Kahulugan ng Wika

Ang wika ay bahagi ng ating kultura. Ang wika bilang kultura ay koliktibong kaban
ng karanasan ng tao sa tiyak na lugar at panahon ng kaniyang kasaysayan. Sa
isang wika makikilala ng bayan ang kanyang kultura at matututuhan niya itong
angkinin at ipagmalaki.
Ang wika ay mabisang kasangkapan ng tao sa pakikipag-unawaan sa kanyang
kapwa Ito ay biyayang galing sa Diyos upang ipaabot ng tao ang kanyang iniisip,
nadarama, nakikita at nararanasan sa kanyang kapaligirang ginagalawan.
Samakatuwid, ito ay isang daan sa pakikipagsapalaran at pagsulong ng bansa sa
ibat ibang aspeto ng buhay.
Ang wika ay isang sistematikong balangkas ng mga sinasalitang tunog na pinipili at
isinasaayos sa paraang arbitraryo upang magamit ng mga taong may iisang kultura.
(Henry Gleason)
Itinuturing ang wika bilang saplot ng kaisipan; gayunman, mas angkop marahil
sabihing ang wika ay ang saplot-kalamnan, ang mismong katawan ng kasipan.
(Thomas Caryle)
Ang wika ay isang kalipunan ng mga salita at ang pamamaraan ng pagsasamasama ng mga ito para magkaunawaan o makipagkomyunikeyt ang isang grupo ng
mga tao. (Pamela Constantino at Galileo Zafra)
Kahalagahan ng Wika
Mahalaga ang wika sapagkat:
1. ito ang midyum sa pakikipagtalastasan o komunikasyon;
2. ginagamit ito upang malinaw at efektivong maipahayag ang damdamin at
kaisipan ng tao;
3. sumasalamin ito sa kultura at panahong kanyang kinabibilangan;
4. at isa itong mabuting kasangkapan sa pagpapalaganap ng kaalaman.
May ibat ibang katangian ang wika
1. Ang wika ay likas at katutubo, kasabay ito ng tao sa pagsilang sa mundo
2. May kayarian at nakabubuo ng marming salitang may mga kahulugan ang isang
wika
3. May pagbabago ang wika, di napipigilan para umunlad
4. May sariling kakanyahang di-inaasahan, ang wika ay nalilikha ng tao upang
ilahad ang
nais ipakahulugan sa kanyang mga kaisipan (nanghihiram sa ibang wika upang
makaagapay sa mga pagbabagong nagaganap sa kapaligiran)

5. May kahulugan ang salita na batay sa taglay na ponolohiya, palatunugan at diin

6. Nauuri ang wika sa kaanyuan, kaantasan, ponolohiya at kalikasan.

Iba pang mga katangian ng wika:

1. Ang wika ay isang masistemang balangkas dahil ito ay binubuo ng mga
makabuluhang tunog (fonema) na kapag pinagsama-sama sa makabuluhang
sikwens ay makalilikha ng mga salita (morfema) na bumabagay sa iba pang mga
salita (semantiks) upang makabuo ng mga pangungusap. Ang pangungusap ay may
istraktyur (sintaks) na nagiging basehan sa pagpapakahulugan sa paggamit ng
wika.
a. Ponolohiya o fonoloji pag-aaral ng fonema o ponema; ang fonema ay
tawag sa
makabuluhang yunit ng binibigkas na tunog sa isang wika. Halimbawa ay ang
mga
fonemang /l/, /u/, /m/, /i/, /p/, /a/ at /t/ na kung pagsama-samahin sa
makabuluhang
ayos ay mabubuo ang salitang [lumipat].
b. Morpolohiya o morfoloji pag-aaral ng morfema; ang morfema ay tawag
sa
pinamakamaliit na makabuluhang yunit ng salita sa isang wika. Sa Filipino ang
tatlong
uri ng morfema ay ang salitang-ugat, panlapi at fonema.
Salitang-ugat = tao, laba, saya, bulaklak, singsing, doktor, dentista
Panlapi = mag-, -in-, -um-, -an/-han
Fonema = a
*tauhan, maglaba, doktora
c. Sintaksis pag-aaral ng sintaks; sintaks ay ang tawag sa formasyon ng mga
pangungusap sa isang wika. Sa Filipino, maaaring mauna ang paksa sa
panaguri at
posible namang pagbaligtaran ito. Samantalang sa Ingles laging nauuna ang
paksa.
Hal. Mataas ang puno.
Ang puno ay mataas.
The tree is tall. (hindi maaaring Tall is the tree. o Tall the tree.)

d. Semantiks pag-aaral ng relasyon ng salita sa bawat isa sa iisang

pangungusap;
ang mga salita sa pagbuo ng pangungusap ay bumabagay sa iba pang salita
sa
pangungusap upang maging malinaw ang nais ipahayag.
Hal. Inakyat niya ang puno.
Umakyat siya sa puno.
Makikita na nang ginamit ang pandiwang [inakyat] ang panghalip ng aktor
sa
pangungusap ay [niya] at ang pantukoy sa paksa ay [ang]. Samantalang
sa
ikalawang pangungusap ang pandiwa ay napalitan ng [umakyat] kaya
nakaapekto
ito sa panghalip ng aktor na datiy [niya] ngayoy [siya] na. Imbis na
pantukoy na
[ang] ay napalitan na ng pang-ukol na [sa]. Nagkaiba na ang kahulugan
ng
dalawang pangungusap.
2. Ang wika ay binubuo ng mga tunog. Upang magamit nang mabuti ang wika,
kailangang maipagsama-sama ang mga binibigkas na tunog upang makalikha ng
mga salita. (Tingnan ang ponolohiya)
3. Ang wika ay arbitraryo. Lahat ng wika ay napagkakasunduan ng mga gumagamit
nito. Alam ng mga Ilokano na kapag sinabing [balay], bahay ang tinutukoy nito. Sa
Chavacano naman ay [casa] kapag nais tukuyin ang bahay at [bay] naman sa
Tausug samantalang [house] sa Ingles. Kung sakaling hindi naintindihan ng isang
tao ang isang salita o pangungusap ng isang wika, nangangahulugan na hindi siya
bahagi ng kasunduang pangkaunawaan. Ngunit kung pag-aaralan at matututunan
niya ang wika, nangangahulugang sumasang-ayon siya sa kasunduan ukol sa
naturang wika.
4. Ang wika ay may kakanyahan. Lahat ng wika ay may sariling set ng palatunugan,
leksikon at istrukturang panggramatika. May katangian ang isang wika na komon sa
ibang wika samantalang may katangian namang natatangi sa bawat wika.
Halimbawa:
Wikang Swahili atanipena (magugustuhan niya ako)
Wikang Filipino Opo, po
Wikang Subanon gmangga (mangga)
Wikang Ingles girl/girls (batang babae/mga batang babae)
Wikang Tausug tibua (hampasin mo), pugaa (pigain mo)

Wikang French Francois (pangngalan /fransh-wa/)

Mapapansin sa wikang Swahili (isang wika sa Kanlurang Afrika) isang salita
lamang
ngunit katumbas na ng isang buong pangungusap na yunik sa wikang ito. Sa
Filipino
lamang matatagpuan ang mga salitang opo at po bilang paggalang. Sa Subanon
naman,
mayroong di pangkaraniwang ayos ng mga fonema gaya ng di-kompatibol na
dalawang
magkasunod na katinig sa iisang pantig na wala sa karamihang wika. Sa Ingles
naman,
isang fonema lamang ang idinagdag ngunit nagdudulot ng makabuluhang
pagbabago.
Sa Tausug naman ang pagkabit ng fonemang /a/ ay nagdudulot na ng paggawa
sa kilos
na saad ng salitang-ugat. Sa French naman, mayroon silang natatanging sistema
sa
pagbigkas ng mga tunog pangwika.
5. Ang wika ay buhay o dinamiko. Patuloy na nagbabago at yumayaman ang wika.
Nagbabagu-bago ang kahulugan ng isang salita na dumaragdag naman sa leksikon
ng wika.
Halimbawa: BOMBA
Kahulugan:
a. Pampasabog
b. Igipan ng tubig mula sa lupa
c. Kagamitan sa palalagay ng hangin
d. Bansag sa malalaswa at mapanghalay na larawan at pelikula
e. Sikreto o baho ng mga kilalang tao
6. Lahat ng wika ay nanghihiram. Humihiram ang wika ng fonema at morfema mula
sa ibang wika kayat itoy patuloy na umuunlad. Gaya sa Chavacano, binibigkas na
ang ka na hiniram sa Visaya bilang kapalit ng tu at bo. Ang Filipino ay madalas
manghiram gaya ng paghiram sa mga salitang [jip, jus at edukasyon] na mula sa
Ingles na [juice], [jip] at Kastilang [educaion].
7. Ang wika at kultura ay magkabuhol at hindi maaaring paghiwalayin. Maraming
salita na hindi maisalin sapagkat wala silang katumbas sa ibang wika. Dahil sa
ganitong pagkakataon, napipilitang humiram ng salita mula sa isang wika sapagkat
hindi komon ang salita sa kultura ng wikang patutunguhan. Halimbawa, walang
katumbas ang /malong/ sa Tagalog sapagkat hindi bahagi ng kultura ng mga
Tagalog ang salitang ito. Ang /lamaw/ naman ng Cebuano ay hindi rin

matutumbasan sapagkat iba ang paraan ng paghahanda ng buko ng mga Cebuano

sa iba pang komunidad sa bansa.
8. Ang wika ay bahagi ng karamihang anyo/uri ng komunikasyon. Sa komunikasyon
ng mga pipi, hindi wika ang kanilang ginagamit kundi mga kilos. Hindi wika ang
kanilang midyum sapagkat hindi nito taglay ang katangian ng isang ganap na wika.
9. Nasusulat ang wika. Bawat tunog ay sinasagisag ng mga titik o letra ng alfabeto.
Ang tunog na bi ay sinasagisag ng titik na b. Ang simbolong m ay sumasagisag
sa tunog na em.
10. May level o antas ang wika.
Antas ng Wika
1. formal at di-formal di-formal na wika ang wikang ginagamit ng tao sa ka-edad
samantalang formal naman ang wikang gingamit ng tao sa nakatataas o
nakatatanda
2. lingua franca wikang ginagamit ng karamihan sa isang bansa; sa Pilipinas ang
Filipino ang lingua franca ng mga tao
3. lalawiganin mga wikang ginagamit ng mga tao sa lalawigan gaya ng
Chavacano, Tausug, Cebuano, Ilonggo, Visaya at iba pa. Hindi talamak ang
paggamit sa isang bansa ng mga wikang lalawiganin ngunit nagsasadya ito ng
implikasyon ng kultura ng isang lalawigan
4. kolokyal - ito ay ang pakikibagay ng wika sa taong gumagamit nito. Kadalasan
napaiikli ang mga salita ngunit napagkakasunduan ang pagpapaikli nito.
Halimbawa: /tena/ para sa 'tara na', /pre/ para sa 'pare'
5. balbal o pangkalye wikang ginagamit ng tao na halos likha-likha lamang at
may kanya-kanyang kahulugan gaya ng wika ng mga tambay at bakla halimbawa
ang mga salitang eklavush, erpat at ermat at cheverloo.
6. edukado/malalim wikang ginagamit sa panitikan, sa mga paaralan at
pamantasan, sa gobyerno, sa korte at iba pang venyung profesyunal
Ang wika ay nahahati sa ibat ibang katigorya sa antas na ginagamit ng tao
batay sa kanyang pagkatao, sa lipunang kanyang ginagalawan, lugar na tinitirhan,
panahon, katayuan at okasyong dinadaluhan.

Pormal - Ito ay antas ng wika na istandard at kinikilala/ginagamit ng nakararami.

Pambansa. Ito ay ginagamit ng karaniwang manunulat sa aklat at

pambalarila
para sa paaralan at pamahalaan
Halimbawa:
Asawa, Anak, Tahanan

Pampanitikan o panretorika. Ito ay ginagamit ng mga malikhain

manunulat.
Ang mga salita ay karaniwang malalim, makulay at masining.
Halimbawa:
Kahati sa buhay
Bunga ng pag-ibig
Pusod ng pagmamahalan
Impormal. Ito ay antas ng wika na karaniwan, palasak, pang araw-araw, madalas
gamitin sa pakikipag-usap at pakikipagtalastasan.

Lalawiganin. Ito ay gamitin ng mga tao sa particular na pook o lalawigan,

makikilala ito sa kakaibang tono o punto.

Halimbawa:
Papanaw ka na ? (Aalis ka na?)
Nakain ka na? (Kumain ka na?)
Buang! (Baliw!)
Kolokyal. Pang araw-araw na salita, maaring may kagaspangan nang kaunti,
maari rin itor refinado ayon sa kung sino ang nagsasalita. Ang pagpapaikli ng isa,
dalawa o higit pang titik sa salita.
Halimbawa:
Nasan, pa`no,sakin,kelan
Meron ka bang dala?

Balbal. Sa Ingles ito ay slang. Nagkakaroon ng sariling codes, mababa ang

antas
na ito; ikalawa sa antas bulgar.
Halimbawa:
Chicks (dalagang bata pa)
Orange (beinte pesos)
Pinoy (Pilipino)
Karaniwang paraan ng pagbuo ng salitang balbal:

1. Paghango sa mga
salitang katutubo
Halimbawa:
Gurang (matanda)
Bayot (bakla)
Barat (kuripot)
2. Panghihiram sa mga
wikang banyaga
Halimbawa:
Epek (effect)
Futbol (naalis, natalsik)
Tong (wheels)
3. Pagbibigay ng
kahulugan ng salitang
tagalog
Halimbawa:
Buwaya (crocodiles
greedy)
Bata (child girlfriend)
Durog (powdered
high in addiction)
Papa (father lover)
4. Pagpapaikli
Halimbawa:
Pakialam paki
Tiyak tyak
5. Pagbabaliktad
Buong Salita
Halimbawa:
Etned bente
Kita atik

Kulang kulongbisi
Papantig
Halimbawa:
Dehin hindi
Ngetpa Panget
Tipar Parti
6. Paggamit ng
Akronim
Halimbawa:
G get, nauunawaan
US under de saya
7. Pagpapalit ng Pantig
Halimbawa:
Lagpak Palpak Bigo
Torpe Tyope torpe,
naduwag

11. Kumbinasyon
Pagbabaligtad
at Pagdaragdag
Halimbawa:
Hiya Yahi Dyahi
Pagpapaikli at pagPilipino
Halimbawa:
Pino Pinoy
Mestiso Tiso, Tisoy
Pagpapaikli at
Pagbabaligtad
Halimbawa:
Pantalon Talon Lonta
Sigarilyo Siyo Yosi

8. Paghahalo ng salita
Halimbawa:
Bow na lang ng bow
Mag-jr (joy riding)
Mag-gimik
Mag-MU

Panghihiram at
Pagpapaikli
Halimbawa:
Security Sikyo
Brain Damage Brenda

9. Paggamit ng Bilang
Halimbawa:
45 pumutok
1433 I love you too
50-50 naghihingalo

Panghihiram at
Pagdaragdag
Halimbawa:
Get Gets/Getsing
Cry Crayola

10. Pagdaragdag
Halimbawa:
Puti isputing

Varyasyon ng Wika
1. Dayalek/ Dayalekto
-pagkakaiba iba o baryasyon sa loob ng isang particular na wika.
-wikang sinasalita ng isang neyographical.
Hal: pakiurong nga po ang plato (Bulacan hugasan)
pakiurong nga po ang plato (Maynila iusog)
2. Idyolek
-nakagawiang pamamaraan sa pagsasalita ng isang individual o ng isang pangkat
ng mga
tao. ( uri ng wikang ginagamit at iba pa)
-Individwal na estilo ng paggamit ng isang tao sa kanyang wika.
Hal: Tagalog Bakit?
Batangas Bakit ga?
Bataan bakit ah?
3. Sosyolek
-baryasyon ng wika batay sa katayuan sa lipunan ng nagsasalita o sa pangkat na
kanyang
kinabibilangan.
-may kinalaman sa katayuang sosyo-ekonomiko ng nagsasalita
Hal: Wika ng mag-aaral
Wika ng matanda
4. Register
-isang baryasyon sa wika na may kaugnayan sa taong nagsasalit o gumagamit ng
wika.
-mas madalas nakikita/nagagamit sa isang particular na disiplina.
-pagkakaroon ng pagbabago ng wika sa taong nagsasalit o gumagamit ng wika
ayon sa:
a. Tono ng kausap o tagapakinig (tenor of discourse) naaayon ang wika sa
sino ang
nag-uusap.
b. Paksa ng pinag-uusapan (field of discourse) batay sa larangan na
tinatalakay at sa
panahon.
c. Paraan o paano nag-uusap ( mode of discourse) pasalita o pasulat
pagtalima sa

mga panunturan dapat sundin batay sa uri ng piniling paraan ng paguusap.