RODEN VO KRALSTVOTO MAKEDONIJA

Du{an Sinadinoski – Detroit

Amerikanskata dokumentacija za paso{i i patni ispravi otkriva mogu zanimlivi i va`ni podatoci
za makedonskite emigranti vo Amerika koji imale namera da patuvaat vo Makedonija pred
po~etokot na balkanskite vojni. Imaj}i vo vid kolku malku se znae za `ivotot na prvite
makedonci vo Amerika, taa dokumentacija, iako e so ograni~en skop, sepak sodr`i dovolno
podatoci za da ni ja odbele`i konturata na nivniot fizi~ki i op{estven karakter. Isto taka, nivnite
kratki biografii ni pomagaat da se zdobieme so edna nova slika za prvite makedonski iselenici vo
Amerika i koja temelno se razlikuva od dogmatskoto mnenije za na{eto iseleni{tvo. Vo sporedba
so makedonskite masovni iseluvawa vo Amerika posle Ilidenskoto vostanije pa se do
sedumdesetite godini od dvaesetiot vek, podatocite za prvite makedonski doselenici vo Amerika
nedvosmileno uka`uvaat deka tie makedonci prete`no bile pismeni i profesionalci.

Kako {to poka`uva amerikanskata paso{ka arhiva za periodot od 1795 do 1925 godina, prviot
makedonec {to pobaral i dobil amerikanski paso{ e Tomas Kinedenko. Tomas paso{ot go dobil
na 24 avgust 1866 godina, na ~etiriesetata godina od negoviot `ivot. Paso{ot mu bil izdaden vo
dr`avata Wu Jork. Vo nego pi{uva deka Tomas bil roden vo Makedonija vo 1826-ta godina i
deka bil naturaliziran amerikanski dr`avjanec. Toj bil 1.765m (5’9.5”) visok, imal visoko ~elo,
crni o~i i temna komplekcija, crna kosa, sredno {iroka usta, rimski nos i dolgo bledo lice. Za
nego svedo~el deka bil ~estit i primeren amerikanec nekoj si Demetrio Georgiadi.

Malku zbunuva toa {to imeto “Tomas Kinedenko” ne zvu~i makedonski i toa mo`ebi ostva
somnevawe kaj nekoi ~itateli deka Tomas ne bil makedonec. No vakvite somnevawa se produkt
na birokratskata standardizacija na balkanskite “dr`avni” imiwa i prezimiwa kako pokazateli na
gra|anskata nacionalna pripadnost. Vo slu~ajot so Tomas se raboti za makedonec koj otpatuval
vo Amerika koga vo balkanskite dr`avi upotrebata na prezime bila u{te retkost. Zatoa, skoro
kako po pravilo, imigrantite od balkanskite zemji kako prezime go prijavuvale tatkovoto ime.
Vzgora, amerikanskta netolerancija na stranskite imiwa i prezimiwa, naro~ito do pred vtorata
svetska vojna, gi primorala milionite emigranti koji se doselile vo Amerika vedna{ po doa|aweto
da gi zamenat so sli~ni engleski imiwa i prezimiwa. Va`no e da se napomene i toa deka
amerikanskite dr`avni slu`benici foneti~ki gi zapi{uvale imiwata, onaka kako {to tie gi ~ule i gi
pretuma~ile.

Sepak site ovie somwevawa deka Tomas mo`ebi ne bil Makedonec otp|aat koga }e gi sporedime
so podatocite za negoviot brat Georgio Kinedenko. Ovoj makedonec dal izjava vo biroto za
paso{i vo Wu Jork deka e roden vo Kralstvoto Makedonija, Imperijata na sultanot od Turcija.
Zo{to i po koja pri~ina Georgio go naglasil “Kralstvoto Makedonija” ostanuva tajna. Sepak,
negovata izjava ostanuva ovekove~ena i toa na Georgio nikoj pove}e nemo`e da mu go izbri{e.
Georgio bil roden na 27 avgust 1821 godina, bil so sredna viso~ina od 1.73m (5’8”), so visoko
~elo, kafeavi o~i, so golem nos i golema usta, so krupno i okruglo lice, kako i so crna kosa i
okrugla brada.

Tomas i Giorgio bile trgovci no ne pi{uva so {to trguvale. Se doznava deka dvajcata bra}a
izvesno vreme `iveele vo Avstro-ungarija od kade i dopatuvale vo Amerika, po se izgledi od
nekoji od jadranskite pristani{ta.
Roden vo Kralstvoto Makedonija Du{an Sinadinoski

Biografijata na Trajko Konstantin e mnogu zanimliva i pokazatelna. Ovoj makedonec dva pati se
vra}al nazad vo Makedonija. Prv pat se vratil vo 1884 godina. Vo negovata paso{ka aplikacija e
zavedono deka Trajko bil roden vo 1848 godina vo gradot [tip, Makedonija, Turcija vo Evropa.
Toj toga{ imal 37 godini i bil so nizok rast od 1.65m (5’5”) visok. Imal visoko ~elo, sivi o~i,
mala usta i {iroka brada, okruglo i belo lice, so {irok nos i temna kosa. Ziveel vo St. Pol,
Minesota.

Trajko ponovo patuval vo 1901 godina. Od ova patuvawe se doznava deka Trajko bil `enet za
Dora. Nivniot najmal sin Roj im se rodil vo Minesota dodeka }erkata Helen i sinovite Erl i
Viktor bile rodeni vo Varna, Bugarija. Trajko bi sve{tenik i nekolku godini se bavel so
misionerstvo vo gradot Rust~uk, dene{no Ruse. Pred nogovoto vra}awe vo Amerika, toj patuval
vo Carigrad kade potpolnil aplikacija za patna isparava. Iako toj dolgo vreme `iveel i rabotel vo
Bugariaja, toj pak go lociral [tip vo Makedonija a ne vo Bugarija. Ovoj pat Trajko izostavil da
navede deka Makedonija se nao|a vo Turcija.

Biografijata na Stanislav J. [umkov predstavuva svoevidna senzacija. Toj na 5 avgust 1903

godina, samo tri dena posle po~etokot na Ilindenskoto Vostanije, vo amerikanskata ambasada vo
Viena Stanislav pobaral paso{ za da patuva vo balkanskite zemji. Od tuka doznavame deka toj
bil roden vo Kru{evo, Makedonija na 25 februari 1868 godina. Emigriral vo Amerika 1885
godina preku Hamburg, i neprekidno `iveel vo Filadelfija, Pensilvenija. Tamu se zdobil so
amerikamsko dr`avjanstvo vo 1892 godina. Se doznava deka Stanislav bil trgovec. Inaku, toj bil
od sreden rast, so crna kosa i crni o~i. Imal {iroko ~elo, sredna usta i ovalno lice so ~etvrtaesta
brada.

Bitol~ankata Agnes Baird e mo`ebi edna od prvite amerikanki koja se rodena vo Makedonija. Vo
nejzinato barawe za patna viza pi{uva deka e rodena vo Manastir, Makedonija od tatko
amerikanec a koj bil misioner vo Bitola. Devojkata ne zanaela kolku dolgo nejziniot tatko
nameraval da `ivee vo Makedonija. Se doznava deka tatko i ja napu{til Amerika vo 1873 godina
a Agnes se rodila na 9 septemvri 1876 godina, po tri godini od negovoto doa|awe vo Makedonija.

Tetov~anecot Xejms Dimitre napi{al vo paso{ot deka po profesija bil elektri~ar, a toa sigurno go
svrstuva kako eden od prvite makedonski elektri~ari. Toj navel deka bil roden vo Kalkandelen
(Tetovo) vo 1890 godina. Tatko mu se vikal Mikael Mitru{ i bil roden vo Rumunija. Xejms
naglasil deka saka da patuva vo Tetovo za da ja vidi negovata vereni~ka i so nea zaedno da se
vratat nazad vo Portland, Oregon. Toj ne ka`uva kakov nakit donel za nea i {to i podaril na
strojni~icata, no mo`ebi nekoji od postarite tetov~ani slu{nale za taa qubov i }e se potsetat na toa
ubavo minato.

Spisokot na makedoncite so amerikanski paso{i ne zavr{uva tuka. Konstantin Stefnov ka`uva

deka bil roden vo Makedonija, Turcija vo Evropa na 25 april 1876 godina. Do{ol vo Amerika vo
juli 1894 godina i se do 1905 godina `iveel vo Wu Heven, Konektikat. Toj bil student.
Bitol~anecot Xon Lazar bil roden vo Monastir, dene{na Bitola, Makedonija na 5 mart 1878
godina. Emigrial vo Amerika vo 1900 godina i `iveel vo Filadelfia, Pensilvenija. Tamu toj
rabotel kako {e{irxija. Makedonecot Aristedes Dimokidis izjavil deka bil roden vo Melnik,
Makedonija na 2 maj 1826 godina a emigriral vo Amerika vo septemvri 1843 godina. Vo

2
Roden vo Kralstvoto Makedonija Du{an Sinadinoski

paso{ot mu pi{uva deka bil rudarski in`iner. Nekoj si A.G. Viliams zapi{al deka bil roden vo
1852 godina vo Sveta Katerina, Makedonija, Turcija, a vo Amerika dr`al poslati~arnica. Vo
Makedonija patuval vo 1909 godina.

Ovie nekolkumina makedonci se samo eden kratok del od nizata na prvite makedonici koji ja
napu{tile Makedonija i se doselile vo Amerika u{te vo devetnaesetiot vek. No zatoa pak tie ni
ostavile testament koj nedvosmisleno uka`uva deka ja ~uvstvuvale Makedonija kako cela i
edinstvena tatkovina. Bidej}i ovie makedonci uspeale da ja izbegnat `estokata indoktrinacija za
nivnata nacionalna pripadnost od strana na balkanskite {ovinisti~ki dr`avi, tie se kurturile od taa
naezda i ostanale da se ona {to od sekoga{ bile – makedonci.