1.GR......................................................................................................................

2
2.PLCLERN GELM SREC VE TANIMLAR.............................................. 2
3.PLCNN STNLKLER VE SAKINCALARI .............................................. 4
4.PLCLERIN YAPISI.............................................................................................. 6
4.1 Plcnin Balant Dzeni .................................................................................. 7
4.2 Plc nin Yaps Ve almas ...................................................................... 8
4.3 Plcnin alma Prensibi ................................................................................. 9
4.4 Plclerde Kalite Faktrleri ............................................................................. 10
5. PLCLERDE KULLANILAN GR IKI KAPI DEVRELER.................... 10
6. PLCLERDE KULLANILAN SAYISAL GR IKI CHAZLARI.............. 12
6.1 Saysal Giri Cihazlar................................................................................... 12
6.2 Saysal k Cihazlar .................................................................................. 21
7. PLC PROGRAMLAMA YNTEMLER (FESTO FEC SERS) ..................... 23
8. ALITIRMALAR ............................................................................................... 34

1.GR
Bu blmde Programlanr Lojik Kontrolrlerin (PLC) ne olduu ve onun geliimi
anlatlacaktr. PLC laf role mant ve Bilgisayar sisteminden adapte edilmitir.
Ek olarak, PLClerin dier Kontrol Sistemlerine gre stnlk ve sakncalar
sralanmtr. Son olarak da PLCyi programlamak ve altrmak iin gerekli temel
bilgiler verilecektir.
PLCyi oluturan eleman ve modllerde bu blmde tartlmtr. Bir basit PLC
kontrol sistem seti her biri deiik fonksiyonlara sahip bir veya iki ksmdan
oluabilir. Byk ilemlerde kullanlan daha karmak PLCler ise be veya daha
fazla alt sistemden oluabilir.
PLC sistemi deiik haberleme donatlarna gre farkl haberleme hz kullanr.
Buna Baud Hz denir. Mesela, 9600 Baud Hz CPU ile haberlemede, 1200 Baud
Hz manyetik bandlarla haberlemede, ve yazc ile haberlemede Baud Hz 2400
olabilir.

2.PLCLER

GELM SREC VE TAIMLAR

Aslnda Programlanr Lojik Kontrolr PC ile ifade edilirdi. Fakat bu PC (Kiisel

Bilgisayar) ile kartrlacandan, gnmzde PLC ile gsterilmektedir. Baz
kitaplarda PLCnin Trke karl Programlanabilir Mantk Denetleyicileri
olarakda ifade edilmektedir.
PLC yaps mikroilemciye dayanan karmak kontrol sistemine uygulanm bir
eit profosyonel bilgisayardr. PLCyi kullanmas ok kolaydr. Bilgisayar yeni
renenler bile program yazp PLCyi altrabilir.Genellikle iki eit program
yazma metodu vardr. Bir tanesi ayrntl (bilgisayar program gibi) program
yazma, dieride eleman ve hat izerek oluturulan basamak veya merdiven
(Ladder) program. Deiik rle ve devrelerden oluan bir sistemi kontrol etmedeki
ou ii bilgisayarda basit balantlarla oluturulan bu ladder diagram ile
yapabiliriz. Bir dier nc yntem ise fonksiyon ilemleri ile
gerekletirilmesidir fakat dierleri kadar fazla kullanlmazlar.

PLCnin tarihi 1960l yllarn sonu ve 1970lerin bana kadar gitmektedir. Bu

tarihlerde basit bir bilgisayar ilk PLCye dntrld. PLCler otomobil
fabrikalarnda yaygn olarak kullanlr. nk retim bandlarnda her zaman araba
modelinin deitirilmesi gerekmektedir. Geleneksel rleli lojik devrelerden
olumu kontrol sistemlerini deitirmek iin ok zaman harcamak gerekirdi. PLC
retim bandndaki kontrol fonksiyonlarn deitirmek iin rlelerin, devrelerin,
sayclarn veya dier elemanlarn sadece pozisyonunu veya deerini deitirir.
Buda sistemi yeniden planlarken zaman kazanmamz salar.
1970lerin banda bu ilk PLCde gzken byk bir problem vard. Bu PLCnin
program ok karmakt. yi programc olmayanlar iin bu program kullanmak
ok kolay deildi. 1970lerin sonunda gelitirilmi PLCleri kullanmak daha
kolaylat.1978 ylnda mikroilemci iplerin piyasa srlmesinden sonra; ucuz ve
gl fonksiyonlar olan PLCye sahip olmak daha kolay ve daha cazip hale geldi.
1980lerde CPU fiyatlarnn dmesi PLCnin fabrika ve makinelerde
kullanlmasn yaygnlatrd. Elektronik irketleri ve Bilgisayar firmalar PLCdeki
bu potansiyeli grdkten sonra onu rnlerine katmak iin hcum ettiler. Btn
bunlar PLCnin fiyat bakmndan daha uygun hale gelmesini salad. Hatta PLC
youn bir ekilde takm tezgahlarnda, CNClerde, fabrika otomasyonunda ve
gvenlik sistemlerinde kullanld. 1990larn sonuna kadarda baz geleneksel
olmayan uygulama alanlarda PLC ile kontrol iine kart; ev otomasyonu ve tbbi
cihazlar gibi.
PLC uygulamalarnn ok yaygnlamasndan dolay, Uluslar aras Elektroteknik
Komisyonu (IEC) PLC uygulama alann ve terminolojini taslak halinde sundu.
Buna gre; PLC endstriyel ilemler iin dizayn edilmi elektronik cihazdr ve
komutlar hafzasnda saklayabilir, lojik ve matematik ilemler yapabilir, sayma,
zaman ayar ve ardk ilem kontrol fonksiyonlar vardr. Dijital/Analog
dntrme modl ile eitli mekanik ilemleri de yapabilir.
zetle, PLC rle k devresini ve kontrol sistem mantn deitirerek basitce
program deitirilebilen portative ve oldukca gvenilir bir cihazdr.

3.PLC STLKLER VE SAKICALARI

PLC uygulamalarnn balca stnlkleri unlardr:
1.Esneklik:
Eskiden her makine kendisine ait kontrol devresine sahipti. 15 tane makine varsa
bunlar iinde 15 tane kontrol devre seti gerekebilirdi. Gnmzde bir PLC 15 tane
alt programa giri yaparak btn makineleri kontrol edebilir. Bir ilemi deitirmek
iin sadece bir butona basmak yeterlidir. Bunun iin PLC ok esnektir.

2.Saysz Kontaklar:
ok sayda yardmc kontak, yardmc role ve sayclar PLCde mevcuttur.Eer
sadece drt tane yardmc role kontanz varsa ve ilemden dolay tane daha
kontaa ihtiyacnz varsa, dizayn ettiiniz sistemi deitirmeniz gerekir. Buda
maliyeti artrr. Bununla birlikte PLC hafzas yeterli ise sadece program
deiiklii yaplr.
3.Dk Fiyat:
Teknoloji ve bilimin birlikte gelimesiyle, PLC daha gl ve daha ucuz hale geldi.
inde rlesi, saycs, zamanlaycs ve dier fonksiyonlar olan bir PLCye ok
dk bir fiyata sahip olabilirsiniz.
4.nceden Simule Etme:
Program yklemeden ve yerine monte etmeden nce tek bir PLC modl simule
edilebilir. Operatrler I/O modlndeki ledleri gzleyerek istenen artlara gre
program deitirirler. Buda eski rleli sistemlere gre sistemde arza ararken ok
zaman kazanmamza sebep olur.
5.Hzl lem Zaman:
Rlelerin alma sresi olduka yavatr. Fakat PLC sadece bir ka mikro saniye
iinde farkl komutlar iletebilir. Ardk komutlarn ilem zaman sadece 0.65 s
srmektedir.
6.Devre Planlamasnda Ladder Diyagramnn Kullanm:
Rle kontrol devreli PLC program yapmak iin bilgisayar bal PLC ladder
diyagram dzenleme yazlm veya ladder diyagram derleyicisi kullanabilir.
4

7.Salamlk, Kolay Bakm:

PLC saysal elektronik devrelerin birleiminden meydana gelir. Mekanik ve rleli
sistemlerle karlatrldnda daha salamdr ve bakm masraf ok dktr.

8.Kontrol sistemindeki elemanlarn satn alma ilemini kolaylatrma:

Klasik rle kontroll devrelerde kullanlan malzemeleri deiik firmalardan sipari
etmeniz gerekebilir. Her elemann teslim sresi ayn olmaz. PLC tm malzemeleri
bir kerede sipari edilebilir ve hepsi ayn anda teslim edilir. Buda teslim
sresindeki gecikmeleri nler ve satn alma ilemini kolaylatrr.

9.Kolayca veri dosyasna dnme:

PLC programn (rnein ladder diagram) PLCden veya bilgisayara bal bir
yazcdan kt olarak alabilirsiniz. Bylece PLCdeki tm bilgiler bir dosya haline
dntrlebilir
10.Yksek gvenlik:
PLCye yklenmi programn kaybolmasn nlemek veya istenmeyen kiiler
tarafndan grlmesini nlemek iin ifre (password) koyabiliriz. Bylece
PLCdeki veriler gvenlikte olur.
11.Program deitirme kolayl:
PLCdeki tm programlar program yazma aygt ile kolayca deitirilebilir.

PLCnin yukardaki stnlklerine ramen, baz sakncalar aadaki

gibidir.
1.Yeni teknik:
Baz mhendisler eski rleli sistemleri yeni PLC programlama tekniine
uyarlayamayabilirler.

2.Sabit kullanm olan yerlere uygun deil:

PLCnin en byk stnl kontrol fonksiyonlarndan istenen amaca ulamak iin
kolayca programn deitirebilmektir. Eer bu ilevleri deitirilemez basit bir
devre ise ok zaman alabilir.
3.evre etkileri :
PLC yksek scaklklar, titreim olan yerler ve elektriksel parazitlerin bulunduu
yerler iin uygun olmayabilir.
4.PLCLERI YAPISI
PLCler iin uygun bir tanm u ekilde yaplabilir. PLCler; makineleri ve
prosesleri kontrol etmek amacyla lojik, zamanlama, sayma ve aritmetik ilemleri
gibi zel fonksiyonlar yrtebilen ve emirleri saklamak iin programlanabilir
hafza kullanan saysal bilgisayar kontroll elektronik cihazlardr.

Aadaki ekilde kontrol ileminin nasl icra edildii genel olarak verilmitir.

PLC Kontrol leminin Genel Gsterimi

Plc kullanc programna uygun olarak srekli olarak girileri okur, kullanc
programn icra eder ve klara gerekli deiiklikleri ykler.
Kullanc programnda gerekli deiiklikler yaplarak donanm deitirmeden
algoritma deitirilmi olur.

Tipik bir PLC genel olarak aadaki ekilde verilen blmlerden oluur.

PLCnin Blmleri
4.1 Plcnin Balant Dzeni

PLClerin giri k balant dzeni

7

Plc modllerinin balants

PLC lerin beslemesi iin 24V veya 220V luk kaynak kullanlr. Giriler iin ise
mekanik veya proximity switchler(endktif, kapasitif veya optik) kullanlr.Ayrca
girilerde analog giri modlleri ve mil kodlayclar(encoder) kullanlr.PLC
klarnda ise ykleri srmek iin rle,transistr veya triyak kl modller
kullanlr.Yine kta D/A dntrc modlleri mevcuttur.
PLClerde kullanlan programlama mant kendine zgdr ve ladder(merdiven
lojik) olarak isimlendirilir.

4.2 PLC  YAPISI VE ALIMASI

Bir PLCnin i yapsnn blok diyagram aadaki ekilde grlmektedir.ekildeki
gibi yap, merkezi ilem birimi(CPU), ana bellek,giri/k grnt bellekleri ve
giri k cihazlarn grnt belleklerine balayan giri k ara yz cihaz
bloklarndan olumaktadr. letiim yolu, her bir birimin biribirleriyle bilgi
alverii iin kulland ortak yol gurubudur.

Girigrnt bellei, giri kaplarndan gelen ON-OFF durumlarn gstermek iin

ikili say sistemi uygulanr. Yani grnt belleinde ON durumu iin binary 1,OFF
durumu iin binary 0 bilgisi kaydedilir.

PLCnin i yaps
4.3 Plcnin alma Prensibi
Btn PLC iletim sistemleri grnt belleine kaydedilmi giri ve klarn lojik
deerlerini tarayarak merdiven programn icra ederler. ncelikle iletim sistemi
tm girileri tarar. Daha sonra kullancnn yazm olduu program icra edilir.son
olarak klar taranarak icra edilen program sonular ve girilerin durumuna gre
anahtarlanr. Program and, or, not vb. Fonksiyonlar ierebilir veya sayma
,zamanlama, matematiksel fonksiyonlar ve deiik fonksiyonlar ierebilir.
Giri grnt
Belleini oku
Program icra et
k grnt
Belleini gncelletir
PLC programnn icra edilmesi
9

4.4 Plclerde Kalite Faktrleri

a)Tarama hz: 1KBlk bellein taranabilmesi iin geen sredir.

b)Faz yanlgs: letim sisteminin kontrol altndaki CPU,girileri yerine giri
grnt belleini okuyarak programn icrasn gerekletirir. Eer programn icras
srasnda giri grnt belleinde herhangi bir deiiklik olursa, CPU grnt
belleinden bilgi okurken eski bilgi yerine istenmeden deien yeni bilgiyi
okuyacaktr. Halbuki giri grnt belleindeki bilgiler , programn icra edilip
klar gncelletirilinceye kadar deimemelidir. Bu durum faz yanlgs olarak
isimlendirilir.
c) Tepki sresi: Giriteki deiiklik annda kn aktif hale gelmesine kadar
geen sredir.
Tepki sresi ileve baldr.
1) k aygtlarnn mekanik tepki sreleri
2) Giriteki elektrik devrelerinin tepki sreleri
3) Grnt belleklerini taranma sresi
5. PLCLERDE KULLAILA GR IKI KAPI DEVRELER
1. Optik Yaltml Saysal Giri k Devreleri
Optik yaltml giri/k devresinde giri/k kaps ile i ara yz devreleri
arasndaki iletiim optik olarak yaplan devrelerdir. Bylece giri/k cihazlar ile
grnt bellek devreleri arasnda fiziksel olarak bir izolasyon salanm olur.
Optik yaltml giri devresi

10

Optik yaltml k devresi

2. Rleli k devresi
Genel olarak bir rle elektromanyetik bir anahtardr. Rleler yksek akmlar
anahtarlayabilmeleri ve yk ile PLC devreleri arasnda iyi bir izolasyon
saladklarndan dolay PLClerde ok kullanlrlar. Bir rle birka amperi
anahtarlayabilme zelliine sahiptir.
Rlelerin dezavantajlar aada belirtilmitir:
a. Yava alrlar.
b. Kontaklarnn yk altnda alp kapanmas esnasnda ark oluur.
c. Rle bobinleri endktif yk olduklarndan enerjilenme anlarnda ksa sreli
yksek genlikli gerilim retirler.
Rleli klar

3. Transistrl k devresi
Transistr kl PLC kap devrelerinde anahtarlama eleman olarak yar iletken
bir malzeme olan g transistrleri kullanlr. Bunlarn dayanabilecekleri maximum
11

akm transistre gre deiir. Bu tr k devreleri sadece DC gerilim ile

beslenebilir.

4. Yksek hzl sayc girileri ve darbe kontrol k devresi

Mil kodlayclar tarafndan retilen asal dnme ile orantl yksek hzl darbelerin
PLC giriinden okunmas iin yada bir adm motorunu srebilmek iin gerekli
yksek hzl kontrol darbelerinin k kapsndan gnderilmesi iin kullanlrlar.
5. Analog giri k cihazlar
Dntrclerin ou knda alglad fiziksel byklkle(scaklk,basn, vb)
orantl bir analog bir sinyal retir. Deiken hzl motor srcleri analog hz
kontrol sinyali ile kontrol edilir. Analog sinyali saysala eviren A/D giri
modlleri, saysal bilgileri d dnyada kullanlmak zere tekrar analoa eviren
D/A k modlleri retilir. Scaklk, basn, vb. Kontrol nitelerini reten
proseslerde analog giri k niteleri kullanlr.
6. letiim portlar
PLCler bal bulunduu a veya programlama aamasnda iken PCye
balanabilmesi iin seri veya paralel portlar ierirler. rnein seri portlar RS232,
RS 485 tr portlar olabilir.

6. PLCLERDE KULLAILA SAYISAL GR IKI CHAZLARI

6.1 Saysal Giri Cihazlar
1. Mekanik switchler: Bu switchler normal kontak prensibi ile alan manuel
olarak kullanlan switchlerdir.

12

2. Proximity(yaklam switchleri): Yaklam switchleri kontaksz yariletken

switchlerdir. Alglama blgelerine bir cisim girdii zaman klar lojik 1 veya
lojik 0 olur.

Yaklam switchlerinin 3 ana tipi vardr.

a. Endktif yaklam switchleri
b. Kapasitif yaklam switchleri
c. Optik yaklam switchleri

Sensrlerin genel balant ekli

a. Endktif yaklam switchleri: Bu switchler metalik paralar alglar. Alglama

ilemi bir AC bobin devresi tarafndan salanr. Bobine yaklaan metal cisim
bobinden bir endksiyon akmnn akmasna neden olur.ilave devreler vastasyla
bu bilgi deerlendirilerek ka lojik 1 bilgisi olarak aktarlr. Endktif switchlerin
13

metalleri alglama blgesi 0,8 ile 15mm arasnda deiir. Bu mesafe cihazn tipine
ve metal parann yapsna bal olarak deiir.

Endktif sensr uygulamas

b. Kapasitif yaklam switchleri: kapasitif switchler kendilerine belirli bir mesafe
yaklam olan cisimlerin yaltkanlk katsaylarndaki deiimleri alglar tm
materyaller belirli bir yaltkanlk katsaysna sahiptir. Alglama mesafeleri endktif
yaklam switchlerine benzerdir.

14

Kapasitif sensr uygulamas

3. Foto elektrik switchler:

Foto elektrik switchler k verici ve k alc ksmlara sahip olan opto elektronik
cihazdr. tip foto elektrik switch vardr.

a. Alcs kar tarafta olan fotoelektrik switchler: Bu switchlerin 100mye kadar

alglama yapabilenleri mevcuttur. Vericiden alcya doru gnderilen k
hzmesinin alc taraftan alnmas ile cihaz knda lojik 1 veya lojik 0 bilgisi
oluur. Alc ile verici arasnda herhangi bir cisim girdii zaman k bilgisi
konum deitirir.Bylece bir cismin gemesi alglanabilir.

Verici

Alc
a. Alcs kar tarafta
15

Alcs karda olan sensr uygulamas

b. Prizmatik yanstcl fotoelektrik switchler: Bu switchlerde hem alc hem

verici ayn yerdedir.gnderilen k eer nnde birey yoksa prizmatik
yanstcdan dnerek geri gelir ve alcya ular. Bu switchler yaklak 5 mye kadar
alglama yapabilmektedirler.

Gnderici/Alc

Yanstc

b.Prizmatik yanstcl

prizmatik yanstc

16

Prizmatik yanstcl sensr uygulamas

c. Cisimden yansmal fotoswitchler: Bu switchler prizmatik switchlerle ayn

prensiple almaktadr.farkl ksm kar tarafta prizmatik yanstc yok cisimden
yansma oluyor. Bylece yanstma zellii olan cisimler alglanabilmektedir.
Alglama mesafeleri 2mye kadar kabilir.

G
A

Gnderici/Alc
c. Cisimden yansmal

Cisimden yansmal sensr uygulamas

17

d. Fiber-optik sensrler:
Fiber-Optik sistemler k iletimi yntemlerinden birisidir. Bu sistemler saladklar
avantajlar ile gnmzde olduka yaygnlamaya balamtr. Fiber-Optik
sistemlerin yaps elektrik sinyalini k enerjisine evirme k enerjisini elektrik
enerjisine evirme mantna dayaldr. Optik gnderici ksm ile elektrik enerjisi
k enerjisine evrilir ve fiber-optik kablolar ile tanr. Kar taraftaki alc ksm
bu gnderilen k enerjisini alr ve elektrik enerjisine evirir.Temel olarak yaps
aadaki ekilde gsterildii gibidir.

fiber-optik sensrlerde bu mantkla alr. alma sistemleri normal optik

sensrler ile ayndr. Aralarndaki fark n fiber optik kablolarla iletilmesi ve
alnmasdr. Bu sistemler endstriyel sistemlerde daha ok skk dar mekanlarda
kullanlmaktadr. Fiber optik kablonun yaps aadaki gibidir.

Fiber-optik kablo yaps

Fiber optik sensrn yaps aadaki gibidir.

Fiber optik sensrn yaps

18

Fiberoptik sistem uygulamas

4. Reed(dil) switchler: Bu switch magnetik ortamda alan bir switchdir. Bo bir
tp iersine yerletirilmi olan nikel demir kontaktan oluur. Bir bobin tarafndan
oluturulan veya doal bir manyetik alana maruz kaldnda kontaklar kapanr.
Kontaklarn alma hz yksektir.kontak direnci dktr.

5. Kodlayclar(encoders): Kodlayclar, dorusal ve asal yer deitirmeyi

saysal sinyallere dntrrler. Dorusal kodlayclar dorusal yer deitirmeyi
lerler. Mil kodlayclar ise dnme hareketini lerler kodlayclar artml ve
mutlak mil kodlayclar olmak zere iki trde retilirler.

Artml mil kodlayc

19

Mutlak 3 bitlik gray kodlu mil kodlayc

Enkoder grnm

6. Scaklk switchleri:
Scaklk switchleri belirli bir gei scakl civarnda direnlerinde hzl
deiimler sergileyen yar iletken cihazlar. rnein 75 C lik scakla gelene
kadar 100 k luk yksek drence sahiptir. Bu scakl geldiinde direnci 100 a
der. Diren deiimi kullanlarak ilem yaplr. Bu switchler motor,
transformatr cihazlarn ar snmadan korumak iin kullanlr.

7. Basn switchleri:
Bu switchler belirli bir basn deeri civarnda alan veya kapanan cihazlardr.

20

6.2 Saysal k Cihazlar

1. Selenoidler:
Selenoidler, elektrik sinyalini mekanik harekete dntren elektromekanik bir
cihazdr. alma gerilimleri 12 VDC, 24 VDC ve 220 VAC olabilir.
2. Kontaktrler:
Kontaktrler, yksek akml cihazlarn anahtarlanmasnda kullanlan
elektromekanik cihazlardr. Kontaktrler, tek fazl ve 3 fazl g kaynaklarna
cihazlarn balanmasnda ve endstriyel kontrolde geni lde kullanlmaktadr.

fazl kontaktr
3. Yar iletken rleler:
Yar iletken rle, normal rle ile ayn ileve sahiptir. Fakat hareketli konta
yoktur. Bunu yerine triyak kullanlmtr. Yar iletken rle knn anahtarlama
anlar k akmnn sfr geilerine tekaml etmektedir.

21

4. DC motorlar:
DC motorlar PLC klarnda olduka sk kullanlan cihazlardr.

DC motor kontrol
5. AC motorlar:

fazl bir motorun ON/OFF kontrol

22

7. PLC PROGRAMLAMA YTEMLER (FESTO FEC SERS)

PLC programlama ilemleri ok farkl ekillerde yaplmaktadr. Ama bunlarda en
ok kullanlanlar unlardr.
1. Deyim listesi(STL)
2. Kontak plan(LDR)
3. Fonksiyon emas(FCH)
Genellikle btn PLClerde
terimler vardr. Bunlar:

programlamada kullanlan bilinmesi gereken baz

IN : Giri konta (I0.0 dan balar ve ilerler I(input))

CR : Kontrol rlesi (O0.0 dan balar ve ilerler ( k bobini))
AR : Yardmc rle (F0.0 dan balar ve ilerler(kla balants yok))
C : Sayc (counter) (Giriten uygulanan palslere gre sayar.)
T : Zamanlayc(timer) (Kendi zaman saatine gre sre sayar)

1. STL programlama komutlar :

LOAD : Bu komut istenilen giri adreslerini satr satr yklemeye yaryor. Bu
komut belirtilen kontan konumunu ykler. rnein I0.0 girii belirtilmise
aadaki rnekteki gibi I0.0 1 mi yoksa 0 m bu bilgiyi alyor buna gre TO
komutundan sonraki ilemi gerekletiriyor. Belirtilen k 1 yapyor. Bu
komutun avantaj; giri kontann deerini ok sk aralklarla okuyarak ilem
yapabilmesidir ve bu komut mutlaka TO anahtar ile kullanlr.
rnek:
LOAD
LOAD
TO

I0.0
I0.0
O0.0

(I0.0 normalde ak konta yklenir)

(I0.0 normalde kapal konta yklenir)

IF : Bu komut EER anlamna gelir. Bu komuttan sonra kullanlacak deerler her

zaman bir art belirtir. IF komutu her zaman THEN ve ELSE komutlar ile beraber
kullanlr.
rnek:
IF

I0.0
AND N

I0.1

THEN . . .
ELSE . . .

yani I1.0 lojik 1 ise ve I1.1 lojik 0 ise art tanmlanmtr.

23

THE : IF komutunda belirtilen art doruysa THEN komutundan sonraki

ilemler gerekletirilir.
rnek:
THEN LOAD
TO
...

I0.0
O0.0

ELSE (OTHRW) : IF komutunda belirtilen artlar doru deilse ELSE(OTHRW)

komutundan sonraki ilemler gerekletirilir.
rnek:
...
ELSE LOAD
TO

I0.1
O0.1

SET : Bu komut herhangi bir kn lojik 1 yaplmas istendiinde kullanlr.

rnek:
IF
THEN

SET

I0.0
O0.0

RESET : Bu komut herhangi bir kn lojik 0 yaplmas istendiinde kullanlr.

rnek:
IF
N
THEN RESET

I0.0
O0.0

AD : Bu komut VE ilemini yapar kark giri durumlarnn

gerekletirilmesinde iki giri kontan birbirine seri olarak balamak iin
kullanlr.
rnek:
IF
AND
THEN
OTHRW

SET
SET

I1.0
I1.1
O1.0
O1.7

24

OR
: Bu komut VEYA ilemini yapar kark giri durumlarnn
gerekletirilmesinde iki giri kontan birbirine paralel olarak balamak iin
kullanlr.
rnek:
IF
OR
OR
THEN
OTHRW

SET
SET

I1.0
I1.1
I1.7
O1.0
O1.7

OT() : Bu komut NOT (DEL) ilemini yapar . Yani normalde ak olan

konta kapatr( 0
1 ) yada kapal olan konta aar( 1
0 ). Dier bir
kullanmda normalde ak bir kontan yklenmesi iin direk olarak ismi yazlr
ama normalde kapal bir kontan yklenmesi iin ise NOT komutu ile beraber
kullanlr.

rnek:
LOAD
LOAD

I0.0
I0.0

(I0.0 normalde ak konta yklenir)

(I0.0 normalde kapal konta yklenir)

rnek:
IF
THEN

N
SET

I0.0
O0.0

STEP : Step ifadesi sral programlarda programn yapsnda belirlendii gibi veya
sral ilemlerde dallanmalar kullanlm ise ok nemlidir. Bu komut daha ok
kark algoritmalar ieren programlarda kullanlr. Step bir numara veya maximum
sekiz karakterlik bir etiket verilerek izlenebilir. STL programnn iindeki baka bir
yerden bu stepe dallanmak istiyorsanz bir step etiketi gereklidir.
rnek:
STEP
...
IF . . .
THEN

Setup

JMP TO

Setup

25

Step etiketinden THEN veya OTHRW(ELSE) gibi bir komuta gelinceye kadar
program iletilir, IF komutundan sonraki belirtilen art doru ise buradan step
etiketine dallanr istenilen ilemler yaplr. Ama belirtilen art dou deilse THEN
den sonraki satrdan program almaya devam ettirilir.
JMP TO : Bu komut koulsuz yani art belirtilmeden istenilen hedefe dallanmak
iin kullanlr.
rnek:
STEP
IF
THEN
JMP TO
...
...

SET
Start

STEP

Start

Mark
I1.0
O1.0

...

IC : Registerdaki bir bilginin deerini bir arttrr.

rnek:
IF
THEN

INC

I1.3
R9

DEC : Registerdaki bir bilginin deerini bir azaltr.

rnek:
IF
AND N
THEN DEC

I2.2
I3.6
R9

STL de ayrca bu ilemleri yaparken aadaki parametreler kullanlabilir.

(, ), +, -, *, /, <, <=, =, >=, >, <>

26

rnek:
IF

(
=
)
AND
(
<>
)

FW0
V1234

R1
V0

THEN...

: Bu ifade ise 36 karektere kadar ksa aklamalarn yazlmas iin kullanlr.

IF N

I1.7

" sensrden gelen sinyal yok

: Bu ifade ise uzun aklamalarn yazlmas iin kullanlr.

"" bu program pistonun konumlarn deitirerek cihazlar kontrol ediyor.

2. PLCnin Kontak plan(LDR) ile programlanmasnda bilinmesi gereken baz

bilgiler:
Kontak plan elektriksel kontak gibi yan yana izilen iki dikey izgiden oluur. Sol
taraftaki izgi gerilim kaynana olan balanty temsil eder, sa taraftaki izgi ise
topraa olan balanty temsil eder. ki kontak arasndaki akm geii soldan saa
doru olacak ekilde oluturulur. Giriler bu kontak sembolleri ile gsterilir:

Normalde kapal kontak

Normalde ak kontak

Birbirinin tersi klar:

LOAD
TO

I0.0
O0.0

LOAD N
TO

I0.0
O0.1

27

oklu VE ilemi:

LOAD

I0.0
AND I0.1
AND I0.2
AND I0.3
OR
I0.4
TO

O0.0

oklu VEYA ilemi:

LOAD

I0.0
OR
I0.1
OR
I0.2
OR
I0.3
AND I0.4
TO

O0.0

AD kaps merdiven diyagram:

LOAD
AND
TO
LOAD N
TO

I0.0
I0.1
O0.0
O0.0
O0.1

28

LOAD
OR

N
N
TO

I0.0
I0.1
O0.0

LOAD
AND

N
N
TO

I0.0
I0.1
O0.0

OR kaps:

LOAD
OR
TO

I0.0
I0.1
O0.0

LOAD N
TO

O0.0
O0.1

29

Timer(zamanlayc):

Yukarda bir timer n ekli grlmektedir. Bunlarn bir tane girii vardr.
Bu girie lojik1 deeri uygulandnda timer aktif hale geer ve belirtilen sreyi
saymaya balar bu sre dolunca timern k konta konum deitirir. Timerlar
bu zamanlama sresini kendi ilerindeki zaman saati araclyla alglarlar . fakat
timern zamanlama sresinin hangi zaman aralklaryla alacan program ile
deitirebiliriz. (rnein 1mslik bir timer kullanrsak 5 saniye bekletmek iin
5000 deeri girilmeli)

rnek :
IF
THEN
IF
THEN
OTHRW

AND
SET
WITH

SET
RESET

I0.1
TON1
TON1
10S
TON1
O0.1
O0.1

I0.1 girii lojik 1 yapldnda timer 10 sn bekler ve 10 sn sonra timern konta

konum deitirir. Yukardaki programda O0.1 lojik 1 olur.
30

Srayla alan iki zamanlayc:

IF
I0.0
THEN SET
TON1
WITH
5s
IF
TON1
THEN SET
O0.0
SET
TON2
WITH
5s
IF
TON2
THEN RESET
O0.0
RESET
TON1
RESET
TON2

Counter (sayc):

Yukarda basit bir sayc ekli grlmektedir. Saycnn adet girii vardr. Bunlar
ileri sayma, geri sayma ve reset giriidir. Saycya yklenen sayma deeri
giriinden uygulanan palsler ile tek tek artar veya azalr. Bu deer yklenen sayma
deerine eit olunca saycnn k konta durum deitirir(C1). aycnn deeri
otomatik olarak sfrlanr ve tekrar batan saymaya balar.
31

STEP INIT
IF
THEN LOAD
TO

NOP
V5
CP1

'COUNTER SET DEGERI

""START IMPULSU
IF
AND
N
THEN SET
OTHRW RESET
IF
THEN SET
OTHRW RESET

START
F0.1
F0.0
F0.0
START
F0.1
F0.1

'START BUTONU
'YARD.MERK.
'START IMPULSU
'START IMPULSU
'START BUTONU
'YARD.MERK.
'YARD.MERK.

""START
IF
THEN SET

F0.0
F1.0

'START IMPULSU
'START MERKERI

""COUNTER START
IF
OR
(
AND
N
THEN SET
LOAD
TO

F0.0
F1.0
C1
C1
V0
CW1

'START IMPULSU
'START MERKERI
'COUNTER 1
'COUNTER 1

""GERI SAYMA
IF
AND
THEN DEC
SET
IF
THEN RESET

S1
F40.0
CW1
F40.0
S1
F40.0

'GERI SAYMA
'YARD.MERK.
'COUNTER WORD 1
'YARD.MERK.
'GERI SAYMA
'YARD.MERK.

S2
F40.1
CW1
F40.1
S2
F40.1

'ILERI SAYMA
'YARD.MERK.
'COUNTER WORD 1
'YARD.MERK.
'ILERI SAYMA
'YARD.MERK.

C1
L1
L1

'COUNTER 1
'SAYICI "1"
'SAYICI "1"

STEP LOOP

""ILERI SAYMA
IF
AND
THEN INC
SET
IF
THEN RESET

""SAYICI "1" MI?

IF
THEN SET
OTHRW RESET

'COUNTER WORD 1

32

""SAYICI > 0
IF
>
THEN SET
OTHRW RESET
""SAYICI < 0
IF
<
THEN SET
OTHRW RESET
IF
THEN

CW1
V0
L2
L2

CW1
V0
L3
L3

'COUNTER WORD 1
)
'SAYICI > 0
'SAYICI > 0

'COUNTER WORD 1
)
'SAYICI < 0
'SAYICI < 0

NOP
JMP TO LOOP

33

8. ALITIRMALAR
LOAD
OR
TO

I0.0
O0.1
O0.1 Giri 1 ken k 1 Giri 0 ken k
1(Mhrleme)

ALITIRMA 1: YAGI ALARMI

LOAD
OR
AND
TO

I0.0
O0.1
N I0.1
O0.1

Giri 1 ken k 1 Giri 0 ken k 1 Ama I0.1 1 Olana Kadar

ALITIRMA 2: SESL KAZ

LOAD
TO

I0.0
O0.1

LOAD N
TO

I0.0
O0.1

ALITIRMA 3: HIRSIZ ALARMI

34

ALITIRMA 4: KORUMA KAFESL PRES

LOAD
AND
TO

I0.0
I0.1
O0.0

LOAD
OR
TO

I0.0
I0.1
O0.0

ALITIRMA 5: ZL SSTEM

ALITIRMA 6: ZIMBA:
LOAD
AND
AND
OR
AND
AND
OR
AND
AND
TO

I0.0
I0.1
N I0.2
I0.0
N I0.1
I0.2
N I0.0
I0.1
I0.2
O0.1

35

ALITIRMA 7: K AYRI MALZEME SEM  SLO KOTROL

SSTEM

LOAD
AND
TO
LOAD
AND
TO

I0.0
I0.1
O0.0
I0.0
I0.1
O0.1

ALITIRMA 8: DAMGALAMA MAKASI

LOAD
N O0.0
AND
I0.0
AND
I0.1
AND
I0.3
AND
I0.5
OR
O0.0
AND N O0.6
TO
O0.0
LOAD
OR
AND
TO

I0.2
O0.1
O0.0
O0.1

LOAD
OR
AND
TO

I0.4
O0.2
O0.1
O0.2

LOAD
OR
AND
TO

I0.3
O0.3
O0.2
O0.3

LOAD
OR
AND

I0.1
O0.4
O0.3
36

TO

O0.4

LOAD
AND
TO

I0.6
O0.4
O0.5

LOAD
O0.0
AND N O0.3
TO
O0.6
LOAD
O0.3
AND N O0.5
TO
O0.7
LOAD
O0.1
AND N O0.2
TO
O0.8
LOAD
O0.4
AND N O0.5
TO
O0.9

ALITIRMA 9: Bir otobsteki kontrol sisteminin PLC program.

stenilen artlar :
Yolcular inecek butonuna bastnda ;

DURACAK yazs yazan lamba yansn.

Kap zerindeki KAZ lambas yansn.
ofrn nndeki NECEK VAR lambas yansn.

Yolcu elini butondan ekse bile bu lamba yanmaya devam etsin inecekleri gren
ofr durakta durduktan sonra KAPI AMA butonuna basnca ;

Yanmakta olan lamba snsn.

Kap silindiri kapy asn .
KAPI AIK lambas yansn .

Yolcular inip bindikten sonra ofr KAPI KAPAMA butonuna bastnda ;

Kap kapansn.
Kap ak lambas snsn
37

LOAD
TO
LOAD
OR
AND
TO
LOAD
TO
LOAD
TO
LOAD
OR
AND
TO
LOAD
TO
LOAD
OR
AND
TO

O0.3
O0.5
I0.0
O0.0
O0.3
O0.0
O0.0
O0.1
O0.0
O0.2
I0.1
O0.3
I0.2
O0.3
O0.3
O0.4
I0.2
O0.5
I0.1
O0.5

ALITIRMA 10 : Bir pistonla para sktrma

IF
OR
THEN SET
IF
O0.0
THEN SET
WITH
ELSE RESET
IF
TON1
THEN RESET
RESET

I0.0
O0.0
O0.0
TON1
20s
O0.0
O0.0
TON1

38

ALITIRMA 11: Paket kaldrma makinesi

LOAD N
AND
AND
AND
OR
AND N
TO
LOAD
OR
AND
TO
LOAD
OR
AND
TO
LOAD
AND
TO
LOAD
AND N
TO
LOAD
AND N
TO

F0.0
I0.0
I0.1
I0.3
F0.0
F0.3
F0.0
I0.2
F0.1
F0.0
F0.1
I0.4
F0.2
F0.1
F0.2
I0.1
F0.2
F0.3
F0.0
F0.2
O0.0
F0.1
F0.3
O0.1

ALITIRMA 12: Datm Tertibat

LOAD
OR
AND
TO
LOAD
TO
LOAD
AND
TO

I0.0
O0.1 )
I0.1
O0.1
I0.2
O0.2
I0.4
I0.3
O0.3

39

ALITIRMA 13: Konveyr Bant Sistemi

STEP INIT
THEN

LOAD
TO

V5
CP1

STEP LOOP
""START IMPULSU
IF
AND
N
THEN SET
OTHRW RESET
IF
THEN SET
OTHRW RESET

I0.2
F0.1
F0.0
F0.0
I0.2
F0.1
F0.1

""START
IF
THEN SET

F0.0
F1.0

""COUNTER START
IF
OR
(
AND
N
THEN SET
LOAD
TO

F0.0
F1.0
C1
C1
V0
CW1

""ILERI SAYMA
IF
AND
THEN INC
SET
IF
THEN RESET

I0.1
F40.1
CW1
F40.1
I0.1
F40.1

IF
THEN
IF
THEN

C1
O0.0

C1
TON1
5s
TON1
O0.0

SET

SET
WITH

IF
THEN

RESET

IF
THEN

JMP TO LOOP

NOP

40