KEGEMILANGAN MELAKA

Pentadbiran
yang
sistematik

Kematangan
Hubungan Luar

Pusat
Perdagangan

Pusat
Pengembangan
Agama Islam

Perluasan
Kuasa

Pusat
Kegiatan
Ilmu

Pentadbiran yang
Sistematik
Pembesar
Berempat

Pembesar
Berlapan

Pembesar
Enam Belas
Pembesar
Tiga Puluh
Dua

Susun duduk pembesar di balairung seri semasa

Pemerintahan Kesultanan Melayu Melaka

Sultan

Bendahara
Penasihat
raja dalam
pentadbiran
Menteri
Utama
Ketua Turus
Angkatan
perang
Ketua Hakim
Pemangku
sultan

Temenggung
Penghulu
Bendahari
Ketua segala
Bendahari
Ketua
Urusetia
Istana
Ketua segala
Syahbandar

Ketua polis
dan penjara

Laksamana
Ketua
angkatan
laut

Penguasa
bandar
Melaka

Ketua duta

Protokol
Istana

Mengetuai
utusan

Hakim di
darat

PEMBESAR
Bendahara
Penghulu Bendahari
Laksamana

Hulubalang

KAWASAN PEGANGAN
Muar dan Bentan

Kampar dan Sening

Ujung
Temasik
Sungai raya dan
Siantan

Kawasan pembesar mengutip cukai dipanggil

kawasan pemakanan.

UJI MINDA
1. Bendahara Melaka mempunyai
keistimewaan yang tidak dimiliki oleh
pembesar lain.
Pernyataan manakah yang berkaitan
dengan keistimewaan tersebut ?
A Diberi persalinan yang istimewa
B Boleh melaksanakan hukuman mati
C Mempunyai kuasa menggantikan sultan
DMenjadi penasihat kepada sultan dalam

2. Apakah faktor-faktor yang membolehkan

Melaka berjaya mematahkan serangan
Siam?
A
B
C
D

Strategi yang sesuai

Kebijaksanaan pemimpin
Kota pertahanan yang kukuh
Kelengkapan perang yang canggih

3.

Laksamana memainkan peranan penting dalam

memantapkan kedudukan politik kerajaan
Kesultanan Melayu Melaka.
Apakah peranan Laksamana?
A Memungut cukai di negeri taklukan
B Mengetuai utusan kerajaan Melaka ke luar negara
C Mengetuai sistem pentadbiran Empat Lipatan dalam
Kerajaan Melaka
D Memastikan keselamatan dan keamanan penduduk
serta para pedagang

4. Sultan Melaka berjaya mewujudkan

pentadbiran yang cekap dan teratur.
Apakah faktor yang menyebabkan
kemantapan pentadbiran Melaka?
A
B
C
D

Peranan
Peranan
Peranan
Peranan

Orang Laut
Jemaah Menteri
pegawai kerajaan
Pembesar Empat Lipatan

Sistem Cukai dan Surat

Kebenaran Berniaga

Keberkesanan
Undang-undang
Laut Melaka

Penggunaan
Sistem Matawang

Peranan
Syahbandar

Faktor-faktor
Perkembangan
Kedudukan
Geografi

Kemudahan
di Pelabuhan

Peranan
Laksamana dan
Orang Laut

Pelabuhan
Entreport

KEBERKESANAN UNDANG-UNDANG
LAUT MELAKA

Hukum Kanun Melaka dan Undang-undang

Laut Melaka digubal untuk menjamin
keamanan dalam negeri serta melicinkan
urusan di pelabuhan.

SISTEM CUKAI DAN SURAT

KEBENARAN BERNIAGA

Dua jenis cukai:

1. Cukai rasmi seperti duti import.
2. Cukai tidak rasmi dalam bentuk hadiah.
Cukai dikenakan mengikut kawasan.
1. Pedagang dari Burma, India, Sri Lanka
- 6%.
2. Pedagang dari China, Jawa, Maluku
memberi hadiah.
3. Pedagang dari Kepulauan Melayu 3%.

PENGGUNAAN SISTEM
MATAWANG
Memudahkan urusan perdagangan.
Wang logam digunakan dalam urus niaga.
Wang logam diperbuat daripada timah yang
dipanggil Calains.
Di samping itu, mata wang emas, perak dan
timah yang dibawa dari Pedir, Pasai,
Kembayat dan Gujerat juga digunakan.

PERANAN LAKSAMANA DAN

ORANG LAUT
Laksamana bertanggungjawab menjaga
keselamatan perairan Selat Melaka.
Orang Laut bertanggungjawab
menjalankan tugas-tugas pengawalan.

PERANAN SYAHBANDAR
Tugas-tugas Syahbandar
Menguruskan pasar dan
gudang

Kebajikan dan keselamatan

pedagang

Memeriksa alat timbang,

sukat dan matawang

Menjadi hakim di
pelabuhan
Menguatkuasakan
Peraturan keluar masuk
kapal

Menguruskan cukai

KEDUDUKAN GEOGRAFI
Terletak di antara laluan perdagangan
timur dengan barat.
Terlindung dari tiupan angin monsun.
Laut yang dalam.
Bentuk muka bumi yang sesuai sebagai
kawasan pertahanan.
Bukit-bukau di sekeliling menjadi
panduan untuk kapal keluar dan masuk.

PELABUHAN ENTREPORT

Melaka berperanan sebagai pelabuhan

entreport iaitu pusat pengumpulan dan
pengedaran barang dagangan.

KEMUDAHAN DI
PELABUHAN
Gudang
Pengangkutan
Makanan
Tempat membaiki kapal
Tempat penginapan
Syahbandar menjaga kebajikan dan
menyediakan kemudahan untuk
pedagang.

Replika jong yang digunakan untuk mengangkut

barang dari kapal pedagang ke daratan

Perahu digunakan untuk memunggah barang

dari kapal pedagang

Gajah digunakan untuk mengangkut barang dari

pelabuhan ke tempat lain

UJI MINDA
1 Apakah peranan Syahbandar dalam sistem
pentadbiran Kesultanan Melayu Melaka?
A Mengetuai sistem polis
B Menguruskan pentadbiran di pelabuhan
C Memungut cukai atau ufti dari jajahan taklukan
D Menghakimi perbalahan para pedagang di Melaka

2. Sultan Melaka berjaya mewujudkan

pentadbiran yang cekap dan teratur.
Apakah faktor yang menyebabkan
kemantapan pentadbiran Melaka?
A Peranan Orang Laut
B Peranan Jemaah Menteri
C Peranan pegawai kerajaan
D Peranan Pembesar Empat Lipatan

Jawa
Kampar

-Wujud hubungan
perdagangan

-Negeri taklukan Melaka

-Perdagangan emas

Hubungan Serantau

Siak
Pasai

-Negeri taklukan Melaka

- Perdagangan emas

- Hubungan wujud hasil perkahwinan

- Pertukaran pendapat tentang hukum
Islam

Hubungan Antarabangsa
Melaka
Melaka China

Bermula pada tahun 1404

Wujud hubungan diplomatik dan
perdagangan
Wujud hubungan diplomatik

Melaka Siam

Bertujuan untuk menjaga

kepentingan ekonomi
Wujud hubungan diplomatik dan
perdagangan

Melaka Ryukyu

Sultan Mansor Shah pernah

mengirim surat kepada raja Ryukyu
Wujud hubungan dagangan

Melaka - Gujerat

Penyebaran Islam oleh pedagang

Gujerat

Soalan Uji Minda

1

Sultan Mansor Shah pernah menghantar surat kepada Raja Ryukyu.

Mengapakah Sultan Mansor Shah berbuat demikian?

Untuk meminta bantuan menentang serangan Siam

Untuk menjalin hubungan diplomatik dan perdagangan

Untuk meminta Raja Ryukyu supaya memantau

kelakuan pedagangnya

Untuk meminta Raja Ryukyu memberi keistimewaan

perdagangan kepada pedagang Melaka.

2. Walaupun Siam merupakan musuh dalam selimut ,

Melaka tetap memelihara hubungan diplomatik
dengannya.
Apakah faedah Melaka menjaga hubungan tersebut?
A

Siam membekalkan tenaga buruh

Siam merupakan pembekal makanan

Siam membekalkan bekalan ubat-ubatan

kepada Melaka

Siam adalah negara penampan yang

mampu melindungi Melaka

3.
Melaka telah menjalin hubungan perdagangan dan diplomatik
dengan China.
Mengapakah hubungan tersebut dianggap penting bagi Melaka?
I
II
III
IV

Melaka diberi perlindungan oleh China

Kehadiran ramai pedagang Cina di Melaka
Siam dan Majapahit akan takut kepada Melaka
Pedagang Melaka diberi keistimewaan berdagang di China

A
B
C
D

I II dan III
I II dan IV
I III dan IV
II III dan IV

Cara penyebaran Islam di Melaka

1. Perkahwinan

Megat Iskandar Shah

kahwin dengan puteri raja
Pasai yang Islam

2. Mubaligh Arab

Disebarkan oleh Syeikh

Abdul Aziz dari Mekah

3. Pedagang Islam

Berniaga sambil
berdakwah

4. Sifat Islam

Adil, toleransi dan rasional

Kesannya Melaka menjadi

penting sebagai
pusat penyebaran agama Islam

tempat pertemuan ulama dan pendakwah

dari serata dunia

pusat kegiatan dakwah dengan menghantar

pendakwah ke luar Melaka.

Peranan Sultan Melaka dalam

perkembangan Islam
Menyediakan tempat tinggal kepada
pendakwah
Menyambut baik kedatangan Islam
Menggalakkan penyebaran Islam
Mewujudkan institusi agama
Menjadikan istana tempat aktiviti Islam
Amalkan nilai murni Islam di dalam
pemerintahan

an
a
m
i
er
Pen m oleh i
Isla -neger
eri an
g
e
n
uk
takl

Peranan
pemerintah
Melaka

Kegigihan
KegigihanMelaka
Melaka
menyebarkan
menyebarkanIslam
Islam
ke
keAsia
AsiaTenggara
Tenggara

Mela
ka
menj
ad
perda i pusat
g
antar angan
aban
gsa

Kegi
gi
mub han
ulam aligh,
a da
n ah
li

Perkahwinan
politik

ran
a
b
ye slam
n
e
P
a I kar
m
aga da as wa
a
kep han Ja
upa

Peta penyebaran Islam di Asia

Tenggara

Penaklukan
Melaka mempunyai tanah jajahan
taklukan yang luas
Kebanyakan raja negeri taklukan Melaka
memeluk Islam sebagai tanda taat setia
mereka kepada Melaka dan menjamin
keselamatan negeri

Peranan ahli agama

Penyebaran Islam dilakukan oleh
mubaligh, ulama dan ahli suf
Proses dakwah dilakukan secara
berhemah dan tiada paksaan, dapat
menarik minat rakyat memeluk agama
Islam

Perkahwinan politik
Perkahwinan politik di antara putera atau
puteri Sultan Melaka dengan putera atau
puteri kerajaan lain
Perkahwinan di antara puteri Sultan
Mansor Shah dengan putera raja Siak
turut menyebarkan Islam di Siak

Tentera upahan
Melaka mempunyai ramai tentera
upahan dari Jawa
Mereka memeluk Islam semasa bertugas
di Melaka dan menyebarkannya apabila
pulang ke tempat asal mereka

Perdagangan
Melaka sebagai pusat perdagangan
antarabangsa
Menjadi tumpuan ramai pedagang asing
Apabila pulang, mereka menyebarkan
Islam di tempat asal mereka

Peranan pemerintah
Memberi galakan dan dorongan kepada
pendakwah untuk menyebarkan Islam
Sultan Alauddin Riayat Shah pernah
menghantar ahli agama untuk mengajar
raja raja dari Pahang, Kampar dan
Inderagiri mengenai Islam

Ulama memainkan
peranan penting
di dalam
pentadbiran

Wujud institusi
kesultanan
menggantikan sistem
beraja

Kesan Pengaruh
agama Islam

Pengaruhi
kesenian dan
gaya hidup

Undang-undang
Islam di
laksanakan

Pendidikan berteras
Al Quran dan
Bahasa Melayu
Menjadi bahasa
ilmu

Tulisan jawi
digunakan
secara meluas

Pahang

Kedah

Siak

Kampar

1. Bagaimanakah caranya kerajaan Melaka

mengislamkan negeri-negeri yang disenaraikan di
atas?
A. Melalui hubungan perdagangan
B. Melalui perkahwinan kerabat diraja
C. Melalui usaha pendakwah-pendakwah
D. Melalui penaklukan oleh Bendahara Tun
Perak

Berkahwin dengan puteri Pasai

Memeluk Islam pada tahun 1414

2. Pernyataan di atas merujuk kepada

A. Seri Maharaja
B. Sultan Mansor Shah
C. Megat Iskandar Shah
D. Sultan Alauddin Riayat Shah

3. Agama Islam mudah diterima pada zaman Kesultanan

Melayu
Melaka.
Apakah nilai-nilai Islam yang menyebabkan hal di atas?
I Prinsipnya senang difahami
II Keutamaan diberi kepada golongan atasan
III Layanan istimewa yang diberi oleh pemimpin
IV Sifat agama yang meliputi semua aspek kehidupan
A.
B.
C.
D.

I, II dan III
I, II dan IV
I, III dan IV
II, III dan IV

Peranan istana sebagai pusat

ilmu

Tempat berkumpul golongan cerdik pandai

seperti jurutulis, pengarang dan ulama
Pusat terjemahan dan menyadur karya
sastera Arab dan Parsi
Tempat penghasilan undang-undang
Tempat menyimpan karya buku hasil
penulis tempatan dan asing
Tempat mengadakan perbincangan dan
perdebatan alim ulama tentang Islam

Tempat berkumpul cerdik

pandai
Jurutulis
1. Mengarang surat
rasmi raja
2. Menggubal perjanjian
3. Menjadi guru kepada
anak-anak raja

Pengarang
1. Mengarang sejarah
2. Menghasilkan
pelbagai jenis
kesussasteraan
3. Menyusun salasilah
raja
4. Mencatat diari istana

Karya sastera yang dihasilkan

Karya Melayu

Karya sastera terjemahan

- Hikayat Hang Tuah

- Hik. Amir Hamzah

- Hikayat Bayan Budiman

- Hik Iskandar Zulkarnain

Karya sastera saduran

Karya undang-undang

- Hik. Bulan Pecah

- Hukum Kanun Melaka

- Hik. Nabi Bercukur

- Undang-undang Laut Melaka

- Hik. Nabi Yusof

Islam mempengaruhi perkembangan

bahasa Melayu dan tulisan

1. Bahasa ilmu pengetahuan

2. Bahasa persuratan
3. Bahasa untuk menyampaikan dakwah
Islamaiah
4. Perkembangan tulisan jawi

Masjid

Surau

Madrasah

1. Ketiga-tiga bangunan di atas penting kerana

A. tempat pertemuan ulama-ulama
B. tempat diadakan majlis kesyukuran
C. tempat upacara berkhatan dijalankan
D. tempat terjemah dan kumpul kitab agama

Mencatat diari istana

Menyusun salasilah raja

2. Golongan manakah yang memainkan

peranan di atas ?
A. Ulama
B. Bomoh
C. Jurutulis
D. Pengarang

CARA-CARA PERLUASAN KUASA

1. PENAKLUKAN - Kampar dan Pahang
2. PERKAHWINAN - Pahang, Kelantan dan
Siak
3. MEMBERI BANTUAN KEPADA KERAJAAN
4. KERELAAN RAJA NEGERI LAIN MENJADI
NAUNGAN MELAKA

PENAKLUKAN
Pahang

Kampar dan

Tujuan :
Menjamin keselamatan , kemakmuran dan keutuhan
kerajaan Melaka

Faktor kejayaan:
- Kebijaksaan Sultan Melaka mengatur strategi
- Bantuan askar yang berani & sanggup berkorban

PERKAHWINAN

Putera dan puteri Sultan Melaka dikahwinkan

dengan putera dan puteri raja negeri lain
Contoh Pahang, Kelantan dan Siak
Perkahwinan dapat mengukuhkan hubungan
persaudaraan antara kedua-dua kerajaan

MEMBERI BANTUAN KEPADA

KERAJAAN LAIN
Kerajaan Melaka pernah membantu Raja
Pasai, Sultan Zainal Abidin yang hendak
digulingkan daripada takhta
Melaka pernah membantu Raja Pasai
mengalahkan kerajaan Aru yang
mengancam Pasai dan Melaka
Oleh itu, kekuasaan Melaka diakui oleh
Pasai walaupun kedua-duanya sama taraf

KERELAAN RAJA NEGERI LAIN

MENJADI NAUNGAN MELAKA

Ada antara pemerintah yang rela yang

bernaung di bawah pemerintahan Melaka
seperti Jambi dan Lingga
Raja-raja yang berada di bawah naungan
Melaka biasanya ditabalkan oleh raja
Melaka

KEBIJAKSAAN PEMIMPIN
SULTAN MUZAFFAR
SHAH
SULTAN MANSOR
SHAH
SULTAN ALAUDDIN
RIAYAT SHAH
BENDAHARA TUN
PERAK

SULTAN MUZAFFAR SHAH

Memulakan perluasan kuasa
Berjaya menguasai Pahang, Inderagiri
dan Kampar
Menghantar Tun Perak menentang
serangan Siam ke atas Melaka
Menjalin hubungan diplomatik dengan
China
Bijak menyelesaikan masalah antara
oarang Melayu dan India-Muslim

SULTAN MANSOR SHAH

Pengganti Sultan Muzzaffar

Shah

Berjaya menguasai Bernam

,Perak dan Siak

Berjaya menghalang Pahang, Kampar

Dan Inderagiri bebaskan diri
Dari Melaka

SULTAN ALAUDDIN RIAYAT

SHAH
Pengganti Sultan Muzzaffar Shah
Warak dan sangat mementingkan
pentadbiran negara
Seorang yang gagah
Sangat mengambil berat keamanan &
keselamatan dalam negeri (menyamar
sebagai rakyat biasa untuk membenteras
jenayah

BENDAHARA TUN PERAK

Bekas penghulu Klang dan berjaya menghalang
serangan Siam
1456, Tun Perak dilantik menjadi Bendahara
Dengan kebijaksaan Tun Perak , Siam akhirnya
berundur kerana menyangka tentera Melaka sangat
ramai
Berjaya menguasai Pahang
Sangat setia kepada sultan Melaka
Buktinya, tidak menuntut bela atas kematian
anaknya yang dibunuh Raja Muhammad
Tindak-tanduknya menjamin keamanan dan
mengekalkan taat setia

Kawasan Jajahan
Takluk
Klang, Bernam, Perak, dan
Jugra
Kampar, Inderagiri, dan Pahang
Lingga, Rokan, Tunggal dan Rupat

Bentuk Ufti

40 000 Calains
setahun
40 kati emas setahun
40 buah perahu dan
lancara bersama
hulubalang

S0ALAN UJI MINDA

Menggunakan perahu kecil
Mengikat jamung di pokok
bakau

Maklumat di atas adalah taktik Tun Perak yang

membawa kejayaan dalam menghadapi
serangan Siam.
Apakah faktor kejayaan tersebut?
A Kekuatan tentera
B Kelengkapan senjata
C Kemantapan strategi
D Kekukuhan pertahanan

Raja Muhammad iaitu putera Sultan Mansor Shah

telah membunuh Tun Besar, anak Bendahara Tun
Perak.
Apakah kesan daripada peristiwa tersebut?
A Penabalan Raja Muhammad di Pahang
B Raja Muhammad disingkirkan daripada jawatan
C Tun Perak menuntut bela terhadap Raja
Muhammad
D Hubungan Raja Muhammad dengan Tun Perak
menjadi renggang

CUBA LAGI !

Jambi
Lingga

Bagaimanakah Melaka meluaskan pengaruhnya

wilayah-wilayah di atas
A Penaklukan
B Perkahwinan
C Kerelaan pemerintah
D Campur tangan politik

TAHNIAH

KESIMPULAN
Usaha pemimpin yang telah membawa
pada kegemilangan Melaka haruslah
dihargai.
Sebagai rakyat kita hendaklah setia pada
raja dan negara serta mematuhi ajaran
agama.
Kita perlu mengamalkan toleransi
beragama dalam sebuah masyarakat
yang berbilang kaum.