Akll Yaama Sanat

Baltasar Gracin
eviren:

Sabri Kali

Maya Kitap: 41, Kiisel Geliim: 6

1. Bask, stanbul Nisan 2012
Orijinal ad: The Art of Worldly Wisdom
Tm Yayn Haklar Maya Kitapa Aittir
Yayn Ynetmeni: Tahir Malko
eviren: Sabri Kali
Redaksiyon: Selen alk
Son Okuma: A. Bengi elik
Mizanpaj: Mehmet Bykturna
Kapak: zlem Aslan
Maya Kitap
Merkez Mah. Kocamansur Sok. No: 6/4
34381 ili / stanbul
Tel: 0212 296 97 12
e-mail: info@mayayayinlari.com
www.mayayayinlari.com

Sunu
Baltasar Gracin ya da tam adyla Baltasar Gracin y Morales hakknda bildiklerimiz ada dier
baz yazarlara gre nispeten fazla aslnda. Bunu da Graciann Cizvit tarikatna mensup bir kei
olmasna ve Cizvitlerin de kardelerinin eserlerini bir dilden birok dile evirmeye ve yaymaya
ok merakl olmalarna borluyuz. Bu kitapta okuyacanz yz aforizma felsefe alannda deer
tamalarnn dnda bir de aforizma tr iinde zel bir yere sahip; nk aforizma trnn
gnmze ulaan ilk yetkin rnekleri arasnda saylabilecek dnceler bunlar. spanyolcada
agudeza (nkte) denen bu ksa ve zl szler sonralar yaygnlasa da ilk yetkin rnekleri arasnda
elinizde tuttuunuz bu kitap yer alyor.
Baltasar Gracin 8 ubat 1601 tarihinde Aragon Krall topraklarnda bulunan Calatayud kentinin
Belmonte blgesinde dnyaya gelir. Adndan da anlayabileceiniz gibi, bir Maribi kenti olan
Calatayud (asl ad olan Kalat Ayub Eybn ehri demektir zaten) olduka kuzeyde olmasndan
dolay Avrupa kltryle Maribi kltr arasnda bir geit niteliindedir o zamanlar, ancak 17.
yzyln bana denk gelen Gracinn doumundan sonra kent tamamen spanyol ve Hristiyan
kimliindedir artk. Soylu bir doktorun olu olarak dnyaya gelen dnr-yazarn nnde de
dnemin tm soylu erkekleri gibi sadece iki seenek vardr: Ordu ya da kilise. Yazarn kendi
hakknda sylediklerinden anladmz kadaryla anne ve babas o kkken lm; Gracin
ocukluunu Toledoda yaayan zanaatkr amcas Antonio Gracinn yannda geirmitir.
1619 ylnda sann hizmetkrlarna katlan Gracinn yaam hakknda kesin olarak bildiimiz tek
ey, bir Cizvit rahip olduu ve retmenlikle geirdii uzun yllar ardndan Tarragonadaki Cizvit
Kolejinde rektrlk yapt. Bir baka bilgimiz de yazarn hayat boyunca yakn bir dost olarak
kald Don Vincencio Juan de Lastanosann eserlerinin basm konusunda kendisine byk destekler
salad; yani o gnlerin deyiiyle hamilik, bugnk deyile sponsorluk yapt. Arkeolojiye
merakl, eski para, heykel vs. biriktiren bu soylu adamn yardmyla rahat bir hayat geiren Baltasar
Gracin, Madrid, Zaragoza gibi yerlerde altktan sonra Tarragonaya yerleiyor ve 6 Aralk 1658
tarihinde oradaki Cizvit Kolejinin rektrl grevini srdrrken hayata gzlerini yumuyor. Yazar
ldkten uzun yllar sonra doduu Belmonte de Catalayud kasabasnn adnn Belmonte de Gracin
olarak deitirilmesi de sanata ve sanatya verilen deerin ho bir ifadesi olarak hatrlanmaktadr
gnmzde...
Don Vincencionun bir mektubundan anlald kadaryla, bir kez Kral III. Philipin de sofrasna
konuk olan Gracin, dneminde verdii ateli vaazlarla nlenen ve konutuu zamanlar dinleyicileri
kendisinden geiren bir hatipmi. lk kitab El Hroeyi (Kahraman) 1630 ylnda Don Vincencionun
desteiyle yaymlatan yazarmz, o zamanlar akll uslu adamlarn, hele de bir Cizvit rahibinin kitap
yazmasnn ho karlanmayacan dnerek kitabnda Lorenzo Gracin mahlasn kullanm. Bu
kitab okumadk diye zlmeye gerek yok; nk kitabn tamam paralar halinde elinizde tuttuunuz
kitapta var.
zgn ad Orculo manual y arte de prudencia (ini Bilenin El Kitab ve Saduyu Sanat) olan
elinizdeki kitap Joseph Jacobsn 1892 tarihli ngilizce evirisinden evrilmitir. Yazar-evirmen
Sabri Kali prensip olarak yazm dili ngilizce olmayan kitaplarn evirileriyle hi ilgilenmemesine
ramen bu kitabn bu kadar zamandr spanyolca bilenler tarafndan fark edilmediini grnce
dayanamam ve kendi zamannda byk vgler alm olan Joseph Jacobs evirisine el atmak

zorunda kalmtr. Bir gn Orculo Manual spanyolca aslndan da Trkeye evrilirse buna en ok
sevinenlerin banda bizim geleceimiz aikrdr. Jacobs kitabn evirisinin adn The Art of Worldy
Wisdom koyduu iin biz de Trkede Akll Yaama Sanat demeyi yeledik...
1640 ylnda El poltico Don Fernando el Catlico (Politikac Katolik Kral Fernando) kitabn
yaymlam yazar. 1642 ylnda ise, alt yl sonra Agudeza y arte de ingenio (Nkte ve Yaratc Zeka
Sanat) adyla tekrar yaymlayaca Arte de ingenio (Yaratc Zeka Sanat) adl kitab karm.
Gracinn 1647de kan kitab El Discreto (Olgun Adam) da dierleriyle hemen hemen ayn
artlarda yaymlanm. Bu kitabnda da yazar serseri gibi yaayan insanlar eletirerek akll, uslu,
durmu, oturmu yaamasn bilen adamlarn nelere dikkat etmesi gerektiini anlatmaktadr. Akll
Yaama Rehberi, Gracinn bayapt olmas nedeniyle aynen El Hroenin olduu gibi El
Discretonun da hemen hemen tamamn iermektedir.
1651-53 ve 57 yllarnda ise Genliin Baharnda, Olgunluun Gznde ve Yalln
Knda adl ciltten oluan El Criticn (Eletirmen) adl bir kitap daha yaymlayan Gracin, bu
eserinde insan ruhunun geliimi zerine dncelerini anlatr. Kitapta Saint Helena adnda bir adaya
den Critilo adnda bir spanyol orada Andrenio adnda uygarlktan uzak bir yerliyle karlar.
Anlamaya baladklar zaman Critilo, Andrenioya 3-4 yandaki hayatndan bugne dek olanlarn
bir muhasebesini yapar. Adadan kurtulup birlikte Fransaya, spanyaya ve sonunda da Romaya
giden ikili oralarda kadn ve erkek kimliklerinde kiiletirilmi olan Gerek, Yiitlik, Sahtelik vb.
karakterlerle karlarlar. Critilo bu kitapta eitli katakullileriyle an insann rneklerken,
Andrenio ise tm samimiyeti ve ak yreklilii ile doay simgelemektedir. Yazar sonu olarak, 17.
yzyl spanyol insannn sahip olmas gereken ideal yapy kurar bu anlatsnda. Elbette dikkatinizi
ekmitir; felsefi yan bir yana, El Criticnun olay rgs kendisinden sonra yaymlanan Robinson
Crusoeyu epey andrmaktadr ve De Foenun, Gracindan haberdar olduunu ve esinlendiini ileri
sren edebiyat tarihileri de bulunmaktadr.
Daha nce de deindiimiz Cizvit olma avantaj sayesinde Baltasar Gracinn hemen hemen tm
eserleri daha kendi zamannda belli bal tm Avrupa dillerine evrilmi ve geni okur kitlelerine
ulama frsatn yakalamtr. Akll Yaama Rehberinde yazlan birok eyin gnmzde de aynen
geerli olduunu greceinizi tahmin ediyoruz; ama gerek mmin bir Hristiyan olmak isteyenlere
yol gsterme amacyla yazlmalar, gerekse de zaman iinde baz deer yarglarnn deimesi sonucu
kimi szlerin de okurlara garip, hatta sama geleceini gze alarak yaymlyoruz bu kitab...
MAYA KTAP
evirmenin notu: Baz paragraflarda konuyla ok ilgisi yokmu gibi grnen cmlelerle
karlaabilirsiniz. Bunlar yazarn bazen de konu dndaki fikirlerini dile getirmesinden
kaynaklanmaktadr. Bu gibi durumlarda biz (zgn metne sadk kalmak adna) yazarn anlattklarnda
herhangi bir deiiklik yapmadk. S.K.

Kitabn orijinal ilk basksnn n sayfas.

I Her ey Kendi Doruunda Olsun,

zellikle de insann dnyada kendine yn izme sanatnda. Bugnlerde tek bir bilge yaratmak iin
gerekenler, gemite Yedi Bilge [1] yaratmak iin gerekenlerden daha fazla. Zamanmzda tek bir
insanla uramak iin bile gemite koca bir halkla uramak iin gerekenlerden fazlas lazm.
II Karakter ve Idrak:
Kapasitemizin iki kutbudur; biri eksikse mutluluumuz yarm kalr. drak yetmez, karakter de
gerekir. te yandan kendine uygun bir mevki, i, muhit ve arkada evresi edinememek ancak aptaln
talihsizliidir.
III Bir Sre Merakta Brakn.
Yeniliin yaratt hayranlk, baarlarnzn deerini artrr. Kartlarnz ak oynamak hem yararsz
hem de yavandr. Kendinizi hemen ifa etmezseniz beklenti uyandrrsnz, zellikle de mevkinizin
nemi ounluun ilgisini ekiyorsa. Her eye biraz gizem katn; gizem sayg uyandrr. Aklama
yaparken ok net olmayn, sradan konumalarda en gizli dncelerinizi sergilemeyin. htiyatl
suskunluk dnyevi bilgelikler arasnda en kutsaldr. Aa vurulan bir karar asla beeni toplamaz,
sadece eletiriye yer brakr. Hele de baarszlkla sonulanrsa, talihsizlik ikiye katlanr. nsanlarn
sizi merakla takip etmesini salarsanz, ilahi yoldan gidiyorsunuz demektir.
IV Bilgi ve Cesaret
ycelik unsurlardr. lmsz olduklar iin lmszlk bahederler. Herkes bildikleriyle
snrldr, bilgeler ise her eyi yapabilir. Bilgisiz insan ksz bir dnyadr. Bilgelik ve g, gzler
ve ellerdir. Cesaretsiz bilgi meyve vermez, ksrdr.
V Bamllk Hissi Oluturun.
Tapndn gzelletiren deil, gzelletirmeye ihtiyac olmayana tapnan kii tanrsall yaratr.
Bilge adam kendisine teekkr edilmesinden ziyade ihtiya duyulmasn tercih eder. Bakalarn
umudun eiinde tutmak diplomata, size minnet duyacaklarna gvenmek acemicedir; umudun iyi,
minnetinse kt bir hafzas vardr. Bamllk yaratan, nezaket grenden daha kazanldr.
Susuzluunu gideren, kuyuya arkasn dner; sklan portakal altn servis tabandan p kutusuna
der. Bamllk ortadan kalknca, saygnn yan sra kibar tavrlar da kaybolur. Tecrbenin temel
derslerinden biri u olmaldr: Umudu canl tutun ama bekleneni vermeyin; tahtta oturan haminiz bile
size ihtiya duymaya devam etmelidir. Ama hata yapma endiesiyle sessizlii de arya karmayn,
kendi karnz iin bakasnn batmasna izin vermeyin.
VI Zirvedeki Insan.
Mkemmel domayz; stnlklerimizin, becerilerimizin tamamn elde edip varlmzn
btnlne eriene kadar, kiiliimiz ve mesleimiz asndan her gn daha da geliiriz. Bu durum
zevklerimizin safl, zihnimizin berrakl, muhakememizin olgunluu ve irademizin salamlndan
anlalr. Bazlar bu btnle hi eriemez, bir ey hep eksik kalr; bazlarysa daha ge olgunlar.

Varlnda btnl yakalam, konumas bilgece ve eylemleri saduyulu olan kii, ll

insanlarn yakn evresinde kabul grr, hatta zellikle aranr.
VII stlerinize Kar Zafer Kazanmaktan Kann.
Tm zaferler nefret dourur, stlerinize kar kazandnz zaferler ise aptalca veya lmcldr.
stnlk dier insanlarda, zellikle de stler zerinde kurulduunda her zaman tiksinti uyandrr.
Genel avantajlarn zeri ihtiyatla rtlebilir; mesela gzel fiziki grnm, zensiz giyim tarz ardna
saklanabilir. Kimisi ans veya iyi huy konusunda ncelii size bahetse de, sz konusu saduyu
olunca, hele de bir prensse bunu asla yapmaz. nk saduyu kraliyetin ayrcaldr, bu konuda
stnlk talep etmek krallara hakaret olur. Prensler, prenslere yakr zellikler tamak ister.
Kendilerine yardm edilmesine izin verseler de, onlar amanza msaade etmezler; kendilerine
sunulan tavsiyeleri, bulamadklar eyler iin klavuz deil, unuttuklar eylerin hatrlatlmas olarak
kabul ederler. Nabza gre erbet verme ustaln bize gkteki yldzlar retir; gnein ocuklar
olup onun gibi parladklar halde, onun parlaklyla asla boy lmezler.
VIII Ihtiras Yoksunluu,
en asil zihinlerin ayrcaldr. Bu yoksunluk bizi geici ve ucuz drtlerin etkisinden kurtarr.
nsann kendine, nefsine hkim olmas en nemli ilkedir; zgr iradenin zaferi burada yatar. htiras
kiiliimizi ynetmiyorsa, gzmz ykseklerde deilse, kk mevkiler bile en byklerinden
farkszdr. Skandallardan kanmann tek rafine yolu ve yeniden saygn bir insan olmann en ksa yolu
budur.
IX Milletinizin Kusurlarndan Uzak Durun.
Su akt yolun; insan, iinde doduu artlarn iyi ve kt niteliklerini alr. Bazlar yurtlarna daha
fazla ey borludur, nk zirvede daha elverili bir ortam mevcuttur. En uygar milletlerin bile
kendilerine zg kusurlar vardr; bu zayf yanlar, dier milletlerin bbrlenerek veya onlar uyararak
knamalarna yol aar. nsann kendi milletinden ald kusurlar dzeltebilmesi ya da en azndan
saklayabilmesi zek gstergesidir; bylece kendi toplumunuzda zgn olmann itibarn kazanabilir
ve bu yndeki beklentiler az olduu iin daha da saygn addedilirsiniz. nsanlarn mevkilerinin,
grevlerinin veya yalarnn beraberinde getirdii zayflklarnn yan sra, aileden gelen kusurlar da
olabilir. Eer bu zayflklarn hepsi bir kiide toplanr ve doru dzgn nlemler alnmazsa, ortaya
tahamml edilemez bir canavar kar.
X Servet ve n:
Biri gelir geer, dieri kalcdr. Birincisi hayat boyu, ikincisi daha sonras iindir; birisi gpta
uyandrr, dieri unutulmamay salar. Para arzu edilir, bazen de hazr bulunur; n ise hak edilir. nl
olma tutkusu insann en iyi ynnden kaynaklanr. alar boyu devlerin kardei olmutur, her zaman
ulara meyleder; ya insan dehete dren ucubeler ya da gz kamatran dhiler yaratr.
XI Sizi Eitebileceklerin Dostluunu Kazann.
Brakn dosta ilikiler bilgi ve tecrbe okuluna dnsn, sohbetlerde kltr aktarlabilsin;

bylece arkadalarnz retmenleriniz olur, sohbetin hazzna eitimin avantajlarn da eklersiniz.

Akll kiiler hazlarn byle dei toku etmekten keyif alrlar: Konuurken beeni toplar, duyduklar
sayesinde eitim alrlar. Dier insanlara hep karlarmz yznden ilgi duyarz ama buradaki durum
daha saygn niteliktedir. Buralar kibrin mabedi deil, grgnn sahnelendii birer tiyatro olduu iin,
bilge insanlar asilzade konaklarnn mdavimidir. yle beyefendiler vardr ki, sadece kiilikleri ve
davranlar ile soyluluk kerametini sergilediklerinden deil, evrelerinde dnyevi bilgeliin en iyi
ve asil temsilcileri olan, iyi yetimi kiiler bulunduu iin de grm geirmi kimseler olarak itibar
grrler.
XII Doa ve Sanat:
Malzeme ve iiliktir. Sanatla, ustalkla desteklenmeyen mkemmeliyet ve zerinde allmam
gzellik olmaz, ilenmeyen kaba kalr. Sanat kt durumdakini iyiletirir, hayrl olan ise gelitirir.
Doa bize en uygun olan nadiren verdii iin sanata bavurmak zorundayz. Doadaki en kusursuz
grnen yaratm bile yontulmamtr, eitim yoksa mkemmellik yarm kalr. Yzeysel eitim
alnmad srece herkeste parlatlmam bir yn kalr ve mkemmelliin her tr biraz cila
gerektirir.
XIII Bazen Dnerek, Bazen de Sezgiyle Hareket Edin.
nsann hayat insani ktlklere kar savamaktan ibarettir. Saduyu stratejik plan deiiklikleri
araclyla mcadele eder: Savurduu tehdidi asla gerekletirmez, tek beklentisi fark edilmeden
kaabilmektir. Mcadele taktiini her zaman gizlemeye alarak ustalkla havaya nian alp hedefini
umulmadk bir ynden vurur. Kar tarafn dikkatini ekmek iin gstermelik bir maksat belirler,
sonra geri dnp umulmadk bir hamleyle zafer kazanr. Fakat keskin bir zek, dikkatle gzlemleyip
iin asln kavrayarak pusuya yatar. Rakibinin vermeye alt izlenimin zddn her zaman anlar,
tm yanltc hileleri fark eder. lk drtnn geip gitmesine izin verir; ikinciyi, hatta ncy
bekler. Bunun zerine saduyu, hilesinin tahmin edildiini grerek daha yksekten uua geer ve
gerei kullanarak kandrmaya alr. Farkl bir dolap evirebilmek iin oyununu tersine evirir,
rakibini hibir hile yapmadan aldatmaya, son derece ak yrekli davranarak kandrmaya alr.
Fakat karsndaki keskin zek da artan bir dikkatle tetiktedir; kla gizlenen karanl fark eder, daha
basit olduu iin daha zor anlalsa da, her eylemin anlamn zer. Piton ejderi, Apollonun uzaklara
erien oklaryla ite byle kurnazca savamtr.[2]
XIV Bir eyin Kendisi ve Yapl ekli:
Ortaa bilginlerinin syledii gibi, z yeterli deildir, artlara da bakmak gerekir.
Grgszlk her eyi, saduyu ve adaleti bile bozar; grg ise her eyin eksiini rter, olumsuz
cevaplar allayp pullar, geree tat katar ve yall bile gzelletirir. lerin nasl yapld
gidiatn belirlenmesinde nemli rol oynar, grgl tavrlar insanlarn duygularn derinden etkiler.
Ho davranlar hayata nee katar ve i ac ifadeler zorluklar amada muazzam fayda salar.
XV Yannzda Size Hizmet Eden statlar Bulundurun.
Aklca stn kimseleri evrelerine toplamak kudretlilerin bir ayrcaldr; bu kimseler onlar her
trl cehalet korkusundan ve tartmal meseleleri dnp tanmak klfetinden kurtarr. Bilgelerden

faydalanmak nadir rastlanan bir azamettir ve esir aldklar hkmdarlar hizmetkarlar olarak
kullanmay seven Dikranlarn[3] barbarca zevkini fazlasyla aar. stadmz olabilecek yaradla
sahip kiileri hizmetimize almay baarmak, hayatn bize sunabilecei en byk, en benzersiz
stnlktr. Bilmek ok nemliyken, yalnzca yaamak o kadar da nemli deildir; bilgisiz bir yaam
gerek olmaz. aba harcamadan renmek, bakalarnn deneyimlerinden yararlanmak ve bu ekilde
bilgelemek son derece zekicedir. Sonrasnda meclis salonunda bakalarn temsilen konutuunuzda,
nceden dantnz ok sayda bilge sizin araclnzla konumu olur; bylece bakalar zahmet
ekerken, siz de bir uzman olarak nam salarsnz. Size bu ekilde hizmet eden statlar en iyi kitaplar
damtarak bilgeliin zn karr. Bilgeleri hizmetine alamayanlar ise onlarla dostluk kurmaldr.
XVI Bilgi ve Iyi Niyet
bir arada olunca, baarnn sreklilii muhakkaktr. Kendini ktle adayan parlak bir entelektel,
doad bir canavardr. Kt niyet tm mkemmellikleri zehirler, bilgiyle birlemesi ancak verecei
hasar arttrr. Yalnzca ykm getiren, sefil bir stnlk salar. Saduyusuz bilgi lgnl ikiye
katlar.
XVII Farkl Taktikler Uygulayn;
bir rakip karsnda, onun dikkatini datmak iin yntem deitirmek yararldr. Her zaman ilk
drtlerinizle harekete gemeyin, rakibiniz ok gemeden tekdze davranlarnzn farkna varacak,
sonraki hamlelerinizi tahmin ederek tasarlarnz gerekletirmenizi engelleyecektir. Dz uan kuu
vurmak kolay, dnerek uan vurmaksa zordur. Her zaman aklnza sonradan gelen fikirlere gre de
hareket etmeyin; ikinci hamlenizde plannz fark edebilirler. Dman hep tetiktedir, hakkndan
gelebilmek yksek beceri gerektirir. Kumarbaz, rakibin bekledii kart elinde tutar, ona istediini
asla vermez.
XVIII Uygulama ve Yetenek
olmakszn hibir mevkiye ulalmaz; ancak bu ikisi birletii zaman en ykseklere eriilir. Bazen
orta zekal insanlar sadece eylem iinde olduklar iin, oturduu yerde oturan stn insanlardan daha
baarldrlar. almak itibarn bedelidir. Bedeli az olann deeri de dktr. En yksek mevkilere
ulamann nnde, uygulama eksiklii sk sk, yetenek eksiklii ise nadiren bir engel tekil eder.
Mtevaz bir ite hret ve saygnlk kazanmaktansa byk ilerde ortalama bir baar yakalamay
tercih etmek, en azndan asil bir zihnin gstergesidir. Fakat en ykseklerde parlayabilecekken,
ortalama bir baaryla tatmin olmak bu ekilde mazur gsterilemez. Dolaysyla hem doal yetenee
hem de onu ileme becerisine ihtiya vardr, uygulama ise insan btnle eritir.
XIX Balangta Abartl Beklentiler Uyandrmayn.
nceden yaratlan beklentileri karlayamamak, tm nllerin genel ansszldr. dealleri
oluturmak kolay, gerekletirmek zor olduu iin gerekler hayallerin yerini asla tutmaz. Hayal gc,
umutla birleerek, ikisinden de daha stn beklentilerin ortaya kmasna yol aar. Meziyetler ne
kadar stn olsa da beklentileri asla tatmin etmez ve insanlar ar yksek beklentileri yznden d
krklna uradka, hayranlk duymak yerine hayal krklklar yaamaya daha meyilli olurlar. Umut
gerei fena halde arptr; becerilerinizin sizi bu durumdan korumasna izin verin, nk amaca

ulamak arzular tatmin etmekten daha nemlidir. Balangta merak uyandrmak iin, nihai sonucun
teminat saylmayacak, vgye deer birka giriimde bulunmak yeterlidir. Gerein beklentileri
glgede brakarak onlarn tesine ulamas daha faydaldr. Ancak ayn abart onlarn en byk
yardmcs olduu ve genel beeniyi zerlerine ektii iin, bu kural ktler zerinde geerliliini
yitirir: Balangta byk bir ykm gibi grnen durum, daha sonra katlanlr bulunmaya balanr.
XX an Adam...
Yaadklar adan destek alan bireylere nadiren rastlanr. Herkes hak ettii ada yaamaz, yaasa
da nasl deerlendireceini bilemez. Baz insanlar daha iyi bir yzylda yaamay hak eder, nk
iyilik her zaman galip gelmez. Her iin kendi zaman vardr, mkemmel nitelikler bile modaya gre
belirlenir. Bilgenin avantaj lmsz olmasdr; deeri yaad yzylda anlalmasa bile sonrasnda
anlalacaktr.
XXI ansl Olma Sanat...
ansn kendi kurallar vardr ve akll insanlar her iini ansa brakmaz. ansa, ona ilgi gstererek
de yardmc olabilirsiniz. Bazlar, kader tanras kapsn aralayana kadar beklemekle yetinir.
Dierleri daha iyisini yapar; hzla ilerler, zekice ataklaryla tanraya ular, erdem ve yreklilikleri
sayesinde onun desteini kazanrlar. Fakat gerek bir dnya grne gre, erdem ve igrden baka
yarg yoktur; nk bilgelik ve cehalet dnda iyi ya da kt ans yoktur.
XXII Bilgili Insan Sadede Gelir.
Akll adamlar kendilerini zarif ve mkemmel bir bilgelikle donatr, evrelerinde yaplan
dedikodulardan uzak durup nemli bilgilerde uzmanlarlar. Anlaml, zekice vecizeleri ve soylu
eylemleri hafzalarna alarak iselletirip bunlar uygun frsatlarda kullanabilirler. nsan deneyerek
daha kolay renir; bir musibet bin nasihatten iyidir. Basmakalp bilgi zgrce kullanld srece,
bazlarnn iine yedi sanat dalndan daha fazla yarar.
XXIII Lekesiz Olun.
Lekesizlik, mkemmelliin zorunlu, olmazsa olmaz kouludur. Pek az insan fiziksel veya ahlaki bir
lekesi olmadan yaar. Bu lekeler kolaylkla temizlenebilecei iin, ounlukla fazla nemsenmezler.
Bakalarnn keskin zeks, yksek niteliklere ilitirilmi ufak falsolar grmekten honutsuzdur, yine
de tek bir bulutun gnei tamamen rtebilecei akldan kmamaldr. Benzer ekilde, itibarmzda da
kt niyetli kiilerin abucak fark edip srekli dikkat edecei baz lekeler vardr. En gelimi
maharet, o lekeleri bir vn kaynana dntrmektir. Sezar doutan gelen kusurlarn bandaki
defne dallarnn altna gizlemitir.
XXIV Hayal Gcnz Denetleyin.
Onu bazen dzeltmeniz bazen de desteklemeniz gerekir. nk bunu yapmak mutluluunuz asndan
nemlidir, hatta mantnz da glendirir. Hayal gcnz size zulmedebilir, nk hayata seyirci
kalmakla yetinmememize yol aar. Ayn zamanda hayatnz etkileyip, onun zerinde egemenlik
kurmanz salar; fakat sizi mutlu edebilmesinin yan sra, lgnla doru srkleyerek tanmas zor

bir yke de dnebilir. Kendinizle bark olmanza ya da kendinize srt evirmenize yol aar.
Bazlar iin, eylemlerinin cezalarn srekli erteleyen bir etmen haline gelir ve sonunda, aptallar
perian eden ac sonulara dnmesi kanlmazdr. Bazlarnn keyifli yanlsamalara kaplmasna
yol aarak, onlara mutlu ve maceral bir gelecek vaat edebilir. Eer ihtiyatl bir bireysel kontrol
mekanizmasnn hakimiyeti altna alnmazsa, tm bunlar yapabilir.
XXV Leb Denmeden Leblebiyi Anlamay renin.
Bir zamanlar gzel konuabilmek en yce sanatt; bugnse hitabet yeterli deildir. zellikle de
gzmz ak tutabilmek iin, leb denmeden leblebiyi anlamay renmek zorundayz. Bakalarn
kolayca anlayamayan biri, dierlerinin onu anlamasn nasl salayabilir ki? Dier yandan, kendini
insan yreine ve temiz niyetlere adam gibi rol yapan kiiler de vardr. Bizi ilgilendiren gereklerin
ancak yarsn dile getirebilsek de, dikkatli olursak bunlarn tmn kavrayabiliriz. Olumlu bir ey
duyduunuzda saf yannza gem vurun, ama duyduunuz olumsuzsa, iyice dikkat kesilin.
XXVI Insanlarn Zayf Noktalarn renin.
nsanlarn iradelerini eyleme geirmek, dzenlemek bu sanat kullanarak mmkndr. Azim deil
maharet gerektirir. Herkese nasl ulaacanz bilmelisiniz. Her iradenin harekete gemesini
salayacak, kiiye zel drtleri vardr. Her insann putlar, ilahlar vardr; bazlarnnki n,
bazlarnnki kiisel menfaat, ounluunki de zevk ve sefadr. Burada hner, bu drtleri hangi
srayla oyuna sokacanz bilmektir. Herhangi bir insan harekete geiren temel drty bildiinizde,
onun iradesinin anahtar elinize geer. nsan doasnn yksek deil de, genellikle alak tarafnda
kalan itici gce snn: Kt eilimler iyilerin karsnda son derece baskndr. ncelikle
karnzdakinin baskn tutkusunu tahmin edip szlerle ilgisini uyandrn, onu batan kararak harekete
geirin, sonunda onun irade zgrln alt ettiinizi greceksiniz.
XXVII Ierie Deil, Istikrara Deer Verin.
Mkemmeliyet nicelikle deil, nitelikle ilgilidir. En iyiler her zaman azdr ve onlara nadiren
rastlanr; bir eyin fazla olmas onun deerini drr. nsanlar arasnda, gerek cceler bile devmi
gibi kabul grebilir. Bazlar kitaplarn deerini, sanki beyni deil de kas gcn snamak zere
yazlmlar gibi, onlarn kalnlna gre ler. erik tek bana vasat olmaktan teye geemez;
evrensel dehalarn talihsizlii her yerde kendilerini evlerinde gibi hissetmeye kalkmalardr, bu
yzden her yerde dlanrlar. stikrar ise kiiye saygnlk kazandrarak, grkemli konularda insan
kahraman mertebesine ykseltebilir.
XXVIII Hibir Konuda Sradanlamayn.
zellikle de beeniler konusunda. Ey yceler ve bilgeler, eer eylemleriniz ayak takmn, halk
memnun ediyorsa rahatsz olma zamannz gelmitir! Popler beeninin fazlal, bilgeleri kesinlikle
honut etmez. Baz poplerlik bukalemunlar vardr ki, ayaktakmnda estirdikleri rzgrdan
holandklar iin ilahlarn beenisine ulaamazlar. kinci olarak da, zekda ve anlayta sradanlktan
kann. Cehalet merakn tesine geemez; halkn merak size haz vermesin. Halk ucubelere lgnca
ilgi duyarken, bilgelik iin hilesini zmenin peindedir.

XXIX Drst Insan

dorulua azimle, sebatla tutunur, sadk kalr; ne halkn cokusu ne de bir tirann zulm onu
doruluk snrlar dna karabilir. Ama kim adaletin Anka Kuu olacak ki? Kim her eye ramen,
iinde yanp yok olduu alevlerden tekrar doacak? Drstln ok az taraftar vardr. ou insan
ondan, sadece bakalar sz konusu olduunda vgyle sz eder. Dierleri bir tehlikeyle karlaana
kadar drstle bal kalr, bir tehlike durumunda ise sahtekarlar annda onu inkr etme,
politikaclar ise onun zerini rtme yoluna saparlar. nk drstlk arkadala, ynetime, hatta
kendi menfaatine kar bile mcadele edebilir. Bu durum terk edilmilie sebebiyet verir. O zaman
kurnaz insan alklanacak bir ayrm yapar; kendi stlerinin yoluna kmaz ve devletin adaletine
direnmez. z sz bir olanlar ve vefallar ise gerein stnn rtlmesini bir tr ihanet olarak
alglar, bilgelie deil sebata nem verirler. Byleleri her zaman dorunun yannda bulunur; bir
gruptan koparlarsa bunu dnek olduklar iin deil, dierleri dorudan uzaklat iin yaparlar.
XXX Kt hretli Ilerden Uzak Durun,
size saygnlktan ziyade kt n kazandran geici heveslerden daha da uzak durun. Saduyulu
insann uzak durmas gereken ok sayda ilgi ekici konu vardr. Bilge kiilerin kalbine hitap eden,
ama yine de reddedecekleri pek ok garip zevk vardr. Onlar tekilliklerini severek yaarlar. Bazen bu
durum onlarn saygnlkla deil, alay konusu olarak tannmalarna neden olur. htiyatl insan,
bilgeliini iinden bile ayr tutar, takipilerini gln duruma dren konulardan uzak durur. Bu
meseleleri tek tek belirtmek, sralamak gerekmez; toplumun genel kmsemesi onlar yeterince
ortaya koymutur.
XXXI ansly Sein, ansszdan Uzak Durun.
Kt ans genellikle budalaca davranlarn ceremesidir ve ondan daha bulac bir hastalk yoktur.
Kapnz kk bir ktle aralarsanz, onun hemen ardndan daha bykleri de ieri girecektir.
Kt oyununda en byk hner hangi kart ne zaman skartaya kartacanz bilmektir; nk u an
elinizdeki en kk kozlar, geen eldeki astan daha deerlidir. Kuku duyduunuz zaman, bilge ve
saduyulu kiilerin tavrlarn benimseyin; onlar oyunu er ge kazanr.
XXXII Hayrsever Olarak Tannn.
Hayrsever olmak stn ve kudretli kimselerin balca gurur kaynadr; krallara evrensel itibar
kazandran bir imtiyazdr. Baka insanlardan daha fazla iyilik yapmak, yneticilerin nemli bir
avantajdr. Dosta davranan arkada kazanr. Dier yandan, baz insanlar da zellikle hayrsever
olmama nne sahiptir; hayrl bir davranta bulunmak zor olduu iin deil, yaradllar kt
olduu iin. Onlar tanrsal zarafete aykr davranlar sergilemektedir.
XXXIII Geri ekilmeyi Bilin.
nsann hayattaki byk derslerinden biri kendini frenlemeyi bilmesi, daha da nemlisi ise kendini
baz ilerden ve insanlardan yoksun brakmay renmesidir. Deerli zamanmz yiyip bitiren
nemsiz uralar vardr. Sizi ilgilendirmeyen, stnze vazife olmayan ilerle megul olmak, bo
durmaktan daha yanltr. zenli bir insan bakalarnn ilerine mdahale etmemeli, dierlerinin de

kendi iine karmalarn engellemelidir. nsan nce kendi iiyle ilgilenmek zorundadr, herkese
yararl olmak zorunda deildir. Arkadalar iin de ayn kural geerlidir. Arkadanzn verdiklerini
ktye kullanmamal veya verebileceklerinden fazlasn istememelisiniz. zellikle kiisel ilikilerde,
her eyin fazlas zarardr. Bilgece ve ll bir yaklam, herkesin iyi niyetini ve itibarn en iyi
biimde korur, bylece dostluun nimetleri de zamanla ypranmaz. Bylece hem en iyiyi seebilecek
deha ve zgrle sahip olur, hem de beeninin yazl olmayan kurallarna asla ters dmezsiniz.
XXXIV En Gl Yannz Bilin.
Bu size doutan bahedilen en nemli yetenektir; onu gelitirirseniz gerisi gelecektir. Gl yann
bilen kiinin mkemmellie ulamas kanlmazdr. Hangi niteliinizin stn olduunu fark edin ve
bu konuda sorumluluk stlenin. Bazlar muhakemede iyidir, bazlar ise cesarette. ou insan
doutan gelen yeteneklerine kar hain davranr, bu yzden de hibir konuda stnlk kazanamaz.
Zaman bizi abartlan tutkularmzdan arndrdnda ise ok ge kaldmz fark ederiz.
XXXV Konular Iyi, nemli Konular Daha da Iyi Dnn.
Tm aptallar dnme yoksunluu yznden ac eker. Olup bitenin yarsn bile kavrayamadklar
ve kendi kazan veya kayplarn bile fark etmediklerinden, bu konularda aba da gsteremezler.
Bazlar nemsiz konular abartr, dierleri ise nemli konular aza indirger, durumu her zaman yanl
deerlendirirler. Birou saduyusunu yitirmez, nk zaten byle bir eye sahip deillerdir. Byk
ilgiyle izlenecek derecede nemli ve zihnin derinlerinde tutulmas gereken konular vardr. Bilge insan
her eyi, zellikle de grndnden daha farkl olan konular en derin biimde dnr. Bu yzden
de kavray alglarnn eriebildii kadar derine uzanr.
XXXVI Eyleme Gemeden veya Geri ekilmeden nce ansnz Iyice lp Biin.
Bunu yapmanz mizacnz fark etmenizden daha nemlidir. Krk yanda salk iin Hipokrata [4]
bavuran bir adam aptalsa, ayn yata bilgelik iin Senecaya[5] bavuran da aptaldr. ansnzn
dnmesini beklerken bile ona nasl rehberlik edebileceinizi dnmek hnerli insanlarn erdemidir.
Doru an hakkyla deerlendirmek istiyorsanz, o ann gelmesini beklerken bile ona ynelik bir
eyler yapmalsnz. nk talihin dnemleri ve frsatlar her zaman dzensizce kapnz alar. Talih
yznze gldnde onun zerine cesaretle atln, nk o cesurlar ve kadn olduu iin de,
genleri sever. Ama eer talihsizseniz bir keye ekilmeyi bilin ki, zerinizdeki talihsizlik iki katna
kmasn.
XXXVII Daarcnzda Ineleyici Szler Biriktirin ve Bunlar Nasl Kullanacanz Bilin.
nsan etkileiminde ince zarafetin en stn noktas budur. Bu tr ineleyici szler genellikle
insanlarn ruh hallerini snamak iin ortaya atlr ve insan bunlar araclyla birinin kalbinin en derin
noktalarn kefedebilir. Dier ineleyici szler ise ktlk, kstahlk veya ekememezlik ya da
ihtirasla zehirlenmitir. Bunlar beeniyi ve itibar annda zedeleyen sert klardr. Byle bir szn
gazabna urayan ou kii, genellikle astlaryla veya stleriyle eritii en yakn samimiyet
noktasndan aa yuvarlanr ve aralarndaki iliki de genel ima ve zel kt niyet komplosu
tarafndan sarslarak, azmsanmayacak bir felaketin darbesini alr. te yandan, baz ineleyici szler
de iyi ynde etki ederek insann hretini onaylar ve destekler. Ancak bu tr szlerin sahibi ne kadar

hnerliyse, hedef ald kiinin de o kadar dikkatli ve ileriyi grebilir olmas gerekir. nk
ktln bilgisi bir savunma arac olarak ilev grr ve nceden sezilen bir at hedefini
skalamaya mahkumdur.
XXXVIII Kazanrken Brakmay Bilin.
Btn iyi oyuncular bunu yapar. yi bir geri ekilme, cesur bir saldr kadar baarldr. Yeteri
kadar veya gereinden fazla olduklarnda, kahramanlklarnz gizleyin. ok uzun sreli ans her
zaman phe eker, deiken ans daha fazla gven uyandrr. ine kekremsi tatlar karnca,
baarlar daha lezzetli bir hal alr. ans ne kadar yksek olursa, kayp dme riski de o kadar artar ve
bir dtnz m her ey tepetaklak olur. ans bazen insana ok iyi davransa da, bu ksa srer. Talih
bir insan uzun sre omzunda tarsa daha abuk yorulur.
XXXIX Bir eylerin Olgunlatn Fark Edin ve Onlarn Keyfini karn.
Doann tm eserleri ancak geliebilecekleri kadar olgunlar, sonra da bozulurlar. Pek az sanat
eseri artk ilerleyemeyecei bir noktaya kadar geliir. Her eyin keyfini en olgun zamannda
karmak, gelikin bir zevkin zel ayrcaldr. Bu herkesin yapabilecei ya da nasl yaplacan
bildii bir ey deildir. Zihnin meyvelerinin bile bir olgunlama noktas vardr. Fakat onu
deerlendirip kullanabilmek iin, ncelikle farkna varmak gerekir.
XL Insanlarn Iyi Niyeti.
Evrensel bir hayranlk elde etmek, bunun da tesinde, evrensel sevgi kazanmak iin gereklidir. Baz
eyler doal yaradln yan sra, uygulamaya da baldr. Birincisi temeli atarken, ikincisi de bu
temel zerine yapy ina eder. yle olduu varsaylsa da, yce yeteneklere sahip olmak yeterli
deildir. yi bir gr edindikten sonra, iyi niyeti kazanmak kolay olacaktr. Dostane eylemler dostane
hisler retir. Olumlu ie drt elle sarlmak, iyi szler sarf edip iyi eylemlerde bulunmak ve sevilmek
iin sevmek gerekir. Nezaket byk kiiliklerin politik hilesidir. nce eyleme, sonra kaleme el atn.
Kelimeler klc takip eder ve yazarlar arasnda ebedi bir iyi niyet hkm srmeye balar.
XLI Asla Abartmayn.
Dorularla elimemek ya da insanlarn idrak gcnz hakknda olumsuz fikirlere kaplmalarn
engellemek iin, byk harflerle konumamaya zen gstermek gerekir. Abart, insann bilgisinin
veya zevkinin sln gsteren bir muhakeme savurganldr. vg merak uyandrr ve arzuya yol
aar. Ancak, sonradan ortaya kan deer, bata konulan fiyata denk olmazsa (ki genelde byle olur),
beklenti bu aldatmaya bakaldrp hem tavsiye edilen eyin, hem de onu tavsiye eden insann deerini
drerek intikamn alr. Saduyulu adam ie daha tedbirli girierek, sonradan yanlmaktansa ii
batan sk tutar. Olaanst eyler nadirdir, bu yzden sradan deerlendirmelerle yetinmeyi bilin.
Abartmak da bir yalan syleme yntemidir. Onun yznden ince zevkinize ve daha da nemlisi,
saduyunuza kar beslenen gveni yitirirsiniz.
XLII Doal Liderlik
dzenbazlk sanatna bavurmak yerine, doutan gelen bir ynetme gcyle yaamak stnln

gizli gcdr. Herkes doutan gelen otoritenin gizli gcn kabul ederek, sebebini bilmeden buna
boyun eer. Bu tr hkmdar ruhlar doutan kral ve yaradltan aslandr. Onlar etrafa yaydklar
itibar araclyla dier insanlarn kalplerine ve zihinlerine hkmederler. Dier nitelikleri de buna
imkn verirse, bu tr adamlar devletin temel itici gleri olmak iin domutur. Tek bir mimikle,
dierlerinin uzun nutuklarndan daha fazla ey ifade ederler.
XLIII Aznlk Gibi Dnn, ounluk Gibi Konuun.
Akntya kar yzerek hatalardan uzaklamak imknsz, tehlikeye dmek kolaydr. Sadece
Sokrates gibi biri bunun sorumluluunu alabilir. Dierlerinin fikirlerinden ayr dmek bir hakaret
olarak kabul edilir, nk bu onlar knamak anlamna gelir. Sulanan ey ve bunu ven kiiye de
bal olarak, duyulan tiksinti ikiye katlanr. Geree sadk kalmak pek az kiiye zg, hata yapmak ise
hem yaygn hem de halka zgdr. Bilge insanlar krslerde syledikleriyle tannmaz, nk orada
kendi sesleriyle konumamaktadrlar; kendi isel dnceleri o anda dediklerini inkar etse de, yaygn
ve hatal kalabaln fikrine ayak uydurmaktadrlar. Saduyu sahibi insanlar atmaya dmez,
kendileriyle atmaya dlmesine de anak tutmazlar. Dnce zgrdr, ona kar g
kullanlamaz ve kullanlmamaldr. Bu nedenle akll insanlar sessizlie gmlrler. Bunun dna
ksalar da glgeler ardnda konuur ve bunu ok az sayda ve uygun insanlarn nnde
gerekletirirler.
XLIV Byk Zihinlerle Duygudalk Kurun.
Kahramanlarla ayn fikirde olmak kahramanca bir davrantr. Gizemi ve kullanll asndan,
bu doann bir mucizesidir. Kalplerin ve zihinlerin doal bir yaknl vardr. Bu yaknln etkileri
yle byktr ki, banal cehalet ondan adeta bir byclk kokusu alr. Kazanlan itibar iyi niyet
takip eder, bu da zaman zaman efkate dnr. Bu nitelik insanlar kelimeler olmakszn ikna eder ve
onlar kazanmaya gereksinim duymadan ele geirir. Bu duygudalk kimi zaman aktif, kimi zaman
pasiftir, ama her iki durumda da mutluluk verici, buna bal olarak da ycedir. Bu ltfu tanmak, ayrt
etmek ve ondan yararlanmak byk bir beceridir. Doann bu nimetinden yoksun olan hibir enerji
yeterli olamaz.
XLV Kurnazlktan Yararlann, Ama Onu Ktye Kullanmayn.
nsann bundan zevk almamas, hele de asla vnmemesi gerekir. Yapay olan her ey gibi, en ok
nefret uyandran kurnazlk da gizlenmelidir. Dalavere ok gzdedir, bu yzden herkes iki kat tedbirli
olmaldr. Ama bu tedbirler ak edilmemelidir, nk bu daha fazla gvensizlie yol aar, daha fazla
can skar, intikam duygusu uyandrr ve hayal bile edemeyeceiniz kadar byk ktlkler dourur.
Bir ie tedbirli girimek, eylemde en byk avantajdr ve bilgeliin bundan daha byk bir kant
olamaz. Herhangi bir iteki en byk hner, onun ne kadar ustalkla uygulandna baldr.
XLVI Antipatilerinizin Efendisi Olun.
Herhangi biriyle ilgili bir ey renmeden nce, genelde onun holanmadmz ynlerini reniriz.
Kimi zaman doutan gelen, ama yine de baya olan bu honutsuzluk sekin kiilere kar da kendini
gsterir. Saduyu sonunda bu duyguya stn gelir, nk kendimizden daha iyilere kar duyduumuz
honutsuzluk kadar kk drc bir ey yoktur. Byk adamlara sempati duymak bizi de

asilletirirken, onlardan nefret etmek deerimizi drr.

XLVII Namus Meselelerinden Kann.
Namus meselelerinden kanmak saduyunun temel hedeflerinden biridir. Byk yetenekleri olan
insanlarda, u noktalar birbirinden ayr tutulur. Bylece bunlar arasna uzun mesafeler koyan bu
byk adamlar, her zaman basiretlerinin ortasnda dururlar. Bu sayede u noktalarndan kanacak
zaman bulabilirler. Namus meselelerinden kanmak, bu meseleler iin zm retmekten daha
kolaydr. Bunlar bizim muhakeme gcmz test ederler; onlardan kanmak onlarla baa kmaya
uramaktan daha salkl olacaktr. Bir namus meselesi bir dierinin nn aar ve sonunda bir
namussuzluk meselesine dnebilir. Doas gerei ya da milliyetinin etkisiyle bu ekilde davranan
ve bu tr zorunluluklarn penesine kolaylkla debilecek adamlar vardr. Fakat mantk nda
ilerleyen insanlar iin bu tr meseleler uzun bir dnme sreci gerektirir. Namus meselelerine hi
bulamamak, genelde bulap da baarl olmaktan daha byk bir cesaret gerektirir. Bu duruma hazr
olan bir aptal karsnda, insan kendisini ikinci aptal olmaktan koruyabilmelidir.
XLVIII Titiz Olun.
Bunun miktar kiiye baldr. sel meselelerde de en azndan dsal meseleler kadar titiz
davranlmaldr. Baz insanlarn karakterleri tamamen aldatcdr. Kulbe odalarna alan saray
koridorlar gibidirler. Onlar sizin cannz sksa da, ilk selamlamadan sonra hemen konumaya
balayveren bu tr insanlar yznden cannz skmanza gerek yoktur. Onlar Sicilya dikenleri gibi,
duyduklar ilk iltifatla annda yaylmaya balar, fakat sessizlik ksa zamanda baarya ulaacaktr.
nk ardnda dnce alayan olmayan kelimelerin ak ksa sre sonra kesilir. Bakalar bu tip
insanlardan etkilenebilir, nk onlar da yzeysel bir bak asna sahiptir. Fakat onlarn iine bakan
ve kmseme dnda bir duygu uyandrabilecek herhangi bir malzeme bulamayan saduyulu insanlar
byle kiilerden etkilenmez.
XLIX Gzlem ve Muhakeme...
Bu zellikleri tayan insan her eyi ynetir, onu ise hibir ey ynetemez. En gizli derinlikleri
annda ortaya koyar. nsanlarn d grnlerinden karakter tahlili yapabilir. Bir insan grr grmez
onu anlayp, en gizli zellikleri hakknda yargda bulunabilir. Birka gzlem yardmyla, insan
doasnn en mahrem ynlerini zmleyebilir. O her eyi youn gzlem, derin igr ve mantkl bir
karmla kefeder, fark eder, kavrar ve anlar.
L Asla zsaygnz Kaybetmeyin,
ya da kendinize fazla aina olmayn. Drstlnzn gerek standardnn kendi saduyunuz
olmasna izin verin. Dtan gelen onaylamalardan ziyade kendi z deerlendirmelerinizin
salamlna gvenin. Dsal otoriteye kar beslediiniz korku yznden deil, kendi z saygnz
iin, saygdan daha nemsiz olan her eyi bir kenara brakn. Buna dikkat ederseniz, Senecann
hayali eitmenliine ihtiyacnz kalmayacaktr.
LI Nasl Iyi Seim Yapacanz Bilin.

Yaamn ou buna baldr. Burada hem salam beeniye, hem de doru muhakemeye ihtiya
vardr; nk ne zeka ne de alma tek bana yeterli deildir. Tercih edilen biri olmak iin seim
yapmalsnz ve bunun iin de iki ey gereklidir: ncelikle seim yapabilmek, ardndan da en iyisini
seebilmek. retken, incelikli bir zekaya sahip, keskin yarglar olan, iyi eitimli ve iyi gzlem
yapabilen, ama yine de seim yapma zaman geldiinde uvallayan birok insan vardr. Onlar sanki
yanl semek iin uramlar gibi, her seferinde en kt seenee ynelirler. Bu nedenle, iyi seim
yapmay bilmek tanrnn en byk ltuflardan biridir.
LII Asla Iskartaya karlmayn.
Saduyunun bu nemli hedefinden asla utanlmamaldr. Bu, gerek insanln, asil bir kalbin
gstergesidir; nk asalet kolayca skartaya karlamaz. Tutkular ruhun kaprisleridir ve onlarn
glenmesi saduyuyu zayflatr. Hele bir de azdan darya taarlarsa, hret de tehlikeye
girecektir. Bu nedenle, her insan yle ya da byle kendisinin efendisi olmaldr ki, en ansl veya en
talihsiz artlar altnda bile, hibir ey ona soukkanlln kaybettirerek hretine glge drmesin,
stnln gstermesine imkn salasn.
LIII alkan ve Zeki Olun.
Gayret, zeknn yava yava dnp bulduunu acilen gerekletirir. Tela aptallarn
baarszldr; nk onlar can alc noktay bilmezler ve ie hazrlksz giriirler. Dier yandan,
aklllar da harekete gemeyi fazla erteledikleri iin baarszla urarlar; ngr dnp tanmay
gerektirir ve geciken eylem genellikle hzl alnan kararlar boa karr. Srat iyi ansn annesidir.
Yarna i brakmayan kii, her zaman daha fazla yol kat eder. Festina lente[6] krallara yakr bir
ilkedir.
LIV Di Gstermeyi Bilin.
Bir tavan bile l bir aslann yelesini yolabilir. Cesaretin akas olmaz. lk gelene izin verirseniz,
ikincisine de teslim olmak zorunda kalrsnz ve bu durum byle srp gider. Hakknz en sonunda
korumak, banda korumu olmanzdan daha pahalya mal olacaktr. Yrekteki cesaret fiziksel
cesaretin tesine geer. Cesaret, gerekli anlarda kullanmak zere knnda hazr bekletilen bir kl
gibi olmaldr. O sizin kalkannzdr. Yrekteki korkaklk fiziksel korkaklktan daha alaltcdr.
Birok insan sekin nitelikleri olmasna karn, cesur bir yrekleri olmad iin tatsz tuzsuz hayatlar
yaayp, sonunda da miskinliklerini belgeleyen mezar talarna sahip olmutur. Bilge doa, baln
tatlln ve inenin keskinliini, arnn bedeninde birletirmitir.
LV Bekleyin.
Beklemek, acele ve ihtirastan arnm, sabrla bezenmi, asil bir kalbin gstergesidir. Eer
bakalarnn efendisi olmak istiyorsanz, nce kendinizin efendisi olun. Frsatn merkezine ulamadan
nce felein emberinden gemek zorundasnz. Akll bir n hazrlk hedeflerinizi ve aralarnz
olgunlatrr. Zamann koltuk denei, Herkln sihirli deneinden daha etkilidir. Tanr da insan
sopayla deil zamanla terbiye eder. Zaman ve ben, herhangi iki eye kar koyabiliriz diyen kii
byk bir laf etmitir. Talih de beklemeyi bileni byk dlle karlayacaktr.

LVI Soukkanl Olun.

Soukkanllk ruhun kaygsz dakikliinin rndr. Bu canllk ve uyanklk sayesinde, hibir
tehlike ve talihsizlik korkusu insan ele geiremez. ou kii sadece sonunda duvara toslayacan
dnr; dierleri ise hibir plan yapmadan amalarna ularlar. En iyi performanslarn acil
durumda sergileyen kiiler elikili karakter zelliklerine sahiptir. Onlar rastgele yaptklar her ite
baarl olan, ancak zerinde dndkleri konularda baarszla urayan canavarlara benzer. Bir
ey onlarn bana ya hemen gelir ya da asla gelmez. Hz takdir kazanr, nk kayda deer bir
kapasitenin, muhakeme ustalnn ve saduyulu eylemlerin kantdr.
LVII Yava ve Emin Admlarla Ilerleyin.
Ge olsun da g olmasn. Sratle yaplan sratle de yklabilir. Sonsuza dek yaamak sonsuz bir
hazrlk evresi gerektirir. Sadece mkemmellik ie yarar, sadece baarlar ayakta kalr. Derin bir
zek lmszln tek temelidir. Deeri yksek olann fiyat da yksektir. En deerli madenler en
ar olanlardr.
LVIII Etrafnzdakilere Ayak Uydurun.
Yeteneinizi herkesin nnde sergilemenize gerek yok. Gereinden fazla g harcamayn. Fazladan
g ya da bilgi harcanmasna izin vermeyin. Becerikli bir ahinci, sadece o anki srek avna yetecek
kadar ku uurur. Eer bugn fazla gsteri yaparsanz, yarna sergilenecek hibir ey kalmaz. Bir
kede, her zaman herkesin gzn kamatrabilecek bir yeniliiniz olsun. Her gn yeni bir eyler
sunmak beklentileri canl tutar ve kapasitenin snrlarn gizlemeye yardmc olur.
LIX Son Noktay Iyi Koyun.
Eer talihin evine zevk kapsndan girerseniz, hzn kapsndan kmanz gerekir. Bunun tam tersi
de geerlidir. Bu nedenle sonunuzu dnmek zorundasnz. Gsterili bir giritense, zarif bir k
daha fazla nemsemelisiniz. ok baarl bir girie ramen, trajik bir sonla karlamak ansszlarn
alameti farikas gibidir. nemli olan neredeyse herkese bahedilen- giriteki baya alklar deil,
kta edinilen genel izlenimdir. Hayatta pek az kiinin yeniden sahneye arlma ansn hak ettiine
inanlr. Talih pek az kiiyi kapya kadar uurlar, yeni geleni her zaman scak karlasa da, ayrlan
ziyaretiye genelde souk davranr.
LX Salam Muhakeme.
Bazlar doutan aklldr ve almalarna bu doal avantajla giriirler, ellerinde zaten nemli bir
kazanmlar vardr. Ya ve tecrbeyle birlikte mantklar da olgunlar ve bylece salam bir
muhakeme gcne sahip olurlar. Saduyuyu zedeledikleri gerekesiyle, deiken olan her eyden
nefret ederler. zellikle de netliin ok nemli olduu devlet meselelerinde, sz konusu meselelerin
nemi nedeniyle byle bir tutum sergilerler. Bu adamlar, klavuzlar ya da src koltuunda oturan
adamlar olarak devlet ynetimi zerinde sz sahibi olmay hak ederler.
LXI Mkemmel Olan Glgede Brakmak,

mkemmeller arasnda pek ender rastlanan bir niteliktir. z zaten sekin olmayan birinden byk
bir adam karamazsnz. Sradan insanlar asla takdir kazanmazlar. Baz sekin makamlarda stnlk
kazanmak, insan grgsz ayak takmndan ayrr ve sekinler arasna sokar. Kk bir makamda
sekinlik kazanabilmek, kkler arasnda byk olabilmektedir: Bu da daha fazla rahatlk, ama daha
az baar anlamna gelir. Byk meselelerde stn baar kazanmak ise asil niteliklere sahip olmay
gerektirir, heyecan ve hayranlk uyandrarak, kiiye iyi niyetle yaklalmasn salar.
LXII Iyi Yardmclar Kullann.
Bazlarnn zekas, kullandklar yardmclarn bayalyla zedelenerek anlalmaz bir hal alr. Bu
tehlikeli bir tatmin yntemidir ve lmcl bir cezay beraberinde getirir. Bir rahibin stnl
tanrsnn bykln asla glgede brakmaz. Btn kahramanlklarn an ve thmeti temel
yaratcya geri dner. hret sadece en iyilerle i yapar. O, bunun yardmclar iyidir, unun
yardmclar ktdr deil, bu iyi bir ustayd, u kt bir ustayd, der. hretinizin lmszl
konusunda onlara gvenmek zorunda olduunuz iin, yardmclarnz dikkatle sein ve snayn.
LXIII Bir eyin Ilk rnei Olmak stnlktr,
ayn zamanda sekin de olunabiliyorsa, bu iki kat iyidir. Oyuncularn ikisinin de eit olduu
durumlarda ilk hamleyi yapan byk bir avantaj kazanr. Eer herhangi bir konuda ilk olabilselerdi,
insanlarn birou gerek bir Anka Kuuna dnp, yok olduka kendi kllerinden yeniden
doabilirlerdi. Bir konuda ilk olmay baaranlar hretin miraslardrlar; dierleri ise, sadece evin
kk olunun payna deni elde edebilir. Onlar ne yaparlarsa yapsn, bir papaandan daha stn
olduklarn dnyaya kabul ettiremezler. Dhilerin becerilerinden faydalanarak stnle ulaan yeni
yollar bulabilir, fakat btn bu yol boyunca saduyu da onlara elik edecektir. Giriimlerinin
zgnl, bilgelerin ismini kahramanlarn eref listesine yazdrr. Baz insanlar da kk ve
nemsiz konularda birinci olmay, daha byk atlmlarda ikinci olmaya tercih ederler.
LXIV Endieden Kann.
Bu tr bir saduyu kendi dln kendisi getirir. Birok eyden kanmanz salayabilecei iin;
rahatln, dolaysyla da mutluluun yardmcsdr. Bir eye yardm dokunmad srece, kt haber
vermekten ve size kt haber verilmesinden kann. Baz insanlarn kulaklar yacla kar
besledikleri zaaflar yznden tkanmtr; dierlerinin zihni ise tatsz skandallarla doludur. Bazlar
Mitridatn[7] zehirlenmeden yaayamad gibi, bir can sknts olmakszn yaayamazlar. Her ne
kadar yaknnz ve sevdiiniz de olsa, bir bakasn geici olarak elendirebilmek iin kendinize
mr boyu srecek bir ac vermeniz olacak ey deildir. Dier yandan, sizi skntlardan
uzaklatrabilecek kiileri mutlu etmek iin elinize geen frsatlar karmak da anlamszdr. Eer bir
bakasna iyilikte bulunmak, kendinize ktlk etmeniz anlamna geliyorsa, sizin daha sonra bou
bouna ac ekmenizdense, o kiinin imdi ac ekmesi daha iyidir.
LXV Ykseltilmi Zevk.
Zevki de zek gibi eitebilirsiniz. Eksiksiz bilgi arzu uyandrr ve hayattan aldmz keyfi arttrr.
Asil bir ruhu, yksek beenilere sahip olmasndan tanyabilirsiniz; byk bir dehay tatmin eden ey
de byk olmaldr. Byk lokmalar byk azlara, yce eyler yce ruhlara gredir. Onlarn

muhakemesi nnde en cesurlar bile rperir, en mkemmel kiiler bile gvenlerini kaybeder. Hayati
nemi olan eyler ok azdr, bu yzden ok az ey beeniyi hak eder. Zevkler ilikiler araclyla
aa vurulabilir; iyi ans ancak en yce zevke yarar. Fakat hibir eyden tatmin olmama hatasna
da dmeyin. Bu, budalaln en st snrdr ve eer Don Kiota esinlenmekten deil de,
yapmacklktan kaynaklanyorsa, daha da iren bir tutumdur. Baz insanlar fantastik hayal glerini
doyurabilmek iin, Tanrdan baka bir dnya ve baka fikirler yaratmasn isteyecek kadar ileri
gidebilirler.
LXVI Her eyin Sonunun Iyi Bittiini Grn.
Bazlar oyunu kazanmaktan ziyade mcadele etmeye daha fazla nem verir. Fakat insanlara gre,
sondaki baarszln itibarszl nceden gsterilen tm abalar da silip sprmektedir. Zafer
kazanann aklamalara ihtiyac yoktur. Dnya gsterilen abalar umursamaz, sadece baarp
baaramadnzla ilgilenir. Eer sonuta baarya ularsanz hibir ey kaybetmezsiniz. Arada
yaptklarnz tatmin edici olmasa da, iyi bir son her eyin gzel grnmesini salar. Yani, eer
baarya ulamak iin baka are yoksa dzgn yaama sanatnn kurallarn biraz arptmak da bu
sanatn bir parasdr.
LXVII Gze arpan Meslekleri Tercih Edin.
Birok ey dier insanlarn memnuniyetine baldr. Esinti iekler iin neyse, itibar da stnlk
iin odur; yaamn nefesidir. Evrensel itibar gren birtakm meslekler vardr. Dier baz meslekler
daha nemli olmalarna karn, neredeyse hibir itibarlar yoktur. ncekiler bakalarnn nnde
yapldklarnda tm evrensel itibar kazanr, dierleri ise daha ender ve daha deerli olmalarna
ramen, karanlkta kalr ve anlalmaz, hrmet grseler de alklanmazlar. Prensler arasnda fatihler
en nl olanlardr. Bu nedenle Aragon krallar da savalar, fatihler ve byk adamlar olarak
saygnlk kazanmlardr. Kabiliyetli bir adam btn insanlarn bildii ve yararland, gze arpan
meslekleri tercih eder ve bylece, evrensel kabul araclyla lmszle kavuur.
LXVIII Hafzayla Yardm Etmektense Zek ile Yardm Etmek Daha Iyidir.
Birincisini gerekletirmek iin sadece hatrlamaya, ikincisi iin de dnmeye ihtiya vardr.
Birok insan frsatlar es geer. Bu tr durumlarda bir arkadan tavsiyesi onlarn avantajlar
grmesini kolaylatrabilir. Yaplmas gerekenin ne olduu konusunda tam zamannda teklif
sunabilmek, akln en byk ltuflarndan biridir; nk bu, genellikle karlalmayan bir durumdur.
Eer bu yetenee sahipseniz, zeknzn n paylan, sahip deilseniz bakalarndan yardm
isteyin. Paylam ihtiyatla, yardm isteinizi endieyle dile getirin. Sadece ima edin; bu incelii
gstermeniz, ilgisini uyandrdnz kiinin karlar sz konusu olduunda zellikle gereklidir. lk
admda sadece bir tadmlk vermelisiniz. Sonrasnda, bu miktar yeterli olmadnda daha fazlaya
doru ilerlersiniz. Eer o hayr demeyi dnyorsa, siz evetin peinde komaya devam edin.
Birok ey sadece istenmedii iin elde edilemediinden dolay, kvrak zek burada yatmaktadr.
LXIX Her Basit Drtye Yol Vermeyin.
Dierlerinin izlenimlerinin kendisini etkilemesine asla izin vermeyen kii byk bir insandr.
Kiinin kendi hakknda dnmesi erdem yolunda atlm bir admdr; insann mizacn bilerek onu

hesaba katmas, hatta doa ve sanat arasndaki orta yolu bulabilmek iin u noktalara gidebilmesi...
Kendini tanmak bireysel geliimin balangcdr. Her zaman unun ya da bunun etkisi altnda kalan,
hatta bu eilimlerini kendi dnceleri zanneden, korkun mizal kiiler olagelmitir. Bu uyumsuzluk
iinde iki paraya blnp, tutarsz ykmllkler altna girerler. Bu tr arlklar sadece iradenin
salamln paralamakla kalmaz; tm muhakeme gcnn kaybolarak, arzu ve bilginin zt ynlere
srklenmesine yol aar.
LXX Nasl Reddedeceinizi Bilin.
nsan her eye ya da herkese boyun ememelidir. Bundan tr, reddetmeyi renmek, nasl boyun
eeceini bilmek kadar nemlidir. Bu durum, zellikle de belli bir mevkiye ulam insanlar iin
geerlidir. Btn mesele bunun nasl yaplacadr. Yaldzl bir hayr kuru bir evetten daha
tatminkr olduu iin, baz insanlarn verdii hayr yantnn dierlerinin evetinden daha deerli
olduu dnlr. Her zaman hayr demeye hazr baz insanlar vardr, bu yzden her eyin tadn
karrlar. Hayr onlar iin her eyden nce gelir ve sonunda bundan vazgetiklerinde, tatsz bir
balang yaptklar iin, bu durumun onlara hayr dokunmaz. Sizin reddediinizin aikr olmasna
gerek yoktur. Hayal krklnn yavaa kmesine izin verin. Reddediiniz son kararnz da olmasn.
Bu karnzdakinin size duyduu ball yok edebilir. Bir para umudu canl tutmaya zen gsterin.
Nezaketiniz durumunuzu telafi etsin ve gzel szler vaatlerin yerini doldursun. Evet ve hayr
kolaylkla sylenir, ama siz iyice dnp yle karar verin.
LXXI Kararsz Olmayn.
Mizacnzdan ya da gsteri sebebiyle de olsa, hareketleriniz anormal olmasn. Muktedir bir
adamn en iyi nitelikleri her zaman sabittir. O, gvenilirlii nedeniyle beeni toplar. Eer
deiecekse de bunu iyi bir sebeple ya da itibar kazanmak iin yapar. Ynetim konularnda deiim
nefret uyandrr. Her gn baka birine dnen kiiler vardr. Onlarn zeklar, bununla birlikte
iradeleri ve anslar da deiir. Dn beyaz olan, onlar iin bugn siyahtr; bugnn hayr ise
dnn evetidir. Onlar her zaman kendi karlar iin yalan syleyerek, bakalarnn gznde
itibarlarn yerle bir ederler.
LXXII Azimli Olun.
Tasarlarnz gerekletirmek konusundaki baarszlklar, onlar olutururken yaadnz
tutarszlktan daha az zarar verir. Akan su, nne set ekilen suya oranla daha az zararldr. Gaye
bakmndan yle zayf insanlar vardr ki, her zaman dierlerinin kendilerini ynlendirmesine ihtiya
duyarlar. Zihinleri bulank deildir, muhakemelerinde hibir sorun yoktur, ama eyleme gemek
konusunda yeterli kapasiteye sahip deillerdir. Zorluklar saptamak biraz, onlara zm bulmak daha
da fazla hner gerektirir. Bunun da tesinde, onlardan syrlmann bir yolunu bulmak iin yeterli
beceriye sahip olmak gerekir. Asla skntya girmeyen baz insanlar vardr. Onlar ak muhakeme
yetenekleri ve kararl kiilikleri sayesinde, her zaman yksek grevler stlenirler. Zekalar onlara
takozun ince yann nereye yerletireceklerini her zaman syler, bylece arabalar asla yolda kalmaz.
Onlar ksa srede her eye ularlar. Eylemin bir aamasn tamamlarken, bir sonraki iin oktan
hazrlanmlardr. Talihle kol kola ilerlerken, baarya ulaacaklarndan emin tutumlar sergilerler.
LXXIII Kaamaklardan Yararlann.

Akll insanlar zorluklardan byle syrlr. Zekice yaplm bir nkteden yola karak, en karmak
labirentlerden k yollarn bulurlar. Onlar en ciddi mnakaalardan haval bir tavrla hibir ey
sylemeyerek ya da sadece glmseyerek kurtulurlar. Byk liderlerin ou bu sanatta ustalamtr.
Birini reddetmek zorunda kaldnz zaman, konuyu deitirmek her zaman kibar bir yntemdir. Bazen
bir eyi anlamazdan gelmek, aslnda en yksek anlayn gstergesidir.
LXXIV Ulalmaz Olmayn.
En vahi hayvanlar en kalabalk yerlerde yaar. Ulalmaz olmak kendilerine gvenmeyen,
mevkileri tavrlarn belirleyen kiilerin hatasdr. Huysuzluk etmek insanlarn iyi niyetini kazanmann
bir yolu deildir. Bazen de bu ekingen canavarlardan birinin kstah davranmaktan gurur duyduunu
grrz. Onlara baml olan ve kendileriyle konumak zorunda kalan ansz kiiler de, bu insanlarn
yanna bir kaplanla savamaya hazrlanr gibi, sabr ve korkuyla donanm halde gelirler. Bu insanlar
mevkilerini elde etmek iin kendilerini herkese sevdirmek zorundadr, ama bir defa o konuma
ulatlar m, herkesi gcendirme pahasna kendilerine dokunulmazlk salama peine derler.
Onlarn herkes iin ulalabilir olmas mevkilerinin bir gereidir, fakat gururdan m yoksa
huysuzluktan mdr bilinmez, hi kimseye kar yle tavrlar sergilemezler. Bu tr insanlar yalnz
brakmak ve etkileim frsatlarn kstlayarak onlar gelime frsatndan yoksun brakmak, bu tipleri
cezalandrmann en uygar yoludur.
LXXV Kahramanca Bir Ideal Sein,
ama amacnz onu taklit etmek deil, amak olsun. Onur belgelerinde yaayan kahramanlk rnekleri
vardr. nsanlar mesleklerinin nceki pirlerini taklit etmek yerine, onlar yol gsterici olarak
benimsemelidir. Byk skender, Ail ld ve gmld iin deil, kendisi iin gzya dkt;
nk hreti henz dnyaya yaylmamt. Hibir ey kalbin hrslarn baka birinin hretinin ilan
edilmesi kadar kamlayamaz. Kskanl bileyen, zengin bir ruhun beslenmesini de salar.
LXXVI Her Zaman Espritel Olmayn.
Ciddi meselelere bilgelikle yaklamak, kuru nktedanlktan daha fazla takdir edilir. Espri yapmaya
her zaman hazr olan insanlar, ciddi eyler iin asla hazr olamazlar. nsanlarn hibir zaman
inanmadklar yalanclara benzerler. Yalanclarn her sylediinin yalan olmasnn beklendii gibi,
bunlarn her lafnn altnda da bir espri aranr. Ne zaman mantkl konuacaklarnn bilinmemesi, hi
mantkl olmamalaryla ayn anlama gelebilir. Srekli yaplan espri ksa zamanda tadn kaybeder.
Birok kii esprili olmann keyfini karr, fakat bunun bedelini mantkl olmann getirecei primi
kaybederek der. Espriye ok az vakit ayrlr, fakat ciddiyet geri kalan btn zaman alr.
LXXVII Herkesin Her eyi Olun.
Yani, ketum Proteus [8] gibi, limlerle lim, ermilerle ermi olun. Herkesin oyunu alabilmek
gerekten byk bir beceridir; nk bunu baaran kiilerin iyi niyetleri genelde kabul grr.
nsanlarn ruh hallerini fark edin ve herkese ayak uydurun; mesele ister neeli, ister ciddi olsun.
Deiiklikleri mmkn olduunca kurnazlkla yorumlayarak, onlarn gsterdikleri yolu izleyin. Bu,
bakalarna baml olan insanlar iin vazgeilmez bir beceridir. Fakat bu beceri byk bir zek
gerektirir. Onlar, yani bilgi bakmndan evrensel bir dehaya ve esprilerinde evrensel bir ustala

sahip olanlar, hibir zorluk yaamayacaktr.

LXVIII Sorumluluk Alma Sanat.
Aptallar kapdan ieri hzla dalar; nk budalalk her zaman kabak gibi ortadadr. Onlar her trl
nlemden azade klan ayn basitlik, uvallama halinde her trl utanmadan da mahrum eder. Fakat
saduyu, kapdan her zaman ihtiyatla girer. Onun ncleri tedbir ve dikkattir. Siz tehlikesiz bir
ekilde ilerleyesiniz diye, onlar nden girip ieriyi kolaan eder. leriye doru atlan her dncesiz
adm, ancak tedbir sayesinde tehlikeden arnm olacaktr. Ancak baz durumlarda ans da
yardmnza koabilir. phelendiiniz yerde tedbirli adm atn. Tedbirler mekan kollarken, bilgelik
daima dikkatle ileriye doru adm atar. Bugnlerde insan ilikilerinde beklenmeyen uurumlarla
karlamak mmkn olduu iin, her adm dikkatle atmak gerekir.
LXXIX Iyi Huylu Yaradl.
Eer lmllk sz konusuysa, bu bir kusur deil baardr. Neenin tohumlar her eyi tatlandrr. En
byk adamlar bile zaman zaman elenceye katlr ve bu da onlarn herkes tarafndan sevilmesini
salar. Fakat bu tr durumlarda her zaman asaletlerini korumal ve edep snrlarn amamaldrlar.
Dier insanlar her halkarda, kendilerini bir esprinin yardmyla zor durumdan kurtarrlar. Siz de ii
akaya vurmak zorunda kalabileceiniz durumlarla karlaabilirsiniz ama bunu samimiyetle yapmaya
zen gsterin. Bylece, btn kalplerde sevgi uyandran sknet dolu tavrlar sergilersiniz.
LXXX Bilgi Edinmeye zen Gsterin.
ou konuyla ilgili bilgi edinmekle yetinir, her eyi ahsen yaamayz. Dierlerine gvenerek
varlmz srdrrz. Kulak gerein avlu kaps, yalanlarn ise n kapsdr. Gerek genellikle
grlse de, nadiren duyulur. zellikle de uzaktan gelen bilgi, nadiren safln korur. Her zaman
yolda karlat kiilerin ruh hallerinin bir karmn da beraberinde tar. htiraslar her
dokunduklarnda gerei kendi renkleriyle donatr, bu bazen olumlu, bazen de olumsuz ynde
gerekleir. Gerek, insanlarn kiiliklerini her zaman ortaya serer. Bu nedenle, gerei onu
yceltenlerden dinlemeye zen gsterin. Sizi knayan kiilerin szlerine ise daha byk dikkatle
yaklan. Konuann niyetine dikkat edin. Onun kafasnda hangi fikirlerin olduunu nceden
bilmelisiniz. Szler zerine kafa yorup, onlarn sahte ya da abartl olup olmadna kendiniz karar
verin.
LXXXI Parltnz Yenileyin.
Bu, kllerinden yeniden doan Anka Kuunun ayrcaldr. Yetenek bymeye meyillidir ve
hret araclyla geliir. Eskiyen alkanlklar hayranl azaltr ve yeni sradanlk, eski
mkemmellii bile glgede brakr. Bu nedenle yiitlik, deha, ans ve tm dier konularda yeniden
domay deneyin. artc yenilikler gerekletirin. Gne gibi, her gn yeniden doun. zerinde
parldadnz sahneyi de deitirin. Bylece, eski baarlarnzn sahnesinde yokluunuz
hissedilirken, yeni sahnenizde yeni glerinizin arpcl size her trl beeniyi kazandrr.
LXXXII Hibir eyde Arya Kamayn, Ne Iyide Ne de Ktde.

Bir bilge zamannda tm erdemleri en doru orana indirgemiti. Doruyu en u noktaya iterseniz,
yanla dnr. Portakaln btn suyunu skarsanz, geriye kalan kabuu aclar. Elencede bile asla
snr amayn. ok kurnaz geinmek ahmaklktr. Eer bir inei ok fazla saarsanz, st yerine kan
elde edersiniz.
LXXXIII Kendinize Affedilebilir Hatalar Yapma Iznini Verin.
Bu tr baz dikkatsizlikler yetenein en byk belirtileridir. Gpta edilmek dlanmay da
beraberinde getirdii iin, insann en kibar olduu zaman en zehirli olduu andr. Bu durum, onu
hibir hatas olmad ynnde, yanl mkemmellie srkler. Her konuda mkemmel olduu iin de
herkesi ayplar. O bir Argus [9] olur, btn aray kusura ynelir; nk bu onun tek avuntusu haline
gelir. Sulama bir imektir, sadece en yksek tepeye der. Homeros sizi onayladktan sonra,
cesaret ve zeka konusunda ama saduyu konusunda deil birtakm ihmalkarlklara izin verin.
Bylece kt niyeti savunmasz brakr, en azndan iinizde zehirli patlamalara yol amasn
engellersiniz. Bylece kendi lmsz paralarnz korumak iin, pelerininizle kskanln
boynuzlarn (bir matador gibi) rtm olursunuz.
LXXXIV Dmanlarnzdan Yararlann.
Baz eyleri de elinizi kesen bakla deil, sizi koruyan kabzayla ele geirmeyi renmelisiniz. Bu,
zellikle dmanlarnzn yaptklaryla ilgili bir kuraldr. Akll bir adam, aptallarn dostlar
sayesinde elde ettiklerinden daha fazlasn dmanlarndan faydalanarak elde eder. Dmanlarnzn
kt niyeti, normalde asla ulaamayacanz yksek dalarla ayn seviyededir. Birok kii,
dmanlar tarafndan onlar iin hazrlanm yce bir konuma sahiptir. Yaclk nefretten daha
tehlikelidir. nk yaclk, nefretin temizleyebilecei lekelerin zerini rter. Aklllar kt niyeti,
nezaketin olabileceinden daha sadk bir aynaya dntrerek, kendilerine atfedilen hatalar dzeltir
ya da yok ederler. Rekabet ve kt niyet kap komumuz olduu zaman, daha ihtiyatl olmay
reniriz.
LXXXV On Parmanda On Marifet Olan Insan Olmayn.
ok fazla kullanlmann, ktye de kullanlmak anlamna gelmesi mkemmelliin bir kusurudur.
Herkes mkemmel olmaya abalad iin, bu durum herkesin cann skar. Kimsenin iine
yaramamak byk bir talihsizlik, herkesin iine yaramaksa bir baka talihsizliktir. Bu aamaya ulaan
insanlar kazanrken kaybederek, sonunda daha nce onlar yannda istemi olan kiilerin bile cann
skarlar. Bu insanlar her eit mkemmellii ypratr. Sonunda kendilerine nceden itibar eden birka
kiinin de saygsn kaybederek, baya insanlarn bile itibar etmedii bir konuma derler. Bu
arln zm, dehanz lml hale getirmektir. Sra d bir mkemmellie eriseniz bile, bunu
sergilerken sradan tutumlar benimseyin. Bir kandil ne kadar fazla k verirse, o kadar hzl erir ve
enerjisi tkenir. Kendinizi daha az ortaya koyun; bunun dln daha fazla sayg ve itibar grerek
alacaksnz.
LXXXVI Skandallar Engelleyin.
Gruh oluturmak iin ok insan hazr bekler ve hepsinde de ktye kullanacak kem gzler ve
dedikodu yapacak pis diller mevcuttur. Kk bir kt duyumun yaylmas bile, sizin hakl

hretinize leke srlmesine yol aar. stnze bir de lakap yapp kalrsa, hretiniz hepten tehlike
altna girecektir. Dedikodulara yol aan eyler, genellikle gze arpan bir fiziksel kusur ya da gln
bir zelliinizdir. Bazen de genel honutsuzlua anak tutan bir kiisel ekememezliin gazabna
urarsnz. nk byk bir hreti dorudan bir sulamayla deil de imal bir kmsemeyle
ykmaya muktedir lanet diller her zaman etraftadr. Herhangi birinin kt zellikleri olduuna
inanmak kolay olduu iin, kt bir hret kazanmak kolaydr. Fakat kendini temize karmak kolay
deildir. Akll kiiler bu anszlklardan uygun bir ekilde syrlarak, kendilerini gayretke bir
uyanklkla baya skandallardan korurlar. Onlar batan engellemek sonradan dzeltmekten ok daha
kolaydr.
LXXXVII Kltr ve Zarafet...
nsanlar barbar doar ve kltr araclyla hayvanlktan uzaklar. Bu nedenle, insan yaratan ey
kltrdr. Ne kadar insan olursak o kadar ykseliriz. Yunanistan ite bu sayede dnyann geri
kalanna barbar diye hitap edebilmitir. [10] Cehalet ok idir. Hibir ey kltre bilgi kadar
hizmet etmez. Ancak zarafet olmaynca bilgi bile hamdr. Yalnzca zekmz deil, arzularmz ve her
eyden te sohbetimiz de ince olmaldr. Baz insanlarn hem ii hem de d doutan zariftir;
dnceleri, ynelimleri, ruhlarnn kabuu olan giyimleri ve meyvesi olan yetenekleri bunu belli
eder. te yandan, kendileriyle ilgili her konuda patavatsz davranan insanlar da vardr. Onlarn en
byk stnlkleri bile ekilmez grnr ve benlikleri barbarca bir zarafet yoksunluuyla
lekelenmitir.
LXXXVIII Davrannz Gzel ve Asil Olsun.
Byk adamlar kk eylere taklmamaldr. Hibir eyi en ufak detayna kadar kurcalamamal,
zellikle de sevimsiz meselelere burunlarn sokmamaldr. Zira her konu hakknda bilgi sahibi olmak
nemli olmasna ramen, her konu hakknda her eyi bilmek gerekmez. Bu tr durumlarda bir
beyefendinin byklyle, kibar kimselere yakacak ekilde hareket edilmelidir. dari meselelerde
hogrnn yeri byktr. Akrabalar, arkadalar ve hatta dmanlar arasnda birok ey grmezden
gelinmelidir. zellikle de can skc konularda, ayrntlarla uramak insan usandrr. Cannz skan
eyin evresinde dolanp durmaksa, bir tr saplantdr. zetle, herkes gnlne ve anlayna gre
davranr.
LXXXIX Kendinizi Tanyn;
yeteneklerinizi, kapasitenizi, kararlarnz ve eilimlerinizi doru deerlendirin. Kendinizi
tanmazsanz kontrol de edemezsiniz. Aynalar size yznz gsterse de, zihninizin iindekileri
gsteremez. zin verin, kendiniz hakkndaki derin dnceleriniz size ayna olsun. D grntnz
unutulduu zaman, onu gelitirmek ve mkemmelletirmek zere isel olana sarln. Zeknzn gcn
ve ilerin stesinden gelme kapasitenizi renin. Gerektiinde gsterebilmek iin cesaretinizin
gcn snayn. Her eye kar, temellerinizi salam atn, zihninizi ferah tutun.
XC Uzun Yaamn Srr...
yi bir yaam srn. ki ey yaam hzl bir ekilde sonlandrr: Budalalk ve lmszlk. Bazlar
hayatn, onu koruyabilecek zekya sahip olmad iin kaybeder, bazlarysa hayatta kalma istei

tamad iin. Erdem kendi kendini dllendirdii gibi, ahlak knts de kendi kendini
cezalandrr. Hzl bir yaam srenler hayatlarn da hzla tketirler. Erdemli bir yaamsa asla sona
ermez. Ruhun salaml vcudun salamlyla etkileim iindedir ve iyi bir yaam sadece zihinsel
deil, fiziksel adan da uzundur.
XCI Saduyu Bakmndan phenizi Uyandran Hibir Ie Girimeyin.
Bir ie kalkan kiinin zihnindeki hata yapma endiesi, karsndaki kii iin (zellikle de
aralarnda rekabet varsa) hata yaplacana dair kesin bir kant nitelii tar. Eer harekete
getiinizde kararllnz yitirirseniz, daha sonra soukkanllkla baktnzda yaptklarnz aptallk
olarak nitelendirirsiniz. Eer saduyu bakmndan pheniz varsa harekete gemek tehlikelidir, byle
durumlara hi bulamamak en iyisidir. Bilgelik olaslklara gvenmez, her zaman mantn parlak
nda ilerler. Akla der dmez zihnin mahkum ettii bir giriim nasl baarl olur? Zihin
mahkemesinden itirazsz geen kararlarn bile bazen talihsizlikle sonuland dnlrse, phe ve
kararszlk iinde alnan kararlardan ne beklenebilir ki?
XCII Akn Bilgelik.
Her eyde akn bilgelii kastediyorum. nemli ve saysz grevlerde uygulanmas gereken, btn
davran ve konumalarn en nemli kural udur: Bir gram bilgelik, tonlarca zekdan daha deerlidir.
Bu, o kadar takdir grmese de tek gvenli yoldur. Bilgelik nam kazanmak, hretin son zafer
basamadr. Bilgelerin karar mihenk ta olduu iin, onlar tatmin etmek yeterli olmaldr.
XCIII ok Ynllk.
Birok stnl olan bir insan, birok insana edeerdir. O kiisel yaam zevkini aa vurarak
bakalarnn hayatn da zenginletirir. Farkl konularda stnlk sahibi olmak hayatn mutluluudur.
Doa insanolunu (kendisinin bir yansmas olarak) en yksek mertebede yaratt iindir ki, iyi olan
her eyden yarar salamak byk bir beceri olmutur. yleyse brakn, sanat insann beenisini ve
zekasn eiterek, herkesin iinde bir mikrokozmos olutursun.
XCIV Yeteneklerinizin Snrn Belli Etmeyin.
Eer bilge bir insan herkes tarafndan onurlandrlmak istiyorsa, bilgi ve yeteneklerinin sonuna
kadar didiklenmesine izin vermemelidir. O, insanlarn bilgi ve yeteneklerini anlamalarna deil,
onlardan haberdar olmalarna izin verir. Hi kimse onun yeteneklerinin snrlarn bilmemelidir,
yoksa hayal krklna urayabilir. Hi kimse onun derinliini tamamen lme frsat bulamamaldr.
nk bilge kiinin yeteneklerine dair zihinlerde dolaan tahmin ve pheler, (asllar ne kadar
byleyici olsa da) bu yeteneklerin tam olarak bilinmesinden daha fazla sayg uyandrr.
XCV Beklentileri Canl Tutun.
Hatta onlar coturmaya devam edin. Daha fazla beklentinin daha da fazla umut vaat etmesini
salayn. Byk ilerin daha byk ilerin habercisi olmalarna olanak tanyn. Tm servetinizi
atacanz bir zara emanet etmeyin. Beklentilerin azalmamas iin glerinizi kontrol etmek byk bir
beceri gerektirir.

XCVI Ileri Derece Ketumluk.

Bu konu mantn taht ve saduyunun temelidir; bu sayede baar, kk bir bedel karlnda elde
edilir. Bu, Tanrdan gelen bir armaandr ve kiinin en baskn, en iyi zelliinin bu olmas iin dua
edilmelidir. Bu nitelik insan koruyan zrhn en temel parasdr ve ok nemlidir. Bu parann
yokluu insanlar mkemmellikte noksan klar, hlbuki dier zelliklere sahip olmak, sadece daha
fazlas veya daha azyla yetinmeyi gerektirir. Yaamn btn hareketleri bunun doru
uygulanmasna baldr, tm hareketlerin bunun desteine ihtiyac vardr nk her ey zek
gerektirir. Ketumluk en aklc gdmz olan gvenli yaama arzusuna ynelik doal bir eilimdir.
XCVII Bir Nam Kazann ve Onu Koruyun.
Bu, hretin kullanm hakkdr. Bir nam sahibi olmann bedeli ardr; nk o sadece zel
yetenekler sayesinde kazanlr ve sradanlk ne kadar yaygnsa, bu zel yeteneklere de o derece az
rastlanr. Nam bir defa ele geirildiinde kolayca muhafaza edilir. Biroklarna grevler ykler, ama
bu kadaryla da yetinmez. Yksek glere veya afili hareketlere borlu olunduu zaman, bir tr
hrmete dnr, sonra da yerini bir eit hamete brakr. Fakat sadece salam temelli bir nam
kalc olacaktr.
XCVIII Niyetlerinizi ifreleyin.
Tutkular ruhun kaplardr. En ie yarar bilgi, bunlar gizlenmesini salk verendir. Duygularn aa
vuran oyuncu, ortaya koyduklarn kaybetme riskini tar. Aldnz nlemlerin derecesi, soru
soranlarn meraklaryla savaacak boyutta olmaldr. Mrekkep balnn politikasn benimseyin.
Zevklerinizin bile bilinmesine izin vermeyin ki, bakalar onlara ters giderek veya yaclk yaparak
sizden yararlanmaya kalkmasn.
XCIX Gerek ve Grn.
Nesneler zlerinden deil, grntlerinden tr itibar grr. ok az insan z grr, birou
sadece d grne bakar. Eer doru sahte veya irkin grnyorsa, doru olmak da yeterli
deildir.
C Aldanlar Olmayan Adam, Akll Bir Hristiyan ve Filozof Bir Saray Grevlisi.
Yalnzca bunlarm gibi grnmeyin, bunlarn hepsi olun. Ama sakn bu niteliklere sahipmi gibi
davranmayn. Bugnlerde felsefeye pek itibar edilmiyor; fakat o hl, bilge insanlarn en temel
meselesidir. Dnme sanat eski nn kaybetti. Seneca onu Romaya tantt, felsefe bu yzden
birka kez mahkemelik de oldu, fakat u anda oralarda esamisi bile okunmuyor. Yine de dalaverenin
kefi, her zaman dnen bir beynin gerek gdas, erdemli bir ruhun gerek zevki olarak kabul edildi.
CI Dnyann Bir Yars Dierine Glyor ve Aslnda Hepsi Aptal.
Oylama sonularna gre, her ey iyidir ya da her ey ktdr. Birinin peinde kotuu ey,
dierinin ba belasdr. Her eyi kendi fikirlerine gre dzenleyen kii, ekilmez bir pisliktir.
stnlkler tek bir insann zevkine bal deildir. ok fazla insan ve ok fazla beeni vardr, hepsi

de birbirinden farkldr. Herhangi birinin etkilenmedii bir kusur yoktur. stelik baz eyler baz
kiileri memnun etmezse lmeyiz, naslsa onlar da beenenler kacaktr. Alklar bamz
dndrmesin, naslsa arada bizi lanetleyenler de olacaktr. Gerek vg snav, hretli insanlar veya
konunun uzmanlar tarafndan takdir edilmektir. Herhangi birinin oyundan, herhangi bir modadan,
herhangi bir yzyldan bamsz olmay hedeflemelisiniz.
CII Byk ans Lokmalarn Sineye ekmeyi Bilin.
Erdemin gerektirdii en nemli organlardan biri byk bir midedir; nk byk kapasite byk
paralar anlamna gelir. ansn byk lokmalar, daha byk olanlar da sindirebilecek kiileri
utandrmaz. Birinin doygunluu bir dierinin al olabilir. ou kimse sindirim sorunlaryla
bouur; bu, byk eyleri sindirebilecek ekilde yaratlmam veya eitilmemi olmalarndan
kaynaklanr. Hareketleri tatszlar, hak edilmemi ereflerinden kaynaklanan yabanclama duygular
balarn dndrr ve yksek mevkilerde byk risklere maruz kalrlar. Gerek yerlerini bulamazlar,
nk ans da onlarn iinde kendine uygun bir yer bulamaz. Bu nedenle yetenek sahibi bir insan daha
byk giriimler iin bile msait yeri olduunu gstermeli ve her eyin tesinde, en kk bir
yreksizlik belirtisi sergilemekten kanmaldr.
CIII Brakn Herkes Kendi Onurunu Ayakta Tutsun.
Herkesin ii kendi mertebesinde olsun. Bir insan kral olmasa bile prens olmaya layksa, eylemleri
de kendi snrlar iinde, prenslere yakr bir ekilde olsun. Harekette grkemli, dncede kibirli,
kudrette olmasa bile, en azndan erdemde kral gibi olsun. Gerek bir kralln z lekesiz bir
drstlkte olaca iin, kendisini model alacak kiiyi kskanmaya ihtiyac yoktur. zellikle de tahta
yakn olanlar gerek stnl hedeflemelidir; sadece trenlerde yer almaktan ziyade, kraln
kusurlarndan etkilenmeden, onun gerek niteliklerini ve gerek itibarn paylamaldrlar.
CIV Bir Makam Sahibi Olmaya aln.
Makam sahibi olmak eitli nitelikler gerektirir ve bunlarn hangileri olduunu bilmek ilgi ve stn
anlay yetenei gerektirir. Bazlarna ulamak iin nabza gre erbet vermek, bazlarna ulamak
iinse cesaret lazmdr. Sadece drstlk gerektirenler ulalmas en kolay olanlar, ulalmas en zor
olanlarsa zek gerektirenlerdir. Drstlk gerektirenler iin ihtiya duyulan tek ey karakterdir, zeka
gerektirenler iinse dikkat ve evk yeterli olmayabilir. nsanlar ynetmek zor itir; kaln kafallar ve
ahmaklar ynetmekse daha da zordur. Bu gruplara bile dahil olmayanlar iinse iki kat dikkatli
davranmak gerekir. Bir ofisin insann hayatn sabit saatlerle ve yerleik bir dzenle igal etmesi
kabul edilemez bir durumdur. nsan kendi yntemleri konusunda rahat brakan yerler daha iyidir,
nk deiiklikler zihni yeniler. En saygn kiiler, dierlerine en az ya da en uzak bamll olan,
en ktleri ise bizi hem imdi, hem de daha sonras iin endielendiren kiilerdir.
CV Can Skc Olmayn.
Bir i ya da bir meseleyle ilgilenen kii, ar olma eilimindedir. Bir fikrin zl ifade edilmesi her
zaman ie yarar. zllkle kaybedilen nezaketle geri kazanlr. Bir eyin ksa olmas, onu iki kat iyi
klar. Konunun zeti ayrntlarn yarataca kargaadan daha etkilidir. Meselenin kendisiyle ya da
resmi uygulamayla ilgilenirken, konuan kiilerin nadiren mantkl davrand iyi bilinen bir

gerektir. Onlar konunun zne hizmet etmekten ziyade ayrntlara taklan ve herkesin yoluna
kabilen gereksiz kerestelerdir. Bilgeler, zellikle de her zaman megul olan saygn insanlarn
karsnda can skc olmaktan kanrlar. Saygn birini rahatsz etmek halkn tamamn rahatsz
etmekten daha ktdr. En iyi dert, en abuk dile getirilen derttir.
CVI Konumunuzla Hava Atmayn.
Ciddiyette herkesi glgede brakmak, kk atraksiyonlarla insanlar glgede brakmaktan daha
utan vericidir. ahsiyetli biriymi gibi davranmak nefret edilen bir durumdur. Ne kadar ok
saygnlk ararsanz, onu o kadar az elde edersiniz. nk o, dierlerinin fikirlerine baldr. Onu
kendiniz edinemezsiniz, kazanmak ve dierlerinden almak zorundasnz. Byk mevkiler kalc
olabilmek iin otoriteye gereksinim duyar. Onun eksikliinde, bu mevkiler gerektii ekilde
doldurulamazlar. Bu nedenle mevkiinizin sorumluluklarn yerine getirebilmek iin yeterince ciddiyet
sahibi olun. Saygy zorlamayla elde etmeyin, onu yaratmay deneyin. Mevkilerinin ciddiyetinde
srarc olan insanlar, onu gerekten hak etmediklerini, bu konumun onlara fazla geldiini gsterirler.
Eer deerli olmak istiyorsanz, rastlantsal eyler deil, yetenekleriniz sayesinde deerli olmaya
aln. Krallar bile mevkilerinden ziyade kiilikleriyle sayg uyandrmay tercih ederler.
CVII Asla Kendinizden Memnun Olmayn.
Kendinizden ne memnuniyetsiz, ne de ar memnun olun; ilki ruhsuzluk, ikincisi ise budalalktr.
Kiisel tatmin genellikle cehaletten kaynaklanr; eer itibarmza zarar vermeseydi, bu mutlu bir
cehalet olurdu. Kii, mkemmellik konusunda bakalarndan ok fazla oy alamad iin, kendisinin
orta karar yetenekleriyle tatmin olur. Kazalardan kanmak iin ya da kazalar yaandnda teselli
bulmak iin bile olsa, bakalarna gvenmemek akllca, hatta yararl bir tutumdur. nk talihsizlik,
ona hazrlkl olan insan korkutamaz. Homeros bile zaman zaman ban emi, Byk skender bile
hem yce makamn hem de hayallerini kaybetmitir. Bu tr durumlar birok arta baldr; bir
durumda zafer kazandran, baka bir durumda yenilgiye yol aabilir. Her eyin ortasndaki iflah
olmaz budala, kendine kar besledii bo memnuniyette hibir deime olmakszn, tomurcuklanr,
ieklenir ve tohuma kaar.
CVIII Bykle Giden En Ksa Yol Bakalarndan Geer.
Doru insanlarla iliki kurmak her zaman ie yarar. Huylar ve beeniler paylalr. Farkna
varlmadan, salam duyular ve hatta yetenekler bile geliebilir. nce sabrsz, sonra arkanl, sonra
da dier mizataki kiilerle birlikte olun. Bylece, orta yolu hi zorlanmadan bulacaksnz.
Dierleriyle ayn fikirde olmak byk bir sanattr. Ztlklarn deiimi dnyay gzelletirerek, onun
dnmesini salar. Eer bu durum fiziksel dnyada bir uyum yaratyorsa, bundan daha fazlasn manevi
dnyada da yapabilir. Arkadalarnzn ve yandalarnzn seiminde bu politikay benimseyin: En u
noktalardakilerle de birlikte olun ki, daha ilevsel olan orta yolu bulabilesiniz.
CIX Eletirici Olmayn.
Her eyi hatal ve yanl olarak alglayan ktmser insanlar vardr. Kt bir amalar yoktur; bu
sadece mizalarnn bir parasdr. Yaptklar ve hatta yapacaklar eyler iin herkesi sularlar. Bu
ktden de kt, hatta cani bir yapya sahip olmann gstergesidir. Onlar her eyi knarlar. yle

byk bir abartyla sularlar ki, bir bardak suda frtna kopartrlar. Onlar bir cenneti hapishaneye
evirebilen igzarlardr; eer tutkular da araya girerse, meseleleri u noktalara tarmakta tereddt
etmezler. Bunun aksine, asil bir doaya sahip olan insanlar, dikkatsizlik sonucu ortaya kan
baarszlklara hogryle yaklamak iin her zaman bir mazeret bulabilirler. Ortada bir kt niyet
olmadn ya da sadece nemsiz bir hata yapldn ifade etmeyi karlarndakine ok grmezler.
CX Batan Bir Gne Oluncaya Kadar Beklemeyin.
Bir eyler kendisini terk etmeden, onun sahneyi terk etmesi bilge insanlarn nemli bir dsturudur.
Bir insan en sonunda zirveyi ele geirebilmelidir. Gne en parlak olduu anda bile, batt
grnmesin diye bir bulutun arkasna snr ve geride batp batmadna ynelik bir phe brakmak
ister. Bir aksilik yaanmas sadece olasyken bile geri ekilmeyi bilin ki, gerekletii zaman orada
olmayasnz. nsanlar size srt evirene ve bedenen yaayan, ama itibar lm biri olarak mezara
gmene dek beklemeyin. Akll seyisler yar atlarn nce kra salarlar ki, pistte dmenin utancn
renmeden nce bol bol dsnler. Gzel bir kadn, bunu daha sonra gzleri aldnda yapmak
zorunda kalmamak adna, aynasn erkenden krmaldr.
CXI Arkadalar Edinin.
Arkada insann ikinci benliidir. Her arkada, arkadana gre iyi ve aklldr. Onlar arasnda her
ey iyiye dnr. Herkes dierlerinin istedii gibidir, ama insan kendisi hakknda iyi eyler
istenmesi iin, arkadalarnn gnllerini ve tatl dillerini kazanmaldr. Sra sizi geldiinde bunu iyi
deerlendirmek kadar byl bir gzellik yoktur. Dostane duygular elde etmenin yolu dostane
davranlar sergilemektir. oumuz ve en iyimiz bile baka insanlara muhtatr. Ya dostlarmzn ya
da dmanlarmzn arasnda yaamak zorundayz. Bir arkada olmasa bile, sizin hakknzda iyi eyler
dileyecek birilerini bulmaya aln. Gnler sren denemelerden sonra, bunlardan bazlar sizin
srdanz olacaktr.
CXII Iyi Niyetli Olun.
Bunun iin en iyi ve en yce neden, en byk hedefleri nceden grp onlara ulaabilmektir.
nsanlarn iyi niyetlerini zerinize ekerek onlarn gzel fikirlerini de kazanrsnz. Bazlar liyakate o
kadar ok gvenirler ki zarafeti ihmal ederler. Fakat akll adamlar destek olmadan ilerleyecekleri
yolun ok zorlu ve uzun bir hal alacan bilirler. yi niyet her konuda kolaylk ve destek salar. Baz
yeteneklerin yerini alr ve hatta cesaret, evk, bilgi ve saduyu gibi ltuflar da beraberinde getirir.
Fakat kusurlar grmez, nk kusur yakalama peinde deildir. yi niyet; yaradl, milliyet, aile, rk,
meslek gibi maddi ya da kapasite, ykmllk, nam, liyakat gibi resmi baz ortak ilgilerden doar. En
byk zorluk iyi niyeti kazanabilmektir, onu elde tutmak nispeten daha kolaydr. Ama yine de bu gzel
nitelik aranp bulunmal, bulunduu zaman da ondan yararlanlmaldr.
CXIII Iyi Gnlerinizde Ktlere Hazrlann.
K hazrln yazdan yapmak hem daha akllca hem de daha kolaydr. Varlk annda iyilik etmek
kolay, arkadalar pek oktur. Bu nedenle, sahip olduklarnz kt gnleriniz iin saklayn; nk
dknlk insana pahalya mal olur ve denin dostu olmaz. Size minnet duyan arkadalardan ve
insanlardan bir ksmn elinizde tutun, bir gn gelecek, bedelleri ykselecektir. Aptal insanlar asla

arkada sahibi olamaz; ansl gnlerinde onlar arkadalarn, talihsiz gnlerinde ise arkadalar
onlar tanmaz.
CXIV Asla Rekabet Etmeyin.
Her rekabet insann saygnlna zarar verir. Rakiplerimiz bizi glgede brakmak iin frsat kollar.
ok az kii onurlu bir savan hakkn verebilir. Rekabet nezaketin gizleyebildii kusurlar aa
karr. Birok insan rakibi yokken iyi bir hrete sahiptir. atmann scakl unutulmu
skandallara yeniden can verir ve uzun zaman nce gmlm iskeletleri gn yzne karr. Rekabet
kmsemeyle balar ve gereksinim duyduu yerde deil, bulabildii her yerde destek arar.
Ktlemenin silahlar amalarna ulamak iin yetersiz kaldnda (ki genelde yle olur) rakiplerimiz
intikam peine derek, bu silahlar gemiteki unutulmu skntlarmzn zerindeki tozu silkmek
iin kullanrlar. yi niyetli insanlar her zaman huzur iindedir. yi hret ve iyi itibar sahibi insanlar
da her zaman iyi niyetlidir.
CXV Etrafnzdakilerin Baarszlklarna Aln,
irkin yzlere altnz gibi. Eer siz onlara muhtasanz ve onlar size muhtasa, bu durum
kanlmazdr. nsann ne onlarla ne de onlarsz yaayamad, berbat karakterli insanlar vardr. Zeki
insanlar irkin yzlere alkn olduklar gibi, bu insanlara da alktrlar. Bylece, ihtiyacn basks
altnda birdenbire bu ekilde davranmak zorunda kalmazlar. Bu tr irkin yzler ilk anda tiksinti
uyandrr, fakat gittike etkisini yitiren bu tiksintinin yerini, onlarn bizde yaratt derin izlenimler
alr.
CXVI Sadece Onurlu Insanlarla Hareket Edin.
Siz onlara gvenebilirsiniz, onlar da size gvenebilirler. Onlarn onuru yanl anlaldklar
durumlarda bile tavrlarnn en mkemmel kefilidir. nk onlar her zaman karakterlerine gre
davranrlar. Onursuz insanlara kar zafer kazanmaktansa, onurlu insanlarla anlamazlk yaamak
daha iyidir. Drstlk iin tutunacak dallar olmadndan, yklm insanlarla iyi geinmek
imkanszdr. nk onlarn namus konusunda bir teminatlar yoktur. Onlarla gerekten arkada
olunamaz; her ne kadar gvenilir grnseler de onlarn anlamalar balayc deildir. nk onlar
onur duygusundan yoksundur. Bu tr insanlarla asla iiniz olmasn. Onur onlar dizginleyemiyorsa,
erdem de dizginleyemez. nk onur drstln saltanatdr.
CXVII Asla Kendinizden Bahsetmeyin.
nsann kendini vmesi bouna, kendini sulamas ise aptallktr. Kendinden sz etmek, konuan kii
iin yakksz, dinleyen iinse tatszdr. Bundan gnlk konumalarnzda kanyorsanz, i
konularnda tamamen kann, hele halk arasnda bunu yapmay aklnzdan bile geirmeyin. nk
halk arasnda bilge deil, ancak bir aptal gibi grnrsnz. Bir bakasnn yannda, onun hakknda
konuurken de ayn taktie bavurmaya gereksinim duyarz. Bunun nedeni de yaclk ya da knama
gibi iki u noktaya kayma tehlikesinden korunmaktr.
CXVIII Nezaketli Olma hretini Kazann.

nk bu sizi sevilen biri yapar. Kibarlk, kltrn temel bileenidir. Aynen nezaketsizliin
insanlarn honutsuzluuna ve muhalifliine yol amas gibi, kibarlk da herkesin kalbini kazanr.
Nezaketsizlik eer gururdan kaynaklanyorsa iren bir eydir; ama eer kt yaradltan
kaynaklanyorsa tamamen alaklktr. Nezaketin azlndansa fazla olmasnda bir zarar yoktur, yeter ki
ayrm gzetmeden herkese gsterilmesin; nk o zaman da adaletsizlik ortaya kacaktr. Rakipler
arasnda nezaket, ayn zamanda bir cesaret gsterisi olduu iin zel bir nem tar. Nezaketin bedeli
az, ama karl ok fazladr. Karsndakini onurlandran herkes onurlandrlr. Kibarlk ve onur
yle erdemlerdir ki, kime datrsanz datn, yine de en ou sizde kalacaktr.
CXIX Sevilmeyen Biri Olmaktan Kann.
Sevilmemenin peinde komann hibir mazereti olamaz, naslsa siz peinde komasanz da, o
eninde sonunda sizi bulacaktr. Neden veya nasl olduunu bile bilmeden bir eylerden nefret eden
ok insan vardr. Onlarn kt niyeti, bizim memnun etme arzumuzun azalmasna yol aar. Agzl
yaplarna ramen kendilerine avantaj salayacak eyler peinde komaktan ziyade, hasta doalarnn
esiri haline gelerek bakalarna ktlk yapmaya daha yatknlardr. Bazlar herkesle kt geinmeyi
baarr; her zaman bir ruh sknts retir ya da byle bir skntnn etkisi altnda kalrlar. Aynen kt
n gibi, nefret de bir kk sald m onu skp atmak kolay deildir. Akll insanlardan korkulur, kt
niyetlilerden tiksinilir, kibirliler hafife alnr, soytarlar kk grlr, garip tavrllara ise aldr
edilmez. Bu nedenle sayg duyun ki sayg grebilesiniz. tibar grebilmek iin itibar gstermek
zorunda olduunuzu bilin.
CXX Pratik Yaayn.
Bilginin bile bir tarz olmak zorundadr, olmad yerdeyse cahil rol yapmak akllcadr.
Dnceler ve zevkler zamanla deiir. Dnme yntemlerinizde geri kafal olmayn, zevkleriniz de
gnn modasna uygun olsun. Her eyde ounluun zevki ba eker ve u anda, bir gn ba sizin
ekeceiniz umuduyla onlar takip etmelisiniz. Gemi daha iyi grnyor olsa bile, vcudun
sslenmesi gibi beynin de donatlmasnda kendinizi bugne uydurun. yilik her zaman geerli olduu
iin, bu kural nezakete uygulanamamaktadr. Bu gnlerde iyilik ihmal edilerek modas gemi kabul
edilmektedir. Doruluk, verilen sz tutmak ve iyi insanlar artk eski gnlerde kalm gibi
grnmektedir. Yine de, bunlar her eye ramen sevilir. Varlklarn srdrmelerine ramen gzden
dmlerdir ya da takip edilmemektedirler. Ne acdr ki zamanmzda erdem bir yabanc gibi
grlrken, ahlakszlk herkesin arkadadr! Eer akllysanz yaayabildiiniz kadar yaayn, bunu
yapamyorsanz yaamanz gerektii gibi yaayn. Ara sra talihin size bahettikleri kadar, bahetmeyi
reddettiklerini de dnn.
CXXI I Olmayan Bir eyi I Haline Getirmeyin.
Baz insanlarn her konuda dedikodu yapt gibi, bazlar da her durumdan kendilerine bir i
karr. Onlar her zaman byk konuur, her eyi ciddiye alr ve bunu da bir tartmaya ya da bir srra
dntrrler. Kanmann mmkn olduu can skc durumlar o kadar da ciddiye alnmamaldr. Bir
eyi omzunuzun stnden frlatp atabilecekseniz, onu yreinize dert etmek aptalcadr. ok olsalar
dert saylacak eyler, tek balarna bir hitir. Ayn ekilde, tek bana brakldklarnda bir hi
saylacak eyler bir araya getirilirse dert olur. Batan her ey kolayca ayarlanabilir, ama ya i iten
getikten sonra? Genellikle ilacn ta kendisi hastal yaratr. Her halkrda hayatn kural budur:

leri akna brakn.

CXXII Lafta ve Uygulamadaki Ayrm.
Buna dikkat ederseniz, her toplulukta yeriniz olur ve itibar kazanrsnz. Bu durum her eyde etkisini
gsterir. Konumada, bakta, hatta yry eklinde bile kendini belli eder. nsanlarn kalbini
kazanmak byk bir zaferdir. Bu aptalca bir cretten ya da aaal bir konumadan kaynaklanmaz,
gerek erdemle birlemi stn yetenekten doan otoriter bir havaya sahip olmakla salanr.
CXXIII Yapmacklktan Kann.
Kii ne kadar erdemliyse o kadar az yapmack davranr. nk yapmack davranlar her eye bir
bayalk katar. Yapmacklk bakalar iin bktrc, uygulayan iin ise zahmetlidir; yapmack kii
ilgiyi zerine toplamak iin adeta ikence eker. En yce erdemler yapmacklk yznden kaybolur,
nk artk doal deil, yapmack grnmektedirler. Doallk ise her zaman yapaylktan daha honut
edicidir. Bir erdeme sahipmi gibi rol yapan kii, genellikle o erdeme sahip deildir. Bir ey
yznden ne kadar fazla ac ekerseniz, onu o kadar ok gizlemeniz gerekir. Bylece o, sanki sizin
karakterinizden kaynaklanyormu gibi grnr. Fakat yapmacklktan kanmak iin de yapmack
davranma tuzana dmeyin. Bilgeler hibir zaman kendi erdemlerinin farkndaym gibi
grnmezler. Erdemlerinizi fark etmeyerek, dierlerinin dikkatlerini onlarn zerine ekebilirsiniz.
Kendisinin mkemmel olduunu dnmeden bunu herkese dndrtebilen insan, iki kat mkemmel
insandr. Bylece zt fikirlerin de takdirini kazanrsnz.
CXXIV Kendinizi zletin.
ok az kii ounluun tevecchne eriir. Aklllar iinse bu, mutluluun zirvesidir. Herhangi
birinin sizinle ii kalmad zaman souk davranmas genel kuraldr. Fakat iyi niyetin karln
almann yollar vardr. En emin yol iinizde ve yeteneklerinizde kendinizi amanzdr. Byle
davranrsanz sizin ie deil, iin size ihtiya duyduu bir noktaya ularsnz. Bazlar bulunduklar
mevkii onurlandrr, bazlarnda ise durum tam tersidir. Eer baarsz bir insan atalarnn daha iyi
grnmesini salyorsa, bunda hibir marifet yoktur; nk bu durum atalarn zlendiini deil,
imdikinin orada olmasnn istenmediini gsterir.
CXXV Bakalarnn Hatalarnn etelesini Tutmayn.
Bu, bakalarnn kt hretiyle fazla ilgilenme konusunda kt bir nama sahip olduunuzun
gstergesidir. Bazlar kendi kusurlarn dierlerininkilerin ardna gizlemeyi, kusurlarn baka
kusurlarla temizlemeyi ya da en azndan kusurlar konusunda yalnz olmadklarn gstermeyi sever.
Bu sadece zrt tesellisidir. Herkesin kuyusunu kazann yaptklar, sonunda kendi ayana dolar.
Herhangi biri bu tr meseleleri ne kadar eelerse, kendini o kadar aptal duruma drr. ok az
kusursuz insan vardr. Sadece az tannan insanlarn kusurlar az bilinir. Dikkatli olun ve kusurlarn
sicil memuru olmaktan kann. Bu, kalpsiz yaayan bir insan olmak kadar iren bir eydir.
CXXVI Ahmaklk, Ahmaklk Yapmamak Deil, Yapnca Onu Saklamamaktr.
Hayalleriniz de kusurlarnz da mhrl kalsn. Bazen her ey tersine dner. Fakat aklllar

kusurlarn gizlemeye alrken, aptallar onlarla vnr. hret, yaplm eylerden ziyade gizlenmi
eylere baldr. Bir insan erdemli bir ekilde yaamyorsa, en azndan tedbirli bir ekilde
yaamaldr. Byk insanlarn hatalar, daha fazla ycelmeden nce geirdikleri dnemler gibidir.
Dostlukta bile, bir insann baarszlklarn srdana anlatmasna pek sk rastlanmaz. nsan eer
yapabiliyorsa, baarszlklarn kendinden bile gizlemelidir. Burada hayatn bir dier altn kural
iimize yarayabilir: Unutmay renin.
CXXVII Her eyde Zarafet.
Her konuda zarafet sahibi olmak yeteneklerin pf noktas, konumann nefesi, eylemin ruhu ve ssn
en nemli unsurudur. Mkemmellikler bizim doamzn ziynetleridir. Ama her konuda zarafet
mkemmelliin can alc unsurudur. Bu konu dncelerde bile kendini gsterir. Bu, insana doann
bir ltfudur ve eitimle hibir ilgisi yoktur, hatta eitimden baskn bile kabilmektedir. Zarafet
kolaylktan da fazlasdr. zgrle ve rahatla yaklar. Utangal yener ve mkemmellie son
rtuu yapar. Zarafet olmadan gzellik cansz, incelik kaba sabadr. Zarafet cesareti, saduyuyu,
nezaketi, hatta grkemi bile geride brakr. Zarafet baarya giden kestirme yol ve utantan en kolay
kurtulutur.
CXXVIII Yce Gnlllk.
Bir insann sahip olmas gereken temel niteliklerden biri yce gnlllktr. Bu, bizi tm asil
niteliklere sahip olmaya tevik eder. Zevki gelitirir, kalbi yceltir, zihni ykseltir, duygular
canlandrr ve itibar glendirir. Yce gnlllk insan yceltir. Bazen talihin cilvelerine kar bile
bir deva olur, nk bunlarn nedeni genellikle ekememezliktir. Yce gnlllk eylemlerde
uygulanamasa bile, iradede tam karlk bulabilen bir duygudur. Ycelik, cmertlik ve dier tm
kahramanca nitelikler kaynaklarn bu zellikten alrlar.
CXXIX Asla Mzmzlanmayn.
Mzmzlanmak her zaman itibarszlk getirir. Bakalarndan merhamet bekleyeceinize, onlarn
tutkularna karn bir zgven modeli olmak her zaman daha iyidir. ikayet etmek dinleyenlerde,
ikayeti olduklarmz gibi davranma istei uyandrr ve bir hakareti ortaya atmak, bir dierini
iitmek iin bahane yaratr. Gemite kalan aclardan tr szlanmak, yeni aclara zemin hazrlar.
Yardm ve akl danma peindeyken, sadece aldrmazlk ve kmsemeyle karlarz. Herhangi
birinin beenilerini pohpohlamak ok daha politiktir. Bylece evredekiler kendilerini de ayn eyi
yapmaya zorunlu hisseder. Orada olmayan biriyle paylatmz gzellikleri anlatmak, orada olan
kiiden de ayn eyleri beklediimiz anlamna gelir, bylece birinden kazandmz itibar brne
satm oluruz. Bu nedenle uyank insan gemi baarszlklarn veya kusurlarn dnyaya yaymaz,
onun anlattklar sadece dostluu ayakta tutacak, dmanl uyutacak olaylardr.
CXXX I Yapn ve Yaptnz Herkes Grsn.
Bir eyler gerekten ne olduklaryla deil, nasl grndkleriyle anlrlar. e yaramak ve bunun
bakalarna nasl gsterileceini bilmek, sadece ie yaramaktan iki kat daha faydaldr. Grlmeyen
eyin, yok olduuna hkmedilir. Doru olan ey bile, yeterince doru gibi grnmezse kimsenin
ilgisini ekmez. Grdklerine inananlar, grdklerine aldananlardan ok daha az saydadr. Kurallara

gre oynayn, dnya ye krkm ye dnyasdr ve birok krk aslnda grnd gibi deildir. Ama
yine de srttaki iyi bir krkn, iyi bir kalp iin de en geerli tavsiye mektubu olduunu unutmayn.
CXXXI Hissetmenin Asaleti.
Ruhun bir ayrcal vardr. Yce gnlle dnmek btn centilmence davranlar tetikler. Bu da
btn karaktere bir nezaket havas verir. Hissetmenin asaleti byk bir ycelik gerektirdii iin
herkeste bulunmamaktadr. Bu asaletin temel gstergesi dman hakknda bile iyi konuabilmek, hatta
ona iyi davranabilmektir. ntikam frsat doduu zaman, bu asalet tm parlaklyla gzler nne
serilir; bu intikam frsatndan yararlanmaz, hatta beklenmedik bir cmertlik gstererek durumu kendi
lehine tam bir zafere evirir.
Hissetmenin adaleti politikann gzel bir hamlesi, hatta devlet idaresinin doruk noktasdr. O asla
bir zafer gibi grnmez; nk o hibir eye zenmez ve kendi payna denleri alrken, erdemlerinin
de stn rtmeyi bilir.
CXXXII Kararlarnz Yeniden Gzden Geirin.
Yeniden gzden geirme konusunda kendi i muhakemenize bavurmak her eyi daha gvenilir hale
getirir. zellikle de bir eylemin sreci belli deilse, kararnz onaylamak ya da gelitirmek iin
zaman kazanrsnz. Gzden geirme, kararnz glendirmek ya da desteklemek iin yeni frsatlar
salar. Konu hediye vermek olduu zaman, onun zerine dnerek kardakine sunulmas, ylece
verilmesinden daha byk deer kazanmasna yol aar. Ne kadar uzun sre umutla beklerseniz,
aldnz hediye de bir o kadar deer kazanr. Eer bir kararnzdan cayacak olursanz, yeniden
gzden geirme sreci size hayr cevabn nasl ve ne zaman vereceinize dair bir karara varmak
iin zaman kazandrr. Bylece ho bir durum ortaya kar. Ayrca, duygularn ilk iddeti gemi
olaca iin, reddettiiniz insanlarn hayr karsnda verecekleri tepkiler de daha dk younlukta
olacaktr. zellikle de insanlar bir yant almak iin bask yapt zaman, buna kar koymak en
iyisidir. nk bu genellikle dikkati datmaya ynelik bir artmacadr.
CXXXIII Yalnz Bir Bilge Olacanza, Dnyann Geri

Kalanyla Deli Olun.

Politikaclar byle syler. Eer herkes ayn durumdaysa, bunlardan herhangi biri dierlerinden
daha kt deildir. Fakat tek bana erdemli olma durumu sadece budalalar iin geerlidir. Akntyla
birlikte hareket etmek de ok nemlidir. En byk bilgeliin iinde biraz cehalet ya da en azndan
cahil rol yapmak da vardr. nsan bakalaryla birlikte yaamak zorundadr ve bu bakalar
ounlukla cahildir. Tamamen yalnz yaayabilmek iin ya Tanr ya da yabani bir hayvan gibi olmak
gerekir. [11] Fakat ben bu aforizmay u ekilde ifade edebilirim: Yalnz bir deli olacanza,
dnyann kalanyla akll olun. Ejderhalarn peinden koarak zgn olmaya alan insanlar da
vardr.
CXXXIV Kaynaklarnz Ikiye Katlayn.
Bu ekilde hayat da ikiye katlarsnz. nsan sadece tek eye baml olmamal ya da ne kadar
rakipsiz olursa olsun, tek kaynaa bel balamamaldr. Her eyin, zellikle de baarnn, sevginin ya
da itibarn kaynaklar iki katna kartlmaldr. Ayn deikenlii her eyin nne geer ve tm
varlklara, zellikle de her ey arasnda en krlgan olan insan iradesine baml olan varlklara bir
snr koyar. Bilge kiinin bu kararszla kar korunmaya zen gstermesi gerekir. Bu yzden iyi ve
faydal niteliklerden gerektiinin iki kat kadar depolamak yaamn temel kuraldr. Bylece, doann
bize en nemli ve tehlikeye en ak organlarmz ikier tane vermesi gibi, yaama sanat da baar
iin muhta olduumuz niteliklerle ayn biimde ilgilenmeyi gerektirir.
CXXXV atma Ruhundan Beslenmeyin.
atma ruhundan beslenmek sizi ancak aptal ya da huysuz klar. Saduyu sizi buna kar
korumaldr. Her eyin iindeki zorluklar bulabilmek insann zekasn gelitirebilir, fakat byle bir
mcadele insan aptal durumuna drr. Bu trden insanlar en ho konumalar bile bir mnakaaya
evirir ve bu tr davranlarla, kendilerine yakn olmayan kiilerden ok, kendi arkadalarna kar
dmanca tavrlar sergilerler. Maden talann nazik eyalara zarar vermesi gibi, atmalar da
elencelere zarar verir. Vahi hayvanla evcil hayvan ayn boyundurua komak hem aptalca, hem de
zalimcedir.
CXXXVI Kendinizi Bir eylerin Merkezine Yerletirin.
Bylece meselelerin nabzn tutarsnz. Birok kii, dallanp budaklanan gereksiz tartmalarn ya
da usandrc bir laf kalabalnn ortasnda, meselenin asln kavrayamadan yolunu kaybeder. Bu gibi
kimseler, basit bir nokta zerinde gidip gelerek hem kendilerini hem de bakalarn yorar, fakat
meselenin pf noktasna asla odaklanamaz. Bunun sebebi kafa karklndan bir trl
kurtulamamalardr. Onlar oluruna brakmalar gereken meselelerde zaman ve sabrlarn tketirler,
sonra da sra asl ilgilenmeleri gereken ilere geldi mi bo zamanlar olmadn fark ederler.
CXXXVII Bilge Kii Kendine Yetebilmelidir.
Her eyi kendinde toplam kii gittii her yere her eyini beraberinde gtrr. Eer evrensel bir
dostumuz bizi Romada ve dnyann geri kalannda temsil edebiliyorsa, brakn insan kendi evrensel

dostu olsun ve bylelikle yalnz bana yaayabilecek bir duruma gelsin. Eer kendisinden daha
parlak zekl ve daha zevkli biri yoksa, byle bir adam kime gvenebilir? O artk sadece kendisine
muhtatr. Bu ok byk bir mutluluktur ve Yce Varlkn ta kendisi olmaya benzer. Tamamen yalnz
yaayabilen kii, hibir ynyle vahi hayvana benzemez, ou adan bilge ve her ynyle
Tanrsaldr.
CXXXVIII Ileri Oluruna Brakma Sanat...
Kamu yaamnn ve zel yaamn dalgalar ne kadar sertse, ileri o kadar ok oluruna brakmamz
gerekir. nsan ilikilerinde kasrgalar, tutku frtnalar vardr ve bazen de bir limana ekilip demir
atmak yaplacak en akllca itir. lalar genellikle hastalklar daha da ktletirir. Bu durumda insan
olaylar doal akna ve zamann manevi etkisine brakmaldr. Ancak akll doktorlar ne zaman ila
yazmamalar gerektiini bilirler ve bazen de ila kullanmamak daha byk bir hnerdir. Sradan halk
sakinletirmenin en iyi yolu, geri ekilip frtnann kendi kendine dinmesini beklemektir. leri
oluruna brakmak, aslnda adm adm baarya ulamaktr. Kk bir havuz, kk bir hareketle
bulanklatnda, sizin mdahalenizle deil, ona hi dokunmamanz sayesinde yeniden temizlenir.
Karklklar gidermenin en iyi yolu ileri bir sre oluruna brakp, ortaln durulmasna zaman
tanmaktr.
CXXXIX anssz Gnlerinizin Farkna Varn.
Byle gnler gerekten vardr. O gnlerde hibir ey yolunda gitmez. Yapacaklarnz deitirseniz
bile ansszlk peinizi brakmaz. nsann ansl gnnde olup olmadn anlayabilmesi iin iki
deneme yeterli olmaldr. Her ey, zihin bile bir deiim srecindedir, bu nedenle hi kimse her
zaman akll olamaz. ansn her zaman syleyecek bir sz vardr. yi bir mektubun nasl yazlacan
bile syleyebilir. Mkemmellik tamamen zamana baldr. Gzelliin bile bir saati vardr. Bilgelik
bile bazen fazla ya da yetersiz gelerek baarszla urar. Sonucun iyi olabilmesi iin, her ey uygun
gnde yaplmaldr. Bu yzden baz insanlarn her ii ters giderken, bazlarnn her istedii
gerekleir ya da az sknt ekerler. Onlar her eye zahmetsizce ularlar. Zekalar yardma hazrdr,
liderlik yetenekleri stndr, ans yldzlar daima ykselitedir. Bu tr zamanlarda kii iinde
bulunduu durumu kavrayarak, en dk ihtimali bile gz ard etmemelidir. Fakat akgz bir insan
iyi ya da kt bir olaydan yola karak gnnn ansl olup olmadna hemen karar vermez. nk
bana gelen ey sadece ansl bir rastlant ya da basit bir can sknts olabilir.
CXL Bir eyin Iyi Ynn Hemen Kefedin.
Bu zevk sahibi olmann beraberinde getirdii bir avantajdr. Ar petei iin bal, ylan da kovuunu
savunmak iin zehir toplar. Beeniler konusunda da ayn ey geerlidir, bazlar iyilie bazlar
belaya ynelir. yi yn olmayan hibir ey yoktur. zellikle de kitaplarda... nk onlar
dncelerin gelimesini salayan gdalardr. Fakat bazlar yle bir algya sahiptir ki, binlerce
mkemmellik arasnda tek bir kusura taklp kalrlar. Onlar insanlarn zihinlerini ve kalplerini yiyen
leiller gibi, bu kusuru durmadan onlarn yzne vururlar. Bu sayede, zeklarna deil de
zevksizliklerine hizmet eden, hatalarla dolu bir bilano olutururlar. Byle kimseler zc yaamlar
srer. Kendilerini aclarla besler, erp yiyerek imanlarlar. Binlerce kusurun ortasndaki tek bir
gzellii rastlant sonucu da olsa grebilen kiiler, beenileri konusunda daha ansldr.

CXLI Kendinizi Dinlemeyin.

Eer dierlerini memnun edemiyorsanz, kendinizi memnun etmenizin gerei yoktur. Bir kural
olarak da, genellikle bakalarn hor grmek, kendinden memnun olmann bir cezasdr. Kendinize
gsterdiiniz zeni muhtemelen bakalarna borlusunuzdur. Kendinizle konuurken, ayn zamanda da
kendinizi dinlemek iyi sonular vermez. Yalnz kalnca kendi kendine konumak deliliktir. Ortamda
bakalar bulunduu zaman kendi kendini dinlemek de hi akllca deildir. Byk insanlarn,
sylediim gibi veya ne? gibi benzeri ifadeleri tekrarlayarak konumas bir zayflktr ve bu
kelimeler dinleyicileri serseme evirir. Her lafn arasnda bir alk veya bir yaclk beklerler ki, bu
da akll insanlarn sabrn ktye kullanmak demektir. Srekli ayn kelimelerin tekrarland adal
konumalar da byledir ve bu tr konumalar da ikide bir kalabalktan ykselen aptalca bir bravo
nidasnn desteine ihtiya duyar.
CXLII inatlktan Dolay Asla Yanl Taraf Semeyin,

nk Rakibiniz Bunu Sezerek Doru Taraf Semitir.

Byle yaparsanz kavgaya yenik balar ve ksa srede utan iinde kamak zorunda kalrsnz. Kt
silahlarla hi kimse zafer kazanamaz. Rakibinizin doru taraf sizden nce semesi yeterince
zekicedir, hem sonradan gelip hem de yanl taraf semeniz iyice ahmaklk olacaktr. Bu tr kuru
inat, szler deil eylemler sz konusu olduunda daha tehlikelidir; nk eylemler szlerden daha
fazla riskle kar karyadr. nat insanlar yaygn bir hata olarak, geree ters dp yararl olanla
atarak bu deerleri kaybederler. Bilge kii asla duygularna esir olmaz, gerei nceden
kefederek ya da hatasn sonradan dzelterek onu benimser. Eer dmannz aptalsa, bu tr bir
durumda kar taraf, yani yanl yolu seecektir. Onu yanla yneltmek iin en iyi yol, ncelikle
sizin doru taraf semenizdir. nk ahmaklndan dolay naslsa doru yoldan sapacak ve bu
inatlnn da cezasn ekecektir.
CXLIII Klielerden Kanmak iin Asla Manta Aykr

Davranmayn.
Her iki u nokta da hretimize zarar verir. Mantkl yaklamlardan ayrlan her giriim aptallktr.
Mantkla elitii halde doruymu gibi grnen her sz bir aldatmacadr; ilk anda yenilii ve
ilginlii nedeniyle byk takdir kazanr, fakat daha sonra kandrmaca olduu sezilerek aslnda bo
olduu aa ktnda gvenilirliini yitirir. Bu bir tr dolandrclktr ve politik meselelerde
devletleri ykma srkler. Yceliin dolaysz yolunda byk amalarn peinde gidemeyenler veya
gitmeye cesaret edemeyenler, bu mantksz szler araclyla onun etrafnda dolanmaya kalkrlar.
Bu eylem aptallarn hayranln toplasa da, ondan uzak durmak bilge insanlar birer peygambere
dntrr. Mantkla elien kiiler dengesiz bir muhakeme sergiler ve tamamen sahtecilikle
sulanamasalar bile, gvenilir olmayan bir zeminde ilerlemektedirler. Gerekten nemli olan baz
hayati konularn da riske atarlar.
CXLIV Kendi Sonularnza Ulamak Iin Bakalar zerinden Yola kn.
Bu sizin kendi amacnza ulamanz salayan bir aratr. Tanrsal konularda bile, Hristiyan
retmenler bu kutsal kurnazl nemle vurgularlar. Bu nemli bir ikiyzllktr. nk nceden
fark edilen baz avantajlar baka insanlarn iradesini etkilemek iin tuzak grevini grrler.
Karnzdakinden bahsediyor gibi grnmenize ramen, aslnda onu sadece kendi sonularnza
ulamak iin kullanyorsunuzdur. Bir insan klk deitirmeden tehlikeli mekanlarda asla
ilerlememelidir. Ayn ekilde, her konuda nceden hayr diyen insanlar karsnda bu hamleden
faydalanp, isteinizi kabul etmenin zorluunu onlar fark etmeden aa vurarak alacanz darbeyi
savuturmak yararldr. Bu tavsiyeye, zekice manevralarnz ak etmekten kurtulmak iin nceden
dnerek hareket etmeyi neren kuralda da[12] yer verilmitir.
CXLV Yaral Parmanz Gstermeyin,
yoksa herkes ona saldrr. Bu konuda ikyet de etmeyin; ktlk her zaman zayflarn en hassas
yanlarn hedefler. Can skmaya gerek yok. Sohbetin maskaras olmak sadece cannzn daha da
sklmasna yol aar. Kt niyet kanatacak yaralar arar, insann sabrn denemek iin oklar savurur,
bilgelerin cann skmak iin bin trl yol dener. Akll insan vurulara ak olmaz. ster kiisel, ister
gemiten kalma olsun, hibir srr ifa etmez. nk bazen kader bile bizi en hassas yerimizden
yaralamay sever. Kader yaral uzvu kangren etmeyi sever. O yzden, eer aclarnzn bitmesini ve
zevklerinizin srmesini istiyorsanz asla onlarn kaynan ifa etmeyin.
CXLVI Her eyin I Yzne Bakn.
Nesneler ve olaylar genellikle grndklerinden farkldr. Cehalet asla bir eyin kabuunun altna
bakmaz, derinlerine inmez; ancak siz ona bu kabuun iini gsterdiiniz zaman gzn aabilir. Yalan
her zaman daha nce ortaya kp, ahmaklar da beraberinde onarlamaz hatalara srkler. Doruluk
ise her zaman sona kalp, zamann kollarnda aksayarak ilerler. Bu yzden akll insanlar doa anann
onlara iki tane bahettii kulaklardan birini hakikati dinlemeye ayrrlar. Hilekrlk yzeysel
olduu iin, yzeysel insanlar ona kolaylkla kaplrlar. Saduyu ise onun ulaamayaca yerlerde
gizlenir ve sadece bilgelerle aklllar ondan faydalanabilirler.

CXLVII Ulalmaz Olmayn.

Hi kimse ara sra bakalarnn tlerine ihtiya duymayacak kadar mkemmel deildir. Hi
kimseyi dinlemeyenler ancak iflah olmaz ahmaklardr. Oysaki en esiz lim bile danacak bir dosta
ihtiya duyar. Byklk birilerine bel balamay renmelidir. Sadece ulalmaz olduklar iin
yollarn bulamayan insanlar vardr. Sonunda mahvolurlar, nk kimse onlar kurtarmaya cesaret
edememitir. En yksek mevkilerdeki insanlar bile kaplarn arkadala ak tutmaldr; nk belki
de biri bu kapdan girip yardmlarna koacaktr. Bir arkada, gerektiinde t vermek ve azarlamak
konusunda serbest olmal, bunlar utanmadan yapabilmelidir. Ondan memnuniyetimiz ve onun
sadakatine beslediimiz gven, ona bu gc vermelidir. Bir insan herkese sayg gstermek ya da
gvenmek zorunda deildir. Ama herkesin hatalarn dzeltmek konusunda gvendii sadk bir dostu
olmal ve bunun iin kran duymaldr.
CXLVIII Hosohbet Olun.
Sohbet insann gerek kiiliini yanstr. Hayatta en ok yaplan ey dahi olsa, hibir i bundan daha
fazla dikkat gerektirmez. Sohbet ederek bile, bir eyler kazanabilir veya kaybedebilirsiniz.
Konumann yazl hali olan mektubu kaleme almak iin bile zen gstermek gerekiyorsa, insann
zekasn en net biimde ortaya koyabilecei eylem olan konuma iin neden daha da byk bir zen
gstermek gerekmesin? Uzmanlar, ruhun nabznn dilde attn hisseder. Bir bilge u szleri
sylemitir: Konu, konu ki seni tanyabileyim. Bazlar hosohbet olmann beceri
gerektirmediini, konuurken basit bir slup benimsenmesi ve fazla ssleme yaplmamas gerektiini
savunur. Bu, arkadalar arasndaki iletiim iin faydal bir neridir. Ama karmzda yksek
mevkiden bir insan varsa, kendisiyle itibarn zedelemeyecek bir ekilde sohbet etmemiz gerekir.
Bunun iin de uygun bir sohbet konusu seilmeli, manta ters dlmemelidir. Sylenenleri
eletirmeyin, aksi takdirde bilgilik tasladnz dnlr. Asla insanlarn dncelerini bir
tahsildar gibi tartmayn, yoksa sizden kamalarna ya da en azndan, dncelerini sevimli
gstermeye almalarna yol aarsnz. Sohbet ortamnda ketumluk, gzel konumaktan daha
nemlidir.
CXLIX Insanlar Dertten Kurtarmay Bilin.
Kt niyet karsnda siper olabilmek, kt niyetli insanlarn dnd gibi acizlik deil, mthi
bir beceridir. Bu duru, sizi beenmeyenlerin eletirisini, hatta evrensel cezay gze alacak
yreklilii gsterdiiniz anlamna gelir. Her ey iyi gitmeyebilir, bu yzden gururumuz pahasna da
olsa, byle bir gnah keisine sahip olmak, talihsiz sonular karsnda fazladan bir hedef edinmektir.
CL Yaptnz Iin Karln Almay Bilin.
Herkes olgularn zne inemedii ve derinliklerine doru ilerleyemedii iin, onlara yeterince
deer vermez. Birok insan ounlua ayak uydurur, nk dierlerinin ilerlediini grp onlarla
birlikte hareket eder. Bir eylerin gerek deerini gstermek mthi bir beceridir. Bu bazen onlar
verek (nk vg arzu uyandrr), bazen de onlara arpc bir isim vererek yaplr (ki bu, bir
eyleri en st sraya koymakta ok yararldr); yeter ki ortada yapmacklk olmasn. Gerekten de her
konuda uzmanlara gveniyormu gibi davranmak aslnda insanlar tevik etmektir; nk herkes
kendini uzman sanr ve deillerse bile kendilerine ihtiya duyulduu hissi arzularn tetikler. Hibir

eyi basit ve sradan olarak grmeyin. Bu onlar ulalabilir klmaktan ok, deerlerini drr.
Herkes sra d olann peinden koar, nk o hem beeni hem de zeka asndan daha ekicidir.
CLI nceden Dnn.
Bugnden yarn, hatta daha sonraki gnleri dnn. En mthi ngrler, sknt ortaya kmadan
nce saptananlardr. Tedbirli insanlar iin talihsizlik yaamak, dikkatliler iinse beladan kl pay
kurtulmak gibi durumlar sz konusu deildir. Boazmza kadar amura saplansak bile dnmekten
vazgememeliyiz. Olgun dnceler en byk zorluklar aabilir. Yastk sessiz bir khindir derler
ve baz sorunlar dnerek uykuya dalp, zihnimizde zmlerle uyanmak olduka faydaldr. Birok
insan nce hareket eder, sonra dnr. Bu yzden olaylarn sonularna, sonradan gsterecekleri
bahanelerden daha az nem verirler. Bazlar vardr ki, olaylarn ne ncesinde, ne de sonrasnda
dnr. Aslnda tm hayat doru yolu nasl gzden karmayacamz dndmz bir sre
olmaldr. Derin dnmek ve ngrl olmak, insanlarn hayatlarnda belirleyici bir rol
oynamalarn salar.
CLII Asla Sizi Glgede Brakacak Biriyle Arkada Olmayn.
Bir insan sizi ne kadar glgede brakacaksa, o kadar az istenen bir arkada olmaldr. Sizden daha
kaliteli ve daha hretliyse, o her zaman birinci olacak, siz daima ikinci planda kalacaksnz
demektir. O assolist olacaktr, siz de geri vokal. Size gsterilen azck hrmet, bilin ki onun
artklarndan ibaret olacaktr. Ay, yldzlarn arasnda bir bana parlar, gne doduunda ise
grnmez olur. Inz karartan birine asla yanamayn, size daha ok k veren insanlarla birlikte
olun. Bu ekilde her ey gzel ve aydnlk olur. nsan kendini kt bir arkada yznden tehlikeye
atmaktansa, iyiliini dnen bir arkadan onurlandrmaldr. Talihin yolundayken sekin kiilerle,
oraya vardnzda ise sradan kiilerle birlikte olun.
CLIII Doldurulacak Byk Boluklarn Olduu Yerlere

Girmekten Kann.
Bunu yapacak olursanz da selefinizden daha baarl olmaya aln. Onunla eit olmanz onun
deerini ikiye katlar. Halefimizin davranlar da bizim geri istenmemizi salayabilir. Yani,
selefimizin bizi glgede brakmasna izin vermemek nemlidir. Byk bir boluu doldurmak zordur,
nk gemi her zaman daha iyiymi gibi grnr. te bu yzden selefimizle eit olmak yeterli
deildir, ondan daha baarl olmamz, yaptklarnn zerine bir eyler eklememiz gerekir.
CLIV Kolayca Inanmayn, Kolayca Sevmeyin.
Zihnin olgunluu her eye annda inanmamaktan geer. Yalan her yerde rastlanan bir eydir. Bu
yzden de inanmak o kadar kolay olmamal. abuk inananlar er ya da ge hataya der. Ayn
zamanda, bakalarnn sadakatine kar beslediiniz pheler konusunda da srarc davranmayn.
nk bu da baz durumlarda hakaret olarak alglanabilir, size bilgi veren kiiyi sahtekr ya da
aldatlm olarak grdnz izlenimini uyandrabilir. Tek kt ey de bu deildir. Herkese zor
inanmak, yalanclara zg bir niteliktir. Yalanclar iki baarszlktan muzdariptir; ne kendisi inanr,
ne de ona inanlr. Muhakemelerde acele etmemek dinleyicinin saduyulu olduunun belirtisidir;
nk konumac kendi kaynana naslsa gvenmektedir. Bir eyi hemen sevmek de buna benzer bir
tedbirsizliktir. Szler dnda, davranlarla da yalan sylenebilir ve bu hilekrlk gnlk
yaantmzda daha byk bir tehdit unsuru oluturur.
CLV Tutkular Ynetebilme Sanat.
Eer mmknse, ar srarc tutumlar saduyulu bir ekilde karlayn. Bu gerekten saduyulu
olan bir adam iin zor deildir. Tutkulu olmann ilk adm, tutkulu olduunuzu belirtmektir. Bylelikle
tutkularnz ynetmeye balarsnz. Tutkularn son noktaya tamaya niyetli bir insann bunu yapmas
gereklidir. Tutkulara kaplmak kadar, onlardan kurtulmak da becerilerin en bydr. Nasl ve ne
zaman duracanz bilmeniz gerekir, ama son hzla koarken aniden durmak da kolay deildir. Tutku
krizlerinde bile ak grl kalabilmek bilgeliin nemli bir gstergesidir. Tutkularda arya
kamak mantn yolundan sapmaktr. Ama tutkularnz kontrol edebilme becerisi sayesinde mantk
asla ikinci plana atlmayacak, onun snrlar dna klmayacaktr. Tutkuyu kontrol edebilmek iin
dikkatimizi dizginlememiz gerekir. Bunu yapabilen insanlar muhtemelen ilk ve son bilgeler olacaktr.
CLVI Arkadalarnz Sein.
Tecrbenin ve talihin snavn getikten sonra, bu snav da geenler; sadece sevgi deil, anlay
alannda da baarl mezunlar olacaklardr. Bu konu, hayattaki en nemli ey olmasna ramen en az
nemsenenler arasnda yer alr. Zek bazlarna, ans biroklarna arkada kazandrr. Akll ve aptal
insanlar arasnda bir anlama hibir zaman sz konusu olmad iin, insan ancak sahip olduu
arkadalara baklarak deerlendirilebilir. Ayn zamanda, bir insann evresinde bulunmaktan memnun
olmak yakn bir arkadaln gstergesi deildir. Bu durum kiiye duyulan gvenden ziyade, onun
arkadalndan elde edilen memnuniyetten kaynaklanr. Srdrlmesi ve srdrlmemesi gereken
arkadalklar vardr. kincisi; sadece zevk iindir. Birincisi ise dncelerin verimlilii ve drtlerin
uyumu ile ilgilidir. ok az arkadamz biz biz olduumuz iin yanmzdadr, ou iinde
yaadmz artlar sever. Gerek bir arkadan anlay, dier insanlarn iyi niyetlerinden ok daha

faydaldr. Bu yzden arkadalarnz sein, bu ii ansa brakmayn. Akll bir arkada endieleri yok
eder, aptal bir arkada ise bu endieleri yoktan var eder. Ama arkadalarnza fazla ans dilemeyin,
yoksa onlar kaybedebilirsiniz.
CLVII Karakter Konusunda Hata Yapmayn.
Bu en tehlikeli, ama yine de en kolay dlen hatadr. rnlerin kalitesi hakknda yanlmaktansa,
fiyat konusunda kazk yemek daha iyidir. nsanlarla ilgilenirken her eyin tesinde daha derinlere
bakmak lazmdr. nsanlar tanmak nesneleri tanmaktan farkldr. Karakterlerin kiisel zelliklerini
ayrt etmek ve ruhlarnn derinliklerine inmek ok derin bir felsefedir. nsanlar da en az kitaplar kadar
derin aratrlmaldr.
CLVIII Arkadalarnzdan Faydalann.
Bunu baarmak takdir yetenei gerektirir. Baz arkadalar yakndayken, bazlar da uzaktayken
iyidir. Birou sohbette baarl olmasa da, ok iyi mektup arkadalar olabilir. nk mesafe,
onlarla yakn etkileim halindeyken dayanlmaz olan birok tatszl ortadan kaldrr. Arkadalarn
tek ilevi sizi memnun etmek deildir, onlarn ok deerli zellikleri vardr. Dayanma, iyilik ve
doruluk. nk bir arkada her eyiyle arkada gibi olmaldr. ok az kii iyi arkada olmaya deer
ve aslnda saylar dndnzden daha da azdr nk insanlar onlar nasl seeceklerini
bilmezler. Arkadal devam ettirmek onu balatmaktan daha nemlidir. Bu koullara uygun
arkadalar sein. Onlar balangta yeni olsalar da, bir gn muhakkak eski dostlarnz olacaklardr.
Onlar snavlardan geirmek gerekse de, tabii ki en iyi dostlar olgunlam olanlardr. Arkadasz
yaamak kadar byk bir sszlk yoktur. Arkadalk yaamdaki gzellikleri ikiye katlar ve
ktlkleri de paralara bler. Temiz havann ruha iyi gelmesi gibi, talihsizliin tek devas da budur.
CLIX Aptallara Sabredin.
Akll insanlar genellikle sabrszdr nk insann bilgisi arttka ahmaklara kar sabrszl da
oalr. Fazla bilgiyi memnun etmek zordur. Epictetusa [13] gre, hayattaki ilk kural bir eylere
tahamml edebilmektir. Bu, ona gre bilgeliin yars saylr. Aptalln eitli trlerine katlanmaksa
daha da fazla sabr gerektirir. Biz de genellikle baml olduumuz kiilere katlanmak zorundayz. Bu
kiisel kontrol konusunda yararl bir derstir. Sabrmz huzuru douracaktr. Bu ise dnyadaki
mutluluun can damardr. Hi sabr olmayanlar kendi ilerine ekilmelidir, ama orada bile
kendilerine sabr gstermek zorunda kalacaklardr.
CLX Szlerinize Dikkat Edin.
Rakiplerinizle konuurken saduyunuzun, dierleriyle konuurken de d grnnzn hatrna
szlerinize dikkat edin. Yeni bir sz sylemek iin her zaman vakit olsa da, szleri geri alma ansnz
yoktur. Sanki kendi vasiyetinizi hazrlyormu gibi konuun. Ne kadar az sz sylerseniz, o kadar az
sorun var demektir. nemsiz konulardan bahsederken, daha ciddi konular iin antrenman yapyormu
gibi konuun. sel gizlilikte tanrsal bir ihtiam vardr. Dnmeden konuanlar abuk hataya
derek baarsz olurlar.
CLXI Kk Hatalarnzn Farknda Olun.

En mkemmel insanlar dahi bu hatalar yaparlar. Onlar bu hatalaryla ya evlidirler ya da evlilik

d bir ilikileri vardr. Bunlar genellikle zeki insanlarn hatalardr ve bu kiiler ne kadar bykse,
hatalar da o kadar byk olur ya da en azndan o kadar dikkat eker. Sahipleri onlarn farknda
deildir sanmayn; hatta onlar severler ki bu ktdr; nk ortada kanlamayan kusurlara kar
duyulan akld bir ak vardr. Onlar mkemmelliin zerindeki lekelerdir. Onlar sahiplerini
memnun etseler de, kendilerini grenlerin cann skarlar. Bu hatalardan kurtulmak ok ho bir eydir;
ama sein bakalm hangisinden kurtulmak isteyeceksiniz! Herkes bu konuda baarsz olduu iindir
ki, sonunda sizin dier niteliklerinizi grdke bu hatalarnz baarabildikleri kadar grmezden
gelip, sahip olduunuz dier yetenekleri ortaya karacaklardr.
CLXII Iftiraclarnz ve Rakiplerinizi Nasl Yenersiniz?
Bu genellikle akllca olmasna ramen, onlar kmsemek yeterli deildir. nsanlar kendileri
hakknda kt konuanlar ven insanlar pek onaylamazlar. Yetenekler ve hizmetler sayesinde
alnandan daha kahramanca bir intikam yoktur, bunlar rakiplerinizi kskanln penesine yuvarlar.
Her baar rakibinizin boynundaki yal ilmee atlan bir dmdr ve dmann galibiyeti, rakibin
cehennemidir. Kskanlar birok kez lr, ama alk yine de kskanlan kazanr. Onun namnn
lmszl rakibinin ekecei ikencenin sresi olacaktr. Birisi sonsuz onurla, dieri ise acyla
yaar. Birisinin n kendisi iin lmszl, dieri iin lm temsil eder. Kskanlktan
kaynaklanan uzun ve yava bir lm...
CLXIII Asla Acdnz Iin Bakalarnn Kt Kaderine Ortak Olmayn.
Bir insann ans, bir bakas iin ansszlktr. nk birine ansl diyebilmemiz iin, birok
anssz olmas gerekir. nsanlarn merhamet duygularn harekete geirebilmek ansszlarn tuhaf bir
zelliidir. nsanlar bylelerine (adeta talihin onlara iyi davranmasnn bir kefareti olarak) gereksiz
bir merhamet gsterirler ve bir bakarsnz ki zenginlik asndan herkesin acd bir adam, yaad
skntlar yznden herkesin hayranln kazanmtr. Kanatlanm uarken, byleleri yznden yayan
kalabilirsiniz. Ama yine de talihin kartlar nasl kartrdna dikkat edilmelidir. Her zaman
talihsizlerle dp kalkmay seven insanlar vardr ve bir bakarsnz, eskiden sekin ve zengin
biriyken, birden dn acdklarnn yanna dvermitir. Bu durum ruhun asaletini ortaya karsa da,
dnyevi bilgeliin gstergesi deildir.
CLXIV Rzgarn Ynn renmek Iin Havaya Saman Atn.
Yaptnz ilerin nasl alglanacan, zellikle de kabul ve baars pheli kiilerden renin.
Bylece ilerin nasl geliecei konusunda emin olur ve yola devam m edilecei, yoksa geri mi
ekinilecei hakknda dnmeye frsat bulursunuz. nsanlarn niyetlerini byle deneyen bir bilge,
hangi durumda olduunu bilecektir. Bu istemek, arzulamak ve ynetmek iin ileriyi grmenin altn
kuraldr.
CLXV Savan Hakkn Onurlu Bir ekilde Verin.
Sava srdrmek zorunda kalsanz da, zehirli oklar kullanmak zorunda deilsiniz. Her insan olduu
gibi davranmaldr. Bakalar gibi davranmak onu kendi benliinden uzaklatrr. Hayat savanda
gsterilen yiitlik herkesten takdir grr. Herkes zafer iin savamaldr, bunu da sadece gle deil,

gc nasl kullanacan bilerek yapmaldr. Acmasz bir zafer ihtiam deil, sadece utan getirir.
Onur her zaman en nemli erdemdir. Onurlu bir adam asla yasaklanm silahlar kullanmaz. Bu
konuda sadece nefret nedeniyle sona ermi bir arkadal rnek verebiliriz. Gemiteki gven hibir
zaman bugnn intikam iin kullanlmamaldr. En ufak bir hainlik lekesi dahi insann namn lekeler.
Soylu insanlar arasnda, en ufak bir acmaszlk bile herkesin sizden uzaklamasna yol aar. Soylu ve
adi insan arasnda ok byk mesafeler bulunmaldr. Yiitlik, cmertlik ve sadakat dnyadan yok
olsa dahi, insanolunun bu erdemleri sizin kalbinizde tekrar bulabilecek olmasyla vnebilmelisiniz.
CLXVI Laf reten Insanla I reten insan Ayrn.
Bu anlamda ayrt etme, birok eidi olsa da arkada, insan ve i seme konularnda ok nemlidir.
Eyleme dnememi kt szler bile yeterince rahatsz ediciyken, eyleme dnm kt szler
daha da beterdir. Szler ve sahte kibarlk karn doyurmaz. Aynalar ku yakalamak iin ideal bir
tuzaktr. Sadece kendini beenmiler uuan szlere deer verir. Szler iin teminat olmaldrlar ve
tpk rehine dkkan makbuzlar gibi, onlarn da kendi deerleri vardr. Yapraklar olan fakat meyvesi
olmayan aalar ie yaramaz. Onlar olduu gibi kabul edin, glge etmekten baka hibir ie
yaramazlar.
CLXVII Kendinize Gvenmeyi Bilin.
Skntl durumlarda ak bir yrekten daha iyi bir arkada yoktur. Eer yreinizin cesaretinin
azaldn fark ederseniz onu dier yardmclarla kuvvetlendirmeye aln. Kendini cesaretle ortaya
sren insanlarn endieleri yok olur. nsan talihsizlikler karsnda geri ekilmemelidir, aksi takdirde
bu durum ekilmez olur. Birok insan sknt iindeyken bile kendi kendine yardm etmez ve
yaadklarna nasl katlanacaklarn bilmedikleri iin tayacaklar yk artm olur. Kendini bilen
insan zayf ynlerini nasl kuvvetlendireceini de bilir. Akll insan olanaksz denilen zaferlere ular,
gklerdeki yldzlar bile fetheder.
CLXVIII Ahmaklarn Aptalca Ilerine Bulamayn.
Bo gurur, kstahlk, bencillik, gvenilmezlik, kapris, inatlk, hayalperestlik, yapmacklk,
tuhaflk, arszlk, her lafa kar kma, banazlk ve tek yanlln tm biimleri... Bunlarn tamam
edepsizliin canavarlklardr. Zihindeki bozukluk vcuttaki bozukluktan daha rezildir, nk zihin
bozukluklar beden bozukluklarndan daha fazla insana hayat zehir eder. Ama bu ekilde bozulmu
zihinlere, karm akllara kim doru yolu gsterebilir? nsann kendini kontrol mekanizmas iyi
almad durumlarda bakasnn onu ynlendirmesi de imknszdr. Bu tr insanlar, bakalarnn
alaylarn nemsemek yerine, gzlerini kapatp dierlerinden gelecek hayali takdir szcklerini
beklerler.
CLXIX Yz Kere Kazanmaya Deil, Bir Kere Kaybetmemeye Odaklann.
Kimse parldayan gnee dorudan bakamaz. Ama gne tutulmasnda herkes gzn ona diker.
Sradan dnceler genellikle neyin doru olduu deil, neyin yanl olduu hakkndadr. Kt
haberler her trl takdirden daha hzl yaylr. Birok insan dnyadan ayrlncaya kadar tannmaz
bile. Bir insann btn kahramanlklar, kk bir kusurunu kapatmak iin bile yeterli olmayabilir. Bu
yzden hataya dmekten kann. unu bilin ki kt niyet her hatay grse de, hibir baary fark

etmez.
CLXX Her Zaman Yedekte Bir eyleriniz Olsun.
Bu kendi neminizi srdrmenin etkili bir yoludur. Bir insan btn kapasitesini ve enerjisini bir
rpda ve her frsatta ortaya koymaldr. Bilgi iin bile bir yedekleme sz konusu olmaldr, bylece
kaynaklarnz iki katna km olur. nsan zor durumdayken snaca bir yerler mutlaka olmaldr.
Yedekler her zaman saldr gcnden daha nemlidir, nk daha byk bir cesaret ve hretin
semboldr. Saduyu her ie gvenlik garantisiyle balar. Zihin altran bu paradokstan u sonu
kar: Yarm btnden fazladr.
CLXXI Nfuzu Boa Harcamayn.
Byk arkadalklar byk frsatlar iindir. nsanlar elde ettikleri byk gveni kk eyler iin
kullanmamaldr. Bu grecei bir destei ziyan etmek olur. En gl dayanamz en zor anlar iin
kullanmalyz. Gcmzn ounu kk eyler iin harcarsak, sonras iin geriye ne kalr? Hibir
ey bir koruyucudan daha deerli deildir ve bugnlerde birok eyin bedeli bir iyilikten daha yksek
deil. Bir iyilikle bir dnya kurulabilir ya da yklabilir. Yaplan iyilik, zekanz destekleme veya yok
edebilme gcne sahiptir. Doa ve hret akll insana uygun olduu iin, ans onlar kskanr. Bu
nedenle gllerin iyiliine sahip olmak, mal mlk sahibi olmaktan daha nemlidir.
CLXXII Kaybedecek Bir eyi Olmayan Insanlarla Mcadele Etmeyin.
Bu eit bir ekime olamayaca iin, kaybedecek bir eyi olmayan insanlarla mcadele etmeyin.
Rakip mcadeleye hibir endiesi olmadan girer, nk o utanma duygusu da dahil her eyini
kaybetmitir ve daha fazlasn kaybetmekten korkmaz. Bu yzdendir ki her trl cesareti gsterebilir.
nsan yllar iinde kazand, ama bir anda kaybedebilecei an hret uruna byle risklere
atlmamaldr. nk ok kk bir dikkatsizlik her eyi mahvedebilir. Onurlu ve sorumluluk sahibi
bir insan hret sahibidir ve kaybedecek ok eyi vardr. Bu insanlar kendi hretleriyle bakalarnn
hretlerini de dengeler. Onlar sadece ok gerekli durumlarda mcadeleye girer. Bu mcadelede ok
dikkatli ve akll davranarak gerektii zaman mcadeleden ayrlp hretlerini koruyacak saduyuyu
gsterirler. Bazen zafer durumunda bile aslnda kaybettiklerini geri kazanamazlar; nk bir kez
kendini kaybetme riskini almlardr.
CLXXIII Ilikilerde ve zellikle Arkadalk Ilikilerinde Hemen Incinmeyin.
Bazlar abuk incinir ve bu yzden tutarllk ihtiyalarn aa serme istei duyarlar. Kendilerine
hayali kabahatler, bakalarna kt niyetler atfederler. Duygular gzleri kadar hassastr ve onlara
akayla veya samimiyetle dokunulmamaldr. Deil bir kymk, en ufak bir toz zerresinden bile
rahatsz olurlar. Onlarla arkadalk edenler onlara ok ince davranmal ve hislerine kar duyarl
olmaldr; nk en kk olayda bile canlar ok sklr. Onlar genellikle egoisttir, kendi ruh
hallerinin klesidir, kendileri iin her eyi bir kenara brakabilirler. Hi denecek eylere lmcl
nemler verirler. Dier yandan, gerekten sevenin yaps elmas gibidir: sert ve lmsz.
CLXXIV Tela Iinde Yaamayn.

Her eyi birbirinden ayrmay bilmek onlardan zevk almay bilmek demektir. Birok insann serveti
mrleri sona ermeden tkenir. Bunlar hibir tat almadan zevkten zevke koan insanlardr ve
servetlerini yitirdiklerinde de geriye dnp o zevkleri yaamay arzularlar. Onlar hayat bir tela
ierisinde yaar. Ancak bir mr sonunda hazmedebilecekleri eyler bir gn ierisinde balarndan
geer. Zevkleri nceden yaar, yllar erkenden tketir ve bir anda her eyin dibine varmay isterler.
Bilgi edinirken dahi her ey ll olmaldr, aceleci davranlrsa renilmemesi gereken eyler de
renilebilir. Yaayacak gnlerimiz zevklerimizin tesindedir. Hayatn zevkini karrken yava, ama
alrken abuk olun. nk insan i bitince sevinir, zevkler bitince ise zlr.
CLXXV Sert Insan.
Hibir eyden memnun olmayan insanlardr. Bu temeli salam olmayan bir itibardr. Ama btn
insanlar byle deildir. Baz insanlar hile yaparken bundan zevk alrlar, eytan gibidirler. Onlar gibi
insanlara yalanlar (nk yalanlar daha fazla vaat doludur), gereklerden (nk gerein gc
snrldr) daha fazla zevk verir. nk yalan iin kolayna kamaktr. Ama sonuta bunlar ne olursa
olsun kt sonla karlarlar. nk yalanlarn salam bir dayana yoktur. Sadece dorular
insanlara gerek hreti getirir. Sadece gereklerin insana yarar dokunur. Bir yalan bir baka yalan
dourur ve her ey gerekten o kadar uzaklar ki artk patlamas an meselesidir. Temeli salam
olmayan eyler asla uzun sre yaamazlar. Daha ok gven kazanmak iin daha ok vaatte bulunsalar
da, er ya da ge bunlarn yanll ortaya kar.
CLXXVI Ya Bilgili Olun ya da Bilgili Olanlarla Birlikte Olun.
ster sizinki, ister bir bakasnnki olsun, zek olmadan gerek bir yaam imknszdr. Ama birok
insan neleri bilmediinin farknda deildir. Zekdan kaynaklanan baarszlklar iflah olmaz nk
farknda olmayanlar kendilerini ve kendilerinde neyin eksik olduunu bilemez ve bu eksii
tamamlayamazlar. Birok insan kendilerini akll sanmasa, aslnda gerekten akll olabilirdi. Bu
yzden akl uzmanlar deerlidir ve onlara ok az bavurulur. Akl danmak ycelii azaltmaz ya da
insann kapasitesinden phe edilmesine yol amaz. Aksine, t almak istemek daha nceden yararl
tler aldnz anlamna gelir. Eer yenilgiye uramak istemiyorsanz tler alrken mantnz
kullann.
CLXXVII Ilikilerde Laubalilikten Kann.
nsanlarn sizinle laubali olmasna da izin vermeyin. Laubali insanlar grnmlerinin onlara verdii
stnl ve kendilerine duyulan saygy kaybeder. Gkteki yldzlar kendilerini ayaa
drmedikleri iin parlaklklarn korurlar. lahi olmak edepli olmay gerektirir. Her laubalilik bir
hor grme dourur. nsan ilikilerinde, bir insann neyi eksikse onu daha fazla sergiler, nk ak
ilikilerde aslnda saklanmas gerekenleri de ortaya koyarsnz. Laubalilik asla arzulanan bir ey
deildir; sizden yukarda olanlar karsnda sergileneni tehlikelidir, sizden aada olanlara kar
sergileneni ise yakkszdr. Bu kiiler ilgi gsterildii zaman hemen kendilerine ihtiya duyulduunu
sanrlar. Laubalilik zamanla bayala yaklar.
CLXXVIII Kalbinize Gvenin,
zellikle kendini daha nce de kantladysa. Kalbinizi dinlemekten kamayn. Kalbiniz en nemli

eyleri daha nceden tahmin edebilen bir khindir. Birok insan kendi kalbinden korktuu iin yok
olup gitmitir. Ama bir soruna daha iyi bir are bulamyorsak, kalbimize gvenmekten korkmann ne
anlam vardr? Birok insana doa tarafndan yle salam bir kalp verilmitir ki, kalpleri onlar her
zaman talihsizliklere kar uyarr, hatta onlarn etkilerini defeder. Ktlklerin stesinden
gelemedikten sonra, onlarn peinde komann yarar yoktur.
CLXXIX Bo Insan ok Konuur.
Srr olmayan bir kalp ak bir mektuptur. Salam bir temeliniz varsa srlar saklanabilir, nemli
eylerin saklanabilecei zel yerler vardr. ok konumamak insann kendine hkim olabilmesinden
kaynaklanr ve insann kendisini kontrol edebilmesi byk bir zaferdir. Srrnz sylediiniz herkese
bir bedel demeniz gerekecektir. Akln gvenlii i dnyann ll olmasnda yatar. Fazla
konumann riski bakalarnn apraz sorgulamalarnda yatar. Sylenenlerin birbirini tutmamas
durumunda srlar ortaya kabilir. Bunlardan kanmak iin, saduyu sahibi kii her zamankinden de
az konuur. Yaplmas gerekenlerin sylenmesi, sylenmesi gerekenlerin de yaplmas gerekmez.
CLXXX Dmana Asla Ne Yapmas Gerektiini Sylemeyin.
Aptallar asla aklllarn muhakemelerine uygun davranmaz, nk uygun yntemleri bilemezler.
Ketum kiiler bakas tarafndan planlanm ve hatta uygulanan bir eyi devam ettirmezler. nsanlar
tm plan bir kere de ters yz ederek, olaylar her iki bak asndan da ele almaldrlar. Yarglar
deiebilir. Brakn, henz karar vermemi kii, akla yatkn olanla deil de olaslklarla megul
olsun.
CLXXXI Gerek, Ama Btn Gerek Deil.
Hibir ey gerek kadar dikkat gerektirmez, onunla insan yreini deebilirsiniz. Gerei gizlemek,
bazen onu dile getirmek kadar nemlidir. Tek bir yalan bile bir hreti lekeleyebilir. Yalanclk
hainlik ve daha da kts, yalan syleyen kii hain olarak grlr. Ancak btn dorular dile
getirilemez, bazlarn kendi iyiliimiz iin, bazlarn da bakalarnn iyilii iin gizlememiz gerekir.
CLXXXII Her Konuda Biraz Ataklk.
Bu saduyunun nemli bir parasdr. Bakalarn gznzde fazla bytmeyin, bylece onlarn ok
byk olduklarn dnp ekinmezsiniz. Hayal gc asla kalbimize teslim olmamaldr. Birok
insan onlar uzaktan tandmzda mkemmel gibi grnr, fakat daha yakndan tanmaya
baladmzda bunun byle olmadn fark edebilirsiniz. Hi kimse insanln snrlarn aamaz.
Her insann ya yreinde ya da zihninde bir zayflk vardr. Ciddiyet bariz bir otorite getirir, ama bu
ender olarak kiisel gle paraleldir. nk talih bir mevkiin bykln genellikle oray elinde
tutann yetersizliiyle vurgular. Hayal gc genellikle olaylarn zerine atlar ve bir takm eyleri
olduklarndan daha parlak gsterir. Hayal gc nesneleri olduu gibi deil, grmek istedii gibi
grr. Gemiteki prestij kaybna ramen, dikkatli bir bak ksa zamanda her eyi dzeltir. Eer akl
korkaksa ahmaklk ihtiyatsz olur. Ve zgven cehalete yardm ederse, aklllar ve cesurlara kim bilir
ne yapar!
CLXXXIII Grleriniz ok Kat Olmasn.

Aptal tamamen ikna edilmitir ve tamamen ikna edilmi insanlar aptaldr. Bir insann bak as ne
kadar hatalysa, onun sahibi de ona o kadar banazca inanm demektir. Kesinlii kantlanm
durumlara bile pheyle yaklamak gerekir. Bir gre hangi mantkla sahip ktmz dikkatten
kamaz, ondan vazgemekteki nezaketimiz ise fark edilecektir. natlmz zafer kazansak bile
kaybetmemize yol aar. Bu durumda zaferi kazanan doruluk deil kabalktr. Grlerini
deitiremeyeceimiz banazlar vardr, inatlarna bir de kapris eklediniz mi, sonuta ortaya yldrc
bir budala kar. Sebat zihin iin deil, irade iin olmaldr. Ama bazlarn ifte baarszla
uratacak istisnai durumlar vardr. Onlarn hem muhakemeleri hem de onun uygulama biimleri
yanltr.
CLXXXIV Resmiyet Dkn Olmayn.
Krallarda bile bu yapmacklk garip karlanr. ok resmi olmak skcdr ancak btn uluslarda da
bu tuhaflk sz konusudur. Aptallk kisvesi bu tarz eylerden rlmtr. Bu tarz insanlar kendi
ciddiyetlerine taparlar, ama onu kaybetmekten bu kadar korkmalar aslnda yaplan grevli seiminin
ne kadar adaletsiz olduunun kantdr. Sayg beklemek herkesin hakkdr, ama resmiyet delisi olarak
alglanmamalyz. Ancak u bir gerektir ki, resmi atafatn dnda kalabilmek iin bir insann stn
niteliklere sahip olmas gerekir. Protokol kurallarna ne tapn ne de onlar kk grn; byle kk
eyleri fazla byten ya da abartan biri asla gerek anlamda byk olamaz.
CLXXXV Tm Paranz Tek Zara Balamayn.
nk atnz boa giderse zarar telafi edilemez boyutta olacaktr. nsan bir kere, zellikle de ilk
seferde pekl kaybedebilir. artlar her zaman uygun olmayabilir. Ne derler bilirsiniz: ans bir gn
herkese gler. Her zaman ikinci admnz ilk admnzla ilikilendirin. Baarl olsa da olmasa da,
birinci admnz ikinci admnz telafi edecektir. Her zaman daha iyi yntemlere ve olanaklara
ynelin. Olaylar ansn krk trl haline baldr. Bu yzden baarnn tatmini ok nadir ulalabilen
bir eydir.
CLXXXVI Byk Olsa da Hatalarnzn Farknda Olun.
Doruluk, atlaslar giyse de, altnlar taksa da ahlakszl tanr, ama bunlar karsnda kendi
karakterini gizleyemez. Efendisinin asaleti rtyor diye, klenin rezillii saklanmaz. Ahlakszlar
ykseklerde oturabilirler, ama bu durum aslnda alak olduklarn gizleyemez. ou kii byk
insanlarn da kusurlar olduunu grr, ama byk insanlarn o kusurlarndan dolay byk
olmadn dnmezler. Byk insanlar o kadar aldatcdr ki, ahlakszlklarn bile yaldzla rterler.
Bu, onlar pohpohlayan kiiler, byk insanlarda yaldz sandklar zellikleri kk insanlarda
grdklerinde irendiklerini fark edene kadar srer gider.
CLXXXVII Ho eyleri Kendiniz Yapn, Naho eyleri

Bakalarna Yaptrn
Birincisini yaptnzda saygnlk kazanr, ikincisini yaptnzda nefretten kanrsnz. Byk bir
insan yardm almaktan ok, yardm etmekten zevk alr. Bu onun cmert yapsnn bir ayrcaldr. Bir
insan ya anlaytan, ya da pimanlktan dolay kendisi ac ekmeden bakasna ac ektiremez.
Yksek mevkilerdeki insanlar dl ve ceza araclyla alr. Bu yzden birincisini kendinize,
ikincisini bakalarna ayrn. Yannzda her zaman honutsuzluk, nefret ve iftira oklarnn
yneltilebilecei biri olsun. Kalabalklarn nefreti kpeklerinki gibidir; acsnn gerek nedenini es
geerek, gidip kamy srr ve gerek sulu olmamasna ramen, cezay kam eker.
CLXXXVIII vg Kabul Etmeyi Bilin.
Bu bizim zevk kredimizi artrr; nk neyin mkemmel olduunu ve bunun nasl
dllendirileceini renmiiz demektir. Bu bize konumak iin malzeme verir ve abalarmzdan
dolay bizi daha da cesaretlendirdii iin, nmze serilmi nimetleri takdir ederiz. Ama bazlar
bunun tam tersini yapar. Konumalarnda hep bir kmseme vardr ve orada bulunanlar
pohpohlarken orada olmayan kiiler hakknda ileri geri konuurlar. Bu onlar yzeysel insanlar yapar
ve bu kiiler bakalar hakknda kt konumann iyi bir ey olmadnn farkna varamazlar. ou
insan gemiteki stnlklerden ok, gnmzdeki sradan davranlara deer verir. Tedbirli insanlar
bu eytanlklara dikkat eder. Ne baka insanlarn arlklarndan korkarlar ne de onlarn
pohpohlamalaryla havalara girerler. Bilirler ki bunlarn ikisi de ayn davrann iki farkl yz,
konumalar iinde bulunulan toplulua uydurma eilimidir.
CLXXXIX Bakalarnn Noksanlklarndan Faydalann.
Noksanlklar ne kadar fazlaysa, iler de o kadar sarpa sarar. Dnrler yoksunluun aslnda var
olmadn, dier yandan devlet adamlar da bunun herkesi kapsayan bir ey olduunu syler ve iki
taraf da hakldr. Birok insan kendi amalarna ulamak iin bakalarnn noksanlarn basamak
olarak kullanr. Onlar frsatlar deerlendirip memnuniyetin zorluklarndan bahsederek insanlarn
heveslerini kursaklarnda brakrlar. Bir ey istemenin enerjisi, ona sahip olmann ataletinden daha
fazlasn vaat eder. Arzuya beslenen tutku kar gelmelerle birlikte daha da artar. Hem karnzdakinin
arzusunu tatmin etmek, hem de onun size olan bamlln korumak byk bir ustalktr.
CXC Her eyde Bir Teselli Arayn.
Faydasz kiiler bile bunu lmszlkte bulur. Telafisi olmayan bir sknt yoktur. Ahmaklar
ansldr ve irkinlerin ans zaten herkes tarafndan bilinir. ok deerli olmayan kii uzun yaar.
atlak cam kolay krlmaz, ama dayankll hakknda mutlak bir endie vardr. yle grnyor ki,
talih byk kiileri kskanr bu yzden de faydaszlara uzun yaam frsat vererek durumu eitler,
nemli kiilerin mr pek uzun deildir. Yk ar olanlar ksa zamanda kedere boulurken, bir
nemi olmayanlar yaayp giderler. Talihsiz kiiler hem lmn, hem de talihin onlar unuttuunu
dnrler.
CXCI Emeinizin Karl Sadece Teekkr Olmasn.

Bu hileli bir durumdur. Bazlar sihirli iksir yapmak iin Teselyann ifal bitkilerine ihtiya
duymaz, nk onlar sadece selamlarnn zarafetiyle aptallar bylerler. Onlar demelerini Zarafet
Bankasndaki hesaplarndan, gzel laflarn esintisiyle yapar. Her eyi vaat etmek, hibir ey vaat
etmemek demektir. Szler ahmaklar iin hazrlanm birer tuzaktr. Gerek nezaket icraatlarla
gsterilir, yapmack ve faydasz olan ise aldatcdr. Bu saygdan ok gle alakaldr. Biz insana
deil, onun sahip olduklarna boyun eeriz ve iltifatlar insanlarn grnen niteliklerine deil,
arzulanan stnlklerine yaplr.
CXCII Huzurlu Bir Yaam Uzun Bir Yaamdr
Yaamak iin, yaatn. Huzurlu insanlar sadece yaamakla kalmaz, hayata yn de verirler. Duyun,
grn ve sessiz olun. htilafn olmad bir hayat ryasz bir uyku getirir. Uzun ve ho bir yaam adeta
iki kat srer. Bu da huzurun meyvesidir. Sahip olduklarna aslnda yoklarm gibi davranan kii, her
eye sahiptir. Her eyi iinize atmak kadar aptalca bir davran yoktur. Bizi ilgilendirmeyen eylerle
canmz skmak, bizi ilgilendiren eyleri hi umursamamak kadar aptalcadr.
CXCIII Kurnazlara Kar Uyank Olun.
Uyanklk kurnazla karsnda bavurulabilecek tek savunmadr. nsanlarn niyetlerini anlamak
konusunda gayretli olun. Birok insan kendi ilerini bakalarna yaptrma konusunda baarldr ve bu
kiilerin niyetlerinin farknda olmazsanz, kendinizi bir gn onlar iin atee atlm halde
bulabilirsiniz.
CXCIV Kendiniz ve Yaptklarnzla Ilgili Gereki Grlere Sahip Olun,
zellikle de hayatn banda. Herkes, bilhassa da bunu hak etmeyenler kendileri hakknda iyi eyler
dnr. Herkes ansnn yaver gitmesini diler ve mkemmel olduunu dnr. Umut abartl
vaatlere anak tutsa da, deneyim bunlar yerine getirmez. Bu gibi bo hayaller sadece sknt dourur.
nsanlar gerei fark ettiklerinde bunu anlarlar. Akll insan byle hatalar sezinleyebilir. Bu kiiler
her zaman iyiyi umsalar da, en ktye kar da hazrlkldr ve bu sayede balarna gelenleri
soukkanllkla karlarlar. Dorudur, hayatta ok yksekleri hedeflemek akllcadr, ama bu hedefler
daha hayatnzn banda sizi amacnzdan uzaklatracak kadar byk olmamaldr. Byle beklenti
ayarlar yapmak gereklidir, nk beklentilerin gz ok ykseklerde olsa da, yaananlar daha nce
gelir. Ahmakln en iyi devas saduyudur. Eer bir insan kendini snrlarn bilirse, ideallerini de
gereklikle uzlatrabilir.
CXCV Kymet Bilin.
Birisine bir ey retemeyecek insan yoktur ve daha da yukarlara tanamayacak stnlkte bir
insan da olamaz. Her insandan nasl yararlanlmas gerektiini bilmek faydal bir bilgidir. Akll
insanlar herkesin kymetini bilir, nk onlara gre, herkesin iyi bir yan vardr ve bir eyi iyi
yapmann ne kadar zor olduunun da farkndadrlar. Ahmaklar herkesi kmser, bu nedenle de iyinin
farkna varamaz, her zaman kty seerler.
CXCVI Hkim Yldznz Bilin.

Hi kimse hkim yldza sahip olamayacak kadar aresiz deildir eer talihsizse bunun sebebi
yldzndan habersiz olmasdr. Baz insanlar nedenini bilmemelerine ramen zengin ve kudretli
kiiler arasnda bir yere sahiptir. yi ansn yollarn atn dnrler. Bazlar ise anstan deil de
akldan yardm alrlar. Bir insann alglanmas ya da karlanmas toplumdan topluma ve ehirden
ehre deiebilir. Nitelikleri hi deimemesine ramen, u mevkide veya bu ite bir dierinden ok
daha baarldrlar. ans kartlar nasl ve ne zaman istiyorsa yle datr. Klavuz yldznz izleyin
ve onu bakasyla kartrmadan ynnz bulun.
CXCVII Ahmaklar Srtnzda Tamayn.
Bir ahma grd zaman tanmayann, kendisi de ahmaktr. Bu insanlar ahmaklardan uzak
durmayan insanlardr. Ahmaklar tehlikeli arkadalar ve insan mahveden srdalardr. Kendi
dikkatleri ve bakalarnn ilgisi bazen onlar belli snrlar iinde tutsa da, ayn ahmaklklar yapmaya
devam ederler. Kendilerine hayr olmayanlara yardmc olunamaz. Onlar en ansszlardr, ahmaklarn
Nemesisidirler[14] ve bu kiiler her ekilde bedel derler. Onlar hakknda o kadar da kt olmayan
tek bir ey udur; aklllarn hi ilerine yaramasalar da ne azndan bir uyar levhas grevi grrler.
CXCVIII Kendinizi Baka Bir Yere Nasl Uyduracanz Bilin.
zellikle yksek grevlerde, insann deerinin anlalmasn salamak iin snrlarn gemesi
gereken milletler vardr. Onlarn lkesi her zaman byk beyinlerin anavatan gibidir. Kendi
vatandalarnda hasetlik uyandrp onlarn ulat yksek yerleri deil de, balangtaki kk
hallerini hatrlamalarna yol aarlar. Dnyann bir ucundan gelen bir toplu ine deerlidir, aynen
dardan gelmi bir para boyal camn bazen elmas deerinde olmas gibi... Dardan gelen her
eye sayg duyulur. Hem uzaktan geldii, hem de hazr ve mkemmel olduu iin. yle insanlar
grrz ki, bir zamanlar kyn maskarasyken imdi ehrin gzdesi olmulardr. Bu insanlar
memleketlileri ve yabanc kiiler tarafndan vlrler. Yabanc insanlar onlar verler, nk
uzaktan gelmilerdir. Memleketlileri onlar sever, nk uzaktan grrler. Mihraptaki ahap heykel,
onun bahedeki aa gvdesi olduunu hatrlayan kiilerden sayg grmez.
CXCIX Uygun Yeri Varsaymla Deil, Erdemle Bulmak.
Saygnla giden yol erdemden geer. Erdemle klan yol daha da ksalr. Drstlk tek bana
yeterli deildir. Zorbalk ve srar kltcdr, nk bunlar araclyla gelen eyler yle
lekelenmitir ve gvenilmezdir ki, hrete zarar verir. En iyi yol orta yol, yani hak edilen bir yerle,
ite kaka varlan bir yerin arasdr.
CC Her Zaman Arzu Edeceiniz Bir eyler Olsun
Mutluluktan uzak kalmamak iin arzu edeceiniz bir eyler mutlaka olsun. Vcut nefes almal, ruh
da her zaman istekli olmaldr. Eer bir insan her eye sahipse, bu kiide bir memnuniyetsizlik
oluabilir. Bilgi ile alakal olarak her zaman renilecek eyler braklmaldr. Bu sayede merak ve
heyecan artar. Mutluluktan sklmak lmcldr. nsanlara tam memnuniyet vermemek biraz da doru
bir politikadr. Eer arzu edilecek bir ey kalmazsa her eyden korkulur ve bu da mutsuzlua yol aar.
Arzu ld zaman korku doar.

CCI Dierlerini Aptal Sananlar Gerek Aptallardr

Dnyayla birlikte aptallar da ykselir, eer akl diye bir ey varsa, o da aptalln tanrsal olanla
kyaslanmasdr. Ama en byk aptallar kendisinin deil de dier insanlarn aptal olduunu zanneden
insanlardr. Akll olmak iin akllym gibi grnmek yeterli deildir. Bir ey bilmediini sanan kii
aslnda bir eyler bilmektedir ve bakalarnn grmediini gremeyen insanlar kr saylr. Btn
dnya aptallarla dolu olmasna ramen, aptal olduunu dnen hi kimse yoktur, hatta bundan phe
dahi etmezler.
CCII Szler ve Icraatlar Birleince insan Mkemmelleir.
Bir insan iyi konuabilir ve onurlu davranlarda bulunabilir. Bir insann mkemmellii
kalbindedir, dierinin beynindedir ve bunlarn her ikisi de ruhun asaletinden kaynaklanr. Vaatler
icraatlarn glgesidir. Konumak kadnlara zgdr, icraat ise erkeklere. anl bir insan olarak
bilinmektense, gerekten anl bir insan olmak nemlidir. Konumak kolay, icraat zordur. Hareketler
hayatn materyalleri, szlerse hayatn gsterisiz ssleridir. Yaplan icraatlar kalc, en arpc szler
ise geicidir. Hareketler dncenin meyveleridir ve eer akllca olurlarsa, etkili de olurlar.
CCIII anzn Byk Insanlarn Tanyn.
Bu insanlar ok fazla deildirler. Dnyada sadece bir tane Anka Kuu vardr, bir byk general, bir
mthi hatip, yzyla damgasn vuran bir filozof, bir mehur kral... Sradan kiiler ise sayca stn
olduklar iin deersizdir. Byklk mkemmellik gerektirdii iin nadiren ortaya kar. Sezar ve
skender gibi birok insan isimlerinin bana byk gibi sfatlar alrlar, ama bu bounadr; nk
icraatlarla desteklenmeyen byle sanlar, bouna nefes tketmekten baka bir ey deildir. Dnyaya
birka tane Seneca gelmi olmasna ramen, sadece bir tane Apelles[15] vardr.
CCIV Kolay Ilere Zor, Zor Ilere Ise Kolaym Gibi Giriin.
Birincisi kendinize gveninizin zedelenmemesi, ikincisi ise batan ylmamanz iin gereklidir.
nk yaplmam bir i iin gereken tek ey onun nasl yaplacan dnmektir. Dier taraftan,
sabrl alma olanakszlklarn stesinden gelir. Byk giriimler kulukaya yatrlmak iin
deildir, yoksa bekledike o iin zorluklar gznzde byr.
CCV Kmseme Kartn Nasl Oynayacanz Bilin.
Bu istediiniz eyleri elde etmenin zekice bir yoludur. Onlar hor gryormu gibi davranrsanz,
aradnz zaman bulamadnz baz eyleri, hi istemediiniz bir zamanda elinizde bulursunuz. Tm
fani eyler lmsz olanlarn yansmalar olduu iin, aynen glge gibidirler. Onlar takip eden
insanlardan kaar, onlardan kaan insanlar kovalarlar. Kmseme intikam almann en zekice
yoludur. Aklllarn deimez bir kural kendilerini asla kalemle savunmamalardr. Bu tarz bir
savunma her zaman leke brakr ve rakibin saldrsn cezalandrmaktansa onu dllendirir. Bu byk
insanlarn rakipleriymi gibi davranmak, deersiz insanlarn bir hilesidir ve bu sayede kt hreti
dolambal yollardan kazanrlar; nk doru yollardan giderek bu baarya ulaamazlar. Rakipleri
onlarn farkna varmasayd, varlklarndan haberdar bile olmayacamz birok insan vardr. Bir
insan grmezden gelerek alnandan daha byk bir intikam yoktur; nk bylelikle o kiiler aslnda

hi yokmu gibi davranlr. Pervasz insanlar tarihte yer alm baz gzellikleri yakarak sonsuza dek
mehur olarak kalmay umarlar. Skandallar yaratsanz bile aslnda kaybedersiniz ve bu da rakibi
memnun eder. nk bu kk lekeler insann ann sndrmese bile, parlaklnn solmasna yol
aabilir.
CCVI Baya Mizal Kiilerin Her Yerde Olduunu Bilin.
Her yerde, Corinthde[16] ve hatta en soylu ailelerde bile baya mizal kiilerin olduunu bilin.
Herkes kendisi iin bir eyler yapmaya alr. Ama bayala bayalkla kar koymak gibi bir
durum vardr ki, bu en kt tutumlardan biridir. Bu zel tr genel trn btn zelliklerini tar, ama
daha tehlikelidir; aptalca konuur, kstaha sular, cehaletin bir mezi, budalalln hamisi ve
skandallarn staddr. Ne sylediini fark etmenize gerek yoktur, ne dndyle ise daha da az
ilgilenin. Bayalktan kanmak iin onun ne olduunu bilmek gerekir, nesnel de olsa znel de olsa
bu i byledir. Ahmaklk bayalktr ve baya insanlar ahmaktr.
CCVII Ilml Olun.
nsan talihsizlik olasln da gz nnde bulundurmaldr. Tutkulara ait drtler saduyunun
ayan kaydrr ve bunlardan dolay hsrana urama olasl vardr. Bir anlk fke ya da zevk sizi
saatler boyu sren sknetten daha teye tayabilir ve anlk yaplan bir hata btn hayatnza leke
srmeye yetebilir. Kurnaz kiiler insanlarn zihninin derinliklerine inmek iin bu tr batan kma
anlarn kullanrlar. nsann ihtiyat duygusunu snamak iin bu tr yntemlerden faydalanrlar. Ilml
ve sakin olmak buna kar alnacak bir nlemdir. zellikle acil durumlarda sakin olmak kurtarcmz
olabilir. Bir tutkunun bamza bela olmasn nlemek iin dnmek ok nemlidir, hele de grev
srasnda byle davranmak daha da nem kazanr. Ancak tehlikenin farknda olan kiiler tehlikeli bir
yolda ilerlemeye devam edebilirler. Bazen bir sz syleyenden ok, onu duyan ve hakknda dnen
kii daha byk nem kazanr.
CCVIII Ahmaklarn Hastalndan lmeyin.
Aklllar genelde mantklarn kaybettikleri zaman, ahmaklar ise onu bulamadan lrler. Ahmaklarn
hastalndan lmek, fazla dnceden lmek demektir. Bazlar ok dndkleri ve ok hisli
olduklar iin lrler. Bazlar hi hisli olmadklar ve dnmedikleri iin yaarlar. Bunlar ahmak
olduklar iin acdan lmezler. Ahmak fazla bilgi yznden len kiidir. Bu yzden bazlar ok
bildii, bazlar ise yeterince bilmedii iin lr. ou insan aptal gibi lmesine ramen, pek az
insan aptal olarak lr.
CCIX Kendinizi Basit Aptallklardan Uzak Tutun
Bu zel bir politik hamledir. Onlarn zel gleri vardr nk basittirler, yle ki bireysel bir
aptallkla batan karlamayacak birok insan, evrensel aptallktan kendini kurtaramaz. Kiisel bir
ahmaklk evrensel ahmaklktan pek de uzak deildir. nsan ne olursa olsun, hangi zellie sahip olursa
olsun bu konularda belirli nyarglara sahiptir. Kendi talihsizlii yznden memnun olmayan insanlar
bakalarnn talihini kskanrlar. Dahas, bugnn insanlar gemii verken, buradaki insanlar da
baka yerdeki eyleri verler. nsana her eyin eskisi en iyisiymi gibi gelir ve ulalamayan her ey
daha deerlidir. Her eye glen veya her eye alayan insan gerek bir ahmaktr.

CCX Doruluk Kartn Nasl Oynayacanz Bilin.

Bu tehlikeli olmasna ramen, iyi bir insan kendini bu konuda konumaktan alamaz. Ama doruluk
byk beceri isteyen bir konudur. Ruhun en mthi doktorlar doruluun ac haplarn tatllatrmaya
mthi bir nem verirler. nk yanlsamalar ortadan kalkt zaman geriye acnn z kalr. Kibar
bir tutum yeteneklerin gsterilmesi iin bir frsattr. Ayn dorulukla biri gklere ykselirken, bir
dieri yerle bir olabilir. Bugnn sorunlarna sanki uzun zamandr varm gzyle bakmak gerekir.
Anlamasn bilen iin tek sz yeterlidir, eer yeterli olmuyorsa artk sessizlik zamandr. Prensler ok
sert grevlerle terbiye edilmemelidir, bu yzden onlar iin gz boyama kanlmaz bir eydir.
CCXI Cennetteki Her ey Bir Ltuftur,
cehennemde ise her ey sefilliktir. Dnya cennet ve cehennemin arasndadr. Biz iki u noktann
arasnda yaamaktayz ve bu yzden de her ikisini de paylarz. Kader deikendir, hayattaki her
eyin nedeni iyi ans olmad gibi, ansszlk da deildir. Bu dnya bir hitir, kendi bana hibir
deeri yoktur. Ama nnde cennet olduu iin ok ey ifade eder. Umursamazlk, inileriyle
klaryla saduyudur ve aklllara gre hayatta ok byk ilginlikler yoktur. Hayatmz bir komedi
gibidir, gittike daha karmak hale gelir. Ama karklklar yava yava zmlenir. nemli olan
perdenin iyi bir finalle kapanmasdr.
CCXII Sanatnzn Son Rtularn Kendinize Saklayn.
Bu byk statlarn bir vecizesidir. Byk statlar bu vecizeyi kendi rencilerine anlatmaktan da
gurur duyarlar. Bir insan her zaman byk ve stn kalmaldr. Sanat ustalkl bir ekilde
retilmelidir. Bilginin kayna bilgiyi verenden daha gerilere uzanmak zorunda deildir. nsan
bylece saygnln ve dierlerinin kendine olan bamlln idame ettirir. Elencede ve eitimde
kurallara uymalsnz: Beklentileri koruyun ve mkemmellik yolunda ilerleyin. Hazrlkl olmak
hayatn ve baarnn ok nemli kurallarndan biridir. Bu zellikle yksek mevkideki insanlar iin
geerlidir.
CCXIII Nasl Muhalefet Edeceinizi Bilin.
Bu, olaylar kefetmenin belli bal noktalarndan biridir. Utanlacak duruma dmeden bakalarn
utandrmak gerekir. Gereklik oyuna tutkuyu getirir. Biraz phe insanlarn srlarn ortaya
dkmelerini salar. Kilitli bir kalbin anahtar budur. Kurnazlk hem zihni, hem de iradeyi snar. Baka
bir insann gizemli szlerini kmsemek ok gizli srlarn bile izinin srlmesine sebep olabilir.
Tatl bir yem onlar yzeye karr ve dilden dkldkleri anda, hilekarln kurnaz ana dm
olurlar. Dikkatinizi kendinize saklayarak dierlerini daha az dikkat ekici hale getirebilirsiniz.
Brakn dnceleri kapal bir kutu olan kalplerinden kp azlarndan dklsn. phe merakn
renmek istediklerini renmek iin kulland en kurnaz maymuncuktur. nk bu ekilde, merak
edilen eyi bulabilirsiniz. Hocasna kar kmak renci iin de iyi bir stratejidir; nk o zaman
hoca gerei daha dorudan ve gl bir biimde ifade etmeye balar. Bylece orta halli bir ekime
ok iyi bir derse dnr.
CCXIV Bir Gaftan Daha Byk Bir Gaf Yaratmayn.

Bir gaf dzeltmek iin birka tane daha yapmak ok rastlanan bir durumdur ya da bir ayb baka
bir aypla rtmek olaan bir eydir. Aptallar yalanlara bamldr, nk bir yalan desteklemek iin
bakalarn sylemeye ihtiya duyarlar. Kt bir durumda baa gelebilecek en kt ey onunla
savamak ve daha da kts bunu gizleyememektir. Baarszlk kendisinden sonra gelecek olan
baarszlklara da hizmet eder. Akll bir insan hatay bir kez yapar, ikincisini yapmaz. Hata da bo
otururken deil, sadece alrken yaplr.
CCXV Uzun Uzun Dnp Hareket Edenlere Dikkat Edin.
Saldrya gemeden nce rakiplerinin gardn drmek i adamlarnn ald bir nlemdir. Bylece
yenilerek fethederler. Arzularna ulamak iin onlar gizlerler. Mcadelenin sonunda galip gelmek
iin kendilerini her zaman ikinci planda tutarlar. Bu yntem fark edilmedii srece kolay kolay
baarszlkla sonulanmaz. Bu yzden niyetlerin farknda olabilmek iin her zaman uyank olun. Eer
rakipleriniz planlarn saklamak iin kendilerini ikinci plana atarlarsa, siz bunu fark ederek daha nce
davrann. Basiret sayesinde, kullanlabilecek bu tr hileleri fark edebilirsiniz. Saduyu rakiplerin
kullanabilecekleri sahtelikleri sezinler ve amaca ulamak iin ne srecekleri bahaneleri fark eder.
Onlar bir eyi elde etmek iin baka bir eye ynelirler. Bu yanltmadan sonra, ok keskin bir ekilde
asl hedeflerine saldrrlar. Onlara avantaj tandnz bilmek ve bazen yapacaklarn
anlayabildiinizi hissettirmek gzeldir.
CCXVI Kendiniz Anlatn.
Bu sadece dncelerinizin aklna deil, hareketliliine de baldr. Bazlarnn bir eyi
kavramas kolay olsa da, bunu ie dkmeleri zordur. Aklk olmadan zihnimizin ocuklarn,
dncelerimizi ve yarglarmz tam olarak hayata geiremeyiz. Birok insan bu kapasiteye sahiptir.
Geriye kalanlar ise dndklerinden daha fazlasn sylerler. radenin tutarll, dncenin nasl
ifade edildii nemlidir. Bunlar iki byk armaandr. Akla yatkn zihinler takdire ayandr, ancak
kark zihinler tam olarak anlalmadklar iin sayg grrler. Bayalktan kanmak istiyorsanz,
bazen belirsizlik de iyidir. Sylediklerini bir fikirle ilikilendiremeyen bir insan, nasl olur da
dinleyiciler tarafndan anlalabilir?
CCXVII Ne Sevgi Ne de Nefret Sonsuzdur.
Bugnk arkadalarnza sanki onlar yarn dmannz, hatta en kt dmanlarnz olacaklarm
gibi davrann. Bu tr durumlar gerekten de meydana geldii iin, bunlar sizin nlemleriniz olsun.
Arkadanz olmaktan vazgeenler iin, onlara kar bir sava balatmada kullanlabilecek silahlar
hemen elinize almayn. Dier yandan, dmannz iin bile barma kapsn ak tutun. Bu ayn
zamanda cmertlik kapsysa, daha da gvenli olacaktr. Uzun sre ncesinin intikam, bazen bugnn
ikencesidir ve yaptmz bir ktlkten zevk almann sonu acya dnecektir.
CCXVIII Inatla Deil, Bilgiyle Hareket Edin.
natlklar zihnin urlar ve hibir eyi doru yapamayan tutkunun meyveleridir. Her konuda tartma
yaratan insanlar vardr. Onlar etkileimin gerek haydutlardrlar. Onlarn sorumluluunu ald her
ey zaferle sonulanmaldr. Bar iinde nasl yaanr bilmezler. Bu tr insanlar kurallar
koyduklarnda ve hkim olduklarnda lmcldrler. nk onlar ynetimi bir bakaldr haline

getirir, ocuk olarak kabul etmeleri gereken kiilerden dman yaratrlar. Onlar stratejiyle her eyi
etkilemeye alr, bunlar da sanki kendi becerilerinin bir meyvesiymi gibi davranrlar. Fakat
dierleri onlarn olumsuz davranlarn fark ettiklerinde onlara kar isyan ederler. Bylelikle
onlarn eytani planlarn tersine evirmeyi renirler. Onlar hibir ite baarl olamaz, sadece
belalar zerlerine ekerler. nk her ey onlarn hayal krklklarn arttrmaya hizmet eder. Dar bir
kafaya ve rm bir kalbe sahiplerdir. Bu tr canavarlardan kamak dnda, hibir zm yoktur.
Onlarn tiksindirici doalarna katlanmaktansa, barbarca vahetin hkm srd memleketlere bile
gidilebilir.
CCXIX Adnz Iki Yzlye kmasn.
Bugnlerde bu trden adamlarla karlamak kanlmaz olmasna ramen, siz ikiyzl olmayn.
Kurnaz olarak kabul edilmektense ihtiyatl olun. Herkes kendi meselelerinde bunu gsteremese bile,
davrantaki samimiyet herkesi memnun eder. Samimiyet banallie, zekilik de kurnazla doru
kaymamaldr. Sinsi olarak nitelendirilip korkulan biri olmaktansa, akll kabul edilerek sayg grmek
daha iyidir. Ak yrekliler sevilirler, fakat kolay kandrlrlar. En byk beceri hileleri ifa
edebilmektir. Yalnlk altn alarn, kurnazlk ise yaadmz zor gnlerin zelliidir. Ne yapmas
gerektiini bilen bir adam olmann itibar takdire ayandr ve kendine gvenmeyi tetikler. Fakat
ikiyzl olarak anlmak aldatcdr ve gvensizlii dourur.
CCXX Eer Aslan Postu Giyemiyorsanz Tilki Postu Giyin.
Zamana ayak uydurmak zamana hkmetmek demektir. stediini elde edebilen kii asla nn
kaybetmez. G ie yaramad zaman zekanz kullann. ki yoldan birini sein; ya krallarn cesaret
yolu ya da hilekarlarn patikas. Beceri gten daha etkilidir ve kurnazlk cesareti, cesaretin
kurnazl yendiinden daha fazla yenmitir. Uzanamadnz ciere mundar demek, bazen en iyi
yoldur.
CCXXI Olaylar Kendinizi ya da Bakalarn Utandracak ekilde Deerlendirmeyin.
Kendilerine ve dierlerine doru davranma yolunu bir trl bulamayan baz insanlar vardr. Onlar
her zaman aptalln eiindedirler. Onlarla kolayca tanr, fakat onlardan kolayca ayrlamazsnz.
Bir gn iinde binlerce can skc olayla karlamak, onlar iin sradan bir durumdur. Onlarn mizac
her zaman yanl hamle yapar, nk her eyle ve herkesle ters derler. Yarglama yetkisini yanl
kullanarak, bu yzden herkesi mahkum ederler. Fakat insanlarn sabrnn ve saduyusunun en byk
snav, iyilik namna hibir ey yapmayan ve her zaman olumsuz eylerden bahseden kiilerdir.
Terbiyesizliin geni lkesinde yaayan birok canavar vardr.
CCXXII Tedbirli Olmak Saduyulu Olmann Kantdr.
Dil yabani bir hayvandr. Bir defa saldnz m artk yakalanmas ok zordur. Bu akll adamlarn
salk deerlendirmesi yapabilecekleri bir ruh nabz gibidir. Bu nabz at yardmyla, dikkatli bir
gzlemci kalbin btn hareketlerini hissedebilir. En kts de udur ki, en ok az sk olmas
gereken kii, az en az sk olandr. Bilge kii kendisini endielerden ve utan verici durumlardan
koruyarak, bu becerisini en ok da kendisi zerinde gsterir. Yolunda ihtiyatla ilerler. Tarafszlk
konusunda bir Janus[17],uyanklk konusunda bir Argustur [18]. Tedbirlilik konusunda ise hep

tetiktedir. Momus[19] gzlerini gsndeki pencereye deil, ellerine yerletirmelidir.

CCXXIII Uuk Kak Olmayn.
Ne yapmacklktan, ne de dikkatsizlikten dolay uuk kak olmayn. Birok kii tuhaf durumlara yol
aan nemli ve kendine has niteliklere sahiptir. Bunlar stn farkllklar deil, kusurlardr. Aynen
baz insanlarn irkin olarak tannmas gibi, baz insanlarn da dierlerine kar davranlar onlar
itici yapar. Bu tr tuhaflklar sadece o insanlarn garip alamet-i farikalar olurlar ve onlarn hor
grlmelerine ya da kendilerine kt niyetle yaklalmasna yol aarlar.
CCXXIV Akntya Kar Krek ekmeyin.
Ne ynden olursa olsun, akntya kar krek ekmeyin. Her eyin bir net, bir de belirsiz taraf
vardr. Keskin ucundan tutarsanz en gvenli bak bile sizi yaralar, ama sapndan tutmay
baarrsanz, dmann mzra sizin en byk silahnz olabilir. Avantajlarna baklsa zevk
verebilecek birok ey, bu yaplmad iin ac vermektedir. Her eyin bir ho grnen bir de ho
grnmeyen yan vardr. Zeki olmak, bu ho yan bulabilmektir. Ayn ey baka bir kta olduka
farkl grnebilmektedir. Bu nedenle ona en iyi ynnden bakn ve iyi eyleri eytani eylere
dntrmeyin. Bilinir ki birok insann zevk ald eyler biroklarna da ac vermektedir. Bunu
unutmamak, ansn tersine gitmesine kar byk bir korumadr. Btn zamanlar ve btn koullar
iin geerli, nemli bir yaam kuraldr.
CCXXV En Byk Hatanz Bilin.
En deerli meziyeti iin, kendi iinde bir dengeye sahip olmayan hi kimse yoktur. Bu duygu
arzulardan beslenirse, insan bir despota dnebilir. Bununla mcadele edin ve saduyunuzu bir
mttefik olarak kullann. Yapmanz gereken ilk ey bunu aklamaktr. nk eytan bir kez tannd
zaman, ok ksa bir sre ierisinde yenilmektedir. zellikle de sorun sahibi bunu dier insanlarn
yapt gibi, tarafszca kabul ederse. Kendi kendisinin efendisi olmak isteyen, nce kendini
tanmaldr. Eer en byk hatanz kontrol altna alnrsa, dier hatalar da ksa srede teslim
olacaktr.
CCXXVI Zorlayc Olmaya zen Gsterin.
nsanlar genelde olduklar gibi deil, mecbur brakldklar gibi konuur ve hareket ederler.
nsanlar ktle ikna etmek kolaydr. nk ktlk, en gvenilmez olduu anlarda bile ilgi eker.
Bizim sahip olduumuz en mkemmel zellik, dierlerinin fikirlerine baldr. Bazlar iin hakl
olmak mutluluu salayabilir. Fakat bu yeterli deildir. nk bu, enerjiyle de desteklenmek
zorundadr. nsanlar ikna etmek zahmetsiz ve ok yararldr. nsan itibarn kelimelerle elde eder. Bu
mkemmel dnya evinde gnn birinde istenmeyecek kadar saklanm bir oda yoktur. Deeri her ne
kadar dk de olsa, siz onu gzden karabilirsiniz. Konuan herkes duygularn aa vurur.
CCXXVII Ilk Izlenimlerinizin Klesi Olmayn.
Bazlar duyduklar ilk lafa kanar. Sonraki btn laflar onlar iin ikincil derecede nemlidir.
Gerek henz yolun yarsndayken yalan dnyay dolat iin, gerekliin bu kiilerin hayatnda bir

yeri yoktur. lk grdmzle irademizi ve ilk teklifle zihnimizi tatmin etmemeliyiz; nk bunlar
yzeyseldir. Biroklar iyi ya da kt olmasn hi nemsemeden, tadklar ilk ikinin kokusunu
zmseyen yeni variller gibidir. Eer bu yzeysellik aa karsa, lmcl hale gelebilmektedir.
nk bu daha sonra fesatla da anak tutar. Hasta zihinler saf insanlarn beynini ykamak konusunda
olduka aceleci davranrlar. Bu nedenle ikinci bir frsat iin her zaman ak bir kap brakn. Byk
skender her zaman kar taraf da dinlerdi. Haberlerin ikinci, hatta nc basksn bile bekleyin.
lk izlenimlerinizin klesi olmanz kapasite eksikliini aa vurur ve bu durum tutkularnzn klesi
olmaktan pek de uzak saylmaz.
CCXXVIII Felaket Tellal Olmayn.
Felaket tellal olarak tannmayn. nk bu iftirac olduunuzun dnld anlamna gelir.
Bakalarn kaybetme pahasna akac davranmayn; bu kolay, fakat nefret uyandran bir durumdur.
Herkes bu trden insanlar hakknda kt konuarak onlardan intikam almaktadr. Etraftakiler
kalabalk, o ise tek bana olduu iin, dierlerini ikna edecei yerde o kiinin yenik dmesi
muhtemeldir. Kt eyler bizi elendirmemelidir. Bu nedenle onlar asla hedeflemememiz gerekir.
Arkadan konuan insanlardan her zaman nefret edilir. Byk bir insan byle biriyle grrse, onun
itibarna deer verdii iin deil, anlataca acayipliklerden zevk alaca iindir. Kt konuan kii
her zaman daha da kt eyler iitecektir.
CCXXIX Yaamnz Akllca Planlayn.
Yaamnz ansn yapaca gibi deil, saduyu ve ngrnn yapaca gibi planlayn. Hayat
elenceli anlar olmadan, tpk zerinde hibir han olmayan uzun bir yol gibi yorucudur. Artan bilgi
mutluluu da arttrr. Asil bir yaamn ilk gn llerle sohbet ederek geirilmelidir. Bilmek ve
kendimizi tanmak iin yaarz. Yani gerek kitaplar bizi gerek insanlar yapar. kinci gn ise,
yaayanlarla birlikte dnyadaki btn iyilii grerek ve fark ederek geirilmelidir. Her ey tek bir
lkede bulunmak zorunda deildir. Evrensel babamz hediyelerini paylatrm, bazen de en byk
yetenei en irkin olana vermitir. nc gn ise tamamen kendimize ayrlmaldr. En byk
mutluluk filozof olmaktr.
CCXXX I Iten Gemeden Gzlerinizi An.
Ne grenlerin hepsinin gzleri aktr, ne de bakan herkes grebilir. Bir eyleri ok ge fark etmek
bize yardm edecei yerde endielenmemize yol aar. Bazlar artk grlecek hibir ey
kalmadnda grmeye balar. Onlar kendilerine gelene dek, evleri oktan yerle bir olur. Hibir
isteme gc olmayan kimseye duygu alamak zordur. Bununla birlikte hibir duygusu olmayan
insanlara enerji vermek daha da zordur. Etraflarn evreleyenler, onlarla krebe oyunu
oynamaktadr. Onlar elalemin alay konusu yapmaktadr. Duymakta zorluk ektikleri gibi, grmek iin
gzlerini de amazlar. Varlklarnn tek dayana olan bylesine bir duygusuzluu tevik edenler hep
olmaktadr. Koucusu kr olan bir kheylan mutsuzdur; o asla grbz olamaz.
CCXXXI Hibir eyin Yarm Yamalak Yaplm Gibi

Grnmesine Izin Vermeyin.

ler sadece tamamlandklarnda tatlarna varlabilir. Btn balanglar biimsizdir. Ve bu
biimsizlik hayal gcn rahatsz etmektedir. Tamamland zaman, mkemmel olmayan bir ey
grmek ondan aldmz tad bozmaktadr. Byk bir eyi bir lokmada yutmak, ayr ayr paralar
yutmakla ilgili deerlendirmelerimizi bozabilir. Fakat tat alma duyumuzu da tatmin etmektedir. Bir
ey tamamlanncaya kadar hibir eydir ve yaratm sreci sona ermedii srece hibir ey olarak
kalr. En lezzetli yemekleri hazrlk aamasnda grmek itahtan ziyade tiksinti uyandrmaktadr.
Byk ustann aheserlerini ilk evresindeyken gstermemelerine sayg duyalm. Onlar bu dersi,
ocuu grlebilecek kadar salkl oluncaya kadar a karmayan Doa Anadan almaktadrlar.
CCXXXII Bir Tccarn Dokunuuna Sahip Olun.
Yaam sadece dnceden ibaret olmamaldr. Ayn zamanda hareket de olmaldr. ok akll
toplumlar genellikle kolayca kandrlabilmektedir. nk onlar olaan d eyleri bilirler ama daha
gerekli olan yaamn sradan kurallarndan habersizdirler. Daha yksek eyleri gzlyor olmalar,
zaten hazrda olan eyler iin onlara zaman brakmaz. Onlar gerekten bilmeleri gereken ilk eyi ve
herkesin en iyi bildii eyi bilmedikleri iin, s ounluk tarafndan bilgisiz olduklar dnlr ya
da yle kabul edilirler. Bu nedenle tccardan bir eyler edinmek konusunda saduyulu kiinin
sorumluluu almasna izin verin. Bu onun kandrlmasn ve alay konusu olmasn engellemeye yeter.
Gnlk rutine adapte olun. Bu hayattaki en yce deer olmasa da, en gerekli eydir. Eer uygulanmas
mmkn deilse, bilginin ne faydas vardr? Bu gnlerde nasl yaanacan bilmek, gerek bilginin ta
kendisidir.
CCXXXIII Sunulan Lokma Tatsz Olmasn.
Eer sunulan lokma tatsz olursa bu zevkten ok huzursuzluk yaratr. Bazlar iyilik yapmaya
alrken can skarlar. nk onlar zevkin eitliliini hesaba katmazlar. Herhangi biri iin
pohpohlama olan ey, bir dieri iin hakaret anlam tar. nsan faydal olmaya alrken aalayc
da olabilir. Bu, insanlarda memnuniyetten ziyade honutsuzluk yaratr. Bu ekilde hem hediyeleri hem
de teekkrleri kaybedersiniz. nk sizi mutlulua doru ynlendiren pusulay kaybetmi olursunuz.
Dierinin zevkini bilmeyen kii onu nasl memnun edeceini de bilmez. Bu yzden, geliigzel bir
ekilde vgde bulunmaya alrken aslnda hakaret edilebilir. Bu yzden insanlar hakl olarak,
ciddi bir ekilde cezalandrlrlar. Bazlar da konumalaryla dikkat ekmek isterlerken,
boboazlklaryla sadece etrafndakileri skmakta baarl olurlar.
CCXXXIV Onunkini Rehin Almadnz Srece,

Asla Itibarnz Bakasna Emanet Etmeyin.

Sessizliin karlkl bir avantaj olduunu garantileyin. Srlar ifa etmek iki tarafa da zarar verir.
Onurunuz risk altnda olduu zaman, bir partnerle birlikte hareket etmek zorunda kalrsnz. Bu srada
her birinizin kendi onurunu korumak iin bir dierinin onurunu gzetmesi gerekir. Asla onurunuzu
baka birine emanet etmeyin. Fakat olur da etmek zorunda kalrsanz, tedbirlerinizin saduyunuza
baskn gelmesine zen gsterin. Tehlikenin ortak, riskin karlkl olmasn salayn. Bylece
partneriniz de srlarnz aa seremeyecektir.
CCXXXV Bir eyi Nasl Isteyeceinizi Bilin.
Birilerine gre ok kolay olan eyler, dierleri iin son derece zor olabilir. Reddetmeyi bilmeyen
insanlar karsnda hibir beceriye gerek kalmaz. Fakat ilk kelimeleri her zaman Hayr olanlar
karsnda, byk bir sanat icra etmeye ve onlar eref saatlerinde yakalamaya ihtiya vardr. Onlara
mutlu olduklar, ruhlarnn veya bedenlerinin doyup tazelendii anlarda, akgzllkleriyle sizin
uyanklnz hissetmelerine frsat vermeden srprizler yapn. Elence zamanlar iyilik yapma
zamanlardr. nk elence insann isel ynnden kaynaklanp dsal bir oluuma dnerek aa
kmaktadr. Reddedildiiniz zaman yeniden denemenizin bir anlam yoktur. nk hayr kelimesi
az nce azdan kmtr. Kederli zamanlar da ricada bulunmak iin uygun deildir. Huysuz olmad
srece, bir insana nceden iyilik yapm olmak kesin bir yoldur.
CCXXXVI dl I Yaplmadan nce Vererek,

Iinizi Salama Aln.

Bu ince bir politikann yansmasdr. Hak edilmeden iyilik yapabilmek iyiliksever olmann bir
kantdr. nceden garantilenen iyilikler iki byk avantaja sahiptir. Vakit kaybetmeden verilen
hediye alc zerinde daha byk bir hakimiyet kurar. Sonradan sadece bir dle dnen hediye, i
yaplmadan nce verilirse bir iyilik haline gelir. Bu iyilikleri dntrmenin basit bir aracdr. st
makamdaki kiiyi dl vermeye zorlayan durum, karsndakinin bu iyilie baka bir iyilikle karlk
vermeye almasna yol aar. Fakat bu sadece iyiliksever mizal insanlar iin geerlidir. nk
daha dk seviyeli insanlara nceden denen bedeller, tevik edici olmaktan ziyade caydrcdr.
CCXXXVII Asla stlerinizin Srlarn Paylamayn.
Siz armutlar paylatnz dnseniz de, paylatnz eyler ancak onlarn kabuu olacak. Birok
kii srda olduunu dnerek mahvolmutur. Onlar orbaya batrlan ekmek paralardr. Sonradan
mideye indirilecekleri kesindir. Bir prensin srlarn paylamas iyilik deildir. Bu sadece bir
rahatlamadr. Birok kii kendilerine irkinliklerini hatrlatan aynalar krarlar. Bizi olduumuz gibi
gren kiilerden holanmayz. Gzel nitelikleri n plana karlan kiilerin bizim kt yanlarmz
grmeleri de bizi rahatsz eder. Mecburi iyiliklerimiz dnda, gerekten yaptmz iyilikler
yznden hi kimse, zellikle de sekin kiiler bize ok fazla minnettar kalmamaldr. zellikle
dostlarmza verdiimiz srlar daha da tehlikelidir. Kendi srlarn bir bakasyla paylaan kii,
kendisini karsndakinin klesi yapar. Bu insan bir prensse, bu durum uzun sremeyecek, tolerans
gsterilemeyen bir pozisyondur. O yitirilmi zgrln yeniden kazanmak isteyecektir. Bunu
kazanmak iin de gerekler ve sebepler de dahil olmak zere, her eyi tersine evirecektir. Bunu
dikkate alarak, birilerine srlarnz sylemeyin ve onlarn srlarn dinlemeyin.
CCXXXVIII Kendinizde Neyin Eksik Olduunu Bilin.
Her insann mkemmelliin zirvesine ulamasn engelleyen baz eksikleri vardr. Eer herhangi bir
konuda baarl olabilselerdi, durumlar ok daha iyi olabilirdi. Bunu bilmek olduka nemlidir.
Onlar kendilerini yeterince ciddiye almadklar iin byk yeteneklerinin hakkn veremiyor
olabilirler. Bazlar, zellikle de byk bir mertebedeyseler, yakn evrelerinin de ksa srede bu
eksiklii fark edecei gibi, gler yzl olmaktan yoksundur. Bazlar yeteneklerini kontrol etmekten,
bazlar da lml olmaktan yoksundur. Btn bu durumlarda dikkatli bir adam, mizacn deitirebilir.
CCXXXIX Mklpesent Olmayn.
Mantkl olmak ok daha nemlidir. Gereinden fazlasn bilmek sizin silahlarnz kreltir. nk
sivri ular genellikle eilir ya da krlr. Genel geer dorulardan ilerlemek en kesin yoldur. Bilmek
iyi olsa da, ufak eylerle uramaya taklp kalmak iyi deildir. Uzun yorumlar tartmalara yol aar.
Sz konusu meseleden ayrlmayan ortak bir duyguda bulumak daha iyidir.
CCXL Aptallklardan Yararlann.
En aklllar bile zaman zaman bu kart oynar. En byk erdemin akll deilmi gibi grnmek
olduu zamanlar da vardr. Sizin aklsz olmanza gerek yoktur. Sadece aklszl etkilemeniz

gereklidir. Aptallarla birlikteyken akll ve aklllarla birlikteyken aptal gibi davranmann bir anlam
yoktur. Herkesle anlad dilden konuun. Bir aptal etkileyen kii aptal deildir. Fakat o bundan
dolay ac eker. ten pazarlkl birinden ziyade, masumane aptall olan kii gerek bir aptaldr.
nk zekas bu noktaya kadar ulamtr. ok holanlan bir kii olmak iin, insan en baya
hayvann krkne bile brnebilmelidir.
CCXLI Alay Edilmeye Tahamml Edin,

Fakat Kimseyle Alay Etmeyin.

Bunlarn ilkini yapmak nezaket kuraldr. kincisi ise mahcubiyete yol aabilir. Bir oyunda
sinirlenip sylenmek hayvani bir eydir. Olduundan daha fazlas gibi grnmektedir. Sizinle cesurca
alay edilmesi elencelidir. Buna tahamml edebilmeniz gl olduunuzu gsterir. Cannzn skkn
olduunu gstermek, dierlerinin de cannn sklmasna sebep olacaktr. Siz en iyisi durumu oluruna
brakn. Aptalca bir tutum sergilememek iin bavurulacak en kesin yntem budur. En ciddi meseleler
akalardan tremitir. Hibir ey daha fazla nezaket ve ilgi gerektirmez. aka yapmaya balamadan
nce, esprinizin dozajn karnzdakinin tahamml gcne gre ayarlayn.
CCXLII Avantajlar Zorlayn.
Bazlar btn glerini balangta ortaya koyarak, hibir eyi sonuca ulatramazlar. Onlar icat
eder fakat asla gerekletiremezler. Bunlar aldatan ruhlardr. Onlar hibir oyunu sonuna kadar
gtremedikleri iin, hibir n elde edemezler. Her ey sabit bir noktada durur. Bazlar sabrszlk
yznden bu sonula karlarlar. Sabr Belikallarn bir deeri ve spanyollarn baarszldr.
lk millet bir eyleri sonuca ulatrrken, dieri bir eylerle yollarn ayrr. Engel alncaya kadar
aln teri dkerler. Ancak o aldktan sonra tatmin olurlar. Onlar nasl zafer kazanacaklarn
bilmezler. Bunu yapmaya glerinin yettiini kantlamalarna ramen, ii sonulandrmazlar. Bu
durum onlarn yeteneksiz ya da gvenilmez olduklarn kantlamaktadr. Eer iyi bir giriimde
bulunduysak, niin sonuca ulamayalm? Eer kt bir giriimde bulunduysak, neden en banda buna
kalkmzdr ki? Avlarnz sonuna kadar takip edin. Eer akllysanz, onu elde etmek konusunda
erkenden tatmin olmayn.
CCXLIII Fazla Saf Olmayn.
Gvercinin scakkanllyla ylann kurnazln yenin. Drst bir insan aldatmaktan daha kolay
bir ey yoktur. Onlar genellikler bir hi uruna yalan syleyenlere inanrlar. Onlar hileden anlamaz.
zgvenleri vardr. Aldatlmak her zaman aptallkla ilgili deildir. Bu tamamen saflktan da
kaynaklanabilir. Kendilerini yaralanmalardan koruyabilen iki eit insan vardr. Kendileri yaayarak
veya bakalarnn yaantlarn gzlemleyerek renenler. Kurnazln kskalarn kullanrken, akl
da her eye elinden geldiince pheyle yaklamaldr. Hi kimse bakalarnn kendisini zmesine
izin verecek kadar iyi niyetli olmamaldr. Gvercin ve ylan iinizde birletirin. Bir canavar deil,
bir deha yarattnz greceksiniz.
CCXLIV Mecburiyet Duygusu Yaratn.
Bazlar kendilerine yaplan iyilikleri hak edilen ltuflara dntrerek, bir iyilik grrken aslnda
iyilik yapyormu gibi bir izlenim verir ya da bu ekilde dnlmesini salarlar. Bazlar ylesine
akgzldr ki, soru sorarak itibar kazanr. Bylece dierlerinden de takdir grerek kendi
avantajlarn elde ederler. Onlar baz meseleleri yle zekice halleder ki, dierlerinden hizmet alrken
ayn zamanda dierlerine hizmet ediyormu gibi grnrler. Bylece mecburi emirleri olaand bir
beceriyle yerine getirirler. Bunu zorunlulukla yapp yapmadklar konusunu phede brakrlar.
Yaptklar ii verek en iyisini elde eder ve aa kardklar zevk sayesinde onur verici bir itibar
kazanrlar. Nezaketleriyle iyilik yaparlar. Bylece, onlarn dikkat etmeleri gereken kiilerin

kendilerini fark etmesini salarlar. Bu ekilde onlar iyilik etmek fiilini pasife deil, aktife
ekimlerler. Bylece kendilerinin dilbilgisi uzmanndan ziyade, iyi politikaclar olduklarn
kantlarlar. Bu belirgin bir maharet gerektirir. Daha byk bir maharet ise, kendilerine ait mallar
satn alan aptallara misilleme yapmaktr.
CCXLV Orijinal ve Sra D Grler.
Orijinal ve sra d grler daha stn bir yetenein gstergeleridir. Bizimle hibir atmas
olmayan bir kiinin bizi sevdiine dair hibir gsterge olmamasna kafa yormayz. Onun kendisini
sevdiini dnrz. Yacla kanmayn. nk bunu benimserseniz, bedelini de demek zorunda
kalrsnz. stelik bazlar tarafndan serte eletirildiiniz iin prim bile yaparsnz. zellikle de bu
kiiler kt konuan iyi insanlarsa byle bir durum sz konusu olur. Aksine, eer davranlarmz
herkesi memnun ederse, asl bu durum bizi rahatsz etmelidir. nk bunlar davranlarmzn
deerinin dk olduunu gsterir. Mkemmellik ok az kiiye zg bir niteliktir.
CCXLVI Talep Edilmedii Srece Memnuniyetinizi

Belirtmeyin.
Eer insanlar bunu talep ederse, gerekli olandan fazlasn vermek de bir eit sutur. Herhangi bir
durum ortaya kmadan zr dilemek, kendimizi sulu karmak anlamna gelir. Tamamen
salklyken kan aldrmak hastala kap aralamaktadr. Beklenmeyen bir zr, uyuyan kiiyi
uyandrr. Akgz bir insana sizin de onun phelerinden haberdar olduunuzu gstermeye gerek
yoktur. Byle bir davran, kavga karmaya yer aramak anlamna gelir. O kii de uygulamasna
devam etmesi iin gereksinim duyduu zgveni etkili bir biimde kaybeder.
CCXLVII Daha Fazlasn Bilin, Daha Azn Yaayn.
Bazlar bunun tam tersini de syleyebilir. inizin rahat olmas stresli ve skntl olmaktan daha
iyidir. Baka hibir eyi olmayan kii iin bile zaman dnda hibir ey gerekten bize ait deildir.
Deerli yaamnz rutin ilerle uraarak ya da bir ie derinlemesine dalarak harcamanz da eit
derecede talihsizliktir. Kendinizi iinize ve zenlerinize kaptrmayn. Aksi takdirde yaamnz
karmakark edip zihninizi yorarsnz. Bazlar ayn prensibi bilgi zerinde de uygulamay ister.
Ancak insan bilgi sahibi deilse, gerekten yaamyordur.
CCXLVIII Her Fikrin Peine Taklmayn.
Son duyduklar eye gre hareket eden insanlar vardr. Bu yzden sinir bozucu u noktalara
giderler. Onlarn hisleri ve istekleri balmumundandr. Karlarna son kan kii mhrn onlarn
zerine yaptrarak, nceki btn izlenimlerini silip yok eder. Bu tr kiiler hibir ey elde
edemezler. nk ksa sre ierisinde her eylerini kaybederler. Herkes onlar kendi istedii renge
boyar. Srda olarak hibir deerleri yoktur. Yaamlar boyunca ocuk kalrlar. rade ve duygularnn
istikrarl olmamas nedeniyle, istekleri ve dnceleri sekteye urar ve bir oraya bir buraya
savrulurlar.
CCXLIX Hayatnzn Sonunda Yapacanz eyleri Banda Yapmayn.
Birok kii skntlar sona brakarak balangta elenir. Fakat temel ihtiyalarla nce
ilgilenilmeli, aksesuarlara sonra sra gelmelidir. Bazlar da savamaya balamadan nce zirveyi
hesaplarlar. Kimisi de kk hesaplar renerek hayata balar, onlara itibar ve kazan getirecek
eyleri sona brakrlar. Dierleri de tam servet kazanmak zereyken sahneden kaybolurlar. Bilgi
edinmek ve yaamak iin hangi yntemin izlendii nemlidir.
CCL Konuyu Ne zaman Deitirmeli?
nsanlar skandallardan bahsettii zaman. Bazlarnn her tutumu terstir; onlarn hayr demeleri
evet, evet demeleri de hayr anlamna gelir. Onlar herhangi bir ey hakknda olumsuz
konuuyorsa, bu aslnda onu vdkleri anlamna gelir. Kendileri iin istedikleri eylere sahip olan
kiileri hor grrler. Bir eyleri vmek her zaman onun hakknda iyi konumak anlamna gelmez.
nk bazlar iin iyi eyleri vmekten kanmak iin kt eyleri ver. Hibir eyin kt
olmadn dnen kiilere gre hibir ey iyi de deildir.

CCLI Hibir Ilahi Vasta Yokmu Gibi Insan Aralarn ve

Hibir Insani Vasta Yokmu Gibi Ilahi Aralar Kullann

Temel bir kuraldr. Bunun iin yorum gerekmez.
CCLII Ne Tamamen Kendiniz Iin, Ne de Tamamen Bakalar Iin Yaayn.
Bu durumlarn her ikisi de despotluktur. Birimiz hepimiz iin demek, hepimiz birimiz iin demekle
ayn anlama gelir. Bu tr insanlar en kk noktay bile es gemez ve rahatlarndan asla taviz
vermezler. Onlar nadiren minnettar kalrlar. Kendi anslarna gvenirler ve onlarn destekleri nadiren
krlr. Zaman zaman dierlerine ait olmak iyidir. Bylece dierleri de bize ait olabilir. Kamu hizmeti
veren kiilerin kamunun klesi olmaktan baka anslar yoktur. Yal kadnn Hadrianusa [20]
syledii gibi, ne iskeleden ayrlabilir ne de yk brakabilirler. te yandan, bazlar kendilerini
dierlerine adamtr. Bu da aptallktr. nk her zaman u noktalara doru gitmek anlamna gelir.
Bu en byk talihsizliktir. Hibir gnn, hibir saati kendilerine ait deildir. Onlar etrafndakileri o
kadar ok nemserler ki, bakalarnn kleleri olarak adlandrlabilirler. Bu durum, i bakalarna
gelince her eyi bilen, ama kendi iine yarayacak her trl bilgiden yoksun kiiler iin de geerlidir.
Akgz bir adam dierleri ona ihtiya duyduu zaman aslnda gerekte ona deil, ondan
salayacaklar karlara ihtiya duyduklarn bilir.
CCLIII ok Fazla Aklama Yapmayn.
Birok adam, anlad eylerin kymetini bilmez. Grmedikleri eye de sayg duymaz. Deerli
eylerin bedeli de ar olmaldr. Anlalmayan eyler olduka abartlmaktadr. Eer kendinizle ilgili
olumlu bir izlenim yaratmak istiyorsanz, muhatap olmak zorunda kaldnz kiinin beklediinden
daha akll ve saduyulu grnmek zorundasnz. Fakat bu durum ll olup arya kamamaldr.
Akl banda insanlarla birlikteyken saduyu iletiim kurmamza yardmc olsa da, ou kiiyle
iletiim kurabilmek iin bir orta yol bulmak gereklidir. Onlarn sizi sulamalarna frsat vermeyin.
Amalarnz anlalr hale getirerek onlar megul edin. Birok kii, sorulduunda bunun sebebini
tam olarak bilmese de bir eyleri ver. Bunun sebebi, onlarn bilinmeyene bir gizem olarak itibar
etmesidir. Baz eyleri sadece vldn duyduklar iin verler.
CCLIV Ne Kadar Kk de Olsa, Ktl Asla

Kmsemeyin.
nk o asla yalnz deildir. Ktlkler iyi ans zinciri gibi birbirine baldr. ansl ve anssz
durumlar, genellikle zincirleme reaksiyona sebep olur. Bu yzden herkes anssz kiilerden kanmal
ve ansl olanlarla iliki kurmaldr. Gvercinler bile btn masumiyetleriyle en beyaz duvarlara
konarlar. anssz kii derken her eyi, kendisi, szleri ve ans da onunla birlikte tepetaklak olur.
ansszlk uykuya daldnda onu uyandrmayn. Ayanzn kaymas nemsiz de olsa, peinden baz
lmcl kazalarn gereklemesine yol aabilir. Hibir mutluluk kusursuz olmad iin, hibir kt
ans da tamamen sona ermi deildir. Yukardan gelecek eyleri sabrla bekleyin, aadan gelen
eyler karsnda ise saduyunuzla kendinizi savunun.
CCLV Ara Sra Iyi Bir eyler Yapn, Ama Bunu ok Sk Yapmayn
Hi kimse geri dnebilecei noktann tesine gememelidir. ok veren hibir zaman ok vermez,
sadece satar. Hibir suyolu tortulara minnet borlu deildir. nk alc geri dnn imknsz
olduunu dnd zaman btn muhabbeti kesmektedir. Birok insan iin, kapasitesini aan eyleri
yapmak gerekli deildir. nsanlar size geri deme yapamayacaklar iin onlar tamamyla kaybetme
durumu da sz konusudur. Bu nedenle onlar da srekli olarak borlu kalmaktansa dman olmay
tercih ederler. dol asla kendisini ekillendiren heykeltra nnde grmek istemez. Ayn ekilde,
insan birinden faydalandnda, o kiiyi de srekli karsnda grmek istemez. Maliyeti dk ve ok
istenen eyleri vererek onlara daha fazla deer kazandrmak iin pf noktasdr.
CCLVI Nezaketsizlie Kar Donanml Olun.
hanete, haddini bilmezlie ve dier aptallklara kar da donanml olun. Dnyada bunlara ok sk
rastlanr. Saduyulu kii bunlardan kanr. Savunma silahlaryla birlikte, dikkat aynasnn karsnda
her gn kendinizi yeniden donatn. Bu sayede aptallarn saldrlarna kar koyabilirsiniz. Bu
durumlar iin hazrlkl olun. Yabani saldrlar yznden itibarnzdan dn vermeyin. Saduyuyla
donanm bir insan mnasebetsizce rahatsz edilemez. nsan etkileimlerinin yollar zorludur. nk
insan hayrete dren rutinlerle doludur. Ulyssesi akgzln modeli olarak alp, bildiiniz yolda
ilerlemek yaplacak en iyi eydir. Bu tr durumlar karsnda, insanlar yanl anlam gibi rol
yapmak gzel bir zmdr. Durumu nezaketle desteklersek, bunun daha fazla yardm dokunur.
Genellikle de zorluklardan kurtulmann tek yolu budur.
CCLVII Meselelerin Krlma Noktasna Gelmelerine Asla izin Vermeyin.
nk hretimiz byle durumlardan her zaman zarar grr. Eer arkadamz deilse, herkes
nemli bir dman olabilir. ok az kii bize iyilik yapabilir. Hemen hemen herkes bize zarar
verebilir. Jpiterin kartal bile, bir srngenle savat gnden beri onun kucanda gvenli bir
ekilde barnamamaktadr. Gizli dmanlar atei kartrmak iin maay kullanrlar. Bu arada bir
olay yaratmak iin pusuda beklerler. Kkrtlan arkadalar en ac verici dmanlar haline gelebilir.
Onlar kendi kusurlarn bakalarnn hatalaryla kapatmaktadr. Herkes olaylar nasl alglyorsa yle
anlatr. Bylece her ey onlarn diledii gibi grnr. Balangta, herkes bizi bunu ngremediimiz
iin sular. Sonra da sabrl olmamakla ve elbette dncesizlikle sulanrz. Ancak krlmann
kanlmaz olduu yerde, bunun bir fke patlamasndan ziyade arkadaln bozulmas olarak

alglanmasn salayn. Bu, geri ekilme hakkndaki blmde anlatlanlarn iyi bir uygulamasdr.[21]
CCLVIII Skntlarnz Paylaacanz Birini Bulun.
Bylece en tehlikeli anlarda bile asla yalnz kalmazsnz. Ya da nefretin btn snrlarna katlanma
mecburiyetinden syrlrsnz. Bazlar yksek mevkileri sayesinde baarnn btn parltsna sahip
olabileceklerini dnr. Fakat yenilginin btn aalamalarna katlanmak zorunda kalrlar.
Yalnzlarsa, onlar mazur grecek kimseleri kalmaz. Sululuu paylaacak hi kimseleri yoktur. Ne
kader ne de nefret iki kiinin karsnda bu kadar cesur davranamaz. Yani akll doktor tedavide
baarsz olursa, danman ad altnda, cesedin sorumluluunu onunla beraber stlenecek birini arar.
zerinizdeki arl ve skntlar paylan. nk talihsizlikler tek bana olan kiiyi iki kat fazla
yorar.
CCLIX Belalar Sezin, Onlar Gzellie Dntrn.
Onlardan intikam almaktansa, geri ekilmek daha akllcadr. Bir rakibi bir srdaa dntrmek ya
da bize saldrmay amalayan kiileri itibarmzn koruyucular haline getirmek akgzlln
neredeyse hi rastlanmayan bir aamasdr. Memnuniyetimizi nasl gstereceimizi bilmek bize bu
konuda yardmc olur. nk bylece minnettarla ayrlan zaman, yeni yaralarn almasna frsat
brakmamaktadr. Endieleri memnuniyetlere dntrmek iin bu tutumu benimsemek gerek bir
kurtulutur. Kt niyeti karlkl gvene dayal bir ilikiye dntrmeyi deneyin ve bunu baarn.
CCLX Biz Hi Kimseye Tamamen Ait Deiliz, Hi Kimse de Tamamen Bize Ait Deil.
Ne iliki, ne arkadalk, ne de en samimi balant bunu salayabilecek kadar gl deildir.
Herhangi birinin size btn gvenini vermesi, sayglarn sunmasndan tamamen farkl bir eydir. En
yakn samimiyetin bile istisnalar vardr. nk bunlar olmazsa arkadaln kurallar bozulmaktadr.
Arkada her zaman bir srrn kendine saklar. Oul bile her zaman babasndan bir eyler saklar. Bir
kiiye sylenen ey, dierine sylenmeyebilir. Durum bunun tam tersi de olabilir. nsan bu ekilde
hem drst davranp hem de her eyi saklamay baarabilir. Bunu etkileim kurduu kiiler arasnda
bir ayrm yaparak gerekletirebilir.
CCLXI Asla Bir Aptalln Takipisi Olmayn.
Birok kii krd potlardan dolay zr dilemek zorunda kalr. Yanl bir patikaya girdikleri
zaman onun zerinde ilerlemeye devam etmelerinin onlarn karakterinin salamln ortaya
koyduunu dnrler. ten ie bu hatalarndan piman olmalarna ramen, yine de onun iin
mazeretler bulmay srdrrler. Onlar bu hatay yaparken dikkatsiz, hatay srdrmekte srar ettikleri
srece de aptal olarak kabul edilirler. Ne dnlmeden sylenmi bir sz ne de yanl anlalm bir
zm gerekten balaycdr. Fakat bazlar aptallklarn srdrerek, sonsuza dek aptal olarak
kalmay tercih ederler.
CCLXII Unutabilin.
Bu beceriden ziyade bir ans meselesidir. En iyi hatrladmz eyler aslnda unutmamz gereken
eylerdir. En ok ihtiyacmz olan zamanda bizi zor durumda brakan hafza, sadece yaramaz bir

ocuk deildir. Her eye burnunu sokacak kadar da aptaldr. Ac veren eyler sz konusu olduunda,
bu aktif bir durumdur. Fakat mutluluk veren eyleri hatrlamak konusunda da ihmalkar davranr.
Ktln tek aresi, genellikle bunu unutmaktr. Fakat bizim unuttuumuz ey arenin ta kendisidir.
Yine de insan hafzann iyi zelliklerini kendi yararna kullanmaldr. nk hafza bir cennet ya da
bir cehennem yaratma yeteneine sahiptir. Basit eylerden masumca mutlu olabilen insanlar
istisnadr.
CCLXIII Insann Baz Zevklere Sahip Olmamas Daha Iyidir.
O zevkler bakalarnn olursa insan daha ok memnun eder. Sahibi o zevklerin tadn ilk gn
karr, kalan zamanlarda onlar herkese aittir. nsan bakalarnn eyalarn krp dkmekten korkmaz.
stelik yeniliin verdii zevki de unutmamak gerekir. Sahip olmadmz her eyin zevki bir
bakadr. Hatta baka birinin kuyusunun suyu bile sanki meyve nektardr. Sahip olmak tek bana
elenmeyi engeller. Ayrca onu dn verseniz de elinizde tutsanz da can skntnz arttrmaktan
baka ie yaramaz. Sahip olduunuz eyleri birilerinden saklamak dnda hibir ey yapamazsnz.
Bu ekilde de arkadatan ziyade dman kazanrsnz.
CCLXIV Hibir Gnnz Dikkatsiz Gemesin.
Kader oyunlar oynamay sever. Bizi bolukta yakalamak iin alarn rmektedir. Bizim zekmz,
nezaketimiz, cesaretimiz ve hatta gzelliimiz her zaman snanmaya hazr olmaldr. nk dikkatsiz
gnlerimiz onlarn primlerinin dmesine sebep olacaktr. Dikkat en ok ihtiya duyulan zamanda bizi
yalnz brakr. Bizi felakete srkleyen dncesizliktir. Bu yzden, hazrlksz bir halde teste tabi
tutulduumuzda mkemmellii yakalamak, askeri bir strateji izlememizi gerektirir. ncelenmeye hazr
olduumuz gnler bilinmekte ve o gnlerde rahata hareket etmemize izin verilmektedir. Fakat test
gn en hazrlksz anmzda gelip atar ve en iddetli ekilde uygulamaya konulur.
CCLXV Altnzdakilere Zor Grevler Verin.
Boulma korkusunun insanlar yzc yapmas gibi, bazlar da ancak bir zorlukla karlatnda
bunun altndan kalkabileceini kantlayabilir. Bu ekilde birok kii kendi cesaretini, bilgisini ya da
nezaketini kefetmitir. Fakat bu frsat, onlarn giriim isteklerinin altnda sonsuza kadar gml
kalabilmektedir. Tehlikeler insann hret kazanmas iin ortaya kan durumlardr. Asil bir zihin
itibarn risk altnda grrse, binlerce sorunun icabna bakabilir. Katoliklerin yaam tarzn ok iyi
bildikleri Katolik Kralie Izabella da, yaamn bu kuraln (dier herkes kadar) iyi biliyordu. Byk
Kaptan da onun kendisine kurnazca bahettii bir grev sayesinde nn kazanmay baarmtr.
Birok kii onun izledii bu yntem sayesinde lmsz bir isim kazanmtr. Izabella, bu byk sanat
kullanarak birok yce insan yaratmtr.
CCLXVI Tamamen Iyi Niyet Yznden, Kt Insan Olmayn.
Bunun yolu asla fkelenmemektir. Ama hislerden yoksun insanlara da tam insan gzyle baklmaz.
Bu her zaman tembellikten kaynaklanmaz. Asl neden tamamen acizliktir. Bir durum hakknda gl
hislere sahip olmak kiilik gstergesidir. Kular ksa sre sonra korkulukla bile dalga gemeye
balar. Ac ve tatly birletirebilmek iyi bir zevkin gstergesidir. Sadece tatlnn peinde komak
ocuklara ve aptallara zgdr. ok fazla iyi niyet yznden hissiz bir duruma dmek ok ktdr.

CCLXVII Tatl Szler, Zarif Hareketler.

Oklar vcudu, hakaretler ise ruhu yaralar. Tatl pastalar nefesin ho kokmasn salar. Nasl hava
atlacan bilmek byk bir sanattr. Birok eyin bedeli kelimelerle denir. Bylece imknszlklar
kendinizden uzaklatrabilirsiniz. Biz havada szlrken, asil bir nefes bizi cesaret ve gle
donatabilir. Sylediiniz szlere her zaman dikkat edin, bylece dmanlarnz bile sizi dinlemekten
keyif alabilir. nsanlar memnun etmek isteyen kii, huzurlu olmaldr.
CCLXVIII Aptaln En Son Yapt eyi, Akll Ilk nce Yapar.
Her ikisi de ayn eyi yapar. Tek fark bunu yaptklar zamanda yatar. Birinin zamanlamas doru,
dierininki ise yanltr. Zihni allak bullak halde yola kan kii, yolun sonuna kadar byle ilerler.
Her dncesi yanltr. San sol olduunu zanneder. Btn hareketleri ocuksudur. Onu doru yola
getirebilecek tek bir yntem, er ya da ge yapmas gereken eyi yapmaya zorlamaktr. Dier taraftan,
akll adam yaplmas gereken eyi zaten bilir. Bu nedenle onu kendi isteiyle yaparak, bu ekilde
itibar kazanr.
CCLXIX Konumunuzun Yeniliinden Faydalann.
rk insan bir yerde yeniyken daha deerli olur. Yeni olan herkesi memnun eder, nk henz
ayaa dmemitir. Beeniler yenilenir. Yeni belirlenen sradanlk, gemite kalan mkemmellikten
daha deerlidir. Yetenekler kullanlarak geliir ve yalanr. Ancak asaletin parltsnn ksa mrl
olduunu unutmayn. Drt gnden sonra sayg biter. Bu yzden, takdir edilmenin ilk meyvelerinden
yararlanmay renin. Size yneltilen btn vglerin arasnda gelecee ynelik hesaplarnz yapn.
nk asaletin ykselii durduktan sonra, tutkular azalr ve asaletin takdirinin yerini, allagelmie
ynelik tiksinti alr. Her eyin ksa bir srede sona eren bir mevsimi olduuna inann.
CCLXX Herkesi Memnun Eden Bir Konuda Sivrilik

Yapmayn.
Herkesi memnun eden bir eyin, iyi bir yn mutlaka vardr. Bu aka ifade edilemese bile,
kesinlikle hoa giden bir durumdur. Ayrcalk her zaman nefret uyandrr. stelik yanl yne
sapanlarla alay edilir. Suladnz eye zarar vereceiniz yerde, kendi zevkinize duyulan saygy
yitirirsiniz. Bylece siz de zevksizliinizle ba baa kalrsnz. Eer bir eyin iyi ynn
bulamyorsanz, yeteneksizliinizi gizleyin ve onu dorudan reddetmeyin. Genel bir kural olarak, kt
tatlar bilgi isteinden kaynaklanr. Herkesin syledii ey gerektir ya da gerek olacaktr.
CCLXXI Bir Konuda Bilginiz Azsa, En Gvenilir Yolu Tercih Edin.
Bylece zeki biri olarak sayg grmeseniz bile gvenilir biri olarak deer kazanrsnz. Dier
yandan, iyi eitimli bir adam houna gittii srece her duruma balklama atlayabilir. Biraz bilmek
fakat tehlike araynda olmak, felaket aramaktan da beterdir. Bu tr bir durumda, doru olan eli tutun.
nk olmula lme are yoktur. Az olan bilginize gvenerek anayoldan sapmayn. Her durumda,
bilginiz olsun ya da olmasn, gven iinde olmak tuhaf olmaktan daha akllcadr.
CCLXXII Her Iinizi Nezaketle Halledin.
Genelde insanlara bu ekilde davranmanz gerekir. lgili bir alcnn sunaca teklif, size minnettar
kalan birinin nerdii miktarla asla edeer deildir. Kibarlk bir kazan salamasa da, insanlar bir
zorunluluun altna sokar ve cmertlik en byk zorunluluktur. Saduyulu bir insan iin, hibir ey
ona hediye edilenden daha deerli deildir. Aslnda verdiiniz eyi ona iki kez ve iki kat bedelle
satarsnz. Hem kibar tutumunuz, hem de verdiiniz eyin bedeli iin dllendirilirsiniz. Ayn
zamanda u da dorudur ki; baya ruhlar karsnda cmert davranmak anlamsz ve botur. nk
onlar terbiyenin dilinden anlamazlar.
CCLXXIII Iinizin Dt insanlarn Mizalarn renin.
Bunu onlarn niyetlerini anlamak iin yapn. Sebepler, etkiler insanlarn huylarn bilmeden nce
anlalr. Melankolik insanlar her zaman mutsuzluklar ve dedikodu ykl skandallar ngrrler.
yiliin ne olduunu bilmedikleri iin, ktlk her yerde karlarna kar. Tutkularyla hareket eden
insanlar, bir takm eyler hakknda her zaman gerekte olduklarndan farkl konuurlar. Aslnda
konuan mantklar deil, tutkulardr. Bu yzden her biri hissettii gibi ya da tabiatlarnn onlar
ynlendirdii ekilde konuurlar ve bunlarn ou da genellikle gereklikten uzaktr. Yzleri
yorumlamay bilin ve onlardan yola karak insanlarn ruhlar hakknda ipular edinin. Eer bir insan
her zaman glyorsa, bilin ki o aptaldr, asla yanlmazsnz. Dedikoduya dikkat edin; dedikodu
yapanlar ya geveze ya da casustur. arpk kiilerden az iyilik beklenebilir. Onlar genelde doadan
intikam alr, doa iin gzel eyleri nadiren, yani doann onlara yapt kadar yaparlar. Gzellik ve
aptallk genellikle el ele yrrler.
CCLXXIV Alml Olun.
Ho zelliklerinizi kullanarak iyi eylemlerden ziyade iyi niyeti zerinize ekin, fakat hibir konuda
eksik kalmayn. Erdem, nezaket tarafndan desteklenmedike yeterli deildir. Bu da genel kabul

grmenin ve dierlerine hkmedebilmenin tek yoludur. Revata olmak ansla alakal olsa da,
yetenekle desteklenebilir. nk sanat kklerini topraa ancak doann yardmyla salabilir. Bylece
iyi niyet byyp gelierek evrensel bir lezzete dnr.
CCLXXV Terbiyeniz Msaade Ettii Srece Oyuna Katln
Her zaman yapmack ve skc olmayn. Bu genel bir kuraldr. yi niyet sahibi bir insan olmanz iin
saygn bir dokunua ihtiyacnz vardr. Bylece istediinizi yapabilir, ancak terbiyenin snrlar dna
kamazsnz. Toplum nazarnda kendini aptal durumuna drenler zel yaamlarnda ihtiyatl
insanlar olarak kabul edilmezler. Bir insan yaam boyunca kazandklarnn hepsini bir gnlk zevk
yznden kaybedebilir. Ama yine de her zaman bundan uzak durmamalsnz. Bir ite tek bana
olmak; kendinden farkl olanlar dlamak demektir. Bu yzden biraz daha az iffetli davrann bu ii
uygun cinsiyete brakn. Dini iffet bile glntr. Adam olmak iin adam olunmaz. Bir kadn erkei
mkemmel bir ekilde etkileyebilir. Ama bunun aksi mmkn deildir.
CCLXXVI Karakterinizi Nasl Yenileyeceinizi Bilin,
Doann ve sanatn da yardmyla karakterinizi nasl yenileyeceini bilin. Her yedi ylda bir insann
tabiatnn deitiini sylerler. Bunu iyi ynde kullanp, iyi ynde deiimler iin bir ans olarak
grelim. Her yedi yln ardndan kendimize gzel nitelikler ekleyelim. Bu deiiklikler iyi ynde
olmal, bakalarn da iyiletirmelidir. Bu yzden birok insan durumlar deitii zaman
davranlarn da deitirme eilimi gsterirler. Bazen bu deiiklikler olgunluun zirvesine kana
kadar fark edilmez. nsan yirmi yandayken tavus kuu, otuz yandayken bir aslan, krknda bir deve,
ellisinde iri bir ylan, altmnda kpek, yetmi yanda bir maymun, sekseninde ise hibir eydir.
CCLXXVII Kendinizi Gsterin.
Bu yeteneklerin aydnlanmasdr. Her insan iin uygun bir zaman gelir. Bu zaman kullann, nk
bu frsat her an elinize gemez ve her gn bir zafere ulaamazsnz. Bu ekilde kendini gsteren
insanlar vardr. Eer yetenekleriniz ok ynlyse, onlar mucizevi olarak kabul edilirler. Becerilerini
gstermekte baarl uluslar da vardr. Bu uluslar arasnda spanyollar ilk sray alrlar. Yaradln
parldamasna sebep olan ilk ey ktr. Kendinizi gstermek, zellikle de mkemmellikle iyi bir
kombinasyon oluturulduu zaman; eksikleri tamamlar, geliiminize yardmc olur ve nesnelere ikinci
bir nitelik kazandrr. Bu mkemmellii cennet baheder. Ayn zamanda, onu gstermek iin ihtiya
duyulan yetenei de verir. Beceriler mutlaka sergilenmelidir. Mkemmellik bile baz koullara
baldr ve her zaman mmkn deildir. Zamansz yaplan gsteri olduka anlamszdr. Hibir etki
altnda olmadan bamsz bir ekilde yaplmaldr. Bu ok nemlidir. nk byle olursa, gsteri
snrlandrlm olur ve ho grnmez. Bayalktan kanmak iin bu iin de ll yaplmas
gerekir. Arlk mantk tarafndan makul karlanmaz. Bazen bu; sessiz bir hatiplik, zensiz bir
mkemmellik gsterisinden oluur. nk akll davranarak bir eyi gizlemek, kendini gstermenin en
etkili yoludur. nk bu gizem perdesi insanlarda merak uyandrr. nsanlarn btn becerilerini
sadece tek bir anda gstermeleri pek mantkl deildir. Bunu zamana yaymak daha mantkl ve
faydaldr. Tm hareketler baaryla sonulanmaldr. lk bata grlen takdir, beklentilerin
ykselmesiyle yok olabilir.
CCLXXVIII Adnz kmasn Dokuza...

Kt hret tuhaf olmaktan kaynaklanr ve tuhaf olmak hibir zaman ho grlmez. Tuhaf olan insan
yalnzla acmaszca terk edilir. Gzellik dahi zppelik yznden ho grnmeyebilir. nk
zppelik iticidir, tuhaf insanlarda olursa daha da itici olur. Ancak kt insanlar ktlk konusundaki
yeniliklerin peinden koar ve bunu da hreti rezalete evirmek iin yaparlar. Zihinsel tartmalarda
bile lmllk eksiklii ii gevezelie evirebilir.
CCLXXIX Inkrcy Inkr Etmeyin.
ncelikle, bu inkrlarn kurnazlktan m yoksa grgszlkten mi kaynaklandn renmelisiniz.
Aykrlk her zaman dikballktan deil, kiisel politikadan da kaynaklanabilir. unu unutmayn; ilk
olayda herkes zorluk yaayabilir veya bir dier olayda tehlikeye debilir. Tedbir, en ok casuslara
kar ihtiya duyulan bir eydir. nsann debilecei en byk hatalardan biri de tedbiri elden
brakmaktr.
CCLXXX Gvenilir Olun.
Onurlu anlamalar yok olmaya yz tutmutur. Ortaklklar reddedilmektedir. ok az kii szn
tutar. Hizmet ne kadar bykse, dl o kadar kktr. Bugnlerde dnyann dzeni budur. Baz
uluslar bile yanl yollara sapmtr. Tutulmayan szler ve hilelerin yan sra, hainlik de korkulmas
gereken bir eydir. Bakalarnda grdmz bu kt davranlar bize rnek olmaktansa, bizi
uyarmaldr. Bu deersiz davranlar drstl ayaklar altna alr. Ama onurlu bir insan dierlerinin
gerek kimliini grd iin kim olduunu asla unutmamaldr.
CCLXXXI Saduyulu Insanlarla Muhabbet Kurun.
Dikkate deer tek bir insann takdiri baya insanlarn alklarndan ok daha deerlidir. Samann
dumanndan yemek yapamazsnz. Bilgeler anlayl bir tavrla konuur ve vgler geici bir
memnuniyet salar. Bilge Antigonus nnn aaasn sadece Zeusa indirgemi ve Platon,
Aristotelesi ekol kabul etmitir. Bazlar sadece midelerini doldurmay dnrler. Hkmdarlarn
bile yazarlara ihtiyalar vardr ve onlar yazarlarn kalemlerinden, ressamn izdii irkin
kadnlardan daha ok korkarlar.
CCLXXXII Kendinizi Daha Deerli Klmak Iin Yokluktan Faydalann.
Allm bir varlk hreti azaltrsa, yokluk da bunu artrr. Yokluunda aslan gibi grnen biri,
varlnda ok gln durumlara da debilir. Yetenekler kullanldka yeerir nk bir eyin
zndeki mkemmellii grmek, o eyin dn grmekten daha zordur. Hayal gc gzlemlerden ok
daha telere uzanabilir. Bir kulamzdan giren d krkl ise dierinden dar kar. nsanlar
nlerini korurlar nk bu n onlar toplum nazarnda gz nnde tutar. Anka Kuu bile kesine
ekilerek nn tazeler ve yokluunda zlem yaratr.
CCLXXXIII Kefetme Yeteneiniz Olsun.
Bu en byk dehalarn kantdr. Ama birazck atlak olmayan bir deha olur mu ki? Eer keif
dehalarn bir hediyesi ise, seim de duyularla alakaldr. Keif zel bir fazilettir ve ok nadir yaplr.
Birok insan kefedildikten sonra bir eyden yararlanr, ama bu eyi ilk kefeden kii olmak bir

armaandr. Bu ilki gerekletiren kiiler mkemmellie ularlar. Yenilikler ruhu okar ve eer
baarllarsa, sahiplerine ifte itibar salarlar. Yargya getirilen yenilikler tehlikelidir, nk
elikilere yol aarlar. Dehay ilgilendiren konularda ise takdir edilmeyi hak ederler. Yine de,
baarl olduu srece her yenilik vgy hak etmelidir.
CCLXXXIV Ar Talepkr Olmayn,
Byle olursanz fazla nemsenmezsiniz. Eer bakalarnn size sayg gstermesini istiyorsanz ilk
nce siz kendinize sayg gsterin. Varlnzla rahatszlk vermektense, idareli olun. Eer byle
yaparsanz emin olun ki arzulanan ve kabul edilen bir kii olursunuz. Rica etmeden asla bir ey
istemeyin ve bir yere sadece arldnz zaman gidin. Eer tayabileceinizden fazlasn yklenir
ve baarsz olursanz, btn su sizde grlr. Baarl olsanz da, kimse size bu yzden dolay
kran duymaz. Kendi ileriyle ilgilenmeyen kiiler bu konuda her zaman elebadr. nk onlar
utanma duygusundan yoksundur.
CCLXXXV Bakasnn Talihsizlii Yznden lmeyin.
amura saplanm kiilerin ve onlarn kendilerini amurdan karmak iin bakalarn
kullanabileceklerinin her zaman farknda olun. Onlar talihsizliklerini paylaacak kiiler ararlar ve
genellikle ilk nce onlara srt evirenler, daha sonra yardm elini uzatrlar. Boulan birisini
kurtarrken ok dikkatli olmamz gerekir, nk dikkatli olmazsak onlarla birlikte boulabiliriz.
CCLXXXVI Herkesten ya da Her eyden Sorumlu Olmayn.
Eer byle yaparsanz bir kle, dahas herkesin klesi olursunuz. Bazlar dier insanlardan daha
ansl doar. Kimileri yardm etmek iin kimileri de yardm almak iin doar. zgrlk tm
hediyelerden ok daha deerlidir. Kendinizi baka birine baml klmaktansa, onlar kendinize
baml klmak daha iyidir. Gcn yle bir avantaj vardr ki, ok fazla iyilik yapabilirsiniz. Dahas
sorumluluu gzel bir ey olarak grmeyin, nk bu genellikle baka birinin sizi kendine baml
klmak iin kurduu bir plandr.
CCLXXXVII Asla Ihtirasla Hareket Etmeyin.
Eer byle yaparsanz her eyi kaybedersiniz. Eer kendiniz deilseniz kendiniz gibi
davranamazsnz. nk ihtiras her zaman mant devreden karr. Bu gibi durumlarda ihtiraslara
uymayp sakin kalabilmek nemlidir. Bu yzdendir ki, seyirciler sakinliklerini koruyabildikleri iin
olaylarn ounu izleyebilirler. Kontrolnz kaybetmeye baladnz anladnz anda, geri
ekilmeye balayn. nk kan hzla akmaya balad m, dklmesi an meselesi olur. Pimanlk ve
bakalarnn yaknmalaryla geirilen gnlerdense, birka saniyemizi kaybetmeyi tercih etmeliyiz.
CCLXXXVIII An Yaayn.
Tm hareketlerimiz ve dncelerimiz duruma gre deiebilir. Kesin kurallara baml olarak
yaamayn. Tabii ki, belli bal erdem kurallar hari... Belli durumlara kendinizi baml klmayn,
nk bugn yarn piman olacanz bir ey yapabilirsiniz. Baz insanlar o kadar sama elikiler
iindedir ki, btn durumlarn kendilerine bal olmasn umarlar. Akll insan unu bilir ki basiret

rzgra estii ynde yol alr.

CCLXXXIX Bir Insana Onun da Dier Insanlar Gibi

Olduunu Grmekten Daha ok Ac Veren Hibir ey Yoktur

nsan dierlerinden farkl olmadn anlaynca, kendisinin ilahi bir varlk olduu inancndan
vazgeer. Uarlk itibarn tam tersidir. Arbal insanlar uarlardan daha ok el stnde tutulurlar.
Hibir baarszlk saygnn kaybedilmesine edeer deildir. nk ciddiyetsizlik hretin tam
zdddr. Ciddiyetsiz bir adam yalandnda bile arbal olamaz. Aslnda yalandka akllanmas
gerekir. Bu kusur ok genel bir ey olmasna ramen, ho karlanmaz.
CCXC Insanlarn Hem Sevgisini Hem Saygsn Kazanmak Ne Byk Talihtir
Bir insann istedii ey sayg grmekse sevilmeye cesaret edemez. Ak nefretten daha duyarldr.
Ak ve onur birbirleriyle pek anlaamazlar. Bu yzden ne ok korkulmal ne de ok sevilmelidir bir
insan. Ak gvenle alakaldr, akta gven ne kadar artarsa sayg da o kadar uzaklamaya balar.
Tutkuyla sevilmektense, saygyla sevilmeyi tercih edin. nk byle bir ak birok kii iin
uygundur.
CCXCI Neyi, Nasl Snayacanz Bilin.
Aklllar, kt niyetli insanlarn tuzaklarna kar kendini korumaya zen gstermelidir. Bu karar
dierini test edebilmek iin gereklidir. nsanlarn karakter zelliklerini ve niteliklerini bilmek, sebze
ve minerallerinkini bilmekten daha nemlidir. Bu gerekten hayattaki en nemli eylerden biridir.
kardklar tnlardan metalleri, seslerinden de insanlar tanyabilirsiniz. Kelimeler btnln
kantdr. Eylemler ise bundan daha fazlasdr. nsanlar eyleme geerken olaand dikkat, derin
gzlem, belirgin mantk ve tedbirli kararlara gereksinim duyar.
CCXCII Kiisel zellikleriniz Meslektalarnzdan Yksek Olsun.
Bunun tam tersinin olmasna izin vermeyin. Mevki ne kadar yksekse, insan da o kadar ykselebilir.
nsann kapasitesi arttka mevkiside artar. Dier yandan, dar grl insanlar hemen kaybeder,
kaybolan sorumluluklar ve hretleri yznden kederlenirler. Byk Augustus byk bir insan
olmann byk bir prens olmaktan daha nemli olduunu savunmutur. Gururlu zeklar kendilerine
uygun bir yer bulurlar ve salam gven duygularyla kendi frsatlarn yaratrlar.
CCXCIII Olgunluk.
Olgunluk giysilerle de ortaya konabilmesine ramen, daha ok geleneklerle gsterilir. Maddesel
arlk deerli bir metalin iareti olduu gibi, ahlak da deerli bir insann iaretidir. Olgunluk bu
insanlarn saygnlklarn artrr. nsanlarn hal ve hareketleri ruhlarnn da d grnn
ekillendirir. Bu ahmaklarn duyarszlndan farkldr. Bu tr insanlarn cmleleri sylev niteliinde,
hareketleri de rnek alnmas gereken hareketlerdir. Olgunluk bir adam tketebilir, nk onlar
ounlukla grm geirmi insanlardr. ocukluktan kp olgunlaan bir insan ciddiyet ve salahiyet
kazanr.
CCXCIV Grlerinizde Ilml Olun.

Her insann grleri kendi ilgilerine gredir ve hep kendileri iin iyi olan eyleri dnrler.
nk her insann yarglar bir eylere meyillidir. Kart gre sahip iki kii karlatnda, ikisi de
kendisinin mantkl olduunu dnr. Ancak mantk sadece kendince dorudur ve hibir zaman iki
ynl olmaz. Bu tr zorluklarla karlaan basiretli bir insan dikkatli dnr, nk rakibinin
grleri onu ikileme drebilir. Kendinizi byle bir durumda dier insann yerine koyup, onun
grlerinin dayanan aratrn. Bylece onu knamaz ve kendinizi byle karmak bir yntemle
yarglamazsnz.
CCXCV Etkilenmediiniz eyleri Etkilemeyin.
Birok insan kahramanlk yapmadan kahraman olmay ister. Byk bir soukkanllkla, her eyi bir
gizeme dntrrler. Alk bukalemunlar, bakalarn glmekten patlatrlar. Gsteri sakncaldr
ve bu insanlar arasnda da deersizdir. Bu onur karncalar emekleyerek kahramanlk krntlarn
alarlar. Kahramanlklarnz ne kadar bykse, onlar etkilemeye o kadar az ihtiya duyarsnz.
Kendinizi yaptklarnzla memnun edin, bunu konuarak yapmay bakalarna brakn. craatlarnz
feda edin ama onlar asla satmayn. amurun iinde sizleri vecek kiralk kalemler tutmayn. Bu
sadece sizinle alay edilmesine yol aar. Bir kahraman gibi grnmeyi istemektense, bir kahraman
olmay arzulayn.
CCXCVI Asil Nitelikler.
Asil nitelikler insan asil klar. Onlardan teki bile vasat niteliklerin tamamndan ok daha
deerlidir. Bir zamanlar btn sahip olduklarn, hatta mutfak gerelerini bile mkemmel sanat
eserlerine dntren bir adam varm. Byk insanlar ruhlarn da bykln grebilirler. Tanr
iin her ey ebedidir ve snrszdr, bu yzden bir kahraman da harika ve byleyici olmaldr. Btn
icraatlar ve syledii szler de mkemmel olmaldr.
CCXCVII Her Zaman Hareketleriniz Grlecekmi Gibi

Davrann.
Her insan evresindekilerin farknda olmal, grldn ya da grleceini her zaman hesaba
katmaldr. nsanlar unu bilmelidir ki; yerin bile kula vardr ve kt davran sahibine geri dner.
Yalnzken bile sanki btn dnyann gz bizim zerimizdeymi gibi davranmalyz. nk unu
bilmeliyiz ki; her ey er ya da ge ortaya kar. Btn yaptklarmzn mutlaka bir ahidi vardr ve
bunlar daha sonra dile getirilir. Btn dnyann kendisini izlemesini isteyen, kiiler komusunun onu
duvarlarn ardndan izlemesini kafalarna takmazlar.
CCXCVIII ey Dehaya Yakr
Bunlar cennetin en ok arzu edilen mucizeleridir: retken bir zek, bilge bir beyin, ho ve ince bir
zevk. yi dnmek gzeldir. Doru dnmek ise daha gzeldir. Bu, iyiyi ve gzeli anlamaktr.
Muhakeme onu srtmzda tamamz iin yaplmaz. Bylesi, onu kullanmaktan daha tehlikelidir.
Doru dnmek mantkl bir tabiatn meyvesidir. Yirmi yanda irade, otuz yanda zeka ve krk
yanda yarglar hkm srer. Karanlkta vaak gz gibi parldayan zihinler, etraf ne kadar
karanlksa o kadar fazla k saarlar. Dierleri daha duruma gre hareket eder. Her zaman, acil olan
neyse ona younlarlar. Byle bir zellik ok faydaldr. Bu bir tr saadettir. Ayn zamanda, iyilik
btn hayatmz gzelletirir.
CCXCIX Sofradan A Kalkn.
nsanlar dudaklarndan bir kse nektar bile uzak tutmaldr. Talep deerin lsdr. Eer
susamsak susuzluumuzu dindirmek iyi, ama bunu bastrmak iyi deildir. Az ve z. Daha fazlas
yozlamaya yol aar. Tadlmam bir zevkin kalmamas tehlikelidir ve bu durum ktlkleri de
beraberinde getirir. Memnun etmenin tek yolu itah yeniden amaktr. Eer arzuyu kkrtacaksanz,
bunu doymu hazlarla yapmaktansa sabrsz bir istekle yapn. Kazanlm mutluluk hazz ikiye katlar.
CCC Tek Kelimeyle, Bir Ermi Olun.
Her ey bir rpda sylenir. Erdem btn mkemmelliklerin eklemi, btn saadetlerin merkezidir.
Erdem, bir adam basiretli, ihtiyatl, anlayl, tedbirli, akll, cesur, dnceli, gvenilir, mutlu,
onurlu, drst ve evrensel bir kahraman yapar. ey insan mutlu eder: Salk, kutsallk ve akl.
Erdem kk evrenin gnei, yar krenin vicdandr. yle gzeldir ki, hem tanrdan hem insanlardan
destek alr. Hibir ey erdem kadar sevimli deildir. Hibir ey ktlk kadar iren deildir. Erdem
son derece ciddidir, onun haricindekiler ise bir akadan ibarettir. Bir insann yeterlilii ve
bykl, servetiyle deil erdemiyle llr. Erdem tek bana her ey karsnda yeterlidir. Erdem
insanlarn yaarken sevilmelerini, lmden sonra hatrlanmalarn salar.

[1]

Yedi Bilge: Socrates ncesi M.. 7.-6. yzyllarda yaam, antik a dncesine tleriyle
nclk eden Yunanl filozof ve devlet adamlar iin kullanlan bir terimdir. Bu bilgelerin Rodoslu
Kleobulos, Atinal Solon, Ispartal Khilon, Lesboslu Pittakos, Pirieneli Bias, Korinthoslu
Periandros ve Miletli Thales olduklar sylenmekteyse de gerekte kimler veya ka kii olduklar
tam olarak bilinmemektedir. lk filozof saylan Thales de bu yedi bilgenin arasndadr, ancak
Thales doa felsefesi zerine de dnd ve her eyin znn su olduunu syledii iin
bilimsel bir deer kazanm, dierleri ise sadece geleneklere ve toplum yaamna dair k tutucu
tler veren kiiler olarak kalmlardr. (.n.)

[2]

Apollon ve Piton: Ba Tanr Zeusun olu olan Apollon ilk zamanlarnda gne tanrsym.
Her sabah, drt tanrsal atn ektii altn arabasyla, peinde gne, gkyzn bir utan bir uca
dolarm. Bir gn yine altn arabasyla dolarken gkyznde korkun bir piton ylanna
rastlam. Ylann byklnden ve grnnden korkan Apollon tanrsal klcn ekip dev
piton ylann ldrm. Yazar bu antik Yunan efsanesine gnderme yapmaktadr. (.n.)

[3]

Dikranlar: Bir dnem Ermenistan krall yapan, sertlikleri ve kuralclklaryla tannan kral
ailesi. (.n.)

[4]

Hipokrat: 460 370 yllar arasnda yaam, tp biliminin babas kabul edilen Yunanl tp
bilgini. (.n.)

[5]

Seneca: (Gen Seneca) 4 S 65 yllar arasnda yaam Yunanl dnr, devlet adam
ve yazar. (.n.)

[6]

Yavaa acele et kural. Yani asla kouturma, ama asla gevek de davranma. (.n.)

[7]

Mitridat: M.. 132-M.. 63 yllar arasnda yaam ve M.. 120-M.. 63 yllar arasnda
hkm srm Pontus kral. Dmanlarn zehirleyerek ldrmesiyle ve kendisinin zehirlenmesine
engel olmak iin, her gn giderek artan miktarda zehir imesiyle tannmtr. (.n.)

[8]

Proteus: Erken dnem Yunan deniz tanrlarndan biri. Kendisini yakalayabilen lmllere
gelecekten haberler verebilirmi, ama durmadan ekil deitirebildii iin, onu yakalamak da
kolay i deilmi. (.n.)

[9]

Argus: 100 gz olan, ama uyurken bile baz gzlerini ak tutan mitolojik dev. Uyankl
simgelemek iin kullanlr. (.n.)

[10]

Burada bir dzeltme art oldu: Eski Romallar, Roma dnda yaayan herkese taral
anlamnda barbar derdi, szcn vahi, kaba saba, cahil anlamlarn kazanmas ok
sonralar olmutur. (.n.)

[11]

Yazar burada Aristonun homo solitarius aut deus aut bestia zdeyiine gnderme
yapyor. (.n.)

[12]

13 numaral paragraf.

[13]

Epictetus: Bugnk Pamukkale snrlar iinde domu ve 55 135 yllar arasnda yaam
Yunanl dnr.

[14]

Nemesis: Adaleti salamak iin intikam almay savunan bir Yunan tanras. (.n.)

[15]

Apelles: . . 4. Yzylda yaam nl bir ressam. (.n.)

[16]

Corinth: Eski Yunann en grkemli kentlerinden biri. (.n.)

[17]

Janus: ki yz olan ve biri gemie, biri gelecee bakan Yunan tanrs.

[18]

Argus: 100 gz olan, ama uyurken bile baz gzlerini ak tutan mitolojik dev. Uyankl
simgelemek iin kullanlr.

[19]

Momus: stihza ve kusur bulma tanrs. (.n.)

[20]

Hadrianus: .S. 76-138 yllar arasnda yaam Roma imparatoru. (.n.)

[21]

Yazar burada 38 numaral paragrafa gnderme yapmaktadr.(.n.)