Steve Biko

lericiler onu hi sevmedi

etin

grer

ipnot Yaynlar, Gney Afrikann rklk kart mcadele tarihinde ok

nemli bir yere sahip devrimci lider
Steve Bikonun (1946-1977) yazlarndan oluan Siyah Bilinci adl kitab okurlarla buluturdu. Bar nlnn derledii kitap Bikonun
1970-1972 arasnda yapt konumalardan ve
kaleme ald alt metinden, Biko ile yaplm
bir syleiden ve nlnn bir tantm yazsndan oluuyor. evirinin sadelii, metinlerin ksal ve fakat Siyah Bilinci hareketini olduka
anlalr klan metinler olmas,
kitab akc ve bir rpda okunabilir klyor.

Mandeladan sonra
en etkili isim

Siyah Bilinci
Steve Biko
Derleyen: Bar nl
eviri: Onur Eyll Kara
Dipnot Yaynlar

kitapkirk

Steve Biko, Gney Afrikadaki rklk kart mcadelede

Mandeladan sonraki en etkili
isimlerden biridir. 12 Eyll
1977de ikencede ldrldnde Biko henz 31 yandayd. Irklk kart politik mcadeleyle 20 yanda balad
niversite dneminde tant.
Sadece 11 yl sren bu ksa mcadele dneminde Biko, Franz
Fanondan ve ABDdeki siyah
hareketten olduka esinlendii
Siyah Bilinci hareketinin gelimesine ve dnemin en nemli
renci hareketi SASOnun (Gney Afrikal renciler rgt) kurulmasna
nclk etti.
Bikonun metinleri, o dnemin mcadelesi
ve tartmalar iin nemli olduu kadar gnmzde kimi eitlik mcadeleleri iin hl anlaml olan kimi sorulara dnemin konjonktrnden cevaplar vermesi bakmndan da olduka nemlidir. 1973te PKK kurucu kadrolarnn Ankara ubukta yapt toplantda ayr

bir Krdistan grubu olarak hareket etmek gerektii tespit ve kararna olduka benzer bir
biimde Bikonun Siyah Bilinci hareketi de
rk apartheid rejimine kar siyahlarn, liberal
veya Marksist beyazlardan ayr rgtlenip hareket etmesi gerektii fikrinden beslenir. Bunun Bikoya gre pek ok nedeni vardr: Beyazlar, ne kadar istese de siyah olmann bastrlmln, zdrabn gremez, beyaz olmann
avantajlarn, imtiyazlarn kullanmay srdrr.
Beyazlarla birlikte rkla kar mcadele etmek, efendinin olundan klelie sebep olan koullarn ortadan kaldrlmas iin mcadele etmesini beklemeye
benzer; Beyazlarn, apartheid rejiminin
sonlanmas iin nerdii entegrasyon
zm son kertede verili eitsizlik koullarna siyahlar davet eden bir anlaytr; Siyah ve beyazlarn ortak mcadele rgtlerinde beyazlar srekli konuan, siyahlar srekli dinleyen konumundadr. Siyahlar iin neyin en doru
olduunu hep onlar bilir ve syler.
Apartheid rejiminin yaratt siyahn
susturulmuluu, aalanml, sznn geersizlii bu yaplarda devam
eder. nk siyah her zaman 16 ya
alt muamelesi grr. Bu yzden rk
apartheid rejimi deri renginin farkllna dayand iin siyahlar, beyazlardan
ayr rgtlenip mcadele etmelidir. Bu,
bugn iin de olduka geerli bir yaklam deil mi? Benzer bir anlayla,
gnmzde gmenler, mlteciler veya kadnlar gibi kimi toplumsal zgrlk ve eitlik mcadelesi yrten gruplar, egemen olandan
farkl z rgtlenmelerin gerekli olduunu yksek sesle dile getirmeye devam ediyor.
Dnemin liberal ve Marksist gruplar, Bikonun ayr bir z rgtlenme anlayna dayal
Siyah Bilinci hareketini rk olmakla eletirmi ve rkla kar mcadelenin yine rk te-

melli bir rgtlenmeyle olmamas gerektiini

ne srmlerdir. Gerekten de bu, bir kmaz
sokak. Byle bir anlay bir bakma kar olunan eyin bir yeniden retilmesi demek deil
midir? Bikoya gre bu sorunun yant hayrdr.
nk, apartheid deri renginin farklln veri
alarak beyaz deriyi siyah deri zerinde stn
klan bir rklk olduu iin, rklk kart mcadele beyaz deriyi veri alan tahakkme kar
siyah olandan hareket etmek zorundadr. Yoksa beyazn izmi olduu bir ereveyi kabul
etmek zorunda kalacaktr. Ayrca Biko, siyah
z rgtlenmesinin beyazlara tamamen kapal
olmadn, beyazlarn, melezlerin de siyah rgtleri iinde mcadele edebileceini syler.
Dahas bu tartma iin ok daha anlaml olan
ey, beyazlarn siyahlar iin mcadele etmesinden te, ncelikle sahip olduklar kendi imtiyaz
ve ayrcalklarna kar mcadele etmesi gerektii ynndedir.

Kaybedilen zgvenin yeniden

kazanlmas
Siyah Bilin z rgtlenmeye bitii byk
deerin yan sra, Gney Afrikadaki rklk
kart mcadelenin baars, dnmn salanmas ve eit bir toplum iin siyah bireyin krlm onurunun tamir edilmesi, kaybettirilmi
zgvenin yeniden kazandrlmas gerekliine
vurgu yapar. nk apartheid, insanlarn ahsiyetlerini yok etmi, klelii nce bilinlerde
kurmutur. Bu yzden Siyah Bilinci, siyah adam kendine getirmeli, bo kabuunun iine hayat pompalamal, ona z sayg ve onur alamaldr. Bu nedenle Siyah Bilinci, hem egemene yknen, ona benzemek isteyen ezilen
toplumun bireyini hem de egemenlik imtiyazlarn sorgulamayan, bunlardan vazgeemeyen
egemen toplumun ilerici bireyini rahatsz edecek bir bak asdr. Herkes kendi politik konumuna ilikin eletirilmesi gereken bir ey grecektir bu kitapta.
AUSTOS 2014 | 19