KH NNG NG DNG CNG NGH THNG TIN

TRONG CNG TC THNG K

L Vn Dy
Vin Khoa hc Thng k

Cng ngh thng tin xm nhp vo nhiu lnh vc khoa hc v cuc sng
"thu hp" c khong cch khng gian v v rt ngn c thi gian cho nhiu loi
dch v khc nhau. Cng ngh thng tin pht trin em mt lung gi mi cho
cng tc thng k. T u nhng nm 1990 tr li y, mt lot cc hot ng thng
k c s thay i theo chiu hng tch cc: nhanh hn, hiu qu hn v st thc
hn. Trong bi ny bn ti kh nng v trin vng ng dng cng ngh thng tin
trong cc hot ng thng k.
I. Kh nng ng dng cng ngh thng tin trong cng tc thng k
Cng tc thng k bao gm ba mng cng vic chnh: thu thp thng tin; x l
v tng hp kt qu iu tra; phn tch v d bo cc hin tng kinh t, x hi.
Trong c ba mng cng vic trn ca ngnh Thng k cng ngh thng tin u c
th thm nhp v pht huy vai tr ca mnh.
1. Kh nng ng dng cng ngh thng tin trong cng tc thu thp thng
tin thng k
Thng tin thng k c thu thp t ba ngun c bn sau y:
a. T h thng bo co hnh chnh;
b. T bo co trc tip ca cc n v php nhn;
c. T iu tra thng k.
+ Bo co hnh chnh l mt ngun thng tin quan trng ca thng k. Theo
nh k, cc b, cc ngnh bo co kt qu hot ng v mi mt ca b, ngnh
mnh cho c quan thng k. Trn c s cc kt qu bo co ny c quan thng k
tng hp chung cho ton quc. Vi tnh cht cng vic nh vy c th ng dng
cng ngh thng tin "t ng ho" hot ng ny. Phng php lm ch n gin
l xy dng v chun ho cc biu mu bo co in t cc b, ngnh in thng
tin v gi v cho c quan thng k. c quan thng k c mt my ch c ci
t phn mm tip nhn, x l cc thng tin v tng hp thnh cc biu thng k
cn thit.
+ Tng t nh h thng bo co hnh chnh, cc n v php nhn bo co
trc tip kt qu hot ng ca mnh cho cc c quan chc nng nh nc (v d
nh cho cc c quan thu,). y l c s c c cc thng tin thng k cn
thit. y cng l c s p dng t tng "my tnh ho" cng tc thu thp thng
tin thng k. thc hin c tng ny c quan thng k cn phi hp vi cc
c quan chc nng khc ca nh nc thng nht xy dng cc biu bo thng k

in t p dng cho cc n v php nhn v theo nh k cc n v ny bo co

(qua mng) cho cc c quan chc nng v c quan thng k.
Thng thng cc bo co thu c khng y , v vy cc c quan thng
k cn nh gi mc y ca cc bo co dng ny trn c s p dng
cc hnh thc thu thp thng tin thng k khc (v d nh iu tra thng k) b
sung phn cn thiu. Vi cch thc lm nh vy s c s liu thng k thng
xuyn vi cht lng tng i cao. Cch lm ny c c quan thng k cc
nc nh Thy in, Thi Lan, Ba Lan, ng dng c kt qu tt.
+ iu tra thng k l mt vic lm thng xuyn ca cc c quan thng k.
C hai loi iu tra thng k thng c p dng thu thp s liu thng k.
l iu tra ton b v iu tra chn mu. Cht lng ca s liu thng k thu c t
iu tra thng k d bng phng php iu tra no cng ph thuc rt nhiu vo
danh sch cc n v c iu tra. i vi iu tra ton b, danh sch cc n v
iu tra thiu s liu iu tra s thp so vi thc t, danh sch cc n v iu tra
tha s liu iu tra thu c s thi qu so vi thc t. i vi iu tra chn mu
danh sch cc n v iu tra s c s dng lm dn chn mu. Danh sch ny
thiu hoc tha u lm cho kt qu thu c t mu suy rng cho tng th b
chch.
Cng ngh thng tin c th gip cho vic lp dn iu tra ngy mt hon chnh
v chnh xc. Mt khc, n cng gip cho chi ph cho cuc iu tra gim bt. Bi v
khi lu gi dn mu ca cuc iu tra trc, cuc iu tra sau s ch mt cng cp
nht li danh sch cc n v iu tra v v vy rt nhiu cng sc v tin ca so
vi phng n lp li danh sch sch ny. Vic lu gi nhng thng tin ny trn
bng my tnh s to thun li cho cng tc iu tra.
Tng iu tra dn s 1999 lu gi c danh sch cc a bn iu tra. Tuy
nhin, danh sch cc h ca cc a bn iu tra khng c lu trn my tnh (mi
ch lu trn giy). Mc du vy cng gip cho cc cuc iu tra nh "iu tra
mc sng dn c", "iu tra y t quc gia", c rt nhiu thun li trong khu thit
k iu tra ng thi gim c kinh ph cho cc cuc iu tra ny.
Cng ngh thng tin khng ch lm gim thi gian v tin ca trong khu lp
dn iu tra m cn c th tham gia vo khu chn mu. Cn b lp trnh cng vi
cn b thit k mu lp ra mt chng trnh chun cho php s dng my tnh
chn cc n v vo mu. Trong cc cuc iu tra mc sng dn c v iu tra y t
quc gia s dng my tnh chn cc n v vo mu. Cch lm lc tng
i n gin song cng tit kim c kh nhiu cng sc trong khu chn, ng
thi cng gip cho vic chn khch quan hn v khng b nhm ln.
2. Kh nng ng dng cng ngh thng tin trong cng tc x l v tng hp
s liu thng k
Trc y, khi cng ngh thng tin cha pht trin, vic x l, tng hp kt
qu iu tra thng k c tin hnh th cng, tn nhiu cng sc, tin ca v thi

gian. Khng nhng th kt qu tng hp thu c li thp. T khi p dng cng

ngh thng tin trong khu x l v tng hp s liu thng k, thi gian x l v tng
hp cho mt cuc iu tra c rt ngn ng k. Hn th na, s dng cc chng
trnh my tnh trong khu x l v tng hp s liu cn cho php nng cao c
cht lng s liu thng k thng qua cc chng trnh kim tra logic v sa li.
3. Kh nng ng dng cng ngh thng tin trong khu phn tch v d bo
thng k
Khi tin hnh phn tch kt qu cc cuc iu tra cn tnh ton nhiu ch tiu
thng k. Ngoi cc ch tiu thng k m t tng th, cn cn tnh cc ch tiu
thng k phn nh mi quan h gia cc yu t vi nhau. Khi cng ngh thng tin
cha c ng dng vo cng tc thng k vic tnh ton cc ch tiu thng k m
t (gi tr trung bnh, gi tr trung v,) v cc ch tiu thng k phn nh mi
quan h (h s tng quan, h s hi quy,) mt nhiu thi gian. Ngy nay nh c
cc chng trnh phn tch thng k (SPSS, SAS, STATA,) vic tnh ton tr
nn rt d dng. Hn th na, cc chng trnh my tnh phc v cho vic phn
tch kt qu cc cuc iu tra cn cho php s dng cc m hnh Kinh t lng
phc tp phn tch su mi quan h gia cc yu t c tin hnh nghin cu.
Vic lm nh vy trc y khng th thc hin c.
D bo thng k thng c tin hnh da vo cc chui s liu theo thi
gian v mt m hnh kinh t lng no . Trn c s cc chui s liu c cn
phi c lng cc thng s ca m hnh, tip theo l nh gi mc st thc ca
m hnh. Nu m hnh "t yu cu" mi s dng n d on. Khi cha ng
dng cng ngh thng tin vic lm ny rt mt thi gian v d gy nhm ln nu
khng kin tr th khng th lm c. T khi cng ngh thng tin pht trin vic
lm ny tr nn d dng. Hin nay trong cc chng trnh phn tch thng k (SPSS,
SAS, STATA,) mt s chng trnh hi quy tng quan cho cc dng hm nh
tuyn tnh (mt chiu v nhiu chiu), logistic, c ci t, ngi s dng ch
cn xc nh bin ph thuc v cc bin c lp ri chn cc m hnh thch hp khi
my tnh s cho ra kt qu c lng cc thng s ca m hnh. Mt iu quan
trng khc l chng trnh khng ch cho cc thng s ca m hnh m cn cho bit
lun cc ch tiu nh gi mc ph hp ca m hnh.
4. Kh nng p dng cng ngh thng tin trong cng tc lu tr, truyn a
thng tin.
a. Lu tr l mt hot ng kh quan trng ca cng tc thng k. nh k,
Tng cc Thng k phi ra mt s n phm c ni dung v s liu k tip ca cc
nm trc. Hn th na, kt qu ca cc cuc iu tra thng k rt cn c lu tr
theo thi gian gip cho vic thit k cc cuc iu tra khc tt hn ng thi
cng cho php so snh kt qu thu c ca cc cuc iu tra cc thi im khc
nhau. Cng ngh thng tin c th gip thc hin cc nh ny.

Trong thi gian qua cng vic ny c tin hnh ti Tng cc Thng k.
Mt s c s d liu thng k cng c xy dng nhm lu gi v phc v nhu
cu khai thc thng tin ca cc i tng s dng khc nhau.
b. Truyn a v ph bin thng tin, Tng cc Thng k c mng li
xung tn ti cp huyn. Hn th na, cc b, ngnh u c trch nhim cung
cp s liu thng k cho Tng cc Thng k. ng dng cng ngh thng tin vo
cng tc ny chc chn s nng cao c hiu sut cng tc cho Ngnh.
Trong thi gian qua hot ng truyn a thng tin c thc hin trong v
ngoi ngnh Thng k. Vic lm ny c tc dng thit thc ti cng tc ca cc
v thng k nghip v. Hn th na, mt trang WEB ca Tng cc Thng k ra
i gip cho vic ph bin thng tin thng k cho cc i tng dng tin khc nhau.
Cng ngh thng tin gip cho cng tc thng k khng ch dng li trong giao
lu trong nc m cn m rng ra th gii bn ngoi.
II. Mt s kin ngh nng cao vic ng dng cng ngh thng tin vo
cng tc thng k
Trong nhng nm qua Tng cc Thng k ng dng cng ngh thng tin
vo nhiu khu cng tc ca mnh v thu c nhiu kt qu kh quan, song kh
nng ng dng ca n vo cng tc ca ngnh vn cn ln. Chng ti cho rng
trong thi gian ti vic ng dng c hiu qu hn cn tin hnh cc cng vic sau
y:
1. Hon thin v xy dng mi cc mng li thu thp thng tin thng k
trong v ngoi ngnh. Cn nh gi li cc mng thu thp thng tin in t, tm ra
bt cp t hon thin v nng cao cht lng hot ng ca mng. Mt khc
cn xem xt xem lnh vc thng k no c th p dng phng php thu thp thng
tin thng qua ng mng in t trn c s xy dng cc mng li thu thp
thng tin ring.
2. Xy dng c s d liu ng (1) v cc h gia nh c thng tin thng
xuyn v mt s c trng ca cc h. Mt khc cng to ra mt dn iu tra cho
cc cuc iu tra chuyn su c lin quan n h gia nh. C s ny cn c cp
nht hai nm mt ln lun c dn iu tra mi.
3. Cng c, hon thin v m rng c s d liu ng v cc doanh nghip
nhm theo di s bin ng v s lng cng nh c c cc thng tin c bn v
cc doanh nghip phc v cho cng tc bo co thng xuyn. C s d liu v cc
doanh nghip cn c s dng lm dn cho cc cuc iu tra chuyn su v cc
doanh nghip. Trong c s d liu ny thng tin chi tit ca cc doanh nghip c t
50 cng nhn tr ln cn c cp nht thng xuyn. Cc thng tin ny s s dng
lm c s c lng cc ch tiu thng k hng thng, qu ca cc ngnh kinh t
khc nhau.

4. Hon thin cc c s d liu tnh(2) v kt qu ca cc cuc iu tra thng k

nh iu tra mc sng dn c, Tng iu tra dn s, v tip tc xy dng cc c
s d liu cho cc cuc iu tra s c tin hnh.
5. Phi hp vi cc c quan nh nc khc xy dng c s d liu lin ngnh
c thng tin thng xuyn phc v nhu cu cng tc thng k. V d, phi hp
vi Tng cc Hi quan xy dng c s d liu ng v xut nhp khu v xy dng
mng truyn a thng tin gc ny v Tng cc; phi hp vi B Gio dc v o
to xy dng c s s liu ng v s lng trng lp, gio vin, hc sinh cc cp;
phi hp vi B Cng an, B T php, xy dng c s d liu ng v tng cng
dn Vit nam (tng t nh chng minh th nhn dn) phc v cho vic tnh ton
dn s v qun l nhn khu, an ninh quc phng,
6. Trong thi gian qua Tng cc Thng k thng qua cc n v nh Trung tm
Tnh ton, V Thng k x hi Mi trng m nhiu lp tp hun v s dng cc
phn mm phn tch thng k nh SPSS, SAS, STATA, Tuy nhin do vic o
to mn thng k nc ta khng gii thiu nhiu v cc m hnh thng k ton
nn kh nng khai thc, s dng cc m hnh c sn trong cc phn mm phn tch
thng k b hn ch v vy trong thi gian ti khi Tng cc c iu kin m cc lp
tp hun v cc phn mm phn tch thng k nn phi hp thm cc bi ging v
cc m hnh thng k ton v cc bi ging v k thut kho st s liu thng k
trc khi thc hin x l tng hp.
7. Xy dng th vin in t nhm lu tr v ph bin thng tin thng k ti
cc i tng dng tin trong v ngoi nc
(1) C s d liu c cp nht nh k
(2) C s d liu khng thay i theo thi gian
Ti liu tham kho
1. Vin khoa hc thng k: "Thng tin khoa hc thng k", chuyn san Tin hc Thng k
1998.
2. Vin khoa hc thng k: "Thng tin khoa hc thng k", chuyn san Tin hc Thng k
1999.
3. Lut Thng k.
4. Tp ch Cng ngh Thng tin.
5. Tp ch PC World.