SU

Beton ile ilgili ilerde suyun deiik grevleri vardr.

Karm suyu olarak, imento ve agrega ile birlikte
karlarak beton retimini salamak,

Kr suyu olarak, yerine yerletirilmi olan betonun
yzeyini slak tutarak ierisindeki suyun buharlamasn
nlemek,

bylece

betonun

ierisindeki

kimyasal

reaksiyonlarn devamn salamak,

Ykama suyu olarak, beton karmna girecek
agregalarn ykanmasn ve betonun karlma ilemi
tamamlandktan

sonra

betonyerin

temizlenmesini

salamak.

Karm suyu
Karm suyunun iki nemli grevi bulunmaktadr.

imento ile birleerek hidratasyonun olumasn
salamak,

Betonun

karlma

ileminde

agrega

ve

imento

tanelerinin yzeyini slatarak retilen taze beton

karmnda istenen ilenebilmeyi salamak.

Beton

karmnda

kullanlacak

suyun

ierisinde

istenmeyen miktarda yabanc maddelerin bulunmas

durumunda,

imento

reaksiyonlarn

ve

hz

ve

su

arasndaki

hidratasyonun

ne

kimyasal
lde

gerekleecei etkilenmektedir. Buna bal olarak, taze

betonun priz (katlama) sresi, sertlemi betonun
dayanm ve dayankll etkilenmi olacaktr.

Ayrca

betonarme yaplardaki donatlar daha abuk veya daha

ok miktarda korozyona urayabilmektedir.
Beton

retiminde,

beton

karmnn

ierisindeki

imentonun hidratasyonunu salayabilecek ve taze

betonun ilenebilmesini kolaylatracak miktarda su
kullanlmaldr.

Gerekenden

az

su

kullanlmas

durumunda, yeterli hidratasyon ve ilenebilme elde

edilememektedir.

Gerekenden

fazla

miktarda

su

kullanlmasnda ise, sertlemi betonun dayankll ve

dayanm azalmaktadr.

Kr suyu

Betondan istenilen dayanm ve dayanklln elde

edilebilmesi iin, karmda yer alan su ile imento
arasndaki

hidratasyonun

engellenmemesi

gerekmektedir. Bu nedenle, yerine yerletirilmi taze

betonun ierisindeki suyun buharlaarak azalmamas
iin, taze betonda ilk bir-iki hafta boyunca eitli kr
yntemleri uygulanmaktadr. En ok kullanlan kr
yntemi, betonun yzeyinin sulanmas veya slak uvalbez ile sarlmasdr. Kullanlacak kr suyu karm iinde
kullanlan su kadar nemli olmasa da, betonda kimyasal
reaksiyonlar ve beton yzeyinde leke oluturacak
yabanc maddeler iermemelidir.

Ykama suyu
Beton

yapmnda

kullanlacak

olan

agregalarda

bulunabilecek kil, silt ve organik maddeler beton

zelliklerini

olumsuz

ynde

etkilemektedir.

Bu

maddeleri ykamada kullanlacak olan su fazla miktarda

yabanc madde ierirse, agrega taneleri kuruduktan
sonra agrega taneleri yzeyine yapan bu yabanc

maddeler, beton retimi esnasnda karm ierisine

girmekte ve zararl olabilmektedir.
Beton karlmasnda kullanlan betonyeri temizlemek
amacyla kullanlan suyun ierisinde betona zarar
verebilecek yabanc maddeler bulunmamaldr. Zira,
ykama ileminden sonra, zararl olabilecek madde
betonyerin iine yapmakta ve bir sonraki beton karma
ileminde betonun ierisine karabilmektedir.

Beton

karm

sular

ve

iindeki

yabanc

maddeler
ehir ve kasabalardaki sularda, genellikle belediyelerin
salad ime sular kullanlmaktadr. Krsal kesimlerde
ise, eme, nehir, kuyu, derelerden, gllerden hatta
denizlerden

elde

edilen

sular

beton

yapmnda

kullanlmaktadr.
Deiik sularn ierisinde, deiik miktarlarda yabanc
maddeler bulunabilmektedir.

Bu maddeler; kil, silt,

yosunlu madde, eker, kalsiyum, magnezyum, sodyum,

klorr, slfat, deiik trdeki tuzlar, asitler ve
yalardr.

ilebilir nitelikteki ehir sular da saf deildir ve

ierisinde

deiik

miktarlarda

yabanc

maddeler

bulunmaktadr.
Tablo. Deiik ehir sularna ait tipik analizler
Yabanc madde

A ehri (mg/litre)

B ehri (mg/litre)

2.4

9.4

0.14

0.02

Kalsiyum, Ca

5.8

96.0

Magnezyum, Mg

1.4

27.0

Sodyum, Na

1.7

183.0

Potasyum, K

0.7

18.0

14.0

334.0

Slfat, SO4

9.7

121.0

Klorr, Cl

2.0

280.0

Nitrat, NO3

0.54

0.2

Toplam

31.0

983.0

Silika, SiO2
Demir, Fe

Bikarbonat, HCO3

Beton karm suyundaki ar yabanc madde

miktarnn beton zelliklerine etkisi

Karm suyu ierisindeki deiik trdeki yabanc

maddeler, miktarlarna bal olarak taze ve sertlemi
betonun zelliklerini nemli derecede etkilemektedir.

Kil ve silt ieren sular (bulank sular)

Karm suyu ierisindeki kil, silt ve taunu gibi
maddelerin orannn %0.2den fazla olmas durumunda,
betonun ilenebilirlii azalmaktadr. Belirli bir kvam
elde edebilmek iin ok su kullanmak gerekir. Bu
durumda, betonun bzlmesi artmakta, dayanm ve
dayankll azalmaktadr. Ayrca betonun yznde
lekeler olumaktadr.

Organik maddeler, eker ve yosun

Karm suyunda bir miktar humusun veya bitki liflerinin
yer almas durumunda, bu maddelerin ierdii tannik

asit, taze betonun priz srelerini (katlama sresi)

geciktirmekte

ve

betonun

basn

dayanmn

azaltmaktadr.
Sudaki

eker

miktarnn

istenmemektedir.

Bu

%0.05den

miktardan

fazla

daha

az

olmas
eker

bulunmas, imentodaki prizi geciktirmektedir.

Bu

miktardan daha fazla eker olmas durumunda (%0.05%0.15)

imentonun

prizini

hzlandrmaktadr.

Bu

durumda, betonun 7 ve 28 gnlk dayanmlarnda bir

miktar arma gzlenmektedir. eker miktar %0.25
ktnda priz ok daha hzl olmakla birlikte, 28 gnlk
beton

basn

dayanmnda

ok

nemli

azalmalar

olmaktadr.
Bataklklardan elde edilen sularn ierisinde yosun (algbir tr bakteri) bulunmaktadr. erisinde yosun
bulunan sular, betonun ierisine ok miktarda hava
srklenmesine

ve

betonun

dayanmnda

nemli

azalmalara neden olmaktadr.

Ya
Endstriyel atk sularda bazen bir miktar mineral
yalar bulunmaktadr. Bu yalar bitkisel yalar kadar
zararl olmasa da, yine de fazla miktarda bulunmas
istenmez.

imentonun

arlnn

%2sinden

fazla

mineral ya ieren sularla yaplan betonlarn basn

dayanmlarnda %20 civarnda azalma olmaktadr.

Karbonatlar ve bikarbonatlar
Kalsiyum

bikarbonat

(Ca(HCO3)2)

ve

magnezyum

bikarbonat (Mg(HCO3)2) ieren sulardaki kalsiyum ve

magnezyum

iyonlar

erimemektedir.

%0.04n

su

ierisinde
zerinde

kolayca

bulunduunda

betonun dayanmn olumsuz etkilemektedir. Alkali

karbonatlar ve bikarbonatlar imento hamurunun priz
sresini

etkilemektedir.

Sodyum

karbonatlar

priz

sresini ksaltarak ani prize neden olabilmektedirler.

Kalsiyum

klorr,

sodyum

klorr

ve

magnezyum klorr
Beton yapmnda kullanlacak suyun ierisinde klor
iyonlarnn fazla olmas durumunda, ilk gnlerdeki
dayanm biraz fazla olmakta ancak nihai dayanmda
%30lara varan azalmalar olabilmektedir.

Ayrca klor iyonlar beton ierisinde bulunan donatlarn

korozyonunu hzlandrmaktadr. Bu nedenle az klorlu su
tercih edilir.

Sodyum slfat, magnezyum slfat

Karm suyunun ierisinde fazla miktarda slfat
bulunmas durumunda, imentonun C3A ana bileeni ile
slfat arasnda oluan reaksiyonlar sonucunda ok
byk

genleme

olumakta

ve

kapasitesine
sertlemi

sahip

olan

etrenjit

beton

atlayp

krlabilmektedir.

Fosfat, arsenat, borat, demir tuzlar

Yeralt

sularnda

%0.002-%0.003den

fazla

demir

bulunmamaktadr. Bu maddelerin su ierisinde fazla

bulunmas durumunda, taze betonun prizi gecikmekte
ve dayanm azalmaktadr. Asitli maden sular fazla
miktarda demir ierebilmektedir. Su iinde %4ten
fazla demir iyonunun bulunmas durumunda hem priz
gecikmekte hem de dayanm azalmaktadr.

Asitler

Su iinde fazla miktarda hidroklorik asit, slfrik asit,

asetik asit (sirke asiti) ve laktik asit (st asiti) gibi
organik

asitlerin

bulunmas

durumunda,

betonun

ierisinde imentonun hidratasyonu sonucunda oluan

kalsiyum hidroksitin znmesi meydana gelecektir.
Kapilerite olay etkisiyle yzeye kan tuzlu sular
buharlamakta

ve

beton

yzeyinde

ieklenme

olumaktadr. Beton ierisindeki kalsiyum hidroksitin

znmesiyle,

betonda

gzenekler

olumakta

ve

dayanm ve dayankllk olumsuz etkilenmektedir.

Sodyum

hidroksit

ve

potasyum

hidroksit

(alkalinler)
Su iinde fazla miktarda olursa, reaktif agregalar
ieren

betonlarda

alkali-agrega

reaksiyonuna

yol

aabilmektedir. Byk genlemelere neden olan alkalisilika

jellerinin

olumasyla

sertlemi

dayankll nemli derecede etkilenmektedir.

betonun

Deniz suyunun beton zelliklerine etkisi

Deniz sularndaki tuzlarn yaklak olarak %78ini
sodyum

klorr

ve

%10unu

magnezyum

klorr

oluturmaktadr.
Beton karmnda deniz suyu kullanlmas;

Betonun

prizini

hzlandrmakta,

ilk

gnlerdeki

dayanm bir miktar artrmakta fakat nihai dayanmda

%10-%20 zalma yapmaktadr.

Betonarme donatsnda korozyon artmaktadr. Bu
nedenle ngerilmeli betonlarn yapmnda kesinlikle
kullanlmamaldr. Hatta normal betonarme yaplarda da
kullanmndan kanlmaldr.

Betonlarda

ieklenme

oluturmakta,

grntsn bozmaktadr.
Tablo Deniz sularndaki tuzlar
Tuz
Akdeniz Okyanus
NaCl
30.0
26.0
MgCl2
4.6
3.2
MgSO4
2.3
2.2
CaSO4
1.4
1.3
CaCl2
0.7
0.6

betonun

Beton karmna uygun suyun tanm

Su iilebilir ise, beton karmnda kullanlabilir. Beton
karmnda kullanlmaya uygun su, betonun prizine,
dayanmna, dayankllna ve grnmne olumsuz etki
yapabilecek trde ve miktarda yabanc miktarda madde
iermeyen su dur. TS 500de, karm suyu asit
reaksiyon gstermemelidir (pH > 7). Tuz miktar en
ok 15 g/lt olmaldr. Madeni tuz miktar 2g/lt yi
gememelidir.
ngiliz standardnda (BS 3148), karm suyu ierisinde
bulunabilecek maddelerin snrlamas yledir;

Kalsiyum+magnezyum+sodyum+potasyum++bikarbonat
+slfat+klorr
+nitrat gibi iyonlarn toplam miktar en fazla 2000
mg/litre

Slfatlar (SO3) olarak en fazla 1000 mg/litre

Alkali karbonatlar ve bikarbonatlar en fazla 1000
mg/litre

Klorr toplam miktar en fazla 500 mg/litre

ngiliz standardna gre betonarme yaplarda deniz

suyu kullanlamaz.

Karm suyunun uygunluunun aratrlmas

Suyun kokusu, rengi ve tad allmtan farkl ise veya
su bulank ise veya kartrldnda gaz kartyor,
kpk oluuyor ise, bu sulara phe ile bakmak gerekir.
Uygun olup olmad deiik yntemle tespit edilir;

Kimyasal analiz yntemi ile,
Su numunesinin pH deeri, kokusu, sertlii, magnezyum,
amonyum, slfat, klorr ierikleri kimyasal analizle
bulunur.

Suyun priz sresine etkisi,
imento ile saf su kullanlarak priz sresi bulunur.
imento ile pheli su kullanlarak priz sresi bulunur.
Priz balama sreleri arasndaki fark en fazla 30
dakika ise uygundur.

Suyun beton dayanmna etkisinin aratrlmas,
pheli su ve iyi su ayr ayr kullanlarak iki beton
karm yaplr. Numune says 7 gnlk dayanm iin 3
adet, 28 gnlk dayanm iin 3 adet olmak zere toplam

6 adettir. pheli su ile elde edilen dayanm deerleri,

iyi su ile yaplm olanlarn dayanm deerinin %90nn
salyorsa uygundur.

Beton krnde kullanlacak suyun kalitesi

imento harcndan veya aldan, bir yz zerine
dklen suyu tutacak numuneler hazrlanr. Numuneler
zerine su dklr ve mercekle veya scaklk veren
lamba ile su buharlatrlr. Saf sudan ve pheli suyun
numune zerinde brakt renkler karlatrlr ve
buna gre karar verilir.

Anlama sorular
1) Su ierisindeki slfat iyonu konsantrasyonundan ne
anlyorsunuz?
2) Su

ierisindeki

kat

madde

miktarndan

ne

anlyorsunuz?
3) Bir beton mikserinin ykanmasndan elde edilen atk
su, beton karm suyu olarak kullanlabilir mi? Niin?
4) Betonun krnde kullanlacak suyun muhtevas ne
olmaldr?
5) tiimiz su daima karm suyu olarak uygun mudur?

6) Deniz

suyunu

karm

suyu

olarak

kullanmann

tehlikeleri nelerdir?
7) Karm suyunun uygun olup olmadnn tespiti iin
yaplan deneyler nelerdir?
8) Fabrikalardaki atk sularn beton karm suyu olarak
kullanlmas uygun mudur?
9) ok fazla miktarda organik madde ieren sular,
karm suyu olarak kullanlabilir mi?

Kaynaklar
Erdoan TY, Beton, ODT Yaynlar, 2003. (%90)
Mindess S and Young JF, Concrete. (%5)
Neville MA, Brooks JJ, Concrete Technology. (%5)

Ad Soyad:

No:

19

20

21

22

Doru:

37

55

38

56

39

57

O 40 O

58

23

41

59

O 24

O 42

O 60

25

61

26

O 44 O

62

27

63

10

28

O 46 O

O 64 O

11

29

47

65

12

30

O 48

66

13

31

O 49 O

67

14

32

68

43

45

50

15

33

51

16

34

52

17

35

53

18

36

54

Ad Soyad:

No:

69

Doru:

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45
a

46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60
a

61 62 63 64 65 66 67 68 69
a

Krgz Atasz

ARADA EEKLER EZLR.

ATLAR TEPR,