NM 552 NAAT YNETM

PRENSPLER:
DERS 1 Ynetim ve Ynetsel
Faaliyetler

Yrd. Do. Dr. Rfat AKBIYIKLI

Sakarya niversitesi
Mhendislik Fakltesi
naat Mhendislii Blm

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

YNETM

nsanlarn bir arada yaamaya balamasyla

birlikte ynetim kavram ortaya kmtr.
nsanlarn bireysel amalarn terk edip ortak
amalara ynelmeleri dier bir ifade ile belirli
bir amaca birlikte ulama, bakalarna i
yaptrma, onlarn yardmn salama ile
mmkndr. i yaptran (ynetici), ileri
yapanlarda ynetilen olmaktadr.
Ynetim dilinde i yaptrana st, ii yapana da
ast ad verilmektedir

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

nsanlar doas gerei faaliyetlerini kiisel

amalara ynelik olarak yrtme eilimindedirler.
Ancak grupa kabul grlmeleri kiisel amalarnn
grubun genel amalar ile atmamas gerekir.

rnein insanlarn herhangi bir ite almalar

kendi ihtiyalarn karlamak iin yani para
kazanmak iindir. nsan para kazanrken mal ve
hizmet retmektedir. Dolaysyla o iyerinin amac
olan insan ihtiyacn karlamaya da hizmet
etmektedir.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

nsan igdlerinden yola klarak

20.yzyln banda ynetim kavram
zerinde durulmaya balanmtr. nsanlk
tarihinde James Wattn 1765te buhar
makinesini bulmas teknolojik alanda,
Adam Smithin 1776daki Milletlerin
Serveti ekonomik alanda, 1789 Fransz
Devrimi politik alanda nemli ve belirleyici
dnm noktalardr.
Buharn makineye uygulanmas Sanayi
Devrimi olarak da adlandrlr. Bu devrim
sanayi toplumunu domasna neden oldu.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

YNETM KAVRAMI

Gnmze kadar ve hatta gnmzde bile

zerinde ok geni aratrmalar
yaplmasna ramen ynetimle ilgili
alanlarn ortaklaa kabul ettikleri ynetim
tanm sz konusu deildir.
Sanayi Devrimi ile birlikte ortaya kan
teknolojik gelime sonucu insan bir
makine gibi gren ekol ynetime mekanik
bir proses olarak bakmaya balamtr. Bu
gr as kantitatif tekniklerin bulunmas
ve yaygn bir biimde kullanlmasn
savunmutur.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Ynetim tanmnn deiik yaplmasnda

nemli unsur rol oynar:
Birinci unsur, tanm yapan kiinin
ynetim kavramna yaklam.
kincisi unsur, rgtlerin amalarnn
birbirinden farkl olmasdr.
nc unsur ise, iletiim ve bilgi
ileme teknolojilerindeki gelimeler ile
kreselleme olaydr.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Ynetim tanmlarn farkl klan bu

unsura ramen zerinde gr birliine
varlan tanm: Bakalar vastasyla
i grmektir.
Dier bir tanm ise; Ynetim;
insanlarn ibirliini salayarak
eldeki kaynaklarla amac
gerekletirme faaliyetidir.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Her iki tanm dikkatle incelendiinde ynetim:

- Bakalar ile birlikte almay gerektirir
- Gerekletirilecek bir amacn olmas
- Kt kaynaklardan maksimum yararlanmak
- Deien , dinamik ortamda faaliyette bulunmak
- Verimlilik ve etkinlii salamak.

Ynetim ile ilgili geni bir tanm verilecek olursa:

Ynetim; bir rgtn elindeki kaynaklarla daha
nceden belirlenmi amalarna ulaacak ekilde
faaliyetlerinin planlanmas, yrtlmesi ve
kontrol edilmesini kapsayan sosyal bir
faaliyettir.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

ORGANZASYONEL
FAALYETLER

Organizasyonel faaliyetlerden
birbiriyle ilgili faaliyetlerin bir araya
getirilmesi anlalr. rnein
Endstriyel rgtteki teknik faaliyetler
ad altnda, retim, retim
mhendislii, tamir bakm onarm,
kalite kontrol ve aratrma gelitirme
faaliyetleri saylabilmektedir.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

Tipik bir endstriyel kuruluta

faaliyetleri aadaki ekilde
snflanabilir:
1. Teknik almalar
2. Ticari almalar
3. Finansman almalar
4. Muhasebe almalar
5. Personel almalar
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

10

Btn bu faaliyetlerin etkili ve verimli

bir ekilde ynetilmesi gerekir. Bu
faaliyetlerin kendi aralarnda ve kendi
ilerinde uyumlu olmalar gerekir. Dier
bir ifade ile bu faaliyetler rgtn ana
hedefini gerekletirecek, optimum
alma eklinin bulunmasn gerektirir.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

11

YNETSEL FAALYETLER

Ynetsel faaliyetler ana hatlaryla 5

grupta toplanr.
- Planlama
- rgtleme
- Yrtme
- Koordinasyon
- Denetim / Kontrol
Her ynetici bu faaliyetleri yerine
getirmek zorundadr.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

12

Ynetsel faaliyetler ynetim srecinin evrelerini

oluturur. Sre; Durumdan duruma veya
aamadan aamaya geerek belirli bir sona
doru ak olarak tanmlanr.

Ynetsel faaliyetler belirli aamalara gre yerine

getirilir. Bunun amac organizasyonda etkinlik ve
verimlilii arttrmaktr. Rasyonel olmayan
hibir faaliyet iletmeciliin konusu olamaz.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

13

Bu aklamalardan sonra ynetim

nceden belirlenmi amalara
ulaabilmek iin mevcut
kaynaklarn planlanmas,
rgtleme/organizasyon,
yrtme ve denetim
fonksiyonlaryla koordinasyonun
salanmas eklinde tanmlanabilir.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

14

Rasyonellik; en az girdi ile en ok

kt elde etme dier bir ifade ile
girdi minimizasyonudur
Etkinlik; amaca ulama derecesidir.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

15

Amacn ne oranda
gerekletirildiinin
belirlenmesinde kullanlr. Bir
organizasyonda 2 tr etkinlikten
sz etmek mmkndr: Ynetsel
Etkinlik ve rgtsel Etkinlik.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

16

YNETSEL VE RGTSEL
ETKNLK

Ynetsel etkinlik; yneticinin davranlar

sonucunda ortaya kan bir kavramdr.
rgtsel etkinlik ise daha iyi rgtlenme ve
ynetim tekniklerini kullanmak suretiyle daha
yksek performansa ulamaktr. Dier bir
tanm ise; iletmenin iinde bulunduu artlara
uyum salayabilmesi ile dier rgtlerle ibirlii,
aktiflerin karl bir ekilde kullanlmas ve
iletmenin evresi zerindeki etkisi gibi
davranlara ynelik ekonomik ve finansal
kriterler ieren daha geni bir kavramdr.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

17

Verimlilik; ktnn girdiye oran

olup, kaynaklarn ne lde
kullanldna ilikin bir ldr.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

18

RGT KAYNAKLARI

Bir rgtn ktlar mal ve hizmettir. Girdileri ise;

rgtn elindeki kaynaklardr.
Mal reten bir rgtn kaynaklar aadaki gibi
sralanabilir:
- Arazi ve Binalar: rgtn almalar iin
gerekli bina ve dier tesisatn kurulaca uygun
yerdeki arazi ve bu arazi zerine kurulan binalar.
- Makineler: rgtn faaliyetini srdrebilmesi
iin gerekli makine, tesisat, ara, bro eyalar
ve bro makineleri.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

19

- Malzeme: rgtn rettii rnn

meydana gelmesinde kulland
hammadde, malzeme, yakt.
- nsan gc: Bir hizmeti yada bir ilemi
uygulamak, planlamak ve denetlemek,
yazmalar yapmak, aratrmalarda
bulunmak, alm satm ilerine bakmak
iin erkek ve kadn personel.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

20

VERMLLK VE ETKNLK

Bu kaynaklarn bileiminin kullanlmas

rgtn verimliliini ortaya koyar.
Verimlilik ve etkinlik kavramlar gnmzde
eanlaml kullanlmaktadr. Gerekte her iki
kavram birbirinden farkldr.
Bu farkll Peter F. Drucker yle ifade
etmektedir. Verimlilik ii doru
yapmak, etkinlik ise doru ii iyi
yapmaktr.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

21

YNETM SRECNN
ZELLKLER

Ynetim sreci olarak adlandrlan ynetsel

faaliyetler u temel zelliklere sahiptir:
(1) Ynetim Amaca Ynelik Bir Faaliyettir
(Belli bir ama olmadan ynetim olmaz. letme
ynetimi asndan ama; letmenin hangi yne
gideceini gsteren, iletmenin ulamak ve
gerekletirmek istedii sonulardr). Amalar
gelecee ynelik faaliyetlerin ynlendirilmesine
yardmc olur. Stratejiler, planlar, eitli ncelikler
kaynaklarn dalmndaki temeller amalara gre
belirlenir.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

22

letmelerin zel amalar farkl

olmasna ramen, temel amalar
ortaktr. Bunlar:
- Kar elde etmek
- Sat geliri salama
- Sosyal sorumluluk
- Varln srdrme ve byme
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

23

Peter Druckere gre iletme amacnn

sadece bir geerli tanm vardr. Mteri
yaratmak.

Yukarda belirlenen amalar en uygun

ekilde ynetim tarafndan koordine edilerek
herkesin belirli lde tatmini salanmaldr.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

24

(2) Ynetim Bir Grup Faaliyetidir

(Ynetim srecinin uygulanabilmesi
iin birden fazla insann olmas
gerekir. Dier bir ifade ile ynetimde
gruba ihtiya vardr. Ynetim
srecinin gerekleebilmesi iin
yneten ve ynetilenin meydana
getirdii grup sz konusudur).
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

25

(3) Ynetim Faaliyetinin Beeri zellii

Vardr (Ynetim beeri bir faaliyettir. Ynetim
faaliyeti insanlarla ilgilidir. Ynetim faaliyetinin
gereklemesinde temel unsur insandr.
Yneten ve ynetilen insandr. Yerine getirilen
faaliyette taraflarn dier bir ifade ile yneten
ve ynetilen insan deilse bu faaliyet ynetime
konu olamaz. Ynetimde insann motive
edilmesi ve amaca sevk edilmesi sz
konusudur).

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

26

(4) Ynetim Bir blm ve Uzmanlama Faaliyetidir

letmeler nceden belirlenmi ama veya amalarn gerekletirilmesi
iin kurulmu sosyal organizasyonlardr. letmelerin sermayesi beeri ve
maddi sermaye olmak zere iki ana gruptan oluur. Beeri sermaye
alanlardan, maddi sermaye ise para ve parann satn ald
maddelerden oluur.

blmnn temelinde insanlarn farkl oluumu yatar. blmnde her

birey belirli bir i yapar. blmyle ifade edilmek istenilen ey;
insanlarn bilgi ve kabiliyetleri dorultusunda ilerin datlmasdr. Amac
ise iletme iinde iin yaplmasnda karkln ortadan kaldrlmasdr.
blm, ilerin, kiilerin yeteneklerine, bilgilerine ve
tecrbelerine gre datlmas olarak tanmlanabilir.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

27

blm iletmede verimliliin ve etkinliin

artmasna yardmc olur.
nsanlar eitimi ve kabiliyetleri ile orantl ilerde
alrlarsa verimli olurlar. blm beraberinde
uzmanlamay getirir. blm sayesinde o ii
yapan kimse iinde uzmanlar. Uzmanlama
sayesinde verimlilik artar. Verimliliin artmas
masraflarn azalmasna neden olur. Masraflar
azalnca da karllk ykselir. Uzmanlama belirlenen
hedeflere minimum masrafla ulalmasna olanak
salar.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

28

(5) Ynetim Bir Koordinasyon ve

Haberleme Srecidir
Bir iletmede alanlar ibirlii nedeniyle
yaptklar faaliyetler hakknda rapor verme
zorunluluundadrlar. birlii ierisinde olan
bireyler birbirleriyle srtmeden alma
olanan elde ederler. Birbirleriyle
srtmemeleri iin koordinasyon sisteminin
kurulmas gerekir. Bylece ynetim koordinasyon
sayesinde yrtlen faaliyetlerin belirlenen
amaca uygunluunu ve bu faaliyetlerin istenilen
ekilde yrtlp yrtlmediini denetler.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

29

yi bir haberleme koordinasyon iin arttr.

Bireyler arasnda koordinasyonun salanmas
her zaman mmkn olamaz. Bunun en nemli
nedeni ise bireylerin fikir, duygu ve
amalarnn birbirlerinden farkl olmasdr. yi
bir koordinasyon iletmede ilerin uyum iinde
yerine getirilmesine yardmc olur. yi bir
koordinasyon ancak alanlarn ounun
katlmyla salanr. Ynetim yetkisini
kullanarak koordinasyonu zorla salayabilir.
Ancak bugnk ynetim anlaynda zorlamaya
ynetimler yer vermemektedirler.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

30

(6) Ynetim Bir Yetki ve Otorite Faaliyetidir

Yetki, emir verme hakk ve karlnda itaat salama
gcdr. Yetki hukuksal adan bakldnda emir
komuta yetkisi ve gcn ifade eder.
Otorite ise; Bir grup insann belirli bir konu zerinde
anlap harekete gemeleri, astlara aldklar kararlar,
programlar kabul ettirmeleridir.
Ynetimin en byk zellii karlkl ballktr. Bir
iletmede i yapanlar ve i yaptranlar diye
adlandrlan iki grup alan vardr. yaptranlarn
yaptrm gc yetkidir.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

31

Yetki, kiiye rgt tarafndan verilen karar verme

ve bakalarnn davranlarn belirleme hakkdr.
Yetki, kiiye igal ettii mevkii iin verilmitir. Yetki kiinin
deil o mevkiinindir. Bu nedenle yetki devredilemez.
Yetkiyle birlikte sorumluluk da verilir. Sorumluluk,
makam nedeniyle kullanlan yetki bakmndan
hesap verme durumudur.
Sorumluluk ast-st ilikisinden kaynaklanr. ayet yetki ve
sorumluluk olmasayd ynetenle ynetilen arasnda baz
konularda anlamazlklar kabilirdi. Yetki, her alan
bireye verilemez. Yetki, bireylerin kendi istekleriyle
koordine olamamalarndan dolay kullanlmaktadr.
Ynetim kademeleri ykseldike yetki ve sorumluluk artar.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

32

(7) Ynetim Rasyonel Bir Faaliyettir

Ynetim srecinin temel amac iletmede
etkinlik ve verimlilii arttrmaktr. Etkinlik ve
verimliliin arttrlmas ile rasyonellik salanr.
Rasyonellik; en az girdi ile en fazla kt elde
etmektir. ada Ynetim dncesinde;
etkinlik, verimlilik ve rasyonellik esastr.
Rasyonel, etkin ve verimli olmayan hibir
faaliyet iletmeciliin konusu olamaz.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

33

nsan ihtiyalarnn snrsz olmas, bunlar

karlayacak kaynaklarn snrl olmas rasyonellik
ilkesinin olumasnn temel nedenidir. Kaynaklarn
snrl olmas sonucu ynetim bu kaynaklardan
maksimum yararlanmay hedefler. Bu da verimli i
yaplmas ve amaca uygun ekilde hareket
edilmesini gerektirir.
Gnmz ynetim anlaynn en belirgin zellii,
ynetimde belirli tekniklerin ve metotlarn
kullanlmasdr. Bylece verimli ve etkin alma
zellii de kendiliinden ortaya konmu olur.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

34

Ynetim kullanaca ynetim teknik ya da metotlarnn

hepsinin neler olduunu, nasl kullanlmas gerektiini,
aratrr, inceler, analiz eder ve sonra verimlilik
asndan senteze tabi tutar.
Ynetim srecinin her safhasnda deiik teknikler
kullanlr. Bunlar:
- Bilgi toplama, aratrma, analiz ve tahmin teknikleri
- lme ve karlatrma teknikleri
- Planlama teknikleri
- Motivasyon teknikleri
- Kontrol teknikleri
- Organizasyon teknikleri
- letiim teknikleri
- Koordinasyon teknikleridir.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

35

(8) Ynetim Evrensel zellie Sahiptir

Btn iletmeler insan ihtiyalarna cevap vermek zere
kurulmu organizasyonlardr. Btn organize olmu
faaliyetler ynetimi gerektirir. Gnmzde
globalleme srecinde btn iletmeler birbirleriyle iliki
ierisine girmilerdir. Bu nedenle ynetimin nemi daha
da artmtr.
Dnyann neresinde olursa olsun iletmelerin kurulu
amac snrl kaynaklarla amaca ulamaktr.
Ynetim bu snrl kaynaklarla amaca ulamada verimlilik
ve etkinlii salar. Dnyann her yerinde bu faaliyetler
vardr. Bu nedenle ynetim evrenseldir.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

36

(9) Ynetim Basamaksal (Hiyerarik)

zellie Sahiptir
Bir iletmede deiik amalara sahip alanlar
ve deiik faaliyetlerin yrtld blmler
vardr. Deiik amalara sahip alanlar ile
deiik faaliyetlerin btnlemesi iin gerekli
dzenlemelerin yaplmas gerekir.
Bir iletmede en alt dzeyde alanlarla en st
dzeyde grev yapanlarn hiyerarik bir dzen
ierisinde olmas gerekir. Her hiyerarik
kademenin yetki ve sorumluluklar farkl
olacaktr.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

37

Ayrca her kademedeki yneticinin

yetki ve sorumluluklarnn ak ve
seik bir ekilde ortaya konmas
gerekir. Bir iletmede alanlar
ayn kademede dnlrse
kargaa sz konusu olur.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

38

(10) Ynetim Bir Karar Alma Srecidir

letmenin her ynetim kademesinde bulunan

yneticilerin iletme amalarnn gerekletirilebilmesi
iin srekli karar almalar gerekir.
Karar alma mevcut alternatifler iinden en uygun
olannn seilmesidir. Yneticiler iletmenin ok deiken
bir evrede faaliyet gsterdiini dikkate alarak karar
verme tekniklerinden de yararlanarak iletmenin
baars iin en uygun karar vermek durumundadrlar.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

39

YNETC TANIMI

En genel anlamyla ynetici; retim

kaynaklaryla belirlenen amacn
gerekletirilmesine alan kiidir.
Tanm biraz daha gelitirecek olursak;
Ynetici; Belirli yetkilerle donatlm,
kendisine teslim edilmi kaynaklar ile
belirlenen amacn gereklemesi iin
gerekli ibirlii ve koordinasyonu
salayan kiidir.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

40

Tanmda dikkati eken nemli hususlar

unlardr;
- Ynetici yetkilerle donatlm
- Kendisine retim faktrleri verilmitir
- Tespit edilen amaca ynelik alan
- Kaynaklar aras gerekli uyumu salayan
- Gerek kiidir.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

41

Yneticilere emrindeki kaynaklar amaca

ynlendirebilmek iin kendilerine yetki ve
sorumluluklar verilir. Ynetici ileri sahip
olduu yetki sayesinde yrtr.
letmeler mal ve hizmet retmek iin
kurulmu ve bu yolla insanlarn ihtiyalarn
karlayan sosyo-teknik sistemlerdir. Mal ve
hizmet retmek iin gerekli kaynaklara
ihtiya vardr. Bu kaynaklar giriimciler
tarafndan salanr. Yneticiye teslim edilir.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

42

Yneticiler de bunlar en iyi ekilde

kullanrlar.Yneticiler iletmenin amacn belirler
ve her departman yneticisi bu amacn
gerekletirilmesi iin gayret gsterir.

Ynetim kademesinde olan bir kii, iletmenin

amacn saptar, daha sonra iletmeyi amacna
yneltir.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

43

Ynetici kendisine verilen kaynaklar arasnda

gerekli koordinasyonu ve ibirliini salayan
kiidir.
Ynetici; bakalar vastasyla i gren kiidir.
Bakalarnn zihinsel ve fiziksel glerinden
yararlanarak onlarla gerekli ibirliini kurarak
belirli bir amaca ulama faaliyetinde bulunan
herkes ynetim faaliyetinde bulunuyor demektir.
Yneticiler iletmeler iin en nemli retim
faktrdr. Bir iletme ne kadar kaliteli
yneticilere sahip olursa o kadar baarl olurlar.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

44

Gnmzde yneticilik profesyonel meslek haline

gelmitir. Gelimi lkelerde faaliyet gsteren iletmelerin
sahipleri ile iletme yneticilii ayn kavramlar olarak
deerlendirilmektedir. Yneticiler ve iletme sahipleri ayr
ayr fonksiyonlar yerine getirmektedirler.
Giriimcilik, liderlik ve yneticilik gerek yerine
getirdikleri fonksiyonlar gerekse uyguladklar politikalar
asndan deiik kavramlar olarak karmza kmaktadr.
Giriimci, ekonomik mal ve hizmet retmek ya da
pazarlamak iin retim faktrlerini ele geirip, dzenli bir
ekilde bir araya getiren, kar amac gden ve
giriimlerinin neticesinde doabilecek tm risklere
katlanan kiidir.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

45

Dier bir tanm ise; retim faktrlerini satn alarak

veya kiralayarak retimi organize eden gerek
kiilere, tzel kiilere ve kamu kurulularna
giriimci denir.
Giriimci ile ynetici arasndaki farklar aadaki
balklar altnda toplanabilir:
- Giriimci retim faktrlerini elinde bulundurur
- Giriimci risk stlenir
- Giriimci gerek kii, tzel kii ve kamu kuruluu
olabilir. Ynetici ise gerek kiidir.
- Ynetici cret veya maa alrken, giriimci kar alr.
- Giriimci yneten, ynetici ynetilen
konumundadr.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

46

Giriimcilik kavramyla birlikte yneticilik ve

liderlik kavramlarn birbirinden ayrmak gerekir.
Yneticilerden ynetim fonksiyonlarn yerine
getirmeleri beklenirken, liderlerden izleyenleri
etkilemeleri beklenir. Yneticilerden ynetim
fonksiyonlarnn gerekletirilmesi beklenirken,
liderlerden sadece kendilerini izlemeleri iin
kiileri etkilemesi beklenir. Bu nemli zellik
nedeniyle ynetici ve lider birbirinden farkl
kiidir.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

47

Lider ile yneticileri farkl klan faktrler

unlardr:
Yneticilerin amalara kar tutumu
kiisel olup, irketin kltr ve gemii ile
yakndan ilikilidir. Liderlerin ise amalara
kar tutumlar kiisel ve hareketlidir. Bir
liderin kiilerin tutum ve davranlar
zerinde yaratt etki iyerinin
amalarna gre farkllk gsterecektir.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

48

Dier bir ifade ile lider lideri olduu

grubun amalarna gre hareket eder. Bu
yzden iletmenin amalar ile liderin
etkiledii grubun amalar farkllk
gsterebilir. Yneticiler iletme iin gerekli
stratejileri saptayarak alanlarn iletme
amalarna katlmalar iin gerekli
koordinasyonu salar. Bunu yaparken
iletmenin amalar ile alanlarn
amalar arasnda gerekli dengeyi kurar.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

49

Liderler ise sorunlara yeni

yaklamlar getirirler, byk risk
getiren durumlarda alrlar.
Yneticiler kendilerini mevcut
dzenin koruyucusu olarak grrler.
Yetki ve sorumluluklarna uygun
alma yaparlar. Liderler ise
kendilerini evrenin dnda grrler.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

50

YNETCNN ZELLKLER

Genel olarak yneticilerin zellikleri

balk altnda toplanabilir:
(1) Doutan Gelen zellikler
(2) Bilgi ve Tecrbeye likin
zellikler
(3) Yrtmeye likin zellikler

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

51

YNETSEL DZEYLER

letmeler belli bir amac gerekletirmek

isteyenlerin oluturduu sosyo-teknik
sistemlerdir. Dolaysyla grubun
olumasnda grev alan ve bu grevi yerine
getiren kiiye veya kiilere ynetim
organlar denir.
Ynetim bakalarna i yaptrmadr. Bu
adan bakldnda bir rgt ierisinde iki
grup alan sz konusudur.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

52

Bunlar i yapanlar ve i yaptranlar

olarak tanmlanrlar. yaptranlar
ynetim dilinde ynetici diye
isimlendirilirken, ileri yapanlar da
ynetilenler olarak isimlendirilir.
Yneten konumunda olanlara st,
ynetilenlere de ast denmektedir.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

53

Bir iletmede, gerek fikren gerekse

bedenen alan insanlarn meydana
getirdii topluluk igc olarak tanmlanr.
Bir iletmede ynetsel dzeyleri
belirlemede birinci lt ast ve st olma
durumudur. Dier bir lt ise yetkidir.
Yneticileri ynetici olmayan personelden
ayran en nemli lt yetkidir.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

54

Hiyerarik ekilde dzenlenmi bir

sosyal kurum ortamnda her biri
belirli yetkilerle snrl farkl karar
dzeylerini ayrt edebilir. Bylece bir
iletme de bir birim yneticisi hemen
hemen belirli, snrl bir genilii olan
bir alan iinde problemsel koula
mdahale etmekle ykmldr.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

55

Problemlerin tek bir basamaa sunulmas

eklinde bir zorunluluk olmad halde, bu
basamaklar ak bir biimde ayrt etmek
gerekir. Problem kt yere zmsz
kalm olabilir. Fakat bir yant, problemi
zorunlu bir geile elinde daha fazla yetki
bulunduran bir st basamaa gtrebilir.
Karmak problemlere st dzeyde
zm aranr. Buna karlk orta kademe
ve alt kademe yneticilerinin karlat
problemler nispeten daha kolaydr.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

56

Yetki kullanmna gre rgtler alt

kademe ynetim, orta kademe ynetim
ve st kademe ynetim kademelerinden
oluan piramit biimi bir dzenlemeye
giderler. Her bir kademenin yetki ve
sorumluluu deiiktir. Bu kademelerde
grev yapan yneticiler de alt kademe
yneticileri, orta kademe yneticileri ve
st kademe yneticileri diye adlandrlr .
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

57

RGTLENME PRAMD

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

58

Alt Kademe de bulunanlar; ynetimin

planlarn uygulayanlarn oluturduu
gruptur. Bu kademede grev yapan
yneticiler ynetimin taktiksel planlarn
uygulatrlar. Genellikle bu kademe
yneticileri ef, formen, nezareti,
srveyan gibi adlarla anlan kiilerdir.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

59

Orta Kademe Ynetim ve Yneticileri;

ube mdrleri, mdr muavini gibi
unvanlarla anlan yneticilerle idari
kararlar alp uygulayan kademedir.
Bulunduklar rgtn st ynetimi
tarafndan tanmlanan amalar baarmak
iin gerekli olan program ve faaliyetlerin
egdmlemesinden sorumlu kiilerdir.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

60

Tepe Ynetimi ve Yneticileri; stratejik

kararlarn alnmas, amalarn tespit
edilmesi ve iletmenin son sorumlularnn
oluturduu kademedir.
st ynetim kademesi yneticileri;
Bakan, genel mdr, koordinatr, genel
mdr yardmcs gibi unvanlarla anlrlar.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

61

Sektr ne olursa olsun, alanlarn organizasyon

ierisindeki yeri ve unvanlar deiik olmakla beraber
kademelerin dalm st, orta, alt kademe olarak bir
benzerlik ierisindedir.

kolu zelliine gre, alanlarn rgt kademeleri

arasndaki istihdam piramidi az ok deiiklik
gstermekle beraber genel olarak her kademede
bulunanlarn oranlar yledir:
st kademe %3, orta kademe %5, alt kademe %92 dir.
Bu oranlar sektre gre az ok deiiklik gstermektedir.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

62

YNETSEL BECERLER

Gnmze gelene kadar adale gc

tercih edilmi ,ussal gten belirli iler
iin yararlanma yoluna gidilmitir.
Gnmzde ussal g (beyin gc)
nem kazanrken beraberinde
teknolojinin gerektirdii makine ve
cihazlar kullanabilme ve bunlara
uyum salamada nem kazanmtr.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

63

Sistem kuramna gre;

Makine makine,
Makine insan,
nsan insan
Bu sistemler iersinde insan ve
insanlardan meydana gelen
sistemler ile makineinsan
sistemleri nem kazanmtr.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

64

Makine insan sistemlerinden,insanlarn

makinelere veya makinelerin insanlara
uyumu gnmz iletme yneticileri iin
zerinde nemle durulmas gereken bir
konudur.
Gelecekte iletme yneticileri iin gerekli
olacak beceriler ve bunlar kazanma yollar
aada aklanacaktr.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

65

1. Beceri ve Beceri le lgili

Varsaymlar
nsanlar ilerini yaparken sahip olduklar
yetenek ve becerilerinden yararlanrlar.
Yaptklar iin kalitesini de ii yapann
yetenek ve becerileri belirler.
En genel anlamyla, beceri; G sanlan
ustalk isteyen bir ii yapabilme yetisidir
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

66

Dier bir tanm ise; Uygulamaya ynelik,

yatknlk, ustalk, hner, maharettir .
nsanlarn yetenek ve becerilerini yaptklar
iteki gsterecekleri performansla
belirlemek mmkndr. Yetenek ve
becerinin temeli bilgiye dayanr. Beceriyi,
bilgiyi uygulama yetenei veya bilgiyi eylem
haline getirme alkanl olarak
grmekteyiz.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

67

Beceri ve yetenek ayr ayr kavramlardr.

Yetenek doal ya da renilmi, bir
bireyin zihinsel ya da fiziksel olarak bir
eyi yapabilmesidir. Beceriler ise ie
ilikin yeterliliklerdir.
nsanlarn sahip olduklar zihinsel ve
fiziksel yetenek ve becerileri ile yapm
olduklar i, i artnamesindeki gereklere
uyumlu olduu takdirde ii yapan baarl
ve yaplan i kaliteli olur.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

68

Zihinsel yetenek, muhakeme, beyin gc,

analitik analizler yapabilme, saylar aras
iliki kurabilme, anlama ve ifade edebilme
gibi zelliklerdir. Fiziksel yetenekler ise
dayankllk, vcudun iyi kullanlmas ve
organlar aras uyumluluktur. nsan becerisi
ana balk altnda toplanabilir. Bunlar;
Bedensel beceriler, manipulatif beceriler,
kavramsal ve dil becerileridir.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

69

Bedensel becerilerden ifade edilmek

istenilen insann el ve kollarn
kullanabilmesi, denge salanmas,
Manipulatif beceri; olaylar arasnda
iliki kurabilme,
Kavramsal ve dil becerileri ise,
dnme, konu ile ilgili sorun zmleri
retebilme, matematik dnce, kodlama
ve dier bildiriimleri kullanabilmektir.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

70

nsan beceri ve yeteneklerinin belirlenmesi ve

gelitirilebilmesi iin beceri ile ilgili varsaymlarn
neler olduunun bilinmesi gerekir. Beceriler ile
ilgili varsaymlar unlardr:
(a) nsanlar yetenek ve becerilerine doutan
itibaren sahip olurlar.Her insan doumuyla birlikte
baz gelimemi becerilere sahiptir.
(b) Zaman ierisinde insanlar sahip olduklar
becerileri gelitirebilirler. Bu insann tamamen
kendisine baldr.
(c) Btn beceriler beceri sahibinin anatomik
zellikleri ile ussal yapsna gre ekillenir.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

71

(d) Becerinin kalitesini beceri sahibinin

ya, eitimi, deneyimi, moral yaps ve
evresi etkiler. nsan beceri ve yetenekleri
kazanlm bilgilerden kaynaklanr
(e) Becerilerin kullanlmas yerine
getirilecek aktiviteye baldr.
(f) nsann sahip olduu becerilerin
armonisi gerek yaplan iin kalitesini
gerekse ii yapann iten tatminini salar.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

72

(g) Becerilerin gelimesinde

motivasyon nemlidir.
(h) zlenen beceri llebilir.
() Beceriler amaca uygun ekilde
ortaya konulur.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

73

ESK VE YEN YNETM

MODELLERNN
KARILATIRMASI

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

74

Tablo incelendiinde meydana gelen deiimlerin igc

ile ilgili olduu grlecektir.Ynetim zerinde meydana
gelen bu deimelerin temeli iletmelerde meydana
gelen deiimlerdir. letmeler zerinde ortaya kan
ana deimeler aadaki gibi zetlemek mmkndr
Byk letmelerden--------------- Kk letmelere
Dikey Organizasyonlardan-------- Yatay ve Yaln
Organizasyonlara
Dikey Btnlemeden-------------- Taeronla almaya
Pazar Payn Artrmaktan---------- Yeni Pazarlar Bulmaya
Kantiteden--------------------------- Kaliteye
Yapdan------------------------------ Srece

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

75

Gerek iletmelerde meydana gelen

ve gerekse ynetimde meydana
gelen bu deiimler srekli
gelimeyi beraberinde
getirmektedir. Gelimede temel
unsur igcdr.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

76

YNETCLERN SAHP
OLMASI GEREKEN
BECERLER
Yneticilerin sahip olmas gereken becerileri

Robert L.Katz etkili bir yneticinin becerileri

isimli makalesinde yneticilerin drt beceriyi
kullandklarn ifade etmitir.
Bunlar:
- Teknik beceri,
- nsancl beceri,
- Kavramsal beceri,
- Ynetsel beceri,

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

77

Zeyyat Hatiboluna (1993) gre

yneticilerin eit beceriye gereksinim
duyduklarn ileri srmektedir.
Bunlar:
- Teknik beceri,
- Beeri beceri,
- Analitik beceri.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

78

Hzla deien ekonomik ,politik ,siyasal ve

sosyal sistemler iletme yneticilerini bir
suni kapsaml ve karmak sorunlarla kar
karya getirmi
bulunmaktadr.Yneticilerin bu sorunlarn
zmnde etkin kararlar alma ve
rgtn daha nce belirlenen amacna
salkl ve gvenli bir ekilde
ulatrabilmesi iin aadaki becerilere
sahip olmas gerekmektedir:

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

79

- Teknik beceri,
- letiim becerisi,
- Sosyal beceri,
- Analitik beceri,
- Karar verme becerisi,
- Kavramsal beceri,
Her ynetici yukarda saylan becerilere sahip
olmas yannda zaman iersinde bu becerilerini
de gelitirmek durumundadr. Yukarda saylan
becerilerin bileim oranlarn ynetsel kademeler
belirler. Dier bir ifade ile her ynetim
kademesindeki yneticinin hangi becerilere daha
fazla sahip olmas gerektiini bulunduu
ynetim kademesi belirler.
05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

80

BECERLERN YNETM
KADEMESNE GRE
GEREKLL

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

81

LETME LE LGL
GRUPLAR

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

82

letmelerin ekonomik faaliyetlerini yerine getirme

baars yneticilerin sosyal sorumluluunu yerine
getirmesiyle doru orantldr. Yneticiler ekonomik
faaliyetlerde baarl olmalar sonucu sosyal
sorumluluklarn daha iyi yerine getireceklerdir.
letmenin kendi amalarna ynelik ekonomik
faaliyetleri ile sosyal sorumluluk birbirinden ayr
olarak dnlmemelidir
Gnmz iletmelerinde ekonomik amalarn nispi
nemi azalarak sosyal amalar nem
kazanmaktadr.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

83

2. DERSMZDE YNETM
FONKSYONLARINI VE
ORGANZASYONUN NE OLDUUNU
NCELEYECEZ.

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

84

TEEKKR EDERM

05/30/15

Dr. Rfat AKBIYIKLI

85