Ebscohost 21

Copyright 2010. lgi Kltr Sanat Yaynclk. All rights reserved.
. May not be reproduced in any form without permission from the publisher, except fair uses permitted
under U.S. or applicable copyright law.
TRKLK VE ALEVLK-BEKTALK
XX. BLM
l inan ve Ehl-i Beyt
Alevlikte, Allah, Muhammed, Ali birlikte kullanlr. Alevliin

en temel inanc budur.
Kuranda Ehl-i Beyti sevmeyi emreden ayetler vardr.
(Ahzap Suresi 33. yetinde Hak Taal buyurur:
Evlerinizde oturun. Eski cahiliye detinde olduu gibi alp salmayn. Namaz kln, zekat verin, Allaha ve reslune itaat edin. Ey Ehl-i Beyt! Allah sizden sadece gnah gidermek ve sizi
tertemiz yapmak istiyor.
Yine ura Suresinin 23. yetinde yle:
te Allahn, iman eden ve iyi iler yapan kullarna mjdeledii nimet budur. Deki: Ben buna karlk sizden akrabalk sevgisinden baka bir cret istemiyorum. Kim bir iyilik ilerse onun sevabn fazlasyla veririz. phesiz Allah balayan, krn karln verendir.
buyurmutur
Baz aratrclar bu l inanc Hristiyanlktaki teslise benzetirler. Bunun Hristiyanlktan getiini iddia ederler. Bazlar ise bu
gre kar kmlardr.
Bu, tasavvuf geleneindeki nbvvet ve velyet geleneine dayanmaktadr. Nbvvet Hz. Muhammed ile tamamlanmtr. Alev
kltne gre velyet Hz. Aliye ve oullarna tahsis edilmitir. Nbvvet dinin zhir, velyet (vilyet) ise btn ksmn retir.
Ehl-i Beyt be isimden oluur.
Hz. Muhammed, amcasnn olu ve damad Hz. Ali, Hz. Fatma,
Hz. Hasan ve Hz. Hseyindir. Alevlikte bunlara Ehl-i Beyt mensuplar denilir. Alevlik zaten Ehl-i Beyt kltne ve sevgisine dayanr.
Baz aratrclar ise; Hz. Aliyi Tanr bildiklerini iddia ederler.
Prof. Dr. Yusuf Ziya Yrkn ve Prof. Dr. rene Melikoff bu iddialarn aka dile getirmilerdir. u szler rene Melikoffundur:
309
EBSCO Publishing : eBook Collection (EBSCOhost) - printed on 6/5/2015 2:42 PM via BILKENT
UNIVERSITY
AN: 608637 ; Tekin, Nergishan, Hiperlink (Firm).; Trklk ve Alevilik-Bektailik
Account: bilkent
Copyright 2010. lgi Kltr Sanat Yaynclk. All rights reserved. May not be reproduced in any form without permission from the publisher, except fair uses permitted
Trkiyedeki Alevlerle ran Azerbaycanndaki Alillahi diyebileceimiz bir mezhep mensuplar ortak temelli bir din ortaya koyarlar. Bu dinin belirgin zellii, Tanrnn insanolu suretinde tecellisi inanna dayanr. ran Azerbaycannn Tebriz yresinde Krklar veya Cehelten ad verilen Trk topluluu bulunmaktadr. Bunlar inan ve gelenekleri ile Trkiyedeki Alevlere benzerler, Hac
Bektaa baldrlar ve btn Alevler gibi Alinin tanrsallna inanrlar.
Biz grtmz hibir Alevden Hz. Alinin ilh olabileceine dair bir sz iitmedik.
Ehl-i Beyt sevgisini arya gtrerek, Hz. Alinin Tanr olabileceine dair szleri baz aratrclar, bizzat iittiklerini belirtirler. Prof.
Dr. brahim Arslanolu bizzat iittii szleri nakleder:
ubuk yresi Alev ocaklar dede ve talipleri ile yaptmz grmelerde, iki dede hari dierleri Hz. Alide Tanrsallk bulunduu inancn reddetmilerdir. Bunlardan Cibali Oca dedelerinden
H. brahim Glletutan Dede, kendisiyle yaptmz grmede, Hz.
Muhammedin Hz. Aliye Annenden doduunu grmeseydim sana
Allah derdim dediini ifade etti. ubuk-Yukarkarakyde kyller
bir dedenin Vallahi de Billahi de Ali Allahtr dediini sylediler,
fakat buna inanmadklarn ifade ettiler.
Kendisi ile gremediimiz bu dedenin sylediklerinin kyller tarafndan yanl anlalm olabileceini dnyoruz. Dede
belki Ali Allahdr yerine Allah Aldir. demi olabilir. nk Al,
Tanrnn 99 gzel isimlerinden birisi olup Arapada yksek, yce
anlamlarna gelmektedir.
yin-i Cem
yin-i Cem Alevlik ve Bektailiin en nemli rkndr. Kadnerkek bir arada dedenin veya babann ynetiminde yaplr.
Prof. Dr. Ahmet Yaar Ocak, yin-i cemin tarihi geliimini ortaya koyar:
Menkibul-Kudsye ile Menkb- Hac Bekta- Velde bu tipik eski amanist Trk geleneine telmihte bulunan iki nemli pasaj
vardr. Bunlardan ilkinde, Baba llyasn Amasya yaknlarndaki at
Kyne yerlemesinden itibaren geen yl iinde kadnl erkekli yetmi iki bin mridi olduu, bunlarn birbirlerine kar asla nefis lezzeti duymadklar, bir arada bulunduklar halde, birbirlerinin
310
UNIVERSITY
Account: bilkent
kadn m, erkek mi olduklarnn farkna varmadklar ifade edilmektedir (Menkibul-Kudsye); Dikkat olunursa bu sylenenler, Baba
llyasn, tekkesinde kadn ve erkek mridlerini bir araya toplayarak
yin yaptna iaret etmektedir. nk baka trl bu iki cins mridin tekkede birlikte bulunmalar manaszdr.
Ayn ekilde, Rum Erenlerinin Bac denilen kadn vellerle bir
arada oturup kalktklar u menkabeden anlalyor. Hac Bekta-
Vel, Ahmed-i Yesevnin icazetiyle Rum diyarna gelirken, Rum
Erenlerine gyaben selm verir. Selm, o srada mecliste onlarla
birlikte oturan Fatma Bacya mlum olur; ayaa kalkp selm alr.
Erenler kimin selmn aldn sorarlar; o da Ruma yeni gelen bir
erenin selmn ald cevabn verir.
Anlatlan her iki olayda da, eski Trklerde amanist devirde uygulanan kadnl erkekli din toplantlarn htrasna telmihte bulunulmakta, daha dorusu, bu gelenein XIII. yzylda baz tarikat evrelerinde devam ettii anlatlmak istenmektedir. Radloffun belirttiine gre, Trklerde kurban merasimi bir iki ve ziyafet sahnesiyle
sona ermektedir. Bunun iin kadnlar nceden bu merasime uygun
bir adr hazrlayp zeminine hal sererler. Akam gne battktan
sonra, bir ate yaklr. En nce aman gelir. Peinden, kadn-erkek
eler halinde dierleri gelip adrda yer alrlar. Daha sonra, nceden
hazrlanm tulumlardan iki alnp srayla misafirlere sunulur. Bylece iip ilhiler syleyerek toplantya devam ederler. Buna ramen
kadnlarn asla ikiyi fazla karmadklarn, ar harekete teebbse
yeltenenleri ikaz ettiklerini Radloff bizzat grdn sylyor.
Buna benzer bir merasimi de, L. P. Potapov nakletmektedir.
Ona baklrsa Altaylarda kk ok ama ok eskilere giden yle bir
det yrrlkteydi. Eki stten bir iki hazrlanmakta ve bu topluca iilmektedir. Kyn erkek ve kadn btn yetikinleri bu ikiyi imek zere akam bir evde toplanrlard. Toplantya itirak edenler,
bir daire halinde yere otururlar, erkek ve kadnlar mevki ve yalarna gre sralanrlard. Sonra belli kaidelere gre, uygulayan bu merasimle iki iilirdi. Yakutlarda da Is-ah denilen bir yin yaplr, bu
yinde topluca krmz iilirdi. yini aman ynetir, kadn-erkek bir
yerde toplanarak birbirlerinin ellerinden tutup bir daire meydana
getirirlerdi. Sonra h h diyerek raks etmeye balarlard. Bazan da
aman yalnz dans eder veya dokuz erkek, dokuz kadn kendisine refakatte bulunurdu.
311
UNIVERSITY
Account: bilkent
te amanist Trklerin uyguladklar bu kadnl-erkekli di

n yin ve merasimler, bilindii zere, Mslmanln kabulnden
sonra da, zellikle gebeler arasnda devam etmitir. F. Kprl
aratrmalarnn nemli bir ksmnda bu konu zerinde durmutur.
O, balangta daha Snn bir karakter arzeden Yesevliin, giderek
gebe Ouz evrelerinde, bu evrelerin gerektirdii hayat tarzna
uymak zorunda kaldn, bylece heterodoks bir mahiyet kazanarak gelitiini, bu arada mesel amanizmden kalma kadnl-erkekli
toplantlarn Yesevlikte de srdn vaktiyle gstermiti.
Prof. Dr. Ahmet Yaar Ocak, Fuad Kprlnn Trk Edebiyatnda lk Mutasavvflarda verdii rnei aktarr:
Ahmed-i Yesevnin rakipleri, mridlerinin oalmasn ekemediklerinden ona iftira etmiler, gya meclisinde rtsz kadnlarn erkeklerle beraber zikir yaptklar ayiasn karmlardr. Horasan ve Mvernnehir limleri bunun doru olup olmadn tahkik iin mfetti gndermiler, fakat sonunda gerei anlamlardr.
Bundan sonra Ahmed-i Yesev, iftiraclara bir ders vermek ister. Bir
hokka iine pamuk yerletirip stne atei koyar ve limlere gnderir. Atein pamua hi tesir etmediini grnce Ahmed-i Yesevnin
kerametini tasdik etmek zorunda kalrlar Menkabenin bu son ksm
Ahmed-i Yesevnin kadn ve erkekleri zikir meclisine aldn kabul
ettiini, ancak onlarn nefsn duygulara kaplmadn anlatmak istediini gstermesi asndan dikkate deer.
Ayn ekilde Veflik tarikatnn kurucusu olup 1105de vefat eden Tcul-rifn Seyyid Ebu-1-Vef Badadnin de Ahmed-i
Yesevden daha nce benzer ekilde kadn ve erkeklerden mteekkil mridleriyle kark yinler yapt ve mridlerinin bir ksmnn
Trkmenlerden olutuu biliniyor.
Kitab- Ebu Mslimde Eb Mslimin tarafn tutan Merv Ahilerinden bahsedilirken, buradaki tekkede kadn ahilerin de erkeklerle birlikte oturduklar, Sitti Teklbaz adnda bir kadn ah dolaysyla
anlatlmaktadr. phesiz o devir iin Ahilik sz konusu olmamakla
beraber, XIII. yzylda kaleme alman bu eserde, Trklerdeki bahis
konusu bu eski gelenein yansy biimi itibariyle bu hikye nemlidir. Burada, Anadolu Ahileri arasnda kadnlarn da bulunduuna
dair telmih vardr.
Kadnl-erkekli bu yinlerin eski randa da bir gelenek olduu ve zellikle Maniheistlerin bu tip yinler yaptklarna dair tarih
312
UNIVERSITY
Account: bilkent
haberler mevcuttur. Hatt Peuchn bildirdiine gre, baz geceler

yaplan kadm-erkek kark bu yinler dolaysyla Maniheistlerin
hasmlarnca dedikodular ve Trkiyedeki mum snd hikyesine
benzer aslsz rivayetler karlmaktayd.
Ayn rivayetlerin IX. ve mteakip yzyllarda Anadoluda Paulicienler ve Balkanlarda onlarn devam olan Bogomiller iin de
nakledildii sylenmektedir. Hatt Osmanl mparatorluunda Sabatayistlerin kutlad 22 Marttaki Kuzu Bayramnda bu tip uygu
lamalarn yapld ileri srlmtr (Aleddin Gvsa, Sabatay
Sevi, stanbul, 1939, s. 32).
IX. yzylda, Babekin taraftarlar olan Hurremlerde dahi mevcut olduu Mslman kaynaklarnca nakledilen kadn-erkek kark
bu yinlerin, herhalde Maniheizmle bir ilgisi olsa gerektir. Kaynaklar bu gece yinleri srasnda klarn sndrlp kadn-erkein birbirine kartna ait iaret olunan klsik hikyeyi de kaydediyorlar.
Trklerin bir ara Maniheizmi kabul ettikleri dikkat alnrsa, eskiden
mevcut bu amanist gelenein bu ran dinine getikten sonra da de
vam ettii ve bu hviyetiyle Yesevlik, Veflik gibi Trkmen tarikatlarna girerek yaad tahmin olunabilir. Bu iki nemli tarikat bnyesine mal eden Baba hareketinin, yukardaki menkabede nakledildii
zere, bu gelenei srdrd ve nihayet XV. yzylda teekkl eden
Bektalie bu kanalla getiini sylemek bu suretle mmkn grnmektedir, ite, kanaatimizce Bekta ve Kzlba zmrelerinde byk
bir titizlik ve sadakatle yzyllardan beri yaplagelen Ayn- Cemn
asl bu olmaldr.
Prof. Dr. Ocak, Maniheizmin Trkler stndeki etkisinin gerekte sanlandan daha fazla olduu anlalmaktadr. der ve u bilgiyi verir: Mesel yeni bula ermi bir gencin toplulua kabul edilmesi iin yaplmakta olan zel merasimin, Kzlbalardaki olan ikrar yini ile karlatrlmas sonunda grlen benzerliklerin alacak derecede fazla olduu farkedilmitir. Bu ve daha pek ok husus,
hem Bekta hem de Kzlba zmrelerdeki dini tekilt ve yinlerin
geni lde Maniheist damga tadna phe brakmyor.
Cem yini zerine Prof. Dr. Ocak, Prof. rene Melikoffa dayanarak
u bilgileri verir:
Ayn- Cem (Ayin-i Cem) denilen ve adndan da anlald gibi
eski ran hatrlatan bu merasim yahut yinin Maniheist damgay
yedii Cem (efsnev ran hkmdar) kelimesinden de anlalabilir.
313
UNIVERSITY
Account: bilkent
Bektaler ve eitli Kzlba zmrelerinde ok eskiden beri yaplagelmekte olan Ayn- Cem, ok nemli ve temel bir yin niteliini
tamaktadr. Kadn erkek kark icra edilen ikili sazl bu gece toplants hakknda, bizde Bektalik ve Alevlik konulu pek ok eserde
baz bilgiler bulunmaktadr. Ayn- Cemin btn teferruat ve mahiyeti konusunda en yetkili kaynak phesiz Buyruktur. Salam ve geni bilgi iin buraya baklmaldr. Burada, bu yine Islm bir dayanak bulmak maksadyla Krklar Meclisi denilen u efsne anlatlr:
Bir gece Hz. Muhammed, Hz. Alinin evine gider. Kapy alp msaade aldktan sonra ieri girer. eride Hz. Alinin yannda yirmi ikisi erkek on yedisi kadn otuz dokuz kii oturduunu grr. Krknclar olan Selman- Faris parsa toplamaya kmtr. Hz. Muhammed geip Hz. Alinin yanna oturur. Bu arada Cebrail cennetten bir
zm tanesi getirir. Krklar bunu bir kap iinde ezip srayla ierler
(bkz. Buyruk, s. 157). Grld gibi btn Islm motiflere ramen
bu efsne, kadnl erkekli bu ikili yinin amanist biimini yine de
rahatlkla sergilemektedir. (Ahmet Yaar Ocak, Alev ve Bekta
nanlarnn slm ncesi Temelleri, 6. bs., 2007, s. 175-179)
Krklar Meydan
imdi cem evi olarak bilinen yerler, eskiden derght. yin-i
cem yaplan mekna krklar meydan, meydan evi, Meydan sofas
da denir.
Cem iin ayrlan yer zel tabiri ile Ar- Rahmandr, yani
Tanrnn mekandr. Kapsndan girilirken dualar okunur, kap pervazlar, baz yerlerde eik plr. Kap eiine baslmaz, dara durulur ve trenle dedenin huzuruna varlr.
Baz Alev dedeleri Hz. Peygamber dnemindeki Ashab-
Suffann Anadoludaki karlnn Meydan Sofas olduunu belirtirler.
Kylerde genellikle bu meydan sofras, dergh veya cem evi denilen meknlar odadr. Biri kurban kesimi, biri piirme, biri de
ibadet iin kullanlan geni odadr.
Meydana halka veya falaka denir.
Halkada, 12 hizmetin yaplr, ve tarikat namaz klnr. Meydana
girite sa taraf kadnlara, sol taraf erkeklere ayrlmtr.
Kadnlara ayrlan yer kadn musfas, erkekler iin ayrlan yer
erkekler musfasdr.
314
UNIVERSITY
Account: bilkent
Meydann en bana dede postu konmutur. Dedenin yanlarnda ve yaknlarnda kydeki yal ve hatr saylr kiiler, onlarn yanlarnda da musahipli olan erkekler oturur. Kadnlar ise musfada kalrlar. Meydana semah iin veya halka (falaka) namaz klmak iin
inebilirler.
Cemde Oniki Hizmet

Alevlerin ceminde oniki hizmet vardr ve her hizmet gren
farkldr.
Dede (Pr, Mrid):
Cemde birinci hizmet sahibidir. Cemi ynetir, toplumu aydnlatr, eitir ve ynetir.
1- Dede. Hz. Muhammedin soyundan gelmitir, seyyid olan
dede eitim grm, ilim, irfan ve ahlk sahibi, insan- kmil saylr.
Burada belirtelmesi gereken bir husus vardr. Kitabmzda da izah ettik. Emevler ile Hz. Alnin soyundan gelenler mcadele iindeydiler. Emevlerin iktidarnda Hz. Ali soyundan gelenler
Horasana ve Orta Asyann ilerine gtler. Buralar oklukla Trklerin yaad yerlerdir. Dolaysyla evlilikler de Trklerle yaplmtr. Hz. Alinin soyundan gelenlere seyyid denir, Hz. Ali Arapsa soyundan gelenler de Araptr, gibi basit dncelere kaplanlar olmaktadr. Din evrensel olduu iin, bir rk aranmasnn sosyoloji ilminde bir bir zemini yoktur. Kald ki, Dedelerin eski Alperenlerin soyundan geldiini, Alperenlerin ise Horasandan Anadoluya yayldn aklmza geterdiimizde, seyyidleri Trk saymamakta bir sebep
kalmamaktadr.
Dede, Hak-Muhammed-Alinin yolunu, erknn iyi bilen ve sren, cemde oniki hizmeti hakkyla yrtebilen kii olmaldr.
2- Rehber:
Dededen sonra en yetkili hizmet sahibidir. Bilgili olmas gerekir. Cemde grgs yaplanlara yardmc olur.
3- Gzc:
Cemde dzeni ve skneti salar, uzun uygun davranmayan
olursa nce uyarr, gerekirse dra ekilmelerini ister, cezalandrr.
Gzclk grevinin pri Karaca Ahmed Sultandr.
4- erac (Delilci):
era (mumu) ya da delil ad verilen aydnlatma aracn yakar, meydann aydnlatlmasn salar. eran sadece sembolik anlam kalmtr.
315
UNIVERSITY
Account: bilkent
5- Zkir:
Sazandar, gvende, k Baba gibi isimler de alr. Deyi, dvaz,
mirclama, mersiye, nefes syler. Saz alar, semah ynetir. Genellikle kii olur. Cemde semahlarn yaplmasn, deyilerin sylenmesini, tevhidlerin ekilmesini, ynlendirir.
6- Sprgeci:
Ferra, Fara, crc da denir. Meydana, her hizmetin bitiminde sembolik olarak Ya Allah, Ya Muhammed, Ya Ali! diyerek sprge alar. Gerekirse rehbere yardm eder.
7- Sakka:
Sakac, saki, dolucu, tezekr, ibriktar da denir. Cemde mersiyeler okuyarak sakka suyu datr, susayanlara su verir. Lokmalar yendikten sonra, el temizliini salamak iin ibrik ve leen getirip havlu tutar.
8- Sofrac:
Lokmac, nakip, kurbanc, niyaza da denir. Kurban ve yemek ilerine bakar. Yiyecekleri eit olarak dattktan sonra: Elimde yok
kantar ile terazi, herkes oldu mu hakkna raz? diye sorar. Lokmalar
herkese ve eit olarak datlmsa, nne gelen Allah Allah... diye
lokmalarn yenilmesine balamak iin izin (destur) verilir.
9- Pervane:
Dar gzcs, Pazvanddir. Cemevine gelen gidenlerle ilgilenir. erden ve dardan haberi olur, gvenlii salar. Arada bir dedeye gelip hereyin yolunda gittiini haber vermek iin, H, birey
yok!... diyerek Kurtla kuzunun yanyana durduunu belirtir.
10- Peyik:
Dveti veya okuyucu da denir. Cemin
nceden ceme katlacaklara (canlara) haber verir.
yaplacan
11- zniki:
Meydanc da denir. Cemevinin temizliine bakar. Ceme gelenlerin ayakkablarn dzeltir, yanllklar nler.
12- Kapc
(Beki): Cem treni yaplan evin kapsnda bekler. Ceme gelenlerin evlerinin gvenliini salar. Girene kana gz kulak olur. Kurban yenirken kimsenin dar kmamasn salar.
316
UNIVERSITY
Account: bilkent
Grg cemi
Oniki Hizmet sahipleri belirlendikten bittikten sonra grg cemine balanr.
Cemi ynetecek dedenin postu ba kede bulunur, buna mrid postu denir.
Dededen baka onbir hizmet sahibi, sa bata rehber olmak
zere ayaklarn mhrler, hep birlikte dra dururlar. Dede, onlara u duay verir:
Allah... Allah... Akamlar hayrola. Hayrlar fethola, erler def
ola. Hizmetleriniz kabul ola. Muratlarnz hsl ola. Hazr, gib,
zahir, btn cem erenlerinin nur cemallerine akola. Onsekiz bin
lemle birlikte mmin mslim cmle kardalarmz MuhammedAli eiinden mahrum etmeye. Allah, cmlemizi didar- Ehl-i Beyte, mereb-i Hseyine nail eyleye. Hizmet sahiplerinin hsn- himmetleri zerinizde ola. Bozatl Hzr cmlenizin yolda ola, saklaya, bekleye. Dil bizden, nefes Hnkr Hac Bekta Velden ola. Gerek erenler demine h
Duadan sonra hizmet sahipleri meydana niyaz edip tekrar topluca dra dururlar. Dede:
Tecell, tevell Hakka yazla. Tecellnz temiz, yznz ak
ola. Tecell gren cehennem nr grmeye. Erenlerden himmet, Allah eyvallah... der.
Burada dra durmak sz geiyor.

Dr, Farsa aa anlamndadr. Terim olarak Hallc-
Mansrun asld direk anlamnda draacn temsilen kullanlr.
Tasavvufta, Bektilik stlahlar arasnda geer. Muhibbin can feda
etmek zere meydanda ikrar verdii yerin addr. Meydann tam
orta yerine dr denir.
Biat ve tarikat telkini gibi merasimler burada icra olunur.
Tarikata giren kii, okunan tercemandan sonra ayin-i cemde
bulunanlarn razlyla kabul edilir.
Hizmet sahipleri hizmetlerinin bana giderler.

Ferra (Sprgeci) meydana defa sprge aldktan sonra,
sprgeyi sol koltuuna alarak dra durur ve:
Allah... Allah... Gruh-u Nciyim, Krklar meydannda sprgeciyim. Hseyn-i Kerbel iin gzlerim kanl yatr. Yzbin la317
UNIVERSITY
Account: bilkent
net olsun Yezidin bar kara tatr. Primiz Krklar iinde Seyyid-i
Ferratr. Allah eyvallah. Nefes pirdedir... glbankn okur.
Dede:
Allah... Allah... Sile Selman, Mlk-i Sleyman, kr olsun
Mervan, Cennette Rdvan. Hayr hizmetin kabul ola, muradn hsl
ola. steini, dileini Hak-Muhammed-Ali vere. Seyyid Ferra
Efendimizin himmeti zerinde ola. Geree h... der.
Ferra bulunduu yere niyaz eder geri geri ekilerek meydandan kar.
Cemin balangc bylece tamamlanr.
Sonra iki musahip ailenin, grlmek-sorulmak zere meydana
(dra) gelmesiyle Grg cemi balar.
Grg nce rehber ve musahibinden balar sonra srasyla halkadan oniki hizmet sahipleri, oniki kiiden oluan kmil ahslar ve
musahipleri, sonra da btn cemaatin grlmesiyle devam eder.
Grgye kacak olanlar iki musahip aile olarak, genellikle drt
kiidir. Ya byk erkek sa bata, solunda ei, onun solunda dier
erkek ve onun solunda ei olmak zere, bellerinde kemerbest bal,
yaln ayak dra dururlar.
Gzc sopasn yere vurur, edeb, erkn! der. Cemaat saygyla diz st oturur. Rehber, msahiplerin sanda durur. Msahipler
birbiriyle grrler, bylece birbirlerinden honut olduklar cemaata gsterilmi olurlar. Msahipler Mridden balamak zere, pr
niyaz, halka niyaz ve cmle niyaz yaparlar.
Rehber, grg drnda bulunan drt kiinin sana geip, meydana niyaz ettikten sonra:
Kaal Rabbena zalemna enfsena ve in lem tafir lena ve terhamna leneknenne minelhsirn... (rf /23) yetini okur ve yle devam eder:
Allah, Allah... Eli erde, yz yerde, z Dr- Mansurda,
Hak-Muhammed-Ali yolunda, erenler meydan, pr divannda,
can kurban, teni terceman, Oniki mam ve Ondrt Masm- Pk
Efendilerimizin dostlarna dost, dmanlarna dman olmak kavliyle, Hak erenlerin nasihatini kabul, gereince amel etmek zere,
yaln ayak yz zre srnerek gelmi (grgye girenlerin baba ve
kendi adlar) yin-i cem erenlerinin izn- icazetiyle MuhammedAli yoluna, Hnkr Hac Bekta Veli tark-i nazeninine dahil olmak
zere, ko kuzulu kurbanlanyla gelmiler, Hakk grm, yolu Hak
318
UNIVERSITY
Account: bilkent
bilmi, Nesm gibi yzlp, Mansur gibi aslp, Fazl gibi bortan
kurtulmak dilerler. Himmet-i pr niyaz ederler. Allah Eyvallah!
Dede cemaate:
Ayin-i cem erenleri, siz bu canlardan raz msnz? diye sorar.
stekli karsa, istei kabul edilir ve cemaatn araclyla problem
halledilir. stekli yoksa, cemde bulunanlar ayaa kalkmadan olduklar
yere niyaz ederler. Bu suretle raz olduklarn bildirmi olurlar.
Dede:
Y eyyhellezne ment-tekullhe ve kn maassdkn.
(Tevbe: 9/119) yetini okur ve devam eder:
Tevbe gnahlarmza estafirullah, elimizle, dilimizle, belimizle ilediimiz gnahlarmza tevbe estafirullah, kalbimizle,
cemi azamzla ilediimiz gnahlarmza tevbe estafirullah, isyanmza tevbe estafirullah...
Cn u dilden el baladm evliya erkanna
Hamd lillh gene durdum pirimin divanna
El-aman sndm erenler ltf u ihsanna
Bu yolda cnm kurban pirimin Fermanna
Ber ceml-i Muhammed, Keml-i Hasan, Hseyin. Ali-r Blende salevt...
Sonra dede cemde olanlar salevt vermeye arr.
Cemde bulunanlar hep birlikte:
Allahmme salli al Seyyidina Muhammedin ve al l-i Muhammed...
Grlenler drda, yz zeri kapanp secdede dururlar.
Secdeye varlmasnn sebebini Kurn- Kerme dayandrrlar.
Bakara Suresi, 34. yet:
Hani biz meleklere (ve cinlere): deme secde edin, demitik.
blis hari hepsi secde ettiler. O yz evirdi ve byklk taslad, bylece kfirlerden oldu.
Dede:
Geldiin Ali yolu, durduun Mansr dr, grdn Hak
ddar.
Hak cesedine can verdi, kalbine iman verdi. Az tlip, dil
mrid: Erenler meydannda, ne grdn, ne iittin?
319
UNIVERSITY
Account: bilkent
Grlenler, balarn secdeden kaldrmadan:

Hak grdk, Hak iittik. veya Er grdk pr meydanna
getik. derler.
Dede, balan secdede olan tliplere unlar telkin eder:
Allah eyvallah kapsnda, dktn varsa doldur, alattn
varsa gldr. Yktn varsa kaldr. Doru gez. Dost gnln incitme. Mride teslim-i rz ol. Yalan syleme, haram yeme, zina
etme. Elinle koymadn eyi alma, gznle grmediin eyi syleme. Gelme gelme, dnme dnme. Gelenin mal, dnenin can. Riya
ile ibdet, irk ile tat olmaz. Sylediin meydann, sakladn senin... Allah, eyvallah...
Grlenler dra kalkarlar.
Dede grlenlere sorar:
Erenler meydannda, Pr huzurunda, mridine teslim-i rza
oldun mu?
Allah-Muhammed-Ali, Oniki mam ve Ehl-i Beyt soyuna imn
ikrar ettin mi?
Kazya raz olup, kadere balandn m?
Ncilerin nderi mam Cafer-i Sdkn itihad zere Hak dediimizi Hak bilip, btl dediimizi btl bildin mi?
Muhammed-Alinin ve Ehl-i Beytinin sevdiini sevip tevell,
sevmediini sevmeyip teberr ettin mi?
Drt kap, krk makam hak m?
Oniki yas- matem hak m?
Suret-i Hakdan grnp, dnya menfaatiyle gzn kamatracak mnafklarn szlerine aidanp, erenler yolundan uzaklarsan maher gn yzn kara olsun mu?
Grlenler, her soruya Allah, eyvallah derler.
Dede:
Allah-Muhammed-Al, Hnkr Hac Bekta Vel, ikrarnzda
sbit-kadem eyleye. Gerek erenler demine h... diye dua eder.
Bunun zerine grlenler ayn srada olmak zere, dedenin
nnde diz zeri otururlar. Dede, en sa tarafta oturan tlibin sa
elinden tutar, ba parman kendi baparmana rapteder. Tlib,
sol eliyle dedenin dmeninden (eteinden) tutar. Onun solunda oturan ei ve dierleri kendisinin banda bulunann eteinden tutar.
Dede, grlenlerin kulaklarna yakn bir mesafeden, onlarn iitebilecei hafif bir sesle Yedullah yetini okur.
320
UNIVERSITY
Account: bilkent
Bismillhirrahmnirrahm,
nnellezne ybyineke innerh ybyinellah yedullhi fevka eydhim, femen nekese fe innem yenks al nefsih, ve men
evf bim hede aleyhullh seyutih ecren azm. (Fetih Suresi: 48/10)
Bu yetin okunmasndan sonra, dede yksek bir sesle:
L fet ill Al L seyfe ill Zlfikar.
Nasrun minallhi ve fethun karb. Ve Beiril-mminn.
Y Allah-Y Muhammed-Y Al
Pirimiz, stadmz, Kutb- lem Hnkr Hac Bekta Vel h-
Horasan... Destr- Pr...
diyerek, grlen tliplerin ayr ayr srtna, erkan (tarik) (cennetteki
tuba aacndan olduua inanlan denek) ile defa dokunur ya da
svazlar. Bektailikte, erkan yerine pene ile grg yaplr.
Grlenler meydana niyaz edip, geri geri ekilerek, yerlerine giderler. Bylece iki ift msahip mrit huzurunda ve cemaat nnde
grgden geerler. Sular varsa aklanm, alp-verecekleri varsa
denmitir. denemeyenler, Allahn affna snlarak balanrlar,
msahipler aklanp gnl rahatlna kavumular. Ceme katlanlar,
grlenleri Miracn kutlu olsun! diye kutlarlar.
Cemde Kurban Hizmeti

ki musahibin grgsnden sonra, meydana kurban getirilir.
Kurbana su ve tuz verildikten sonra kurban sahibi, yn dedeye dnk olmak zere sa eliyle kurbann sa ayan hafife havaya kaldracak ekilde tutar. Sa ayann ucu ile sol ayan kapatr. Gerektiinde veya kurban birden fazlaysa kurbanclar veya cemevinde bulunan yardmc olurlar.
Dede nce u yetleri okur:
Felemm eslem ve telleh lil-cebn. Ve ndeynh en y brahim.
Kad saddakter-ry, inn kezlike neczil-muhsinn.
nne haz lehvel-bell-mbn.
Ve fedeynh bi-zibhn azm. (Sfft Suresi 37/ 103-107.)
Dede sonra:
Kurbn-1 Hall, Ferman- Cell T- Cebrail, taat-i smail...
diyerek, kurbanclarla birlikte tekbir getirirler:
321
UNIVERSITY
Account: bilkent
Allah Ekber, Allah Ekber, Allah Ekber... L ilahe illallh

vallah ekber. Allah Ekber ve lillhil-hamd.
Allah Ekber, Allah Ekber, Allah Ekber... L iihe illallh
Allah Ekber, Allah Ekber Allah Ekber... L ilahe illallh
L fet ill Al L seyfe ill Zlfikar.
Nasrun minallhi ve fethun karb ve beiril-mminn
Y Allah - Y Muhammed - Y Ali
Pirimiz stadmz Hnkr Hac Bekta Vel.
Diyelim gnl birliiyle Allah Allah...
Dede daha sonra:
Allah, Allah... Akamlar hayr ola. Hayrlar fethola erler defola. Mnkirler mat, mnafklar berbad ola. Mminler d ola.
Meydanlar bd ola. Srlar mestur, gnller mesrur ola. HakMuhammed-Ali yardmcmz ola. Oniki imam, Ondrt Masum
Pk, Onyedi Kemerbest katarlarndan, ddarlarndan ayrmaya.
Primiz, stadmz Hnkr Hac Bekta Vel mun ve destgrimiz
ola. Cenb- Hak mnkir mnafk errinden, ad mekrinden hfz-u
emnde eyleye. Dertlerimize derman, hastalarmza if, borlarmza ed nasp ve myesser eyleye. Allah, devlet ve milletimizin klcn keskin, szn stn eyleye. Gkten hayrl rahmetler, yerden
hayrl bereketler ihsan eyleye. Nmerde muhta eylemeye. Kurbanlarmz dergh- izzetinde kabul eyleye.
Lokmaya sevb yazla. Kazalar, fetleri, bellar def-etmi
ola. Dil bizden, nefes Hazret-i Hnkrdan ola. Nr- Neb, kerem-i
Al, glbank- Evliya Hnkr Hac Bekta Vel. Gerek erenler demine h...
(Duadan sonra, zkirler kurbanla ilgili deyi ve dvaz (Oniki imam ven nefesler) sylerler:
Deyi:
uyur idik uyardlar
Diriye saydlar bizi
Koyun olduk ses anladk
Srye saydlar bizi
322
UNIVERSITY
Account: bilkent
Srlp kasaba gittik

Kanaray mekn ettik
Ddar defterine yettik
Sraya saydlar bizi
Hlimizi hl eyledik
Yolumuzu yol eyledik
Her iekden bal eyledik
Arya saydlar bizi
Hak divanna dizildik
Pir defterine yazldk
Bal olduk erbet ezildik
Doluya saydlar bizi
Pr Sultanm Haydar unda
ok keramet var insanda
O cihanda bu cihanda
Aliye saydlar bizi
Deyi:
Bugn erenlere kurban
Serim meydanda meydanda
Kalbim ikrar canm feda
Canm meydanda meydanda
Kellemi koltuma aldm
Kan ettim kapna geldim
Ettiime ndim oldum
Elim meydanda meydanda
Yoktur mlkm tmarm
Asla kalbimde gmanm
Al malm varlm canm
Bam meydanda meydanda
Mminlere hlle biin
er ileklerden kan
Blbl oldum bir gl iin
Zrm meydanda meydanda
323
UNIVERSITY
Account: bilkent
Mrid olan olur vel

Vel olan olur gan
Nesimyem zn beni
Derim meydanda meydanda
Dvaz
Akl ermez yaradann srrna
Muhammed Aliye indi bu kurban
Kurban olam kudretinin nuruna
Hasan Hseyini indi bu kurban
Ol mam Zeynelin destinde idim
Muhammed Bkrn dostunda idim
Cafer-i Sadkn postunda idim
Musa Kzm, Rzaya indi bu kurban
Muhammed Taknin nurunda idim
Aliyyun Naknin srrnda idim
Hasanul-Askern drnda idim
Muhammed Mehdye indi bu kurban
Asl h- Merdan gruhu nci
Geree baldr bu yolun ucu
Senede bir kurban tlibin borcu
Pr-i tarikata indi bu kurban
Tarikattan hakikata ereler
Cennet-i Alya hlle sereler
Muhammed Alinin yzn greler
Erenler akna indi bu kurban
ah Hatayim eder bilir mi her can
Kurbann stne yrd erkan
Trnanda tesbih kannda mercan
Mmin Mslmana indi bu kurban
Dvaz bitince, zkirler sazlarnn stne hafif eilerek Allah
Allah deyip dua ederler.
324
UNIVERSITY
Account: bilkent
Dede:
Allah... Allah... Hizmetleriniz kabul, Muradnz hsl ola. Aznz ar, derd grmeye. Zikrettiiniz erenlerin, evliyalarn himmetleri zerinizde hazr ve nazr ola. Dem-i Hnkr, kerem-i evliya, gerek erenler demine h...
Ferra (Sprgeci) Duay ardndan meydana defa sprge
alar. Ve sprgeyi sol kolunun altna alarak dra durur.
Dede:
Allah, Allah... Hizmetin kabul ola. Muradn hsl ola. Seyyid
Ferra Efendimizin himmeti zerinde ola. Erenler demine h...
Dede, o zamana kadar diz zeri oturmakta olan cemaate:
Dr eken ddar gre... Erenler sefasna vara... Geree h...
veya Edeb-erkn getire, herkes yerine otura... diyerek eik yoklayana destur verir, yani bir mola verir. htiya grmek iin dar klr.
era uyarlmas
Eski zamanda kurbann yandan era yaklrd. Artk mum
yaklmaktadr.
erac, era malzemesini dedenin yaknnda meydana koyup
dra durur, yksek sesle u yeti okur:
Bismillahirrahmnirrahm.
Allhu nrs-semvti vel-ard mesel nrihi kemiktin fha
misbah el-msbhu f zcce... (Nr sreasi: 24/35).
Eilip era uyandrr (yakar). era yanarken diz zeri u terceman okur (Terceman: vg ve dua), sonra cemdekileri salevat
vermeye arr:
era- ran fahr-i dervan, zuhr- man, himmet-i prn,
pr-i Horasan, kd- meydan, kuvve-i abdaln, kann- evliya
gerek erenler demine h...
era- evliya nrs-semvt
Ki bu menzildir ol Tr- mnct
Kaan kim ren ola kl niyz
Muhammed-Aliye candan salevt.
325
UNIVERSITY
Account: bilkent
Cemdekiler salevt verir:

Allahmme salli al Seyyidin Muhammed Mustaf
Allahmme salli al Seyyidin Aliyyel Murtaza
Allahmme salli al Seyyidin Hasan-l-Mcteb
Allahmme salli al Seyyidin Hseyn-i Kerbel
Allahmme salli al Seyyidin Zeyn-el-Ab
Allahmme salli al Seyyidin Bakr Bah
Allahmme salli al Seyyidin Cafer rehnm
Allahmme salli al Seyyidin Kzm Musa
Allahmme salli al Seyyidin Al Sultan Rza
Allahmme salli al Seyyidin Muhammed Tak
Allahmme salli al Seyyidin Ali Nak
Allahmme salli al Seyyidin Hasan Asker
Allahmme salli al Seyyidin Muhammed Mehd...
erac, salevttan sonra, eran sana, soluna ve nne niyaz
eder ve ayaa kalkar, geri geri ekilir, meydann orta yerinde dra
gelip u dvaz okur:
n er- fahr uyandrdk Hudann akna
Seyyid-l-Kevneyn Muhammed Mustafann akna
Ski-i Kevser Aliyyel-Murtaznn akna
Hem Hadice, Ftma hayrn-nisnn akna
ah Hasan Hulk- Rza hem h Hseyn-i Kerbel
Ol mam- Etky Zeynel-Abnn akna
Hem Muhammed Bkr ol kim Nesl-i pk-i Murtaz
Cafers-Sdk imm- Rehnmnn akna
ah Tak ve b Nak hem Hasanl-Asker
Ol Muhammed Mehd-i shib-livnn akna
Primiz, stadmz Bekta Velnin akna
Haredek yanan yaklan knn akna...
326
UNIVERSITY
Account: bilkent
Dvaz bitince:
Ber-ceml-i Muhammed, keml-i mam Hasan, h Hseyin
Al-r blende salevt...
diyerek, cemde bulunanlar salevt vermeye arr. Herkes:
Allahmme salli al Seyyidin Muhammed ve al l-i Muhammed...
diye salevt verir.
Dede drda durmakta olan eracya u duay verir:
Allah... Allah... Hizmetin kabul, muradn hsl ola. Cbir-i
Ensrnin himmeti zerinde ola. Gerek erenler demine h...
erac meydan terk eder.
eracnn meydan terketmesinden sonra zkirler dvaz
okurlar. era ile ilgili dvazlar tercih edilir. Hatyinin nl bir dvaz, nakarat deitirilmek suretiyle defa okunur.
Hat ettim Huda yakt delili
Muhammed Mustafa yakt delili
Ol l-i abadan Hayder-i Kerrar
Aliyyl Murtaza yakt delili
Haticetl-Kbra Fatma Zehra
Ol Hayrn-nisa yakt delili
mm Hasen akna girdim meydana
Hseyin-i Kerbel yakt delili
mm Zeynel, mam Bkr Cafer
Kzm Musa Rz yakt delili
Muhammed Takiden hem Ali
Nakt Hasanl-Asker yakt delili
Muhammed Mehdi ol sahib zaman
Eiinde yet yakt delili
Bilirim gnhm hadden aubdur
Hnkr- euliya yakt delili
327
UNIVERSITY
Account: bilkent
On iki mamdandr bu nur Hatayi

r-i Yezdan Ali yakt delili
Yakt Delili nakarat ikinci syleyide Kurdu bu yolu ve
nc syleyide kabul eylesin denilerek dvaz defa sylenir.
Dede, dvaz bitince, sazlarnn zerine eilip dua bekleyen
zkirlere u duay verir:
Allah, Allah... Hizmetleriniz kabul ola. Muradlarnz hsl ola.
Muhammed-Ali, Ehl-i Beyt katarlarndan, didarlanndan ayrmaya. Adlarn zikrettiiniz Oniki mamlarn himmeti zerinizde ola.
Diliniz dert grmeye. Dil bizden, nefes Hazret-i Hnkrdan ola.
Geree h...
Ferra meydana defa sprge alp dra durur.
Dede:
Allah, Allah... Hizmetin kabul, muradn hsl olsun.
Seyyid Ferrain yolda olasn. Ellerin dert, gnln keder grmesin. Gerekler demine h... diye dua eder.
Sakka bir elinde leen, dier elinde ibrik olduu hlde, dededen balamak zere orada bulunanlarn hepsinin eline su dker. Bu
daha ok sembolik bir ykama, bir tr abdesttir. Ceme katlan her
can, cemevine gelmeden kendi evinde abdest almtr. Abdestsiz
ceme girilmez.
Cemaatn eline su dken ibriktarn peinden bir bac, elinde bir
havluyla dra dururlar:
Dede:
Allah, Allah... Hizmetleriniz kabul ola. Dileinizi HakMuhammed-Ali vere. Elleriniz derd grmeye. Gnlnz incinmeye.
Yoluna hizmet ettiiniz Prin himmeti zerinizde ola. Dil bizden,
nefes Hnkrdan ola. Geree h... diye dua eder.
Tevhid ile Taclama

Sra tevhide gelmitir. Allahn birliinin zikredildii tevhidde,
taclama dvazyla kutsiyet atfedilen isimler de anlr. Taclama dvaznn her bendi arasnda ceme katlanlar tempo tutarlar:
L ilahe illallah diyerek vecd ve huu iinde dalgalanrlar.
Zkirler dededen destur isteyerek dvaza balarlar.
328
UNIVERSITY
Account: bilkent
Taclama dvazimami
Bugn Pr bize geldi
Glleri taze geldi
n sra Kanberi
Ali Murtaza geldi
(L ilhe illallah)
Ali Murtaza ahm
Yzdr kbleghm
Mirataki Muhammed
lemde padiahm
(L ilhe illallah)
Padiahm Yaradan
Okur akdan karadan
Ben Pirden ayrlal
Yz yl geti aradan
(L ilhe illallah)
Aram Uzattlar
Yreme tuz attlar
Bir kul geldi Fazlya
Bedestende sattlar
(L ilhe illallah)
Sattlar bedestende
Ser verir glistanda
Muhammedin htemi
Bergzr bir arslanda
(L ilhe illallah)
Arslanda bergzrm
Pr hayalin gzlerim
Hep hasretler kavutu
Ben hl intizarm
(L ilhe illallah)
329
UNIVERSITY
Account: bilkent
ntizarn ekerim
Lebleri bat ekerim
Ben Prden ayr dtm
Gz yalar dkerim
(L ilhe illallah)
Dkerim gz yan
Bak Mevlnn iini
Kurban eyledi kei
Yedi Olunun ban
(L ilhe illallah)
Kei kurban eyledi
Kfirler kan eyledi
Gkten indi melekler
Yerde figan eyledi
(L ilhe llallah)
Figan eyler melekler
Kabul olsun dilekler
Yezid bir derd eyledi
O dert beni helakler
(L ilhe illallah)
Yezid bir derd eyledi
Erenler vird eyledi
Prim bir ehir yapd
Kapsn drt eyledi.
(L ilhe illallah)
Drt eylemi kapsn
Ll- gevher yapsn
Yezidler ehid etti
mamlarn hepisin
(L ilhe illallah)
Hasana au virdiler
Hseyne kydlar
Zeynel ile Bakr
Bir zindana koydular
(L ilhe illallah)
330
UNIVERSITY
Account: bilkent
Zindanda bir ezadr

Cafer yolu gzedir
Caferin de bir olu
Musa Kzm Rzdr
(L ilhe illallah)
Tak Nak alarm
Sinem yara dalarm
Askeryi Mehdyi
On ikiye balarm
(L ilhe illallah)
Onikidir katarm
Drt matah tutarm
Ykm ll- geuherdir
Mteriye satarm
(L ilhe illallah)
Satarm mteriye
Kervan kalsn geriye
Cebrail h eyledi
Cennetteki hriye
(L ilhe illallah)
Cebrail h eyledi
Hatrn ho eyledi
Kanat verdi kuluna
Havada ku eyledi
(L ilhe illallah)
Ku eyledi havada
Gezer dada ovada
El kaldrm melekler
Saf saf durmu duada
(L ilhe illallah)
El kaldrm hakkna
sm-i zam okuna
sm-i zam duas
Tatl cana dokuna
(L ilhe illallah)
331
UNIVERSITY
Account: bilkent
Dokunur tatl cana

Alarm yana yana
mamlarn davas
Kald ulu Divna
(L ilhe illallah)
Ulu Divn kuruldu
Cmle mahlk derildi
Yezdan iaret etti
Sru Maher vuruldu
(L ilhe illallah)
Pr dediler Aliye
Hac Bekta Velye
Hac Bekta tacn
Vurdu Kzl Deliye
(L ilhe illallah)
Kzl Deli Tacmz
eyh Ahmet Miracmz
Karaca Ahmed gzcmz
Yalncak duacmz
(L ilhe illallah)
Kul Himmet stadmz
Bunda yoktur yadmz
h- Merdn akna
Hak vere muradmz
(L ilhe illallah)
Cemde herkes bir azdan ve tempo ile okur:
L ilhe illallah
Ali Mrd Ali ah
Ali Hayder Ali h
Ali Esed Ali h
Ali rdir Ali h
Eyvallah ahm Eyvallah
L ilhe illallah
332
UNIVERSITY
Account: bilkent
Alnlarn yere koyarak secdeye varrlar. O zaman dede u glbank okur:

Allah... Allah...
Medet hey Allahm medet
Gel dertlere derman eyle
Yeti Ya Ali Muhammed
Hasan Hseyn akna
Yardm ederler dkne
mam Zeynelin akna
mm Bkrn katna
Caferin ilm ztna
Musa Rz hrmetine
h Tak ve ba Hak
mm Hasanl-Asker
Yarla men kemter
Gel Haktan bir dilek dile
Mehd Sahib zaman gele
Dedemolu secde kla
Allah... Allah... Vakitler hayrola. Hayrlar fethola. erler defola. Secdeye inen balarnz ar derd grmeye. Adlarn ardmz Oniki mamlarn hsn- himmetleri zerimizde syeban ola.
Di! bizden nutuk Hazret-i Hnkrdan ola. Dem-i Balm kerem-i
evliya, gerek erenler demine h.
Dede veya rehber sonra:
Allah... Allah... Dr eken ddar gre. Didar gren cehennem
nr grmeye. Erenler sefasna vara. Geree h.
diyerek hizmete ara verirler.
Bir sre getikden sonra dede: Edeb, erkn! der. Cemdekiler
diz zeri gelirler.
333
UNIVERSITY
Account: bilkent
Ferra meydann ortasnda dra gelir:

Hamd lillh primiz Hazret-i Bektadr.
stadm l-i Muhammedden Seyd Ferratr.
Berceml-i Muhammed, Keml-i Hasan, Hseyn. Ali Ra
Blende Salvat der.
Cemaat:
Ailahmme Sall al Seyyidina Muhammed ve al l-i Muhammed.
diye salevat getirir.
Dede car duas verir:
Allah... Allah... Hayrlar fethola. erler defola. Mnkir, mnafk matola. Sprgeci Selman... Kr olsun Yezd Mervan. Carmza yetisin Ali h- Merdan. Hizmetin Hakka gee. Seyd
Ferran himmeti zerinde ola. Yzn ak ola. Nur u Neb kerem-i
Ali primiz hnkrmz Hac Bekta Vel demine h...
Miralama
Sra miralama okunmasna gelir.
Cemlerde en ok Hatyinin u miralamas alnp sylenir:
Geldi Cebrail ard
Hak Muhammed Mustafa
Hak seni Mirca okur
Davete kadir Hud
Evvel emnetim budur
Pir u Rehber tutasn
Kadimi erkna yatp
Tark-i mstakime
Muhammed ol kula vard
Yoktur senden bir aziz
mdi senden el tutaym
Hak buyurdu Vedduh
Muhammedin belin balad
Anda hir Cebrail
ki gnl bir oluben
Yrdler Dergha
334
UNIVERSITY
Account: bilkent
Vard Dergh kapsna

Grd bir artan yatar
Arslan anda hamle kld
Baa koptu tufne
Buyurdu Srr- Kinat
Korkmasn Habibim dedi
Hatemi azna ver ki
Arslan ister niane
Hatemi azna verdi
Arslan anda oldu sakin
Muhammede yol verdiler
Arslan gitti nihne
Vard Hakk tavaf etti
Evvel bunu syledi
Ne heybetli senin rn
Hayli cevreyledi bize
Grd bir biare dervi
Hemen yutmak diledi
Ali bile otayd
Dayanrd bu evre
Ey benim srr devletim
Sana tbidir mmetim
Eiliben secde kld
Eii Kble-gha
Kudretten hon geldi
St elma baldan ald
Muhammed destini sundu
N etti Azametullha
Doksan bin kelm dant
ki gnl dostuna
Tevhdi armaan verdi
Yeryznde insana
335
UNIVERSITY
Account: bilkent
Muhammed ayaa durdu

mmetini diledi
Cmlesine rahmet olsun
Dedi anda Kibriya
Eiliben secde kld
Ho kal sultnm dedi
Kalkp evine giderken
Yol uratt Krklara
Vard Krklar Makamna
Oturuben oldu sakin
Cmlesi de secde kld
Hazret-i Emrullha
Muhammed secdeye koydu yzn
Hakka teslim etti zn
Cebrail getirdi zm
Hasan ile Hseyine
Selman anda hazr idi
eyen lillh diledi
Bir zm danesi koydu
Selmn- Kekl-uha
Kudretten bir el geldi
Ezdi engr eyledi
Hatemi ol elde grd
Urad mkil hle
Ol erbetten biri iti
Cmlesi mest Hayran
Mmin mslim ryan bryan
Hepsi de girdi semaha
Cmlesi de el rpuben
Dediler Allah Allah
Muhammed de bile girdi
Krklar ile semaha
336
UNIVERSITY
Account: bilkent
Muhammed de ca geldi
Tac bandan ald
Kemerbestn krka bld
Sarldlar krklara
Muhabbet galip oldu
Yol-erkn yerin buldu
Muhammedi gnderdiler
Hatrlar oldu safa
Muhammed evine gitti
Ali Hakk tavaf etti
Hatemi nne koydu
Dedi saddak Mrtez
Evveli sen hiri sen
Ey velayetler mdeni
Cmlesi de sana tbi
Dedi h Evliya
ah Hatayim vkf oldu
Bu srrn tesine
Hakk inandramad
z rk ervha
Miralamada Muhammed ayaa kalkt msras okununca
hep birlikte ayaa kalklr.
Hakka balad zn / Traba srd yzn msralar okunuca herkes yere eilir.
Cmlesi de secde kld msrasnda canlar olduklar yere secde edip dorulurlar.
Mmin mslim ryan bryan msrasnda cemaattaki ehl-i
kmil baclardan (baz blgelerde bir erkek ve bir bac) semaha
kalkarlar. Art arda semah yaplr ve her semahta dede dua verir.
Cebrail getirdi zm msrasnda, halkann ortasnda bir avu
kuru zm atlr. Bu zm sembolik olarak krklarn lokmas kabul
edilir. Baz cem yinlerinde dolu iilir, baz demlerde ise zm suyu
tercih edilir.
337
UNIVERSITY
Account: bilkent
nce ardan balayp sonra hzlanan ve ksa sren bu semahta,

u trde msralar alnp okunur:
ol yce dan ban
Sreyim harman edeyim
ahma geldi diyene
Canm kurban edeyim
Allah illallah illallah
Gel gzel ahm eyvallah
Miralama bittikten sonra semah edenler yan yana dra dururlar. Dede dualarn verir:
Allah... Allah... Hayr hizmetiniz kabul, muradnz hsl ola.
steinizi, dileinizi Hak-Muhammed-Ali vere. Dndnz semahlardan hayr hasenat gresiniz. Eb Zer-i Gaffarnin, Hazret-i
Ftmann hsn- himmetleri zerinizde ola. Semah yapan bac ve
karda, miralama syleyen zkirler hizmetlerinin pirinden efaat bulalar. Semahlarmz krklar semahna yazla. Dil bizden, nefes Hnkr Hac Bekta Veliden ola. Gerek erenler demine h...
Cemde Semah
Dede duasn bitirdikten sonra zkirler ayrca bir msaade beklemeden, Krklar Semahnn arlamasn almaya balar.
Raks ve mzik aman yinlerinin vazgeilmez unsurlardr.
in kaynaklarnda Hunlar, Gktrkler gnmzdeki semaha benzer oyunlar oynar ve rakslar yaparlard. 6. ve 7. yzyllarda inde
hkm sren Tabgalar kamlk yinleri dzenlerler, gk yini srasnda hkmdar da dhil hepsi raksederlerdi. yinin sonunda kadn
kamlar davul alarken Tabgalar dou ynnde ykselen kurban tana doru secdeye varrlard.
Bat Gktrk hakanna Bizans elisi olarak giden Zemarkhos,
Semerkandda Gktrk kamlarnn davullar ve ngraklar alarak
ate etrafnda dndklerini grdn yazar.
Semah (sem) Arapadan dilimize gemitir. Kelimenin sonunda ayn vardr. Tali kelimesinin talih olmas gibi sem da semah olmutur.
Semah, cemdeki en nemli ritellerden biridir.
338
UNIVERSITY
Account: bilkent
Bu ritel, Alevlikte semah, Mevlevlikte sema, Kadirlikte devran, Rufalikte zikr-i kyam adlar ile anlr.
Semah srasnda, Alevlikte Trk algs olan saz kullanlrken,
dier tarikatlarda ney, davul, kudm, mekkare ve def kullanlmaktadr.
Eflknin Menkbul-rifnde anlattr: ems-i Tebriziye gre,
Tanr erlerine Tanrnn tecellsi semada daha ok vki olur. Onlar
kendi varlk leminden dar kmlardr. Hl ehline sema be vakit namaz, ramazan orucu ve zaruret hlinde yemek imek gibi farz-
ayndr. nk hl sahiplerinin hayat bununla kaimdir. Eer iki
sema ehlinden birisi douda, birisi batda sema etse, her ikisi birbirinin halinden haberdar olur.
Alevlikte semah, bir ibadet olup ilh vecd ile Allahla btnlemektir. Krklar semah cem ibadetinin zdr ve Hz. Muhammedin
krklara uradnda onlarla birlikte dnd semah temsil etmektedir.
Semah, dedenin duasyla balar ve yine dedenin duasyla biter.
Semah iin Hz. Peygamberden hadis rivayet edilir:
Semah bir kavim iin snnet, gafiller iin bidattr.
Hz. Peygamber Miratan dnnde krklarn meclisine uradnda bu mecliste kemerbest ile dnlen semah mmetine snnet
olarak brakt sylenir.
Bir dier hadiste de: Semah ile hareket etmeyen benden deildir. buyrulduu belirtilir.
Semah, Alevlik ve Bektalikte cem ayinlerinde Allaha ibadet ve zikir niyetiyle evrenle ve evrenin iindekilerle btnleerek
lemlerin Rabbini zikir ve tespih ederek dnme manasndadr. ten
geldiince dnlr, kesinlikle folklorik grlmez. Zaman iinde figrler olumutur. Onun iin semah yreden yreye deiir.
Alevler, semah ibadet olduu iin ancak ayin-i cemde meydan
sofasnda dnlebileceini belirtirler.
Hac Bekta Veli semahla ilgili u drtl sylediine dair baz
kaytlar vardr:
Haa ki, bizim semahmz oyuncak deildir
lahi bir aktr salncak deildir
Kim ki semah bir oyuncak sayar
Mmin dey namaz klnacak deildir.
339
UNIVERSITY
Account: bilkent
Bektalii sistemletiren Balm Sultan da semah iin unlar

sylemitir:
Sevgi muhabbet kaynar kanmzda
Blbller aka gelir aar kucamzda
Hrs ve kinler yok olur, ak semahmzda
Aslanla ceylanlar dost olur kucamzda
Semah orta, ar ve hzl olmak zere blmdr.
Mrit Bilen canlar semah eylesin., dedii zaman semaha kalkacak olan kadn ve erkekler defa niyaz ederler, kadnlar bellerine kemerbest balarlar.
Anadoluda en ok bilinen ve dnlen Belli bal semahlar u
isimlerle adlandrlr:
Krklar semah, Krat semah, Turnalar semah, Dergh semah, Demgeldi semah, Koyun Baba semah, Garipler semah, Gnller semah, Ali Yar semah, Hub Yar semah, Ali Nur semah, ark
Nur semah
Semahlar ieri ve dar semah olmak zere ikiye ayrlr. eri veya tarikat semahlar, cem treninde ibadet niyetiyle yaplan semahlardr. Semah yapacak kimselerin ikrar vermi musahipli evli
iftler olmalar gerekir. eri semahlar; 1. Arlama, 2. Yrtme,
3.Yeldirme (pervane), 4. Bitirme duas olmak zere drt blmdr.
Yeldirmeden sonra ksa bir arlama yaplr. Zkir, burada elen dur, sallan dur gibi komutlarla bitirme zamann belirler ve
sonra dede dua eder.
Avare semahlar da denilen dar semahlar ise gen kuaklara
semah kltrn benimsetmek ve semah yapmay retmek maksadyla 12 hizmet dnda yaplan semahlardr.
Miralama srasnda Semah yapanlar saftaki yerlerine geip
otururlar. Semahlar krklar semah yapmak zere meydana gelir.
Bunlar genellikle alt erkek, alt bacdr. (Oniki imama tamamlanm olur.)
Arlama
Sabahtan ynm Hakka dndrdm
Muhammed-Aliyi greyim dey
Dnyann gamndan ektim elimi
Mrid-i kmile ereyim dey
340
UNIVERSITY
Account: bilkent
Varup bir kmile yolda olmaa

Ahd eyleyp ikrarnda durmaa
Drt duuarn binasn kurmaa
Ararm stadn bulaym dey
km serimi sevdaya saldm
Akn ateine tutuldum yandm
mam eiinde peymane durdum
Alinin yoluna leyim dey
Yrme
Ol imam Haseni canmla sevdim
Mazlum Hseyinin gulam oldum
mam Zeynel ile zindanda durdum
Kendimi krk pare bleyim dey
Her zaman anarm kesmem zikirim
Adna kurbanm imam Bkrn
Dn gn virdeyleyip okurum
Caferden bir nasb alaym dey
Hzlanma
Musa Kzm dmenine niyazm
mm- Rzya baldr zm
Tak Hak Askeryedir szm
Mehdi ile kl alaym dey
Kul Veliyim Hakka secde ederim
Hakkn buyurduu yola giderim
Dinim Hakkdr Hak kelm ederim
Oniki mama ereyim dey
Semahclar duaya durur. Dede dua verir:
Allah... Allah... Hayr hizmetleriniz kabul ola. Muradlarnz
hsl ola. steinizi, dileinizi Hak, Muhammed, Ali vere. Dndnz semahlardan hayr hasenat gresiniz. Eb Zerr Gfarnin
Hazret-i Fatmann hsn- himmeti zerinizde ola. AliyyelMurtaza krklar semahna kaydede. Geree h...
341
UNIVERSITY
Account: bilkent
Sakka Suyu
Semahlar saftaki yerlerine gidip otururlar.
Sra sakka suyuna gelmitir.
Rehber: Edeb, erkn! der. Herkes diz zeri gelir. Sakka, su
dolu bir kabla dra durur ve u terceman yksek sesle okur:
Bismillahirrahmnirrahm
Ve cealn minel-mi klle eyin hayy. Allahmmecalh
ifn min klli di.
Selmullah al mm Hseyn... Ve l-i mm Hseyn... Evld-
mm Hseyn... Lnetullh ktil-i mm Hseyn...
Ltfuna muhtacz eyle ihsan y Hseyin
Derdimize senden derman eyle derman y Hseyn
Gayriye muhta klma kn- elamn
Sen medet kl bizlere her vakit y Hseyn
Sad hezaren lnet obun ol gruh u dalle
Nakz- ahd ile ehd kldlar anlar seni Y Hseyn
Ism-i Pkin ak iin zikredeni koyma zulmette hergiz
Bermurad et dde-i giryan ile alayan Y Hseyn
znin ile su tabrdm akna vermek iin
Aknla ienlere kl b- hayat Y Hseyn
Bercemli Muhammed Keml-i Hasan Hseyn Ali r blende salvat...
Cemde bulunanlar:
Allahmme salli al seyyidina Muhammed ve al l-i Muhammed diye salvat verirler
Sakka, elindeki srahiden kk bir bardaa birer yudumluk su
koyarak dede ile beraber kiiye su verir. Su verirken yksek sesle: Gemisiz biz can batan erenler akna can gz dem be dem
Hakk grenler akna Kerbel det-i gamnda can verenler akna
Gzm ya sebil ettim h- ehdan akna der.
Sakka sonra meydann evresinde dolanarak az miktarda olmak zere cemde oturanlara serper. Su serperken:
Selmullah y Hseyn... Selmullah Ya Hseyn... Selmullah
ya Hseyn... Ahmed-i Muhtar akna... Hayder-i Kerrar akna...
342
UNIVERSITY
Account: bilkent
Sdk- sakka Selman Pk akna... Sakkahm ya mam Hasan...

Sakkahm h Hseyn... Kl efaat katresi dene ya Hseyn...
Yardm eyle Allah Allah arana ya Hseyn... Selmullah ya Hseyn...
Sakka sonra meydann ortasnda dra durur; Dede dua verir:
Allah.,. Allah... Hizmetini ehdler h- kabul etsin.
Selman- Pkn himmeti zerinde olsun. Geree h...
Zkirler mersiye okurlar:
tmeyp h- Peygamberden haya Hakdan hazer
Kfiyan- b vefalar nakz- ahd etmi meer
Kuretl-ayn- Rasl eylemiler derbeder
Var ise gel htr- h- Reslullah eer
Ey sab var Kerbel destinden eyle birgzer
Ver bize ltfet Hseyn bn-i Aliden bir haber
Tenegne kl nazar bir katre su bulmu mudur
Glistan Ahmed-i Muhtar gr solmu mudur
Kerbel topra hep at kan ile dolmu mudur
Ol Hseyn-i Kerbelya bak ehd olmu mudur
Ey sab var Kerbel destinden eyle birgzer
Krdlar m glbn h- Nebnin dlini
Kestiler mi ol Aliyyel-Murtaznn blini
Hi soran var m yetimnn acep ahvlini
Eyle tahkik hnedn- Ehl-i Beytin hlini
Ey sab var Kerbel destinden eyle bir gzer
Ver bize ltfet Hiiseyn bn-i Aliden bir haber
Gel yetimler hline rahmet Hudnn akna
Sdkul-vadl-emin ol Mustafann akna
Ftih-i Hayber Aliyyel-Murtaznn akna
Kffe-i ervh- pk-i enbiynn akna
343
UNIVERSITY
Account: bilkent

Hazret-i Abbas ehd olmu mu eyle cst c
Kavm-i Sfyn ordugh ha etmi mi gul
Zaptna alm mdr nehr-i Frat ol ad
Verdiler mi bak yetimna acep bir katre su
Zulm ile seddoldu mu Rh- ehd-i Kerbel
kt m eflke dek h- ehd-i Kerbel
Bak zevle erdi mi mh- ehd-i Kerbel
Hn ile alde mi h- ehd-i Kerbel
Masumn u mazlmn hep anda kurban oldu mu
Dmen-i Pk-i Sekne, Zeyneb al kan oldu mu
Kasm u Leyl Zleyh hep perian oldu mu
Ehl-i Beyte bak esr-i l-i Mervn oldu mu
Bir haber yok mu Harb htan hayretteyiz
Alayup m seher ah dzah firkatteyiz
Htr- n d pr hzn keder uzletteyiz
Biz mhibb-i Ehl-i bey t mtem-i sz mihnetteyiz
Kerbel vakasn anlatan mersiye okunurken cemdekiler gzya dkerler.
Mersiye okunmasndan sonra, sofrac elinde ekmek ve kurban
lokmas olduu hlde meydann orta yerinde dra durur ve u terceman okur:
344
UNIVERSITY
Account: bilkent
Evvel Allah diyelim... Kadm Allah diyelim... Geldi Ali sofras,

Hak versin biz yiyelim. Allah eyvallah, geree h...
Dede dua verir:
Allah... Allah... Hayr hizmetin kabul, muradn hasl olsun.
Sofran Kanberin serdii sofra olsun, gerek erenler demine h.
Cemde herkese gre sofralar kurulur.
Dede:
Bismillahirrahmnirrahm
Ve Yutmnettaame al hubbihi misknen ve yetmen ve esr.
nnem Nutmukm li vechillhi l nrid minkm cezen ve l
ekr (nsan Suresi, 76/8, 9: Onlar ileri ektii hlde, yiyecei yoksula, ksze ve esire yedirirler. Biz sizi ancak Allah rzas iin
doyuruyoruz. Bir karlk ve teekkr beklemiyoruz, derler.)
Allah... Allah... Lokma hakkna, evliya keremine, gerekler
demine... Destur- pr, izn-i mrd yryenin lokmas yrye geree h diye destur verir.
Sofralarda oturanlar yemeklerini yerler. Sonra dede, sofrann
duasn yapar. Yemek yiyenler ve hizmet edenler iki ellerinin parmak ularn sofraya koyarak o vaziyette dedenin duasn, cmle
sonlarnda Allah... Allah... diyerek dinlerler. Sofra duas:
Allah... Allah... elhamd lillh, elhamd lillh, smme elhamd lillh... Nimet-i Celil, berekt- Halil, efaat-i Rasl, inayet-i Ali,
himmet-i Vel... Bu gide, gansi gele. Hak, Muhammed, Ali kabul
ede. Yiyene hell, Yedirene dell ola Yiyeni, yedireni, piirip getireni Hak saklaya, Hzr bekleye. eyen lillh Allah eyvallah h...
Yemekden sonra, sprgeci meydana defa sprge alarak
dra durur.
Dede:
Allah... Allah... Hayr hizmetinden efaat bulasn. Seyd
Ferran himmeti zerinde olsun, geree h. diye dua verir.
Zkirler, nefes bir dvaz sylerler.
Dvazn ardndan dede dua verir. Bu glbank ayn zamanda
cem birleme glbankdr.
Alev dedesi Mehmet Yaman, Alevlik nan-Edeb-Erkn kitabnda, dedenin isterse cemi sona erdireceini, isterse devam ettireceini belirtir.
Ceme katlanlar arzu ederler ve dede de uygun grrse muhabbet, deyi dvaz ve semahlarla istenildii kadar srdrlebilir. Ku345
UNIVERSITY
Account: bilkent
ral, grg ceminin bu dvazdan sonra dedenin verdii dua ile sona
ermesidir.
Allah... Allah... Akamlar hayrola. Hayrlar fethola erler
defola. Mminler dola. Meydanlar bd ola.. Srlar mestur
ola. Hak, Muhammed, Ali erenler ceminde hizmet bezledenleri,
cemde bulunan baclar kardeleri cmle muhibb-i Ehl-i beytle
beraber ddarlarndan, katarlarnda ayrmaya... Oniki mam,
On Drt Masum Pk, On Yedi Kemerbestin himmetleri zerimizde ola. Kutbl-Arifin Gavsl-Vsiln Seyyid Muhammed
Hnkr Hac Bekta Vel mun ve destgirimiz ola. ler, beler,
yediler, krklar ve ricll-gayb erenleri safa-nazarlarn esirgemeye. Cenb- Hak cmlemizi mnkir-mnafk errinden ad
mekrinden hfz u emande eyleye. Dertlerimize derman, gnllerimize iman, hastalarmza ifa, borlarmza eda nasib eyleye.
Namerde muhta eylemeye... Vaktimiz hayr gele. Dil bizden nefes Hazret-i Pr Hnkrmz Hac Bekta Velden ola.
Oturan duran kosuz gaybetsiz evine varp yastna ba koyan sa yata selamet kalka... Ali yolda, Hzr klavuzu ola. Gerek erenler demine h...
Cemde bulunanlar, meydana niyaz ettikten sonra ekilip evlerine giderler. Dede ile hizmet sahipleri kalnca dardaki bekiler de
arlr. Rehber sa bata olmak zere duaya dururlar. Dede:
Allah... Allah... Hizmetleriniz Hnkr Hac Bekta Vel
Derghna yazla. Hizmetiniz kabul, muradnz hsl ola. Allah
korktuunuzdan emin, istediinize nail eyleye. Hizmetinde bulunduunuz erenlerin evliyalarn himmetleri sizinle beraber ola. Nr-
neb kerem-i Ali gerekler demine h.
Duann ardndan dede ayaa kalkar. era meydann ortasna
getirir. Yn peygamber postu denilen kendisinin vekleten oturduu posta dnk olmak zere diz zeri oturur. Hizmet sahihleri Dedenin geri tarafnda duadaki sray bozmadan ayakta beklerler. Dede:
Allah... Allah...
Btn oldu, era Nr- Ahmed
Zahir oldu ems-i mh- Muhammed
Allah, eyvallah H dost
Der ve era sr eder. Baka bir deyile delili dinlendirir (Yani
sndrr.)
346
UNIVERSITY
Account: bilkent
Niyaz edilerek hep birlikte evinden ayrlrlar.
Yukardaki cem ayini grg kurban (terceman kurban), ikrar

verme (yola alnma kurban) ve musahip kurbannnda uygulanr.
Yine yl kursan ve Abdal Misa kurbannda da ayn tren dzenlenir.
Blgelere gre yinler deiik yaplabilmektedir. Aada Balkanlarda bir musahiplik cemini okuyacaz.
Cemde tevell ve teberr sk gemektedir.

Tevell: Allah, Hz. Muhammed ve onun Ehl-i Beytini ve onlarn sevdiklerini sevmektir.
Teberr: Allahteala, Hz. Peygamber ve Onun Ehl-i beytine
dman olanlar sevmemek ve onlar lnetlemektir.
Tlip
Alevlikte herkes bir dedeye ikrar vererek Alevlie girdiini
gstermesi gerekir. Tlip, talep eden Alevlikle ilgili bilgileri renmek isteyen kiidir. nk dede yol gsterir, kiiyi eitir.
Bu kavram btn tarikatlarda kullanlr. Tlibe, dier tarikatlarda mrid de denir. Alevlikte tlip; ikrar ile bir pire balanan ve
Allaha ulamak ve Onun hakkndaki srrn gereklerine ulamak
iin kendisinin eitilmesini isteyen kiidir.
Tlip, tliplikten kamazlar, ancak dede tarafndan atlrlar ve
dkn olurlar.
Tlip olabilmek iin bir Aev ailesinden gelmek gerekir.
krar
krar; sz vermek, akit yapmak, beyat etmektir. l-i mrn Suresi, 103, Fetih Suresi 10 ve 18, Tahrim Suresinin 12. yetleri hkmnce Allaha ve onun reslne zden ballktr
Alevlerde ise, ikrar, tarikata girite pire verilen Allah ve
Reslne itaat, Ehl-i Beytee muhabbet, evliya buyruuna riayet szdr.
krarn asl, ok eskilere dayanr.
dem Peygamber yaratlmadan nce Tanr, dem oullarnn
bellerinden zrriyetlerini kard, onlar kendilerine ahit tuttu ve
buyurdu:
347
UNIVERSITY
Account: bilkent
Ben sizin Rabbiniz deil miyim? Onlar, evet, ahit olduk dediler. (rf Suresi: 172).
Fakat, bu sz bazlar unuttu. Alevlikteki ikrarda, ezeldeki ikrar hatrlatlr.
Snnler de, Ne zamandan beri Mslmansn? diye sorulduunda Kal u Beladan beri diyerek ilk ikrarna gnderme yaplr.
krar, Alev ve Tahtac topluluklarnda yola, erkna, Alevlie girecek olan tlibin mridin t ve telkinlerini kabul ettiine, yolun
btn kurallarn benimseyeceine ve uyacana dair verdii szdr.
krar vermek isteyen kii, pire ikrar vermek iin nce eiyle
iki gnl birler. Yani einden sz alr. Rehberle birlikte pre (dedeye) gider. Bu kimseye bu andan itibaren tlip (Hakka ulamay talep eden) denir. Dede huzurunda uzun sren bir deneme ve trenden sonra, kendisine tvbe telkin edilerek tarikatn 4 kap ve 40 makamyla ilgili bilgiler verilir. krar veren kii, yolun btn erknna
uyacana, eline, diline ve beline sahip olacana sz verir.
Baz yerlerde evlilikten, veya 20 yan doldurduktan, baz yerlerde ise ocuk bl ana girdikten sonra ikrar verebilir.
krar bata krklar meydan olmak zere her yerde verilebilir.
krar veren kiinin en az bir Cebrail (horoz) kesmesi gerekir, madd
durumu iyi olanlar ko keser. Lokma meydana gelmeden nce
Kurn okunur ve glbank ekilir.
Glbank yledir: Bismi ah Allah Allah, Binuri Hda Muhammed Mustafa, Aliyyl-Murtaza
Haticetl-Kbra,
Fatimatz-Zehra,
Hasanl-Mcteba,
Hseyin-i Desti Kerbela hakk iin ikrarlar daim ola, muratlar hsl
ola, Cenab- Hak verdiin ikrardan dndrmeye, maherde utandrmaya, ahrette oda(ate) yakmaya geree H.
Musahiplik
Alev inancnn nemli kurumlarndan biri musahipliktir. Musahiplik, dnya ve ahiret (yol) kardelii anlamna gelir.
Hem madd, hem de manev karde demektir. Yani musahip
mal mal can cana katar.
Tarikat kapsna gelenler, yola girmenin ve yol srmenin ilk
adm olarak musahip olurlar. Musahipler birbirinin gnah ve sevabndan sorumludurlar. Etle trnak gibi bir birine yakndrlar. Namus
dnda, ocuklar da dahil olmak zere her eyleri ortaktr. Hayatn
348
UNIVERSITY
Account: bilkent
iyi yan gibi kt yann da paylarlar. Musahiplerden biri ld

zaman dieri onun ocuklarna ve aile efratna bakmakla ykmldr. Musahiplik bir defa yaplr ve bir mr boyu srer.
Musahipler, kimi yrelerde yedi, kimi yrelerede ise oniki gbek bir biriyle evlenmezler.
Musahip olmak isteyenler nce yakn evrelerinin ve elerinin
rzasn alrlar. Kan bandan daha yakn bir ba kurulaca iin ocuklarn dahi rzas alnr.
Musahip olmaya karar vermi iki insan, elerini de yanlarna
alarak dedenin huzurunda bu isteklerini aklarlar. Dede onlar musahiplik hakknda bilgilendirir. Onlara birbirini tanmalar iin bir
yl zaman verir. Bu bir yln sonunda eer musahip olmaya karar verilmi ise tekrar dedenin huzuruna klr dededen onay alnr. Eer
yol asndan bir mahzuru grlmez, musahipler adaylar trenle eliinde erkandan geerek musahip olurlar.
Alevilikte iki eit cem vardr: Birincisi her insann katld
birlik cemleri, kincisi ise grg cemleridir. Grg cemlerine yalnz evli olanlar yalnz musahip olanlar itirak edebilirler.
Musahip olmak yada grgden gemek isteyen insanlar iin yaplan bu cemlerin periyodik bir dzeni yoktur, ihtiyaca gre yaplr.
Musahip olmak bir bakma ikrar verip tarikata girmek demektir.
Grg cemlerinde yeni musahip olanlar, erkndan, yani bir merasimden geerler. Drt can bir ba felsefesini temsilen, drt kiinin saca byklkteki elbisenin iine veya rtnn altna eleriyle birlikte girerler.
Musahiplik iin deiik yrelerde birbirine benzer grg cami

yaplr. Genelde dede: Gnlnde grgs olan karde varsa sylesin der. Gzc de ayn szleri birka defa tekrarlar.
Gzc: Eyvallah baba, darda canlarmz var, ikrar verecekler, ikrar alacaklar. diye devam eder.
Cem ayinine ara verilir. Dede: Gelsinler.diye seslenir.
ke kar-koca cem evine girerler ve huzurunda dururlar. Diz kerler, secdeye varrlar. Tekrar dorulurlar. Musahiplie balanacak
olan tlipleri, dedenin huzuruna getiren rehber sze balar:
Eyvallah erden haktan, Hak Muhammed Aliden isteimiz
var. Sizin rzanzla dirlik birlik olacaz. Dirlik birlik hakkna,
mam Cafer kavli zere ikrar alacaz. Eyvallah.
349
UNIVERSITY
Account: bilkent
Musahip adaylar rehberin iareti zerine tekrar secdeye eilirler. Sonra olduklar yerde dururlar. Dedenin ne diyeceini beklerler.
Dede bu srada zkir ve tariki ile bakr. Hayr anlamnda iaretler
yaparlar. Dede yine bir ey demez. Rehber ne karar aldklarn anlam olur ve tekrar sze balar:
Eyvallah dede, erden, Hakktan, Hak Muhammed Aliden isteimiz var. zin rza isteriz. Sizin rzanzla musahip olacaz. Dirlik, birlik, karde olcaz. Dirlik birlik hakkna, musahiplik hakkna, On ki mamlar hakkna, biz sizden himmet isteriz. Allah, eyvallah.
Rehberin bu szlerinden sonra, be can tekrar secdeye varr,
sonra dra dururlar.
Musahip olacak canlar, kararn akladklar gnden sonra bir
deneme sresi geirirler. Karekterleri birbirlerine uymazla musahiplikten vazgeebilirler.
Artk musahip olununca (balannca) artk musahiplikten vazgeilmesi mmkn olmaz.
Dede:
Madem bu ie iyice karar almsnz, bizden yana hava ho.
Musahipler birbirine yardm eder. Kavga etmez. Musahipler arasnda dargnlk en byk gnahtr. Dargnlk burada, bu evliya
postunun karsnda verdiiniz ikrar bozmak demektir. der.
Tlipler dedenin szlerini tasdik ederler.
Balar babadan yana olmak zere drt can tarike yatar. Ayak
ularnda gzc, sol yanlarnda ise tarik denei elinde tariki,
yerlerini alrlar. Tariki tarikleme ayininde u glbank okur:
Bismillahirahmanirahim, Pir cemali, Muhammed kemali, kadir mam Hasan, Hseyin, Aliyi bilene salavat. Allahmme salli
ala seyidina nur- Muhammed .Gnahkrm gnahkr. Hak- ah
Muhammed Mustafa. Ya Ali, Hseyin-i Kerbela, srr- hak iin tvbe gnahlarmza, estafurullah, estafurullah, estafurullah,
izn-i marifet-i tarikat. mam Hseyin stad, nefes, erkan- Mikail, destur ah buyur.
Glbankn okunmasndan sonra tarikte yatan tlipleri stne
tarik deneini on iki kez indirir, kaldrr. Bylece iki Alevi ailenin
kardelii on iki imama balanm olur.
Tarikten kalkan canlar, babann hemen yannda oturan zakirin nne vararak dize gelirler. Drt can ellerini zakirin dizine
350
UNIVERSITY
Account: bilkent
koyar. Zakir elini onlarn ellerinin zerine koyarak, u duvazdehi okur:

Bismillahirahmanirahim,
Allahmme salli ala seyyidina nur- Muhammed Mustafa.
Allahmme salli ala seyyidina nur- Muhammed mam
Aliyyl -Murtaza.
Allahmme salli ala seyyidina nur- Muhammed HaticetlKbra, Fatimatz-zehra.
Allahmme salli ala seyyidina nur- Muhammed, mam Muhammed Mehdi, sahib-i zaman, carede on drt masum pak, on yedi
kemerbest, salavatullahi. Duvazlarda on iki imam, carede on drt
masum pak, on yedi kemerbest, salavatullahi ecmain, evvelin, ahrin, tahirin, tlibin. La fetta illa Ali, la seyfe illa Zlfikar. Mminin
kalbinden eksik olmasn leyli nehar. Gerek erlerin demine, on iki
imamlarn keremine, ya Ali h.
Duvazdeh okunduktan sonra musahipler ayaa kalkarak tekrar
dedenin huzurunda dururlar.
Bu defa dra durma deildir. Drt can el ele verir. Baba onlara
bir hizmet glbank okur:
H, hizmeti kabul ola, murad hasl ola, hak divannda yazl ola. Gerek erlerin demine pirimiz Murtaza Alinin keremine ya
Ali, h
Bu glbankla musahip olma yini tamamlanm olur.
Ankarann ubuk ilesine bal Kargn kynde, bir Abdal

Musa ceminde, musahiplik treninde, iki erkek ve hanmlar iki kadn yan yana yere uzanm ve zerlerine bir rt rtlmtr. Cemde bulunan bir baka dede, yukarda anlatld gibi, erkn deneini kullanm, rt stnden kafalarn svazlamtr. Musahip olanlar rt altndan ktktan sonra, bir ucu suya batrlm erkn ubuunun altndan dvazlar eliinde gemiler, ceme katlanlardan isteyenler de ayn ii yapmlardr. (Kaynak: Gazeteci Arslan Tekin,
2008de, ahit olduu bu musahiplik trenini nakletmitir: Cemi
Hasandededan gelen Beydili (Karahan) Dede ynetmi, erkn ubuu denilen denei ise Kzm Turabi Dede kullanmtr.)
351
UNIVERSITY
Account: bilkent
Yusuf Ziya Yrkn, Tahtaclarda musahip olunduu ilk gece

eler bir dek zerinde bir arada yattn yazmtr. nk bu tarikat ve hakikat kardeliidir. Bunlar Tanr katnda muhabbet kardei olmulardr. Kadn ve erkekler arasnda kskanlk gsterilmemesi kardelik anlayna dayanr. (Y. Z. Yrkn, Anadoluda Alevler
ve Tahtaclar, 2002).
ki Kltr (Dolu, Dem)

Baz Anadolu Alev topluluklarnda, dem veya dolu olarak
adlandrlan iki kltr yaamaktadr.
Alevler Mslmandr. Kurn- Kerimde iki yasaklanmtr.
Baz Alevler topluluklar neden ikiye itabar etmektedirler?
Aratrc Piri Er, Kurn- Kermde iki konusunun ilendii
drt yeti ini zamanlarna gre sralar.
Hurmalarn meyvelerinden, zmlerden de sarho edici bir
iecek ve gzel bir rzk elde edersiniz. te bunda, akln ileten bir
topluluk iin kesin bir mucize vardr (Nahl 67), (ztrk, 1993).
Sana uyuturucuyu/arab ve kumar sorarlar. De ki: Bu ikisinde byk bir gnah vardr; insanlar iin karlar da vardr. Ama onlarn ktl yararlarndan ok daha byktr.(Bakara 219), (ztrk, 1993).
Ey iman edenler! Sarhoken ne sylediinizi bitinceye kadar,
cnpken de -yolculuk halinde olmanz mstesna- boy abdesti alncaya kadar namaza yaklamayn (Nisa 43), (ztrk, 1993).
Ey iman edenler, uyuturucu/arap, kumar, tapnmak iin dikilen talar fal oklar eytan ii birer pisliktir, bunlardan uzak durun ki
kurtulua eresiniz (Maide 90), (ztrk, 1993).
Bu kesin hkmlere ramen, Anadolu Alev-Bekta topluluklarnca iki kullanlmaya devam edilmitir.
Baz blgelerde Alev inancnn ibadet biimi olan cemlere kadar girmitir.
Gerek eski Trk kltrnde, gerekse Anadoluda eski kltrlerde iki var olmu, ve hatta lm trenlerinde yer etmitir. Eski Anadolu kltrnde, mezarlara hediye brakmak, llere yemek, iki
sunmak ve dnya iine yarayan eyay beraberinde gtrmesini salamak gibi uygulamalarn varl bilinmektedir.
Yaayan l dncesinin en byk sonucu l hediyeleri, l
yemei ve ikisidir. n Tarih Anadolusunda mezara hediye brak352
UNIVERSITY
Account: bilkent

Ebscohost 21

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ebscohost 21

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Copyright 2010. lgi Kltr Sanat Yaynclk. All rights reserved.

l inan ve Ehl-i Beyt

Alevlikte, Allah, Muhammed, Ali birlikte kullanlr. Alevliin

te amanist Trklerin uyguladklar bu kadnl-erkekli di

haberler mevcuttur. Hatt Peuchn bildirdiine gre, baz geceler

Cemde Oniki Hizmet

Burada dra durmak sz geiyor.

Hizmet sahipleri hizmetlerinin bana giderler.

Grlenler, balarn secdeden kaldrmadan:

Cemde Kurban Hizmeti

Allah Ekber, Allah Ekber, Allah Ekber... L ilahe illallh

Srlp kasaba gittik

Mrid olan olur vel

Cemdekiler salevt verir:

On iki mamdandr bu nur Hatayi

Tevhid ile Taclama

Zindanda bir ezadr

Dokunur tatl cana

Alnlarn yere koyarak secdeye varrlar. O zaman dede u glbank okur:

Ferra meydann ortasnda dra gelir:

Vard Dergh kapsna

Muhammed ayaa durdu

nce ardan balayp sonra hzlanan ve ksa sren bu semahta,

Bektalii sistemletiren Balm Sultan da semah iin unlar

Varup bir kmile yolda olmaa

Sdk- sakka Selman Pk akna... Sakkahm ya mam Hasan...

Ey sab var Kerbel destinden eyle bir gzer

Evvel Allah diyelim... Kadm Allah diyelim... Geldi Ali sofras,

Niyaz edilerek hep birlikte evinden ayrlrlar.

Yukardaki cem ayini grg kurban (terceman kurban), ikrar

Cemde tevell ve teberr sk gemektedir.

iyi yan gibi kt yann da paylarlar. Musahiplerden biri ld

Musahiplik iin deiik yrelerde birbirine benzer grg cami

koyar. Zakir elini onlarn ellerinin zerine koyarak, u duvazdehi okur:

Ankarann ubuk ilesine bal Kargn kynde, bir Abdal

Yusuf Ziya Yrkn, Tahtaclarda musahip olunduu ilk gece

ki Kltr (Dolu, Dem)

You might also like