Copyright 2009. Cihan Yaynlar. All rights reserved.

. May not be reproduced in any form without permission from the publisher, except fair uses permitted under
U.S. or applicable copyright law.

YEDNC MAM
HZ.MSA KZIM (R.A.)
mam Cafer-i Sadk Hazretlerinin sevgili olu Musa Kzm Hazretleri, H.128 (M.745) tarihinde Mekke ile Medine arasnda Ebvada dnyaya geldi. Annesi Hamdedir. Safln timsali olarak grld iin HamidetlMusaffa lakabyla mehur olmutur.

Knyesi: Ebul Hasandr.

Lakaplar: El-Kzm, Es-Salih, Sbir, Emindir...
Yznn nak u yazdan ibaretti: El Mlk Lillah. Vahdehu
Abbasi halifeleri Muhammed Mehdi ve Harun Reid
zamanlarnda yaam, bu idarecilerin eitli basklarna
mruz kalmtr.

lim, Fzl, Cmert

Msa Kzm Hazretleri zamann en limi, en cmerdi,
en ikram sahibi idi.
Tpk ceddi mam Ali (r.a.), Zeynelbidin ve dier
imamlar gibi, Medine fakirlerini aratrr, ihtiyalarn
karlar, onlarn kapsna kadar srtnda erzak tar, ama
yzn gizler, kimse kim olduunu bilmezdi. htiya sahiplerine keseler ierisinde, tam ihtiyalar kadar para verirdi.

109

EBSCO Publishing : eBook Collection (EBSCOhost) - printed on 6/5/2015 3:56 PM via BILKENT
UNIVERSITY
AN: 652860 ; Bozgeyik, Burhan, Dikmen, Mehmet, Hiperlink (Firm).; 12 imam ve alevilik
Account: bilkent

Copyright 2009. Cihan Yaynlar. All rights reserved. May not be reproduced in any form without permission from the publisher, except fair uses permitted under
U.S. or applicable copyright law.

12 MAM VE ALEVLK

Gzel ahlk timsali olan Musa Kzm, geceleri ibadetle geirir, gndzleri oru tutar ve ilimle megul olurdu.
Kzkardei onun bir gnn u ekilde anlatmaktadr:
O yats namazn kld zaman, Allahu Telya
hamd eder ve du eder, bu hli gece bitinceye kadar devam ederdi. Gece bitince, tekrar kalkar, sabah namazn
klard. Sonra bir miktar zikr ile, Allahu Telay anmakla
megul olur, bu durumu gne douncaya kadar devam
ederdi. Sonra, kuluk vaktine kadar oturur. Daha sonra
hazrlanr, dilerini misvaklar, zeval ncesine kadar uyurdu. Uykudan uyannca abdest alr, le namazn klar,
daha sonra ikindiye kadar namaz klar, ikindi namazndan sonra kbleye doru dnerek, akam namazna kadar
Allahu Telay zikrederdi. Sonra tekrar, akam ile yats
aras namaz klard. Bu onun her gnk deti idi.
Msa Kzm ifrat derecesinde hilm sahibiydi. Kendisine hakaret edenleri de affettii iin Kzm (hiddeti yenen) denilmitir.
Btn gayesi ilim renmek, rendiklerini talep
edenlere retmekti.
Siyasetle hi mi hi megul olmad halde Abbasi halifeleri onun glgesinden korkmu, her zaman onu gz
hapsinde tutmu, zaman zaman da zindana attrmlard.

Ryadaki ihtar
Abbasi hkmdar Muhammed Mehdi, Musa Kzm
Hazretlerini zindana attrmt. Bir gn ryasnda Hz.
Aliyi (r.a.)grd. mam Ali kendisine, Kuran- Kerimden
melen; Demek ki, idreyi ele alrsanz, hemen yeryznde fesat karacak ve akrabalk balarn kesip atacaksnz. melindeki Muhammed suresinin 22. yet-i
kerimesini okumutu.
Bu rya zerine Muhammed Mehdi, mam Musa Kzm Hazretlerini hapisten karttrd ve Medineye dnmelerine izin verdi. Abbasi Meliklerinden Harun Reid de

110

EBSCO Publishing : eBook Collection (EBSCOhost) - printed on 6/5/2015 3:56 PM via BILKENT
UNIVERSITY
AN: 652860 ; Bozgeyik, Burhan, Dikmen, Mehmet, Hiperlink (Firm).; 12 imam ve alevilik
Account: bilkent

Copyright 2009. Cihan Yaynlar. All rights reserved. May not be reproduced in any form without permission from the publisher, except fair uses permitted under
U.S. or applicable copyright law.

12 MAM VE ALEVLK

Musa Kzm Hazretlerini bir trl rahat brakmamtr.

H.179 tarihinde Umreye giden Harun Reid, dnte Medineye uram, Musa Kzm Hazretlerini zincire vurdurarak Badata gtrm ve hapsettirmitir.
Musa Kzm Hazretleri H.183 (M. 799) tarihinde hapishanede vefat etmitir. Bir rivayete gre, kendisine, hapishanede zorla zehirli hurma yedirilmi, bu kuvvetli zehrin tesiriyle gn ar hasta olmu, nc gn ehid
olmutur. Mezar Badattadr. Kzmiyye denilen mekanda dokuzuncu imam Muhammed Cevad ile birlikte
medfundur.

Kerametleri
Musa Kzm Hazretlerini seven ve ondan istifade eden
limlerden akk-i Belh Hazretleri onunla tanmasn ve
grd kermetlerini u ekilde naklediyor:
Hacca gidiyordum. Friziyyeye vardm, orada, gzel
yzl, buday benizli, yn elbiseli, ba sarkl ve ayanda naln bulunan bir gen grdm. nsanlardan ayr bir
yerde yalnz oturuyordu. Kendi kendime; Bunun tasavvuf talebesinden olmas lazmdr, bu yolda mslmanlardan ayr duruyor, gidip biraz ar konuaym da bu
iten vazgesin dedim. Yanna yaklanca, bana: Ey akk diye hitap ederek, melen:Zandan ok saknnz,
zr bz zanlar gnahtr buyrulan Hucurt sresi 12.
yet-i kerimesini okudu. Bir tarafa doru gitti. Kendi kendime; Bu bir slih kii olmal, adm ve kalbimdekini
bildi dedim. Arkasndan, helallaym diye gittim. Ne kadar hzl yrdysem yetiemedim. Baka bir konak yerinde onu yine grdm. Namaz klyordu. Btn zlar
titriyor, gzlerinden yalar akyordu. Namazn bitirsin de
helallaaym dedim. Namazn bitirdi. Yanna yaklatm.
Bana; Ey akk! diyerek, melen; Ben tvbe eden,
mn edip slih ameller ileyen ve sonra doru yolu
bulan kimseleri elbette affederim buyrulan Th suresi 82. yet-i kerimesini okudu. Beni brakp uzaklat.

111

EBSCO Publishing : eBook Collection (EBSCOhost) - printed on 6/5/2015 3:56 PM via BILKENT
UNIVERSITY
AN: 652860 ; Bozgeyik, Burhan, Dikmen, Mehmet, Hiperlink (Firm).; 12 imam ve alevilik
Account: bilkent

Copyright 2009. Cihan Yaynlar. All rights reserved. May not be reproduced in any form without permission from the publisher, except fair uses permitted under
U.S. or applicable copyright law.

12 MAM VE ALEVLK

Kendi kendime; Bu gen yksek bir vel olmal, ikinci

defa ismimi ve kalbimdekini bildi. dedim.
Baka bir konak yerinde yine onu grdm. Bir kuyunun banda, elindeki ksa ipli kova ile su karmak istiyordu.Kova suya dt. Ellerini kaldrp; Ya Rabbi! Sen
benim Rabbimsin, su aadadr. Kuvvet sendedir, su
imek istiyorum. diye du etti. Kuyudaki su ykseldi.
Elini uzatp kovasn doldurdu. Abdest alp drt rekat namaz kld. Bir kum ynna doru gitti. Eliyle kumlar kovann iine dkt. alkalayp iti. Yanna gidip selam verdim. Selamm ald. Hak Telnn sana ihsan ettii nmetlerin fazlasndan bana da tattr. dedim. Hak telnn nmetleri ak veya gizli her zaman bize gelir. Hak
telya hsn- zanda bulun! deyip, kovasn bana verdi. inde kavrulmu buday ile eker vard. Kovann iine koyup alkalad kum onun kermeti ile yiyecek hline gelmiti. Ondan daha lezzetli birey yememitim, yedim ve doydum. Mekkeye gelinceye kadar onu bir daha
gremedim. Mekkede gece yars namaza durmutu. Tam
bir hu ile inleyip alard. Btn gece byle devam etti.
Sabah oldu, Namaz klp tavaf edip dar kt. Arkasnda
hizmetiler vard. nsanlar etrafna toplandlar. Bu zat
kimdir? diye sordum. Ms bin Cfer bin Muhammed
bin Ali bin Hseyindir dediler. Yolda bu zttan yle
yle acib haller grdm dedim. Bu hller bu seyyid
iin acip deildir dediler.

Hapishanede iken...
Harun Reid, Mus Kzm Hazretlerini Badatta hapsettirmiti. mam zamn talebeleri Ebu Yusuf ile Ebu
Muhammed geceleyin ziyaretine gittiler. lmi ve fazileti btn slam dnyasna yaylan Musa Kzm Hazretlerini
merak etmilerdi. Onun ilim sahasndaki durumunu renmek istiyorlard.
Bir ara hapishane grevlisi geldi. Nbetim bitti, yarn
geleceim. Ne ihtiyacn varsa syle, getireyim! dedi.

112

EBSCO Publishing : eBook Collection (EBSCOhost) - printed on 6/5/2015 3:56 PM via BILKENT
UNIVERSITY
AN: 652860 ; Bozgeyik, Burhan, Dikmen, Mehmet, Hiperlink (Firm).; 12 imam ve alevilik
Account: bilkent

Copyright 2009. Cihan Yaynlar. All rights reserved. May not be reproduced in any form without permission from the publisher, except fair uses permitted under
U.S. or applicable copyright law.

12 MAM VE ALEVLK

Musa Kzm Hazretleri ona, htiyacm yok! dedi.

Musa Kzm, daha sonra ziyaretilerine dnerek yle dedi:
Ben bu adama hayret ediyorum. Yarn dneceini
zannediyor ve ihtiyalarm soruyor. Halbuki onun
eceli gelmitir ve yarn lecektir.
Bu szler zerine hayrete den iki lim, Biz; bu zt, zhir ilimlerden imtihan etmek istedik. Bu ise, btn
ilimden bize haber veriyor. Bu szn deneyelim. diyerek
kalkp gittiler. O hapishane grevlisinin evinin yaknna
bir nbeti koydular ve ona; Bu evde bir ey grdn
zaman, gelip bize haber ver! dediler.
Gece yars evden bir alama sesi ykseldi. Nbeti
gelip haber verdi. mam Eb Yusuf ve Ebu Muhammed
eybn geldii zaman ev sahibinin ldn grdler.
Bu hadise zerine Musa Kzm Hazretlerine kar hrmetleri daha da artt.

Tavsiyeleri-bretli szleri
Musa Kzm Hazretleri, lmn isteyen bir adam
grnce, ona, Sizinle Cenb- Hak arasnda bir dostluk
ve yaknlk m vardr ki, ksa zamanda ona varmay istersin. diye sordu.
Adam Hayr cevabn verince, yleyse, senin ona
kar ilediin gnahlardan fazla iyiliklerin mi vardr
da, korkmadan ona gitmeyi istersin? diye tekrar sordu.
Adam yine, Hayr deyince, bu defa, O halde, ncelikle seni huzuruna kabul etmesi iin ona yalvar,
sonra da seni dvet edince huzuruna gidersin diye nasihatta bulundu.
Rivayet edilir ki, Msa Kzm hazretleri Mescid-i Nebevye girip, gecenin ilk vaktinde secdeye vard. Sabaha
kadar secdede yle dedii duyuldu:

113

EBSCO Publishing : eBook Collection (EBSCOhost) - printed on 6/5/2015 3:56 PM via BILKENT
UNIVERSITY
AN: 652860 ; Bozgeyik, Burhan, Dikmen, Mehmet, Hiperlink (Firm).; 12 imam ve alevilik
Account: bilkent

Copyright 2009. Cihan Yaynlar. All rights reserved. May not be reproduced in any form without permission from the publisher, except fair uses permitted under
U.S. or applicable copyright law.

12 MAM VE ALEVLK

Y Rabbi! Gnahm ok, fakat senin affn byk.

En ok yapt dus uydu:
Ya Rabbi! lm nnda rahatl, hesap zamannda da senin affn dilerim!
Gzel szlerinden bazlar:
Cahiller arasnda yaayan limler garip saylr.
Tenhada bir kiiye t veren, onu kazanm olur.
Halk arasnda t veren onu knam olur.
hireti seven, dnyadan gelen belalar sabrla karlar.
Acelecilii terk etmek, yapaca ilerde bakalarna
danmak ve azmettiinde Allaha tevekkl etmek, kiiye
yakan stn hasletlerdir.
Ziraat, yumuak toprakta olur. Tan zerinde deil. Bylece ilim ve hikmet de alak gnllerde olur. Mustekbirlerin kalbinde deil.
55 yanda vefat eden Musa Kzm Hazretlerinin 37
evlad olmutur.

Zindan-Saray imtihan
mrnn mhim ksm, idarecilerin ar basks, gzetlemesi altnda ve zindanlarda geen Ms Kzm Hazretleri, halinden hi mi hi ikayeti olmamtr. O dier
Ehl-i Beyt gibi hak dv uruna ileye tlipti. Ona zulmedenler ise sarayda gnn gn ediyordu.
Bu dnyada ekseriyetle byle olmutur. Hakka bel
balayanlar ve hakk stn tutmaya alanlar ile ekmi, Hakka sava aanlar ise zevk safa ierisinde yaamlardr. Ancak bu dnyann bir de ebed olan ksm
vardr. Oradaki hayata nazaran bu dnyadaki hayat, gz
ap kapayncaya kadar geen zamandan da ksadr. Mhim olan hiret hayatndaki saadeti kazandracak davranlarda bulunmaktr.

114

EBSCO Publishing : eBook Collection (EBSCOhost) - printed on 6/5/2015 3:56 PM via BILKENT
UNIVERSITY
AN: 652860 ; Bozgeyik, Burhan, Dikmen, Mehmet, Hiperlink (Firm).; 12 imam ve alevilik
Account: bilkent

Copyright 2009. Cihan Yaynlar. All rights reserved. May not be reproduced in any form without permission from the publisher, except fair uses permitted under
U.S. or applicable copyright law.

12 MAM VE ALEVLK

mam Musa Kzm Hazretleri, hapishanede iken Harun Reide yazd mektupta ite bu gerei hatrlatarak
yle demekteydi:
Benden bel ve musibet son bulmayacak, buna
karlk, sen de daima rahatlk ve genilik ierisinde
olacaksn. Yalnz unu unutma; sonu gelmeyen hirete sen de, ben de gideceiz.

115

EBSCO Publishing : eBook Collection (EBSCOhost) - printed on 6/5/2015 3:56 PM via BILKENT
UNIVERSITY
AN: 652860 ; Bozgeyik, Burhan, Dikmen, Mehmet, Hiperlink (Firm).; 12 imam ve alevilik
Account: bilkent

Copyright 2009. Cihan Yaynlar. All rights reserved. May not be reproduced in any form without permission from the publisher, except fair uses permitted under
U.S. or applicable copyright law.

SEKZNC MAM
Hz. AL RIZA (R.A.)

mam Musa Kzm Hazretlerinin olu olan, mam Ali

Rza, H.153te (M.770) Medine-i Mnevverede dnyaya geldi.
Knyesi: Ebl Hasandr.

Lakaplar: Rza (honutluk, memnunluk verici, harkesin rzln kazanan), Essbir (Sabreden), El-Veli (ermi, eren, dost, bir ocuun btn davranlarndan mesul kii)dir.
Yznn zerinde; Habibullah yazl idi.
Musa Kzm Hazretlerinin hususi terbiyesi altnda yetien mam Ali Rza ok gen yata, zamann en byk
limlerinden oldu ve yirmi yalarnda iken fetva vermeye
balad. Kendisine ne sorulursa cevap verirdi.
ok cmertti. ok ibadet eder, ok oru tutar, herkese iyilik ederdi.
Musa Kzm hayatta iken oluAli Rzaya 30 bin dinara satn ald, Yesiriyedeki iftliini balamt. Ali Rza, babasnn brakt bu serveti, Allah rzas iin harcad. Fakirlere, muhtalara datt. Bin tane kle satn alarak Allah rzas iin onlar azad etti.

116

EBSCO Publishing : eBook Collection (EBSCOhost) - printed on 6/5/2015 3:56 PM via BILKENT
UNIVERSITY
AN: 652860 ; Bozgeyik, Burhan, Dikmen, Mehmet, Hiperlink (Firm).; 12 imam ve alevilik
Account: bilkent

Copyright 2009. Cihan Yaynlar. All rights reserved. May not be reproduced in any form without permission from the publisher, except fair uses permitted under
U.S. or applicable copyright law.

12 MAM VE ALEVLK

Gzel ahlk timsali

slm ilimleri mkemmel ekilde renen mam Ali
Rza, slamn gzelliklerinin aynas gibiydi. Gzel ahlk
timsaliydi. Medinenin fakirlerine gizlice yardm yapar,
herkese iyi davranrd.
Bir adam kendisine; Vallahi yeryznde senden daha erefli atalar olan yoktur deyince, u cevab vermiti:
Onlarn erefleri takvalarndandr. Allaha taat da
onlarn nasipleridir.
Bu ekilde son derece mtevzi idi. stnln soyla-sopla deil, takva ile olduunu her zaman dile getirirdi.
Bir defasnda yine birisi kendisine, Vallahi sen insanlarn
en hayrlssndeyince, Hz.mam ona u ibretli cevab verdi:
Yahu, yemin etme!Benden daha hayrllar, en muttaki olan, Allahtan en ok korkan ve Ona en ok taatta
bulunandr. Vallahi u yet ortadan kalkm deil ki...dedi ve Hucurat suresinin 113. yetini okudu. Melen: Ey
insanlar! Biz sizi bir erkek ve bir kadndan yarattk ve birbirinizi tanmanz iin sizi milletlere ve kabilelere ayrdk.
Allah katnda en stn olannz, gnahlarndan en ok
korunannzdr. Allah her eyi bilendir ve her eyden haberdar olandr.
mam Ali Rza, misafirleri olmad zaman, hizmetileriyle birlikte yemek yerdi. Szyle hi kimseyi incitmemiti. Hi kimsenin szn kesmezdi. Beraberce toplanp
oturduklar kiilerin huzurunda hibir zaman ayaklarn
uzatmam ve dayanp kaslarak oturmamtr. Hibir zaman kahkaha ile glmemi, sadece tebessm etmitir.

Veliahd oluu
Abbasi Halifelerinden Memun, mam Ali Rzaya son
derece hrmet gstermi, kendisini srarla Merve dvet

117

EBSCO Publishing : eBook Collection (EBSCOhost) - printed on 6/5/2015 3:56 PM via BILKENT
UNIVERSITY
AN: 652860 ; Bozgeyik, Burhan, Dikmen, Mehmet, Hiperlink (Firm).; 12 imam ve alevilik
Account: bilkent

Copyright 2009. Cihan Yaynlar. All rights reserved. May not be reproduced in any form without permission from the publisher, except fair uses permitted under
U.S. or applicable copyright law.

12 MAM VE ALEVLK

etmitir. (Harun Reid lke idaresini iki olu arasnda bltrmt. Dounun idaresini, merkezi Merv olmak
zere Memuna;Batnn idaresini, merkezi Badad olmak
zere Emine vermiti.) Memunla Emin arasndaki saltanat kavgasndan galip kan Memun olmutu.
Memun bu kavgadan galip kt taktirde Ehl-i
Beytten en uygun zat veliaht ilan edeceine dir adakta
bulunmutu. Adan yerine getirmek iin mam Ali Rzaya veliahtlk teklif etti.
Ali Rza Hazretleri bu teklifi kabul etmedi. Ama
Memun srarlyd. Israrlar artk icbar noktasna gelip
dayanmt. mam Ali Rza, arnar Merve gitti.
Memun halkn huzurunda, kz mm Habibeyi
mam Ali Rza ile nikahladn ve mam kendisine veliaht
yaptn ilan etti. Bastrd paralarn zerine u yazy
yazdrd:
Mminlerin Emiri ve Halifesi El-Memun ve Mslmanlarn mam Ali Rza

Bayram namazna gidii

Memun H.202 yl Ramazan aynn sonlarnda
(M.818), mam Ali Rzaya bayram namaz kldrmasn
teklif etti. mam bu teklifi kabul etmediyse de, Memunun
srar zerine kabullendi, ancak kendi detine gre bayram namazna gideceini belirtti.
Namaza gitmeden nce gusl abdesti alan, en gzel
elbisesini giyen mam Ali Rza bana da beyaz bir sark
sard. Heybetli bir grnts vard.
Evinin nne maher bir kalabalk toplanmt.
mam baa geti, kalabalk ta pei sra yrmeye balad.
mam bir mddet yryor, sonra durarak Allahu Ekber
diye tekbir getiriyordu. Cemaat da hep bir azdan tekbir
getiriyordu. Bu kalabala katlanlarn says gittike artyor, dolaysiyle tekbir sesleri her yan inletiyordu. Bir ara

118

EBSCO Publishing : eBook Collection (EBSCOhost) - printed on 6/5/2015 3:56 PM via BILKENT
UNIVERSITY
AN: 652860 ; Bozgeyik, Burhan, Dikmen, Mehmet, Hiperlink (Firm).; 12 imam ve alevilik
Account: bilkent

Copyright 2009. Cihan Yaynlar. All rights reserved. May not be reproduced in any form without permission from the publisher, except fair uses permitted under
U.S. or applicable copyright law.

12 MAM VE ALEVLK

ylesine heybetli bir manzara yaanmaya balad ki, oradakiler gzyalarn zaptedemediler. Evlerin duvarlar,
aalar, dalar da tekbirlere itirak etmeye balamt.
deta btn ehir ve ehrin btn dalar, talar, aalar imamla birlikte yrmeye balam gibiydi...
Memunun adamlar koarak durumu kendisine anlatnca Memun telaa kapld. Adamlarn gndererek, geri dnmesini, namaz da her zaman kldran kiinin kldrmasn istedi. Bunun zerine mam geri dnd. Halk ta
byk bir znt ierisinde dald.
mam Ali Rzann veliahd ilan edilmesinden holanmayan Abbasilerin ileri gelenleri bir darbe yaparak Badatta idareyi ele geirmi ve Memunun amcas olu brahimi tahta oturtmulard. Memun bir ordu ile birlikte
Horasandan hareket etmi, silerin cezasn vermi, kap gizlenen brahimi affettiini aklamt.

mamn vefat
mam Ali Rza Hazretleri, Memun ile birlikte seferde
iken, Horasann tarih Tus ehrine yakn bir kyde rahatszland. (Bir rivayete gre yemeine zehir katld.) mam,
M.883te burada vefat etti. Cenaze namazn Memun kldrd.
mam Ali Rzann medfun olduu yer, daha sonra byyerek kocaman bir ehir oldu. Buras imdi rann
Tahrandan sonra en byk ehri olan Meheddir.
mam Ali Rzann soyu, olu Muhammed Cevaddan
devam etmitir.

rnek davranlar-Kerametleri
mam Ali Rza, abdestsiz hi gezmez, gece boyunca
ard arda abdest alarak namaz klard.
ok merhametliydi. Bir gn Halife Memun ile otururlarken, Memun bir adamn boynunu vurdurmak ister.
mam Ali Rzaya bu konuda ne dndn sorar.

119

EBSCO Publishing : eBook Collection (EBSCOhost) - printed on 6/5/2015 3:56 PM via BILKENT
UNIVERSITY
AN: 652860 ; Bozgeyik, Burhan, Dikmen, Mehmet, Hiperlink (Firm).; 12 imam ve alevilik
Account: bilkent

Copyright 2009. Cihan Yaynlar. All rights reserved. May not be reproduced in any form without permission from the publisher, except fair uses permitted under
U.S. or applicable copyright law.

12 MAM VE ALEVLK

mam ona yle der:

Ben derim ki, onu ldrtmekle elinize birey gemez!
Ama onu affetmekle ancak erefiniz artar! Bunun zerine Memun o adam affeder.
mam AliRza Hazretleri, keramet ehli bir zatt. Bir
gn bir dostuna bakp; Hi kimsenin elinden kurtulamayaca ie (yani lme) hazrlk yap ve vasiyetini yazdr,
buyurdu. gn sonra o zat vefat etti.

Ryada trif edilen ila

Tccarn biri dil tutukluundan dolay konumada
glk ekiyordu. Kendi kendine: mam Ali Rza Hazretleri, Allah Resulnn torunudur. Huzuruna varaym da
benim dilime bir ila tavsiye etsin diye dnd.
O gece ryasnda mam Ali Rzay grd. Kendisine
yle diyordu:
Kimyon, kekik ve tuzu su ile kartr, 2-3 kere aznda alkala, ifa bulursun!
Tccar zat, uyandnda ryasn hatrlad. Ama rya
deyip fazla ehemmiyet vermedi. Hz.mamn huzuruna gidip halini arzettiinde, ondan u cevab ald:
Senin dilinin ilac, sana ryanda sylenmedi
mi?
Tccar zat, ryada kendine trif edilen ilac birka
kere kullannca konumas hemen dzeldi.

kiz ocuklarn isimleri

Bekir bn-i Muhammed, mam Ali Rzann bir kerametini u ekilde naklediyor:
Bir gn mam Ali Rzaya gittiimde bana, Ey Bekir,
yeni doan ocuklarndan birine Muhammed, dierine de
mm Amr ismini ver dedi. Kfeye memleketime dnnce, daha eve gitmeden, biri kz, biri erkek, ikiz ocuklar-

120

EBSCO Publishing : eBook Collection (EBSCOhost) - printed on 6/5/2015 3:56 PM via BILKENT
UNIVERSITY
AN: 652860 ; Bozgeyik, Burhan, Dikmen, Mehmet, Hiperlink (Firm).; 12 imam ve alevilik
Account: bilkent

Copyright 2009. Cihan Yaynlar. All rights reserved. May not be reproduced in any form without permission from the publisher, except fair uses permitted under
U.S. or applicable copyright law.

12 MAM VE ALEVLK

mn doduunu sylediler. mamHazretlerinin keramet ve

tavsiyelerine uyarak, onlara dedii isimleri verdim. Daha
sonra zihnimi kurcaladndan, anneme bu ad sordum.
Annem; Bu isim, benim annemin ad idi dedi.

Sual sormadan cevap ald

Bir zat, bir mektup yazarak, baz suallerini mam Ali
Rza Hz.lerine arzetmek istemiti. Mektubu yazd. Hz.
mamn evinin nne vardnda ok kimsenin orada
beklemekte olduunu grd.
Bu kalabalkta grp Hz.mama bu mektubu vermem mmkn olmaz, diye dnd.
znt ile oradan ayrlaca srada, bir hizmeti evden dar karak kendisini ismiyle ard:
Bu kd Hz.mam size gnderdi, dedi. O zat, kd
ald. Bakp okuduunda elindeki mektupta sorduu suallerin cevaplar olduunu hayret iinde grd.

Hikmetli szleri
mam Ali Rza Hz.lerinin hikmet dolu szlerinden bazlar yledir:
Akll kii, yeterinden daha az ile yaayan ve her an
lme hazr olan kiidir. Kanaat insan koruyan bir zrhtr. almak ise dnya ehline kul olmaktan insan kurtarr. Kerim insan, alaklara el amayan kiidir.
Herkesin dostu akldr; cehalet de dmandr.
Emin kii sana hinlik etmemitir. Aksine sen hin olana
emniyet etmisindir. nsanlara sevgi beslemek akln yarsdr. phesiz Allah dedikodudan, mal ziyan etmekten ve
yerli yersiz ok sual sormaktan honut olmaz.
Bir yudum su ile bile olsa akrabalk ban koparma. Akrabalk ban korumann en stn derecesi onu
zmemektir. nk Allahn kitabnda sadakalarnz
minnet ve znt vererek boa gidermeyiniz buyurul-

121

EBSCO Publishing : eBook Collection (EBSCOhost) - printed on 6/5/2015 3:56 PM via BILKENT
UNIVERSITY
AN: 652860 ; Bozgeyik, Burhan, Dikmen, Mehmet, Hiperlink (Firm).; 12 imam ve alevilik
Account: bilkent

Copyright 2009. Cihan Yaynlar. All rights reserved. May not be reproduced in any form without permission from the publisher, except fair uses permitted under
U.S. or applicable copyright law.

12 MAM VE ALEVLK

maktadr.
Sabrl olmak ve susmak dini anlamann almetlerindendir.
Bir defasnda mam Ali Rzaya Nasl sabahladn? diye sorulunca yle cevap verdi:
Ecelime bir para daha yaklaarak, ilediim kayda
gemi olarak, lm tepemizde Cehennem gerimizde ve
bize ne yaplacan bilmez halde.

122

EBSCO Publishing : eBook Collection (EBSCOhost) - printed on 6/5/2015 3:56 PM via BILKENT
UNIVERSITY
AN: 652860 ; Bozgeyik, Burhan, Dikmen, Mehmet, Hiperlink (Firm).; 12 imam ve alevilik
Account: bilkent

Copyright 2009. Cihan Yaynlar. All rights reserved. May not be reproduced in any form without permission from the publisher, except fair uses permitted under
U.S. or applicable copyright law.

DOKUZUNCU MAM
Hz. MUHAMMED CEVAD
(TAKY) (R.A.)

mam Ali Rzann olu olan Muhammedl Cevad,

H.195te (M.811) Medine-i Mnevverede dnyaya geldi.
Knyesi:Ebu Caferdir.

Lakaplar:Cevad (cmert, eli ak), Taki (Gnahtan,

haramdan kanan), Kaan- Necip (Hkmdarl temiz)dir.
Yznde; Nimel-Kadiru Allah yazl idi.
Abbasi idarecileri Memun ve Mutasm devirlerinde
yaad. Babas mam Ali Rza vefat ettiinde sekiz yandayd. Annesi Sebike Hatun, Peygamber Efendimizin zevcelerinden Hz.Mariyenin (r.a.)kavmindendir.

Memunun saraynda
Halife Memun, Muhammed Cevad ilk defa Medinede grm, terbiyesine, anlayna ve ilmine hayran
kalmt. Muhammed Cevad 15-16 yalarnda iken
Memun onu srarla Badada dvet etti. Niyeti onu kz
mml-Fazl ile evlendirmekti. Abbasi ileri gelenleri ilk
bata Badata gelen Muhammed Cevad kmsemilerdi.
Memunun huzurunda btn mehur limlerin bu-

123

EBSCO Publishing : eBook Collection (EBSCOhost) - printed on 6/5/2015 3:56 PM via BILKENT
UNIVERSITY
AN: 652860 ; Bozgeyik, Burhan, Dikmen, Mehmet, Hiperlink (Firm).; 12 imam ve alevilik
Account: bilkent

Copyright 2009. Cihan Yaynlar. All rights reserved. May not be reproduced in any form without permission from the publisher, except fair uses permitted under
U.S. or applicable copyright law.

12 MAM VE ALEVLK

lunduu bir Mecliste bir mnazara yapld. Bata Kaaziil

Kuzat (Kadlarn kads)Yahya b. Eksem olmak zere btn limler eitli sorular sordular. Muhammed Cevad bu
fkr sorulara hepsini de hayrette brakan mkemmel cevaplar verdi. Bunun zerine hepsi de onun ilmini ve faziletini takdir ettiler.
Memunun kz ile evlenen Muhammed Cevad daha
sonra hanm ile birlikteMedineye dnd.
Memunun lmnden sonra baa geen Mutasm
da onu srarlaBadada dvet etti. Muhammed Cevadn
bu ikinci Badat ziyareti Abbasi ileri gelenlerini huzursuz
etti.

Arslanlar dokunmuyor
Bir gn Mutasmn yanna giden bir kadn Ben eriflerdenim dedi. Yani seyyid olduunu syledi. Bunun
zerine Mutasm,
Bunun gerek olduunu kime soralm? dedi. Ona,
Muhammed Cevada soralm! dediler. Bunun zerine
Muhammed Cevad Hz.lerine sordular. mam Muhammed
Cevad yle dedi: Allah canavarlara seyyidlere dokunmay haram klmtr. Canavarlar seyyidlere dokunamaz. Siz
arslanlar zerine saln, seyyidse onu yemez!
Bunu iiten kadn, Ben iddimdan vazgetim. Seyyid
deilim! demi ve kaarcasna saraydan uzaklamtr.
Mutasmn aklna mam Muhammed Cevad da snamak geldi. Saraynda besledii arslanlar gnlerce a
braktrd.Daha sonra onlar Muhammed Cevadn geecei baheye braktrd. mam saraya dvet etti. Btn kaplar kapattrmt.
Muhammed Cevad Hz.leri kendisine gsterilen kapdan sarayn avlusuna girdi. Gnlerdir a olan ve devaml
kkremekte olan arslanlar onu grr grmez seslerini
kestiler.
Muhammed Cevad baheden geti, merdivenlerden

124

EBSCO Publishing : eBook Collection (EBSCOhost) - printed on 6/5/2015 3:56 PM via BILKENT
UNIVERSITY
AN: 652860 ; Bozgeyik, Burhan, Dikmen, Mehmet, Hiperlink (Firm).; 12 imam ve alevilik
Account: bilkent