xatir dostluq v dmnilik etmk,
beincisi Ali Mhmmdin haqq v onlarn vilaytini tanmaqdr. Altnc dayaq
(din) qardalarnn haqq, onlarn himaysi v mdafisidir. Yeddinci dayaq
insanlarla gzl qonuluq etmkdir.5
3089. mam Baqir ():slam 5 stun zrind qurulubdur: namaz qlmaq,
zkat vermk, Ramazan aynn orucunu tutmaq, Allahn evi olan Kbnin hcc
ziyarti v biz hli-Beytin(s) vilayti.6
3090. mam Rza ():mamt slamn artan kk v uca axsidir.7
960. slamn mnas
3091. Allahn Peymbri (s):slam qlbini tslim etmyin v
mslmanlarn snin lindn, dilindn rahatlqda v amanda olmasdr.8
3092. Allahn Peymbri (s):Gnn balayan v mslmanlarn
ilrindn tr almayan xs mslman deyil.9
3093. mam li ():slam el tslim olmaq, tslim el minlik, minlik el
tsdiq, tsdiqin z etiraf, etiraf el icra v icra el mldir.10
3094. mam li ():Xyantdn uzaqlan. nki xyant slamdan
uzaqdr.11
3095. mam li ():Mslmann leyhin kmk edn xs slamdan
uzaqdr.1
Manil-xbar, sh.239 , hdis 1
3 l-Mhasin, c.1, sh.445 , hdis 1031
6 mali-Mufid, sh.353 , hdis 4
1
2
463
3096. mam Sadiq () (O Hzrtdn suallar soruan v cavab aldqdan sonra

Allaha and olsun, slama gldim deyn am hlindn bir nfr xitabndan):
Xeyr. ksin, indi Allaha iman gtirdin. slam imandan qabaqdr. slamn
vasitsil bir-birindn irs aparar, bir-biri il evlnrlr. Amma imann vasitsil
savab v mukafat qazanarlar.2
3097. mam Sadiq ():slamn vasitsil insanlarn qan qorunur, mant
sahibin atdrlr, evlnmk halal olur, ancaq savab imann mqabilind
verilir.3
1
2
464
199
Salam vermk
961. Mslmanlarn grmyi
Quran:
Orada bel dua edrlr:Allahm, Sn uca v paksan. Grn zaman
salam deyrlr. Dualarnn axr is budur:kr olsun, almlrin Rbbi olan
Allaha.1
Hdis:
3098. Allahn Peymbri (s):Salam vermk bizim dinin rhmt v
mehribanlq niansi, dvrmzn min-amanl v pnahmzdr.2
3099. Allahn Peymbri (s):n xsis insan, salam vermkd xsislik
edndir.3
3100. Allahn Peymbri (s):Salama rvac ver ki, evinin xeyir-brkti
artsn.4
3101. mam Baqir ():Allah-taala insanlar yedirtmyi v salama rvac
vermyi sevr.5
3102. mam Sadiq ():Salam szdn qabaqdr.6
3103. mam Sadiq () (z ata babalarndan nql edir): Allahn Rsulu (s)
buyurmudur:Kim salam vermmi sz balasa, ona cavab vermyin. Elc
d buyurmudur: He ksi salam vermyinc yemyin dvt etm.7
962. Salamda qabaqlamaq
3104. Allahn Peymbri (s):Allaha v Onun Rsuluna (s) n yaxn olan
insan birinci salam verndir.8
3105. Allahn Peymbri (s) :Birinci salam vern tkbbrdn uzaqdr.9
3106. mam li ():Salamn 70 savab var: altm doqquzu salam vern,
biri d salam alana atar.10
Yunis, ay 10
4 l-Xisal, sh.181 , hdis 246
6 Camiul-xbar, sh.231 , hdis 596
7 l-Xisal, sh.19 , hdis 67
1
2
465
963. Ev daxil olanda salam vermk

Quran:
Ev daxil olanda znz salam verin ki, bu Allah trfindn mbark v
pak salamlamadr.1
Hdis:
3107. Allahn Peymbri (s):Sizlrdn biriniz ev daxil olan zaman salam
versin. nki salam hmin ev brkt endirir v mlklr o evl nsiyyt
girir.2
964. Salamn cavab vacibdir
Quran:
Siz salam verildiyi zaman ondan daha yax, ya onun kimi salamla cavab
verin ki, Allah-taala hr eyi hesaba alandr. 3
Hdis:
3108. Allahn Peymbri (s):Salam vermk msthbdir, salam almaq
is vacib.4
965. Salam vermyin qaydas
3109. Allahn Peymbri (s):Kiik byy salam versin, bir nfr iki
nfr, saylar az olanlar saylar ox olanlara, yol gedn dayanana, ayaq st
duran oturana salam versin.5
3110. Allahn Peymbri (s):Be eyi hl ki, saam trk etmycm:
uaqlara salam vermyi, mndn sonra snn olsun dey.6
3111. mam Baqir ():N yhudiy salam verin, n d xaprst. N
mcusiy, n btprst, n sfr banda rab inlr, n ahmat v nrd
oynayanlara, n zn qadn surtin salan kiiy, n ismtli qadna bhtan
deyn air v n d namaz qlana (namaz vaxt) salam vermyin. nki namaz
qlan salamn cavabn ver bilmir, halbuki mslmana salam vermk
msthbbdir, salam almaq is vacib. N slm yeyn salam verin, n ayaq
yolunda olana, n hamamda olana, n aq-akar gnah v fisq edn fasiq
salam vermyin.7
3112. mam Sadiq () :Allahn Rsulu (s) qadnlara salam verrdi. Onlar
da Hzrtin salamnn cavabn alardlar. mir-l-mminin() d hminin
qadnlara salam verrdi. Amma cavan qadnlara salam vermkdn xou
glmzdi v buyurard:Qorxurdum ki, sslri mnim xouma glsin, nticd
savab v cr (mkafat) qazanmaq vzin gnaha batm.8
Nur, ay 61
3 Nisa, ay 86.
1
2
466
200
Tslim olmaq
966. Tslim olmaq
Quran:
Bel deyil, Rbbin And olsun, onlar z aralarnda olan ixtilaflarda sni
hakim tyin etmyinc v snin verdiyin hkm he bir narazlq etmdn,
birbaa ona tslim olmaynca, iman gtirmzlr. 1
Hdis:
3113. Biharul-nvar: Allah-taala Davuda(s) vhy etdi:Sn istyirsn
v Mn d istyirm, amma yalnz Mn istdiyim ba verck. Bellikl, gr
mnim istdiyim tslim olsan, snin d istyini tmin edrm. Amma Mnim
istyim tslim olmasan, sni z istyinin yolunda ziyytlr, zhmtlr
salacam v o zaman yen d Mn istdiyim ba verck.2
3114. mam Baqir ():Yaradlmlarn arasnda Allahn qzav -qdrin
v mrin tslim olmaa n lyaqtli insan, Allah tanyandr.3
3115. mam Baqir ():Biz sevdiyimiz xslr nisbt salamatlqda olmaq
(v onlara he bir ziyytin olmamasnn) istyirik. Ancaq, Allahn mri
gldikd, Onun istdiyin tslim olarq.4
3116. mam Sadiq (): (Bir xsin mmin olduu ndn bilinr? suala
cavabndan): Onun Allah qarsnda tslim olmasndan v Ona yetin hr
xolua v tinliy raz olmasndan.5
3117. mam Sadiq ():Allahn Rsulu (s) he vaxt kemid olmu i
bard ka baqa cr olayd demzdi.6
3118. mam Sadiq ():Bnd Maaallah, la haul va l quvvt illa
billah deyn zaman Allah-taala buyurar:Ey mnim mlklrim! Bndm
tslim oldu. Ona kmk edin, onu xilas edin v ehtiyacn dyin.7
Nisa, ay65
Biharul-nvar,c.82, sh. 136 , hdis 22
3 Biharul-nvar,c.71, sh. 153 , hdis 63
7 Biharul-nvar,c.93, sh. 190 , hdis 25
1
2
467
201
Qulaq asmaq
967. Eidn qulaqlarn dyri
3119. mam li ():gr danan alim deyilsns, qulaq asb eidnlrdn
ol.1
3120. mam li ():Bilin ki, n yax eidn qulaq, yd-nsihti eidn v
qbul edndir.2
968. Sz eitmyn qulaq
Quran:
V dedilr:gr eitsydik ya dnsydik Chnnm hlindn
olmazdq.3
Hdis:
3121. mam li ():Hr qlbi olan all, hr qula olan eidn v hr
gz olan grn olmaz.4
969. Yax eitmk
3122. mam li () :z qulana yax eitmyi adt etdir v snin islah
olmana, paklna bir ey artrmayan szlr qulaq asma.5
3123. mam li ():Allah xatrlayan eidnin z Allah yad edndir.6
3124. mam li ():Kim yax qulaq assa, tez faydalanar.7
970. Qulan vziflri
Quran:
Bilmdiyin eyin ardnca getm. nki qulaqdan, gzdn, rkdn
(bunlarn) hamsndan soruulacaqdr. 8
Hdis:
3125. mam li ():(Allah-taala) Qulaa onunla haram eitmmyini vacib
etdi.9
Nhcl-Bla, xtb 105
3 Mlk, ay 10
8 sra, ay 36
9 Nurus-Sqleyn, c.1,sh. 564, hdis 628
1
2
468
202
Ad
971. Gzl adlar semk
3126. Allahn Peymbri (s):znz gzl adlar qoyun, nki Qiyamt
gn bu adlarla arlacaqsnz: Filanks olu filan ks! Qalx z nuruna trf
get. Filanks olu filanks, qalx, snin nurun yoxdur.1
3127. Allahn Peymbri (s):vladlarnza peymbrlrin adlarn
qoyun.2
3128. mam Sadiq () (vladlarmza imamlarn adlarn qoyman bir
faydas varm? dey soruulduqda): Bli, Allah haqq var. Mgr din
mhbbtdn qeyri bir eydirmi? Allah-taala buyurmudur:gr Allah
sevirsinizs Mn tabe olun ki, Allah sizi sevsin v gnahlarnz balasn.3
3129. mam Kazim ():Kiinin z vladna verdiyi ilk bxi v ehsan
onun n gzl ad semyidir. Bellikl, vladlarnza gzl adlar sein.4
972. Pis adlarn dyidirilmsi.
3130. mam Baqir () :Allahn Rsulu (s) kiilrin v hrlrin pis adlarn
dyidirrdi.5
l-Kafi, c.6,sh. 19, hdis 10

Mkarimul-xlaq, c.1,sh. 474, hdis 1626
3 Tfsirul-yyai, c.1,sh. 168, hdis 28
5 Biharul-nvar,sh. 104, hdis 4
1
2
469
203
Allahn adlar
973. Bismillahir rhmanir rhim
Quran:
O mktub Sleymann trfindndir v balayan, mehriban Allahn ad
il balayr.1
Hdis:
3131. Allahn Peymbri (s):Bismillahir rhmanir rhim hr bir yaznn
baldr.2
3132. Allahn Peymbri (s):Bismillahir rhmanir rhiml balanmayan
hr mhm iin axr yoxdur.3
3133. mam Sadiq ():Bismillahir rhmanir rhim demyi trk etm, htta
ondan sonra e'r gls d.4
3134. mam Sadiq ():Bzn bizim ilrdn biri z iini Bismillahir
rhmanir rhiml balamr, buna gr d Allah-taala onu tinliklr v
xoaglmz vziyytlr dar edir ki, ona Allaha kr v sitayi etmyi baa
salsn.5
974. Allahn smi zmi
3135. mam Baqir ():Allahn smi zmi yetmi hrfdir, Asf
(Brxiya) onun bir hrfini bilirdi. Asf o hrfi dilin gtirdi, onunla bilqeysin
taxt arasnda n var idis hams yerin btinin batd v Asf lini uzadb, taxt
gtrd. Sonra yer z vvlki halna qaytd v bunlarn hams bir gz
qrpmnda ba verdi. smi zmin yetmi iki hrfi biz (hli-Beytin) yanndadr
v bir hrfi Allah tbark-taalann yanndadr. Onu znn qeyb elmin
mxsus edibdir.6
Nml, ay 30
5 Nurus-Sqleyn, c.1,sh.113, sh. 5, hdis 20
6 Biharul-nvar, c.14,hdis 113, hdis 5
1
2
470
471
204
Snn
975. Snny sadiq qalmaa hvslndirmk
3136. Allahn Peymbri (s):Snny sadiq olan xs yax ml edrs
mli qbul olar, shv edrs, balanar.1
3137. mam Sccad ():Allahn yannda n yax i, miqdar az olsa bel,
snny uyun grln idir.2
976. Snn qoyan xsin mkafat
3138. Allahn Peymbri (s):Kim z lmndn sonra da ml olunan
gzl bir snn qoyarsa, hm znn mkafat, hm d o snny ml edn
kslrin savabndan bir ey azalmadan onlarn savab qdr savab var. Amma
kim bynilmyn bir snn qoyarsa v lmndn sonra ona ml olunarsa,
gnahkardr v onlarn z gnahlarndan bir ey azalmadan, snny ml edn
kslrin gnahlar qdr ona da gnah yazlar.3
977. Bynilmi snnni lv etmyin qadaan olmas
3139. mam li (): (Malik tri Misir vali tyin etdiyi frmanndan):
Bu mmtin byklrinin ml etdiyi, vhdt v hmryliy sbb olan,
xalqn iini nizama, sahmana salan bynilmi snnni sndrma. He vaxt
kemi snnlr az da olsa lk gtirn bir snn v sul icad etm. nki bel
olan surtd kemi snnnin banisi savab qazanacaq, sn is onu lv etmkl
gnahkar olacaqsan.4
1
2
472
473
205
Gec oyaq qalmaq
987. Gec oyaq qalmaq
3140. Allahn Peybmri (s): eydn qeyri sbb gec oyaq qalmaq
rva deyil: Quran oxumaq, elm yrnmk v glini r evin gndrmk.1
3141. Allahn Peymbri (s):Xiftn namazndan sonra oyaq qalmaq iki
nfrdn- namaz qlandan v msafirdn- baqa he ks rva deyil.2
3142. mam li ():Gec (ibadti n) oyaq qalmaq, mtaqlarn (Allahla
nsiyyt axtaranlarn) glstandr.3
3143. mam li ():Allaha itat v bndlik etmk n gec oyaq qalmaq
vliyalarn bahar v xobxtlrin badr.4
3144. mam li():n stn ibadt, pak olan Allah zikr v yad etmk
n gec oyaq qalmaqdr.5
3145. mam li():Ey Allahn bndlri! Allahdan qorxun, (yaradl v
axirt) fikri qlbini z hayna qalmaa mul edn, Allah v Qiyamt gnnn
qorxusu bdnini zifldn, gec ibadti az olan yuxusunu da lindn alan
alimin qorxduu kimi qorxun.6
989. Bzi geclri (ibadt n) oyaq qalmaa hvslndirmk
3146. Allahn Peymbri (s):Kim Fitr, Qurban bayramlarnn geclrini
v ban aynn 15-ci gecsini oyaq qalarsa (hya saxlayarsa), qlblrin ldy
gn onun qlbi lmz.7
3147. mam Rza():mirl-mminin () gecni yatmazd: Ramazan
aynn 23-c gecsi, Fitr bayramnn gecsi v ban aynn 15-ci gecsi. Bu
geclr ruzilr blnr, mrn mddti v hmin il ba verck btn hadislr
tyin olunar.8
Bihurul-nvar, c.76,sh. 178, hdis 3

Bihurul-nvar, c.76,sh. 179, hdis 5
5
6 Nhcl-Bla, xtb 53
7
Svabul-mal, c.1,sh. 102 , hdis 2
8 Bihurul-nvar, c.97,sh. 88 , hdis 15
1
2
474
206
Rhbr
980. Rhbr
3148. Allahn Peymbri (s):Xalqn rhbri onun xidmtisidir.1
3149. mam Hseyn () (Alicnab atas rhbrliyin mnas bard
soruduqda): Aily kmk etmk v onlarn zldiyi zrr v ziyanlar z
zrin gtrmkdir.2
981. Rhbrliyin amillri
3150. mam li ():Xalqn zhmtlrinin v xrclrinin ykn zrin
gtrmk bala sbb olar.3
3151. mam li ():Hqiqi alicnab odur ki, elmi v biliyi ona byklk
bx etsin. Hqiqi rhbr z Allahndan v Rbbindn qorxandr.4
3152. mam li ():Rhbrlrin dyri v fzilti ibadtin
gzlliyinddir.5
3153. mam li ():nsan drd xisltl rhbr olar: fft (mnvi paklq),
db, sxavt v mdriklik.6
3154. mam Hsn ():Xahidn qabaq bx etmk n byk rhbrin
xisltindndir.7
982. Rhbrliy mane olanlar
3155. mam li():Alaqlarla kimk rhbrliy lk gtirr.8
3156. mam Sadiq ():Az gnaha gr cza vern xs rhbrlik etmy
tamah gzn dikmmlidir. Az tcrbli, zndn raz v inadkar xs balq
tamahnda olmamaldr.9
3157. mam Sadiq ():He bir sfeh rhbrlik krssn atmaz.10

5 urrul-hikm, hdis 6559
1
2
475
476
207
Siyast
983. Siyast
3158. mam li () :Mlkn idariliyi siyastdir.1
3159. mam li():Bada oturanlarn blas siyastd acizlikdir.2
3160. mam li ():Gzl siyast rhbrliyin davamiyytin sbb olar.3
3161. mam li () :Gzl siyast xalqn mhkmliyinin mnyidir.4
3162. mam li ():Yax tdbir grmk v israflqdan kinmk gzl
siyastdir.5
3163. mam li ():Pis tdbir tkmk viran olman sbbidir.6
3164. mam li():Siyastin meyar daltdir.7
3165. mam li() :Mehribanlq siyastin badr.8
3166. mam li ():Dzml olmaq siyastin zintidir.9
984. Nfs hakim olmaq
3167. mam li ():Kim z nfsi il siyast apararsa, (onun aas v
rhbri olarsa) xalq zrind d siyast yrtmk mqamna atar.10
3168. mam li():z nfslrinizl tqva il siyast aparn v xstlrinizi
sdq vermkl malic edin.11
3169. mam li():Hkmdar z ordusu il siyastl davranmazdan vvl,
z il siyastl davranmaldr.12
urrul-hikm,hdis 17
urrul-hikm,hdis 3931
3 urrul-hikm,hdis 4820
1
2
477
208
Bu gnn iini sabaha saxlamaq
985. Bu gnn iini sabaha saxlaman qadaan olmas
3170. Allahn Peymbri (s):Ey buzr! Arzunun tsirindn bu gnn
iini sabaha saxlamaqdan ehtiyat et. nki sn sabahda yox, bu gnd
yaayrsan. Bel ki, gr snin n sabah alarsa, sabah da bu gnd olduun
kimi ol v gr snin n sabah olmasa, bu gnn iind shlnkarlq etdiyin
gr peman olmayasan.1
3171. mam li () (z dostlarndan birin mktubundan): mrndn sn
n qalbsa ldn verm v sabah v birign dem. nki sndn qabaqklar
z arzularna arxayn olduqlarna v bu gn-sabah etdiklrin gr mhv
oldular. Bel ki, Allahn (lm) frman bu qafillri gzlnilmdn haqlad.2
3172. mam li ():Kimin mhlti baa atbsa (ldn verdiyini, l
gtirmk n) mhlt istyr. Kim mhlt verilrs, ii yerin yetirmkd bu
gn-sabah edr.3
3173. mam li ():mli olmadan axirt mid bslyn v uzun arzulara
gr tvbni txir salan xs kimi olma... onun qarsna bir hvt xanda
gnah qabaa v tvbni txir salar.4
3174. mam Sccad () (duasnda): Ey Allahm! Mn z halma
alamaqda kmk et. nki bu gn sabah etmkl arzu v amallarla mrm
hdr verib, pu etmim v artq z xeyrin, nicatna midini itirnlrdn
olmuam.5
3175. mam Baqir ():Bu gnn iini sabaha saxlamaqdan ehtiyat et, nki
bu i el bir dnizdir ki, insanlar onda batb mhv olublar.6
3176. mam Sadiq ():Tvbni txir salmaq zn aldatmaqdr v bu
gn-sabah etmk mttl qalmaqdr.7

3 Nhcl-Bla,sh. 285
4 Nhcl-Bla,sh. 150
1
2
478
209
Bazar
986. Bazarn mzmmt olunmas
3177. Allahn Peymbri (s):Bazar bixbrlik v qflt saraydr. Kim
bazarda bir tsbih des, Allah-taala ona min-min savab yazar.1
3178. mam li() -Haris Hmdaniy yazd mktubdan- Bazarlarn
yncaq yerlrindn kin ki, ora eytanlarn topland meydan, fitn v
aznlqlarn yarand yerdir.2
3179. mam Baqir ():Yer znn n pis yerlri bazarlardr. Bazar eytann
meydandr, sbh tezdn z bayran orada sancb taxtn qurar v vladlarn
hr trf peymanlri (mayelrin l qab) az vernlr, ya trzini yngl
knlr v metrd ourluq ednlr, ya maln satmaq n yalana l atana
trf gndrr. O, z vladlarna deyr:Sizin atanz (iblis) hl sa olduu bir
halda atas (Hzrti Adm) lm kiini aldatma siz tvsiyy edirm. blis
bazara girn birinci xsl daxil olar v bazar trk edn axrnc xs il oradan
xar.3
987. mam linin() bazar hlin nsihti
3180. bu Sid:li () bazara daxil olub buyurard:Ey bazar hli!
Allahdan qorxun v and imkdn kinin. nki and imk alveri canlandrar,
amma brkti aparar. Hqiqtn, qazanc ld edn v tacir z ticartind haqqa
riayt etmyinc gnahkardr. Vsslam! Sonra gedr v bir ne gndn
sonra yenidn glib bel szlr buyurard.4

Nhcl-Bla, mktub 69
1
2
479
480
210
Dilri fralamaq
988. Dilri fralamaa hvslndirm
3181. Allahn Peymbri (s):gr mmtimin tinliy dmk qorxusu
olmasayd, onlara hr namazda dilri fralama mr edrdim.1
3182. Allahn Peymbri (s) (liy () tvsiyysindn): Hr dstmaz
alanda, dilri fralama sn tvsiyy edirm.2
3183. Allahn Peymbri (s) (hminin buyurur): Ey li! Sn dilri
fralama tvsiy edirm. Bacardn qdr bu iin azalmasna yol verm.
nki dilri fralanm halda qlnan hr namaz, qrx gn dilri
fralanmadan qlnan namazlardan stndr.3
3184. Allahn Peymbri (s) :Dstmaz imann, dilri fralamaq is
dstmazn bir hisssidir.4
3185. Allahn Peymbri (s):z azlarnz dilri fralamaqla tirli
edin. nki azlarnz Qurann keid yeridir.5
3186. Allahn Peymbri (s):Cbrayl daim dilri fralama mn
tvsiyy edrdi. O hdd ki, tezlikl bu ii vacib edcyini gman etdim.6
3187. mam Sadiq () (Bu mxluqlarn hams insan hkmnddirmi?
sualnn cavabnda) : Dilrini fralamayan xslri onlarn srasndan x.7
989. Dilri fralaman faydas
3188. Allahn Peymbri (s):Dilri fralamaq kiinin gzl nitq
sylmk qabiliyytini artrar.8
3189. mam Sadiq ():Dilri fralaman on iki xasiyyti var: snndn
olmas, az tmizlmsi, gzn nurunu artrmas, Rhman olan Allah raz
etmsi, dilri aartmas, onlarn rmsinin qarsn almas, dama
mhkmltmsi, itah amas, blmi aparmas, hafizni gclndirmsi,
savablar iki df artrmas v mlklrin ad olmas.9
1
2
481
3190. mam Sadiq ():Siz dilri fralama tvsiy edirm. nki bu i

qlbdn vsvsni aparar.1
3191. mam Rza () :Dilri fralamaq gzn nurunu artrar, sa oxaldar
v gzdn mirvari suyunu aparar.2
990. Dilri fralaman qaydas
3192. Allahn Peymbri (s):Fran dilriniz uzununa (yni saan sola)
yox, enin (aa-yuxar) kin.3
3193. Biharul-nvar:Peybmr (s) misvak knd, enin v gec
df krdi: biri yatmamdan qabaq, biri gec Allaha ibadt etmk n
yuxudan oyananda, biri d sbh namazna xmamdan qabaq. O Hzrt (s)
Cbrayln tvsiyysil misvak aacnn p il misvak krdi.4
3194. mam Baqir ():Shrlr dstmazdan qabaq dilri fralamaq
snndndir.5

3 l-Dvat,sh. 161 , hdis 445
5 Mn la yhzuruhul-Fqih, c.1,sh. 480 , hdis 1390
1
2
482
211
Gnclik
991. Gnclik
3195. Allahn Peymbri (s) :Gnclik dliliyin bir budadr.1
3196. Allahn Peymbri (s):Sizin n yax cavanlarnz orta yallarnza
bnzmk istynlrdir. Sizin n pis orta yallarnz cavanlarnz kimi rftar
ednlrdir.2
3197. mam li () :ki nemtin qdrini onu ldn vern xsdn baqa bir
kims bilmz: cavanln v salamln.3
992. Gcnlrin trbiysi
3198. mam li():Hqiqtn, yeniyetmnin glbi xam (ilnmmi)
torpaq kimidir. Ora hr n atlsa qbul edr.4
3199. mam Sadiq (): -hvl xitabn- Bsry getdinmi? rz
etdi:Bli. Buyurdu:Xalqn bu i (bizim vilayt v imamtimiz) sevgisini
v onu qbul etmyini nec grdn? rz etdi:Allaha and olsun azdrlar,
myyn i grblr, amma azdr. Hzrt () buyurdu:Gnclr diqqtli
olma sn tvsiy edirm. nki onlar hr bir yaxl qbul etmky daha
ox tlsirlr.5
993. Gnc yalarnda yrnmk
3200. Allahn Peymbri (s):Cavanlqda yrniln elm daa hkk
olunmu yazya bnzr, yal vaxtda yrniln elm is su zrindki yazya.6
3201. mam Baqir ():gr mnim yanma (dini) elm yrnmk istmyn
bir gnc i gtirslr, onu tnbeh edrm.7
3202. mam Sadiq ():Sizin gnclri bu iki haldan qeyri bir halda grmk
istmirm: alim v ya tlb. nki bel olmasa, shlnkarlq etmidir. gr
shlnkarlq ets, zay olmudur. gr zay olsa, gnahkar olar. Gnahkar olsa,
and olsun Mhmmdi haqq il gndrn, yeri Chnnmd olar.8
l-xtisas,sh. 343 , hdis 343
4 Thful-Uqul,sh. 70
5 Qurbul-snad,sh. 128 , hdis 450
7 l-Mhasin, ay 1 , hdis 760
8 mali-Tusi, sh. 303 , hdis 604
1
2
483
994. Gnc abidin fzilti

3203. Allahn Peymbri (s):Allah-taala gnc abidin vcudu il
mlklrin qarsnda iftixar edr v buyurar:Baxn Mnim bu bndm, Mn
xatir z hvtindn l kmidir.1
3204. Allahn Peymbri (s):Allah-taala cavan tvbkar sevr.2
3205. Allahn Peymbri (s):Gnclik anda bndlik yolunu tutan
cavan abidin, yal vaxtnda ibadt balayan qocadan stnly Allahn
Rsullarnn digr insanlardan stnly kimidir.3
3206. Allahn Peymbri (s):Allah-taala, z gncliyini Allaha itat hsr
edn cavan sevr.4
995. Ftann mnas
3207. mam Sadiq (): -bir kiiy xitabn- Siz fta kim deyrsiz? rz
etdi:Cavana Hzrt () buyurdu:Xeyr. Fta mmindir. shabi Khfin
hams yallar idi, Amma Allah-taala onlar imanna gr ftiy (cavanlar,
mrdlr) adlandrd.5

5 l-Kafi, c.8,sh. 395 , hdis595
1
2
484
212
bh
996. bh
3208. mam li () :bh, haqqa oxar (bih) olduuna gr, bh
adlanmdr. Yqinlik bh vaxt Allahn vliyalarnn yolunun i, doru yol
is hidayt ednlridir. Ancaq, bh vaxt Allah dmnlrinin dvtisi
aznlq v yol gstrnlri is korluq olar.1
3209. mam li ():bhdn kinin. nki bh fitn v yoldan
azdrmaq mqsdil ortaya atlmdr.2
3210. mam Baqir() :Qarya bh xan zaman dayanmaq, lm
uurumuna dmkdn yaxdr.3
3211. mam Sadiq () :n tqval insan bh vaxt dayanandr.4
997. bhlrdn uzaqlaman vacibliyi
3212. Allahn Peymbri (s):Sni bhy salan hr n varsa trk et,
snd bh dourmayan eydn iind istifad et. nki qoruun trafnda
heyvan otaran, qorua daxil olman astanasndadr.5
3213. Allahn Peymbri (s):Aydn halal var v bir d aydn haram.
Bunlarn arasnda bhli v namlum ilr d mvcuddur. Bellikl, kim
bhlri trk edrs haramlardan nicat tapmdr. Kim bhlrdn yapsa,
haramlara db bilmdn mhv olar.6
Nhcl-Bla, xtb 38
Nhcus-Sad, c.2,sh. 320
3 lamud-Din,sh. 301
1
2
485
486
213
Aac
998. Meilik
3214. Allahn Peymbri (s):gr Qiyamt gn glib atsa v sizlrdn
birinizin lind bir itil olsa, qalxb onu kmyi bacararsa bu ii yerin
yetirsin.1
3215. Allahn Peymbri (s):Bir mslman toxum sps, ya bir itil
basdrsa, o toxumun v itilin mhsulundan bir qu, insan, yaxud otlayan
heyvan yeyrs, hmin mslmana sdqnin savab yazlar.2
3216. Allahn Peymbri (s) :Meyv aac kn el bir ks olmayb ki,
Allah-taala o aacn verdiyi meyvlr qdr ona savab yazmasn.3
3217. Allahn Peymbri (s):Kim bir aac kib, meyv verndk onu
qorusa, qulluq etmkd sbrli olarsa, ondan yeyiln hr meyvnin mqabilind
Allah yannda onunn bir sdq yazlar.4
999. Aac ksmk
3218. mam Sadiq () :Meyv aaclarn ksmyin ki, Allah-taala banzn
stn zab endirr.5
3219. mam Sadiq () (aaclar ksmk bard veriln sualn cavabnda):
Eybi yoxdur. mmar ibn Musa deyir ki, Sidr aac nec? dey rz etdim.
Buyurdu:Eybi yoxdur. l-biyabanda sidr aacn ksmk mkruhdur. nki
shrada bu aac az taplandr. Amma burada mkruh deyil.6

1
2
487
214
cat
1000. cat
3220. mam li () :cat nqd olan izztdir.1
3221. mam li():cat nqd kmk v akar fziltdir.2
3222. mam li():gr xisltlr bir-birindn seilib ayrlsa, hkmn
doruluq catl v qorxaqlq yalanla birg olar.3
3223. mam Hsn () (cat ndir?salnn cavabnda): Dmnlr
qarsnda dyant v dyd mhkmlikdir.4
1001. catin amillri
3224. mam li ():catin tbitind xislt var, onlarn hr birindki
fzilt v dyr digrind yoxdur: z canndan kemk, zillt getmmk, ad
axtarmaq. gr bu xislt catli insanda brabr v kamil kild olarsa,
rqibsiz bir phlvana v z zmansinin adl-sanl qhrmanna evrilr. gr
onda bu xisltlrdn biri digrindn daha artq olarsa, hmin xisltd onun
cati daha ox v qorxmazl daha artqdr.5
3225. mam li ():Kiinin dyr-qiymti onun syi qdrdir. Doru
danma v sadiqliyi onun mrdliyi hdd v onun cati d qeyrti
qdrdir.6
3226. mam li ():Kiinin cati onun syi v qeyrti is zillt
getmmyi qdrdir.7
3227. mam li() :cat, zilltdn utanman qdrincdir.8
1002. n catli insan
3228. Allahn Peymbri (s):- shablr xitabn- Aranzda kimin n
mhkm v n qvvli olduunu deyimmi? rz etdilr:Bli, ey Allahn
Rsulu! Hzrt (s) buyurdu:Sizin n mhkm v n gclnz ad v raz
olanda gnaha, batil trf getmyn, elc d narahat, naraz vaxt haqq
urrul-hikm,hdis 572
urrul-hikm,hdis 1700
1
2
488
danmaq yolundan xmayan, qdrt atanda haqq olmadna l

atmayandr.1
3229. mam li () :n catli insan hamdan sxavtli olandr.2
3230. mam li ():n catli insan dzmkl nadanla qalib glndir.3
3231. mam li () :Al sahibindn catli bir kims yoxdur.4
3232. mam li () :n gcl insan, z nfsin daha ox hakim olandr.5
1003. catin blas
3233. mam li ():catin blas uzaqgrnliyi trk etmkdir.6
3234. mam li ():Hqiqtn, catin bir hddi var. gr onu asalar
qorxmazlq olar.7
Mani-xbar,sh. 366 , hdis 1

4
5
6
7
1
2
489
215
Pislik
1004. Yaxlq v pisliyin meyar
Quran:
Sizin n cihad tyin edildi, o da sizin xounuza glmir. N oxdur sizin
xeyriniz olan, ancaq xounuza glmyn ey. N oxdur sizin xounuza gln,
ancaq ziyannza olanlar. Allah bilir, sizs bilmirsiniz.1
nsan xeyir dua etdiyi kimi, r dua da edr. nsan hmi tlsndir.2
Hdis:
3235. mam li ():O yaxlq ki, onun arxasnda at var, yaxlq deyil.
O pislik ki, sonunda Cnnt var, pislik deyil. Cnntl mqayisd hr bir
nemt kiik v dyrsizdir. Chnnmin mqabilind hr ziyyt v bla,
salamatlqdr.3
3236. mam li () :Sbhan olan Allah hidayt edn bir kitab gndrdi v
onda yax il pisi byan etdi. Bel is, yaxlq yolunu sein ki, hidayt
olasnz. Pislik yolundan da uzaqlan ki, mqsd atasnz.4
1005. Pisdn d pis
3237. Allahn Peymbri (s) :ki idn stn he bir xeyir yoxdur: Allaha
iman v Allah bndlrin xeyir vermk. ki idn d byk rr yoxdur: Allaha
rik qomaq v Allahn bndlrin ziyan vurmaq.5
3238. mam li () :Pisdn daha pis olan onun czas, yaxdan daha yax
is onun mkafatdr.6
3239. mam li ():Pislik edn, pislikdn daha pisdir.7
1006. Pisliklrin aarlar
3240. mam Baqir ():Allah-taala pisliy qfllar qoymu v btn bu
qfllarn aarn rabda qrar vermidir. Yalan is rabdan da pisdir.8
3241. mam Sadiq () :Qzb, btn pisliklrin aardr.1
Bqr, ay 216
sra, ay 11
3 Nhcl-Bla, xtb 387
4 Nhcl-Bla, xtb 167
6 Nhcl-Bla, xtb 114
1
2
490
1007. rr toplusu
3242. Allahn Peymbri (s):blis z eytanlarna dedi:Siz ti,
mstedici eylri v qadnlar (nzrinizd saxlama) tvsiyy edirm. nki
bu eydn baqa pisliklri hazrlayan he n tapmram.2
1008. r insann tbitinddir
3243. Allahn Peymbri (s) :Xeyir i grmk n znz zhmt
saln v bu yolda nfslrinizl mbariz aparn. nki insann tbitind r
qoyulmudur.3
3244. mam li ():z nfsini fziltlri qbul etmy mcbur et. nki
rzaltlr snin tbitind qoyulmudur.4

Biharul-nvar, c.62, sh. 293
3 Tnbihul-Xvatir, c.2,sh.120
1
2
491
216
irk
1009. irkdn kinmk
Quran:
Loman z oluna nsiht ednd bel dedi:Olum, Allaha rik qoma.
nki irk byk zlmdr 1
Allah Ona rik qoma balamaz. Bundan qeyri gnahlar is, istdiyi
xs balayar. Kim Allaha rik qoarsa, bhsiz ki, ox azmdr.2
Hdis:
3245. Allahn Peymbri (s):Ey Msudun olu! Mbada bir an Allaha
rik qoasan. Htta, sni miarla ksslr, ya oynan oynandan ayrsalar, ya
dar aacndan assalar, ya da odda yandrsalar bel.3
1010. irkin tlimi
3246. mam Sadiq ():Bni myy iman tlimini insanlar n azad
buraxd. Ancaq, irkin tlimini azad buraxmadlar ki, insanlar irk trf
knd onu tanmasnlar.4
1011. irkin n aa drcsi
3247. mam Baqir (): -irkin n aa drcsi bard sualn cavabndairkin n aa drcsi budur ki, insan meyv rdyin bu bir xrda da
parasdr, da parasna da bu bir rdydir desin. Sonra da, znn bu
szn inansn v ondan dnmsin.5
3248. mam Sadiq ()- el bu bard- z ryin, qidsin bidt gtirn,
sonra da ona xatir sevn v dmnilik edn xsdir.6
1012. Gizli irk
Quran:
V onlarn ksriyyti Allaha iman gtirslr d, Ona rik qoarlar.7
Hdis:
Loman, ay 13
Nisa, ay 116
3 Mkarimul-xlaq, c.2, sh. 357, hdis 2660
7 Yusif, ay 116
1
2
492
3249. Allahn Peymbri (s):zrxahla sbb olan idn kin. nki

onda gizli bir irk var.1
3250. mam Sadiq () -yuxardak ay bard- nsan bel gr filanks
olmasayd mn mhv olardm, filanks olmasyd mn bel-el olardm, filanks
omlasyd ailm mhv olard deynd grmrsnmi ki, bu szlrl Allahn
hakimiyytind, ona ruzi vern, onu mdafi edn, tinliklri ondan
uzaqladran Allaha rik qour? Rvayti deyir, rz etdim:Bs gr Allah
filanksin vasitsil mn kmk etmsydi mhv olardm. des nec?
Buyurdu:Bli, bel des eybi yoxdur.2
3251. mam Sadiq (): - yuxardak ay bard- Burada mqsd, ibadtd
irk deyil, itatd irkdir.3
3252. mam Sadiq ():Hqiqtn, irk qarqann hrktindn d gz
grnmzdir. Bir ii yada salmaq v bu kimi eylr n zyn yerini
dyimk gizli irkdir.4
3253. mam Sadiq ():- onlarn ksriyyti iman gtirmir aysi bardOnlar deyirdilr:Filan ulduzun batmas il v bhmn ulduzun xmas il
ya yaacaq. Yaxud da, fallara muracit edr v onlarn dediklrin
inanardlar. (Bunlarn hams gizli irkdir).5

Tfsirul-yyai, c.2,sh. 397 , hdis 96
4 Mani-xbar,sh. 379 , hdis 1
1
2
493
217
eytan
1013. Allahn iblisl rftarndan drs almaq
3254. mam li():Allahn iblisl rftarndan drs aln. Bel ki, Allah-taala
onun uzunmddtli iini, yorucu zhmtlrini bir anlq tkbbr gr batil etdi.
O alt min il Allaha ibadt etmidi v z d mlum deyil bunlar dnya
illrindndir, yoxsa axirt illrindn.1
1014. eytandan Allaha snmaq
Quran:
De:Ey Rbbim! eytanlarn vsvslrindn Sn snram. Ey Rbbim!
Onlarn mnim yanmda hazr olmalarndan sn snram.2
Quran oxumaq istynd qovulmu eytandan Allaha sn.3
Hdis:
3255. mam li ():Allaha hmd edir, eytann qovulmas v
uzaqladrlmasna gr, elc d onun tl v hiyllrindn salamat qalmaa
sbb olan ilrd Allahdan kmk istyirm.4
1015. eytann insanla dmniliyi
Quran:
Hqiqtn, eytan sizin dmninizdir. Bs, siz d ona dmn olun.
Hqiqtn, o z dstsini arxasnca arr ki, onlar Chnnm hli olsunlar.5
Hdis:
3256. mam li (): Gizlinc qlblr nfuz edn v asta-asta qulalara
ovsun oxuyan dmndn kinin.6
2357. mam Sadiq () :blis mkr v hiyl dolu bu sarayn hr yerind z
tllrini qurmudur v onun mqsdi bizi sevnlrdn baqa bir kims deyil.7
3258. mam Kazim (): -Cihad hans dmnl daha ox vacibdir?
sualna cavabndan- Sn daha yaxn v sninl dmniliyi daha ox
olanla... v snin dmnlrini sn qar thrik ednl. O da eytandr.1
Nhcl-Bla, xtb 192
Muminun, ay 97, 98
3 Nhl, ay 98
4 Ncl-Bla, xtb 151
5 Fatir, ay 6
6 urrul-Hikm,hdis2623
1
2
494
1016. eytann fitnlrindn agah etmk

Quran:
Ey Adm vladlar! eytan sizin ata-ananz Cnntdn xardb ayb
yerlrini zlrin gstrmk n libaslarn soyundurduu kimi, sizi d
aldatmasn. O v onun dstsi sizi, onlar grmdiyiniz yerdn grrlr.
Hqiqtn, Biz eytanlar iman gtirmynlrin dostlar etdik. 2
Hdis:
3259. mam li():Yoldan arzdran amil var: qadnlar sevmk
(eytann qlncdr), rab imk (bu eytann tlsidir), dirhm-dinara
mhbbt (bu da eytann oxudur).3
1017. eytana sitayi ednlr
Quran:
Ey Adm vladlar! Mgr sizinl hd-peyman balamamd ki, eytana
ibadt etmyin, o sizin aq-akar dmninizdir? 4
Hdis:
3260. mam li () (eytann ardnca gednlri mzmmt edrk): Onlar
eytan z ilrinin meyar etdilr v eytan da onlar z tlsin evirdi.
Bellikl, onlarn qlblrind yumurta sald, cc xartd, tdricn allarna
nfuz etdi, onlar xtalara v bdryilr dar etdi, batili gzlrind bzdi.
Onlarn ilri gclrind eytan rik olan v onun dili il batil sz danan
xsin ii kimidir.5
1018. eytann fitnlri
Quran:
eytan sizi yoxsulluqla qorxudur v siz pis ilr grmyi mr edir. Allah
is siz z trfindn balanmaq v bxilr vd edir. Allah geni rhmt
sahibi v hr eyi bilndir. 6
eytan onlara vd verir v z arzularnn tlsin salr. eytan onlara
yalan vddn baqa bir ey vermz.7
Bs, niy Bizim zabmz onlara atanda nal kmdilr? nki onlarn
qlblri dalam v eytan onlarn mllrini z nzrlrind bzmidir.8
Hdis:
Tuhful-Uqul,sh. 399
raf, ay 27
3 l-Xisal,sh.113 , hdis 91
4 Yasin, ay 60
5 Nhcl-Bla, xtb 7
6 Bqr, ay 268
7 Nisa, ay 120
8 nam, ay 43
1
2
495
3261. mam li ():Ey Kumeyl! blis z trfindn vd vermir, ksin, z

Rbbinin trfindn vd verir ki, onlar gnah etmy vadar etsin v lmn
uurumuna atsn.1
3262. mam li ():eytan bndy thkim olunmudur. Gnah etmkdn
tr gnah onun gzlrind bzyir v tvby d midvar edir
ki, onu txir salsn.2
3263. mam Sccad ()- duasnda- gr eytan hiylyl onlar Snin
itatindn kindirmsydi, he bir gnahkar sn qar gnah etmzdi. gr
batili onlar n haqq libasnda gstrmsydi, he bir yolunu azan Snin
yolundan azmazd.3
3264. mam Sadiq () :blis z qoununa deyr:nsanlar arasnda paxllq
v haqqa tcavz toxumu spin. nki bu ikisi Allah yannda irk
brabrdir.4
1019. eytann fitnsindn qoruyanlar
Quran:
Hqiqtn, eytann iman gtirn v z Rbblrin tvkkl ednlrin
zrind hakimiyyti yoxdur.5
Hqiqtn, sn tabe olan yolunu azmlardan baqa, bndlrimin
zrind he bir hakimiyytin yoxdur. 6
Hdis:
3265. mam li ():ox dua et ki, eytann rrindn amanda qalasan.7
3266. mam Baqir () :Hqiqi qorxu il zn iblisdn qoru.8
3267. mam Sadiq ():blis dedi:Be nfs var ki, onlara qar he bir
arm yoxdur. Bunlar xalis niyytl Allaha snan v btn ilrind Ona
arxalanan, gec-gndz Allaha ox tsbih deyn, z n byndiyi eyi
mmin qardana da bynn, bana msibt glnd sbrsizlik etmyn,
Allahn ona qismt etdiyin raz olan v ruzi qmi kmynlrdir. Ancaq,
qalan btn insanlar mnim ovcumun iinddir9
1020. eytan hakim edn eylr
Quran:
Kim Rhman Allah yad etmkdn z dndrrs, onunla yolda olmaq
n ona bir eytan tyin edrik.10
Hdis:
Baratul-Mustfa,sh. 27
Nhcl-Bla, xtb 64
3 Shiftus-Sccadiyy, sh.144, dua 37
5 Nhl, ay 99
6 Hicr, ay 42
10 Zuxruf, ay 36
1
2
496
3268. Allahn Peymdri (s):Bir gn Musa () oturmudu v iblis onun

yanna gldi... Musa () buyurdu:Mn el bir gnahdan xbr ver ki, insan
onu ednd sn ona hakim olasan. blis dedi:zndn raz olmaq, mlini
ox grmk, gnah z nzrind kiik grmk.1
3269. mam li ():hvtprstlrl yoldalqlq imann unudulmasna v
eytann hazr olmasna gtirib xarar.2
3270. mam Sadiq ():blisin qadnlardan v qzbdn gcl ordusu
yoxdur.3

Nhcl-Bla, xtb 86
1
2
497
218
er
1021. airlri mzmmt edn aylrin tfsiri
Quran:
V airlr yolunu azmlar tabe olarlar. Mgr grmrsnmi ki, onlar hr
yerd avara kimi dolanarlar? Yalnz iman gtirn, yax ilr grn v Allah
ox yad ednlrdn baqa, ml etmdiklri eylri danarlar. Onlar zlm
mruz qaldqlan sonra kmk istdilr.1
Hdis:
3271. mam Baqir () (V airlr yolunu azmlar... aysi bard): El
bir air grmsnmi ki, bir kims ona tabe olsun? Bu mzmmt olunanlar,
slind dindn qeyri bir ey n elm yrnnlr v nticd hm zlri yolu
azan, hm d baqalarn azdran camaatdr.2
1022. er, dil il cihaddr
3272. Allahn Peymbri (s):Hqiqtn, mmin z qlnc v dili il cihad
edr. And olsun canm Onun qdrt lind olana, mmin airlrin szlri
dmn vurulan ox kimidir.3
3273. Allahn Peymbri (s) (Hssan ibn Sabit): Mriklri hcv yaz ki,
Cbrayl sninldir.4
3274. Allahn Peymbri (s): Bzi erlrd hikmt var, bzi byanlarsa
ovsunlaycdr.5
3275. mam Sadiq () :Kim bizim barmizd bir beyt er des, Allah-taala
onunn Cnntd bir ev tikr.6
3276. mam Sadiq ():Bizim barmizd bir beyt er deyn el bir air
olmayb ki, Mqdds Ruh ona kmk etmmi olsun.7
ra, ay 224-227
Mani-xbar, sh 385, hdis 19
4 d-Durrul-Mnsur, c.6, sh.336
5 mali-Sduq, sh. 495, hdis 6
6 Uyune xbari Rza, c.1, sh.7 , hdis 1
7 Uyune xbari Rza, c.1, sh.7 , hdis 2
1
2
498
499
219
ar
1023. ar
3277. Allahn Peymbri (s): -Mharibni balamazdan qabaq uar
vermyi mr etdiyi zaman- arnzda Allahn adlarndan biri olmaldr.1
3278. mam li (): Bdr gn Allah Rsulunun (s) sahablrinin ar bu
idi:Ey kmk olunmu, ldr!2
3279. Mustdrikul vsail:Cml mharibsind mirl-mmininin ()
arlarndan biri bu idi: Ha mim, la yn srun Ey Allahm, bizi hdi
sndranlar zrind qalib et.3
3280. mam Sadiq (): Bdr gn bizim uarmz bu olmudur: Ey
Allahn qlbsi! Yaxnla, yaxnla!.Hseynin () ar Ya Mhmmd
idi. Bizim d armz: Ya Mhmmd!dir.4
1024. Qiyamtd mslmanlarn ar
3281. Allahn Peymbri (s): Qiyamt gn sirat krpsndn kend
mslmanlarn ar Allahdan baqa Allah yoxdur v tvkkl ednlr grk
Allaha tvkkl etsinlr olacaq.5
3282. Allahn Peymbri (s): Qiyamt gn siratdan kend mminlr
bu ar deycklr: lahi! Bizi salamat saxla, bizi salamat saxla.6
3283. Allahn Peymbri (s): Qiyamtin qaranlnda mminlrin ar
budur: Sndn baqa Allah yoxdur.7
Musitdrkul-Vsail, c.11, sh. 113 , hdis 12564

Musitdrkul-Vsail, c.11,sh. 113 , hdis 12560
3 rhe Nhcl-Bla, c.1, sh. 262
1
2
500
220
fat v vasitilik
1025. Dnyada vasitilik
3284. Allahn Peymbri (s):(Xeyir ilrd) Vasitilik edin ki, mkafat
grsiniz.1
3285. Allahn Peymbri (s): Kim z vasitiliyi il bir ziyann qarsn
alsa, ya bir xeyri brpa ets, Allah-taala qdmlr titryn gn onun
qdmlrini mhkm edr.2
3286. mam Sadiq (): Vasitilik, mqamn zkatdr.3
1026. Axirtd sfat
Quran:
De ki, fat tamamil Allaha mxsusdur. Gylrin v yerin hakimiyyti
Onundur. Annda Ona trf qaytarlacaqsnz.4
Kim Onun izni olmadan Onun yannda fat edr? 5
Rhman Allahdan hd-peyman alm xsdn baqa, he kimd sfat
olmaz.6
O gn Rhman Allahn izn verdiyi v szndn ad olduu kimsdn
baqasnn fati fayda vermz.7
Hdis:
3287. Allahn Peymbri(s):Ummtimin arasnda mnim fatim, yalnz
mnim hli-Beytimi () sevn xsin halna amil olacaq.8
3288. Allahn Peymbri (s): Mn Qiyamt gn qlbind acaqanadn
qanad qdr iman olan xs, hkmn fat edrm.9
3289. Allahn Peymbri (s): Mahmud (hmd olunmu) mqana atanda,
mmtimdn byk gnahlar ednlr n fat edcm v Allah-taala onlarn
barsind mnim fatimi qbul edckdir. Allaha and olsun, vladlarm
incidn fat etmycm.10
3290. Allahn Peymbri (s): Hr peymbr Allah drgahna dua etmi
4 Zumr, ay 44
5 Bqr, ay 255
6 Mrym, ay 87
7 Ta-ha, ay 109
1
2
501
v Ondan bir ey istmidir. Amma mn (Allahdan) z xahiimi Qiyamt gn

ummtim fat etmk n saxlamam1
3291. mam Baqir (): Tezlikl Rbbin sn el bir ey bx edr ki, ondan
raz olarsan aysi bard- Bu fatdir. Allaha and olsun, fatdir, Allaha
and olsun ki, fatdir.2
3292. mam Sadiq ():- fat haqq yalnz... aysi bard- Yalnz
mirl-mminin () v ondan sonra gln imamlara etiqad olanlara mxsusdur.
Bu da Allah yannda sahib olduqlar hmin hd-peymandr.3
1027. fatdn mhrum olanlar
3293. Allahn Peymbri (s): Mnim fatim iki nfr atmaz:Qdrt
sahibi olan zalma v dindn xm syankara.4
3294. Allahn Peymbri (s): Mnim fatim mriklr v zalmlar
istisna olmaqla, byk gnah ednlr barsinddir.5
3295. Allahn Peymbri (s): Namaz yngl sayan mnim fatim
atmayacaq. Allaha and olsun ki, Kvsr hovuzunun knarnda mniml
grmyck.6
3296. Allahn Peymbri(s): Kim mnim fat etmyim iman
qtirms, Allah-taala mnim fatimi ona atdrmayacaq7
3297. mam Sadiq () (dnyadan kmk an glnd, qohum- qrbasnn o
Hzrtin () yanna toplamasn taprd v sonra buyurdu): Namaz yngl
sayan, he vaxt bizim fatimiz nail olmayacaq.8
3298. mam Sadiq (): Nasibi olan xsin barsind htta mqrrb (yaxn)
mlklr v mrsl peymbrlr d fat ets, fatlri qbul
olunmayacaq.9
1028. Hamnn fat mhtac olmas.
3299. Biharul-nvar:bu ymn mam Baqir () dedi: Ey bu-Cfr!
Siz hmi xalq aldadb, Mhmmdin fati, Mhmmdin fati deyirsiniz. Hzrt () o qdr narahat oldu ki, znn rngi qarald. Sonra
buyurdu: Vay olsun sn, ey bu ymn! Qarnnn v hvtinin iffti sni
aldatd?! gr Qiyamtin dhtli shnlrini grsn hkmn Mhmmdin (s)
fatin mhtac olacaqsan. Vay olsun sn, mgr fat yalnz Chnnm
ati onlara vacib olan xslr aiddir? Bu vaxt buyurdu: lk insanlardan
sonuncuyadk el bir xs yoxdur ki, Qiyamt gn Mhmmdin (s) fatin
7 Uyune xbare Rza, c.1, sh. 136 , hdis 35
8 l-Mhasin, c.1, sh. 294 , hdis 587
9 l-Mhasin, c.1, sh. 159 , hdis 225
1
2
502
mhtac olmasn.1
1029. fat ednlr
3300. Allahn Peymbri (s): Allah yannda dst fat edr v
sfatlri qbul olunar: Peymbrlr, sonra alimlr, sonra da hidlr.2
3301. Allahn Peymbri (s): fat etmk peymbrlr, vsilr,
mminlr v mlklr mxsusdur.3
3302. Allahn Peymbri(s):fat ednlr bedir: Quran, qohum, mant,
sizin Peymbriniz v Peymbrinizin hli-Beyti() 4
3303. Allahn Peymbri (s): Tvbdn faydal fati yoxdur.5
3304. mam li (): nsanlarn fatisi haqqa ml etmk, sdaqt v
dorulua vfal qalmaqdr.6
1030. Vasit
Quran:
Ey mminlr! Allahdan qorxun. Ona (pnah gtirmy) yaxnlamaa
aln v Onun yolunda cihad edin ki, blk nicat taparsnz.7
Hdis:
3305. Allahn Peymbri (s): Allahdan mnim vasit olmam
dilyin... Kim mnim vasit olmam dils, ona fat olunar.8
3306. Allahn Peymbri(s): mamlar Hseynin () nslindndir. Kim
onlara itat edrs, Allaha itat etmidir. Kim onlara itatsizlik gstrrs,
Allaha itatsizlik etmidir. Onlar Allaha yaxnlamaq n n mhkm
vasitdirlr.9
1031. fat n ox lyaqti olan insan
3307. Allahn Peymbri(s):Hqiqtn, sabah, Qiyamtd sizlrdn mn
n yaxn v mnim fatim n ox lyaqti olan xs n doru danannz,
mant hamdan ox sadiq olannz, hamdan xlaql v insanlara n yaxn
olannzdr.10
1032. Mminin fati onun mli qdrdir.
3308. Allahn Peymbri (s): Mminlrin arasnda da ellri var ki,
rbi v muzir qbillri qdr fat edcklr. fat hamdan az haqq
olan mminlr fqt otuz nfr fat edcklr.11
3309. mam Baqir(): nsan var z xalqna v qohum qrbasna fat
7 Maid, ay 35
9 Uyune xbare Rza (), c.2,sh.58 , hdis 217
1
2
503
edck, insan var z ailsin fat edck, insan da var z mli qdr iki
nfrin haqqnda fat edck. Budur, el Mahmud (bynilmi)
mqam. 1
221
Bdbxtlik
1033. Bdbxtin xsusiyytlri
3310. mam li (): Bdbxt z nfsi istklrin aldanandr.2
3311. mam li (): Bdbxt, z qlindn v tcrbsindn
bhrlnmyndir.3
3312. mam li (): Gnahlar trk edin v z nfslrinizi onlardan
kindirin. nki bdbxt z cilovunu gnahlar meydanna buraxandr.4
1034. Bdbxt, anasnn btnind bdbxtdir.
3313. Allahn Peymbri (s): Xobxt insan, anasnn btnind
xobxtdir. Bdbxt, anasnn btnindn bdbxtdir.5
3314. mam Sadiq (): Allah-taala z mxluqatn yaratmam xobxtliyi
v bdbxtliyi yaratd. Bellikl, Allah xobxt bildiyi xsl dmnilik
etmz. gr pis i grrs, onun ii il dmn olar, z il yox. Amma bdbxt
bildiyi xsi he vaxt sevmz. gr yax i grrs onun bu iini sevr, ancaq
taleyin gr ondan xou glmz.6
3315. mam Sadiq (): Allah-taala bndni bdbxtlikdn xobxtliy
krr, amma xobxtlikdn bdbxtliy krmz.7
3316. mam Kazim () (Peymbrin (s) Bdbxt insan, anasnn btnind
bdbxtdir.. sz bard ibn bi Umyrin sualna cavabnda): Bdbxt
insan, hl anasnn btnind olarkn Allah-taala bilir ki, o glckd
bdbxtlrin i v mllrini grckdir. Xobxt olan insansa, hl ana
btnind olarkn, Allah-taala onun glckd xobxtlrin mllrini v
rftarn edcyini bilir.8

Nhcl-Bla, xtb 86
5
Knzul-Ummal, sh. 491
6 t-Tovhid, sh. 357 , hdis 5
7
t-Tovhid,sh. 358 , hdis 6
8 t-Tovhid,sh. 358 , hdis 3
1
2
504
1035. Bdbxtliyin amillri.

3317. mam li (): Bdbxtliyin sbbi dnyaprstlikdir.1
3318. mam Hseyn ()- rf gnnn duasnda buyurur- lahi! zn
trfindn glbim el bir qorxu sal ki, sanki Sni grrm. Tqva v zndn
qorxu vasitsi il mni xobxt et, gnah v itatsizlikl mni bdbxt etm.2
1036. n bdbxt insan
3319. Msih (): nsanlarn n bdbxti xalq arasnda z elmi il
mhurlaan v mli il tannmayandr.3
3320. Allahn Peymbri (s): n bdbxt insan dnyann yoxsulluunu
v axirtin zabn znd cm edndir.4
3321. mam li ()- n bdbxt insan kimdir? sualnn cavabnda- z
dinini baqasnn dnyasna satan.5
1037. Bdbxtliyin lamtlri
3322. Allahn Peymbri (s): Bdbxtliyin lamtlri bunlardr:
alamayan gz, daglblilik, ruzi istmkd ox hrislik etmk v gnaha israrl
olmaq.6
3323. mam li (): Bdbxtliyin lamtlrindn biri dosta qar
hoqqabazlq etmkdir.7
3324. mam li (): Bdbxtliyin nianlrindn biri yaxlara pislik
etmkdir.8
1urrul-Hikm,hdis
5516
6 l-Xisal,sh. 243, hdis 96
2
505
222
kr
1038. Allaha kr etmy hvslndirmk
Quran:
Mni yad edin ki, sizi yad edim. Mn kr edin v nakr olmayn.1
Hdis:
3325. mam li (): kr var dvltin zinti v sbr, tinliyin zintidir.2
3326. mam li (): Allah qarsnda siz n vacib olan ml Onun
nemtlrin kr etmk v Onun razlna sbb olan eylri hazrlamaqdr.3
3327. mam Sadiq (): Hr kdiyin nfs n bir kr, blk min kr v
mindn d ox kr etmk sn vacibdir.4
1039. kr edn
Quran:
Allaha ibadt et v kr ednlrdn ol5
Hdis:
3328. mam Sadiq ():Misbahus ri kitabnda o Hzrt aid olunubgr Allah n, Onun muxlis bndlrinin Allah ibadt etmlrindn tr,
btn hallarda kr etmkdn yax bir ibadt olsayd, o klmni btn
mxluqatna aid edrdi. Amma ondan yax ibadt olmadna gr, ibadtlrin
arasnda ona xsusi yer verdi v onun sahiblrini mxsusn qeyd edrk
buyurdu: Bndlrimin az bir hisssi kr edrlr.6
3329. mam Hadi (): kr edn, z krnn brktindn, onun krn
sbb olan nemtdn daha ox sadt qazanar. nki nemtlr dnya maldr,
amma kr, nemtlri z il axirt aparar.7
3330. mam skri (): Nemtin qdrini kr edndn baqa bir kims
bilmz v nemtin krn, nemtin qdrini bilndn baqa bir ks etmz.8
1040. Nemtin artmasnda kr etmyin rolu
Quran:
Bqr, ay 152
l-rad, c.1, sh. 300
5 Zumr, ay 66
6 Misbahu-riyy,sh. 55
8 lamud-Din,sh. 313
1
2
506
Rbbiniz bel byan etdi: gr kr etsniz sizin nemtinizi artraram v

gr nakrlk etsniz, hqiqtn, Mnim zabm iddtli olacaqdr.1
Hdis:
3331. Allahn Peymbri (s): Allah bndnin zn krn el bir
qapsn amad ki, bu zaman nemtin artm qapsndan da biri onun zn
almam olsun.2
3332. mam li (): Allah-taala bndy bir nemt vernd v bnd z
qlbind o nemtin krn ednd, krn dilin gtirmmidn qabaq, min
nemtin onun n artmas vacib olur.3
1041. kr nemti n kr etmyin vacibliyi
3333. mam Sccad (): -duada- Mnim Sn kr etmyim (nemtinin
z) kr mhtac olduu halda Snin krn nec yerin yetir bilrm? Hr
df kr Sn deynd, el kr etmk nemtinin zn gr bir daha kr
Sn demk mn vacib olur.4
3334.mam Sadiq():Allah-taala Musaya() vhy etdi:Ey Musa! Mn,
layiq olduum kimi kr et. Musa() rz etdi:Ey Rbbim. Sn syldiyim
hr bir krn z, Snin mn bx etdiyin bir nemt olduu halda nec Sn
layiq olduun kimi kr edim? Buyurdu: Ey Musa! O krn uurunu Mnim
sn bx etdiyimi drk etdiyin zaman, krmn haqqn yerin yetirmi
olarsan.5
1042. krn hqiqti
3335. mam li (): Hr bir nemtin kr Allahn haram etdiklrindn
kinmkdir.6
3336. mam li (): Dmnin stn gldiyin zaman, ona gzt etmyini
z qlbnin kr bil.7
3337. mam Baqir (): Allahn az ruzisini zn ox bil ki, bununla onun
krn etmi olarsan.8
3338. mam Sadiq (): Nemtin kr haramlardan uzaqlamaq v krn
btvly insann hmd olsun, almlrin Rbbi olan Allaha demsidir.9
3339. mam Sadiq (): Allah-taala bir xs nemt bx edn zaman,
hmin xs qlbind o nemti Allah trfindn verildiyi kimi tanyarsa, onun
krn yerin yetirmi olar.10
3340. mam Sadiq ():Peymbrin (s) qarsna xoagln bir i xan
zaman buyurard:Allahn bu nemtin kr. Elc d, qm-qss gtirn bir
brahim, ay 7
5 Qssul-nbiya,sh. 161, hdis 178
1
2
507
hadis il rastlaanda buyurard: Hr bir halda kr olsun Allaha.1

3341. mam Sadiq ()- Misbahu riy kitabnda o Hzrt istinad
olunduu kimi- krn n az insann nemtin bilavasit Allah trfindn
olduunu bilmsi v nemt n Ondan baqa bir sbb grmmsidir.
Hminin, Allahn bx etdiyin raz olmas v Onun nemtil gnaha trf
getmmsi, ya da Allahn nemtindn, Onun he bir mrin v qadaanna zidd
olan yolda istifad etmmsidir.2
1043. n ox kr edn insan
3342. mam li (): n ox kr edn insan hamdan ox qane v
nemtlr gr n nakr insan, hamdan tamahkar olandr.3
3343. mam Sccad (): Allaha n krl olannz, insanlara n ox
tkkr edninizdir.4
1044. Yax ml sahibin tkkr etmy hvslndirmk
3344. mam Hsn (): Alaqlq, nemt nakr olmaqdr.5
3345. mam Sccad(): Sn yaxlq ednin haqq, ona tkkr etmyin,
yaxln dil gtirmyin, onu yaxlqla yad etmyin v Allahla zn aranda
onun n ixlasla dua etmyindir. gr bel etsn, gizlind v akarda ona
tkkr etmi olarsan. z d, bir gn onun yaxlnn vzini xmaa
imkann olarsa, bunu et.6
1045. nsanlara tkkr etmyn Allaha minntdar olmaz
3346. mam Sccad () : Allah-taala Qiyamt gn z bndlrindn
birin buyurar: Filanks tkkr etdinmi? O, deyr: Xeyr, ey Rbbim!
Mn Sn tkkr etdim. Allah-taala buyurar:Ona tkkr etmdiyin n,
Mn d tkkr etmmisn.7
3347. mam Sadiq (): Yaxln yolunu ksnlr Allah Lnt elsin.
Yni, bir xs yaxlq edilrs, o da bunun mqabilind nakrlk edr v
nticd yax ml sahibini baqalarna yaxlq etmkdn kindirr.8
3348. mam Rza (): Kim insanlarn yaxlnn mqabilind tkkr
etms, Allaha tkkr etmmidir.9
l-Kafi, c.2,sh. 97, hdis19

Misbahu-riy,sh. 53
3 l-rad, c.1,sh. 304
6 l-Xisal,sh. 568, hdis1
8 l-xtisas,sh. 241
9 Uyune xbari Rza () c.2,sh. 24, hdis2
1
2
508
223
kk
1046. kk
3349. mam li () : Sn min olduundan yapma v kkdn
uzaqlama tvsiyy edirm. nki insann dini n, kkin onun minliyin
qalib glmsi qdr mhvedici bir ey yoxdur.1
3350. mam li (): Haqq tapdm andan bri Onda kk etmmim.2
3351. mam li () : Mnim z Rbbim minliyim var v dinimd he bir
bh yoxdur.3
3352. mam Sadiq (): irkab sizdn tmizlyr.4 aysi bard- Burada
mqsd, el kkin irkabdr. Allaha and olsun, biz he vaxt z Rbbimiz
bard kk dmrk.5
1047. kkin yaranma amillri
3353. mam li (): kk nadanln mhsuludur.6
3354. mam li (): Kim Allahn iind itatsizlik edrs, kk dar olar.
Kim kk drs, Allah ona stn glr. z qdrti il onu xar edr v z
clal il onu alaldar. Nec ki, o da Allahn iind shlnkarlq etmidi.7
3355. mam li (): bhlnmyin ki, kk dar olarsnz. kk
dmyin ki, kfr yuvarlanarsnz. z nfslriniz meydan vermyin ki, bel
olan halda dind shlnkarlq olar.8
3356. mam li (): kk, iman brbad edr.9
3357. mam li (): kk qlbin nurunu sndrr. 10
3358. mam li (): kkin mhsulu aqnlqdr.11
3 Hhcl-Bla, xtb 22
4 hzab, ay 33
5 l-Kafi, c.1, sh. 288 , hdis1
7 Hhcus-Sad, c.1,sh. 373
8 Biharul-nvar, c. 2,sh. 54 , hdis24
9urrul-Hikm,hdis 723
1
2
509
1048. kki gtrn ey

3359. mam li (): Ardcl surtd dnmkl kk aradan gedr.1
3360. mam li (): Allahn yaratdqlarn grdy halda, Onun varlna
kk edn xs tccb edirm.2
3361. mam li ():He bir ixlasl bnd bhy dar olmad v he bir
yqin hli kk dmdi.3
3362. mam li (): kkin drd axsi var: mbahis etmk, qorxu,
aqnlq v tslim olmaq. Mbahisni zn adt etmi xsin, gecsi shr
olmaz. Kim glck hadislrdn qorxuya ds, kemi qaydar. Trddd v
aqnlqda qalan eytanlarn caynanda didilr. Dnya v axirt lmn
tslim olansa, hr iki sarayda mhv olar.4
Hhcl-Bla, hikmt 126
1
2
510
224
ahidlik
Mhkm msllrind
1050. daltli ahidlik
Quran:
Ey mminlr! Allahn razl namin qalxn v daltl ahidlik edin. Bzi
insanlarla dmniliyiniz sizi daltsizliy vadar etmsin. daltli olun ki, bu
tqvaya daha yaxndr v Allahdan qorxun ki, Allah etdiklrinizdn
xbrdardr.1
Hdis:
3363. Allahn Peymbri (s): Mn daltliym v daltdn qeyri bir ey
ahidlik etmrm.2
3364. mam li (): dalt, ahidliyin ruhudur.3
1051. ahidlik etmy hvslndirmk
Quran:
Allaha xatir doru ahidlik edin 4
ahidlr,
adt
vermk
n
arlanda,
ondan
boyun
qarmamaldrlar.5
Hdis:
3365. Allahn Peymbri (s): Kim bir nfr mslmann haqqn brpa
etmk n haqqna ahidlik edrs, Qiyamt gn znn nuru gz ilyn
msafd grnn halda gtirilr v mxluqlar onu ad, sl-ncabti il
tanyar.6
3366. mam Sadiq (): -ahidlr, ahidlik etmk n... aysi bardBir xs ahidlik etmk n dvt olunduqda Mn sizin n hadt
vermirm demmlidir. 7
3367. mam Sadiq ():ahidlik etmk n dvt olunanda, dvti qbul
8
et.
Maid, ay 8
Knzul-Ummal, sh. 17735
4 Tlaq, ay 2
5 Bqr, ay 282
7 Tfsirul-yyasi,sh. 156 , hdis524
8 Thzibul-hkam, c.6, sh. 275 , hdis752
1
2
511
1052. hadti gizltmk

Quran:
Allah trfindn gln hadti znd gizldn xsdn daha zalm kim
ola bilr?. 1
hadti gizltmyin. Kim onu gizldrs, qlbi gnahkar olar. Allah
etdiklrinizi bilir.2
Hdis:
3368. Allahn Peymbri (s):Kim ahidlik etmk n arlan zaman,
z hadtini gizldrs, yalan hadt vern xs kimidir.3
3369. Allahn Peymbri (s):Kim z hadtindn dnb onu gizlts,
Allah-taala (Qiyamt gn) mxluqlarn yannda onun tini zn yedizdirr v
o, z dilini eyny-eyny Chnnm gedr.4
1053. Sahidliyi qbul olunan xslr
3370. mam li (): -ureyh xitabn- Bil ki, z gnahnn czasna gr
allaq vurulmu v tvb etmmi, ya yalan hadt vermsil mhurlaan, ya
barsind bdgman olunmu (bhli) xsdn baqa mslmanlar bir-biril
mnasibtd daltli saylrlar.5
3371. mam Sadiq ():Fasiqin ahidliyini, yalnz zn zidd olacaq halda
qbul edrm.6
3372. mam Sadiq ():mirl-mminin () n sy syn v ac dili
olann, n d kemid dinsizliyi il mhur olan xsin ahidliyini qbul
etmzdi.7
1054. hadt vermyin dbi
3373. Allahn Peymbri (s)-hadt vermk bard sualn cavabndaGni grrsnmi? Mvzu snin n hmin gn kimi aydn, iql olanda
ahidlik et v ks halda hadt vermkdn kin.8
3374. mam Sadiq ():hadtini ovcunun ii kimi tanmasan ahidlik
etmmlisn.9
Bqr, ay 140
Bqr, ay 283
4 Svabul-mal,sh. 333
5 Mn la yhzuruhul-Fqih, c.13,sh. 15 , hdis3243
8 Vsailu-i, c.18, sh. 250 , hdis3
9 l-Kafi, c.7, sh. 383, hdis3
1
2
512
513
225
hadt (2)
Allah yolunda lmk
1055. hidliyin fzilti
Quran:
Allah yolunda ldrlnlri he vaxt l hesab etm. ksin, onlar
diridirlr v Allahn yannda ruzi yeyrlr. 1
3375. Allahn Peymbri (s):nsann Allah yolunda ldrlmsi hddin
qdr, hr yaxlqdan stn yaxlq vardr. Bellikl, insan Allah yolunda
ldrlrs, bundan stn (v dyrli) yaxlq olmaz.2
3376. Allahn Peymbri (s):n rfli lm hadtdir.3
3377. Allahn Peymbri (s) :styirm ki, Allah yolunda vuruum v
ldrlm, yen vuruum v ldrlm. Yen d vuruum v ldrlm.4
3378. Allahn Peymbri (s):hidin borcdan baqa btn gnahlar
balanar.5
3379. Allahn Peymbri (s):Dmnl z-z gln xs gr
ldrlndk mqavimt gstrs v ya qalib glrs, qbr zab grmz.6
3380. Allahn Peymbri (s):hiddn baqa he kim lmndn sonra,
Allahn yannda xeyir nemtlrdn bhrlnn v eyni zamanda, btn dnyan
ona balasalar da yenidn dnyaya qaytmaq istmz. nki o, hadtin
fziltini bildiyin gr, dnyada ldrlmk n dnyaya qaytmasn
arzulayar.7
3381. mam li ():Siz, ldrlmsniz d lcksiniz. And olsun linin
can Onun qdrt lind olana ki, baa min qlnc zrbsinin endirilmsi,
yataqda lmkdn daha asandr.8
1056. hadt istmyin savab
3382. Allahn Peymbri (s):Kim sidq rkl Allahdan hid olmasn
istyrs, z yatanda ls bel, Allah-taala onu hidlrin mqamna
Ali-mran, ay 169
l-Kafi, c.2, sh. 348 , hdis4
4 Shihi-Muslim , hdis1876
7 Shihi-Muslim , hdis1877
8 l-radul-Lil-Mufid, c.1,sh. 238
1
2
514
atdrar.1
1057. hid hesab olunanlar
3383. Allahn Peymbri (s):zn zlmdn qorumaq yolunda ldrln
xs, hiddir.2
3384, Allahn Peymbri (s):z eqini gizltdiyin v pakln
saxladna gr ln aiq, hiddir.3
3385. Allahn Peymbri (s):Mhmmd hli-Beytinin () mhbbti il
dnyadan kn, hiddir.4
3386. mam Sccad ():Kim bizim qaimimizin () qeybti dvrnd
qlbind biz dostluq v mhbbt lrs, Allah-taala Bdr v Uhud hidlri
kimi min hidin mkafatn ona bx edr.5
1058. Allah yolunda yaralanman savab
3387. Allahn Peymbri (s):Kim Allah yolunda yaralanarsa, Qiyamt
gn mk trin bnzr bir tir saa-saa, rngi zfran rngind v zrind
hidlrin niansi il glr. Kim ixlasla Allahdan hidlik ists, yataqda ls
bel, Allah-taala ona hidin mkafatn verr.6
Shihi-Muslim , hdis1909
1
2
515
226
hrt
1059. Tqdir olunmu hrt
Quran:
Mgr sni adl-sanl etmdikmi?1
v glck nsillr arasnda mni yax ad-sanla tantdr.2
Hdis:
3388. Alahn Peymlri (s) (bir kiinin yax bir i grdyn gr xalqn
onu triflmsi bard sualnn cavabnda): Bu, dnyada mmin glib atan
bir mjddir.3
3389. Allahn Peymbri (s):Allah-taala mnim mmtimdn bir bndni
sevnd, seilmi bndlrin qlblrin, mlklrin ruhlarna v z rinin
sakinlrinin qlblrin onun mhbbtini salar ki, onu sevsinlr. Budur
hqiqtn seviln insan.4
1060. Mzmmt olunmu hrt
Quran:
O axirt evini yer znd stnlk (tkbbrluk) v fsad istmynlr
vercyik v gzl aqibt tqvallara mxsusdur. 5
Hdis:
3390. Allahn Peymbri (s):Allah trfindn pislikdn qorunan xsdn
baqa, dinin v dnyasna gr xalq arasnda barmaqla gstrilmsi bir r
olaraq insana bsdir. 6
3391. mam li ():Dnyada bir pill yksk mqama qalxmaq istyn v
qalxan el bir bnd yoxdur ki, Allah-taala axirtd onu hmin pilldn d
yksk bir pill aa endirmmi olsun.7
3392. mam Sadiq () (mmini vsf edrkn): Mmin dnya izztini
arzulamaz v onun xarlna dzmszluk gstrmz. nsanlar dnyann qmini
kmkddir, onu is axirtin fikri mul etmidir.8
rh, ay 4
ra, ay 84
5 Qss, ay 83
6 rhi Nhcl-Bla, c.2, sh. 181
1
2
516
1061. Paltar v ibadt gr hrtin pislnilmsi

3393. mam Sadiq ():nsana rsvaylqda onun barmaqla gstrilmsin
sbb olan paltar geyinmsi v ya barmaqla gstriln miniy minmsi bsdir.1
3394. mam Sadiq ():Allah-taala iki ey gr mhurluu dmn bilir:
Paltara v namaza gr mhurluq.2
3395. mam Sadiq ():badtl mhurlamaq bdgmanla sbb olar.3
3396. mam Sadiq ():hrtin yaxs v pisi d oddadr.4

Miktul-nvar, sh. 320
1
2
517
227
Mvrt
1062. Mvrt etmy hvslndirmk
Quran:
z Rbblrinin arna cavab verib namaz qlanlar v ilri z
aralarnda bir-biril mslhtlmk olanlar onlara verdiyimiz ruzidn bxi
edrlr1
Hdis:
3397. mam li (): Mvrt etmk (doru) yol tapman gzdr. z
ryi v fikri il kifaytlnn xs zn thlky atmdr.2
3398. mam li ():Mvrt kimi (mhkm) dayaq yoxdur.3
3399. mam li ():Mvrt etmk tvsiy v tviq olunmudur, nki
mslht vernin ryi (xsi qrzlrdn) pak, mvrt ednin nzri (xsi
grzlr v mnfi istklrl) qarmdr.4
3400.Allahn Peymbri (s):Ey li! Qorxaqla mvrt etm ki,
mkln hll yolunu sn dar edr. Simicl mvrt etm ki, sni
mqsdindn kindirr. Hris adamla mvrt etm ki, hrisliyi snin
nzrind gzl gstrr.5
3401.mam li ():Yalan il mvrt etm. nki yalan ilm kimi
uza sn yaxn v yaxn uzaq gstrck.6
1064. Mvrt layiq olanlar
3402.mam Sadiq ():Mvrt onun drd hddindn qeyri bir halda ba
tutmaz: birinci hdd budur ki, mvrt etdiyin all olsun, ikincisi azad v
dindar olsun, ncs dost v qardacanl olsun. Drdnc is budur ki, z
irrini ona deysn, o da zn bildiyin qdr hmin sirdn agah olsun v onu
gizltsin, he ks demsin.7
1065. Mslh edn bir yol gstrmy hvslndirmk
3403. mam Sccad ():Mslht ednin haqq budur ki, yol gstrmkn
ura, ay 38
Nhcl-Bla, hikmt 211
5 llu-raye,sh. 559, hdis1
7 Mkarimul-xlaq c.2, sh.98 , hdis2280
1
2
518
bir fikrin varsa ona yol gstrsn v bir mlumat olmasa da, bu sahd
mlumat olann yanna gndrsn.1
3404.mam Sadiq ():Kim z (din) qarda il mslhtlnd hmin
adam ona xalis niyytl yol gstrms, Allah onun dncsini lindn alar.2
1066. Hkumt iind mvrt etmk
3405. mam li () (Maviyy yazd mktubundan): Mvrt, yalnz
mhacir v nsarlarn haqqdr. Onlar bir xs bard razla glib onu rhbr
adlandrarlarsa, Allahn razl da el bundadr.3
3406.mam li ():Haqq sz danmaqdan, ya daltli yol gstrmkdn
kinmyin. nki ixtiyar sahibi olan byk Allah mni hifz edib qorumasa,
xta v shvdn amanda qalmaram.4
3407.mam Hsnin () slh anlamasnda Maviy n qoyduu
rtlrdn biri budur: Maviy ibn bi Sfyann zndn sonra bir ksi xlif
tyin etmk haqq yoxdur. Bel ki, ondan sonra xliflik mslsi
mslmanlarn urasna taprlacaqdr.5
l-Xisal,sh. 590, hdis1

l-Mhasin, c.2, sh 438, hdis2521
3 Nhcl-Bla, mktub 6
1
2
519
228
Qocalq
1067. Qocalq v a salar
Quran:
Odur sizi vvl zif yaradan, bu ziflikdn sonra qvv vern, sonra da
yenidn zifliy v qocala dar edn Allah. Allah istdiyini yaradar. O alim
v qadirdir. 1
Hdis:
3408. Allahn Peymbri (s):Qoca, z hmdminin mhbbti, uzun mr
v oxlu srvtin muqabilind hmi gncdir.2
3409.mam li ():A salar lmn qasididir.3
3410.mam li ():A salar xbrdarlq n kifaytdir.4
3411.mam li ():Mnim n qocaln vuqar, gnclik adlndan daha
sevimlidir.5
3412.mam li ():Aqil qocalanda qli gnclr, nadan qocalanda
nadanl cavanlaar.6
3413.mam Baqir ():Bir gn brahim () z znd a tk grb
deyir:kr olsun almlrin Rbbi olan Allaha ki, mni bu yaa atdrd v bir an
bel gnah etmdim.7
3414.mam Sadiq ():A san mmin trf tlsdiyi qdr, he bir eyin
digrin trf tlsdiyini grmdim. A sa mmin n dnyada vuqar v
Qiyamt gn iq saan nurdur. Allah-taala z xlili brahim() a salarla
vqar bx etdi. Bu vaxt brahim() rz etdi: Ey Rbbim! Bu ndir? Allah
buyurdu:Bu vqardr. brahim () dedi:Ey Rbbim! Mnim vqarm artr. 8
1068. Qocalara hrmt
3415.Allahn Peymbri
ehtiramdr.9
Rum, ay 54
Biharul-nvar , c.77 sh.147, hdis9
4 urrul-Hikm, sh. 7019
6 urrul-Hikm,hdis 4169-4170
7 llu-Sraye,sh. 104
8 mali-Tusi,sh. 699
1
2
520
(s):Yal
mslmana
ehtiram
Allaha
3416.Allahn Peymbri (s):mmtimin qocasna hrmt etmk, mn

hrmt etmkdir.1
3417.mam Sadiq ():Ahllarnza hrmt edin v sileyi-rhmi yerin
yetirin.2
3418.mam Sadiq ():Ahllarmza hrmt qoymayan v uaqlarmzla
mehriban olmayan bizdn deyil.3

1
2
521
229
i
1069. inin mqam
3419.mam li ():Allahn Peymbrin (s) insanlarn mn paxllq
etmlrindn ikaytlndim. O Hzrt (s) buyurdu:Ey li! Cnnt daxil
olacaq ilk drd nfr Mn, Sn, Hsn v Hseyndir. Bizim arxamzda
vladlarmz Cnnt daxil olacaqlar. Onlarn arxasnda bizi sevnlr, sasolumuzda da bizim ilrdir.1
3420.mam Baqir ():Peymbrin (s) zvcsi mm Slmdn li ibn
butalib () bard soruduqda dedi: Allahn Rsulundan (s) eitdim ki, li v
onun ilri el nicat tapanlardr.2
1070. inin xsusiyytlri
3421.mam li () (Nouf Bkaliy xitabn): Ey Nouf! Bilirsnmi mnim
im kimdir? rz etdi:Xeyr, Allaha and olsun, bilmirm. Buyurdu:Mnim
ilrimin (oruc tutman tnliyindn) dodaqlar qurumu, (aclqdan) qarnlar
bellrin yapmdr. Tqva onlarn zlrindn grnr, gecnin abidlri v
gndzn irlridirlr.3
3422. mam Hsn () (Mn sizin ilrdnm deyn kiinin cavabnda):
Ey Allahn bndsi! gr bizim mr v qadaalarmza itat edirsns, doru
deyirsn. Yox, gr bel deyilsns, hli olmadn ali mqam iddias il z
gnahlarn artrma. Dem ki, mn sizin ilrdnm. De ki, mn sizi
sevnlrdn v sizin dmnlrinizin dmnlrindnm. Bel olan halda, sn
yax insansan v yaxya trf istiqamt gtrmsn.4
3423. mam Baqir ():Bizim ilrimiz yalnz Allahdan qorxan v Onun
mrin itat ednlrdir. Onlar tvazkarlq, sadlik, mant sadiqlik v Allah
ox yad etmkdn baqa bir eyl tannmazlar.5
3424.mam Sadiq ():slind li isi qarn v qasq ifftin malikdir,
(ibadtd v nfsl mbarizd) alqandr, Yaradan n ilyn, Onun
mkafatna midvar olan v Onun czasndan qorxandr. Bel xslri grn
zaman bil ki, onlar Cfri ilridir.6
l-rad, c.1, sh. 43
l-rad, c.1, sh. 41
1
2
522
3425. mam Sadiq ():Bizim ilrimizi eyd snayn: namazn

vaxtlarna riayt etmkd, bizim dmnlrdn sirlrini gizltmkd v
qardalar il hmdrd olub onlara maddi kmk etmkd.1
3426.mam Sadiq ():Bizim ilrin drd gz var: iki gz siftind, iki
gz d qlbind. Bil ki, insanlarn hams beldir. Frq yalnz bundan ibartdir
ki, Allah-taala sizin gzlrinizi aq v grn, onlarn gzlrini is kor
etmidir.2
1071. i olmayanlar
3427.mam Sadiq ():Szd ilikdn dm vuran, mlind is bizim
mllr zidd rftar edn, bizim i deyil.3
3428.mam Sadiq ():Bir dst insan deyir ki, mn onlarn imamyam.
Allaha and olsun, mn onlarn imam deyilm. Allah onlara Lnt elsin.
Prdni hr n qdr rtrms, onlar prdni bir o qdr yrtrlar. Mn
beldir, eldir deyirm, onlarsa Onun mqsdi filan v bhmandr. deyirlr.
slind mn, mn itat edn xsin imamyam.4
3429.mam Sadiq ():Drd eyi inkar edn bizim i deyil: merac,
qbrd soru-sual, Cnnt v Chnnmin yaradlmasn v fati.5
3430. l-Kafi: mam Sadiq () bir kiidn onun xalqnn v qbilsinin
hvaln sorudu. Kii onlar ox trifldi. Hzrt () buyurdu:Varllar
yoxsullarn
xstlrin
ba
kirlrmi?
Kii
dedi:Az
olur.
Buyurdu:Varllarla yoxsullarn bir-birin gli-gedii, grmyi necdir? Kii
dedi:Az olur. Buyurdu:Varllarn yoxsullara maddi kmyi necdir? Kii
rz etdi:Siz bizim aramzda nadir xlaq v siftlri buyurursunuz. Hzrt ()
buyurdu:Bs, onlar zlrini nec i hesab edirlr?6
3431.mam Kazim ():Tnhalqda v xlvtd, qlbn Allahdan
qorxmayan bizim i deyil.7
1072. inin tsnifat
3432.mam Baqir ():Bizim ilr dstdir: bir dstsi bizim admzla
xalq qart edr, bir dstsi kimidir (ryind n varsa akar edryni, sir
saxlayan deyillr, rklrind olan sirri fa edrlr), bir dst d qrmz qzl
kimidirlr v odda n qdr ox ridilslr, bir o qdr saflaarlar.8
3433.mam Sadiq ():i nvdr: (birinci biz qar) mhbbtli v
mehriban olarlar, bel ilr bizdndir. (kinci) zn bizlrl bzyn i. Kim
bizlrl zn bzs, onun bznmsin sbb olarq. (nc) Bizi z ruzisi
l-Kafi, c.8, sh. 215 , hdis260
7 Bsairud-Drcat,sh. 247, hdis1
1
2
523
n vasity evirn i. Kim bizi ruzi qazanmaq vasitsi edrs, yoxsullua

duar olar.1
1073. ilr hddlrini aman qadaan olmas
3434.mam Baqir ():Ey i camaat! Ey Ali Mhmmd ilri. Orta
hddi gzlyin ki, iti gedn siz trf qaydacaq v geri qalan da glib siz
atacaq. nsarlardan Sdd adl birisi rz etdi:Sn fda olum, iti gedn
kimdir? Hzrt ():Biz z barmizd demdiyimiz eylri, barmizd danan
bir dstdir. Onar bizlrdn deyil, biz d onlardan. rz etdi:Geri qalan
kimdir? Buyurdu:Xeyir istyn, axtaran xsdir. O, xeyr atar v onun
mkafatn tapar.2
1074. nsanlarla mnasibtd iy yaraan rftar
3435. mam Sadiq ():Ey bdl-la! Mnim trfimdn ilr Allahn
salamn v rhmtini atdr v de ki, mam Sadiq siz bunlar deyir: Allahn
rhmti olsun o bndy ki, insanlarn baa ddklri szlri sylmkl v
baa dmdiklri szlrdn kinmkl xalqn mhbbtini zn v biz trf
clb etmi olur.3
3436. mam Sadiq ():Ey i camaat! Bizim abrmzn qorunmasna sbb
olun, bdnam olmamza bais olmayn. nsanlara yax szlr deyin. Dillrinizi
saxlayn, onlar bo, mnasz v pis szlr danmaqdan kindirin.4
1075. Qiyamtd inin mqam
3437. Allahn Peymbri (s):Qiyamt gn biz mhbbtlrind xalis
olan mnim v hli-Beytimin ilri n rin trafnda minbrlr dzlck.
Allah-taala buyurar: Ey Mnim bndlrim! Mn trf glin ki, z Krmimi
sizin aranzda paylaym. nki siz dnyada zab-ziyyt grmsnz.5
3438. Allahn Peymbri(s) (ibn Abbasn nd gedn, birincilr, onlardr
Allaha yaxn olanlar aysi bard sualnn cavabnda): Cbrayl mn dedi:
Onlar li v onun ilridir. Onlar Cnnt gednlrin ncl v Allahn ltf,
kramti saysind Ona yaxndrlar.6
l-Xisal, sh.103 , hdis 61

4 mali-Sduq, sh. 327, hdis17
5 Uyunu xbari Rza (), c.2, sh. 60, hdis232
1
2
524
525
230
Sbr
1076. Sbrin fzilti
Quran:
ox peymbrlr olub ki, Allaha sitayi ednlr onlarla birg dmnlr
qar vurumu v bu yolda onlarn bana gln msibtlrdn ziflmmi v
aciz qalmam, dmn d tslim olmamlar. Allah sbr ednlri sevndir. 1
Allaha v Onun Rsuluna itat edin. Ziflyib, zmt-qdrtiniz aradan
getmsin v bir-birinizl kimyin. Sbr edin ki, Allah sbr ednlrldir. 2
Hdis:
3439. Msih():Siz xounuza glmyn sbr etmsniz, sevdiyiniz
atmayacaqsnz.3
3440. Allahn Peymbri (s) (man ndir? dey soruulduqda buyurdu):
Sbr. 4
3441. mam li () :Sbr tin msibti asan edr.5
3442. mam li ():tinliklr sbr etmk rifah iind can rahatlndan
yaxdr.6
3443. mam Sadiq ():Mminin xmiri tinliklr sbr etmkl
yorulmudur.7
3444. mam Cavad ():Msibt sbr etmk, baqalarnn msibtin
sevinn n bir msibtdir.8
1077. Sbr v ali mqamlara atmaq
Quran:
srail vladlar sbr etdiklrin gr, snin Rbbinin onlara verdiyi yax
vd hyata kedi. 9
Sbr etdiklrin v nianlrimiz min olduqlarna gr, onlarn
Ali-mran, ay 146
nfal, ay 24
3 Muskkinul-Fuad,sh. 48
4 Muskkinul-Fuad,sh. 47
8 Kful-umm, c.3,sh. 139
9 raf, ay 137
1
2
526
arasndan bizim mrimizl hidayt edn imamlar tyin etdik.1

Hdis:
3445. mam li ():Sbrl ali mqamlara atmaq olar.2
3446. mam li ():Kim Allaha (qovumaa) xatir sbr edrs, z
mqsdin atar.3
3447. mam Sadiq ():Sbr imann badr4
1078. Sbr v qlb
Quran:
N ox olub ki, azsayl bir dst Allahn izni il saylar ox olan dsty
qalib glsin. Allah sbr ednlrldir.5
gr sbr edib, tqval olsanz v onlar da coub hay-ky salmaqla
stnz hcum etslr, Rbbiniz be min nian qoyulmu mlkl siz kmk
edr.6
Hdis:
3448. Allahn Peymbri(s):Hqiqtn, qlb sbrl v iin uurlu
sonluu tinlikl mayt olunur. Hqiqtn, hr tinlikl yana bir asanlq
da var.7
3449. Allahn Peymbri(s):Sbrl zfri gzlmk olar. Kim daim bir
qapn dyrs, axrda o qap zn alar.8
1079. Sbrli insann savab
Quran:
bhsiz, sizi qorxu, aclq, maln azl, canlarnz v mhsullarnzla
imtahan edcyik. Sbrlilr mjd ver. Balarna bir msibt glnd biz
Allah nk v Ona doru qaydarq deynlr Rbblrinin salam v rhmti
olsun. Hidayt tapanlar da onlardr. 9
3450. mam li () (tqvallarn vsfind): Bir ne gn sbr etdilr v
uzun mddtli rahatlq tapdlar.10
3451. mam Sadiq ():ilrimizdn kim tinliy dnd sbr edrs,
min hidin mkafatn qazanar.11
3452. mam Sadiq ():Drd dar olan xs gr sbr edib bunun Allah
yolunda olduunu hesab edrs, Allah-taala ona min hidin mkafatn
yazar.1
Scd, ay 24
5 Bqr, ay 249
6 Ali-mran, ay125
9 Bqr, ay 155-157
11 t-Tmhis,sh. 59, hdis5
1
2
527
1080. Sbrin mnas

3453. Allahn Peymbri (s.):Sbr razlqdr.2
3454. mam li ():Sbr, insann bir tinlik v msibtl qarlaanda
dzmllk gstrib z qzbini udmasdr.3
3455. mam li ():Sbr iki nvdr: snin xouna glmyn eylr sbr
etmk v sevdiyin eylrin mqabilind sbr edib, zn saxlamaq (msln,
haram lzztlrdn).4
3456. mam li ():Sbr, ya msibt qarsnda, ya itat etmkd, ya da
gnah trk etmd sbrdir. nc nv vvlki iki nvdn stndr.5
3457. mam Baqir () (gzl sbr bard suala cavabndan): O, insanlara
giley v ikayt olunmayan bir sbrdir.6
1081. hli-Beyt ilrinin sbri
3458. mam Sadiq () (z shablrindn birin xitabn): Biz sbrliyik,
amma bizim ilr bizdn d sbrlidirlr. rz etdim:Sn fda olum. Nec
olur ki, sizin ilr sizdn sbrli olur? Buyurdu:Biz bildiklrimiz ey,
ilrimiz is bilmdiklri ey sbr edrlr.7
1082. Sbrsizliyin nticlri
3459. mam li():gr sbrli olsan, ilahi mqddrat snin barnd icra
olunar v sn mkafat alarsan. Sbrsizlik etsn d, ilahi mqddrat snin
barnd icra olunacaq, lakin sn gnahkar olacaqsan.8
3460. mam li():gr byklr kimi sbr etsn ox yax. ks halda,
minik heyvanlar kimi ziyyti unudacaqsan.9
3461. mam li():Kim i v qazancn ziyytin sbr etms,
yoxsulluun ziyytin sbr etmlidir.10
3462. mam li():Hr kim sbr nicat verms, sbrsizlik onu hlak
edr.11
1083. Sbr yaradan amillr
3463. Allahn Peymbri(s):Kim zn sbr etmy vadar ets, Allahtaala onu ox sbrli edr. Kim paklq ists, Allah onu pak edr. Kim
Tibbul-imm,sh. 17
5 Nhcl-Blanin rhi, c.1,sh. 319
8 Camiul-xbar,sh. 316, hdis882
2
528
ehtiyacszlq axtarsa, Allah onu ehtiyacsz edr. He bir bndy sbrdn daha
yax v geni bir nemt bx edilmyib.1
3464. mam li():Sbrin kk, Allaha hqiqi minliyin olmasdr.2
3465. mam li ():Xoaglmz ilrin mqabilind zn sbr vadar et.
Nec d gzl xasiyytdir, haqqa xatir zn sbr vadar etmk.3
3466. mam li():Xoaglmz ilrin mqabilind zn sbr vadar
etmk qlbi gclndirr.4

1
2
529
MNDRCAT
Mqddim ...................................................................................................................... 5
1. Fdakarlq ................................................................................................................... 11
2. car ............................................................................................................................ 13
3. cl ............................................................................................................................ 15
4. Axirt.......................................................................................................................... 17
5. Qarda ........................................................................................................................ 19
6. db ........................................................................................................................... 26
7. Azan ........................................................................................................................... 30
8. ncitmk...................................................................................................................... 31
9. sir ............................................................................................................................. 32
10. Blalar ...................................................................................................................... 33
11. Yemk ...................................................................................................................... 36
12. lft.......................................................................................................................... 39
13. Allah ......................................................................................................................... 40
14. Hkmdarlq .............................................................................................................. 41
15. Arzu .......................................................................................................................... 43
16. mmt ...................................................................................................................... 46
17. mamt...................................................................................................................... 49
18. mam li .................................................................................................................. 59
19. mamlarn anas-Fatim ............................................................................................ 65
20. mam Hsn Mctba ............................................................................................... 67
21. mam Hseyn ........................................................................................................... 69
22. mam Sccad ............................................................................................................ 72
23. mam Mhmmd Baqir ........................................................................................... 74
24. mam Cfr Sadiq..................................................................................................... 75
25. mam Musa Kazm ................................................................................................... 77
26. mam Rza ................................................................................................................. 79
27. mam Cavad ............................................................................................................. 81
28. mam Hadi ................................................................................................................ 83
29. mam Hsn skri .................................................................................................. 85
30. mam Mehdi ............................................................................................................. 87
31. man.......................................................................................................................... 93
32. mantdarlq .......................................................................................................... 102
33. Snacaq vermk ................................................................................................... 104
34. nsiyyt ................................................................................................................. 105
35. nsan ....................................................................................................................... 106
36. Xsislik ................................................................................................................... 108
37. Bid't ...................................................................................................................... 111
38. sraflq ................................................................................................................. 113
39. Yaxlq .................................................................................................................. 114
40. Brzx .................................................................................................................... 115
41. Brkt ................................................................................................................... 116
42. Glrzlk .............................................................................................................. 117
530
43. Bsirt .................................................................................................................... 118

44. Batil ........................................................................................................................ 119
45. Nifrt ...................................................................................................................... 121
46.Zlm, zoraklq, itatsizlik....................................................................................... 124
47. Alamaq ................................................................................................................. 126
48. hr....................................................................................................................... 128
49. Blat.................................................................................................................... 129
50. Tbliat .................................................................................................................. 130
51. Snaq ....................................................................................................................... 133
52. Bhtan .................................................................................................................... 139
53. Mbahil ................................................................................................................ 140
54. Beyt ...................................................................................................................... 141
55. Ticart .................................................................................................................... 143
56. Tvb...................................................................................................................... 148
57. Thmt ................................................................................................................... 153
58. Savab ...................................................................................................................... 154
59. nqilab .................................................................................................................... 155
60. Cbr (Aln yazs) ................................................................................................... 157
61. Qddarlq ................................................................................................................ 159
62. Qorxaqlq................................................................................................................ 160
63. Mbahis ................................................................................................................ 161
64. Tcrb................................................................................................................... 162
65. Dzmszlk edib fryad qoparmaq ..................................................................... 163
66. vz ....................................................................................................................... 164
67. Arayb axtarmaq ..................................................................................................... 165
68. Mclis ..................................................................................................................... 167
69. Yoldalq ................................................................................................................ 170
70. Camaat.................................................................................................................... 172
71. Cm ...................................................................................................................... 173
72. Gzllik .................................................................................................................. 174
73. Cnabt ................................................................................................................... 176
74. Ordu........................................................................................................................ 177
75. Cnnt .................................................................................................................... 178
76. Divanlik ................................................................................................................ 183
77. Cihad (1)................................................................................................................. 184
78. Cihad (2)................................................................................................................. 187
79. Cihad (3)................................................................................................................. 189
80. Nadanlq ................................................................................................................. 190
81. Chnnm ............................................................................................................... 193
82. Cavab...................................................................................................................... 196
83. Sxavt ................................................................................................................... 197
84. Qonu ..................................................................................................................... 198
85. Mhbbt ................................................................................................................ 200
86. Hbs........................................................................................................................ 207
87. Hicab ...................................................................................................................... 209
88. Hcc........................................................................................................................ 210
531
89. Hcct .................................................................................................................... 214

90. Hdis ...................................................................................................................... 216
91. Hddlr ................................................................................................................... 219
92. Mharib ................................................................................................................ 222
93. Mharib .................................................................................................................. 225
94. Azadlq v azadlik ................................................................................................ 226
95. Hrislik ................................................................................................................... 227
96. Haram ..................................................................................................................... 229
97. Pe ........................................................................................................................ 231
98. Uzaqgrnlik .......................................................................................................... 233
99. Qm ........................................................................................................................ 235
100. Hesab-kitab........................................................................................................... 238
101. Paxllq ................................................................................................................. 243
102. Hsrt .................................................................................................................. 245
103. Yaxlq ................................................................................................................ 246
104. Yaxlq etmk...................................................................................................... 247
105. Hafiz ................................................................................................................... 249
106. Kin bslmk ........................................................................................................ 250
107. Thqir ................................................................................................................... 251
108. Haqq ..................................................................................................................... 252
109. Hquq ................................................................................................................... 255
110. Mhtkirlik ........................................................................................................... 257
111. Hikmt .................................................................................................................. 259
112. And imk ............................................................................................................ 262
113. Halal ..................................................................................................................... 263
114.Dzmllk ........................................................................................................... 264
115. Axmaqlq .............................................................................................................. 266
116. Hamam ................................................................................................................. 268
117. Ehtiyac.................................................................................................................. 269
118. Ehtiyat .................................................................................................................. 272
119. Hyat .................................................................................................................... 273
120. Heyvanat almi ..................................................................................................... 274
121. Hya ..................................................................................................................... 276
122. Aqibt ................................................................................................................... 278
123. Xidmt etmk ....................................................................................................... 279
124. Xvaric ................................................................................................................. 280
125. Ziyankarlq ........................................................................................................... 282
126. Xuu (tvazkarlq) .............................................................................................. 283
127. Xtb .................................................................................................................... 284
128. Xtt v xttatlq .................................................................................................... 285
129. xlas ...................................................................................................................... 286
130. Mxlis .................................................................................................................. 287
131. Xalis din ............................................................................................................... 288
132. xtilaf .................................................................................................................... 290
133. Yaradl ............................................................................................................... 292
134. Yaradan ................................................................................................................ 294
532
135. xlaq .................................................................................................................... 297

136. rab ..................................................................................................................... 301
137. Qorxu.................................................................................................................... 303
138. Xyant ................................................................................................................ 307
139. Xeyir ..................................................................................................................... 309
140. stixar (Allahdan xeyir dilmk) ......................................................................... 314
141. Camaatla mehriban davranmaq ........................................................................... 315
142. Dua ....................................................................................................................... 316
143. Dnya ................................................................................................................... 326
144. Yumaqlq gstrmk ........................................................................................... 336
145. Dvlt ................................................................................................................... 337
146. Drman v malic ............................................................................................... 338
147. Din ........................................................................................................................ 340
148. Borc almaq ........................................................................................................... 344
149. Allah yad etmk .................................................................................................. 345
150. Zlillik .................................................................................................................. 352
151. Gnah ................................................................................................................... 354
152. Balq ................................................................................................................. 362
153. Yuxu ..................................................................................................................... 363
154. Riyakarln mzmmt olunmas ........................................................................ 364
155. Ry ....................................................................................................................... 367
156. Riba (Slm) ......................................................................................................... 369
157.mid ...................................................................................................................... 371
158.Rict (Dnyaya qayd) ........................................................................................ 372
159. Mehribanlq .......................................................................................................... 373
160.Rhmt .................................................................................................................. 374
161. Qohumluq ............................................................................................................. 375
162. Ruzi ...................................................................................................................... 377
163. Rvt ................................................................................................................... 382
164. Sdmr dvr ....................................................................................................... 383
165. Razlq (1)............................................................................................................. 384
166. Razlq (2)............................................................................................................. 386
167. Mlayimlik ........................................................................................................... 388
168. Ramazan ............................................................................................................... 391
169. Ruh ....................................................................................................................... 393
170. Rahatlq ................................................................................................................ 395
171. kinilik ............................................................................................................... 396
172. Zkat ..................................................................................................................... 397
173. Zaman ................................................................................................................... 400
174. Zina ...................................................................................................................... 402
175. Zahidlik ................................................................................................................ 404
176. Evlnmk.............................................................................................................. 407
177. Grmk (Ziyart) .............................................................................................. 413
178. Qbrlrin ziyarti.................................................................................................. 415
179. Zint ..................................................................................................................... 418
180. Msuliyyt ............................................................................................................ 419
533
181. Sual (1) ................................................................................................................. 420

182. Sual (2) ................................................................................................................. 422
183. Sy symk ....................................................................................................... 425
184. Scdlr ................................................................................................................ 427
185. Mscid .................................................................................................................. 429
186. Sxavt ................................................................................................................. 431
187. Sirr ........................................................................................................................ 433
188. adlq.................................................................................................................... 435
189. sraf ...................................................................................................................... 437
190. Ourluq ................................................................................................................ 439
191. Xobxtlik ............................................................................................................ 440
192. Sfr ..................................................................................................................... 442
193. Su iirtmk ........................................................................................................... 444
194. Mstlik.................................................................................................................. 445
195. Yaay yeri .......................................................................................................... 446
196. Silah...................................................................................................................... 447
197. Sultan.................................................................................................................... 448
198. slam ..................................................................................................................... 450
199. Salam vermk ....................................................................................................... 453
200. Tslim olmaq ........................................................................................................ 455
201. Qulaq asmaq ......................................................................................................... 456
202. Ad ......................................................................................................................... 457
203. Allahn adlar ........................................................................................................ 458
204. Snn .................................................................................................................... 459
205. Gec oyaq qalmaq ................................................................................................ 460
206. Rhbr .................................................................................................................. 461
207. Siyast .................................................................................................................. 462
208. Bu gnn iini sabaha saxlamaq........................................................................... 463
209. Bazar .................................................................................................................... 464
210. Dilri fralamaq ................................................................................................. 465
211. Gnclik ................................................................................................................. 467
212. bh .................................................................................................................... 469
213. Aac ..................................................................................................................... 470
214. cat ................................................................................................................... 471
215. Pislik..................................................................................................................... 473
216. irk ....................................................................................................................... 475
217. eytan ................................................................................................................... 477
218. er ........................................................................................................................ 481
219. ar ...................................................................................................................... 482
220. fat v vasitilik .............................................................................................. 483
221. Bdbxtlik ............................................................................................................ 486
222. kr ...................................................................................................................... 488
223. kk ...................................................................................................................... 491
224. ahidlik ................................................................................................................ 493
225. hadt (2) ........................................................................................................... 495
226. hrt ................................................................................................................... 497
534
227. Mvrt .............................................................................................................. 499

228. Qocalq ................................................................................................................. 501
229. i......................................................................................................................... 503
230. Sbr ..................................................................................................................... 506
535
MVZULARIN
LFBA SIRASI L MNDRCATI
A
Ad ............................................................................................................................................... 457
Aqibt ......................................................................................................................................... 278
Aac............................................................................................................................................ 470
Alamaq ..................................................................................................................................... 126
Axirt ............................................................................................................................................ 17
Axmaqlq .................................................................................................................................... 266
Allah ............................................................................................................................................. 41
Allah yad etmk ......................................................................................................................... 345
Allahn adlar .............................................................................................................................. 458
And imk .................................................................................................................................. 262
Arayb axtarmaq ......................................................................................................................... 165
Arzu .............................................................................................................................................. 44
Azadlq v azadlik..................................................................................................................... 226
Azan.............................................................................................................................................. 30
B
Balq ....................................................................................................................................... 362
Batil ............................................................................................................................................ 119
Balq ....................................................................................................................................... 359
Bazar ........................................................................................................................................... 464
Beyt ........................................................................................................................................... 141
Bdbxtlik................................................................................................................................... 486
Blalar .......................................................................................................................................... 33
Blat ........................................................................................................................................ 129
Brzx ......................................................................................................................................... 115
Brkt........................................................................................................................................ 116
Bsirt ......................................................................................................................................... 118
Bid't........................................................................................................................................... 111
Borc almaq.................................................................................................................................. 344
Bhtan ........................................................................................................................................ 139
Bu gnn iini sabaha saxlamaq ................................................................................................. 463
C
Cavab .......................................................................................................................................... 196
Camaat ........................................................................................................................................ 172
Camaatla mehriban davranmaq.................................................................................................. 315
Cbr (Aln yazs) ....................................................................................................................... 157
Cnabt ....................................................................................................................................... 176
Cnnt......................................................................................................................................... 178
Chnnm ................................................................................................................................... 193
Cihad (1) ..................................................................................................................................... 183
Cihad (2) ..................................................................................................................................... 184
Cihad (3) ..................................................................................................................................... 187
536
Cm .......................................................................................................................................... 173
D
Drman v malic ..................................................................................................................... 338
Divanlik .................................................................................................................................... 183
Din .............................................................................................................................................. 340
Dilri fralamaq ....................................................................................................................... 465
Dvlt ......................................................................................................................................... 337
Dzmllk ................................................................................................................................ 263
Dzmszlk edib fryad qoparmaq .......................................................................................... 163
Dua ............................................................................................................................................. 316
Dnya ......................................................................................................................................... 326
E
Ehtiyat ........................................................................................................................................ 272
Ehtiyac ........................................................................................................................................ 269
Evlnmk .................................................................................................................................... 407
cl .............................................................................................................................................. 15
db ............................................................................................................................................. 26
xlaq .......................................................................................................................................... 297
kinilik ..................................................................................................................................... 396
mantdarlq .............................................................................................................................. 102
sir ............................................................................................................................................... 32
vz............................................................................................................................................ 164
F
Fdakarlq ..................................................................................................................................... 11
G
Gec oyaq qalmaq ...................................................................................................................... 460
Gnclik ....................................................................................................................................... 467
Grmk (Ziyart) .................................................................................................................... 413
Gzllik ...................................................................................................................................... 174
Glrzlk .................................................................................................................................. 117
Gnah ......................................................................................................................................... 354
H
Hafiz ......................................................................................................................................... 249
Haqq ........................................................................................................................................... 252
Halal ........................................................................................................................................... 263
Hamam ....................................................................................................................................... 268
Haram ......................................................................................................................................... 229
Hesab-kitab ................................................................................................................................. 238
Heyvanat almi ........................................................................................................................... 274
537
Hicab .......................................................................................................................................... 209

Hikmt ........................................................................................................................................ 257
Hbs ............................................................................................................................................ 207
Hcc ............................................................................................................................................ 210
Hddlr ....................................................................................................................................... 219
Hdis........................................................................................................................................... 216
Hrislik ....................................................................................................................................... 227
Hsrt ......................................................................................................................................... 245
Hya............................................................................................................................................ 276
Hyat .......................................................................................................................................... 273
Hkmdarlq ................................................................................................................................... 42
Hquq ......................................................................................................................................... 254
Hcct ......................................................................................................................................... 214
X
Xalis din ..................................................................................................................................... 288
Xeyir ........................................................................................................................................... 309
Xsislik ....................................................................................................................................... 108
Xtt v xttatlq .......................................................................................................................... 285
Xvaric ....................................................................................................................................... 280
Xyant ....................................................................................................................................... 307
Xidmt etmk ............................................................................................................................. 279
Xobxtlik................................................................................................................................... 440
Xuu (tvazkarlq) .................................................................................................................... 283
Xtb .......................................................................................................................................... 284
mamt .......................................................................................................................................... 50
mam li....................................................................................................................................... 59
mamlarn anas-Fatim ................................................................................................................ 65
mam Hsn Mctba ................................................................................................................... 67
mam Hseyn ................................................................................................................................ 69
mam Sccad ................................................................................................................................ 72
mam Mhmmd Baqir ............................................................................................................... 74
mam Cfr Sadiq ......................................................................................................................... 75
mam Musa Kazm ....................................................................................................................... 77
mam Rza...................................................................................................................................... 79
mam Cavad.................................................................................................................................. 81
mam Hadi .................................................................................................................................... 83
mam Hsn skri ...................................................................................................................... 85
mam Mehdi ................................................................................................................................. 86
man .............................................................................................................................................. 92
car .............................................................................................................................................. 13
xlas ............................................................................................................................................ 286
xtilaf .......................................................................................................................................... 290
ncitmk ........................................................................................................................................ 31
nqilab ......................................................................................................................................... 155
nsan ........................................................................................................................................... 106
538
slam ........................................................................................................................................... 450

sraf ............................................................................................................................................. 437
sraflq ...................................................................................................................................... 113
stixar (Allahdan xeyir dilmk) ............................................................................................... 314
K
Kin bslmk .............................................................................................................................. 250
Q
Qarda ........................................................................................................................................... 19
Qbrlrin ziyarti ........................................................................................................................ 415
Qddarlq .................................................................................................................................... 159
Qm ............................................................................................................................................ 235
Qonaqprvrlik ........................................................................................................................... 538
Qonu.......................................................................................................................................... 198
Qorxaqlq .................................................................................................................................... 160
Qorxu .......................................................................................................................................... 303
Qohumluq ................................................................................................................................... 375
Qocalq ....................................................................................................................................... 501
Qulaq asmaq ............................................................................................................................... 456
M
Mehribanlq ................................................................................................................................ 373
Mclis ......................................................................................................................................... 168
Mhbbt .................................................................................................................................... 200
Mstlik ........................................................................................................................................ 445
Msuliyyt .................................................................................................................................. 419
Mscid ........................................................................................................................................ 429
Mvrt ..................................................................................................................................... 499
Mhtkirlik ................................................................................................................................. 257
Mbahil ..................................................................................................................................... 140
Mbahis .................................................................................................................................... 161
Mharib ...................................................................................................................................... 225
Mharib..................................................................................................................................... 222
Mxlis ......................................................................................................................................... 287
Mlayimlik ................................................................................................................................. 388
N
Nadanlq ..................................................................................................................................... 190
Nzart........................................................................................................................................ 387
Nifrt .......................................................................................................................................... 121
O
Ourluq ....................................................................................................................................... 439
Ordu ............................................................................................................................................ 177
539
P
Paxllq........................................................................................................................................ 243
Pe............................................................................................................................................. 229
Pislik ........................................................................................................................................... 473
R
Rahatlq ...................................................................................................................................... 395
Ramazan ..................................................................................................................................... 391
Razlq (1) ................................................................................................................................... 384
Razlq (2) ................................................................................................................................... 386
Rhbr ........................................................................................................................................ 461
Rhmt........................................................................................................................................ 374
Ry ............................................................................................................................................. 367
Riba (Slm) ............................................................................................................................... 369
Rict (Dnyaya qayd) ............................................................................................................. 372
Riyakarln mzmmt olunmas .............................................................................................. 364
Ruh ............................................................................................................................................. 393
Ruzi ............................................................................................................................................ 377
Rvt ......................................................................................................................................... 382
S
Savab .......................................................................................................................................... 154
Salam vermk ............................................................................................................................. 453
Sbr............................................................................................................................................. 506
Scdlr ...................................................................................................................................... 427
Sdq ........................................................................................................................................ 503
Sfr............................................................................................................................................ 442
Sxavt ....................................................................................................................................... 197
Sxavt ....................................................................................................................................... 431
Silah ............................................................................................................................................ 447
Sirr .............................................................................................................................................. 433
Siyast ........................................................................................................................................ 462
Sual (1) ....................................................................................................................................... 420
Sual (2) ....................................................................................................................................... 422
Sultan .......................................................................................................................................... 448
Su iirtmk.................................................................................................................................. 444
Sdmr dvr.............................................................................................................................. 383
Snn .......................................................................................................................................... 459
Snacaq vermk ....................................................................................................................... 104
Snaq ........................................................................................................................................... 133
Sy symk ............................................................................................................................. 425
adlq .......................................................................................................................................... 435

ahidlik ....................................................................................................................................... 493
er............................................................................................................................................... 481
eytan ......................................................................................................................................... 477
fat v vasitilik .................................................................................................................... 483
hadt (2) .................................................................................................................................. 495
540
hr ........................................................................................................................................... 128
kk ............................................................................................................................................ 491
rab ........................................................................................................................................... 301
i ............................................................................................................................................... 503
irk ............................................................................................................................................. 475
hrt.......................................................................................................................................... 497
ar............................................................................................................................................. 482
bh .......................................................................................................................................... 469
cat ......................................................................................................................................... 471
kr ............................................................................................................................................ 488
T
Tbliat ....................................................................................................................................... 130
Tcrb ....................................................................................................................................... 162
Thqir ......................................................................................................................................... 251
Tslim olmaq .............................................................................................................................. 455
Ticart ......................................................................................................................................... 141
Thmt........................................................................................................................................ 153
Tvb .......................................................................................................................................... 148
U
Uzaqgrnlik .............................................................................................................................. 233
lft .............................................................................................................................................. 40
mid ........................................................................................................................................... 371
mmt .......................................................................................................................................... 47
nsiyyt...................................................................................................................................... 105
Y
Yaxlq ...................................................................................................................................... 114
Yaxlq ...................................................................................................................................... 246
Yaxlq etmk ............................................................................................................................ 247
Yaradan ...................................................................................................................................... 294
Yaradl ..................................................................................................................................... 292
Yaay yeri ................................................................................................................................ 446
Yemk .......................................................................................................................................... 37
Yemk vermk ............................................................................................................................ 541
Yoldalq..................................................................................................................................... 170
Yuxu ........................................................................................................................................... 363
Yumaqlq gstrmk ................................................................................................................. 336
Z
Zahidlik ...................................................................................................................................... 404
Zaman ......................................................................................................................................... 400
Zkat ........................................................................................................................................... 397
541
Zlillik ........................................................................................................................................ 352

Zina............................................................................................................................................. 402
Zint............................................................................................................................................ 418
Ziyankarlq ................................................................................................................................. 282
Zlm, zoraklq, itatsizlik .......................................................................................................... 124
542

Mizanul Hikmet Xulasesi 1 Cild

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mizanul Hikmet Xulasesi 1 Cild

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

2

lahi dinlr arasnda n kamil v n hatli din olan mqdds

olunacaq mnb is, ilk nvbd Qurani-Krim v Qurandan sonra

dnilmsini tlb edir. Tbii ki, bu iin hdsindn hdisnaslq

5- Kitabda btn slam firqlrinin mnblrindn istifad

kimi srf dini mzmunlu dbiyyatlarn trcmsi xsusi bir diqqt

Seyyid likbr Ocaqnejad

Nurus-Sqleyn, c.5, sh. 285, hdis 53

15.Mhmmd ibn Mslim:mam Baqir v ya mam Sadiqdn ()

l-Kafi, c.5, sh. 273, hdis 1

12.rti v qti cl.

urrul-Hikm, hdis 8298.

52.mam Sadiq ():nsann dinsevrliyinin nianlrindn biri onun

64. bul Bilad:bu Cfrl (mam Baqir) () bu Abdullah (mam Sadiq

74.mam Sadiq ():Qardalar dstdirlr: Biri yemk kimidir ki, ona

Biharul-nvar, c.74, sh.282, hdis 4

107.mam Sadiq ():Yanna gln mslman qardana ehtiram gstrn

Biharul-nvar, c.74, sh.298, hdis 32

129.mam li ():db insanda kk al olan aac kimidir.1

143.mam Sadiq ():Atam mni eyl trbiy etdi. . . . Mn buyurdu:

153.mam Sadiq ():Ua on be yandan on alt yana kimi oruc

Biharul-nvar, c.103, sh.162, hdis 6

Tfsir i-Qumi, c.2, sh.146

l-Kafi, c.5, sh.34, hdis 3

183.mam Sadiq ():li () zindana salnan xs mslmanlarn beytlmalndan yemk verrdi.1

197.mam li ():Dinin blas bdgmanlqdr.1

221.mam li ():Hakimiyytin blas ynmkdir.1

246.mam li ():Aln n pis blas kibr v zn byk tutmaqdr.1

257.mam li ():Toxluq phrizkarl kor edr.1

urrul-Hikm, hdis 659

269.mam li ():sti yemyi soyudun. nki Peymbrin (s). qabana

l-Kafi, c.6, sh.321, hdis 1

Loman, ay25, Zumr, ay38

Sffeyn mharibsind Maviy il mr ibn Asn mlubiyytdn can qurtarmaq n

291.bulbxtri: Bir kii mscid daxil olub dedi:Hkm ancaq Allaha

Knzul-Ummal, hdis 31618

304.mam li ():Arzular bsirtin gzlrini kor edir.1

urrul-Hikm, hdis 1375

79.Uzun arzunun nticlri

l-Kafi, c.2, sh.329, hdis 1

338.Allahn Peymbri(s):Mnim mmtim dnyan byk biln zaman

Tnbihul-Xvatir, c.1, sh.75

361.mam Sadiq ():Yer znd hmi hcct mvcuddur. nki

Doru yola ynldn ks ardnca getmy daha ox layiqdir, yoxsa doru

375.mam Hseyn () kflilr yazd mktubunda buyurmudur: z

l-rad, c.2, sh.39

Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.17, sh.16

104.Allah-taalaya itat etmyn ks tabe olmaq olmaz.

Nurus-Sqleyn, c.2, sh.76, hdis 283

402.mam li ():Biz yolun ortasnda olan sykncyik. Gerid qalan

Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.18, sh.273,

410.mam Sadiq ():And olsun Allaha mn Allahn kitabn vvldn axra

Nhl sursinin 89-cu aysin iardir.

420.Allahn Peymbri(s) liy iar edrk buyurmudur:Bu mnim

430.Allahn Peymbri(s):Mndn sonra mmtimin qzavt iin n

mali-Sduq, sh.440, hdis 20

443.Allahn Peymbri(s):li mminlrin basdr, mal v srvt is

zmdn sonrak insanlarn imam v rhbri v mndn qabaq olmu ks

l-Kafi, c.1, sh.198, hdis 3

466.mam liy () sn bu i (xilaft) hrissn deyildikd o Hzrt

Nhcl-Blanin rhi, bn bil Hdid, c.9, sh.305

480.Allahn Peymbri(s) Fatim leyhs-slama buyurub:Allah snin

Knzul-Ummal, hdis 37725

l-Kafi, c.1, sh.298, hdis 2