You are on page 1of 4

Mark T.

Gilderhus, History and Historians: A Historiographical


Introduction, Tarih ve Tarihiler Tarih Yazclna Giri, ev: Emine
Sonnur zcan, Birleik Yaynevi, Ankara 2011, ISBN:
9789944722650.
Tarih ve Tarihiler: Tarih Yazclna Giri

Gkhan Kanc
lkemizde son zamanlarda Tarihyazm1 ve Tarihin teorik ynlerine ynelik
almalar, eviri eserler balamnda ve giri niteliinde de olsa, giderek art gstermektedir.
Bu tarz almalar bizde daha henz emekleme aamasnda olduu iin Trkeye aktarlan her
yeni eseri, byk bir merak ve ilgiyle takip etme durumu sz konusu olmaktadr. Yine,
dilimize kazandrlan bahsi geen eserler az sayda olduklarndan byk bir titizlilikle ele
alnmal ve bilhassa bunlarn evirisini yaparken ok daha dikkatli olunmaldr.
2011 ylnn Nisan aynda ilk basks Birleik Yaynevinden kan Mark T.
Gilderhusun Tarih ve Tarihiler: Tarih Yazclna Giri isimli kitabn gnmz
Trkesine Emine Sonnur zcan aktarmtr. 184 sayfalk kitap, tarih metodolojisine ve
tarihyazmna ynelik bir takm giri mahiyetinde bilgiler iermektedir. Yazar, kitapta
tarihyazmn, tarihyazmnn tarihi erevesinde ele almtr, ancak Son Dnemdeki
Profesyonel Tarihilik, Kltr Savalar, Postmodernizm ve Dier Meseleler ve Okuma,
Yazma ve Aratrma balklarn tayan son blmde tarihsel almalara yeni yaklamlar
ieren popler dnce pratiklerine de yer vermitir. Kitap ilgili konular hakknda
derinlemesine bir inceleme ve yorumlamadan daha ziyade tarih, tarihi ve tarihyazmnn tarihi
ile ilgili yzeysel ve bilgilendirici bilgilerle donatlmtr. Blm sonlarnda verilen Okuma
Listeleri ise mevcut bilgiyi derinlemesine irdelemek isteyen aratrc-okuyucular iin olduka
yol gsterici olmutur. Kitabn tarihyazm, tarih felsefesi ve tarih metodolojisine ynelik genel
bir bilgilendirme ynne diyecek yok, ancak nasl ki, Tarihin Peinde2 isimli kitabnda John

Ar. Grv; Uak niversitesi Tarih Blm - Uak


Bu konuyla ilgili genel bir giri niteliinde, Ernst Breisachn Tarihyazm isimli kitabna gz atlabilir. Ernst
Breisach, Tarihyazm, (ev: Hlya Kocaoluk), Yap Kredi Yaynlar, stanbul 2009.
2
John Tosh, Tarihin Peinde, (ev: zden Arkan), Tarih Vakf Yurt Yaynlar, 3. Basm, stanbul 2008.
1

History Studies
Volume 3/2 2011

Mark T. Gilderhus, Tarih ve Tarihiler

414

Toshun, total bir tarihsel almaya ynelik bilgi yelpazesinin rneklemelerini ngiliz Tarihi
ile ilgili yapmas ok eletirilmise, ayn ekilde Tarih ve Tarihiler: Tarih Yazclna Giri
isimli kitapta da yazar Mark T. Gilderhusun, belki de Amerikal bir tarihi olmas vesilesiyle,
rneklemelerinin ounun Amerikan Tarihi ile ilgili olmas da, rneklemelerin erevesini dar
tutmas anlamnda eletirilebilir.
Gilderhusun bu kitab hi kukusuz bu alanla ilgili birtakm bilgiler verme misyonunu
yerine getirmektedir, ancak ne yazk ki, kitabn Trkeye aktarl konusunda olumlu
eylerden daha ziyade biraz ktmser bir tablo izmek durumunda kalacam. Zira kitabn
Trkeye aktarlmasnda byk hatalar sz konusudur. Bu eviri hatalarnn yanna kitabn
daha sonra titiz bir okumas veya da gzden geirilmesi yaplmadndan olsa gerek, editryal
hatalarda eklenince, kitabn okunmas mmkn hale gelmiyor.
Bylesi teorik ve metodolojik eserlerin Trkeye aktarlmasnda ok titiz davranlmas
gerekmektedir. nk bu tarz kitaplarn dili, ele alnan konu/konular itibaryla biraz felsefik
dirler. Bu bakmdan, konuya, teorik dnceye, tarih felsefesine, tarihyazm kuramlarna, ve
metodolojik yaklamlara iyice vakf olunmas gerekmektedir. Aksi halde en genelinden,
Edward Gibbonun o mehur The Decline and Fall of the Roman Empire isimli kitab,
Roma mparatorluunun Ykselii ve D eklinde yanl bir eviri olarak karmza
kar.3
Yaznn sonunda tablo halinde evirisi yanl yaplm baat kii ve yer isimlerinin
doru karlklarn vermeye gemeden nce birka ey sylemek yerinde olur kansndaym.
Her eyden nce kitabn evirisi, kitab okumay mmkn klmamaktadr. nk evirmen
belki de bu alana vakf olmadndan yazarn tam olarak ne demek istediini doru cmlelerle
Trkeye aktaramamtr. Bununla birlikte evirmen yine bu alana vakf olmadndan olsa
gerek daha nce evrilmi ve piyasada var olan kitaplardan habersiz olduu iin, kitapta geen
ok sayda mevcut eser isimlerinin evirilerini kendine gre yapmtr. Bu durum hem yanl
evirilere neden olmu hem de piyasada sz konusu kitaplarn iki evirisi varm gibi bir
alglanmaya sebep olmutur. Ayrca evirmen, kitapta geen tm eser adlarn evirerek,
gereksiz ve bir o kadar da hatal bir ie girimitir. Nitekim Trkeye evrilmi olan R.G.
Collingwoodun The Idea of History isimli kitab piyasada Tarih Tasarm4 olarak
bilinirken, burada Tarih Tasavvuru eklinde evrilmitir. Yine piyasada Georg G. Iggersin
Yirminci Yzylda Tarihyazm: Bilimsel Nesnellikten Postmodernizme 5 olarak bilinen
kitab, Bilimsel Objektiflikten Postmodern tirazlara eklinde evrilmitir. Ayrca evirmen
gerek Trkeye evrilmi, gerekse evrilmemi kitaplar yanl ve eksik evirmitir. Alun
Munslowun bilindik eserini Yapskmc Tarih6, Arnold Toynbeenin ok ses getiren
eserini Tarihi ncelemek7, Peter Gay ve Victor G. Wexlerin editrlnde hazrlanan
Historian at Work isimli kitabn nemli Tarihiler ve yine Peter Gayin Freud for
Historian Tarihilere Gre Freud eklinde evrilmitir. Kitapta bu tarz ok sayda yanl,
eksik ve atlanm eviri hatalar gze arpmaktadr. Bunun yan sra kitapta geen, ayn kitap
ya da eser isimlerinin de farkl farkl evrildii ou kez dikkati ekmektedir. Mesela evirmen
3

Gibbonun mehur eseri Trkeye, birka cilt halinde ,Roma mparatorluunun Gerileyi ve k Tarihi
olarak evrilmitir.
4
R.G.Collingwood, Tarih Tasarm, (ev: Kurtulu Diner), Dou Bat Yaynlar, Ankara 2007.
5
George G. Iggers, Yirminci Yzylda Tarihyazm: Bilimsel Nesnellikten Postmodernizme, (ev: Gl aal
Gven), Tarih Vakf Yurt Yaynlar, 3. Basm, stanbul 2011.
6
Alun Munslow, Tarihin Yapskm, (ev: Abdullah Ylmaz), Ayrnt Yaynlar, stanbul 2000.
7
Arnold Toynbee, Tarih Bilinci, (ev: Murat Belge), 2 cilt, Bate Kltr Yaynlar, stanbul 1978.
History Studies
Volume 3/2 2011

Gkhan Kanc

415

Joyce Appleby, Lynn Hunt ve Margaret Jacobun Telling the Truth about History isimli
kitabn, sayfa 92de, Tarihin Hakikatn Anlatmak olarak evirirken, ad geen kitabn adn
sayfa 109da Tarihte Gerei Anlatmak olarak evirmitir.
Kitapta, muhtemelen, baz gzden kam hususlar var, onlara da deinmek
gerekmektedir. Kitabn orijinal ad, kitabn i sayfasnda sadece History and Historians
olarak yazlmtr, ancak kitabn tam ad History and Historians: A Historiographical
Introduction eklindedir. Hi kukusuz evirmen ya da yayn evi kitabn alt baln dikkate
almayp, kitab yalnzca Tarih ve Tarihiler eklinde evirebilir /evirtebilir. Lakin kitap
Trkeye Tarih ve Tarihiler: Tarih Yazclna Giri eklinde aktarlmtr. Bununla
birlikte bir dier eksik ise, evirinin orijinal metninin kanc basksn gz nnde
bulundurarak yapldnn belirtilmemi olmasdr. nk Gilderhusun sz konusu kitabnn
orijinal nshas piyasada yedinci basksyla sattadr. Kitabn kapak resmine dair herhangi bir
bilginin verilmemi olmas da gzlerden kamamaktadr. nk kendi adma kitabn kapak
resmini ok beendim ve merak ettim, ancak herhangi bilgilendirici bir bilginin olmamasn da
bir eksiklik olarak deerlendiriyorum. Son olarak dizin konusunda birka ey sylemek
isterim. Kitabn en arka sayfalarnda bulunan dizin, biz aratrclar iin kimi zaman byk
kolaylklar salamaktadr, lakin dizin ok dikkatli ve titiz yaplmazsa, ilevini gerine getiremez
olur. Dizinde genellikle yer, kii, sava, nemli olaylar, tarihler vs gibi eyler yer alr ve bu
ynyle ie yarar. Lakin kitapta dizinde yer almas mmkn olmayan eyler vardr. rnein
gramer kurallar, evrimii a, tahsis, yksek lisans, literatr, aratrmac gibi
kelimelerin dizinde bulunmas aratrmaclara hibir ey ifade etmez. nk dizine gz atacak
bir kii, rnein aratrmac ya da serf kelimelerinin kitabn iinde geip gemediini
merak etmez, zira bu tarz kelimeler kitap ierisinde defalarca geebilecek kadar sradan
kelimelerdir.
Sonu olarak, bu tarz kitaplarn oalmasn arzu etmekle birlikte, gerek editr ve
evirmen ve gerekse de yaynevlerinin piyasaya karacaklar kitaplar ok dikkatle ve
titizlilikle gzden geirmeleri gerekmektedir. Bilhassa bylesi metodolojik ve teorik konular
ele alan kitaplar konunun uzmanlarndan ya da konuya vakf olanlardan gerek eviri gerekse
editryal konularda yardmlarn alarak piyasaya srmeleri, hem okuyucularn doru
bilgilendirilmesi hem de yaynevlerinin kitap satlarnn istenilen seviyede olmas asndan
ok nemlidir.
Aadaki tabloda birtakm yanl kelimelerin doru karlklarn vermeye altm.

YANLI
Peleponnes
Etyopya
Victoria
Halikarnasl Herodot
Punic Savalar
Assurnasirpal
Odisya
Daryus
Serhas

DORU
Peloponnesos
Etiyopya
Viktorya
Halikarnassoslu Herodotos
Pn ya da Kartaca Savalar
Aur-ban-apli ya da
Asurbanipal
Odysseia
Darius ya da Dareios
Kserkses (daha yaygn)
History Studies
Volume 3/2 2011

SAYFA
11
11
13
15
15
25
27
27
27

Mark T. Gilderhus, Tarih ve Tarihiler

Tukidides
Sallust
Livy
Plutarch
Kornelyus Takitus
Jl Sezar
Tiberyus
Augustin
I.Jstinyanus
Frederik I. Barbarosa
XIV.Kral Louis
Volter
Agustus
Marxist
Leopond von Ranke
Viladimir I. Lenin
Byk Alexander
Greenland
Yucatec
Robicon Nehri
Aristo
Linkoln
Brts
Holocaust
Pro-Nazi
Pushkin

416

Thukydides
Sallustius
Livius
Plutarkhos
Cornelius Tacitus
Julius Ceasar
Tiberius
Augustinus
I. Justinianus
Friedrich Barbarossa ya da I.
Friedrich
XIV.Louis
Voltaire
Augustus
Marksist
Leopold von Ranke
Vladimir Lenin
Byk skender
Grnland
Yucatn
Rubicon Nehri
Aristoteles
Lincoln
Brutus
Holokost
Nazi Yanllar
Pukin

History Studies
Volume 3/2 2011

30
30
31
31
31
31
31
34
37
38
49
50
53
66
67
79
81
84
84
100
105
105
106
108
110
111

You might also like