YAPI FZ

Brt Beton Yaplarn Kullanm mr ve Onarm Teknikleri

Asl Er Akan, Dr., Mimar, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl
Hilal Tuba rmeciolu, Yrd. Do. Dr., Akdeniz niversitesi, Mimarlk Blm

Yap malzemesi kullanmnda her bileeninin kendini davurmasn savunan brtalizmin de etkisiyle 1950li
yllarn sonlarnda Trkiyede de brt beton kullanm yaygnlat. Modern mimarlk ve mhendisliim simgesel
yap teknii betonarme ile retilen yaplar, bugn artk yarm yzyldan daha yal ve ypranm durumda.
Kullanm mr dolan bu yaplarn hasarlarnn deerlendirilip tarih yaplarn btnlne duyulmas gereken
zenle onarlmas, yeniden ilevlendirme ve rehabilitasyon almalarnn yaplmas gerekiyor.
Gnmzde en nemli yap malzemelerinden biri olan beton, geni uygulama alanyla mimarlar ve
mhendislerin tasarmlarnda en ok kulland malzeme olmaya devam etmektedir. Basn dayanm yksek
ancak ekme dayanm dk olan betona eliin ilave edilmesiyle betonarme elde edilmi ve hem basnca hem
de ekmeye dayankl bir malzeme oluturulmutur. Bylece mimarlar ve mhendisler istedikleri geometride
yaplar tasarlama frsat bulmulardr. stenilen ekil ve boyutta kolaylkla retilebilmesi, yksek basn
dayanm, elik donatlarla iyi bir aderans gstermesi, d etmenlere kar dayankllnn dier malzemelere
gre daha yksek olmas ve bu nedenle de bakm ilemlerinin ve masrafnn daha az olmas, ekonomik bir
malzeme olmas vb. avantajlar betonun gncelliini korumasn ve vazgeilmez bir yap malzemesi olmasn
salamtr.
Le Corbusier, Pierre Luigi Nervi, Felix Candela, Oscar Niemeyer, Robert Maillart, Tadao Ando, Santiago Calatrava
gibi modern dnemin nc mimarlar ve mhendisleri betonarmeyi kullanarak ince kesitlerde kolonlar, geni
aklk geen ereveler, byk boluklar olan yzeyler, katlanm plaklar ve kabuk rtler tasarlamlardr. Bu
yaplarda betonarmenin tayc zellii ve teknik olanaklarna, plastik ve estetik zellikleri de eklendiinde
tayc sistem estetik bir deer olarak ortaya kar. (1) Modernizmle balayan betonarme kullanm 20. yzylda
ortaya kan pek ok sanat anlay ile birlikte (Kbizm ve ftrizm, 1909; de stijl, 1917; prizm, 1918;
ekspresyonizm, 1918; konstrktivizm, 1920; brtalizm, 1954) (2) daha da artm, zellikle brtalizmin etkisiyle
20. yzyln ikinci yarsndan itibaren yeni bir boyut kazanmtr. Bu dnemde yaplan birok uygulamada
betonarme kalptan kt haliyle kullanlm ve betonun bu ekli brt beton olarak isimlendirilmitir. (3) Brt
beton, bilinli olarak nceden tasarlanm, st yzeyi grlecek ekilde doal grnm ile braklan veya
eitli dokusal etkilerin arand, yksek kaliteli ve kalp sisteminde ar zen gsterilen beton yzeylerdir. (4)
Brt beton (5) iin grnen beton, mimari beton, plak beton gibi (exposed concrete, fair face concrete,
raw concrete, bare concrete, bton brut) ifadeler de kullanlmaktadr. Modernist bir slup olarak brtalizmin en
bilinen rneklerinden bazlar Le Corbusiernin Carpenter Grsel Sanatlar Merkezi (1964), La Tourette Manastr
(1960), andigar Hkmet Binas (1963) (Resim 1) ve Marsilya Toplu Konut Bloudur (1952) (Resim 2).
1950li ve 60l yllarda tm dnyada etkili olan brtalizm, e zamanl olarak Trkiyede de etkisini gstermi ve
ilk rneklerini vermeye balamtr. Ankara Stad Oteli ve ODT bu ilk rneklerden en nemlileri arasndadr.
1964 ylnda alan proje yarmas sonucunda elde edilen Stad Oteli, Doan Tekeli, Sami Sisa ve Metin Hepgler
tarafndan tasarlanmtr. Plastik etkisi olduka baarl olan yap, brt beton kullanlarak ina edilmitir. Yine bir
proje yarmas rn olan ve Trkiyede ilk kez brt beton tekniinin gelitirildii ODT Yerlekesi ise, Altu ve
Behruz inici tarafndan tasarlanmtr. Tasarmna 1961de balanan ODT, tasarm, malzeme ve iilik
asndan 1960larn mimarlk laboratuar olarak adlandrlr. (6) (Resim 3, 4) Dnemin dier nemli rnekleri
arasnda, Turgut Cansever ve Ertur Yenerin Trk Tarih Kurumu Binas (1965) (Resim 5), Ertur Yenerin
Anadolu Kulb Binas (1968), Ayhan Bke ve Ylmaz Sargnn Bankas Binas (1976) ve Doan Tekeli ve
Sami Sisann Lassa Brisa Lastik Fabrikas (1975) saylabilir.
Yapm zerinden yarm yzyldan fazla zaman geen bu modern mimarlk rnlerinin ou bugn kullanm
mrn doldurmu olup ya rehabilitasyon ya da yeniden ilevlendirme almalarna ihtiya duymaktadr. Bu
yaplar, mimarlk tarihinin ve kltrel mirasn nemli birer paralar olmas sebebiyle korunmal ve gelecek
nesillere aktarlmaldr. Bu dnceyle gnmzde pek ok betonarme yapnn restorasyonu ve yeniden
ilevlendirilmesi gndeme gelmekte ve bu konudaki almalar hz kazanmaktadr. Bu almalar iki farkl balk
altnda yrtlmektedir. Bunlardan ilki hangi yaplarn koruma altna alnaca, bu yaplara yklenecek
fonksiyonlarn yapya uygun olup olmad, yaplarn zgnlnn ve balamlarnn korunmas gibi kuramsal
balklar iermektedir. kincisi ise yaplarn betonarme iskelet sisteminde, cephe dzeninde, yap btnndeki
tm bozulmalar, bozulmalarn nedenleri, onarm teknikleri, onarm tekniklerinden yapya uygun olannn
seilmesi ve doru malzemenin kullanlmas gibi teknik balklar iermektedir. Bu almada ikinci grupta yer
alan teknik balklar ele alnm ve konuyla ilgili genel kapsamda bilgiler verilmeye allmtr.
BRT BETON MALZEMELER
Baarl bir brt beton retimi, malzeme, betonun dkm, yerletirilmesi ve sktrlmasna baldr. (7)
Betonun retimi ve dkm srasnda kullanlan malzemeler imento, agrega, su ve renklendirici elerdir.
imento olarak, gnmzde Portland imentosu ve beyaz imento kullanlmaktadr.imentoyagri rengi renk
veren unsurlarn rengi deitirilebilmekte ve agregalar belirginletirilebilmektedir. Bu nedenle beyaz imento
kullanm olduka yaygndr. Brt betona pigmentler katarak renk ve doku vermek, dkm ncesinde ve
sonrasnda bir takm yntemlerle yap elemanlarnn yzeylerinde desen, doku farkllklar yaratmak da
mmkndr. (8) Ancak renkli beton retiminde kullanlan pigmentlerin imentonun prizine etkisi, ortam

koullarna uyumluluu, sya dayankll gibi zelliklerinin kontrol edilmesi gerekmektedir. (9) Betonun
oluumunda kullanlan bu malzemelerin tmnn (imentonun, agregann, suyun ve katk maddelerinin)
zellikleri, karm ierisindeki oranlar, betonun grnm, mukavemet, kullanm mr vb. tm zelliklerini
etkilemektedir. Son yllarda betonun dayanklln ve kullanm mrn arttrabilmek iin eitli malzemeler
zerinde almalar yaplmaktadr.
Brt beton kullanmnda dzgn bir yzey elde edebilmek iin kalp ve kalp iilii de en az hazrlanan betonun
retimi kadar nemlidir. Kalp, taze betonu desteklemek, ekil vermek, betonda istenilen yzey dzgnln
salamak gibi temel fonksiyonlarna ek olarak zellikle brt betonlarda beton yzeyinin performans asndan
byk nem tamaktadr. (10) Kalp malzemeleri, metal, plastik, suni ahap ve gemeli doal ahap olabilir.
Brt beton uygulamalar kalptan kt ekliyle brakldndan, yzey kalitesinin yksek olmas iin dzgn
kalp sistemi ve malzemesi kadar zenli bir dkm ve sktrma iilii arttr. Betonun dkm srasnda kalba
dklen taze betonu yaymak, hava boluklarn darya kararak dzgn bir yzey elde etmek iin kalbn
yalanmas ve betonun vibratrle sktrlmas gerekmektedir.

BETONUN KULLANIM MR
Bir yapnn kullanm mr yapnn dayankllna baldr. Betonun dayankll ve performans, yap tasarm
(form ve detaylandrma), malzeme (beton, donat vb.), uygulama (iilik), kr (nem, s), gzenek dalm,
nakliye mekanizmas gibi birok faktre baldr.Servis mr boyunca fiziksel, mekanik, kimyasal ve biyolojik
etkiler karsnda zelliklerini kaybetmeden diren gstermesi ve ilevini yerine getirebilmesine dayankllk
veya durabilite denir. Betonun balangta sahip olduu zelliklerini servis sresi boyunca kaybetmemesi
beklenir. BS 7543:2003, TS EN 199111 ve TS EN 1994-2e gre yaplar servis mrlerine gre drt gruba
ayrlmtr: Birinci grup yaplar, geici yaplar ve servis mr minimum 1-5 yl arasnda olan yaplardr. kinci
grup yaplar, deitirilebilir tayc elemanlarla servis mr minimum 5 yl olan yaplardr. nc grup yaplar ,
servis mr minimum 50 yl olan bina ve kamu yaplar ve drdnc grup yaplar ise servis mr minimum 100
yl olan antsal binalar, kprler ve nemli inaat mhendislii yaplar olarak belirlenmitir. (11)
Pratikte betonarme bir yap hizmet mr boyunca tatmin edici bir performans salamaldr. Bu performans
balangta kaliteli, zaman iinde tekrar eden onarmlarla da minimum beklentilere cevap verebilen bir
performans olmaldr. Ancak bazen beton maruz kald artlardan kaynaklanan hata mekanizmas farkllklaryla
erken bozulmaya urayabilir. Betonarme bir yapnn performans-zaman ilikisini gsteren diyagram ekil 1de
grmek mmkndr. Kesik izgilerle gsterilen yap, servis mr boyunca iki defa onarm grmtr. Bu da
yapnn tasarm, proje, uygulama aamalarnda baz kurallara uyulmadnn bir gstergesidir. kinci yap ise
servis mr boyunca hi onarm grmemitir. (12)
Bir betonarme yapnn kullanm mrnn bittiini anlayabilmek iin baz belirtilerin grlmesi gerekir. Bu
belirtilerin bir ksm gzle yaplan muayenede, dierleri ise alnan numuneler zerinde yaplan laboratuar
testleriyle tespit edilir. Betonarme bir yapda baz noktalarda korozyonun balamas, byltlerek grlebilen ilk
atlama belirtilerinin olumas, gzle grlr atlaklarn olumas, ilk pullanmann grlmesi, belirli bir ykleme
altnda ar bir eilme grlmesi, llen yk kapasitesinin nceden belirlenmi olan deerden daha dk
olmas halinde yapnn servis mrnn sonuna gelindiini ve gerekli onarm yntemlerinin seilerek uygulanmas
gerektiini anlamak gerekmektedir. (13)

BRT BETONDA OLUAN HASARLARIN SEBEPLER VE ONARIM YNTEMLER

1960lardan bu yana lkemizde ve dnyada uygulamalar sren brt beton yaplarn ilk rneklerinde bugn
ypranma ve bozulmalar gzlenmeye balanmtr. Mimarlk tarihinin bu nemli rnlerinin gelecek nesillere
salkl biimde aktarlmas iin doru bir onarm stratejisi gerekmektedir. Bunun iin de yapda oluan
bozulmalarn sebeplerini detayl bir ekilde incelemek, soruna uygun onarm ve malzemeyi semek gerekir.
Betonarme yaplardaki bozulmalara sebep olan i ve d etkenler ekil 2de grld gibi fiziksel, kimyasal,
biyolojik veya mekanik kkenli olabilir. Bu bozulmalar bazen dorudan betonda, bazen de donatda
olumaktadr.
Betonda Bozulma
Dorudan betonda grlen bozulmalarn ve anmalarn sebepleri mekanik, fiziksel veya kimyasal olabilir.
Bunlar, darbe etkisi, ar ykleme, ar scaklklar, doal ve endstriyel svlarn etkileri, alkali-agrega
reaksiyonu, donma-zlme, slanma-kuruma, boy ve hacim deiimleri olarak saylabilir. (14) Betonarme
yaplar fiziksel ve kimyasal birok etkiyle kar karya gelebilmekte ve bu etkiler bir dierinin geliimini
hzlandrabilmektedir. Kimyasal etkilerle betonarmede geirimliliin ve gzenekliliin artmas sonucu bozulmalar
oluurken, fiziksel etkilerle de betonda ktle kayb ve atlama gibi bozulmalar oluur. Kimyasal zellikler
hidrasyon rnlerinin (zellikle kalsiyum silikat hidrat, kalsiyum alminat hidrat vb.) miktar ve trne baldr.

Betonun iine nfuz eden etkenler ile bu hidrat reaksiyonlarnn rn yksek yaylma ve zlme zelliine
sahiptir. Kimyasal ve fiziksel etkilere kar ilk savunma yzeyde olumakta ve bu noktadaki dayankllk nem
kazanmaktadr. (15) Brt betonda ise yzeyde herhangi bir kaplama malzemesi olmadndan yzey bozulmalar
dier betonarme yaplara gre daha yaygndr. Betondaki bozulmann yannda bir dier bozulma ekli ise
donatda grlr.
Donatda Bozulma
Donatda bozulma ve korozyona, karbonatlama (16) (Su-imento oran, kr, imentonun alkali ierii, scaklk,
dozaj, bal nem), klorr tuzu ve deniz suyu sebep olmaktadr. Betonarme yaplardaki elik donat zaman iinde
paslanma (korozyon) tehlikesiyle yz yze gelir. Korozyon, metallerin evresinde bulunan bileenlerle kimyasal
veya elektrokimyasal reaksiyonu sonucu malzeme zelliklerinin olumsuz ynde etkilenmesi ve hasara
uramasdr. (17) Betonarme yaplarda karlalan en nemli sorunlardan biri olan korozyon, yapnn servis
mrn de ksaltan sebeplerin banda gelir. Betonarme yaplardaki bozulmalar genellikle karbonatlama ile
balar, daha sonra korozyon grlr, sonra atlaklar ortaya kar ve son aamada ise para kopmalarna
rastlanr. (ekil 3)
Brt betonda sklkla gzlemlenen bozulmalar yzeyde oluan ieklenmeler, korozyon, eitli kimyasal
tepkimeler sonucu lekelenmeler, alkali-agrega reaksiyonlar, petek dokusu oluumlar ve para kopmalar
eklindedir. (Resim 6)
ieklenme
imentonun hidrotasyonu (18) sonucunda oluan beyaz lekelerdir. (Resim 7, 8) Baka bir deyile, betonun
boluklarnda yer alan suyun, kapiler boluklar arasndan yzeye ulamas ve yzeyde buharlaarak iindeki
tuzlar kimyasal kristal halinde yzeyde brakmasdr. Brt beton zerinde oluan bu grnt bir yandan renk
kalitesini bozar bir yandan da suda znen tuzlarn beton yzeyine kmasyla beton iinde baz boluklar
oluturur. Bu boluklar yap iin tehlikelidir. ieklenmeye sebep sadece imento hidrotasyonu deildir. Benzer
bozulma yap tuzlu suya maruz kaldnda, betonun geirgenlii fazla olduunda, uygun su kullanlmadnda,
ykanmam malzeme kullanldnda da grlr.
Hem estetik kayglardan hem de betonun dayanmnn negatif etkilenmemesi amacyla ieklenmenin
grlmemesi veya en aza indirilmesi iin gerekli nlemler, beton retiminde su/imento orannn dk
tutulmas, betonun yerletirilmesi ve sktrlmas, iyi yaplarak betonun geirimliliinin azaltlmas, kullanlan
karm ve kr (19) suyunda ve agregalarda eitli tuzlarn bulunmamas ve deniz suyunun kullanlmamas
olarak saylabilir.
ieklenmenin olutuu yaplarda ise onarm iin betonun yzeyi sert bir fra ile fralanabilir ya da basnl
su, % 5 orannda tuzruhu katlm su veya % 20 orannda sirkeli su ile beton ykanabilir. Ayrca gelien
teknolojinin sunduu kendi kendini temizleyen betonlar (20) gibi yeni teknikler de kullanlabilir.
Korozyon
Karbonatlamann etkisiyle beton iindeki donatlarn korozyona uramas yap yzeyindeki grnty
bozar (Resim 9) ve betonun dayanmn zayflatr. Brt beton yzeyler sval ya da eitli malzemelerle
kaplanm yzeylere gre hava ile dorudan temas etmekte ve klcal boluklardan giren hava donatlarda
bozulmaya neden olmaktadr. Korozyonu nlemek ve geciktirmek iin alnabilecek nlemler, katodik koruma
veya kimyasal katk kullanm, paspay tabakasnn kalnlnn arttrlmas, beton kalitesinin artrlarak
geirimliliin azaltlmas, dk su/imento oran, uygun vibrasyon ve kr uygulamas ile atlak geniliklerinin
snrlandrlmas olarak zetlenebilir. (21)
Alkali-Agrega Reaksiyonlar
Bu reaksiyonlar genellikle yllar sonra grlmektedir. Scak iklimli blgelerde nemin iindeki tuzun bileiminde
yer alan alkalik maddelerin betona yapp, beton agregasndaki kumun ana maddesi olan silika (silisyum) ile
reaksiyona girip betona zarar vermesi olaydr. (22)(Resim 10) Bu reaksiyonlar beton yzeylerde petek dokusu
eklinde klcal atlaklarla kendini gsterir. Bunun onarm iin petek dokusunun olutuu blge temizlendikten
sonra genellikle tamir harc kullanlr. Yaklak olarak yapm zerinden 15-20 sene getikten sonra para
kopmas eklinde bozulmalara neden olmaktadr. Bu durumda onarm iin sorunlu blgeler kaldrlarak yama
yaplr. Alkali-agrega reaksiyonlarnn hi grlmemesi iin dk alkali miktar ieren imento veya uygun
agrega kullanlmas gerekir.
SONU
Bugn lkemizde yapm kolayl ve kalifiye olmayan iilikle dahi retilebilmesi zellikleriyle youn bir ekilde
kullanlan betonarme aslnda modernizmin meknsal ve estetik zelliklerinin ortaya kmasna byk katk

salamtr. Hatta Trkiye ve dnyada bilinen nemli birok yapda beton hem tayc hem bitirme malzemesi
olarak kullanlmtr. Ne yazk ki mevcut koruma yasalaryla bu yaplar gerektii gibi korunamamaktadr. Oysaki
hem yapldklar dnemdeki yap teknolojisinin, iiliin ve teknik olanaklarn yetersizlii nedeniyle inaat
kalitesinde var olan eksiklikler, hem de ilk betonarme yaplarn yapld dnemden bu yana geen srede
dzenli gzlem ve bakmlarn yaplmamas nedeniyle bu yaplarn birou olduka kt durumdadr. Zamana
bal kanlmaz bozulmalar zellikle brt beton yaplar daha youn olarak tehdit etmekte ve bu yaplar
zerinde acil hasar tespit almalar yaplmasn gerektirmektedir.

NOTLAR
1. Er Akan, A. ve H.T. rmeciolu, 2007, Betonarmeyle Salanan Plastik Etki: Pierre Luigi Nervi'nin Roma Spor
Saray rnei, 15. Yl Mhendislik-Mimarlk Sempozyumu, Isparta.
2. zkaban, F. 2007, Korumada Gncel Bir Teknolojik Sorun: Betonarmenin Miras,Mimarlk, say:338, ss.3640.
3. Salgn, B. 2007, Brt Beton, Brtalizm ve Trkiye rnekleri, Erciyes niversitesi, yaymlanmam yksek
lisans tezi, Kayseri.
4. Eri, M. 1994, Yap Fizii ve Malzemesi, Literatr Yaynlar, stanbul.
5. Grnen beton nitelemesiyle hafif normal veya yksek mukavemetli beton kullanarak retilen betonarme
yap elemanlarnn d yzeye yansmas, d kabukta grnr hale gelmesi ifade edilmek istenmektedir.
Karagler, M. 2002, Mimarlkta Beton, Mimari Beton,THBB Hazr Beton Dergisi, say:53, s.56; Brt Beton,
betonun herhangi bir sva ya da boya ile dzeltilmeden zenli bir kalp ve dkm iilii ile retildii betondur.
Bir yap malzemesini baka bir malzemeyle kaplamadan dorudan uygulanmas teknii brt beton/plak beton
ismi verilerek uygulama alanna girmitir. Salgn, 2007, s.18; Hem konstrktif malzeme hem de bitirme
malzemesi zelliini tar. Granlometrik bileiminin ounluunu ince daneli agregalarn oluturduu, imento
dozaj 400-450 olan ve yksek szdrmazlk salayan katk maddeleri katlm betondur. Toydemir, N., E. Grdal
ve L. Tanaan, 2000, Yap Elemannda Malzeme, Literatr Yaynclk, stanbul; Arolu, N., S. Acun ve E.
Grdal, 2004, imento Esasl Malzemelerin Mekn Oluturulmasnda Kullanm Yerlerinin Analizi, Beton 2004
Kongresi Bildirileri, stanbul.
6. Sayar, Y. 2004, Trkiyede Mimari Proje Yarmalar 1930-2000: Bir Deerlendirme,Mimarlk, say:320,
ss.29-36.
7. Kocatakn, F. Betonun, Dn, Bugn, Yarn, T. http://www.ekutuphane.imo.org.tr/pdf/11258.pdf (06.06.2012)
8. Karagler, 2002, s.56.
9. Karagler, M., F. Terzi ve . Kulolu, 2004, Renklendirici Katklarn Mimari Beton zelliklerine Etkisi, THBB
Beton 2004 Kongresi Bildirileri.
10. Arslan, M. 1999, Su Emici Astarl ve Drenaj zellii Bulunan Kalplarn Beton Yzey zellikleri zerine
Etkileri, Tr. J. of Engineering and Environmental Science, say:23, ss.121131.
11. BS 7543, 2003, Guide to Durability of Buildings and Building Elements, Products and Components; TS EN
199111, 2006, Yaplar zerindeki Etkiler - Blm 1-1: Genel Etkiler - Younluklar, Binalarn Zat Arlklar ve
Maruz Kald Dier Ykler
12. Comite Euro-International Du Beton, 1992, Durable Concrete Structures Design Guide, Thomas Telford
Services, svire; Ho, D.W.S. 2002, The Civil Engineering Handbook: Chapter 41: Durability of Concrete,
CRC Press.
13. Matthewi S. vd. 2003, Concrete: Building Patology, (ed.) S. Macdonald, Blackwell, s.95.
14. Joshi, K. ve I.S. Baksh, 2002, Conserving Modern Heritage, Concrete and Chandigarh, Corbusiers
Concrete: Challenges of Conserving Modern Heritage, Proceedings of Seminar on Conservation of Le Corbusiers
Work in Concrete, andigar.
15. Ho, 2002.

16. Karbonatlama: evre atmosferden beton iine giren karbondioksitin (veya Sox, Nox gibi dier asit anidridi
gazlarn) beton boluklarnda bulunan serbest kire ile reaksiyona girmesi ile oluur. ensz, B..
2000, imento ve Beton, Batim Yayn, zmir, ss.99-126.
17. Joshi, Baksh, 2002.
18. Hidratasyon: imento ile su arasnda meydana gelen ve s aa kararak hidratize silikat bileikleri
oluturan kimyasal reaksiyonlardr ensz, 2000, ss.99-126.
19. Kr: Beton dkmnden sonraki ilk gnlerde evrenin scaklk ve relatif rutubetin uygun koullarda
tutulmas ilemidir ensz, 2000, ss.99-126.
20. plak betonun grnts, beton yzeyinde kalm olan organik bileiklerden dolay bozulmakta, betonun
rengi deiip, kirlenmektedir. Bunun iin foto katalitik zellie sahip titanyum dioksit beton karmna
katlmakta ve betonun estetik zelliklerini kaybetmeden, kullanm mr boyunca, zerine gelen kirleticilerin
ayrarak, betonun ayn renk ve dokuda kalmas salanmaktadr. Kendi kendini temizleyen betonlar denilen bu
beton teknolojisinde foto katalitik reaksiyonlar yzeyde nitrojen oksit vb. ieren kirletici maddelerin yzeye
kalc olarak yapmasn engelleyip, ayrtrmaktadr. Kulolu Yksel, Karagler, 2011.
21. Baradan, B., H. Yazc ve H. n, 2002, Betonarme Yaplarda Kalclk (Durabilite), DE Mhendislik
Fakltesi Yaynlar, zmir.
22. Woodson, R.D. 2009, Concrete Structures: Protection, Repair And Rehabilitation,Butterworth
Heinemann.
Bu icerik 1689 defa grntlenmitir.