NM 552 PROJE

YNETM PRENSPLER:
Modern Ynetim
Yaklamlar
Yrd. Do. Dr. Rfat AKBIYIKLI
Sakarya niversitesi
naat Mhendislii Blm

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

MODERN YNETM
TEKNKLER

Dnyada meydana gelen

deimeler ve gelimeler ynetim
biliminde de etkili olmakta yeni
yaklamlarn ortaya kmasna yol
amaktadr.
Yaklak 40 kadar yeni ynetim
teknii vardr.
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

RADEC VOLONTARST GR

radeci grde klasik firma teorisinin

ada geni lekli iletmelere
uygulanmas denenmektedir.
Bu gre gre iletme baarsndaki
temel faktr giriimci niteliklerini
tayan yenilik yapan , risk alan, rgt
ve onun karar planlarn oluturan tepe
yneticisinin rol ok nemlidir.
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

RADEC VOLONTARST GR

Bu gr ne sren ve destekleyen
dnrler ; De Woot , Ansoff, Dupriez ,
Jacquemin ve Penrose
Bu dnrlere gre iletme d glerin
snrlad bir evrede yaamaktadr. Ancak bu
grlerin iletme zerindeki olumsuz etkilerinin
giriimci tarafndan kontrol altna alnabilecei
ve yaplacak yenilik ve deiim abalar ile
iletmenin evresel baar ve byme
olanaklarna kavuaca ileri srlmektedir.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

RADEC GR

radeci grte amzn modern

iletmelerinde gllk veya iletme baars
sermaye stnlnden teknolojiye
gemitir.
letmenin amalarna erime baars byk
lde onun teknolojik yapsndaki gcne
ve bu yapnn orjinalliine baldr. Bu sayede
evresel hakimiyet ve byme gerekleir.
Orijinal yenilikler yapmayan iletmeler ise
rakiplerinin yaptklar yenilikleri zamannda
taklit etmelidirler ki byme ve gelime
glerini kaybetmesinler.
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

RADEC GR

radeci gr savunan dnrler

iletmenin kendi teknolojisini yapmas
gerektiini savunurlar. Teknolojideki
liderliin pazar hakimiyeti ve endstri
liderliinin de temel koulu saylmaktadr.
radeci gr savunan dnrler,
iletmenin grevinin yenilikler yapmak ve
faaliyette bulunduu lkenin teknik ve
ekonomik kalknmasn gerekletirmek
olarak ifade etmilerdir.
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

RADEC GR

letmeler belirsizlikten kaynaklanan

glkler , kaynaklarn ktlna ramen
evredeki byme ve gelime frsatlarn
yenilikler yaparak deerlendirmelidirler.
Yenilikler ise teknolojik gelimelerin
rnnden baka bir ey deildir. letmenin
belirsizlik kayna olan evrede kulland en
nemli baar politikas yeniliklerdir.
Bylece hem kendisini gelitirmi ve
bym olacak hem de makro dzeyde
ekonomik ve teknolojik kalknmay
gerekletirecektir.
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

SSTEM YAKLAIMI

Sistem yaklam veya sistem analizi

diye adlandrlan bu yaklam biyolog
olan Ludwig Van Bertalanffy
tarafndan ortaya atlan ve modern
ynetim teorisinin felsefe temelini
oluturduunu kabul edilen Genel
Sistem Teorisi ne dayandrlan bir
modern ynetim tekniidir.
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

SSTEM YAKLAIMI

Byle bir yaklamn amac, ynetim

olaynn ve birimlerinin birbirleri ile
olan ilikilerini ve bu ilikilerin
niteliini incelemek, belirli bir
birimdeki gelimelerin dier birimler
zerindeki etkilerini aratrmak; ksaca
ynetim olaylarn baka olaylarla ve
d evre artlar ile ilikili olarak
incelemektir.
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

SSTEM YAKLAIMI

Sistem, birbirlerine baml olan iki veya daha

fazla para ve alt sistemlerden oluan, alma
ve zellikleri itibariyle belirli bir snr olan ve
dier sistemlerden ayrt edilen rgtlenmi ve
blnmez bir btndr.
Bir sistemin tamas gereken unsurlar
vardr.Bunlar:
1. Belirli paralardan meydana gelir.
2. Bu paralar arasnda sk bir iliki vardr.
3. Bu paralar ayn zamanda d evre ile
ilikili olan bir btn meydana getirmelidir.
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

10

SSTEM YAKLAIMI

Ynetimde sistem yaklam denildii zaman,

ynetim olaylarn ve bu olaylarn cereyan
ettii birimlerin birbirleri ile ilikili bir ekilde
ele alan yaklam anlalmaktadr. Sistem
yaklam, organizasyonu eitli paralar,
sreler ve amalardan oluan bir btn olarak
ele alr. Organizasyon ana sistemdir. Bu sistem
birbirleri ile ilikili ve karlkl baml alt
sistemleri iermektedir. Ynetimsel davranta
esas olan bu karlkl iliki ve bamllktr.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

11

SSTEM YAKLAIMI

Ynetici bu iliki ve bamll

temel alan ynetim fonksiyonlar
olarak adlandrlan planlama,
organizasyon, yrtme,
koordinasyon ve kontrol
fonksiyonlarn yerine getirirken
gerekletirir.
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

12

SSTEM YAKLAIMI

Ynetimde sistem yaklamn kullanmann

yarar nedir?
1. Ynetici grevini dar bir ekilde, sadece kendi
fonksiyonu asndan yorumlamaktan kurtularak, kendi
sisteminin bal olduu dier alt-sistemleri ve evre
koullarn da dikkate almak zorunda kalmtr.
2. Yneticiye kendi sisteminin amalarn daha geni bir
sistemin amalar ile ilikilendirmek frsatn vermitir.
3. Ynetici, organizasyon yapsn alt-sistemlerin amalar
ile uyumlu bir ekilde kurmak olanana kavumutur.
4. Ynetici, alt-sistemleri deerlerken bu sistemlerin esas
sisteme yaptklar katky belirleme olanana kavumutur

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

13

SSTEM YAKLAIMI

Organizasyonun yaamas ve gelimesi ve

dinamik dengenin salanmas iin, yneticinin
organizasyonla ilgili btn faktrleri bilmesi,
anlamas ve deerlemesi gerekir.
Sistemi meydana getiren alt-sistemlerin, retim
veya Teknik alt-sistemler, Destekleyici altsistemler, Varlk Koruma alt-sistemleri,
Uyumlayc alt-sistemleri ve Ynetsel alt-sistem
eitlerinden meydana gelebilecei kabul
edilmektedir.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

14

SSTEM YAKLAIMI

retim alt-sistemi, teknik alt-sistem olarak da

adlandrlmaktadr. rgtn kurulu amacna
ynelik olarak mal veya hizmetlerin retiminden
dorudan doruya sorumlu birimlerdir.
Destek alt-sistemleri ise, teknik alt-sisteme, onun
ilemesi iin ara ve gere salayan sistemlerdir.
Varlk Koruma alt-sistemleri, zerinde allacak
faaliyet alanna deil ii yapmada kullanlan
aygta ynelmitir. ou rgtlerde bu aygt
kalplam insan davranlarndan oluur.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

15

SSTEM YAKLAIMI

Uyumlayc alt-sistemler, rgtn varln srdrmesini

gvence altna alma gibi nemli bir grevi yerine
getiren alt-sistemlerdir. Bu sistemlerin bir baka zellii
de daha ok rgtn iine ynelik faaliyet
gstermeleridir. rgtn nasl olmas gerektii ile deil,
nasl olduu ile ilgilidir.

Ynetsel alt-sistemler ise, rgtn dier alt-sistemlerle

daha uyumlu bir biimde almasn salar. Dier altsistemlerin denetlenmesi aralarnda koordineli bir
alma ortamnn olumasn salanmas, ynetsel altsistemlerin grev alanna girmektedir.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

16

SSTEM YAKLAIMI LE LGL TEMEL

KAVRAMLAR ve SSTEME LKN
ZELLKLER

Sistem ve Alt-sistemler: Bir sistem eitli

paralardan olumaktadr. Bu paralar alt-sistem olarak
adlandrlmaktadr. Her sistem belirli alt-sistemlerden
olutuu gibi, her sistem ayrca daha byk ve
kompleks bir sistemin alt-sistemi durumundadr.
Kapal ve Ak Sistemler: Her sistem belirli bir
ortamda faaliyet gstermektedir. Eer sistem ile
sistemin faaliyette bulunduu evre arasnda enerji,
bilgi ve materyal alverii varsa, bu tr sistemler ak
sistem olarak adlandrlr. Eer sistem ile evre arasnda
bu tr bir iliki yoksa sistem kapal sistemdir.
Biyolojik ve sosyal sistemler ak sistemler olarak
kabul edilirken, mekanik sistemler kapal ve ak
sistemler olarak kabul edilmektedir

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

17

AIK SSTEM OLARAK

LETME RGTLER

1. letmeler zaman ve mekan iinde bir insan

kaynak sistemidir.
2. letme rgtlerinin evreleri ile eitli
etkileimleri vardr.
3. letme rgtlerinde rgt ii ve rgt d
uzlama ve atma ilikileri vardr.
4. rgt iinde ve d evrede eitli dzeylerde
g gelitirme ve
bunlar kullanma zellii vardr.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

18

AIK SSTEM OLARAK

LETME RGTLER

5. letmeler gelecein baars iin gemi ile ilgili

bilgi ve tecrbeleri kullanan geri besleme

sistemidir.
6. letmelerde dinamik kavramlardan statik kavram
tretilmelidir.
7. letmeler kendi iinde alt-sistemlere
blmlenmilerdir. Ancak iletmelerinde bal
bulunduklar bir veya birka st sistem vardr.
Dier baz sistemlerle de apraz ilikilerde
bulunurlar. Bu bakmdan iletmeler karmak
sistemler gurubuna girerler.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

19

AIK SSTEM OLARAK

LETME RGTLER

8. Her iletme belirli snrlar iinde

bamsz, ksmen denetlenebilen ve iyi
birletirilmemi paralardan oluan
gevek bir sistemdir.
9. letmeler ksmi belirsizlie sahip
olduklar gibi ksmen optimize
edilebilen sistemlerdir.
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

20

SSTEM YAKLAIMININ
YNETMDEK NEM

En genel anlamda ynetim, en az iki kiinin ortak bir amac

gerekletirmek iin ibirlii ve g birlii yapmalardr.
Organizasyonlar eitli birimlerden meydana gelir. Sistem
yaklamnn btncl nitelii, rgte bir btn olarak bakma
ve rgtte bulunan aksaklklar daha salkl belirleme imkan
dourduu kabul edilmektedir. Bylece rgtn herhangi bir
biriminde mevcut olan bir aksakln btn rgt etkileyen
bir nitelik tad, bu yzden de getirilecek zmn bu
adan deerlendirilerek, saptanmas gerekecektir.
Sistem yaklam sayesinde rgtler evreden izole edilmi
varlklar olmayp, tam aksine evreyle sk ilikileri olan
dinamik bir zellik gsterir.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

21

SSTEM YAKLAIMININ YNETCYE

SALADII YARARLAR
1. Yneticiye grevini dar bir ekilde, sadece kendi

fonksiyonu asndan yorumlamaktan kurtularak,

kendi sisteminin, bal olduu dier alt-sistemleri
ve evre koullar da dikkate alma frsat
vermitir.
2. Yneticiye kendi sisteminin amalarn daha geni
bir adan bakarak, sistemin amalar ile
ilikilendirmek imkan vermitir.
3. Ynetici organizasyon yapsn alt-sistemlerin
amalar ile uyumlu hale getirme ansn elde
etmitir

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

22

SSTEM YAKLAIMININ YNETCYE

SALADII YARARLAR
4. Ynetici, alt-sistemleri deerlendirirken

bu sistemlerin esas sisteme yaptklar

katky belirleme imkanna kavumutur.
5. Ynetici sistem d ve sistem ii
faktrleri daha kolay ayrt edebilecei
iin, aksaklklarn belirlenmesinde ve bu
aksaklklarn giderilmesi iin etkili zm
yollar bulunmasnda, daha iyi bir
konuma gelmi olmaktadr.
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

23

SSTEM YAKLAIMININ
YARARLARI

Bu yaklam rgt bir btn olarak ele almaktadr.

Sistemler veya alt-sistemler hiyerarisi yerine,
sistemler ve alt-sistemler arasndaki ilikilere
arlk vermektedir. Bylece, rgtn birimleri
arasndaki ibirlii ve koordinasyon
salanmaktadr.
Sistem yaklamnn yararlar, bu kuramn rgtn
paralarndan ok btnne, denge halinden ok
deiimine, kendi bana almasndan ok iinde
bulunduu evreyle birlikte ele alnmasna gereken
nemi vermek suretiyle rgtsel almalara daha
gereki bir bak tarz getirmi olmasdr.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

24

SSTEM YAKLAIMININ
YARARLARI

Personelle rgt birbirlerini tamamlayan unsurlar

olarak grmekte ve her ikisinin amalarn uzlatrmaya
alarak daha rasyonel bir yol izlemektedir.
Giderek daha kompleks bir yap durumuna gelen
rgtlerin incelenmesi ve ileyilerinin zmlenmesi,
anlalmas ve aklanmas, bu yntem sayesinde daha
kolay hale gelebilmektedir.
Bu yaklam sayesinde rgtler meydana gelen gelime
ve deimelere, evresel artlara daha kolay uyabilen
dinamik bir yapya kavuurlar. Aksi takdirde, rgt
varln uzun sre devam ettiremeyeceklerdir.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

25

SSTEM YAKLAIMININ
YARARLARI

Bu yntemin rgtn alt-sistemleri arasnda uyumlu

almay salamaya elverili olduu sylenebilir.
Personel, deerlendirmesinin sistem yaklamna
gre yaplmas halinde, deerlendirme dinamik bir
yapya kavuacak ve ortaya kacak sorunlar daha
kolay belirlenecei iin giderilmesi de, sorunlarn
bymesi beklenmeden daha kolay zmlenecektir.
Sistem yaklamnn bilimsel aratrmalarn alann
genilettii ve sosyolojik yaklamn gelimesine
katkda bulunduu ifade edilmektedir.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

26

SSTEM YAKLAIMINA
YNELTLEN ELETRLER

Sistem yaklamnn bir teori oluturmaktan ziyade,

kavramsal bir evrede oluturma zellii tad ne
srlmtr.
Sistem kavramlarnn baz teorik yaklamlar
aklamaktan uzak olduu, kavramlarn yetersiz ve
kstl kald belirtilmitir.
Sistem yaklam daha iyi yetimi yneticilerin varln
ve bu yneticiler arasnda ekip almas alkanln
zorunlu klmaktadr. yi yetimi st dzey
yneticilerinin bulunmamas veya bu yneticilerin ekip
almasnn gereklerini yerine getirmemeleri, byle bir
yaklamn uygulanmasn baarsz klacaktr.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

27

Sistem Yaklam Sonu

Sistem yaklamnn getirdii en nemli yeniliklerden

birisi organizasyonlar evreleri ile ilikili bir ak sistem
olarak ele almasdr. Dolaysyla organizasyonlar,
evresel faktrlerdeki deimelere uyabilmek iin
bnyelerinde eitli deiiklikler yapacaklardr.
Sistem yaklamnn organizasyonu etkileyen btn
deikenleri ve parametreleri bir arada grmeyi
salam olmasdr. Bylece daha shhatli bir
genelletirme yapmak imkan domu bulunmaktadr.
Sistem yaklam ile klasik davransal ynetim
yaklamlarnn nerilerini, bulgularn ve zelliklerini
daha iyi deerlemek, kuvvetli ve zayf ynlerini daha iyi
anlamak, dolaysyla bunlar daha iyi kullanmak imkan
domutur.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

28

STSNALARLA YNETM

Ak bir ynetim kavram ve ynetim plan

belirlenmedike, modern ynetici ayrntlarla uraarak
i kapasitesinin zerine kmak durumunda kalacaktr.
Modern ynetici sadece istisnai durumlarda karar verme
zorunluluunda olmaldr. Ynetici sadece araya girmesi
gerektii zamanlarda sorunlar zerinde durmal ve
kendine bal neticiler tarafndan zmlenebilecek
sorunlara vakit ayrmak durumunda kalmamaldr.
stisnalara gre ynetim, bir sorun belirleme ve iletiim
sistemidir. Bu organizasyon; i blm, sorumluluk ve
yetki devri ile yaygn bir kontrol dzeni zerine
oturmutur.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

29

STSNALARLA YNETM
AAMALARI
1. Deerlendirme Standartlarnn
Belirlenmesi: Mevcut ve gemi faaliyetlerin
deerlendirilmesinde kullanlacak
standartlarn belirlenmesi gereklidir. Aksi
halde, olaanst durumlarn tespiti mmkn
olamayacaktr.
2. Baar llerinin Seimi:
Gereklemelerde standartlar arasndaki
uygunluu aratrmak iin hangi baar
llerinin kullanlaca belirlenmelidir.
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

30

STSNALARLA YNETM
AAMALARI
3. Karar: Bu aamada, yaplacak ilerin genel
amalarla ahenkletirilmesi ve duruma gre
u yollara bavurulmas sz konusu olacaktr;
A. Ya faaliyet nceden belirlenmi hedefle
badatrlacak
B. Veya ama, deien artlar karsnda
yeniden gzden geirilecek,
C. Ya da yeni imkanlardan yararlanmaya
allacaktr.
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

31

STSNALARLA YNETME
YNELTLEN ELETRLER
1.

2.

Ynetici, istisnalar meydana gelmedike felaketin

geldiini grme baarsn gsteremez, yneticinin ilgisi
sadece elemann performans, alma standardnn
altna dtnde harekete geer. Bylelikle ynetici,
elemann standardn altna dmekten alkoyacak ikaz
sinyalinden haberdar olamamaktadr.
Hi ilerleme gstermeyen alt kademeye ok zaman
ayrr. Ynetici kendi ykselmesinde en alt basamakta
olan kiiler zerine btn enerjisini toplad halde, orta
basamaklardakileri hi nemsememektedir. Onlar ne
daha yksee kmak iin tevik edilmekte ne de daha
aa dmekten korunmaktadrlar. Normlar gsteren
performanslar hibir zaman bilinmemektedir.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

32

STSNALARLA YNETME
YNELTLEN ELETRLER
3. Ynetici istisnalarla ynetimde moral

dklne neden olur. Normal hzla devaml

olarak alan bir ii kendisiyle ireti i yapan
ii arasnda bir fark olmadn grnce morali
bozulur.
4. Ynetici, nemli insan kaynaklarndan gereken
ekilde yararlanamamaktadr. Kiiler, ilham,
yaratc g ve fikir potansiyel kaynadrlar.
Onlarn byk bir ksmn ou zaman
nemsememek ve ilgilenmemekle ynetici
onlarn glerinin ounu boa harcyor demektir.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

33

AMALARA GRE YNETM

Amalara gre ynetim, amalara ve sonulara gre ynetim,

gayelere gre ynetim, hedeflere gre ynetim, amalara
ynelik ynetim, ortak amalara gre ynetim ve amalara
ynelmi sevk ve idare gibi eitli terimlerle
adlandrlmaktadr.

Amalara gre ynetim ilk defa Peter Drucker tarafndan

ortaya atlmtr. letmenin ihtiya duyduu ey, birey yetki
ve sorumluluuna frsat veren, ayn zamanda gr ve
abalarn ortak biimde nlendiren, takm almalarn
oluturan ve birey amalar ile ortak refah iletme
amalarn btnletiren bir ynetim sistemidir. Bunu
gerekletirecek tek ilke amalara gre ynetim ve kendi
kendini denetimdir.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

34

AMALARA GRE YNETM

Amalara gre ynetim sistemi, rgtn eitli

kademelerinde yer alan yneticilerin, personelin
sorumluluk alanlarn gerekletirmeleri ngrlen
sonular bakmndan rgtn temel amalarn
birlikte belirlemeleri ve belirlenen bu amalarn
rgt meydana getiren birimlerin faaliyetlerinde
bir rehber ve personelin deerlendirilmesinde bir
kriter olarak kullanlmasn ngren bir sretir.
Amalara gre ynetim, modern bir ynetim
teknii olarak rgtn verimliliini ve etkinliini
arttrmay amalamaktadr.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

35

AMALARA GRE YNETM

AAMALARI
1. Amalarn Belirlenmesi: Bu aamada
belirlenecek amalarn ak, anlalabilir ve
llebilir olmasnn nemi byktr.
Belirlenecek amalar, hem rgtn amalarn,
hem de rgtte alan btn personelin
amalarn kapsamaktadr. Personelle ilgili
amalar belirlenirken, rgtn en st dzey
yneticisinden balayarak, alt kademelere doru
inen bir amalar hiyerarisi eklinde yaplmaldr.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

36

AMALARA GRE YNETM

AAMALARI
2.

Faaliyetlerin Planlanmas: Ama

planlama mahiyetindedir. Daha sonra
amalara ulaabilmek iin hangi
faaliyetlerin ne zaman, nerede, nasl ve
kim tarafndan gerekletirileceinin
belirlenmesi aamasdr. Planlama
sorumlu kiiler tarafndan yaplacaktr.
Sorumlu olan kiiye, bunun nasl
yaplacan kendisinin tayin etmesi
bakmndan nem tamaktadr.
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

37

AMALARA GRE YNETM

AAMALARI
3. Uygulama ve Kendi Kendisini Kontrol: Tespit

edilen amalarn hazrlanan faaliyet planlar

erevesinde uygulamaya konulmas aamasdr.
Faaliyetlerin gerekletirilmesinde sorumlu personel,
belirlenen amalardan sapmalar sz konusu
olduunda, bu sapmalarn sebeplerini aratracak ve
bu sapmalar nlemek iin gereken tedbirleri vakit
kaybetmeden ya alacak veya alnmasn salayacaktr.
Bu aamann amacna ulaabilmesi iin, ilgili
personelin, ilgili amalar ve faaliyetler iin dorudan
karar alma yetkisine sahip olmas gerekmektedir.
Amalara gre ynetimin iyi ileyebilmesi iin,
faaliyetlerle ilgili aksaklklar giderme ve gerekli
kararlar alma yetkisinin verilmesi yntemin
gerektirdii bir zorunluluk olmaktadr

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

38

AMALARA GRE YNETM

AAMALARI
4. Belirli Zaman Aralklaryla Yaplan
Deerlendirmeler: Ast ile st bir
araya gelerek faaliyetlerin amalara
ulama derecelerini birlikte gzden
geirirler. Bylece, st astlarnn baar
derecesi hakknda bilgi sahibi olur. st
ilk aamada belirlenen amalara ne
lde ulaldn ak bir ekilde
grr.
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

39

BR PERSONEL DEERLENDRME
YNTEM OLARAK AMALARA
GRE YNETM

Ortaya k amac, klasik personel

deerlendirme yntemlerinin znel zelliklerini
ortadan kaldrarak, iyi ileyen, nesnel esaslara
dayal bir personel deerlendirmesi gelitirmek
olan amalara gre ynetim, kullanld
kurulularn pek ounda bu amacna ulat
belirtilmektedir. Gnmzde bu yntem pek
ok kuruluta personel deerlendirme yntemi
olarak kullanlmaktadr.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

40

BR PERSONEL DEERLENDRME
YNTEM OLARAK AMALARA GRE
YNETMN FAYDALARI

rgt Bakmndan Faydal Ynleri:

Benimsenmesi halinde rgtn amalarn istenen
dzeyde gerekletirme ihtimali yksek olacaktr.
Yntem, ama tespiti ile ie balamakta, amalara
ulamak iin areler aramakta ve amalara
ulald lde baarl ve baarsz olarak
nitelendirilmektedir. Bu yntemin
uygulanmasyla, rgtler btn kaynaklarn
harekete geirebilirler. Yntemin gerei, rgtler
kendi kendilerini kontrol etme, tenkit etme ve bu
yolla aksaklklarn giderme imkann bulabilirler.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

41

BR PERSONEL DEERLENDRME
YNTEM OLARAK AMALARA GRE
YNETMN FAYDALARI

Personel Bakmndan Faydal Ynleri:

1.
st Bakmndan Faydal Ynleri: st bu yntem
sayesinde astlarn fikir ve tecrbelerinden yararlanma imkan
bulur. Yntem yneticinin nemini ve otoritesini arttrr. st
bu yntem sayesinde nesnel bir deerlendirme yapabilir. Astst ilikileri daha lml bir dzene kavuur.st kendi grev
alan ierisinde sunmakla ykml olduu hizmetleri, bu
yntemin uygulanmas sonucu istenen nitelik ve niceliklere
uygun olup olmadn her an kontrol edebilir.
2. Ast Bakmdan Faydal Ynleri: Ast srekli emir alan ve
onu uygulayan kii durumundan karak, kendi sorumluluk
alan ierisinde yapaca iler konusunda kararlara katlma
ve kendi amalarn tespit etme frsat bulur.Ast neye gre ve
nasl deerlendirileceini bildii iin baar derecesini
gayretiyle ykseltebilir. Ast rgt ierisinde, kendisinin de bir
ie yaradn, kendisinin de sorumluluu olduu bilincine
varr.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

42

BR PERSONEL DEERLENDRME
YNTEM OLARAK AMALARA GRE
YNETMN FAYDALARI
Genel Olarak Faydal Ynleri:

Nesnel esaslara dayandndan, personel

deerlendirmelerinde znellikten kaynaklanan aksaklklar
byk lde gidermektedir. Ast-st ilikilerini demokratik
bir ortam iine sokmas ve esnek bir yapya kavuturmas
olarak
ifade edilmektedir.

Personelin hangi alanlarda eitime ihtiyacnn olduunun

belirlenmesinde kolaylk salamaktadr.

Personel deerlendirilmesi planlama ve denetim

fonksiyonlarna arlk verdiinden, bir aksakln meydana
gelmesi halinde, bu aksakln hangi personelden
kaynakland kolaylkla ortaya karr

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

43

BR PERSONEL DEERLENDRME
YNTEM OLARAK AMALARA
GRE YNETMN SAKINCALI
YNLER

Amalara gre ynetime dayal olarak yaplan personel

deerlendirmesi niceliksel yntemler arasnda yer
almaktadr.
Bu yntemin, personelin bireysel amalarnn
belirlenmesine nem vermesi, baz hallerde ok alt
dzeyde belirlenen amalarda, rgtn yerine getirmesi
gereken fonksiyon arasnda baz uyumazlklarn ortaya
kmasna yol aabilir.
Amalara gre ynetimin en ok tenkit edilen yn
krtasiyecilii arttran bir zellik tamasdr.
Amalara ar nem verilmesi sonucu Amalar Aralar
Meru Klar fikrinin benimsenerek uygulamaya konulmas
tehlikesi olduu belirtilmektedir.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

44

BR PERSONEL DEERLENDRME
YNTEM OLARAK AMALARA
GRE YNETMN SAKINCALI
YNLER

Bu yntemin baars, st dzey yneticilerin bu yntemi

gerekten benimseyip uygulamalarna baldr.
Gereklemedii takdirde ynetimin baarl olmas
hemen hemen mmkn deildir.
Yntemin giderek, bir dl ceza vastas haline
dnecei ve bunun da personeli psikolojik bask iine
sokaca ne srlmektedir.
st dzey yneticilerin, astlarn kararlara katlmalarna
alkn olmamalar, her eyi emir vererek yaptrma
alkanlklar, yntemin mant ile taban tabana zttr.
Amalara gre ynetimin zaman alc bir ynetim olduu,
kurulup iletilmesinin birka yl alabilecei ifade
edilmektedir.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

45

YNEYLEM ARATIRMASI

Yneylem aratrmas, tad zellikler bakmndan,

karmak, ok deikenli ve ok alternatifli sorunlarn
zmne elverili olmas, bu modern ynetim tekniinin
kullanm alanlarn gnden gne artrmakta ve Yneylem
Aratrmasnn nemini daha da artrmaktadr.

Yneylem Aratrmas, insan, makine, para, zaman ve

malzemeden oluan, endstriyel, ticari, resmi ve askeri
sistemlerin ynetiminde karlalan problemlerle modern
bilimsel teknikler kullanarak, sistemin ans ve risk
lsn de ieren, alternatif karar, strateji ve kontrol
sonularn tahmin ve karlatrmaya yarayan bilimsel bir
model gelitirmektedir.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

46

YNEYLEM ARATIRMASININ
ZELLKLER
1. Btnleik Yaklam: Yneylem
aratrmas sistemin btnyle ilgilenir.
Sistemin btnne ynelik zmler
bulmaya alr.
2. Bilimsel Yntem: Sorunlarn
zmleri bilimsel yntemlere gre
yaplmaldr. Gzlem, analiz, alternatif
zmler, seim ve uygulama eklinde
olmaldr.
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

47

YNEYLEM ARATIRMASININ
AAMALARI
1.
2.
3.
4.
5.

Sorunun Tanmlanmas
Matematiksel Model Kurulmas
Modelden zm Elde Edilmesi
Model ve zmn Kantlanmas
zmn Uygulanmas

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

48

YNEYLEM ARATIRMASININ
SALADII YARARLAR

Yneticinin en etkili karar vermesine yardmc olur.

Sorunlarn en ksa zamanda ve etkili bir biimde
zmlenmesini ngrldnden dolay kaynak
israfn nler.
G ve karmak sorunlarn zmnde
kullanldndan, sorunlarn gelecee ertelenmesini
engelleyici bir rol oynar.
Ekip almas gerektirir. Tek kiinin karar vermesi
alkanlnn ortadan kalkmasna yardmc olur.
Kamu hizmetlerinin sunulmasnda nitelik ve nicelik
art salayabilir.
Yneylem aratrmas istenen amaca uygun olarak
kullanlabilir zellii olan bir modern ynetim tekniidir.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

49

YNEYLEM ARATIRMASINA
YNELTLEN ELETRLER

Yneylem aratrmaclarnn artk yaratc bir

dnce ortaya koyamadklar
belirtilmektedir.
Yneylem aratrmasnn bir teknikler
topluluu olmas onun gvenilirliini uzatan
bir etken olmaktadr.
nsan sadece istatistiki bilgi reten bir makine
olarak grlmeye balamtr.
Pahal, zaman alc, zor, karmak bir zellik
tamas, hem de iyi yetimi insan gcne
ihtiya gstermesi, yneylem aratrmasna
ilginin giderek azalmasna yol amaktadr.
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

50

DURUMSALLIK YAKLAIMI

Durumsallk yaklam 1960l yllarda ortaya atlan ancak

1980li yllarda gelitirilen ve genel kabul gren bir modern
ynetim tekniidir.
Temel dncesi, her yerde ve her koulda geerli bir ynetim
biiminin bulunamayacadr. Ynetim biimini belirleyen
etkenleri dsal ve isel etkenler eklinde iki kategoride ele
alan, durumsallk yaklamnn teorisyenleri; dsal etkenler
arasnda, rgtn sunduu hizmetlerden yararlananlar, Pazar
koullar, rekabet ve devlet mdahalesi eklinde ele alrken;
isel etkenler arasnda yaplacak i, personelin nitelii,
kullanlan teknoloji ve rgtn amalarn saymaktadrlar.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

51

DURUMSALLIK YAKLAIMI

Bu temel varsayma gre yneticilerin nceden

benimseyebilecekleri hibir evrensel ynetim
ilkesinin veya ynetim tekniinin
bulunmayaca kabul edilmektedir.
Durumsallk yaklamna gre deiik durumlar
ve koullar ynetimde baarl olmak iin
deiik kavram, teknik ve davranlar
gerektirir. Bu nedenle her yer ve koullarda
geerli tek bir en iyi organizasyon yaps yoktur

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

52

DURUMSALLIK YAKLAIMI

Durumsallk yaklamnn bir dier zellii de

organizasyonu bir sistem olarak ele almasdr.
Organizasyon yaps ve organizasyon iinde kullanlan
eitli srelerle organizasyon ii ve d faktrler
arasnda iliki aratran byle bir yaklamn,
organizasyonu sistem olarak ele almas
gerekmektedir. Durumsallk yaklam bir yandan
organizasyon iindeki alt-sistemlerin kendi
aralarndaki ilikilerle bir yandan da bu alt-sistemlerin
d evre unsurlarla ilikileri zerinde durmaktadr..

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

53

DURUMSALLIK YAKLAIMI

Durumsallk yaklamnn zellikle

zerinde durduu ve yneticilerin
ynetim biimlerini dorudan etkiledii
kabul edilen nemli faktr vardr. Bu
faktrler evre, teknoloji ve rgtn
benimsedii stratejiler olarak
belirtilmektedir. evre faktr rgtn
ileyiini dorudan etkilerken, dier
faktrler rgt yapsn dolayl olarak
etkilemektedir.
02.06.15
Dr. Rfat AKBIYIKLI
54

ORGANZASYON YAPISI ve
DURUMSALLIK YAKLAIMI

Durumsallk yaklam bir organizasyon yapsn

karakterize eden belli bal boyutlarla,
organizasyonun iinde bulunduu durum ve
koullar arasnda ilikiyi aratrmaktadr.
Organizasyon yaps denildiinde
organizasyondaki iler ile bunlar ve bunlar
yapacak olanlar arasndaki ilikilerin ak ve seik
olarak belirlenmesi anlalmaldr. Organizasyonu
karakterize eden organizasyon ii sreler vardr.
Bunlarn banda nderlik, performans deerleme,
haberleme, karar sreci, bilgi ak sistemi,
motivasyon gelmektedir.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

55

ORGANZASYON YAPISI ve
DURUMSALLIK YAKLAIMI

Organizasyon yap ve ileyiine durumsallk

yaklam asndan bakldnda, sorun iinde
bulunulan durum ve koullarn bu unsurlar ve
sreleri nasl etkileyeceidir. Durum ve
koullara gre, bu unsurlara ve srelere
verilecek ekil farklar olacaktr. Durumsallk
Yaklamn daha ncekilerden ayran en nemli
fark budur. Durum ve koullarla ilgili olarak
faktr zerinde ok durulmutur. Bunlar
organizasyon ve evre, organizasyon ve
teknoloji, rgt ve stratejidir.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

56

DURUMSALLIK YAKLAIMI
rgt ve evre likisi: rgtn evresini baz
koullar belirler. Bu koullar; teknolojik koullar, yasal
koullar, siyasal koullar, ekonomik koullar,
demografik koullar, ekolojik koullar ve kltrel
koullardr. Durumsallk yaklamnn ulat genel
sonu, evre koullarnn zelliklerine bal olarak
organizasyon yaplarn ve organizasyonda kullanlan
eitli sreler farkllk gstermektedir. Durumsallk
yaklam, evre koullar niteliklerinin organizasyon
yap ve ileyii zerindeki etkisini aratrmaktadr.
Deiik evresel koullarda en uygun olan
organizasyon yap ve srelerini belirlemektir.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

57

CHANDLERN ARATIRMA
SONULARI

Chandler ABDde Dupont, General Motors,

Jersey Standart, Sears gibi byk iletmelerin
rgtsel baarlarnda ortak noktalar
belirlemeye almtr. Bu iletmelerin deien
evre koullarna uyabilmek iin strateji ve
yaplarn nasl deitirdikleri incelenmitir.
Stratejik bymenin aamalar Chandlere gre
4e ayrlr. Dolaysyla bu aamalar
iletmelerde yap deiikliklerine sebep olur.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

58

CHANDLERN ARATIRMA
SONULARI
1. Hacim Olarak Genileme: letmelerde var

olan temel ilevler arasndan baz ilerin daha

da uzmanlaarak genilemesi.
2. Corafi Dalm Yoluyla Byme: Bunda da
iletme yerel retim ve sat birimleri kuruyor.
3. Dikey Tamlamay Salayan Karar
Aamas: Yeni baz ilevlerin olumas ve
yardmc malzeme ve hammadde retimine
iletmenin gitmesidir.
4. eitlendirme: Yeni rn hatlarnn gelimesi
yoluyla olan rgtsel farkllama .

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

59

CHANDLERN ARATIRMA
SONULARI

rgt, evresel deiikliklere

uyum gstermek iin yeni
stratejiler belirler ve bu yeni
stratejiler de yeni rgtsel yaplar
gerektirir. Bylece evresel
deiiklikler, yapsal deiiklikleri
belirler. evresel deiimin artan
hz stratejik ve yapsal deiime
duyulan ihtiyac arttrr.
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

60

BURNS ve STALKER
Londra Tavistock Enstitsnden Tom Burns ile G.M.
ARATIRMASI
Stalker 1961 ylnda 20 ngiliz ve sko endstri

kuruluunda yaptklar aratrmada, ynetim

fonksiyonlarndan planlama, rgtleme ve denetim
fonksiyonlarnn ynetsel boyutu ile rgtn evre
faktr arasndaki ilikilerini ve karlkl etkileim
derecelerini ortaya koymay amalamlardr.
Aratrma srasnda ynetici ve bro personeline
mlakatlar uygulamlardr. Teknolojik deiiklikler ve
piyasa deiiklikleri bu iletmelerin ynetiminde ne gibi
etkiler meydana getirmektedir, bunu incelemilerdir.
almalar sonucu iletmelerdeki organizasyon yaplarn
mekanik ve organik olmak zere iki grupta
snflamtr.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

61

BURNS ve STALKER
Mekanik organizasyon yaps, evre
ARATIRMASI
koullarnn durgun ve dengeli,
deiim hznn ok az olduu
durumlarda en uygun yap; organik
yap ise evre koullarnn srekli
ve hzl olarak deitii durumlarda
en uygun organizasyon yaps
olarak belirtilmektedir.
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

62

BURNS ve STALKER
ARATIRMASI

Mekanik organizasyon yapsnn zellikleri;

letmenin kar karya olduu problem ve iler belirli uzmanlk
alanlarna blnmtr.
letmedeki her personel, btn iletmeyi ilgilendiren amac dikkate
almak ve ona gre davranmak yerine, kendi departmannn faaliyet
alanna giren ve btnnn ok kk bir paras olan amalara gre
davranmaktadr.
Her uzmanlk ve fonksiyonel kademedeki haklar ve sorumluluklar
ayrntl olarak belirlenmi ve buralarda hangi teknik metotlarn
kullanlaca kararlatrlmtr.
Otorite ve emir-komuta ilikileri ak ve seik olarak belirlenmitir.
rgt yeleri arasndaki ilikiler, esas itibariyle alt st ilikisi eklinde
dike ilikilerdir.
Yaplacak iler ve gsterilecek davran byk lde st
kademelerdekilerin verdikleri kararlar ve emirler dorultusundadr.
Emir-komuta ve kurmay personel arasndaki farkllklar ak seik
olarak belirlenmitir.
Kontrol alan genellikle dardr ve yakndan nezaret vardr.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

63

BURNS ve STALKER
ARATIRMASI

Organik organizasyon yapsnn zellikleri;

rgt yelerinin yapacaklar iler srekli olarak, rgt yelerinin
birbirleri ile olan ilikilerine gre yeniden ayarlanr.
Ayrntl ve dar grev tanmlar yerine i geniletmesine dayanan sistem
esastr.
Pek ok karar alt kademelerde verilir ve ademi merkeziyet esastr.
Emir-komuta zincirine sk skya balanmak yerine, problemlere zm
bulabilecek kiilerle temas ve ilikiye nem ve arlk verilmektedir.
Personelin belirli ilerde ihtisaslamasndan ok personelin yapaca iin
organizasyonun genel amalarna gre srekli olarak deimesi esastr.
Yatay haberleme en az dikey haberleme kadar nemlidir.
rgt yeleri arasndaki haberleme emir-komuta haberlemesinden ok
danma niteliindedir.
Organizasyon genel olarak evre faktrlerine kar daha aktr.
Organik yap, mekanik yapnn sahip olduu iliki ve grevlerdeki aklk
ve hiyerarik yapdan uzaklaan bir yapdr.
Personel ne ii yapacan ve nasl yapacan srekli olarak bakalar ile
haberleerek gelitirir.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

64

BURNS ve STALKER
Burns ve Stalker ani Pazar ve teknolojik deiiklikle
ARATIRMASI
karlaan iletmelerde bu tr ynetime kar bir eilim

olduunu grmlerdir. Srekli olarak yeni sorunlarn

doduu istikrarn mevcut olmad bir sistemde bu tr
rgt yaps en olumlu sonu veren yapdr. nk
rgtler kat olmamal ve uzmanlar srekli ilikilerde
bulunarak mevcut planlarn yeni koullara gre
ayarlayabilmelidirler. Bu da iletmenin ynetim
felsefesini ilevsel blmler arasndaki kat snrlarn
ortadan kaldrlp ve rgt emasnda gsterilen
haberleme kanallarnn gerektiinde dikkate
alnmamas, yatay ve apraz haberlemenin
desteklenmesi ile gerekletirilebilir.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

65

LAWRENCE LORSCH
Harvard niversitesi profesrlerinden Paul
ALIMASI

Lawrence ve Jay Lorsch tarafndan 1967de

yaplm ve ABD plastik endstrisinden 6,
ambalaj endstrisinden 2 ve gda
endstrisinden 2 olmak zere toplam 10
iletme zerinde aratrma yaplmtr.
Bu aratrmalarda nemli kavram
kullanmlardr. Bunlar farkllama,
koordinasyon, evre ve belirsizlik
kavramlardr.
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

66

LAWRENCE LORSCH
ALIMASI

Farkllama, organizasyondaki birimler

arasndaki formal yap farkllklar ile bu
birimlerde alanlarn zihni ve hissel
ynelimlerini ifade etmektedir.
Koordinasyon ise, organizasyon birimleri
arasndaki yardmlamann durum ve kalitesi ile
bunun nasl saland konularn iermektedir.
evre ise, esas itibariyle belirsizlik boyutuna
gre deerlenmitir.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

67

LAWRENCE LORSCH
Lawrence ve Lorsch aratrmalarnn ulat genel sonu
ALIMASI
u olmutur: Bir organizasyon biriminin i yaps ilgili

evre koullarnn durumuna bal olarak ekil alacaktr.

Dinamik, deiken ve belirsiz bir ortamda
organizasyonun farkllam ve btnlemi olmas uygun
olurken, durgun ve belirli bir ortamda organizasyon
birimlerinde fazla farkllatrma gerektirmeyecektir.
Lawrence ve Lorsch aratrmasnn u amaca hizmet
ettii sylenebilir: Organizasyon iindeki her birimin yap
ve srelerini bu birimin iinde bulunaca alt evrenin
zelliklerine uygun olarak belirlemek gerekecektir. Aksi
halde organizasyon biriminin etkinlii azalacaktr.
Lawrence ve Lorsch aratrmas da en iyi organizasyon
yapsnn mevcut olmadn, en iyinin evre koullarna
gre deitiini gstermitir

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

68

EMERY ve TRIST
ARATIRMASI
Londra Tovistock Enstitsnden Fred Emery ve Eric Trist
rgtle evre arasndaki ilikileri, rgt evresini drtl
bir snflandrmaya tabi tutarak aklamlardr.
1. Durgun ve Dank evre: Bu tr evre grevli olarak
deimeyen bir nitelik tamaktadr. rgt etkileme
derecesi ok dk olup, rgtle, evre arasndaki
ilikiler de zayf bir dzeydedir.
2. Durgun ve Younlam evre: Yava da olsa
deime zellii olan bu tr evrenin rgtn ileyiini
yeterli bir biimde etkiledii sylenemez. Burada
evrenin rgt etkileme iradesi bulunabilir. Ancak
rgtn tekel konumunda olmas veya buna benzer
unsurlardan dolay rgtn ileyiini etkilemesi
mmkn deildir.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

69

EMERY ve TRIST
ARATIRMASI
3.

Dengesiz ve Tepki Gsterici evre: Rekabet

koullar ierisinde bulunan rgt, evresel faktrlerin
ileyiine kar ne tr bir tepki gstereceini nceden
bilemedii ve bir belirsizliin sz konusu olduu
evredir. Bu tr evreye, oligopol piyasa koullarnda
faaliyet gsteren firmalar, sigara reten fabrikalar
rnek olarak gsterilmektedir.

4. alkantl evre: Bu tr evrede deiim hz ok

yksek olup deiimin hz ve yn hakknda nceden
bir tahmin yapmak son derece zordur. Byle bir
evrede faaliyet gsteren rgtn varln
srdrebilmesi, rgtsel deiim hzn, evresel
deiim hzna uydurduu srece mmkndr.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

70

EMERY ve TRIST
ARATIRMASI

Emery ve Trist tarafndan yaplan bu

evre snflamas rgtn ynetim
biimini, ileyiini etkileyecei aktr.
Ne tr bir evre olursa olsun, ayn
ynetim anlaynn ayn derecede
baarl olaca sylenemez. rgt
yapsn ve ileyiini faaliyet
gsterdii evreye gre dzenlemek
zorunda olaca genel kabul gren bir
gr olarak deerlendirilebilir
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

71

DURUMSALLIK YAKLAIMI
rgt ve Teknoloji likisi: Teknoloji,
girdilerin kt haline getirilmesi iin harcanan
mekanik ve zihinsel dnm srecidir. Bir
organizasyonun en nemli yan baarmay
amalad i ve bu ii yapmak iin kulland
teknolojidir. Teknolojinin kiileri, personelin
baar derecesini, personelin gdlenmesini,
insan ilikilerini, kiiler aras ilikileri, grup
davranlarn ve ynetim tarzlarn
etkileyecei kabul edilmektedir.
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

72

WOODWARD
ARATIRMASI

Woodward aratrmasnn temel amac her

yerde ve her koulda geerli bir rgt yaps
bulunup bulunmadnn aratrlmasdr.
Bu amala 100 kadar kk firma aratrma
kapsamna alnm ve firmalarn ynetim
biimleri ile klasik ynetim anlaynn
temelini oluturan temel ilkelerin
ngilteredeki sanayi kurulularnda ne
lde kullanldnn test edilmesi
istenmitir.
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

73

WOODWARD
ARATIRMASI
nceleme sonunda;
1. Hiyerarik kademe says 2 ile 12 arasnda
deimekte olup, ortalama bu saynn 4 olduu,
2. st dzey yneticilerinin denetim alannn 2 ile
18 arasnda deimekte olup, ortalama bu
saynn 6 olduu,
3. Alt kademe yneticilerinin denetim alan 10 ile
90 arasnda deimekte olup, bu saynn
ortalama 38 olduu,
4.Yneticilerin ve yneticilerin birbirine oran 1/1
ile 10/1 arasnda deitii sonucu ortaya
kmtr.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

74

WOODWARD
ARATIRMASI

Bu aratrmada organizasyonu bir btn olarak

karakterize eden teknoloji ile organizasyon yaps
arasndaki ilikiler zerinde durulmutur.
Woodward ve ekibi aratrma konusu olan
iletmelerin kullandklar imalat metot ve
srelerini;
1. Bunlarn ietme iindeki tarihsel geliimine,
2. Bu srelerle eitli tehizat ve donanm
arasndaki ilikilere,
3. Srelerde yaplan faaliyetlerin tekrarlanan
cinsten olup olmadna ve birbirleri ile ilikilerine
gre,
gruplamlar

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

75

WOODWARD
ARATIRMASI
bunun sonucu olarak ayr
teknoloji dzeyi belirlemilerdir :
1. Birim
2. Kitle retimi veya byk
partiler retimi
3. Sre retimi
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

76

WOODWARD
ARATIRMASI

Birim retimine dayanan teknolojide kt,

kendine yeterli birimler iinde ve mteri
spesifikasyonlarna gre imal edilmektedir.
Faaliyetler genellikle arka arkaya tekrarlanan
cinsten deildir. Tehizat kullanm her siparite
deiiktir. Standartlama hemen hemen yoktur.
Kitle retimi ile ilgili teknolojide ise ktnn
byk partiler halinde retimi sz konusudur.
kt, byk lde standarttr. Sre iindeki
faaliyetler ve kullanlan tehizat arasndaki
ilikiler az ok belirli ve tekrarlanan cinstendir.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

77

WOODWARD
ARATIRMASI

Sre retimi ile ilgili teknoloji ise, kitle retiminden daha

gelimitir. kt tamamen standarttr. malat srecindeki
faaliyetler, imalat ak ve kullanlan tehizat arasndaki
ilikiler tamamen belirli ve tekrarlanan cinstendir. Byk
rafineriler, kat retimi bu tr teknolojiye rnektir.
Kitle retimi yapan kurulularn mekanistik rgt
yaplarnda birim ve sre retimi yapan kurulularn
organik rgt yapsnda daha baarl olduklar
grlmtr. Bunun anlam rgt yaps ile kullanlan
teknoloji arasnda sk bir ilikinin bulunduunun
kantlanm olmasdr. Teknoloji ilerledike rgtlerin
organik rgt yapsna gemek isteyecekleri, organik
rgt yapsnn gelecein rgtlerinin yapsal zelliklerini
tad sylenebilir.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

78

ASTON GRUBU
ARATIRMASI
Organizasyon yaplar ile ilgili ana deiken zerinde
durmutur.
1. Faaliyetlerin Yaplandrlmas: Bu deiken personel
davran ve yapaca ilerin nceden belirlenmesi,
formal ve yazl i yapma yntem blm, ynetim
kademeleri gibi unsurlar iermektedir.
2. Otorite Younlamas: Bu deiken organizasyonda
karar verme yetkisinin nasl ve hangi kademelerde
kullanld ile ilgilidir.
3. Aknn Kontrol: aknn eitli gayri-ahsi
yntem ve usullere mi baland yoksa bu kontroln
emir-komuta personelinin kararlarna m brakld ile
ilgilidir.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

79

ASTON GRUBU
ARATIRMASI

Aston grubu rgt yaps ile rgtn bykl

arasndaki ilikiye de byk nem vermitir. Byk
rgtlerde kk rgtlere nazaran; daha ok
uzmanlama, daha ok standardizasyon, daha ok
brokrasi, fakat daha az merkeziyetilik bulunduu
belirlenirken, rgt byklnn, rgt yapsn
teknolojiden daha ok etkilendii sonucuna varmtr.
Ayn aratrma 200 kadar kamu kuruluunda da
tekrarlanm ve rgt byklnn rgtn ynetim
biimine, rgtn kulland teknolojiden daha ok etki
yapt kantlanmtr. Fakat rgt byklnn ynetim
biiminin belirlenmesinin bir nedeni deil bir sonucudur.
Oysa teknoloji rgtn ynetim biiminin belirlenmesinin
bir nedeni olduu zellikle vurgulanmtr.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

80

PERROW ARATIRMASI

Charles Perrow rgt yaps ile teknoloji

arasndaki ilikileri ileri rutin ve rutin olmayan
iler eklinde snflandrarak , rgt yapsnn
buna gre belirlenebileceini ne srmtr.
Perrowa gre ; teknoloji bamsz bir deiken
olarak kalmayp rgt yaps tarafndan baml
bir deiken durumuna dntrlmektedir.
Eer yaplacak iler az ise ii yapacak olanlar
gerekli bilgi ve teknolojiye sahipse mekanik
organizasyon yaps daha uygun olacaktr.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

81

PERROW ARATIRMASI

Yok eer sorunlar ak ve seik

deilse , yaplacak ileri anlamak ve
tayin zor ise , daha nce denenmi
ve belirli teknikleri mevcut deilse
bu tr organizasyonlarda organik bir
yap daha uygun olacaktr.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

82

Organizasyon - evre Teknoloji

likileri

SONU : Durumsallk yaklamnn

ana fikri , bir organizasyon yap ve
srelerini belirleyen unsurlarn ,
organizasyonda kulland teknoloji
ile organizasyonun ilikili olduu
evresel unsurlar olduudur.
Not: Durumsallk yaklam ak
sistem yaklamn esas alr.
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

83

Modern Grte
Organizasyon

Organizasyon konusunda modern yaklamlar ,

esas itibariyle sistem yaklam , durumsallk
yaklam adlar altnda ele alnmaktadr. Bu
gre gre rgt yapsnn nasl olmas
gerektii basit bir ynetsel seim ii deildir.
Tam aksine organizasyonu evreleyen ortam
koullar organizasyon yapsnn nasl olmas
gerektiini belirleyecektir.
Modern gr mekanik organizasyon karsnda
organik organizasyon yaps ve kapal sisteme
kar ak sistem rgt anlay ile ilgilidir.

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

84

Modern Grte
Organizasyon

Modern grn balca zellii,

belirli bilimsek kavramlara dayanan
analitik bir yapya sahip oluu ,
ampirik aratrmalardan genel
lde yararlanmas ve hepsinin
zerinde sentez yapmaya , model
ve sistem kurmaya ynelik bir
karakter tamasdr.
02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

85

TEEKKRLER

02.06.15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

86