ETMN TARH

TEMELLER
ve
TRK ETM TARH

TARH NEDR ?

Tarih, milletlerin
birikimlerini ve yer
ve zaman gstererek
inceleyen bilimdir.

Eitimin gemiini incelemek

eitim tarihinin iidir.

TATAK TRKLER

 ETM AISINDAN TARH BLGSNN NEM

1.Ulusal tarih bilgisi ediniriz

2.nsanlk tarih bilgisi ediniriz
3.Tarih bilinci kazanrz
4.Sosyokltrel deiim srecini kavrarz
5.Tarihsel dnme yetenei kazanrz

Eitimde Temel Tarihsel Dnemler

1) Antik ( Antik ) ada Eitim
2) Orta ada Eitim
3) Rnesans ve Aydnlanma Dneminde
Eitim
4) slam Dnaysnda Eitim
5) Trklerde Eitim

ANTK ADA TEMEL

UYGARLIKLAR
MEZOPOTAMYA UYGARLIKLARI
UZAKDOU-N ve HNT UYGARLII
ANTK YUNAN VE ROMA UYGARLIKLARI

ESK UYGARLIKLAR
SMERLER ( M 3000)
PERS HTT- FENKE
UYGARLIKLARI
SRAL UYGARLII

MISIR UYGARLII ( M 3400 525 )

N VE HNDSTAN UYGARLII
YUNAN UYGARLII
ROMA UYGARLII

SMERLER ( M 3000)

SMERLER ( M 3000)
Tarihte bilinen ilk yerleik toplumdur. Yazy,
yln 365 gn olduunu, mevsimleri bulan, kent
devletlerini
kuran,
tekerlei,
geometri
ve
matematii, hukuku, mitoloji ve edebiyat,
szl bulup yapan ve kullanan bir halktr.
lk okuma ve ders kitaplarn hazrladlar.
Uygarlk ve tarih Smerle balar dense yeridir
retmenin geiminden renciler sorumluydu.
Her renci retmene belli bir miktar para
verirdi.

PERS HTT- FENKE UYGARLIKLARI

PERSLERDE ( ESK RAN ) ETM

PERSLER;
Bugnk ran medeniyetinin temelini oluturur.
lk posta tekilatn kurdular.
Eski ran'da (M. 900-360) eitim laiklik ve ulusal birlik
zerine kurulmutur.
Baba ocuunu istedii gibi yetitirebilirdi.
Okul kraln saraynn yanndadr ve ad "Genel Eitim
Evi"dir.
ocuklar adil, iradeli, sava, ll ve byklerine
saygl olmal, ala, soua, acya dayanmal, ok, kl
kullanmal, iyi ata binmeyiydi. renciler Genel Eitim
Evi'nde bunlar kazanrlard.

ran eitim sisteminde beden eitimi dersi ok

nemliydi.

HTTLER

 M. 2000 ylnda Anadoluya Kafkasya

zerinden g ederek 1500 yl boyunca
hakimiyetlerini srdler.
lk yerleim yerleri orum Hattua'dr
Anadolu'nun yerli sanatyla birletiler. Boyutlar
bym antsal eserler ortaya karttlar.
Mabetler, saraylar, sosyal yaplar, kaya
kabartmalar yaptlar.
Hitite, bugne kadar bilinen en eski HintAvrupa dilidir

 Farkl yazlar kullandlar.. Resm diplomatik

yazmalar ve saray arivleri sur (Akad)
ivi yazsyla yazlrken kayalardaki
kabartmalar ve yaztlar iin Hiyeroglif yaz
kullandlar.
Tarihte ilk yazl antlama olan Kade
Antlamas ( M 1296 ) Hititler ve
Msrllar arasnda imzaland
Hititlerin etkileyici bakenti Hattua ile
dier kentleri Alacahyk ve apinuva,
orum ili snrlarmz iinde kalyor.

ALACAHYK

FENKELLER

FENKELLER
lk ada denizcilik alannda en ileri olan kavim
Fenikelilerdir.
Akdenizde
byk
koloniler
kurdular. Bu kolonilerin en nemlileri Kartaca,
Sidon ve Tirdir.
nce Msr etkisinde ve daha sonra Asur, Babil,
Pers
ve
Makedonyal
skenderin
etkisinde
yaamlardr.
Fenikeliler tarihte ilk alfabeyi buldular. Bu alfabe
22
harfli
idi.
Gnmzde
kullanlan
Latin
Alfabesininin temelini bu alfabe oluturur

MISIR UYGARLII
( M 3400 525 )

MISIR UYGARLII
( M 3400 525 )
Hiyeroglif yazy ( resim yazs ) bulmulardr
Devlet idaresinde yazmalara nem verilmitir
Cam, papirs ve ilk takvimi ( 365 gn- miladi) onlar
bulmulardr.
ocuklar be yanda okula balyorlar ve on iki yl
okuyorlard.
Okullar ilk, orta ve yksek olarak e ayrlmt.
Devlet dairesine memur yetitirmek temele alnmtr.
Okullar yatl ve gndzl olabiliyordu.
Okuma-yazma, matematik, astronomi, heykelcilik, mzik
ve beden eitimi dersleri vard.
retmen Tanr kadar sayg gren ulu bir kiidir.

SRALDE ETM

SRALDE ETM
Eski Yahudi/toplumunda erdemli insanlar yetitirmek
ok nemliydi.
Aile, kavim en nde yer alrd.
Beden ve ruhen iyi insan yetitirmek okulun ve
retmenin greviydi.
Dini her Yahudi tam olarak bilmek ve uygulamak
zorundayd.
Cinsiyete gre bir eitim vard.
Yurttalk bilgisi ve tarih her Yahudi'nin almak ve
okumak zorunda olduu derslerdendi.
Dersler "kssadan hisse karma" temeline gre
ilenirdi.
retmen mutlak otoriteydi. Kutsal bir varlk saylrd.

N'DE ETM ( M 2500)

N'DE ETM ( M 2500)

Etim sistemi geleneklere, aileye ve topluma
Bal insan yetitirmek zere kurulmutur.
lk, orta ve yksek okul var.
in'de byk dnr yetimitir. Bunlar
La-Tzu (Taoizm) , Dier ikinci byk dnr
Konfys ve in'de yetien dier bir eitimci
Cu-Hsi'dir
Bugnk ince yaznn temeli 3000 yl nce
atld
Ruhun ve bedenin terbiyesinde mzik ve
dinsel trenler nemliydi
Pusula,
barut,kat,
matbaa
inde
bulunmutur
retmen kutsal bir varlkt

HNT UYGARLII
( M 7000- 1700)

HNT UYGARLII ( M 7000- 1700)

Hindistan'da kast sistemi vardr. Eitim her snf iin ayr ayr
dzenlenmitir. Brahman (din adam), katriya (asker),
vaysiya (esnaf), sdra (ii), parya (kle) olmak zere be
kast bulunmaktadr. Bir kasttan dierine kesinlikle geilmez"
temel ilkedir.
Eitimi etkileyen
ki dini gr vardr. Brahmanizm, ev
Budizm.
Brahmanizm
ve
Budizm'de
retmen
kutsal
saylmtr.
zellikle budizm ile birlikte eitimde de yenilemeler olmutur
Okuma-yazma iinde renciler nce kum zerine szckleri
yazar ve okurlard. Sonra bunlar iyice rendikten sonra
yapraklara yazarlard (Binbaolu 1982).
Hindistan eitim gelenei islam dnyasn da etkilemitir

ESK YUNAN ( GREK)

MEDENYET

Grek dnyasnda eitim genelde akla, iyiye ve

erdeme dayaldr.
Hr vatandalar eitilir. Kleler ve kyl ii,
zanaatkar takmnn eitimi sz konusu deildir.
Karakter, estetik ve beden eitimi savunulur.
Karakter eitiminde ortak yaam, sevgi ve sayg,
devlet ve devlet kurumlarna ballk temele
alnmtr.
Estetik eitimde ise, ruhun eitimi sz konusudur.
Bunun iin mzik nemlidir.
Beden
eitiminde
vcudun
glenmesi
iin
beslenme, greme, koma, ok, mzrak, disk
atma,. ata binme, kl kullanma etkinliklerine yer
verilmitir.

ESK YUNAN ( GREK)

MEDENYET

Genelde eitim bedenen ve ruhen gzel insan

yetitirmeyi (kalokagathie) amalamaktadr.
Okul sistemleri ilkokullar, ortaokullar, Liseler, ve
yksek okullar (akademi) olarak kurulmutur.
lk" kez resimli ders kitaplar M.. 331-323
dneminde yazld.
Ayrca felsefe temel ders olarak ele alnyordu.
Youn bir felsefe ve mantk eitimi veriliyordu.
retmen
(pedagog)
nceleri
sekinlerin
ocuklarm eitmek iin okuma-yazma bilen stn
zeliklere sahip kleler arasndan seiliyordu.
retmenler saygn kiilerdi. Grek okul sisteminde
dayak vard. retmenin maan renciler
dyorlard.

ROMA UYGARLII
M.. 8 ile M.S. 5. yzyllar arasnda varln
srdrm olan ve merkezi Roma kenti olan
uygarlk.
Kavimler G sonucu, 395 ylnda Roma
mparatoru
I.
Theodosius,
Roma
Uygarln iki olu arasnda Dou Roma
(Bizans) ve Bat Roma olmak zere
paylatrd.

ROMA UYGARLII
Dou Roma mparatorluu, eski Yunan ve Orta
Dou geleneklerinin kaynamasyla ortaya
kmtr.
Burada yaayan halk; ticaret, kentleme ve
ekonomi
alanlarnda
nemli
gelimeler
gsterdi.
Dou Roma mparatorluunun en belirgin
kltrel zellii, Hristiyanln bu devlet
snrlar iinde gelimi olmasdr.

 ORTA ADA AVRUPADA ETM

Avrupa Antik adan sonra, dnsel anlamda karanlk bir Orta
a yaamtr.
Aklcln yerini skolstik dnce, dogmatizm ve metafizik
dnceler almtr.
Bat dnyasnda kayda deer bir bilimsel ve sanatsal almadan
sz etmek gtr.
Her eyde dini retiler referans alnmtr.

Orta an ikinci yarsndan sonra (XIII ve XIV.

Yzyllardan sonra) niversitelerin yaniden kurulmaya
balanmasyla
nemli
bir
gelime
salanmtr.
niversiteler, kiliselere bal olmann yannda zel kanunlar
ve mahkemeleri vard.

SLAM DNYASINDA ETM

SLAM DNYASINDA ETM

slam dnyasnn en parlak zaman 8. ve 12.
yzyllar arasndaki dnemdir.
Arap Uygarl ; Avrupa, Hindistan ve Trk
Uygarlklar ile temasa gemitir.
Matematik, kimya ve tp alanlarnda nemli
katklarda da bulunulmutur.
Matematik alannda, Hintlilerden alnan say
sistemine, 0 (sfr) rakam eklenmitir.

TRKLERDE
ETM

TRKLERN MSLMAN
OLMALARINDAN NCEK
DNEMLERDE
ETMLERNN
TEMEL ZELLKLER

Trk toplumlarnn eitim anlay ve uygulamalar,

yaama biimlerinin etkisiyle ekillenmitir.
Trkler tarihi hafzlarndan kaynaklanan bilgileri yazy kullanmadan
nce talara kazmtr. Bu gelenek yaznn olumasna kaynaklk ettii
gibi zamanla yazyla da beraber devam etmitir ( tataki trkler ) .
Tre nemli bir rol oynamaktadr.
Bu dnemde rgn eitim kurumlarnn varlndan sz
edilse bile bu kurumlar hakknda kesin bir delil yoktur
( Snmez, 2004)
Eserlerde retici ama vardr.
Alp insan tipine nem verilmitir.
Kkl bir bilim sevgisi mevcuttur.
Mesleki eitim nemli bir yer tutar.
Byk bir ocuk sevgisi var olup, cinsiyet fark yoktur..

TATAK TRKLER

SERVET SOMUNCUOLU

TATAK TRKLER

TATAK TRKLER

HUNLAR ( M. 1000 - M.S 50)

HUNLAR ( M. 1000 - M.S 50)

Hunlar, sr besleyen atl kabilelerden

meydana gelmi gebe bir toplumdur.
Savalk ( in seddi onlardan dolay
yaplmtr) , yneticilik, baz el sanatlar
(mesleki eitim) ile dini inanlar ve ocuk
yetitirmeye ilikin deerler
( ocua ad
koymak
bile
kahramanlk
sonucunda
gerekleirdi) eitimin biimini oluturur.
Hunlarn
eitimini
yaay
biimleri
ekillendirmitir.
Din, bir eitim aracyd, onlarda halk dini ve
devlet dini diye iki din vard.

GKTRKLER (M.S 552- 745)

GKTRKLER (M.S 552- 745)

Gktrklerde
eitim,
Hunlarnkine
benzemektedir.
Eitim tre iinde tre kanalyla verilmektedir.
38 harfli gelimi bir alfabeye sahip olmalar baz
yazl eserler brakmalarn salamtr.
( Bu
eserlerin en nemlisi; Orhun Antlardr M.S. 732)
Gktrklerde,
szl
tre
bilgisi,
yaz
ile
geniletilmi ,bilgiler artm ve yaygnlamtr.
Gktrklerde de alp insan tipine byk nem
verilmitir.

ORHUN ANITLARI

ORHUN ANITLARI
Orhun Antlar, 732de dikilen Kltegin, 735te
dikilen Bilge Kaan ve yine o yllarda dikilen
Tonyukuk antlarndan oluur.
Bu antlarda 6000 kadar kelime vardr.Trkenin
bilinen ilk yazl belgeleridir.
Orhun Antlar, ilk
olarak 1893te Danmarkal
bilgin Thomas tarafndan okunmutur.

 Antlarda,
Trk
hkmdarlarna
baz tlere yer
verilir.
Ayrca,
Trklerin gemite
yaad felaketlere
dikkat ekilip ders
alnmas tlenir.

UYGURLAR ( M. S 745- 840)

UYGURLAR ( M. S 745- 840)

1. Uygurlar kentli
toplumdur. Maniheizm dinini
benimsemilerdir.
2. nceki devletlerden farkl olarak dier toplumlara
da almlardr.
3. Ktphaneler dolusu saysz eser vermilerdir.
4. n darya taan brokrat yetitirmilerdir ve
baka lkelere gndermilerdir.
5. rgn eitim kurumlar yaygnlam, bilgiye
byk nem verilmitir.
6. Kitaplar oaltarak
bilim dnyasna nemli
hizmetler yapmlardr.

SLAMYETN KABLNDEN
SONRAK ETMN TEMEL
ZELLKLER

SLAMYETN KABLNDEN SONRAK

ETMN TEMEL ZELLKLER
Trk toplumlarnda ilk kez medrese denen eitim
kurumlar ortaya kmtr.
slam dnr ve eitimcilerinden etkilenilmi ayn
zamanda bu alanda eserler verilmitir.
Trk toplumlarnn ahlak anlay islamiyetle birlikte
deimi, bu da eitimlerine yansmtr.
slamiyetin kabul gazi ve veli insan tipini ortaya
karm buda ok sayda eserlerin meydana gelmesini
salamtr.
slama gre bilim ycedir. Bu durum Trklerede yansm
ve bilime nem verilmitir.
Arapa ve Farsa aydnlar zerinde etkili olmutur.

KARAHANLILAR ( 840- 1212)

KARAHANLILAR ( 840- 1212)

Eitimin temel zellikleri;
Mslman olmalar ve yerleik dzene gemeleri
eitimlerini ekillendirmitir.
Devlet adamlar eitim retim ve bilimin
gelimesine nem vermilerdir.
lkenin her tarafna medreseler kurulmutur.
Farabi, bn-i Sina, Biruni gibi dnya eitim ve bilim
tarihinde nemli yer tutan bilim adamlar yetimitir.
Eitim bilimine ait ilk grlerde bata Farabi olmak
zere bu dnemin alimleri tarafndan ileri srlmtr.
Bu dnmede yetimi ve Dnya eitim ve bilim
tarihini
etkileyen nemli ahsiyetlerden bazlar
unlardr

FARAB ( 870- 950)

FARAB ( 870- 950)

Kendisine Aritodan sonra Muallim-i
sani (ikinci retmen) denir. Yzden
fazla eser yazmtr.
Konular; Felsefe, Mantk,
Ahlak, Psikoloji, Metot, Fizik, Kimya,
Astronomi, Geometri, Siyaset,
Sosyoloji, Askerlik, Din, Dil, Edebiyat)

Eitime likin Grleri

unlardr;
lk kez dorudan eitim bilimine ilikin grler ileri srd
Eitimin amac, mutluluu bulmak ve bireyi topluma yararl hale
getirmektir.
tr eitimci vardr; aile reisi, retmen ve devlet bakan
Yntem konusunda kolaydan- zora, basitten karmaa gidilmeli.
Bir ey retilmeden dierine geilmemeli
Disiplin ne sert , ne de yumuak olmal, lml bir yol izlenmelidir.
Tartma ynteminin eitime sokulmasn sylemitir.
Eitim ve retim bir birinden ayrlmaldr.
nsan mutlu olmas iin felsefe renmelidir.
ocuklar sorumluluk duygusuna sahip olarak yetitirilmelidir.

BN- SNA ( 980- 1037)

BN- SNA ( 980- 1037)

Hangi grte olursa olsun her ocuk eitilmelidir.

Meslek eitimine nem verilmelidir.
Karma eitimi savunmutur.
retmen, ocuu her ynyle tanmaldr.
ocuun zevk ve ilgileri meslek eitiminde gz
nnde tutulmaldr.
Oyun, ocuk eitiminde nemlidir.
Deney, gzlem ve aratrma yntemini ne
srmtr.
ocuk stndeki bask olumsuz sonular dourur.
Kendisine Aristo ve Farabiden sonra muallim-i salis
(retmen) denir.

BRUN (973- 1048)

Bir bilim adamdr.
Bilimsel yntemden yanadr. Ona gre
aratrma, gzlem ve deneye dayanmaldr.
Duyduklarmz grdklerimizden farkl
olabilir.
renmede taklit ve ezbercilie yer yoktur.
nsan kendi aleyhine dahi olsa doruluktan
ayrlmamaldr.

BALASAGUNLU
YUSUF HAS HACP ( 1018- 1070)

BALASAGUNLU
YUSUF HAS HACP
( 1018- 1070)

Bilgi ocua kk yata retilirse, kalc olur.

Anne ve babalar ocuklaryla direk ilgilenmelidir.
Eitimde kz ve erkek ayrm olmamaldr.
ocuk,
bilgin
ve
edepli
retmen
elinde
yetitirilmelidir.
renme hayat boyu devam etmelidir.
ocuun ilgisine gre eitim verilmelidir.
banda eitimi savunmutur.
Tecrbeli bir devlet adamdr. Eserinde daha ok
devlet adamlarna ynelik tavsiyeler vardr.

KAGARLI MAHMUT
Araplara Trke retmek iin Divan Lgat-it
Trk (1072-1074) adyla bir eser yazmtr.
Trkenin stn bir dil olduuna inanr.
Trkler iin yeni bir hedef- ufuk belirlemitir.
Aile iinde ocuun bakm ve yetitirilmesi
zerinde durur.
ocuk oyunlar hakknda eserde geni bilgiler
mevcuttur.
Dil retimi konusunda baarl bir yntem
izlemitir.

AHMET YESEV ( 1103?- 1166)

AHMET YESEV ( 1103?- 1166)

lk Trk tarikatn kurmutur.
Divan-i Hikmet adl eseri ile etkileri geni yrelerde
yzyllarca srmtr. ( halen dahi srmektedir)
Yunus Emreyi nemli lde etkilemitir.
nsanlara hizmet ve iyilikte bulunma temel
dncesidir.
Sevgi ve mutlulua dayal bir hayat grn
benimsemitir.
Gelecek iin bilim renmek gerekir.
Anadolunun vatan tutulmasnda nemli katklar
olmutur.

SELUKLULAR ETM

SELUKLULAR ETM
Bata Turul ve ar Beyler olmak zere Alparslan ve
Nizamlmlk Seluklu devlet yneticileri, bilginlere ve
sanatkarlara byk nem verdiler. Nitekim rgn eitim
kurumsallamas 1040 ylnda Turul Beyin Niaburda
yaptrd medreseyle balad. Sonra 1067de Nizamlmlk
tarafndan Badatta Nizamiye medreseleri kuruldu. Bu
dnemde Badatta medreselerde okuyan renci says
6000 idi. Eitim dili Arapa olmakla beraber Trkeye de
yer verilirdi. Medreselerde retim snf geme esasna
dayanrd. Mderris denen
medrese hocalar sekin
kimselerdi ve lnceye kadar grevde kalrlard.
Seluklular medreselerin yannda kttap denen ilkokul
dzeyinde de okullar amlardr.

 Seluklularda yaygn eitim kurumu

olan Ahilik nemli bir yaygn eitim
ve meslek kuruluuydu.
( Ahi; Arapa karde demektir)
Ahilik halk arasnda yaygnlam,
dini ve ahlaki deer kazanmtr.
Ahi
Evran
tarafndan
kurulan
Ahiliin en nemli temel felsefesi
kamil insan yetitirmekti.
Bu
kurum
varln
cumhuriyet
dnemine kadar devam ettirmitir.

Seluklu Eitim Sisteminin

Temel zellikleri;
1. Seluklu
devlet
adamlar
eitime
ve
bilimin
gelimesine byk nem vermileridir
2. Medreseler gelimi, lkenin her tarafna yaylmtr
3. Ahilik gibi bir yaygn eitim kurumu kurulmu ve
gelimitir
4. Atabeglik
gibi ehzadelerin yetimesi iin bir
uygulama ortaya kmtr
5. Seluklularn ilk dnemlerinde eski deerler n planda
iken, daha sonra bunlar zayflamaya unutulmaya yz
tutmutur.
6. Seluklularda alp, gazi, veli insan tipleri beraber yaar.

Seluklular dneminde yaam

byk Trk alimleri
GAZAL (1059- 1111)
MEVLANA CELALEDDN RUM
(1207- 1273)
YUNUS EMRE (- 1321)
BURHANED-DN ZERNUC (.1223)

GAZAL (1059- 1111)

2.3.1 GAZAL (1059- 1111)

Tus ehrinde dodu. Felsefe dersleri ald. Nizamiyede
mderrislik yapt. Eserlerinde ocuklarn eitimleri zerinde
nemle durur. Ona gre;
Anne ve baba ocuklarna en iyi ekilde bakmakla ykmldr.
ocuklar grdklerini taklit eder.
ocua iyi davran kazandrlmal, aydnlatlmal, kt
arkadalardan saknnmaldr.
ocukta ruh ycelii, alak gnlllk ve ciddiyet olmaldr.
ocuklar kk yata eitilmelidir. Her eyin iyisini ve dorusunu
renmelidir.
ocuk bir cehverdir ve iyi retmende okumaldr. retmen,
onlara rehberlik etmelidir.
ocuklara kavrayabilecei eyler retmelidir.

2.3.2 MEVLANA CELALEDDN RUM (1207- 1273)

2.3.2 MEVLANA CELALEDDN RUM (1207- 1273)

1207de Belh ehrinde domutur.Mevlana bir mutasavvfdr.
Ona gre insan, kendi zn bilmeli ve olgun olmaldr.
Maslovun kendini gerekletirme dncesi onda zaten mevcuttu.
Kalp temizliinden kaynaklanan deerleri sunmu ve milyonlarca insann
kalbinde taht kurmutur.
Mevlana eitimin gcne ve evrenin etkisine inanr.
Ona gre insan eitilebilen bir varlktr. Hayvanlarn bile eitimle
yetenekleri geliir.
ocuklar eitilirken hemen tenkit edilmemeli, bilakis tevik edilmelidir.
Tekrar iyi bir retme eklidir.
Esas olan insanlarn kendilerini bilmeleridir.
Alimlik insann znde olan bir hnerdir. Alimlik, ipek ya da abadan bir giysi
ile kazanlmaz.
Grn deil, gnl esastr.
Kendisinden sonra ortaya koyduu grlerin etkisiyle Mevlevilik tarikat
kurulmutur.

 2.3.3. YUNUS EMRE (- 1321)

Mevlanann izinden yrm, ancak eserlerini Farsa
yerine Trke yazmtr. Trk insan onu bir gnl eri
olarak kendine mal etmi barna basmtr.
Ona gre Mevlana mana aleminin sultandr.
Diyar diyar dolaarak, insann kendi zn bilmeleri
gerektiini anlatm ve hogr zerinde durmutur
Nefis terbiyesini zellikle ele ald. nsanlara gnl
krmamay retti.
Herkese ayn gzle bakt.
yilik ve gzellikte hep birlikte yarmamz gerektiini
syledi.

 2.3.4 BURHANED-DN ZERNUC (.- 1223)

Trkistanda dodu. nemli bilim adamlarndandr.

Eserleri bat dillerine evrilmi ve oka okutulmutur.

Eitim ve retim konusunda ilk eser veren Trk bilginidir.
Eitim ve retim faaliyetlerini sistemletirmi, metot ve
teknikler zerinde durmutur.
Eserinde, soru- cevap, tekrar, ezber, problem zme yntemi
ve mnazara zerinde durur.
Ona gre bilime sayg duyulmal, ok allmaldr.
renci renebilecei kadar ders almal, kolaydan zora doru
bir yol izlenilmelidir.
nsan her yata renebilir ve renmelidir.

OSMANLI ETM SSTEM

OSMANLILARDA ETMN GENEL

ZELLKLER UNLARDIR

 1. Medreseler ok gl yaygn eitimi kurumu

haline gelmi ve toplumu derinden etkilemitir.
2. Aznlk ocuklarnn
st dzeyde ynetici
yetitirdikleri Enderun adnda nemli bir rgn eitim
kurumu ortaya kmtr
3. lkretim 18. yy ortalarna kadar ok basit bir
dzeyde kalmtr
4. Osmanllarn son dnemlerine kadar , ilkokul
st rgn eitim kurumlarnda yalnzca erkekler
okumutur
5.Eitim ve retimin temel amac dinidir
6.Yntem daha ok ezbercidir
7. Tanzimat dnemine kadar eitim her dzeyde
cretsizdir

 8. Tanzimat dnemine kadar eitim her dzeyde

cretsizdir
9.Aznlk ve yabanclara eitim hakk tannmtr
10.Osmanlca denen bir dil gelitirilmitir
11. Yaygn eitim daha ok din adamlar
tarafndan yaplmtr
12. Eitimde yenilemelere askeri okullardan
balanmtr
13.Medreseler 1776dan itibaren , kendisi dnda
alan askeri okullarda ksmen, sivil okullarda daha
geni lde etkisini srdrmtr
14. Eitim daha ok vakflar tarafndan
yrtlmtr

Osmanldaki Temel Eitim Kurumlar

Sbyan Mektepleri
Medreseler
Enderun Mektebi
Acemiolan Klalar
Rdiyeler
dadiler
Sultaniler
Darlfnun

 SbyanMektepleri
lkretim seviyesinde 6-12 ya ocuklarnn devam ettii 3-4
yl sren okullardr.
Okullarn
kuruluu ve yrtlmesi vakflar tarafndan
yaplrd.
Din derslerinin dnda, matematik ve okuma yazma da
okutuluyordu.
En kk yerleim birimlerine kadar yaygnlamt. 1860
ylnda saylar 12000 civarndayd.
Camilere bitiik olarak yaplyordu.

 Medreseler
Kendi iinde ilk, orta ve yksek retim eklinde
rgtlenen bu okullarda islami ilimlerin yannda, pozitif
ilimler de okutulmutur.
Osmanl devletinde ilk medrese 1330 ylnda znikte
Orhan Bey tarafndan yaptrlmtr.
Medrese altn yllarn Osmanlnn ykseli dneminde
yaamtr. Bunlarn en nlleri Fatih ve Kanuni
medreseleridir. Pek ok ilim adam, kad, din grevlisi,
devlet
memuru,
mderris
ve
eyhlislam
bu
medreselerden yetimitir.
16. yy dan sonra bozulma medreselerde de

balamtr.
Avrupada yaplan atlmlar burada
yaplamam ve gn getike zayflamlardr.

 Enderun Mektebi
Kurulu amac genellikle Hrstyan tebaadan alnan yetenekli
ocuklar devlet adam ve asker yapma amac gtmektedir.
lk kuruluu Fatih zamanna dayanmaktadr. Bu okullar, Osmanllk
dncesini ayakta kamasna katkda bulunmutur.
Okul alt odadan olumaktayd. Her oda / snf- blm deiik

ilere elaman yetitirmek zere oluturulmutu.

Programda dini ve edebiyatn yannda, matematik, tarih, beden
eitimi dersleriyle birlikte kltr ve sanat faaliyetleri de
yaplmaktayd.
Bu okullardan, 1850ye kadar 79 sadrazam, 3 eyhlislam, 36

kaptan-i derya , yannda pek ok brokrat, yazar, hattat, nakka ve

air yetimitir. Okul 1922 ye kadar varln srdrmtr.

 d) Acemiolan Klalar
Yenieri yetitirilmek zere kurulan
bir

meslek okulu gibiydi .

Bu okula devirme usul renci alnrd.
Devirilen ocuklar Trk ailelerin yanna verilir,
burada Mslmanl ve dier rf ve adetleri
renirlerdi. Bundan sonra acemiolan klalarna
verilirdi.
Bu okullarda, okuma- yazma, din bilgisi retilir,
askeri talim ve spor yaplrd.

 e) dadiler
Orta retimde ikinci kademe olarak eitimretim veren mekteplerdir.
1869 Maarifi Umumiye nizamnamesine gre
1000
haneden
fazla
yerlere
idadi
kurulacaktr,idadilerin btn masraflar vilayet
maarif idadisi sandndan karlanacaktr,
dadilerin sresi yld bu okullar daha sonra
orta okullara dntrld

 f) Sultaniler
dadiler seviyesinde Franszca ve Trke ile
eitim ve retim yapan bir mekteptir.
1 Eyll 1868 tarihinde Galatasaray Sultanisinin
alyla maarifimize giren bu Fransz modeli
mektepler hazrlk devresiyle birlikte 9 yllk bir
sreyi kapsamaktadr.
Bu mektebin al sultan Abdlazizin 1867 Paris
ziyaretine dayanr.

 g) Darul Fnun
Avrupa niversitelerini taklit etmek amacyla lk
kez 1869 da alan darl funun bu tarihten sonra
birka kez kapanp alm 1908 tarihine
gelindiinde stanbul darlfnunu olarak ad
deitirilmi ve yeniden tekilatlandrlmtr.
1912 de ubeler faklteye evirilmi ve I.Dnya
savanda Almanyadan fen edebiyat ve hukuk
alannda 20 profesr arlarak niversitelerin
kadrolar glendirilmeye allmtr.

 2.4.2OSMANLILARDA
DNEMDNEM
ETMNTEMEL
ZELLKLER

 KurulutanlkYenilemehareketlerineKadar(1299-1776)

Fatih dnemine kadar Osmanl ulemas genellikle am, Msr,

ran,
Maverannehir medreselerinde yetimi ancak bu
dnemden sonra bu ihtiya lke iinde giderilebilmitir.
Fatih dneminde ksmen bilimsel ve felsefi dn
Osmanllara girmi ancak daha sonra bundan uzaklalmtr.
nceleri aktif ve gazi insan tipi gzde iken, duraklamann
balamasyla orta ve pasif insan tipi ortaya kmtr.
Bir yaygn eitim kurumu olan kahvehaneler bu dnemde
ortaya kmtr
Matbaa bu dnemin sonlarna doru alnmtr

 B. Eitimde lk Yenileme Hareketleri Dnemi

(1776-1839)
Eitimde yenileeme askeri okullar alarak
balamtr. Buralarda yabanc retmenlere de yer
verilmitir.
1826da yenieri oca kaldrlmtr
lkretim zorunluluu ilk olarak bu dnemde
getirilmitir
Bat ile ilikiler artm, 1830larda batya renci
gnderilmitir
lk Trke gazete bu dnemde kmtr

 C.TanzimatDnemi(1839-1876)
Eitim alannda deiik yenilemelere gidilmitir
Eitimin gelitirilmesi devleti felaketten kurtaracak
bir yol olarak grlmtr
Eitimciler ve yazarlar, ailenin ve devletin eitim
grevlerini ocuklara ve topluma olan sorumluluklar
asndan ele almaya balamlardr
Eitim, bir bilim olarak grlmeye ve eitim bilimi
kitaplar yazlmaya balanmtr

 Eitim ve snf ortamnn dzenlenmesine, yeni ders ara ve

gerelerinin kullanlmasna, genel ve zel yeni retim
yntemlerinin denenmesine gidilmitir
rgn eitim alannda stanbul ve tarada byk abalar
gsterilmi, bazlar gnmzde de etkinliini srdren bir
ok okul kurmutur
lkretime hi el atlmadan orta ve yksek retimde
dzenlemelere gidilmitir
Eitimde yenilemeler bir avu aydn tarafndan
balatlmtr

 Aznlk ve yabanc okullar ok byk gelimeler

gstermitir
Mesleki ve teknik eitimin temelleri atlmtr
lk kez retmen yetitiren meslek okullar almtr
lk kez kzlar iin orta dereceli okullar almtr
renci ve retmenlerin klk kyafetleri belirlenip
dzenlenmitir
Disiplin arac olarak falaka resmen kaldrlmtr
Halk eitiminin nemi daha iyi anlalmtr

 1.MerutiyetDnemi(1876-1878)
Osmanl Devletinin ilk anayasas olan Kanuni Esasiye
eitimle ilgili nemli maddeler girmitir
Sava nedeniyle eitime ilikin almalar yaplamamtr
MutlakiyetDnemi(1878-1908)
Birok meslek ve sanat okulu almtr
lk kez sar, dilsiz ve krler iin okul almtr
Programlardan hayata dnk ve baz baka dersler
kartlm , din ve ahlak derslerinin saatleri artrlmtr
Maarif Nezareti ilk kez lke apnda bir takm istatistikler
yaynlamaya balamtr

kinciMerutiyetDnemi(1908-1918)
Yayn zgrl balamtr
zellikle Balkan Savalarndan sonra eitimin kymeti artmtr
Kzlar iin ilk kez bir yksek retim almtr
Okul ncesi eitime ynelik ciddi admlar atlmtr
retmenler ilk kez mesleki rgtler kurmulardr
Programlara, sosyal, siyasal muhteval, hayata dnk baz dersler
konulmutur
Eitim, bilim olarak ilenmeye balanmtr
Eitim bakanl ilk kez lkenin renkli haritasn kartmtr
Kadnlar devlet dairelerin de almaya balamlardr

CUMHURYET DNEMNDE
ETMN TEMEL ZELKLER
1.Cumhuriyetin ilk yllarnda halkn %10u okur yazar deildi
2.Atatrk bizzat kara tahtann bana geerek eitim hamlesini
balatmtr
3.Eitimde saysal olarak nemli gelimeler salanmtr
4.Eitim laiklemi ve demokratiklemitir
5.Tarih ve dil konularnda milli amaca ynelme olmutur
6.Latin harfleri kabul edilmitir
7.Kadn eitimine nem verilmitir
8.Eitimin gelimesi iin zaman zaman batl eitimcilerden
yararlanlmtr
9.Pek ok kez
eitim sorunlarnn tartld uralar
toplanmtr
10.stikrarl bir eitim politikas izlenememitir
retmenlik meslei laik olduu yere ykseltilememitir

YARARLANILANKAYNAKLAR
1. Ekiz , Durmu ( 2006) Eitim Bilimine Giri. Lisans Yaynclk. st.

2. Snmez, Veysel. ( 2006) Eitim Bilimine Giri. An yaynclk. Ank.

3. Celep, Cevat. Meslek Olarak retmenlik. An Yaynclk.Ankara.2004
4. Grsel, Musa. retmenlik Mesleine Giri. Eitim Kitabevi. Konya. 2004
5. Terzi, Ali Rza. retmenlik Mesleine Giri. mit Ofset Matbaaclk.
6. Kkahmet, Leyla. retmenlik Mesleine Giri. Nobel Yaynlar. Ankara. 2004.
7. Snmez, Veysel. retmenlik Mesleine Giri. An Yaynclk. Ankara. 2003
8. Karsl, M. Durdu. retmenlik Mesleine Giri. Pegem Yaynclk. Ankara. 2003
9. zdemir, Servet. retmenlik Mesleine Giri. Nobel Yaynclk. Ankara. 2003
10. Bykkaragz, S. Sava. retmenlik Mesleine Giri. Mikro Yaynlar. Konya. 1998
11. Akyz, Yahya. Trk Eitim Tarihi
ALBAYRAK, Osman. Eitim Bilimine Giri ders Notlar. Rize. 2009
MEMDUHOLU ve Arkadalar ( 2009) , Eitim Bilimine Giri, Pegema Yaynclk,
Ankara