PAMPANG

tabi ng pampang. Ang lalawigan ay nabatid

ng Kastilang si Martin de Goiti noong 1571.
Ang lalaking Kapampangan ay kilala sa
pagiging galante at magaling mamuno
habang ang babae naman ay kilala sa
pagiging mahusay magluto. Ang Pampanga
ay isa sa mayayamang lalawigan sa
Pilipinas. Muling itinatag ito ng mga
Kastila noong ika-11 ng Disyembre 1571
upang magkaroon ng kontrol ang gobyerno
sa mga mamamayan nito. Hinati ang
lalawigan sa mga bayan.

Wikang
Kapampangan

AngWikang Kapampanganay isa sa mga pangunahingwika

ng Pilipinas. Ito ang pangunahing wikang ginagamit sa
Pampanga. Ang naturang wika ay tinatawag dingPampango,
Capampangan,Pampangueo, at Amanung Sisuan(wikang
pinasuso). Ang salitang "Kapampangan" ay nagmula sa salitangugat na pampang na ang ibig sabihin ay tabing - ilog (ang
pampang din ay salitang Tagalog na may kaparehong
kahulugan).
Ang Kapampangan ay isang Wika ng Hilagang Pilipinas.
Kabilang sa mga malalapit na wika ng Kapampangan ay ang mga
wikang Sambal sa Zambales at ang Wikang Bolinao sa bayan ng
Bolinao, Pangasinan.
Ang Arte de lengua Pampanga (1699) na sinulat ni Fray Alvaro
de Benavente, O.S.A. ang kauna-unahang aklat ng balarila sa

ORTOGRAPIYANG
KAPAMPANGAN

Alpabetong Filipino
PATINIG

KATINIG

(5)

(23)

Aa
Ee
Ii
Oo
Uu

2
8

Bb

Cc

Dd

Ff

Gg

Hh

Jj

Kk

Ll

Mm

Nn

Ngn
g

Pp

Qq

Rr

Ss

Tt

Vv

Ww

Xx

Yy

Zz

Alpabetong
PATINIG
KATINIG
Kapampangan
(5)
Aa
Ee
Ii
Oo
Uu

1
8

(13)

Bb

Dd

Gg

Kk

Ll

Mm

Nn

Pp

Rr

Ss

Tt

Ww

Yy

Patinig

Kapampan
gan

Ingles

amu

master

ema

crab

iki

tail

okra

okra

uma

kiss

Katinig

B
D
G
K
L

Kapampan
gan

Ingles

bulati
damulag
gamat
kutu
lamesa

earthworm
carabao
hand
louse
table

Katinig

M
N
P
R
S

Kapampan
gan

Ingles

mata
nunu
pugad
regalu
susi

eye
elf
nest
gift
key

Katinig

T
W
Y

Kapampan
gan

Ingles

tamumu
walu
yelu

wasp
eight
ice

PONOLOHIYA

Malayang Nagpapalitan
Ponema

Salita

i at e

(ini,ine) (ding,deng)
(kumusta,komusta)
(nukarin,nokarin)
(ring,ding)

o at u
d at r

Paglilipat ng Diin at
Pagbabago ng Kahulugan
Salita

Kahulugan

glo
gal
kwe
kaw

to move,to change position

act or process of moving

to swim
act of one who swims

Paggamit ng /w/ at /u/

Para sa unang pantig ng salitang - ugat, gamitin ang
/u/ sa halip na /w/
Kapag pinagsamang salita, gamitin ang /w/ sa halip
na /u/.
Salita

Kahulugan

tua
matwa

tanda
matanda

mua
mimwa

galit
magalit

Paggamit ng /i/ at /y/

Para sa unang pantig ng salitang - ugat, gamitin ang /i/
sa halip na /y/
Kapag pinagsamang salita, gamitin ang /y/ sa halip
na /i/.
Salita

Kahulugan

kiak
kikyak

iyak
umiyak

sabi
sabyan

sabi
sabihan

Diptonggo
Diptonggo

Salita

aw
oy
uy

tamaraw
okoy
kasuy

Kambal katinig o
Klaster
Klaster

Salita

ts

tsupun

Morpolohiy
a

Mga Bahagi ng
Pananalita

Kailanan ng
Pangngalan
Kailanan
Filipino

Kapampangan

Isahan

Tunggal
metung

Dalawaha
Tidwa tidwa
n
Maramih
Tsaracal

Salita

(ang ina) ing ima

(mag-ina) minda
(mag-iina) mi

Panghalip
Kaukulan

Panauhan/
Kailanan

Palagyo

Isahan

Filipino

Una
Ikalawa

ako
ikaw, ka

Ikatlo

siya

Dalawaha
n

Paari

Kapampangan

Filipino

Kapampang
an

Filipino

Kapampan
gan

acu
ica, ca
iya

ko
mo

cu
mu

akin
iyo

cacu
queca

niya

niya

kanya

caya

Una

kami, tayo

Ikalawa
Ikatlo

kayo
sila

Maramiha
n

Paukol

cami, tamu o
itamu
cayu
ila

natin

tana

atin

ninyo
nila

ninyu
de

inyo
kanila

quecatam
u
quecayu
carela

Salitang ugat

isip
isip

Pandiwa

Imperpekti Kontempla
Perpektibo
bo
tibo

nag-isip
menisip

nag-iisip
mimisip

Perpektibo
ng
Katatapos

mag-iisip
magmisip

kaiisip
kaiisip

aral
aral

nag-aral
megaral

nag-aaral
magaral

mag-aaral
magaral

kaaaral
kagagaral

suri
suri

nagsuri
menuri

nagsusuri
manuri

magsusuri
manunuri

kasusuri
kasusuri

Kaantasan ng Pang
- uri
Salita
maliit
manipis
mabigat

Lantay

Pahambin
g

malati

pinakamala
mas malati
ti

Pasukdol

maimpis

mas
maimpis

pinakamai
mpis

mabayat

mas
mabayat

pinakamab
ayat

Pang uring
Pamilang

Pang angkop
Filipino

Kapampanga
n

na

ne

ng

ning

nang

anyang

Pangungusap
Bukas na darating ang pangulo.
Bukas ne datang ing pangulo.
Pinagdasal ng ina ang anak.
Penalangin ning ima ing anak.
Nang umalis ang ama ay nalungkot ang
lahat.
Anyang meko ya ing tatang
melungkut langan.

Pang abay na
Pamanahon

Mga
Panlapi

MGA PANLAPI SA KAPAMPANGAN

Filipino

magsinagnagpamakika-

Kahulugan
kilos na isinasagawa ng
higit sa isang tao
kilos na ginagawa ng higit
sa isang aktor
pagpapahiwatig na may
ibang taong gumawa ng
kilos para sa actor
nangangahulugang
gagawin ang kilos kasama
ng iba
pagsasalo sa isang
karanasan
pangalanan ang relasyon

Kapampangan

mamamimigpamakika-

Sintaksis

Di Ganap na Pangungusap
Filipino

Kapampang
an

Opo.

Opu.

Magaling!

Byasa!

Paalam na.

Malaus na

Parirala
Filipino

Kapampangan

ay nagsiawitan

manganta la

ang mga bayan

ding balen

kanyang
sinasalungat

kokontra nala

Pangungusap Ayon sa Gamit

Mabilis na ikinalat ang balita sa
bayan.
p.a.

pdw.

pnd. png.

p.a.

pkp.

Mabilis deng ikinalat ing balita

queng balen.
pdw. pnd. png.

p.a.
php.

p.a.

Pangungusap Ayon sa Gamit

Matatapos ba ang paghihirap ng
Pilipinas?
pdw.

pnd.
ing.

png.

pkp. png.

Mayari ya kaya ing pamagkasakit ning

Pilipinas?
pnd.

pdw.
ing.

png.

pkp.

png.

Mga
Kongkl
usyon

1
Ang ang ay
nagiging
ing.

2
Ang Wikang Kapampangan ay
naimpluwensyahan ng Kastila
kayat nagkaroon ng /c/ at /q/
gayundin ng mga Amerikano
kayat nagkaroon ng /k/, /x/, /f/
at /w/.

3
Walang titik /h/ sa
Kapampangan subalit
karamihan ng mga salita na
nagtatapos sa patinig ay may
tunog na /h/ o silent /h/ o
pasutsot sa dulo ng mga salita.

Naimpluwensyahan ng mga salitang

Kastila at Filipino ang ilang salita
noong unang panahon. Ngunit dahil sa
pagbabago, malaki na ang naging
impluwensya ng salitang Filipino sa
mga kasalukuyang tagapagsalita ng
Kapampangan.

5
Ang ay ay nagiging
e.

6
Ang d ay nagiging
r.

7
Nababago ang diin
ng salitang - ugat
kapag ito ay
nilalapian.

8
Marami sa mga Kapampangan
na hindi na ginagamit ang
malalalim na katutubong wika
bagkus nahahati na ang
gumagamit ng Filipino at
Kapampangan sa kasalukuyan.

9
Ayon sa Philippine Census (2000)
2,312,870 sa 76, 332, 470 na mga
Kapampangan na lamang ang
nagsasalita ng kanilang
katutubong wika.

Dakal a Salamat