POTANSİYOMETRİK KUVVETLİ ASİT-KUVVETLİ BAZ TİTRASYONU

DENEYİN AMACI: Elektrot potansiyellerin ölçülmesine dayanarak çözeltideki iyon

konsantrasyonunu saptamak ve titrasyon dönüm noktalarını bulmaktır.

Bu yöntemde pH metre olarak adlandırılan alet kullanılır.İçinde 1 M HCl emdirilmiş

platin elektrot bulunan cam elektrot vardır. İnce duvarlı cam ile kaplı ucunda elektriği ileten
özel bir cam dan yapılmıştır. Standart kalomel ile birlikte cam elektrot bir hücre oluşturur.
Sabit ısıda bu hücrenin elektromotor kuvveti tamamen cam elektrotun içinde bulunduğu
solüsyonun H+ iyonu konsantrasyonuna bağlıdır.

Potansiyometrik titrasyon yönteminin esası; reaksiyon sonunun E.M.K. değişmesinden

ve titrasyonu yapılacak çözeltiye indikatör elektrot denilen uygun bir elektrot daldırılarak bir
tuz köprüsü ile referans karşılaştırma elektrotuna bağlanmasıdır. Böylece pilin E.M.K. değeri
ölçülür.

Titrasyon işleminde 0,1N HCl çözeltisi üzerine 0,1N NaOH çözeltisi büretten 26 ml’ye
kadar 1’er ml olarak damlatıldı. Daha sonra 26’ dan 30’ ml ye kadar 0,5’ er ml aralıkla ilaveler
yapıldı. Dönüm noktasındaki sıçrama gözlemlenerek 30 ml’de deneye son verildi.

1
VERİLER:

NaOH
E.M.K.
SARFİYATI pH ∆E ∆V ∆E / ∆V ∆2E ∆2E / ∆V2
(mV)
(ml)
0 1,53 333 -3 1 -3 0 0
1 1,47 330 -3 1 -3 -10 -10
2 1,65 327 -13 1 -13 3 3
3 1,85 314 -10 1 -10 -11 -11
4 2,04 304 -21 1 -21 7 7
5 2,3 283 -14 1 -14 20 20
6 2,63 269 6 1 6 -3 -3
7 2,45 275 3 1 3 -8 -8
8 2,52 278 -5 1 -5 8 8
9 2,49 273 3 1 3 -9 -9
10 2,50 276 -6 1 -6 8 8
11 2,54 270 2 1 2 -8 -8
12 2,58 272 -6 1 -6 7 7
13 2,60 266 1 1 1 -7 -7
14 2,63 267 -6 1 -6 7 7
15 2,65 261 1 1 1 -10 -10
16 2,73 262 -9 1 -9 15 15
17 2,78 253 6 1 6 -13 -13
18 2,76 259 -7 1 -7 6 6
19 2,81 252 -1 1 -1 -5 -5
20 2,88 251 -6 1 -6 0 0
21 2,95 245 -6 1 -6 -1 -1
22 3,08 239 -7 1 -7 -11 -11
23 3,16 232 -16 1 -16 -368 -368
24 3,45 216 -384 1 -384 343 343
25 9,59 -168 -41 1 -41 -3 -3
26 10,36 -209 -44 1 -44 4 4
26,5 11,08 -253 -20 0,5 -40 -2 -4
27 10,78 -233 -21 0,5 -42 38 76
27,5 11,02 -254 -2 0,5 -4 -16 -32
28 11,12 -256 -10 0,5 -20 14 28
28,5 11,27 -266 -3 0,5 -6 -4 -8
29 11,32 -269 -5 0,5 -10 2 4
29,5 11,40 -274 -4 0,5 -8 4 8
30 11,44 -278 -2 0,5 -4 -4 -8

2
HESAPLAMALAR:

∆E için örnek hesaplama;

EMK2 – EMK1 = 330 – 333 = -3

∆V için örnek hesaplama;

V2 – V1 = 1 – 0 = 1

∆E / ∆V için örnek hesaplama;

∆E / ∆V = -3 / 1 = -3

∆2E için örnek hesaplama;

(∆E / ∆V)2 - (∆E / ∆V)1 = - 3 – ( - 3) = 0

∆2E / ∆V2 için örnek hesaplama;

∆2E / ∆V2 = -10 / 1 = -10

Deney sırasında elde edilen değerlerden ve yapılan hesaplamalardan elde edilen

sonuçlardan veri tablosu oluşturulmuştur.
Bu veriler kullanılarak el ile ve bilgisayar ile grafikler oluşturulmuştur. (El ile çizilen
grafikler eklerde verilmiştir)

PH - NaOH SARFİYATI GRAFİĞİ

14
12
10
8
PH

6
4
2
0
15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35
V (ml)

Grafik.1.Grafikten görüldüğü gibi dönüm noktası 24,5 ml dedir.

3
 EMK-NaOH SARFİYATI GRAFİĞİ

400
300
200
100
EMK

0
-100 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
-200
-300
-400
V (ml)

Grafik.2.Üsteki grafikte dönüm noktası 25,5 tir

∆E / ∆V - NaOH SARFİYATI GRAFİĞİ

50
0
-50 15 20 25 30 35
-100
-150
-200
E/

-250
V
∆

-300
-350
-400
-450
V (ml)

Grafik.3.Grafikten görüldüğü gibi dönüm noktası 24 ml dedir.

∆2E / ∆V2 - NaOH SARFİYATI GRAFİĞİ

400
300
200
100
0
-100 15 20 25 30 35
2E /

V2
∆

-200
-300
-400
-500
V (ml)

Grafik.4.Grafikten görüldüğü gibi dönüm noktası 23,5 ml dedir.

4
 YORUM:

Gerçekleştirdiğimiz potansiyometrik kuvvetli asit - kuvvetli baz titrasyonu deneyinde

elektrot potansiyellerinin ölçülmesine dayanarak çözeltideki iyon konsantrasyonunu
saptamak ve titrasyon dönüm noktalarını bulmak prensibinden yararlanıldı.

( H+ + Cl- ) + ( Na+ + OH- ) ( Na+ + Cl- ) +HOH

Titrasyonun başında ortamda % 100 iyonlaşan kuvvetli asit olan HCl bulunmaktadır. Bir
miktar kuvvetli baz NaOH ilave edilince nötralleşme reaksiyonu meydana gelecek ve H+
iyonu yerine iletkenliği düşük Na+ iyonları geçeceğinden iletkenlik düşer , pH her ilavede
yavaş yavaş yükselir. Baz ilavesi devam ettikçe iletkenlikteki düşme ve pH daki yükselme
devam eder.
Grafik.1.’de baz ilave edildikçe 24-25 ml arasında bir maksimum pH artışı gözlendi ve
daha sonra bu artışın yavaş yavaş olduğu gözlendi. Bu sonuçtan dönüm noktasının 24,5 ml de
olduğu anlaşılmıştır.

Grafik.2.’de baz ilave edildikçe 25-26 ml arasında bir maksimum EMK düşüşü
gözlendi.Bunun nedeni üstede açıklandığı gibi H+ iyonu yerine iletkenliği düşük Na+ iyonları
geçeceğinden EMK düşer. Daha sonra bu azalışın yavaş yavaş olduğu gözlendi. Bu sonuçtan
dönüm noktasının 25,5 ml de olduğu anlaşılmıştır.
Grafik.3.’de baz ilave edildikçe 24 ml’ de bir minimum gözlendi ve daha sonra baz ilave
edildikçe değerlerin önceki değerlerle aynı olduğu gözlendi. Bu sonuçtan dönüm noktasının
24 ml de olduğu anlaşılmıştır.

Grafik.4.’te baz ilave edildikçe 23 ml’ de bir minimum ve 24 ml de bir maksimum

gözlendi ve daha sonra baz ilave edildikçe değerlerin önceki değerlerle aynı olduğu gözlendi.
Bu sonuçtan dönüm noktasının 23,5 ml de olduğu anlaşılmıştır.

Hesaplamalar sonucunda istenilen grafikler çizildi. Sonuç olarak; potansiyometrik

kuvvetli asit-kuvvetli baz titrasyonu ile çözeltideki iyon konsantrasyonu ve titrasyon dönüm
noktaları saptandı.